chuong_3.pdf
TRANSCRIPT
-
23 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
Chng 3
P DNG MS-EXCEL
TRONG QUY HOCH THC NGHIM V PHN TCH PHNG SAI
Phn tch phng sai mt yu t
Phn tch phng sai hai yu t
Khng lp
C lp
Phn tch phng sai ba yu t
-
24 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
A- PHN TCH PHNG SAI
MT YU T
5.1 Khi nim thng k
Php phn tch phng sai c dng trong cc trc nghim so snh cc gi tr trung
bnh ca hai hay nhiu mu c ly t cc phn s. y c th c xem nh phn m rng
ca trc nghim t hay z (so snh hai gi tr trung bnh).
Mc ch ca s phn tch phng sai mt yu t l nh gi s nh hng ca mt yu t
(nhn to hay t nhin) no trn cc gi tr quan st, Yi, (i = 1, 2, , k).
M hnh
Yu t th nghim
1 2 k
Y11
Y12
Y1N
Y21
Y22
Y2N
Yk1
Yk2
YkN
Tng cng
Trung bnh
T1
1Y
T2
2Y
Tk
kY
T
Y
Bng ANOVA
Ngun sai s Bc t
do Tng s bnh phng
Bnh phng
trung bnh
Gi tr thng
k
Yu t
Sai s
k-1
N-k
N
T
N
TSSF
2k
1i
2
i
SSFSSTSSE
1k
SSFMSF
kN
SSEMSE
MSE
MSFF
Tng cng N-1
k
1i
N
1j
2
2
nN
TYSST
Trc nghim
* Gi thuyt:
H0: k21 ... Cc gi tr trung bnh bng nhau
H1: ji t nht c hai gi tr trung bnh khc nhau
-
25 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
* Gi tr thng k: MSE
MSFF
* Bin lun:
Nu )kN;1k(FF Chp nhn gi thuyt H0.
5.2 p dng MS-EXCEL
Th d 12: Hm lng alcaloid (mg) trong mt loi dc liu c thu hi t ba vng khc
nhau c trnh by trong bng sau:
Vng I Vng II Vng III
7,5 6,8 7,1 7,5 6,8 6,6 7,8
5,8 5,6 6,1 6,0 5,7
6,1 6,3 6,5 6,4 6,5 6,3
Hm lng alcaloid c khc nhau theo vng?
Nhp d liu vo bng tnh
A B C
1 Vng I Vng II Vng III
2 7.5 5.8 6.1
3 6.8 5.6 6.3
4 7.1 6.1 6.5
5 7.5 6.0 6.4
6 6.8 5.7 6.5
7 6.6 6.3
8 7.8
p dng Anova: Single Factor
a. Nhp ln lt n lnh Tools v lnh Data Analysis.
b. Chn chng trnh Anova: Single Factor trong hp thoi Data Analysis ri nhp nt OK.
c. Trong hp thoi Anova: Single Factor. ln lt n nh:
- Phm vi u vo (Input Range)
- Cch sp xp theo hng hay ct (Group By)
- Nhn d liu (Labels in Fisrt Row/Column)
-
26 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
Anova: Single Factor
SUMMARY
Groups Count Sum Average Variance
Vng I 7 50.1 7.157143 0.202857
Vng II 5 29.2 5.84 0.043
Vng III 6 38.1 6.35 0.023
ANOVA
Source of Variation SS df MS F P-value F crit
Between Groups 5.326968 2 2.663484 26.56148
1.18E-
05 3.68232
Within Groups 1.504143 15 0.100276
Total 6.831111 17
Hnh 5.1 Hp thoi Anova: Single Factor
Kt qu v bin lun
F = 26.561 > F0.05 = 3.682
Bc b gi thuyt H0.
Vy hm lng alcaloid khc nhau theo vng.
-
27 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
B- PHN TCH PHNG SAI
HAI YU T (KHNG LP)
5.3 Khi nim thng k
S phn tch ny nhm nh gi s nh hng ca hai yu t trn cc gi tr quan st Yij (i
= 1. 2. r: yu t A; j = 1. 2. . c: yu t B).
M hnh
Yu t A Yu t B Tng
cng
Trung
bnh 1 2 c
1
2
r
Y11
Y21
Yr1
Y12
Y22
Yr2
Y1c
Y2c
Yrc
Y1.
Y2.
Yr
1Y
2Y
rY
Tng cng
Trung bnh
T.1
1.Y
T.2
2.Y
Tc
c.Y
T..
..Y
Bng ANOVA
Ngun
sai s
Bc t
do
Tng s bnh
phng
Bnh phng
trung bnh
Gi tr
thng k
Yu t A
(Hng)
(r-1)
r
1i
2
..
2
iT
c
TSSB
)1r(
SSBMSB
MSE
MSBFR
Yu t B
(Ct)
Sai s
(c-1)
(r-1)(c-1)
c
1j
2
..
2
j
rc
T
r
T
SSB
SSE = SST (SSF +
SSB)
)1c(
SSFMSF
)1r(
SSBMSB
MSE
MSFFC
Tng
cng
(rc-1)
r
1i
c
1j
2
..2
ijr
TYSST
Trc nghim
* Gi thuyt:
H0: k21 ... Cc gi tr trung bnh bng nhau
H1: ji t nht c hai gi tr trung bnh khc nhau
* Gi tr thng k: MSE
MSBFR v
MSE
MSFFC
-
28 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
* Bin lun:
Nu })1b)(1k(,1b[FFaR
Chp nhn H0 (yu t A)
Nu })1b)(1k(,1k[FFaC
Chp nhn H0 (yu t B).
5.4 p dng MS-EXCEL
Th d 13: Hm lng flavonoid (mg) trong cng mt mu dc liu c chit xut bi 5
phng php vi 5 loi dung mi khc nhau:
Phng
php
Dung mi
I II III IV V
A
B
C
D
E
12.9
13.4
15.6
12.7
13.5
17.1
18.1
16.9
17.8
19.3
11.6
19.6
16.8
21.3
18.7
23.4
22.1
21.5
20.9
23.2
17.6
16.8
18.1
17.9
17.3
Phng php hay dung mi c nh hng n kt qu ca s chit xut dc liu nu trn?
Nhp d liu vo bng tnh
A B C D E F
1 I II III IV V
2 A 12.9 17.1 11.6 23.4 17.6
3 B 13.4 18.1 19.6 22.1 16.8
4 C 15.6 16.9 16.8 21.5 18.1
5 D 12.7 17.8 21.3 20.9 17.9
6 E 13.5 19.3 18.7 23.2 17.3
p dng Anova: Two-Factor Without Replication
a. Nhp ln lt n lnh Tools v lnh Data Analysis.
b. Chn chng trnh Anova: Two- trong hp thoi Data Analysis ri nhp nt OK.
c. Trong hp thoi Anova: Two-Factor Without Replication. ln lt n nh cc chi tit:
- Phm vi u vo (Input Range).
- Nhn d liu (Labels in Fisrt Row/Column)
- Ngng tin cy (Alpha).
- Phm vi u ra (Output Range).
-
29 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
Hnh 5.2: Hp thoi Anova: Two-Factor Without Replicatio
Anova: Two-Factor Without Replication
SUMMARY Count Sum Average Variance
A 5 82.6 16.52 21.537
B 5 90 18 10.495
C 5 88.9 17.78 5.107
D 5 90.6 18.12 11.842
E 5 92 18.4 12.29
I 5 68.1 13.62 1.337
II 5 89.2 17.84 0.908
III 5 88 17.6 13.885
IV 5 111.1 22.22 1.157
V 5 87.7 17.54 0.263
ANOVA
Source of Variation SS df MS F P-value F crit
Rows 10.6736 4 2.6684 0.717234706 0.59240848 3.00691728
Columns 185.5576 4 46.3894 12.46892807 8.5462E-05 3.00691728
Error 59.5264 16 3.7204
Total 255.7576 24
Kt qu v bin lun
FR = 0.717 < F0.05 = 3.007 Chp nhn gi thuyt H0 (Phng php)
FC = 12.469 > F0.05 = 3.007 Bc b gi thuyt H0 (Dung mi)
Vy ch c dung mi nh hng n kt qu chit xut.
-
30 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
C- PHN TCH PHNG SAI HAI YU T (C LP)
5.5 Khi nim thng k
Tng t nh m hnh phn tch phng sai hai yu t (xem tr.67). ch l mi mc mc
(A1. B1) c s lp li k ln th nghim mi hng s biu th mt bn sao ca d liu v trong u
ra s thm mt i lng tng tc (interaction term) F1 gia hai yu t A v B.
Th d 14: hm lng saponin (mg) ca cng mt loi dc liu c thu hi ma (kh v
ma: trong mi ma ly mu ba ln - u. gia v cui) v t ba min (nam. trung v bc) c
tm tt nh sau:
Ma
Thi im
Min
Nam Trung Bc
Ma kh
u ma 2.4 2.1 3.2
Gia ma 2.4 2.2 3.2
Cui ma 2.5 2.2 3.4
Ma ma
u ma 2.5 2.2 3.4
Gia ma 2.5 2.3 3.5
Cui ma 2.6 2.3 3.5
Hy cho bit hm lng saponin c khc nhau theo ma hay min? Nu c th hai yu t
ma v min c s tng tc vi nhau hay khng?
5.6 p dng MS-EXCEL
Nhp d liu vo bng tnh
A B C D
1 Nam Trung Bc 2 Ma kh 2.4 2.1 3.2 3 2.4 2.2 3.2 4 2.5 2.2 3.4 5 Ma ma 2.5 2.2 3.4 6 2.5 2.3 3.5 7 2.6 2.3 3.5
p dng Anova: Two-Factor With Replication
Hnh 5.3: Hp thoi Anova: Two-Factor With Relication
-
31 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
Anova: Two-Factor With Replication
SUMMARY Nam Trung Bc Total
Ma kh
Count 3 3 3 9
Sum 7.3 6.5 9.8 23.6
Average 2.433333 2.166667 3.266667 2.622222
Variance 0.003333 0.003333 0.013333 0.251944
Ma ma
Count 3 3 3 9
Sum 7.6 6.8 10.4 24.8
Average 2.533333 2.266667 3.466667 2.755556
Variance 0.003333 0.003333 0.003333 0.300278
Total
Count 6 6 6
Sum 14.9 13.3 20.2
Average 2.483333 2.216667 3.366667
Variance 0.005667 0.005667 0.018667
ANOVA
Source of
Variation SS df MS F P-value F crit
Sample 0.08 1 0.08 16 0.001762 4.747225
Columns 4.347778 2 2.173889 434.7778 6.36E-12 3.885294
Interaction 0.01 2 0.005 1 0.396569 3.885294
Within 0.06 12 0.005
Total 4.497778 17
Kt qu v bin lun
FR = 16 > F0.05 = 4.747 Bc b gi thuyt H0 (Ma).
FC = 434.778 > F0.05 = 3.385 Bc b gi thuyt H0 (Min)
F1 = 1 < F0.05 = 3.385 Chp nhn gi thuyt H0 (Ma x min).
Vy hm lng Saponin trong dc liu c kho st khc nhau khng nhng theo ma
m cn theo min. Tuy nhin. khng c s tng tc gia hai yu t ma v min trn hm
lng y.
-
32 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
D- PHN TCH PHNG SAI BA YU T
5.7 Khi nim thng k
S phn tch ny c dng nh gi v s nh hng ca ba yu t trn cc gi tr
quan st (i = 1. 2.... r: yu t A; j = 1. 2..... r: yu t B; k = 1. 2..... r: yu t C)
M hnh
Khi nghin cu nh hng ca hai yu
t. mi yu t c n mc. th ngi ta dng
m hnh vung la tinh n x n. th d nh m
hnh vung la tinh 4 x 4:
B C D A
C D A B
D A B C
A B C D
M hnh vung la tinh ba yu t c trnh by nh sau:
Yu t C (T..k. th d: T1 = Y111 + Y421 + Y331 + Y241)
Yu
t A
Yu t B
B1 B2 B3 B4 Ti
A1 C1 Y111 C2 Y122 C3 Y133 C4 Y144 T1
A2 C2 Y212 C3 Y223 C4 Y234 C1 Y241 T2
A3 C3 Y313 C4 Y324 C1 Y334 C2 Y342 T3
A4 C4 Y414 C1 Y421 C2 Y412 C3 Y443 T4
T.i. T.1. T.2. T.3. T.4.
Bng ANOVA
Ngun
sai s
Bc t
do Tng s bnh phng
Bnh phng trung
bnh
Gi tr thng
k
Yu t A
(Hng) (r-1)
2
2
...
r
1i
2
..i
r
T
r
TSSR
)1r(
SSRMSR
MSE
MSRFR
Yu t B
(Ct) (r-1)
2
2
...
r
1j
2
..j
r
T
r
T
SSC
)1r(
SSCMSC
MSE
MSCFC
Yu t C (r-1) 2
2
...
r
1k
2
..k
r
T
r
TSSF
)1r(
SSFMSF
MSE
MSFF
Sai s (r-1)(r-2) )SSCSSRSSF(
SSTSSE
)2r)(1r(
SSEMSE
Tng
cng (r
2-1)
i j k
2
2
...2
ijk
r
TYSST
Trc nghim
* Gi thit:
-
33 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
k210
:H Cc gi tr trung bnh bng nhau
ji1
:H C t nht hai gi tr trung bnh khc nhau
* Gi tr thng k: v
* Bin lun:
- Nu ( Chp nhn H0 (Yu t A)
- Nu ( Chp nhn H0 (Yu t B)
- Nu ( Chp nhn H0 (Yu t C).
5.8 p dng MS-EXCEL
Th d 15: Hiu sut phn trm (%) ca mt phn ng ha hc c nghin cu theo ba
yu t: pH (A). nhit (B) v cht xc tc (C) c trnh by trong bng sau:
Yu
t A
Yu t B
B1 B2 B3 B4
A1 C1 9 C2 14 C3 16 C4 12
A2 C2 12 C3 15 C4 12 C1 10
A3 C3 13 C4 14 C1 11 C2 14
A4 C4 10 C1 11 C2 13 C3 13
Hy nh gi v nh hng ca cc yu t trn hiu sut phn ng?
Nhp d liu vo bng tnh
1 A B C D E F G H I J K L M
2 B1 B2 B3 B4
3 A1 9 14 16 12
4 A2 12 15 12 10
5 A3 13 14 11 14
6 A4 10 11 13 13
7
8 Ti.. 51 49 52 47 SUMSQTi.. 9915 SSR 3.69 MSR 1.2292 FR 3.106
9 T.j. 44 54 52 49 SUMSQT.j. 9957 SSC 14.2 MSC 4.7292 FC 11.95
10 T..k 41 53 57 48 SUMSQT..k 10043 SSF 35.7 MSF 11.896 F 30.06
11 T... 199 SQT... 39601 SSE 2.38 MSE 0.3958
12 SUMSQ
Yijk
2531 STT 55.9
Thit lp cc biu thc v tnh cc gi tr thng k
* Tnh cc gi tr Ti.... T.j.. T..k v T...
- Cc gi tr Ti..
Chn B7 v nhp biu thc =SUM(B2:E2)
-
34 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
Chn C7 v nhp biu thc =SUM(B3:E3)
Chn D7 v nhp biu thc =SUM(B4:E4)
Chn E7 v nhp biu thc =SUM(B5:E5)
Cc gi tr T.j.
Chn B8 v nhp biu thc =SUM(B2:B5)
Dng con tr ko k1i hiu t in t B8 n E8
- Cc gi tr T..k
Chn B9 v nhp biu thc =SUM(B2.C5.D4.E3)
Chn C9 v nhp biu thc =SUM(B3.C2.D5.E4)
Chn D9 v nhp biu thc =SUM(B4.C3.D2.E5)
Chn E9 v nhp biu thc =SUM(B5.C4.D3.E2)
Gi tr T...
Chn B10 v nhp biu thc =SUM(B2:E5)
* Tnh cc gi tr v
- Cc gi tr v
Chn G7 v nhp biu thc =SUMSQ(B7:B7)
Dng con tr ko k hiu t in t G7 n G9
- Gi tr
Chn G10 v nhp biu thc =POWER(B10.2)
- Gi tr
Chn G11 v nhp biu thc =SUMSQ(B2:E5)
* Tnh cc gi tr SSR. SSC. SSF. SST v SSE
- Cc gi tr SSR. SSC v SSF
Chn I7 v nhp biu thc =G7/4-39601/POWER(4.2)
Dng con tr ko k hiu t in t I7 n I9
- Gi tr SST
Chn I11 v nhp biu thc =G11-G10/POWER(4.2)
- Gi tr SSE
Chn I10 v nhp biu thc =I11-SUM(I7:I9)
* Tnh cc gi tr MSR. MSC. MSF v MSE
- Cc gi tr MSR. MSC v MSF
-
35 Chng 5
B MN TON GVGD: Nguyn nh Huy
- Gi tr SST
Chn K7 v nhp biu thc =I7/(4-1)
Dng con tr ko k hiu t in t K7 n K9.
- Gi tr MSE
Chn K10 v nhp biu thc =I10/((4-1)*(4-2)).
* Tnh cc gi tr v F
Chn M7 v nhp biu thc = K7/0.3958
Dng con tr ko k hiu t in t M7 n M9.
Kt qu v bin lun
76,4)6,3(F10,3F05,0R
chp nhn H0 (pH).
76,4)6,3(F95,11F05,0C
Bc b H0 (nhit )
76,4)6,3(F05,30F05,0
bc b H0 (cht xc tc)
Vy ch c nhit v cht xc tc gy nh hng n hiu sut.