ĐỀ TÀI

NHÓM 2• NGUYỄN THỊ TRÍ

• NGUYỄN THỊ MAI KIM

• NGUYỄN THỊ TÚ ANH

• LÊ THỊ KHẮP

• PHẠM THỊ NGỌC THỦY

• LÊ THỊ NGỌC TRANG

Danh mục các chữ viết tắt kí hiệu

• AD : Tổng cầu của nền kinh tế.• AE : Tổng chi tiêu quốc dân.• AS : Tổng cung nền kinh tế.• G : Tổng chi tiêu quốc dân. • GDP: Tổng chi tiêu quốc nội. • GNP: Tổng thu nhập quốc dân.• E : Điểm cân bằng.• Y  : Sản lượng tại thời điểm bất kỳ.• Y*: Sản lượng tiềm năng.• T : Thuế.

Phần 1

NGHIÊN CỨU LÝ THUYẾT LÝ LUẬN

Có 3 mục tiêu cơ bản

Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Tạo công ăn việc làm đầy đủ

Ổn định lạm phát ở mức hợp lý

MÆc dï chÝnh s¸ch tµi kho¸ cã thÓ ¶nh h ëng tíi tiÕt MÆc dï chÝnh s¸ch tµi kho¸ cã thÓ ¶nh h ëng tíi tiÕt kiÖm, ®Çu t , t¨ng tr ëng kinh tÕ trong dµi h¹n. Tuy kiÖm, ®Çu t , t¨ng tr ëng kinh tÕ trong dµi h¹n. Tuy nhiªn trong ng¾n h¹n chÝnh s¸ch tµi kho¸ chñ yÕu nhiªn trong ng¾n h¹n chÝnh s¸ch tµi kho¸ chñ yÕu ¶nh h ëng tíi tæng cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô¶nh h ëng tíi tæng cÇu vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô

1. Khái niệm:1. Khái niệm: Là các chính sách của chính phủ nhằm tác động Là các chính sách của chính phủ nhằm tác động lên định hướng phát triển của nền kinh tế thông qua việc lên định hướng phát triển của nền kinh tế thông qua việc thay đổi chính sách Thuế và các khoản chi tiêu của Chính phủ.thay đổi chính sách Thuế và các khoản chi tiêu của Chính phủ.

ChÝnh s¸ch tµi khãa lµ g×?ChÝnh s¸ch tµi khãa lµ g×?

Công cụ của chính sách tài khóa

• Thuế Là 1 khoản đóng góp bắt

buộc cho nhà nước do luật định đối với các pháp nhân và thể nhân nhằm đáp ứng nhu cầu chi tiêu của nhà nước.

Phân loại theo kinh tế:– Thuế trực thu– Thuế gián thu

Phân loại theo đối tượng đánh thuế:– Thuế đánh vào hoạt động kinh

doanh và dịch vụ– Thuế đánh vào hàng hóa– Thuế đánh vào thu nhập– Thuế đánh vào tài sản.

• Chi tiêu Chính phủ là khoản tài sản được

Chính phủ đưa ra dùng vào mục đích chi mua hàng hóa và dịch vụ nhằm sử dụng cho lợi ích công cộng và điều tiết nền kinh tế vĩ mô. Như:– Chi đầu tư phát triển– Chi thường xuyên– Chi trả nợ gốc tiền do

Chính phủ vay.

2.Phân loại chính sách tài khóa

• Chính sách tài khóa mở rộng Cơ chế tác động

Tăng G AD Y

Giảm T YD C AD Y

• Chính sách tài khóa thu hẹpCơ chế tác động

Giảm G AD Y

Tăng T YD C AD Y

2.1-Chính sách tài khóa mở rộng

V× chi tiªu chÝnh phñ lµ mét thµnh tè cña tæng chi tiªu, nªn tæng chi tiªu sÏ t¨ng mét l îng t ¬ng øng t¹i mçi møc thu nhËp cho tr íc. §iÒu nµy ® îc biÓu thÞ b»ng sù dÞch chuyÓn lªn trªn cña ® êng tæng chi tiªu, tõ AE0 lªn AE1. T¹i tr¹ng th¸i c©n b»ng míi møc thu nhËp quèc d©n ®¹t ® îc lµ Y*.

Nh chóng ta ®· biÕt t¨ng chi tiªu chÝnh phñ ® îc khuyÕch ®¹i theo sè nh©n ®Õn tæng chØ tiªu vµ møc thu nhËp c©n b»ng (Y* - Y0 = m . G). §iÌu nµy cã nghÜa sù thay ®æi cña thu nhËp lín h¬n sù thay ®æi chi tiªu cña chÝnh phñ.

E o

E 1

0

45o

Y o Y*

AE

Y

Hình bên biểu hiÖn nÒn kinh tÕ trong ®ó ban ®Çu chi tiªu kh«ng ®ñ ®Ó muatoµn bé møc s¶n l îng tiÒm n¨ng (Y*). Thu nhËp thùc tÕ Y cã thÓ ® îc t¹o ra bëi sè ng êi Ýt h¬n so víi sè ng êi s½n sµng lµm viÖc.NÕu kinh tÕ cã thÊt nghiÖp chu kú do tæng cÇu thÊp. Gi¶ sö chÝnh phñ quyÕt ®Þnh kÝch cÇu th«ng qua chi tiªu chÝnh phñ.

o

2.2-Tác động của chính sách tài khóa thu hẹp

Đồ thị nÒn kinh tÕ cã tæng chi tiªu v ît qu¸ møc n¨ng lùc s¶n xuÊt hiÖn cã ,biÓu diÔn viÖc t¨ng thuÕ hoÆc gi¶m chi tiªu chÝnh phñ ®Õn tæng chi tiªu cña nÒn kinh tÕ. Gi¶m chi tiªu cña chÝnh phñ sÏ trùc tiÕp lµm gi¶m tæng chi tiªu cña nÒn kinh tÕ vµ lµm dÞch chuyÓn ® êng tæng chi tiªu xuèng phÝa d íi tõ AE0 ®Õn AE2. C¶ gi¶m chi tiªu vµ t¨ng thuÕ ®Òu lµm ® êng cÇu ®i chuyÓn sang tr¸i vµ cho phÐp chuyÓn nÒn kinh tÕ ®Õn gÇn møc s¶n l îng tù nhiªn h¬n vµ kÕt qu¶ lµ l¹m ph¸t sÏ ® îc kiÒm chÕ.

*Yo

Y0

P

0 Y* Yo

Y

Y

AE

2.3-Chính sách tài khóa trong điều kiện có sự ràng buộc về ngân sách

Khi chÝnh phñ ë nhiÒu n íc cã c¸c kho¶n th©m hôt ng©n s¸ch nhµ n íc khæng lå th× viÖc t¨ng chi tiªu chÝnh phñ hoÆc gi¶m thuÕ ®Ó kÝch thÝch nÒn kinh tÕ trong bèi c¶nh suy th¸i ® îc xem lµ Ýt cã tÝnh kh¶ thi vÒ mÆt chÝnh trÞ.

Theo hiÖp ®Þnh Mastricht c¸c n íc thuéc liªn minh Ch©u ©u muèn sö dông ®ång tiÒn chung th× ph¶i th©m hôt ng©n s¸ch cña hä xuèng 3% so víi GDP.

Môc tiªu nµy ®ßi hái chÝnh phñ c¸c n íc ph¶i c¾t gi¶m chi tiªu hoÆc t¨ng thuÕ vµ do ®ã Ýt ph¹m vi h¬n cho t¨ng chi tiªu vµ gi¶m thuÕ ®Ó kÝch thÝch nÒn kinh tÕ.

VËy nhËn thÊy nÕu chÝnh phñ t¨ng chi tiªu vµ t¨ng thuÕ mét l îng lµ G.

KÕt qu¶ lµ s¶n l îng t¨ng lªn mét l îng t ¬ng øng ( G).

Y Y*0 Y

AE

o

3.ChÝnh s¸ch tµi kho¸ biÓu hiÖn nh thÕ nµo?

V× vËy qu¸ tr×nh sö dông chÝnh s¸ch chÝnh lµ qu¸ tr×nh biÕn ®éng thay ®æi cña ng©n s¸ch Nhµ n íc. Khi mét nÒn kinh tÕ bÞ r¬i vµo t×nh tr¹ng xÊu bÊt æn ®Þnh ¶nh h ëng tíi lîi Ých c«ng céng.

Th× chÝnh phñ sö dông hai c«ng cô nµy ®Ó ®iÒu tiÕt. V× vËy chÝnh s¸ch tµi kho¸ cµng ® îc biÓu hiÖn râ

th«ng qua ng©n s¸ch khi nÒn kinh tÕ biÕn ®éng.

Thuế Chi tiêu Chính phủ

Tiết kiệm Chính phủ hay ngân sách Chính phủ

(Sg = T - G)

Mối liên hệ chung

4.Mçi quan hÖ gi÷a chÝnh s¸ch tµi kho¸ vµ sù ph¸t triÓn cña

nÒn kinh tÕ Nh ta ®· biÕt chÝnh

s¸ch tµi kho¸ cã kh¶ n¨ng lµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ.

V× vËy nÕu mét nÒn kinh tÕ muèn v ît qua nh÷ng biÕn ®éng vµ ph¸t triÓn th× ph¶i nhê tíi hai gäng k×m cña chÝnh s¸ch tµi kho¸, vµ ng îc l¹i khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn ®óng quü ®¹o Ýt cã biÕn ®éng th× chÝnh phñ sÏ sö dông Ýt chÝnh s¸ch tµi kho¸

Phần 2

Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch tµi kho¸ ë

ViÖt Nam

1.Chính sách tài khóa giai đoạn 2000-2007Thể hiện qua các biểu đồ sau

1.1-Biểu đồ tăng trưởng GDP

Số liệu tổng cục thống kê

GDP

%

Qua biểu đồ trên ta có thể chia tăng trưởng kinh tế Việt Nam thành 2 giai đoạn: - (2000-2001) giai đoạn suy thoái - (2002-2007) giai đoạn phục hồiNhư vậy nền kinh tế đã trải qua giai đoạn suy thoái và Chính phủ đã sử dụng biện pháp kích thích bằng chính sách tài khóa năng động khác nhau để kích thích kinh tế, như cải cách thể chế kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường; mở cửa thu hút vốn đầu tư và thúc đẩy thương mại quốc tế; đẩy mạnh tự do hóa hệ thống tài chính và phát triển thị trường tài chính năng động…

Những năm này việc chi cho đầu tư xây dựng cơ bản liên tục tăng qua các năm: Năm 2000 có 29.624 tỷ đồng đã tăng lên 112.160 vào năm 2007 tăng gấp 4 lần. Trong khi đó chi phát triển sự nghiệp kinh tế xã hội tăng từ 61.823 tỷ đồng năm 2000 lên 211.940 tỷ đồng năm 2007 tăng gần 3.4 lần.

0

50000

100000

150000

200000

250000

2000 2002 2004 2006

Chi đầu tư phát triển

Chi phát triển sựnghiệp kinh tế xã hội

1.2-Biểu đồ chi ngân sách qua các năm theo mục đíchTỷ đồng

1.3-Tổng chi ngân sách nhà nước năm 2000-2007

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

400000

450000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

TỔNG CHI

Số liệu tổng cục thống kê

Như vậy, vấn đề tăng trưởng kinh tế Việt Nam từ năm 2000 đến nay không thể chỉ giải thích ở biến số chính sách tài khóa duy nhất. Có điều cần lưu ý, sự thay đổi tỷ lệ tăng trưởng từ năm “đáy” của suy thoái đến năm sâu đó là lớn hơn khi có những thay đổi cơ bản của chính sách tài khóa như: giảm mức huy động nguồn thu thuế thông qua chương trình cải cách thuế; đặc biệt gia tăng chi đầu tư công thông qua các chương trình kích cầu từ nguồn vốn ngân sách và phát hành trái phiếu chính phủ… Tuy vậy, điều này cũng chưa đủ cơ sở khoa học để khẳng định, chính sách tài khóa có hiệu ứng tốt đến ổn định chu kỳ và khắc phục suy thoái kinh tế, mà cần có sự đo lường bằng phương pháp định lượng.

2.Chính sách tài khóa giai đoạn 2007-2008

Trong tháng 8-2008 đã có hai lần điều chỉnh giảm giá bán xăng và dầu hỏa, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, doanh nghiệp và người sử dụng; tăng cường công tác thu ngân sách để bảo đảm nhiệm vụ được giao, kết hợp với việc rà soát nợ đọng thuế, chống thất thu; tiếp tục rà soát lại chi ngân sách, yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cắt giảm, đình hoãn các dự án đầu tư chưa thực sự cấp bách và dự án đầu tư không có hiệu quả; không tăng chi ngoài dự toán, dành nguồn kinh phí cho bảo đảm an sinh xã hội; xem xét điều chỉnh giảm mức thuế xuất khẩu, nhập khẩu nhằm bình ổn thị trường, hạn chế nhập siêu...

Đây là giai đoạn mà kinh tế thế giới nói chung và kinh tế Việt Nam nói riêng có nhiều biến đổi đáng kể. Trong giai đoạn này, Chính phủ Việt Nam đã thực hiện quyết liệt 8 nhóm giải pháp nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, tăng trưởng bền vững và thực thi chính sách an sinh xã hội mà Nghị quyết số 10/2008/NĐ-CP ngày 17- 4-2008 đã đề ra:

Năm 2007, tốc độ tăng trưởng GDP là 8,5%, tổng thu ngân sách Nhà nước tăng 16,4% so với năm 2006 và bằng 106,5% dự toán cả năm, trong đó các khoản thu nội địa bằng 107%; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu bằng 108,1%; thu viện trợ bằng 156,7%. Riêng thu từ dầu thô ước tính chỉ bằng 102,1% so với dự toán năm và thấp hơn năm trước, do sản lượng khai thác dầu thô giảm. Tổng chi ngân sách Nhà nước năm 2007 ước tính tăng 17,9% so với năm trước và bằng 106,5% dự toán năm, trong đó chi đầu tư phát triển tăng 19,2% và bằng 103,2; chi thường xuyên tăng 15,1% và bằng 107,2%; chi trả nợ và viện trợ tăng 20,5% và đạt kế hoạch năm.  Bội chi ngân sách Nhà nước năm 2007 ước tính bằng 14,8% tổng số chi và bằng mức bội chi dự toán năm đã được Quốc hội thông qua đầu năm, trong đó 76,1% được bù đắp bằng nguồn vay trong nước và 23,9% từ nguồn vay nước ngoài.

Năm 2008 mặc dù kinh tế tăng trưởng chậm hơn 2007,tốc độ tăng trưởng chỉ đạt 6,2%. Nhưng các nguồn thu có yếu tố nước ngoài như dầu thô, thu từ cân đối xuất, nhập khẩu tăng mạnh nên thu ngân sách Nhà nước năm nay vẫn tăng tương đối khá so với năm 2007 và vượt kế hoạch cả năm. Theo báo cáo của Bộ Tài chính: Tổng thu ngân sách Nhà nước năm 2008 ước tính tăng 26,3% so với năm 2007 và bằng 123,8% dự toán năm, trong đó thu nội địa bằng 110,9%; thu từ dầu thô bằng 143,3%; thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất nhập khẩu bằng 141,1%. Trong thu nội địa, thu từ khu vực doanh nghiệp Nhà nước bằng 101,5%; thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) bằng 102,1%; thu thuế công, thương nghiệp và dịch vụ ngoài Nhà nước bằng 105,9%; thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao bằng 122,4%; thu phí xăng dầu bằng 99,3%;thu phí, lệ phí bằng116,5%. Tổng chi ngân sách Nhà nước năm 2008 ước tính tăng 22,3% so với năm 2007 và bằng 118,9% dự toán năm, trong đó chi đầu tư phát triển bằng 118,3% (riêng chi đầu tư xây dựng cơ bản bằng 114,7%); chi sự nghiệp kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý Nhà nước, Đảng, đoàn thể bằng 113,3%; chi trả nợ và viện trợ bằng 100%.

Các khoản chi thường xuyên đều đạt hoặc vượt dự toán năm, trong đó chi sự nghiệp kinh tế bằng 145,3% dự toán năm; chi thể dục thể thao bằng 123%; chi lương hưu và bảo đảm xã hội bằng 120,7%; chi giáo dục, đào tạo,dạy nghề bằng104,6%; chi y tế bằng 104,1%... Bội chi ngân sách Nhà nước năm 2008 ước tính bằng 13,7% tổng số chi và bằng 97,5% mức bội chi dự toán năm đã được Quốc hội thông qua đầu năm, trong đó 77,3% được bù đắp bằng nguồn vay trong nước và 22,7% được bù đắp từ nguồn vay nước ngoài. Nhờ những chính sách tài khóa quyết liệt trên của Chính phủ mà kinh tế Việt Nam đã có kết quả tích cực. Những biện pháp điều hành của Chính phủ đã phát huy hiệu quả bước đầu. Tuy nhiên, nền kinh tế còn đối mặt với nhiều thách thức đòi hỏi Chính phủ phải có những điều hành quyết liệt hơn nữa bảo đảm ngăn chặn đà suy giảm, ổn định kinh tế vĩ mô, hướng tới mức tăng trưởng cao hơn.

3.Chính sách tài khóa giai đoạn 2009 đến nay Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu suy thoái, kinh tế trong nước

đang đối mặt với nhiều khó khăn và chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi thị trường Việt Nam có độ mở cao (xuất, nhập khẩu trên 150% GDP); khu vực FDI tuy chỉ chiếm trên 27% tổng đầu tư xã hội, nhưng luôn đạt từ 55% đến 70% tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu, nên sau khi khủng hoảng nổ ra, thị trường xuất khẩu và đầu tư thế giới giảm sút đột ngột, nền kinh tế Việt Nam đã lập tức rơi vào suy giảm, từ mức tăng trưởng trên 7% (năm 2008) xuống còn 3,1% vào quý I-2009.

Giá một số mặt hàng xuất khẩu chính giảm mạnh, như giá gạo trong tháng 10-2009 giảm tới 20%; cà phê giảm tới 34,5%; cao su giảm gần 50%...

Một vấn đề nữa là, với quy mô nền kinh tế còn nhỏ, xuất phát điểm thấp nhưng đã hội nhập sâu, rộng vào khu vực và thế giới trên tất cả các cấp độ, kèm theo đó, trong năm 2008 và 2009, thiên tai, dịch bệnh lại liên tiếp xảy ra với cường độ và mức độ lớn. Đời sống nhân dân gặp nhiều khó khăn, lạm phát tăng, thất nghiệp cao...

Nền kinh tế yếu đi, các doanh nghiệp rơi vào tình trạng suy kiệt. Một số doanh nghiệp bị phá sản, số còn lại liên tục gặp khó khăn.

Cùng với xu hướng chung của thế giới, Chính phủ đã thực hiện các biện pháp điều hành quyết liệt nhằm chặn đà suy giảm kinh tế, ổn định vĩ mô và hướng tới tăng trưởng bền vững. Một trong những giải pháp chủ yếu là Chính sách tài khóa mở rộng, gồm các gói kích cầu : + Gói kích cầu thứ nhất đã được triển khai nhằm hỗ trợ lãi suất khoảng 17.000 tỉ đồng. + Gói kích cầu thứ hai, với tổng nguồn vốn khoảng 8 tỉ USD, hỗ trợ lãi suất trong trung và dài hạn nhằm kích cầu đầu tư, phát triển sản xuất. Bên cạnh đó, năm 2009 Thủ tướng Chính phủ đã tập trung chỉ đạo kích cầu đầu tư, tạm hoãn thu hồi vốn đầu tư xây dựng cơ bản ứng trước, đồng thời ứng trước từ ngân sách để thực hiện một số dự án cấp bách; tăng vốn đầu tư từ nguồn ngân sách và trái phiếu Chính phủ, tập trung xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông, năng lượng, nông nghiệp, nông thôn, các công trình y tế, giáo dục, an sinh xã hội; tăng cường các biện pháp thu hút đầu tư nước ngoài và vốn viện trợ phát triển. Thủ tướng, các Phó Thủ tướng và các thành viên Chính phủ thường xuyên làm việc với các Tập đoàn, Tổng công ty lớn; thực hiện giao ban trực tuyến với các địa phương về các biện pháp thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, xuất khẩu, ngăn chặn suy giảm, ổn định kinh tế vĩ mô.

Tổng thu ngân sách năm 2009 tiếp tục tăng, đạt khoảng 390,65 nghìn tỷ, bằng 100,2% kế hoạch dự toán, trong đó các khoản thu nội địa bằng 102,5%; thu từ dầu thô bằng 86,7%; thu cân đối ngân sách từ hoạt động xuất, nhập khẩu bằng 101,6%.

Trong thu nội địa, thu từ khu vực doanh nghiệp Nhà nước bằng 106,2%; thu từ doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (không kể dầu thô) bằng 88,8%; thu thuế công, thương nghiệp và dịch vụ ngoài Nhà nước bằng 95,6%; thuế thu nhập cá nhân bằng 87%; thu phí xăng dầu đạt 157,5%; thu phí, lệ phí bằng 90,8%. Tổng chi ngân sách Nhà nước năm đến 2009 ước tính đạt 96,2% dự toán năm, trong đó chi đầu tư phát triển đạt 95,2% (riêng chi đầu tư xây dựng cơ bản đạt 93,4%); chi phát triển sự nghiệp kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý Nhà nước, Đảng, đoàn thể đạt 99,6%; chi trả nợ và viện trợ đạt 102,7%. bội chi ngân sách khống chế dưới 7% GDP, thực hiện được mức bội chi Quốc hội đề ra, trong đó 81,2% mức bội chi được bù đắp bằng nguồn vay trong nước; 18,8% bù đắp

bằng nguồn vay nước ngoài. Giá cả thị trường tương đối ổn định. Kiềm chế lạm phát phi mã (từ 19,89%) năm 2008, xuống còn khoảng 7%, trong bối cảnh áp dụng nhiều biện pháp kích cầu đầu tư, đã miễn, giảm, giãn hoãn thời gian nộp một số loại thuế, với tổng số khoảng 20.000 tỷ đồng; bảo lãnh 1.110 dự án với tổng mức vốn hơn 8.360 tỷ đồng. Các mặt hàng xăng dầu, điện, than được chuyển sang hoạt động theo cơ chế thị trường theo lộ trình, không gây xáo trộn.

Chi an sinh xã hội tăng 62% so với năm 2008; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn khoảng 11%. Tổng số chi cho an sinh xã hội năm 2009 khoảng 22.470 tỷ đồng,tăng 62% so với năm2008.

Trợ cấp cứu đói giáp hạt và khắc phục thiên tai hơn 41,5 nghìn tấn gạo. Các doanh nghiệp hỗ trợ 62 huyện nghèo trên 1.600 tỷ đồng.

Tổng dư nợ của 18 chương trình cho vay hộ nghèo và các đối tượng chính sách do Ngân hàng Chính sách xã hội thực hiện ước tăng 45,3% so với năm 2008. Tỷ lệ hộ nghèo giảm đến cuối năm còn khoảng 11%. Thu hút đầu tư nước ngoài và viện trợ chính thức đạt mức cao. Chính phủ tăng cường nội dung hợp tác kinh tế trong các chuyến thăm nước ngoài của lãnh đạo Chính phủ; tập trung đẩy mạnh xúc tiến kinh tế đối ngoại; đàm phán và đưa vào thực hiện Hiệp định khu vực mậu dịch tự do (FTA) với một số nước..

Các nhà tài trợ trên thế giới đã cam kết hỗ trợ ODA cho Việt Nam năm 2010 trên 8 tỷ USD, đạt mức cao nhất từ trước đến nay. Thu hút đầu tư nước ngoài đạt hơn 21 tỷ USD

Năm 2009, mặc dù có nhiều khó khăn do tác động của khủng hoảng tài chính và suy thoái kinh tế nhưng thương mại của Việt Nam với các nước vẫn đạt khoảng 130 tỷ USD. Việt Nam cũng có 457 dự án đầu tư đang thực hiện ở 50 nước và vùng lãnh thổ, với số vốn khoảng 7,2 tỷ USD ; đặc biệt hợp tác đầu tư với Lào, Campuchia, LB Nga ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, thiết thực. Việc thực hiện một cách linh hoạt và đồng bộ các chính sách tài khóa và các chính sách vĩ mô khác đã giúp nền kinh tế Việt Nam vượt qua khủng hoảng và tốc độ tăng trưởng kinh tế năm 2009 đạt 5,3%, là 1/12 nước có GDP tăng trưởng dương của thế giới và là nước tăng trưởng cao nhất trong khu vực Đông Nam Á. Theo IMF (công bố tháng 10/2009): Năm 2009 Indonesia: 4,0%; Malaysia: - 3,6%; Philippines: 1%; Thailand: -3,5%; Việt Nam: 4,6%. tỷ lệ lạm phát đã giảm còn 6,88% (từ 23% năm 2008), thị trường chứng khoán và các hoạt động dịch vụ tài chính, ngân hàng được phục hồi từng bước.

Năm 2010, kinh tế nước ta đã khắc phục được đà suy thoái nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều yếu tố gây bất ổn vĩ mô. Yếu tố bất ổn dễ nhận thấy nhất là nguy cơ lạm phát cao quay trở lại do độ trễ của lượng cung tiền khá lớn được Nhà nước bơm vào thị trường trong các năm 2008 - 2009 để thực hiện các giải pháp phục hồi tăng trưởng kinh tế. Tiếp đến là nguy cơ thâm hụt cán cân thanh toán, mà một trong những nguyên nhân chủ yếu là do tình trạng nhập siêu. Trong năm 2008, quy mô nhập siêu của nước ta lên tới 17,5 tỉ USD, và năm 2009 nhập siêu khoảng 12 tỉ USD. Cùng với nguy cơ tái lạm phát cao, nếu tỷ lệ nhập siêu tiếp tục tăng cao trong năm nay sẽ dẫn đến tình trạng lạm phát kép, tức là vừa lạm phát trong nước, vừa nhập khẩu lạm phát. Một rủi ro tiềm ẩn khác trong chính sách tiền tệ là tính thanh khoản của các ngân hàng thương mại tại thời điểm này đang được cho là có vấn đề, do các ngân hàng thương mại có thể chạy đua nâng cao lãi suất để huy động vốn.

Vì vậy, thời gian sau đó Chính phủ đã thực hiện 6 nhóm giải pháp đồng bộ cùng với gói kích cầu thứ hai để nâng cao hiệu quả đầu tư. Trong đó, tập trung vốn đầu tư cho phát triển các dự án, công trình có hiệu quả, có khả năng hoàn thành đưa vào sử dụng sớm trong năm 2010 - 2011, thay vì mở rộng đầu tư trong bối cảnh khan hiếm vốn, tỷ lệ vốn đầu tư trên GDP cao và hệ số ICOR cao. Để thực hiện tốt các mục tiêu này, cần chọn lọc hơn khi triển khai gói kích thích kinh tế bổ sung, chỉ ưu tiên hỗ trợ những ngành, lĩnh vực trực tiếp sản xuất tiêu thụ trong nước và đẩy mạnh xuất khẩu. Ngoài ra, gói kích thích kinh tế bổ sung đặt trọng tâm vào chính sách tài khóa (chính sách thuế, tài chính, ngân sách...) và cải cách hành chính nhằm làm cho chính sách dễ đi vào hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

4.Đánh giá tác động của chính sách tài khóa đối với nền kinh tế nước ta

Một trong các phương pháp để đánh giá trạng thái tài khóa hiện được nhiều nhà kinh tế và Quỹ Tiền tệ thế giới (IMF) sử dụng là đo lường xung lực tài khóa đối với sản lượng/GDP trong một khoảng thời gian nhất định. Một sự đo lường dương (hay âm) của xung lực tài khóa sẽ hàm ý trạng thái tài khóa mở rộng (thu hẹp) hơn so với năm trước.

Kết quả đo lường cho thấy, từ năm 1994 đến nay, trạng thái tài khóa Việt Nam liên tục được mở rộng, đặc biệt kể từ sau năm 2000.

Nếu như giai đoạn 1994 - 2000, xung lực tài khóa ở mức bình quân 3%, thì từ năm 2001 đến nay xung lực tài khóa bình quân là 5%.

Tuy nhiên, tình trạng tài khóa phản ứng không phù hợp với trạng thái chu kỳ kinh tế. Nền kinh tế có dấu hiệu suy thoái vào cuối năm 1997, nhưng tài khóa lại thắt chặt. Cụ thể : Năm 1999 tăng trưởng ở mức dưới tiềm năng, thì trạng thái tài khóa chỉ thay đổi ở mức 1% GDP. Đến những năm 2000 - 2002, nền kinh tế chỉ mới đang trên đà phục hồi (vẫn còn ở mức thấp hơn tiềm năng), thì trạng thái tài khóa liên tục kiềm chế ở mức 3% GDP. Bắt đầu từ năm 2005, nền kinh tế tăng trưởng nhanh (trên mức tiềm năng), thì trạng thái tài khóa lại liên tục mở rộng ở mức rất cao từ 4% đến 6% GDP. Kết quả, trong 3 năm từ năm 2005 đến năm 2007, lượng tiền trong lưu thông tăng tới 135%, trong khi tăng trưởng GDP của Việt Nam chỉ ở mức 27%. Điều này có nghĩa, Nhà nước đã phát hành thêm một lượng tiền lớn hơn gấp nhiều lần trị giá của của cải mà xã hội làm ra được trong 3 năm.

Giai đoạn 2005 - 2007, hệ số ICOR của Việt Nam tăng rất cao (>5), cho thấy khả năng hấp thụ vốn đầu tư cho tăng trưởng rất thấp. Nghĩa là, tổng cầu đầu tư càng cao do kích thích tài khóa, cuối cùng chỉ cho thấy giá cả càng cao chứ không làm gia tăng sản lượng.

Năm 2012 qua đi với nhiều khó khăn thách thức. Nhưng với sự chủ động trong chỉ đạo điều hành, đặc biệt là những điều chỉnh trong chính sách tài khóa nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, hỗ trợ thị trường đã góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tài chính - ngân sách năm 2012 cũng như thực hiện tốt các mục tiêu, chỉ tiêu đề ra tại Nghị quyết số 11/2011/QH13 ngày 9.11.2011 về Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2012 Việc điều chỉnh chính sách tài khóa năm 2012 theo hướng thực hiện các biện pháp miễn, giảm, giãn thuế đối với một số sắc thuế, khoản thu ngân sách nhà nước (NSNN) đã hỗ trợ và trực tiếp giúp các doanh nghiệp giảm bớt khó khăn trước mắt trong hoạt động sản xuất kinh doanh, đặc biệt là về vốn sản xuất kinh doanh cũng như thực hiện các nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước. Do đó, trong những tháng cuối năm 2012 số lượng các doanh nghiệp dừng hoạt động đã giảm dần, số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động gia tăng, lượng hàng tồn kho của doanh nghiệp cũng giảm. Ngoài ra, việc điều chỉnh chi tiêu công nhằm thúc đẩy tổng cầu, hỗ trợ thị trường thông qua việc: cho phép mua sắm đối với các khoản kinh phí năm 2011 đã bố trí nhưng chưa sử dụng được chuyển nguồn sang 2012; tăng mức hỗ trợ, trợ cấp khó khăn cho các đối tượng chính sách và thực hiện điều chỉnh tăng mức lương tối thiểu, tăng phụ cấp công vụ,… đã góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo an ninh xã hội.

THE END