CieszyńskiAlmanach

Pedagogiczny

CieszyńskiAlmanach

Pedagogiczny

Tom 5

Świat wartości w wychowaniu i edukacji

pod redakcją naukowąUrszuli Szuścik

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego • Katowice 2018

Redaktor serii: Publikacje Wydziału Etnologii i Nauk o EdukacjiUrszula Szuścik

RecenzentAnna Boguszewska

Rada ProgramowaPavol Dancák, Radomira Burkovičová, Bożena Grzeszkiewicz, Bronislava Kasačova,

Wiesława Korzeniowska, Tadeusz Lewowicki, Hana Lukašova, Elżbieta Marek, Robert Mrózek, Katarzyna Olbrycht, Bogusław Śliwerski, Andrzej Slodička, Monika Slodičkova,

Mirosława Zalewska-Pawlak

Rada RedakcyjnaMałgorzata Bortliczek, Bogusław Dziadzia, Zenon Gajdzica, Barbara Grabowska,

Andrzej Kasperek, Ewelina Konieczna, Danuta Kurzyna-Chmiel, Izabela Łuc, Andrzej Murzyn, Beata Oelszlaeger-Kosturek, Ewa Ogrodzka-Mazur, Renata Raszka,

Marek Rembierz, Aniela Różańska, Eugenia Smyrnova-Trybulska, Anna Szafrańska-Gajdzica, Alina Szczurek-Boruta, Urszula Szuścik, Krzysztof Śleziński, Janina Urban,

Małgorzata Zalewska-Bujak

Publikacja jest dostępna także w wersji internetowej:

Central and Eastern European Online Librarywww.ceeol.com

Spis treści

Wprowadzenie (Urszula Szuścik)

Artykuły

Renata MerdaFilozofia wychowania Leszka Kołakowskiego

Marek Mariusz TytkoDobro czy wartość w  wychowaniu dziecka? Ujęcie realistyczne w  pedagogice filozoficznej

Bolesław Kasza Świat wartości a edukacja dzieci i młodzieży

Aleksandra MinczanowskaWolność i odpowiedzialność jako kryterium podmiotowości

Małgorzata Zalewska-BujakWychowanie „do wartości” a współczesna rzeczywistość cywilizacyjna

Wiesława KorzeniowskaMałżeństwo i dziecko – jako wartość – w cywilizacjach klasycznych

Bogusław DziadziaDzieci i młodzież Kultury 2.0

Joanna LusekWychowanie do samorządności – od anomii do autonomii

Urszula SzuścikSztuka a wychowanie – przyczynki

7

11

22

39

47

54

65

87

95

107

Spis treści6

Piotr WysoglądCo oni do nas mówią

Bronisława DymaraWartości w świecie a rozwój świata wartości dziecka

Urszula MorszczyńskaTwórczość i piękno w różnych obszarach sztuki w rozumieniu dzieci w młodszym wieku szkolnym

Izabela Łuc Edukacja literacko-filmowa w procesie stymulowania aktywności twórczej dzieci w sferze języka

Jadwiga OleksyZabawa tematyczna sześciolatków jako forma komunikowania wartości

Ewelina KoniecznaSzkoła i film. Szkic o edukacji filmowej

Ewa TomaszewskaTeatralna edukacja przeciw dehumanizacji

Jadwiga Uchyła-ZroskiMuzyka źródłem aktywności odtwórczej i twórczej dziecka

Nowości, recenzje, omówienia

Maria Januszewska-Warych: W poszukiwaniu nowoczesnej, demokratycznej i na‑rodowej wizji reformy szkolnictwa. Ogólnopolski Zjazd Oświatowy (Łódź, 18–22 czerwca 1945 roku). (rec. Stefan Konstańczak)

Kronika

Kronika naukowa 2015 (oprac. Urszula Szuścik)

Noty o autorach

Indeks osobowy (oprac. Izabela Łuc, Małgorzata Bortliczek)

113

118

131

140

151

160

170

193

199

201

205

182

Wprowadzenie

Tom 5. „Cieszyńskiego Almanachu Pedagogicznego” jest poświęcony zagad-nieniom związanym z szerokim rozumieniem wartości i – zależnie od obszaru oddziaływania – bierze pod uwagę ich aspekt poznawczy, twórczy i wychowaw-czy. Świat współczesny, przez brak stabilizacji w odniesieniu do stylu życia i zasad wyraźnie w  nim obowiązujących, oferuje młodemu człowiekowi swoisty kolaż wartości. W związku z tym zachodzi konieczność zmiany, która wymusza nowe spojrzenie na preferowane zasady funkcjonowania w  grupie, w  kulturze, w  ży-ciu. Nauczyciel, wychowawca, w  tym również rodzic, stają się przewodnikami, którzy wyznaczają system wartości kształtujący młodego człowieka. Winni oni uczyć młodych umiejętności krytycznego spojrzenia na rzeczywistość i wyboru zachowań, norm postępowania, które będą sprzyjać rozwojowi osoby i  związa-nego z nią środowiska. Zadanie trudne i oddziałujące na życie każdego z nas.

Teksty prezentowane w  Tomie wychodzą od refleksji filozo ficz nej nad ży-ciem, jego celem i  wartością. Ukazują konieczność podjęcia refleksji intelektu-alnej w określeniu celów edukacji. Podstawą rozwoju jednostki jest jej wolność wyboru, prawo budowania własnej podmiotowości i autonomii. Odnie sienie hi-storyczne do systemu wychowania prezentuje zmiany stylu wy cho wania, a  tym samym preferowanych wartości w życiu. Natomiast współczes ność, z  jej różno-rodnością i  zagrożeniami, stawia nowe cele i  wyzwania przed wycho wawcami, dziećmi i  młodzieżą. W  świat wartości wprowadzamy w  edu kacji m.in. przez kontakt i budzenie zainteresowania młodych sztuką, przez cie kawe zadania po-znawczo-praktyczne.

Aksjologiczny wymiar życia młodego człowieka i  konieczność poznania go przez wychowawcę oraz kształtowania jego obrazu świata i  miejsca w  nim jest przedmiotem dociekań Autorów Tomu 5 Almanachu.

Urszula Szuścik

Noty o autorach

dr Małgorzata Bortliczek Zatrudniona w  Instytucie Nauk o  Edukacji Wydziału Etnologii i  Nauk o  Edu-kacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: języko-znawstwo, metodyka nauczania języka polskiego, czytelnictwo.

dr Bronisława Dymara (1932–2013)Emerytowany pracownik Instytutu Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o  Edukacji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: aksjologia wychowania, nauczanie kompleksowe, edukacja polonistyczna.

dr hab. Bogusław DziadziaZatrudniony w  Instytucie Nauk o  Edukacji Wydziału Etnologii i  Nauk o  Edu-kacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: media, edukacja medialna, socjo logia mediów.

dr Bolesław Kasza Zatrudniony na Wydziale Pedagogicznym w  Wyższej Szkole Administracji w Bielsku -Białej. Zainteresowania badawcze: edukacja artystyczna, edukacja fil-mowa, arteterapia, terapia zajęciowa.

dr Ewelina Konieczna Zatrudniona w Instytucie Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Eduka-cji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: edukacja kulturalna, edukacja medialna, film.

prof. zw. dr hab. Wiesława KorzeniowskaZatrudniona na Wydziale Pedagogicznym w  Wyższej Szkole Administracji w  Bielsku -Białej. Zainteresowania badawcze: historia wychowania, historia Ślą-ska, teoria wychowania.

Noty o autorach202

dr Joanna Lusek Zatrudniona w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Kustosz dyplomowany, kie-rownik Działu Historii. Zainteresowania badawcze: historia oświaty i wychowa-nia, historia medycyny i farmacji, historia wojskowości, pedagogika pamięci.

dr Izabela Łuc Zatrudniona w  Instytucie Nauk o  Edukacji Wydziału Etnologii i  Nauk o  Edu-kacji Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zainteresowania badawcze: języko-znawstwo, onomastyka, metodyka nauczania języka polskiego.

mgr Renata MerdaZatrudniona w  Instytucie Filozofii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Zainteresowania badawcze: filozofia, filozofia edukacji.

dr Aleksandra Minczanowska Zatrudniona w Instytucie Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Eduka-cji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: edukacja wczesnoszkolna, wychowanie przedszkolne, edukacja ekologiczna.

dr Urszula Morszczyńska Zatrudniona na Wydziale pedagogicznym w  Wyższej Szkole Administracji w Bielsku -Białej. Zainteresowania badawcze: pedagogika ogólna, aksjologia, me-todologia badań pedagogicznych.

prof. dr hab. Stefan KonstańczakZatrudniony w  Instytucie Filozofii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Zielonogórskiego. Kierownik Zakładu Etyki. Zainteresowania badawcze: aksjo-logia, polska filozofia XIX i XX wieku, bioetyka, filozofia medycyny, etyka śro-dowiskowa.

dr Jadwiga Oleksy Zatrudniona w Instytucie Nauk Humanistycznych Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. W. Pileckiego w Oświęcimiu. Zainteresowania badawcze: eduka-cja wczesnoszkolna, edukacja aksjologiczna, edukacja zintegrowana.

dr hab. Urszula SzuścikZatrudniona w  Instytucie Nauk o  Edukacji Wydziału Etnologii i  Nauk o  Edu-kacji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: peda-gogika i  psychologia twórczości, wychowanie estetyczne, edukacja plastyczna, edukacja dziecka, arteterapia.

Noty o autorach 203

dr Ewa Tomaszewska Zatrudniona w Instytucie Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Eduka-cji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: reżyseria teatralna, teatr dla dzieci, edukacja teatralna.

dr Marek Mariusz Tytko Zatrudniony w  Uniwersytecie Jagiellońskim. Zainteresowania badawcze: peda-gogika, pedagogika kultury, historia sztuki, nauki historyczne, bibliotekoznaw-stwo, informacja naukowo -techniczna.

prof. dr hab. Jadwiga Uchyła -Zroski Zatrudniona w Instytucie Sztuki Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskie-go. Zainteresowania badawcze: edukacja muzyczna, aksjologia, edukacja arty-styczna.

dr Piotr Wysogląd Zatrudniona w Instytucie Sztuki Wydziału Artystycznego Uniwersytetu Śląskie-go. Zainteresowania badawcze: edukacja plastyczna, malarstwo, tkanina arty-styczna.

dr Małgorzata Zalewska -Bujak Zatrudniona w Instytucie Nauk o Edukacji Wydziału Etnologii i Nauk o Eduka-cji Uniwersytetu Śląskiego w  Katowicach. Zainteresowania badawcze: edukacja wczesnoszkolna, pedeutologia, aksjologia wychowania.

Indeks osobowy

AAdamczykowa Z. 141Adamek I. 101, 199Adamski F. 56Aduszkiewicz A. 108Agrypina Młodsza 79Ambroży św. 83, 85Amsterdamski S. 91Anderson B. 91Andrzejczak A. 170Arends R.I. 102Arendt H. 115, 121Arkin E.A. 152Arustowicz K. 75Arystoteles 12, 37, 68August 77, 80, 82

BBadinter E. 84Banach Cz. 56Banaszak M. ks. 84, 85Baran Z. 151Bard A. 91Barthes R. 90Bauman Z. 89Beethoven L. van 137Bełza M. 199Bendyk E. 88Berger P. 100Bergerac C. de 176Bettelheim B. 89Białkowski A. 111Białostocki J. 132Bieszczad B. 12, 14

Blachnicki Franciszek Karol ks. 28Błachnio A. 55Bobryk J. 155Boguszewska A. 111Bondyra K. 100Borkowska M. 89Braun K. 179Brentano F. 33Brecht B. 176Broszkiewicz J. 123Brożek M. 76, 82Brzezińska A. 102, 144Bukowski J. 99Buksiński T. 100Buryło A. 125

CCarcopino J. 77, 78Carriere J.C. 172Cassirer E. 107, 108Cebulska M. 56Cezar Gajusz Juliusz77Chałas K. 29, 31Chapman-Weston D. 97Chodubski A. 58Choiński K. 84Chojnacka-Synaszko B. 200Chopin F. 137Chryzostom J. 84Chyra A. 166Cichoń W. 60, 118Ciechan Z. 188Claparede 151Clero C. 97, 141

Indeks osobowy206

Clinton K. 88Crisp R.J. 96, 102Cudak H. 103Cudowska A. 59Czajkowski P. 137Czelakowska D. 141Czerepaniak-Walczak M. 98Czuba T. 144

ĆĆwikliński A. 57

DDe Bono E. 100Denek K. 54, 56, 57, 59, 99, 118, 119, 129Delsol Ch. 95, 96Depta H. 162Derczyński A. 99Descartes R. 32Didkowska B. 111Dorman J. 173, 174, 180, 181Drakon 66Drozdowicz W. ks. 166Drzewowski M. 55Dudzikowa M. 98Dudzińska B. 96Dudzińska I. 151, 154Duraj-Nowakowa K. 151Durkheim E. 109Dyduch B. 143Dymara B. 61, 118, 120, 121, 125, 126, 129,

130, 201Dyner W.J. 151–153Dyś M. 24Dziadzia B. 87, 93, 94, 199, 201

EEdelman R. 89Eliade M. 107Elkonin D.B. 98

FFabiś P. 109Fajfer-Kruczek I. 199Ferenz K. 111Fichte J.G. 13Filiciak M. 88, 89, 92Filip II Macedoński, król 70Freud S. 19, 93

Fröbl F. 13Frycie S. 162

GGadamer H.-G. 134Gajdanowicz H. 104Galarowicz J. 59Gałczyński K.I. 177Gaweł-Luty E. 60Gliński P. 98Gliński R. 166Gloton R. 97, 141Głombik Cz. 58Głyda-Żydek B. 199Gnitecki J. 57Goban-Klas T. 57Gołaszewska M. 58, 110, 111, 135, 168Gombrowicz W. 115, 116Gopnik A. 93Górnikowska-Zwolak E. 200Górniok-Naglik A. 55Griese H. 100Grochowska A. 166Gruszczyński M. 60Gruszka K. 166Gurycka A. 47, 52Gutek G.L. 12Gwizdak A. 102

HHajnicz W. 151, 152Haltof M. 165Hamlet 173Hammond N.G.L. 65, 75Harding H.F. 134Hart S. 121Hartmann N. 33Hellwig J. 75Hitler A. 41Hoene-Wroński J.M. 13Hofmokl J. 88Homplewicz J. 119

IIngarden R. 35, 108, 133, 135, 136

JJackiewicz A. 163Jakowicka M. 101

Indeks osobowy 207

Jakubowski J. 100Jakubowski W.163Jan Paweł II św. 24Janion M. 115Janowski A. 103, 104Janson Horst 132Januszewska-Warych M. 193, 195, 196Jaroszyński P. 25Jasińska K. 57Jedynak S. 12, 14Jenkins H. 88, 92Jezus Chrystus 70, 84Jeżowska M. 137Jeżyna K. ks. 28John R. 19Jundziłł J. 75, 76, 81, 83Jurewicz O. 25, 65, 66, 68, 69, 76, 77, 80, 82Jurkowski A. 97, 184–186Juszczyk S. 57

KKadłubiec B. 199Kamiński A. 97, 102, 103Kania Z. 99Kant I. 12, 32, 33Kantor T. 138Kapica G. 141Kariková S. 199Karkowska M. 99, 103Karkut D. 142Kasáčová B. 199Kasperek A. 199Kasza B. 39, 45, 201Kaźmierczak A. 102Keen A. 88, 89Kida J. 140, 143, 144Kielar Maria 162Kielar-Turska M. 101, 102, 143Kiereś B. 22–26, 28, 29 Kiereś H. 23, 34, 36Kieślowski K. 166Kindle Hodson V. 121Kisiel M. 144Klepacka A. 98Klimowicz G. 63Kloska G. 58Klukowa M. 132Kmiecik K. 98Knapik M. 173

Koblewska J. 162Kocurek D. 200Koć-Seniuch G. 126Kojkoł J. 12Kojs W. 54, 58, 60, 61, 104, 155Kolski J.J. 166Kołakowski L. 11, 14–21Konieczna E. 89, 160, 169, 201Konstantyn I Wielki, cesarz rzymski 83,

84Konstańczak S. 196, 202Koranyi K. 66–69Korczak J. 102Korzeniowska W. 65, 86, 102, 118, 120, 201Kossak J. 111Kossowska M. 96Koszczyc T. 54, 56Kot S. 72–74, 80, 85Kotarbiński T. 13, 15Kotarska H. 184Kowalczyk S. ks. 29, 44Kowalska M. 95Kozielecki J. 143, 163Kozubowska U. 61Krasoń K. 171, 173, 175, 177Krauze K. 166Krauze-Sikorska H. 140Krąpiec M.A. dominikanin OP 23, 26, 27,

30–33Kruszewski K. 102Krzemień-Ojak S. 111Krzywoń D. 141Kuczyński J. 98Kula M. 104Kulik A. 162Kulisiewicz T. 88Kupisiewicz Cz. 185Kwiatkowski T. 138Kwieciński Z. 50, 57, 58Kwintylian Fabius Quintilianus 82Kyuchukov H. 200

LLaskowska J. 144Latek O. 60Le Senne R. 182Lessig L. 88Lewandowski M. 54, 56Lewicki B.W. 161

Indeks osobowy208

Lewowicki T. 134, 155, 200Likurg 73Limont W. 111Linkiewicz E. 112, 200Lipina S. 151, 154Lipszyc A. 60Lis S. 97Litak S. 73, 74, 81, 84Litt T. 27Locke J. 12, 13Lorek M. 123Lubelski T. 166Lukášová-Kantorková H. 102, 119, 120Lusek J. 95, 96, 98, 105, 106, 202Lutomski G. 102, 144

ŁŁopatkowa M. 118, 120Łoś L. 98Łoziński M. 166Łucka-Zając E. 143Łukaszewicz R. 102

MMalicka M. 98Maliszewski W.J. 55Mamcarz-Plisiecki A. 23Manturzewska M. 184Marchewa-Pichlińska M. 152Mariański J. 158Marlowe Ch. 176Maryniarczyk A. salezjanin SDB 24, 26Marzec A. 162Matczak A. 97, 100May Rollo 122Mazepa-Domagała B. 171, 173, 175, 177Meinong A. 33Melchior M. 101Mentzel Zbigniew 15, 17Merda Renata 11, 21, 202Michalak A. 60Michalewska M.T. 144Michalski K. 134Michałowski S.C. 99, 118, 119, 129Miczka T. 161, 162, 165Milerski B. 13Minczanowska A. 47, 52, 53, 200, 202Mirgos M. 103Morawska I. 143

Morszczyńska U. 62, 99, 118, 119, 129, 131, 134, 136, 138, 139, 155, 202

Morszczyński W. 99, 118, 119, 129, 134, 136, 138

Mozart 137Mrózek R. 60Muchacka B. 151Murzyn A. 102, 104, 118, 120, 200Mussolini B. 161Myrdzik B. 142, 143

NNawroczyński B.R.13, 27Nerło M. 151, 152Neron, cesarz rzymski 79Nęcka E. 98Niemczyński A. 96Niemiec B. 136Nocoń J. 143Nolde E. 138Nowak A.W. 100Nowak M. ks. 23Nowicka-Kozioł Maria 49, 51Nurczyńska-Fidelska E. 144, 161–163, 166,

168

OOdorowicz A. 167Oelszlaeger-Kosturek B. 140, 199, 200Ogrodzka-Mazur E. 60, 199, 200Okoń W. 96, 98, 102, 104, 151–153, 158Olbrycht K. 60–62, 98, 99, 109, 118, 164Oleksy J. 55, 151, 158, 159, 202Olszewski D. ks. 82Ossowska M. 15Ostrowska K. 99Ostrowska U. 40Osuchowski W. 70, 75, 76, 78, 85Ożdżyński J. 144

PPachociński R. 54Palka S. 13Pankiewicz R. 76Parański J. 49, 51, 52Parnes S.J. 134Parniewska B. 144, 162, 163Paweł VI papież 43Paweł św. 83

Indeks osobowy 209

Pąkcińska M. 77Perry R.B. 33Peter M. ks. 84Petrycy S. 13Piaget J. 93Pielasińska W. 111Pietrasiński Z. 142Pilch T. 74Piskorek-Oczko S. 199Piwowski M. 166Platon 44, 66–68, 71Plisiecki J. 143, 162Podgórecki J. 155Podkowiński W. 138Polak E. 54Polańska B. 96Polewczyk I. 57Popek S. 188Popiel-Popiołek E. 144, 162, 163Porayski-Pomsta J. 143Porcher L. 168Porębska M. 100Potter Harry 175Półchłopek T. 142Półturzycki Józef 59Prensky Marc 170Prokop Irina 124Prysak D. 200Przanowski W. 102Przetacznik-Gierowska M. 97, 143, 151, 160Przetacznikowa M. 153Pulinowa M.Z. 118, 120Purushotma R. 88Puślecki W. 49, 140Putkiewicz Z. 184–186Pyżalski J. 87

QQuist M. 127

RRadziewicz J. 103Rapacki J. 138Read H. 109Rembierz M. 123Remiszewska Z. 55Reykowski J. 96Rittel S.J. 61Rittel T. 144

Robison A.J. 88Roscher W. 187Rosenberg M.B. 121Rostkowska A. 60Rostworowska M. 75Różańska A. 200Ruchała S. 99Ruciński S. 48, 57Rudik P.A. 152Rusek H. 55Rutkowiak J. 57Rychter M. 60Rylke H. 63Rysiewicz Z. 182

SSacher W.A. 56, 173Sarzała D. 99Schaffer H.R. 144Scheler M. 16, 33Schneider M. 55Shattuck R. 89Sikorowski A. 113Sitko M. 60Siuda P. 87Skubisz-Domżalska E. 136Smykowski B. 144Smyrnova-Trybulska E. 200Sommer Ł. 60Sośnicki K. 49Söderqvist J. 91Staniewska A. 107Starnawski W. 14Staszczyk Muniek (właść. Zygmunt Marek)

166Stawinoga R. 144Stępień K. 24Strelau J. 184–186Stróżewski W. 118, 131, 132Studenski R. 60Suchodolski B. 13, 50, 111Sujak E. 124Sulivan E.V. 58Szacki J. 99, 109Szafrański T. 85Szcześniak G. 109Szczurek-Boruta A. 103, 200Szczypka-Rusz A. 134Szmak A. 115

Indeks osobowy210

Szmidt K.J. 188Szpunar M. 90Sztejnberg A. 154Sztobryn S. 13Sztompka P. 91, 100, 101Sztumski J. 58Szuman S. 99Szuścik U. 7, 107, 111, 112, 140, 199, 200, 202

ŚŚliwerski B. 12, 13, 43, 48, 58, 74, 102, 118Śmiechowski D. 111Świderkówna A. 65

TTarkowski A. 88Tatarkiewicz A. 107Tatarkiewicz W. 98, 131, 135Taylor Ch. 60Teodozjusz 84, 85Tepperwein K. 100Tischner Józef ks. 13, 20, 133Tomasz z Akwinu św. 12, 22–28, 30, 29, 31Tomaszewska E. 170, 173, 175, 177, 180, 181,

203Tomaszewski T. 185Torrance E.P. 134Tönnies F. 99Trysińska M. 142Turner R.N. 96, 102Turska M.K. 151Twardowski K. 13Tyszkowa M. 97, 98, 100, 143, 151, 160Tytko M.M. 22, 24, 28, 37, 38, 203

UUchyła-Zroski J. 118, 182, 185, 188, 189, 203Ulińska H. 144, 162, 163Urban J. 134

VVerdi G. 137Veyne P. 75

WWajda A. 166Walczak P. 13Walczak-Duraj D. 99Walentynian I, cesarz rzymski 85Walkowska W. 200Wąsiński Arkadiusz 171Weigel M. 88Weston M.S. 97Węclewski Z. 25Węgrzecki A. 109Wierszyłowski J. 182, 184Winnicka H. 52Winniczuk L. 65, 66, 68, 69, 72, 76, 77, 80, 82Witkowski L. 17Witwicki W. 67Wlaźnik K. 151Włodarski Z. 97, 100, 153, 186Wojnar I. 44, 97, 111, 112, 141Wolniewicz M. 84Wolski J. 75Wołoszyn S. 13, 70Wrońska K. 62Wróblewska T. 155, 156Wysogląd P. 113, 117, 203Wyspiański S. 138

ZZadykowicz T. ks. 28Zając A. 54Zalewska-Bujak M. 54, 63, 203Załęski P. 103Zanussi K. 166Zdrojewski B. 167Zdybicka Z.J. 28Zielińska-Kostyło Z. 55, 59Zieliński J. 57Ziemski F. 120Zimny T.M. 57, 59Znaniecki F. 100Zotow R. 103Żebrowska M. 187Życieńska E. 109

RedaktorMichał Noszczyk

Projektant okładki i stron działowychPaulina Dubiel

KorektorKamila Paw

ŁamanieBogusław Chruściński

Copyright © 2018 byWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Wszelkie prawa zastrzeżone

ISSN 0208-6336ISSN 2300-3006(wersja drukowana)ISSN 2353-0898

(wersja elektroniczna)

WydawcaWydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowicewww.wydawnictwo.us.edu.ple-mail: wydawus@us.edu.pl

Wydanie I. Ark. druk. 13,25. Ark. wyd. 15,5. Papier offset. kl. III, 90 g Cena 20 zł (+ VAT)

Druk i oprawa: „TOTEM.COM.PL Sp. z o.o.” Sp.K. ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław