chÖÔng trÌnh taÄp huaÁn€¦ · web viewtriệu chứng mất trí nhớ gia tăng suy giảm...

Trung tâm Nghiên cứu – Tư vấn CTXH & PTCĐDự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM”

CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA

CON NGƯỜI

Trung tâm Nghiên cứu – Tư vấn CTXH & PTCĐDự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM”

NĂNG ĐỘNG NHÓM

Chân thành cảm ơn Tổ chức Dịch vụ Gia đình và Cộng đồng Quốc tế (CFSI) đã hỗ trợ Dự án “Nâng cao năng lực cho NVXH cơ sở ở TP.HCM” ấn hành tập tài liệu này.

Trung tâm Nghiên cứu - Tư vấn CTXH & PTCĐDự án “Nâng cao năng lực cho Nhân viên Xã hội Cơ sở ở TP.HCM”

CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN CỦA

CON NGƯỜI

[Type text]

MỤC LỤC

TÀI LIỆU PHÁT................................................................................................................6

Bài 1: GIAI ĐOẠN THAI NHI.....................................................................................7I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THAI NHI.............7II. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ TRƯỚC

KHI SINH VÀ SAU NÀY............................................................................8III. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢP......................................................................10

Bài 2: GIAI ĐOẠN TỪ 0 ĐẾN 6 TUỔI.....................................................................11I. THỜI KỲ SƠ SINH (0-2 THÁNG TUỔI)..................................................11II. THỜI KỲ HÀI NHI (3 - 12/15 THÁNG)...................................................13III. THỜI KỲ ẤU NHI (1 - 3 TUỔI)................................................................15IV. TUỔI MẪU GIÁO (3 - 6 TUỔI)................................................................18

Bài 3: GIAI ĐOẠN NHI ĐỒNG (TUỔI HỌC SINH CẤP I)....................................21I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT...................................................................21II. SỰ PHÁT TRIỂN TÂM LÝ.......................................................................21III. HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐẠO..........................................................................22IV. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NHI

ĐỒNG.........................................................................................................22V. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢP.....................................................................23

Bài 4: GIAI ĐOẠN THIẾU NIÊN (TUỔI HỌC SINH CẤP 2).................................24I. SỰ PHÁT TRIỂN SINH LÝ VÀ THỂ CHẤT......................................24II. ĐỜI SỐNG CẢM XÚC – Ý CHÍ..........................................................24III. HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP......................................................................25IV. SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH..........................................................25V. NHỮNG ĐIỂM KHÁC CẦN LƯU Ý Ở TUỔI THIẾU NIÊN.............26VI. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢP................................................................28

Bài 5: GIAI ĐOẠN THANH NIÊN (THỜI KỲ ĐẦU CỦA GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH)...........................................................................................................29

I. HOÀN CẢNH XÃ HỘI CỦA SỰ PHÁT TRIỂN.................................29II. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT..............................................................29III. SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC..........................................................29IV. CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐẠO............................................................30

Bài 6: GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH.....................................................................32I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT..............................................................32II. ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN TÂM LÝ....................................................32III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý Ở TUỔI TRƯỞNG THÀNH...........34

Bài 7: GIAI ĐOẠN TRUNG NIÊN.............................................................................36I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT Ở TUỔI TRUNG NIÊN......................36II. SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC Ở TUỔI TRUNG NIÊN..................37III. MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý Ở TUỔI TRUNG NIÊN.......................38

Bài 8: GIAI ĐOẠN CAO NIÊN..................................................................................39I. NHỮNG THAY ĐỔI THỂ CHẤT VÀ NHẬN THỨC.........................39II. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ TUỔI GIÀ.........................................................40III. TUỔI GIÀ VÀ MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI..............................................42

Dự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang 2

[Type text]

TÓM KẾT....................................................................................................................44TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................46NGÀY 2.......................................................................................................................57HOẠT ĐỘNG CHUNG (phần 2)------------------------------------------------------------64Bế giảng (25 ph)--------------------------------------------------------------------------------64


[Type text]

TÀI LIỆU PHÁT


Tài liệu phát – Các giai đoạn phát triển của con người SDRC - CFSIT[Type text]

Bài 1: GIAI ĐOẠN THAI NHI

I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA THAI NHI Sự phát triển trước khi sinh bắt đầu khi tinh trùng và trứng thụ tinh thành công để tạo

thành một sinh vật mới kết hợp một số đặc điểm của bố mẹ. Theo Rogers Taun Annissa (2010), thai nhi phát triển qua ba giai đoạn:

1. Quý Thứ Nhất (Ba tháng đầu)

Tư tuần lê 0 đến 13 được xem là quan trong nhât trong viêc chăm soc thai nhi và lây nhiêm nhưng độc tố tư mẹ và môi trương

- Tháng thứ nhất Câu truc nao bộ căn bản, tim, phôi, hê tiêu hoa và hê thần kinh phát triển

vào cuối tháng thứ nhât Bắt đầu co tay chân

- Tháng thứ 2 Cơ quan bên trong trơ nên phức tạp hơn Mắt, mui, miêng được thành hinh Co thể do được tim thai (nhip tim)Trước đo be được goi là phôi thai, giơ thi cho đến 8 tuần, be được goi là bào thai

- Tháng thứ 3 Hinh thành cánh tay, bàn tay, chân, bàn chân, mong, toc và mi mắt Chi tay xuât hiên Giới tinh bắt đầu ro ràng (mặc dù tuần thứ 14 mới thây qua siêu âm được) Phát triển hê xương Co thể cươi, cau mày, bu và nuốtCuối quy thứ nhât, be dài khoảng 7.5cm và cân nặng 28 gram

2. Quý Thứ Hai

Tuần thứ 14 đến tuần 27 đánh dâu sự tiếp tục tăng trương và phát triển

Tât cả các bộ phận đêu tiếp tục phát triển, cơ quan và các hê thống ro ràng và hoàn chinh hơn

- Ngon chân và ngon tay tách rơi nhau- Mong tay và mong chân hoàn thiên- Co sự chuyển động phối hợp- Toc, lông mi, lông mày xuât hiên- Tim đập đêu- Chu ky thức - ngủ được thiết lậpCuối quy thứ hai, be dài 28 đến 35cm và cân nặng tư 1 đến 700gr.



3. Quý Thứ Ba

Tuần 18 đến 40 hay 38 đánh dâu nhưng giai đoạn phát triển sau cùng

- Phát triển toàn diên, các cơ quan hoạt động - Mô mơ xuât hiên dưới da- Bào thai ngo ngoạy nhiêu cho đến khi được sinh ra- Phản ứng lại với âm thanhCuối quy thứ 3, be dài khoảng 40cm và cân nặng trên dưới 2,7 kg.

Ta co thể nhận thây răng sự phát triển phức tạp và quan trong nhât của bào thai xảy ra trong ba tháng đầu. Vi ly do đo trong ba tháng này, cần phải chăm soc thai nhi cân thận và tránh nhưng chât độc do bà mẹ và môi trương đem lại. Vi các cơ quan và các hê thống quan trong như tim, mắt, tứ chi, tai, răng và hê thần kinh trung ương phát triển trong 9 tuần đầu nên nhưng tôn thương thể ly và câu truc co thể xuât hiên trong suốt giai đoạn này. Sau 9 tuần, tôn thương vân co thể xuât hiên nhưng it nghiêm trong hơn.

II. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA TRẺ TRƯỚC KHI SINH VÀ SAU NÀY1. Sức khoe thể chất, cam xuc, tâm lý cua cha me

- Nhân viên công tác xa hội phải đối pho với nhưng vân đê tâm sinh xa hội khi làm viêc với phụ nư mang thai. Trước hết và trên hết, một số thân chủ phải quyết đinh tiếp tục hay ngưng mang thai. Để giup thân chủ co quyết đinh vê vân đê này, nhân viên công tác xa hội co thể giup thân chủ khám phá niêm tin tôn giáo và tâm linh của minh, nhưng trạng thái cảm xuc khác nhau dân đến nhưng quyết đinh khác nhau. Bên cạnh đo, nhân viên công tác xa hội cung giup cho thân chủ chuân bi vai tro làm cha mẹ, nhận con nuôi hay phá thai.

- Nếu thân chủ quyết đinh tiếp tục mang thai, nhân viên công tác xa hội phải đánh giá sức khoe thể chât của cả bố lân mẹ để giup ngươi mẹ co sức khoe tốt và dương thai tốt để tránh vân đê hậu sản. Tiến trinh này bao gôm khám phá nhưng yếu tố như tuôi tác chế độ dinh dương, bênh tật, stress, thể dục, và viêc sư dụng các hoa chât của thân chủ.

- Độ tuôi sinh con của ngươi phụ nư là 20 đến đầu 30 tuôi, các bà mẹ vi thành niên hoặc các bà mẹ tuôi trung niên, co nhiêu khả năng sinh con khuyết tật. Độ tuôi của bố 30 - 40. Tinh trùng làm trứng thụ tinh gia tăng. Nam giới lớn tuôi co nhiêu khả năng sinh con thưa 1 nhiêm sắc thể 21 dân đến hội chứng Down.

- Chế độ dinh dương của ngươi mẹ kem, làm viêc và nghi ngơi không hợp li hoặc bi ốm đau bênh tật, căng thẳng se khiến trẻ bi suy dinh dương ngay khi con ơ bào thai và ngươi mẹ co nhiêu khả năng sinh non, sinh con không đủ tháng, ảnh hưong đến sự phát triển của hê thần kinh trung ương của trẻ. Thương các bà mẹ co mức tăng cân ơ cuối thai ki thâp, dưới 6kg, chắc chắn là bào thai đa bi suy dinh dương, khi sinh ra cân nặng của trẻ se rât thâp. Ly tương là cuối thai ky (tức sau 9 tháng 10 ngày), bà mẹ phải tăng cân được 12kg trơ lên (3 tháng đầu chi tăng 1kg, 3 tháng thứ hai tăng 5kg, 3 tháng cuối mỗi tháng tăng 2kg). Số cân nặng này chia cho bào thai, rau thai, nước ối, và máu hết 7,5kg, 5kg con lại được chuyển vào mô mơ dự trư để tiết sưa nuôi con.

- Suy dinh dương xảy ra ơ 3 tháng cuối của thai ki làm cho bộ nao trẻ chậm phát triển, sau này trẻ se kem thông minh. Trẻ bi suy dinh dương bào thai khi chào đơi dê bi hạ thân nhiêt, hạ đương máu gây rối loạn nhip thơ, hạ canxi máu gây



co giật. Nếu được nuôi dương đung, trẻ se phát triển binh thương và đạt mức cân nặng như nhưng trẻ khác sau 2-3 tháng. Ngược lại, nuôi dương không tốt, trẻ tiếp tục bi suy dinh dương, trẻ ốm đau, quặt quẹo, coi coc, chậm phát triển tri tuê, kem thông minh.

- Thêm nưa, một số thân chủ co lich sư gia đinh co bênh hay co vân đê vê di truyên cung cần được đi kiểm tra tinh di truyên. Nhân viên công tác xa hội hỗ trợ thân chủ băng cách dạy cho ho biết tiến trinh phát triển của thai nhi và nhưng hành vi nào thân chủ cần co để bảo vê sức khoe bà mẹ và con trẻ.

- Nhưng yếu tố khác cần xem xet bao gôm mức độ phát triển, mức độ cảm xuc, chức năng nhận thức, tâm ly săn sàng làm cha mẹ, niêm tin tôn giáo, hoàn cảnh kinh tế, nhưng vân đê vê tương quan gia đinh (cụ thể là nếu co bạo lực gia đinh thi đo là một vân đê), tiếp cận các nguôn hỗ trợ và các tài nguyên khác, và sự chuân bi làm cha làm mẹ.

2. Nhưng hiểm nguy đôi vơi sư phát triển cua bào thai

Vi co nhiêu vân đê co thể xảy ra với bào thai, cho nên viêc chăm soc tiên sinh sản và sức khoe bà mẹ hết sức quan trong khi làm viêc với thân chủ đang mang thai. Nhân viên công tác xa hội co thể giup thân chủ ngăn ngưa được nhưng hiểm nguy và hỗ trợ thân chủ trong viêc đối pho các vân đê.

Một số hiểm nguy đối với sự phát triển của bào thai gôm co:

- CÁC CHẤT KÍCH THÍCH Rượu Nicotine Các chât bât hợp pháp như cocaine, thuốc phiên, heroin

- CHẤT ĐỘC HẠI TRONG MÔI TRƯỜNG Chât phong xạ Thuốc trư sâu Hoa chât như chi, thủy ngân, pcb (polycholorinated biphenyls) co trong

máy biến thế và hội hoạ Tia X

- CÁC YẾU TÔ LIÊN QUAN ĐẾN CHA ME Bênh tật vi dụ như rubella, giang mai, mông gà, AIDS, vi rut cự bào Chế độ dinh dương kem Stress Tuôi tác (quá trẻ hoặc quá lớn tuôi) Gien bât thương

3. Các biến chứng khi sinh

Nhin chung, thơi ky mang thai đầy đủ keo dài tư 38 đến 40 tuần. Be sinh trước 36 tuần goi là sinh non. Dù trẻ được 21 tuần trơ xuống trong bụng mẹ co thể sống sot nhưng trẻ sinh sớm se co nhiêu vân đê vê lâu vê dài. Trẻ sinh non thương co trong lượng thâp, 2.500gr trơ xuống. Trong 1 năm đầu trẻ sinh non phát triển chậm hơn trẻ sinh đủ tháng. Khi trẻ 2 - 3 tuôi, sự khác biêt với trẻ binh thương biến mât nếu được chăm soc tốt vê y tế và điêu kiên gia đinh hỗ trợ tốt.



- Trẻ sinh thiếu cân hay sinh non là do nhiêu yếu tố như mẹ hut thuốc, bênh tật hay mang thai khi quá trẻ hay quá lớn tuôi, lạm dụng ma tuy, suy dinh dương, stress trầm trong. Chung co thể bi các vân đê như tôn thương nao bộ, bại nao. Hậu quả lâu dài của thiếu cân là khả năng nguy cơ tư vong cao, hen suyên, tiểu đương, suy dinh dương, đau tim, co vân đê hoc tập, khuyết tật, rối loạn và nhược cơ.

- Cung cần lưu y răng, khi trẻ lot long mẹ, thơ là điêu quan trong nhât. Trong khoảnh khắc sau khi sinh trẻ sơ sinh phải lây oxy tư chinh phôi của minh. Nếu thiếu oxy (do rối nhau, dây rốn nối với nhau bi kẹp hoặc phôi của be không phản ứng tốt) tế bào bắt đầu chết, nhât là tế bào nao gây giảm thiểu tri năng và liêt nao.

Tom lai: Nhân viên công tác xa hội cần co nhưng kiến thức nhât đinh vê bào thai, sinh con và hậu sản. Thân chủ thương dựa vào nhưng hiểu biết của nhân viên công tác xa hội để quyết đinh. Nhân viên công tác xa hội co thể hỗ trợ và giáo dục thân chủ nhiêu trong giai đoạn mang thai. Mặc dù hầu hết các kiến thức vê phát triển của thai nhi được trinh bày trên đây lây tư mô hinh y tế và tâm sinh xa hội, nhân viên công tác xa hội co thể phối hợp các thông tin tư nhiêu ly thuyết khác trong tiến trinh can thiêp để giup hiểu ro hơn viêc mang thai và sự phát triển của bào thai ảnh hương thế nào đến thân chủ, và các mối tương quan xa hội của ho.

III. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢPH là một nư sinh 18 tuôi vưa mới phát hiên co thai hai tháng tuôi. Cha của đứa be là bạn trai

19 tuôi của H. Ho quen nhau được một năm. Cả hai đang hoc đại hoc, co nhiêu bạn be và hoc hành tốt. Cha mẹ của H co cái nhin bảo thủ vê gia đinh, hẹn ho, hôn nhân, tôn giáo và vai tro của các thành viên trong gia đinh. Vi ly do đo, H sợ, không biết cha mẹ se phản ứng ra sao nếu ho phát hiên em đang mang thai. Thật ra cha mẹ của em con không biết là em đang hẹn ho nưa. Khi không thể chế ngự được nhưng triêu chứng co vẻ như bênh cảm, H mua que thư và biết minh co thai. Em rât hoảng loạn, nưa muốn giư lại thai nhi, nưa sợ răng giư lại thi cha mẹ se chối bo minh và không hỗ trợ gi. Bạn trai của H noi với em răng no se không giup gi cho em nếu em quyết đinh giư đứa be lại. H cung không muốn bo hoc, vi thế em đang cố gắng khám phá moi chon lựa với bạn là nhân viên công tác xa hội.

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN THAI NHI

- Quá trinh hinh thành và phát triển của thai nhi theo tưng quy trong đo quy thứ nhât đong vai tro quan trong bậc nhât

- Các yếu tố ảnh hương đến sự phát triển của trẻ trước khi sinh và sau này: sức khoe thể chât, tâm ly của cha mẹ, môi trương không an toàn và các biến chứng khi sinh là nhưng điêu cần lưu y trong giai đoạn này

- Thực hành phân tich trương hợp một em gái 18 tuôi co thai được hai tháng nhăm nêu bật nhu cầu bảo đảm sức khoe thể chât, tâm ly và cảm xuc của thân chủ này



Bài 2: GIAI ĐOẠN TỪ 0 ĐẾN 6 TUỔI

I. THỜI KỲ SƠ SINH (0-2 THÁNG TUỔI)Tư 0 - 2 tháng, trẻ rât yếu ớt, nếu tách khoi ngươi lớn thi không thể tôn tại được. Nao

bộ của trẻ nặng khoảng 400gram, lượng tế bào thần kinh khá đầy đủ nhưng các sợi dây thần kinh hoạt động con rât hạn chế. Trong thơi gian này, trẻ co một số đặc điểm sau:

1. Sư phát triển các giác quan

- Bộ máy thi giác và thinh giác của trẻ sơ sinh trong thơi gian đầu hoạt động chưa hoàn thiên, chi khi ơ khoảng cách gần nhât mới gây ra phản ứng nhin và nhưng âm thanh choi tai mới gây ra phản ứng nghe nơi trẻ. Tuy nhiên hai bộ máy này cùng với sự phản ứng đối với các vật kich thich bên ngoài se được hoàn thiên nhanh chong trong nhưng tuần lê và nhưng tháng đầu tiên dựa trên cơ sơ trương thành của hê thần kinh. Trong lượng của nao tăng lên nhanh chong, các dây thần kinh lớn lên và hoàn thiên hơn giup các giác quan và khả năng vận động phát triển.

- Sự phát triển này con diên ra dưới ảnh hương của nhưng ân tượng bên ngoài mà đứa trẻ tiếp nhận được. Điêu kiên cần thiết cho sự trương thành của nao trong thơi ki sơ sinh là luyên tập các giác quan cho trẻ băng cách tạo nhiêu cơ hội để các tin hiêu muôn hinh muôn vẻ bên ngoài xâm nhập vào nao bộ của trẻ thông qua các giác quan đo. Nếu đứa trẻ bi rơi vào tinh trạng “biêt lập cảm tinh” (không co đủ số lượng ân tượng kich thich bên ngoài) thi sự phát triển của no bi chậm lại một cách ro rêt.

2. Các phan xạ cơ ban

Hầu hết trẻ sơ sinh được chuân bi tốt để tương tác với thế giới xung quanh thông qua một tập hợp các phản xạ không điêu kiên đa dạng như:

Tên Phan xạ Ý nghĩa

Phản xạ BabinskiNgon chân xoe ra khi bàn chân bi cù tư got đến ngon chân (Trẻ bi tôn thương cột sống không co phản xạ này)

Co thể là tàn dư của sự tiến hoa

Chớp mắt Mắt be nhắm khi quá sáng hoặc quá ôn Bảo vê mắt

Phản xạ Moro Be duỗi thẳng cánh tay ra ngoài rôi sau đo hướng vào bên trong (như ôm) để phản ứng với tiếng ôn Giup be bám chặt mẹ

Long bàn tay Be nắm chặt đô vật khi ngươi khác đặt vào long bàn tay Dâu hiêu nắm bắt tự y

Phản xạ cơ bản(Phản xạ tim kiếm)

Khi khêu má be, be ngoảnh mặt sang bên má bi khêu rôi há miêng Giup be tim num vu

Phản xạ bu Be bu khi ngươi khác đưa đô vật vào miêng Cho phep nuôi ăn

Phản xạ rut chânBe rut bàn chân khi long bàn chân bi ngươi khác dùng kim gut cù nhẹ. (Trẻ bi tôn thương dây thần kinh hông không co phản xạ này)

Bảo vê be tránh kich thich kho chiu



Nếu be không co được nhưng phản xạ cơ bản trên, ngươi chăm soc phải để y và tim hiểu nguyên nhân để co hướng can thiêp càng sớm càng tốt.

3. Các trạng thái cơ ban

Trong tháng đầu tiên, trẻ dành 80% thơi gian để ngủ. Trẻ ngủ tư 18 - 20 giơ mỗi ngày. Chu ky thức ngủ của trẻ sơ sinh khoảng mỗi 4 tiếng (ngủ 3 tiếng, thức 1 tiếng), sau đo lại bắt đầu một chu ky mới. Trong giai đoạn này, trẻ co 6 trạng thái cần phải quan tâm:

- Ngủ ngon, say, hơi thơ đêu, mắt nhắm nghiên tốt - Ngủ không sâu, ngươi co giật, hơi thơ mạnh không đêu cần dỗ dành- Ngủ lơ mơ, chập chơn không tốt, cần để y nguyên nhân- Thức tinh táo, năm yên không ngo nguậy nhiêu tốt- Thức và cư động nhiêu, ngo nguậy kho chiu co thể chậm tăng cân và ảnh

hương đến tâm ly- Kêu khoc, gào thet cao độ, gông ngươi trẻ gặp vân đê bât an, kho chiu

Tiếng khoc là biểu hiên sự giao tiếp đầu tiên của trẻ với ngươi lớn. Co ba loại tiếng khoc dê phân biêt (Holden, 1988):

- Tiếng khoc cơ bản bắt đầu thật khe sau đo dần dần manh liêt hơn diên ra khi trẻ đoi hoặc mêt

- Tiếng khoc bực bội manh liêt hơn tiếng khoc cơ bản- Tiếng khoc đau đớn bắt đầu băng một loạt tiếng khoc đột ngột, keo dài, tiếp

theo là sự tạm ngưng và thơ hôn hển

Qua tiếng khoc, trẻ cho ngươi lớn biết no đoi hoặc mêt, giận dư hoặc đau.

4. Sư phát triển tâm lý

- Nhu câu găn bo

Đối tượng đầu tiên mà trẻ chu y tới trong môi trương xung quanh là gương mặt ngươi lớn. Ở trẻ hinh thành phức cảm hớn hơ. Đây là phản xạ xuc cảm co kem theo sự vận động và âm thanh phát ra tư đứa trẻ. Khi phát hiên ra ngươi lớn, trẻ chủ động dùng loại phản xạ này để tác động đến ho. Đặc biêt, đối với mẹ, trẻ co nhu cầu gắn bo đặc biêt. Ngay tư khi lot long mẹ, trẻ đa bắt được tin hiêu sự gắn bo giưa mẹ - con qua xuc giác. Trẻ mut, bám, khoc, mim cươi, ruc đầu vào ngực mẹ, tim vu và muốn được áp sát vào mẹ được ôm âp vỗ vê.

Thông qua nhưng tin hiêu phát ra tư mẹ và con, nhiêu công trinh đa tông kết được 4 kiểu quan hê mẹ con: Kiểu thứ nhất: Tin hiêu phát ra ơ cả mẹ và con đêu mạnh, nghĩa là nhu cầu

gắn bo mẹ con điêu to ra bức thiết, mối quan hê gắn bo mẹ con được thiết lập dê dàng (kiểu này phổ biến ở những cặp mẹ con sinh nở bình thường, xuất phát từ lòng ước ao mong đợi của người mẹ đón chờ sự ra đời của đứa con). Kiểu này thuận lợi cho sự phát triển tâm li của trẻ sau này.

Kiểu thứ hai: Tin hiêu phát ra tư mẹ thi mạnh, nhưng tư con lại yếu. Thương đây là nhưng trẻ thiếu tháng hoặc khuyết tật bâm sinh. Ngươi mẹ không nên giao tiếp với con quá mạnh me hoặc hối hả, mà nên nhẹ nhàng, tư tốn, nên thương xuyên tro chuyên với trẻ, kiên tri chơ tin hiêu con đáp lại.

Kiểu thứ ba: Tin hiêu của con mạnh, nhưng của mẹ lại yếu. Kiểu này thương xây ra ơ nhưng ngươi mẹ mang tâm trạng riêng tư, phiên muộn chán chương dân đến thái độ thơ ơ với con, không muốn âu yếm vỗ vê no.



Theo đo tin hiêu của đứa con phát ra cung yếu dần đi, co khi mât hẳn, trẻ rơi vào trạng thái ủ ê mêt moi, thu minh lại.

Kiểu thứ tư: Tin hiêu phát ra đêu yếu ơ mẹ và con. Đây thực sự là tai hoa, cần co sự tác động của thầy thuốc và nhưng ngươi xung quanh.

Tạo được sự gắn bo mẹ con ngay tư nhưng ngày đầu trẻ mới ra đơi là cách phong ngưa tốt nhât, tránh cho trẻ nguy cơ chậm phát triển và nhưng lêch lạc vê sinh li cung như tâm ly sau này. Nhu cầu gắn bo mẹ - con là cơ sơ cho nhu cầu giao tiếp vê sau của trẻ với nhưng ngươi xung quanh. Mẹ là nguôn gây ân tượng và là ngươi tô chức ân tượng bên ngoài cần thiết cho sự phát triển thần kinh và các giác quan tâm li cho trẻ. Nhiêu nghiên cứu cho thây nhưng đứa trẻ thiếu sự yêu thương của ngươi mẹ tư nho thương sống trong tinh cảnh cô đơn, lo lắng và sợ hai se mặc cảm trong giao tiếp với ngươi khác.

- Nhu câu tiếp nhận ấn tượng thế giới bên ngoài

Nhu cầu tiếp thu ân tượng tư thế giới bên ngoài là cơ sơ của các nhu cầu xa hội khác như nhu cầu giao tiếp và nhu cầu nhận thức sau này của trẻ. Nhu cầu này gắn liên với phản xạ đinh hướng. Trẻ nhin theo các vật sáng di động, no phản ứng với âm thanh, đặc biêt giong noi của ngươi mẹ. Trẻ co thể nin khoc để lắng nghe tiếng hát ru, giong diu dàng của ngươi lớn. Trẻ tập trung nghe âm thanh, nhin ánh sáng, màu sắc. Trẻ sơ sinh tháng thứ hai đa bắt đầu chu y đến khuôn mặt ngươi lớn, trẻ thương mim cươi khi ngươi lớn cui xuống tro chuyên với no. Ngươi lớn cần đưa các ân tượng bên ngoài đến trẻ. Nếu đứa trẻ bi "đoi ân tượng" no se chậm phát triển một cách nghiêm trong (hội chứng "năm viên").

5. Khung hoang tuôi sơ sinh

- Khủng hoảng tuôi sơ sinh là một bước chuyển biến giưa hinh thức sống ki sinh trong bụng mẹ - một môi trương tương đối ôn đinh, sang hinh thức sống bên ngoài trong môi trương với vô số kich thich. Đối với trẻ, ra đơi là một cu sốc, mặc dù chung không co một y thức nào vê viêc này. Các nhà phân tâm hoc goi đo là tôn thương đầu tiên mà trẻ phải chiu đựng và no co tác động rât mạnh đến cả cuộc đơi sau này của con ngươi. Đo là một sự đảo lộn hoàn toàn sự cân băng, keo theo sự biến đôi sâu sắc. Không chi chiu moi sức ep và nhưng nhưng cơn co thắt, mà trẻ con chiu một trạng thái nặng nê đột ngột tư một môi trương chât long qua môi trương không khi, cung như đột ngột bi nhiêm lạnh. Nhu cầu oxy làm cho hoạt động hô hâp bắt đầu, viêc hit không khi lần đầu co le là đau đớn, kem theo tiếng khoc đầu tiên.

- Vi thế sau khi ra đơi, trẻ cần một giai đoạn thich nghi, cần được ơ trong bầu không khi tâm li binh yên, được bảo vê, che chơ âm áp tinh cảm của ngươi mẹ. Thiếu sự an toàn, cảm xuc của trẻ se bi rối loạn. Cần lưu y, trong tháng đầu tiên, nên hạn chế cho trẻ tiếp xuc với ngươi lạ để tránh bât an và vi khuân cho trẻ.

II. THỜI KỲ HÀI NHI (3 - 12/15 THÁNG)1. Sư phát triển vận động

- Sự phát triển vận động thô

Sự vận động thô ơ trẻ được diên tiến như sau:

Thời điểm xuất hiện Phát triển vận động



các vận động

1 tháng tuôi Nâng căm

2 tháng tuôi Nâng ngực

3 tháng tuôi Với tay vê phia đô vật như là vây

4 tháng tuôi Ngôi co ngươi đơ

5 tháng tuôi Nắm đô vật trong tay

7 tháng tuôi Ngôi không cần đơ

8 tháng tuôi Tự ngôi, không cần sự trợ giup

9 tháng tuôi Bo up bụng, đứng bám tay

10 tháng tuôi Bo băng bàn tay và đầu gối, đi được nhơ ngươi lớn giư hai tay

11 tháng tuôi Tự đứng

12 tháng tuôi Đi được nhơ ngươi lớn giư một tay

- Sự phát triển vận động tinh

Trẻ ba tháng bắt đầu cầm đô chơi lắc. Khi 4 tháng trẻ sư dụng cả hai bàn tay cầm đô chơi, nhưng chưa phối hợp hai tay. Khoảng 5 tháng tuôi đứa trẻ co thể kết hợp cư động của hai bàn tay, trẻ dùng tay phải cầm đô chơi, tay trái vuốt ve. Động tác cầm nắm là hành động co tinh đinh hướng đầu tiên, là bước ngoặt trong sự phát triển của trẻ năm đầu đơi. Hành động cầm nắm co vai tro quan trong trong sự phát triển tâm li của trẻ: Bàn tay trơ thành cơ quan xuc giác, bàn tay biết "khám phá". Sự cầm nắm được thực hiên dưới sự kiểm tra của mắt: Trẻ nhin theo tay, theo doi tay chuyển động vê phia đô vật. Khi tác nhân kich thich lot vào mắt trẻ, hinh ảnh chưa co. Hinh ảnh chi xuât hiên khi co sự tiếp xuc giưa sự sơ mo băng tay lên chinh đô vật. Cầm nắm đô vật cung là sự phối hợp hoạt động của tay và mắt. Nhơ động tác cầm nắm mà đôi tay phát triển, bắt đầu co sự đặt ngon cái đối diên với các ngon con lại.

Trẻ 4 - 7 tháng, xuât hiên hành động dich chuyển, lay động đô vật, go lắc tạo ra âm thanh. Khoảng 7 - 10 tháng, hinh thành các động tác phối hợp: cầm nắm hai vật cùng một luc, đây chung ra xa. Cuối thơi ky hài nhi (10 - 11 tháng đến 14 tháng) xuât hiên hành động chức năng: đặt cạnh, xếp chông, lông hộp, xâu chuỗi, xo các vật. Cầm nắm, hướng tới đô vật, là nhưng hành động kich thich tư thế ngôi của trẻ. Khi trẻ ngôi được, trước mắt trẻ xuât hiên nhiêu đô vật khác nhau. Trẻ bi lôi cuốn, no với tới đô vật, nhưng để chạm đến đô vật được, no phải nhơ sự giup đơ của ngươi lớn. Nhơ vậy, giao tiếp co được sắc thái mới, no trơ thành sự giao tiếp co chủ đich (vi đô vật).

2. Sư phát triển hoạt động giao tiếp

- Giao tiếp xuc cảm trực tiếp (2 - 6 tháng): Trẻ tim kiếm sự quan tâm, âu yếm của ngươi lớn (biểu hiên của nhu cầu giao tiếp) băng cách nhin chăm chăm vào ngươi lớn, cư động chân tay, phát ra nhưng âm thanh nho nho, vui vẻ khi ngươi lớn đến gần noi chuyên (hong chuyên)… Ngươi lớn ơ bên trẻ cần tro chuyên,



mim cươi, kể chuyên cho trẻ nghe, đưng băn khoăn vê viêc trẻ không hiểu hết nhưng điêu ngươi lớn noi.

- Giao tiếp tinh huống công viêc (bắt đầu tư nưa sau của năm thứ nhât): trẻ không chi thoa man bơi giao tiếp với ngươi lớn băng nhưng cái vuốt ve mà con cần ngươi lớn hợp tác với no trong công viêc. Trẻ tim kiếm ngươi lớn, đoi hoi một sự quan tâm tư phia ho. Trẻ mong chơ ngươi lớn to thái độ với nhưng gi no làm, và chủ động tham gia vào công viêc của no (làm/chơi cùng no).

- Trong thơi ki hài nhi, giao tiếp cảm xuc trực tiếp với ngươi lớn được coi là điêu kiên tiên quyết để trẻ trơ thành ngươi. Nhơ hoạt động chủ đạo này trẻ co nhưng cảm xuc tich cực, co đơi sống tâm li ôn đinh. Qua giao tiếp với ngươi lớn, sự phát triển ngôn ngư cung dần được hinh thành. Bên cạnh đo, trong quá trinh giao tiếp, ngươi lớn luôn hướng dân, uốn nắn, đánh giá hành vi của trẻ (băng nụ cươi băng long hay vẻ mặt không đông y) và trẻ nhận ra hành vi của minh đung hay không đung để tư đo hoc được thoi quen tốt và cách ứng xư phù hợp.

3. Cấu truc tâm lý mơi cua tuôi hài nhi

- Một loạt các hành động ơ tuôi hài nhi thuc đây sự phát triển tâm ly nơi trẻ. Viêc cầm nắm đô vật cho phep trẻ thực sự làm chủ thế giới ngay bên cạnh, đem lại nhưng vận động cho bàn tay, nhưng kinh nghiêm (tự ăn/bi bong, bi kẹp), và y muốn vận động. Co hành động với đô vật mới giup trẻ tim hiểu các đối tượng, các thuộc tinh của chung và co được nhưng ân tượng mới. Các hoạt động ngôi, đứng, bo rôi đi co giá tri phá vơ tinh huống phát triển cu. Khi trẻ biết đi, cái chinh không phải là sự mơ rộng không gian tiếp xuc của trẻ, mà là trẻ đa tách minh khoi ngươi lớn, thể hiên sự di chuyển độc lập đầu tiên. Bây giơ không phải mẹ dân dắt trẻ, mà là trẻ dân mẹ đến nơi no muốn. Hoạt động này giup trẻ mơ rộng tầm nhin, gia tăng khả năng hành động, và co được nhưng kinh nghiêm đủ loại. Tuy nhiên cần lưu y để xa nhưng vật nguy hại khoi tầm tay của trẻ.

- Viêc phát ra các tư vựng đầu tiên cung co một y nghĩa đặc biêt. Đo là thứ ngôn ngư tự cảm và chi co nhưng ngươi thân mới hiểu, ngôn ngư này đặc thù ơ câu truc, no hinh thành tư nhưng âm của tư. Các nhà tâm ly hoc goi no là "tiếng vu em". Ngôn ngư này là tiêu chi chứng to tinh huống xa hội của sự phát triển cu đa bi phá vơ.

III. THỜI KỲ ẤU NHI (1 - 3 TUỔI) 1. Phát triển thể chất

- Khi trẻ em 3 tuôi, nao của no cân nặng 1.200 gram, gần băng nao ngươi lớn (1300 - 1400 gram). Tư thế đứng thẳng ngươi và nhưng bước đi ban đầu tư cuối năm thứ nhât bây giơ đa vưng chai hơn. Trẻ không chi đi được mà con chạy nhảy trong một không gian ngày càng mơ rộng. Khả năng di chuyển co y nghĩa quan trong đối với sự phát triển tâm ly, dân tới khả năng giao tiếp với thế giới bên ngoài rộng rai hơn, độc lập hơn, tự chủ hơn. Trẻ 3 tuôi đa bắt đầu co khả năng tự phục vụ và tham gia vào các mối quan hê qua lại với nhưng ngươi lớn xung quanh.

2. Cấu truc tâm lý

- Sự phát triển ngôn ngữ

Giai đoạn âu nhi là giai đoạn ngôn ngư ơ trẻ phát triển rât nhanh theo hướng tăng vốn tư, và hiểu câu truc ngư pháp qua giao tiếp với ngươi lớn và qua các hoạt động với đô vật. Tư vựng của trẻ vưa co y nghĩa chi đối tượng cụ thể vưa



co y nghĩa khái quát hoa. Tạo hinh và đô chơi co vai tro lớn trong quá trinh này. Trong tạo hinh, trẻ chi hinh ve thay cho đô vật thật, trong vui chơi trẻ goi ghế là ngựa... Ngôn ngư làm phát triển tri tuê, giải phong trẻ khoi sự phụ thuộc vào tri giác. Ngôn ngư tham gia vào quá trinh tri nhớ, tư duy và tương tượng của trẻ.

- Sự phát triển tư duy

Ở trẻ âu nhi tư duy chủ yếu là tư duy trực quan hành động. Nhưng biểu hiên tư duy gắn rât chặt với hành động trong nhưng tinh huống cụ thể. Trẻ biết sư dụng mối liên hê giưa đối tượng để đạt tới mục đich. Chẳng hạn trẻ keo cái rô để lây quả cam đựng trong đo, keo cái khăn trải bàn để lây cái ly. Trẻ cung khám phá ra răng nhưng đối tượng khác nhau co thể được sư dụng băng cách thức giống nhau. Vi dụ co thể dùng cây gậy để khêu quả cam ơ gầm giương, choc quả chuối ơ trên cao, hoặc hich trái banh tư goc này sang goc khác v.v. Tinh khái quát ban đầu của công cụ, và của kinh nghiêm hành động xuât hiên tư đây, làm nên tảng quan trong cho sự phát triển tư duy sau này.

- Quá trình xuất hiện "Cái tôi" và tiền đề của sự hình thành nhân cách của trẻ ấu nhi

Theo Lewis (1987) sự phát triển cái tôi xuât hiên khi trẻ 20 - 24 tháng. Chung bắt đầu nhận ra ảnh của minh trong ảnh đám trẻ con cùng tuôi. Trẻ 28 tháng bắt đầu xác lập chủ sơ hưu trên đô chơi khi chơi chung với bạn. Nếu no lây máy bay chơi trước mà bạn đến gần đinh lây thi no vội giăng lây và noi: "Cái này của tôi mà". Cuối tuôi âu nhi, trẻ bắt đầu nhận biết được minh là ngôi thứ nhât. Trẻ tro chuyên đung ngôi, ngay cả khi ơ trong tinh huống co nhiêu ngôi khác nhau (luc này trẻ xưng con, xưng em và cả xưng tao). Đối với ngươi lớn, sự xuât hiên cái tôi của trẻ con biểu hiên ơ thái độ trẻ bắt đầu “bướng”, đoi năng nặc để theo y minh, co y chống đối (không chiu ăn, chiu ngủ...). Tuy nhiên, các nhà tâm ly cho răng tinh chống đối của trẻ co chon loc, chi xảy ra đối với ngươi lớn độc đoán, muốn hạn chế sự tự do, tinh độc lập của trẻ. Nếu biết khuyến khich tinh độc lập của trẻ một cách hợp ly thi nhưng kho khăn trong quan hê giưa trẻ và ngươi lớn se được khắc phục, khủng hoảng se nhanh chong qua đi.

Cùng với sự hinh thành của "cái tôi", tinh tự y thức cung manh nha ơ thơi ky này. Trẻ thương tự cố gắng trong hành động để được ngươi lớn khen thương. Trẻ mong muốn ngươi lớn thưa nhận, khen ngợi nhưng nỗ lực của no. Lơi ngợi khen và tán thương của nhưng ngươi xung quanh là nguôn cô vu quan trong giup trẻ hinh thành tinh cảm tự hào, sự tự khẳng đinh minh. Chung con giup trẻ tự điêu chinh hành vi của minh cho phù hợp với nhưng chuân mực mà ngươi lớn qui đinh. Tư đo, trẻ phát triển cái tốt, cái đung và hạn chế cái xâu, cái sai. Đây là điêu kiên gop phần hinh thành nhân cách sau này của trẻ.

3. Hoạt động chu đạo

Ở độ tuôi này, hoạt động chủ đạo của trẻ là hoạt động với đô vật. Hoạt động này giup trẻ hoc biết được đặc điểm và phương thức sư dụng đô vật. Hoạt động với đô vật gôm hai loại hành động:

- Hành đông thiết lập môi tương quan: Là hành động đưa hai hoặc nhiêu đối tượng (hoặc các bộ phận của chung) vào mối tương quan nhât đinh trong không gian. Vi dụ trẻ co thể xếp chông được các khối gỗ thành hinh tháp. Khi xếp trẻ phải tinh đến nhưng thuộc tinh của các đối tượng và thiết lập mối tương quan



của chung sao cho khối gỗ to nhât ơ dưới cùng và khối gỗ nho dần ơ phia trên. Trẻ co thể xâu chuỗi hạt theo thứ tự các màu xanh - đo - vàng. Đây là nhưng hoạt động khá phức tạp đối với trẻ. Ban đầu chung thương xếp lung tung và nhơ ngươi lớn giup băng cách làm mâu. Vê sau, trẻ tự làm theo lối thư – phạm lỗi rôi dần làm được. Nhơ thế, các chức năng tâm ly như tri nhớ, tư duy, tri tương tượng phát triển mạnh.

- Hành đông công cu: Là hành động trong đo một đô vật nào đo được sư dụng như một công cụ để tác động lên đô vật khác. Vi dụ trẻ dùng muỗng để xuc cơm, dùng que để khêu banh. Viêc sư dụng công cụ đoi hoi bàn tay thao tác kheo leo và giup trẻ biết được mục đich của hành động và chức năng của công cụ. Vi dụ sau khi trẻ uống nước trong ly, trẻ mới hiểu mục đich sư dụng ly là để uống nước.

Trong khi hoc biết cách thức sư dụng các đô vật sinh hoạt hăng ngày, trẻ cung hoc được nhưng qui tắc hành vi xa hội. Một đứa trẻ khi giận dỗi co thể nem cái ly nước xuống sàn, nhưng băng kinh nghiêm của minh (thông qua thái độ của ngươi lớn) dần dần no nhận ra đo là một hành vi không đung, không phù hợp với qui tắc sư dụng đô vật và lần sau, "lơ" co làm như vậy, no to ra sợ hai khi nhin vào mặt ngươi lớn. Nhưng qui tắc ứng xư xa hội se được hinh thành dần dần như vậy.

4. Khung hoang tuôi lên 3

Khủng hoảng 3 tuôi là khủng hoảng vê quan hê xa hội. Moi khủng hoảng quan hê xa hội đêu là khủng hoảng đê cao "cái tôi" của bản thân. Trong tác phâm "Vê nhân cách trẻ 3 tuôi", V.Keler mô tả sự khủng hoảng tuôi lên 3 với các hiên tượng cơ bản sau:

- Bướng bỉnh: trẻ kiên quyết tim cách thoa man đoi hoi của bản thân, khăng khăng giư quyết đinh của minh

- Ngang nganh: Gần giống với sự bướng binh nhưng no co đặc điểm đặc trưng là tinh công khai và tinh thiếu cá tinh. Trẻ phản kháng lại trật tự trong gia đinh, lăn ra ăn vạ, đập đầu, đạp tứ tung để đạt được mục đich

- Tự tiện: đây là xu hướng giải thoát khoi ngươi lớn. Trẻ muốn tự làm moi thứ giống ngươi lớn. Trước mặt ngươi lớn trẻ to ra ngoan ngoan, sau lưng ngươi lớn trẻ len làm moi thứ.

- Vô lễ với người lớn: Trẻ co thể noi ngươi lớn “Đô ngu” hay xưng “mày, tao” với ngươi lớn

- Chông đôi: Tât cả hành vi của trẻ đêu thể hiên sự chống đối, dương như trẻ luôn năm trong trạng thái chiến tranh với ngươi xung quanh, âu đả với ngươi lớn. Co trẻ săn sàng cắn lại ngươi lớn để không phải làm theo mênh lênh của ho

- Chuyên quyền: ơ nhưng gia đinh co độc nhât một trẻ, chung ta se gặp phải xu hướng chuyên quyên ơ trẻ. Trẻ to ra co áp lực chuyên quyên trong quan hê với tât cả moi cái xung quanh và no đưa ra hàng loạt các phương thức chuyên quyên. Trẻ co thể khoc re lên, hoặc khoc ti tê, hoặc làm bộ mếu, hoặc day đành đạch... để điêu khiển ngươi lớn theo y minh. Nhưng luc như vậy, trẻ thương liếc trộm ngươi lớn xem phản ứng của ngươi lớn để điêu chinh phương thức chuyên quyên của minh.



IV. TUỔI MẪU GIÁO (3 - 6 TUỔI)1. Sư phát triển thể chất

Ở trẻ tư 3 đến 6 tuôi co sự phát triển nhanh chong vê mặt sinh hoc. Trong lượng của nao tăng nhanh chong (tư 1.100 gram lên 1.300 gram), xương chắc chắn hơn, cơ quan hô hâp và tuần hoàn, và các bộ máy nhận cảm phát triển mạnh

2. Sư phát triển tâm lý

Đây là giai đoạn phát triển của cảm giác, tri giác, tương tượng, tư duy, ngôn ngư mạnh me.

- Theo Piaget, khi trẻ lên 4 tuôi, co một sự chuyển biến trong tư duy. Tư duy của trẻ luc này co mang màu sắc của sự suy luận dựa trên nhưng biểu tượng cụ thể vê thế giới khách quan. Nhưng suy luận này gắn chặt với hành động, bi chi phối bơi nhưng y nghĩ chủ quan, con chưa xác đáng. Vi dụ: nước biển mặn vi ngươi ta bo muối vào, nhưng ngươi mặc áo bơ-lu trắng đêu là bác sĩ… Tuy nhiên đây là công cụ mạnh me giup trẻ nhận thức thế giới xung quanh, tich luy phong phu các biểu tượng bảo đảm cho viêc chuyển sang loại tư duy tiên thao tác ơ giai đoạn sau.

- Vào 5 - 6 tuôi ngôn ngư của trẻ mâu giáo phát triển mạnh, đạt chât lượng cao cả vê mặt phát âm, vốn tư và nhưng hinh thức ngư pháp. Điêu cần lưu y là quá trinh tương tượng phát triển rât mạnh ơ lứa tuôi này, thể hiên trong tro chơi, trong các bức ve, trong các câu chuyên "bia" của trẻ. Các tro chơi phân vai theo chủ đê giup trẻ tương tượng ra nhiêu nhân vật đặc sắc.

- Tri tương tượng của trẻ đầu tuôi mâu giáo chủ yếu là không chủ đinh. Nhưng gi làm trẻ xuc động mạnh se trơ thành đối tượng của tương tượng. Do ảnh hướng của tro chơi, trẻ "sáng tác" nhưng truyên cô tich, nhiêu trẻ khi "sáng tác" mà chưa biết câu truyên của minh se noi vê cái gi. Tri tương tượng co chủ đinh hinh thành ơ trẻ mâu giáo lớn trong quá trinh phát triển các dạng hoạt động sáng tạo (ve, nặn, thiết kế trong xây dựng và kể chuyên). Trong các hoạt động này co sự điêu chinh hành vi của trẻ băng ngôn ngư (Trẻ tự nghĩ ra khuc cuối của một câu chuyên, sáng tác truyên theo chủ đê, ve tranh theo mục đich đặt ra tư trước).

3. Sư phát triển về mặt tương tác môi trường xã hội

Trẻ mâu giáo bắt đầu đi hoc nên mối liên hê xa hội của trẻ co nhưng thay đôi quan trong. Hoạt động cùng nhau ơ giai đoạn trước được thay thế băng viêc thực hiên nhưng nhiêm vụ độc lập theo nhưng lơi chi dân của ngươi lớn. Trẻ phải hoàn thành một số nghĩa vụ sơ đẳng đối với bản thân và nhưng ngươi xung quanh. Trẻ một mặt ngày càng tách minh ra khoi ngươi lớn, mặt khác muốn bắt chước để xư sự như ngươi lớn. Trẻ phân biêt được đô vật của minh, viêc làm của minh với đô vật, viêc làm của ngươi khác: "Cái này của con, cái đo của mẹ", "Minh làm viêc này, bạn làm viêc khác”. Như vậy, trong suốt tuôi mâu giáo "cái tôi" phát triển mạnh và dần dần trơ thành y thức vê bản thân.

4. Sư hình thành nhân cách

Nhân cách là tô hợp các thuộc tinh tâm ly ôn đinh và tuôi mâu giáo là tuôi xây nên nhân cách. Nhin vào trẻ, ngươi ta co thể biết được cá tinh của no ra sao. Nhân cách



của trẻ được hinh thành qua bắt chước và qua sự giáo dục của ngươi lớn. Nếu ngươi lớn chuân mực, trẻ bắt chước được điêu hay. Nếu ngươi lớn giáo dục đung cách, trẻ se co nhiêu đức tinh tốt.

Tinh cách của trẻ mâu giáo thể hiên qua:

- Hành động hợp đich: Trẻ ráng ăn để được đi chơi

- Các loại tinh cảm câp cao khác với con vật ơ câp thâp:

Tinh cảm đạo đức : nhưng rung cảm, xuc cảm của con ngươi trên nhưng hành vi đạo đức. Trẻ co thái độ tương ứng đối với hành vi - tốt thi khen ngợi, tự hào; xâu thi chê bai, căm ghet. Trẻ bắt đầu co tiếng noi lương tâm, lương tri (trẻ ghet các nhân vật ác trong phim, trong kich). Nếu bi hạn chế, sự phát triển nhân cách vê sau se tê hại. Vi dụ trẻ dỗ dành bạn băng cách cho đô chơi và bi bố mẹ mắng là ngu thi tinh cảm đạo đức bi giập tắt. Vê sau, trẻ co thể vô cảm, không co tinh ngươi

Tinh cảm tri tuê : Trẻ thich tim hiểu thế giới xung quanh, tự khám phá, đặt nhiêu câu hoi (bup bê co moi mắt không, tại sao con gà lại chi co hai chân trong khi con cho lại co bốn chân!?!)

Tinh cảm thâm mỹ : Trẻ đêu cảm nhận được và co thái độ trước cái đẹp, cái xâu, cái bi, cái hài, cái hào hùng. Đẹp - trầm trô, xâu - gớm, anh hùng - ngương mộ, làm theo, hài - cươi, bi - buôn

5. Hoạt động vui chơi

Vui chơi là hoạt động chủ đạo ơ tuôi mâu giáo. Trong tro chơi, trẻ thể hiên ước vong làm ngươi lớn. Chung phân vai theo chủ đê (vi dụ tro bác sĩ - bênh nhân, cô giáo - hoc tro, ba - mẹ - con…) và mô phong theo đơi sống lao động của ngươi lớn cùng với nhưng mối quan hê xa hội của ho. Chinh trong khi vui chơi, trẻ nhận ra nhưng nghĩa vụ, quyên hạn của con ngươi trong xa hội, hoc các đức tinh tốt và các kỹ năng (vi dụ sự đông cảm, long nhân ái, tinh tự lập, hợp tác, chủ động, lanh đạo….). Các hoạt động mang tinh mỹ thuật, tạo ra sản phâm nhât đinh (vi dụ như ve, nặn, ghep hinh, xây dựng….) cung rât quan trong, gop phần hinh thành và phát triển tri tuê, năng lực sáng tạo, oc thâm mỹ và nhân cách ơ giai đoạn này.

6. Hoạt động học tập và lao động

- Ở lứa tuôi mâu giáo, hoạt động hoc tập đang ơ thơi ki sơ khai. Trẻ được tiếp thu một lượng tri thức chung vê thế giới xung quang do trực tiếp nhin, nghe, qua tranh ảnh, chuyên kể… Nhưng tri thức này làm nảy sinh tinh ham hiểu biết, hứng thu nhận thức nơi trẻ mà biểu hiên của no là viêc trẻ không ngưng đặt câu hoi. Tuy nhiên cần chu y răng hoạt động hoc tập của trẻ ơ giai đoạn này chưa đặt nặng vân đê cung câp kiến thức và mà chi chuân bi cho trẻ các kỹ năng hoc tập vê sau (lắng nghe, chu y, giư trật tự….). Vi thế không nên thuc giục trẻ hoc quá sớm.

- Trẻ mâu giáo thực hiên các nhiêm vụ lao động đơn giản: lao động tự phục vụ (để dep lên kê, xếp ghế, lau mặt, đánh răng,..), lao động phụ giup ngươi lớn (bê thức ăn, don bàn…), chăm soc cây cối, vật nuôi, làm các đô vật và đô chơi đơn giản (băng giây, vải vụn, hột hạt…). Lao động co nhưng y nghĩa nhât đinh cho sự phát triển nhân cách vê sau. Qua lao động trẻ hoc cách hợp tác, quan tâm và chia sẻ trách nhiêm. Trẻ ham làm thi chưa thoi xâu, lươi biếng, ỷ lại và biết được giá tri sức lao động



Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN TỪ 0 ĐẾN 6 TUỔINgoài viêc lưu y đến nhưng sự phát triển thể chât ơ tưng độ tuôi, cần quan tâm đến nhưng điểm sau:

- Thơi ky sơ sinh (0 - 2 tháng tuôi): trẻ cần một giai đoạn thich nghi, cần được ơ trong bầu không khi tâm li binh yên, được bảo vê, che chơ âm áp tinh cảm của ngươi mẹ. Thiếu sự an toàn, cảm xuc của trẻ se bi rối loạn.

- Thơi ky hài nhi (3 - 12/15 tháng): giao tiếp cảm xuc trực tiếp với ngươi lớn được coi là điêu kiên tiên quyết để trẻ trơ thành ngươi - phát triển nhưng cảm xuc tich cực, co đơi sống tâm li ôn đinh, hinh thành ngôn ngư, hoc được thoi quen tốt và cách ứng xư đung.

- Thơi ky âu nhi (1 - 3 tuôi): Trẻ thương tự cố gắng trong hành động để được ngươi lớn khen thương, thưa nhận. Lơi ngợi khen và tán thương của nhưng ngươi xung quanh là nguôn cô vu quan trong giup trẻ hinh thành tinh cảm tự hào, sự tự khẳng đinh minh và giup trẻ tự điêu chinh hành vi của minh sao cho phù hợp với nhưng chuân mực đạo đức.

- Tuôi mâu giáo (3 - 6 tuôi): Vui chơi là hoạt động chủ đạo gop phần hinh thành và phát triển tri tuê, năng lực sáng tạo, oc thâm mỹ và nhân cách ơ giai đoạn này.



Bài 3: GIAI ĐOẠN NHI ĐỒNG (TUỔI HỌC SINH CẤP I)

Tuôi nhi đông là ơ độ tuôi 7 đến 12 tuôi. Đây là luc sự trương thành và phát triển của thể chât, nhận thức và kỹ năng vận động tiếp tục hinh thành và ôn đinh. Trong suốt giai đoạn này, trẻ tham gia vào thế giới bên ngoài với chung bạn càng luc càng nhiêu và trẻ quan tâm đến sự thành đạt và tự kiểm soát minh.

I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT - Trẻ câp 1 gia tăng chiêu cao, trong lượng, cơ bắp và các kỹ năng phối hợp. Bộ

xương vân tiếp tục phát triển, trong đo cột sống co nhưng thay đôi lớn: độ cong ơ cô, ơ ngực, ơ thắt lưng hinh thành tạo ra độ mêm dẻo, linh hoạt hơn trong cư động. Các dây chăng, cơ bắp được tăng cương. Các đốt ngon tay được hoàn thiên. Cơ tim phát triển mạnh và được cung câp đủ máu nên trong nao trẻ co săn năng lượng hoạt động khá hơn tuôi mâu giáo. Trong lượng của nao tăng gần băng ngươi lớn với câu truc hoàn thiên, đặc biêt thùy trán rât phát triển, tạo điêu kiên cho viêc hinh thành nhưng chức năng tâm ly bậc cao. Răng cố đinh và xương trơ nên cứng cáp hơn. Cần lưu y răng vê sinh răng miêng và thoi quen dinh dương trong thơi gian này se ảnh hương rât lớn đến cuộc sống sau này của trẻ.

- Trẻ tiếp tục phát triển các kỹ năng vận động như chạy, nhảy, leo treo và các hoạt động khác sư dụng ngon tay và bàn tay. Mặc dù trẻ co thể ngôi yên và tham gia công viêc, chung cần các hoạt động thể chât để tiếp tục phát triển các kỹ năng vận động. Vi tinh, ti vi và các phương tiên điên tư khác làm giảm đi sự phát triển các kỹ năng tinh xảo của trẻ và làm cho trẻ beo phi và sinh ra nhưng vân đê khác sau này. Đây là luc trẻ cần co sự quân binh giưa hoạt động thể chât và tri tuê cung như co chế độ dinh dương và nhưng thoi quen tich cực để gia tăng sức khoe vê lâu vê dài.

II. SỰ PHÁT TRIỂN TÂM LÝ - Vê mặt nhận thức, trẻ tiếp tục phát triển kỹ năng phản hôi và khả năng suy nghĩ

linh hoạt và phức tạp hơn trước. Trẻ nhớ lâu, tập trung và co khả năng suy đoán được chi tiết của công viêc được giao. Khả năng nối kết thông tin mới với nhưng kiến thức co săn co khuynh hướng gia tăng trong giai đoạn này. Trẻ cung co khả năng hiểu sự viêc ơ mức độ sâu xa hơn và so sánh, đánh giá thông tin ơ nhiêu khia cạnh khác nhau. Tuy nhiên khả năng chu y ơ trẻ con kem, dê bi cuốn hut điêu mới lạ, dê phân tán, hay liên tương nên hay hoi chuyên khác trong khi hoc.

- Đơi sống xuc cảm, tinh cảm của hoc sinh nho khá phong phu, đa dạng và cơ bản là mang tinh tich cực. Trẻ sống hôn nhiên, hướng thiên. Trẻ rât vui mưng vi co bạn, tự hào vi được gia nhập Đội, hanh diên vi được giáo viên giao cho nhưng công viêc cụ thể. Trẻ tiếp tục phát triển khả năng tự đánh giá bản thân và cảm xuc. Ban đầu, trẻ đánh giá bản thân dựa vào nhưng đặc điểm bên ngoài như tuôi tác, màu mắt, màu toc. Vê sau, trẻ nhin vào nhưng đặc điểm bên trong để đánh giá bản thân. Vi dụ trẻ mô tả minh là tư tế, thông minh, rộng rai, hay được yêu mến. Khả năng hiểu và bày to nhưng cảm xuc phức tạp như tự hào, tội lỗi, ganh ti gia tăng không ngưng. Thêm vào đo, nhưng trạng thái cảm xuc này co khuynh hướng trơ thành một phần bản thân trẻ. Trẻ cung nhận ra trách nhiêm của bản thân trong viêc tạo ra và kiểm soát nhưng cảm xuc khác nhau. Trẻ hiểu hơn răng cảm xuc liên quan với sự kiên và



hành động và chung tim cách che giâu một số cảm xuc hay bày to cảm xuc theo phương cách được xa hội châp nhận.

- Sự phát triển nhân cách của hoc sinh nho chủ yếu diên ra và bi chi phối bơi hoạt động chủ đạo là hoạt động hoc tập. Qua hoc tập, tập dần với viêc tự điêu khiển minh tuân theo nhưng qui đinh của trương lớp. Tuy nhiên, y chi của trẻ con non nớt. Trẻ thiếu tinh độc lập, dê bắt chước, làm theo ngươi khác, khả năng tự chủ kem, dê phạm lỗi, kiên tri yếu, dê bo cuộc (chi nhin nhưng gi trước mắt). Trẻ nhận thức bản thân theo y kiến của ngươi khác (biết nhà minh giàu hay ngheo, biết thân phận), trẻ hinh dung bản thân minh theo nhận xet của nhưng ngươi xung quanh. Đối với trẻ, y kiến của ngươi lớn, đặc biêt của giáo viên là cơ bản nhât, quan trong nhât và không thể chống đối lại. Vi thế, trẻ se gặp kho khăn và hoang mang khi đứng trước nhưng y kiến khác biêt hoặc mâu thuân vê chinh bản thân minh.

III. HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐẠO- Hoc tập là hoạt động chủ đạo của hoc sinh nho. So với lứa tuôi mâu giáo, hoạt động

hoc tập giai đoạn này vưa đoi hoi tri tuê tiếp thu nhưng tri thức, kỹ năng, kỹ xảo vưa cần nơi trẻ một năng lực, một y chi nhât đinh để tự kiêm chế bản thân, vượt kho khăn, cố gắng thực hiên nhưng yêu cầu của giáo viên. Do nhưng qui đinh chặt che vê mục đich, mục tiêu của giáo dục, trẻ không thể thich thi làm, không thich thi thôi như thơi mâu giáo nưa. Ngược lại, no phải biết thich ứng với nhưng tinh huống xa hội mới ơ lớp hoc, và trong giao tiếp với thầy cô và bạn be.

- Qua hoc tập, tri tuê của trẻ phát triển, trẻ gia tăng oc quan sát, tri nhớ, tư duy, tương tượng. Tuy nhiên, trong năm đầu khả năng tri tuê này chưa thật tinh tế. Trẻ dê viết thiếu net, đoc nuốt chư, nhầm lân nhưng chi tiết gần giống nhau như oa - ao. Câu truc lớp hoc, tương quan với thầy cô cung đôi khác rât nhiêu, do đo, trẻ cần cha mẹ hỗ trợ trong khoảng một hoc ky đến 1 - 5 năm để co thể thich nghi và đáp ứng nhiêm vụ hoc tập.

IV. NHỮNG YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN SỰ PHÁT TRIỂN CỦA NHI ĐỒNG

1. Nhóm bạn cung trang lứa

Đây là một phần của môi trương gần gui với trẻ co nhưng ảnh hương lâu dài đến sự phát triển của trẻ. Qua nhưng tương quan đông đẳng tich cực, trẻ phát triển nhưng tương quan thân thiết và nảy sinh sự đông cảm và thuận thảo. Trái lại, nhưng tương quan bạn cùng lứa co thể để lại nhưng hậu quả tiêu cực trên sự phát triển của trẻ. Cảm giác bi gạt bo, thù đich, đơn độc và trầm uât là kết quả của nhưng tương quan xâu với bạn be co thể ảnh hương đến quan hê sau này của trẻ với ngươi khác.

2. Hình thức ky luật cua cha me

Khi trẻ càng ngày càng lớn thi cha mẹ càng phải đương đầu với nhưng vân đê mới xung quanh viêc kỷ luật và nuôi dạy con cái. Vê mặt thể chât, nhận thức, và cảm xuc, trẻ trơ nên co khả năng thực hiên nhưng công viêc mới và nhận lanh nhưng thách đố mới. Theo Piaget, chung hiểu ly le hơn và biết suy nghĩ đến hành động của minh và của ngươi khác. Erikson thi cho răng trẻ tư 5 - 6 tuôi trơ lên làm viêc rât chăm chi, chung to mo, nhiêt tinh và muốn hiểu ro môi trương. Đối với cha mẹ, kỷ luật ơ giai đoạn này xem ra co vẻ dê dàng hơn giai đoạn trước vi khả năng nhận thức của trẻ cho phep trẻ hiểu được nhưng quy đinh và hậu quả. Công viêc chinh của cha mẹ trong giai đoạn này là giup trẻ phát triển nhưng kỹ năng cần thiết để cư xư co trách nhiêm và độc lập đông thơi hướng dân hỗ trợ trẻ đối pho với hoàn cảnh hiểm



nguy mà trẻ không thể thây trước. Viêc đánh đập trẻ hay nhưng hinh phạt thể chât se để lại nhưng hậu quả xâu. Trẻ co khuynh hướng co nhưng hành vi gây hân, và bạo lực do hoc hoi hành vi của ngươi khác

3. Các phương tiện truyền thông đại chung

- Nhưng cảnh bạo lực trên tivi và viêc sư dụng các phương tiên khác như video games, internet cùng với nhưng nội dung không lành mạnh tác động lên hành vi của trẻ. Nhiêu nghiên cứu cho thây trẻ xem nhưng cảnh bạo lực nhiêu se dê co nhưng hành vi gây hân, chống đối xa hội hay cảm giác sợ hai, bât an. Trẻ co khuynh hướng cho răng bạo lực không phải là vân đê nghiêm trong. Ở tuôi này, trẻ chưa co khả năng phân biêt giưa thực và ảo nên dê bắt chước nhưng hành vi trong phim ảnh. Chung không hiểu răng diên viên trên tivi đang sắm vai và nhưng cảnh trong phim là để giải tri mà lại cho răng nhưng hành vi bạo lực như thế là rât phô biến và được xa hội châp nhận.

- Chứng beo phi và tiểu đương co liên quan đến số giơ trẻ xem tivi, chơi video hoặc lướt web. Gia đinh và các nhà giáo dục cần giup trẻ dung hoa giưa viêc sư dụng phương tiên truyên thông và các dạng giải tri khác cùng với các hoạt động thể chât và nhưng tương tác với nhom bạn cùng trang lứa.

V. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢPS là một be gái 8 tuôi, con nuôi của đôi vợ chông không co khả năng sinh con. Cha

mẹ S đem em đến bạn là nhân viên công tác xa hội vi thây em co vân đê vê hành vi. Ho phàn nàn răng em không chiu làm nhưng gi ho bảo, không theo kip chung bạn trong lớp và không chơi với bạn cùng lứa. Cha mẹ S cung cho biết em không co bạn thân và dành nhiêu thơi gian chơi một minh. S không quan tâm mây đến các hoạt động phù hợp với lứa tuôi minh và em thương thu minh lại và không tham gia các gi. Ho lo răng em se chậm phát triển và se ơ lại lớp nếu cứ tiếp tục như thế.

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN NHI ĐỒNG (TUỔI HỌC SINH CẤP 1)

- Sự phát triển thể chât: Nao gần băng ngươi lớn, gia tăng chiêu cao, trong lượng, cơ bắp và các kỹ năng phối hợp cần các hoạt động thể chât để tiếp tục phát triển các kỹ năng vận động

- Sự phát triển tâm ly: co khả năng suy đoán, hiểu sự viêc ơ mức độ sâu xa hơn; so sánh, đánh giá thông tin ơ nhiêu khia cạnh khác nhau. Đơi sống xuc cảm, tinh cảm khá phong phu, đa dạng và cơ bản là mang tinh tich cực

- Hoc tập là hoạt động chủ đạo, giup trẻ tiếp thu nhưng tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, ren luyên y chi nhât đinh để tự kiêm chế bản thân, vượt kho khăn

- Nhưng yếu tố tác động: nhom bạn cùng trang lứa, hinh thức kỷ luật của cha mẹ, các phương tiên truyên thông đại chung



Bài 4: GIAI ĐOẠN THIẾU NIÊN (TUỔI HỌC SINH CẤP 2)

I. SỰ PHÁT TRIỂN SINH LÝ VÀ THỂ CHẤT- Đây là giai đoạn đặc trưng với các dâu hiêu của tuôi dậy thi ơ nam (tư 13 -15 tuôi)

và nư (khoảng 11 - 13 tuôi). Ở em gái, ngực, lông ơ nách và ơ bộ phận sinh dục phát triển, kinh nguyêt cung bắt đầu xuât hiên. Ở các em trai, ngực bắt đầu nơ nang, nhưng dâu hiêu phụ của bộ phận sinh dục phát triển và xuât hiên sự xuât tinh. Nhưng thay đôi rât cơ bản ơ trên làm cho các em nhận ra răng minh không con là trẻ con nưa.

- Ngoài ra, ơ thiếu niên con co nhưng thay đôi thể chât co ảnh hương, hoặc thậm chi gây ra sự mât căn băng, nhưng kho khăn tạm thơi trong cuộc sống và hoạt động của các em. Các em ơ tuôi này phát triển mạnh vê chiêu cao, ngươi ta thương goi là "sự nhảy vot vê tầm voc". Cuối tuôi thiếu niên, ti lê cơ thể xâp xi ti lê đặc trưng của ngươi lớn. Tuy nhiên sự phát triển cơ bắp không theo kip với chiêu cao nên trong giai đoạn đầu, ơ các em co sự mât cân đối vê chiêu cao và chiêu ngang của cơ thể.

- Tim phát triển nhanh hơn các mạch máu nên gây ra sự mât cân băng và các rối loạn chức năng trong hoạt động của hê tim mạch, biểu hiên dưới dạng tim đập nhanh, huyết áp cao, thương chong mặt, nhức đầu, sức làm viêc giảm. Các em làm viêc rât hăng say, nhiêt tinh nhưng sức chưa bên, chưa dẻo dai. Tuyến nội tiết hoạt động mạnh (đặc biêt là tuyến giáp trạng và tuyến sinh dục), gây sự mât cân băng của hê thần kinh trung ương, dê gây nên nhưng cơn xuc động mạnh, gây nhưng phản ứng vô cớ, nhưng hành vi bât thương. Ở tuôi thiếu niên, các quá trinh thần kinh hưng phân của vo nao mạnh và chiếm ưu thế, nên nhiêu khi các em không làm chủ được bản thân, không kiêm chế được xuc động mạnh. Nhin chung, các em dê bi kich thich, dê nôi nong, gây gô, khi hiếu động khi lại uể oải, thơ ơ. Bi lôi keo, các em co thể sa vào các "nhom tự phát", các "băng đảng" co nhưng hoạt động không lành mạnh, thậm chi vi phạm pháp luật vi nhưng hành vi thiếu suy nghĩ. Vào nhưng luc như vậy, cách xư sự thiếu kheo leo thiếu phù hợp của ngươi lớn co thể gây tôn thương vê mặt tâm ly, gây nhưng "cơn sốc" (Stress) dê dân trẻ đến chỗ tuyêt vong và hành động thiếu suy nghĩ ơ tuôi thiếu niên.

II. ĐỜI SỐNG CẢM XÚC – Ý CHÍ - Như ơ trên đa trinh bày, tuôi thiếu niên là lứa tuôi của dậy thi và phát dục. Sự dậy

thi đa kich thich chung quan tâm đến ngươi khác giới, và nảy sinh nhưng rung cảm giới tinh mới lạ. Quan hê với bạn khác giới ơ tuôi thiếu niên không "hôn nhiên", "vô tư" như các hoc sinh nho. Nhưng rung động giới tinh thông thương được trẻ 13 - 15 tuôi biểu hiên một cách thẹn thùng, kin đáo, tế nhi với nhau. Nhin chung nhưng rung cảm giới tinh ban đầu ơ tuôi thiếu niên là trong sáng. Các em chi mong thoa man tâm trạng này băng một mối thiên cảm nho nho, một lơi noi diu dàng, một cư chi quan tâm, một nụ cươi triu mến... Tâm trạng này se qua đi nhanh chong nếu chung được sống trong một môi trương lành mạnh, ngươi lớn biết hướng sự chu y của các em vào hoạt động hoc tập, lao động co ich, nhưng mối quan hê bạn be vô tư, trong sáng. Nhưng sự can thiêp thô bạo của ngươi lớn se làm cho thiếu niên cảm



thây bi chế giêu, xuc phạm và thương dân đến hậu quả không tốt đẹp thậm chi tai hại cho no.

- Đối với ngươi lớn, thiếu niên thương to ra bướng binh chống đối nếu ngươi lớn vân tiếp tục cư xư với chung như một đứa trẻ. Nhưng biểu hiên thương gặp là chung xa lánh phủ đinh ngươi lớn, và cho răng ngươi lớn không thể hiểu được minh. Sự xung đột co thể keo dài cho đến khi nào ngươi lớn thay đôi cách nhin nhận, đánh giá vê thiếu niên, tôn trong sự độc lập, y thức vươn lên làm ngươi lớn của chung, co quan hê bạn be, binh đẳng, hợp tác với tư cách là ngươi đi trước co kinh nghiêm hơn dân dắt cho chung.

- Ý chi của hoc sinh thiếu niên co nhưng thay đôi và mang màu sắc mới. Chung thương cố gắng bắt chước ngươi mâu ly tương mà minh chon làm thần tượng. Sự phân đâu vươn lên theo hinh mâu ly tương giup thiếu niên hinh thành nhưng phâm chât y chi như sức mạnh, tinh can đảm, long dung cảm, sức chiu đựng gian khô, tinh thần vượt kho khăn để đạt mục đich.

III. HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP - Tuy đa mang nhưng sắc thái mới và co sự phân hoa đáng kể, hoạt động hoc tập vân

chiếm vi tri quan trong trong sự phát triển tâm ly, và nhân cách ơ thiếu niên. Đối với nhiêu em, sự hâp dân của nhà trương tăng lên vi nơi đây trẻ co thể giao tiếp rộng rai với các bạn cùng tuôi. Giơ hoc không chi đơn thuần là hoc tập, mà con là một tinh huống tương tác với bạn be, với giáo viên băng nhưng cư chi, nhưng đánh giá và nhưng rung cảm co y nghĩa. Do đo, đối với không it em, sự say mê hoc tập bi giảm sut, co chut xao lang trong viêc hoc và chuân bi bài.

- Viêc hoc tập ơ các lớp THCS đoi hoi các em phải nắm vưng một khối lượng tri thức lớn, phải co nhận thức và tư duy cao hơn. Nhưng tri thức mang tinh khái niêm, tinh khái quát, tinh lôgic đoi hoi ơ thiếu niên động nao, tập trung chu y, ghi nhớ và tương tượng. Tuy nhiên, nội dung hoc tập ơ tuôi thiếu niên mơ rộng hơn ơ tuôi hoc sinh nho. Chung tiếp thu kiến thức mang tinh độc lập và co mục đich hơn, không chi ơ trong nhà trương, mà con băng nhiêu kiểu nhiêu cách, nhiêu nguôn khác nhau. Động cơ hoạt động hoc tập của chung co liên quan đến dự đinh nghê nghiêp tương lai.

- Tương quan với giáo viên cung khác hơn trước rât nhiêu. Không giống thơi tiểu hoc, giơ đây mỗi giáo viên dạy một môn hoc với phong cách, trinh độ tri thức, cách giao tiếp riêng. Hoc sinh so sánh và đánh giá các giáo viên theo nhưng thông số khác nhau và co mức độ hứng thu hoc tập cung khác tùy theo tưng môn hoc, và tùy tưng giáo viên.

IV. SỰ PHÁT TRIỂN NHÂN CÁCH- Đây là thơi ky “cái tôi" hinh thành và phát triển mạnh me. Tự y thức là một trong

nhưng phâm chât nhân cách nôi bật ơ tuôi thiếu niên. Khác với hoc sinh nho, thiếu niên co nhu cầu hiểu biết nhưng đặc điểm của bản thân, suy nghĩ vê chinh minh và tự đánh giá vê minh để đi đến chỗ hài long hay bât man với chinh minh. Chung thương tự phân tich bản thân và xem đo như là một phương tiên cần thiết để điêu chinh, tô chức nhưng mối quan hê đối với hoạt động, với bạn be, với ngươi lớn.

- Ngoài khả năng tự đánh giá, thiếu niên phát triển khả năng đánh giá ngươi khác. Chung thương đánh giá bạn be, thầy cô, cha mẹ và nhưng ngươi xung quanh cả vê hinh thức lân nội dung. Nhưng sự đánh giá này noi chung khá chinh xác và hơi khắt khe. No thương biểu lộ không phải trên lơi noi mà chủ yếu ơ cách ứng xư, ơ nghĩa vụ đối với chinh nhưng ngươi mà các em đánh giá: các em thương hài long, sung



sướng hoàn thành tốt nhưng nhiêm vụ khi được nhưng ngươi các em đánh giá cao trao đôi hoặc giao nhiêm vụ. Ngược lại, miên cương, hoàn thành tắc trách nhưng viêc mà nhưng ngươi các em đánh giá là thiếu uy tin giao cho. Nhiêu khi chinh sự đánh giá này giup các em tim được mâu ngươi ly tương trong thực tế cuộc sống để noi theo.

- Trong sự phát triển nhân cách của minh, thiếu niên bắt đầu suy nghĩ đến nghê nghiêp tương lai trong đo các em tinh đến khả năng của bản thân và hoàn cảnh sống của gia đinh. Các em thu thập nhưng thông tin, bàn luận vê nhưng nghê nghiêp khác nhau và thư ướm khả năng, hoàn cảnh của minh vào các nghê minh thich thu.

- Do khả năng đánh giá và tự đánh giá, thiếu niên hinh thành và phát triển một phâm chât nhân cách quan trong là sự tự giáo dục. Các em quan tâm và tự kiểm tra sự tiến bộ của minh. Chung co thể buôn hay lên án bản thân vi chưa thực hiên được nhiêm vụ, kế hoạch đê ra. Chung tự tác động bản thân, tự sáng tạo nhăm đạt được nhưng nhiêm vụ, nhưng mục đich co y nghĩa.

- Trong giai đoạn chuyển tiếp thành ngươi lớn, trong quá trinh hinh thành và khẳng đinh cái "tôi" co y nghĩa xa hội, thiếu niên gặp không it nhưng kho khăn. Chung cần sự hỗ trợ tich cực của ngươi lớn và xa hội. Chung cần môi trương giáo dục thuận lợi khich lê và hướng dân chung dần dần vượt qua nhưng trơ ngại, giải quyết mâu thuân để trương thành và chuyển sang giai đoạn phát triển mới.

V. NHỮNG ĐIỂM KHÁC CẦN LƯU Ý Ở TUỔI THIẾU NIÊN 1. Dậy thì sơm và trê

- Nhin chung, các nghiên cứu cho thây răng phát triển sớm hay trê đêu co nhưng ảnh hương tich cực lân tiêu cực lên trẻ. Đối với em trai, phát triển sớm thương làm gia tăng khả năng thể chât là làm cho trẻ được sự kinh trong và khâm phục của các bạn đông lứa. Trẻ phát triển sớm se thich nghi tốt hơn và tự tin hơn so với trẻ chậm phát triển. Trái lại, trẻ nam phát triển chậm với thân hinh nho con thương dê co nhưng hành vi gây sự chu y cho ngươi khác và bi cho là thiếu trương thành và không phù hợp. Mặt khác, trẻ phát triển sớm cung co thể cảm nhận nhiêu áp lực hơn so với trẻ nam phát triển chậm vi ngươi khác mong đợi chung cư xư co trách nhiêm và làm gương cho nhưng trẻ khác.

- Đối với nư, hậu quả của phát triển sớm hay chậm không ro lắm. Tuy nhiên một số nghiên cứu cho thây trẻ nư phát triển sớm gặp một số vân đê ơ trương, chung nôi tiếng trong đám con trai và to ra độc lập hơn so với trẻ nư chậm phát triển. Trẻ nư phát triển sớm cung co nguy cơ cao vê vân đê lo lắng, trầm cảm, sư dụng chât gây nghiên, khám phá tinh dục và co nhưng rối loạn chức năng trong viêc đối pho với stress và các vân đê ơ trương hơn các trẻ chậm phát triển khác.

2. Quan hệ tình dục ở tuôi thiếu niên

Các công trinh nghiên cứu khoa hoc vê tâm sinh ly ơ tuôi dậy thi đêu cho thây hiên nay lớp trẻ vi thành niên co sự phát dục ngày càng sớm và mạnh hơn so với các thế hê trước đây. Nhu cầu sinh ly, to mo, thich khám phá muốn khẳng đinh minh, và do nhưng ảnh hương của môi trương sống… đa khiến cho nhiêu thiếu niên quan hê tinh dục tư rât sớm. Tác hại của viêc quan hê tinh dục ơ tuôi này thật vô lương: sức khoe suy giảm hoặc các bênh lây qua đương tinh dục, hoc tập sa sut, mang thai ngoài y muốn, phá thai, vô sinh, khủng hoảng tâm ly…

3. Rôi loạn chuyện ăn uông



Ở tuôi này, trẻ thiếu niên thương gặp rối loạn chuyên ăn uống, được thể hiên ơ một trong hai hinh thức, đo là chứng háu ăn hoặc biếng ăn.

- Chứng biếng ăn : Rối loạn chuyên ăn uống dân đến gầy com. Chứng biếng ăn co khuynh hướng xuât hiên đầu và giưa tuôi vi thành niên. Mặc dù trẻ nam cung bi rối loạn nhưng trẻ nư thương phô biến hơn gâp 10 lần. Biếng ăn tác động vào nhưng trẻ trung lưu và thượng lưu thuộc gia đinh co giáo dục và thành đạt. Chứng biếng ăn co liên quan đến nhưng áp lực tư môi trương, và do di truyên. Thông thương chứng biếng ăn bắu đầu sau thơi gian ăn kiêng và sau khi trải nghiêm chuyên gi đo căng thẳng. Ăn kiêng ơ dạng ăn uống khắt khe, tập thể dục quá sức và đôi khi nôn thức ăn ra hoặc uống thuốc nhuận trương. Các triêu chứng của chứng biếng ăn là lo lắng, trầm cảm, ốm tong, và nhưng hành vi tự buộc minh ep xác. Chứng biếng ăn se sinh ra nhiêu vân đê vê thể chât như khô da, coi coc, coi xương, mât kinh, lông moc trên cơ thể và trên mặt, dê cảm lạnh, vân đê vê tim mạch, và nặng hơn là tư vong. Phương pháp tri liêu hưu hiêu cho chứng biếng ăn là thuốc chống suy nhược và tri liêu tâm ly dựa vào gia đinh.

- Chứng háu ăn: Háu ăn là do ăn uống che chen no say liên tục và thanh loc cơ thể băng viêc tập thể lực, nôn ra hoặc sư dụng thuốc nhuận trương. Háu ăn thương xảy ra cuối thơi vi thành niên hay đầu thơi thành niên và co thể keo dài đến cuối tuôi thành niên. Giống ngươi biếng ăn, ngươi háu ăn bi ám ảnh vê sự gầy nhom và co cái nhin meo mo vê bản thân. Tuy nhiên không giống ngươi biếng ăn, ngươi háu ăn thương co trong lượng trung binh, cảm thây xâu hô vê hành vi của minh và hiểu biết bản chât rối loạn của nhưng thoi quen của minh. Vi nhiêu ngươi háu ăn che dâu hành vi và co khuynh hướng giư cho cân nặng trung binh hay trên trung binh một chut, nên chứng háu ăn kho phát hiên hơn chứng biếng ăn. Nhưng ngươi háu ăn cung chiu nhưng vân đê tâm ly như trầm cảm, rối loạn hành vi và nghiên ngập. Vê thể ly, chứng háu ăn gây ra mât nước, chong mặt, tim mạch, giảm men răng và các chứng khác. Phương pháp tri liêu hưu hiêu nhât là thuốc chống suy nhược, tri liêu nhận thức - hành vi dựa vào gia đinh

4. Việc sư dụng các chất gây nghiện và hậu qua cua nó

- Ti lê trẻ nghiên thuốc, rượu và ma tuy ngày càng tăng. Thiếu niên dùng rượu và ma tuy vi nhưng ly do khác nhau. Phần lớn là muốn “nếm thư mùi vi”, dùng một lần hoặc vài lần để thoa man tinh to mo, để biểu lộ sự chống đối, sự dung cảm, hoặc để đông nhât hoa với băng nhom. Một số khác cảm thây cha mẹ không thực sự quan tâm, hiểu và châp nhận minh nên tim đến ma tuy để được khuây khoa.

- Trẻ nghiên ngập co ti lê bạo lực, gây tai nạn, quan hê tinh dục sớm, mang thai ngoài y muốn, các bênh lây qua đương tinh dục, hoc vân thâp… cao hơn so với các trẻ khác.

5. Nghiện game ở tuôi thiếu niên

Theo nghiên cứu của các chuyên gia tâm ly hoc thuộc Trương đại hoc Iowa, Mỹ, trẻ ơ độ tuôi tư 8 - 18 tuôi là lứa tuôi co tỷ lê và nguy cơ mắc chứng "nghiên game" cao nhât trên thế giới hiên nay. Biểu hiên của "chứng bênh" này khá dê nhận biết. Khi nghiên game, trẻ thương chểnh mảng hoc hành và moi viêc xung quanh, chi tập trung vào viêc tim kiếm các tro chơi trên mạng và co thể ngôi hàng giơ, thậm chi hăng ngày trên máy vi tinh. Các tro chơi nhập vai trực tuyến khiến thiếu niên tự cô



lập với thế giới bên ngoài, tương quan xâu với ngươi khác, rối loạn hành vi và cảm xuc, sa sut viêc hoc, ảnh hương đến sức khoe, thậm chi tự tư.

VI. PHÂN TÍCH TRƯỜNG HỢPA là một be gái 14 tuôi khi thi sống với ngươi mẹ đơn thân khi sống với gia đinh một

ngươi bạn. Em gặp kho khăn trong tương quan với mẹ và đa vài lần đe doa bo nhà ra đi. Em hoc yếu và dành nhiêu thơi gian rong chơi trên đương phố và nhập bon với trẻ vô gia cư. Vân đê của em bắt đầu khoảng một năm khi mẹ của em phát hiên ra răng em cố tinh nôn ra sau khi ăn tối. Bi mẹ chât vân, em bắt đầu giận dư, tránh ne mẹ và càng ngày càng thân thiết với bạn đương phố hơn.

A gây chu y cho bạn - một nhân viên công tác xa hội ơ một trung tâm cộng đông co chương trinh cho trẻ tuôi teen vô gia cư. Khi tiếp xuc với A, bạn để y đến tinh trạng xanh xao gầy go, trạng thái cảm xuc trầm uât, sự tự ti mặc cảm, và mức độ phát triển co vẻ chậm của em. Dù không co băng chứng nhưng bạn cung quan tâm đến viêc em đang co quan hê tinh dục với một số bạn trai là trẻ đương phố.

A tư chối noi đến vân đê tinh dục, tránh thai hay các bênh do quan hê tinh dục gây nên. Em noi với bạn răng em se không bao giơ dinh thai hay bi nhiêm trùng.

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN THIẾU NIÊN (TUỔI HỌC SINH CẤP 2)

- Sự phát triển sinh lý và thể chất: tuôi dậy thi với sự phát triển của cơ quan sinh dục, sự nhảy vot vê tầm voc, tim phát triển nhanh, tuyến nội tiết hoạt động mạnh → thanh niên nhận ra minh không con là trẻ con. Ho nhiêt tinh nhưng sức bên và dẻo dai chưa tốt, dê bi kich động

- Đời sống cảm xúc: rung cảm giới tinh, dê xung đột với ngươi lớn, chon thần tượng

- Hoạt động học tập: bi phân hoa đáng kể, hoc đi đôi với tương tác với ngươi khác

- Sự phát triển nhân cách: cái tôi hinh thành và phát triển mạnh me, khả năng đánh giá và tự đánh giá nôi lên

- Những điểm cần lưu ý: dậy thi sớm và trẻ, quan hê tinh dục sớm, rối loạn chuyên ăn uống, viêc sư dụng các chât gây nghiên và hậu quả của no, nghiên game ơ tuôi thiếu niên



Bài 5: GIAI ĐOẠN THANH NIÊN(THỜI KỲ ĐẦU CỦA GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH)

Đến nay, chưa co sự thống nhât hoàn toàn vê thuật ngư cung như giới hạn lứa tuôi của giai đoạn phát triển độ tuôi này. Nhin chung, giai đoạn thanh niên được xác đinh là khoảng tư 16 đến 24 - 25 tuôi.

I. HOÀN CẢNH XÃ HỘI CỦA SỰ PHÁT TRIỂN - Vai tro xa hội của thanh niên thay đôi một cách cơ bản: vai tro độc lập và mức độ

trách nhiêm đối với gia đinh ngày càng ro rêt. Thanh niên tham gia lao động, co y thức với viêc chon nghê nghiêp tương lai. Nhiêu em đa làm ra của cải vật chât, co vai tro khá quyết đinh đối với một số viêc trong gia đinh... Quyên lợi xa hội của thanh niên được hiến pháp qui đinh: quyên bầu cư, quyên công dân, co trách nhiêm thực sự trước xa hội như nghĩa vụ quân sự, chiu trách nhiêm vê tội hinh sự trước nhưng hành vi của minh. Như vậy xa hội coi ho là một thành viên chinh thức, một ngươi trương thành.

- Tuy nhiên, đối với nhiêu em, do đang ngôi trên ghế nhà trương, chưa tham gia trực tiếp sản xuât ra của cải vật chât nên nhiêu thanh niên chưa hoàn toàn là một ngươi tự lập vê moi mặt so với nhưng ngươi cùng độ tuôi phải vào đơi sớm.

II. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT - Đây là thơi ky mà sự phát triển thể chât của con ngươi đang đi vào giai đoạn hoàn

chinh. Trong lượng nao đạt mức tối đa, số lượng nơ-ron thần kinh lên tới mức cao nhât (14 - 16 ti), với chât lượng hoàn hảo. Số lượng xi-nap của các tế bào thần kinh đảm bảo cho một sự liên lạc rộng khắp, chi tiết, tinh tế và linh hoạt giưa vô số các kênh làm cho hoạt động của nao bộ trơ nên nhanh, nhạy, chinh xác đặc biêt so với các lứa tuôi khác. Trong lượng cơ thể phát triển nhanh, các tố chât thể lực như sức mạnh, sức bên, sự dẻo dai được tăng cương. Cơ bắp, sức lực phát triển mạnh, dê dàng đạt nhưng thành tich trong thể thao. Các em co một cơ thể đẹp, khoe, cân đối. Nhiêu em cảm nhận được sức khoe thể chât ơ mức tối ưu và không mắc bênh tật, đau ốm gi.

- Tuy nhiên, giai đoạn thanh niên cung là luc mà nhiêu hậu quả tiêu cực do lối sống gây ra (vi dụ như stress, hut thuốc, ăn quá mức, lạm dụng nhưng chât gây nghiên, thiếu tập thể dục, thoi quen ngủ it) bắt đầu được tich luy và sinh ra bênh tinh sau này

III. SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC - Nhiêu tiến trinh phát triển nhận thức xuât hiên ơ giai đoạn đầu đơi se bắt đầu trơ

nên bên vưng suốt giai đoạn tuôi thanh niên. Khác với tuôi vi thành niên, thanh niên co thể phức tạp hơn và thực tế hơn trong cách nghĩ vi ho đa co một số kinh nghiêm nào đo với nhưng hoàn cảnh thực tế. Ho phát triển khả năng sư dụng ly le và logic trong suy tư. Ho bắt đầu nối kết thông tin mới với nhưng kinh nghiêm trong quá khứ để gia tăng kiến thức

- Phát triển tinh cách và cảm xuc



Thanh niên tiếp tục phát triển vê mặt tri tuê và tương tác trong khi hoc biết khám phá cảm xuc của minh. Trong nhiêu nước, ho sống tự lập, tự lo cho bản thân, và co trách nhiêm đối với hành vi của minh. Đông thơi ho cung hoc cách quân binh giưa sự độc lập và tương tác với ngươi khác trong nhưng tương quan thân thiết. Đây cung là luc ngươi ta tiếp tục phát triển nhân cách và hinh thành quan điểm, giá tri riêng và niêm tin vào thế giới. Mặc dù nhưng khái niêm này một phần nào đo đa được bạn đông trang lứa, gia đinh và nhưng thế lực bên ngoài khác đinh hinh, thanh niên cung hoc cách không để minh bi nhưng y kiến của ngươi khác điêu khiển.

- Theo Erikson, tuôi thanh niên là luc cá nhân tim kiếm sự gần gui trong nhưng tương quan. Ho hoc cách hy sinh cho ngươi khác mà không đánh mât bản thân. Một số thanh niên co thể cảm thây minh không thể tương quan mật thiết với ngươi khác hay gặp kho khăn trong viêc duy tri tương quan mà vân không đánh mât bản thân. Với nhưng trương hợp như thế, nhân viên công tác xa hội co thể giup thân chủ xây dựng hinh ảnh bản thân, thiết lập nhưng ranh giới lành mạnh và hoc các kỹ năng giao tiếp.

IV. CÁC HOẠT ĐỘNG CHỦ ĐẠO - Ở đầu tuôi thanh niên, hoc tập vân đong vai tro quan trong. Hoạt động hoc tập ơ

đây đoi hoi sự phát triển khả năng nhận thức cao, tư duy ly luận, suy đoán lôgic, cung như khả năng trưu tượng, khái quát hoa, sự năng động, tinh độc lập, gắn liên với xu hướng hoc lên cao, chon nghê, hay vào đơi.

- Sau khi tốt nghiêp trung hoc, nhiêu ngươi trẻ phân vân giưa viêc lên đại hoc hay đi làm. Một số không co đủ tiên để đi hoc, một số khác không biết chon lựa thế nào vi không được trương trung hoc hay cha mẹ hướng dân. Thanh niên con hiểu biết rât it vê các tinh chât thật sự của các ngành nghê, yêu cầu đối với ngươi lao động trong các ngành nghê và con kem hiểu biết hơn nưa vê khả năng tương lai của minh. Tư đo, xuât hiên nhiêu mâu thuân xa hội và tâm ly trong viêc chon nghê.

- Bên cạnh đo, thanh niên quan tâm nhiêu hơn đến tinh hinh kinh tế chinh tri, xa hội trên thế giới và trong nước. Các em thương co sự đánh giá, trao đôi với nhau và to thái độ của minh vê nhưng vân đê đo. Các em con tham gia nhưng hoạt động xa hội nhât đinh tùy thuộc vào hứng thu, sơ trương, điêu kiên cụ thể của cá nhân (vi dụ hoạt động tự nguyên giup đông bào, trẻ em bi thiêt thoi). Viêc tham gia nhưng hoạt động này co ảnh hương tich cực đến sự phát triển tâm ly, nhân cách, giup các em co được đơi sống nội tâm phong phu và thu lượm được nhiêu kinh nghiêm xa hội.

- Bao trùm lên tât cả các hoạt động phong phu, đa dạng của sinh viên các trương đại hoc là nhưng quan hê giao lưu, giao tiếp với hàng loạt mối quan hê xa hội đan xen với nhau.

- Nhưng mối giao lưu này mang tinh phức hợp giưa cá nhân ngươi sinh viên với các bạn be cùng lứa, cùng giới, khác giới, các tô chức, các nhom xa hội trực tiếp và gián tiếp (các phương tiên thông tin, truyên thông) v.v... Hoạt động giao lưu này chiếm vi tri quan trong trong sự phát triển đơi sống tâm ly, nhân cách của sinh viên.



Tóm tắt ý chính:

GIAI ĐOẠN THANH NIÊN – THỜI KỲ ĐẦU CỦA GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

- Hoàn cảnh xa hội của sự phát triển: vai tro xa hội của thanh niên thay đôi, trơ nên độc lập và co trách nhiêm đối với gia đinh qua lao động. Quyên bầu cư và trách nhiêm trước pháp luật

- Sự phát triển thể chất: giai đoạn hoàn chinh, sức khoe tối ưu. Tuy nhiên cần lưu y lối xống tiêu cực co thể để lại hậu quả nghiêm trong cho sức khoe sau này

- Sự phát triển nhận thức: phức tạp và thực tế hơn trong cách nghĩ cách làm, khám phá cảm xuc cá nhân ơ mức độ cao, phát triển nhân cách và hinh thành quan điểm riêng, hoc cách tương quan gần gui với ngươi khác mà không đánh mât bản thân

- Hoạt động chủ đạo: hoc đại hoc hoặc đi làm



Bài 6: GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

Ngươi trương thành thương được xác đinh là tư trên 20 đến 40 tuôi. Dâu hiêu xác đinh con ngươi bước vào tuôi trương thành gôm: đa hoc xong, co viêc làm ôn đinh đủ nuôi sống bản thân và gia đinh mà không phụ thuộc vào cha mẹ, xây dựng gia đinh riêng, co chỗ ơ ôn đinh. Đây là quang đơi tương ứng với giai đoạn thứ 6 trong 8 giai đoạn phát triển của nhà tâm ly hoc ngươi Mỹ, Erik Erikson

I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT- Vê mặt thể chât, khoảng 4 - 5 năm đầu của giai đoạn này, con ngươi vân tiếp tục

hoàn thiên sự phát triển của minh để đạt đến mức cao nhât của các chức năng sinh lí và sư khéo léo tinh nhạy cua các giác quan ơ tuôi 24 - 25 (nư sớm hơn nam khoảng 2 năm). Sau tuôi 25, moi sự phát triển vê thể chât đêu dưng lại và khoảng 30 tuôi thi bắt đầu co sự đi xuống. Một số cách sống tiêu cực ảnh hương không tốt đến sức khoe của ngươi trương thành như hut thuốc, nghiên rượu, che chen say sưa, it sư dụng dich vụ y tế và áp lực công viêc...

II. ĐẶC ĐIỂM PHÁT TRIỂN TÂM LÝ - Đây là giai đoạn lập thân và lập nghiêp. Nhu cầu gắn bo với ngươi khác, và tinh

yêu nam nư đich thực xuât hiên. Tinh yêu nam nư ơ giai đoạn này không chi dưng lại ơ sự thơ mộng, lang mạn mà con co sự gắn kết lâu dài để trơ thành vợ chông, thành nhưng gia đinh bên vưng. Trong tinh yêu, ngươi trương thành biểu lộ nhưng bản sắc riêng và tinh trách nhiêm. Ho co khả năng trao tặng, dâng hiến bản thân cho ngươi minh yêu qui nhưng vân không đánh mât sắc thái của minh. Chinh vi nhu cầu gắn kết trong tinh yêu nam nư co vi tri đặc biêt quan trong cho nên vân đê tâm ly tiêm tàng của giai đoạn này là sự cô độc, thât vong, thậm chi tuyêt vong nếu thât bại trong viêc tim kiếm tinh yêu và sự gắn bo.

- Nhiêu nhà nghiên cứu quan tâm đến câu truc của tinh yêu và đa xây dựng các hoc thuyết mô tả các kiểu tinh yêu và xác đinh kiểu này se co khả năng dân đến nhưng quan hê thành công. Một trong nhưng hoc thuyết này là của Robert Sternberg (1988) trong đo mô tả các kiểu và nhưng dạng phối hợp của tinh yêu.



- Theo Sternberg, tinh yêu mê đắm hay cuông dại là loại tinh yêu “tư đầu đến chân” trong đo cá nhân luôn bận tâm suy nghĩ vê ngươi kia. Ngươi ta cảm thây bi thu hut mạnh me và co khuynh hướng ly tương hoa nhau. Tinh yêu thân mật, hay mến nhau là một loại tinh yêu bắt nguôn tư cảm giác gần gui nhau. Các cặp co cảm tương thân thiết với nhau, và y thức được “cái chung tôi” và ho tôn trong lân nhau. Nhưng cặp cảm nghiêm được tinh yêu thân mật thich dành thơi gian bên nhau. Sự ràng buộc, cam kết hay tinh yêu trống rỗng không co yếu tố gần gui. Nhưng cặp này co tương quan đêu đặn, kiên tri và co thể dự đoán được, trong đo cả hai tin tương và dâng hiến cho nhau nhưng ho không nhât thiết chia sẻ nhưng cảm xuc sâu sắc thân mật với nhau như trong tinh yêu đam mê. Tinh yêu trống không co thể được mô tả là các cuộc hôn nhân trống rỗng trong đo các cặp ơ với nhau vi nhiêu ly do chứ không phải vi cảm giác thân mật gần gui. Vi dụ một số cặp co thể ơ với nhau vi giư thể diên hoặc vi nhưng ly do tài chánh.

- Hoc thuyết của Sternberg cung mô tả các kiểu tinh yêu phối hợp moi yếu tố khác nhau. Vi dụ tinh yêu lang mạn co thể là một dạng phối hợp của tinh yêu gần gui và tinh yêu đam mê. Tinh yêu lang mạn là tinh yêu của nhưng ngươi xich lại gần nhau vi cảm giác gần gui và sự thu hut manh liêt. Tinh yêu lang mạn thương bắt đầu băng sự si mê cuông dại. Trái lại nhưng cặp với tinh yêu co thoa thuận thi ơ dạng phối hợp của tinh yêu gần gui và tinh yêu trống rỗng. Ho càm thây gần với nhau và săn sàng cam kết với nhau nhưng tương quan này thiếu yếu tố si mê. Hầu hết các tương quan lang mạn dần chuyển thành tinh yêu co thoa thuận một khi sự si mê phai tàn. Không co gi phải ngạc nhiên khi tinh yêu co sự thoa thuận thương đem lại nhưng cuộc hôn nhân lâu dài hơn hết.

- Tinh yêu khơ dại là sự phối hợp giưa tinh yêu đam mê và tinh yêu cam kết. Đây là thứ tinh yêu ngu dại trong đo ngươi ta nhanh chong dinh chặt với nhau một cách manh liêt và vội va tiến đến hôn nhân. Tinh yêu tron hảo là sự nối kết cả 3 yếu tố. Đo là thứ tinh yêu ly tương nhưng kho co được và kho duy tri. Trái lại không yêu là sự vắng mặt 3 yếu tố. Đây co thể được goi là quan hê nhât thơi hay chẳng qua chi là nhưng tương quan ngươi với ngươi mà thôi.


SỰ THÂN MẬT(mến)

Tinh yêu lang mạn Tinh yêu co thoa thuận

Tinh yêu khơ dại

SỰ RÀNG BUỘC, CAM KẾT

(tinh yêu trống rỗng)SỰ ĐAM MÊ

(cuông dại)

Tinh yêu tron hảo (phối hợp moi yếu tố)Không yêu (thiếu các yếu tố trên)


- Mặc dù hoc thuyết của Sternberg không thể noi trước được liêu các cặp se sống với nhau hay se chia tay nhưng hoc thuyết này đa cho ta hiểu ro tinh chât của nhưng loại tương quan khác nhau. Viêc hiểu biết này co thể giup nhân viên công tác xa hội nắm bắt được nhưng mong đợi vê tinh yêu và nhưng quan hê gần gui cung nhưng động cơ của một số mối tương quan của con ngươi.

- Đơi sống gia đinh của nhưng cặp vợ chông trẻ ơ độ tuôi này cung co nhiêu vân đê. Tư hai cá thể co thể khác nhau vê tinh cách, hoàn cảnh, điêu kiên sống giơ đây cùng chung sống và hoa hợp thành một gia đinh thi không phải là chuyên đơn giản. Vi thế, nhưng cặp vợ chông trẻ cần trang bi cho minh nhưng hiểu biết nhât đinh vê tâm ly giới tinh, vê đơi sống gia đinh, văn hoa vợ chông, tinh trách nhiêm và nhưng vân đê khác.

- Viêc sinh ra và nuôi dạy con cái cung là khia cạnh rât quan trong của đơi sống gia đinh. Ngươi trương thành phải thich nghi với vai tro và trách nhiêm mới với nhưng nghĩa vụ nặng nê hơn. Điêu này chi phối không it đến cuộc sống và tâm lực của ngươi làm cha, làm mẹ ơ giai đoạn này bên cạnh sự phân đâu cho chinh bản thân minh.

- Cùng với viêc lập thân, ngươi trương thành cung tập trung cho lập nghiêp. Ở giai đoạn này, đại đa số đa co nghê nghiêp và thu nhập ôn đinh. Ngươi ta không chi lao động mà con sáng tạo và tim được niêm vui trong công viêc. Viêc làm không chi đem lại y nghĩa to lớn cho cá nhân ngươi trương thành, gia đinh của ho mà con là sự đong gop cho xa hội. Qua viêc làm, ngươi trương thành co được một vi thế được xa hội công nhận, ho cảm thây minh co giá tri, co ich cho gia đinh và cho đơi.

- Nếu ngươi 35 - 40 tuôi mà chưa co nghê nghiêp ôn đinh thi se cảm thây bât an, hụt hâng, bi quan, tự ti, chán nản hoặc bât man. Trạng thái tâm ly này co thể dân ngươi ta đến trầm uât, nghiên ngập và rơi vào các tê nạn xa hội.

III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý Ở TUỔI TRƯỞNG THÀNH

1. Bạo hành gia đình

Bạo hành gia đinh co thể được đinh nghĩa là một hành động bạo ngược trong bât cứ mối tương quan nào của một ngươi để đạt được hay bảo vê được quyên hành hay sự kiểm soát của minh đối với một ngươi thân. Bạo hành co thể là nhưng hành động liên quan đến thân thể, tinh dục, tinh cảm, kinh tế, tâm ly hay nhưng hành động hăm doa ảnh hương đến một ngươi khác. Như vậy bạo hành bao gôm bât cứ thái độ nào nhăm hăm doa, lôi keo, làm nhục, cô lập, làm sợ hai, khủng bố, đe doa, đô lỗi, xuc phạm, làm thương tôn, hay gây thương tich cho ai.

- Bao hành thân thể: đánh, đập, xô đây, tum lây, cương đoạt, cắn, nắm đầu v.v. Bạo hành trên thân thể cung bao gôm không chăm lo sức khoe, hay ep buộc uống rượu hoặc dùng ma tuy

- Bao hành tình duc: ep buộc hay thư ep buộc nạn nhân trong moi tiếp xuc vê thể xác mặc dù nạn nhân đa to y không băng long. Bạo hành vê tinh dục bao gôm sự cương dâm, xuc phạm bộ phận sinh dục trên cơ thể, ham hiếp sau khi bạo hành đa xảy ra, hay co thái độ thâp hen trong vân đê tinh dục như muốn ngươi phối ngâu hành dâm với ngươi khác cho ho xem, hay co thoi quen đánh đập, cắn, câu... trong khi tinh tự.

- Bao hành tình cảm: hủy hoại giá tri và long tự trong của con ngươi. Điêu này bao gôm chi trich liên tục, hạ thâp tài năng ngươi khác, lăng mạ, hay làm tôn hại đến mối liên hê vợ chông và con cái.



- Bao hành kinh tế: làm hay thư làm cho ngươi khác phải phụ thuộc minh vê tài chánh băng cách duy tri sự kiểm soát các nguôn tài chánh, không cho quyên sư dụng tiên, hay câm đoán đi hoc hoặc đi làm

- Bao hành tâm lý: gây sợ hai băng cách hăm doa; hăm doa tự hủy hoại bản thân minh, ngươi bạn đơi của minh, con cái, gia đinh hay bạn be của ngươi đo; hủy hoại thu vật nuôi trong nhà và tài sản; cô lập không cho liên lạc với gia đinh, bạn be, trương hoc hay sơ làm

Nguyên nhân cua bạo hành gồm:

- Thái độ châp nhận bạo hành của nạn nhân

- Kinh nghiêm bi bạo hành bi ngược đai khi con nho

- Viêc lạm dụng rượu và chât kich thich

- Nhưng căng thẳng trong công viêc hoặc thât nghiêp

2. Ly hôn

Ly do ly hôn do nam và nư đưa ra khá trùng nhau. Bao gôm: Vân đê giao tiếp, không hạnh phuc cơ bản, không hợp nhau, vân đê tinh dục, vân đê tài chinh, lạm dụng tinh cảm bố mẹ vợ (chông), không chung thủy, lạm dụng rượu, đánh đập... Cảm giác sau ly hôn: Giận dư, thât vong, cô độc, bi bo rơi và bi phản bội... Dân đến mât quân binh, trầm cảm, kho khăn vê kinh tế và phá vơ các mối quan hê xa hội khác. Noi chung hậu quả keo dài sau 5 năm (trầm trong hơn vợ hoặc chông mât).

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

- Sự phát triển thể chất: đạt đến mức cao nhât của các chức năng sinh li và sự kheo leo tinh nhạy của các giác quan ơ giai đoạn đầu nhưng tư 30 tuôi trơ đi thi co dâu hiêu giảm sut

- Sự phát triển tâm lý: Lập thân và lập nghiêp – nhu cầu gắn bo với ngươi khác phái và kết nghĩa vợ chông, nhu cầu co viêc làm và thu nhập ôn đinh. Nếu hai nhu cầu này không được đáp ứng se co thể dân đến trầm uât, và nghiên ngập

- Môt sô vấn đề cân lưu ý: bạo hành gia đinh, ly hôn



Bài 7: GIAI ĐOẠN TRUNG NIÊN

Đối với nhiêu ngươi, giai đoạn trung niên co thể được xem là giai đoạn thương thức, hài long với cuộc sống. Vào luc này, bước vào lứa tuôi 40, nhiêu ngươi đa vượt qua thành công nhưng thách đố ơ giai đoạn trước và đa đạt được một số mục tiêu giáo dục, nghê nghiêp và tương quan. Qua giai đoạn 60 tuôi, nhiêu ngươi vân con sung sức.

Tuy nhiên, đối với một số ngươi, tuôi trung niên co thể là luc bi stress nặng nê do các vân đê như bênh tật, ly di, và nhưng kho khăn trong công viêc gây nên.

I. SỰ PHÁT TRIỂN THỂ CHẤT Ở TUỔI TRUNG NIÊN - Một trong nhưng thay đôi ro net ơ tuôi trung niên đo là tinh trạng thể chât. Mặc dù

ơ một số ngươi thi nhưng thay đôi này đến tư tư, đối với nhiêu ngươi khác thi do lối sống và do di truyên mà nhưng thay đôi này đến nhanh hơn và đáng lưu y hơn. Vi dụ nhiêu ngươi bắt đầu co thể nhin thây nhưng nếp nhăn trên mặt, toc bạc hay rụng dần. Nhiêu ông hoi đầu và nhiêu bà mập vong bụng và ngực chảy xê. Vi nhưng thay đôi này mà một số ngươi tim đến thâm mỹ viên để làm cho minh trông trẻ trung. Nhiêu phụ nư cho răng ơ tuôi trung niên ngươi phụ nư trông già hơn nam giới và bi đối xư tiêu cực hơn. Nếu như toc bạc và nếp nhăn ơ ngươi đàn ông được xem là “đạo mạo” thi ơ phụ nư bi xem là “nhan sắc vê chiêu”. Đàn ông cao tuôi được xem là hâp dân, thu hut hơn đàn bà lớn tuôi.

- Bên cạnh đo, một số bênh thương xuât hiên thơi trung niên là tiểu đương, cao huyết áp, tim mạch và thâp khớp. Lượng cholesterol tăng lên ro rêt: trung binh tư 198 ơ tuôi 35 - 40 tăng lên 221 ơ tuôi 45 và sau đo tiếp tục tăng theo tuôi. Chức năng hoạt động của thận giảm đi khoảng 10%, dung lượng của phôi cung bắt đầu giảm. Hoạt động của hê thần kinh trung ương cung xuống câp, nhât là vào giai đoạn cuối, tư 55 đến 60 tuôi.

1. Mãn kinh ở nư giơi

- Man kinh là viêc châm dứt chu ky kinh nguyêt của phụ nư và thơi điểm man kinh thi tùy vào tưng ngươi. Tuy nhiên tuôi man kinh trung binh là 51. Co ngươi man kinh rât sớm, ngoài 30 nhưng cung co nhưng ngươi cho đến tuôi 60 mới man kinh. Thơi ky man kinh keo dài khoảng 2 đến 5 năm. Trong suốt thơi gian đo, cơ thể phụ nư co nhiêu thay đôi.

- Man kinh bắt đầu khi chu ky kinh nguyêt của ngươi nư bât thương: kinh ky khi co khi không, máu ra it hơn, ngưng kinh nguyêt. Trong suốt giai đoạn này buông trứng ngưng hoạt động, mức độ estrogen và hooc môn nư giảm, ống dân trứng thu ngắn lại và nho hơn, tư cung nho hơn và cứng hơn, âm đạo ngắn hơn và it đàn hôi hơn. Phụ nư co thể cảm nhận chât nhơn ơ âm đạo giảm đi và làm cho quan hê tinh dục không thoải mái hay gây đau. Nhưng triêu chứng khác co thể là đau đầu, mât ngủ, ra máu, rụng toc, lên cân, da dẻ thay đôi, lông moc ơ nhưng chỗ không mong muốn và lông mặt gia tăng.

- Nhưng phản ứng tâm ly đối với man kinh tùy thuộc vào tưng phụ nư, vào cá tinh, kỹ năng đối pho, hê thống hỗ trợ và thái độ đối với cuộc sống và tuôi già của phụ nư. Một số ngươi đon nhận nhưng thay đôi diên ra trong thơi man kinh một cách hoan hi vi được giải thoát nhưng phiên nhiêu và tốn kem do kinh



nguyêt gây ra và ho không con lo sợ phải mang thai nưa. Trái lại cung co nhưng phụ nư cảm nghiêm nỗi lo sợ, trầm cảm, tự khinh thi minh vi đa man kinh và không con sinh nơ, hâp dân nưa.

2. Khung hoang nghiêm trọng ở nam giơi

- Băng chứng cho thây răng nam giới cung gặp thơi ky khủng hoảng trầm trong hay một thay đôi trong lối sống tương tự như viêc man kinh ơ nư giới vậy. Sự thay đôi này được xem là giai đoạn “man kinh nơi nam giới” hay “man hooc môn nam” với nhưng thay đôi vê thể ly. Theo nghiên cứu của các chuyên gia ơ ĐH Y khoa St. Louis (Mỹ), cứ 10 đàn ông trong độ tuôi tư 40-60 co khoảng 10% mắc bênh tắt dục, trong số này chi co 5% tim cách điêu tri. Nguyên nhân chủ yếu là do suy giảm testosteron (nội tiết tố sinh dục nam).

- Thông thương, sau 32 tuôi, nam giới bắt đầu suy giảm testosteron và cứ 10 năm tiếp theo, testoteron lại giảm đi khoảng 10%. Hiên tượng thương thây là ham muốn tinh dục giảm, thay đôi vê tâm sinh ly, khối lượng cung như năng lượng cơ bắp giảm, tăng tich mơ vùng ngực và bụng, xuât hiên hiên tượng loang xương, gion và mong xương, đau lưng, dê mắc bênh tim mạch cao, trầm cảm và suy giảm tri nhớ.

- Không giống phụ nư, hội chứng “man kinh” ơ đàn ông xảy ra với tần suât chậm dần đêu. Ngoài suy giảm testosteron dân đến hiên tượng “man kinh” ơ nam giới con co một số nguyên nhân khác như do tuôi tác, beo phi, do mắc một số loại bênh nan y như trầm cảm, rối loạn tự miên, tiểu đương, sa sut tri tuê...

- Viêc khủng hoảng trầm trong ơ nam giới là giai đoạn giưa tuôi 35 và 60 khi nhiêu ngươi đàn ông đánh giá lại nghê nghiêp, tương quan gia đinh và nhưng chon lựa chinh yếu trong cuộc đơi minh. Ngươi thành đạt cảm thây man nguyên, kẻ thât bại thây chua xot, nuối tiếc một thơi tuôi trẻ và nhưng cơ hội đa bo lơ. Ho muốn làm lại nhưng thây đa quá muộn và cảm thây tương lai ảm đạm. Một số ngươi trải nghiêm nhưng triêu chứng thể chât như lo lắng, trầm cảm trong giai đoạn này. Ngoài ra nhiêu ngươi cung nhận ra nhưng triêu chứng của tuôi già như rụng toc, lên cân, suy giảm năng lượng, suy giảm độ dẻo dai của cơ bắp, và giảm hooc môn nam, suy giảm chức năng tinh dục. Nhưng triêu chứng này co thể tạo ra cảm giác lo lắng và trầm cảm, thât vong, chán chương, thơ ơ, lanh đạm với cuộc sống.

II. SỰ PHÁT TRIỂN NHẬN THỨC Ở TUỔI TRUNG NIÊN - Ngược với khia cạnh thể chât thi khả năng nhận thức, tri tuê của ngươi trung niên

không co dâu hiêu đi xuống. Khi ngươi ta không sư dụng nhưng kĩ năng tri tuê hay khi ho co vân đê sinh hoc ho mới co dâu hiêu suy giảm nhận thức. Vi dụ ho se giảm tri nhớ và suy nghĩ chậm chạp hơn. Tuy nhiên co thể noi răng ngươi ơ tuôi trung niên co thể co nhận thức tốt hơn tuôi thanh niên.

- Vi dụ nhưng ngươi làm nhưng công viêc đầu oc nếu tiếp tục hoc tập hay đoc sách thi khả năng tri tuê (vi dụ như tư vựng) se gia tăng. Lại nưa, nhưng ngươi tuôi trung niên co khuynh hướng ơ vào thơi ky sáng tạo nhât và ho rât gioi phối hợp nhưng kiến thức mới với nhưng kiến thức săn co và co được kinh nghiêm phong phu vi ho đa trải nghiêm đơi lâu hơn tuôi trẻ. Vi le đo, ngươi ơ tuôi trung niên cung là nhưng ngươi giải quyết vân đê tốt hơn. Ho co khả năng nhận đinh, phân tich giá tri của thông tin.

- Theo Erikson, tuôi trung niên là luc con ngươi đầu tư vào công viêc, gia đinh và cộng đông. Nhiêu ngươi ơ tuôi trung niên to ra rât sáng tạo và linh hoạt, ho co



nhưng đong gop vào nhưng lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên, nếu ngươi ta ngưng hoc hoi hoặc nếu ho co vân đê thể chât ngăn cản ho làm viêc và thiết lập nhưng tương quan, ho co thể cảm thây ù li, uể oải hoặc it hưu dụng.

III. MỘT SỐ ĐIỂM CẦN LƯU Ý Ở TUỔI TRUNG NIÊN

1. Hội chứng trông vắng ở tuôi trung niên

Hội chứng này xuât hiên khi con cái của ngươi trung niên đa trương thành và rơi khoi gia đinh. Gia đinh trơ nên trống vắng, thiếu tiếng cươi của ngươi trẻ. Nhiêu bậc cha mẹ tuôi trung niên co thể bi stress vi thây như mât con và mât vai tro ngươi chăm soc.

2. Chuẩn bị về hưu tuôi trung niên

Môt điêm cân phai quan tâm khi làm việc với người ở đô tuổi trung niên đó là vân đê chuẩn bị vê hưu. Môt sô người băt đâu lâp kê hoach tài chanh, tâm lý và nhưng thư khac ngay tư đâu tuổi trưởng thành trong khi nhiêu người lai đê cho đên phut cuôi cung. Đăc biệt đôi với nhưng người có thu nhâp nhâp chi đu đăp đổi qua ngày thi rât khó cho ho đê dành tiên và tưởng tương đên chuyện môt mai vê hưu se ra sao.

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN TRUNG NIÊN

- Sự phát triển thể chất: xuât hiên dâu hiêu lao hoa, man kinh ơ nức giới và khủng hoảng nghiêm trong ơ nam giới, bênh tật như tiểu đương, cao huyết áp, tim mạch và thâp khớp

- Sự phát triển nhận thức: khả năng tri tuê không co dâu hiêu đi xuống nếu tiếp tục hoc tập và làm viêc, co khả năng nhận đinh và phân tich vân đê ơ chiêu sâu, đầu tư nhiêu vào công viêc, gia đinh và cộng đông

- Môt sô điểm cân lưu ý: Hội chứng trống vắng – con cái ra riêng sống độc lập, chuân bi vê hưu



Bài 8: GIAI ĐOẠN CAO NIÊN

Trên thế giới, dân số ngày một già hoa và moi quốc gia phải đối pho với nhưng thách đố vê viêc chăm lo cho ngươi cao tuôi. Một khi viêc chăm soc sức khoe được cải thiên và khoa hoc kỹ thuật mới luôn phát triển, các cá nhân, gia đinh và cộng đông se phải đối đầu với nhưng vân đê xung quanh viêc đáp ứng nhu cầu và cung câp các dich vụ cho ngươi cao tuôi.

I. NHỮNG THAY ĐỔI THỂ CHẤT VÀ NHẬN THỨC Tư 60 tuôi trơ đi, các cơ quan nội tạng cung như hê thần kinh trung ương đang đi vào

giai đoạn thoái hoa ro rêt. Hoạt động của hê tuần hoàn, hê hô hâp, hê tiêu hoa, hê bài tiết v.v... đêu giảm sut và tri trê. Noi cách khác,

1. Về mặt thể chất:

- Suy giảm hê xương và cơ

- Các bênh thương thây như viêm khớp và loang xương gia tăng

- Nếp nhăn, toc bạc, da môi xuât hiên

- Rụng răng và các vân đê răng miêng

- Giảm thinh lực và thi lực

- Suy giảm viêc thực hiên chức năng của hê thống thần kinh trung ương ảnh hương đến thơi gian phản ứng lại và kỹ năng phối hợp

2. Về mặt nhận thức:

- Triêu chứng mât tri nhớ gia tăng

- Suy giảm khả năng ghi nhớ

Đây là nguyên nhân sâu xa của nhưng căn bênh của tuôi già. Ở tuôi này nguy cơ bênh tật cao. Đo là nhưng căn bênh: huyết áp cao, xơ

vưa động mạch, tai biến mạch máu nao, bênh đau đầu, giảm thi lực, thoái hoa cột sống, bênh loang xương, bênh ung thư v.v... Một số bênh điển hinh liên quan đến hê thần kinh như: Parkison, Alzheimer. Chẳng hạn, bênh Parkinson mà biểu hiên của no là sự rối loạn của hê vận động ơ nao bộ. Triêu chứng của bênh này là chân tay run rây, bênh nhân không điêu khiển được chinh xác động tác, hành động của minh. Bênh này chiếm ti lê không nho ơ nhưng ngươi già, gây nhiêu kho khăn cho sự tự phục vụ trong sinh hoạt.

Bênh Alzheimer cung là một căn bênh điển hinh của ngươi già. Đo là căn bênh phô biến nhât của sự sa sut tri tuê. Triêu chứng sớm nhât của bênh này là giảm tri nhớ, giảm khả năng suy nghĩ co tinh ly luận, lôgic. Sau đo co nhưng biểu hiên trong noi năng, diên đạt băng ngôn ngư. Kem theo co sự rối loạn vê hành vi, hay gây gô, đi lang thang v.v... dần dần bênh nhân không làm gi được cho bản thân, không tự phục vụ được và cuối cùng là chết. Ti lê mắc bênh Alzheimer trên thế giới khá cao, chưa tri rât tốn kem, it hiêu quả và đang co xu hướng ngày càng tăng.



II. ĐẶC ĐIỂM TÂM LÝ TUỔI GIÀ

1. Hội chứng về hưu

- Tư 55 (đối với nư) và 60 tuôi (đối với nam) là giai đoạn con ngươi kết thuc thơi ky lao động của minh để nghi ngơi, thư gian. Đây là tuôi hưu của con ngươi. Trong giai đoạn này, con ngươi thương hôi tương, thương tự xem xet, đánh giá vê quang đơi đa qua của minh. E.Erikson cho răng nhiêm vụ ưu thế của giai đoạn chot này là hinh thành sự toàn vẹn của cái tôi. No cho phep con ngươi thây được y nghĩa trong cuộc sống của minh. Khi nhưng ngươi già làm cái viêc "tự kiểm điểm, tự đánh giá" này thương xảy ra hai trạng thái tâm ly khác nhau. Nếu nhưng ngươi già nào tự thây răng ho đa sống và làm được nhưng điêu tốt đẹp trong hoàn cảnh của minh, ho se tự tin, yên tâm vui sống với con cháu. Nhưng ngươi này châp nhận cái chết như là sự kết thuc của cả quang đơi đầy y nghĩa. Trái lại, cung co ngươi cảm thây hối tiếc vi nhưng cơ hội đa bo qua cung như sự lựa chon thiếu khôn ngoan của minh. Nhưng ngươi này thương dê bi quan, tuyêt vong, it vui sướng và dê bi nhưng bênh tật của tuôi già. Ho châp nhận cái chết thương kho khăn và vân mong muốn: giá co cơ hội làm lại.

- Khi chuyển tư trạng thái làm viêc tich cực, khân trương hăng ngày sang trạng thái nghi ngơi, tâm ly con ngươi co nhưng biến động đáng kể. Nhiêu ngươi cảm thây kho thich nghi với cuộc sống mới. Ngươi ta cho răng đây là nhưng năm tháng dê gây ra các "hội chứng vê hưu" ơ ngươi già.

- Biểu hiên của hội chứng này là buôn chán, trống trải, thiếu tập trung, dê cáu gắt, dê nôi giận. Một số ngươi cảm thây không được tôn trong như trước, thiếu tự tin, nghi ngơ ngươi khác v.v... Cá biêt co ngươi sa sut ro rêt và sinh ra bênh tật. Hội chứng này thương xảy ra trong năm thứ nhât của thơi ky nghi hưu và mức độ biểu hiên rât khác nhau, tuy thuộc vào nhưng yếu tố và nhưng điêu kiên cụ thể khác nhau của tưng ngươi. No co thể keo dài một năm, thậm chi hai, ba năm. Ngươi ta quan sát thây: nhưng ngươi co tinh cách nong nảy, cố châp, thơi gian thich nghi thương keo dài; nhưng ngươi tư tốn, binh tĩnh dê thich ứng hơn. Đa số sau một năm co thể hôi phục trạng thái binh thương. Nư giới thương thich ứng nhanh hơn nam giới.

- Nguyên nhân của "hội chứng vê hưu" co nhiêu, trong đo nhưng nguyên nhân co tinh tâm ly - xa hội là đáng quan tâm hơn cả. Khi vê hưu, con ngươi xa rơi nhưng công viêc quen thuộc mà minh yêu thich, đa gắn bo hàng chục năm, nếp sống bi đảo lộn, các mối quan hê xa hội thân thiết bi thu hẹp, sự giao tiếp hăng ngày bi thay đôi. Nhưng ngươi vê hưu cảm thây minh đa đến cái tuôi không con làm được gi, thu nhập cung bi hạn chế, cống hiến cho xa hội bi giảm sut v.v... Tât cả nhưng điêu đo là nhưng nhân tố làm rối loạn tâm ly, thể chât của nhưng ngươi vê hưu, gây ra nhưng thứ stress không phải ai cung dê vượt qua.

- "Hội chứng vê hưu" co thể khắc phục được nếu chung ta co sự chuân bi trước vê mặt tâm ly. Kinh nghiêm của nhưng ngươi vê hưu cho thây:

Cần nhận thức được viêc nghi hưu là quy luật tât yếu đối với tât cả moi ngươi khi tuôi cao sức giảm.

Sống và làm viêc tốt suốt trong thơi ky đương chức. Nghĩa là trong thơi gian dài làm viêc, dù ơ bât cứ cương vi công tác nào, con ngươi cung sống co đạo đức, co lương tâm, làm viêc với tinh thần trách nhiêm đầy đủ, thi luc vê hưu se cảm thây thanh thản, không co gi hối tiếc.



Chuân bi cơ sơ vật chât trong điêu kiên cho phep. Vi dụ: chuân bi nhà ơ, sô tiết kiêm để sinh sống, chi tiêu luc cần thiết trong giai đoạn nghi hưu (ơ Nhật Bản và Singapore nhiêu thanh niên đa chu y gưi tiết kiêm cho luc nghi hưu).

Nuôi dạy con cái tốt và gop phần chuân bi nghê nghiêp, viêc làm cho con cái khi con đương chức. Chuân bi tâm thế sống hoa hợp với con cháu luc nghi hưu.

Gia nhập các tô chức xa hội phù hợp để tiếp tục hoạt động trong điêu kiên mới như các hội đông hương, hội khoa hoc kỹ thuật, hội cựu chiến binh, hội làm vươn, chăn nuôi v.v... Kinh nghiêm của nhưng ngươi trương tho đa chi ro ngươi vê hưu vân cần tiếp tục làm viêc nhẹ nhàng, phù hợp với sức khoe và hoàn cảnh gia đinh; sau khi nghi không nên cắt đứt moi quan hê với công viêc mà cần duy tri hoạt động theo một nhip độ, nê nếp sinh hoạt hợp ly như đoc sách, báo, xem tivi, viết kinh nghiêm, viết hôi ky, tham gia nhưng công viêc ơ thôn xom, phương xa, giup đơ con cháu nhưng viêc nhẹ nhàng v.v...

- Nhưng viêc làm này giup ngươi cao tuôi chuyển sang một vai tro mới, thich ứng dần với vai tro tuôi già và tiếp tục khẳng đinh niêm tin vào bản thân, sống vui vẻ vi ho thây minh vân co ich, vân đong gop được cho xa hội và thế hê mai sau theo sức lực của minh.

Nhưng ngươi cao tuôi cần tiếp tục duy tri một chế độ sinh hoạt: ăn, ngủ, làm viêc, tập thể dục, thư gian hợp ly, giư được các mối giao lưu rộng rai với bạn be, đông nghiêp và nhưng ngươi thân yêu trong gia đinh để đảm bảo cuộc sống vui vẻ, hạnh phuc.

- Nếu co tâm ly săn sàng cho viêc nghi hưu và thực thi một kế hoạch sống và làm viêc như trên, nhưng ngươi vê hưu se không cảm thây bi hụt hâng, bi khủng hoảng. Ho se tiếp tục sống thoải mái, thanh thản và hạnh phuc trong quang đơi con lại.

2. Tuôi già và khía cạnh tâm linh

Khi đa cao tuôi, con ngươi thương gắn bo hơn với đơi sống tâm linh, với dong ho, gia đinh và con cháu. Nhiêu cụ ông, cụ bà thương đi thăm viếng lê bái ơ các đên, chùa, di tich nôi tiếng của đât nước, tham gia các lê hội của làng, xa. Nhưng hoạt động này vưa mang tinh thư gian, giải tri cao, vưa thoa man tâm ly trơ vê cội nguôn của ngươi cao tuôi. Các cụ ông thương quan tâm đến lich sư, gia phả của dong ho, của gia đinh, bo nhiêu công sức để tim hiểu, hoàn thiên nhưng vân đê mà trước đây vi bận công viêc ho chưa làm được. Điêu này đem lại niêm vui, niêm tự hào cho chinh ho, vưa co y nghĩa răn dạy con cháu rât tốt.

3. Tuôi già và buồn sầu, mất mát

Nhiêu vân đê gây nên nhưng phản ứng buôn sầu nơi ngươi cao tuôi. Mât sức khoe, khả năng, sự hỗ trợ, các mối tương quan, bạn be, vi thế khác nhau làm cho ngươi già dê bi tôn thương và co nhưng phản ứng đau buôn.

Một cách tiếp cận giải thich nhưng phản ứng đau buôn của ngươi cao tuôi đo là ly thuyết của Elisabeth Kubler-Ross vê sự hâp hối và cái chết (1969). Thuyết này co thể giup ta hiểu ro hơn quá trinh của nỗi sầu và quá trinh này co thể ảnh hương đến nhưng phản ứng và cách đối pho của ngươi cao tuôi ra sao.



- Giai đoan 1: Phu nhận

Đây là giai đoạn đầu tiên trong đo ngươi ta biết được thông tin răng ho hoặc ai đo ho biết đang hâp hối. Viêc phủ nhận, chối tư co thể rât hưu ich vi no giup bảo vê ta khoi cu sốc trước thông tin mới nhận được. Trong giai đoạn phủ nhận này, ngươi ta co thể nghĩ răng “Không, không phải minh đâu” hoặc là “chắc phải co sự nhầm lân gi đây” hoặc “tại sao lại là con trai tôi chứ?”

- Giai đoan 2: Tức giận

Một khi con ngươi đa qua giai đoạn phủ nhận, phản ứng tiêu biểu kế tiếp mà ta thây được đo là tức giận. Ngươi ta phản ứng lại băng sự giận dư. Đây là cách thức con ngươi giải toa nhưng cảm xuc manh liêt của minh. Ngươi ta co thể mắng nhiếc ngươi chăm soc, gia đinh và thậm chi cả Trơi đât nưa. Một số kiểu giận dư co thể co là “Tại sao lại là tôi?” hoặc “Tại sao ông Trơi lại làm điêu này” hoặc “Tôi đa làm gi để đáng chiu như thế này?”

- Giai đoan 3: Măc cả, nga giá

Một khi cơn giận đa nguội đi, ngươi ta co thể thư mặc cả với các chuyên gia chăm soc sức khoe hoặc với Trơi để phục hôi lại sức khoe. Kiểu phản ứng tiêu biểu là “Nếu tôi khoe trơ lại, tôi se đi nhà thơ” hoặc “nếu cho tôi thêm thơi gian, tôi se…” hoặc “tôi hứa tôi se sống tốt hơn nếu để cho tôi sống”. Thậm chi nhưng ngươi không tin vào Chua cung thương mặc cả với một quyên lực cao cả hơn.

- Giai đoan 4: Trâm cảm

Một khi nhận ra răng mặc cả không đưa lại kết quả gi, ngươi ta thương rơi vào trầm cảm. Đôi khi trầm cảm là chủ động: ngươi ta chủ động than thơ nhưng mât mát đang đến hoặc se đến. Đôi khi trầm cảm là thụ động: ngươi ta trơ nên câm lặng và co lại không chia sẻ với ai.

- Giai đoan 5: Chấp nhận

Sau khi đa trải qua nhưng giai đoạn trước, con ngươi co được sự binh an để châp nhận răng ho hoặc ai đo se chết. Nếu đạt đến giai đoạn này, ho thương co thể giải quyết nhưng viêc con dang dơ và viết đoạn kết cho nhưng mối quan hê và cuộc đơi minh.

Kubler thây răng nhiêu ngươi đa trải qua nhưng giai đoạn như thế và một số ngươi bi mắc kẹt ơ một giai đoạn thi không thể bước tiếp giai đoạn tiếp theo. Nhưng cung co một số ngươi se bo qua một hoặc hai giai đoạn nào đo, hoặc co ngươi lại quay vê giai đoạn trước đo. Hoc thuyết này cho biết nhưng phản ứng trước sự hâp hối và cái chết. Ta co thể sư dụng no để hiểu thêm nhưng trạng thái cảm xuc của tuôi gi khi đối diên với nhưng mât mát để giup ho co thể châp nhận và co được sự binh an trước nhưng mât mát này.

III. TUỔI GIÀ VÀ MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI Bên cạnh tâm ly hướng vê cội nguôn, tô tiên, nhưng ngươi cao tuôi con co mối quan

tâm đặc biêt đối với con cháu - nhưng ngươi se tiếp nối ho trong tương lai. Điêu hạnh phuc nhât đối với ngươi già là thây con cháu minh trương thành, tiến bộ, hưu ich cho xa hội. Ho coi đây vưa là tài sản qui báu nhât mà ho để lại cho gia đinh, xa hội, vưa là phần thương tạo hoa giành cho ho. Chinh vi vậy, nhiêu bậc ông bà đa gop phần đắc lực vào viêc nuôi dạy con cháu minh trương thành và coi đo là niêm vui, niêm hạnh phuc lớn.



Sức khoẻ và nhưng trạng thái tâm ly của ngươi già không chi phụ thuộc vào chinh bản thân ho mà con phụ thuộc vào môi trương sống của xa hội, vào thái độ cư xư của con cháu, của các thế hê kế tiếp ho. Sự kinh trong, biết ơn của xa hội, của các thế hê con cháu là niêm động viên khich lê rât lớn đối với ngươi già.

Tóm tắt ý chính: GIAI ĐOẠN CAO NIÊN

- Nhưng thay đôi vê thể chât và nhận thức: giai đoạn thoái hoa vê thể chât, nguy cơ bênh tật cao, xuât hiên triêu chứng mât tri nhớ và suy giảm khả năng ghi nhớ

- Đặt điểm tâm ly:

Hội chứng vê hưu se khiến cho ngươi cao tuôi kiểm điểm lại quá khứ và cảm thây hài long hoặc hối tiếc vê nhưng chon lựa đa qua

Khia cạnh tâm linh: gắn bo với thần linh, dong tộc

Buôn sầu và mât mát: cảm nhận sự bât lực của bản thân, kinh nghiêm sự ra đi của nhưng ngươi đông trang lứa và sợ hai cái chết

- Tuôi già và môi trương xa hội: hướng vê cội nguôn, quan tâm đến con cháu



TÓM KẾT

Hoc thuyết vê sự phát triển tâm ly xa hội của Erikson được trinh bày sau đây hy vong se tom kết lại một số điểm nhân viên công tác xa hội cần quan tâm trong quá trinh tác nghiêp. Erikson cho răng con ngươi phát triển theo một hướng nhât đinh gôm tám giai đoạn sau đây:

- Giai đoan 1- tin tương >< không tin tương (tư luc sinh ra đến khi 18 tháng): Trong giai đoạn này, trẻ hoc tin tương ngươi khác đặc biêt là ngươi chăm soc chung. Trẻ sơ sinh hoc biết răng chung co thể cậy dựa vào ngươi chăm soc để co được thực phâm, nhà ơ, và tinh thương và để đáp ứng nhu cầu của minh. Nếu các nhu cầu của trẻ không được đáp ứng, trẻ se không tin tương ngươi khác

- Giai đoan 2 - tự quản >< xấu hô và nghi ngờ (tư 18 tháng đến 3 tuôi): Trẻ hoc cách làm một số viêc như tự ăn, tự mặc quần áo. Qua viêc hoàn tât các công viêc, trẻ co được cảm giác tự tin. Nếu sự tự lập của trẻ không được khuyến khich, hoặc nếu trẻ bi phạt vi tự làm viêc này viêc kia, chung co thể nảy sinh cảm giác tự nghi ngơ bản thân.

- Giai đoan 3 - chu đông, sáng kiến >< cảm giác tôi lôi (3 đến 6 tuôi): Trẻ rât linh hoạt và chủ động. Chung co nhiêu sáng kiến, chung hoc hoi, khám phá, và chi phối nhưng sự xung quanh. Trẻ được khuyến khich sáng tạo se phát triển nhưng kỹ năng cho phep chung theo đuôi nhưng mục tiêu và nhưng điêu minh ưa thich trong tương lai. Trẻ không được động viên, khich lê se thiếu tự tin khi làm điêu minh ưa thich và se không co thể làm chủ được đơi minh.

- Giai đoan 4 - năng nô, hiệu quả >< tự ti măc cảm (6 đến 12 tuôi): Trẻ cần phải thực hiện nhiêu điêu hưu ich và co nhưng kinh nghiêm thành công. Trẻ bận biu với viêc vưa chơi vưa hoc và qua đo trẻ co cơ hội thông thạo nhưng công viêc khác nhau. Trẻ nào co thể tim ra nhưng cách thức làm sao để thành công trong công viêc se hoc được tinh cần cù siêng năng. Trẻ nào cứ gặp thât bại se co cảm giác mặc cảm. Điêu này ngăn cản cơ hội thành công trong tương lai.

- Giai đoan 5 - Khăng đinh căn tinh, bản săc >< mơ hô về căn tinh (vi thành niên): Vi thành niên khám phá minh là ai và phát triển cảm thức vê căn tinh, bản sắc của minh. Chung se thư nghiêm và hoa nhập nhiêu vai tro với cảm thức vê cái tôi của minh. Trẻ vi thành niên nào gặp kho khăn trong viêc hoa nhập các vài tro với căn tinh, bản sắc của minh se kinh nghiêm sự mơ hô vê căn tinh

- Giai đoan 6 - Thân thiết gân gui >< cô đôc (thanh niên): Thanh niên tim kiếm sự thân thiên và gần gui trong các mối tương quan. Ho hoc cách cho đi và nhận lại tư một ngươi quan trong nào đo mà vân không đánh mât căn tinh của minh. Nếu ho không thể co được tương quan thân thiết nào, ho se co nguy cơ cô độc trong tuôi tráng niên

- Giai đoan 7 - năng đông >< trì trệ, tự đu (tráng niên): Ngươi tráng niên đầu tư vào công viêc, gia đinh, cộng đông và thế hê tương lai. Ho bắt đầu nhin vào đơi minh và an sinh hạnh phuc của nhưng ngươi xung quanh. Ngươi nào không thể



làm như thế se tiến lên được và ho chi quan tâm đến bản thân minh. Ho trơ nên tri trê và không thể làm gi cho ngươi khác

- Giai đoan 8 - man nguyện >< thất vong (tuôi già): Ngươi ơ tuôi già nhin lại đợi minh và kiểm kê lại nhưng thành công. Ai thoa man với nhưng gi minh đạt được se co cảm giác hạnh phuc và binh an. Ai không thoa man se co cảm giác thât vong và tiếc nuối nhưng cơ hội đa qua.



TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Lê Thi Minh Hà. (2009). Tâm lý học Phát triển – TLHT. Trương Đại hoc sư phạm TPHCM

[2] Lê Văn Hông et al. (1999). Tâm lý học Lứa tuổi và Tâm lý học Sư phạm. Nhà xuât bản ĐHQG Hà Nội

[3] Nguyên Ánh Tuyết. (2007). Tâm lý học Trẻ em Lứa tuổi Mầm non. Nhà xuât bản ĐH Sư phạm

[4] Nguyên Thi Bich Hông. 2008. Sự Phát triển Con người từ Sơ Sinh đến Thiếu niên. Tài liêu tập huân

[5] Rogers Taun Anissa. (2010). Human Behavior in the Social Environment. 12nd ed. London:Routledge

[6] Trần Thi Thuy Vinh. (2010). Tâm lý học Trẻ em – TLBG. Trương Cao đẳng sư

phạm Mâu giáo Trung ương 3

[7] Vu Thi Nho. (2008). Tâm lý học Phát triển. Nhà xuât bản ĐHQG Hà NộI


[Type text]

BÀI 1: GIAI ĐOẠN THAI NHI

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê quá trinh hinh thành và phát triển của thai nhi cùng với các yếu tố ảnh hương đến sự phát triển của trẻ trước khi sinh và sau này

- Nâng cao kỹ năng quan sát, nhận đinh, và phân tich vân đê liên quan đến giai đoạn thai nhi

Nôi dung

- Quá trinh hinh thành và phát triển của thai nhi theo tưng quy

- Các yếu tố ảnh hương đến sự phát triển của trẻ trước khi sinh và sau này: tư cha mẹ, môi trương, các biến chứng khi sinh

- Thực hành phân tich trương hợp một em gái 18 tuôi co thai được hai tháng

Thời gian 70 phut

Phương tiện Hê thống trinh chiếu powerpoint, video clip, giây lớn, but lông, băng keo

NỘI DUNG VÀ CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH (70 phut)1. Quá trình hình thành và phát triển cua thai nhi

(20 phut)

Bươc 1: Giup nâng cao khả năng quan sát, ghi nhận, và phản ánh của hoc viên

- Trinh chiếu một video clip 10 phut vê sự hinh thành và phát triển của thai nhi

- Tim hiểu cảm xuc của hoc viên sau khi xem xong đoạn video clip (nêu một tinh tư diên tả cảm xuc)

Bươc 2: Giới thiêu nội dung liên quan

- Trinh chiếu quy thứ nhât làm mâu

- Để hoc viên noi nội dung của quy thứ hai và thứ ba, điêu chinh nếu chưa chinh xác

Bươc 3: Nhân mạnh tầm quan trong của quy thứ nhât Các nội dung chính

Quá trình hình thành và phát triển cua thai nhi

- Quý thứ nhất: các cơ quan và các hê thống quan trong như tim, mắt, tứ chi, tai, răng và hê thần kinh trung ương phát triển

- Quý thứ hai: các bộ phận và hê thống ơ quy thứ nhât tiếp tục phát triển, tứ chi và các bộ phận khác hoàn thiên hơn


[Type text]

- Quý thứ ba: các cơ quan phát triển và hoạt động toàn diên hơn

2. Nội dung 2: Các yếu tô anh hưởng đến sư phát triển cua trẻ trươc khi sinh và sau này (25 ph)

Bươc 1: Gợi nhớ lại kinh nghiêm đa co

- Chia nhom thảo luận vê nhưng gi cần lưu y trong thơi gian mang thai – bảo đảm trong nhom co it nhât một ngươi mẹ hoặc bố

- Để các nhom trinh bày kết quả thảo luận

Bươc 2: Giới thiêu nội dung liên quan

- Trinh bày nội dung

- Trinh chiếu một số hinh ảnh vê biến chứng khi sinh

Bươc 3: Đăt câu hỏi đê suy nghĩ: “Nhân viên công tac xa hôi có thê làm gi đê giup nhưng thân chu trẻ tuổi mang thai ngoài ý muôn?

Các nội dung chính

Các yếu tô ảnh hương đến sự phát triển cua tre trước khi sinh và sau này

- Sức khoe thể chât, cảm xuc, tâm ly của cha mẹ: bênh tật, gien di truyên, tôn thương tâm ly, chế độ dinh dương

- Nhưng hiểm nguy đối với sự phát triển của bào thai: các chât kich thich (rượu, thuốc lá, heroin…), các chât độc hại trong môi trương (chât phong xạ, thuốc trư sâu, chi, tia X…)

- Các biến chứng khi sinh: sinh non, trẻ thiếu cân

3. Nội dung 3: Phân tích tình huông (25 phut)

Bươc 1: Nêu tinh huống và yêu cầu nhom phân tich vân đê cùng chuân bi sắm vai

Bươc 2: Quan sát, cho nhận xet phần trinh bày của 1 hoặc 2 nhom

Bươc 3: Nhấn mạnh các ý chính cua toàn bài


Thực hành phân tich và săm vai trường hợp môt nữ sinh 18 tuôi co thai được hai tháng nhằm giup hoc viên:

- Hiểu tâm trạng của thân chủ trẻ tuôi mang thai ngoài y muốn

- Suy nghĩ nhưng viêc co thể thực hiên: vi dụ hỗ trợ vê mặt tâm ly, cung câp thông tin vê giai đoạn phát triển của bào thai, nhưng hiểm nguy và cách chăm soc sức khoe sinh sản, biên hộ - vận động các nguôn lực trợ giup….


[Type text]

BÀI 2: GIAI ĐOẠN TỪ 0 ĐẾN 6 TUỔI

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi tư 0-6 tuôi

- Nâng cao kỹ năng quan sát, nhận đinh, và phân tich vân đê liên quan đến giai đoạn này.

Nôi dung

- Thơi ky sơ sinh (0 - 2 tháng tuôi)

- Thơi ky hài nhi (3 – 12/15 tháng)

- Thơi ky âu nhi (1 – 3 tuôi)

- Tuôi mâu giáo (3 – 6 tuôi)

Thời gian 100 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, hinh ảnh

NỘI DUNG VÀ CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH (100 phut)

1. Nội dung 1: Thời kỳ sơ sinh (25 phut)

Bươc 1: Gợi nhớ và nâng cao khả năng suy luận

- Đê nghi nhom hoc viên sắp xếp bộ hinh ảnh vê sự phát triển vận động thô của trẻ sơ sinh theo một trật tự logic

Bươc 2: Trinh bày nôi dung liên quan


- Sự phát triển các giác quan: bộ máy thi giác và thinh giác hoàn thiên dần, nao phát triển hơn

- Các phản xạ cơ bản để giup be tương tác với thế giới xung quanh

- Các trạng thái cơ bản: . Chu ky thức ngủ của trẻ sơ sinh khoảng mỗi 4 tiếng (ngủ 3 tiếng, thức 1 tiếng)

- Sự phát triển tâm ly: nhu cầu gắn bo với mẹ, nhu cầu tiếp nhận ân tượng thế giới bên ngoài

- Khủng hoảng tuôi sơ sinh: chuyển biến giưa hinh thức sống ki sinh trong bụng mẹ - một môi trương tương đối ôn đinh, sang hinh thức sống bên ngoài trong môi trương với vô số kich thich

Trẻ cần một giai đoạn thich nghi, cần được ơ trong bầu không khi tâm li binh yên, được bảo vê, che chơ âm áp tinh cảm của ngươi mẹ. Thiếu sự an toàn, cảm xuc


[Type text]

của trẻ se bi rối loạn

2. Nội dung 2: Thời kỳ hài nhi (25 phut)

Bươc 1: Giup chia sẻ kinh nghiêm

- Yêu cầu nhưng hoc viên noi vê nhưng sự phát triển ho quan sát được nơi trẻ sơ sinh.



- Sự phát triển vận động: vận động thô và vận động tĩnh

- Sự phát triển hoạt động giao tiếp: giao tiếp xuc cảm trực tiếp và giao tiếp theo tinh huống

- Câu truc tâm ly mới: Giao tiếp cảm xuc trực tiếp với ngươi lớn được coi là điêu kiên tiên quyết để trẻ trơ thành ngươi - phát triển nhưng cảm xuc tich cực, co đơi sống tâm li ôn đinh, hinh thành ngôn ngư, hoc được thoi quen tốt và cách ứng xư đung.

3. Nội dung 3: Thời kỳ ấu nhi (25 phut)

Bươc 1: Giup nêu được nhưng bận tâm liên quan đến tuôi âu nhi

- Yêu cầu nhưng hoc viên liêt kê ra các đặc điểm phát triển của âu nhi

- Cho thảo luận nhom nêu ra nhưng kho khăn của cha mẹ, ngươi chăm soc hoặc giáo dục viên khi chăm lo cho trẻ âu nhi



- Phát triển thể chât: nao gần băng ngươi lớn, tư thế thẳng và bước đi

- Câu truc tâm ly: phát triển ngôn ngư, tư duy và xuât hiên “cái tôi” căn bản

- Hoạt động chủ đạo: hoạt động với đô vật

- Khủng hoảng tuôi lên ba: khủng hoảng vê quan hê xa hội.

Trẻ thương tự cố gắng trong hành động để được ngươi lớn khen thương, thưa nhận. Lơi ngợi khen và tán thương của nhưng ngươi xung quanh là nguôn cô vu quan trong giup trẻ hinh thành tinh cảm tự hào, sự tự khẳng đinh minh và giup trẻ tự điêu chinh hành vi của minh sao cho phù hợp với nhưng chuân mực đạo đức

4. Nội dung 4: Tuôi mẫu giáo (25 phut)

Bươc 1: Gây y thức vê nhưng thay đôi lớn trong giai đoạn chuyển tiếp tư cuối thơi âu nhi đến khi trẻ đi mâu giáo

- Đưa ra một số phản ứng tiêu biểu của trẻ ngày đầu tiên đến trương và để hoc viên đoán thư nguyên do trẻ co nhưng phản ứng như thế

- Để hoc viên liêt kê nhưng hoạt động chủ đạo và đặc tinh của chung trong tuôi mâu giáo


[Type text]

Bươc 2: Trinh bày nội dung liên quan


- Sự phát triển thể chât: Trong lượng của nao tăng nhanh, xương chắc chắn hơn, cơ quan hô hâp và tuần hoàn, và các bộ máy nhận cảm phát triển mạnh

- Sự phát triển tâm ly: tư duy mang tinh suy luận, ngôn ngư phát triển mạnh, tri tương tượng phong phu

- Sự phát triển vê mặt tương tác môi trương xa hội: giao tiếp nhiêu với bạn cùng trang lứa và nhưng ngươi lớn khác ngoài gia đinh

- Sự hinh thành nhân cách: Nhân cách của trẻ được hinh thành qua bắt chước và qua sự giáo dục của ngươi lớn

- Hoạt động vui chơi: Vui chơi là hoạt động chủ đạo gop phần hinh thành và phát triển tri tuê, năng lực sáng tạo, oc thâm mỹ và nhân cách ơ giai đoạn này

- Hoạt động hoc tập và lao động: chuân bi cho trẻ hoc tập và làm viêc sau này

Bươc 3: Nhân mạnh tầm quan trong của nhưng tương quan xa hội của trẻ trong giai đoạn tư 0-6 tuôi

Bươc 4: Đặt câu hoi: “Nhân viên xa hội cần chu y điêu gi khi làm viêc với trẻ hoặc cha mẹ co con ơ tuôi này?


[Type text]

BÀI 3: GIAI ĐOẠN NHI ĐỒNG (TUỔI HỌC SINH CẤP 1)

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn nhi đông


Nôi dung

- Sự phát triển thể chât

- Sự phát triển tâm ly

- Hoạt động chủ đạo

- Nhưng yếu tố tác động đến sự phát triển của nhi đông Nhom bạn cùng trang lứa Hinh thức kỷ luật của cha mẹ Các phương tiên truyên thông đại chung

- Phân tich trương hợp của S

Thời gian 90 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, tinh huống phân tich


1. Nội dung 1: Sư phát triển thể chất (15 phut)

Bươc 1: Đê nghi thảo luận cặp đôi vê sự phát triển thể chât tuôi nhi đông

Bươc 2: Mơi ngâu nhiên chia sẻ kết quả thảo luận


Các nội dung chínhSự phát triển thể chất: Nao gần băng ngươi lớn, gia tăng chiêu cao, trong lượng, cơ bắp và các kỹ năng phối hợp cần các hoạt động thể chât để tiếp tục phát triển các kỹ năng vận động

2. Nội dung 2: Sư phát triển tâm lý (20 phut)

Bươc 1: Giup chia sẻ kinh nghiêm

- Yêu cầu nhưng hoc viên noi vê sự phát triển tâm ly của nhi đông

- Mơi goi hoc viên kể một số vi dụ cụ thể vê nhưng kho khăn khi làm viêc với trẻ ơ tuôi nhi đông

Bươc 2: Trinh bày nôi dung liên quanDự án “Nâng cao năng lực cho NVCTXH cơ sở ở Tp.HCM” - tháng 7/2012 Trang 50

[Type text]

Các nội dung chínhSự phát triển tâm lý: co khả năng suy đoán, hiểu sự viêc ơ mức độ sâu xa hơn; so sánh, đánh giá thông tin ơ nhiêu khia cạnh khác nhau. Đơi sống xuc cảm, tinh cảm khá phong phu, đa dạng và cơ bản là mang tinh tich cực

3. Nội dung 3: Hoạt động chu đạo (15 phut)

Bươc 1: Giup hoc viên nhập vai trẻ trong môi trương hoc đương với nhiêu thay đôi so với tuôi mâu giáo

- Đưa ra một số thay đôi lớn vê môi trương hoc tập ơ trương câp 1

- Yêu cầu hoc viên đứng ơ vi tri của trẻ để phát biểu nhưng cảm xuc trước nhưng thay đôi đo


Các nội dung chínhHoc tập là hoạt động chủ đạo, giup trẻ tiếp thu nhưng tri thức, kỹ năng, kỹ xảo, ren luyên y chi nhât đinh để tự kiêm chế bản thân, vượt kho khăn

4. Nội dung 4: Nhưng yếu tô tác động đến sư phát triển cua nhi đồng (15 phut)

Bươc 1: Để hoc viên liêt kê nhưng lo ngại của minh khi làm viêc với gia đinh hoặc thân chủ ơ lứa tuôi này


Các nội dung chính- Nhưng yếu tố tác động đến sự phát triển của nhi đông

- Nhom bạn cùng trang lứa

- Hinh thức kỷ luật của cha mẹ

- Các phương tiên truyên thông đại chung

5. Nội dung 5: Phân tích trường hợp S – con nuôi một cặp đồng tính nư (25 phut)

Bươc 1: Chia nhom thảo luận các vân đê S đang gặp được nhin dưới goc độ các giai đoạn phát triển

Bươc 2: Ghi nhận kết quả thảo luận, nhận xet và tông hợp


[Type text]

BÀI 4: GIAI ĐOẠN THIẾU NIÊN (TUỔI HỌC SINH CẤP 2)

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn thiếu niên


Nôi dung

- Sự phát triển sinh ly và thể chât

- Đơi sống cảm xuc – y chi

- Hoạt động hoc tập

- Sự phát triển nhân cách

- Nhưng điểm khác cần lưu y ơ tuôi thiếu niên Dậy thi sớm và trê Rối loạn chuyên ăn uống Viêc sư dụng các chât gây nghiên

- Phân tich trương hợp

Thời gian 90 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, các bài báo


1. Nội dung 1: Sư phát triển sinh lý và thể chất (5 phut)


Các nội dung chínhSự phát triển sinh lý và thể chất: tuôi dậy thi với sự phát triển của cơ quan sinh dục, sự nhảy vot vê tầm voc, tim phát triển nhanh, tuyến nội tiết hoạt động mạnh thanh niên nhận ra minh không con là trẻ con. Ho nhiêt tinh nhưng sức bên và dẻo dai chưa tốt, dê bi kich động

2. Nội dung 2: Đời sông cam xuc – ý chí (20 phut)

Bươc 1: Nâng cao nhận thức vê gi nhưng suy nghĩ và lối sống của thiếu niên hiên nay

- Đoc một số mâu báo liên quan đến đơi sống cảm xuc – y chi của tuôi thiếu niên (Vi dụ mục hoi đáp báo Mực Tim, nhưng kết quả nghiên cứu vê tuôi này)


[Type text]

- Mơi goi hoc viên chia sẻ một số kinh nghiêm thực tế


Các nội dung chính bô sung thêm thông tin để rõ hơnĐời sông cảm xuc: rung cảm giới tinh, dê xung đột với ngươi lớn, chon thần tượng

3. Nội dung 3: Hoạt động học tập (10 phut)

Bươc 1: Giup động nao sự khác biêt trong hoạt động hoc tập giưa hoc sinh câp 1 và hoc sinh câp hai như thế nào


Các nội dung chínhHoat đông hoc tập: bi phân hoa đáng kể, hoc đi đôi với tương tác với ngươi khác - bạn be, thầy cô

4. Nội dung 4: Sư phát triển nhân cách (15 phut)

Bươc 1: Để hoc viên liêt kê một số biểu hiên nhân cách của tuôi thiếu niên


Các nội dung chínhSự phát triển nhân cách: cái tôi hinh thành và phát triển mạnh me, khả năng đánh giá, tự đánh giá và tự giáo dục nôi lên

5. Nội dung 5: Nhưng điểm khác cần lưu ý ở tuôi thiếu niên (15 phut)

Bươc 1: Trinh chiếu một số hinh ảnh liên quan đến các vân đê tuôi thiếu niên co thể gặp phải


Các nội dung chínhNhững điểm cân lưu ý: dậy thi sớm và trẻ, quan hê tinh dục sớm, rối loạn chuyên ăn uống, viêc sư dụng các chât gây nghiên và hậu quả của no, nghiên game ơ tuôi thiếu niên

6. Nội dung 6: Phân tích trường hợp A (25 phut)

Bươc 1: Chia nhom thảo luận các vân đê A đang gặp được nhin dưới goc độ các giai đoạn phát triển

Bươc 2: Ghi nhận kết quả thảo luận, nhận xet và tông hợp

Bươc 3: Cho thực hành sắm vai nhân viên xa hội tiếp xuc với A


[Type text]

NGÀY 2

BÀI 5: GIAI ĐOẠN THANH NIÊN - THỜI KỲ ĐẦU CỦA GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn thanh niên

- Nâng cao kỹ năng quan sát, nhận đinh, và phân tich vân đê liên quan đến giai đoạn này

Nôi dung

- Hoàn cảnh xa hội của sự phát triển


- Sự phát triển nhận thức

- Các hoạt động chủ đạo

Thời gian 90 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, bài báo


1. Nội dung 1: Hoàn canh xã hội cua sư phát triển (10 phut)


Các nội dung chínhHoàn cảnh xa hôi cua sự phát triển: vai tro xa hội của thanh niên thay đôi, trơ nên độc lập và co trách nhiêm đối với gia đinh qua lao động. Quyên bầu cư và trách nhiêm trước pháp luật



Bươc 2: Nâng cao nhận thức vê lối sống của thanh thiếu niên hiên nay

- Đoc một số bài báo nghiên cứu vê lối sống hiên tại của một bộ phận thanh thiếu niên

- Yêu cầu hoc viên nhận xet và cho thêm vi dụ


[Type text]

Bươc 3: Đặt câu hoi chât vân “Làm thế nào để giup thanh niên tránh xa lối sống tiêu cực”

Bươc 4: Lăng nghe trinh bày và cho định hướng

Các nội dung chínhSự phát triển thể chất: giai đoạn hoàn chinh, sức khoe tối ưu. Tuy nhiên cần lưu y lối sống tiêu cực co thể để lại hậu quả nghiêm trong cho sức khoe sau này

3. Nội dung 3: Sư phát triển nhận thức (25 phut)

Bươc 1: Cùng chia sẻ nhưng kinh nghiêm làm viêc với tuôi thanh niên


Các nội dung chínhSự phát triển nhận thức: phức tạp và thực tế hơn trong cách nghĩ cách làm, khám phá cảm xuc cá nhân ơ mức độ cao, phát triển nhân cách và hinh thành quan điểm riêng, hoc cách tương quan gần gui với ngươi khác mà không đánh mât bản thân

4. Nội dung 4: Các hoạt động chu đạo (25 phut)

Bươc 1: Để hoc viên nhin nhận lại bản thân và chia sẻ kinh nghiêm theo cặp đôi vê thơi thanh niên của minh với các hoạt động chủ đạo của tuôi này


Các nội dung chínhHoat đông chu đao: Mơ rộng tương quan, tiếp tục hoc tập hoặc đi làm


[Type text]

BÀI 6: GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn trương thành


Nôi dung


- Đặc điểm phát triển tâm ly

- Một số vân đê cần lưu y ơ tuôi trương thành

Thời gian 90 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, các bài báo



Bươc 1: Đê nghi thảo luận nhom sự phát triển thể chât giai đoạn trương thành

Bươc 2: Mơi chia sẻ kết quả thảo luận


Các nội dung chínhSự phát triển thể chât: đạt đến mức cao nhât của các chức năng sinh li và sự kheo leo tinh nhạy của các giác quan ơ giai đoạn đầu nhưng tư 30 tuôi trơ đi thi co dâu hiêu giảm sut

2. Nội dung 2: Đặc điểm phát triển tâm lý (35 phut)

Bươc 1: Nâng cao nhận thức và cùng hoc hoi kinh nghiêm của nhau

- Cho câu hoi thảo luận “tại sao lập thân và lập nghiêp lại quan trong trong giai đoạn này?”

- Lắng nghe và cho nhận xet kết quả thảo luận

- Mơi goi hoc viên chia sẻ một số kinh nghiêm thực tế



[Type text]

Các nội dung chínhSự phát triển tâm lý: Lập thân và lập nghiêp – nhu cầu gắn bo với ngươi khác phái và kết nghĩa vợ chông, nhu cầu co viêc làm và thu nhập ôn đinh. Nếu hai nhu cầu này không được đáp ứng se co thể dân đến trầm uât, và nghiên ngập

3. Nội dung 3: Một sô vấn đề cần lưu ý ở tuôi trưởng thành (30 phut)

Bươc 1: Chia sẻ kinh nghiêm và thông tin cho nhau

- Yêu cầu hoc viên kể một số vi dụ vê bạo hành gia đinh

- Chia sẻ một số cách thức chống bạo hành, nhưng quy đinh của nhà nước, các đia chi nhà tạm lánh


Các nội dung chínhMôt sô vấn đề cân lưu ý: bạo hành gia đinh, ly hôn


[Type text]

BÀI 7: GIAI ĐOẠN TRƯỞNG THÀNH

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn trung niên


Nôi dung

- Sự phát triển thể chât ơ tuôi trung niên Man kinh ơ nư giới Khủng hoảng nghiêm trong ơ nam giới

- Sự phát triển nhận thức ơ tuôi trung niên

- Một số điểm khác cần lưu y ơ tuôi trung niên Hội chứng trống vắng ơ tuôi trung niên Chuân bi vê hưu tuôi trung niên

Thời gian 90 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu



Bươc 1: Giup lắng nghe chia sẻ và trải nghiêm tư ngươi thật viêc thật

- Để hoc viên trẻ phong vân nhưng hoc viên tư 40 tuôi trơ lên vê nhưng thay đôi thể chât của ho

- Dành thơi gian cho chia sẻ kết quả phong vân và bô sung kinh nghiêm Bươc 2: Trinh bày nôi dung liên quan


Sự phát triển thể chất: xuât hiên dâu hiêu lao hoa, man kinh ơ nư giới và khủng hoảng nghiêm trong ơ nam giới, bênh tật như tiểu đương, cao huyết áp, tim mạch và thâp khớp

2. Nội dung 2: Sư phát triển nhận thức ở tuôi trung niên (30 phut)

Bươc 1: So sánh nhận thức tuôi trung niên với tuôi thanh niên

- Chia nhom thảo luận


[Type text]

- Nhận xet kết quả thảo luận


Các nội dung chínhSự phát triển nhận thức: khả năng tri tuê không co dâu hiêu đi xuống nếu tiếp tục hoc tập và làm viêc, co khả năng nhận đinh và phân tich vân đê ơ chiêu sâu, đầu tư nhiêu vào công viêc, gia đinh và cộng đông.

3. Nội dung 3: Một sô điểm cần lưu ý ở tuôi trung niên (30 phut)

Bươc 1: Giup động nao, thảo luận nhom và trinh bày: ‘‘Ngươi ơ tuôi trung niên thương gặp nhưng vân đê gi?’’


Bươc 3: Giup suy nghĩ vê nhưng dich vụ chuân bi cho tuôi vê hưu

- Chia nhom thảo luận: ‘‘Nhân viên công tác xa hội co thể làm gi để giup ngươi ơ tuôi trung niên chuân bi vê hưu’’

- Đê nghi các nhom trinh bày với hinh thức sinh động và cho nhận xet

Các nội dung chínhMôt sô điểm cân lưu ý: Hội chứng trống vắng – con cái ra riêng sống độc lập, chuân bi vê hưu.


[Type text]

BÀI 8: GIAI ĐOẠN CAO NIÊN

Muc tiêu bài hoc

- Cung câp một số kiến thức căn bản vê giai đoạn phát triển của con ngươi ơ giai đoạn cao niên


Nôi dung

- Nhưng thay đôi thể chât và nhận thức Vê mặt thể chât Vê mặt nhận thức

- Đặc điểm tâm ly tuôi già

- Hội chứng vê hưu Tuôi già và khia cạnh tâm linh Tuôi già và buôn sầu, mât mát Tuôi già và môi trương xa hội

Thời gian 70 phut

Phương tiện Giây lớn, but lông, keo giây, máy chiếu, video clip, các dụng cụ sắm vai ngươi cao tuôi (mắt kiếng, tai nghe, găng tay v.v…)


1. Nội dung 1: Nhưng thay đôi thể chất và nhận thức (25 phut)

Bươc 1: Gây y thức vê nhưng thay đôi lớn vê thể chât nơi ơ tuôi già

- Mơi hoc viên sắm vai ngươi cao tuôi với một số vật dụng

- Mơi goi hoc viên chia sẻ cảm xuc


Các nội dung chínhNhững thay đôi về thể chất và nhận thức: giai đoạn thoái hoa vê thể chât, nguy cơ bênh tật cao, xuât hiên triêu chứng mât tri nhớ và suy giảm khả năng ghi nhớ

2. Nội dung 2: Đặc điểm tâm lý tuôi già (25 phut)

Bươc 1: Nâng cao nhận thức

- Trinh chiếu một đoạn clip noi vê tâm sự của ngươi cao tuôi


[Type text]

- Mơi goi hoc viên chia sẻ cảm xuc


Các nội dung chínhĐăt điểm tâm lý:

- Hội chứng vê hưu se khiến cho ngươi cao tuôi kiểm điểm lại quá khứ và cảm thây hài long hoặc hối tiếc vê nhưng chon lựa đa qua

- Khia cạnh tâm linh: gắn bo với thần linh, dong tộc

- Buôn sầu và mât mát: cảm nhận sự bât lực của bản thân, kinh nghiêm sự ra đi của nhưng ngươi đông trang lứa và sợ hai cái chết

3. Nội dung 3: Tuôi già và môi trường xã hội (20 phut)

Bươc 1: Cho cá nhân viết ước mơ của ngươi cao tuôi

Bươc 2: Để một số cá nhân đoc lên


Bươc 4: Đăt câu hỏi gơi ý trao đổi “Nhân viên xa hôi có thê làm gi cho người cao tuổi?”

Các nội dung chínhTuôi già và môi trường xa hôi: hướng vê cội nguôn, quan tâm đến con cháu

HOẠT ĐỘNG CHUNG (phần 2)

Bế giang (25 ph)- Lượng giá chủ đê

- Trao chứng nhận

- Phát biểu kết thuc lớp hoc


[Type text]

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Lê Thi Minh Hà. 2009. Tâm lý học Phát triển – TLHT. Trương Đại hoc sư phạm TPHCM

[2] Lê Văn Hông et al. 1999. Tâm lý học Lứa tuổi và Tâm lý học Sư phạm. Nhà xuât

bản ĐHQG Hà Nội

[3] Nguyên Ánh Tuyết. 2007. Tâm lý học Trẻ em Lứa tuổi Mầm non. Nhà xuât bản

ĐH Sư phạm.

[4] Nguyên Thi Bich Hông. 2008. Sự Phát triển Con người từ Sơ Sinh đến Thiếu niên.

Tài liêu tập huân.

[5] Rogers Taun Anissa. 2010. Human Behavior in the Social Environment. 12nd ed.

London:Routledge.

[6] Trần Thi Thuy Vinh. 2010. Tâm lý học Trẻ em – TLBG. Trương Cao đẳng sư phạm

Mâu giáo Trung ương 3

[7] Vu Thi Nho. 2008. Tâm lý học Phát triển. Nhà xuât bản ĐHQG Hà Nội


chÖÔng trÌnh taÄp huaÁn€¦ · web viewtriệu chứng mất trí nhớ gia tăng suy giảm...

Documents