2ο Δημοτικό Σχολείο Χίου

Τάξεις ΣΤ1 και ΣΤ2

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Μπουγδάνου Ελένη

Καλαγκιά Ελένη Καρτάλη Αναστασία

Σχολικό έτος 2015-2016

[1]

hellipΜε αφορμή το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της τάξης

μας αποφασίσαμε να γνωρίσουμε τον τόπο μας τη Χίο καλύτερα και

να κάνουμε ένα μικρό λεύκωμα ώστε να τον γνωρίσουν κι άλλοι Σας

παρουσιάζουμε ένα μικρό τουριστικό οδηγό που προβάλλει τις

ομορφιές του νησιού μαςhellip

Η εργασία είναι αποτέλεσμα έρευνας συλλογής και καταγραφής

στοιχείων από τους ίδιους τους μαθητές των ΣΤ1 και Στ2 τόσο μέσα από

βιωματικές δράσεις (επιτόπιες επισκέψεις χώρων ή μνημείων τοπίων)

όσο και μέσα από αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και στη

σχετική βιβλιογραφία

[2]

[3]

ΧΙΟΣ

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου Απέχει ελάχιστα από τις ακτές

της Μικράς Ασίας Μόλις 35 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν από το ακρωτήριο

Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ Είναι το

πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με πληθυσμό που ζει στην πόλη της

Χίου πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού καθώς και στα 64 χωριά του

νησιού

Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου

με πληθυσμό που φθάνει τους 51320 κατοίκους (απογραφή 2011) Η

πρωτεύουσα του νομού πόλη της Χίου λέγεται και Χώρα

Ετυμολογία - Μυθολογία

Για το όνομα της Χίου έχουν πλεχτεί πολλοί μύθοι Το παλαιότερο όνομα

του νησιού ήταν κατά τον Όμηρο προελληνικό Κίος ή Κέως ονόματα

παραπλήσια με το σημερινό Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι το όνομα

laquoΧίοςraquo προέρχεται από τη Χιόνη που ήταν νύμφη κόρη του Οινοπίωνα Εκεί

βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού

Ταυτότητα

Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά από όπου και καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας

Πολλοί υποστηρίζουν πως η Χίος είναι η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου Ο Κολόμβος φαίνεται να ήξερε πολλά για το νησί καθώς πολύ συχνά έγραφε γι΄ αυτό στα ημερολόγια του Στο χωριό Πυργί υπάρχει το σπίτι του Κολόμβου από όπου συγκέντρωσε και Χιώτες ναυτικούς προκειμένου να ξεκινήσει το ταξίδι του προς τις Δυτικές Ινδίες Επιπρόσθετα το Κολόμβος είναι ένα ιδιαίτερα συνηθισμένο επώνυμο στη Χίο

[1]

hellipΜε αφορμή το πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης της τάξης

μας αποφασίσαμε να γνωρίσουμε τον τόπο μας τη Χίο καλύτερα και

να κάνουμε ένα μικρό λεύκωμα ώστε να τον γνωρίσουν κι άλλοι Σας

παρουσιάζουμε ένα μικρό τουριστικό οδηγό που προβάλλει τις

ομορφιές του νησιού μαςhellip

Η εργασία είναι αποτέλεσμα έρευνας συλλογής και καταγραφής

στοιχείων από τους ίδιους τους μαθητές των ΣΤ1 και Στ2 τόσο μέσα από

βιωματικές δράσεις (επιτόπιες επισκέψεις χώρων ή μνημείων τοπίων)

όσο και μέσα από αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο και στη

σχετική βιβλιογραφία

[2]

[3]

ΧΙΟΣ

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου Απέχει ελάχιστα από τις ακτές

της Μικράς Ασίας Μόλις 35 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν από το ακρωτήριο

Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ Είναι το

πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με πληθυσμό που ζει στην πόλη της

Χίου πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού καθώς και στα 64 χωριά του

νησιού

Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου

με πληθυσμό που φθάνει τους 51320 κατοίκους (απογραφή 2011) Η

πρωτεύουσα του νομού πόλη της Χίου λέγεται και Χώρα

Ετυμολογία - Μυθολογία

Για το όνομα της Χίου έχουν πλεχτεί πολλοί μύθοι Το παλαιότερο όνομα

του νησιού ήταν κατά τον Όμηρο προελληνικό Κίος ή Κέως ονόματα

παραπλήσια με το σημερινό Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι το όνομα

laquoΧίοςraquo προέρχεται από τη Χιόνη που ήταν νύμφη κόρη του Οινοπίωνα Εκεί

βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού

Ταυτότητα

Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά από όπου και καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας

Πολλοί υποστηρίζουν πως η Χίος είναι η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου Ο Κολόμβος φαίνεται να ήξερε πολλά για το νησί καθώς πολύ συχνά έγραφε γι΄ αυτό στα ημερολόγια του Στο χωριό Πυργί υπάρχει το σπίτι του Κολόμβου από όπου συγκέντρωσε και Χιώτες ναυτικούς προκειμένου να ξεκινήσει το ταξίδι του προς τις Δυτικές Ινδίες Επιπρόσθετα το Κολόμβος είναι ένα ιδιαίτερα συνηθισμένο επώνυμο στη Χίο

[2]

[3]

ΧΙΟΣ

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου Απέχει ελάχιστα από τις ακτές

της Μικράς Ασίας Μόλις 35 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν από το ακρωτήριο

Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ Είναι το

πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με πληθυσμό που ζει στην πόλη της

Χίου πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού καθώς και στα 64 χωριά του

νησιού

Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου

με πληθυσμό που φθάνει τους 51320 κατοίκους (απογραφή 2011) Η

πρωτεύουσα του νομού πόλη της Χίου λέγεται και Χώρα

Ετυμολογία - Μυθολογία

Για το όνομα της Χίου έχουν πλεχτεί πολλοί μύθοι Το παλαιότερο όνομα

του νησιού ήταν κατά τον Όμηρο προελληνικό Κίος ή Κέως ονόματα

παραπλήσια με το σημερινό Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι το όνομα

laquoΧίοςraquo προέρχεται από τη Χιόνη που ήταν νύμφη κόρη του Οινοπίωνα Εκεί

βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού

Ταυτότητα

Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά από όπου και καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας

Πολλοί υποστηρίζουν πως η Χίος είναι η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου Ο Κολόμβος φαίνεται να ήξερε πολλά για το νησί καθώς πολύ συχνά έγραφε γι΄ αυτό στα ημερολόγια του Στο χωριό Πυργί υπάρχει το σπίτι του Κολόμβου από όπου συγκέντρωσε και Χιώτες ναυτικούς προκειμένου να ξεκινήσει το ταξίδι του προς τις Δυτικές Ινδίες Επιπρόσθετα το Κολόμβος είναι ένα ιδιαίτερα συνηθισμένο επώνυμο στη Χίο

[3]

ΧΙΟΣ

Η Χίος είναι νησί του Ανατολικού Αιγαίου Απέχει ελάχιστα από τις ακτές

της Μικράς Ασίας Μόλις 35 ναυτικά μίλια τη χωρίζουν από το ακρωτήριο

Πούντα ως τη χερσόνησο της Ερυθραίας στο ύψος του Τσεσμέ Είναι το

πέμπτο μεγαλύτερο νησί της Ελλάδας με πληθυσμό που ζει στην πόλη της

Χίου πρωτεύουσα και κύριο λιμάνι του νησιού καθώς και στα 64 χωριά του

νησιού

Διοικητικά μαζί με τα νησιά Οινούσσες και Ψαρά αποτελεί τον νομό Χίου

με πληθυσμό που φθάνει τους 51320 κατοίκους (απογραφή 2011) Η

πρωτεύουσα του νομού πόλη της Χίου λέγεται και Χώρα

Ετυμολογία - Μυθολογία

Για το όνομα της Χίου έχουν πλεχτεί πολλοί μύθοι Το παλαιότερο όνομα

του νησιού ήταν κατά τον Όμηρο προελληνικό Κίος ή Κέως ονόματα

παραπλήσια με το σημερινό Οι παλαιότεροι μύθοι αναφέρουν ότι το όνομα

laquoΧίοςraquo προέρχεται από τη Χιόνη που ήταν νύμφη κόρη του Οινοπίωνα Εκεί

βρίσκεται και το κύριο λιμάνι του νησιού

Ταυτότητα

Η Χίος περιστοιχίζεται από τα αδελφά νησιά Οινούσσες και Ψαρά από όπου και καταγόταν ο Κωνσταντίνος Κανάρης ήρωας της επανάστασης του 1821 για την ανεξαρτησία της Ελλάδας

Πολλοί υποστηρίζουν πως η Χίος είναι η γενέτειρα του Χριστόφορου Κολόμβου Ο Κολόμβος φαίνεται να ήξερε πολλά για το νησί καθώς πολύ συχνά έγραφε γι΄ αυτό στα ημερολόγια του Στο χωριό Πυργί υπάρχει το σπίτι του Κολόμβου από όπου συγκέντρωσε και Χιώτες ναυτικούς προκειμένου να ξεκινήσει το ταξίδι του προς τις Δυτικές Ινδίες Επιπρόσθετα το Κολόμβος είναι ένα ιδιαίτερα συνηθισμένο επώνυμο στη Χίο

[4]

Η Χίος είναι γενέτειρα σημαντικών ποιητών της σύγχρονης εποχής όπως οι Δημήτρης Βάρος Φώτης Αγγουλές Γιώργος Διλβόης Νίκος Γιαλλούρης και Ματθαίος Μουντές

Η Δημόσια Ιστορική Κεντρική Βιβλιοθήκη Χίου Κοραής στο νησί της Χίου είναι μια από τις πιο σημαντικές στην Ελλάδα Στη συλλογή της υπάρχουν περίπου 250000 τόμοι

Η πόλη του Βροντάδου (Ομηρούπολη) είναι το σημείο στο οποίο λαμβάνει χώρα μια μοναδική γιορτή κατά την Ανάσταση του Θεανθρώπου το Πάσχα ο ρουκετοπόλεμος κατά τον οποίο οι κάτοικοι μαζεύονται στις εκκλησίες των δύο ενοριών της Παναγίας Ερυθιανής και του Αγίου Μάρκου από τις οποίες εκτοξεύουν χιλιάδες χειροποίητα βεγγαλικά προς την αυλή της αντίπαλης εκκλησίας τη στιγμή της Αναστάσεως

Η Χίος είναι ο τόπος γέννησης του μεγάλου Έλληνα μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη

ΨΑΡΑ

Τα Ψαρά είναι νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου βορειοδυτικά της νήσου

Χίου έδρα του ομώνυμου δήμου της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου Ο

πληθυσμός του νησιού κατά την απογραφή του 2011 ήταν 446 κάτοικοι Τα

Ψαρά είναι γνωστά κυρίως από τη μεγάλη καταστροφή που υπέστησαν το

1824 κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα εναντίον των Τούρκων Το

πάθημα των Ψαριανών εντυπώθηκε στον χαμένο σήμερα πίνακα του

Νικόλαου Γύζη laquoΗ Δόξα των Ψαρώνraquo

[5]

Περπατώντας στα σοκάκια και τους δρόμους των Ψαρών αντιλαμβάνεται

κανείς την ομορφιά και την μοναδικότητα του νησιού αλλά και των κατοίκων

του Το νησί έχει γραφτεί άξια στην ιστορία της Ελλάδος για την σημαντική και

ουσιαστική συμβολή του στην Επανάσταση του 1821 Οι φιλόξενοι Ψαριανοί

πρόγονοι του Κανάρη του Νικοδήμου του Βαρβάκη και άλλων ένδοξων

προσωπικοτήτων κάνουν τους ταξιδιώτες να αισθάνονται οικεία Οι μοναδικές

διηγήσεις τους σε ταξιδεύουν στα δύσκολα και συνάμα θαρραλέα χρόνια της

Επανάστασης αφήνοντας ένα αίσθημα συγκίνησης και περηφάνιας

Η πλούσια πολιτισμική κληρονομιά των Ψαρών σε συνδυασμό με τις

όμορφες παρθένες παραλίες και το καλό φαγητό αφήνουν αναμφισβήτητα

ικανοποιημένους τους επισκέπτες του νησιού Μία επίσκεψη στο

Παλαιόκαστρο τον Άγιο Νικόλαο το σπίτι του Κωνσταντίνου Κανάρη καθώς

και στη μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου ιδρυθείς τον 17ο αιώνα με την

βιβλιοθήκη της να απαριθμεί σπάνια χειρόγραφα και εκκλησιαστικά βιβλία

δεν θα σας αφήσουν αδιάφορους

ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ

Ανατολικά της Χίου απέναντι από την Λαγκάδα βρίσκεται το νησιωτικό

σύμπλεγμα των Οινουσσών Η όμορφη πόλη του νησιού Αιγνούσα χτισμένη

αμφιθεατρικά πάνω σε ένα απότομο λόφο αποτελείται από ψηλά

παραδοσιακά και πολυτελή σπίτια με στενά δρομάκια πλακόστρωτα

Το καλοκαίρι το νησί έχει πολλή κίνηση αφού πολλοί Οινουσσιώτες

έρχονται για διακοπές Από τις Οινούσσες κατάγονται πολλές εφοπλιστικές

οικογένειες

Στο νησί υπάρχουν πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια Η εκκλησία όμως που

ξεχωρίζει στο κέντρο της πόλης είναι η όμορφη εκκλησία του Αγίου Νικολάου

με τα πολλά αφιερώματα Τρία (3) χιλιόμετρα βορειοδυτικά από την πόλη

συναντάει κανείς το υπέροχο μοναστήρι του Ευαγγελισμού Το ησυχαστήριο

χτίστηκε το 1962 σε βυζαντινό ρυθμό από δύο εφοπλιστικές οικογένειες

[6]

Οι θρησκευτικές τοιχογραφίες που το κοσμούν έχουν φτιαχτεί από τον

διάσημο αγιογράφο Φώτη Κόντογλου και είναι μοναδικές Οι καλόγριες που

ζουν σ αυτό και το φροντίζουν έχουν καταφέρει να δώσουν στο μοναστήρι τη

μορφή ενός επίγειου παράδεισου Συστηματικές ανασκαφές στο νησί έχουν

αναδείξει ευρήματα που δείχνουν ότι είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα

Αναφέρεται ήδη κατά τον 6ο αι πΧ από τον Eκαταίο και αργότερα από τον

Θουκυδίδη ενώ ο Ηρόδοτος ανέφερε ότι οι Φωκαείς είχαν ζητήσει από τους

Χίους να εγκατασταθούν εκεί Αργότερα τον 18ο αιώνα το μικρό νησί

κατοικήθηκε από τους Χιώτες με κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα

που έφεραν στο νησί και μερικά αμπελάκια Μετά την καταστροφή της Χίου το

νησί εγκαταλείφθηκε Κατοικήθηκε ξανά το 1827 από έμπειρους ναυτικούς της

Σύρου της Τήνου και της Άνδρου από όπου ξεκίνησε η ναυτική εμπειρία του

νησιού

Το ησυχαστήριο του Ευαγγελισμού οι υπέροχες παραλίες περιμετρικά του

νησιού σε συνδυασμό με την καθαρή θάλασσα είναι δυνατά κίνητρα για

κάποιον να επισκεφτεί το νησί

Η χάλκινη γοργόνα που υποδέχεται τους επισκέπτες Το νησάκι του

Αιγαίου που έβγαλε καπεταναίους και εφοπλιστές

Σήμα κατατεθέν του νησιού είναι η Οινουσιώτισσα το άγαλμα μιας

χάλκινης γοργόνας με στέμμα και ιστιοφόρο στο αριστερό χέρι καθισμένης σε

ένα βράχο που είναι και το πρώτο Θέαμα που αντικρίζει ο επισκέπτης από το

πλοίο μπαίνοντας στο λιμάνι Συστηματικές ανασκαφές στο νησί έχουν αναδείξει ευρήματα που δείχνουν

ότι είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα Αναφέρεται ήδη κατά τον 6ο αι πΧ

από τον Eκαταίο και αργότερα από τον Θουκυδίδη ενώ ο Ηρόδοτος ανέφερε

ότι οι Φωκαείς είχαν ζητήσει από τους Χίους να εγκατασταθούν εκεί

[7]

Αργότερα τον 18ο αιώνα το μικρό νησί κατοικήθηκε από τους Χιώτες με

κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα που έφεραν στο νησί και μερικά

αμπελάκια Μετά την καταστροφή της Χίου το νησί εγκαταλείφθηκε

Κατοικήθηκε ξανά το 1827 από έμπειρους ναυτικούς της Σύρου της Τήνου και

της Άνδρου από όπου ξεκίνησε η ναυτική εμπειρία του νησιού

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το έδαφος της Χίου είναι κατά το κύριο μέρος του ορεινό ενώ μόνο στα

νότια και ανατολικά του νομού σχηματίζονται κάποιες πεδινές εκτάσεις Στα

Βόρεια υψώνονται τα όρη Πελιναίον Προβατάς και Αίπος Στα νότια

βρίσκονται το Μαραθόβουνο και ο Πιγκανιάς Τα βουνά καλύπτονται από

δάση πεύκων και θάμνους Το όρος Πελιναίον είναι το μεγαλύτερο με

ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία (1297 μ)

Στη Χίο δεν υπάρχουν ποτάμια ενώ το μήκος των ακτών της φτάνει τα 213

χλμ Το νησί είναι γνωστό για τα γραφικά του τοπία αλλά και για το εύκρατο

μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και με σπάνιες βροχές το καλοκαίρι Οι

άνεμοι συνήθως πνέουν βόρειοι-βορειοδυτικοί και η θερμοκρασία κυμαίνεται

μεταξύ 28-29 βαθμών Κελσίου

Τα κύρια προϊόντα που εξάγει είναι η ονομαστή χιώτικη μαστίχα το λάδι τα

σύκα τα εσπεριδοειδή και το κρασί ενώ έχει διεθνή φήμη για το μέγεθος και

την ποιότητα της ναυτιλίας της Ξακουστή είναι ακόμη και η περίφημη χιώτικη

λαλάδα

ΠΕΛΙΝΑΙΟΝ ΟΡΟΣ

[8]

Δεν συναντάμε ποταμούς μόνο χείμαρρους Αρμένης Παρθένης

Μαλαγγιώτης και ρέματα Στρατήδαινας Κοκκαλά και Καλοπλύτη

[9]

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Χίος έχει χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς

laquoγεωλογικός παράδεισοςraquo Εδώ βρίσκονται τα αρχαιότερα σπήλαια της

Ελλάδας

Από αυτά ξεχωρίζουν δύο όχι πολύ μεγάλα αλλά εξαιρετικής ομορφιάς και

ξεχωριστού ενδιαφέροντος σπήλαια το Σπήλαιο Ολύμπων και το Σπήλαιο του

Αγίου Γάλακτος και είναι επισκέψιμα για το κοινό

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[6]

Οι θρησκευτικές τοιχογραφίες που το κοσμούν έχουν φτιαχτεί από τον

διάσημο αγιογράφο Φώτη Κόντογλου και είναι μοναδικές Οι καλόγριες που

ζουν σ αυτό και το φροντίζουν έχουν καταφέρει να δώσουν στο μοναστήρι τη

μορφή ενός επίγειου παράδεισου Συστηματικές ανασκαφές στο νησί έχουν

αναδείξει ευρήματα που δείχνουν ότι είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα

Αναφέρεται ήδη κατά τον 6ο αι πΧ από τον Eκαταίο και αργότερα από τον

Θουκυδίδη ενώ ο Ηρόδοτος ανέφερε ότι οι Φωκαείς είχαν ζητήσει από τους

Χίους να εγκατασταθούν εκεί Αργότερα τον 18ο αιώνα το μικρό νησί

κατοικήθηκε από τους Χιώτες με κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα

που έφεραν στο νησί και μερικά αμπελάκια Μετά την καταστροφή της Χίου το

νησί εγκαταλείφθηκε Κατοικήθηκε ξανά το 1827 από έμπειρους ναυτικούς της

Σύρου της Τήνου και της Άνδρου από όπου ξεκίνησε η ναυτική εμπειρία του

νησιού

Το ησυχαστήριο του Ευαγγελισμού οι υπέροχες παραλίες περιμετρικά του

νησιού σε συνδυασμό με την καθαρή θάλασσα είναι δυνατά κίνητρα για

κάποιον να επισκεφτεί το νησί

Η χάλκινη γοργόνα που υποδέχεται τους επισκέπτες Το νησάκι του

Αιγαίου που έβγαλε καπεταναίους και εφοπλιστές

Σήμα κατατεθέν του νησιού είναι η Οινουσιώτισσα το άγαλμα μιας

χάλκινης γοργόνας με στέμμα και ιστιοφόρο στο αριστερό χέρι καθισμένης σε

ένα βράχο που είναι και το πρώτο Θέαμα που αντικρίζει ο επισκέπτης από το

πλοίο μπαίνοντας στο λιμάνι Συστηματικές ανασκαφές στο νησί έχουν αναδείξει ευρήματα που δείχνουν

ότι είχε κατοικηθεί από την αρχαιότητα Αναφέρεται ήδη κατά τον 6ο αι πΧ

από τον Eκαταίο και αργότερα από τον Θουκυδίδη ενώ ο Ηρόδοτος ανέφερε

ότι οι Φωκαείς είχαν ζητήσει από τους Χίους να εγκατασταθούν εκεί

[7]

Αργότερα τον 18ο αιώνα το μικρό νησί κατοικήθηκε από τους Χιώτες με

κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα που έφεραν στο νησί και μερικά

αμπελάκια Μετά την καταστροφή της Χίου το νησί εγκαταλείφθηκε

Κατοικήθηκε ξανά το 1827 από έμπειρους ναυτικούς της Σύρου της Τήνου και

της Άνδρου από όπου ξεκίνησε η ναυτική εμπειρία του νησιού

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το έδαφος της Χίου είναι κατά το κύριο μέρος του ορεινό ενώ μόνο στα

νότια και ανατολικά του νομού σχηματίζονται κάποιες πεδινές εκτάσεις Στα

Βόρεια υψώνονται τα όρη Πελιναίον Προβατάς και Αίπος Στα νότια

βρίσκονται το Μαραθόβουνο και ο Πιγκανιάς Τα βουνά καλύπτονται από

δάση πεύκων και θάμνους Το όρος Πελιναίον είναι το μεγαλύτερο με

ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία (1297 μ)

Στη Χίο δεν υπάρχουν ποτάμια ενώ το μήκος των ακτών της φτάνει τα 213

χλμ Το νησί είναι γνωστό για τα γραφικά του τοπία αλλά και για το εύκρατο

μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και με σπάνιες βροχές το καλοκαίρι Οι

άνεμοι συνήθως πνέουν βόρειοι-βορειοδυτικοί και η θερμοκρασία κυμαίνεται

μεταξύ 28-29 βαθμών Κελσίου

Τα κύρια προϊόντα που εξάγει είναι η ονομαστή χιώτικη μαστίχα το λάδι τα

σύκα τα εσπεριδοειδή και το κρασί ενώ έχει διεθνή φήμη για το μέγεθος και

την ποιότητα της ναυτιλίας της Ξακουστή είναι ακόμη και η περίφημη χιώτικη

λαλάδα

ΠΕΛΙΝΑΙΟΝ ΟΡΟΣ

[8]

Δεν συναντάμε ποταμούς μόνο χείμαρρους Αρμένης Παρθένης

Μαλαγγιώτης και ρέματα Στρατήδαινας Κοκκαλά και Καλοπλύτη

[9]

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Χίος έχει χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς

laquoγεωλογικός παράδεισοςraquo Εδώ βρίσκονται τα αρχαιότερα σπήλαια της

Ελλάδας

Από αυτά ξεχωρίζουν δύο όχι πολύ μεγάλα αλλά εξαιρετικής ομορφιάς και

ξεχωριστού ενδιαφέροντος σπήλαια το Σπήλαιο Ολύμπων και το Σπήλαιο του

Αγίου Γάλακτος και είναι επισκέψιμα για το κοινό

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[7]

Αργότερα τον 18ο αιώνα το μικρό νησί κατοικήθηκε από τους Χιώτες με

κύρια απασχόλησή τους τα λίγα πρόβατα που έφεραν στο νησί και μερικά

αμπελάκια Μετά την καταστροφή της Χίου το νησί εγκαταλείφθηκε

Κατοικήθηκε ξανά το 1827 από έμπειρους ναυτικούς της Σύρου της Τήνου και

της Άνδρου από όπου ξεκίνησε η ναυτική εμπειρία του νησιού

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το έδαφος της Χίου είναι κατά το κύριο μέρος του ορεινό ενώ μόνο στα

νότια και ανατολικά του νομού σχηματίζονται κάποιες πεδινές εκτάσεις Στα

Βόρεια υψώνονται τα όρη Πελιναίον Προβατάς και Αίπος Στα νότια

βρίσκονται το Μαραθόβουνο και ο Πιγκανιάς Τα βουνά καλύπτονται από

δάση πεύκων και θάμνους Το όρος Πελιναίον είναι το μεγαλύτερο με

ψηλότερη κορυφή τον Άγιο Ηλία (1297 μ)

Στη Χίο δεν υπάρχουν ποτάμια ενώ το μήκος των ακτών της φτάνει τα 213

χλμ Το νησί είναι γνωστό για τα γραφικά του τοπία αλλά και για το εύκρατο

μεσογειακό κλίμα με ήπιους χειμώνες και με σπάνιες βροχές το καλοκαίρι Οι

άνεμοι συνήθως πνέουν βόρειοι-βορειοδυτικοί και η θερμοκρασία κυμαίνεται

μεταξύ 28-29 βαθμών Κελσίου

Τα κύρια προϊόντα που εξάγει είναι η ονομαστή χιώτικη μαστίχα το λάδι τα

σύκα τα εσπεριδοειδή και το κρασί ενώ έχει διεθνή φήμη για το μέγεθος και

την ποιότητα της ναυτιλίας της Ξακουστή είναι ακόμη και η περίφημη χιώτικη

λαλάδα

ΠΕΛΙΝΑΙΟΝ ΟΡΟΣ

[8]

Δεν συναντάμε ποταμούς μόνο χείμαρρους Αρμένης Παρθένης

Μαλαγγιώτης και ρέματα Στρατήδαινας Κοκκαλά και Καλοπλύτη

[9]

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Χίος έχει χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς

laquoγεωλογικός παράδεισοςraquo Εδώ βρίσκονται τα αρχαιότερα σπήλαια της

Ελλάδας

Από αυτά ξεχωρίζουν δύο όχι πολύ μεγάλα αλλά εξαιρετικής ομορφιάς και

ξεχωριστού ενδιαφέροντος σπήλαια το Σπήλαιο Ολύμπων και το Σπήλαιο του

Αγίου Γάλακτος και είναι επισκέψιμα για το κοινό

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[8]

Δεν συναντάμε ποταμούς μόνο χείμαρρους Αρμένης Παρθένης

Μαλαγγιώτης και ρέματα Στρατήδαινας Κοκκαλά και Καλοπλύτη

[9]

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Χίος έχει χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς

laquoγεωλογικός παράδεισοςraquo Εδώ βρίσκονται τα αρχαιότερα σπήλαια της

Ελλάδας

Από αυτά ξεχωρίζουν δύο όχι πολύ μεγάλα αλλά εξαιρετικής ομορφιάς και

ξεχωριστού ενδιαφέροντος σπήλαια το Σπήλαιο Ολύμπων και το Σπήλαιο του

Αγίου Γάλακτος και είναι επισκέψιμα για το κοινό

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[9]

Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Χίος έχει χαρακτηρισθεί από τους ειδικούς

laquoγεωλογικός παράδεισοςraquo Εδώ βρίσκονται τα αρχαιότερα σπήλαια της

Ελλάδας

Από αυτά ξεχωρίζουν δύο όχι πολύ μεγάλα αλλά εξαιρετικής ομορφιάς και

ξεχωριστού ενδιαφέροντος σπήλαια το Σπήλαιο Ολύμπων και το Σπήλαιο του

Αγίου Γάλακτος και είναι επισκέψιμα για το κοινό

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[10]

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Η Χίος φημίζεται για την πλούσια χλωρίδα της Πολλά σπάνια είδη φυτών

ευδοκιμούν στο νησί

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[11]

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ

Είναι ποώδες πολυετές φυτό με ρίζα κονδυλώδη και φύλλο λογχοειδές

Είναι πράσινο στη βάση και μοβ στην κορυφή Το μέγεθος του άνθους είναι

25 εκατοστά και το χρώμα του ποικίλλει από ροζ σε μοβ Ανθίζει από τον

Απρίλη έως τον Ιούνη

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[12]

Κάθε χρόνο τέτοιες ημέρες η γη κοκκινίζει και μπορεί κανείς να αντικρίσει

ένα μοναδικό υπερθέαμα της φύσης που πραγματικά κόβει την λαλιά

Πρόκειται για τις ανθισμένες Λαλάδες που κατακλύζουν τις πλαγιές και τα

χωράφια της κεντρικής και νότιας Χίου σχηματίζοντας ένα κατακόκκινο χαλί

από άγριες τουλίπες

Οι πανέμορφες άγριες τουλίπες είναι αυτοφυείς και μαγεύουν ντόπιους και

επισκέπτες με την ομορφιά τους την πυκνότητα της βλάστησης και το έντονο

χρώμα τους

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα συγκεκριμένα είδη τουλίπας μεγαλώνουν μόνο

στη Χίο και αποτελούν τα έξι από τα έντεκα είδη τουλιπών παγκοσμίως

Τα είδη της τουλίπας που συναντούμε στην Χίο είναι η Tulipa praecox η

Toulipa agenesis η Tulipa clusiana και η Tulipa undulatifolia ωστόσο τα άνθη

της τουλίπας δεν διατηρούνται πάνω από 7 με 10 μέρες Ο καιρός

διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο πότε θα αρχίσουν να ανθίζουν οι τουλίπες

ΚΟΥΜΑΡΙΑ

Είναι αειθαλές φυτό-θάμνος ύψους 4 μέτρων με πυκνή και σφαιρική κώμη

Τα φύλλα της είναι στιλπνά σκουροπράσινου χρώματος Έχει άνθη κίτρινους

και ώριμους κόκκινους καρπούς Οι καρποί έχουν γλυκιά και αμυλώδη γεύση

Ανθίζει από τον Οκτώβριο έως τον Δεκέμβριο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[13]

ΑΝΕΜΩΝΗ

Υπάρχουν 150 είδη ανεμώνης και το χρώμα τους ποικίλλει Φυτρώνει σε

δάση και λιβάδια

ΛΕΜΟΝΙΑ

Τα είδη του γένους Citrus έχουν χαρακτηριστικούς καρπούς τα εσπερίδια με χρώμα κίτρινο που ο φλοιός τους δεν αποσπάται από τη σάρκα Τέτοια είδη είναι η λεμονιά η κιτριά και το βοτρυόκαρπο Το λεμόνι είναι καλλιεργημένο υβρίδιο που προέρχεται από άγριες ποικιλίες όπως είναι το κίτρο και το μανταρίνι Η λεμονιά προέρχεται από την κεντρική Ινδία όπου καλλιεργήθηκαν και τα πρώτα δένδρα

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ

Η πορτοκαλιά είναι αειθαλές φυτό και έχει καταγωγή από την Ινδία και την Κίνα Η πορτοκαλιά δεν αντέχει σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες Για τον λόγο

[14]

αυτό καλλιεργείται σε εύκρατες περιοχές με ήπιο χειμώνα Οι Χιώτες καλλιεργητές για να προστατεύσουν τα δέντρα αυτά έχτισαν γύρω από τα κτήματά τους ψηλούς τοίχους δίνοντας μια ιδιαίτερη εικόνα στην περιοχή του Κάμπου όπου ευδοκιμούν

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ

Η μανταρινιά είναι μικρό εσπεριδοειδές δέντρο Καρπός της είναι το μανταρίνι Το δέντρο είναι αειθαλές και αντέχει στην ξηρασία

[15]

ΜΑΣΤΙΧΑ

Μαστίχα ονομάζεται η αρωματική φυσική ρητίνη που εξάγεται από το μαστιχόδεντρο το οποίο μεγαλώνει στη Χίο Η Μαστίχα ονομάζεται επίσης συχνά και η τσίχλα που συναντάμε στο εμπόριο και περιέχει σε μικρό ποσοστό μαστίχας

ΤΟ ΦΥΤΟ

Το φυτό της μαστίχας ο σχίνος είναι αειθαλής πυκνόφυλλος θάμνος Mπορεί να φτάσει και το ύψος των τριών μέτρων Έχει απλωμένα κλαδιά και ανοιχτό ή σκούρο σταχτί κορμό ανάλογα με την ηλικία του Η επιφάνεια του κορμού του έχει ακανόνιστες πλάκες όπως το πεύκο Ευδοκιμεί σε ολόκληρη τη Μεσόγειο από την Ιβηρική χερσόνησο και τη Γαλλία μέχρι την Τουρκία και το Ισραήλ Στο νησί της Χίου και μόνο στα νότια χωριά της τα λεγόμενα Μαστιχοχώρια ευδοκιμεί και καλλιεργείται μία ιδιαίτερη ποικιλία σχίνου ο μαστιχοφόρος σχίνος από τον οποίο εξάγεται η φυσική ρητίνη ή μαστίχα το σπουδαιότερο προϊόν του νησιού το οποίο στηρίζει και την τοπική οικονομία Πολλές φορές έχουν γίνει προσπάθειες να παραχθεί μαστίχα από το φυτό αυτό σε άλλα μέρη του πλανήτη αλλά χωρίς αποτέλεσμα

[16]

Η ΡΗΤΙΝΗ (ΤΟ ΜΑΣΤΙΧΙ)

Η συλλογή της μαστίχας γίνεται με παραδοσιακό τρόπο Εργάτες ισοπεδώνουν το χώρο γύρω από το δέντρο και σχίζουν τον κορμό του δέντρου σε συγκεκριμένα σημεία Η μαστίχα αρχίζει να ρέει και σε 15 περίπου μέρες σταθεροποιείται και είναι έτοιμη προς συλλογή Αυτή γίνεται από το Δεκαπενταύγουστο μέχρι τα μέσα Σεπτεμβρίου Κατόπιν το προϊόν κοσκινίζεται πλένεται και καθαρίζεται επιμελώς κομμάτι-κομμάτι και κατόπιν προωθείται στο εμπόριο

[17]

ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κατά την παράδοση της Χίου οι σκίνοι άρχισαν να δακρύζουν όταν μαρτύρησε ο Άγιος Ισίδωρος από τους Ρωμαίους περί το 250 μΧ Οι Ρωμαίοι κυνήγησαν τον Άγιο Ισίδωρο επειδή ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος Ο Άγιος για να ξεφύγει τράπηκε σε φυγή κοντά στα Μεστά Εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ένας άσπρος ίππος με τον οποίο έφτασε ως τα Νότια χωριά της Χίου επειδή δεν άντεχε άλλο αφού είχε τραυματιστεί σοβαρά Τότε έκατσε κάτω από ένα σκίνο Ο σκίνος τον λυπήθηκε για τα βασανιστήρια του και δάκρυσε Τα δάκρυα του ευωδίασαν και τότε δημιουργήθηκε το δάκρυ του Αγίου Ισιδώρου που μέχρι σήμερα το ονομάζουμε μαστίχα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

Από την περίοδο του 3ου αιώνα χρονολογείται η καλλιέργεια του φυτού στο νησί Οι ελάχιστες βροχοπτώσεις η μεγάλη ηλιοφάνεια και η ασβεστολιθική σύσταση του εδάφους αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον ευδοκίμησης του φυτού Οι κάτοικοι των 24 χωριών την άνοιξη καλλιεργούν τα χωράφια τους κλαδεύοντας τους σκίνους από το Δεκέμβρη μέχρι τις 20 Μαρτίου Το κλάδεμα γίνεται για να δοθεί το κατάλληλο σχήμα στο σκίνο ώστε να αερίζεται και να φωτίζεται σωστά Προς τα τέλη του Μαΐου φτιάχνουν τους σκίνους καθαρίζοντας το μέρος γύρω από τη βάση του κορμού τους το λεγόμενο τραπέζιο από τα χόρτα και τα φύλλα ενώ τον Ιούνιο αρχίζει η εντατική προετοιμασία των σκίνων Κατά τον μήνα Ιούλιο οι αγρότες αρχίζουν να ρίχνουν ασπρόχωμα στα τραπέζια των σκίνων το οποίο ασπρόχωμα προμηθεύονται από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ) σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια που οι άνθρωποι το έβγαζαν από την γη σκαλίζοντας ανάμεσα από τις πέτρες Μετά τις 15 Ιουλίου αρχίζουν το κέντημα δηλαδή χαράζουν το μαστιχόδεντρο για να δακρύσει Αυτή η διαδικασία που ολοκληρώνεται στα τέλη του Αυγούστου γίνεται με τα χέρια τις πρώτες πρωινές ώρες Στα μέσα του Σεπτέμβρη αρχίζει το μάζεμα της μαστίχας Στις αρχές του Νοέμβρη οι γεωργοί τοποθετούν τo μαστίχι μέσα σε βαρέλι με νερό για να αρχίσει ο καθαρισμός τους Τέλος λιπαίνουν τα χωράφια και συνεχίζουν με το καθάρισμα της μαστίχας

Για να επιτευχθεί η παραπάνω διαδικασία απαιτούνται και τα απαραίτητα εργαλεία Συγκεκριμένα για το καθάρισμα της βάσης των σκίνων δηλ των τραπεζιών χρησιμοποιούνται μυστριά τσάπες και αξίνες Για το κέντημα απαιτούνται τα παραδοσιακά εργαλεία κεντητήρι τραβηχτήρι και σφυράκι Για το μάζεμα είναι απαραίτητα τα τιμητήρια και τα πανέρια Τέλος για το καθάρισμα της μαστίχας πρέπει να υπάρχουν ιδανικά μυτερά μαχαιράκια σινιά (μεγάλα χάλκινα ταψιά) και ένα κόσκινο

[17]

ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Κατά την παράδοση της Χίου οι σκίνοι άρχισαν να δακρύζουν όταν μαρτύρησε ο Άγιος Ισίδωρος από τους Ρωμαίους περί το 250 μΧ Οι Ρωμαίοι κυνήγησαν τον Άγιο Ισίδωρο επειδή ήταν Χριστιανός Ορθόδοξος Ο Άγιος για να ξεφύγει τράπηκε σε φυγή κοντά στα Μεστά Εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε ένας άσπρος ίππος με τον οποίο έφτασε ως τα Νότια χωριά της Χίου επειδή δεν άντεχε άλλο αφού είχε τραυματιστεί σοβαρά Τότε έκατσε κάτω από ένα σκίνο Ο σκίνος τον λυπήθηκε για τα βασανιστήρια του και δάκρυσε Τα δάκρυα του ευωδίασαν και τότε δημιουργήθηκε το δάκρυ του Αγίου Ισιδώρου που μέχρι σήμερα το ονομάζουμε μαστίχα

Η ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΟΥ ΦΥΤΟΥ

Από την περίοδο του 3ου αιώνα χρονολογείται η καλλιέργεια του φυτού στο νησί Οι ελάχιστες βροχοπτώσεις η μεγάλη ηλιοφάνεια και η ασβεστολιθική σύσταση του εδάφους αποτελούν το ιδανικό περιβάλλον ευδοκίμησης του φυτού Οι κάτοικοι των 24 χωριών την άνοιξη καλλιεργούν τα χωράφια τους κλαδεύοντας τους σκίνους από το Δεκέμβρη μέχρι τις 20 Μαρτίου Το κλάδεμα γίνεται για να δοθεί το κατάλληλο σχήμα στο σκίνο ώστε να αερίζεται και να φωτίζεται σωστά Προς τα τέλη του Μαΐου φτιάχνουν τους σκίνους καθαρίζοντας το μέρος γύρω από τη βάση του κορμού τους το λεγόμενο τραπέζιο από τα χόρτα και τα φύλλα ενώ τον Ιούνιο αρχίζει η εντατική προετοιμασία των σκίνων Κατά τον μήνα Ιούλιο οι αγρότες αρχίζουν να ρίχνουν ασπρόχωμα στα τραπέζια των σκίνων το οποίο ασπρόχωμα προμηθεύονται από την Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου (ΕΜΧ) σε αντίθεση με τα παλαιότερα χρόνια που οι άνθρωποι το έβγαζαν από την γη σκαλίζοντας ανάμεσα από τις πέτρες Μετά τις 15 Ιουλίου αρχίζουν το κέντημα δηλαδή χαράζουν το μαστιχόδεντρο για να δακρύσει Αυτή η διαδικασία που ολοκληρώνεται στα τέλη του Αυγούστου γίνεται με τα χέρια τις πρώτες πρωινές ώρες Στα μέσα του Σεπτέμβρη αρχίζει το μάζεμα της μαστίχας Στις αρχές του Νοέμβρη οι γεωργοί τοποθετούν τo μαστίχι μέσα σε βαρέλι με νερό για να αρχίσει ο καθαρισμός τους Τέλος λιπαίνουν τα χωράφια και συνεχίζουν με το καθάρισμα της μαστίχας

Για να επιτευχθεί η παραπάνω διαδικασία απαιτούνται και τα απαραίτητα εργαλεία Συγκεκριμένα για το καθάρισμα της βάσης των σκίνων δηλ των τραπεζιών χρησιμοποιούνται μυστριά τσάπες και αξίνες Για το κέντημα απαιτούνται τα παραδοσιακά εργαλεία κεντητήρι τραβηχτήρι και σφυράκι Για το μάζεμα είναι απαραίτητα τα τιμητήρια και τα πανέρια Τέλος για το καθάρισμα της μαστίχας πρέπει να υπάρχουν ιδανικά μυτερά μαχαιράκια σινιά (μεγάλα χάλκινα ταψιά) και ένα κόσκινο

[18]

ΧΡΗΣΗ

Η μαστίχα από την αρχαιότητα είχε πολλές χρήσεις Στην αρχαία Ελλάδα ήταν γνωστό για τις ιατροφαρμακευτικές του ιδιότητες Οι Αιγύπτιοι το χρησιμοποιούσαν για την ταρίχευση των νεκρών Οι Ρωμαίοι και οι Τούρκοι έφτιαχναν οδοντογλυφίδες από ξύλο σκίνου για να καθαρίζουν και να λευκαίνουν τα δόντια τους αλλά και να αρωματίζεται η αναπνοή τους Στη σημερινή εποχή η πιο ευρεία χρήση της είναι ως τσίχλα ή άρωμα για τη ζαχαροπλαστική ενώ γνωστό είναι και το λικέρ μαστίχας Η μαστίχα αρωματίζει τρόφιμα και γλυκίσματα Το μαστιχέλαιο χρησιμοποιείται επίσης στην επιπλοποιία και στην κατασκευή μουσικών οργάνων Επίσης στην ιατρική φαρμακευτική ορθοδοντική αρωματοποιΐα κλπ Στην Κύπρο οι σπόροι (κόκκοι) του σχίνου που μοιάζουν με αυτούς του πιπεριού χρησιμοποιούνται ολόκληροι ως καρύκευμα στα χωριάτικα λουκάνικα

[19]

Μαστίχα σε συσκευασία

Φυσική μαστίχα

Λικέρ μαστίχας Mαστίχα υποβρύχιο

[20]

ΤΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Το μαστίχι αποτελούσε και αποτελεί ακόμα μία σημαντική πηγή εσόδων για

το νησί της Χίου Γιrsquo αυτό το λόγο πολλοί προσπάθησαν να το φυτέψουν και στον τόπο τους αλλά οι προσπάθειές τους αποδείχτηκαν μάταιες αφού ο σχίνος δίνει τη μαστίχα μόνο στα Νότια μέρη της Χίου και ιδιαίτερα στα παρακάτω χωριά Λιθί Βέσσα Ελάτα Μεστά Ολύμποι Πυργί Αρμόλια Καλαμωτή Πατρικά Φλάτσια Νένητα Βουνό Κοινή Παγίδα Καταρράκτης Έξω Διδύμα Μέσα Διδύμα Μερμήγκι Θολοποτάμι Καλλιμασιά Νεοχώρι Θυμιανά Βαβίλοι Άγιος Γεώργιος Συκούσης

[21]

Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Στη Χίο υπάρχουν ζώα και θηλαστικά αλεπούδες τσακάλια κουνάβια

λαγοί σκαντζόχοιροι νυκτερίδες ερπετά και αμφίβια λαφιάτες οχιές σαύρες

βάτραχοι χελώνες πτηνά (πέρδικα αετομάχος κίσσα γερακίνα σπιζαετός

πετρίτης καρδερίνα αετογερακίνα κα) και έντομα που βρίσκονται σε στενή

εξάρτηση με τα ενδιαιτήματά τους

Είναι η πιο συνηθισμένη από τα τρία είδη κουκουβάγιας στη Χίο τις Οινούσσες και τα Ψαρά Αυτό το σιωπηλό αρπακτικό πετάει αθόρυβα

Otus scops Γκιώνης

Αυτή η κουκουβάγια χρησιμοποιεί την τεχνική του καμουφλάζ Όταν κουρνιάζει πάνω στα κλαδιά πεύκων είναι σχεδόν αόρατη

[22]

Papilio machaon Πεταλούδα Μαχάων

Αυτή τη μεγάλη και ελκυστική πεταλούδα τη συναντούμε πολύ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Τρέφεται και με μάλαθρο

Polygonia egea Πεταλούδα του Λυκίσκου

Αυτή η πεταλούδα έχει φτερά που μοιάζουν με φύλλα και τρέφεται με τσουκνίδες

Galerida crestata Κατσουλιέρης

[23]

Φωλιάζει στο έδαφος και προτιμάει ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν πολλά σπόρια αγριολούλουδων Όταν βρίσκεται στη περίοδο αναπαραγωγής τρέφεται και με έντομα

Erithacus rubecula ή Κοκκινολαίμης

Τα αρσενικά και τα θηλυκά μοιάζουν όμοια και υπερασπίζονται τον χώρο τους

Mesobuthus gibbosus Σκορπιός

Η θηλυκιά προστατεύει τα μικρά της κουβαλώντας τα στη πλάτη της

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[20]

ΤΟΠΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Το μαστίχι αποτελούσε και αποτελεί ακόμα μία σημαντική πηγή εσόδων για

το νησί της Χίου Γιrsquo αυτό το λόγο πολλοί προσπάθησαν να το φυτέψουν και στον τόπο τους αλλά οι προσπάθειές τους αποδείχτηκαν μάταιες αφού ο σχίνος δίνει τη μαστίχα μόνο στα Νότια μέρη της Χίου και ιδιαίτερα στα παρακάτω χωριά Λιθί Βέσσα Ελάτα Μεστά Ολύμποι Πυργί Αρμόλια Καλαμωτή Πατρικά Φλάτσια Νένητα Βουνό Κοινή Παγίδα Καταρράκτης Έξω Διδύμα Μέσα Διδύμα Μερμήγκι Θολοποτάμι Καλλιμασιά Νεοχώρι Θυμιανά Βαβίλοι Άγιος Γεώργιος Συκούσης

[21]

Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Στη Χίο υπάρχουν ζώα και θηλαστικά αλεπούδες τσακάλια κουνάβια

λαγοί σκαντζόχοιροι νυκτερίδες ερπετά και αμφίβια λαφιάτες οχιές σαύρες

βάτραχοι χελώνες πτηνά (πέρδικα αετομάχος κίσσα γερακίνα σπιζαετός

πετρίτης καρδερίνα αετογερακίνα κα) και έντομα που βρίσκονται σε στενή

εξάρτηση με τα ενδιαιτήματά τους

Είναι η πιο συνηθισμένη από τα τρία είδη κουκουβάγιας στη Χίο τις Οινούσσες και τα Ψαρά Αυτό το σιωπηλό αρπακτικό πετάει αθόρυβα

Otus scops Γκιώνης

Αυτή η κουκουβάγια χρησιμοποιεί την τεχνική του καμουφλάζ Όταν κουρνιάζει πάνω στα κλαδιά πεύκων είναι σχεδόν αόρατη

[22]

Papilio machaon Πεταλούδα Μαχάων

Αυτή τη μεγάλη και ελκυστική πεταλούδα τη συναντούμε πολύ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Τρέφεται και με μάλαθρο

Polygonia egea Πεταλούδα του Λυκίσκου

Αυτή η πεταλούδα έχει φτερά που μοιάζουν με φύλλα και τρέφεται με τσουκνίδες

Galerida crestata Κατσουλιέρης

[23]

Φωλιάζει στο έδαφος και προτιμάει ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν πολλά σπόρια αγριολούλουδων Όταν βρίσκεται στη περίοδο αναπαραγωγής τρέφεται και με έντομα

Erithacus rubecula ή Κοκκινολαίμης

Τα αρσενικά και τα θηλυκά μοιάζουν όμοια και υπερασπίζονται τον χώρο τους

Mesobuthus gibbosus Σκορπιός

Η θηλυκιά προστατεύει τα μικρά της κουβαλώντας τα στη πλάτη της

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[21]

Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Στη Χίο υπάρχουν ζώα και θηλαστικά αλεπούδες τσακάλια κουνάβια

λαγοί σκαντζόχοιροι νυκτερίδες ερπετά και αμφίβια λαφιάτες οχιές σαύρες

βάτραχοι χελώνες πτηνά (πέρδικα αετομάχος κίσσα γερακίνα σπιζαετός

πετρίτης καρδερίνα αετογερακίνα κα) και έντομα που βρίσκονται σε στενή

εξάρτηση με τα ενδιαιτήματά τους

Είναι η πιο συνηθισμένη από τα τρία είδη κουκουβάγιας στη Χίο τις Οινούσσες και τα Ψαρά Αυτό το σιωπηλό αρπακτικό πετάει αθόρυβα

Otus scops Γκιώνης

Αυτή η κουκουβάγια χρησιμοποιεί την τεχνική του καμουφλάζ Όταν κουρνιάζει πάνω στα κλαδιά πεύκων είναι σχεδόν αόρατη

[22]

Papilio machaon Πεταλούδα Μαχάων

Αυτή τη μεγάλη και ελκυστική πεταλούδα τη συναντούμε πολύ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Τρέφεται και με μάλαθρο

Polygonia egea Πεταλούδα του Λυκίσκου

Αυτή η πεταλούδα έχει φτερά που μοιάζουν με φύλλα και τρέφεται με τσουκνίδες

Galerida crestata Κατσουλιέρης

[23]

Φωλιάζει στο έδαφος και προτιμάει ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν πολλά σπόρια αγριολούλουδων Όταν βρίσκεται στη περίοδο αναπαραγωγής τρέφεται και με έντομα

Erithacus rubecula ή Κοκκινολαίμης

Τα αρσενικά και τα θηλυκά μοιάζουν όμοια και υπερασπίζονται τον χώρο τους

Mesobuthus gibbosus Σκορπιός

Η θηλυκιά προστατεύει τα μικρά της κουβαλώντας τα στη πλάτη της

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[22]

Papilio machaon Πεταλούδα Μαχάων

Αυτή τη μεγάλη και ελκυστική πεταλούδα τη συναντούμε πολύ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες Τρέφεται και με μάλαθρο

Polygonia egea Πεταλούδα του Λυκίσκου

Αυτή η πεταλούδα έχει φτερά που μοιάζουν με φύλλα και τρέφεται με τσουκνίδες

Galerida crestata Κατσουλιέρης

[23]

Φωλιάζει στο έδαφος και προτιμάει ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν πολλά σπόρια αγριολούλουδων Όταν βρίσκεται στη περίοδο αναπαραγωγής τρέφεται και με έντομα

Erithacus rubecula ή Κοκκινολαίμης

Τα αρσενικά και τα θηλυκά μοιάζουν όμοια και υπερασπίζονται τον χώρο τους

Mesobuthus gibbosus Σκορπιός

Η θηλυκιά προστατεύει τα μικρά της κουβαλώντας τα στη πλάτη της

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[23]

Φωλιάζει στο έδαφος και προτιμάει ανοιχτές περιοχές όπου υπάρχουν πολλά σπόρια αγριολούλουδων Όταν βρίσκεται στη περίοδο αναπαραγωγής τρέφεται και με έντομα

Erithacus rubecula ή Κοκκινολαίμης

Τα αρσενικά και τα θηλυκά μοιάζουν όμοια και υπερασπίζονται τον χώρο τους

Mesobuthus gibbosus Σκορπιός

Η θηλυκιά προστατεύει τα μικρά της κουβαλώντας τα στη πλάτη της

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[24]

Hemidactylus turcicus Σαμιαμίδι

Τα δάχτυλα των ποδιών τους είναι κολλητικά Χρησιμοποιούν την ανθρώπινη παρουσία προς όφελος τους περιμένοντας κοντά σε φώτα τα οποία ελκύουν τα διάφορα έντομα

Circaetus gallicus Φιδαετός

Ένας από τους πιο κοινούς αετούς της Χίου ο οποίος φωλιάζει μέσα σε δέντρα και όπως είναι ευνόητο από το όνομά του τρέφεται κυρίως με φίδια

Larus audouinii Αιγαιόγλαρος

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[25]

Ένας σπάνιος γλάρος ο οποίος τρέφεται μόνο ψαρεύοντας ζωντανά ψαριά και όχι με ψοφίμια σαν τους άλλους γλάρους

Carduelis carduelis Καρδερίνα

Είναι ένα πολύ εντυπωσιακό χρωματιστό πουλί το οποίο κελαηδάει πολύ όμορφα Έχει μυτερό ράμφος το οποίο βοηθάει το πουλί να βρει σπόρια μέσα στα γαϊδουράγκαθα

Machimus setibarbus Robber fly

Ο εντομολόγος που ανακάλυψε αυτή την επιθετική μύγα το 1849 είπε ότι προέρχεται από κάποιο μέρος κοντά στη Σμύρνη

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[26]

Decticus verrucivorus Γρύλος

Αυτή η ακρίδα εντοπίστηκε στο δέλτα του ποταμού Έβρου στην βορειοανατολική Ελλάδα Νομίζουμε πως ζει και στην Χίο Ο μακρύς ωοαποθετήρας στην ουρά αυτής της ακρίδας δείχνει ότι η συγκεκριμένη είναι θηλυκιά

Iris Oratoria Αλογάκι της Παναγίας

Τα θηλυκά επιτίθενται και τρώνε τα αρσενικά μετά το ζευγάρωμα

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[27]

Gonepteryx Cleopatra Κλεοπάτρα

Η άνω πλευρά των φτερών της είναι ένα έντονο λαμπερό κίτρινο χρώμα Τα αρσενικά έχουν ένα ποιο έντονο πορτοκαλί χρωματισμό στα μπροστινά φτερά

Julodis onopordi Jewel beetle

Είναι ένα είδος σκαθαριού μέλος της οικογενείας Buprestidae που τρέφεται με ξύλο Αυτά τα σκαθάρια είναι παγκοσμίως γνωστά για τα πολύ έντονα και εντυπωσιακά τους χρώματα

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[28]

Oedipoda miniata Ακρίδα

Αυτό το γοητευτικό έντομο εντοπίστηκε στα Κάτω Φανά

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ

Το Χιώτικο πρόβατο προήλθε από το ομώνυμο νησί της Χίου στην

περιοχή του Βορειοανατολικού Αιγαίου

Αποτελεί διασταύρωση ελληνικού προβάτου με μικρασιάτικο πρόβατο

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[29]

Το Χιώτικο πρόβατο είναι σχετικά μεγαλόσωμο με σωματικό βάρος

προβατίνων 45-65 κιλά και κριαριών 65-85 κιλά

Θεωρείται η καλύτερη ελληνική φυλή λόγω της υψηλής γαλακτοπαραγωγής

και αμνοπαραγωγής

Ο χρωματισμός του είναι λευκός με χαρακτηριστικές κηλίδες μαύρου

χρώματος στο κεφάλι γύρω από τα αυτιά τα μάτια στην κοιλιά και στα πόδια

Τα αρσενικά διαθέτουν κέρατα με μεγάλη σπείρα ενώ τα θηλυκά όταν

έχουν κέρατα είναι μικρά σαν ένα εξόγκωμα

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[30]

Το Χιώτικο πρόβατο έχει χρησιμοποιηθεί σε ευρεία κλίμακα για τη γενετική

βελτίωση άλλων ελληνικών και ξένων φυλών με πολύ καλά αποτελέσματα ως

προς την αύξηση της γαλακτοπαραγωγής

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Ο Κάμπος της Χίου είναι ουσιαστικά ένας μοναδικός κήπος εσπεριδοειδών

στο κέντρο του νησιού που απλώνεται κατά μήκος της ανατολικής ακτής της

Η περιοχή αναπτύχθηκε ως περιαστική του Κάστρου από τους Γενοβέζους

κατά τον 14ο αιώνα χρονολογία που αποτέλεσε και το χρόνο άφιξης των

εσπεριδοειδών στο νησί Σήμερα ο Κάμπος έχει χαρακτηριστεί Ιστορικός

Τόπος από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού και παραμένει μια σημαντική

αρχιτεκτονικά και πολιτιστικά περιοχή όπου κυριαρχούν ακόμη οι

δραστηριότητες των εσπεριδοειδών

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[31]

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ

Ο Κάμπος είναι ένα ιδιαίτερο μέρος όπου μπορείς να επισκεφτείς με τα

πόδια με ποδήλατο ή και με το αυτοκίνητο Η περιοχή έχει κηρυχθεί

laquoιστορικός τόποςraquo και laquoπαραδοσιακός οικισμόςraquo προστατευόμενος από το

Υπουργείο Πολιτισμού

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[32]

Η ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική του Κάμπου δεν αφήνει ασυγκίνητο

κανένα επισκέπτη αψιδωτές πόρτες και παράθυρα στοές από μαρμάρινα

κολωνάκια μπαλκόνια που υποστοιβάζονται από μικρές αψίδες και πελώριες

αυλόπορτες βοτσαλωτές αυλές και ζωγραφιστά ταβάνια είναι μερικά από τα

χαρακτηριστικά που προσδίδουν ασύγκριτη μοναδικότητα στον οικισμό

Βασικό χαρακτηριστικό των περιβολιών του Κάμπου είναι οι ψηλοί τοίχοι

από laquoθυμιανούσινηraquo πέτρα που προστατεύουν την κάθε ιδιοκτησία από τα

καιρικά φαινόμενα

Οι αριστοκρατικές οικογένειες της Χίου Γενουάτικες και ντόπιες έκτισαν

στην περιοχή τα σπίτια τους από το 14ο αιώνα Οι απαγορευτικοί τοίχοι που

συναντά ο επισκέπτης κατά μήκος του δρόμου κρύβουν ολόκληρους

μικρόκοσμους οι οποίοι περιλαμβάνουν περίτεχνα διακοσμημένες αυλές

μεγάλα αρχοντικά σπίτια δεντροσκέπαστα σοκάκια και κήπους με πληθώρα

λουλουδιών

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[33]

Τα περιβόλια ποτίζονται από πηγάδια με μάγγανο που στο παρελθόν

γύριζαν με ζώα ενώ τώρα η άρδευση γίνεται με σύγχρονα μέσα Τα σπίτια

είναι δίπατα ή ακόμα και τρίπατα με στόχο την εξαιρετική θέα αλλά και τον

έλεγχο των κτημάτων από τους ιδιοκτήτες

Σήμερα στην περιοχή υπάρχουν διάφοροι ξενώνες και παλιά αρχοντικά

επισκευασμένα όπου μπορείς να μείνεις Το πιο αξιόλογο και ιδιαίτερα

γνωστό είναι το laquoΑργέντικοraquo Μπορείς να επισκεφτείς το μουσείο

εσπεριδοειδών στο Citrus - Άρωμα Μνήμης

Εκεί εκτίθενται παλιά εργαλεία μακέτες των περιβολιών χάρτες με τη

δράση των παλιών καλλιεργητών και εμπόρων όπως και παλιές διαφημίσεις

των προϊόντων που πραγματικά σε ταξιδεύουν στο χρόνο

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[34]

Επίσης ο επισκέπτης μπορεί να προμηθευτεί χειροποίητα γλυκά του

κουταλιού μαρμελάδες λουκούμια και αμυγδαλωτά Η επίσκεψη στο μουσείο

η ζήτηση των παραπάνω προϊόντων και διάφορες δραστηριότητες που

γίνονται στο χώρο αυτό έχουν ως αποτέλεσμα την αναζωογόνηση της

περιοχής Ταυτόχρονα μπορείς να απολαύσεις το καφεδάκι σου σε ένα

χαλαρό και φιλόξενο περιβάλλον φτιαγμένο με πολύ γούστο

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ

Κάθε καμπούσικο κτήμα έχει το πηγάδι του με το παραδοσιακό μάγγανο

Το πηγάδι βρίσκεται σε ξεχωριστή θέση συνήθως κοντά στο σπίτι ή αλλιώς

το σπίτι χτιζόταν κοντά στο πηγάδι και δίπλα του ήταν η στέρνα Το άνοιγμα

του πηγαδιού φτάνει σε μεγάλο βάθος Το υπόγειο τμήμα είναι κυκλικό ενώ

αυτό που είναι πάνω από την γη είναι ορθογώνιο Είναι πετρόχτιστο και στο

πάνω μέρος παλιότερα υπήρχε ο μάγγανος ένα σύστημα άντλησης νερού

Πρόκειται για μια ξύλινη ρόδα με αλυσιδωτή σειρά κουβάδων Το

γαϊδουράκι ή το μουλάρι γύριζε κυκλικά τη ρόδα και ανέβαζε από το βάθος

τους κουβάδες (συκλάκια) γεμάτους νερό Τα συκλάκια άδειαζαν το νερό στη

μαρμάρινη συνήθως γούρνα και από εκεί γέμιζε η στέρνα Αυτή η στέρνα

ήταν ιδανικός βιότοπος για χρυσόψαρα και νούφαρα Το νερό από εκεί

οδηγούνταν με πέτρινα κανάλια μέσα στο περιβόλι για να ποτίσει τα δέντρα

την εποχή της ανομβρίας (συνήθως καλοκαιρινούς μήνες) Οι περιβολάρηδες

άνοιγαν αυλάκια και κατεύθυναν το νερό να τρέξει από τα πέτρινα κανάλια ως

τις ρίζες των εσπεριδοειδών Έτσι πότιζαν τα περιβόλια τους

Αυτός ο τρόπος ποτίσματος έχει σήμερα εγκαταλειφτεί αφού η άντληση

του νερού γίνεται πολύ πιο εύκολα με ηλεκτροκίνητες μηχανές και αυτόματα

συστήματα ποτίσματος Τα περισσότερα μάγγανα έχουν εγκαταλειφτεί

Ελάχιστα έχουν συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί γιατί το κόστος είναι μεγάλο

και αποτελούν πραγματικά στολίδια και μνημεία για τον Κάμπο της Χίου

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[35]

Σε πολλά αρχοντικά σπίτια οι γούρνες και τα κανάλια είναι ανάγλυφα

Πάνω από τη στέρνα μαρμάρινοι ή πέτρινοι κτιστοί κίονες κρατούσαν μια

ξύλινη πέργκολα με κληματαριά ή ξερά χόρτα Δίπλα υπήρχαν εξώστες ldquoτα

τσαρδάκιαrdquo όπως λέγονταν που πρόσφεραν δροσιά και αναψυχή στους

ενοίκους των κτημάτων

Μοναδική εμπειρία για όσους έζησαν ή επισκέφτηκαν τα καμπούσικα

σπίτια ήταν ο ήχος του μάγγανου που γυρνάει τρίζοντας του νερού που

πέφτει κελαρύζοντας στη γούρνα και τη στέρνα και η μεθυστική μυρωδιά του

γιασεμιού και του αγιοκλήματος που πάντα υπάρχει εκεί γύρω

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[36]

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[37]

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Οι αυλόπορτες είναι ένα μόνο στοιχείο από το αρχιτεκτονικό συγκρότημα

του καμπούσικου σπιτιού ή αρχοντικού παλαιότερα Αποτελεί ένα αυτοτελές

στοιχείο σχετιζόμενο έμμεσα με το καμπούσικο σπίτι Αυτές οδηγούν κυρίως

από το δρόμο στην αυλή αλλά έχουμε και περιπτώσεις όπου οι αυλόπορτες

οδηγούν από το περιβόλι στην αυλή Οι πόρτες αυτές είναι περίτεχνες και

μαρτυρούν τις τάσεις αυτοπροβολής και προπαντός της διάθεσης για

πρωτοτυπία των ιδιοκτητών τους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[38]

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ Το 14ο αιώνα οι αριστοκράτες Γενοβέζοι και οι άρχοντες της Χίου επέλεξαν

τη συγκεκριμένη περιοχή για να χτίσουν τα αρχοντικά τους Ψηλοί πέτρινοι

τοίχοι προστάτευαν τα περιβόλια τους από τους ανέμους και το κρύο

Περίτεχνες στέρνες διακοσμημένες με μαρμάρινα μοτίβα και κρήνες

αποτελούν την κεντρική φιγούρα στους αυλόγυρους Μερικά από τα υπέροχα

αυτά αρχοντικά που σώζονται μέχρι σήμερα και έχουν χαρακτηριστεί ως

Ιστορικά Μνημεία πολιτισμικής κληρονομιάς είναι τα

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[39]

ΑΡΓΕΝΤΙΚΟ

Ένα κρυμμένο διαμάντι με μοναδικούς κήπους και αξιοθαύμαστα

βοτσαλωτά Λειτουργεί ως πολυτελές ξενοδοχείο με πέντε ξεχωριστά πέτρινα

κτίρια που αντανακλούν το μεγαλείο μιας εποχής που πέρασε

ΑΝΤΟΥΑΝΙΚΟ

Ένα υπέροχο γενοβέζικο κτίσμα με θυμιανούσικη πέτρα Βραβεύτηκε από

το πρόγραμμα ldquoNostra Europardquo για τον τρόπο με τον οποίο αναπαλαιώθηκε

ΡΙΖΙΚΟ

Το κτήμα αυτό ανήκε στην οικογένεια Risi Γενοβέζικης καταγωγής που

εμφανίζονται στη Χίο στα τέλη του 17ου και αρχές του 18ου αιώνα Είχε

Πύργο του οποίου σώζεται μόνο το ισόγειο Το κτίσμα αυτό έχει χαρακτηριστεί

παραδοσιακό ndashδιατηρητέο και λειτουργεί ως ξενώνας

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[40]

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Γνωστές είναι οι βοτσαλωτές αυλές της Χίου λόγω του μεγέθους τους της

ποιότητας των βότσαλων και των σχεδίων τους Τα σχέδια δεν είναι απλά

διακοσμητικά μοτίβα Το καθένα έχει λογική ερμηνεία και φιλοσοφία Πρέπει

να είναι σχεδιασμένο με ακρίβεια και χρωματισμένο με απλά χρώματα Οι

πηγές έμπνευσης των σχεδίων είναι η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο όπως

ο μαίανδρος οι κληματίδες ή ο δικέφαλος αετός σχέδια από την

καθημερινότητα όπως λουλούδια πουλιά ζώα άγκυρες καράβια δελφίνια

κα

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[41]

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ

Μια όμορφη μέρα που ο χρυσός ήλιος έλαμπε στον ουρανό ξεκινήσαμε με

την τάξη μου να πάμε εκδρομή στον καταπράσινο Κάμπο της Χίου για να

γνωρίσουμε καλύτερα τα αγαθά του τόπου μας

Τα πούλμαν έφτασαν νωρίς στο σχολείο απrsquo όπου ξεκινήσαμε Όλα τα

παιδιά σε μια μεγάλη σειρά με το φωτεινό χαμόγελο ζωγραφισμένο στα

πρόσωπά μας Επιβιβαστήκαμε και τα πούλμαν ξεκίνησαν Μας άφησαν λίγο

πιο έξω από τον Κάμπο Πριν καλά ndash καλά μπούμε στον Κάμπο οι μυρωδιές

από τα εσπεριδοειδή είχαν πλημμυρίσει την ατμόσφαιρα και μας

γαργαλούσαν τη μύτη Καθώς άνοιγαν οι πόρτες ολόκληρης της φύσης

καλώντας μας να μπούμε μέσα στον Κάμπο η γλυκιά μελωδία της μητέρας

Γης γέμιζε την καρδούλα μας με χρώμα και ζωντάνια Με θαμπωμένα μάτια

και ελαφρύ βήμα ξεκίνησε ο πανέμορφος περίπατος μας Οι ασημένιες ελιές

και οι χρυσές πορτοκαλιές σχημάτιζαν μια φυσική πέργκολα πάνω από τα

κεφάλια μας Περπατούσαμε και οι εκπαιδευτικοί μας μάθαιναν πολύ ωραία

και χρήσιμα πράγματα Δυστυχώς αυτή η μαγεία κράτησε για πολύ λίγο και

τα πούλμαν γύρισαν να μας πάρουν

Η γαλήνη και η ηρεμία που ένιωθα ήταν ατελείωτες όμως Θα μου άρεσε να

κάνω ξανά αυτή την διαδρομή

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[42]

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Το Κάστρο της Χίου (γνωστό και ως Φρούριο) βρίσκεται βόρεια του

κέντρου της πόλης Η αρχική του κατασκευή ήταν βυζαντινή (9ος - 10ος

αιώνας) όμως το σημερινό Κάστρο ταυτίζεται περισσότερο με το οχυρό που

δημιουργήθηκε την Γενοβέζικη περίοδο (14ος - 16ος αιώνας) Στο εσωτερικό

του Κάστρου σώζεται ένας ζωντανός οικισμός που αριθμεί 2000 περίπου

κατοίκους αλλά και μνημεία διάφορων εποχών που αποτελούν τους

συνδετικούς κρίκους της ιστορίας του Το κάστρο ήταν έδρα της Διοίκησης του

Καστελάνου και του Λατίνου επισκόπου

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[43]

Μερικά από τα αξιοθέατα ndashμνημεία που βρίσκονται μέσα σε αυτό είναι

το Παλατάκι Ιουστινιάνι (τριώροφο του 15ου αιώνα κτίριο αρχικά

διοικητικού χαρακτήρα που λειτουργεί πλέον ως εκθεσιακός χώρος)

η Σκοτεινή Φυλακή (το 1822 φυλακίστηκαν εκεί 74 προύχοντες της

Χίου)

Ο επισκέπτης που μπαίνει στο κάστρο από την κεντρική νότια πύλη αφού

περάσει την καμαροσκέπαστη στοά συναντά μπροστά του το παλάτι των

Ιουστινιάνι και στα δεξιά μια κλειστή μαύρη σιδερένια πόρτα στο πλάι της

οποίας υπάρχει μια μαρμάρινη επιγραφή Η πόρτα αυτή ανήκει στη λεγόμενη

laquoσκοτεινή φυλακήraquo Μια αίθουσα περίπου τετράγωνη (10Χ850m)

στεγασμένη και ενσωματωμένη στο τείχος Η αρχική της χρήση δεν είναι

γνωστή Ωστόσο φαίνεται να ανήκει σε μια από τις παλιότερες φάσεις του

κάστρου και να αποτελεί ότι απέμεινε από το μεγάλο πύργο τον

προσκολλημένο στην πύλη που επιτηρεί το λιμάνι και αναφέρεται στα

γενοβέζικα αρχεία

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[44]

Το Οθωμανικό Νεκροταφείο

Το Οθωμανικό νεκροταφείο μικρό σε έκταση αποτελεί χώρο ταφής για

τους επιφανείς Οθωμανούς από το 1822 ως το 1890 Τα σήματα των τάφων

οι περίτεχνες επιτύμβιες στήλες οι οποίες ήταν χρώματος μπλε με χρυσά

γράμματα ανήκουν στο ύστερο οθωμανικό μπαρόκ Κάθε στήλη απολήγει σε

κάλυμμα κεφαλής που δηλώνει το βαθμό που είχε ο νεκρός όταν ήταν εν

ζωή Η μια και μοναδική σαρκοφάγος που υπάρχει ανήκει στον Καρα Αλή

ναύαρχο που βρήκε τον θάνατο όταν ανατίναξε ο Κανάρης την τουρκική

ναυαρχίδα στο λιμάνι της Χίου

Το Μπαϊρακλή Τζαμί

Ο Ορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου (στην αυλή του σώζεται ο

Μεντρεσές οθωμανικό ιεροδιδασκαλείο και η σαρκοφάγος που αποτέλεσε

την κρήνη για την καθαριότητα των πιστών του Ισλάμ

Άγιος Γιωργής φρουρίου

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[45]

Ο κεντρικός ναός που laquoκοσμείraquo τη συνοικία του Φρουρίου της Χου είναι ο

ναός του Αγίου Γεωργίου Γραμμένη σε Οθωμανική γραφή μια παλιά

εντοιχισμένη επιγραφή βρίσκεται δίπλα στην κεντρική πόρτα που λέει ότι ο

ναός κτίστηκε το 993μχ Είναι πιθανόν ιστορικά ότι αρχικά ήταν Βυζαντινό

Μοναστήρι που έπειτα έγινε ενοριακός ναός Την εποχή της Γενουατοκρατίας

(1346-1566) μετατράπηκε σε Ρωμαιοκαθολικό Στις 17 Απριλίου 1566 η Χίος

κατακτήθηκε από τους Τούρκους και ο ναός μετατράπηκε σε μουσουλμανικό

τέμενος (Εσκί Τζαμί) Έτσι έμεινε μέχρι την απελευθέρωση Μετά τον πρώτο

διωγμό (1914) οι πρόσφυγες της Μικράς Ασίας άρχισαν να χρησιμοποιούν

την εκκλησία Είναι ο κεντρικός ναός της Ενορίας του Φρουρίου

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[46]

Ο πύργος Κουλάς Ο πύργος αυτός βρίσκεται στο εσωτερικό του Κάστρου

κοντά στην ανατολική του γωνιά

Η Κρύα Βρύση είναι η δεξαμενή του Κάστρου και χρονολογείται από τους

Βυζαντινούς χρόνους Έχει μέγεθος περίπου 2263m x 1177m επιφάνεια

2635m2 και ωφέλιμο βάθος 200m Από μία κυκλική στοά αντλούνταν το

νερό

Τα Οθωμανικά Λουτρά

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[47]

Ο σεισμός του 1881 μΧ προκάλεσε μεγάλη ζημιά στο μεγαλύτερο λουτρό-

χαμάμ όπως και σε πολλά άλλα κτίσματα στο Κάστρο Το 1922 μΧ

προσφυγικές οικογένειες της Μικρασιατικής καταστροφής χρησιμοποίησαν τα

Λουτρά για διάφορες εργασίες Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 τα λουτρά

ήταν σε πολύ άσχημη κατάσταση

Η είσοδος στα Λουτρά γινόταν από την αριστερή πλευρά όπου είναι και η

αίθουσα υποδοχής και τα lsquoαποδυτήριαrsquo Στη συνέχεια ο επισκέπτης των

λουτρών περνούσε στη μεγάλη αίθουσα με τον κεντρικό θόλο όπου ήταν

στολισμένη με γείσα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία που της απέδιδαν την

απαιτούμενη αίγλη της εποχής Στο θόλο υπήρχαν ειδικές τρύπες με γυαλί

στο οποίο εισχωρούσε το φως κάτι το οποίο ζωντάνεψαν και σήμερα οι

εργασίες αναστύλωσης Στα λουτρά υπήρχε και τρίτο δωμάτιο όπου ήταν οι

πηγές Επιπλέον αναφορές από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο

φως 798 μονόχρωμα και διακοσμημένα πλακίδια τα οποία έφεραν ναι μεν

φθορές αλλά συντηρήθηκαν και αυτά και θα τοποθετηθούν στο εσωτερικό

τους με το πέρας των εργασιών

Τα τείχη του χωρίζονται σε χερσαία και επιθαλάσσια σχηματίζοντας ένα

ακανόνιστο πεντάγωνο όπου ισχυροί προμαχώνες δεσπόζουν κατά μήκος

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[48]

των τειχών οκτώ από τους εννέα συνολικά σώζονται άλλοι σε πολύ καλή

κατάσταση και άλλοι όχι Μέρος της ανατολικής πλευράς των τειχών δεν

σώζεται σήμερα Tα χερσαία τείχη περιέβαλλε τάφρος δημιουργώντας ένα

τεχνητό νησί και συμβάλλοντας έτσι στην καλύτερη άμυνα του Κάστρου

Σήμερα η τάφρος έχει αποστραγγισθεί και επιχωματωθεί Το Κάστρο είχε

τρεις εισόδους την κύρια είσοδο-πύλη την ονομαζόμενη laquoΠόρτα Μαγγιόρεraquo

(Porta Maggiore) τη Δυτική Πύλη (laquoΕπάνω Πορτέλλοraquo) και τη Θαλασσινή

Πύλη (Porta di Marina) η οποία σήμερα δεν σώζεται

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΣΗΜΕΡΑ

Το κάστρο της Χίου είναι ένα ξεχωριστό κάστρο Πλέον στην Ελλάδα

υπάρχουν μόνο δύο κατοικημένα κάστρα και το ένα είναι της Χίου Εκτός από

το ότι κατοικείται μέσα έχει μια μικρή όμορφη πλατεία με ωραία μαγαζιά και

καφενεία Ακόμη έχει πολλά αρχαία μνημεία όπως τα λουτρά το Οθωμανικό

νεκροταφείο κα Μοιάζει σαν ένα μικρό χωριό αφού τα σπίτια είναι πέτρινα

ενωμένα και παλιά Επίσης έχει μέσα εκκλησίες Στο κάστρο

πραγματοποιούνται πολλές εκδηλώσεις ειδικά τον Αύγουστο

ΤΑ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ

Σήμερα η κεντρική πλατεία του κάστρου χρησιμοποιείται σαν χώρος

αναψυχής φιλοξενώντας καφετέριες ταβέρνες μαγαζιά με είδη δώρων

Επίσης υπάρχει παραδοσιακό παντοπωλείο για την εξυπηρέτηση των

κατοίκων του οικισμού του κάστρου Τα τελευταία χρόνια πολλές νέες

επιχειρήσεις στήνονται σε αναπαλαιωμένα κτίρια που παλιά στέγαζαν

βιοτεχνίες χωρίς όμως να αλλοιώνεται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της

περιοχής

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[49]

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ Προς τα βορειοδυτικά του χωριού πάνω στην κορυφή του λόφου του

Λυκουριού βρίσκεται το βυζαντινό κάστρο των Απολίχνων στο οποίο οι

Γενοβέζοι είχαν εγκαταστήσει το Διοικητικό μέγαρο των Μαστιχοχωρίων

Είναι ένα αξιόλογο μεσαιωνικό μνημείο που σώζεται έως τις μέρες μας σε

καλή κατάσταση Σε κάποια σημεία το κάστρο έχει ακόμη όλο το ύψος και τις

επάλξεις του

Κτίστηκε το 1440 από το Γενουάτη Νικόλαο Μπάνκα Ιουστινίανι της

γνωστής φατρίας Ιουστινιάνι Αυτό βεβαιώνει η υπέρθυρος λατινική επιγραφή

η επιγραφή βρισκόταν στην είσοδο του Κάστρου και υπάρχουν πολλές

αναφορές από περιηγητές

Η επιγραφή σήμερα δεν είναι πλέον στο Κάστρο αλλά είναι εντοιχισμένη

στο παλιό σχολείο του χωριού στην πλατεία Στην επιγραφή διακρίνονται τα

οικόσημα των Ιουστινιάνι Πύργος αριστερά και Σταυρός δεξιά μέσα σε

κύκλους

[50]

Το κάστρο είναι χτισμένο σε τραπεζοειδές σχήμα περιβάλλεται με διπλά

τείχη και το εσωτερικό του απαρτιζόταν από 62 δωμάτια

Διαθέτει ένα μεγάλο Πύργο και μικρούς αμυντικούς πύργους στις επάνω

γωνίες Υπάρχει μία δεξαμενή (κινστέρνα) μπροστά από τον μεγάλο πύργο

στην οποία συγκεντρώνονταν τα νερά της βροχής με σύστημα καναλιών από

τις στέγες του Πύργου αλλά και των δωματίων για την εξασφάλιση πόσιμου

νερού όλο τον χρόνο

[51]

Το Κάστρο έχει οπτική επαφή με τις βίγλες των ακτών της περιοχής από

την Κώμη μέχρι τη θάλασσα του Λιθιού αλλά και με τον Πύργο των Δοτιών

αποτελώντας μέρος του αμυντικού επικοινωνιακού συστήματος του νησιού

Σε περίπτωση εχθρικής επιδρομής το μήνυμα μεταδιδόταν από βίγλα σε

βίγλα και στη συνέχεια στα υπόλοιπα Κάστρα του νησιού με σήματα καπνού

την ημέρα και με φωτιές τη νύχτα ώστε να οργανώνεται η άμυνα

Το κάστρο Απολιχνών είχε πρωταγωνιστικό ρόλο και στην εκστρατεία του

Φαβιέρου όπου σύμφωνα με το Ημερολόγιο του 1973 αναφέρεται ότι τον

Οκτώβριο του 1827 στο Κάστρο των Αρμολίων κλείστηκε με 50 Αλβανούς ο

Καμπάς Αγάς και πρόβαλε σθεναρή άμυνα

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΟΛΙΣΣΟΥ Μοιάζει με μια σταχτιά πέτρινη φούντα πάνω σε έναν σκούφο από

κεραμιδένιες σκεπές και χλωρό χόρτο Έχει τραπεζοειδές σχήμα Η

κατασκευή του έχει γίνει με πρώτη ύλη το τοπικό σκουρόχρωμο πέτρωμα το

οποίο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε χαλκό που δίνει στο κάστρο μια

ιδιάζουσα και ξεχωριστή όψη Περιμετρικά είχε έξι κυκλικούς πύργους ενώ στο

εσωτερικό του υπάρχουν διάφορα κτίσματα όπως δεξαμενές εκκλησίες σε

ερειπώδη κατάσταση Ένα τούνελ συνδέει το κάστρο με την ακτή και την

περιοχή του Πυθώνα Στο πρόσφατο παρελθόν έχουν γίνει εργασίες

συντήρησης και ανάδειξης του Τα βράδια φωτίζει όλο το χωριό με τα

λαμπερά του φώτα

[52]

Είναι χτισμένο σε στρατηγική θέση για να προστατεύει το βορειοδυτικό

τμήμα του νησιού Χτίστηκε από τους βυζαντινούς περίπου τον 11ο αιώνα Η

παράδοση όμως λέει ότι το έχτισε ο στρατηγός Βελισάριος τον 6ο αιώνα

αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις Άλλοι υποστηρίζουν ότι ίσως είχε γίνει μια

οχύρωση του λόφου την εποχή του Ιουστινιανού Κατά τον 15ο αιώνα το

κάστρο ανοικοδομήθηκε και πήρε την τελική του μορφή από τους Γενοβέζους

ΤΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΧΩΡΙΑ Τα μεσαιωνικά χωριά της Χίου βρίσκονται στο νότιο τμήμα της εκεί όπου

παράγεται η μαστίχα κι έχουν ένα ιδιότυπο φρουριακό αρχιτεκτονικό ρυθμό

[53]

Τα περίφημα μαστιχοχώρια της Χίου που είναι οχυρωμένα κάστρα

αποτελούν σπουδή στην οχυρωματική αρχιτεκτονική που δημιούργησαν με

την επανακατάληψη της Χίου οι Γενουάτες τον 14ο αιώνα

Έργα ενός θαυμαστού αμυντικού σχεδιασμού και δικτύου επικοινωνίας

από την εποχή που οι Giustinani ανέλαβαν την εκμετάλλευση του νησιού και

φρόντισαν πρώτα από όλα να προστατεύσουν καλλιέργεια και καλλιεργητές

[54]

Έφτιαξαν χωριά- κάστρα αθέατα από τη θάλασσα περιτειχισμένα από

τους εξωτερικούς τείχους ίδιων των σπιτιών αλλά και για να ελέγχουν οι

κατακτητές τις πιθανές εξεγέρσεις του πληθυσμού

Χωριά λαβύρινθους με σπίτια που επικοινωνούσαν από τις ταράτσες

κτισμένα σε συμπαγή παράταξη γύρω από έναν πανύψηλο πύργο και

γειτονιές ndash ζώνες αναχαίτησης κυρίως των πειρατών

[55]

Κάθε χωριό αναπτυσσόταν γύρω από έναν κεντρικό πύργο με τους

εξωτερικούς τοίχους των κατοικιών ενωμένους και χωρίς ανοίγματα να

σχηματίζουν ένα μεγάλο φρούριο με μια μόνο πύλη που έκλεινε κάθε βράδυ

Το εξωτερικό αυτό τείχος είχε μεγάλο πάχος και κατά τμήματα ήταν

ενισχυμένο με μικρότερους πύργους τους πυργόπουλους

Η Βέσσα τα Αρμόλια η Καλαμωτή και η Ελάτα είναι τέτοιου είδους

καστροχώρια αλλά τα πιο διατηρημένα επειδή είναι έξω από τη σεισμογόνο

ζώνη είναι τα Μεστά οι Ολύμποι και το Πυργί

[56]

ΜΕΣΤΑ

μεσαιωνικό χωριό

το πιο απομακρυσμένο amp πιο καλοδιατηρημένο laquoΜαστιχοχώριraquo

χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο

από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού

η μορφή του χωριού και η αρχιτεκτονική του φρουριακού τύπου

παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων το καθιστούν ένα

από τα πιο εντυπωσιακά χωριά στον Ελλαδικό χώρο

δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης

της Χίου

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[53]

Τα περίφημα μαστιχοχώρια της Χίου που είναι οχυρωμένα κάστρα

αποτελούν σπουδή στην οχυρωματική αρχιτεκτονική που δημιούργησαν με

την επανακατάληψη της Χίου οι Γενουάτες τον 14ο αιώνα

Έργα ενός θαυμαστού αμυντικού σχεδιασμού και δικτύου επικοινωνίας

από την εποχή που οι Giustinani ανέλαβαν την εκμετάλλευση του νησιού και

φρόντισαν πρώτα από όλα να προστατεύσουν καλλιέργεια και καλλιεργητές

[54]

Έφτιαξαν χωριά- κάστρα αθέατα από τη θάλασσα περιτειχισμένα από

τους εξωτερικούς τείχους ίδιων των σπιτιών αλλά και για να ελέγχουν οι

κατακτητές τις πιθανές εξεγέρσεις του πληθυσμού

Χωριά λαβύρινθους με σπίτια που επικοινωνούσαν από τις ταράτσες

κτισμένα σε συμπαγή παράταξη γύρω από έναν πανύψηλο πύργο και

γειτονιές ndash ζώνες αναχαίτησης κυρίως των πειρατών

[55]

Κάθε χωριό αναπτυσσόταν γύρω από έναν κεντρικό πύργο με τους

εξωτερικούς τοίχους των κατοικιών ενωμένους και χωρίς ανοίγματα να

σχηματίζουν ένα μεγάλο φρούριο με μια μόνο πύλη που έκλεινε κάθε βράδυ

Το εξωτερικό αυτό τείχος είχε μεγάλο πάχος και κατά τμήματα ήταν

ενισχυμένο με μικρότερους πύργους τους πυργόπουλους

Η Βέσσα τα Αρμόλια η Καλαμωτή και η Ελάτα είναι τέτοιου είδους

καστροχώρια αλλά τα πιο διατηρημένα επειδή είναι έξω από τη σεισμογόνο

ζώνη είναι τα Μεστά οι Ολύμποι και το Πυργί

[56]

ΜΕΣΤΑ

μεσαιωνικό χωριό

το πιο απομακρυσμένο amp πιο καλοδιατηρημένο laquoΜαστιχοχώριraquo

χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο

από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού

η μορφή του χωριού και η αρχιτεκτονική του φρουριακού τύπου

παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων το καθιστούν ένα

από τα πιο εντυπωσιακά χωριά στον Ελλαδικό χώρο

δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης

της Χίου

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[54]

Έφτιαξαν χωριά- κάστρα αθέατα από τη θάλασσα περιτειχισμένα από

τους εξωτερικούς τείχους ίδιων των σπιτιών αλλά και για να ελέγχουν οι

κατακτητές τις πιθανές εξεγέρσεις του πληθυσμού

Χωριά λαβύρινθους με σπίτια που επικοινωνούσαν από τις ταράτσες

κτισμένα σε συμπαγή παράταξη γύρω από έναν πανύψηλο πύργο και

γειτονιές ndash ζώνες αναχαίτησης κυρίως των πειρατών

[55]

Κάθε χωριό αναπτυσσόταν γύρω από έναν κεντρικό πύργο με τους

εξωτερικούς τοίχους των κατοικιών ενωμένους και χωρίς ανοίγματα να

σχηματίζουν ένα μεγάλο φρούριο με μια μόνο πύλη που έκλεινε κάθε βράδυ

Το εξωτερικό αυτό τείχος είχε μεγάλο πάχος και κατά τμήματα ήταν

ενισχυμένο με μικρότερους πύργους τους πυργόπουλους

Η Βέσσα τα Αρμόλια η Καλαμωτή και η Ελάτα είναι τέτοιου είδους

καστροχώρια αλλά τα πιο διατηρημένα επειδή είναι έξω από τη σεισμογόνο

ζώνη είναι τα Μεστά οι Ολύμποι και το Πυργί

[56]

ΜΕΣΤΑ

μεσαιωνικό χωριό

το πιο απομακρυσμένο amp πιο καλοδιατηρημένο laquoΜαστιχοχώριraquo

χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο

από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού

η μορφή του χωριού και η αρχιτεκτονική του φρουριακού τύπου

παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων το καθιστούν ένα

από τα πιο εντυπωσιακά χωριά στον Ελλαδικό χώρο

δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης

της Χίου

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[55]

Κάθε χωριό αναπτυσσόταν γύρω από έναν κεντρικό πύργο με τους

εξωτερικούς τοίχους των κατοικιών ενωμένους και χωρίς ανοίγματα να

σχηματίζουν ένα μεγάλο φρούριο με μια μόνο πύλη που έκλεινε κάθε βράδυ

Το εξωτερικό αυτό τείχος είχε μεγάλο πάχος και κατά τμήματα ήταν

ενισχυμένο με μικρότερους πύργους τους πυργόπουλους

Η Βέσσα τα Αρμόλια η Καλαμωτή και η Ελάτα είναι τέτοιου είδους

καστροχώρια αλλά τα πιο διατηρημένα επειδή είναι έξω από τη σεισμογόνο

ζώνη είναι τα Μεστά οι Ολύμποι και το Πυργί

[56]

ΜΕΣΤΑ

μεσαιωνικό χωριό

το πιο απομακρυσμένο amp πιο καλοδιατηρημένο laquoΜαστιχοχώριraquo

χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο

από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού

η μορφή του χωριού και η αρχιτεκτονική του φρουριακού τύπου

παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων το καθιστούν ένα

από τα πιο εντυπωσιακά χωριά στον Ελλαδικό χώρο

δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης

της Χίου

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[56]

ΜΕΣΤΑ

μεσαιωνικό χωριό

το πιο απομακρυσμένο amp πιο καλοδιατηρημένο laquoΜαστιχοχώριraquo

χαρακτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο

από τα ωραιότερα καστροχώρια του νησιού

η μορφή του χωριού και η αρχιτεκτονική του φρουριακού τύπου

παραμένει αναλλοίωτη στο πέρασμα των αιώνων το καθιστούν ένα

από τα πιο εντυπωσιακά χωριά στον Ελλαδικό χώρο

δεσπόζει σε μια μικρή κοιλάδα 35 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης

της Χίου

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[57]

Το ιδιαίτερο στοιχείο του χωριού είναι η περίτεχνη αρχιτεκτονική του που

πηγάζει από τη Βυζαντινή περίοδο Τα Μεστά κτίστηκαν στα βυζαντινά

χρόνια σε πενταγωνικό σχήμα Υπήρχαν μόνο δύο κεντρικές είσοδοι προς το

εσωτερικό του χωριού Τα σπίτια μικρά και πέτρινα χτισμένα πολύ κοντά το

ένα στο άλλο σαν κάστρο επικοινωνούν μεταξύ τους με πολύ στενά

δαιδαλώδη εσωτερικά δρομάκια τους laquoθόλουςraquo Αυτά που είναι χτισμένα

στην εξωτερική πλευρά του χωριού έπαιζαν το ρόλο ενός ενιαίου τοίχους

χωρίς παράθυρα προς τα έξω αποτελώντας ένα πρότυπο αμυντικής

αρχιτεκτονικής

Τα κτίρια είναι φτιαγμένα από πέτρα και κάποιο μείγμα λάσπης που

χρησιμοποιούσαν τότε για το χτίσιμο (με βασικό συστατικό την πορσελάνη)

Οι κατοικίες ήταν διώροφες θολοσκέπαστες με επίπεδα δώματα Το ισόγειο

είχε δυο χώρους Ο ένας χώρος χρησιμοποιούνταν σαν στάβλος για τα ζώα

και ο άλλος σαν αποθήκη Η πρόσβαση από το ισόγειο στον πάνω όροφο

γίνεται με μια λίθινη θολοσκέπαστη σκάλα που οδηγεί στο πουντί Το πουντί

είναι ένας κεντρικός ακάλυπτος χώρος του ορόφου (βεράντα) ndash ο βυζαντινός

laquoηλιακόςraquo - που αποτελεί απαραίτητο τμήμα της κατοικίας προκειμένου να

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[58]

αερίζεται και να μπαίνει φως Γύρω από αυτόν διατάσσονται δυο ή τρία

δωμάτια και ο χώρος της κουζίνας

Όταν στα τέλη του 17ου αιώνα οι επιθέσεις των πειρατών άρχισαν να

λιγοστεύουν ανοίχτηκαν κι άλλες πόρτες εισόδου-εξόδου στο χωριό Στα

σπίτια που βρίσκονταν στο εξωτερικό τείχος του κάστρου άρχισαν να

ανοίγονται πόρτες και παράθυρα για την καλύτερη διαβίωση και εξυπηρέτηση

των κατοίκων τους

Οι δρόμοι του χωριού ήταν λιθόστρωτοι με κεντρικό αυλάκι για να τρέχουν

τα νερά τις βροχής και τα ακάθαρτα Ξηλώθηκαν το 1970 λόγω της

κατασκευής του αποχετευτικού δικτύου Κάποια όμως σοκάκια κυρίως γύρω

από την εκκλησία λιθοστρώθηκαν ξανά όπως παλιά

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[59]

Στον μεγάλο σεισμό του 1881 τα Μεστά ήταν από τα ελάχιστα χωριά της

Χίου που δεν καταστράφηκαν Αυτό αποδεικνύει τη δυνατή και στιβαρή του

κατασκευή που παρά το πέρασμα των αιώνων συνεχίζει να στέκεται

επιβλητική μέχρι και σήμερα

Στο χωριό υπάρχει πλήθος εκκλησιών κυρίως μικρών πλήρως

ενταγμένων στην τοπική αρχιτεκτονική και ξεχωρίζουν από το περιορισμένο

(σε σχέση με τα σπίτια) ύψος και την δίρριχτη στέγη τους Οι δύο πιο

σημαντικές εκκλησίες είναι

του Παλαιού Ταξιάρχη μονόκλιτη Βασιλική το παλαιότερο μνημείο του

χωριού Το 1794 επεκτάθηκε και έγινε δίκλιτη Υπάρχουν ίχνη από

παλαιές τοιχογραφίες αν και οι περισσότερες έχουν καλυφθεί

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1833

(άριστο δείγμα χιώτικης ξυλογλυπτικής)

του Μεγάλου Ταξιάρχη (έτσι την αποκαλούν οι ντόπιοι για να τη

διακρίνουν από την παλαιότερη εκκλησία) μία από τις μεγαλύτερες

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[60]

εκκλησίες της Χίου στολισμένη με εκατοντάδες τάματα Βρίσκεται

δίπλα στην κεντρική πλατεία του χωριού το laquoλιβάδιraquo όπως λέγεται

στην τοπική διάλεκτο Χτίστηκε το 1868 στη θέση του παλιού κυκλικού

πύργου του κάστρου Κατά τη διάρκεια της τουρκικής κατοχής ο

πύργος έμεινε έρημος (οι μόνοι που κατοικούσαν μέσα ήταν πουλιά

κοράκια και είδη φιδιών της νύχτας) και οι Μεστούσοι αποφάσισαν να

τον γκρεμίσουν και στη θέση του να χτίσουν εκκλησία

Στο νάρθηκα του ναού διακρίνεται ένα απομεινάρι του πύργου η στέρνα

για νερό ή φουντάνα όπως λέγεται στα Μεστά Χαρακτηριστικό γνώρισμα

της αρχιτεκτονικής αποτελεί η εντυπωσιακή βοτσαλωτή αυλή

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[61]

Εσωτερικά ο ναός είναι τρίκλιτος Οι κολώνες που στηρίζουν το κλίτος αυτό

είναι μονόλιθοι Το κεντρικό αυτό κλίτος είναι αφιερωμένο στους Ταξιάρχες

Μιχαήλ και Γαβριήλ Το σημερινό τέμπλο είναι κτιστό και κατασκευάστηκε το

1895 Οι δύο εικόνες των Ταξιαρχών που κοσμούν το τέμπλο αποτελούσαν

μέρος του τέμπλου του Παλιού Ταξιάρχη Η Αγία Τράπεζα είναι χτιστή και το

επάνω μέρος της αποτελείται από έναν ογκώδη μονόλιθο

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[62]

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[63]

ΤΟ ΠΥΡΓΙ Το Πυργί είναι το μεγαλύτερο μεσαιωνικό χωριό της Χίου Στο κέντρο του

βρίσκεται ο πύργος του χωριού που χτίστηκε την εποχή των Γενουατών και

περιβαλλόταν από ισχυρό τετραγωνικό τοίχος Τα παλαιά χρόνια υπήρχαν

κυκλικοί πυργίσκοι στις γωνίες οι οποίοι έχουν καταστραφεί Το χωριό

εξωτερικά περιβαλλόταν από ψηλό τοίχος Υπήρχαν μόνο δύο έξοδοι που

έκλειναν με σιδερένιες πύλες Μέσα στο χωριό οι δρόμοι είναι στενοί τα

σπίτια είναι ψηλά και συνεχόμενα μεταξύ τους και συνδέονται με τα απέναντι

με αψίδες Στο κέντρο του χωριού υπάρχει μια μεγάλη πλατεία Τα σπίτια του

χωριού έχουν εξωτερικά διακοσμηθεί με τα ξυστά Δηλαδή χαράζουν πάνω

στους τοίχους σχέδια γεωμετρικά αλλά και βάζα με λουλούδια και κλαδιά

δέντρων Το χωριό αυτό είναι σπουδαίο για έναν ακόμη λόγο Πιστεύεται ότι ο

Χρ Κολόμβος ο γνωστός εξερευνητής καταγόταν από το Πυργί και μάλιστα

υπάρχει εκεί ένα Γενοβέζικο αρχοντικό όπου σε μια πέτρα είχαν χαραγμένο το

όνομά του

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[64]

ΚΑΛΑΜΩΤΗ

Η Καλαμωτή είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου κτισμένη στον

δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού στην Νοτιοανατολική

Χίο Είναι ένα από τα 21 μαστιχοχώρια και διασώζεται σε καλή κατάσταση ο

μεσαιωνικός οικισμός του Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 24

χιλιόμετρα

ΑΝΑΒΑΤΟΣ

Τόπος μοναδικής ομορφιάς γεμάτος ιστορία τέχνη και θρύλους ο

Ανάβατος ο laquoΜυστράςraquo της Χίου στέκει περήφανος στην πλευρά ενός

απόκρημνου βράχου φύσει οχυρή θέση στην καρδιά του νησιού

ΟΛΥΜΠΟΙ

Το χωριό Ολύμποι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Χίου Είναι το

αμέσως επόμενο χωριό μετά το Πυργί που συναντάμε ερχόμενοι από τη Χίο

Είναι και αυτό όπως και το Πυργί και τα Μεστά ένα από τα 21 Μαστιχοχώρια

της Χίου Απέχει από την πόλη της Χίου(Χώρα) 32 χιλιόμετρα

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[65]

Το χωριό είναι κτισμένο πάνω σrsquo ένα λόφο στο μέσο μιας κοιλάδας Η

έκταση της αγροτικής περιφέρειας των Ολύμπων είναι περίπου 13000

στρέμματα από τα οποία τα 4200 είναι καλλιεργήσιμα Τα υπόλοιπα είναι

άγονα και γεμάτα θάμνους Οι περισσότεροι μόνιμοι κάτοικοι του χωριού

ασχολούνται με τη γεωργία Κύρια προϊόντα παραγωγής τους είναι μαστίχα

ξυλοκέρατα σύκα δημητριακά λάδι κρασί και λίγα φρούτα

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ Το σπήλαιο των Ολύμπων βρίσκεται στη κεντρική περιοχή του Δήμου των

Μαστιχοχωρίων πολύ κοντά στο χωριό Ολύμποι και σε μικρή απόσταση

από τα χωριά Πυργί και Μεστά

Το σπηλαιοβάραθρο των Ολύμπων (Συκιάς) έχει μέγιστο βάθος 57

μέτρα σε υψόμετρο 100 περίπου μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας Ο

κεντρικός του θάλαμος έχει μέγιστες διαστάσεις 40 Χ 40 Η αρχή της

δημιουργίας του τοποθετείται πριν από 150 εκατομμύρια χρόνια ενώ η

ολοκλήρωση του πριν 50 εκατομμύρια χρόνια Ο ασβεστικός του διάκοσμος

βρίσκεται ακόμη σε κατάσταση δημιουργίας Οι σταλακτίτες και οι σταλαγμίτες

του σπηλαίου δημιουργούνται από την χημική απόθεση του ανθρακικού

ασβεστίου που μεταφέρεται από το νερό που εισέρχεται στο σπήλαιο από τη

βροχή Η σταγονορροή στο σπήλαιο είναι έντονη σε περιόδους

βροχόπτωσης Η υγρασία του σπηλαίου κυμαίνεται περίπου στο 95 και η

θερμοκρασία του περίπου στους 18deg C

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[66]

Το σύστημα διπλής πόρτας που δημιουργήθηκε έχει σκοπό τη διατήρηση

των συνθηκών αυτών ώστε να μην επηρεαστεί η χλωρίδα και η πανίδα του

Δεν έχουν παρατηρηθεί ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο σπήλαιο πριν από

την εξερεύνηση του μόλις το 1985 από μέλη της Ελληνικής Σπηλαιολογικής

Εταιρείας Σήμερα η πρόσβαση γίνεται με ασφάλεια από τεχνητή είσοδο Ο

πλούσιος διάκοσμος του σπηλαίου εκτείνεται σε περίεργους σχηματισμούς

που κέντρισαν τη φαντασία των μελετητών-σπηλαιολόγων και τους έδωσαν

ονόματα όπως Μέδουσα Αρμόνιο Σπηλαιάνθρωποι Λαχανόκηπος κο

O πλούσιος σταλακτιτικός και σταλαγμιτικός διάκοσμος του σπηλαίου

αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες του νησιού

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[67]

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[68]

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι βίγλες είναι μικροί πύργοι χτισμένοι σε ακτές και ακρωτήρια περιμετρικά

του νησιού Οι βιγλάτορες παρατηρούσαν τη θάλασσα και σε περίπτωση που

έρχονταν κάποιο πειρατικό πλοίο ειδοποιούσαν τους κάτοικους του νησιού Ο

βιγλάτορας όταν έβλεπε κάποιο εχθρικό πλοίο ειδοποιούσε τους κατοίκους

στο χωριού για το σημείο της απόβασης καθώς για τον αριθμό των σκαφών

έτσι ώστε να προφυλάσσονταν ή να έστελναν στρατιωτική δύναμη και να

απέκρουαν τον εχθρό Η ειδοποίηση γινόταν με σήματα καπνού την ημέρα ή

φωτιάς τη νύκτα

Οι βίγλες ήταν χτισμένες η μια κοντά στην άλλη έτσι ώστε να υπάρχει

οπτική επαφή μεταξύ τους Στη Χίο έχουν φτιαχτεί 30 βίγλες από τις οποίες οι

24 διατηρούνται μέχρι και σήμερα Κάθε βίγλα έχει κυλινδρικό σχήμα και είναι

χτισμένη από πέτρες Το ύψος της βίγλας φτάνει τα 12 μέτρα Σε ύψος 7

μέτρα από το έδαφος υπάρχει το δωμάτιο του βιγλάτορα

Σε κάθε βίγλα εργάζονταν δύο βιγλάτορες που άλλαζαν μεταξύ τους

βάρδιες κάθε δύο εβδομάδες Ο κάθε βιγλάτορας πήγαινε εκ περιτροπής κάθε

δεύτερη Κυριακή στο χωριό προκειμένου να δει τους δικούς του και

επιστρέφοντας πριν από τη δύση του ηλίου έφερνε στη βίγλα τρόφιμα

(κρέας παξιμάδια τυρί) καθώς και ασκούς με νερό)

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[69]

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΝΕΑ ΜΟΝΗ

Η Νέα Μονή της Χίου είναι στην πραγματικότητα ένα παλαιό ιστορικό

μοναστήρι που ιδρύθηκε το 1042 μΧ και είναι γνωστό παγκοσμίως για τα

εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά του Εορτάζει κατά την απόδοση της εορτής της

Κοιμήσεως της Θεοτόκου (23 Αυγούστου) Το 1990 ανακηρύχθηκε μνημείο

της Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO

Η Νέα Μονή βρίσκεται στο κέντρο του νησιού Χίος σε οδική απόσταση 12

χιλιομέτρων από την πόλη της Χίου

MΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΜΗΝΑ

H Mονή του Αγίου Μηνά της Χίου βρίσκεται κοντά στο χωριό Νεοχώρι και

κοντά στην οδόν των Μαστιχοχώρων προς Νένητα Τιμάται επrsquo ονόματι των

τριών μεγάλων μαρτύρων Μηνά Βίκτωρος και Βικεντίου και εορτάζει την 11ην

Νοεμβρίου

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[70]

ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ

Η Μονή Μουνδών στα Διευχά είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Αγίου

Ιωάννου του Προδρόμου κι είναι σήμερα εγκαταλελειμμένη Το καθολικό τα

παρεκκλήσια τα κελιά και το θολοσκέπαστο πρόπυλο της εισόδου αποτελούν

το υπάρχον κτιριακό συγκρότημα της Μονής Ήταν το σπουδαιότερο μετά τη

Νέα Μονή μοναστήρι Σ` αυτήν εγκαταστάθηκαν και μόνασαν επιφανείς

Χιώτες που ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για την αγιογράφησή της καθότι άκμασε

ως σπουδαίο θρησκευτικό ίδρυμα στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας

Είχε σπουδαία βιβλιοθήκη με αξιόλογη μεμβράνη του 1462 μΧ που μάλλον

ήταν η Διαθήκη της Όσιας Ματρόνας της Χιοπολίτιδας Από τα βιβλία του

μοναστηριού πληροφορούμαστε ότι το 1620 ανατέθηκε η διακόσμηση του

Καθολικού στο Χιώτη ζωγράφο Μανουήλ Καλαρώνη ιερέα Ο ζωγράφος δεν

ολοκλήρωσε την εργασία του γιατί δεν υπήρχαν τα σχετικά χρήματα

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

Οι πολυάριθμες παραλίες της Χίου ικανοποιούν και τον πιο απαιτητικό

επισκέπτη Μερικές από τις ωραιότερες και κοσμοπολίτικες παραλίες του

νησιού βρίσκονται κοντά στην πόλη Καρφάς Μέγα Λιμνιώνας Αγία Φωτιά

Αφανής Ναύτης Όρμος Λω και Δασκαλόπετρα Στα δυτικά βρίσκονται οι

καταπληκτικές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά Ελίντα Τιγάνι Μετόχι

Μάναγρος Λήμνος και Αγία Μαρκέλλα Άλλες ωραίες παραλίες που είναι και

οι πιο κοσμοπολίτικες της Χίου βρίσκονται στα νότια Κώμη Μαύρα Βόλια

Βρουλίδια Τέλος αξίζει να κολυμπήσετε στην παραλία του Ναγού με τα

κρυστάλλινα και πεντακάθαρα νερά της Στη συνέχεια ακολουθεί μία λίστα με

όλες τις παραλίες του νησιού

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[71]

ΜΑΥΡΑ ΒΟΛΙΑ

Μια πανέμορφη παραλία στη νότια πλευρά του νησιού με κατάμαυρες

ηφαιστειογενείς γυαλιστερές πέτρες που κάνουν μια ονειρεμένη αντίθεση με

το ολοκάθαρο βαθύ μπλε χρώμα της θάλασσας Η παραλία ενδείκνυται για

ήσυχες στιγμές καθώς είναι λίγο απομονωμένη και για πολύ κολύμπι

Στην περιοχή θα βρείτε ενοικιαζόμενα δωμάτια λίγες καφετέριες και

ψαροταβέρνες με φρέσκα ψάρια και θαλασσινά

ΑΥΛΩΝΙΑ

Η Αυλωνιά βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού 5 χλμ νότια των Μεστών

Πρόκειται για μία όμορφη και ερημική παραλία με πολύ μικρά βότσαλα

Χαρακτηριστικό της τα κρυστάλλινα και καθαρά νερά της Όταν πνέουν

βόρειοι άνεμοι η θάλασσα γίνεται κυματώδης κι έτσι δεν προσφέρεται για

όσους δεν τους αρέσει το κύμα

ΣΑΛΑΓΩΝΑ

Η παραλία Σαλάγωνα βρίσκεται 36 χλμ νοτιοδυτικά από την Χίο κοντά στα

Μεστά Η παραλία είναι ερημική και αποτελείται από βότσαλα Τα νερά της

είναι πεντακάθαρα και ο βυθός της είναι καταπληκτικός Η παραλία είναι

ιδανική για όσους προτιμούν να είναι απομονωμένοι από τις τουριστικές

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[72]

περιοχές της Χίου Η πρόσβαση στην παραλία Σαλάγωνα είναι εφικτή με το

αυτοκίνητο ή το μηχανάκι ( χωματόδρομος ) εκτός από λεωφορείο

ΛΙΘΙ

Το Λιθί είναι μία από τις πιο γνωστές παραλίες της δυτικής Χίου Βρίσκεται

περίπου 25 χιλιόμετρα από την πόλη και κοντά στο ομώνυμο χωριό Η

παραλία είναι αμμώδης και χαρακτηρίζεται από τα ρηχά καθαρά της νερά

Είναι ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην άμμο

ΓΛΑΡΟΙ

Η παραλία των Γλάρων βρίσκεται 10 χιλιόμετρα περίπου βόρεια της πόλης

της Χίου ανάμεσα στο Βροντάδο και το χωριό Παντουκιός Πρόκειται για έναν

μικρό κόλπο που αποτελεί τον χειμώνα καταφύγιο γλάρων εξού και το όνομά

της

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[73]

ΝΑΓΟΣ

Η παραλία του Ναγού Βρίσκεται σε απόσταση πέντε (5) χιλιομέτρων από

τα Καρδάμυλα

Η παραλία είναι πολύ laquoκλειστήraquo και φιλική και αποτελείται από μικρά άσπρα

βοτσαλάκια και πεντακάθαρα νερά Στην κορυφή του λόφου ακριβώς πάνω από την

παραλία είναι χτισμένο ένα μικρό εκκλησάκι που συμπληρώνει την εξαιρετική

ομορφιά του τοπίου

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΦΑ

Μια από τις πιο φημισμένες και πολυσύχναστες παραλίες της Χίου οργανωμένη

και ιδανική και μικρά παιδιά Διαθέτει ρηχά και καθαρά νερά και προσελκύει μεγάλο

αριθμό τουριστών κάθε χρόνο

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΠΕΤΡΑΣ

Θα την συναντήσετε στη Βόρεια πλευρά της πόλης στην περιοχή του Βροντάδου

Το όνομά της σύμφωνα με την παράδοση συνδέεται με τον Ομηρο ο οποίος

λέγεται ότι δίδαξε στην περιοχή αυτή Η παραλία είναι στρωμένη με βότσαλο

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[74]

έχει πεντακάθαρα νερά και στην περιοχή θα βρείτε διάσπαρτα καταστήματα

και ταβέρνες με παραδοσιακή κουζίνα

Η ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΩΜΗΣ

Βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού και είναι μία από τις ωραιότερες και πιο πολυσύχναστες παραλίες της Χίου Στην παραλία της Κώμης μπορείτε να απολαύσετε ώρες παιχνιδιού αφού είναι ομορφοστρωμένη με ψιλή άμμο Είναι οργανωμένη με ομπρέλες ξαπλώστρες και ντουζ και τα νερά είναι διαυγή και πεντακάθαρα

ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ

Με φόντο το γραφικό Μοναστήρι της Αγίας Μαρκέλλας η ομώνυμη παραλία είναι από τις καλύτερες επιλογές για μια ήρεμη και χαλαρωτική ημέρα Στρωμένη με άμμο και λίγα διάσπαρτα βότσαλα που και που κερδίζει την καρδιά του επισκέπτη από την πρώτη στιγμή Τα νερά της είναι βαθειά με ένα ζηλευτό κρυστάλλινο μπλε χρώμα Στις 22 Ιουλίου το μοναστήρι της Αγίας

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[75]

Μαρκέλλας γιορτάζει και διοργανώνει το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού Στη περιοχή βρίσκεται μία ταβέρνα με παραδοσιακή κουζίνα και φρέσκους θαλασσινούς μεζέδες

ΑΓΙΑΣΜΑΤΑ

Τα Αγιάσματα απέχουν 56 χλμ από την πόλη της Χίου στο βόρειο τμήμα του

νησιού Είναι γνωστά για τα ιαματικά λουτρά και τα νερά είναι κρυστάλλινα και

πεντακάθαρα Η παραλία διαθέτει χοντρή άμμο Το σημείο που βρίσκεται η

παραλία επηρεάζεται από τους βορινούς ανέμους και αυτό έχει ως

αποτέλεσμα κάποιες φορές να δημιουργούνται μεγάλα κύματα και να

χρειάζεται προσοχή στην κολύμβηση

ΠΑΡΑΛΙΑ ΓΩΝΙΑ

Όμορφη παραλία με άμμο και βαθειά γαλανά νερά αποτελεί το Βόρειο τμήμα

της παραλίας του Μανάγρου και βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου

Η παραλία διαθέτει και beach bar

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΑΜΨΑ

Μικρή ερημική παραλία ιδανική για ζευγάρια Εχει χοντρή άμμο και καθαρά

βαθειά νερά

ΛΕΥΚΑΘΙΑ

Είναι από τις πιο γνωστές παραλίες της Βορειοδυτικής Χίου Είναι μια

οργανωμένη παραλία με άμμο ιδανική για ηλιοθεραπεία και παιχνίδια στην

άμμο αλλά και κολύμπι στα βαθειά γαλανά νερά της

ΠΑΡΑΛΙΑ ΛΗΜΝΟΣ

Βρίσκεται κοντά στη Βολισσό στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού Η

αμμώδης παραλία θα σας ικανοποιήσει απόλυτα με τα θαυμάσια κρυστάλλινα

νερά της Για την σίτισή σας θα βρείτε δύο ψαροταβέρνες με ολόφρεσκα

ψάρια

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[76]

ΧΑΡΤΗΣ ΜΕ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[77]

ΠΗΓΕΣ httpselwikipediaorgwikiΜεστά_Χίου

wwwchiosgrelmesta

wwwchioslifegrΑρχικήΧωριά

wwwchiosnetgrtourismworthmedieval_grhtm

wwwchioshistorygrgrmxxmestaadhtml

wwwchioscomelsightseeing-aataxiarchis

wwwchiosnetgrmestatour_grhtm

wwwchiosgr

wwwchioswalking

wwwchios-monumentsblogspotcom201010blog-post-7981html

wwwchiosgrelkastro-apolixnon

wwwgummasticgrelmastixoxoriamastixoxoria-plirofories

wwwtilestwracommastichohoria-anakalipsete-to-pio-mithiko-kommati-tis

chiou

httpselwikipediaorg

wwwarhodikonetgrkambos-grasp

wwwchios-toursgrchiosgeographyphp

[78]

Περιεχόμενα ΧΙΟΣ 3

ΨΑΡΑ 4

ΟΙΝΟΥΣΣΕΣ 5

ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 7

Η ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 10

ΑΓΡΙΑ ΟΡΧΙΔΕΑ 11

ΛΑΛΑΔΕΣ - ΟΙ ΤΟΥΛΙΠΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 11

ΚΟΥΜΑΡΙΑ 12

ΑΝΕΜΩΝΗ 13

ΛΕΜΟΝΙΑ 13

ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ 13

ΜΑΝΤΑΡΙΝΙΑ 14

ΜΑΣΤΙΧΑ 15

Η ΠΑΝΙΔΑ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 21

ΤΟ ΧΙΩΤΙΚΟ ΠΡΟΒΑΤΟ 28

Ο ΚΑΜΠΟΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 30

ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ Ο ΚΑΜΠΟΣ 31

ΤΟ ΠΗΓΑΔΙ ΚΑΙ Ο ΜΑΓΓΑΝΟΣ 34

ΟΙ ΑΥΛΟΠΟΡΤΕΣ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ 37

ΤΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΤΟΥ ΚΑΜΠΟΥ 38

ΟΙ ΒΟΤΣΑΛΩΤΕΣ ΑΥΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 40

ΠΕΡΙΠΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΚΑΜΠΟ 41

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 42

ΚΑΣΤΡΟ ΑΠΟΛΙΧΝΩΝ ΑΡΜΟΛΙΩΝ 49

ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΤΗΣ ΒΟΛΙΣΣΟΥ 51

ΤΑ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΑ ΧΩΡΙΑ 52

ΜΕΣΤΑ 56

ΤΟ ΠΥΡΓΙ 63

ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΩΝ 65

ΟΙ ΒΙΓΛΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 68

ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ- ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ 69

ΟΙ ΠΑΡΑΛΙΕΣ ΤΗΣ ΧΙΟΥ 70

ΠΗΓΕΣ 77

[79]

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ

1 ΑΓΚΟ ΡΕΝΤΙΑΝ

2 ΑΛΕΞΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

3 ΑΝΑΔΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

4 ΑΝΤΩΝΟΓΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

5 ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΕΛΛΗ

6 ΒΟΡΡΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

7 ΓΑΝΙΑΡΗ ΜΑΡΙΕΤΤΑ

8 ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

9 ΓΙΑΝΝΙΡΗ ΜΑΡΙΕΤΤΑ

10 ΓΚΙΑΤΑ ΛΟΥΤΣΙΑΝΟ

11 ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

12 ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

13 ΖΗΣΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ

14 ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

15 ΚΟΙΛΑΛΟΥΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

16 ΚΟΚΟΛΙΑΣ ΣΤΕΛΙΟΣ

17 ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ

18 ΚΥΡΙΑΚΟΥΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

19 ΜΑΜΟΥΝΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

20 ΜΕΝΔΩΝΗ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ

21 ΜΙΚΕΔΗ ΕΛΕΟΝΩΡΑ

22 ΜΠΕΛΟΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

23 ΜΠΙΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ndash ΙΣΙΔΩΡΟΣ

24 ΝΑΝΑΥΡΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

25 ΝΙΚΟΛΑΪ ΧΑΡΟΛΝΤ

26 ΝΟΡΕΤΣΙ ΣΕΡΓΙΟΣ

27 ΝΤΟΥΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

28 ΞΥΝΤΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - ΑΓΓΕΛΟΣ

29 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ- ΜΠΟΥΡΛΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

30 ΠΑΠΑΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΘΕΟΔΩΡΑ

31 ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ndash ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

32 ΡΥΘΙΑΝΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ndash ΑΝΝΑ

33 ΣΠΟΡΔΙΛΗ ΙΩΑΝΝΑ ndash ΑΫΛΑ

34 ΤΟΜΑΖΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ

35 ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ

36 ΤΣΙΛΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ

37 ΤΣΙΡΙΓΟΥ ΕΙΡΗΝΗ

38 ΦΡΑΓΚΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ

39 ΦΩΤΕΙΝΟΥ ΕΛΕΝΗ

40 ΧΑΖΙΡΗΣ ΙΣΙΔΩΡΟΣ

41 ΧΑΪΝΤΑΡΑΪ ΤΖΟΑΝΑ

42 ΧΑΡΑΛΑΜΠΕΛΛΗ ΜΑΡΙΑ ndash ΓΑΡΙΦΑΛΙΑ

43 ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ

44 ΨΥΧΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

• Εξώφυλλο Καλαγκιά5
• NULL
• ΣΤ1 και ΣΤ2 ΧίοςNEW

[79]

ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤ΄ ΤΑΞΗΣ

1 ΑΓΚΟ ΡΕΝΤΙΑΝ

2 ΑΛΕΞΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

3 ΑΝΑΔΙΩΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

4 ΑΝΤΩΝΟΓΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ

5 ΑΡΓΥΡΑΚΗ ΕΛΛΗ

6 ΒΟΡΡΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ

7 ΓΑΝΙΑΡΗ ΜΑΡΙΕΤΤΑ

8 ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ

9 ΓΙΑΝΝΙΡΗ ΜΑΡΙΕΤΤΑ

10 ΓΚΙΑΤΑ ΛΟΥΤΣΙΑΝΟ

11 ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ

12 ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ

13 ΖΗΣΗΣ ΘΕΟΦΑΝΗΣ

14 ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ

15 ΚΟΙΛΑΛΟΥΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

16 ΚΟΚΟΛΙΑΣ ΣΤΕΛΙΟΣ

17 ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ

18 ΚΥΡΙΑΚΟΥΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

19 ΜΑΜΟΥΝΑΣ ΜΙΧΑΛΗΣ

20 ΜΕΝΔΩΝΗ ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ

21 ΜΙΚΕΔΗ ΕΛΕΟΝΩΡΑ

22 ΜΠΕΛΟΚΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

23 ΜΠΙΚΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ndash ΙΣΙΔΩΡΟΣ

24 ΝΑΝΑΥΡΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ

25 ΝΙΚΟΛΑΪ ΧΑΡΟΛΝΤ

26 ΝΟΡΕΤΣΙ ΣΕΡΓΙΟΣ

27 ΝΤΟΥΛΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

28 ΞΥΝΤΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ - ΑΓΓΕΛΟΣ

29 ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ- ΜΠΟΥΡΛΑΚΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ

30 ΠΑΠΑΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΘΕΟΔΩΡΑ

31 ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΑΚΗ ΕΥΤΥΧΙΑ ndash ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ

32 ΡΥΘΙΑΝΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ndash ΑΝΝΑ

33 ΣΠΟΡΔΙΛΗ ΙΩΑΝΝΑ ndash ΑΫΛΑ

34 ΤΟΜΑΖΟΣ ΜΑΡΚΕΛΛΟΣ

35 ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ - ΓΕΩΡΓΙΟΣ

36 ΤΣΙΛΗΣ ΜΑΤΘΑΙΟΣ

37 ΤΣΙΡΙΓΟΥ ΕΙΡΗΝΗ

38 ΦΡΑΓΚΟΥ ΔΕΣΠΟΙΝΑ

39 ΦΩΤΕΙΝΟΥ ΕΛΕΝΗ

40 ΧΑΖΙΡΗΣ ΙΣΙΔΩΡΟΣ

41 ΧΑΪΝΤΑΡΑΪ ΤΖΟΑΝΑ

42 ΧΑΡΑΛΑΜΠΕΛΛΗ ΜΑΡΙΑ ndash ΓΑΡΙΦΑΛΙΑ

43 ΧΑΡΑΛΑΜΠΙΔΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ

44 ΨΥΧΙΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ

• Εξώφυλλο Καλαγκιά5
• NULL
• ΣΤ1 και ΣΤ2 ΧίοςNEW