cinsiyet rolleri ve tv

8/6/2019 Cinsiyet Rolleri Ve Tv

1/9

Kurgu DergisiS: 17, 35-43, 2000C N S Y E T R O L L E R L L G L S T E R E O T P L E R N

T E L E V Z Y O N D A SUNUMUYard. Do. Dr. Grsel YAKTIL OGUZ

ZETTelevizyon i n s a n l a r n evresindeki dnya ile ilgili m e s a j l a r g l e n d i r d i ikltrel stereotiplerle doludur. Gerek ocuk gerekse y e t i k i n her e i ttelevizyon p r o g r a m olduka fazla stereotipi b a r n d r r . Bu konuda y a p l a na r a t r m a l a r n o u cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipler zerinde d u r m a k t a d r .Bu a l m a n n a m a c , kavramsal a k l a m a l a r temel alarak, stereotip, cinsiyetrolleri ve televizyon a r a s n d a k i b a l a n t zerinde durmak ve alanda y a p l m nemli a r a t r m a l a r d a n rnekler sunarak konuyu a k l a m a k t r .

G R

Televizyonun y a a m m z a girmesiyle t o p l u m s a l l a m a sreci de d e i m i t i r .Esslin (1991) hemen hemen tm teknolojik g e l i m e l e r d e o l d u u gibi televizyonunda ilk k t n d a fazla ciddiye a l n m a y p , ufak bir yenilik muamelesi g r d n vesosyal, kltrel ve zihni evremizin olduka etkili bir unsuru haline gelmesindensonra da bu t a v r n uzunca bir sre devam e t t i i n i syler. Oysa W i l l i a m s ' n dad e d i i gibi televizyon yle yabana a t l a c a k , en basit a n l a m y l a grme ve haberverme a r a c d e i l d i r . B a l b a n a bir kltrel biim, k u r u m l a m a , bir d a v r a n k a l b d r (aktaran Mutman, 1995, s. 25).

Televizyon 1950'lerde teknolojik olarak bir dnm n o k t a s n a g e l d i i zaman bualanla ilgili a r a t r m a l a r da belirgin bir biimde b a l a d . A r a t r m a c l a r televizyonui n s a n n d e e r l e r sistemini kontrol a l t n a alan yeni faktrlerden biri olaraka r a t r m a y a b a l a d l a r ve televizyonun da aile, a r k a d a l a r , din ve e i t i m gibid e e r l e r sisteminde, ncelikli ve b a m s z t o p l u m s a l l a m a srecinde a y n nemesahip olup o l m a d n sordular: B u l d u k l a r y a n t "evet" di (Chesebro, 1982, s.469).

Televizyon kltrel a d a n e l e t i r i l i p analiz e d i l d i i zaman sonularlak a r l a l m a k t a d r : bir i l e t i i m a r a c olarak a d a toplumun b e l k e m i i d i r ; estetikbir nesne olarak da yk anlatma fonksiyonuyla bir kltr sorgulamakta veb i r l e t i r m e k t e d i r (Newcomb & Hirch, 1985, s. 275).

Anadolu niversitesi, i l e t i i m Bilimleri Fakltesi35


2/9

S T E R E O T p KAVRAMI, C N S Y E T R O L L E R VE T E L E V Z Y O NTelevizyonun t u t u m l a r ve k a v r a m l a r e k i l l e n d i r m e d e k i rol y a d s n a m a y a c a k

bir durumdur. A r a t r m a c l a r televizyonu en nemli r e n m e k a y n a olarakgsterirler (Toeplitz, 1980; Brown, Geis, Jenning & Porter, 1984). n s a n l a revresinde olup bitenler ve d i e r insanlar h a k k n d a r e n m e y e e i l i m l i d i r l e r .A y r c a televizyondaki rnekleri gzlemlemek yoluyla d a v r a n k a l p l a r n r e n i r l e r . n s a n l a r n televizyondan r e n m e l e r i o u zaman onunla tesadfii l i k i l e r i sonucu olur. F a r k n d a olmadan pekok e y e maruz k a l r l a r . Bu kapsamdaele a l n m a s gereken bir kavram da "stereotip" dir.

ncelikle d e i n i l m e s i gereken konu k a t e g o r i l e m e srecidir. Toplumsaldurumlara anlam vermek iin b a v u r d u u m u z k a t e g o r i l e m e sreci evre ileuyumumuzu k o l a y l a t r p , onu daha basit bir e k i l d e a l g l a m a m z s a l a r .Kategorizasyon genelde i n s a n n k a r m a k dnyayla b a a k m a s n n zorunlu birk o u l u olarak k a v r a m s a l l a t r l r . Her an e i t l i kaynaklardan gelen ok fazlabilgiyle k a r l a a n ve d e v a m l bir i ve d evreye uyum s a l a m a k zorunda kalani n s a n n bilgi i l e m kapasitesi s n r l d r . H e r e y e a y r a y r dikkat yerine belli birtasarrufa gider (Bilgin, 1994, s. 171-172). Burada' kategorizasyon a l g l a n a nu y a r a n a r n dzenlenmesinin bir yolu olarak grlr. Ancak bu, toplumsaly a a n t n n basit bir dzeyde ve evreyi e m a t i z e ederek a l g l a n m a s n a ve insang r u p l a r ve olaylar h a k k n d a tipolojiler o l u t u r u l m a s n a neden olur. Bunun birsonucu olarak n y a r g ve stereotip o l u u r .

Harding vd., n y a r g y b a z grup d yelere y n e l m i ve b a s k n bir e k i l d eolumsuz d e e r l e n d i r m e l e r b a r n d r a n bir unsur olarak d e e r l e n d i r i r l e r (aktaranStroebe & Inska, 1989, s. 8). Stereotip ve r y a r g a r a s n d a k i a y r m inanlar,d n c e l e r ve tutumlar a r a s n d a y a y g n olarak y a p l a n a y r m l a paralellik gsterir.Orjinal olarak l798'de k a z a n l a n stereotip k a v r a m , toplumsal evre h a k k n d a k ibilgi srecinde hemen hemen her insan t a r a f n d a n k u l l a n l r . Stereotipler b a z f a y d a l i l e v l e r yklenmesine k a r n , negatif a r m l a r a da sahiptir. n s a n l a r btnlk olgusundan u z a k l a t r a b i l i r .

Televizyon, i n s a n l a r n evresindeki dnya ile ilgili m e s a j l a r g l e n d i r d i istereotiplerle doludur. Gerek ocuk gerekse y e t i k i n her e i t televizyon p r o g r a m olduka fazla stereotipi b a r n d r r . Y a p l a n a r a t r m a l a r a b a k l d n d a bu konuda enfazla cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipler zerinde d u r u l d u u g r l m t r . Cinsiyetrolleri ile ilgili stereotipler y a l n z c a televizyonda d e i l d i r . ocuk k i t a p l a r , dersk i t a p l a r , a r k l a r , romanlar, filmler, makaleler ve izgi romanlar gibi pekok yerdebu tr stereotipler bulunabilir. Bunlar a y r bir a l m a konusudur ancak bu durumbize bu konunun nemini gstermektedir. Televizyonun bu konuda s t l e n d i i roly a d s n a m a y a c a k bir gerektir. Seiter (1986, s. 19)'e gre stereotiplerin televizyon

36


3/9

da dahil kitle i l e t i i m a r a l a r n d a k i ideolojik g o r u n u u n e bakarken o n l a r nt a n m l a y c g r n kadar d e e r l e n d i r i c i y a n n a da bakmak gerekir.

Televizyon p r o g r a m l a r y a p s g e r e i k s a o l d u u iin karakterlerin k i m l i iolduka abuk o l u t u r u l m a l d r . Bunu yapmak iin de bu konuda a l a nprofesyoneller s k s k stereotipleri k u l l a n r l a r . Bir stereotip, bir grup insan veya biri n s a n n b a s m a k a l p veya d e i m e z i m a j d r . Stereotipler genellikle kolaycaa n l a l a b i l e c e k ve t a n m l a n a b i l e c e k bir d a v r a n , bir giyim r n e i n e uyar. S s belli stereotipler iinde s u n u l m a s bir grup veya insan h a k k n d a bir y a r g o l u t u r u r .

Genellikle stereotipler g e r e e fazla y a k n d e i l d i r l e r , buna k a r l k gereky a a m tamamlamada daha fazla kusursuz (veya kusurlu) ve daha fazla ncedentahmin edilebilir, bilinebilir. r n e i n tipik bir erkek stereotipi m a c e r e c ,hkmedici, zeki ve s a r s l m a z bir "gerek erkek (!)" dir. Cinsiyet rolleri ile ilgilibyle stereotipler izleyicilerin k o l a y l k l a t a n m l a y a b i l e c e i ve b a l a n a b i l e c e ibiimdedir. Bununla birlikte tehlikeyi de beraberinde t a r . r n e i n izleyicilerinerkeklerle ilgili a l g l a m a s n etkiler. Bir kimsenin erkeklerin ne o l a b i l e c e i ve ney a p a b i l e c e i ile ilgili d n c e s i n i s n r l a n d r a b i l i r ; beklentileri, d a v r a n l a r etkileyebilir.

Cinsiyet rollerinin d o u t a n o l m a d sonradan r e n i l d i i a r t k ok y a y g nolarak bilinen bir g r t r . Kltr ve zamana gre d e i i r , hatta bireyleriny a a m l a r n n g i d i a t e s n a s n d a da d e i e b i l i r . Kltrel y a p ierisinde uygun erkekve k a d n rolleri, bunlara uygun d a v r a n l a r r e n i l i r . Bir kltr iindeki d e i i kgruplar a r a s n d a bile "erkeklik" ve " k a d n l k " d e i i k e k i l l e r d e t a n m l a n a b i l i r . Buynden b a k l r s a bu k a v r a m l a r n o u l o l a r a k k u l l a n l m a s da o l a s d r . Btnerkekler "lider", " i n a t " , " s a l d r g a n " , " b a m s z " , "risk a l c " vb. o l a m a y a c a gibibtn k a d n l a r da " a n l a y l " , "sevecen", " b a m l " , "duygusal", "koruyucu" vb.d e i l d i r . Bu tr nitelikler birok insanda d e i i k derecelerde olabilir.

Chandler (1998) televizyonun egemen stereotipleri y a n s t t iin cinsiyetleilgili geleneksel stereotipleri de devam e t t i r d i i n i syler. Televizyon a y n zamandao n l a r glendirir ve d o a l m gibi sunar. Programlar da genelde geleneksel erkekb a k a s n d a n sunulur. Birok e y e r k e k l e r i n d n y a s olan televizyondan r e n i l i r . A y n zamanda izleyiciler kendi b a k a l a r n da bu b a k a s y l ad e i t i r i r l e r .

ALANA KATKIDA BULUNAN A R A T I R M A L A R

Televizyondaki cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipler a r a t r m a c l a r a s n d a nnemli ve byk bir a r a t r m a a l a n haline g e l m i t i r . Bu, i n s a n l a r n hergnky a a m y l a d o r u d a n ilgili o l d u u iin nemli bir a l a n d r . Bu a r a t r m a l a r l a ilgili

37


4/9

olarak ortaya k a n sonulardan ilki erkeklerin k a d n l a r a gre ekranda daha s g r n d d r . Erkek rolleri daha y a y g n ve ilgi ekicidir. Erkek o u n l u k l ayksek statl rollerde ve ev d n d a , i y e r i n d e gsterilirken, k a d n l a r aile y a a m ve k i i s e l i l i k i l e r i iinde gsterirler. Erkekler de baba, koca olarak gsterilseler dea y n zamanda b a k a etkinlikler iindedirler. K a d n l a r ev d alanlarda, a l a nkonumlarda gsterilirler ancak ona y a k t r l a n geleneksel mesleklerdedirler.Bunlar da o u n l u k l a r e t m e n l i k , h e m i r e l i k , sekreterlik vb. mesleklerdir.Nadiren avukat, i k a d n , hakim, doktor veya b i l i m k a d n olarak grlrler. a l a nk a d n l a r n k a r l a t b a z sorunlar v a r d r . ncelikle evliyseler bir i t e a l m ad u r u m l a r a z d r . K a d n l a r a l m a h a y a t n d a b a a r l olarak gsterilmelerine k a r nk i i s e l y a a m l a r n d a mutsuz olarak gsterilir. A y r c a a l a n evli k a d n l a r , a l m a y a n l a r a gre daha mutsuzdurlar. Evli k a d n l a r n i d d e t e u r a r n a o r a n dadaha a z d r . E e r k a d n ve erkek ebeveyn ise baba anneye gre daha aktif ve kararverici k o n u m d a d r (Signorelli, 1989; Greenberg, 1988; Reep & Dambort, 1989;Durkin, 1985; Chadler, 1998; Fadness, Gorr, Kadovy, Lewis & Warren, 1998;Skill & Wallace, 1990).

K a d n l a r daha ok aile ve romantik i e r i i olan ve olay rgs bu merkezdeg e l i e n programlarda grlrler. Genellikle erkeklerden gentirler (Signorelli,1989). Inghkam, 1997'de y a p t "ocuklar, cinsiyet ve televizyon" a d l a l m a s n d a , erkeklerin k a d n l a r a gre daha cesur, daha az duygusal, daha kesinve i n a t , f z i k s e l s a l d r g a n l k iinde, kendi problemlerini kendileri zer konumda,k a d n l a r n ise daha pasif, daha cazip ve tutkulu, daha duygusal, erkeklere nazarandaha az bilgiye sahip ve kk rollerde g s t e r i l d i i n i s a p t a d l a r (aktaran, Fadnessvd., 1998). Daha nce y a p l a n a r a t r m a l a r a b a k l d zaman a s l n d a ok fazla bird e i i k l i i n o l m a d da grlmektedir. Sprafkin ve Libert (1978), Baehr (1980),McGhee & Freuh (1980), Durkin (1985), Zemach & Cohen (1986), Greenberg(1988) ve Reep & BelI (1990) y a p t k l a r a l m a l a r d a y u k a r d a a d geen a l m a y a ok y a k n sonular b u l m u l a r d . K a d n l a r n duygusal ve a y n zamandaduygusal d e s t e e gereksinimi olan, mutlu, b a r l , daha az yetenekli, b a m l ,itaatkar, i d d e t e maruz kalan, kurban vb. konumda, erkeklerin ise daha gl vek a r a r l , zeki, problem zc, h e r e y i n stesinden gelen vb. konumda s u n u l d u u n usylediler.

Meehan (1983) televizyonda "iyi" k a d n l a r n n a s l s u n u l d u u ile ilgili y a p t a r a t r m a d a "evcimen", " d u y a r l " ve "itaatkar" olma gibi zelliklerin nplandao l d u u sonucunu k a r d . "Kt" k a d n l a r ise " b a m s z " , "bencil" ve "asi"ydiler."Rya k z " stereotipi ise nazik, d u y a r l , itaatkar, rekabeti olmayan, alak gnll,sevimli ve b a m l gibi zellikleri b a r n d r y o r d u . Erkek kahraman f z i k s e l olarakgl, i d d i a c , s a l d r g a n , g i r i i m c i , b a m s z , rekabeti ve h r s l zelliklergsteriyordu. Buradan da televizyondaki k a h r a m a n l a r n "iyilik", "g", "kontrol"," b a a r " , "gven", "yetenek" gibi zelliklerle t a n m l a n d k l a r grlmektedir.

38


5/9

Modleski de pembe dizilerle ilgili y a p t a l m a s n d a "iyi" anne k a v r a m n ad e i n i r . y anne aresizdir, evresinde olan d e i i k l i k l e r i bekler, kendines o r u l d u u n d a t verir, v e r d i i t geici bir r a h a t l k s a l a r s a da etkisizdir.Sempatik ve h o g r l o l m a s en temel meziyetidir. "Kt" k a d n ise k a d n erkekrollerini tersine evirir; ynlendiricidir. Geleneksel beklentileri yerine g e t i r m e d i iiin ktdr (aktaran r v a n & Binark, 1995)

Televizyondaki program trlerine b a k l d zaman bir k s m n n erkeksi birk s m n n da k a d n s olarak d e e r l e n d i r i l e b i l e c e i grlmektedir. r n e i n macerafilmleri, diziler erkekleri g, otorite, s a l d r g a n l k ve teknoloji iinde t a n m l a r .Televizyondaki spor p r o g r a m l a r da erkeklerin hakimiyeti a l t n d a d r ve erkeklikd e e r l e r i n i r e t i r . Bu tr programlar erkekleri rekabet, g ve disiplin i l i k i l e r iiinde t a n m l a r . B a z durumlarda da i d d e t d o a l hale getirilir ve erkekler iinkahramanca bir eylem biiminde sunulur. K a d n l a r l a birlikte a n l a n en belirginprogram tr pembe dizilerdir. Burada k a d n aile i l i k i l e r i iinde t a n m l a n r .Erkekler bazen egemen ve otorite o l m a n n tesinde koruyucu, seven veetkileyicidir. Fiske (1987) erkeksi p r o g r a m l a r n , daha a k , belirsiz olan feminenprogramlara gre, oklu yoruma daha az a k o l d u k l a r n syler. K a d n l a r pembedizilerde i z l e d i i karakterler ve durumlar h a k k n d a b a k a l a r y l a k o n u u r l a r . Biranlamda karakterler izleyicilerin hergnk y a a m l a r n n bir p a r a s haline gelir.

Televizyonda yeralan ocuklar da cinsiyet rolleri iinde verilir. K ocuklarbebekleri ile o y n a y p ev i l e r i n e y a r d m ederken, erkek ocuklar daha sportifoyunlar ierisindedirler, aktiftirler, s a l d r g a n d r l a r . Pearson (1985)'a gregeleneksel oyunlar cinsiyet a y r m c l n cesaretlendirir. o c u k l a r n oyanamad a v r a n n a b a k l d n d a erkeklerin k z l a r a nazaran daha ev d n d a , sportif vefantastik oyunlarla i ie o l d u k l a r grlr. K z l a r ise daha ok bebekleriyle imekanlarda oynamaya e i l i m l i d i r l e r . B u n l a r n sonucu olarak k z l a r vcutsalhareketlerinde ve sessel ifadelerinde daha fazla tutucu ve ekingen bir t a v riindedirler. Erkek ocuklar da ise daha b a m s z d a v r a n l a r gzlenir. Fiske(1987)'ye gre de erkek olabilmek iin, erkek o c u k l a r n y a n d a n daha olgund a v r a n m a l a r gerekmektedir. Televizyonda bu e i t l i rneklerle k a r m z a k m a k t a d r .

Chandler (1998) ocuk p r o g r a m l a r ile ilgili y a p l a n a r a t r m a l a r n sonucunud e e r l e n d i r e r e k karakterlerin o u n u erkeklerin o l u t u r d u u n u sylemektedir. Buizgi filmlerde de byledir. H a y v a n l a r n c a n l a n d r d karakterlerde de d a l ma y n d r . Mesleki d a l r n d a da bu stnlk erkekler zerindedir. A y r c a durumkomedilerinde de cinsiyet rolleri ile ilgili benzer stereotiplere r a s t l a n m t r ( Y a k t l ,1991).

39


6/9

Televizyon r e k l a m l a r n d a cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipler olduka f a z l a d r .Mamay & Simpson (1981) y a p t k l a r a r a t r m a d a k a d n l a r n kavramdas u n u l d u k l a r n s a p t a m l a r d r : "annelik", " e v k a d n l " ve "gzellik". Annelikleilgili rolde y a l n z ocuklar d e i l btn bireyler sz konusudur. Yemek h a z r l a m a ,mutfak a l v e r i i , ocuk b a k m vb. e y l e r hep k a d n a aittir. E v k a d n l da pek ok e y i kapsar: Yerleri silme, b u l a k y k a m a , toz alma, f r n temizleme, tuvalettemizleme gibi. Gzellikle ve hijyen ile ilgili durumlarda ise rnlerszkonusudur: Sabun, a m p u a n , makyaj vb. Bunun y a n n d a , k a d n l a r erkeklerehitap eden bir rnde o n l a r b a t a n k a r m a k iin cinsel obje olarak k u l l a n l r l a r .Lovdal (1989, s. 718) da televizyon r e k l a m l a r n d a erkeklerin hareket halindeo l d u u n u , k a d n l a r n ise g r n d n syler.

Fadness vd. (1998) reklamlarla ilgili y a p l a n a r a t r m a l a r n s o n u l a r n d e e r l e n d i r m i l e r d i r . Bunlar zetle y l e d i r : E l e n c e ile ilgili reklamlarda % 30.5erkek % 0.1 k a d n yer a l m ; k i i s e l rn r e k l a m l a r n d a % 17.2 erkek, % 55.8k a d n yer a l m ; a n l a t c l a r ve d seslerin % 9 0 ' erkek, %10'u k a d n d r ; evle ilgiligrevlerde % 3 erkek % 97 k a d n yer a l m ; televizyonda gsterilen k a d n l a r n %77'si ok zinde, s a l k l ve gzel vcutludur; k a d n l a r n % 4 0 ' n n a k c a gsterilenbir meslekleri yoktur. Kilbourne de r e k l a m l a r n mitsel bir dnya y a r a t t n veirkin, ok i m a n , fakir, mcadele iinde, sakat vb. i n s a n l a r n pek fazlag r l m e d i i n i syler (aktaran Harper, 1998). Bu konu ile ilgili y a p l a n bir b a k aa r a t r m a hala g n c e l l i i n i y i t i r m e m i grlmektedir. Welch vd. (1979)reklamlardaki k ve erkek ocuklarla ilgili y a p t k l a r a l m a l a r n d a biimselsunuma da d e i n m i l e r d i r . Aktif bir biimde sunulan erkek ocuklar h z l kamerahareketleri ve kesmeler, d e i i k sahneler, yksek ve dramatik mzik ve ses iindek a r m z a k a r . K o c u k l a r n yer a l d reklamlarda ise biraz soluk, zincirlemeg e i l e r v a r d r ve arka fondaki mzik hafif ve y u m u a k t r .

Reep & Dambort (1989, s. 542-543) ok fazla televizyon izlemeninstereotiplerden daha fazla etkilenmeyi de beraberinde g e t i r d i i n i s y l e m i l e r d i r .Bu etkilenme a a m a d a i n c e l e n m i t i r : (1) Televizyondaki stereotipler daha okhangi cinsiyet rollerini k a p s a m a k t a d r ? (2) B u n l a r hangi izleyicilera l g l a m l a r d r ? (3) Hangi s k l k l a izleme bu a l g l a m a l a r e t k i l e m i t i r . Bu a l m a d a izleyicilerin televizyondaki cinsiyet rol modelleri ile ilgilia l g l a m a l a r n d a d e i i k sonular ortaya k m t r : (1) K a d n l a r n negatif veyapozitif olarak temsil edilmesini geleneksel e l e t i r i d e n ok a d a e l e t i r i iindeyaparlar (2) O y u n c u l a r n cinsiyetinden ok c a n l a n d r d k l a r rollerdeki statleriy a r g l a r l a r (3) Kendi cinsiyetleri televizyondaki cinsiyet rollerini a l g l a m a l a r n etkiler (4) Erkekleri k a d n l a r d a n daha fazla stereotipler iinde d e e r l e n d i r i r l e r (5)Cinsiyet rolleri ile ilgili e i l i m l e r i televizyon karakterlerini d e e r l e n d i r m e l e r i n ietkilemektedir. Bunlara ek olarak s izleme s o n u l a r ortaya k a r r : Bireyselkarakterler ve programlar nispeten nemsizdir. nk izleyiciler belirli ierikleri

40


7/9

yorumlama veya belirli karakterleri zmleme yerine, o n l a r n a l g l a m a l a r genelde s izleme sonucu o l u u r . z l e y i c i l e r karakterler ve olaylar a r a s n d a ya okaz a y r m yaparlar ya da yapmazlar. r n e i n onlara gre bir k a d n her k a d n d r veyabir i d d e t eylemi btn i d d e t eylemleridir (Reep & Dambort 1989, s. 550).SONU

Cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipler birok e k i l d e bize s u n u l m a s n a k a r n oky a y g n bir biimde televizyonda bulunur ve bize sunulur. Hem k a d n l a r n hemerkeklerin televizyonda byk oranda geleneksel stereotipler iinde s u n u l d u udaha nceki s a t r l a r d a verilen a r a t r m a l a r n s o n u l a r n d a da g r l m t .Geleneksel stereotipler sunularak y a a m seeneklerinin ve cinsiyet rolleri ile ilgilid e e r l e r i n a l g l a n m a s n a k a t k d a b u l u n u l m a k t a d r . Harper ( 1 9 9 8 ) ' n televizyonucinsiyeti olarak t a n m l a y a n ve cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipleri g l e n d i r d i i n isavunan d n c e s i n e k a t l m a m a k o l a n a k s z d r . Ancak televizyon cinsiyet rollerininbiimlendirilmesinden sorumlu tek ara da d e i l d i r . Chandler ( 1 9 9 8 ) ' n da d e d i igibi toplumsal y a a m d a bu tr d a v r a n l a r n pekok r n e i n e rastlanabilir. Dahalokal veya ev iinde d o r u d a n elde edilen deneyimden ok daha g e n i bir dnyadabulunan "model" rnekleri s u n m a s a s n d a n televizyonun k a t k s y a d s n a m a z .

Toplumsal evre h a k k n d a bilgi edinme srecinde hemen herkes t a r a f n d a nk u l l a n l a n stereotipler k a n l m a z d r . Ancak i n s a n l a r btnlk olgusundanu z a k l a t r a b i l i r ve bir grubun k a r s n a b a k a bir grubu getirebilir. Buna b a l olarak da bir t a r a f bir d i e r tarafa k a r stn pozisyonda gsterebilir. Televizyonve cinsiyet rolleri ile ilgili stereotipleri ele a l r k e n zerinde d u r u l m a s gerekennokta da budur.YARARLANlLAN KAYNAKLARBaehr, H. (1980). The liberated women in television drama. In H. Baehr (Ed.),

Women and media. Oxford: Pergamon.Bilgin, N. (1994). Sosyal bilimler k a v s a n d a kimlik sorunu. z m i r : Ege.Brown, V., Geis, F. L., Jenning, J. & Porter, N. (1984). TV commercials as

achivement seripts for women. Sex Roles, 10 (7/8), 513-525.Chandler, D. (1998). Television and gender roles. (Online).http://www.aber.ac.uk/ednwww/undergradlED30520/gender tv.html.

41


8/9

Chesebro, J. W. (1982). Conununication, va1ues and popular television series. Aseven year assesment. In G.Gumbert & R.Catchart. (Eds.), Inter media.Newyork: Oxford University Press.

Durkin, K. (1986). Sex-Roles and the mass media. In D. J. Hargreaves & A. M.Colley (Eds.), The psychology ofsex-roles. London: Harper & Row.Esselin, M. (1991). TV Beyaz c a n m a r k a s . M. iftkaya (ev.). s t a n b u l : P n a r .Fadness, C., Gorr, A., Kadovy, T., Lewis, M. & Warren, N. (1998).

A Psychological look at gender on TV. (Online).http://www.stolaf.edu.lpeoplelLewism.

Fiske, J. (1987). Television culture. London: Methuen.Greenberg, B. S. (1988). Some unconunon television m a g e s and the drench

hypothesis. In S. Oskamp (Ed.), Television and social issues. Califomia:Sage.

Harper, P. T. (1998). The portrayal of woman on television. (Online).http://www.aber.ac.uk/ednwww/undergradlED30520/pth60 i .html

Lovdal, L. T. (1989). Sex-Role messages in television conunercials: An update.Sex Roles, ll.. 11112,715-725.

Mamay, D. & Simpson, R. D. (1981). Three female roles in conunercials. SexRoles, 1(12), 1223-1233.

McGhee, P. E. & Freuch, T. (1980). Television viewing and the leaming of sexrole stereotypes. Sex Roles, .(2). 179-187.Meehan, D. M. (1983). Ladies of evening: Women characters of prime-time

television. Metuchen, N.J.: Scarecrow.Modleski, T. (1995). Gnmz pembe dizilerinde g e l e c e i arama. S. r v a n & M.

Binark. (ev. ve DeL). K a d n ve popler kltr. Ankara: Ark.Mutman, M. ( A r a l k 1994-0cak 1995). Siyasetin s n r s z m e y d a n . Birikim.Newcomb, H. M. & Hirch, P. M. (1985). Television as a cultural forum. Mass

Conununication Review Yearbook. 275-289

42


9/9

Pearson, J. C. (1985). Gender and communication. Dubuque, i. A.: Wm. C. Brown.Reep, D. C. & Dambort, F. H. (1989, Autumm). Effects of frequent television

viewing on stereotypes: 'Drip Drip' or 'Drench'. J o u r n a 1 s m Ouarterly, 542550.Seiter, E. (1986, Spring). Stereotypes and the media : A Re-evaluation. Journal ofCommunication, b 36.

Signorel1i, N. (1989). Television and conseptions about sex-roles: Maintainingconventionality and the status quo. Sex Roles, 5/6.341-359.

Skill, T. & Wal1ace, S. (1990, S u m n e r ) . Family n t e r a c t i o n s on prime-timetelevision: A descriptive analysis and assertiye power interactions. JournalofBroadcasting and Electronic Media, M, 3.

Sprafkin, J. N. & Liebert, R. M. (1978). Sex typing and children's televisionpreferences. In G. Tuchman, A K. Daniels & T. Benet (Eds.), Heart andhome, images of women in the mass media. Newyork: Oxford UniversityPress.

Stroebe, W. & Insko, J. H. (1989). Stereotype, prejudice and discrimation;changing conceptions in theory and research. In D. Bar-Tal, C. F.Groumann, A W. Kruglanskli & W. Stroebe (Eds.), Stereotyping andprejudice. Newyork: Springer-Verlag.

Toeplitz, 1. (1980). Inquiry on participation of women in radio, television and filmin four countries. In Unesco (Ed.), Women in the media. Malta: InterprintLimited.

Welch, R. L., Huston-Smith, A, Wright, 1. C. & Plehal, R. (1979). Subtile sex-rolecues in children's commercials. Journal ofCommunication, i2. 202-209.

Y a k t l , G. (1991). Sex-Role stereotyping and images of women in situation anddomestic comedies on prime-time television. Y a y n l a n m a r n ykseklisanstezi, Fort Hays State University, Kansas.

Zemach, T. & Cohen AA (1986). Perception of gender equality on television andin social reality. Journal of Broadcasting and Electronic Media, 30(4), 427444.

43

cinsiyet rolleri ve tv

Documents