Chương V: CHỦ NGHĨA DUY Chương V: CHỦ NGHĨA DUY VẬT MÁCXÍT – CƠ SỞ THẾ VẬT MÁCXÍT – CƠ SỞ THẾ

GIỚI QUAN KHOA HỌCGIỚI QUAN KHOA HỌC

I.CHỨC NĂNG THẾ GIỚI I.CHỨC NĂNG THẾ GIỚI QUAN CỦA TRIẾT HỌCQUAN CỦA TRIẾT HỌC

04/19/2304/19/23 33

1. Thế giới quan và vai trò của nó 1. Thế giới quan và vai trò của nó trong đời sống con người trong đời sống con người

Khái niệm thế giới quan: là hệ thống những quan điểm, quan niệm về thế giới, về vai trò, vị trí của con người trong thế giới nhằm giải đáp những vấn đề về mục đích, ý nghĩa của cuộc sống của con người đang đặt ra.

Các hình thức thế giới quan

• Thân thoai: thế giới quan đặc trưng cho người nguyên thủy

• Tôn giáo: là thế giới quan, sự phản ánh hiện thực hư ảo..

• Triết hoc: lý luận về thế giới quan, là sự nắm bắt TGQ bằng lý luận, là sự thể hiện sự cô đong và tập trung TGQ của một giai cấp, một thời đai nhất định. Nó thể hiện chiều sâu của tư tưởng của con người

Triết hoc là hat nhân của TGQ

04/19/2304/19/23 44

2. Sự đối lập giữa CNDV và CNDT 2. Sự đối lập giữa CNDV và CNDT trong triết hoc trong triết hoc

Vấn đề cơ bản của TGQ là vấn đề giữa TD với Vấn đề cơ bản của TGQ là vấn đề giữa TD với

TT, giữa VC và YT đó cũng là VĐCB của THTT, giữa VC và YT đó cũng là VĐCB của TH

Vấn đề cơ bản của triết hoc gôm có 2 mặtVấn đề cơ bản của triết hoc gôm có 2 mặt

• Mặt thứ nhất: VC-YT cái nào có trướcMặt thứ nhất: VC-YT cái nào có trước

• Mặt thứ hai: Con người có nhận thức được TG hay Mặt thứ hai: Con người có nhận thức được TG hay

không?không?

04/19/2304/19/23 55

Giải quyết mặt thứ nhất: phân ra CNDV và CNDT Giải quyết mặt thứ nhất: phân ra CNDV và CNDT

(bản chất của CNDT)(bản chất của CNDT)

Giải quyết mặt thứ hai: phân ra thuyết khả tri và bất Giải quyết mặt thứ hai: phân ra thuyết khả tri và bất

khả tri khả tri (thuyết không thể biết và bản chất của nó)(thuyết không thể biết và bản chất của nó)

Nói tóm lai, vấn đề cơ bản của thế giới quan thực chất Nói tóm lai, vấn đề cơ bản của thế giới quan thực chất

cũng là VĐCBTH. Một TGQ đúng đắn, phải xuất phát cũng là VĐCBTH. Một TGQ đúng đắn, phải xuất phát

từ lập trường DVBC. Còn nếu sa vào CNDT, tôn giáo từ lập trường DVBC. Còn nếu sa vào CNDT, tôn giáo

hoặc thuyết không thể biết thì TGQ đó về bản chất là hoặc thuyết không thể biết thì TGQ đó về bản chất là

một TGQ sai lâm, ít có giá trị chỉ đao trong hoat động một TGQ sai lâm, ít có giá trị chỉ đao trong hoat động

thực tiễn.thực tiễn.

II - Bản chất của chủ nghĩa duy II - Bản chất của chủ nghĩa duy vật mácxít - cơ sở lý luận của thế vật mácxít - cơ sở lý luận của thế

giới quan khoa hocgiới quan khoa hoc

04/19/2304/19/23 77

1. Chủ nghĩa duy vật mácxít giải quyết đúng đắn 1. Chủ nghĩa duy vật mácxít giải quyết đúng đắn vấn đề cơ bản triết hoc từ quan điểm thực tiễnvấn đề cơ bản triết hoc từ quan điểm thực tiễn

CNDV trước C.Mác do không thừa nhận hoặc không biết tới CNDV trước C.Mác do không thừa nhận hoặc không biết tới yếu tố thực tiễn nên triết hoc của ho không triệt để, siêu hình, yếu tố thực tiễn nên triết hoc của ho không triệt để, siêu hình, máy móc. Theo C.Mác, đó là “khuyết điểm chủ yếu” nhất của máy móc. Theo C.Mác, đó là “khuyết điểm chủ yếu” nhất của chủ nghĩa duy vật trước Mác.chủ nghĩa duy vật trước Mác.

Triết hoc Mác xuất phát từ quan điểm thực tiễn đã khắc phục Triết hoc Mác xuất phát từ quan điểm thực tiễn đã khắc phục được sai lâm của CNDV cũ, phê phán tính thiếu triệt để trong được sai lâm của CNDV cũ, phê phán tính thiếu triệt để trong triết hoc cũ và thuyết không thể biết.triết hoc cũ và thuyết không thể biết.

Triết hoc mácxít đã giải quyết đúng đắn VĐCBTH xuất phát Triết hoc mácxít đã giải quyết đúng đắn VĐCBTH xuất phát từ quan điểm thực tiễn. Cũng chính từ quan điểm này, chúng từ quan điểm thực tiễn. Cũng chính từ quan điểm này, chúng ta đã phát hiện ra sai lâm, sự thổi phông, bơm căng thái quá ta đã phát hiện ra sai lâm, sự thổi phông, bơm căng thái quá một phía đối với yếu tố tinh thân của chủ nghĩa duy tâm, tôn một phía đối với yếu tố tinh thân của chủ nghĩa duy tâm, tôn giáo.giáo.

04/19/2304/19/23 88

2. Thống nhất giữa thế giới quan duy vật và 2. Thống nhất giữa thế giới quan duy vật và phép biện chứngphép biện chứng

Trước Mác, giữa chủ nghĩa duy vật và phép biện Trước Mác, giữa chủ nghĩa duy vật và phép biện

chứng thường bị tách rời.chứng thường bị tách rời.

Triết hoc Mác đã tao nên s`ự thống nhất hữu cơ giữa Triết hoc Mác đã tao nên s`ự thống nhất hữu cơ giữa

chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng. Chủ nghĩa duy chủ nghĩa duy vật và phép biện chứng. Chủ nghĩa duy

vật giờ đây là chủ nghĩa duy vật biện chứng, còn phép vật giờ đây là chủ nghĩa duy vật biện chứng, còn phép

biện chứng giờ đây là phép biện chứng duy vật. Duy biện chứng giờ đây là phép biện chứng duy vật. Duy

vật và biện chứng là hai yếu tố khăng khít, là hai đặc vật và biện chứng là hai yếu tố khăng khít, là hai đặc

trưng trong triết hoc mácxít.trưng trong triết hoc mácxít.

04/19/2304/19/23 99

3. Chủ nghĩa duy vật triệt để, quan niệm duy vật 3. Chủ nghĩa duy vật triệt để, quan niệm duy vật lịch sử là một cống hiến vĩ đai của Máclịch sử là một cống hiến vĩ đai của Mác

Một thiếu sót lớn của CNDV trước Mác là duy vật không triệt Một thiếu sót lớn của CNDV trước Mác là duy vật không triệt để, duy vật trong tự nhiên nhưng duy tâm trong xã hội. Để để, duy vật trong tự nhiên nhưng duy tâm trong xã hội. Để khắc phục những thiếu sót trên đây, làm cho CNDV trở thành khắc phục những thiếu sót trên đây, làm cho CNDV trở thành triệt để, Mác đã sáng tao ra CNDVLS triệt để, Mác đã sáng tao ra CNDVLS

CNDVLS không chỉ đơn thuân vận dụng CNDVBC vào lĩnh CNDVLS không chỉ đơn thuân vận dụng CNDVBC vào lĩnh vực xã hội. Để có CNDVLS Mác đã phải tiến hành tổng kết vực xã hội. Để có CNDVLS Mác đã phải tiến hành tổng kết lịch sử, kế thừa có phê phán trên cơ sở tiến hành tổng kết lịch lịch sử, kế thừa có phê phán trên cơ sở tiến hành tổng kết lịch sử, kế thừa có phê phán toàn bộ tư tưởng xã hội trên cơ sở khái sử, kế thừa có phê phán toàn bộ tư tưởng xã hội trên cơ sở khái quát thực tiễn mới.quát thực tiễn mới.

Với quan niệm duy vật về lịch sử của Mác, loài người tiến bộ Với quan niệm duy vật về lịch sử của Mác, loài người tiến bộ đã có một công cụ vĩ đai trong nhận thức và cải tao thế giới.đã có một công cụ vĩ đai trong nhận thức và cải tao thế giới.

04/19/2304/19/23 1010

4. Thể hiện thế giới quan của giai cấp vô sản cách 4. Thể hiện thế giới quan của giai cấp vô sản cách mang, tao nên sự thống nhất tính cách mang với tính mang, tao nên sự thống nhất tính cách mang với tính

khoa hoc, thống nhất hệ tư tưởng với lý luận khoa hoc khoa hoc, thống nhất hệ tư tưởng với lý luận khoa hoc trong triết hoc Máctrong triết hoc Mác

Triết hoc Mác là TGQ của GCCN - giai cấp tiến bộ và cách mang Triết hoc Mác là TGQ của GCCN - giai cấp tiến bộ và cách mang của thời đai... Đó là thế giới quan khoa hoc và cách mang, là vũ của thời đai... Đó là thế giới quan khoa hoc và cách mang, là vũ khí tư tưởng trong cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân khí tư tưởng trong cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và toàn thể nhân loai khỏi moi áp bức và bóc lột.dân lao động và toàn thể nhân loai khỏi moi áp bức và bóc lột.

Triết hoc Mác là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, một hệ tư Triết hoc Mác là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, một hệ tư tưởng đã được luận chứng bằng lý luận khoa hoc, phản ánh tưởng đã được luận chứng bằng lý luận khoa hoc, phản ánh những quy luật phát triển khách quan của lịch sử.những quy luật phát triển khách quan của lịch sử.

Vì vậy, nó là hệ tư tưởng khoa hoc chứa đựng sự thống nhất giữa Vì vậy, nó là hệ tư tưởng khoa hoc chứa đựng sự thống nhất giữa tính đảng và tính khoa hoc, giữa tính thực tiễn và tính lý luận. tính đảng và tính khoa hoc, giữa tính thực tiễn và tính lý luận. Nhờ đó, triết hoc Mác mang sức manh cải tao thế giới bằng cách Nhờ đó, triết hoc Mác mang sức manh cải tao thế giới bằng cách mang và không đội trời chung với chủ nghĩa chủ quan duy ý chí mang và không đội trời chung với chủ nghĩa chủ quan duy ý chí cũng như chủ nghĩa giáo điều, bảo thủ.cũng như chủ nghĩa giáo điều, bảo thủ.

3. Bồi dưỡng thế giới quan khoa 3. Bồi dưỡng thế giới quan khoa học, chống chủ nghĩa chủ quanhọc, chống chủ nghĩa chủ quan

04/19/2304/19/23 1212

3.1. Tâm quan trong và tính phức tap của vấn đề 3.1. Tâm quan trong và tính phức tap của vấn đề đấu tranh chống chủ nghĩa chủ quanđấu tranh chống chủ nghĩa chủ quan

Khái niệm: CNCQ là khuynh hướng triết hoc có xu hướng tuyệt đối hoá vai trò của chủ thể trong nhận thức trong hành động; CNCQ dẫn đến phán đoán một chiều không có cơ sở, cho các quan niệm về xấu - đẹp, thiện - ác, đúng - sai đều phụ thuộc vào quan điểm cá nhân (về mặt này, chủ nghĩa chủ quan gân với chủ nghĩa tương đối).

Về nguôn gốc: • Về nhận thức, CNCQ là một trong những hình thức biểu

hiện của CNDT nên nguôn gốc nhận thức luận của nó cũng không thoát khỏi nguôn gốc chung của CNDT (thổi phông mặt tinh thân, );

• Về thực tiễn, chủ nghĩa chủ quan thường dẫn tới ý chí luận.

04/19/2304/19/23 1313

3.2. Các phương pháp ngăn ngừa bệnh chủ quan, bôi 3.2. Các phương pháp ngăn ngừa bệnh chủ quan, bôi dưỡng thế giới quan khoa hocdưỡng thế giới quan khoa hoc

Tuân thủ triệt để nguyên tắc khách quan trong việc xeTuân thủ triệt để nguyên tắc khách quan trong việc xe

m xét. m xét.

Phát huy tính năng động, sáng tao của ý thức, phát huPhát huy tính năng động, sáng tao của ý thức, phát hu

y vai trò của nhân tố con người.y vai trò của nhân tố con người.

Kiên quyết khắc phục ngăn ngừa bệnh chủ quan duy Kiên quyết khắc phục ngăn ngừa bệnh chủ quan duy

ý chí.ý chí.