céim ar chéim moltaí bandála don léitheoireacht faoi threoir · an tÁisaonad 2017 céim ar...
TRANSCRIPT
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim
Moltaí bandála don léitheoireacht faoi threoir
Tá 100 leabhar agus 20 céim sa chlár Céim ar Céim. Tá 5 leabhar i ngach céim agus iad
curtha le chéile de réir téamaí agus ábhar don léitheoireacht i gcomhpháirt. Is féidir na
leabhair a úsáid mar seo go fóill sna ceachtanna don léitheoireacht i gcomhpháirt, faoi stiúir
an mhúinteora, leis an léitheoireacht a theagasc agus le teanga agus foclóir a fhorbairt.
Is féidir fosta na leabhair a úsáid sna ceachtanna ar an léitheoireacht faoi threoir, nó i
ngrúpaí léitheoireachta, ach na leabhair a chur in ord deacrachta maidir le focail aitheanta
agus focail agus frásaí nua. Sna nótaí seo, tá na leabhair curtha in ord deacrachta, nó i
mbandaí léitheoireachta, agus tá taifead ann de na focail ardmhinicíochta atá clúdaithe sa
chlár luathléitheoireachta Cleite agus na focail fuaime atá in Cleite agus in Fónaic na Gaeilge.
Tá na focail nua cláraithe fosta le go dtig le múinteoirí dul i ngeic leo sa phlé roimh léamh
leis na páistí a ullmhú agus le straitéisí léitheoireachta a chleachtadh. Tá liosta de na
leabhair ann ó bhandaí 1 go 6 agus ansin, tá níos mó eolais ann ar bhriseadh síos an téacs. Is
féidir an cur síos ar gach banda a úsáid le leabhair eile a chur i mbandaí léitheoireachta.
Is féidir na leabhair a thabhairt do pháistí le hathléamh don léitheoireacht neamhspleách. Is
bealach é seo leis an teanga agus na straitéisí léitheoireachta agus tuisceana a dhaingniú. Is
féidir díriú ar spriocanna éagsúla san athléamh, straitéis, fuaim nó foclóir a roghnú agus
ligean do na páistí sin a fhiosrú go neamhspleách.
Teidil atá ar fáil mar leabhar mór chomh maith le leabhar beag:
An dtig leat seo a dhéanamh? ……………………..téacs ghnásúil Béir, Béir, Béir ………………………………………………fantaisíocht le rím Béir Bhána ……………………………………………………leabhar eolais Feithidí ………………………..……………………………….cnuasach, dán agus 3 scéal Bó sa Chrann ………………………………………………..insint Déan Tuar Ceatha ………………………………………..téacs ghnásúil Pióg Mhamó ………………………………………………..dráma Bia Blasta ……………………………………….……………téacs ghnásúil Luchóga …………………………………………………..…..cnuasach, dán agus 3 scéal
An tÁisaonad 2017
Teidil Chéim ar Chéim i mbandaí don léitheoireacht faoi threoir
BANDA 1
Mo Theach (Céim 1) Cé atá ar an Fheirm (Céim 1) Chonaic Mé (Céim 1) Is Maith Linn Patrúin (Céim 2) An Fear Sneachta (Céim 2) Ag Dul ar Scoil (Céim 2)
BANDA 2
Patrúin (Céim 1) Ag Fás (Céim 3) Cad é atá ann? (Céim 5) Dhá Éan Bheaga agus Scéalta Eile (Céim 1) Lá Breithe Sona (Céim 2) Boscaí Iontacha (Céim 4)
BANDA 3
Déan Císte agus Scéalta Eile (Céim 2) An Faoileán (Céim 3) Múscail (Céim 3) Gráinne Gráinneog (Céim 3) An Cat sa Teach (Céim 3) Amharc amach ar an Fhuinneog (Céim 4) Ag Súgradh ar an Trá (Céim 4) Ag Séideadh leis an Ghaoth agus Scéalta Eile (Céim 4) Táimid ag Súgradh (Céim 5) Phéinteáil Peadar Pictiúr (Céim 6) Cé Leis an Ubh seo? (Céim 7) Lá Breithe Sona Duit (Céim 7)
BANDA 4
Déan Eitleog (Céim 4) An Chuileog (Céim 5) Stad! Agus scéalta eile (Céim 5) Ná Déan Dearmad (Céim 5) Turas Oscair agus Scéalta Eile (Céim 6) Béir, Béir, Béir (Céim 7) Peataí ar Scoil (Céim 7) Is Cinnte Nach bhFuil (Céim 8) Turas sa Spás (Céim 8) Cén Dath atá Air? (Céim 8) Maidin Mhaith (Céim 9)
An tÁisaonad 2017
BANDA 5
Mo Theaghlach (Céim 6) An Císte (Céim 6) Bó sa Chistin agus Scéalta eile (Céim 7) Dónall Dobhareach agus Scéalta eile (Céim 8) An bhfuil tú mór go leor (Céim 9) Bóín Dé (Céim 10) Na Géanna agus an Róimh (Céim 10) Ar an Traein (Céim 11) Bó sa Chrann (Céim 11) Tiománaí Traenach agus Scéalta Eile (Céim 11) Cat sa Chistin (Céim 15)
BANDA 6
An dtig leat seo a dhéanamh? (Céim 6) Béir Bhána (Céim 8) Cad é atá an Damhán alla seo a dhéanamh (Céim 9) Dobhareacha (Céim 9) Feithidí agus Scéalta Eile (Céim 9) Deich Lacha (Céim 10) Géanna ag Coimhéad (Céim 10) Ulchabháin (Céim 10) Na Beacha agus an Béar (Céim 11) An Búmarang (Céim 11) Mar a Cheap an Coinín an Ghrian (Céim 12) An Samhradh agus an Geimhreadh (Céim 12) Cé hiad na carachtair? (Céim 14) Lucaí Luchóg (Céim 15) An Troid ar an Chnoc (Céim 17) Tá Slaghdán ar an Dineasár (Céim 19)
An tÁisaonad 2017
Cur síos ar Bhanda 1 (Bándearg)
• Teideal a aimsiú, leabhar a oscailt agus leathanaigh a thiontú mar is ceart
• Tuigeann go léitear ó chlé go deas
• Ciall, patrúin teanga athráite agus roinnt litreacha a úsáid le téacs simplí a léamh
• Focail labhartha a mheaitseáil le focail i bprionta (comhfhreagras aon le haon)
• Focail atá ar eolas a úsáid le léitheoireacht a sheiceáil
• Focail shimplí CGC (consan, guta, consan) a léamh ó chlé go deas
Gnéithe an téacs:
• Teanga nádúrtha a leanann patrúin labhartha na bpáistí
• Téacs simplí, furasta a thuar, thart ar 35-100 focal, focail a bhaineann le rudaí agus gníomhaíochtaí aitheanta
• Abairt nó dhó le struchtúr athráite ina bhfuil, ar a laghad, dhá fhocal ardmhinicíochta agus, go minic athrú struchtúir ar an leathanach deireanach
• Léaráidí a thacaíonn leis an téacs
• Cló measartha mór agus spásanna soiléire idir na focail
• Téacs le poncaíocht san áit chéanna ar gach leathanach
Abairt athráite ar gach leathanach, focal amháin ag athrú, agus é sa phictiúr, athrú struchtúir, in amanna, ar an leathanach deireanach.
Bíonn páistí réidh le bogadh go Banda 2 nuair a bhíonn comhfhreagras aon le
haon go cinnte acu agus thig leo thart ar 15 fhocal ardmhinicíochta a scríobh
go cruinn. Ba cheart go mbeadh siad ábalta eolas ar fhóinéimí agus ar
ghraiféimí a úsáid le cuid de na focail sa téacs a léamh.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 1
Teideal Líon focal
Frása athráite ar gach leathanach
Focail ardmhinicíochta
Focail suime léirithe sa
phictiúr
Focail fuaime
Gnéithe teanga
Mo Theach (Céim 1)
23 Seo mo … anseo
Ar gach lch x1 mo theach mo luascán mo dhréimire crainn
Litir amháin, fuaim amháin tá, cat, mise, sásta Dhá litir, fuaim amháin mo chat mo chrann
mo agus séimhiú
Cé atá ar an Fheirm (Céim 1)
Tá … ar an fheirm Ar gach lch x 2 capaill caoirigh madaí sicíní cait páistí
Litir amháin, fuaim amháin muca, fosta
ar an + séimhiú iolraí comhartha uaillbhreasa
Chonaic Mé (Céim 1)
32 Chonaic mé … Ar gach lch x2 seacht n-éan cúig choinín ceithre iora rua trí mhadadh dhá fhéileacán beach amháin rith abhaile lacha
Litir amháin, fuaim amháin mé, sé, trí
uimhreacha
Is Maith Linn Patrúin (Céim 2)
29
Tá mé ag … is maith linn seo ag
Ar gach lch x1 úsáid iad stampáil séideadh priontáil cuimilt péinteáil páistí patrúin
Litir amháin, fuaim amháin tá, mé, fí, le, clár
Struchtúr agus comhréir
An Fear Sneachta (Céim 2)
29 Rinne mé … Chuir mé … air
Ar gach lch x1 fear sneachta
Litir amháin, fuaim amháin an, mé, srón,
Comhartha uaillbhreasa
An tÁisaonad 2017
súile béal
hata Dhá litir, fuaim amháin lámha, amharc
Comharthaí cainte
Ag Dul ar Scoil (Céim 2)
44 … arsa Mamaí … arsa Cathal dul
Ar gach lch x2 scoil geansaí scairf miotóga mála scoile
Litir amháin, fuaim amháin ag, ar, ó, arsa, cóta, hata, mála, bróga Dhá litir, fuaim amháin Cathal
Comharthaí cainte Comhartha ceiste
An tÁisaonad 2017
Banda 2 (Dearg)
• Teideal a aimsiú agus a rá
• Comhfhreagras aon le haon a dhaingniú i réimse de théacsanna
• Focail atá ar eolas a úsáid le léitheoireacht a sheiceáil
• Fóinéimí a nascadh ó chlé go deas i bhfocail shimplí, ciall agus comhréir a úsáid, lena
chinntiú go bhfuil ciall leo
• Tosú a léamh le rithim nó frásaí a úsáid agus smacht a choinneáil ar phrionta a
leanúint ag an am céanna
• Focail, frásaí nó abairtí a athrá lena seiceáil, lena gcinntiú nó leis an léitheoireacht a
athrú
Gnéithe an téacs:
• Téacs rud beag níos faide, atá furasta a thuar agus a bhaineann le rudaí agus gníomhaíochtaí aitheanta
• Roinnt abairtí/frásaí athráite ina bhfuil focail ardmhinicíochta agus focail shimplí a dtig le páistí iad a dhíchódú trí fhóinéimí a nascadh
• Abairtí gearra, soiléire a leanann patrúin chainte na bpáistí
• Léaráidí a thacaíonn leis an téacs
• Scéal simplí le sonrú (sna téacsanna ficsin)
• Téacs neamhfhicsin ina bhfuil éagsúlacht sa leagan amach
• Cló measartha mór le spásanna soiléire idir na focail agus réimse leathan de phoncaíocht
Abairtí athráite ar gach leathanach ach athrú beag ann. In amanna dhá struchtúr abairte sa leabhar. Focal nó dhá fhocal suime ar gach leathanach agus é/iad soiléir sa phictiúr.
Bíonn páistí réidh le bogadh go Banda 3 nuair nach gá mórán airde a dhíriú ar
chomhfhreagras aon le haon agus thig leo thart ar 30 focal ardmhinicíochta a
léamh agus a scríobh go gasta agus go cruinn. Thig leo focail shimplí sa téacs
nach bhfaca siad roimhe a fhuaimniú amach. Is féidir taifead reatha a thosú
ón phointe seo ar aghaidh.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 2
Teideal Líon focal
Frásaí athráite Focail
ardmhinicíochta
Focail suime léirithe sa
phictiúr
Focail fuaime
Gnéithe teanga
Patrúin (Céim 1)
38 Amharc go bhfeicfidh tú. … atá ann
Ar gach lch x1 iasc féileacán sliogán séabra meaitseáil patrúin
Litir amháin, fuaim amháin go, tú, na, atá Dhá litir, fuaim amháin ann amharc bláth
Struchtúr agus comhréir
Ag Fás (Céim 3)
40
Seo … … … atá ann.
Ar gach lch x2 coileán madadh gamhain banbh síol mo bhabaí
Litir amháin, fuaim amháin i, mo, mé, ag, bó, óg, fás, frog, mise, agus, atá, torbán Dhá litir, fuaim amháin ann crann
Cad é atá ann? (Céim 5)
50 Tá … air. Cad é atá ann? … atá ann.
Ar gach lch x1 éan cleití fionnadh caora dealga gráinneog iasc
Litir amháin, fuaim amháin cad, é, tá, cat, atá Dhá litir, fuaim amháin ann olann lanna
Struchtúr – ceist agus freagra Innéacs
Dhá Éan Bheaga agus Scéalta Eile (Céim 1)
40 (gan dán)
Tá mise ag … Thug mé … don éan
Ar gach lch x2 dreapadh luascadh eitilt preabadh sábháilte éan bia
Litir amháin, fuaim amháin tá, Pól, tar, don, slán, mise, fosta
Dán agus 2 scéal Clár a úsáid
An tÁisaonad 2017
uisce bréagán aire
Lá Breithe Sona (Céim 2)
44 Cé atá ar an … Mise. Tá … orm.
Ar gach lch x2 an chathaoir ghlas
an chathaoir bhuí
buí an chathaoir ghorm an chathaoir dhearg
inniu lá breithe
Litir amháin, fuaim amháin lá, cé, ar, an, tá, mo, glas, mise, sona, atá, hata orm, gorm (guta cúnta) Dhá litir, fuaim amháin ghlas
Struchtúr - Ceist agus freagra
Boscaí Iontacha (Céim 4)
66 Rinne mé … as an bhosca. Is … mé.
Ar gach lch x2 captaen roicéad spásaire eitleán píolóta rásaí inneall dóiteáin
trodaí tine traein tiománaí traenach
is iomaí boscaí
Litir amháin, fuaim amháin mé, as, an, is, mé, rud, rása, tine Dhá litir, fuaim amháin carr, long, bhosca
Struchtúr agus comhréir Clár a úsáid
An tÁisaonad 2017
Banda 3 (Buí)
• Leanann an prionta le súile, ag díriú méar ar dhúshláin amháin
• Níos mó airde dírithe ar phoncaíocht le tacú le pointí gramadaí agus rithim na teanga
• Foinsí eolais a úsáid níos gasta le léitheoireacht a sheiceáil
• Eolas ar fhocail radhairc agus fhóinéimí a úsáid le focail nua a léamh, m.sh.
nach/gach
• Eolas a chuardach sa téacs le tuar a dhéanamh, le seiceáil agus le focail nua a thriail
• Ceangail a aithint idir dhá théacs
• Tuar a dhéanamh le níos mó mionsonraí
Gnéithe an téacs:
• Roinnt athráite le frásaí, smaointe agus foclóir
• Struchtúr abairte ag athrú
• Scéal cinnte ann ina bhfuil imeachtaí agus amlíne
• Roinnt coinbhinsiún litearthachta agus struchtúr atá ag teacht le teanga labhartha
• Scéalta le himeachtaí ón tsamhlaíocht agus iad i bhfráma le taithí aitheanta
• Taithí phearsanta agus patrúin teanga aitheanta sna téacsanna neamhfhicsin
• Léaráidí a thacaíonn leis an téacs
Roinnt leabhar le struchtúr athráite ach castachtaí eile ann. Struchtúr ag athrú. Scéal cinnte ó thús go deireadh. Teanga ag teacht níos mó le teanga labhartha.
Bíonn páistí réidh le bogadh go Banda 4 nuair a leantar an chuid is mó den
téacs leis an tsúil agus dírítear méar ar chorrfhocail amháin. Thig leo focail
nua a thriail trí chomhréir nó ciall na habairte nó trí eolas a úsáid ar struchtúr
scríofa agus patrúin atá i gcoitinne le focail eile atá ar eolas. Is féidir taifead
reatha a úsáid le caighdeán na léitheoireachta a mheas go cruinn.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 3
Teideal Líon focal
Frásaí athráite Focail
ardmhinicíochta
Focail suime léirithe sa
phictiúr
Focail fuaime
Gnéithe teanga
Déan Císte agus Scéalta Eile (Céim 2)
73 (gan dán)
Chuir mé … air Cuir isteach … le do thoil, arsa Mamó is maith liom an
Ar gach lch x2/3 fear sinséir súile béal oigheann d’ith braon bainne ubh friochtán Sorcha
Litir amháin, fuaim amháin mé, an, sé, le, do, san, tóg, srón, plúr, arsa, blasta, Mamó, cúpla, pancóga
Dán agus 2 scéal. Caint dhíreach, comharthaí cainte
An Faoileán (Céim 3)
86 D’amharc an faoileán ar an … Níl mé i mo chónaí anseo, ar seisean.
Ar gach lch x1 faoileán ar an ghairdín i mo chónaí an pháirc an choill abhainn
Litir amháin, fuaim amháin an, ar, níl, mé, i, mo, is, trá, atá Dhá litir, fuaim amháin linn snámha Léirithe éagsúla d’fhuaim chónaí
Struchtúr abairte. D’ san aimsir chaite.
Múscail (Céim 3)
44 Mhúscail an … an … sa … tá an
Ar gach lch x2 béabhar an t-iora rua nathair nimhe béar sa phluais músclaígí an t-earrach
Litir amháin, fuaim amháin an, sa, frog, turtar, damba Dhá litir, fuaim amháin loch, chrann, pholl, linn, ph (phluais), mh (nimhe), bh (béabhar), th (nathair) Fuaimeanna coitianta rua, pluais
Poncanna a léiríonn abairt a leanúint sa + séimhiú Comhartha uaillbhreasa
An tÁisaonad 2017
Gráinne Gráinneog (Céim 3)
72 Amharc … atá ann, arsa … … Tá … … leat arsa is liomsa seo ag
Ar gach lch x 2/3 Gráinne gráinneog seilide seilidí cuiteog cuiteoga bóín Dé bóíní Dé ubh uibheacha bia cait imigh Mollaí
Litir amháin, fuaim amháin atá, arsa, blasta, lorg (guta cúnta) Dhá litir, fuaim amháin ann, amharc Léirithe éagsúla d’fhuaim seilidí, bóíní, imigh, Mollaí Fuaimeanna coitianta bia
Struchtúr abairte. Caint dhíreach. uatha/ iolra
An Cat sa Teach (Céim 3)
93 (gan dán)
ar, an, na, mo, mé arsa, mise, níor, suas, síos, isteach léim, thit, obair, chuaigh tháinig thosaigh d’oscail
Ar gach lch x2/3 Daidí oíche mhaith céimeanna an fhuinneog leaba shéid an ghaoth mhúscail níor mhúscail Mollaí craobh leoraí cuisneoir
Litir amháin, fuaim amháin a, sa, ar, an, mo, prr, den, arsa, Cití, mise, mí-á-ú, cosán Dhá litir, fuaim amháin a Chití, sa chrann, mh (mhúscail, mhaith), gh (ghaoth), sh (shéid) Léirithe éagsúla d’fhuaim – Daidí, Mollaí, leoraí
Dán agus 2 scéal. Caint dhíreach Comhréir
Amharc amach ar an Fhuinneog (Céim 4)
67 Amharc amach ar an … Cad é a fheiceann tú? Feicim na páistí ag súgradh … táimid
Ar gach lch x3 faoin ghrian san fhearthainn sneachta tintreach istigh
Litir amháin, fuaim amháin ar, an, cad é, a, tú, na, ag, san, sa Dhá litir, fuaim amháin
Struchtúr – ceist agus freagra
An tÁisaonad 2017
amach, amharc, fanacht, fh (fhearthainn), gh (ghrian) Léirithe éagsúla d’fhuaim sneachta, fearthainn, tintreach - súgradh
Ag Súgradh ar an Trá (Céim 4)
48 ar, an, na, dul, agus thig, leis, linn rith, léim
Ar gach lch x 2/3 ar an ghaineamh rothaíocht a thochailt portáin a chuardach ainm scríobh a haon
Litir amháin, fuaim amháin trá, a dó, a trí, spáda Dhá litir, fuaim amháin poll, fanacht, tonnta, th (thochailt), ch (chuardach), gh (ghaineamh)
Struchtúr- Thig linn... Poncanna a léiríonn abairt ag leanúint
Ag Séideadh leis an Ghaoth agus Scéalta Eile (Céim 4)
79 (gan dán)
an, ag, is, mo, seo, sé, tú, atá, ann, arsa, amharc, den Daidí, suas, ar ais an bhfaca ní fhaca
Ar gach lch x2/3 shéid an ghaoth Dhaidí Suas anuas nead lon dubh gealbhan láidir a Oscair
Litir amháin, fuaim amháin an, sa, mo, go, ar, tú, ní, ag, sé, lón, den, tar, atá, arsa, hata, Oscar Dhá/trí litir, fuaim amháin sa chrann, ann, amharc, ní fhaca, an bhfaca, dh (dhaidí), bh (gealbhan), sh (shéid) Fuaimeanna coitianta anuas, suas
Dán agus 2 scéal. Struchtúr ‘ceist agus freagra’ Caint dhíreach Clár a úsáid
An tÁisaonad 2017
Táimid ag Súgradh (Céim 5)
97 Tá mise ag … An dtig libhse … Ní thig. dul faoin uisce
Ar gach lch x2-4 moncaí luascadh uilig eitilt dobhareach
Litir amháin, fuaim amháin na, an, ag, ní, tá, i, há, turtar, mise Dhá/trí litir, fuaim amháin thig, linn, i bhfolach Léirithe éagsúla d’fhuaim moncaí -luascadh
Struchtúr dráma. Poncaíocht.
Phéinteáil Peadar Pictiúr (Céim 6)
79 “Cad é a thig liom a phéinteáil?” arsa … “Thig leat … a phéinteáil,” arsa … d’amharc teach Mamaí Daidí agam
Ar gach lch x3/4 Peadar péinteanna a phéinteáil seisean dearg bheag beach Daideo bhuí a chuid tá a fhios féin
Litir amháin, fuaim amháin ar, a, cad, é, mé, mór, ard, glas, arsa, Mamó, agam Dhá litir, fuaim amháin thig, luchóg, bhán, crann, ph (phéinteáil), bh (bheag), bh (bhuí), ch (chuid) Léirithe éagsúla d’fhuaim Peadar, dearg, bheag, beach
Struchtúr abairte le ceist agus freagra Comhartha cainte
Cé Leis an Ubh seo? (Céim 7)
106 tá, ar, an, na, ag, sa, dul, seo, mé, is, í, ní, atá, cé, amharc anois, d’amharc, leis, liomsa, anois, thuas, uisce
Ar gach lch x2/3 na hainmhithe ubh ainmhí na huibheacha nead sa ghaineamh thuas cois farraige a shuí
Litir amháin, fuaim amháin na, ar, an, cé, ní, í, is, sa, san, go hard, frog, atá Dhá litir, fuaim amháin gach, mhór, bhán, crogall
Struchtúr dráma. Ceist agus freagra Comhréir – cé leis/is liom
An tÁisaonad 2017
Lá Breithe Sona Duit (Céim 7)
109 ag, an, na, seo, do, é, cé, hé, ní, atá, ann anois, duit, cá bhfuil, isteach
Ar gach lch x 2/3 cnag iora rua d’fheadóg coinín hataí feadóga lá breithe
Litir amháin, fuaim amháin cé, ag, an, tar, do, cat, é, cá, na, lá, frog, atá, doras, hata, sona Dhá litir, fuaim amháin ann, luchóg Léirithe éagsúla d’fhuaim coinín, hataí, feadóg
Struchtúr ‘ceist agus freagra’, Cé atá ann?/ Cat atá ann. An é cat atá ann?/Ní hé cat atá ann. Uatha/iolra
An tÁisaonad 2017
Banda 4 (Gorm)
• Gluaiseacht trí théacs ag díriú aird ar chiall, ar phrionta agus ar struchtúr abairte go
líofa
• Féincheartú, ansin bogadh ar aghaidh go gasta
• Focail nua a léamh trí eolas i bprionta a úsáid agus trí thuiscint ar an téacs le focail a
thriail
• Athléamh le frásaíocht a fheabhsú agus le ciall níos cinnte a léiriú
• Focail dhéshiollacha a léamh trí amharc ar an dá chuid den fhocal agus iad a léamh i
gceart
• Réimse níos leithne de sheánraí a láimhseáil
• Téacs a phlé ar dhóigh a léiríonn tuiscint
Gnéithe an téacs:
• Níos mó de réimse sna patrúin agus i struchtúr na habairte
• Teanga na litearthachta measctha le teanga nádúrtha
• Abairtí athráite níos faide nó mar ‘churfá’
• Níos mó línte téacs, suas le 6-8 líne
• Níos mó imeachtaí sna scéalta
• Téarmaí teibí agus abairtí neamhphearsanta sna leabhair neamhfhicsin
• Tacaíonn na pictiúir leis an scéal seachas le ciall na bhfocal
• Focail a bhfuil cuma aitheanta orthu agus ar féidir iad a léamh trí dhíchódú
Réimse níos leithne de struchtúr abairtí. Abairtí athráite níos faide nó mar ‘churfá’. Suas le 8 líne téacs ar leathanaigh. Scéal cinnte ó thús go deireadh le himeachtaí. Teanga na litearthachta chomh maith le teanga labhartha.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 4
Teideal Líon focal/
líne
Focail ardmhinicíochta
Focail suime Focail fuaime Gnéithe teanga
Déan Eitleog (Céim 4)
45
2-3 líne
na, le, an, ar, í, den beag, deas, maith, cuir, gearr
Ar gach lch x2/3 píosa le chéile téip cearnóg den cheallafán ceallafán greamaigh maisigh eireaball ceangail sreang eitleog
Litir amháin, fuaim amháin den, sifín, sifíní Dhá litir, fuaim amháin amach, mhór, thú, nach, ch (cheallafán) Léirithe éagsúla d’fhuaim cearnóg, ceallafán, greamaigh, deas, gearr, ceangail, sreang
Treoracha le briathra sa mhodh ordaitheach Pictiúir le lipéid
An Chuileog (Céim 5)
89
2-8 líne
Bhí … ar an … agus chonaic sé …. “Stad!” arsa an … Ach chuaigh an … ar aghaidh. an, sa, sé, ar, sí, arsa níor isteach
Ar gach lch x2/3 damhán alla sa ghréasán an chuileog laghairt an charraig stoc crainn cuileoga iasc an t-iasc
Litir amháin, fuaim amháin stad, frog, stoc, mmm, blasta Dhá litir, fuaim amháin damhán, alla, ach, lochán Fuaimeanna coitianta – iasc, an t-iasc
Struchtúr abairte níos faide le agus. Comharthaí cainte. Uatha/iolra
Stad! Agus scéalta eile (Céim 5)
116 (gan dán)
1-5 líne
tá, an, dul, bhí, amharc, agus, arsa, anseo, mise, cad é Mamaí, Daidí, tháinig, beag, thig, linn, leo, siadsan
Ar gach lch x2/3 foghlaim gabh Sailí Daideo eilifint ag iarraidh trasna an bhóthair
dearg tíogar leoraí
Litir amháin, fuaim amháin - Ben, fan, cé, bus, mór, mar, glas, stad, gorm, trasna, turtar Dhá litir, fuaim amháin - ach, carr, róghasta, trácht
Dán agus 2 scéal. Comhartha cainte. Struchtúr ‘ceist agus freagra’ Clár a úsáid
An tÁisaonad 2017
séabra cuirfidh
Ná Déan Dearmad (Céim 5)
103
2-5 líne
“Cad é atáimid ag dul a dhéanamh inniu?” arsa Ciara. “Ba mhaith liom dul amach sa …” “Ná déan dearmad ar do …” mo Mamaí chuig Daidí ormsa
Ar gach lch x2/3 Ciara bádóir cuairt do chrios sa pháirc
Litir amháin, fuaim amháin - Mamó, Oscar Dhá litir, fuaim amháin - amach, rothar, sa bhád, chlogad, chasóg, tarrthála, sábhála Fuaimeanna coitianta – Ciara, cuairt
Struchtúr ‘ceist agus freagra’. Do agus séimhiú.
Turas Oscair agus Scéalta Eile (Céim 6)
134 (gan dán)
2-9 líne
ar, an, na, seo, sí, sé, mé, arsa, cad é, ann, arsa leis, isteach, faoi, faoin, sise, duit, chuir d’imigh, d’oscail, d’amharc inti, uirthi, léi Mamaí, Daidí, Mamó, Daideo, liathróid
Ar gach lch x2/3 Róisín cairt stocaí gheata chóir crainn lean riamh
Litir amháin, fuaim amháin - cat, nár, rud, ná, sise, bosca, Mamó, hata Dhá litir, fuaim amháin - thar, mhór, chosán, ar bhus, ar an bhóthar Léirithe éagsúla d’fhuaim – Róisín, sí, Daidí, Mamaí, stocaí, faoi, inti, uirthi Fuaimeanna coitianta – liathróid, riamh
Dán agus 2 scéal. Struchtúr le rím
Béir, Béir, Béir (Céim 7)
83
2-5 líne
tá, is, an, ag, ná, dul, agus, cad é, bhí, mé, atá déan, déanamh Mamaí, Daidí,
Ar gach lch x 3-4 chéad bhéar glanadh nigh spraoi béar ceathrú
Litir amháin, fuaim amháin - spórt, ná, mar, dara, clábar, slupar, slabar, doras, turas, cliste, scíste,
Struchtúr le rím. Orduimhreacha
An tÁisaonad 2017
uisce, gáire beag, suas, go dtí, isteach
cúigiú staighre amharcaigí téann cúig tagaigí
clíste Dhá litir, fuaim amháin - nach, amach Léirithe eagsúla d’fhuaim – ceathrú, cúigiú, déanamh, glanadh - bhí, Daidí, tagaigí, amharcaigí, Mamaí, nigh, spraoi
Peataí ar Scoil (Céim 7)
143
1-6 líne
tá, ag, ar, na, sé, é, bhí, is, seo, leo, atá, tú, dul, agus, cad é, de, amharc maith, leis, air, againn, muid, bheith, faoi rinne, fuair a thabhairt, an dtig, a dhéanamh scoil, uisce, duine, pictiúir siúl, caint, scríobh, inniu, arís
Ar gach lch x2-5 peataí i mboscaí madaí coinín uan firéad Fionn Seán an t-ainm seirbilí pictiúir múinteoir duais
Litir amháin, fuaim amháin - Pam, Cam, Mac, Pac, mar, Úna, Síle, piscíní, arís, Rambó, cocatú Dhá litir, fuaim amháin - i gcásanna, gach, amharc, pizza, thug, linn, th (a thabhairt), mb (i mboscaí), dt (an dtig). Léirithe éagsúla d’fhuaim – bhí, seirbilí, peataí, madaí, i mboscaí
Neamhfhicsean. Bolgáin chainte. Uatha/Iolra
Is Cinnte Nach bhFuil (Céim 8)
214
3-6 líne
Cá bhfuil tú ag dul?, an bhfuil tú? tá, mé, ag, sa, is, níl, dul cinnte, súgradh, teacht, amach, isteach
Ar gach lch x2/3 a choinín a Leoin sa choill a Shéabra a Laghairt a Chearc a Mhoncaí ainmhí
Dhá litir, fuaim amháin - fanacht, cinnte, nach, ach, amach, mh (a Mhoncaí/ amháin), mh (ainmhí), ch (a Chearc/ sa
An chopail. Ceist agus freagra - athráite. Tuiseal gairmeach.
An tÁisaonad 2017
amháin Leon
choill), sh (a Shéabra)
Turas sa Spás (Céim 8)
84 (gan
chlár/ innéacs)
3-4 líne
tá, na, ag, sa, dul isteach, suas, siad, ní bhíonn, orthu, teacht chuig, nuair, ar ais obair
Ar gach lch x 2/3 éirí spásairí taobh istigh culaith spáis amuigh tuirlingt
Litir amháin, fuaim amháin - spás, den, tanc Dhá litir, fuaim amháin - spáslong, amanna, Domhan Léirithe éagsúla d’fhuaim – éirí, spásairí, istigh, amuigh, culaith
Leabhar eolais le clár agus innéacs.
Cén Dath atá Air? (Céim 8)
137
9-10 líne
tá, an, mo, sé, sin, ann, atá, amharc leis, deas, orm, air, eile a dhéanamh, déanfaidh buí, dearg, bándearg rudaí, féin
Ar gach lch x2/3 éist béar mo Mhamaí fearg léine an fharraige muicíní criáin go léir mo phictiúr
Litir amháin, fuaim amháin - dán, bán, glas, solas, tábla, cén, mise, gorm Dhá litir, fuaim amháin - ach, fírinne, dathanna, dath, mh (mo mhamaí), fh (an fharraige), ph (mo phictiúr) Léirithe éagsúla d’fhuaim – sé, éist, léir, féin, béar - fearg, mo phictiúr
Struchtúr le rím Dathanna
Maidin Mhaith (Céim 9)
155
2-6 líne
an, ag, agus, atá, ní, é, í, arsa, ann chuir, thug seasamh, ithe muidne, isteach,
Ar gach lch x2/3 Breandán an ghrian an chaora seasamh sa pháirc bricfeasta muidne
Litir amháin, fuaim amháin - cé, ina Dhá litir, fuaim amháin - srannfach, amach, a chró,
Beannachtaí. Ceist agus freagra athráite.
An tÁisaonad 2017
inniu madadh, Daidí, léim, bia, teach, maidin
cearca mhaith na huibheacha d’imigh leaba
an mhuc, ina phóca, sa phota, Satharn, ph (sa pháirc), mh (mhaith), ch (an chaora, teach), gh (an ghrian) Léirithe éagsúla d’fhuaim – seasamh, madadh - cearca, leaba, teach, seasamh, Breandán, bricfeasta, maidin, madadh
An tÁisaonad 2017
Banda 5 (Glas)
• Léamh go líofa ag díriú aird ar phoncaíocht
• Focail nua a réiteach trí amharc ar mhionsonraí sa phrionta, ciall agus comhréir
• Línte eile i bprionta a leanúint le súil gan stró
• Réimse leathan de théacsanna a léamh, neamhfhicsean san áireamh
• Plé níos leithne a dhéanamh ar charachtair agus plota
• Clár agus gluais a úsáid i leabhair neamhfhicsin le heolas a chuardach
Gnéithe an téacs:
• Abairtí níos faide agus níos mó éagsúlachta ann
• Fíorbheagán den athrá ar abairtí ach focail nua athráite
• Níos mó carachtar agus réimse níos leithne de charachtair
• Imeachtaí a mhaireann cúpla leathanach
• Níos mó focal ar gach leathanach
• Foclóir nach bhfuil chomh haitheanta céanna, níos dírithe
• Níl ach tacaíocht bheag ann sna léaráidí
• Prionta i mboscaí, teidil, léaráidí, srl. i leabhair neamhfhicsin
Abairtí níos faide. Beagán athrá, agus le struchtúr níos casta. Focail athráite. Níos mó focal ar gach leathanach. Imeachtaí a mhaireann cúpla leathanach.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 5
Teideal Líon focal/ líne
Focail ardmhinicíochta
Focail suime Focail fuaime Céim 1-4
Gnéithe teanga
Mo Theaghlach (Céim 6)
107
1-5 líne
“Seo duine a …. liom. An bhfuil a fhios agat cé hí? Is í mo … í.” is mise ar cé ort agam agat dom súgradh liom
Ar gach lchx2/3 mo theaghlach Áine Dia duit casadh duine aire mo mhamaí mo dhaidí mo dheartháir uachtar reoite mo dhaideo léann leabhair
Litir amháin, fuaim amháin - hí, hé, é, grá, do Dhá litir, fuaim amháin - thugann, mo mhamó, mh (mo mhamaí), th (mo theaghlach), dh (mo dhaidí, mo dheartháir, mo dhaideo) Léirithe éagsúla d’fhuaim – dom, súgradh, casadh
Struchtúr abairte ‘ceist agus freagra’. An chopail. mo + séimhiú.
An Císte (Céim 6)
175
3-7 líne
ar, dul, sin, agus, amharc, an bhfuil chuaigh, rinne, d’imigh thig, linn, leis, sibh, agam, daoibh a dhéanamh, tabharfaidh ar ais, cad chuige
Ar gach lch x3 Breandán bóín Dé siúlóid ubh Bairbre caoineadh a chaoineadh abhaile
Litir amháin, fuaim amháin - bú-hú, cad, ár, Dé, fosta, tar, císte, Brídín Dhá litir, fuaim amháin - nach, a chíste, ár gcíste, bh (abhaile, tabharfaidh), bh (sibh, ubh, daoibh) Fuaimeanna coitianta - trua, chuaigh
Struchtúr dráma. Ceist agus freagra. Poncaíocht.
Bó sa Chistin agus Scéalta eile (Céim 7)
251 (gan an
dán)
an, ag, ar, na, is, sí, í, sé, bhí, le, seo, agus, amharc, arsa
Ar gach lch x3-5 scríobach scríob
Litir amháin, fuaim amháin - cat, rud, an, úr, stad, as, brat,
Dán agus 3 scéal. Patrúin i
An tÁisaonad 2017
2-7 maith, eile, leis, siad, chuig suas, síos, súgradh thig, leat, léi Mamaí, Daidí, Mamó amach, d’amharc, níor mhaith chuaigh, rinne dóibh, arís, di uisce
an chathaoir scairt as an ghairdín brat urláir páipéar speisialta a scríobadh cearca Nuala ainm rua suí ar ghlúin ar chloigeann cónaí aire bia leanann uibheacha an pháirc céimeanna luascáin ar chrandaí bogadaí
sleamhnán
do, Lára, Mamó, lena, Mara, Malik, Simba, fosta, darb Dhá litir, fuaim amháin - gach, carr, bláthanna, amach, balla, lena chasúr, sa chró, tugann, cochán, ch (an chathaoir, ar chloigeann, ar chranndaí, scríobach), gh (as an ghairdín, ar ghlúin) Léirithe éagsúla d’fhuaim – Daidí, scríob, suí, bogadaí, cónaí, Mamaí, di – súgradh, scríobadh Fuaimeanna coitianta - bia, siad, speisialta – Nuala, luascáin
bhfocail – scríob/scríobach Uatha/Iolra
Dónall Dobhareach agus Scéalta eile (Céim 8)
Is Maith le Dónall
Dobhareach an
Domhnach 127
3-7 líne
sa, sé, mé, seo, dul, arsa, ba, mhaith liom, leat, chuig, agat, an bhfuil chuir, chonaic, thig an dtig, a thabhairt
Ar gach lchx3/4 mhúscail dobhareach a shnámh rachaidh tuáille tiománaí chugainn captaen snámh leoraí
Litir amháin, fuaim amháin - bus, bád, trá, hata Dhá litir, fuaim amháin - Dónall, a mhála, úll, an dtig, rómhór, nach, linn, bh (dobhareach),
Dán agus 3 scéal. Frásaí athráite
An tÁisaonad 2017
Peadar Portán
113 4-6 líne
Dóra Dobhareach
69
2-5 líne
an, sa, ag, sé, níl, bhí, arsa, liom, anseo, ansin, chonaic, chuaigh, ba mhaith teach, isteach ar bith is, leis, maith, nuair, bheith, b’fhearr, théann, Daideo, madadh, uisce
Peadar dá shliogán iasc an t-iasc eascann áit róbheag sliogán siopaí tralaí scátáil imríonn oíche mhaith mar pheata
mh (mhúscail), sh (shnámh) Litir amháin, fuaim amháin - úr, mór, portán Dhá litir, fuaim amháin - rómhór, bith, mhór, canna, gach, ach, sa channa Litir amháin, fuaim amháin - san, mar, galf, Dóra, sásta Dhá litir, fuaim amháin - san fholcadán, ach
An bhfuil tú mór go leor? (Céim 9)
189
3-10 líne
tá, tú, sé, mé, ní, níl, seo, bhí, agus, arsa liom, libh, leat, thig, agat, an bhfuil, siad, air ba mhaith, isteach, eile, nuair fuair, chuaigh, rinne, chuig, beidh uisce, thit, gáire a fhios
Ar gach lch x5/6, athráite coinín eilifint dobhareach ina gcónaí oileán ina chónaí ar thaobh amháin ina cónaí lár an oileáin cluiche róbheag tarraing scairtfidh réidh scairt tharraing ghearr
Litir amháin, fuaim amháin - ina, lár, tóg, mór, san, rópa, imirt Dhá litir, fuaim amháin - linn, nach, th (ar thaobh, tharraing), bh (dobhareach), bh (róbheag)
ina chónaí/ina cónaí/ina gcónaí róbheag
An tÁisaonad 2017
splais Bóín Dé (Céim 10)
235 (gan dán)
4-12 líne
mé, bhí, níl, tú, arsa, agat, deas, leat, libh, an raibh, maith, anois, chuig cad chuige, nuair, a bhfuil, linn, againn tháinig, chuaigh, cuidigh, rachaidh, a fhios síos, teach, uisce, scairt, páistí
Ar gach lch x 4/5, athráite beach a bheach eitilt bóín Dé bealach eitilt a bhóín Dé mo theach sa bhaile féileacán a fhéileacán ar dhuilleog snáthaid mhór ar foluain os cionn toit áit caoineadh go híseal beaga an t-uisce fuar
Litir amháin, fuaim amháin - go, gasta, tine Dhá litir, fuaim amháin - thart, ar bhláth, trí thine, amach, gach, loch, bh (a bheach), bh (sa bhaile), dh (ar dhuileog), th (mo theach, snáthaid) Léirithe éagsúla d’fhuaim – tú, caoineadh – síos, cuidigh, páistí, rachaidh Fuaimeanna coitianta – fuar, ar foluain, nuair
Na Géanna agus an Róimh (Céim 10)
98
2-7 líne
bhí, iad, siad, níor tháinig, eile, chuir, chuala ní fhaca, thosaigh, iontach duine, ar bith
Ar gach lchx2/3 Róimh lár na hoíche saighdiúirí aníos cnoc ina gcodladh madaí coimhéad mhúscail géanna a chlaíomh troid ruaig shábháil
Litir amháin, fuaim amháin - rud, lár, gé, honc Dhá/trí litir, fuaim amháin - i bhfad, ó shin, tharla, ach, gach, cathrach, an ghé, thóg, mh (mhúscail), mh (Róimh, coimhéad), bh (shábháil), gc (ina gcodladh) Léirithe éagsúla d’fhuaim –
An tÁisaonad 2017
ní, bith, aníos, madaí, a chlaíomh, lár na hoíche Fuaimeanna coitianta - chuala, ruaig
Ar an Traein (Céim 11)
130
1-5 líne
tá, an, dul, tú, atá, ann, cad é, amharc faoin, thíos, nuair, amuigh, amach, imeacht, isteach ithe, súgradh, obair, daoine, páistí a théann, feicim, a fheiceann, ní fheicim
Ar gach lch x3 stáisiún traenach gnóthach áit traein an chathair an fhuinneog siopadóireacht tuath ainmhithe droichead abhainn féin
Litir amháin, fuaim amháin - ó, mé, tríd Dhá litir, fuaim amháin - gach, anonn, i dtollán, ach, ch (an chathaoir, traenach, droichead, gnóthach), fh (a fheiceann, ní fheicim, an fhuinneog)
Struchtúr ‘ceist agus freagra’ Roinnt abairtí athráite Gnóthach – le ‘n’ le fuaim ‘r’ (i gCúige Uladh)
Bó sa Chrann (Céim 11)
229
2-6 líne
sí, atá, níor, arsa, cad é, amharc, an raibh suas, síos, anois, sise, deas, maith, isteach, agat teacht, tháinig, orainn, thosaigh Mamaí, Daideo, uisce, ithe, léim, léi againn, orainn le do thoil, de dhíth
Ar gach lchx2/3 dhreap dhiúltaigh anuas amaideach croithfidh leagfaidh spraeálfaidh tiomáinfidh béal a chéile Ciara bealach cearr teaghlach bainne tae roinnt cocháin cineálta álainn
Litir amháin, fuaim amháin - bó, pus, tar, don, múú, Mamó Dhá litir, fuaim amháin - sa chrann, an bhó, nach, crann, ach, thóg, thú, dh (dhiúltaigh, dhreap), gh (de ghéim), ch (aon chéim, a chéile) Léirithe éagsúla d’fhuaim – béal, a chéile, , de ghéim, aon, chéim, tae, léi,
An tÁisaonad 2017
de ghéim aon chéim
spraeálfaidh
Tiománaí Traenach agus Scéalta Eile (Céim 11)
An Traein a d’imigh
239
5-10 líne
An Bus Mara 225
2-7
an, ag, le, sé, mé, bhí, í, agus, arsa, amharc, cá bhfuil isteach, teach, síos, cailín, leis, leat tháinig, chonaic, chuaigh, d’imigh an bhfaca, ní fhaca ithe, nuair, ar ais, cuideoidh seo, bhí, agus, dul, níos, níor, arsa, ann, ansin, amharc, siad suas, síos, isteach, ba mhaith, leis, leat, leo, chuaigh, chuig, d’imigh, imigh thosaigh, scairt, ar ais daoine, páistí, uisce
Ar gach lchx3/4 traein stáisiún ar shiúl shiúil tiománaí traenach mo thraein a chuardach óinc-óinc caora an chaora droichead gliogar ainm Róise léimigí Ar gach lchx2/3 ag an Chaptaen Ó Floinn amháin an ghaineamh ar fheabhas splais fliuch san fharraige shnámh ochtapais roic ga nimhe luascadh stopadh bhuail grinneall na farraige na héisc bolgáin ina mbéal an fharraige caoineadh
Litir amháin, fuaim amháin - bó, mú-mú, méé-méé, lón, muc, stad, darb, líne, sásta Dhá/trí litir, fuaim amháin - amach, an bhó, ach, an mhuc, thar, an bhfaca Litir amháin, fuaim amháin - bus, ga, lá, den, trá, stad, mara, ina, ábalta, gasta, turas, arís Dhá litir, fuaim amháin - ar thuras, sa bhus, amach, thart, de phlimp, linne, longadán, crith, rith, linn, scoth
Dán agus 3 scéal Roinnt abairtí athráite
An tÁisaonad 2017
Rás Búmaraing
125
2-8
tá, an, bhí, atá, cé, cén, ann, atá, níos, agus, an bhfuil leis, d’imigh, tháinig, scairt, ar ais, cuidigh daoine, inniu, i gcónaí chríochnaigh
Captaen Ar gach lchx2/3 búmaraing eitleog héileacaptar gabh dobhareach an t-eitleán níos airde stoirm an fhearthainn bhuail tuar ceatha bealach rásaithe ar seachrán féin
Litir amháin, fuaim amháin - rás, mór, splanc, gasta, balún, hurá Dhá litir, fuaim amháin - búmarang, mhór, thintrí, tagann
Cat sa Chistin (Céim 15)
146
2-5 líne
Is, sin, seo, mé, ní, cé, bhí sise, rith, leat, anois, liom, liomsa, maith, ba mhaith, ar ais, aige ar bith, cuidigh, ní bheidh, dúirt, chugainn b’fhearr, ní thiocfaidh
Ar gach lchx2/3 fuist ciúnas iuc moncaí cáis ina háit béar iasc cuileog coinín meacan dearg íosfaidh gíííog coimhéad
Litir amháin, fuaim amháin - mmm, ááúú, go, cat, mór, frog, ina, ocras, banana Dhá litir, fuaim amháin - chistin, ar chat, luchóg, ghasta, bhlasta, bocht, róthrom, anocht
Téacs le rím Struchtúir athráite/curfá
An tÁisaonad 2017
Banda 6 (Oráiste)
• Réidh le tosú ar leabhar ficsin gan an oiread céanna d’intreoir agus plé roimh ré agus
gan an oiread céanna béime ar phictiúir.
• Bheith ábalta leabhar neamhfhicsin a úsáid, an clár a úsáid le codanna cuí a aimsiú
agus a léamh.
• Frásaí níos faide agus abairtí níos casta a léamh.
• Fóinéimí a nascadh níos líofa i bhfocail nua, agus sin a chinntiú le ciall agus comhréir.
• Aird a dhíriú ar réimse níos leithne de phoncaíocht agus leagan amach an téacs.
• Siollaí aitheanta a chuardach agus a léamh i bhfocail le focail níos faide a léamh.
• Tátal a bhaint as téacs.
• Eolas i dtéacs a chinntiú le pictiúir, go háirithe le neamhfhicsean, agus tagairt a
dhéanamh dá bhfuil ann.
• Tosú a úsáid téarmaíocht chuí agus cineálacha téacs á phlé.
Gnéithe an Téacs:
• Scéalta níos faide, suas le 250-300 focal
• Níos mó spáis tugtha don chló ná don phictiúr
• Tacaíonn na pictiúir leis an scéal seachas le focail
• Struchtúr abairtí níos casta
• Réimse de sheánraí, drámaí, dánta, neamhfhicsean agus eile
• Abairtí níos foirmeálta sna téacsanna neamhfhicsin agus réimse de théarmaí
neamhaitheanta
Banda 6
Abairtí níos faide. Níl mórán athráite ann. Éagsúlacht struchtúr agus fochlásail agus naisc sna habairtí. Struchtúir éagsúla maidir le seánraí. Tréithe seánraí a aithint. Níos mó focal ar gach leathanach. Imeachtaí a mhaireann cúpla leathanach.
An tÁisaonad 2017
Céim ar Chéim, Banda 6
Teideal Líon focal/
líne
Focail ardmhinicíochta
Focail suime Focail fuaime Céim 1-4
Gnéithe teanga
An dtig leat seo a dhéanamh? (Céim 6)
187
2-8 líne
thig linn a dhéanamh le iad seo amach cuir air agus déan amharc rudaí rinne muid
Ar gach lch x3/4 gliú peann daite boscaí uibheacha ceallafán glantóirí píopa siosúr scuab phéinte súile páipéar péint úsáid béal greamaigh aghaidh beach eiteoga ceann buí tarraing fuinneog rothaí soilse chrann seoil seol rudaí
Litir amháin, fuaim amháin - clár, bus, bád, an, glas, corp, turtar, bosca, cosa, cúpla, tríd, línte Dhá litir, fuaim amháin - crogall, damhán alla, thig, linn, crogall, ar an chorp, dathanna, amach, dath, ocht gcos, ar chupán, dhá bhosca, ar chrann Léirithe éagsúla d’fhuaim – peann, ceallafán, uibheacha, glantóirí, greamaigh, ceann, beach – rudaí, rothaí, boscaí, glantóirí, buí, greamaigh
Treoracha, briathra sa mhodh ordaitheach. Struchtúr Thig linn … a dhéanamh Clár a úsáid Lipéid
Béir Bhána (Céim 8)
134
3-9 líne
cén atá orthu is iad na tá orthu
Ar gach lch 4/5 béir fionnadh beaga súile cluasa géara radharc
Litir amháin, fuaim amháin - go, cá, san, crúba, bolú, rónta, fosta, tagann Dhá litir, fuaim
Briathra san aimsir láithreach Uatha/Iolra Clár agus Innéacs
An tÁisaonad 2017
acu ag na thig leo maith siad agus cad é a dhéanann téann bíonn faoin
éisteacht rómhaith maireann oighear sneachta cois farraige itheann éisc rosuailt a chodladh sa phluais sa gheimhreadh
coileáin saol earrach seilg rosualt samhradh rolladh troid codladh faoin ghrian
amháin - chuma, mhóra, bhána, mh (rómhaith, samhradh), gh (sa gheimhreadh, faoin ghrian), ph (sa phluais) Léirithe éagsúla d’fhuaim – codladh, rolladh, geimhreadh, samhradh, fionnadh Fuaimeanna coitianta – rosualt, cluasa, sa phluais
Lipéid
Cad é atá an Damhán Alla seo a dhéanamh (Céim 9)
124
2-4 líne
seo dhéanamh tá sé ag déanamh dhéanann tabhairt itheann cuid agus acu teacht dinnéar chucu orm roimh chuid
Ar gach lch x2-5 gréasáin damháin alla feithidí aire na huibheacha sac síoda seilg a dhinnéar ainmhithe beaga suíonn eagla Róise roimh dhamháin sa chuid
Litir amháin, fuaim amháin - cad, é, atá, an, a, sna, do, na, sac, cur, níl, mó Dhá/trí litir, fuaim amháin - damhán alla, i bhfostú, fanacht, dochar, bith, dh (dhamháin), dh (a dhinnéar)
Ceist agus freagra athráite
Dobhareacha (Céim 9)
128
4-9 líne
cad é an is iad na orthu
Ar gach lch x5/6 ainmhithe dobhareacha craiceann tiubh gairide
Litir amháin, fuaim amháin - móra, go, do, le, cosa, bolú, fosta, clábar, óga, minic
Clár agus Innéacs Teideal na gcaibidlí (san áireamh sa
An tÁisaonad 2017
acu níl ag thig leo maith rith cá siad eile itheann agus a dhéanann faoin uisce sí dóibh imigh leat atá leis
fiacla radharc rómhaith cluinstin maireann Afraic in aice aibhneacha fear plandaí snámh ar feadh tamaill fhada1 an mháthair aire bainne cuidíonn méanfach an chiall
Dhá litir, fuaim amháin - chuma, tugann, lochanna, fanacht, fhada, mh (rómhaith, an mháthair), mh (ainmhithe), bh (dobhareacha), bh (aibhneacha)
chuntas) Uatha/Iolra
Feithidí agus Scéalta Eile (Céim 9)
Gréasán 136
5-9
déanann téann sé agus tá an le feiceáil chuig déan tú deirim Mamaí deir sí rinne mé é bíonn ansin deirimse anois caithfidh eile
Ar gach lch x3/4 gréasán i ngaráiste s’againne maidin deifir a Mhamaí briseann de thaisme ceann áit éigin áit chéanna ciall ach oiread
Litir amháin, fuaim amháin - san, arís, sise, mise Dhá litir, fuaim amháin - damhán alla, thart, gach, rithim, charr, mall, tagann, amach, bocht, ach, bhris, bith, mh (a Mhamaí), ng (i ngaráiste), th (de thaisme)
1 I gCaighdeán Oifigiúil 2016, moltar ‘ar feadh tamall fada’
An tÁisaonad 2017
Leamhan 125
2-9
Blasta! 99 2-5
a dhéanamh isteach nua níl ar bith sin sise bhí isteach chuig d’amharc duine déan arsa scairt gheobhaidh gur mhaith dul oscail rinne nuair a chonaic sé mise í sin léim suas ní bhfuair sé síos chuaigh
cnag éigin an fhuinneog leamhan Aintín Anna Séamas Shéamais leabhar Mhamaí páipéar Dhaidí i ngruaig d’eitil d’eitil an chuileog neam an t-iasc íosfaidh an t-éan madadh rua
Litir amháin, fuaim amháin - Áááá, Ná, dó, Rud, srón, lig, mé, solas, urlár, próca, sílim Dhá litir, fuaim amháin - gach, Anna, ach, thart, thit, amach Litir amháin, fuaim amháin - mise Dhá litir, fuaim amháin - thar, loch, ach, amach, damhán alla Fuaimeanna coitianta - rua, chuaigh, ní bhfuair, suas
Deich Lacha (Céim 10)
575 focal (gan
dán, litir)
An Ghé Scátála
234 focal
í is sa sí sé sin ag na
Geabaí scátáil dúil sa tsráid i gcónaí cheol ceol amhrán
Litir amháin, fuaim amháin - lá, am, Gé, gur, stop, cnoc, cosa, gasta, solas, scátála, Colm (guta cúnta)
Dán agus 3 scéal Clár
An tÁisaonad 2017
Lgh. 6-23
Peadar Pearaicít 159 focal Lgh. 24-
35
dul anois agus arsa bhí maith liom leis léi uirthi agat faoi suas síos eile de bheith níor mhaith ba mhaith chonaic ní fhaca thosaigh d’amharc d’imigh ag teacht teach mamaí rothar rith chomh is sí ar an seo atá bhí agus arsa cad é maith liom liomsa leat
mo chroí amháin eitilt a fhoghlaim cosúil géanna bhain shiúil cnoc coinín traein mhór bhuí
dearg scairt spéaclaí eitilte pearaicít i bPeadar a chloigeann d’fhág an fhuinneog oscailt d’eitil ar dhíon theach Eimear síolta leac na fuinneoige go bhfeicfimid i ngairdín
Dhá litir, fuaim amháin - gach, thar, an ghé, thart, fhág, bhrón, tógann Léirithe éagsúla d’fhuaim -talamh, cosúil - scátaí, spraoi, mo chroí, spéaclaí, d’imigh, uirthi, léi Litir amháin, fuaim amháin - lá, fan, Tomás, urlár, fosta, sconsa, ocras Dhá litir, fuaim amháin - ghlas, chrann, linne, crann, chás, scáthán, ng (i ngairdín), bp (i bPeadar),
An tÁisaonad 2017
Réiltín agus
Bean na nÉan
181 focal
Lgh. 36-48
leis agam sise chuig ar ais suas thig cuidiú déanta d’imigh d’amharc chuir isteach amháin is í le sí mé ag an sise agus ansin maith bhí siad nach chuig amharc ní raibh ar ais faoin cuidiú tháinig chonaic chuaigh fuair thug d’ith scríobh beidh léi Mamaí bean
Thomáis ar Pheadar bhuail a chloigín sa bhaile itheann buaileann ag iarraidh aráin cúig lachín bheaga
lachíní ar cheann ligean dúinn Réiltín greim gortaithe Iontach a chuidíonn Bean na nÉan Mamaí mhaith roimh sábháilte cuairt uilig
bh (sa bhaile, bhuail) Léirithe éagsúla d’fhuaim - buí, ar dhíon, síolta, imigh - na héin – teach, leac, Peadar, Eimear Litir amháin, fuaim amháin - Litir amháin, fuaim amháin - lá, cos, bog, cat, arán, doras, fosta, sásta, ábalta, litir Dhá/trí litir, fuaim amháin - ach, lacha, loch, in amanna, clúmhach, míshásta, linn, bhác, chugam, i bhfad, tolg (guta cúnta) Léirithe éagsúla d’fhuaim - Lúsaí, lachíní, iarraidh, léi, Mamaí, itheann - le héin, Réiltín, léi Fuaimeanna coitianta – buaileann, cuairt
An tÁisaonad 2017
amháin cosúil
Géanna ag Coimhéad (Céim 10)
174 focal
2-7 líne
an atá ann tá ithe amharc sí anois eile sise bíonn itheann siad rith ní thig leis ní fhágann a bhíonn siad deir
Ar gach lch x3/4 an mhaidin géanna cois locha amháin coimhéad le chéile ealta snámhann seal contúirt a gceann réidh snámh le heitilt eitilt i gcontúirt croitheann a n-eiteoga oíche ina gcodladh sábháilte
Litir amháin, fuaim amháin - sss, gé, lá, fad, honc, slán, óga, móra Dhá litir, fuaim amháin - ach, locha, loch, thart, an ghé, tógann, amanna, mh (an mhaidin, amharc, snámhann), mh (coimhéad), bh (sábháilte), gc (ina gcodladh, a gceann, i gcontúirt) Léirithe éagsúla d’fhuaim – ealta, seal
Ulchabháin (Céim 10)
164
4-7 líne
cén atá orthu iad acu téann thig leo go hiontach eile teacht cad é itheann siad iontach maith cá mbíonn bíonn mamaí
Ar gach lch x4/5 éin chreiche éin coiníní na hulchabháin géara ag seilg oíche súile éisteacht mhaith cleití eitilt ciúin le hainmhithe ainmhithe beaga a chluinstin francaigh
Litir amháin, fuaim amháin - san, trí, móra, boga, fosta, crúba, goba, óga, te Dhá litir, fuaim amháin - chuma, crúcacha, clúmhacha, luchóga, ulchabhán, tugann, ch (na hulchábháin, a chluinstin, chreiche, oíche), bh (na
Clár agus Innéacs Teidil (san áireamh sa chuntas)
An tÁisaonad 2017
daidí neadacha i gcrainn sciobóil i bpoill ceathair d’uibheacha an mhamaí aire maireann cineálacha difriúla áiteanna fuar i gcoillte i bpluaiseanna
hulchabháin), mh (mhaith, an mhamaí), mh (ainmhithe), bp (i bpoill, i bpluaiseanna) Fuaimeanna coitianta – fuar, pluaiseanna – áiteanna, i bpluaiseanna, maireann, itheann, téann
Na Beacha agus an Béar (Céim 11)
262 ní, níl, níor, is, seo, anseo leis, leat, liom(sa), ort, duit, maith, ba mhaith, anois, isteach chonaic, rinne, d’amharc, chuir, tháinig imigh, ar bith, ithe beidh, ní bhfuair
Ar gach lchx2/3 amháin béar coirceog beach beacha an chéad bheach muidne daor sa choirceog imeoidh d’eitil ar bhéar ruaig cealg ina thóin
Litir amháin, fuaim amháin - lá, mil, rud, dara Dhá litir, fuaim amháin - mhór, an mhil, linne, ach, amach, thart, ch (beach, beacha, sa choirceog, chuir, chonaic, an chéad) cealg (guta cúnta) Léirithe éagsúla d’fhuaim – beach, cealg, leat
Uatha/iolra – bech/beacha d’eitil, d’amharc
An Búmarang (Céim 11)
178
6-7 líne
is cad é atá ann a chaitheann a chaitheamh tú tá
Ar gach lch 6/7 cuartha búmaraing úsáid úsáidí muintir na hAstráile
bliain d’úsáid seilg
Litir amháin, fuaim amháin - mín, mó, as, don, mar, spórt, bata, mílte, patrún Dhá litir, fuaim
Clár agus Innéacs (níl san áireamh sa chuntas) Teidil caibidlí (san áireamh sa chuntas)
An tÁisaonad 2017
sé ar ais nuair iad siad agus níos a dhéanamh déantar an chuid bíonn a bhíonn orthu scéal pictiúr thig leat
iascaireacht don tseilg buaileann rudaí crua eitilt sciatha airm ceol adhmad péint patrúin baint bain triail
amháin - búmarang, ar bhúmarang, cothrom, a thagann, tagann, chugat, casann, amanna, ts (don tseilg) Fuaimeanna coitianta – iascaireacht, siad, iad, sciatha, triail, bliain - crua, cuartha, buaileann Patrúin – úsáid, úsáidí, d’úsáid – déantar, a dhéanamh – bíonn, a bhíonn – a chaitheann, a chaitheamh
Uatha/Iolra
Mar a Cheap an Coinín an Ghrian (Céim 12)
165
3-6 líne
dúirt is mé tá ag imeacht liom leis chonaic sé bhí siad anseo chuir arsa rachaidh mise air rinne
Ar gach lch x4/5 amháin coinín sealgaire seilg shiúil roinnt fathach ruaig tóir eangach cheap dhraíochta an mhaidin dár gcionn eagla an ghrian de bhéic scian
Litir amháin, fuaim amháin - lá, go, ón, cos, rud, lig, lorg, lena, idir, gasta Dhá litir, fuaim amháin - mhamó, ollmhór, gach, i gcrann, dhá chrann, amach, róthe, fathach, dh (dhraíochta, dhá, ar dhroim, dhóigh) Léirithe éagsúla d’fhuaim –
An tÁisaonad 2017
níor an ndéanfaidh tú dom chuaigh chuig tháinig orthu thig liom thug d’imigh suas go dtí inniu
ghearr spéir ar dhroim choinín áit dhóigh
sealgaire, eangach, ghearr, cheap Fuaimeanna coitianta – scian, an ghrian – ruaig, suas, chuaigh
An Samhradh agus an Geimhreadh (Céim 12)
243
2-9 líne
an, bhí, ní raibh, sí, a, ar, sé, mé, sise, na, sa, ag, arsa, agus, níos, ansin, tá, sin d’amharc, inniu, go dtí, fuar, tháinig, chuig, rinne, ba mhaith, liom, sibh, libh, orm, agaibh, d’imigh an t-uisce, síos, suas, eile, isteach, ar ais, anois, cuid caithfidh, thosaigh, déanfaidh, ní dhéanfaidh, beidh, rachaidh
samhradh geimhreadh dorcha beatha Yhi an ghrian codladh amháin mhúscail d’oscail súile a mhúscailt talamh fear crainn sléibhte leáigh sneachta sileadh aibhneacha na haibhneacha éin spéir ainmhithe shéasúr dearmad in aice sa gheimhreadh
níos faide ar shiúl liathróid
Litir amháin, fuaim amháin - lá, ón, te, fás, solas, órga, ina, lena Dhá/trí litir, fuaim amháin - i bhfad, ó shin, domhan, ann, bláthanna, lochanna, a chur, amach, dorchadas, dhá, ghorm, mh (amháin, a mhúscailt), bh (sléibhte, aibhneacha) gorm, dorcha (guta cúnta) Léirithe éagsúla d’fhuaim – samhradh, geimhreadh, sileadh, talamh, súile
Uatha/iolra Na séasúir
An tÁisaonad 2017
Fuaimeanna coitianta – an ghrian, liathróid Patrúin – aibhneacha, na haibhneacha – mhúscail, a mhúscailt – déanfaidh, ní dhéanfaidh
Cé hiad na carachtair? (Céim 14)
190
2-6 líne
seo í agus go leor cuir le chéile cé atá ann tá deas beag múinteoir dreapadh aige chuaigh suas amharc anois táimid uilig againn bhí leabhar léamh nuair
Ar gach lch x2-4 Róise buaitaisí dearga torthaí gléasta mar Chochaillín dearg léine oíche a chaipín léarscáil tithe Liam beag an néilín Máire sa ghairdín síolta mar Threasa Brian éadaí feirme pónairí Sheán pónaire drámaí scéalta féasta a bhuaileann
Litir amháin, fuaim amháin - mór, ór, mar, gas, rud, bán, spád, gorm, cóta, gorma, trumpa, hata, Dhá litir, fuaim amháin - Tarlach, tithe, gach, ghlas, ghasúr, shona, shásta, nach, fonn, thú, ch (a chaipín, mar Chochaillín) Léirithe éagsúla d’fhuaim – gléasta, léarscáil, néilín, éadaí, féasta Fuaimeanna coitianta – Liam, Brian
Struchtúr le rím, níl athrá ann maidir le focail nua
Lucaí Luchóg (Céim 15)
224
3-9 líne
amháin tháinig scoil agus
Máire múinteoir lá breithe stórais
Litir amháin, fuaim amháin - lá, lí, úr, cás, lán, don, ina,
An tÁisaonad 2017
léi bhí ar an ag sa fuair seomra nuair páistí páiste teach chuir siad í rith suas ithe eile uisce tabhairt cuid scríobh fúithi chuig chuaigh a fháil rinne faoi ní raibh go fóill uilig ceann di
nua dúil sciatháin choimhéad a féasóige píosaí na luchóige bia seal aire thomhais leabharlann le heolas póstaer roimh i bhfad ainm d’iarr Máire ar phíosa páipéir na hainmneacha
roghnaigh príomhoide an t-ainm Lucaí mhaith seans abhaile deireadh na seachtaine
gorm, graf, cárta, bosca, ribín, dánta, Dhá litir, fuaim amháin - luchóg, luchóga, bhosca, lámha, úll, ghlan, gach, thóg, i bhfad, i mbosca, mhór, th (sciatháin, thomhais, breithe), mh (mhaith, príomhoide, thomhais), mh (choimhéad) Léirithe éagsúla d’fhuaim – múinteoir, dúil, deireadh – píosaí, Lucaí, roghnaigh, di, príomhoide – seal, ainm, seans Fuaimeanna coitianta - bia, d’iarr – nua, suas
An Troid ar an Chnoc (Céim 17)
309
1-16 líne
an ar chuaigh rinne Mamaí dóibh suas siad leis bhuail le chéile beidh
Ar gach lch 4/5 chnoc cnoc troid céad ceapaire gabhair gabhar an charraig dhubh poill choiníní
Litir amháin, fuaim amháin - muca, blasta, burgar, arda, picnic, cuma, cosán, doras Dhá litir, fuaim amháin - roll, linn, barr, ar bharr, gach, nach, cham,
An tÁisaonad 2017
againn arsa maith go leor thosaigh síos s’againn iad caoineadh ar mhaith libh cuid deireadh bheith ann nuair teach cairde cad é an bhfuil a fhios agaibh tháinig isteach
carraigeacha crua beaga an chnoic bhrúigh méileach scréachaíl mhillteanach leag ciseán na ngabhar caillte trua de cheapairí amaideach leoga spáis ainmhí a Mhamaí dinnéar bhuel rolladh anuas aníos scriosta
chrann, salach, sa chistin, thart, thit, bláthanna, phicnic, libh, ar dtús, ch (chnoc, an charraig, choiníní, scréachaíl, de cheapairí), mh (mhillteanach, ainmhí), ng (na ngabhar) Léirithe éagsúla d’fhuaim – carraig, ceapaire, méileach, amaideach Fuaimeanna coitianta – crua, trua, anuas
Tá Slaghdán ar an Dineasár (Céim 19)
235
4 líne
mhúscail an rinne sé fuair ar seisean faoi níl sa teach dúirt rachaidh mé chuig siopa bhí aige arsa cad é
dineasár slaghdán ina cheann sraothartach mhothaigh a chiarsúr deoch líomóide líomóid rithfidh taobh amuigh Mac Aoidh greim daingean ar théad a eitleoige geallbhuí
a dhineasáir á-a-tsiú droichead an tUasal Stua
Litir amháin, fuaim amháin - go, Fí, dó, den, mac, mór, mar, Trom, Bran ina, gasta, Rónán, lena, sodar, Lara, Tara, Mara, litir Dhá litir, fuaim amháin - anonn, ach, chur, chat, gach, ghlan, shrón, the, bhrón, míshásta Léirithe éagsúla
Téacs le rím
An tÁisaonad 2017
atá tú ag dul síos bóthar go bhfaca isteach leis chonaic bheag leo cheannaigh féin agus d’imigh ar ais luí faoi na glanadh eile déanamh air sibh inniu duine siadsan
a bhealach tréidlia rua Caoimhín Seán go ndéanfadh a ghnó siopadóir dheireadh seachtaine rudaí casadh a chairde
d’fhuaim – dineasár, ina cheann, daingean, geallbhuí, a bhealach, droichead, seachtaine, casadh, a chairde – geallbhuí, rudaí, amuigh, rithfidh, mhothaigh, faoi, luí – dheireadh, go ndéanfadh, casadh, glanadh, déanamh, a-a-tsiú