ciskari #12 bolo -...

yovelTviuri literaturul _

sazogadoebrivi Jurnali

2015 / 12

misamarTi: Tbilisi, xidis q.#1

tel.: 2-98-36-43

[email protected]://www.facebook.com/ciskari1852

Jurnali gamodis

Tbilisis municipalitetis

finansuri mxardaWeriT

saredaqcio sabWo

andro bedukaZe

Tavmjdomare

vano amirxanaSvili

naira bepievi

levan bregaZe

daviT TedoraZe

zviad kvaracxelia

esma kokoskeria

giorgi lobJaniZe

avTandil nikoleiSvili

nino sadRobelaSvili

Tamaz tyemalaZe

Temur Wkuaseli

besik xaranauli

mTavari redaqtori

amiran gomarTeli

mT. redaqtoris moadgileebi

baRaTer arabuli

soso goliaZe

redaqtorTa jgufi

andro buaCiZe

Tamar gelitaSvili

elza metreveli

kompiuteruli uzrunvelyofa

da dizaini

qeTevan merkvilaZe

nana yandaSvili

grafikuli ilustraciebi

mariam gogiliZisa

garekanis pirvel gverdze _

nino yifSiZe _

`sasaCuqre baraTi~

garekanis meoTxe gverdze _

guram xecuriani _

`leCxumis saxli~

Semosuli masalebi avtorebs ar ubrundebaT.

sarCevi

3

77

1212

2525

3131

3838

4343

6060

6868

8282

8787

102102

113113

139139

149149

153153

merab mamardaSvilifiqrebi saqarTveloze

poeziapoeziamayvala gonaSvili

leqsebi

prozaprozagiorgi sosiaSvili

moTxrobebi

poeziapoeziatariel xarxelauri

leqsebi

prozaprozagulo kobiaSvili

moTxrobebi

soso goliaZe

sami ambavi

epoqis matianeepoqis matianeakaki baqraZe

Canawerebi

dramaturgiadramaturgialia molariSvili

bednieri Rame.

piesa

kritika kritika • eseistika eseistikanugzar zazanaSvili

rusuli mesianizmis

transformacia _

aleqsandre bloki

osip mandel Stami

leqso doreuli

ori ese literaturaze

qarTveli mwerali qarTveli mwerali osur enaze osur enaze nugzar SataiZe

moTxrobebi

Targmna

raziaT qumaritovma

axali Targmanebiaxali Targmanebiserbi poetebi

leqsebi

Targmna

guliko pirvelma

marsel prusti

sodomi da gomori

Targmnes

nato da giorgi

kaxaberebma

artreviuartreviualina qadagiSvili

festivali

`saCuqari~ _ 2015

GIFT-is dRiuri

marika kaxaZe

baia wiqoriZe _ nino

yifSiZesa da samxatvrobo

problemebze

nobeliantebinobeliantebimaria kizivaZe

svetlana aleqsieviCi _

2015 wlis laureati

xelmowerebis gasaformeblad

dagvikavSirdiT telefonis

nomrebze:

591 20 25 40;

599 56 56 44;

591 30 75 09

3

nerab

namardaSvili

fiqrebi saqarTveloze

• mas Sem deg, rac sa xa re ba iq ca dro-

is aT vlis wer ti lad (...) _ ar se bobs

er Ti mar ti vi ka non zo mi e re bac: ada mi-

a nu ri kul tu ra da su li e re ba ar Se-

iZ le ba Se mo i far glos da amo i wu ros

im eT ni ku ri ma te ri iT, ro mel Sic isi-

ni xor ci el de bi an _ igi ma inc dar Ce ba

ker Zo o bad, cal ke u lad da ara so des

uni ver sa lu ri ar iq ne ba. pi rov nu li

saw yi se bi ki, rom le bic swo red uni-

ver sa lo ba ze ari an uSu a lod da ar-

sob ri vad `ga mob mul ni~, na ci o na lu ri

xa si a Tis nor ma lu ri ar se bo bi sa da

srul fa so va ni, coc xa li fun qci o bis

pi ro bas Se ad ge nen. (...) Tu es saw yi se bi

gaq ra, ma Sin eris sa u ke Te so Tvi se beb-

sac gaq ro ba elis. swo red esaa sa fuZ-

ve li yo vel gva ri su li e re bis, rad gan

mi si de da ar si ima Sia, rom WeS ma ri te-

ba, qris ti a nu li mcne bi sa mebr, TviT

sam Sob lo zec maR la dgas; mxo lod pi-

rov ne bas Ses wevs Za la eZi os, hpo vos

da sru li pir da pi ro biT ga moT qvas

igi. WeS ma ri te bas me Cems sam Sob lo ze

maR la va ye neb da sa ku Tar Tavs ve kiT-

xe bi: ga na bev ria Cven Si ise Ti qar Tve-

li, vi sac Se uZ lia WeS ma ri te bis da ye-

ne ba sam Sob los Tval Si sa cem in te re-

seb ze maR la? da Tu ara, ma Sin cu di

qris ti a ne bi vyo fil varT.

•ilia udi de si mo az rov ne iyo ara

mar to qar Tu li, ara med ev ro pu li

mas Sta biT. Tvi Ton iyo ev ro pe li ada-

mi a ni da mas es mo da, rom Cve ni, qar Tu-

li qris ti a no ba, ro gorc pir vel qmni-

li, pir ve la di wya ro e bi dan wa mo su li

sa xa re bi se u li qris ti a no ba (ru se bi sa

da yve la im qvey nis qris ti a no bis gan

gan sxva ve biT, rom leb mac igi bi zan-

ti is xe li dan mi i Res mzam za re u li

da uk ve gaq va ve bu li sa xiT) swo red

is moZ Rvre ba iyo, ro mel Sic Za li an

mZlav rad JRer da Ta vi suf le bis mo-

ti vi, ise ve, ro gorc pi rov nu li da pi-

ra du li saw yi se bis mo ti vi. swo red es

mo ti vi iyo da ner gi li qar Tve li eris

wi aR Si, pir ve la di da uSu a lo qris-

ti a no bis wya lo biT. amas efuZ ne bo da

qar Tvel Ta mid re ki le ba da ltol va

ev ro pu lo bi sa ken, rom lis ka non zo mi-

e re bac ase kar gad es mo da ili as.

•Cve ni tem pe ra men ti ga je re bu lia

in di vi du a liz miT. yo ve li qar Tve li

xom, Ta vis Ta vad, cal ke sa xel mwi foa;

yve la mbrZa ne be li; ara vis ar Se uZ lia

sxvas da e mor Ci los. swo red aman ix-

sna sa qar Tve lo da mo ne bi sa gan. mi si

da mor Ci le ba ve ra vin mo a xer xa, rad-

4

gan amis Tvis qar Tve le bi sul er T na-

i rad un da amo ew yvi taT. me o re mxriv

ki, swo red es Tvi se ba Ru pav da yo vel-

Tvis sa qar Tve los, ro gorc er Ti an

sa xel mwi fos.

•qar Tul kul tu ra Si er Ti ko di-

re bu li ele men tia, _ me mas mxi a rul

tra gi ku lo bas da var qmev di. al baT,

ad vi lad war mo id genT, rom is eri,

ro me lic am de ni ase u li wlis man Zil-

ze Zlivs coc xlob da, _ ki ar cxov-

rob da, ara med Zliv Zli vo biT ar se-

bob da, e. i. Ta vis ga da sar Ce nad ib-

rZo da, _ ase Ti eri tra gi ku lia. da

tra gi ku lia mi si kul tu rac. mag ram,

amas Tan, ar se bobs Si na ga ni ko deq si,

ro me lic erT ra mes ab so lu tu rad

krZa lavs: ar Se iZ le ba vin mes tvir Tad

eq ce. tra gi ku li xar? _ ki, ba to no,

mag ram Sens gar Se mo tvir Tad nu ra vis

da aw ve bi. (...) si xa ru lis es ta lan ti,

anu si coc xlis ni Wi, kul tu ris, mar-

Tlac da, erT-er Ti is to ri u li mo na-

po va ria. (...).

Cven, qar Tve le bi, varT ha e ri da

ara mi wa. da sa nac vlo sac vRe bu lobT.

ro ca 1988 wels pir ve lad Ca ve di

ame ri ka Si, nor man ka zeq sma erT-erT

mrgval ma gi da ze mkiT xa: `kar gi, me rab

da, er Ti es amix se ni, ra na i rad dar-

Ci coc xa li mTe li es xa ni, ro gor ga-

dar Ci?~ ra ze dac vu pa su xe: `ga dav rCi

imi tom, rom qar Tve li var~.

•dRes Ce mi pro fe si u li in te re se bi

Tan xvde ba dRe van de lo bis um wva ves

prob le mebs... ami to mac ax la uf ro

xSi rad me pa ti Je bi an ru seT Si, sa dac

Wku as kar ga ven su li e re bis, sa er Tod

su lis, Si na ga ni Ta vi suf le bis, Si na-

ga ni cxov re bis sa kiT xeb ze msje lo bi-

saT vis...

kiT xva: ga na qar Tve lebs nak le bad

ain te re sebT es sa kiT xe bi?

di ax, ga ci le biT nak le bad... qar Tve-

le bi xom Tvli an, _ Se saZ loa, mcda-

rad, _ rom su li im Ta viT ve aqvT mo-

mad le bu li da ami to mac ar ari an Sep-

yro bil ni aS ka ra Tu fa ru li tan jviT

ga mo xa tu li su li e ro bis wmin da ru su-

li avad myo fo biT. ru se bi saT vis _ Tu

aris tan jva, ma Sa sa da me, aris su lic.

tan jva da su li e ro ba maT Tvis ga nu-

yo fe lia. qar Tve le bi sxvag va rad uyu-

re ben qve ya nas. qar Tve le bi sam xre Te-

le bi ari an _ mxi a rul ni da mom lxen ni.

mar Ta lia, Se iZ le ba ax la es yve la fe ri

Se ic va los ki dec, mag ram ru se bis Tvis

da ma xa si a Te be li ̀ tan ju lo bis gan~ Cve-

ni gan sxva ve bu lo ba re a lu ri, e. i. is-

to ri u lad ar se bu li faq tia.

•Ce mi ga moc di le biT, gar da mo nu-

ri Cve ve bi sa, rac ru sebs axa si a Tebs,

maT Si nam dvi lad moq me debs ki dev er-

Ti Tvi se ba, ro me lic Se iZ le ba pa ra-

doq su lad an ga u geb rad mo geC ve noT.

me vit yo di, rom rus xalxs ra Rac-

na i rad dar Rve u li aqvs is fe no me ni,

ra sac hqvia si coc xlis siy va ru li an

si coc xlis ge mo. maT gan gan sxva ve biT,

qar Tve lebs _ da es aris Cven Tvis mo-

mav lis ime di _ Ser ye u li da dar Rve u-

li ara gvaqvs fun da men tu ri ur Ti er-

To ba si coc xles Tan, ro gorc fe no-

men Tan. is od nav Se la xu li kia, mag ram

mi si sa Zir kve li fun da men tSi sa Ria.

•ve li, ro mel Sic Cven vcxov rob diT,

arat ra di ci u li da uc xoa Cven Tvis.

es aris ru su li Za la uf le bis ve li,

ro me lic me-17 sa u ku ne Si Se iq mna da

sab Wo Ta xe li suf le bis dros gaZ-

li er da. mi si mTa va ri idea isaa, rom

sa xel mwi fo yve la ze da yve la fer ze

maR la dgas. ada mi a ni ara ra o baa, Tu

is sa xel mwi fo sa da sa xel mwi fo eb ri-

vi ide is msa xu ri ar aris. yo ve li ve

es gan saz Rvravs yo vel dRi ur cxov-

re ba sac, cno bi e re ba sac, so ci a lur

struq tu reb sac da a. S.

5

•Cven co ta gvyavs kom pe ten tu ri,

nam dvil go neb riv sim wi fem de miR we u-

li ada mi a ne bi. imi tom, rom mTe li Cve-

ni ener gia eris fi zi kur TviT Se nar Cu-

ne bas xmar de bo da. da ma inc ar se bobs

is, ra sac qar Tu li Rir se ba hqvia: Cven

ar mi vi ReT is aS mo re bu li da maT xov-

ru li cxov re ba, rom li Tac ru se bi

kma yo fil de bi an. isi ni da neb dnen am

cxov re bas; Cven, qar Tve le bi, _ ara.

er Ti kia: Ti To e u li Cven ga ni cal-

cal ke cdi lobs Ta vis ga ta nas, (...)

mag ram ras niS navs `cal ke o ba~, ris gan

ga mo cal ke ve bas? Respublica-sa gan, e. i. sa zo ga do eb ri vi siv rci sa gan, sa zo ga-

do eb ri vi saq mi sa gan. (...) qar Tve le bi,

`yve la Tav Ta vis Tvis~, sa zo ga do eb ri-

vi in te re se bi saT vis zur gSeq ce ul ni,

(...) _ sam xre Tu li mom xib vle lo biT da

gan Ti To e biT _ eb rZvi an di ne bas.

•qar Tul cno bi e re ba ze ru su li men-

ta li te tis gav le nis ma ga li Tia ga-

moT qma `xal xis mte ri~. ad re ru sul-

sab Wo Ta xe li suf le ba max rCob da yve-

la sfe ro Si: Tu nor ma lur eko no mi-

kur aqts Se vas ru leb di _ spe ku lants

me Zax da, Tu vi az rov neb di _ di si-

dents. ax la `xal xis~ cne ba èriT~

Sec va les da igi ve Ta ma Si mi dis. me

rom mkiT xoT, es ru su li ter mi ne bia,

ase Ti ram qar Tul ma tra di ci am, qar-

Tul ma men ta li tet ma ar ico da. (...)

es ti pi u ri mos ko vu ri, le nin gra du-

li ste re o ti pia. sa i dan un da iyos is

xal xSi, ro me lic eb rZvis ru seTs? ai

ras niS navs, rom so ci a lur yo fa sac

Si na ga ni struq tu ra da Se u va li ka no-

ne bi aqvs. (...) sxva Tu ara fe ri, mar-

to zrdi lo bas an Wku as un da da e Sa la

Tbi li se le bis Tvis, io lad ekad re bi-

naT er Tma ne Ti saT vis `xal xis mtris~

epi Te ti. xan da xan, Tu Wkua ar ga dag-

var Cens, ur Ti er To bis im Tbi li sur ma

kri te ri u meb ma ma inc un da gviS ve los,

te rors rom ga uZ lo, 50-ian wle bam de

Se mor Ca da 60-ian wleb Si Cak vda. ram

Cak la? iman, rom yve la ni cal -cal ke

vzru nav diT in di vi du a lur ga dar-

Ce na ze da mov Sa leT sa mo qa la qo siv-

rce, _ ra sac in gli se le bi eZa xi an civic space. am moS lis fi zi ku ri me ta fo raa,

vTqvaT, Tbi li su ri sa dar ba zo e bi, sa-

dac vir Tag ve bi dar bi an, gar Se mo ki

mi li o nad Ri re bu li, mov li li bi ne-

bia.

•me vfiq rob, (...) in te li gen ci am ar

Se as ru la Ta vi si fun qcia da ro li,

ro me lic sru le biT ar mdgo ma re-

obs ima Si, rom gah ye fos kom par ti as

da amiT idi si den tos. mi si va lia da-

i na xos ga dag va re bis pro ce se bi er Si,

uT xras es xalxs, mo ux mos gan wmen dis

gzis ken. (...) qar Tvel ma in te li gen ci-

am ar ga mo i ye na bo lo xu Ti we li, ra-

Ta si mar Tle eT qva Ta vi si eri saT vis.

(...) imis ma giv rad, rom Seb rZo le bo-

da uk ve fex mo ki de bul mav ne Cve vebs

qar Tve li xal xi sas, _ yal bad ga ge bul

pat ri o tizms, Ca mor Ce ni lo bas, sa ku-

Tar Tav Si Sey va re bu lo bas, am par tav-

no bas, rwme nas, rom yve la ze kar ge bi,

Wkvi a ne bi da la ma ze bi varT da sxva

ara vin gvWir de ba (...), _ in te li gen cia

eTa ma Se bo da xal xis man ki er Cve vebs,

eTa ma Se bo da, nac vlad imi sa, rom Se-

es ru le bi na fun qcia, ro mel sac me-12

sa u ku nis qar Tul kul tu ra Si Ca e ya ra

sa fuZ ve li da ia kob go ge baS vil ma ga-

mo xa ta sit yve biT: àxa li qar Tve lis~

Seq mna, (...) qar Tve li sa, ro me lic Ta-

vi su fa li iq ne ba Tav ker Zo bi sa gan,

pro vin ci u li tra ba xi sa da po zi o ro-

bi sa gan. (...).

àxa li qar Tve lis~ idea _ es aris

erov nu li prin ci pis mi xed viT das-

truq tu re ba Cve ni Ta vi su fa li po-

li ti ku ri, sa me ur neo da kul tu ru li

cxov re bi sa. amis Tvis (...) qar Tvel ma

er ma jer un da yu rad Re biT Se xe dos

sa ku Tar Tavs sar ke Si, Ser cxves tra-

6

ba xis da usaq mu ro bis, Ta vi si mo nu ri

re aq ci e bi sa da ste re o ti pe bis, Ser-

cxves sa ku Ta ri mkvdre bis da da fiq-

rdes: vin vi ya vi me mTe li es wle bi?

ras va ke Teb di? vi si mje ro da? vis

miv yve bo di? (...) _ Se iZ ras sir cxvi li-

sa da ziz Ri sa gan, (...) da ma Sin mis Tvis

ga ix sne ba gza Ta vi suf le bi sa ken, asa-

Se ne be li Ta vi suf le bi sa ken, rad gan

mxo lod gan cdi li sir cxvi li dan da-

i ba de ba ener gia fe ris cva le bi sa. (...)

swo red ami to maa au ci le be li, vi Rac

yo vel dRe eub ne bo des Ta vis xalxs:

`mo i sur ve be la di? frTxi lad, ico-

de, esaa mo no ba~.

•Cvens wi na Se dgas nor ma lu ri sa-

xel mwi fos mSe neb lo bis au ci leb lo-

ba. Cven vsa ub robT sa mar Tleb riv sa-

xel mwi fo ze da ara ar se bu li sa xel-

mwi fos ga um jo be se ba ze. vsa ub robT

ima ze, rom dRe van de li sa xel mwi fos

sanac vlod un da aR dges nor ma lu ri

sa xel mwi fo. es Za li an mniS vne lo va ni

ele men tia Cve ni TviT ga ge bi saT vis.

Cvens wi na Sea amo ca na Se vi deT Ta-

na med ro ve sa zo ga do e ba Si anu mo der-

nis epo qa Si (axa li dro is is to ri is

mniS vne lo biT vxma rob am sit yvas).

msof li os erT na wil Si me-16-17 sa-

u ku ne eb Si mox da is, ra sac Se iZ le ba

da er qvas mo der niz mis re vo lu cia,

ro mlis dagvirgvineba iyo franguli

revolucia. mo der niz mis re vo lu ci-

is mTa va ri Si na ar sia _ Ta vi si Ta vis,

ro gorc ax lis, Sec no ba. Zve li niS-

navs ga re dan sa zo ga do e bis mar Tvas

tra di ci e biT. xo lo axa li niS navs (...)

Ta vi su fa li Sro mis fe no men ze dam ya-

re bul sa zo ga do e bas. Ta vi su fa li in-

di vi di Ta visi uf le be biT in di vi du a-

lu rad dgas Rmer Tis wi na Se, ara vi Ta-

ri ie rar qi u li Su a mav lo ba Rmer TTan

mas ar sWir de ba. es aris mo der ni. zog

qve ya na Si es re vo lu cia ar mox da. ar

mox da ru seT Si, sa qar Tve lo Si da bevr

sxva qve ya na Si, e. w. me sa me sam ya ro Si.

es re vo lu cia niS nav da sa mo qa la qo

sa zo ga do e bis war mo So bas. sa xel mwi-

fo sa mo qa la qo sa zo ga do e bis mxo lod

er Ti na wi lia. sa xel mwi fo da sa zo ga-

do e ba ar em Txve vi an er Tma neTs. (...)

Cve ni sa xel mwi fo ar aris sa zo ga do-

e bis or ga no. mar qsiz mSi mo qa la qe o-

bis fe no me ni ar ar se bobs. mar qsi... am

fe no mens xe dav da mxo lod ker Zo sa-

kuT re bis kuT xi dan. ker Zo sa kuT re ba

mas eC ve ne bo da yve la na i ri si ke Ti sa

da bed ni e re bis mtrad. Ta na med ro ve

anu mo der nis ada mi a ni mar qsiz mi saT-

vis ga u ge ba ri an mi u Re be lia. mar qsiz-

mma da le ni nis mi er gan vi Ta re bul ma

ne Ca e vur ma struq tu ram sik vdi li Se-

mo i ta na Cvens sam ya ro Si. am ga ge biT

Cven mkvda ri varT. 1917 wels ru seT-

Si mox da ko leq ti u ri TviT mkvle lo ba

sa zo ga do e bi sa da sa xel mwi fo si (1921

wels igi ve mo ax di nes Cven Ta nac). rac

mas Sem deg da iw yo, aris si coc xle sik-

vdi lis me re, aC rdi le bis si coc xle.

•Cve ni is to ri u li amo ca na, mo va le o ba

da da niS nu le baa, xe li suf le ba ga mo-

vi des ago ra ze da war mog vid ges Ta vi si

sa xiT. (...) ase ve sa ku Ta ri sa xiT un da

war mog vid ges eri, erov nu li prob le ma.

es iq neba di di na bi ji ci vi li za ci i sa-

ken, mo qa la qe ob ri vi sa xel mwi fo sa ken,

sim did ris ken, gan vi Ta re bis ken, erov-

nu li prob le me bis ga daw yve tis ken.

(...) mo diT, Cav wvdeT im uxi lav Za-

febs, rom le bic msof lio bed Tan gva-

kav Si rebs. Cve ni be di swo red iqi dan

mo va.

ra ni viq ne biT? Cve ni be dis aq ti u ri

Se moq med ni? ma Sin Cve ni be di msof lio

Car Co Si ga daw yde ba; Tu dav rCe biT pa-

si ur su bi eq tad, ro mel sac be di ise

da e ce ma, ro gorc agu ri ece ma Tav Si

ada mi ans?

ar gav qreT msof li os am uka nas-

knel ga Ri me ba Si...

7poezia

nayvala

honaSvili

mxatvris oTaxi

mxiblavda Seni jado-funjis aTasi feri,

veli _ soveli, cis Tavanze mzis Semodgoma,

da erT tiloze weliwadis idga oTxi dro,

aRar maxsovda arc zafxuli, arc Semodgoma.

mcioda da mzes mixatavdi elamTvalebas,

mwyuroda, wyaros naxatidan masmevdi peSviT,

Sen iyav yvelgan, yvela ferSi, yvela bgeraSi,

migurgurebdi daxatuli sizmrebiT SeSlils.

msurda gaqceva gaqvavebul uRranebidan,

mojadoebul wreSi mbrunavs ucxo xma mesma,

SevifrTxiale galiidan TavdaRweulma,

magram daxatul cas Sevaskdi, frTebi damemsxvra.

ros Semoqmedma gadaReba zeca cremlisfrad,

CamoiRvenTa varskvlavebis qorakandeli,

mziTvis sarkidan sevdiani qali mimzerda,

naxatidan ki moRimari da udardeli.

es me var, davar...

mas sibrZnisa saswavleblad

TviT mefeman misca Svili.

SoTa rusTaveli

saxelad mqvia me davar!

didi xelmwifis da var.

visTvis gulqva da zviadi,

visTvis me sibrZnis zRva var

da uTenaro sofelSi

8 poezia

mrume janRiviT daval,

ar momasvena codvebma,

mdia nadiris geSiT,

samoTxis kars vin gamiRebs

usiyvarulod SeSlils?

SevrCi jojoxeTs, jojo xes

cremlebs vapkureb peSviT.

aq mze ar mzeobs, ukuneTs

gahkveTavs mTvaris eSvi,

dgas CemSi didi tkivili,

viT miwis Zala xeSi,

me sibrZnis yvela wigns gavcvli

mijnurTa siSlegeSi.

maxsovs xelmwifis muqara,

aqac Camesmis is xma,

qajebma vera damakles,

gamwira Cemma sisxlma,

usiyvarulod sibrZnis xe

ra mware nayofs isxams.

gana sul aseTi viyav,

viT naavdrali zeca,

erT dros mec viyav mzis swori,

mec gazafxuli mecva.

cru da muxTalma sofelma

male micvala saxe,

damcina wera-mweralma _

qajebTan meinaxem,

feradi WiWnaurebi

skivrebSi gadavnaxe,

sul wyevla-cremliT davkemse

Rame _ qvrivTaTvis maxe.

guli hgavs gamskdar broweuls,

wamiT damadeT xeli,

me ra brali maqvs, sofeli

iyo avisa mqneli.

wigns SevrCi gaxsnil Wrilobad,

rogorc Rawvs cremli, sveli.

es me var davar, mefis da,

erT dros brZeni da qveli.

9mayvala gonaSvili

aRmaSenebeli _ iverTa dideba

mxolod pirjvris wera rodia uflis rwmena,

mxolod SeZaxili gmiroba rodia.

dgebian suleTidan SemkrTali mamebi

da RamiT areul sizmrebSi modian.

rodesac wyalic ki wamiT CaiZinebs

da caze oboli varskvlavi brwyindeba,

vin micqers mTvaridan, wminda giorgia

Tu aRmaSenebeli, iverTa dideba.

`vaSene, angrieT, vamtkice sazRvrebi,

dRes Cemi mamulis simcire maSinebs,

qarTvelno, mouxmeT Wkuas da gonebas

ufals nu iviwyebT, vaSiners~.

me ki im bindbundSic Tvalebs ver vusworeb,

var SiSnaWami da uWmeli,

miwidan zecamde ra xelma azidos

eWvebiT dabzaruli WurWeli?

Tvalno, ra ar naxeT, rogor ar damevseT,

ra Zala gqoniaT, Tvalebo,

moZmesTan moSuRleno, oqrosTan moSurneno,

mterTan mimndobno da mxdalebo.

sanamdis, sanamdis, sanamdis, sanamdis?

sanamdis, Zmano da mamano,

Cemo satkivaro, Cemo saficaro,

Cemo darRveulo samano.

Wriloba gaxsnila da gvelis ambori

ar mSvelis wamlad da malamod.

unda sxiviT gqsovo, unda cremliT gkemso,

Cemo dafleTilo alamo.

sanamdis, sanamdis, sanamdis, sanamdis?

sanamdis, dano da dedano,

ar Tqvas ukeTurma, SexedeT, qarTvelni

mxolod satiralSi sxedano!

sanamdis vaxaroT Cvens baRSi ekali,

mtris karze _ vardi da pirimze?

ra vuTxra Cems Svilebs, ra TvaliT Sevxedo?

an mkvdrebTan ra piriT mivide?

udedod zecisken gzas ver gaigneben

budes SerCenili bartyebi,

xidi varT namyodan momavlis napiramde,

vai Cven, Tu erTxel CavtydebiT!

es _ mtkvari dudunebs Tu kvnesis daviTi?

`dRes Cemi mamulis simcire maSinebs,

qarTvelno, mouxmeT Wkuas da gonebas,

ufals nu iviwyebT, vaSiners~.

10 poezia

mojadoebul wreSi

gaTiTokacda samyaro,

cis nacvlad vumzerT ekrans

da maRviZara saaTi

rekavs, amaod rekavs.

es ra ZilquSi Segvyria,

veRar vfxizldebiT, vera

Zil-buranidan damfrTxalebs

saiT gagveqca mzera?

sasaxlis karTan misulebs

Segvagebeben xarxars

da, Tuki viZalisZaleT,

gadmogvigdeben saxravs.

saxravs da saxres Cveuli

erT dros rCeuli eri

sxvis nasufralze acekvda,

sxvis musikaze mReris.

mec ase xelebgaSlili

Turme satanas veZme,

xan maZRar mamebs vapureb,

xan uZReb Svilebs veZeb.

mec Svili var da mSobeli,

mec daminaxeT, gvedriT,

var wuTisoflis wignidan

amoxeuli gverdi.

ar minda me sxva samSoblo,

me sxva samoTxe ar msurs,

vzivar dabzarul kedlebTan,

awmyos vawebeb warsuls.

nu damiviwyeb, ufalo,

nu momarideb saxes,

mifrialeben mavanni

fuliT moxveWil saxels.

`ravqnisa koSkTan~ daqanculs

mRvrie fiqrebi SemSlis,

sanamdis unda viaro

mojadoebul wreSi?

11mayvala gonaSvili

•gadaveCvie fiqrian fiqrebs,

sizmrian sizmrebs gadaveCvie,

rogor mindoda, yofiT daRlili

sizmrebSi mainc gadamerCine.

ver aitace xelSi balRiviT

azri rCeuli umravlesobis,

ver migiTvisa mamrmac nekniviT

da axla TvalSi eklad esobi.

eklad esobi, eklad esobi,

brbo mZvinvarea, ar Cans ieso.

vin etyvis wyaros _ Seni daSroba

Seni siuxviT gapatieso.

mec movimarjve talaxis gunda,

mec brbo momZaxis _ `Caqole, midi!~

xelebi ukve ar aris Cemi,

Tvalebzec ukve mawveba bindi.

maxsovs umweo Seni Rimili.

gaxsovs? me Tavi movimZinare...

da axla sarkes ise Cavcqeri,

rogorc gvalvisgan damSral mdinares.

12 proza

hiorgi

tosiaSvili

cecxli Ca nel da Tva leb Si, Ca iR-

vel fa. na ca ri aqvs miy ri li mze ras,

sad Raa cec xlo va ni Tva le bi, mkve-

sa vi ro ana Teb da, wyvdi ads ro fan-

tav da, Cu Run sib ne le Si gak rTe bo da

xol me da ir gvliv Si Si isad gu reb da.

Si Si da Zrwo la... cec xlo van mze ras-

Tan mar cxde bo da Ra me. Ca i fer fla...

Ra mem ga i mar jva Tva leb ze. Ra miT ki

ara, dRi si Tac ve Rar Wris, Tan da-

Tan bin di epa re ba. sxe u lic da Za bun-

da. si be re Cad ga sxe ul Si. mo i ka la Ta

am oxer ma. mo ka la Te bac aris da mo-

ka la Te bac. sne u le ba mo i ka la Tebs

da me re mi dis isev. es ara, ise Caj da,

was vlas aRar api rebs. mi si sa mu da mo

ad gi li yo fi la. nel-ne la Wams, ZiZ-

gnis sxe uls, ro gorc me vZiZ gni di,

al ma si viT kbi le biT, sis xlda de nil

msxverpls, gav fat rav di da vZiZ gni di,

pi ri ro mo lun gu li mqon da sis xliT,

sis xliT mo sar glul la Seb ze Tbil-

Tbi li xor cis or Tqli as di o da. ma-

Sin ras war mo vid gen di, ro mgel sac

vi Ra ca da uw yeb da erT dros ZiZ gnas

da Rrnas, Tan ise, wi na aR mde go bis ga-

we vis Ta vic ro ar meq ne bo da. ras war-

mo vid gen di?! ai, Tur me ra yo fi la es

Ce mi wu Ti so fe li. mge li ro mge lia,

mgel sac Ta vi si sa wuT ro aqvs. mgel-

sac Ca saf re bia is ar se ba, si be res

ro eZa xi an, ro mel sac Se uZ lia mge li

_ es da un do be li da sa za re li cxo-

ve li _ sab ra lo ar se bad ga da aq ci os

da Tu ra tom, amas bo los ga i gebT.

nam dvi li mge li me ki ara, si be re yo-

fi la, nam dvi li xvra, me ro me go na,

mgel ma icis-meT qi, si be res scod nia.

usis xlod gWams, na Wer-na Wer gac lis

xorcs, ise, ro sis xli ar ga mos dis.

_ au u uu, _ ar ga mom dis da mom ka li

Tu gin da. mglis ymu ils aRar hgavs.

is xma sisxls uyi nav da coc xal ar se-

bas Zar Rveb Si. mglis xmis ga go ne ba ze,

aJ rJo lebT, akan ka lebT. Tan sa i dan

sad is mis, mTebs swvde ba mTva res Tan

drun Ca we u li mta ceb lis sa Si ne li

bge re bi. es aris mris xa ne bac, es aris

wu xi lic, es aris sa ku Ta ri ube du re-

bis xmac da es aris say ve du ric bu ne-

bis mi marT. sad gi na xavs, mzes Seh ymu-

o des mge li. mzes verc enax ve ba, mzis

da nax va ze akan ka lebs, mze sik vdi lis

mte ria, mze xo si coc xlis san Tlad

aan To gam Cen ma. mge li?!. mge li uf-

ro sik vdil Tan aris ax los da ami-

tom Seh ymu is mTva res. mTva re TiT qo

mkvdar Ta mna To bia. mgels mTva re uf-

ro ugebs.

_ au u uu, xom giT xa ri ar ga mom dis-

ra vuTxra adamianebs?!

13giorgi sosiaSvili

meT qi. aha, av xe dav mTva res, mag ram ra

ga mo va, mTva rec me pa re ba, ne la, ne la

mi dis, mi cu ravs. im kor tox mo SiS vle-

bul mTa ze ga da va da Ca i ma le ba. be-

be ri mge li mTva re sac ar sWir de ba.

er Ti wa mi Tac ar ga Cer de ba Ra mis mna-

To bi, Ta nag rZno bis sxi vic ki ena ne-

ba. ras izam, cxov re ba ase Tia. mglu ri

ka no ne bi aqvs, mglu ri, anu Cve ne bu ri.

vin un da ga am tyu no?! ra gag va Ci na ase-

Ti am da loc vil ma _ ase Ti sa zar le-

bi, ase Ti sa Zag le bi. ro go ri ga moT qma

aRar ga mo i go na Cven ze kac Ta mod gmam:

mglis Tva le biT mi yu reb, mglu ri ka-

no ne bi, ra mge li viT me ci... si xar be,

si sas ti ke, da un dob lo ba.

coc xal Ta gan er Ti ase Ti sa xe o ba

xo sWir de bo da qve ya nas da Cven gag-

va Ci na.

mux li... sad Raa is mux li, erT Ra-

me Si ro cxra mTas ga da ma ta reb da.

dav di var da, vai, im si a ruls,

Zvlebs sul Wa xa-Wu xi ga aqvs. mglis

mux li aRar maqvs, dav Za bun di.

gu Sin ga dav wyvi te aqeT wa mos vla.

mgels mar to mux li da ynos va ar aqvs

gam Zaf re bu li, arc Si na ga ni xma da ak-

lo gam Cen ma. TiT qo zed mets ara vin

me ub ne bo da, cxov rob da xro va Ta-

vis Tvis, moh qon daT na dav li da mos-

di o daT Cxu bi, er Tma neTs kben dnen,

sisxls aden dnen, me re isev rig de bod-

nen. kuT xe Si vi we qi da, ro ca xor cis

na ta ma li aRar dar Ce bo da da Ce mi ga-

mo bey vi li Ta nax ro ve le bi mi yuC de-

bod nen, Zvlebs da vuw yeb di Rrnas am

mo fam fa le bu li kbi le biT. be bers ra

di di da pu re ba un da, Zvlis lok vi Tac

ki gu li meR le ba.

gu Sin ga dav wyvi te-meT qi, wa mos-

vlas vgu lis xmob. mSi e ri vi we qi ga-

moq va bu lis kuT xe Si. Ta nax ro ve le bi

ga reT ga i lal nen. mgels Ra me Sin ra

ga a Ce rebs, mag ram si be res da ud ges

Tva li. sad Ra maqvs na di ro bis Ta vi.

miv lu le Tva le bi da wa ve di fiq reb-

Si, vix se neb di si Wa bu kis wlebs. ram-

de ni fa ra da mi wi o ke bia. me re ro go ri

da ce ma vi co di. mglis mux lic aris

da mglis mux lic, mag ram... sul sxva

vi ya vi, sa nam kver na qis mTa ze cxvris

fa ris mo da ra je na ga ze bi gons mo-

e ge bod nen, me Ce mi saq me ga ke Te bu li

mqon da. mom dev dnen gul de da li ZaR-

le bi da Tan fe xe bi ukan rCe bo daT,

pat ro ne bis da sa na xad uf ro mom dev-

dnen, vid re Su ris sa Zi eb lad.

mTva re ga da vi da da sa Ti Ta od wa mo-

cen ca ver cxlis fe ri sxi ve bi. wyvdi a-

di Ca mow va. sib ne le TiT qo me si a mov na.

So ri dan is mo da Ce mi mSi e ri me gob-

re bis ymu i li. mTva res Ses Ci od nen Sim-

Sils. Zil ma wa mar Tva Ta vi. mgel sac

aqvs Ta vi si mglu ri siz mre bi. ram de ni

xa ni me Zi na, ar vi ci, uc bad ra Ra ca Za-

lam wa mo mag do. Zliv sZli vo biT av wie

be be ri ta ni. it yo di ro kai na ce mi ao.

Tav ze na ca ra wa mom dgo mo da, xro vis

gar dac vi li be la dis uf ro si Svi li.

cec xlo va ni Tva le biT mom Ce re bo da.

_ ra xde ba-meT qi, _ Zil gam frTxa-

li xmiT vkiT xe.

mi yu ra, mi yu ra da was vla da a pi ra.

_ ra mox da-meT qi.

me da ma ma mi si me gob re bi vi ya viT.

Cems xel Si ga i zar da. ram den jer da-

mi pu re bia. kur dRlis xor cze myav da

ga wuw ke bu li.

_ ara fe ri, ara fe rio, _ Ta vi Ca qin-

dra.

mSi e ri Can da. mTe li Ra me ewan wa la,

mag ram ve ra fe ri mo e xel Te bi na.

miv xvdi, rac xde bo da. mgels ra un-

da mos Txo vo. mglis Tvis Sim Si li yve-

la fer ze maR la dgas. ma mis me go ba ri

ki ara... vi co di, ro SeW ma da mi pi ra.

mo i wan wa la tye-Rre, ve ra fers ga da-

aw yda da me re ga ax sen da, ro kver na qis

ga moq va bul Si be be ri mge li egu le-

boda. mag ma ma ZaR lma Ce mi SeW ma mo in-

do ma. mi yu ra, mi yu ra da am dros ga-

mo meR vi Za. ra tom gat ri al da, ra tom

14 proza

ar me ca da ar ga mom Rad ra ye li?!

Se ve co de?! _ ara!

bav Svo ba Si Ce mi ga we u li ama gi ga ax-

sen da?! _ ara!

aba, ra tom ar Sem Wa ma?! me mgo ni,

Se e Sin da. be be ri ki var, mag ram vi Ra-

ce bis Se Si ne ba ki dev Se miZ lia. zo gi-

erTs mglis ta ni da Tva le bi ki aqvs,

mag ram yur cqvi tas gu li ux tis sa gu-

le Si.

ga Te ne bas aRar da ve lo de. od nav

iyo mtre dis fe ri Se mo pa ru li, jer

isev wyvdi a di efi na kver na qis mTag re-

xils. dab lob Si da veS vi.

ga gik vir de baT da...

ga gik vir de baT, aba, maS ra iq ne ba.

mge li var da... ada mi a neb Tan mis vla

ga dav wyvi te. al baT, es iq ne ba Ce mi

mglu ri aR sa re ba.

mi val da vet yvi, ro aRar min da

mglo ba. mom wyin da tye-Rre, mom wyin-

da mTva res Tan mij nu ro ba, mom wyin-

da sib ne li sa da sik vdi lis sam ya ro Si

yof na. vi ci, di di xa ni ve Rar gav Zleb

da ar min da isev Ce mi a ne bis luk ma gav-

xde. umow ya lod gag li jon Ce mi be be-

ri sxe u li Cem ma gaz rdi leb ma. me mgo-

ni, da vas wa ri.

Se iZ le ba Sed ge ni lic hqon daT Ce-

mi ga da na wi le bis geg ma. ga mox ru li

Zvle bi Ra dav rCe bo di. Cve ni mod gmis

da u Zi ne bel mter Tan _ ada mi an Tan _

var Cie was vla, vid re Ce mi gaz rdi li

lek ve bis we ra gav xde bo di.

Tan da Tan da me wia ap ri lis di la.

co ta Se vis ve ne. wi na dRes ew vi ma. gu-

bes amov ka ri ena, ye li ga vis ve le.

dRis Suq ze muS ta ri viT Se vaT va li e-

re Ce mi si be ris luk mad qce u li sxe u-

li, Zvle bi meT vle bo da, ta ni ga qu cu-

li mqon da, usa xu ri bew vi mcvi o da da

alag-alag fTi le bi viT me ki da.

gza gan vag rZe.

ra vuT xra ada mi a nebs?!

ro gor Sev xvde, ro gor Sev xe do

Tva leb Si, ra da vu Sa ve?!

ra Ra un da da vu Sa vo, mge li var.

romc ara fe ri Ca ge di nos, romc

ara fe ri ga ge fu We bi nos, ma inc dam na-

Sa ve xar... mge li xar... mge li. ga i ge?..

gin da ex la ucod vel kra vad ga da-

iq ce?!

da ba de bin da ve das ji li xar, kra vad

ro da ba de bu li ya vi ar job da? ro me-

li me taZ ris ezo Si da gab Rav leb dnen,

qvab Si ox Si vars aa den dnen Sens qor fa

xorcs, fe xeb sa da Tavs (Ri ad dar Ce-

ni li Tva le biT) sad Rac miy rid nen da

Rre o bis me re ro me li Rac upat ro no

ZaR li aiT rev da.

ar vi ci, ar vi ci.

ZaR li ro yo fi li ya vi, ar gi fiq-

ria? mTe li cxov re ba sa ye lo geq ne bo-

da Seb mu li da ada mi a ne bis sam sa xur Si

un da gef xiz la, Ra me e bi ge da ra ja.

ar vi ci, ar vi ci...

isev mglo ba da Ta vi su fa li cxov-

re ba job da?! ga aC nia, ras eZa xi Ta vi-

suf le bas. ro ca da be re buls da da Ca-

Ca na ke buls Se ni ga moz rdi li mge lu-

ke bi Se gax ra mu ne ben, eg Ta vi suf le-

baa? Sim Si li Ta vi suf le baa?

ar vi ci... am de ni ro vi co de, mge li

ki ara, fi lo so fo si viq ne bo di.

miv di var las la siT.

ada mi a ne bo, ro ma pa ti oT mglo ba

ar Se iZ le ba?!

xels avi Reb mglo ba ze, ZaR lad ga-

da viq ce vi, sa ye lo Se ma biT da Za li an

ma le da gim tki cebT, ro mec Se miZ lia

er Tgu li sam sa xu ri.

ar da mi je re ben. mec ro vi yo ad ma-

i a ni, ar da vi je reb di.

qa la qi ga moC nda. di la Cem Tan er-

Tad um zer da qa laqs. gu li ve Rar as-

wrebs ce mas. si naT les da mzes ga vur-

bo di yo vel Tvis. dRe ma Si neb da. ada-

mi an Ta da nax va ze me Win Wre bo da sxe u-

li.

Cem dab la qa la qia. ada mi a ne bi mi-

di-mo di an. ne ta Tu aqac Wa men er Tma-

neTs. ara mgo nia, ada mi a ni ada mi a nia

15

da mge li mge lia. iq neb iqac aris ase-

Ti ra Ra ce bi, ma gas ro gor ga vi geb.

mglad ga ma Ci ne da mglis cxov re-

biT mac xov re, ufa lo. ma inc mad lo-

be li var, mglu ri wu Ti so fe li xom

ma inc maC ve ne, mad lo bis me ti ra meT-

qmis. sa xa re bas Cven Tav ze Se iZ le ba

tyu i la kiT xu lo ben, mag ram si be re Si,

ro ca yur Tan gvid gas sik vdi li, gam-

Ce ni Cvenc gvax sen de ba.

be be ri mux le bi mi kan ka lebs, mag-

ram ma inc un da wa vi de. ga mag rdi, Ce mo

Ta vo. min da da vas ru lo Ce mi mglo ba

da mgel Tan Sex ved ris Si Si ga vu fan to

ada mi a nebs.

• _ Se xe deT! Se xe deT! _ ga Ce re bas Tan

akiv lda Su ax nis qa li.

_ mge li, mge lio... va i me, _ ke dels

aek ra fer wa su li man di lo sa ni, qol-

ga xe li dan ga u var da, mRvrie gu be Si

Ca var da nac ris fe ri qol ga. iq ve sa mi-

o de mgzav ri id ga. er Ti ma ma ka ci, er-

Tic oc da aT wlam de qa li da er Tic

oci o de wlis Wa bu ki.

ga Ce re bis win las la siT ga i a ra wvi-

ma Si ga wu wul ma, tan ga qu cul ma bo lo-

pa ras kev mom dgar ma cxo vel ma.

ver ije re ben, uyu re ben da ver ije-

re ben _ ra un da mgels Sua qa laq Si?!

_ Za li an ki hgavs ise, _ fiq robs

oc da a Ti o de wlis fex mZi me qa li.

_ mge li, mge li... _ isev but bu tebs

Su ax nis fer da kar gu li man di lo sa ni.

_ ar aris qal ba to no mge li, ma wan-

wa la ZaR lia, nu ge Si nia, _ da am Svi da

kac ma.

_ kai, de da.

_ wa vi da, aq mgels ra un da, _ fex-

mZi me qal ma Can Ti dan po li e Ti le nis

boT li amo aZ vri na da wya li mos va.

_ mge li ara, Ro ri! _ga e ci na biWs.

mik ro av to bu sic Ca mod ga...

tro tu ar ze Sed ga qol gi a ni xal xi

da xels iS vers gzis ken.

be be ri mge li mi uy ve ba as fal ti an

gzas. grZnobs, ro ara qa Ti ga mo e lia.

un da, ro ga Cer des da Tva leb Si Se xe-

dos ada mi a nebs. aRar min da mglo ba...

ara fers ger CiT, da mi je reT. an ra

Se miZ lia, Wa mis Ta vi aRar maqvs. fex-

da fex mom devs mgle bis mi qel-gab ri e-

li. daT vli lia wu Te bi, vgrZnob, ro

mTva res ve Ra ra so des da ve la pa ra ke bi,

ve Ra ra so des Sev ymuv leb.

qa laq Si un da da vam Tav ro cxov re-

ba. gu li ase mig rZnobs. tye-Rre, bne-

li Ra me e bi, mTva res Tan sa ub re bi, ga-

u Ta ve be li Sim Si li, mTa-mTa wan wa li,

Ta vis ga ta na xro va Si... qa laq Si dam-

Tav rde ba... ada mi a neb Tan, maT Tval-

win.

_ ee, Se xe de!..

_ mge lia, mge li, na xe!..

TiT qo moZ ra o ba Sew yda.

_ mge li ki ara yva vi! ZaR lia!

_ ma wan wa la ZaR leb ma wa i Res qa la-

qi. gu Si nac bav Svi dak bi nes Cems Tval-

win. Tav Se sa fa ri au Se nes, cxo vel Ta

uf le bebs ica ven... ga e ca leT...

_ ra ZaR li, mgel sa da ZaRls ver

ar CevT?!

gzi dan ga da ux via da kor puss mi a-

Su ra. ax la iq at yda vai-uS ve le be li.

be be ri mglis da nax vam aa cax ca xa

kor pu si.

Sed ga, suls ve Rar iT qvam da. or

fex ze Ca moj da da xuT sar Tu li an Tan

saxls axe da. aiv ne bi dan das cqe rod nen

Se Si ne bu li da gak vir ve bu li sa xe e bi.

me ara fe ri da mi Sa ve bia Tqven Tvis,

ara fe ri... ub ra lod mge li var, sul

es aris, mo ve di imi saT vis, ro ax lo-

dan da me na xeT da Ce mi mglo ba mo me-

bo di Se bi na. vi co di, ro amas ver Sev-

Zleb di, mag ram Ce mi ga moz rdi li lek-

ve bis luk mad qce vas, aq mos vla var-

Cie, im ar se beb Tan, vi sac Ce mi mod gmis

da u Zi ne bel mtre bad gTvli diT.

po li ci is man qa na Se mo var da kor-

pu sis ezo Si.

giorgi sosiaSvili

16

axal gaz rda wes ri gis dam cve le bi

gad mox tnen TeT ri man qa ni dan. man qa-

nis Su qu ra ze lur ji da wi Te li fe-

ris na Tu re bi cim ci meb da Tva lis mom-

Wre lad.

_ ZaR lia Tu mge li? _ ikiT xa im po-

li ci el ma, ro me lic sa Wes Tan ij da da

pis to le ti amo i Ro.

_ mge lia, _ Tqva me o rem, _ naR dad

mge lia.

cec xlCam qra li, miR vel fi li mze-

riT um zer da po li ci e lebs. xe dav da,

ro gor da u miz na tan ma Ral ma pis to-

le ti. wa mod go ma aRar uc dia, mo eC-

ve na, ro sib ne le Ca mow va qa laq Si da

Rrub le bi dan mTva rem ga mo aW yi ta.

gas ro lis xma ga is ma...

me re yve la fe ri wa i Sa la da mar Tla

da Ram da.

_ au u uu, _ kver na qis mTag re xil-

ze wi Te li kldis ga moq va bul Si be be-

ri mglis sik vdi li ig rZno dam Se ul ma

xro vam.

da ba de ba _ es me o red...

aqe dan ra Rac na i rad Cans yve la fe-

ri...

sxe ul Si TiT qo cxe li la va iR-

vre ba da wiT lad mo el va re mfer fla-

vi la viT mev se ba Zar Rve bi. it yvi, ro

sis xlis ma giv rad mi wis gu li dan amo-

su li ma siT ga viv se. ge go ne ba, Sig ni-

dan viw vi. gul-mu ce li mi duRs. nel-

ne la vu ax lov de bi ta Zars, sxe u li

miT rTis, TiT qo mux le bi mek ve Te ba,

mag ram vfiq rob ji u tad: un da miv-

for Txde, rac ar un da da me mar Tos,

un da mi vi de... Cems Tavs, Cems sxe uls

ga mar jve bis yi Ji nas vcem. ise Ti Seg-

rZne ba maqvs, TiT qos dav to ve oT xa-

Te ul mo ke ci li xor cis ma sa da sa-

i dan Rac vak vir de bi, aw uk ve yo fil

Cems Tavs. yo fi li `me~, ro me lic sa-

co da vad atu zu la mac xov ris aR dgo-

mis taZ ris ka rib Wes Tan, dgas eg re,

mxreb Ca moy ri li, uZ Reb Svil ze ki dev

ua re sad ga sa co da ve bu li sa xiT da

it yvi an ex la da u Za xe ben, an ex la. ai,

sul co tac da ga nix vne ba ve e ba

ka ri, ga mo va kuS ti er sa xi a ni an-

ge lo zi da mi mar Tavs im bge re-

biT, mxo lod sa su fe vel Si ro

es miT. es bge re bi mi wi er sam ya-

ro Si mxo lod Rmer TSe mo si li

ada mi a ne bis yurs swvde ba.

uyu rebs am ga sa co da ve bul

kacs, ro mel sac Tva li mos Wra

an ge lo zis sa mo sis sis pe ta kem.

un da, Cin wag vri li mze riT od-

nav ma inc Se aT va li e ros es sa-

o ca ri, bed ni e ri ar se ba, ro me-

lic yo vel dRe xe davs ufals,

mag ram ver um zers, eSi nia. me

ki, ro gorc Ca sa Zi rad gan wi ru-

li, ga le qe bu li tal Re bis gan

mi le wi li xo mal di dan gaq ce u-

li vir Txa, ise ga mo ve qe ci Cems

sxe uls da TiT qo sam Svi do bos

vi yo, aqe dan vum zer de mis ube-

proza

17

du re bas, mis bo lo wu Tebs. ge go ne-

ba, ami si na wi li ar vi ya vi, ge go ne ba,

im xor cis ma sa Si ar vic xov re mTe li

or mo ci we li... or mo ci, or mo ci, or-

mo ci.

or mo ci jer ar Ses ru le bia, Tum ca

ram de ni aSo rebs, ram de ni dRe da ram-

de ni Ra me, ram de ni Wo tis da kiv le ba,

ram de ni mam lis yi vi li.

is fiq robs, an ge lozs iq neb gu-

li mo ul bes da Ce mi sa co da vi sa xis

da nax va ze gu la Cu ye bul ma miT xras

_ Se mo di, Se mo di da di di xnis una-

xa vi na Te sa vi viT mi mi Ro so. an ge lo-

zebs na Te sa ve bi ar hyavT. an ge lo ze bi

xom ada mi a ne bi ar ari an da arc gu li

uCuy de baT cod vis gro va Ta xil va ze.

_ Se mo di! _ el vam TiT qo ia ta ga ni-

viT Ca mo se ra aqa-iq Rrube l Se mog le-

ji li ca.

_ Se mo di-meT qi.

ra xma aqvs. TiT qo tvi nis xve u le-

bi er Tma neTs das cil da. cis grgvin va

dar bis tvi nis aTar Tul la bi rin Teb-

Si. ga i Sa la tvi ni, ne kis sim sxo TeT ri

To ki viT da i Sa la. To kad ga daq ce ul

sa ku Tar tvins um zers uZ Reb Svil ze

ua re si da nat robs: ne ta vi Se iZ le bo-

des, am tvi nis To kiT aq ve, sad Rac ax-

lo-max lo, iu da sa viT Ca mo ve ki doo.

_ eg tvi nia, sa dac iba de bo da cod-

ve bi. isev ga is ma is bge re bi, mxo lod

an sa su fe vel Si an mi wi er cxov re ba-

Si myof Rmer TSe mo sil ada mi a nebs ro

es miT.

axed va sca da.

Ta vi ver as wia. TiT qo ni ka pi mkerds

da xor ce bo da. ase Ti da xor ce bu li ni-

ka piT ro mev lo, _ Cem Tvis ga vi fiq re.

da kuS tu li be ri ka ci viT ga dad ga

na bi je bi, TiT qo bor ki le bi edo fe-

xeb ze.

Se di o da da, vai, im Ses vlas.

me isev dav brun di gem ze, anu Cems

sxe ul Si da, ro ca aR mo va Ci ne, ro vir-

Txa ar vi ya vi da ge mis kun Wu leb Si Se-

xiz nul mRrRne leb Tan ar vcxov rob-

di, TiT qo ga mi xarda. `xo mal di~ mTe-

li iyo. zRva ar bo boq rob da, mag ram

miv xvdi, ra ki ase Ti ram gaC nda Cems

war mo sax va Si, gam ke Te be li vi ya vi da

erT mSve ni er dRes Se iZ le ba mar Tla

So ri dan mem zi ra Ce mi ube du re bis-

Tvis. ro gor, ra na i rad?! arc ge mi dan

gaq ce ul vir Txas da ad ge bo da uke Te-

si dRe. isic mo tor tma ne zRvis we ra

gax de bo da, mag ram ada mi a ni yvel gan

ga dar Ce nas es wraf vis _ cxad Si, siz-

mar Si, fiq rSi, war mo sax vSi. swo red es

swraf vaa mi si mTa va ri si sus te, mi si

ubad ru ko bis da usu su ro bis mam xi le-

be li. ga dar Ce na ro ca gin da, ese igi

geb rZvi an! sik vdils si coc xle un-

da da u pi ris pi ro. er Ti eS ma ki, me o re

ufa li _ er Tic Sen Sia da me o rec. ga-

mo dis, ro sa ku Tar Tavs eb rZvi. ga-

dar Ce na gin da, ga dar Ce na sa ku Ta ri

Ta vis gan.

sa ku Ta ri Ta vis gan ga da mar Ci ne,

ufa lo!

uxe i ro sit yvebs loc va sa viT vbut-

bu teb, vu ax lov de bi WiS kars. an ge lo-

zi ar Cans. qed mox ri li mloc ve le bi

ta Zar Si Se di an.

TiT qo Sig ni dan viw vi.

er Tma neT Si ib lan de ba sce ne bi.

svi mon kvi ri nels xe li dan sta ce-

ben jvars da uc bad aR mar Ta ven. go-

ra kis kldo van ad gil ze sa gul da gu-

lod aris amoT xri li or mo. ve e ba xis

jvris Zi ri eso ba amox vre til klde Si.

bev rjer gaw ye ni ne, ma pa tie!

ro ma el ja ris ka cebs xe li ucur-

de baT mac xov ris at ya ve bul, xor ce-

bag le jil sis xli an sxe ul ze.

bev rjer gat ki ne gu li...

erT-er Ti ja ris ka ci uf ro yo Ca-

Robs _ bum bu li viT mo ig do nag ve mi

ie so da jvar ze aiy va na. sxvebs sam-

sWva la vi da uro aqvT mo mar jve bu li.

bev rjer mo gat yue...

rki nis blag vi sam sWva la ve bi mac-

giorgi sosiaSvili

18

xov ris mtev ne bi dan xe Si er Wo ba.

gmin vis Ta vic aRar aqvs ie sos.

ja ris ka cebs sa xe ze mi ec xoT mac-

xov ris sis xli, erTs cxvir ze, me o res

_ ni kap ze, me sa mes _ mar cxe na yu ris

bi bi lo ze.

bev rjer uar gya vi...

ma le mok vde ba, ma le mok vde ba, _

is mis aqeT-iqi dan.

ro gorc mo mak vdavs Se as me ven Rvi-

nos da uka nas kne lad mo a xe de ben, an-

ge lo zeb ma bar Zi mi dan Ca ay la pes ori-

o de ylu pi da ie so mac Tva li ga a xi la,

Tumc Ta vis awe va ver SeZ lo, sis xliT

sav se Tva le bi dan mib Ju tu li mze ra

ga eq ca cis ken.

_ rad mi ma to ve, ha?!

bev rjer dag ci ne...

ga yan yal da mi wa. TiT qo urem ze

xde bo da yve la fe ri, bor bleb mor ye-

ul urem ze.

cxe li la viT sav se sxe u liT vu ax-

lov de bi uS ve le bel qvas.

ari ma Ti els mo aqvs ve e ba qso vi li.

mac xo va ri na tan ji, mag ram mSvi di sa-

xiT mi ne be bia `sik vdils~.

qvi Ti nebs ma ri am mag da li ne li.

mos Tqvams de da ma ri a mi.

mux leb ze da Co qi li go debs sa lo-

me.

bev rjer gdev ne...

sis xliT mo sar glu li sxe u li TiT-

qo qvas da e we ba Wri lo be biT. gar da-

mox snis lo di mac xo vars aRar uS vebs.

aqeT lo di...

iqiT de da ni da ari ma Ti e li.

da to veT Cem Tan ie so. _ but bu tebs

lo di, ro me lic, rac ki qva da ken Wi

Se uq mnia ufals sam ya ro Si, yve las gan

ga mor Ce u lia.

ari ma Ti e lis qso vil ma da fa ra mac-

xov ris sxe u li.

bev rjer Seg co de...

sa ma re e bi mic va le bu lebs pir daR-

re ni le bi xvde bi an xol me, mSi e ri mze-

riT. ga moq va bu li Ca fer fli li Tva-

le biT uyu rebs ie sos _ yve la klde Ta

So ris bed ni e ri da ga mor Ce u li.

swo red iq Se ab rZa ne ben Rmer Tis

na wa meb cxe dars, im alag ze, ro mel sac

na bij-na bij vu ax lov de bi da vgrZnob,

ro gor mis vel de ba Tva le bi, vgrZnob,

ro crem lic ki ar me mor Ci le ba, ise Ti

um weo da mci re var.

ori aTa si wlis win aq...

mze ipa re ba taZ ris gum ba Ti dan.

TiT qo mzis da ba de bis ad gi lia. aqe-

dan ar sad ar un da was vla. aR dgo ma

Ra mes ze ci dan mad lmo si li cec xli

sve tad eS ve ba. aR dgo ma Ra mes am ta-

Zars mtre dis gun di viT ax ve via an ge-

loz Ta da si.

bev rjer...

bev rjer...

bev rjer...

iciT ra! aqe dan min da mog mar ToT

yve las da trfo biT dam wva ri ymaw-

vil bi Wi viT agix snaT siy va ru li. min-

da, ro xe lax la da vi ba do. min da, ro

xe lax la viS va. sxva na i rad min da Sev-

xe do yve la fers. vbut bu teb Tqvens

sa xe lebs, vi sac gic nobT da vi sac ar

gic nobT, vinc max sov xarT da vinc da-

proza

19

viw ye bis nis lma Seg bu raT. ke lap tre-

bis ko na mi Wi ravs xel Si da mac xov ris

saf lav Tan ve e ba San dal ze sa Ti Ta od

van Teb.

es Sens sa xel ze da van Te...

es Sens sa xel ze...

es Se ni, es Se ni... es Se ni... es Se ni...

me mgo ni, yve la Ca e ti eT, Tu ve ra,

ma pa ti eT da ki dev er Txel gTxovT, xe-

lax la da ba de ba Si xels nu Se miS liT!

pe le

_ es ro im kac ma ga i gos...

_ ras izams ne ta?

_ ras izams da Ca mo va da sul mi-

mingr-mo min grevs aqa u ro bas.

_ ho, ro gor ara, gu Sin da u re kavT

aqa u rebs bra zi li a Si. mxar Te Zo ze wa-

mo kot ri a le bu li fex bur Tis le gen da

alub lis wvens Se eq ce o da da bra zi-

li a Si mcxov reb ev ro pel la maz man Tan

oxun job da. uy ve bo da cxov re bi se ul

am bebs _ rac ga dax de no da. xan da xan

sa u bars Sew yvet da da mar ma ri los ta-

ni an qeT ri nis mar wyvi viT tu Cebs da e-

wa fe bo da.

am dros aw ka run da te le fo ni. ia-

sam nis fer at la sis xa laT Si ga mok van-

Tu li qeT ri ni wa mod ga, `le gen dam~

mis mot ke cil Te Zo ebs ga a yo la Tva-

li... Cam cxra li Ji ni da Ca bu de bu li

vne be bi isev wa mo yel ye lav da. qeT rin-

ma ori o de sit yviT upa su xa da te le-

fo ni `oc ne bis ma ma kacs~ ga das ca.

ai, ase ga i go pe lem Ce mi Ta na sof-

le le bis gan, ro gor aig des abu Cad mi-

si sa xe li So re ul kav ka si a Si, ker Zod

ki sa qar Tve lo Si da imis ma giv rad, ro

msof lio fex bur Tis le gen dis sa xe li

ax lad So bi li bi Wis Ta vis da er qmi aT,

arc me ti, arc nak le bi, ZaR lis lekvs

da ar qves. lek vi me Ze ba ria, suf Ta sis-

xlis po in te ri, Cem ma biW ma mo iy va na

Sar San. lek vis naT lia Ce mi bi ZaS vi-

lia, ma ra di u li ja ris ka ci so lo mo ni,

ro me lic maw vniT sav se jam Si Ca yi ra-

ve bul lekvs das cqe ro da da si ci liT

igu de bo da.

_ amis gan ra un da ga mo vi des, ha?!

ooh, Tqven ra giT xa riT, Tqve na... Se-

xe de, Se xe de, _ fe xi wah kra. ma won Si

amo gan glu li lek vi ga dat ri al da da

so lo mo ni ua re sad Cab Jir da.

_`va ax, pe le, coc xa li xar, to?!.~

zus tad im vir Txa sa hgavs. is ki no

xo gax sovT, ram ta ri roo...

• de da Cem ma zed mi wev niT is wav la

bra zi li e li fex bur Te lis sa xe li.

ara da, war mod ge nac ar aqvs, vin aris.

mi si sa xe li Se iZ le ba sad Rac te le vi-

zor Si hqon des yur mok ru li, To rem

de da Ce mi da fex bur Ti?! rac ki odes-

me ZaR li gvyo lia, yo vel Sem Txve va-

Si me rac max sovs, de da Ce mi arc erT

maT gans ar swya lob da da arc pe le

iyo ga mo nak li si.

_ da a bi, da a bi, To re, ar vi ci, ras

gi zam. bo lo mo mi Ro, yve la fe ri Cve ni

ro gor un da ga mod ges ase Ti uji So da

bne di a ni. da a bi-meT qi, da a bi! wa mals

da vuy ri da fe xebs ga vaf Se ki neb.

vi co di, ro amis gam ke Te be li ar

iyo.

kox ta bu na gi ga va ke Te bi ne Cems

nac nob dur gals, gi vis da mo ka laT da

pe le, mag ram ax la imis wkav wkavs mih-

qon da yur Tas me na.

iS vi a Tad vuS veb di da ma Sin ge na xaT

de da Ce mis vai-uS ve le be li. daS li gi-

nob da pe le win da ukan, xan ras mi-

aw yde bo da da xan ras, qaT me bi ak ri-

a xe bu li dar bod nen da Cems mo Ci tul

me Ze bar sac Tan das dev da de da Ce mis

sam sar Tu li a ni wyev la.

• jer ar ur be nia qor fa je jil-

Si Cems me Ze bars, na di ro bis vne ba ar

giorgi sosiaSvili

20

ug rZnia, Ta vis ZaR lur war mo sax va Si

egeb ki de vac auf re nia kru xad dam-

jda ri mwye ri da gah ki de bia Sur du li-

viT ga qa ne bul frin vels. fiq ris mets

ras ake Tebs. xan yefs, xan fiq robs,

sul es aris mi si saq me da mis fiq rSi

ra xde ba, es mar to pe lem icis. jer

ar ug rZnia na di ro bis vne ba, Ji ni ar

mo uk lavs, ar da ur wyu le bia, ro gorc

ax lad wver wa moz rdi li bi Wi oc ne bobs

pir vel vne ba ze da ve Rar io kebs adu-

Re bul sisxls. Ce mi me Ze ba ric ise Tia,

TiT qo gu ma niT xvde ba, ro na di ro bis

vne bis wu Te bi uax lov de ba. grZne u li-

viT mi yu rebs, mac qer de ba. me re ro go-

ri Wkvi a ni Tva le bi aqvs...

aha, es dRec dge ba uk ve.

• _ qin Zi a nebs dav yveT, _ me ub ne ba

Sal va. _ gzi dan Tav qve da veS vaT.

_ xo gax sovs ram de ni gza iyo aqa?

_ ro gor ar max sovs.

_ ga xe de, aba, Se Wa mes ra, man qa na ve-

Rar ete va, ama Ti... ra si xar bea, mi wiT

vin me gam ZRa ra?! frTxi lad!

_ nu ge Si nia, _ xnar cveb ze frTxi-

lad ga da vi a re.

sa bar gul Si af xa kun da Ce mi mo us ve-

na ri ZaR li.

_ e ma gis gan ara fe ri ga mo va, _ mo-

ma Za xa de da Cem ma, _ qaT mis mets ve ra-

fers da i Wers.

pe le ve Rar is ve nebs, wkmu tu nebs,

Ta Te biT af xa ku nebs. Ta vi ska mis sa-

zur gi dan aqvs gad mo yo fi li.

_ kai, kai, co tac da... _ am Svi debs

Sal va. _ pw, pw, pw. _ Tum ca pe les mi si

dam Svi de ba ar ain te re sebs. man qa na Si

ara so des mjda ra da er Ti su li aqvs,

fxa Wa ni ga da i ta nos. gu li da gew ve-

ba mis wkmu tun ze. gul sak lav bge rebs

ga mos cems.

_ ra kai ti pia, _ ici nis Sal va.

Jin Jvla da iw yo da sa qa re mi ni dan

uk ma yo fi lod av xe de cas. sa gul da-

gu lod Sek ru li yo le ga Rrub le biT,

saw vi ma ri pi ri uCan da.

_ wvi maa ga moc xa de bu li, mag ram eg

ara fe ria, er Ti ca li mo vuk laT ro-

gor me, su ni ga i gos. uc bad da i ge Se ba,

uc bad is wav lis, Ce mi je ka xo gax sovs?

Ta vi da vuq nie.

Sal vam me zob lis qals Se u kur Txa.

_ da rom ma mik la.

_ da rom? ro gor?

_ ro gor da da riS xa ni aWa ma mag...

ver ma mi ne le bia, ege Ti ZaR li arc

myo lia da arc me yo le ba, al baT. erT

wa moy va na ze da i ge Sa. sis xli Ca vaw ve Te

cxvir Si... ma ga ri iyo...

uf ro mo u ma ta Jin Jvlas, ma i sis

wvi mis wve Te biT ga iv so sa qa re mi na.

_ ee, aRar xum robs.

_ ara fe ria, aseT amin dSi gvi na dir-

nia...

_ zam Ta ri ro go ri Tbi li iyo da

ax la au ria.

_ bu ne ba Ta vi sas iT xovs, _ brZe ni-

viT Ca i la pa ra ka Cem ma me zo bel ma.

man qa na Re les pir ze ga va Ce reT da

pe les ka ri ga vu Re, Tum ca me Ze ba ri

fexs aRar ic vli da. sa ye lo Si Ca vav le

xe li da Ca mov svi.

mi wa ze dad ga Tu ara fe xi, da i ti Sa,

ise Ti siC qa riT ga qan da ga ba la xe bul

xnul Si.

_ pe le, pe le, pe le... _ Senc ar mo-

mik vde.

_ mo i qan ce ba da mo va, eg re icis...

• ci vi, yi nu li viT wvi ma dag vdis.

svel, wa mo qoC ril je jils mi vuy ve-

biT. pe le xan win ga iq ce va da mi wa ze

daS ve bul mer cxlebs ga e ki de ba, xan

mer cxleb Tan ro ara fe ri ga mos dis,

Tavs mi a ne bebs da isev Cven Tan mo va,

wres Se mog viv lis, me re kvlav win ga-

iW re ba. dar bis umi sa mar Tod, da u zo-

ga vad xar javs ener gi as. na di ro bis

pir vel ma vne bam ga a xe la me Ze ba ri.

proza

21

Su a gul ya ni dan de da li mwye ris

qviT ki ris bge re bi da ir xa.

_ mo i ca... _ uc bad ga SeS da Sal va.

isev gan me or da. mwyer ma uk ve Se ar-

Cia bu dis ga sa ke Te be li ad gi li, ex la

uk ve de do bis Tvis em za de ba, es qviT-

ki ri ma gis ni Sa nia.

_ ex la mwyris mok vla yve la ze sa-

Si ne le baa.

_ aTo biT mwyer sa klav...

_ ho, eg rea... _ mci re xans Ca fiq-

rda, go ne ba Si ra Rac ga da iT va la. ge-

go ne bo da, sul ze pi rad icis, kru xo-

ba Si Ti To e u li de da-mwye ri ram den

Co Cors ga mo Cek so.

_ mok led, mxo lod er Ti ca li

gvin da... me me tis mom kvle li ar var,

_ ma ma Ce mi se u li or lu li a ni Se a Ta ma Sa

da ge zi Su a gul ya ni sa ken ai Ro.

pe le isev dar bo da. xan mer cxlebs

das dev da, xan _ mwyer Ci tebs da nam-

ga lebs, mag ram ara fe ri ga mos di o da.

ara qa Ti ga mo e ca la.

da vus tven, wa mi e rad mi a ne bebs Tavs

mat yu a ra mer cxlebs, Cem ken ga mo eq ce-

va Tva li. uf ro Ro niv rad da vus tven

da da vuy vi reb.

_ ai, Sen ras gi zam! _ da ve muq re bi

da ga mo e qa ne ba. mor bis da oT xi li. _

er Ti, ori, sa mi, _ viT vli da aT daT-

vla Si Cem Tan aris, fe xeb Tan gor de ba.

mor cxvad amom cqe ris, Tan Tva le biT

me mu da re ba, _ ara mce mo ra, go go eb Si

ar ga giv lia? vne bebs ar wa uc de ni xar?

ai, da ax lo e biT mec eg re var, pir ve-

lad var... mov kvdi am be be ri msxlis

Zir Si bmiT, aRar min da im upat ro no

jaW vis Cxri a li. _ ma inc mo mil be ba

gu li. Svi li viT gav zar de es ma i mu ni.

_ ade qi, _ pa ta ras wa vup ris ta u leb

da isic umal wa mox te ba. msa xi o bi xar

Tu me Ze ba ri, Se ni!..

isev ga e ki de ba mer cxlebs. Su a gul

ya na Si isev ga mos ca Jru an te lis mom-

gvre li bge re bi bu dis ga sa ke Teb lad

Cam jdar ma mwyer ma. pe le dar bis. min-

dvris bo los as fal tis gza ze man qa-

ne bi xma u robs. min dvris Tav Si ve e ba

cal frTi a ni gu Ta ni au bams uzar-

ma zar traq tors, ro me lic sar wyav

ru ebs gul mod gi neT Wris. traq to-

ris amo na sun Tqi Sa vi kvam li cis ken

mi i wevs. sam ya ros xma urs vgrZnob da

mi xa ria. ci vi wve Te bi dar bis sa xe ze.

mux lam de dav svel diT, mag ram ma i sis

wvi mas im uk vda vi fil mis gmi ri sa ar

iyos, ra sjo bia.

bev ri ve Ze beT is aq viT ki re buli

mwye ri, mag ram cam Cay la pa Tu de da mi-

wam, ver ga vi geT. su li Se i gu ba, ese ni

karg saq me ze ar da a bo te ben am wun wux-

Sio da ga i na ba. aba, pe le ris mpov ne li

iyo?! mar to mer cxlebs das dev da. cas

av cqe ri da ufals mad lo bas vwi rav.

ram de ni me wlis win ube dur ze ube-

du ri ka ci vi ya vi. es min dvre bi ru se-

bis tan ke biT iyo ga da We di li. qar Tve-

li bi We bis na san gra leb ze id gnen ru-

se bi da ga mar jve bis yi Ji nas scem dnen.

me go na, ro yve la fe ri dam Tav rda,

me go na, ve Ra ras dros da vub run de bo-

di Cems mSob li ur so fels, urom li-

so dac sun Tqva mi Wirs. sa dac ar un da

vi yo, Cems qve ya na Si, Tu Ce mi qvey nis

saz Rvrebs miR ma, yvel gan mSob li u ri

sof lis su ni mi Ri ti nebs da es mag-

rZno bi nebs, ro coc xa li var. ho, ras

war mo vid gen di, ro erT dros, ro ca

da kar gul so fels vglo vob di, ga vi-

do da ram de ni me we li da is min do ri,

ro me lic ru se bis jav San-teq ni kiT iyo

ga zer gni li, je ji liT ga dam wvan de bo-

da, ma i sis wvi ma aa zur mux teb da aqa u-

ro bas, mwye ri Caj de bo da da me sa na di-

rod Cems ax lad wa mo Ci tul me Ze bars

wa mo viy van di?! amis Tvis gar bo da mze ra

cis ken da TiT qo le ga Rrub leb Si gam-

Cens da e Zeb da, mad lo ba ro Se e wi ra.

Sal va ra Ra cas das wvda, xel Si ai-

Ro, gul das miT ga a suf Ta va, ta la xi

ga a ca la.

_ Se xe de!

giorgi sosiaSvili

22

xe leb Si mi va Cer di. gul Ca TuT qu li

mi yu rebs Sal va. Tval win kad re bi viT

ga ur bi na omis sa Si nel ma wu Teb ma.

ja ris ka cis gu lis ji be ze mi sak ra vi

war we ra eWi ra. qar Tu li aso e biT iyo

amo qar gu li _ `be qa u ri~.

TiT qo ma i sis ci vi wvi miT da mis-

vel da mTe li sxe u li. war we ra ga mo-

var Tvi, did xans vum zer di, TiT qo

ra Ra cis gax se ne ba min do da da tvi nis

xve u le bi ki Cag ma nu li mqon da.

_ vin iyo be qa u ri!.. _ vbut bu teb-

di da mi was dav cqe ro di. _ vin icis,

aq da i Ru pa, iq neb... iq neb arc da i Ru pa

da ukan da xe vi sas mker dze mi we be bu li

war we ra mos Zvra? _ da mar cxe bis sa-

Si nel ma gan cdam ki dev er Txel da mi-

a ra Zvlsa da rbil Si. vi de qi ase kar ga

xans. uf ro mo ux Si ra wvi mam, mag ram

verc vgrZnob diT.

_ vi Tom aq da i Ru pa? _ amom cda da-

gu be bu li bge re bi.

_ eh, ras ga i geb! _ Ca i la pa ra ka

Sal vam, _ aq er Ti xa no ba Cve ni bi We bi

id gnen, me re ru se bi dad gnen, me ma ga-

Ti!.. _ ga da a fur Txa da sam sar Tu li a-

nic mi a yo la.

isev da ix ma u ra mwyer ma, TiT qo Cve-

ni yu rad Re bis ga fan tva da mwa re mo-

go ne ne bis daf rTxo ba un do da.

pe les Tvis aRar da miy vi ria, mi vi xe-

de da Cem si ax lo ves iyo.

_ ga mo va amis gan ra me? _ ga me Ri ma

da Sal vas Sev xe de.

_ ga mo va, ga mo va! er Ti-ori ga moy-

va na un da da me re na xe...

_ wa mo! er Txe lac Cav yveT, er Ti

ca li ro gor me un da mo vuk laT.

mo i qan ca pe le da ex la uk ve vne ba-

Cam cxra li dar bo da svel ion ja Si.

ga va dro... da viw ye bis Rru be li

wa mog vad ge ba yve las. sa Si ne le baa da-

viw ye ba, ro me lic ar se buls arar se bu-

lad ga da aq cevs.

ram da ma we ri na Cems ona var me Ze-

bar ze moT xro ba?!

Senc me na ne bi da sa viw yeb lad, da-

i je reb?! im sa Si ne li da viw ye bis

Rrub lis Crdi li, we Ran ro vax se ne,

Senc wa mo gad ge ba, vi ci da iq neb ram-

de ni me mkiT xve lis gul Si ma inc ga-

gi xan grZli vo ar se bo ba, sxva ra Se-

miZ lia.

proza

23

ti ri fi

_ mTva rem mo miy va na Sens sax lam de.

_ suu.

_ ra suu.

_ suu-meT qi, ra gay vi rebs?

_ ro dis vyvi ri?

_ Sen ggo nia ro ar yvi ri, Ra me xma

ga dis.

_ me re ga vi des, cuds ras ge ub ne bi.

_ ax los mo i zi da, mi si qe ra ku lu le-

bi day no sa da ise Ti sur ne li ig rZno,

sit yviT ro ver ga moT qvam.

_ sa u ku ne... _ but bu tebs.

_ ra sa u ku ne?

_ sa u ku nea ar mi na xav xar. mo me nat-

re, la mis vi ti ro, ise mo me nat re,_

isev day no sa Tmeb ze, _ Sen ar mog nat-

re bi var, xo eg rea?

_ eg rea.

_ vi ci, mag ram siy va-

rul Si jib ri ar vi ci.

mi Tu me tes Sen Tan.

lam pi o nis Su qi ece-

mo da ezos da aqeT-iqiT

fan tav da Ra mes. mTva ris

Su qi lam pi o nis Suqs er-

Tvo da da ikar ge bo da

ci u ri si naT le, mi wi er

si naT led gar da i sa xe bo-

da.

_ co ta Sec vlil xar.

_ co ta?

_ ki, co ta, sul co-

ta, bev ri ara fe ri.

_ eg Sen geC ve ne ba,

To rem wle bi Ta vi sas

Svre ba, _ Tva le bi amo-

u koc na. ise Ti Seg rZne ba

hqon da, mci re xan Si gu-

li sa gu le dan gad mo ux-

te bo da. di di xnis win,

ro de sac pir ve lad ako-

ca, ro de sac pir ve lad

da e wa fa mis ba ges, ma Sin

hqon da ase Ti Seg rZne ba.

did xans ver dam Svid da gu li. Ro bis

Ci ti viT ux to da. is Sex ved ra ga ax sen-

da... ma Si nac Ra me iyo, um Tva ro Ra me

iw va so fel Si. ve e ba kak lis qveS id-

gnen da esiy va ru le bod nen er Tma neTs.

es mar to maT icod nen da ki dev kak-

lis tot ze ga rin de bul ma Wot ma, ro-

me lic iseT Tbil xma ze ki o da, it yo-

di, ro maT ga mo ake Teb da amas.

_ miy var xar.

_ mec miy var xar.

_ ge nac va le!

es iyo ubed ni e re si da idu ma li Ra-

mis yve la ze ne ta ri wa me bi.

lam pi o nis TeT ri Su qi efi ne bo daT

sa xe ze.

_ isev ise Ti xar.

_ er Ti ma ko ce, _ uT xra da lo ya

mi uS vi ra. mi si ba ge e bis Se xe ba ze iseT-

giorgi sosiaSvili

24

ma Ju ran tel ma da u a ra, si a mov ne bis gan

ga aJ rJo la.

_ es ti ri fic ro gor da be re bu la,

ama sac wle bi mo re via.

_ gax ma, Se mod go miT ga da ka fes, axa-

li ylor te bi wa mo i Ro. iq neb ga dar-

Ces. Za li an miy vars es ti ri fi, bav Svo-

ba mis qveS ga va ta re. ase mgo nia, ro ca

es xe gax me ba, mec dav mTav rde bi.

_ suu!

_ ra suu?

_ Sen ara so des dam Tav rde bi, Sen

ma ra di u li xar.

_ ma ra di u li... _ Ca i kis ki sa da ise-

Ti bge re bi amos cda am kis kis Si, wa-

mi e rad gab ruv da ka ci da uc bad bav-

Svo ba Si dab run da. ax los mo i zi da da

isev ako ca Tva leb Si, me re Raw ve bi da-

u koc na.

_ Se ni Svi li da vi na xe.

_ me re?..

_ qu Ca Si id ga bav Svi da Se ni Tva-

le biT mim zer da. arc mi kiT xavs, miv-

xvdi ro Se ni iyo, Se ni na wi li, Se ni

sam ya ro dan ga mo su li. mi ve di, mi ve fe-

re. mi uc xo va, xe li ga maS ve bi na. ma inc

mi ve fe re, Za liT va ko ce. ga iq ca me re,

ga Cer da, mi yu reb da da isev ga iq ca.

_ Za li an miy vars Se ni Svi li. imi tom

miy vars, ro vgrZnob, ro go ria Se ni

siy va ru li Se ni Svi li sad mi da min da,

mec am siy va ru lis Ta na zi a ri vi yo, Se-

ni bed ni e re ba vi wi la do. Se iZ le ba ver

ga mi go, mag ram Za li an miy vars imi tom,

ro Se ni na wi lia.

_ ge nac va le.

_ suu-meT qi, xma ga va.

_ ga vi des... me re ra, ras va Sa veb.

_ ara fers, mag ram ama Ti am ba vi xo

ici. saq vey nod mom Wri an Tavs.

_ fe xebs mog Wa men. Se ni sa xe lic

ikiT xon da Ta vi an Tic. Cven So ris cu-

di xom ara fe ri xde ba, ra un da Tqvan.

_ eg Cven vi ciT, ro ara fe ri xde ba,

mag ram maT ver da a je reb.

lam pi o ni vne bi a ni Su qiT das cqe ro-

da ezos.

_ er Tic ma koc ni ne, _ isev mo i zi da,

wel ze xe li mox via, mker diT mi i xu ta.

ar ga Za li a ne bia, TiT qo ma sac sur-

da erT sxe u lad qce va. mis sun Tqvas

grZnob da, gu lis xma urs. mkerds ga-

li a Si ga mom wyvde u li ia do ni viT ax te-

bo da qa lis gu li.

_ wve ri gag Wa Ra ra ve bia, _ ise Ti

xmiT uT xra, TiT qo mis mkla veb Si Cas-

Zi ne bo da.

_ wle bi miR re nen, mag ram jer ara-

fe ri ga mos diT. Wa Ra ra wle bi saT vis

ga Re bu li xar kia. amiT va Cu meb.

_ ti ri fi, ti ri fi, _ Ca i la pa ra ka. _

di di xa ni iq ne ba es xe.

_ Sen ra ici?

_ me yve la fe ri vi ci. es xe, Sen Tan

er Tad, ma ra di u lia.

_ ma ra di u li ara fe ria.

_ Sen da ti ri fi xarT.

_ kar gi eg re iyos, ra ki ase gin da.

_ ho, eg rea, Tu Ta, _ xma maR la mo-

u vi da.

_ suu, xo giT xa ri, xma ga va-meT qi,

ra mo gi vi da?

_ ti rifs vux mob, ra mox da?

_ vin da i je rebs, ro ti rifs eZa xi.

_ Sen da i je reb da ti ri fi. da nar-

Ce ni ar ma in te re sebs.

ti ri fi lam pi o nis Suq ze uf ro

mwva ned xas xa seb da. zur mux ti iR vre-

bo da mi si da sic xu li foT le bi dan.

_ Za li an hgav xar am ti rifs.

_ ?!

proza

25poezia

uariel

yarxelauri

•

me daviRale mistikuri caTa yurebiT

da Cemi mzera caTa miRma axla frTxilia,

dawyvetilia Cemi nebis safexurebi

da Cemi landi welSi mkveTrad gadaxrilia.

davrCi qaris da nisliani mTebis amara,

Tumca ra mTebis, mTebi Cemi TeTri Zvlebia,

Cemi xmauri metismetad aris Tamami

da es xmauri, samwuxarod, gadamdebia.

•

viwev mudmivad zemoT,

viwev, mudmivad vCqarob.

uSenod ara, mzeo,

uSenod ara, qaro.

sivrces mZlavri hkveTs frTebi,

icvlis samyaro iers,

magram uTqvenod, mTebo,

gamiWirdeba Zlier.

gamiWirdeba, sadme

yvavilT ver movkra Tvali,

unda mudmivad mwvavdes

mze Tovlisferi qalis.

sulo, mudmivad zemoT!

sulo, mudmivad vCqarobT.

uSenod ratom, mzeo,

ratom uSenod, qaro.

26

•

modi, am RamiT CemTan mTvarea,

mTvare Cumi da miusafari,

modi, mzed modi, mzeo mariam,

Cemi samyaros zurgi dasZari.

modi, mdumare ahyare mTebi,

cremlad Camkide kldeebT frialoT,

modi, Cems sxeuls Seasxi frTebi _

qarSi gavide saxetialod.

modi, Zvirfaso mTvaris amara

nu Sematoveb am cbier Rames,

Tore am sivrces, rogorc samares,

Cems Sesaxvedrad varskvlavni rTaven.

•

wvimda guSinwin, iwvima guSin,

iwvima dilas, xvalac iwvimebs.

Sens frenas wvima gana ras uSlis,

naRvlob, beRurav, da moiwyine.

oRond gaSale susti frTebi da

Sens mxrebze mzeTa Suqi ibrwyinebs.

Camomitane nisli mTebidan

da mklavze frTxilad wamomiwvine.

•

ar damdgara,

ar damdgara, neta,

gvirilaTa ayvavebis jeri,

qaria Tu xmauria dReTa,

qaria Tu dedamiwa mReris,

aRsdeq, sulo, saswauli moxda,

Sen, erTaderTs, kosmiuri feri

Segmosavs da ukvdavad gqmnis mokvdavs.

dedamiwa,

dedamiwa mReris.

poezia

27

Sens sivrceSi gaiSleba mermiss,

Tu ram feri moixiles TvalTa.

dedamiwa,

dedamiwa mReris,

dedamiwa,

dedamiwa, marTlac!

•

mivida, mivyev dilis mzes,

sunTqva Seswyvita qarmao,

zurgi maqcia pirimzem,

Tvali ar Semomyarao.

Sebrunda, viTom zurgs ukan

mTvaris nalevi mdgarao,

moxura gulis karebi,

ra civad damijarao.

vin Seucvala guneba,

neta, vin gamijavrao?!

•

gazafxulda; rogor Svenis mTebs

yvavilebiT moqarguli farCa,

me ki isev mwuxare var dRes

da ganwyobac amgvarive darCa.

aSrialda mwvane zoli tyis,

nisli mkrTalad daefina mwvervals

da ratomRac xasiaTi dRis

amnairi ufro mwams da mjera.

zemoT mxolod TeTri qori frens,

maRlaa da mzis sxivebiT Tbeba.

gazafxuli ra uxdebaT mTebs,

mTebi mainc...

mTebi darCnen mTebad.

tariel xarxelauri

28

•

midis, mihyveba ferebi mRvrie,

Tumca fexis xma kidev moismis,

is dabrundeba,

samyaros iers

bevrjer Secvlis da bevrjer monislavs.

is dabrundeba,

radgan simSvides,

rogorc poeti ver povebs versad,

is dabrundeba,

ar daiSlis da,

ar daiSlis da darCeba leqsad.

•

mTvare gaaTevs Rames alvebTan,

ganibaneba nislebSi mere

da TeTr yvavilebs zecis karebTan

datovebs, rogorc samyaros cremlebs.

•

Tavisufleba miveci leqsebs,

Tavisuflebis mzeSi gavxvie,

davrCi riTmebis keTili mwyemsi

da vxdidi riTmebs ufro saxiers.

da me vecade, leqsis genia

miwis zurgidan ze amewia,

nislebSi vxvevdi striqons cremlians,

rom gasaSrobad mzisTvis mewvia,

rom Semzaravi tkivilTa gama

Tbil musikalur bgerad meqcia.

dRes siyvaruliT samyaros vnamav

da poezias, rogorc mesias,

sakuTar fiqrebs sanTlebad vunTeb

da am sanTlebis cecxlSi vnavldebi,

mravlad arian, madloba ufals,

Cemze didni da Cemze maRlebi.

poezia

29

•

dilaa... Cems fanjarasTan

mesmis qoTqoTi beRuris,

xasiaTi maqvs iseTi _

axali gaRviZebulis.

viszea gabrazebuli,

vis anda raze emduris,

iqneb, an CemTan hgonia

sawyals mze davanebuli;

anda aseTi muqara

riT ra var davalebuli,

iqoTqoTa da gafrinda

msubuqad, frTebis SrialiT,

Tavs SevuRrine, gavuwyer,

iqneba, iyo mSieri?!

an, iqneb, SenTan, ubralod,

dardis gandoba isurva,

aRar sCans, male dahfara

xeobam gadanislulma.

rogor Tovs, patara mxrebze,

iqneb, es Tovli eyreba,

vidre ar moxval, beRurav,

javri ar gadameyreba.

geli, beRurav, am leqsis

ar vCqarob gamoqveynebas.

•

miyefavs ZaRli,

iyefos _

wesi eg aris myefaris,

joxi ara maqvs,

bilikze qvas davetane SefarviT.

ZaRli daiZra, Cven Soris

manZils TandaTan amoklebs,

movida, gverdiT damidga

da qvian xelze amloka,

muxlebze Cajda Wkviani,

Tbili TvalebiT miyurebs,

Semrcxva, qva davde, avtirdi,

ZaRlis nairad viymuvle.

tariel xarxelauri

30

Turme am nasoflarebSi

mxolod dro dadis gulgrilad,

ZaRls cremli moswyda,

Tvalebze naRvelma gadaurbina

da gatrialda,

ukanve, mZime nabijiT wavida,

mivyevi, fiqrni nisliviT

gadmodiodnen Tavidan.

win ZaRli, ukan mivyvebi,

nabijs amyarebs maspinZlis,

gavcdiT nasoflars, erTmaneTs

gulamRvreulni davcildiT.

da niSnad damSvidobebis

SemaZrwuneblad iymuvlebs,

Jangisfer nasaxlarebSi

afrTxobs drosa da siyrues.

poezia

31

banditi, banditze uaresi da...

proza

hulo

lobiaSvili

naxev rad Cab ne le bul qu Ca Si da ro

win wka laS vi li, me Ter Tme te sa a vad-

myo fos um cro si sa ni ta ri, mo dis da

Cu mi but bu tiT wyev lis Ta vi si de di-

sa da ma mis pir ve li Sex ved ris dRes,

Ta vis ga Ce nas, gaz rdas, rva kla sis

dam Tav re bas, mu Sa o bis daw ye bas, Si-

na be rad dar Ce nas da, gan sa kuT re biT,

sa a vad myo fos mTa var eqims, rom lis

lo To bi sa da sam sa xur Si dag vi a ne-

biT ga moc xa de bis ga moc ase da ag vi a na

mo la rem xel fa sis ga ce ma da rom lis

bra li caa ax la is, rom da ro, dRi si-

Tac da mzi si Tac ki Si SiT mo kan ka le,

ase gvi an aR moC nda qu Ca Si.

mtkvar ze ga da sas vle li xi di mkrTa -

la daa ga na Te bu li. zar da ce mu li, da-

fe Te bu li da ro So ri dan ve am Cnevs mo-

pir da pi re mxri dan mo ma va li jan-Ro niT

sav se ma ma ka cis fi gu ras, ori ve fexs

rac Se iZ le ba gver du lad far Cxavs,

iyun ce ba da cal Tval da xu Wu li ise Ti

ba ya yu riT ag rZe lebs gzas wva le ba-wva-

le biT, Tu kar gad ar da ak vir di, qa li

ki ara, mar Tla xme leT ze mo si a ru le

moz rdi li ba ya yi ge go ne ba.

Sem xvedr ma ma kacs la mi saa Tval ze

crem li ad ge ba ase Ti sab ra lo xe ib ris

dam xed va res, qal-ba ya ya dan mze ra ra-

tom Rac ca ze ga da aqvs da ra Rac ara-

sa si a mov no sac but bu tebs sru li ad

uda na Sa u lo Rmer Tis mi sa mar TiT.

`ax la Se iZ le ba uk ni dan da meZ ge ros

da pir da pir mtkvar Si ga da mi Za xos,

Rmer To, mix se ni, Rmer To, da mi fa re!

_ kvne sis da ro _ da iq ca am pe res tro-

i kis mom go ni, da iq ca am de mok ra ti is

mom go ni. qaa, ra yo fi la es de mok ra-

tia, Sen ge nac va le! sad iyo Cems axal-

gaz rdo ba Si ase Ti ra me, vi sac mo ep-

ri a ne ba, qur dobs, vi sac mo ep ri a ne ba,

klavs. ga zeTs ga daS li da _ aman mok-

la, iman mok la; ra di os Car Tav _ iman

mok la, aman mok la, te le vi zo ria da

_ aman amas ye li ga mo Rad ra, iman imas

mu ce li ga mo fat ra. mar to rac Cvens

sa a vad myo fo Si yo vel dRe Tu yo vel-

Ram sax lsa Tu qu Ca Si daW ril-da Ce xi-

li mo yavT... va i mee,.. Rmer To, da vi Ra-

le, rac me, Se bin dde ba Tu ara, am ba-

ya yu riT dav di var, er Txe lac iq ne ba,

ve Rar gav swor de bi da... ne ta, ga i a ra

Tu mom devs?~ _ ori ve Tval ga xe li li

da ro frTxi lad ixe de ba ukan. zor ba

ma ma ka ci uk ve xi dis yur Ta naa mi su li,

da ro Zlivs axer xebs wel Si gas wo re-

bas da qa ri viT swra fad fa ravs xi dis

dar Ce nil na wils.

`Rmer To, Se ni sa xe lis Wi ri me, imas

ki ga dav rCi, Rmer To, nu ga a ke Teb,

32 proza

ise Ti vin me Se max ved ro, vinc mTel

cxov re bas da mi Ru pavs! ga gi go ni aT,

ka co, ada mi ans ada mi an Tan Sex ved ri sa

eSi no des?! ra tom ar aris yve la Cem-

na i ri. aba, Cem na i ri iyos yve la, Tu sa-

Si Si iq ne bo da am qve ya na ze ra me? gin da

dRi siT gev lo me re da gin da Ra miT,

gind fu li ans da gind ufu los. ba la-

xi viT var, ue no, uv ne be li. Wi an Wve la

ra aris, Wi an Wve la, imis cod vac ki ar

da mi dia. di di ra me iq ne bo da, yve la

Cem na i ri ga ge Ci na? _ Se Cer da da, xid-

ze mi ma va li ka ci sa ar iyos, cas say ve-

du riT axe da da rom, _ ma Sin xom Senc

uf ro mos ve ne bu li iq ne bo di da Cven-

ca, ha?!~

da ros sac xov re bel kor pu sam de

oci o de met ri Raa dar Ce ni li, qu Cac

uf ro me tad ga na Te bu lia, od nav dam-

Svi de bu li qa li gzas ag rZe lebs da

uceb TvalT ub nel de ba: mis win ori-

od na bij ze, arc me ti, arc nak le bi,

or met ri a ni, wver-ul vaS ga bur Zgni li

ma ma ka ci dgas da Tavs aq nevs.

_ mo-vi-dee? _ el dis gan ka ta sa viT

kna vis da ro.

ma ma ka ci isev Tavs aq nevs.

_ ra tom? un da mom kla?! _ si vis qa-

li.

ma ma kacs fe xi us xlte ba da ori ve

xe liT eb Ra u We ba xes.

_ vai, Ce mi be dis dam wva ro var-

skvla voo... _ uc rem lo zu zu niT, mo-

nus xu li viT uax lov de ba qa li kacs.

ka ci Tavs gver dze at ri a lebs da ise

Ca moh yu rebs qals.

_ ra to un da mom kla, zar Si wa ma ge?

_ Can Tas mker dSi ixu tebs da ro.

ma ma ka ci fru tu nebs da pirs aw kla-

pu nebs.

_ da me re xi di dan un da

ga da mag do?

kacs ra Ra cis Tqma un-

da, mag ram Tavs ver abams.

cal xels, ro gorc iq na,

aci lebs xes da qa lis mi-

mar Tu le biT iS vers.

_ uf ro ax los mo vi de?

_ ti ris da ro, _ vai Cem

dRes, fu lic un da wa mar-

Tva? axia Cem ze, ra min do-

da met ro Si, wa mov Tre u li-

ya vi sa mar Sru to Ti, oc da-

a Ti TeT ris eko no mi as da-

ve xar be da... Tum ca gu Sin

ar iyo, nu cas sa mar Sru-

to Si rom wa ar Tves mTe li

Can Ta?

ra tom Rac Tva leb gab r-

wyi ne bu li ka ci ener gi u lad

uq nevs Tavs da luR lu RiT

iw vdis xels da ros ken.

_ da, fuls rom wa mar-

Tmev, ma inc un da mom kla?

_ uk ve xma maR la ti ris qa-

li.

33gulo kobiaSvili

ka ci jer Tva leb daW ye ti li uyu-

rebs, me re isev Tavs uq nevs.

_ ri Ti un da mom kla, re vol ve ri Ta

Tu da ni Ta? vai, Ce mo mzeo, da ni sa uf-

ro me Si nia, re vol ve riT mom ka li, Sen

ge nac va le! _ da rad gan Can Tas xel Si

ver aWe ri nebs, gaS lil mklav ze hki-

debs kacs. _ iv li a nes qa liS vi li var

Wo por ti da na; Sen Se mo gev le, ro mom-

klav, ba rem da u ba re ki de vac ma ma Cem-

sa, iv li a ne hqvia, mo na di re iyo-Tqo,

ad vi lad ipov ni... aba, upat ro nod xo

ar veg de bi aqa!

ka ci isev ener gi u lad uq nevs Tavs

da ax la uk ve mklav ze Can Ta Ca mo ki de-

bu li xe li Tac eb Ra u We ba xes.

po li ci is man qa na mux ru We bis RrWi-

a liT Cer de ba So ri ax los, uf ro-

si le i te nan ti, mxar be Wi a ni, mris xa ne

ga mo met yve le bis ma ma ka ci jer ga mo-

Re bu li ka ri dan ga moh yu rebs xes Tan

mdgom sa eW vo wyvils, me re man qa ni dan

gad mo dis.

_ ai... ee sa... isa... ai, aman, _ jer

mTva re u li viT wri a lebs ad gil ze

um cro si sa ni ta ri da sa so e biT Ses-

cqe ris mis ken mi ma val le i te nants,

me re ki ori ve xels iw vdis mis ken, _

miS ve le, kar go po li ci e lo, miS ve-

le, gza ze ga mo mix ta, zar Si wa ga geo,

fu li mo meo, ege, Ce mi Can Ta mklav ze

aqvs Ca mo ki de bu li. ro mog klav, xi di-

dan ga da gag deb me reo... re vol ve riT

mog klav, ma ma Sen sac da vu ba reb, iv li-

a ne sao. ki dev kar gi, mox ve di, Sen ge-

nac va le, Sens vaJ ka co bas ve nac va le...

va i mee, ra Cem da Wi rad da mag vi an da,

va i mee, ra Cem da Wi rad Sem xvda!

_ daw ynar diT, qal ba to no, daw y-

nar diT, uk ve nu Ra raf ris ge Si ni aT!

_ am Svi debs uf ro si le i te nan ti da,

ia raR Se mar Tu li, ca li xe liT man qa-

ni sa ken ubiZ gebs qals, _ Tqven man qa-

na Si dab rZan diT, qal ba to no...

`vai, ra Cem da Wi rad Sem xvda, vai, ra

Cem da Wi ra da! _ man qa ni sa ken ra tom-

Rac isev mi ba ya yu robs ra tom Rac isev

cal Tval da xu Wu li da ro, _ eg ban-

di ti, ega... mag ram ex la ro ban dit ze

ua ress ga da ve ya re? ra sac te le vi zo-

ri da ra sac xal xi am po li ci e le bis

av ka co ba ze la pa ra kobs, ra sac ga ze-

Te bi ma gaT ze we ren... ra tom miT xra,

man qa na Si Ca je qi, qal ba to no vo... ex-

la, et yo ba eg im ya Ca Ris gan fuls

ai Rebs da ga uS vebs, an dac Se iZ le ba

jer ya si dad Ta nac wa mo iy va nos, me re

ki me wa miy vans am man qa ni Ta da... vai,

Ce mo dRev da mos wre bav, ki dec ro ar

mom klas, sad Ra ga mov yo Ta vi me re am

si be re Si na mu sax dil ma... ara fer sac

ar Cav jde bi am man qa na Si... Rmer To,

miS ve le da, Rmer To, da mex ma re, er Ti-

ori mar Ta li Jur na lis ti ga mo mig zav-

ne... ki vi li ex la ve xo ar da viw yo, ro

xal xma Za liT wah gli jos Ce mi Ta vi am

ga Tax si re bul po li ci el sa? ro go ri

kur ku riT miT xra: qal ba to no vo, ro-

gor mo mi Wi ra xe li: man qa na Si dab rZan-

dio. da gab rZa neb, ga ox re bu lo Se na,

ki dev kar gi, Ce mi kor pu sis ax los

vdga varT, xal xi ga mo var de ba, xal xi

ga ar Cevs mtyu an sa ca da mar Tal sa ca,

suy ve lam icis, ra pa ti o sa ni ca var da

ra ala li ca. ege, bed ze ji xu ris wi na

go gi Ca anT bi Wi, gi vi da gi ga ara dga-

nan? xal xsac ex la ve moh yri an aqa da

qve ya na sac ga a ge bi ne ben~...

_ mi-Sve-le e eT!

n o e

Tma Se ver cxli li, grZel cxvi ra, ka-

fan da ra noe ma ma caS vi li ma gi das Tan

zis, win Car Tu li kom pi u te ri ud-

gas, gver dze kom pi u ter Si Se sa ta ni

ma sa liT da xun Zlu li sa qa Ral de da

iday vday rdno bi li Tval gaS te re bu li

gah yu rebs or maR liv kor puss Sua sa-

rec xis To ki viT gab mul ho ri zonts.

ga naT le biT fi lo lo gi, wle bis

34 proza

gan mav lo ba Si mxat vru li li te ra tu-

ris ga mom cem lo ba Si re daq to rad na-

mu Se va ri, cxov re bis be du kuR mar To-

bis ga mo aw uk ve pro fe si a Sec vli li,

bux hal trad ga dam za de bu li da Sps

`ji-ju-ji~-Si Zlivs nor ma lur xel-

fa si an ad gil na Sov ni noe ori kvi raa

ugo no daa Sey va re bu li, anu zus tad

mas Sem deg, rac bux hal tro bas Se ud-

ga. no es trfo bis sa gans war mo ad gens

mi si ve Ta nam Sro me li me ne jer-iu ris-

ti ta ta, ro me lic aris axal gaz rda,

axal gaT xo vi li, tur fa da kek lu ci.

dRes ta ta sam sa xur Si mos vlas ra-

tom Rac ig vi a nebs da arc ki icis, Tu

ram xe la tki vils aye nebs amiT ga dam-

za de bul da ser ti fi ci re bul no es.

mo gex se ne baT, qve ya na ze ara vis ise

ar uy vars oc ne ba, ro gorc ui me dod

Sey va re bu lebs da ai, ax lac, imis ma-

gi er, jer asaks So ris sxva o ba da i an-

ga ri Sos kal ku la tor ze, me re sar ke Si

Ca i xe dos, me re me ne jer-iu ris tis sa xe

war mo id gi nos plus mi si war mo sa de gi

qmris sa xes Tan er Tad, me re cxvir ze

xel da fa re bul ma mwa red amo i ox ros,

yo ve li ve amis me re ki mis Tvis sa ziz-

Rar sa mu Sa os Ca uj des an ifiq ros, ra

sa Su a le biT mo a xer xos xel fa sis aRe-

bam de me uR li sa da ori stu den ti Svi-

lis ga mok ve ba, Cve ni na re daq to ra li

bux hal te ri Ria ka ri dan gah yu rebs

jer me ne jer-iu ris tis da ke til kars,

me re ox ravs, me re xu Wavs Tva lebs da

amis me re sa xe ze ne ta re ba da fe ni li

pir da pir Ta vi si sa mu Sao ma gi di dan

mi a gel vebs cxens tyiT da bu ru li um-

Sve ni e re si xe o bi sa ken.

Wik Wi ke ben frTos ne bi, sim Re ra sa-

viT is mis mo rak ra ke na ka du le bis xma

da Cve ni gmi ric, am je rad isev cxvi-

ra da ka fan da ra ki ara, uk ve ma Ra li,

mox de ni li, axal gaz rda, lur jTva la,

Sav gvre ma ni, mxreb ze na bad mog de bu li

da sa qam re Si dam ba Ca gaC ri li vaJ ka ci

iw yebs qar Tul xal xur sag mi ro sim Re-

ras. cxe ni jer Cor Tze ga da dis, me re

Tan da Tan une lebs na bijs da yu reb-

dac qve ti li, wyna ri fru tu niT mih yve-

ba bi liks, xo lo da vi Ti, di ax, di ax,

noe ax la da vi Tad iwo de ba, mom Re ra li,

ama yad ki ser mo Re re bu li, la Rad da

amod ir we va una gir ze. ra sa si a mov no

sig ri lea tye Si, ra di a dia bu ne ba! mze

uk ve ze nit zea da mi si Tva lis mom Wre-

li sxi ve bi ja dos nu ri na ir fe ro biT

qar ga ven fo Tol Ta na ir gvar Ta Rebs,

ra Rac RvTa eb ri vi sur ne li Taa gaJ Ren-

Ti li mTe li ga re mo...

da vi Ti mzes ah yu rebs da SeS fo Te-

bu li am Cnevs, rom Tu ar iC qa ra, Se-

iZ le ba ga mo us wo re be li ram mox des.

mas ze bev ria da mo ki de bu li, _ ze moT,

ga moq va bul Si, mTe li raz mi sul mo uT-

qme lad elo de ba mis ga mo Ce nas da mis-

gan mi ta nil am bavs. me om re bi mxo lod

mas en dnen, rad gan ici an, ro go ri WeS-

ma ri ti siy va ru liT uy vars sam Sob lo,

ro gor en do ba TviT me fec ki... da vi-

Ti SeS fo Te biT ur tyams dezs say va-

rel sa Rars, mag ram im wam sve ewe va sa-

da ves Ta vis ken... Cu, sa i dan Rac qa lis

sa so war kve Ti li ki vi li is mis. da vi Ti

mxo lod erT wams yoy ma nobs, Ta vis

gzas ewi os Tu... ara, kvlav ayu ra debs.

ax la uf ro gar kve viT es mis ki vi li...

sa i dan Rac, mar jve na mxri dan. yal yze

Sem dga ri cxe ni jer moS ve bul, me re ki

mar jvniv da Wi mul aR virs grZnobs da

isa ri viT wyde ba ad gi li dan... ki vi li

uk ve sul ax lo dan is mis, sif rTxi lea

sa Wi ro, ra ici, ra xde ba! da vi Ti fic-

xlad xte ba cxe ni dan, na bads iZ robs,

cxens aniS nebs ad gi li dan fe xi ar mo-

ic va loo da xe ebs amo fa re bu li swra-

fi nax to me biT imok lebs gzas qa lis

mi mar Tu le biT. er Ti nax to mi ki dev

da da vi Ti mu xas efa re ba. cal xel Si

dam ba Ca uWi ravs, me o re xmlis va da-

ze udevs. frTxi lad ixe de ba mo pir-

da pi re mxa res da... hoi, sa Si ne le bav!

al vas me ne jer-iu ris ti ta ta ah kvria

35gulo kobiaSvili

tan sac mel Se mo Zar cu li, fer mix di li,

vi Tar ca an ge lo si, xo lo mis ken ne-

li, amaz rze ni na bi jiT mi e mar Te ba eq-

vsi ba jaj Ra na, kbi leb dak re Wi li, xe-

leb ga far Cxu li le ki, ro mel Ta ga nac

erT-er Ti Tvi Ton ta tas qma ria. qa li

sa da caa grZno bas da kar gavs Si Sis gan,

uk ve Zliv sRa is mis mi si mi le u li xma,

ro me lic Sve las iT xovs. ai, er Ti mi-

u ax lov da uk ve, sta ca ki de vac Ta vi si

ban jgvli a ni xe li ta tas, mag ram ig ri-

a la am dros da vi Tis dam ba Cam da zne-

da ce mu li mo Za la de gu laR ma ga i So ta

ta tas fe xeb Tan. ta ta jer ki dev ver

mo su la gons, verc da nar Ce ni le ke bi

as wre ben gons mos vlas, ise cxri lavs

maT da vi Tis dam ba Ca.

me eq vse mo Za la de, TviT ta tas qma-

ri, daW ri li, Ro nes ik rebs da da zaf-

ru li mih qris xe ebs So ris. ta ta ga og-

ne bu li ixe de ba ir gvliv. mi si la ma zi,

Sve li viT dam frTxa li Tva le bi mSve-

lels da e Ze ben, mag ram da vi Ti ar Cqa-

robs _ ta tas qma ri xom jer coc xa-

lia! da vi Ti dak vir ve biT aT va li e rebs

iqa u ro bas da uceb Tav zar da ce mu li

am Cnevs, xes amo fa re bu li ava za ki ro-

gor umiz nebs pir da pir ta tas! da vi Ti

el vis sis wra fiT wyde ba ad gi li dan,

ava zi se bur nax toms ake Tebs da mTe li

sxe u liT fa ravs ta tas. is mis sro lis

xma, mag ram ara, waq ce va ar Se iZ le ba,

mi u xe da vad imi sa, rom uk ve wiT lad

ga da i fe ra da vi Tis mker di, man un da

ix snas sat rfo, sa ku Ta ri sxe u li Se-

a ge bos yve la tyvi as, mis ken gas ro-

lils... mag ram es ra xde ba... da bin du-

li Tva le biT xe davs da vi Ti, ro gor

ag debs ta tas qma ri xe li dan ia raRs

da ro go ri xus xu siT gar bis uR ra ni

tyis ken... `mxo lod er Ti tyvia hqo-

nia!~ si xa ru liT fiq robs da vi Ti da

ta tas fe xeb Tan nel-ne la iSo te ba.

_ noe!.. ara, ara, da viT! da viT! _

Cas Za xis mux leb ze dam xo bi li, mwu xa-

re bis gan la mis SeS li li ta ta no es, _

Ce mo er Tgu lo, Ce mo er Ta der To... _

aT rTo le bu li Ti Te biT ux snis sa kin-

Zes da go debs frTa Ses xmu li an ge lo-

si, o, ra tkbil qar Tu liT go debs, _

ar mi ma to vo, da viT... sa wuT ro da mib-

nel de ba uSe nod, mzeo... Za la wa mer-

Tme va uSe nod, lo mo...

_ Zlivs... _ Cur Cu lebs ne ta re biT

noe, _ Zlivs, Ce mo su lis dgmav. o, ra

bed ni e ria, ta tas cxe li crem li rom

al tobs mis mxur va le, sis xliT ya ya-

Cos frad ga da Re bil mkerds.

_ ta ta! _ uka nas knel Za las ik rebs

noe, _ ta ta, Sen ro gor me un da ga aR-

wio aqe dan... mdi na res Tan Ce mi sa Ra-

ria... una gir ze, xur jin Si, bu kia, ro-

gor me, rac Za li da Ro ne gaqvs, ise

Cah be re, Ce mo siy va ru lo... Ce mi Zmad-

na fi ce bi Sen Tan gaC nde bi an ma Sin ve.

ga da e ci, rom me fis us ta ri una gir Sia

Ca ke re bu li... uT xa ri, rom me Sen WeS-

ma ri ti siy va ru liT miy var di da... rom

mo gif rTxil dnen, rad gan is... is jer

ki dev coc xa lia!

_ ax va ri eg!

noe Se Si ne bu li axels Tvals da

daW ye ti li Seh yu rebs mo pir da pi re ka-

bi ne tis win Se Ce re bul ta ta me ne jer-

iu rists, ro me lic wixls gab ra ze biT

ur tyams da ke til kars da ki dev er-

Txel Cas Za xis vi Ra cas mo bi lur te-

le fon Si: _ ax va ri!

ta ta pir da pir no es Ria ka ris ken

mo e Su re ba, no es io ti so de na yu rad-

Re ba sac ki ar aq cevs, ise jde ba mo-

pir da pi re ma gi da ze, ga fa ci ce biT us-

mens vi Ra cas da ca li xe liT wva le biT

uki debs si ga rets.

_ qma ri, ara, t...ki! _ rac Za li

da Ro ne aqvs, ise Cah yvi ris uceb ta-

ta, fexs fex ze idebs da fex sac mlis

Wvints iT va li e rebs _ tva ri!

_ ...

_ fa i za Ri, _ am bobs da bols rgo-

le bad uS vebs maR la ta ta.

_ ...

36 proza

_ nu ma go i meb! _ warbs ik ravs ta ta.

_ ...

_ tru xa ba za ri! _ xiT xi Tebs ta ta.

_ ...

_ nu ga mi xu re! _ isev warbs ik ravs

ta ta, _ me va se ba!

_ ...

_ ba boC ka da ba i a ni! _ warbs am je-

rad maR la swevs ta ta, _ su bu?

_ ...

_ ga a ias ne! _ We ris ken abo lebs ta ta.

_ ...

_ ba i Ti. _ iz mo re ba da am Tqna rebs

ta ta.

_ ...

_ mo qes te! _ ia tak ze afer flebs

ta ta, _ me var at ve Cai!

_ ...

_ nu ma bo leb! _ xmas umaR lebs ta ta.

_ ...

_ aax vie! _ uf ro umaR lebs xmas ta ta.

_ ...

_ du ra! _ mi ni ka bas ki dev uf ro

imi nebs ta ta da Te Zos if xans.

_ ...

_ ma zi a ni! _ SiS ve li Wi pis mof xa na-

ze ga da dis ta ta, _ ma ri a Ji!

_ ...

_ mur ta li ro Ja! _ de vi viT xma maR-

la da uz rde lad ac xik vebs ta ta.

_ ...

_ aC ma xeb, tva ro! _ bra zobs ta ta.

_ ...

_ su bu! _ su le li viT Tva leb daW-

ye til no es uyu rebs, si ga rets kbi-

liT iWers da iR li as if xans ta ta.

_ ...

_ ga as wo ra! _ ra Rac uxa ria da no-

e dan mze ra kom pi u ter ze ga da aqvs ta-

tas.

_ ...

_ lom ka! _ ix re ba, fex sac mels iZ-

robs da Ti Tebs dah yu rebs ta ta.

_ ...

_ baq si, _ fex sac mels isev ic vams

da am Tqna rebs ta ta, _ dak ri Sa!

_ ...

_ pu tan ka! _ saj doms iqe qavs ta ta,

_ za to... vaf See...

_ ...

37gulo kobiaSvili

_ ka i fi, _ an Te bu li si ga re tis

namwvs pir da pir Ria fan jri dan is-

vris ta ta, _ ma yu Ti da ba i Ti.

_ ...

_ mo va yo ma reb! _ sis xlis fer, mta-

ce be li viT wa max vi le bul frCxi lebs

dak vir ve biT iT va li e rebs ta ta, _ asi-

a ni!

_ ...

_ me ma gis de dis... m... _ n! _ mo u-

lod ne lad yvi ris da Tva lebs gi Ji viT

ab ri a lebs ta ta, _ me ma gis de da m... _ n!

_ ...

_ nu dam gru ze, aviT xa re ner veb ze,

me ma gas ga va far Ca ke eb! _ gi Ji viT ab-

ri a le bu li mze ra kom pi u ter ze ga da-

aqvs ta tas.

_ ...

_ dav bri dav mag Ce mis g... _ s! _ am je-

rad mu mi a sa viT ga Se Se bu li no es mkerds

bur Ravs da ise yvi ris ta ta, _ me ma gis

de dis m... _ n! CaT va le, tru pia!

_ ...

_ bez prab lem! _ ra tom Rac mSvid-

de ba da am Tqna rebs ta ta, _ bai, nu,

pa ka, pa ka!

is iyo, ta tam sa u ba ri mo am Tav ra da

ma gi di dan Ca mox to mac da a pi ra, ro-

om...

•brZe ni iyo, rom brZa na vinc _ `ku-

zi ans mxo lod sa ma re ga as wo reb so!~

ra ego na, aba, no es ro kap cols,

na zib ro las, fi lo lo gi ka ci rom

lan ZRva-gi ne biT ai Zu la, ga bux hal-

tre bu li yo?! er Ta der Txel ga mo i ye-

na gu li a nad Zliv Zli vo biT nas wav li

kal ku la to ri da ase ve Zliv Zli vo biT

nas wav li kom pi u te ris Ta gu na da isic

imi saT vis, cxvir-pi ri mSob li u ri ya-

ya Cos fe riT ga da e Reb-gad mo e Re ba ta-

ta me ne je ris Tvis.

ai, ra Ses Zle bia WeS ma rit siy va-

ruls!

38

toso

holiaZe

proza

aCrdili marSrutkaSi

`kavsa Zis kuT xe Si Ca va, co ta ad-

re amo i Rebs pal to dan ve te ra nis

sam gzav ro bi leTs da Cu mad et yvis

mZRols: _ er Ti, age mand dam to ve me,

me go ba ro. So fe ric, ro go ri ga uT le-

li da ga daR li lic ar un da iyos 4

no me ri mar Srut kis di li dan Ra mem de

ali a qo TiT da wi na sa a xal wlo nev ras-

Te ni iT, sme nad qce u li da uk ravs Tavs

da au ci leb lad upa su xebs:

_ ki ba to no...

an:

_ aq ga gi Ce roT?..

sxva na i rad ar ar se bobs, vi sac da-

e la pa ra ke ba, yve la pa su xobs da ara

du mi liT an gri ma siT, ara med sit-

yviT; ar ar se bobs sxva San si, ro de sac

is vin mes da e la pa ra ke ba~...

es ga vi fiq re da mar Tlac zus tad,

zus tad ase mox da, wa mi wam Si _ moq me-

de be bi da rep li ke bi.

arc ki mi fiq ria mi sal me ba. Cve-

ni gze bi ga i yo er Txel da sa mu da mod

mra va li wlis wi naT.

pir da pir mi va xa le ma Sin: _ ai, dam-

Tav rde ba es am ba vi da ro gor Se mom-

xe dav me re?.. rac Sen gan mo mis me nia,

ax la vxe dav, rom sru li ad sa pi ris-

pi ros ake Teb, vab Se aRar mog cem sa-

lams, es da ix so me!

ma Sin gaS ra da naT qva mi roa, da-

ber da erT wam Sio, eg da e mar Ta _ uk ve

me re miv xvdi, zus tad eg... unu ge Sod,

av to ma tu rad ga Sa la mkla ve bi da na-

xe va ri na bi ji gad mod ga Cem ken. _ ras

am bob, ras am bob, xe li mi ir tyi tu-

Ceb ze, ras am bob!.. _ es sit yve bi Tqva

da id ga ase unu ge So da ma inc yve la ze

uf ro ga mor Ce u li, vi sac ki vic nob di

odes me.

xo, er Tdro u lad unu ge Soc da ama-

yic, ar meS le ba. mi si tki vi li mxo lod

Cem Tvis iyo xi lu li, To re ir gvliv

mor be na li av to ma ti a ne bi da im av to-

ma te bis sxva das xva ka lib ris tyvi e bic

ki Tvals ver us wo reb dnen da sas wra-

fod iTe se bod nen _ zo gi kal xoz nis,

zo gi so lo la kis da zo gi ze me lis mi-

mar Tu le biT.

xu Ti wliT ad re ga vi ca ni.

stum rad wa ve di im dRes _ Ce meb ma

mTxo ves, Cven ver miv di varT da, sul

ro ara vin iyos, sir cxvi li ao... di di

suf ra iyo. uf ro se bi, da ma qa le bi,

pro ku ro re bi, mi li con re bi, qur de bi

er Tad ba i ra mob dnen da ver ga vu geT

er Tma neTs, mok led...

wa mo ve di ad re da ka ri dor Si id ga

sa mi am ba vi

39soso goliaZe

yu Te bi kar gi Rvi nis boT le biT sav se

da or cals da vav le xe li da wa mo vi-

Re, _ vi Tomc Ce mi wi li.

mar qsis mo e dan ze mo de le bis sax-

lTan dav li eT es Rvi no or ma. mo vi da

Cven Tan uf ro si ka ci _ da ma le vi neT

er Ti Wi qao. sgor liS ka vsvam diT, ar

iyo Wi qa.

eg re da lia ima nac, sad Reg rZe lo

arc uT qvams. ara fe ri gaqvT mi sa yo-

le be lio? ama ze gag ve ci na uS nod, mag-

ram ar swye nia, Tvi To nac ga i ci na.

aba, wa mo di To da wag viy va na. kav sa-

Zis da bar no vis kve Ta ze uc xov ria.

lo bio, pu ri da wi wa kis mJa ve hqon-

da, max sovs, da bo ca sav se Rvi niT.

ma Sin se ri o zu lad ver aR viq vi.

gviT xra: Cve ni suf ra ari so, qris tem

ro suf ra mo uw yo Ta vis me gob rebs,

imis gan me o re bis mcde lo ba da ami tom

un da gvi xa ro des da un da gviy var des

mag rad er Tma ne Ti, To re sas me li sa-

Si Sia siy va ru lis da zrdi lo bis ga-

re Seo.

mok led, gvas wav li da, rac ise dac

kar gad vi co diT, mag ram am uc no bi sa-

gan mis ca ri el sax lSi, sa dac yvel gan

ela ga ti lo, sa Re ba ve bi, na xa te bi da

co ta ave ji, Za li an sa ka i fo mo sas me ni

iyo es am be bi.

dav me gob rdiT, Za li an xSi rad va-

kiT xav diT.

sul max sovs, ro gor amo i Reb da

uj ri dan pa ra be lums, ga i Ri meb da da

iZax da: _ uyu re, sas me li aR vi Zebs Cem-

Si yve la ze did aram za das, Se miZ lia

cu dic ga va ke To, cu dis ga ke Te ba ze

ad vi li ra ari, ai, Tu gin da ex la-

ve gax val da da Cag rav vin mes, mag ram

ra sac sas me li aR vi Zebs, imas ma Sin ve

klavs qar Tu li suf ra da zrdi lo bis

da aler sis mo ed nad ga da aq cev so.

ai, ege Ti ka ci vna xe So bas.

mar Tla Za an da be re bu la, oRond

So fer ma ki eg re ve Ta vi da uk ra da ga-

u Ri ma.

go ris pro fe si ul sas wav le bel Si

na pov ni Zve li fil mi

did xans ve Zeb diT vin mes, vinc ro-

me li me qve da na yofs mig va wer da da

Ti To av to mats mog vcem da. aRa rar-

se bu li ofi ci o zis yve la uw ye ba sa-

i me dod Ca e ra zaT _ mxo lod sa ol qo

pro ku ra tu ris ezo Si dag vxvda er Ti

mas pin Ze li _ uluk ma pu rod Car Ce ni li

dam frTxa li na ga zi.

er Ti Cve ni me go ba ri te le fo niT

Seg vpir da, ax la ve da vu kav Sir de bi

Cvens sar dlo bas, rom ui a ra Rod ar

dar Ce To, mag ram es rom mox da, jer

ki dev gos kin prom ze vi ya viT da mas

Sem deg me go ba ri aRar gvex mi a ne ba...

yo fi li prof sas wav leb lis Se no ba-

Si mi vak vli eT gvar di is Sta bis naSTs

_ kon tu zi re bu li ya ra u liT, ro me-

lic aka e sis pat ro ne bis dac lil yuT-

ze ij da, sa lam ze ar re a gi reb da da

ime o reb da: `bev ri ari an, Za li an bev-

rni ari an~...

gvar di is pol kov nik ma leq som, _ an

daW ri leb Si mo mex ma reT, an, Tu pi ra-

do ba gaqvT, av to mats ki ara, tyvi am-

frqvev sac Ca ga ba rebT, mag ram aS ka rad

mag rad gak li aT, wa ge bul om Si ram Ca-

mo giy va na To...

ID me ar mqon da, rad gan pir da pir

ba se i ni dan wa mo miy va na Cem ze uf ro

fa ta lis tma Zma kac ma, ro me lic ax la,

di di ime di maqvs, geg mi sa mebr ti bet-

Sia an sad me iq ve da esaa mi ze zi, rom

xma ver mo uw vde nia.

dav xe ti a lobT amu ni ci iT da ame-

ri ku li sa ve le sa di le bis pa ke te biT

sav se oTa xeb Si, vid re pol kov ni ki

aRa rar se bul uf ro so bas uTan xmebs

ori Tbi li se li sa da er Ti saC xe re-

lis Tvis daC qa re bu li we siT ia ra Ris

ga da ce mis gar da u val aRa rar se bul

au ci leb lo bas.

gvaZ le ven gvar di is for mas... jin-

sebs da ma i su rebs vte niT ruk zak Si...

40 proza

ula ma zes nak vTe bi a ni kon tu zi re-

bu li ya ra u li dge ba da gviy vi ris: _

ar wax vi deT, bi We bo, yve la fe ri dam-

Tav rda, me mo mex ma reT, yu re bi mo maZ-

ro tyvi am, me mo mex ma reT!...

ve fe re bi, vam Svi debT... aS ka rad

sas wra fod ga da say va nia aRa rar se bul

la za reT Si... sa da caa un da mo vi des

ji pi da uS ve li an...

ame ri ku li prog ra miT gax snil

prof sas wav leb lis bib li o Te ka Si pre-

pa ra te bis sa mi boq sia. min da, ra i me

da maw yna re be li da va le vi no an ga vuC-

xi ro am sa co davs.

avi Re wa ma li da ro ca ga mo ve di,

uk ve daZ ru li man qa nis fan jri dan

miy vi ris: „ar wax vi deT, dam Tav rda, ar

wax vi deT~!

Sev brun di, rom dav do am pu le bi da

Spri ci, me re ga da vi fiq re, da vi to ve

da avi Re `Cve ni mwer lo ba“, er Ta der-

Ti ara sa bu ne bis met yve lo Jur na li,

ro me lic iq da vi na xe.

pol kov ni ki gve ub ne ba, rom aT wuT-

Si ga valT aRa rar se bu li Sta bi dan da

un da mo vem za doT.

Cven ise dac mzad varT, al baT, yve-

laf ri saT vis. vzi var aRa rar se bu li

ya ra u lis yuT ze, vaT va li e reb Jur-

nals da Tan vfiq rob: „zus tad es as-

wo rebs, ro ca yve la vlas ti ge ziz Re-

ba da am vlas tis daw ye bul da wa ge-

bul om Si Sex val, esaa sa ka i fo svla~,

_ da es yu Ti ki araa ego ma ni e bis ki li-

man ja roa si nam dvi le Si.

uceb gu li mi naT de ba: vi Rac wers

Ser bu ris qol geb ze _ am sis xliT, Si-

SiT, si gi JiT sa v se wu Teb Si da am ad-

gi las es aris TiT qos ez ra pa un dis

uW kno bi iko na sa viT: THE apparition of these faces in the crowd: Petals on a wet, black bough1.

ese Ti am ba vi mox da gor Si ru se bis

Se mos vlam de er Ti sa a TiT ad re da ai,

ra ewe ra im Jur nal Si:

va no Cxik va Ze,

Zve li fil mi

ki dev Tu aw vimT Ser bur Si

qol gebs,

isev ac vi va crem li qva fe nils?

es er Ti kad ri _

go go na mor bis,

Tval sev di a ni, sxva ara fe ri.

ar max sen de ba ga da u Re bel,

sa ga zaf xu lo wvi mis Tqe Si dan _

mor bis go go na,

kars ga u Re ben,

da am Svi de ben Tu Se e Sin da.

msu bu qi ox vra, ase nac no bi,

zed da ad ne ba ba ges una zess,

ib rWyvi a le ben crem lis mar cvle bi

Tva lis upe Si da sas Tu mal ze.

ga reT ki isev im Re rebs wvi ma.

sa xu ra veb ze qa ri iq ro lebs,

da siy va ru lis daw yve til si mebs

mwu xa re Ce lo ga mo ig lo vebs.

dar ba zic er Txmad aq vi Tin de ba,

ro ca dag vzaf ravs han gi grZne u li.

aT rTol de bi an Se ni Ti Te bic

Cems civ xe leb Si ga mom wyvde u li...

dRes ki...

gav yu reb mi ma val qol gebs,

siy va ruls ki dec rom ga u av drdes,

ro gor Ra vig rZnob _ me uk ve

mov kvdi _

im ga dav li li wvi mis Jru an tels.

Cems me go bars, za za me li qiS vils,

am sev di a ni, mag ram ma inc am biT _ rad-

gan vcxov robT uis to rio dro Si, ese-

Ti am ba vic xo saq mea _ vu lo cav da ba-

de bis dRes.

¹ ga moc xa de ba am sa xe e bis brbo Si: fo T le bi svel, mru me tot ze. (ingl.)

41soso goliaZe

Zve li To fi

amas wi neb ze Zve li To fi amo vi ta ne

sar da fi dan.

ram Ca ma ta ni na oci o de wlis wi naT

iq es vaS lis kon da xi a ni erT dros Se-

sa Su ri ia ra Ri, ax lac mSve niv rad max-

sovs, mag ram, ro ca ia tak ze da de bu li

ga xe ve bu li tya vis Sa li Ti dan amo vi Re

da avaw yve, ma Sin ve dav gme is Zve li,

usu su ri ga daw yve ti le ba da mTe li

di la mar Tla gul mod gi ned va suf Ta-

veb di da vze Tav di am pa ti o san ia raRs.

sa er Tod, ra Tqma un da, ar miy vars

mas la a Ti To feb ze ram de ni me Za li an

ad vi lad ga sa ge bi mi ze zis ga mo da ex-

lac araa es mTa va ri Te ma, ara med _

ma Sin To fis sar daf Si Ca ta nis mo ti vi.

saq me Se e xe ba teqsts, mag ram ara

Ce xo vi sas, ara med nak le bad cno bi li

ir lan di e li me mar cxe ne mwer lis moT-

xro bas. mi si er Ti wig nis ga mo mo vi Zu-

le bo los es 16-ka lib ri a nic.

im dros er Ti ase Ti Cve va mqon da:

Tu ki wig ni mo me wo ne bo da, me o re dRes

ram de ni me cals vyi du lob di da vCuq-

ni di Cems ax lob lebs: 3-5 pre zen tzea

sa u ba ri. vCuq ni di ara sa gan ge bo ram

vi Ta re ba Si, ara med pir da pir di liT,

Sex ved ri sas, ruk za ki dan da vaZ rob di,

ori sit yviT avux sni di, Tu ra zea da

ve ub ne bo di: `wa i kiT xe, ga gi wor de ba~...

ax la rom vix se neb, mxo lod ors

aqvs me re naT qva mi, wa vi kiT xe da me va-

sao. ara, ga na da u wu ne bia vin mes Ce mi

na Cu qa ri wig ni, _ ub ra lod ar kiT-

xu lob dnen, ro gorc Cans... es Za li an

bu neb ri vi caa, al baT, arc me wa vi kiT-

xav di... omi iyo qu Ca Si, nam dvi li omi,

kbi le ba le si li vi Zi neb diT da viR vi-

Zeb diT, dav di o diT, ga vic nob diT er-

Tma neTs... ar iyo es we si e ri dro, mar-

Tla ara!

uc na u ri kia, mag ram zus tad ma Sin

da viw ye Ce mi sax li dan rki nis ga ta nac.

rki na, anu ia ra Ri. bo los wi na iyo

Ce mi me gob ris moq med lif ti an pa di-

ez dSi me eq vse da meS vi de sar Tu lebs

So ris lif tis Sax tis pa wia nak ve Tur-

Si Ca ma lu li te te da sul bo lo ki de

iyo es Zve li To fi. mok led, xan vis

va Cu qe da xan vis...

we Ran ga vi fiq re, rom Cem da sa mar-

cxvi nod, wig neb sac da rki na sac vCuq-

ni di ase Ti pre zen ti saT vis sru li ad

mo um za de bel ada mi a nebs. ime dia, ar

ga mo ad gaT arc er Ti da arc me o re;

ime dia, Cems sa Cu qars io ti so de na dac

ar Se uc vlia ara vis cxov re ba _ es

yve la ze nak le bad min do da.

es uad gi lo da ud roo `ga ni a ra Re-

ba~, we Ra nac vTqvi, teq sti dan wa mo vi-

da.

ase Ti ra mea im teq stSi da xa tu li:

bel fas tu ri am be bia da pa ta ra bi We bi

da di an gam Te ni i sas, rom ra i me isu xa-

ron da na xa ven man qa na Si mok lul kacs;

Ta vi dan ver xvde bi an, rom mok lu-

lia, ga le Si li hgo ni aT da cdi lo ben,

amo a ca lon sa fu le, mag ram, ro de sac

sisxls da i na xa ven, Za li an Se Si ne bu-

le bi ga ec le bi an iqa u ro bas, mag ram

erT maT gans ma inc mo aqvs man qa ni dan

niv Ti: ubis wig na kis msgav si rve u li.

me o re di liT uban Si xma ga var de ba,

rom mok les ma Ti Ta na to li da yve la-

saT vis say va re li in va li di bi Wis ma ma,

ori dRis win ga mo su li po li ti ku ri

sro ki dan. ex la me ar max sovs, ro mel

fraq ci as mas tav da es mok lu li da ar-

caa sa in te re so da, mgo ni, ir lan di a-

Sic nak le bad mi a ni Web dnen amas mniS-

vne lo bas.

mTe li da nar Ce ni moT xro ba aris

mok lu lis Ca na we re bis kiT xva da am

saZ ma ka cos fiq ri da ga az re ba imi sa,

Tu ra jo jo xeT Si cxov ro ben da rom

es koS ma ri ide a Si da us ru le be lia.

blok no ti ki sav sea in va li di Svi-

li saT vis ga ug zav ne li we ri le biT.

ni u an sebs ver ga vix se neb nam dvi lad,

mag ram ax lac mka fi od mid gas Tval win

42 proza

er Ti frag men ti: `Ce mo Svi lo, me Sen

ver mo gi a re, ver mo vas wa ri, ga dav fa-

re bo di im tyvi as, rom lis ga moc ase

wva lob, mag ram me mo gir Cen mag tki-

vils da xel Si agiy van da de das Tan

er Tad Cven wa valT uke Tes mxa re Si~...

ra Rac ase Ti, mok led... gam yi na vi...

sav se blok no ti ase Ti grZno be bis.

da nar Ce ni yve la fe ri TiT qos nor-

ma lu rad mTav rde ba im no ve la Si. mar-

Tla ar aqvs mniS vne lo ba de ta lebs da

arc max sovs, Tu gul ze xels da vi deb.

Cem ze ki Za li an imoq me da da ar vi ci

me ti ara fe ri... ra Rac ge i si viT¹ Se mem-Txva da vTqvi, rom araa sa Wi ro rki na,

rad gan rki niT ar dav ba de bul varT da

mxo lod tki vi li

ukav Sir de ba.

mTe li im am be-

bis Sem deg, ra da-

sa ma lia da, Za li-

an me ci ne ba xol me

ia raR ze im gva rad

Sey va re bul xal-

xze, rom le bic mux-

leb sa da wels So-

ris si mag res mxo-

lod ma Sin grZno-

ben, ro ca rki na

udevT an fiq ro ben

rki na ze.

amaT ze uf ro

uni ka lu re bad mxo-

lod isi ni mi maC-

nia, vi sac am gvar

si ka Jes ram de ni me-

a Ta si a ni Se mo sa va-

li ani Webs _ ari an

ase Te bic.

oRond er Ti ra-

me kia da amas vwer

am de ni xa nia: Tu ki

es kom pleq si ar gWams, rki na sac umi-

ze zod da ap ri o ri ar un da ga ub raz-

de; gan sa kuT re biT, Tu ki ukav Sir de ba

im Zvel da karg xalxs, ro mel Tac To-

fi ar mi aC ndaT ra i me na i ri siZ li e ris

ga mo xa tu le bad, ara med, ub ra lod,

wev ri an de bod nen mon kav Sir Si da na-

di rob dnen xa niT xa nam de.

Tum ca vi Rac it yvis, rom esec aris

ga mo xa tu le ba ra Rac ise Tis, rac Ta-

vis mxriv ukav Sir de ba ma Co izms da

al baT sad Rac mar Ta lic iq ne ba.

nu, me ub ra lod gav wmin de To fi,

ra Ta sa a xal wlod ke del ze dav ki do

da an ton pa li Ci aq ma inc Se mo viy va no

sce na ze.

¹ Zv. irl. geis _ ir lan di u ri sa ge bis mi xed viT in di vi du a lu ri da zog jer ne ba yof lo bi Ti

ta bu.

43epoqis matiane

bkaki

caqraZe

xruSCovs, ro gorc me re ga mo ir kva,

sta li ni Wi ris dRe sa viT sZul da, mag-

ram mo nu ri mor Ci le biT uc di da mis

sik vdils. me re Se e ca da Ta vis Se xe du-

le be bis gan xor ci e le bas. mar Ta lia,

xruS Co vi su le li iyo, mag ram er Ti

ke Ti li saq me ma inc ga a ke Ta. uda na Sa-

u lod ci xe Si da ka tor Ra Si ga day ri-

li xal xi, vinc ga dar Ca, Sin dab run da.

amas igi sta li nis sik vdi lis me re ki

ar ga a ke Teb da, ara med ma nam de, mo nur

mor Ci le bas ar da e mun je bi na da uda-

na Sa u lo ada mi a ne bic ar ga a ta reb dnen

aTe ul wlebs ci xe eb sa da ka tor Reb Si.

xua-go fe nic ar eTan xme bo da Tur-

me mao Ze duns, Tun dac ga naT le bis

mog va re ba Si. mag ram dum da da mis sik-

vdils uc di da. mao mok vda da ax la

api rebs re for me bis Ca ta re bas. es xom

dag vi a ne biT ga ke Te baa saq mis?

ax la cxov re bas ise Ti swra fi mdi-

na re ba aqvs, rom ro me li me ase Ti pi-

ris xe li suf le bis sa Ta ve Si yof na

udi de si da na Sa u lia. rad gan igi swo-

red am swra fi tem pis Sem fer xe be lia

da dam brko le be li. es ki uk ve prog-

re sis mtro baa.

ada mi an Ta ma te ri a lu ri ke Til dRe-

o ba ssrk-Si ga ze Tis fur cleb zea, ka-

pi ta lis tur ev ro pa sa da ame ri ka Si ki

re a lur si nam dvi le Si. xor ci, kver-

cxi, kar to fi li ma Ra zi a Si iyi de ba da

ga zeT Si ara vin ar wers an te le vi zi a-

Si ara vin aC ve nebs we li wad Si er Txel

tran spa ran te biT da lo zun ge biT

mor Tul man qa nebs, ro mel Tac vi Tom

qa laq Si sur sa Ti Se mo i ta nes. pro-

duqts pro pa gan da ar sWir de ba. mi si

pro pa gan dis ti ma Ra zi is vit ri naa da

ara ga zeT Si da beW di li cru cif re bi.

Ta na med ro ve msof lioSi so ci a-

liz mis sa pi ris pi ro ra i me axa li so-

ci al-po li ti ku ri moZ Rvre ba ar ar-

se bobs. ka cob ri o bam mra va li gza

mo sin ja, mag ram ar se bi Tad ara fe ri

Se ic va la Tum ca zRva sis xli da iR-

va ra. ma Sa sa da me, un da miv xvdeT, rom

Si na ga ni struq tu ris ga um jo be se baa

au ci le be li da ara axa li Te o ri e bi

axa li xoc va-Jle ti saT vis.

P.S. da sav leT Si gav rce le bu li yo-

fi la Te o ria, ro me lic am tki cebs,

rom pos tqris ti a niz mis Sem deg sa mi

Canawerebi

dasawyisi `ciskari 1852~, #11, 2015 weli

44

moZ Rvre ba ar se bobs _ in di vi du a liz-

mi, ko mu niz mi da na ci o na liz mi. me-20

sa u ku nis me o re na xe va ri na ci o na liz-

mis epo qaa da pa ta ra ere bis aRor Zi-

ne bis dro.

22. XI. 77.

vasili veliCko gvi am bobs: qar Tve-

le bi ni Wi e ri moR va we e bi ma Sin ga mo-

di an, Tu sa qar Tve lo Si ar mu Sa o ben

da ru seT Si ari an ga da sax le bul nio.

Tur me er Tma qar Tvel ma Ta vad ma res-

to ran Si qe i fis dros moh kla uda na-

Sa u lo mo qa la qe. gam tyvral Ta vads

Tval Si ar mo u vi da es mo qa la qe da

moh kla. igi da i Wi res da ga da a sax les.

jer cim bir Si, me re ev ro pu li ru se-

Tis sam xreT na wil Si. ori ve gan Ta va di

pa ti os nad Sro mob da da Ta vi ga mo i-

Ci na we si e re bi Ta da Sro mis moy va re o-

biT. gan sa kuT re biT sam xreT ru seT Si.

aq igi ru sebs as wav li da _ me ab re Su me-

o bas, me baR Ce o bas, me ve na xe o bas. gax-

da gu ber na to ris pir ve li mrCe ve li.

er Txel cno ba mo vi da, rom, de da mi si

cu dad iyo da ne ba iT xo va sa qar Tve-

lo Si wa mos vli sa, rom mo mak vda vi de-

da ena xa. gzad man Se i a ra vla di kav kaz-

Si, sa dac mu Sa ob da cno bi li ge ne ra li

ni ko loz zu ra bis Ze Wav Wa va Ze. Wav Wa-

va Zes Ta vad ma sTxo va, mi Su am dgom le,

rom Se miw ya lon da dar Ce ni li sas je-

li ma pa ti o no, dam to von sa qar Tve lo-

Sio. ama ze Wav Wa va Zes uT qvams, ra gin-

da, su le lo, sa qar Tve lo Si, isev ga-

loT de bi, ra i me bo ro te bas Ca i den da

da i Ru pe bio. Ta vads Ta vi si ar da uS-

lia. upa ti e bi aT. sa qar Tve lo Si dab-

ru ne bu la. mag ram am xda ra Wav Wa va Zis

sit yve bi. Ta va di isev lo To bas Ses-

dgo mia. vi Rac Ta na me i na xes mu cel Si

sa te va ri uk ravs. mar Ta lia, ga dar Ce-

ni la, mag ram uk ve qvey nis sa sar geb lo

ka ci aRar aris.

z. gam sa xur di a ze gav rce le bu lia

xme bi, rom mas ze sxva das xva fsi qo-

lo gi u ri sa Su a le be biT imoq me des da

amiT ai Zu les, eT qva is, rac sa sa mar-

Tlo Si da te le vi zi a Si Tqva. amis da-

je re ba Se iZ le ba, Tu sa Ta na do do ku-

men tiT da das tur de ba, Tum ca na deJ da

man del Sta mi wers _ `Мало, кто побывал в Лефортово и вышел с неповреждённым умом. Я таких не встречала~1.

gam sa xur dia hyo li aT le for to-

vo Si. me o re ad gi las n. man del Sta mi

aR niS navs _ `Сейчас я боюсь только од-ного шприца с новым лекарством, которое лишает меня воли и самоконтроля. Если я попаду в то проклятое место и заговорю, пусть знают что это шприц~2.

9. VIII. 78.

ro gorc Cans, mci re erebs aras-

rul yo fi le bis kom pleq si aw va lebT

da yo vel Tvis cdi lo ben Ta vi gan sa-

kuT re bul xal xad war mo id gi non da

sxve bic da ar wmu non ama Si. pros per

me ri me am bobs kor si ke leb ze _ `kor-

si ke lis guls di dad ver mo i gebT, Tu

et yviT did ers ekuT vni To. ma Ti er-

Ta der Ti sur vi lia gan sa kuT re bul

xal xad iqnen aRi a re bul ni~ (`ko lom-

ba~).

`ko lom ba Si~ aR we ri li zo gi er Ti

kor si ku li zne-Cve u le ba hgavs qar-

Tuls. mag. za riT ti ri li da mo za re-

e bis mi er leq se bis SeT xzva mic va le-

bu lis da xa si a Te bis miz niT.

Canawerebi

1 iseTi ara vin me gu le ba, le for to vo Si rom mox ved ri li yos da iqi dan tvin naR rZo bi ar

ga mosu li yos.2 ax la me axa li wam liT ga je re bu li Spri cis me Si nia, ro me lic ne bis yo fas da TviT kon-

trols da ma kar gi nebs. Tu im daw yev lil ad gi las mov xvde bi da ra me wa mom cde ba, un da

icod nen, rom es Spri cis ga moa.

45

1. meg ru lad zars ras eZa xi an?

2. mo za res ra hqvia?

koS ke bic yo fi la kor si ka Si.

3.sva nur mur yva meb Tan ma Ti Se da-

re ba.

am gva ri dam Txve ve bi mow mobs, rom

sa qar Tve lo xmel Ta Sua zRvis kul-

tu rul are al Si Se di o da.

11. VIII. 78.

wa vi kiT xe bu lat oku ja vas ro ma ni

`Путешествие дилетантов~ (жур. `Дружба народов~3, 1976 г. #8-9). ni ko loz I-is

dros xde ba moq me de ba. sa co da vi ana-

rek lia pe Co ri nis ro ma nis mTa va ri

gmi ri mi at lo vi. ga u ge ba ria qve sa Ta-

u ric `Из записок отстовного поручика Амирана Амилахвари~4. am ami lax vars

ara vi Ta ri fun qcia ara aqvs da sru-

li ad ufun qci oa mi si qar Tve lo ba.

sa qar Tve lo zec aris ram de ni me stri-

qo ni, mag ram sru li ad ume ca ri ka cis

da we ri lia. et yo ba, ara vi Ta ri war-

mod ge na oku ja vas sa qar Tve lo ze ara

aqvs da arc ain te re sebs. ami to mac ga-

u ge ba ria, ra tom das Wir da ro man Si es

qar Tu li gva ri.

sa er Tod, me tad ga u ge ba ri ro ma-

nia. Tu pe Co ri nis ore u lis da xat va

un do da, dRes es vi Ras ain te re sebs,

miT ume tes, rom im drois mwer leb ma

es uk ve ga a ke Tes da oku ja va ze bev rad

uke Te sad. Tu ana lo gi e bis gav leba un-

do da Ta na med ro ve o bas Tan, es ar ga mo-

u vi da, rad gan Za li an Zne lia, une bis yo-

fo, umaq ni si, uni Wo Ta va dis sa siy va ru-

lo Tav ga da sa va li ri Ti me da a kav Si ro

Ta na med ro ve o bas Tan. Tan bev ri ram am

sa siy va ru lo Tav ga da sa val Si mxat vru-

lad sru li ad da u je re be lia da fsi qo-

lo gi ur si mar Tles mok le bu li.

am ro man ma ki dev er Txel da mi das-

tu ra, rom b. oku ja va uni Woa.

15. VIII. 78.

dRes ko mu nis te bi so ci a liz mis

mi marT ar iye ne ben mar qsiz mis Zi ri-

Tad de bu le bebs: yve la fe ri vi Tar de-

ba, iz rde ba da kvde ba; yve la mov le na

gar kve ul pe ri od Si prog re si u lia,

me re Tan da Ta no biT xde ba reg re si u li

da win svlis da mab rko le be li; mdgo ma-

re o ba qmnis Seg ne bas da a. S.

27. VIII. 78.

mar to xe la kacs arc si ke Te Ca u de-

nia da arc bo ro te ba. ori ve jer mas

mo kav Si re sWir de ba. es mo kav Si re yo-

vel Tvis az ria, vi Ra cis mi er sus ti

go ne bis ada mi an ze mox ve u li.

Zve li Ca na we ri:

1972 wlis 16-17 seq tem bers te-

le vi zi iT aC ve nes fil mi (Tu dad gma)

`San ta Ji~ (sce na ris av to re bi _ lav-

ro ve bi, dam dgme li _ brov ki ni).

xan daz mu li da mar to xe la qa li yi-

du lobs oq ro ebs. es oq ro Sin aqvs Se-

na xu li. rad un da? vin aZ levs an visze

yi dis? sa i dan aqvs am de ni fu li? es

kiT xve bi aux sne lia.

oq ro mo aqvT ma ga da ni dan. San ta-

Jis ti ukan brun de ba. jer aC ve nes,

rom Za li an eS ma kia. me re si su le le

Ca i di na. ga af rTxi les, rom mi li cia

da e Zebs. mag ram ma inc moh klavs kacs

do mo de do vos Tan ax lo so fel Si. ima-

ve ae rod rom ze mi va da TviT mfri na-

viT vla di vas tok Si ga em gzav re ba. ase-

Ti ga moc di li ka ci nu Tu mi li ci as

yve la ni Sans mis cem da, sad eZeb naT

igi? gu lubr yvi lo baa.

de teq tivs ma Sin aqvs mniS vne lo ba,

ro ca giC ve nebs lo gi ku ri az rov ne bis

Za la sa da mniS vne lo bas. amiT ari an

akaki baqraZe

3 `di le tan te bis mog za u ro ba~ (`druJ ba na ro dov~).4 ga dam dga ri po ru Ci kis ami ran ami lax v ris Ca na we re bi dan.

46

sa in te re so Ser lok hol msi da meg re.

de teq tiv Si mTa va ria gmi ris prob le-

ma, sab Wo Ta deteq tiv Si ki moq me debs

usa xo ma sa. igi Se i a ra Re bu lia teq ni-

kiT. ga mo ric xu lia sa i dum los mig ne-

bis pro ce si. yve lam yve la fe ri uk ve

im Ta viT ve icis.

de teq tiv Si un da iyos go ne ba max vi-

lo bis, go ni e re bis, lo gi kis Se jib ri,

To rem dam na Sa vis da We ris teq no lo gi is

Cve ne ba li te ra tu ris sa ga ni ar aris.

1973 wlis 20 ian vars aC ve nes ga da-

ce ma cik li dan `Se moq me de bi Ti por-

tre te bi~. ga da ce ma eZ Rvne bo da ko-

lau na di ra Zes. ko la us sa u ke Te so

leq se bi dan mxo lod ori wa i kiT xes _

`wi wa mu ri dan sa gu ra mom de~ (kiT xu-

lob da s. za qa ri a Ze) da `zRvis pi ras~

(Ta vad av tor ma wa i kiT xa). ra por-

tret ze Se iZ le ba la pa ra ki, ro ca ar

iyo leq se bis ana li zi, Te ma ti ka, xa si-

a Ti, Tvi se ba da a. S. ko la us po e zi i-

sa war mod ge ni li. ub ra lod, leq se bic

ar mog vas me ni nes.

te le vi zi as er Ti ube du re ba sWirs:

vi sze dac aris ga da ce ma, mas uTu-

od ga mo iy va nen qu Ca Si an baR Si da

ase ir ne ben. ra mi za ni aqvs am si a ruls,

ris Tvis aris igi, ara vin uw yis. Ca ye ne-

bu lia ada mi a ni uxer xul mdgo ma re o-

ba Si da dab ne ul ma ar icis, ra ake Tos.

aseT si tu a ci a Si Ca a ye nes ko la uc. wa-

iy va nes ili as obe lis kTan da da a ye nes.

id ga ko lau obe lis kTan da ar ico da,

ra eq na.

ko lau ic nob da bevr sa in te re so

mwe rals. arc ama ze ala pa ra kes.

ek ra ni eWi ra Tbi li sis qu Ceb Si man-

qa ne bis xe ti al-bo ri als. ris Tvis?

18. VIII. 78.

1978 wlis 18 iv liss is to ri is in-

sti tu ti ki no sax lSi ata reb da sa er-

To kre bas. am kre bas un da das wre bo da

Se var dna Zec. la pa ra ki un da yo fi li-

yo af xa ze Tis sa kiT xze. wa ve di, Tum ca

Ses vla Zne li iyo, rad gan, Se var dna Zis

gan kar gu le biT, uc xo pir ni ar un da

das wre bod nen kre bas. Ses vla mxo lod

mo saw ve viT Se iZ le bo da. vi Sov ne mo saw-

ve vi da Se ve di. dav je qi ukan. gan mar-

to e biT, rom Tval Si ara vis mov xved-

ro di. Tum ca uc xo ni ma inc iy vnen, Cems

gar dac. kre bis daw ye bas ram de ni me wu-

Ti ak lda, rom Cem Tan mo vi da ka li ni nis

ra i ko mis Ta nam Sro me li ber Ze niS vi li

da miT xra: Tqven men Te SaS vi li (qa laq-

ko mis mdi va ni) ge Za xiT da Tu Se iZ le ba

wa mob rZan di To. gav ye vi ber Ze niS vils

da me zo bel oTax Si Se ve diT. iq pa ta ra

suf ra ga e Sa laT. ma gi das mar to Se var-

dna Ze uj da. fex ze id gnen da ke dels

ak rul ni cax ca xeb dnen men Te SaS vi li,

ka li ni nis ra i ko mis mdi va ni mga lob-

liS vi li, aka de mi ko si fran giS vi li da

ki dev vi Rac er Ti, ro me lic ver vi-

ca ni. is to ri is in sti tu tis par tko mi

xa za ra Ze ukan med ga da dab ne u li er-

Tsa da i ma ves ime o reb da _ vin mog caT

mo saw ve vi, vin mog caT? Se ve di Tu ara

oTax Si, sib ra zisa gan acax ca xe bul ma

Se var dna Zem da miy vi ra _ ra gin da Sen

aq? pa su xi ver mo vas wa ri, rom ga ag rZe-

la _ aq is to ri ko seb Tan saq mi a ni Sex-

ved ra maqvs da Sen das wre bis uf le ba

ar gaqvs. Tu ga in te re sebs, ras vit yvi,

da mi Za xeT Te at rSi da iqac mo va lo. me

vuT xa ri _ Tu kre beb ze das wre bac mek-

rZa le ba, ra ga ew yo ba, un da wa vi de _

ga mov tri al di da wa mo ve di. ukan mo-

ma Za xa _ ho, un da wax vi de.

ga mo ve di. ukan xa za ra Ze da mga-

lob liS vi li mom dev dnen da me kiT xe-

bod nen _ vin mog caT mo saw ve vi. ama ze

gab ra ze bul ma vu pa su xe _ ra Tqve ni

saq mea, vin mom ca. xom xe davT, miv di-

var da sxva ra Ra gin daT. dab ne u leb ma

da iw yes bo di Sis luR lu Ri.

me re miT xres, rom kre ba Za li an

uRim Ra mod Ca ta re bu la. verc is to-

Canawerebi

47

ri ko sebs uT qvamT ra i me prin ci pu li

da Ro ni e ri da verc Se var dna Zes. Se-

var dna Ze Tavs ari deb da Tur me yve la

prin ci pul sa kiTxs da mi ki bul-mo ki-

bu lad la pa ra kob da. is to ri is in sti-

tu tis Ta nam Srom lebs dah pi re bia, sa-

kar mi da mo nak ve Tebs mog cem To da qar-

Tvel mec ni e reb sac ma Sin ve ga u yi di aT

sa qar Tve lo sa kar mi da mo nak ve Teb Si.

me o re dRes, 19 iv liss, ki no o pe ra-

tor ma lo mer ax vle di an ma da mi re ka.

miT xra, dRes 3 sa aT ze gaC ve neb films

`rus Ta ve lis Te at ri meq si ka Si~. fil-

mi uk ve mzad aris da na xe, ro go ri ga-

mo vi dao. wa ve di do ku men tu ri fil me-

bis stu di a Si. fil mi da iw yo, pir ve li

na wi li dam Tav rda da dar baz Si vi Rac

qa li Se mo vi da da miT xra _ te le fon-

ze ge Za xi a no. ga ve di. Se ve di qi qo Zis

(di req to ris mo ad gi le) ka bi net Si da

te le fon ze me Zax da me ri ca na va. me-

rim miT xra omar qa ja ia ge Zebs da da-

u kav Sir dio. mom ca qa ja i as te le fo-

nis no me ri. qa ja i as da vu re ke. miT xra,

rom Tqven ax la Se var dna Ze gi ba rebT

da mo di To. me vuT xa ri films vu yu-

reb da Tu Se iZ le ba me re mo val-meT-

qi. miT xra _ ara, ax la ve un da mox vi-

deo. ra meq na, dav to ve fil mi da wa ve-

di. Se var dna Zis mo sac del Si dam xvda

le van Wi laS vi li, is to ri is mu ze u mis

di req to ri. isic da ba re bu li iyo.

le van ma miT xra _ Se var dna Zes Tan

kol bi nia (me o re mdi va ni) da al baT,

ro ca is ga mo va, me re dag vi Za xe be no.

kol bi nis ga mos vlas did xans vu ca-

deT. sa aT ze mets. me re ga mo vi da da

jer Wi laS vi li Se vi da. isic kar ga

xans iyo ka bi net Si. ro gorc iq na, le-

va nic ga mo vi da da me Se ve di.

ro ca Se ve di, Se var dna Ze wa mod ga

da Cem ken wa mo vi da. mo me sal ma da miT-

xra _ moc diT dag sa jeo. me vu pa su xe

_ moc diT das jas ara uSavs, Tu sxva

sas je li ar me lis. ama ze ga i ci na da

Tqva _ arao.

me re miT xra, imi saT vis da gi ba re,

rom bo di Si un da mo gi xa do, rad gan

gu Sin cu dad mo vi qe cio. wu xel mTe-

li Ra me ar mi Zi nia. me re biWs vuT xa-

ri, ase Ti Sec do ma mo mi vi da da Se u-

rac xyo fa mi va ye neo. im de ni bo di Si

ixa da, rom iqiT da vuw ye nu ge Sis ce ma.

me re me la pa ra ka im Se niS vneb ze, ro me-

lic ple num ze iT qva Cem mi marT. ama ze

vuT xa ri, rom ple nums ar ves wre bo di

da, am de nad, rac iT qva, vi ci, ro gorc

Wo ri da, uf ro zus tad, ara fe ri Se-

mit yvia, rad gan ple nu mis ma sa le bi ar

da beW di la (saq. kp ck XI ple nu mi Ca-

tar da 1978 wlis 27 iv niss. Cems wi na-

aR mdeg ga mo iy va nes gr. aba Si Ze, m. mez-

vriS vi li (sa ga re jos ra i ko mis mdi va-

ni), bo go mo lo vi (pro fe so ri). ple nu-

mis an ga ri Si ga zeT Si ar da beW di la).

sa mi Zi ri Ta di Se niS vna Ca moT va la:

1. wi na aR mde gi var, ga da fa se bu li

iq nas erek le II-is pi rov ne ba da mis mi-

er gan xor ci e le bu li aq ti. es swo ri

iyo da am gva ri ve Se fa se ba un da mi e-

ce so da aq re vi zia da saS ve bad ar mi-

maC ni ao.

2. mah ma di a no ba re aq ci u li re li -

giaa. gan sa kuT re biT cu di ro li man

sa qar Tve los is to ri a Si iTa ma Sa da

ami tom ar ge Tan xme bi, ro ca am bob,

rom mah ma di a no ba ise Ti ve eTi ku ri re-

li gi aa, ro gorc qris ti a no bao.

3. ar Se iZ le ba ili as msof lmxed-

ve lo ba qris ti a no bi dan ga mo viy va no-

To. ilia re vo lu ci u ri gan wyo bi le-

bis mwe ra li iyo da qris ti a no ba ver

ga mo ad ge bo dao.

am Se niS vneb ze me vu pa su xe:

me ar ve we vi erek les pi rov ne bis

ga da fa se bas. Ce mi da mo ki de bu le ba

rom na Te li iyos erek le sad mi da im

aq ti sad mi, rac XVIII s. bo los mox da,

aseT Se da re bas mo vi tan:

avad aris ka ci. da u Za xes eqims.

eqim ma Tqva: es ka ci mok vde ba, Tu ar

mov We riT xe li. sxva ga mo sa va li ar

akaki baqraZe

48

aris. eqim ma mok ve Ta xe li da ada mi-

a ni ga dar Ca. cxa dia, eqi mis mad li e ri

un da vi yoT, ra ki ada mi a ni ga dar Ca,

mag ram xom ar Se iZ le ba cal xe la kacs

vum tki coT, ra kar gia cal xe lo ba,

or xe lo bas sjobs. bed ni e ri xar, rom

cal xe la xar.

ase Ti vea erek les saq mec. Se iZ le ba

im eqi mi viT erek lem er Ta der Ti swo-

ri ga daw yve ti le ba mi i Ro da ami tom

mas mad lo bis me ti ara fe ri eT qmis,

mag ram xom ar Se iZ le ba dRes ga mud me-

biT vam tki coT, rom bed ni e re baa Ta-

vi suf le bis da kar gva da amas ara fe ri

sjobs. ai, ase Tia Ce mi da mo ki de bu le-

ba am sa kiT xi sad mi.

arc mah ma di a no bis kri ti kis wi na-

aR mde gi var. oRond es kri ti ka un-

da iyos ar gu men ti re bu li da mec ni-

e ru li. ara ze re le, rac mkiT xve lis

Tval Si un dob lo bas iw vevs da mas

Ri mils gvris. ro gor Se iZ le ba vam-

tki coT, rom mah ma di a no ba yve la fers

wvav da, an grev da, anad gu reb da. ma Sin

ra vu yoT Sua sa u ku ne e bis ara bul

kul tu ras, ira nul li te ra tu ras _

xa i a mi, fir do u si, ni za mi da sxva ni,

sab Wo Ta Sua azi is kul tu ras... es xom

mah ma di a nu ri kul tu raa...

rac Se e xe ba ili as, me ar ga mom yavs

ili as msof lmxed ve lo ba qris ti a no-

bi dan. me ga mom yavs qris ti a no bi dan

ili as eTi ku ri moZ Rvre ba. qris ti a-

nul eTi kur moZ Rvre ba ze arc ko mu-

nis te bi am bo ben uars. ara kac kla, ara

iqur do, ara im ru So da a. S. dRe sac

aq tu a lu ria. Tu dRes uar yo fiT mov-

le neb ze vla pa ra kobT, es Zi ri Ta dad

eTi ku ri xa si a Tis aris. mar to ga Wir-

ve biT ver av xsniT to ta lu rad gav-

rce le bul qur do bas. wi na Tac uWir da

ada mi ans, mag ram igi qur do biT, gam-

flan gve lo biT, kom bi na to ro biT ar

cdi lob da Ta visi mdgo ma re o bis ga-

um jo be se bas. ami saT vis pa ti o san gzas

eZeb da. Tan ax la is ki ar qur dobs,

vi sac uWirs, ara med is, vi sac uam ra vi

na pa ra vi qo ne ba aqvs.

ami tom eTi kur sa kiT xze msje lo ba

ax la yve la ze uf ro au ci leb lad mi maC-

nia. aq ili as eTi ku ri moZ Rvre ba Cve-

ni mo kav Si rea. ase ve qris ti a nu lic da

ami tom va max vi leb mas ze yu rad Re bas.

ama ze mi pa su xa Se var dna Zem, rom

mis Tvis prin ci pu li mniS vne lo ba aqvs

erek les sa kiTxs da da nar Cen or sa-

kiT xze Se iZ le bo da arc me la pa ra kao.

me vu pa su xe _ me ara var kri ti kis

wi na aR mde gi, rad gan Ta vad kri ti-

kis Janrs vem sa xu re bi. me wi na aR mde gi

var im sul mok le das kvne bis, ro me-

lic ck-is mdiv nis kri ti ki sa gan ga mo-

aqvs zo gi erT sul mda bal Ci nov niks.

ma ga li Tad, Tqvens gak ri ti ke bam de

maZ lev dnen Jur nal `ame ri kas~, ax la

aRar maZ le ven. Jur nal `cis kri dan~

amo i Res Ce mi we ri le bi, te le vi zi a Si

ar da mi Za xes T. Cxe i Zis fil mis `ja yos

xiz ne bis~ sa na xa vad da a. S.

ama ze mi pa su xa _ es ar Se iZ le ba da

gan kar gu le bas gav cem ase aRar mo iq-

cne no.

amiT dam Tav rda Cve ni sa u ba ri.

na Te li az ri brbo ze da de bi Ti gav-

le nis ma gi er uar yo fiT gav le nas ax-

dens. brbo go neb ri vi pri mi ti u lo-

bis ga mo az ris siR rmes ver igebs da

ukuR ma das kvna ga mo aqvs. ma ga li Tad,

ela pa ra kebi Ta vi suf le ba ze da mas es

es mis, ro gorc anar qia, muq Ta xo ro ba,

si zar ma ce. man ar icis, rom dis cip-

li na su lis moT xov ni le ba un da iyos.

dis cip li na mxo lod jo xis ce ma hgo-

nia. es ni Wi er po li ti koss kar gad es-

mis da ami tom uza pu ne ben joxs xalxs.

31. VIII. 78.

brbos Tvi se ba aris is, rom diq ta-

tu ris pi ro beb Si xma a mo u Reb lad mo-

nu rad em sa xu re ba ba tons. de mok ra-

Canawerebi

49

ti is pi ro beb Si ki qa oss da anar qi as

aw yobs.

8. IX. 78.

yve la ube du re bis sa Ta ve ada mi-

an Ta uW ku o baa. uW ku o bis wi na aR mdeg

brZo la araf riT Se iZ le ba. uW ku o bis

daT rgun va Se iZ le ba mxo lod Za liT.

ami tom mi mar Ta ven Za las Zli e ri ne-

bis yo fis ada mi a ne bi da imor Ci le-

ben uW ku os. mag ram, sam wu xa rod, amas

msxver plad ewi re bi an Wkvi a ne bic.

ami tom de mok ra tia di dad aris da-

mo ki de bu li eris Wku is do ne ze. ro-

gorc ada mi a ne bi gan sxvav de bi an er-

Tma ne Tis gan Wku is do niT, ase ve gan-

sxvav de bi an ere bic. sa xel mwi fos mar-

Tvis dros amas gaT va lis wi ne ba un da.

ami tom aris Se uZ le be li mra va le ro-

va ni de mok ra ti u li sa xel mwi fo.

16. IX. 78.

wa kiT xu lis an na na xi sa gan ada mi a ni

imas ki ar iT vi sebs, rac im wa kiT xu-

li sa Tu na na xis az rob riv Si na arss

war mo ad gens, ara med imas, ris aT vi se-

bac mis Wku as Se uZ lia. Tu di dia es

Wkua, aT vi se bu lic di dia, Tu pa ta ra

_ aT vi se bu lic pa ta ra. ami tom ar da-

aC nia ar se bi Ti kva li ada mi an Ta sa zo-

ga do e bas am den ma brZnul ma wig neb ma.

ada mi an Ta um ci re si na wi li ix ve we ba,

su li e rad mdid rde ba, mag ram udi de-

si na wi li isev isea ga yi nu li, ro gorc

ma Sin iyo, ro ca ada mi a ni ku diT xe ze

eki da. mTe li cxov re ba am ori na wi lis

brZo laa.

Cven, ma ga li Tad, Tva lis da xam xa me-

ba Si aviT vi seT sa Re Wi re zi nis ReW-

va, jin sis Cac ma da a. S. mag ram ver

aviT vi seT, rom uri god ar gav ZvreT.

ra tom? imi tom, rom ReW va an jin sis

Cac ma ara fers gvTxovs, araf ris ga-

ce ma ar aris sa Wi ro. rig Si dgo ma ki

moT mi ne bis ga Re bas ma inc mo iT xovs da

es uk ve Cven Si na gan kul tu ras aRe ma-

te ba.

17. IX. 78.

sab Wo Ta pro pa gan da ze uf ro briy-

vis war mod ge na Se uZ le be lia. dad ge-

ba ro me li me mna ca ka no vi an sol to ni

bo nis an niu-ior kis qu Ceb Si, uS ve rad

agi nebs ka pi ta lizms da ara vin uk rZa-

lavs amas. Tan gvim tki ce ben, de mok ra-

ti as ax So be no. vis una xavs ro me li me

uc xo e li ko res pon den ti mos kov Si

id ges da so ci a lizms agi neb des da

amis ga da ce ma Si xels ar uS lid nen?

amis war mod ge nac ki Se uZ le be lia.

sab Wo Ta ko res pon den te bi aCe re ben

uc xo el mo qa la qe ebs. isi ni, ro gorc

un daT, ise ak ri ti ke ben Ta vi anT qve ya-

nas, Ta vi anT mTav ro bas da Sin ar xe i-

nad mi di an. aba, er Ti ase Ti in ter viu

mis ces sab Wo Ta mo qa la qem uc xo el ko-

res pon dents, vna xavT, Sin ro gor dab-

run de ba. Tum ca, sab Wo Ta pro pa gan-

dis te bis lo gi kiT, es sa bu Ti yo fi la

sab Wo Ta de mok ra ti is ga fur Cqvnis da

ka pi ta lis tu ri des po tiz mis.

sab Wo Ta wyo bi le bis sa bed ni e rod,

ko mu nis te bi yo vel Tvis de ge ne ra teb-

ze iRe ben ori en ta ci as da es aZ levT

sa Su a le bas, rac un daT, is ake Ton.

ra ki de ge ne ra tia ka cob ri o bis

90%, 10% go ni e ri maT mxed ve lo ba Si

ar hyavT. Tu das Wir daT, 10%-s sa er-

Tod gaw yve ten.

ra sac ada mi a ni sti qi ur ube du re-

bas eZa xis, aris bu ne bis Tav dac va.

ad re, ro ca kla sob ri vi brZo lis

Te o ria wa mo a ye nes, Ra ta ke bi da i raz-

mnen mdi dar Ta wi na aR mdeg. ax la Ra ta-

ki sa xel mwi fo e bi iraz me bi an mdi da ri

sa xel mwi fo e bis wi na aR mdeg. so ci a-

liz mi (Ra tak Ta xe li suf le ba) imar-

akaki baqraZe

50

jvebs mxo lod Ra tak Ta sa xel mwi fo Si.

am ri gad mox da Ra ta ki sa xel mwi fo e bis

ga er Ti a ne ba. Ra ta ke bi sa da mdid re bis

brZo la Si ga i mar jves Ra ta keb ma. ax-

la vna xoT, vin ga i mar jvebs Ra ta ki da

mdi da ri sa xel mwi fo e bis brZo la Si.

24. IX. 78.

aSS das tu ria imi sa, ra Se uZ lia

ada mi ans, ro ca igi Ta vi su fa lia da

aqvs fu li.

ssrk ki das tu ria imi sa, ra ara ra o-

baa ada mi a ni, ro ca igi arc Ta vi su fa-

lia da arc fu li aqvs.

ko mu nis te bi fiq ro ben, rom ssrk-Si

cxov robs 250 mi li o ni briy vi. dRes

sa er Ta So ri so pa no ra ma Si iyo si u Je-

ti _ ro gor Sex vda ru se bis ko res pon-

den ti sol to ni ro me li Rac zangs ci-

xe Si. es zan gi ka cis mkvle lia da ko-

mu nis te bi asa Re ben ada mi a nis uf le bis

dam cve lad da Tan gah ki vi an _ ro gor

Te la ven aSS-Si ada mi a nis uf le bas.

sa in te re soa, ro mel ko mu nis tur

ci xe Si Se uS ves ame ri ke li ko res pon-

den ti da pa ti mars uf le ba mis ces,

egi ne bi na sab Wo Ta kav Si ri da me re es

te le vi zi iT ga da e caT aSS-Si?

25. IX. 78.

ro gorc Cans, ko mu nis tebs uk ve

ide o lo gia nak le bad ain te re sebT da

fu lis Sov nas cdi lo ben yo vel gva ri

sa Su a le biT. aC ve ne ben qa laq Si films,

rom li saT vis ru sebs da ur qme vi aT ̀ es-

tra dis var skvla ve bi~. Sig naC ve ne bia

ro gor giJ de bi an rokk-mu si ki saT vis

ada mi a ne bi. aseT films an ti ko mu nis tu-

ri ide o lo gi is Tval saz ri siT udi de si

gav le nis mox de na Se uZ lia. 24. IX-Si e.

ma Wa va ri a ni ga mo iy va nes te le vi zi iT da

Se a qe bi nes rokk-mu si ka, ro gorc so ci-

a lu rad sa in te re so. ra aris iq so ci a-

lu ri? saw ya li ko mu nis te bi! fu li rom

ae RoT, ès tra dis var skvla veb ze~ 80

kap. bi le Tebs hyid dnen, ma Sin, ro ca

Cve u leb riv 50 kap-ze Zvi rad Ri re bu-

li bi le Te bi ssrk-Si ar aris ki no Si.

27. IX. 78.

ìnostrannaia literaturaSiSi~

1978 w. #9 da beW di lia baS tan ni kis da

kuz ne co vas we ri li _ `У истоков `Ти-хого Дона~5. av to re bi cdi lo ben (mas-

wav leb le bi yo fi lan do nis ra i o nis),

ipov non ro ma nis per so naJ Ta pro to-

ti pe bi. mas wav le bel Ta am sur vils ra

uSavs, rom ni ko lai fe do ren ko, re-

daq to ri Jur na li sa, ar am xel des am

we ri lis da beW dvis nam dvil mi zans _

`Публикуя доклад на страницах журнала `Иностранная литература~, который чи-тают не только в нашей стране, но и за её пределами, мы надеемся, что этот матери-ал привлечёт внимание и зарубежных ис-следователей творчества М. Д. Шолохова, а в частности романа `Тихий Дон~6. am

sit yve biT xom aS ka rad aris naT qva mi,

rom saz Rvar ga reT ar sje raT So lo-

xo vis av to ro ba da am qa le bis we ri-

liT un daT da ar wmu non? miT ume tes,

rom we ril Si mo ta ni li sit yve bi l.

tol sto i sa abi Tu rebs we ri lis av to-

re bis sur vils. we ri li sa er Tod Za-

li an sus tia.

lu i za iva nov na vol kon ska i as kiT-

xva ze, vin iyo an drei bol kon skis pro-

to ti pi, tol sto is upa su xia: `Спешу

Canawerebi

5 `wyna ri do nis~ sa Ta ve eb Tan.6 `ga mo va qvey neT mox se ne ba Jur nal ìn os tran na ia~ li te ra tu ras~ fur cleb ze, ro mel sac

ara mar to Cvens qve ya na Si kiT xu lo ben, ara med mis far glebs ga re Tac, ime di gvaqvs, rom es

ma sa la mi ipyrobs m. d. So lo xo vis Se moq me de bis uc xo eli mkvle v rebi s yuradRebasac, maT

So ris ro man `wyna ri do nis~ mkvle v rebs.

51

сделать для вас невозможное, то есть отве-тить на ваш вопрос. Андрей Болконский _ никто, как и всякое лицо романиста, а не писателя личностей или мемуаров. Я бы стыдился печататься, ежели бы весь мой труд состоял в том, чтобы списать портрет, разузнать, запоминать~7.

1978 w. 27. IX. `ame ri kis xmam~ gad-

mos ca, rom mor dva Si, sas nov ka Si,

kon cla ger Si sab Wo Ta di si den teb ma

ga mo ac xa des Sim Si li ara a da mi a nu ri

mop yro bi sa da pi ro be bis ga mo.

som xeT Si mzad de ba so me xi di si den-

tis ro bert na za ri a nis (xel mZRva ne-

lia) pro ce si.

sit yvaJ Ra ru na ko mu nis te bi.

1. X. 78.

sab Wo Ta ga ze Teb Si xSi rad da xSi-

rad Sex vde biT gak vir ve bul Se Za xils

_ amas la pa ra ko ben ara me fis ru seT-

ze, ara med sab Wo Ta ru seT ze, sab Wo-

Ta kav Sir ze. TiT qos ko mu nis teb ma ar

ici an, rom dam pyrob lu ri, ru si fi ka-

to ru li po li ti kis Tval saz ri siT,

me fis ru seT sa da sab Wo Ta ru seTs

So ris araTu gan sxva ve ba ar aris, ara-

med sab Wo Ta ru seT ma bev rad wa a War ba

me fis ru seTs.

ro bert ha ve ma ni (gdr) _ ger ma ne li

di si den ti, ro me lic am Ja mad Si na pa-

tim ro ba Si im yo fe ba da ara aqvs uf-

le ba kon taq tis uc xo el ko res pon den-

teb Tan, Ta vi si az ris ga moq vey ne bis.

anek do ti-ga mo ca na:

mos kov Si ame ri ke leb ma aa feT qes

N-bom bi. mo is po yve la su li e ri. ga-

xa re bu li da ga mar jve bu li kar te ri

da di o da mos ko vis qu Ceb Si. mo u lod-

ne lad vi Ra cam agu ri Cas cxo Tav Si da

ga a go ra.

_ vin iyo?

_ Вечно живой Ленин8.

anek do ti:

ame ri kel ma Jur na lis tma ikiT xa _

ra Sia saq me, Tqven Tan (ssrk-Si) ara vin

aras dros ar aw yobs ga fic vas. ra tom?

sab Wo Ta Jur na lis ti _ imi tom, rom

sab Wo Ta ada mi a ni yve laf riT kma yo fi-

lia.

ame ri ke li Jur na lis ti _ Sek ri beT

xal xi da me vet yvi ram de ni me sit yvas

da isi ni pro tests ga nac xa de be no.

Sek ri bes xal xi. ame ri kel ma uT xra _

Tqven ja ma gi re bi un da Se gim ci ro no.

ara vin amo i Ro xma, mxo lod ta Si das-

cxes. _ Tqven xel fa se bi sa er Tod un-

da Ca mo gar Tva no. arc ax la amo i Res

xma. isev ta Si das cxes. _ Tqven ci xe Si

un da Cag sva no. isev du mi li da ta Si. _

Tqven un da Ca mo gax rCo no. ma inc du mi-

li. ara vi Ta ri pro tes ti. mxo lod er-

Tma as wia xe li. ga xa re bu li ame ri ke li

mi var da. fiq rob da, iq neb aman ma inc

ikiT xos, ras gver Ci a no. mot yuv da. man

vinc xe li as wia, ikiT xa _ Ca mo sax rCo-

bi To ki Cven Tvi Ton mo vi ta noT Tu

prof kav Si re bi dag vi ri ge be no.

ia ros lav Sa ba ta, pro fe so ri, Ce xi

di si den ti, `qar tia-77~ erT-er Ti ini-

ci a to ri. da u pa tim re bi aT.

yve la ple num ze ko mu nis te bi gak-

vir ve bu li kiT xu lo ben _ am dens vmu-

Sa obT da re zul ta ti ra tom ara gvaq-

akaki baqraZe

7 vCqa rob, rom Tqven Tvis Sev Zlo Se uZ le be li, anu pa su xi gag ceT Tqvens Se kiT xva ze. აndrei

bol kon ski, ro gorc yve la sxva per so na Ji ro ma nis ti sa, ro me lic me mu a rebs da pi rov ne ba Ta

is to ri as ar wers, ara vin ar aris, anu gamogonilia. me nam dvi lad Sem rcxve bo da Ce mi na we-

re bis ga moq vey ne ba, mxo lod si nam dvi li dan rom ga da me we ra por tre te bi an mex si e re bi dan

amo me zi da.8 marad coc xa li le ni ni.

52

vso. mar Tlac mu Sa o ben uTav bo lod.

zed met sa a Tebs, das ve ne bis dRe ebs,

mag ram ara fe ri ga mos diT, rad gan mu-

Sa o bis sti lis da sis te mis Sec vla ar

un daT. por nog ra fi u li Se da re ba rom

vix ma roT, ase ga mos diT: bav Svi un daT

da qals t...dan xma ro ben. ver mim xvda-

ran, rom, Tu qa li m...dan ar ix ma re,

ara fe ri ga mo va. msof li os ar c erT

qve ya na Si ar xma ro ben mu Sa Ta klass

ase da u zo ga vad, mag ram fu Wad.

7. X. 78.

Tu gin da, ada mi an ma ga i gos, ras

eub ne bi, un da ela pa ra ko mis Tvis ga-

sa geb ena ze. es ise ro gorc pir da-

pi ri, ise ga da ta ni Ti mniS vne lo biT.

eTi kur-mo ra lu ri Tval saz ri siT, Tu

ada mi ans maT Tvis ga u ge ba ri nor me biT

ela pa ra ke bi, is ve ra fers mix vde ba,

ami tom yo vel kacs is eTi kur-mo ra-

lu ri sa zo mi un da mi u ye no, ro mel-

sac is igebs. bozs bo zis eniT, qurds

qur dis eniT da a. S.

23. X. 78.

ker Zo pir ma rom iar se bos, Wa ma-sma

sWir de ba, mag ram er ma rom iar se bos,

Wa ma-sma aRar kma ra. sa Wi roa ide ac.

ui de od eri ver iar se bebs. mar qsizm-

le ni niz mi qar Tve li xal xis sa ar se bo

idea ar aris. es ru si xalxis sa ar se bo

ide aa, rad gan am ide a Si ru seT ma axa li

Za la po va Ta vi si siZ li e ris ga sam tki-

ceb lad. ami tom mar qsizm-le ni niz mi

mi mar Ta uk ve qar Tve li xal xis, ro-

gorc rus Ta gan da mo ne bu li xal xis

wi na aR mdeg. ami tom qar Tvel xalxs

axa li idea sWir de ba. am Ja mad es idea

aris da mo u ki deb lo bis idea.

da mo u ki deb lo ba au ci le be lia Tu-

n dac ami tom:

am Ja mad sa qar Tve los bevr dar gSi

ar hyavs spe ci a lis ti, mag ram amis ga-

mo ar swuxs ara vin. am si ca ri e les av-

sebs sxva erov ne bis ka ci da ami tom

qar Tve li Tavs aRar iwu xebs. amiT

ori da na Sa u li xde ba: 1. qar Tvels er-

T me va sa Su a le ba, Ta vi sca dos, ni Wi e-

re ba ga mo am JRav nos ada mi a nu ri saq mi-

a no bis axal as pa rez ze. 2. uc xo ele-

men tis dam kvid re ba mi mar Tu lia Cve ni

erov nu li Tvi Tar se bo bis wi na aR mdeg.

mag., sa qar Tve lo zRvis pi ra qve ya-

naa, mag ram qar Tu li zRva os no ba ar

ar se bobs, arc enob ri vi, arc spe ci-

a lis tTa da arc qar Tu li in te re sis

Tval saz ri siT.

16. XI. 78.

1978 w. oq tom ber-no em be ri. av s-

t ri a Si, ve nis ax los, aa Se nes ato mu-

ri el sad gu ri. mi si gax snis Ta o ba ze

Ca tar da sa xal xo re fe ren du mi da

av stri e leb ma ua ri Tqves, ga ex snaT

ato mu ri el sad gu ri. b ru no kra is ki

amis ga mo ga dad go mas api rebs. ai, es

aris xal xis mmar Tve lo bis ni mu Si.

ssrk-Si rom to ta lu ri qur do-

bis qve ya naa, amas ga mok vle va ar un da.

amas am tki cebs yo ve li faq ti, ro mel-

sac yvel gan Se am Cnevs dak vir ve bu li

ada mi a ni.

1. ma Ra zi a Si xi zi la la ar sad iyi-

de ba. ver na xavT ker Zo pi ris sax lSi

ga mar Tul qe ifs, su fras xi zi la la ar

am Sve neb des. sa i dan?

2. ssrk-Si jin sis tan sac me li ar

iyi de ba. qa la qad da sof lad ki yve-

las jin si ac via, Tan na ir -na i ri mo-

dis. sa i dan?

3. qur Te bi da bo Se bi saz Rvar ga-

reT ar da di an. sa Re Wi re zi na ki ssrk-

Si ar iyi de ba. yve la kuT xe Si dga nan

bo Se bi da qur Te bi da yi di an sa ReW

re zi nas. sa i dan?

di di aur za u ri ate xes ko mu nis teb-

Canawerebi

53

ma (no em be ri, 1978 w.) vi Rac me gi ta ris

din ri dis ga mo. ame ri ka Si da a pa tim-

res din ri di da pi rov ne bis uf le be-

bi Se la xe so. ram de ni me Ci ti re kia sab-

Wo Ta xe lo vans we ri lic da a we ri nes

kar te ris sa xel ze. me re, ram de ni me

dRis Sem deg, din ri di ga uS ves. Tur-

me ram de ni me xu li gan Tan er Tad, aqa o-

da fer me rebs vex ma re bi To, da a zi a nes

eleq tro sa de ne bi, ro me lic am fer-

me re bis kuT vnil ma mul Si gah yav daT.

am xu lig no bi saT vis 300 do la ri ja-

ri ma un da ga da e xa daT. ar ga da i xa des

da amis ga mo da a ka ves ram de ni me dRiT.

sa er Tod, din ri di ko mu nis tur ber-

lin Si cxov robs da ame ri ka Si, et yo ba,

sap ro vo ka ci od gan geb Seg zav nes. din

ri dic ar xe i nad wa vi da, rad gan ico da,

rom iq ori o de dRiT da a pa tim reb dnen

xu lig no bi saT vis da amiT atex dnen

ko mu nis te bi da vi da ra bas pi rov ne bis

Ta vi suf le bis Se sa xeb.

17. XI. 78.

`li te ra tu rul4sa qar Tve lo Si~

(1978. 17 no em be ri, #46 (2149) da beW-

di lia ta ri el Wan tu ri as `sa max sov ro

su ra Ti~, sa dac naT qva mia: ̀ isi ni (spor-

tsme ne bi _ a. b.) Ta vi an Ti gan sa kuT re-

bu li mdgo ma re o bis ga mo, Cve ni qvey nis

emis re bi ari an, da zog jer, vid re esa

Tu is xal xi uZ ve les da um Sve ni e res

qar Tul kul tu ras ezi a re bo des, swo-

red Cve ni spor tsme ne bi aw vdi an maT

pir vel in for ma ci as Cve ni xal xis xa si-

aT ze, mis ne bis yo fa ze, plas ti ku ro ba-

ze, ar tis tul bu ne ba ze, ra in dul Se-

mar Te ba ze. es bu neb ri vic aris, rad gan

Se uZ le be lia, ro bin hu dis sam Sob lo-

Si ar da in te res dnen, Tu vi si go ri saa

msof li os sa u ke Te so mo i sa ri, mra va-

li msof lio Tu sa kav Si ro re kor dis

mflo be li qe Te van lo sa be ri Ze! vi si

go ri saa msof li os axa li Cem pi o ni Wad-

rak Si, 17 wlis ma ia Ci bur da ni Ze! vi si

go ri saa msof li os mra val gzis Cem pi-

o ni le van Te di aS vi li!~

kai da ge mar Tos, ase rom iyos. uc-

xo e le bi in te res de bi an, mag ram isi ni

amaT ru se bad Tvli an da war ma te bac

ru se Tis sa xel ze rCe ba. sa xel mwi fo

ru se Tia da vi sic sa xel mwi foa, war-

ma te bac imi sia. sa qar Tve lo ru se Tis

er Ti mig de bu li pro vin ci aa ax la da

mi si Svi le bis mo na po va ri mas aRar

rCe ba.

`es ra aris, rom am Sve neb Sens dam-

Rup vel Crdi lo eT sa~. _ ili as es

sit yve bi dRes gan sa kuT re bu li Za-

liT JRers. ar c er Ti kul tu ra ar

ix veWs sa er Ta So ri so sa xels, Tu mis

ukan erov nu li sa xel mwi fo ar dgas.

erov nu li sa xel mwi fos Sem Txve va Si

iq ce va erov nu li kul tu ra sa er Ta So-

ri so mov le nad, To rem ax la qar Tu-

li kul tu ris, spor tis, mec ni e re bis,

mwer lo bis mo na po va ri rCe ba ru su li

kul tu ris na wi lad. ara fers Sve lis

xe lov nu ri sa xe li ssrk. yve lam icis,

rom es ru se Tia, oRond axa li tan sac-

me li Ca ic va. ami tom, upir ve le si amo-

ca na erov nu li sa xel mwi fos Seq mnaa.

sxva yve la fe ri tyu i lia da Ta vis

mot yu e baa.

saz Rvar ga reT russ da ru seTs

vux veWT sa xels. Sin ki, da boR mi lma

ru s ma mad li e re bis ma gi er, ro gor

dag vwix los, ar icis, rad gan ara vis

uy vars mjob ni. ro ca bu e nos-ai res Si

e. w. sab Wo Ta mo Wad ra ke e bi gag zav nes,

oT xi qar Tve li qa li un da wa su li yo

da, sxva rom ve ra fe ri mo a xer xes, pa-

ta ra na na io se li a ni ga mo iy va nes da

mis ma gi er ax me lov ska ia Se iy va nes,

rad gan boR mi sa gan gul ga si e bul ma

ru seb ma amiT ma inc gvik bi nes. no nas,

na nas da ma i as ver ga mo iy van dnen, rad-

gan ma Sin Caf lav de bod nen da me ti gza

aRar hqon daT. iZu le bu li gax dnen,

isi ni ga eg zav naT.

t. Wan tu ri as ima ve we ril Si aris

akaki baqraZe

54

aR niS nu li faq te bi qar Tve li fex-

bur Te le bis dis kri mi na ci is. es mxo-

lod `in ter na ci o na lu ri~ siy va ru-

liT mos dis russ.

ro ca ma ia Cem pi o ni gax da, `prav-

dam~ er Ti wi na da de biT, isic pe ti tiT

aw yo bi liT, auw ya es sab Wo Ta sa zo ga-

do e bas. kar po vis ga mar jve bis ga mo ki

gu la ma Cu ye be li mi mo we ra ga i mar Ta

kar pov sa da breJ nevs So ris.

ar c er Ti kul tu ra ar ga su la sa-

er Ta So ri so as pa rez ze, Tu win Ta-

vi su fa li sa xel mwi fo ar mi uZ Rvis.

di di ber Znu li kul tu ra aTens ver

gas cde bo da, win aleq san dre ma ke do-

ne lis max vi li rom ar was ZRo lo da. es

ka non zo mi e re baa.

24. XI. 78.

`prav da~ (1978 w. 24 no em be ri, #328

(22028), ga moq vey ne bu lia cno ba TviT-

mkvlel Ta seq tis `piplz templ~ (sa-

xal xo ta Za ri) Se sa xeb. Seq mna jim

jon sma in di a nas Stat Si, Sem deg ga da-

vi da ka li for ni a Si, san-fran cis kos

ra i on Si. me re seq ta ga i Ti Sa da seq ta

ga da vi da ga(Y)ana Si (sam xreT ame ri ka).

seq ta Si Se iq mna au ta ne li at mos-

fe ro da aSS mTav ro bam sa kiT xis Se-

sas wav lad gag zav na se na to ri ra(Y)eni.

seq tan teb ma da xo ces se na to ri, mi si

mxle be li ori Jur na lis ti da er Ti

qa li, ro me lic seq ti dan iyo ga moq-

ce u li. Sem deg mo ik les Ta vi. mkvda-

ri aR moC nda 408 ada mi a ni, maT So ris

seq tis xel mZRva ne li jim jon si. mi i-

Res цианистый калий9 da ga mag ri le be-

li sas me li `ku le(Y)d~. jon sma tyvi iT

mo ik la Ta vi.

am gva ri mov le ne bi ki dev er Txel

cxa dad adas tu rebs, rom Za la do ba,

mkvle lo ba ada mi a nis bu ne baa da mu dam

iq ne ba ada mi an Tan.

1978 w. 19 de kem bers `ame ri kis xmam~

gad mos ca, rom pas to ri jon si xvde-

bo da ssrk sa kon su los war mo mad ge-

nels (jorj pen Tan?), rom igi Tavs

ko mu nis tad Tvli da, seq tis wev rebs

aZa leb da ru su lis swav las, emuq re-

bo da, saW mels ar mog cemT, ru suls

Tu ar is wav li To. ssrk-Si gad mo sax-

le ba sac api reb da, ker Zod sa qar Tve-

lo Si. jon sma did Za li fu li Se i ta na

подставное лицо10-s sa xel ze pa na ma Si da

es fu li ssrk-Si un da gad mo eg zav naT

da mo ex ma ra sab Wo Ta mTav ro bas Se xe-

du le bi sa mebr.

`prav da~ (1978. 24 XI.) wer da, jon si

ka pi ta liz mis agen ti iyo da es seq ta

bne le Tis mo ci qu le bi iy vne no. 24. XI.-

Si te le vi zi iT ga mo vi da ov si a ni ko vi

da ga nac xa da, isi ni ga ni a ra Re bi sa da

mSvi do bi saT vis ib rZod nen da sxvag va-

rad mo az rov ne ni iy vne no.

24. XI. 78.

saz Rvar ga reT ga mo dis ga ze Ti ̀ Рус-ская мысль~. am ga ze Tis #3182-Si (1977

w. 15 de kem be ri) ewe ra: 5 сентября 1918 года Совнарком РСФСР принял декрет `О красном терроре~, который узаконил не только массовые внесудебные расправы с иномыслящими, но и учредил первые в истории цивилизации концентрационные лагеря для людей, которых решено было истребить посредством труда _ превратив в рабочий скот. 5 сентября день траура11.

Canawerebi

9 ka li u mis ci a ni di.10Semcvleli piri.11 1918 wlis 5 seq tem bers `ruseTis sabWoTa federaciuli socialisturi respublikis

saxkomsabWom~ mi i Ro dad ge ni le ba `wi Te li te ro ris Se sa xeb~, ro mel mac da a ka no na ara mar-

to sxvag va rad mo az rov ne Ta sa sa mar Tlos ga re Se das ja, ara med ci vi li za ci is is to ri a Si

pirvelad ada mi a ne bis Tvis sa kon cen tra cio ba na ke bi Seq mna. am ba na keb Si Sro mis meS ve o biT

spob dnen ada mi a nebs. isi ni muSa sa qon lad aq ci es. 5 seq tem be ri glovis dRea.

55

sit yva ma mu li ko mu nis tur ga ze-

Teb Sic xSi rad ix se ni e ba da po e te bic

xSi rad xma ro ben, mag ram ara vin uw yis

ras gu lis xmo ben am sit yva Si. er Ta-

der Ti xal xi, vinc icis, ra mniS vne-

lo biT xma robs am sit yvas, ru se bia.

ma mu li _ e. i. ru se Tis im pe ria.

29. XI. 78.

ofi ci a lu ri cno biT 1978 wels sa-

qar Tve lo Si mo ik ri fa 430 to na ze me ti

Cai da 573 to na ze me ti yur Ze ni (`ko-

mu nis ti~, 1978 w. 1 de kem be ri, #280

(17324). es sa qar Tve lo saT vis wel-

Si gam wyve ti Sro maa, mag ram, Tu amas

mTe li ssrk moT xov ni le ba Ta mas Sta-

biT mi vud ge biT, wve Tia zRva Si. ami-

to mac iyo, rom 1978 wlis 27 no em bris

skkp ck ple num ze breJ nev ma ar ax se na

(`ko mu nis ti~, 1978 w. 28 no em be ri #277

(17321) sa qar Tve los sof lis me ur ne o-

bis miR we ve bi ma Sin, ro ca di dis am biT

mo ix se nia uk ra i nis, ya za xe Tis, ru se-

Tis moy va ni li pu ri, be lo ru si is kar-

to fi li, uz be ke Tis bam ba da a. S.

yve la ze rTu li is aris, rom ar se-

bobs ze da par ti u li fe na, ro me lic

ara fer ze agebs pa suxs, ara fers ake-

Tebs, yve las ki xels uS lis, ui mi sod

ve ra vin ve ra fers ga a ke Tebs. ro ca vin-

me ra mes ver ga a ke Tebs, imas ab ra le-

ben, mag ram ara vin Txovs pa suxs am ze-

da par ti ul fe nas, ro me lic yve la ze

me tad aris da mab rko le be li faq to ri.

anek do ti: Государство притворяется как будто платит зарплату, а люди притво-ряются как будто работают12.

ro gorc qar Tu li daf nis aCex va

mog vi wia, ro ca ru seT ma da iw yo ita-

li a Si daf nis yid va. ase ve mog vi wevs

Ca is aCex va, erT mSve ni er dRes ru seT-

ma Cai in do eT Si, Ci neT Si an ce i lon Si

rom iyi dos.

am eko no mi kur ma si dux Wi rem ga mo-

iw via is, rom uc xo eT Si wa su li qar-

Tve li ka ci, vinc un da iyos is, ma Ra-

zia-ma Ra zia dar bis, iqi dan ma lu lad

mo aqvs ra i me niv Ti, ra Ta aq ga yi dos

da ma lu lad ra i me Se i Zi nos.

am uki du res ga sa Wirs ori sa fuZ ve-

li Se iZ le ba hqon des, an so ci a lizms

una ri ar Ses wevs mo ag va ros eko no mi-

ku ri sa kiT xe bi, an es sa gan ge bod aris

ga ke Te bu li, ra Ta mSi e ri xal xi io-

lad mar Ton. ar c er Ti am ori sa fuZ-

vli dan xalxs kargs ar uqa dis.

(ga ze Ti dan amo na We ri)

1978 w. 1. XII. `ame ri kis xma~. 1979

wlis Tvis dam tkic da sam xed ro bi u je-

ti ssrk-isa 26 mi li ar di do la ri.

(ga ze Ti dan amo na We ri. a. im na Zis sa-

sa mar Tlo ze)

vinc mar Tals it yvis ssrk-ze, mas

ci lis mwa me bels eZa xi an. vinc tyu i-

lebs af rqvevs, is ssrk-is er Tgu lia

da pat ri o ti.

4. XII. 78.

xom araf ris da beW dva ar Se iZ le-

ba sab Wo Ta pre sa Si, xom yve la gza

ga da ke ti li aqvs si mar Tles da ma-

inc, ro ca iwe re ba da ibeW de ba, amas

Rrmad rom da ak vir de, da i na xav Sem-

za rav su raTs, ra sac sab Wo Ta sa zo-

ga do e ba war mo ad gens. ia var yo fis,

ga Ca na ge bis, qur do bis, meq rTa me o bis,

akaki baqraZe

12 sa xel mwi fo Tval Tmaq cobs, TiT qos xel fass ix di des, ada mi a ne bi ki Tval Tmaq co ben, vi-

Tom Sro mo ben.

56

wam gle je lo bis, yvle fis da usa mar-

Tlo bis sa Si ne li su ra Ti ixa te ba. ko-

mu nis te bis iR ba li is aris, rom xalxs

az rov ne bis Ta vi aRar aqvs da uk ve ve-

Ra ra vi Tar re aq ci as ve Rar ax dens ir-

gvliv mom xdar ze.

12. XII. 78.

prog re si, gan vi Ta re ba yo vel gvar

pi ro beb Si xde ba. mag. Tu qar Tul sa-

xel mwi fos gan vi Ta re bis Tval saz ri-

siT Sev xe davT, ase Ti su ra Ti war mog-

vid ge ba:

1. me-18 s. bo los daS lil-da quc-

ma ce bu li sa qar Tve lo kar gavs sa xel-

mwi fo eb ri o bas.

2. rus Ta xel Si sa xelm wi fo eb ri o-

ba da kar gu li sa qar Tve lo te ri to ri-

u lad er Ti an de ba. te ri to ri u li ga-

er Ti a ne ba prog re s u li mov le na iyo.

Tum ca, ru se Ti cdi lobs, su li e rad

ga Ti Su li da to vos sa qar Tve lo. mag-

ram qvey nis Sig niT ma inc Cnde ba idea

su li e ri ga er Ti a ne bi sa.

3. sab Wo Ta xe li suf le bis dam ya-

re bis Se de gad, sa qar Tve los ub run-

de ba sa xel mwi fo eb ri o ba. mar Ta lia,

me tad Sez Ru du li for miT, mag ram ma-

inc vi ZenT sa xel mwi fo sa xes. qar Tul

enas, mar Ta lia, Za li an Sez Ru du li,

mag ram ma inc ub run de ba sa xel mwi fo

enis fun qcia. Cnde ba qar Tu li sko la,

umaR le si sas wav le be li, mud mi vi ga-

ze Ti, wig ni, kul tu ris da we se bu le ba-

ni, sa mec ni e ro sko le bi da a.S.

4. e. i. mi u xe da vad Car Co e bi sa da

Sez Rud vi sa, ma inc win miv di o diT.

ra un da iyos am gan vi Ta re bis mi za-

ni da sad un da mig viy va nos man? er Ta-

der Ti pa su xia _ eris Ta vi suf le bis

umaR les for mam de, da mo u ki deb lo-

bam de.

ase Tia is to ri is az ri, ase Tia ten-

den cia.

16. XII. 78.

ara vin aris ise Ti, ro mel sac yve-

la mom xre hyav des an yve la mo wi na aR-

mde ge. yve las hyavs Ta vi si mom xre da

mo wi na aR mde ge. miT ume tes sa qar Tve-

lo Si, sa dac yve la fe ri izo me ba pi ra-

di ur Ti er Tda mo ki de bu le biT da ara

saq miT.

25. XII. 78.

ker Zo sa kuT re ba pi rov ne bis Ta vi-

suf le bis say rde nia. Tu ada mi ans aqvs

ker Zo sa kuT re ba da amiT ar se bo bis

Se nar Cu ne ba Se uZ lia, igi ar em sa xu re-

ba sa xel mwi fos, rom lis prin cip sac

ar izi a rebs. mag ram, ro ca mas sa kuT-

re ba ara aqvs da ar se bo ba mxo lod sa-

xel mwi fos ga ce mu li xel fa siT Se uZ-

lia, bu neb ri via, pi rov ne ba sru li mo-

naa sa xel mwi fo si. sa xel mwi fos ro ca

mo e sur ve ba, ma Sin Se uw yvets xel fa sis

mi ce mas da pi rov ne ba uk ve ara rad iq-

ce va. amiT da Si ne bu li pi rov ne ba kar-

gavs yo vel gvar Rir se bas da ga daq ce-

u lia mu Sa man qa nad.

17. I. 79.

pol pot _ iang sa ris mTav ro ba

kam pu Ci a Si ake Teb da zus tad imas, ra-

sac sta li ni ssrk-Si. ami tom, ro ca

ru si ko mu nis te bi ax la gak vir ve bul

sa xes iRe ben, es fa ri sev lo baa. amas-

Ta na ve pol pot sa da iang sa ris ru-

se Tis pri vi le gia rom ec noT, ru se bi

xma sac ar amo i Reb dnen pol po tis wi-

na aR mdeg. ru se bi pol pots agi ne ben

ara imi tom, rom kam pu Ci e le bi gaw yvi-

tes, ara med imi tom, rom ru seTs Ci ne-

Ti am jo bi nes.

yo ve li ara ru si, ro me lic sa qar-

Tve lo Si da i ba da da ga i zar da, sa qar-

Tve lo Si mu Sa obs da qar Tu li ena ar

Canawerebi

57

icis, pa tivs ar scems qar Tvel ers, mis

kul tu ras, mis aw myo sa da war suls.

ami tom arc qar Tve li ar un da scem-

des maT pa tivs. Se var dna Zis la qi u ri

gan cxa de be bi in ter na ci o na lur da mo-

ki de bu le ba Ta Se sa xeb, si nam dvi le Si

aris ru su li So vi niz mis qa da ge ba.

22. I. 79.

dRe van de li sa qar Tve los udi de-

si tra ge dia is aris, rom mo az rov-

ne sa qar Tve los erov nu li prob le ma

awu xebs, sa qar Tve los ko mu nis tur

mTav ro bas ki _ mos ko vis da va le be bis

Ses ru le ba. am or prob le mas So ris

ara vi Ta ri kav Si ri ar ar se bobs. pi ri-

qiT, Se u ri ge be li wi na aR mde go baa. es

wi na aR mde go ba jer ga reg nu lad ar

ga mom JRav ne bu la, mag ram Sig niT Za li-

an Zli e ria. da sa na xad xel Se sa xe bad es

ar Cans jer. mag ram sa qar Tve los win-

svlas ki afer xebs. erT ad gils tkep-

nis Cve ni qve ya na da ra ka tas tro fiT

dam Tav rde ba es, jer mka fi od ara vis

war mo ud ge nia.

30. I. 79.

ma yu re be li da mkiT xve li yve la-

fer Si ale go ri as eZebs. zog jer ga-

gik vir de ba ki dec _ sa i dan da ro gor

ifiq ra, rom es ale go ri aa. av tors

amis msgav si ara fe ri ufiq ria (mag.

`yvar yva re Si~, `ri Card III~-Si). riT

aix sne ba es ti ta nu ri Zi e ba ale go ri e-

bi sa? al baT imiT, rom uk ve 60 we li wa-

dia ssrk-Si ada mi a ne bi aRar az rov ne-

ben. imas ar am bo ben, ra sac fiq ro ben.

ise Se uZ leb lad mi aC ni aT es da, rad-

gan sa ku Ta ri az ris ga moT qmis uf le ba

ara aqvT, ale go ri e biT ga mo xa ta ve no

nam dvil azrs. To rem mar Tlac Se uZ-

le be lia mTel ma 250 mi li on ma kac ma

Sew yvi tos az rov ne ba da mu Sa-sa qon-

lad ga da iq ces.

3. II. 79.

ma sob ri o ba uxa ris xo bis pir da pir-

pro por ci u lia. ma sob ri vi pro duq cia

uxa ris xo pro duq ci aa, ra me Tu kar-

gi da bev ri er Tma ne Tis ga mom ric-

xa vi cne be bia. ami tom ma sob ri vi ga-

naT le ba ga naT le bis do nis da ce mas

niS navs. ami tom aris, rom ax la mTe-

li in sti tu te bi ake Te ben im saq mes,

ra sac wi naT er Ti ka ci ake Teb da da

bev rad uf ro kar gad. Tu bu ne bis-

met yve le ba Si di di cod na dag rov da

da erT kacs uWirs mi si aT vi se ba, ase

ar mom xda ra hu ma ni ta ri a Si. hu ma ni ta-

ri a Si cod nis sa kiT xi isev ise dgas,

ro gorc, vTqvaT, me-19 sa u ku ne Si iyo,

mag ram aqac ko leq ti u ri gax da mec-

ni e re ba da hu ma ni ta rul ma mec ni e re-

bam xa ris xi da kar ga. ro gorc Cans, Tu

cod nis dar gSi dRe van de li pro ce si

gag rZel da, ada mi an Ta sa zo ga do e bas

eq ne ba ko leq ti u ri cod na, mag ram ar

eq ne ba in di vi du a lu ri cod na. amiT ki

igi (sa zo ga do e ba) jogs da em sgav se ba,

rad gan, mec ni e re bam kar ga xa nia da-

ad gi na, rom cxo vel Ta So ris, frin-

vel Ta So ris, ar ar se bobs in di vi du-

a lu ri cod na, ar se bobs ko leq ti u ri

cod na. mag. Tbil qvey ne bi sa ken gaf re-

ni li frin ve le bi er Tad ig ne ben gzas,

cal-cal ke ve ra, rad gan cal ke uls

ara aqvs gzis cod na, yve las erTd ki.

ase da e mar Ta ka cob ri o bas.

ami tom ma sob ri vi xe lov ne bac uxa-

ris xo xe lov ne baa. es ma sob ri o ba

utevs dRes xe lov ne bas da aqe dan xe-

lov ne bam ro gor me ga mo sa va li un da

mo Zeb nos. mag ram ga mo sa va li mo i Zeb-

ne ba ara si ji u tiT, wi na aR mde go bis

ga we viT, ara med gan vi Ta re bis pro ce-

sis zus ti ana li ziT. brbos Tan wi na-

aR mde go ba Se uZ le be lia, rad gan mas

Wkua ara aqvs. ami tom brbos ma moZ-

ra ve be li me qa niz mis amox snaa sa Wi ro

da me re mi si gaT va lis wi ne ba. am mxriv

akaki baqraZe

58

Te at ris mniS vne lo ba da mdgo ma re o ba

Za li an da ma fiq re be lia.

dRe van de li Te at ris ge zi, Ce mi az-

riT, ase Ti un da iyos _ mra val fe ri sa-

na xa o ba + fsi qo lo gi u ri siR rme. cal-

cal ke ar c er Ti ar ivar gebs. mxo lod

mra val fe ri sa na xa o ba Te atrs swi ravs

Wre li (Tun dac la ma zi) gu daf Su ti-

saT vis, mxo lod fsi qo lo gi u ri siR-

rme mo mak vdi ne be li ka me ru lo bis Tvis.

ami tom am ori Tvi se bis Ser wyma au ci-

le be lia dRe van del Te at rSi.

14. II. 79.

13 Te ber vals mwe ral Ta kav Sir Si

Ca tar da al ma nax `kri ti kis~ gan xil va

da sa er Tod kri ti kis Se sa xeb isa u bris.

es iyo mka fio de mon stra cia Cve ni

az rov ne bis uki du re si daq ve i Te bi sa.

ara vi Ta ri prob le ma Tun dac qin Zis

Ta vis ode na, ara vis da us vams. yve la

Ta vis Tav ze la pa ra kob da da vi Ra cas-

Tan Ta vis ur Ti er To ba ze.

1. ra tom Se eb nen er Tma neTs bi bi-

lu ri da de mur xa naS vi li. er Tni bi bi-

lurs uWer dnen mxars, me o re ni _ de-

mur xa naS vils.

2. ra tom da es xnen Tavs kve se la vas

do i aS vi li-bre ga Ze. aqac er Tni kve-

se la vas icav dnen, me o re ni do i aS vil-

bre ga Zes.

3. ga we re li as idea-fiq si sWirs xin-

Ti bi Zis wi na aR mdeg da ga u Ta veb lad

la pa ra kobs xin Ti bi Zis wi na aR mdeg,

ra mac ner ve bi mo u Sa la pet ri aS vils

da is te ri ku li ki vi li ate xa, da a ne-

beT Ta vi am gvar la pa rak so. ma inc ar

da a ne ba Ta vi ga we re li am da sa nam gu-

li ar ije ra, ar ga Cer da.

4. ga mo vi da foc xiS vi li, ro mel mac

sa zo ga do e bas uam bo, ro gor tan javs

da awa mebs mas puS ki nis in sti tu tis

req to ri n. va sa Ze.

am la pa ra kebs da sit yvebs ve Rar

ga uZ lo ba ra mi Zem da ikiv la, ax la ve

Sew yvi teT ka ma Ti, xom ar Se iZ le ba da-

us ru leb liv aq vis xdeT da da us ru-

le bel uaz ro la pa raks vis men de To.

ma sac is te ri ka da e mar Ta.

da uc bad Tval naT liv ga moC nda,

rom sa zo ga do e ba daS li lia, yve la

da a vad myo fe bu la da giJs dam sgav se-

bia. ro me li fsi qi at ric gin da das-

wre bo da am gan xil vas, yve la er Txmad

da a das tu reb da, rom es iyo su liT

avad myof Ta sak re bu lo, rom am kre bas

ar es wre bo da ar c er Ti jan sa Ri ada-

mi a ni. es iyo yve la ze sa Si ne li das-

kvna, ra sac 13 Te ber vlis gan xil vi dan

ga mo i tan da ka ci.

22. II. 79.

yve la _ aram za da Tu pa ti o sa ni _

xal xis sa xe liT la pa ra kobs. xalxs

un da hqon des Wkua, ga ar Ci os _ vin

aris na Zi ra la da vin pa ti o sa ni.

ro ca ga uk ri ti ke bi varT, ara so des

ar ga mi cia pa su xi. Ce mi saT qme li uk ve

naT qva mi maqvs da, vinc Wkvi a nia, ga-

ar Cevs mtyu an sa da mar Tals. ra au-

ci leb lo baa, yve la idi ots vum tki co,

mar Ta li var-meT qi.

ra aris mkvle lo ba? in di vi dis bo-

ro ti vne bis ga mov le na. ra aris re vo-

lu cia? _ ko leq ti vis, brbos bo ro ti

vne bis ga mov le na.

25. II. 79.

Ta vi suf le bas ori mte ri hyavs _

diq ta tu ra da anar qia. diq ta tu ra da

anar qia er Ti med lis ori mxa rea. sa-

dac diq ta tu raa, iq usa Tu od anar-

qi ac aris. sa dac anar qi aa, iq uTu od

diq ta tu rac aris. rad gan diq ta tu-

ri sa da anar qi is dros ga mo ric xu lia

TviT dis cip li na. Ta vi suf le bis sa-

fuZ ve li ki TviT dis cip li naa.

Canawerebi

59

28. II. 79.

ira nis re vo lu cia iyo si maZ Rri sa-

gan tvin gaT xe le bu li brbos `re vo-

lu cia~. we li wa di da ori Tve dar bo-

da brbo qu Ca Si. ar mu Sa ob da ara fe-

ri _ qar xne bi, fab ri ke bi, ma Ra zi e bi,

baz re bi da am xnis gan mav lo ba Si irans

Sim Si li ar da muq re bia. es uk ve mka-

fi od met yve lebs, si maZ Rris ra do ne

iyo qve ya na Si. zed ga moW ri lia ru su li

an da za _ С жиру бесятся13.

cxo ve lis dri si re ba Se iZ le ba, mag-

ram dri si re bu li cxo ve li saT vis pir-

vel yo fi li, bu neb ri vi si la Ris dab-

ru ne ba _ aRar.

ro ca qals mo Za la de ga a u pa ti u-

rebs, es am qa li saT vis ube du re baa,

mag ram amiT mi si Rir se ba da ke Ti lSo-

bi le ba ar knin de ba, ra me Tu es Za la-

do bis aq ti iyo. mag ram, ro ca qa li

Ta vad aris mzad, yve la vi gin da ras

da neb des, es me Za o baa. aq Rir se ba sa da

ke Til So bi le ba ze la pa ra ki zed me tia.

ase iyo Cve ni kon sti tu ci is sa kiT xic.

Tu Cven zne ob riv wi na aR mde go bas ga-

vu wev diT, mag ram ma inc mig va Re bi neb-

dnen, es iq ne bo da ru su li Za la do bis

ga mar jve ba. mag ram Cven Se vi nar Cu neb-

diT Cvens Rir se bas da ke Til So bi le-

bas. Tu usit yvod dav neb de bo diT, es

iq ne bo da su li e ri me Za vo ba, rac Cvens

Rir se bas mos pob da.

mad lo ba RmerTs! Cven ma axal gaz-

rdo bam 1978 wlis 14 ap rils es zne ob-

ri vi sis pe ta ke, sim tki ce da vaJ ka co ba

ga mo i Ci na.

1. III. 79.

le ni nis Zeg lis dad gma yvel gan

ru su li So vi niz mis qa da ge bas em sa xu-

re ba. Tu saq me so ci a liz mSia, ra tom

ar dgas yvel gan mar qsi sa da en gel sis

Zeg le bi? swo red imi tom, rom so ci a-

liz mis ide e bi ki ar ain te re sebT ru-

sebs, ara med ru su li So vi niz mis.

aSS-is ode na war ma te bi saT vis ar-

se bo bis 200 wlis man Zil ze ara vis mi-

uR we via. Tan es war ma te be bi har mo ni-

u lia ada mi a nu ri saq mi a no bis yve la

dar gSi. ama ve dros aSS am xnis man-

Zil ze mtki ced dgas de mok ra ti ul

sa fuZ vel ze. Sem Txve va ar hqo nia xe-

li suf le bis uzur pa ci is cdas. am de-

nad, aSS-is war ma te ba de mok ra ti u li

sis te mis war ma te bac aris.

diq ta tu ras ki Za la do bis ise Ti

do ni saT vis ara so des mi uR we via, ro-

gorc ssrk-Si mi aR wia. ssrk-mac mi aR-

wia war ma te bas, mag ram cal mxrivs _

sam xed ros. sxva dar geb Si isev Ca mor-

Ce ni lia. am ori faq tis Se da re bi dan

Se iZ le ba da vas kvnaT:

1. po li ti ku ri mmar Tve lo bis de-

mok ra ti u li sis te ma ada mi an Ta sa zo-

ga do e bas ani Webs har mo ni u li gan vi Ta-

re bis sa Su a le bas da sru lad av lens

Ta vi su fa li ada mi a nis Se saZ leb lo bas.

2. diq ta tu ra ki cal mxri vad war-

mar Tavs ada mi an Ta Se saZ leb lo bas, rac

bo Wavs ada mi ans da ax Sobs mis unars.

dRes es ori qve ya na er Tma neTs da-

u pi ris pir da. am da pi ris pi re ba Si ga-

mar jve ba na Tel pa suxs gas cems kiT-

xvas _ ra war mar Tavs ka cob ri o bis

cxov re bas, ke Ti li Za la Tu bo ro ti.

akaki baqraZe

13 fufunebaSi ixrCobian.

60

oTax Si dgas mor Tu li naZ vis xe.

mrgval ma gi da ze sad Re sas wa u lo suf-

raa gaS li li, Su a Si devs di di tor ti,

aqeT-iqiT Sam pa nu ris boT le bi aw yvia.

xa Tu na (um Re ris et lSi Ca wo lil

bavSvs) _ na ni na, na na, na na sao, eZi ne ba

qa la sao... oh, sul ma viw yde ba, rom Sen

go go ki ara, bi Wi xar. ma pa tie, Zvir-

fa so, da bi Webs ver vi tan. ra tom?

(mRe ris) da i Zi ne, Ce mi bi Wi, Ce mi bro-

lis ki Wi... ra tom ar xu Wav Tva lebs?

aa, ga in te re sebs, ra tom ver vi tan bi-

Webs? imi tom rom... (amo i ox rebs) mat-

yu a re bi ari an. ara, Sen ara, ra tom

mi yu reb ase? da xu We Tva le bi da da-

i Zi ne... is ki, is vaJ ba to ni mat yu a raa,

Sem pir da, co lad Se gir Ta vo, mag ram

ra? Tvi To nac kar gad xe dav _ ara fe-

ri. imas rom co lad mo vey va ne, ax la

Ce mi oja xi meq ne bo da da axa li wlis

Ra mes Sen Tan ki ara, sa ku Tar Wer qveS

ga va ta reb di, ise, ro gorc nor ma lur

ada mi ans Se e fe re ba.

(bav Svi ti ris)

na na, na na, na ni na-meT qi! Rmer To, ra

mo vu xer xo am bavSvs?! gSia? ase uceb

mog Siv da? ra Ror mu ce la xar... ax la-

ve, ax la ve, co ta mo iT mi ne, jer Se ni

fa fa Se vaT boT!.. (fus fu sebs).

ra kar gia, ara? Se ni mor Tul-mo-

kaz mu li de di ko res to ran Si ata rebs

dros, me ki... ax la ve ga Cum di, To rem

me Ter Tme te sar Tu li dan ga dav xte bi.

bednieri Rame

piesa

dramaturgia

mia

nolariSvili

moqme di pir ni:

xa Tu na _ axal gaz rda Zi Za

pa pu na _ ori Tvis bi Wi

za za _ pa pu nas ma ma

ma ia _ pa pu nas de da

si mo ni _ bi nis qur di

mi nis tri

mi nis tris co li

mi nis tris pi ra di mcve li

pa ta ra me nag ve

61

nu ge Si nia, ma inc ara vis mo vak lde bi

Tval Si.

ra ube du ri var... va i me! es ra vTq-

vi? axa li wlis Ra mes ar un da iwu wu-

no.

(fa fas aW mevs bavSvs)

Sen ici, pa pu na, rom me de da Se ni ki

ara, Se ni Zi Za var? sa i dan un da ico-

de. Se ni de di ko ze di zed or sa aT sac

ver Cer de ba Sin. ma i ko _ sam sa xur Si...

sam sa xu ri dan _ da ba de bis dRe ze, ma-

i ko _ da qa lis jvris we ra ze; ma i ko _

ga mo fe neb ze, ala fur Se teb ze, ki no Si,

Te at rSi... ma i ko _ ma Ra zi eb Si sa yid-

leb ze _ Tu ro gor eZa xis? (ga mo a jav-

rebs) So pin geb ze... an ub ra lod, sa se-

ir nod... ra Tqma un da _ ma i ko saq mi a ni

qa lia, oc da me er Te sa u ku nis gvir gvi-

ni da mSve ne ba, Se ni Zi Za xa Tu na ki ara-

ra o ba, umaq ni si ar se ba. mxo lod Sen

gWir de bi. me rom ar gyav de, da i Ru pe-

bi, Se saw ya lo.

ax la ma ma Se ni? ui, ar ga max se no!

Tu gin da, giy var des _ ma maa da sru li

uf le ba gaqvs, mag ram mo di, gu lax di-

lad vTqvaT: Se ni za za ma mi ko cxvir-

mo u xo ca vi la wi ra kia. ki, ki... ama ze

la pa ra kic zed me tia.

(boTls ak vir de ba) yo CaR! ax la ki,

na na, pa pu na! vWa meT, vsviT da da vi Zi-

noT...

(fe xak re fiT da dis. ga da wevs aiv-

nis far das da gah yu rebs Ra mis qa-

laqs)

esec ase, xa Tu na. oh! (tu Ceb ze mi i-

debs TiTs) bavSvs sZi navs. saq mec ara-

fe ria. sa er Tod, mo ma val Sic ara fe ri

Cans. ara fe ri: arc sa i me do, arc ui me-

do. er Ti di di si ca ri e lea da mor Ca.

o, ra axa li we lia, Se ni Wi ri me? ara-

vi Ta ri mo loc va, ara vi Ta ri sad Reg-

rZe lo. yve la fe ri sxvas. me ra da va Sa-

ve, ra? Tum ca, ager, suf raa gaS li li.

er Ti, es tor ti ma inc ga me sin ja.

(jde ba da Wams tor tis na Wers)

Sam pa nu ri xom ar da me lia? er Ti Wi-

qa... rac aris, aris! (ejaj gu re ba Sam-

pa nu ris boTls. ve raf riT ver xsnis.

wa mod ge ba da aqeT-iqiT aw yde ba, Tan

gam wa re biT cdi lobs boT lis gax snas.

uceb sa co bi gru xu niT avar de ba Wer-

Si, Sam pa nu ric ze viT aas xams da xa Tu na

siT xiT ga i wu we ba. xma ur ze bavSvs eR-

vi Ze ba da xma ma Ral ti rils atexs).

xa Tu na _ esec ase!.. fuh, ra mo u-

xer xe be li xar. me jav re bi, rom gi yu-

reb.

(xel Si ay va nil bavSvs aqeT-iqiT

da a ta rebs)

na xe qu Ce bi ro gor ga u na Te bi aT

fe ra di na Tu re biT. ai, kuT xe Si _ naZ-

vis xe, mag ram Cve ni naZ vis xe uf ro la-

ma zia. xom asea, ara? aa-aa-aaa, na na aa.

Cu, Cu mad, Cu mad. ai, ase. Sen xom bi Wi

xar. bi We bi ki ar ti ri an. go go e bi _

ram den sac gin da. Se iZ le ba crem la-

dac da iR va ron, ro gorc ax la me...

mag ram ara, ar vi ti reb. (iw mends Tva-

lebs). aseT Ra mes ti ri li ar Se iZ le-

ba, crem li da me be de ba da me re mTe li

we li sul ra Ra ca ze un da vis lu ku no.

(frTxi lad mih yavs mZi na re bav Svi

da et lSi aw vens)

uh, ar mov kvdi? of lma da mas xa. da-

me lia ma inc es oxe ri Sam pa nu ri. boT-

lSi na xe va ri dar Ce ni la (da is xams da

svams)

oho, kar gi yo fi la. gem ri e lia da

Tan SuS xu nebs ki de vac!.. (isev da is-

xams, er Tba Sad ga dak ravs)

ara, mar Tla kar gia... ha, ha, ba rem

er Tsac dav lev da es iq ne ba. dav Tvre-

bi da da vi Zi neb. Ra mis ori sa a Tia. di-

lam de, mgo ni, bav Svic ar ga iR vi Zebs.

mi si mSob le bi ro dis dab run de bi an,

Rmer Tma uw yis.

(boT li dan svams. si ci li aut yde-

ba) va i me, rom ga max sen de ba!..

(te le fo nis za ri)

xa Tu na _ alo. ho, ma i ko... ki, sZi-

navs... rao? ara, nu iner vi u leb, ga er-

TeT da dro ga a ta reT... ki, ki... ara,

lia molariSvili

62 dramaturgia

ara... kar gad... xva lam de! (debs yur-

mils)

oh, pa pu na, de da Se nis na i ri cer ce ti

go go iS vi a To baa, mag ram rom ico de,

ro gor mSurs mi si. an ra xme bi mes mo da

yur mil Si, ra mu si ka da aur za u ri. Se ni

de di ko Tan cek vav da, Tan me la pa ra-

ke bo da, mu si kis taq tze, wam Re re biT...

me ra da va Sa ve. ar un da vi cek vo? (mo-

i yu debs Sam pa nu ris boTls da dac lis)

esec ase. hi, hi, ra kar gia!..

(tri a lebs, cek vavs)

bav Svo ba ga max sen da. ro gor mje-

ro da Tov lis ba bu is ar se bo bis... mo-

di o da Cem Tan Su a Ra mi sas da kar Tan

to veb da sa Cuq rebs. bevrs ki ara fers

_ Tov lis ba bu a sac uWir da ma Sin, mag-

ram ma inc... rac mTa va ria, xom vax sov-

di? sa da xar, Ce mo su le lo bav Svo-

bav? TeT rwve ra Tov lis ba bua di di

xa nia fif qi viT gad na...

aah, ro gor me Zi ne ba!.. (am Tqna rebs)

iq ne ba, siz mrad ma inc mov xvde uke Tes

ad gi las an, su lac, sxva pla ne ta ze...

vTqvaT _ mTva re ze... ri Tia cu di?

(mo aqvs ba li Si da Tbi li Sa li, mo-

xer xe bu lad ew yo ba di van ze; bav Svis

et lsac ax los mi i wevs, mag ram uceb

xma u ri Se mo es me ba da wa mox te ba: aiv-

nis ka ris ga Re bas vi Rac ga re dan cdi-

lobs)

xa Tu na _ va i me, de di ko, ra Ra vqna?!

es xom me Ter Tme te sar Tu lia... ka cia

Tu moC ve ne ba? Rmer To, oRond ax la

miS ve le da, rac gin da, mTxo ve!

(xels wa mo av lebs ba liSs, isev da-

ag debs. sad Rac ga var de ba da Se mor bis

ia ta kis saw men di jo xiT. Ca saf rde ba

aiv nis kar Tan. kars vi Rac aRebs. qa ri

zu zu niT Se moy ris fif qebs)

xa Tu na (ga me te biT ur tyams uc-

nobs) _ esec Sen! esec Sen!.. mxe co,

na di ro, ban di to! va i me! es ra aris?

Tov lis ba bua! oh, nam dvi lia, ar meC-

ve ne ba, wve ric aqvs da sa Cuq re bis

xur ji nic... Tov lis ba bua mov ka li!

mkvle li var. da mi Wi reT, wa miy va neT,

da ma deT xel bor ki li, sa mu da mod ga-

mo mam wyvdi eT sa tu sa Ro Si!.. mag ram,

mo i caT, mgo ni Se in Zra... sun Tqavs,

Tvals axels! Tov lis ba bua, coc xa li

xar? ar mok vde, ra? (an jRrevs, sa xe Si

ur tyams. xel Si Ser Ce ba bam bis TeT ri

wve ri) ui, Se xe deT, yal bi yo fi la!

uc no bi _ sa da var?.. nu mir tyamT,

Tqve ni! ar gav rbi var, gneb de biT.

xa Tu na _ ras bo davs? ei, Se mom xe-

de!

uc no bi _ Sen vi na xar?

xa Tu na _ xa Tu na. Sen?

uc no bi _ si mo ni...

xa Tu na (Ta vis Tvis) _ ase Ti axal-

gaz rda da sim pa Ti u ri Tov lis ba bua

ar sad mi na xavs. mag ram me xom mTvra li

var. iq neb, meC ve ne ba: Sav gre ma ni Tov-

lis ba bua, sa xe lad si mo ni!.. ara, nam-

dvi lad siz mar Si var, mTva re ze.

si mo ni _ oi, ro gor mtki va Ta vi...

vai, de da! ra Ca mar tyiT, mSve ni e ro

qal ba to no?

xa Tu na _ ia ta kis saw men di jo xi.

si mo ni _ ese igi, xa Tu na... sa si a mov-

noa Se ni gac no ba-meT qi, ro gor giT-

xra ax la me?.. (mi i xed-mo i xe davs) sax-

lSi... mar to xar, xa Tu na?

xa Tu na _ ho... ara!

si mo ni _ ho Tu ara?

xa Tu na _ Ce mi qma ri sa a ba za no Sia,

kbi lebs ile savs.

si mo ni _ rao, ras Sve bao?!

xa Tu na _ ixe xavs... kbi lebs ixe xavs.

si mo ni (swra fad) _ Za li an sa si a-

mov no iyo Se ni gac no ba, pir da pir ar

vi ci... me wa ve di. di di mad lo ba gul-

Tbi li dax ved ris Tvis. ka ri... ka ri!..

mgo ni, ori en ta ci is una ri dav kar ge.

(xur jin mo ki de bu li da e Zebs ga sas-

vlels)

xa Tu na _ mo i ca! ar wax vi de... mo-

gat yue: sa a ba za no Si ara vi naa, ai, na xe!

(kars ga mo a Rebs, Se i xe davs) qma ri sa-

er Tod ar myavs.

63

si mo ni _ bi Wos! aba, es bav Svi Se ni

ar aris?

xa Tu na _ ara, me bav Svis Zi Za var...

mi di xar? ise wax val, rom mag xe la

xur ji ni dan erT pa ta ra sa Cu qar sac

ar da mi to veb? ra ube du ri var, Tov-

lis ba bu a sac ki ara fe ri eme te ba Cem-

Tvis.

si mo ni _ mor Ci er Ti! Tov lis ba-

bua ki ara, is...

xa Tu na _ aba, ra?

si mo ni _ an ge lo zi! ase dav fri nav:

sar Tu li dan _ sar Tul ze, aiv ni dan _

ai van ze, bi ni dan _ bi na Si.

xa Tu na _ frTe bi rom ar gaqvs?

si mo ni _ di ax, uf rTo an ge lo zi

var. ai, ax la, ager, Sens me zob lad

gax ldiT stum rad.

xa Tu na _ ui, iq xom mi nis tri cxov-

robs!

si mo ni _ saq mec eg aris... uf rTo

ki var, mag ram ge mov ne ba da al Ro nam-

dvi lad ar mRa la tobs jer.

xa Tu na _ iq Ci tic ver Sef rin de ba!

si mo ni _ Ci ti ve ra, mag ram si mons

da uS lis vi Tom ra me? ga gi gia ase Ti

ga moT qma: si mo nic ver Sef rin de bao?

xa Tu na _ araa... (ime o rebs ga og ne-

bu li) si-mo-ni.

si mo ni _ Cem Tvis da ke ti li ka ri ar

ar se bobs. ico de, ka ri rac uf ro mag-

rad aris Ca ke ti li, miT uf ro ad vi-

lad ix sne ba. Ta nac, ara mar to fre na,

sak va mu ri dan CaZ ro mac ar ga mi Wir de-

ba... mag ram zam Tar Si ve ri de bi ma inc

_ Se iZ le ba, ise da ix ru ko, gam Cen ma ve-

Rar gic nos. mok led, bi na Si Se saf re-

nad aTas na i ri xer xi ar se bobs. air Cie,

ro me lic gin da.

xa Tu na _ ma gaT sig na li za ci ac

aqvT!

si mo ni _ me ad vi li saq me ar miy-

vars. sig na li za cia Ce mi pro fi lia.

xa Tu na _ Sen la ma zi pro fi li

gaqvs.

si mo ni _ kar gi ra, nu ga ma wiT le!

xa Tu na _ ici, ras get yvi? an ge lo-

zi xar Tu vin ca xar, ma inc mSurs Se ni.

daf ri nav: sar Tu li dan _ sar Tul ze,

bi ni dan _ bi na Si! bav Svo ba Si sul me-

siz mre bo da, Ci ti vi ya vi da dav fri-

nav di. ax la ki... (slu ku nebs) Ci ti ki

ara... vzi var oTx ke dels So ris da es

aris da es. mar to oc ne ba Ra Sem rCa...

mSurs Se ni.

si mo ni (da ag debs xur jins) _ es ra-

Ra jan da baa? ver vi tan qa lis crem-

lebs! (bam bis wve riT um Sra lebs sa-

xes) mo i xe de, Senc kar gi Ci ti xar,

Ra bua, la ma zi Ci ti. zi xar Sen Tvis

wyna rad da bavSvs um Re ri. Tan amis-

Tvis ful sac gix di an. ara vin mog devs

da sa We rad. ar ge siz mre ba koS ma ri,

po li ci e lis Tun dac Ri mi liT ga bad-

ru li sa xec ki; ar iR vi Zeb da fe Te-

bu li, of lga dam skda ri. `Se ni mSurs,

Se ni mSurs~ (ga mo a jav rebs)... nu Seg-

Sur de ba Ce mi. aba, kar gad da fiq rdi:

axa li we lia, xal xi ze i mobs. yve la Sin

aris. Tu Sin ara _ sad me sxva gan, karg

ad gi las, sa dac bev ri xal xia, mu si ka

uk ravs, cek va ven... ax la me Se mom xe de

_ Cem Tvis arc dRe sas wa u lia, arc Sa-

ba Ti da kvi ra...

Sen ra la ma zi Tva le bi gqo nia...

jan da bas!.. wa ve di, To rem aq da ma Ten-

de ba da nam dvi lad da mi We ren... mag ram

ra me mar Te ba? nu mi yu reb ase Ti Tva-

le biT, sxva gan mi i xe de...

er Ti es miT xa ri: qma ri, ga vi geT,

rom ar gyavs, mag ram mTlad upat ro-

no ar iq ne bi Sen.

xa Tu na _ ara, ra tom, de da myavs da

xu Ti da.

si mo ni _ xu Ti da... kar gia, rom xu-

Ti Zma ar gyavs... wa ve di, nax vam dis!

Tum ca... ki na Ram da ma viw yda... (xur ji-

ni dan iRebs Zvir fa se u lo bas) ai, Sen,

sa Cuq re bic. bri li an tis yel sa ba mi,

ko lie _ ase vTqvaT... Za li an mo gix-

de ba. (ki ser ze hki debs yel sa bams) ai,

ki dev, sa yu re e bi... es mar ga li te bi ki

lia molariSvili

64

de da Sens da Sens debs. sxva aq ise Ti

ara fe ria. kan fe teb ze _ di di bo do-

Si... sar ke Si Ca i xe de, naZ vis xe ze uf ro

brWyvi a la da la ma zi xar.

(kar ze aka ku ne ben. me re zars re ka-

ven gab miT)

si mo ni (ga var de ba ai van ze. isev

ukan Se mo var de ba) _ pa ra Su ti!.. pa-

ra Su ti ara gaqvT sax lSi? dam ma le!

Tum ca aq sad da i ma le bi, gin dac bu-

zad ga da iq ce: far de bi Txe lia, ma gi-

da ze suf rac ar afa ria, tax tis qveS

TiT sac ver Se ak ve xeb... sad mi di xar?

bri li an te bi!.. bri li an te bi mo ix se ni!

(xa Tu na kars aRebs. Se mo di an mi nis-

tri da mi si co li. oTax Si Su qi Cam qra-

lia. sa ma gi e rod, an Tia naZ vis xis ilu-

mi na cia. fe ra di na Tu re bi cim ci mebs.

naZ visxes Tan dgas Tov lis ba bua)

mi nis tris co li _ go go ni, mar to

xar sax lSi? ah, bo di Si, pa ta ras sZi-

navs. (qmars) bi Zi na, xma dab la ila pa-

ra ke!

go go ni, xma u ri xom ar ga gi gi aT am

Ra miT? iciT, ax la Se mo ve diT sax lSi.

TiT qos yve la fe ri rig zea da uceb

vxe dav... ras vxe dav? bi Zi na, amo i Re

xma! Cve ni do gi mTvra lia! al ko ho lis

su niT yars. ki ar yefs, kna vis: av, av,

mi au... xo lo Ce mi Zvir fa se u lo bis se-

i fi Ri aa!.. Tqven ara na i ri xma u ri ar

Se mo ges maT? da u je re be lia. bi Zi na, ra

Tqma un da, amas ase ar da to vebs... ara,

bi Zi na?

mi nis tri (mTvra lia, as lo ki nebs) _

ar dav to veb!.. qvas qva ze...

mi nis tris co li _ xuT wuT Si po-

li cia aq gaC nde ba... gaC nde bo da, mag-

ram es miT qma-moT qmas ga mo iw vevs...

oh! es ra aris? ra mSve ni e ri sam ka u-

lia!

xa Tu na ( Se Si ne bu li xels ita cebs

yel sa bam ze) _ ra brZa neT?

mi nis tris co li _ ra ga da sa re vi

sa Ta ma Soa naZ vis xi saT vis. (mi dis si-

mon Tan da aT va li e rebs) na tu ra lu ri

zo mis Tov lis ba bua! ase Ti ar sad mi-

na xavs. bi Zi na, Tbi lis Si ase Ti ra me Tu

iSo ve bo da, ra tom Cven ar Se vi Zi neT?

mi nis tri _ ra vi ci me... ra tom ar

Se vi Zi neT. (xa Tu nas) sne gu... sne gu-

roC ke bic aris ga yid va Si?

xa Tu na _ di ax, na ir-na i ri,

mi nis tri _ arc erTs ar dav to-

veb!.. qvas qva ze...

mi nis tris co li _ bo di Si, go go na,

Zvir fa so... ese igi, ara fe ri ga gi gi-

aT, ge Zi naT... sig na li za cia mwyob ri-

dan ga mo uy va ni aT ban di tebs. bi Zi na,

me mgo ni, es po li ti ku ria. ki, nam dvi-

lad. maT un daT, Sen su li e rad dag-

cen, ga ga nad gu ron...

(fex ze Ca mo Zi ne bu li mi nis tri ia-

tak ze mo a dens zRar Tans)

mi nis tris co li _ va i me, bi Zi na!..

dac va, dac va! sad aris pi ra di mcve li?

(ga iq ce va da Se mo dis pi rad mcvel Tan

er Tad, ro me lic zur gze wa mo i ki debs

mi nistrs)

mi nis tris co li _ ras ake Teb am-

xe la vi ri, ar grcxve nia? to ma raa am

do nis ka ci? ge kiT xe bi, to ma raa?

(pi ra di mcve li isev ia tak ze da ag-

debs mi nistrs. ax la mkla veb ze ga da-

iw vens da ise ga yavs)

mi nis tris co li (ka reb Tan) _ bo di-

Si, Zvir fa so.

xa Tu na _ ro gor ge kad re baT. (kars

Ca ke tavs da zur giT mi ey rdno ba) oh,

ci vi of li mas xams, gu li mim dis. sa-

bo lo od mo me Ro bo lo... Cems sik-

vdil Si bra li das deT Tov lis ba bu as!

Tov lis ba bua Ra mis koS ma ri dan! ager

isic, na tu ra lu ri zo miT.

si mo ni _ kar gi ra, nu dam ci ni... Sen

ara, mag ram me wav xdi, Ce mi saq me ga-

Ta ve bu lia. dRe i dan pi ro bas viZ le-

vi, rom es Ce mi bo lo Zar cvaa. mor Ca!

axa li we lia, axal cxov re bas viw yeb...

sxva pro fi liT un da vi moR va weo.

dramaturgia

65

xa Tu na _ ras er Ci Sens pro fils. ga-

da sa re vi pro fi li gaqvs, na xa ti mgo nia.

si mo ni _ mom wons eg iu mo ris

grZno ba da, sa er To dac, mom won xar.

Se ni sad Reg rZe lo un da Sev sva, Zvir-

fa so ga di av!

xa Tu na _ Sam pa nurs xe li ar ax lo!

bra xab ru xi da afeT qe be bi ama Ram sak-

ma ris ze me ti gvqon da. ise dac mik virs,

bavSvs rom ase mSvi dad sZi navs.

si mo ni _ dar wmu ne bu li xar, rom

sZi navs? aba, Se xe de, ro gor maT va li-

e rebs.

xa Tu na _ pa pu na, Sen gRvi Zavs, bi Wi?

di di xa nia?

si mo ni _ sa va ra u dod, Sen rom Tavs

da mes xi, ma Sin ga eR vi Za da Se Si ne bul-

ma xma ve Rar amo i Ro. (das wvde ba Sam-

pa nurs)

xa Tu na _ ar gir Cev, Za li an sa ris ko

saq mea. (yu reb ze ifa rebs xe lebs)

si mo ni (ux ma u rod gax snis sas mels

da Ca mo as xams) _ Se ni dReg rZe lo bi-

sa iyos, mSve ni e ro Zi Zav! cxov re ba Si

pir ve lad, mgo ni, Sey va re bu li var.

xa Tu na _ siy va ru li ar ga ma go no!..

isic me ub ne bo da, miy var xa ro, mag ram

ro gorc ki da qor wi ne ba vux se ne, aor-

Tqlda, gaq ra... uRel Si Ta vis ga yo fa

ara vis ne bavs.

si mo ni _ im axal gaz rda sac ga u mar-

jos. is rom ar aor Tqle bu li yo, ara-

fe ric ar mox de bo da.

xa Tu na _ ki, mag ram... mox da ra me?

si mo ni _ ai, ra... (koc nis)

xa Tu na (kar ga xnis dag vi a ne biT) _

es... ase Ti ram... me... er Ti sit yviT...

Sen...

si mo ni _ er Ti sit yviT, me un da wa-

vi de... mSvi do biT, Zvir fa so. Cven ki-

dev Sev xvde biT.

(ga dis)

xa Tu na (ga og ne bu li dgas) _ o, ra

mSve ni e ri siz ma ri iyo... ga mof xiz le-

ba aRar mo min da. pa pu na, isev Ca ge Zi na?

ra Zi lis gu da xar. ga iR vi Ze, gex ve we-

bi! ra tom ar ti ri? ga iR vi Ze da mo-

mis mi ne. ici, ra un da giT xra? ase Ti

kar gi axa li we li ara so des mqo nia. sa-

o ca ri, ja dos nu ri Ra me...

(bavSvs xel Si aiy vans da valss cek-

vavs)

Tov lis ba bua iyo? iyo. sa Cuq re-

bi? Tav ze say re lad. sad Reg rZe lo-

e bi... da ki dev iyo ra Rac... ara, Sen

ver get yvi. Sen pa ta ra, su le li bi Wi

xar, Zi lis gu da bi Wi... ici, Zvir fa so,

vgiJ de bi su lel bi Web ze. Senc Za li an

miy var xar. Se xe de, ga Ten da. ga reT qa-

ri qris, Tovs, Tovs... me da Sen ki ra

myud rod vgrZnobT Tavs, ara?

eh, pa pu na, Se Zi lis gu da!..

(bavSvs et lSi aw vens da er Txans na-

zad um Re ris. me re ki sar kes Tan mi dis)

Rmer To, ra sa sa ci loa _ Zi Za xa Tu-

na did ci ci na Te las hgavs (oc ne biT)...

da mgo ni, mar Tlac la ma zia... la ma zi.

sa in te re soa, es Su qi si xa ru lis ga-

naa Tu bri li an te bi brwyi navs? cic-

na Te la xom si nam dvi le Si er Ti uS no,

ya vis fe ri mwe ria.

(ixsnis samkaulebs)

ai xedav, (sixaruliT) Tqven ara fer

SuaSi xarT... mainc TiTqos ra Rac na-

Tels vaxseneb. Tu... iqneb, meCveneba?

oh Tundac ase iyos...

(oc ne ba Si wa su li aT va li e rebs

Zvir fa se u lo bas)

Tqven xom fa si ar da ge de baT... da

ami tom bed ni e ri var. uf ro swo rad,

ara Tqvens ga mo, mag ram ma inc... ra

uc na u ria!

(ka ri iRe ba da Se mo dis axal gaz rda

col-qma ri)

za za _ ixa re, We ro, mok vdi, mte ro!

ma ia _ Cu mad, ga giJ di?

xa Tu na _ uk ve dab run diT?

za za _ ro gor aris Ce mi bi Wi?

xa Tu na _ eZi nos, ar ga aR vi Zo. Tu

Se iZ le ba, co ta xma dab la.

za za (gak vir ve bu li) _ ga na me xma-

maR la vla pa ra kob?

lia molariSvili

66

ma ia _ ki ar la pa ra kob, Rri a leb.

za za (ga xa re bu li) _ me xom lo mi

var, lo mi!

ma ia _ nam dvi lad asea da amiT va ma-

yob... (xa Tu nas) xa Tu na, ai, Sen go zi-

na yi. war mo id gi ne, ise mo me wo na, suf-

ri dan mo vi pa re. aba, pi ri da a Re!.. (aW-

mevs) ase tkbi lad da mi ber di.

xa Tu na _ gmad lob. mar Tlac gem ri-

e lia... ro gor Ca i a ra Ra mem?

ma ia _ ge ni a lu ri iyo. ici, ra dro

va ta reT? Sen? Ce mo saw ya lo, zi xar

mTe li Ra me bu sa viT mow ye ni li, ara?

za za _ vap ro tes teb! xa Tu na bus ar

hgavs. xa Tu na hgavs SaSvs. Tum ca SaS-

vi Sa via, es ki TeT ri... ho, mok led _

TeTr SaSvs hgavs.

xa Tu na _ di di mad lo ba.

ma ia _ asea Tu ise... (am Tqna rebs)

oh, ro gor me Zi ne ba... asea Tu ise _

Sen axa li wlis Ra me mar to ga a ta re,

bav SvTan. faq tia, rom si xa ru liT ver

icek veb di.

xa Tu na _ ho, mar Ta lia, mag ram ra

uWirs. vi je qi da voc ne bob di.

ma ia _ eg ra gi Wi ravs xel Si?

xa Tu na _ ara fe ri, ara fe ri... ra vi-

ci, ise...

ma ia _ ra la ma zi brWyvi a le bia. naZ-

vis xes rTav di?

xa Tu na _ ho, ho...

ma ia _ bav Svi viT xar, sul ra Ra cebs

amag reb naZ vis xe ze. Ca mo ki de, Ca mo ki-

de... ar Se giS li xels.

xa Tu na _ mag ram es... (dab ne u li

das cqe ris Zvir fa se u lo bas) amas ver

dav ki deb, rad gan...

ma ia _ ra mox da, da gem tvra?

xa Tu na _ da mem tvra... swo red ax la,

ro ca...

za za _ Se ni Wi ric wa u Ria.

(ire ke ba za ri)

xa Tu na (Se Si ne bu li) _ vin un da

iyos?

za za (si ci liT) _ es Tu mek vlea,

da ug vi an da, Cven mo vas wa riT.

ma ia (aRebs kars) _ war mo id gi neT,

me nag vea!

za za _ me nag ve? ra dros me nag vea,

axa li wlis di las.

ma ia _ ho, ase am bobs, me nag ve va ro,

mag ram er Ti Se xe deT... (aler si a nad)

Se mo di, Se mo di, ge nac va le!..

(Se mo dis pa ta ra, xu WuW Tmi a ni bi Wi,

ac via an ge lo zis sa mas ka ra do kos tu-

mi)

za za _ vaa! es ra xde ba, an ge lo zebs

ga aqvT na ga vi? ro di dan?

ma ia _ Cans, sa a xal wlo ser vi sia. am

bo lo dros Cven Sic is wav les ra Rac-

ra Ra ce bi.

za za _ vaa! frTe bic rom ga u ke Te-

bi aT?.. (biWs) me qa ni ku ria Tu ise? (bi-

Wu na frTebs amoZ ra vebs)

ra ma ga ria!.. gav giJ de bi. de das vfi-

ca var, mec un da vi yi do ege Ti frTe bi.

pa ta ra me nag ve (saq mi a nad) _ na ga vi,

na ga vi ga mo mi ta neT! meC qa re ba, sxva ga-

nac var mi sas vle li.

ma ia (si ci liT) _ Rmer To, ra mo-

uc le lia! xa Tu na, ras ud ga xar, mo-

i So re eg dam tvre u li sa Ta ma So e bi.

ami tom mo vi da swo red es sim pa Ti u ri

ymaw vi li.

xa Tu na _ ami tom?.. ho, al baT... (ga-

mo er kve va) ax la ve, ax la ve!

(ga dis, brun de ba saT liT xel Si da

aw vdis pa ta ra me nag ves)

pa ta ra me nag ve (ri xiT) _ sul es

aris?

ma ia (ici nis) _ sul, sul!.. va i me,

ra say va re lia!

pa ta ra me nag ve _ aba, kar gad brZan-

de bo deT.

ma ia _ kar gad, kar gad!

pa ta ra me nag ve _ mra vals da es wa-

riT.

ma ia _ ga i zar de di di bi Wi! Rmer-

To, ra say va re lia. (xa Tu nas) nam dvil

an ge lozs ar hgavs?

xa Tu na _ ki, an ge lo zia, an ge lo-

zi... (eZa xis) bi Wu na, mo i ca, mo i ca!

dramaturgia

67

(ma gi di dan go zi nays ai Rebs da pa ta ra

me nag ves aZ levs) ai, Sen!

pa ta ra me nag ve _ di di mad lo ba!

xa Tu na (Cur Cu liT) _ mo i ca... miT-

xa ri, ar da mi ma lo, Sen an ge loz ma ga-

mo gag zav na? did ma? uf rTom? miT xa-

ri, miT xa ri!

pa ta ra me nag ve (eS ma ku rad ici nis) _

hm... aba, ra! (Tvals Ca uk ravs) oRond,

nu ra vis ga um xel, de i da, kar gi? (ga-

dis)

xa Tu na _ ra Tqma un da, ra Tqma un-

da!.. ra uc na u ria yve la fe ri.

ma ia (yurs moh kravs mis sit yvebs) _

mar Tlac! ro gor iyo? Sen dam tvre u-

li sa Ta ma So e bi ge Wi ra xel Si da TiT-

qos sa gan ge bod ga mog vec xa da is pa ta-

ra, cuR lu ti an ge lo zi...

xa Tu na _ ho... an ge lo zi... an ge-

lozs ga va ta ne dam tvre u li sa Ta ma So-

e bi.

ma ia _ ise me Zi ne ba, ise... (mi dis za-

zas Tan, ro me lic di van ze Tvlems) za-

za, wa vi deT, da vi Zi noT!.. (an jRrevs)

za za!

za za _ me uk ve mZi navs... mag ram, ra xan

Sen mTxov, Ta vi dan da vi Zi neb. (zlaz-

vniT ad ge ba da xels ga dax vevs cols)

Senc da i Zi ne, xa Tu na. ax la dRe Ra mis

ma gi e ria... aba, tkbi li siz mre bi!..

(ga di an me o re oTax Si)

xa Tu na _ tkbi li siz mre bi? mag ram

me su lac ar me Zi ne ba. (bav Svi amo is-

lu ku nebs) pa pu na, pa pu na, mgo ni Senc

ar gin da Zi li! vi ci, ra sac mo iT xov _

gne bavs, xel Si agiy va no da ge la pa ra-

ko. xom asea?

(ayavs bav Svi da ar wevs)

kar gi, ma Sin zRa pars gi am bob... mis-

mi ne.

iyo da ara iyo ra, iyo er Ti pa ta ra,

Se um Cne ve li mwe ri... da, rad gan ase Ti

um niS vne lo iyo, sa xe lic ar er qva, sa-

nam erT mSve ni er dRes... ara, ara, es

dRi siT ki ara, Su a Ra mi sas mox da... ho,

sa nam erT mSve ni er Ra mes di dad uc na-

u ri ja do qa ri ar ga mo ec xa da da mo-

cim ci me na Te li ar ubo Za... da es iyo

mis cxov re ba Si sa u ke Te so Ra me!..

mag ram Sen amas ver ga i geb. aba, Se-

momxede, Se mom xe de!.. ve ra fers am Cnev

Sens Zi Zas?

Ce mo par ta ra Cur Cu to... ra ga na-

bu li mis men. gin da, ga i go zRap ris da-

sas ru li? hm, ra uc na u ria da me Tvi-

To nac ma in te re sebs.

mag ram is ki vi ci, yve la zRa pars

kar gi bo lo aqvs... da Ta nac, mTa va ri

xom uk ve mox da, gax sovs? mwe ri ci ci-

na Te lad ga da iq ca. es iyo mis cxov-

re ba Si sa u ke Te so Ra me da igi gul-

wrfel mad lo bas swi rav da RmerTs:

`gmad lob, Rmer To, ase Ti Se sa niS na vi

sa Cuq ris Tvis!~

ra la ma zad iRi me bi... Cems sit yveb-

ze ge Ri me ba? (koc nis)

ici ne, ici ne, mag ram ico de, zog-

jer asec xde ba Tur me...

da sas ru li

lia molariSvili

68

ougzar

{azanaSvili

kritika • eseistika

ru si, eg reT wo de bu li, um cro si

sim bo lis te bis Ta o ba Si uTu od gan-

cal ke ve bu lad brwyi navs ori sa xe li:

aleq sandr blo ki da an drei be li. am

or ma, er Tsa da ima ve _ 1880 wels da-

ba de bul ma di dad eru di re bul ma da

di dad ni Wi er ma Se moq med ma bev ri si-

ax le Se i ta na ru sul li te ra tu ra Si.

imav dro u lad, maT ga ag rZe les ru-

su li mis ti kur-im pe ri a lis tu ri mi-

Tis qmnis tra di cia. amas Tan, is to ri-

u li ka tak liz me bis kval dak val, isi ni

Se e cad nen ti ut Ce vis me ta mi Tis2 ja-

dos ze moq me de bis gan vrco bas, ax la

uk ve wi Tel im pe ri a ze, Tu pi ri qiT _

wi Te li im pe ri is `Se moy va nas~ ti ut Ce-

vis me ta mi Tis `ener ge ti kul vel Si~.

sxva na i ra dac Se iZ le ba iT qvas: ima ve

me ta mi Tis Car Co Si maT sa Ta ve da u des

wi Te li im pe ri is mi Tis Seq mnas. amas-

Tan da kav Si re biT Se iZ le ba, Se mog ve-

da von: am saq me Si `pi o ne ri~ bri u so vi

iyoo; Se saZ loa ase caa, mag ram me ma-

inc meC ve ne ba, rom bri u so vi am mi-

mar Tu le biT uf ro `Zve li iner ci iT~

moZ ra ob da, um cros ma sim bo lis teb ma

ki am mxri vac axa li sit yva Tqves.

asea Tu ise, faq tia, rom, bri u so-

vis msgav sad, blo kic da be lic aq ti-

u rad Ta nam Srom lob dnen bol Se vi kur

xe li suf le bas Tan... Tum ca es arc

maT Se moq me de ba ze da arc maT pi rad

cxov re ba ze ke Ti lis myof lad ar ai sa-

xa...

qve moT Cven Tvis sa in te re so Wril-

Si mok led vi sa ub rebT blok ze...

•aleq sandr blo ki (Александр Блок,

1880-1921) `po e tad da i ba da~: pir ve li

leq si man xu Ti wlis asak Si SeT xza.

blo ki ru su li po e zi is `ver cxlis

sa u ku nis~, al baT, yve la ze me tad ni-

Wi e ri, brwyin va le war mo mad ge ne lia,

rom lis Se moq me de bam (gan sa kuT re biT

_ ad re u li pe ri o dis) qar Tul sim bo-

rusuli mesianizmis transformacia

1. wi Te li im pe ri is mi To sis sa Ta ve:

aleq sandr blo ki

qve Ta vi wig ni dan: `ru so fo bia anu po e tu ri

im pe ri a liz mi lo mo no so vi dan ev tu Sen kom de~ 1

1 ibeW de ba da mow me be bis ga re Se.2 ix. werili `didi mistifikatori~, `ciskari 1852~, 2015, #3.

69nugzar zazanaSvili

lis tur po e zi a zec mniS vne lo va ni gav-

le na mo ax di na. po e zi is moy va ru lebs

ax sovT mi si Se dev re bi: `Девушка пела в церковном хоре~, `Ночь, улица, фонарь, аптека~ da sxv.

blo ki àxa li sim bo lis te bis~ Tu

ùm cro si sim bo lis te bis~ li de ri

iyo. um cro se bi ak ri ti keb dnen uf-

ros Ta o bas, brals sdeb dnen ùf ros

sim bo lis tebs~ zed met ra ci o na liz-

mSi, in tu i ci ur-mis ti kur-re li gi u ri

mWvre te lo bis mi viw ye ba Si. Se sa ba mi-

sad, um cro se bis es Te ti kis Ca mo ya li-

be ba Si mniS vne lo va ni ad gi li da i Wi ra

isev da isev vla di mir so lo vi o vis

swav le bam so fi is Se sa xeb, ase ve, ele-

ne bla vat ska i as Te o so fi am, Sta i ne ris

an tro po so fi am da vi a Ces lav iva no vis

`ma ra di u li qa lu ro bis~ mis ti kur ma

swav le bam. aseT, Sem za de bul, mi To lo-

gi u ro biT gan msWva lul sa fuZ vel ze,

vis Tu ara um cros sim bo lis tebs un-

da ae ta caT ti ut Ce vis mi er ̀ gvir gvin-

dad gmu li~ ru se Tis idu ma li, RvTi u-

ri ar sis, ru se Tis _ xal xTa ma gi u ri

Sem kreb lis idea?! am mxriv, blo ki ga-

mo nak li si ar aR moC nda:

Ты и во сне необычайна. Твоей одежды не коснусь. Дремлю – и за дремотой тайна, И в тайне – ты почиешь, Русь. (...) Где разноликие народы Из края в край, из дола в дол Ведут ночные хороводы Под заревом горящих сел.

Sen siz mar Sic gan sa kuT re bu li

xar. / Sens sa moss ar Se ve xe bi. / Zil-

bu ran Si var _ da mis iqiT sa i dum loa,

/ da sa i dum lo Si Sen su fev, ru se To.

// ... // sa dac mra val sa xo va ni xal xe bi

/ sxva das xva mxa re Si, mTa sa da bar Si

/ Ra me ul fer xul Si ari an Cab mu li /

aa le bu li sof le bis Suq Si.

amas Tan, blok ma ga na vi Ta ra ru se-

Tis war mar Tu li fes ve bis `mi To lo ge-

ma~: is, ru seTs skvi Tur da mon Ro lur

war sul Tan rom akav Si reb da, xSi rad

ub run de bo da ru se Tis war mo mav lo-

bis, `ge ne a lo gi is~ sa kiTxs. man 1918

wels, et yo ba, sis xli a ni re vo lu ci u-

ri mov le ne biT gam Zaf re bu li grZno-

biT, 19-stro fi a ni di dad sa yu rad-

Re bo leq sic da we ra sa Ta u riT `skvi-

Te bi~. am leqss epig ra fad vla di mir

so lo vi o vis cno bi li stri qo ne bi aqvs

wam ZRva re bu li _ «Панмонголизм! Хоть имя дико, / Но мне ласкает слух оно»1.

ai, TviT leq sic, ro me lic mi si ga mo-

kve Ti li niS ne u lo bis ga mo TiT qmis

mTli a nad mom yavs; Tum ca, ad gi lis

eko nomi is ga mo _ ase Ti for miT:

Мильоны – вас. Нас – тьмы, и тьмы, и тьмы. / Попробуйте, сразитесь с нами! / Да,

1 ix. werili `sofialogia derJavis samsaxurSi: vladimir soloviovi~, `ciskari 1852~, 2015,

#6.

70 kritika • eseistika

скифы – мы! Да, азиаты – мы, / С раскосы-ми и жадными очами!

Для вас – века, для нас – единый час. / Мы, как послушные холопы, / Держали щит меж двух враждебных рас / Монголов и Европы! (…)Россия – Сфинкс! Ликуя и скорбя, / И обли-ваясь черной кровью, / Она глядит, глядит, глядит в тебя / И с ненавистью, и с любо-вью!.. (…) Мы любим плоть – и вкус ее, и цвет, / И душный, мертный плоти запах... / Виновны ль мы, коль хрустнет ваш скелет / В тяже-лых, нежных наших лапах? (…) Придите к нам! От ужасов войны / При-дите в мирные объятья! / Пока не поздно – старый меч в ножны, / Товарищи! Мы станем – братья!

А если нет – нам нечего терять, / И нам доступно вероломство! / Века, века – вас будет проклинать / Больное позднее потом-ство!

Мы широко по дебрям и лесам / Перед Ев-ропою пригожей / Расступимся! Мы обер-немся к вам / Своею азиатской рожей!

Идите все, идите на Урал! / Мы очищаем место бою / Стальных машин, где дышит интеграл, / С монгольской дикою ордою!

Но сами мы – отныне вам не щит, / Отны-не в бой не вступим сами, / Мы поглядим, как смертный бой кипит, / Своими узкими глазами.

Не сдвинемся, когда свирепый гунн / В карманах трупов будет шарить, / Жечь го-рода, и в церковь гнать табун, / И мясо бе-лых братьев жарить!..

В последний раз – опомнись, старый мир! / На братский пир труда и мира, / В послед-ний раз на светлый братский пир / Сзывает варварская лира!

Tqve ni ric xov ne ba mi li o ne bia; Cven ki

uT va la vi varT. / sca deT, Seg veb rZo-

leT Cven! / di ax, skvi Te bi varT! di ax,

azi e le bi varT _ / iri bi da xar bi Tva-

le biT. // Tqven Tvis sa u ku ne e bia, Cven-

Tvis _ er Ti a ni dro (ga nu yo fe li er-

Ti sa a Ti). / Cven, Tqve ni mor Ci li yme-

bi viT, / gve Wi ra fa ri or mtrul ra sas

/ mon Ro leb sa da ev ro pas So ris! / ... /

ru se Ti sfin qsia! ze i mi Ta da glo viT,

/ da Sa vi sis xliT da ba ni li pi riT, / is

ic qi re ba, ic qi re ba, ic qi re ba Sen Si /

si Zul vi li Tac da siy va ru li Tac!.. / ...

/ Cven gviy vars sxe u li _ mi si ge moc da

fe ric, / mi si Sem xu Ta vi, gva mu ri su-

nic... / ga na Cven dag vbral de ba, Tu da-

im sxvre va Tqve ni Con Cxi / Cvens mZi me,

fa qiz Ta Teb Si? / ... / Cven Tan mo diT!

omis sa Si ne le bi dan / mo diT, mSvi do-

bi a nad Ca ve ko noT er Tma neTs! / vid re

ar aris gvi an _ qar qaS Si Ca a geT Zve li

max vi li, / am xa na ge bo! Cven Zme bi gav-

xde biT! / Tu ara da _ Cven da sa kar gi

ara fe ri gvaqvs, / da Cven Tvis arc ve-

ra go baa uc xo xi li! / sa u ku ne e bis man-

Zil ze wyev la-krul viT mo gix se ni ebT

/ avad myo fi So re u li STa mo mav lo-

ba! / Cve ni tev re bis ken da tye e bis ken

/ la maz ev ro pas / gzas ga vux sniT! da

Se mov brun de biT Tqven ken / Cve ni azi-

u ri si fa TiT! // mo diT yve la, mo diT

ura lis ken (ura lis mTeb Si)! / Cven gav-

wmendT ad gils / fo la dis man qa ne bis

brZo lis Tvis, _ iq, sa dac sun Tqavs

in teg ra li, _ / mon Ro lur ve lur ur-

dos Tan! // mag ram Cven dRe i dan Tqven-

Tvis aRa ra varT fa ri, / dRe i dan Cven

Tvi Ton brZo la Si aRar Ca veb me biT,

/ Cven So ri dan vu yu rebT Tu ro gor

duRs sa sik vdi lo brZo la, / Cve ni viw-

ro Tva le biT. // fexs ar mo vic vliT,

71nugzar zazanaSvili

ro de sac mZvin va re hu ni / da iw yebs

gva me bis ji be e bis dac las, / qa la qe bis

ga daw vas, ek le si a Si cxe ne bis re mas

Se re kavs, / da TeT ri Zme bis (= ev ro-

pe le bis) xorcs Sew vavs!.. / uka nas kne-

lad gaf rTxi leb _ gons mo e ge, Zve lo

sam ya rov (Zve lo qve ya nav = ev ro pav)!

/ Sro mi sa da mSvi do bis Zmur na dim ze,

/ uka nask ne lad na Tel Zmur na dim ze /

gix mobs bar ba ro sis (= skvi Tis = ru-

sis) qna ri!

am leq sSi Cven Tvis or sa in tere so

mo men tze ga va max vi loT yu rad Re ba.

pir ve li _ es ki dev er Ti mi Tis ga-

meore baa (ru su li Ceq mis mSvi do bi a-

no bis mi Tis Se sa xeb sxva gan uk ve vi sa-

ub reT), mi Ti sa ru se Tis mi er ev ro pis

mon Ro le bi sa gan ga dar Ce nis Se sa xeb:

ru seT ma Ta vis Tav ze ai Ro mon Ro le-

bis dar tyma, ri Tic ga da ar Ci na ev ro-

pa ga nad gu re bi sa gan; rac _ ru su li ve

ga moT qmis pe rif ra zi re bas Tu mo vax-

denT _ re a lu ri is to ri u li su ra Tis

ara re a lur, ru se Tis Tvis mom ge bi an

Wril Si war mo Ce naa. ru seTs ara vi Ta-

ri dar tyma Ta vis Tav ze ar au Ria, is

io lad daip yres (ise ve, ro gorc sa-

qar Tve lo), ris Sem de gac aq ti u rad

Ta nam Srom lob da dam yro bel Tan di di

xnis gan mav lo ba Si (amas zo gi er Ti ru-

si mec ni e ri da kul tu ris moR va wec

aRi a rebs, ma ga li Tad, ama ze sa ub robs

ki no re Ji so ri an dron/an drei kon Ca-

lov ski Ta vis erT-erT bo lod ro in-

del in ter vi u Si), ra sac moh yva mos ko-

vis, mos ko vis ru se Tis (`mos ko ve Tis~)

da wi na u re ba _ qvey nis, ro me lic mon-

Ro lu ri ur dos ya i da ze imar Te bo da.

mon Ro lebs ki ev ro pis da sap yro bad,

ub ra lod, Za la ar Ses wev daT. amis

gar da, ru se Ti me-14 sa u ku ne Si oq ros

ur dos Za la uf le bis rRve vas swo red

ev ro pe lebs _ lit vis did sam Tav ro sa

da po lo ne Tis sa me fos _ un da umad-

lo des.

me o re mo men ti ki po e zi a Si bal mon-

ti sa da sxva Ta dam kvid re bu li tra-

di ci is er Tgva ri gan vrco baa _ ru-

su li war mar Tu li, bar ba ro su li war-

su liT, bar ba ro su li war mo mav lo biT,

`bar ba ro su li ge ne ti kiT~ tkbo ba da

ci vi li ze bu li msof li os `San ta Jia~,

da Si ne baa, rac ru se Tis, ru su li `idu-

ma li su lis~ ev ra zi u lo bis mi Tis gam-

ya re ba sac em sa xu re ba.

si nam dvi le ki, vfiq rob, sxvag-

va ria: ru se bis, ru su li kul tu ris

azi ur Tu ev ra zi ul `ge ne ti kas~ (Tu

mem kvid re o bas) skvi Teb Tan sa er To

ara fe ri aqvs _ es, ub ra lod, po e tu-

ri mi Tia. sla ve bi, maT So ris, ru se bi,

ev ro pu li xal xia _ msof lio is to ri-

ul vel ze sla ve bis ga mo Ce nis TiT qmis

yve la kon cef cia Tu hi po Te za ge og-

ra fi u lad aR mo sav leT ev ro pi Taa

`Se mo saz Rvru li~, rom lis bir Tvi em-

Txve va Ta na med ro ve uk ra i nis, be lo-

ru sis da po lo ne Tis te ri to ri ebs. im

dros sla veb ze ara nak leb `ve lu re-

bi~ iy vnen, ma ga li Tad, ma Ti me zo be li

skan di na viu ri Tu ger ma nu li to me-

bi, mag ram vin it yvis, rom ger ma nu li,

Sve du ri, nor ve gi u li an fi nu ri kul-

tu ra ev ro pu li ar aris?

da sa er Tod, si su le lea `war mar Tu-

li ge ne biT~ Ta vis mo wo ne ba: sa ku Ta ri

is to ri is ga riJ raJ ze yve la eri war-

mar Ti iyo.

•

eq skur si: ru se bis `skvi To bis~ mi Ti,

upi ra te sad, me-19 sa u ku nis me o re na-

xev ri dan nel-ne la ̀ amo tiv tiv da~ _ sa-

m xreT ru seT Si ar qe o lo gi u ri kvle v-

is Se de ge bi sa da zo gi er Ti cno bi li

ru si is to ri ko sis mi er am faq te bis

sa eW vo in ter pre ta ci e bis `dag ro ve-

bis~ kval dak val. me-20 sa u ku nis pir-

vel aT wle u leb Si am `Te o ri is~ erT-

er Ti mTa va ri apo lo ge ti Tbi lis Si

72

da ba de bu li1li te ra tu ris mcod ne1da

so ci o lo gi11iva nov-ra zum ni ki11iyo

(Р. Ива нов-Разумник (1878-1946); nam dvi-

li sa xe li da gva ria ra zum nik iva no vi);

na ta lia sol nce va we ril Si `skvi Te bi

da skvi To ba ru sul li te ra tu ra-

Si~ aR niS navs: `skvi Ti _ erT-er Ti im

miT Ta ga nia, rac 1910-1920-ia ni wle-

bis mxat vrul az rov ne ba Si mom wif da.

Zve li skvi Te bi mo eq cnen ara mxo lod

im Se moq med Ta in ten ci a Ta sfe ro Si,

vinc r. v. iva nov-ra zum ni kis skvi Tur

wres mi e kuT vne bo da, ara med sxve bi sac,

vinc am wres Tan da kav Si re bu li ar iyo.

skvi Tis Te ma me tad Tu nak le bad ai sa xa

a. ax ma to vas, k. bal mon tis, v. bri u so-

vis, i. bu ni nis, e. ger ma nis, z. gi pi u sis,

r. gu lis, n. gu mi li o vis, s. ese ni nis,

f. ze lin skis, vi aC. iva no vis, n. kli-

u e vis, e. kuz mi na-ka ra va e vas, b. liv-

Si cis, o. man del Sta mis, d. pi ne sis,

f. so lo gu bis, o. for Sis, v. xleb ni ko vis,

m. cve ta e vas, g. Sen ge lis da sxva Ta

mxat vrul teq steb Si, sta ti eb sa da

epis to lu ri Jan ris we ri leb Si~.

ga sa ge bi mi ze ze bis ga mo, sol nce-

vas am we ril Si ver ipo viT imis ana-

lizs, Tu ra tom da ip yro ase far Tod

skvi To bis miT ma ru su li mxat vru li

az rov ne ba. Tum ca Ra, we ri lis bo los

mo i Zeb ne ba er Tgva ri `rbi li~ mi niS-

ne be bi: ìyo skvi To bi sa gan ga mij vnac.

...blo ki sa gan gan sxva ve biT, pas ter na-

ki skvi To ba Si xe davs ara skvi Tur ru-

seTs, ara med puS ki nis wi nap ris sa xes.

...ber di a e vi emij ne bo da skvi To bis

ide o lo gi as _ `di o ni ses ni Rabs~: Ta-

na med ro ve skvi Te bi him nebs um Re ri an

kul tu ram del mdgo ma re o bas, maT Sia

àraq ris ti a nul da an tiq ris ti a nul

me si a niz mSi gar da ma va li, war mar Tu-

li na ci o na liz mi~ _ wers is (xaz gas ma

Cve nia _ n.z.). ... mag ram um rav les Sem-

Txve va Si, me-20 sa u ku nis pir ve li me-

sa me dis ada mi a nis cno bi e re ba Si skvi-

Ti aris Zne lad gan sa mar ta vi Za la,

xo lo skvi Tia _ qve ya na, ro me lic la-

maz le gen debs war mo Sobs ...~ (ci ta tis

da sas ru li).

amas erT ko men tars da vur Tav di

mxo lod: Tu ram de nad `la ma zi~ da

uw yi na ria es mi Ti, ze moT ci ti re bu li

leq si da nac Cans.

•am kon teq stSi, uf ro swo rad ki _

mis po li ti kur na wil Si ru se Tis uSu-

a lo wi na pa ri skvi Ti ki ara, mon Ro lia,

oq ros ur doa: mon Rol Ta xan grZliv va-

di an ma ba to no bam sa sa fuZ vlo ze moq-

me de ba mo ax di na qvey nis po li ti ku ri

mar Tvi sa da mow yo ba-fun qci o ni re bis

`stil ze~: am as peq tiT, ma ga li Tad, bo-

ris aku ni ni, romelic aRi a rebs ru se-

Tis gan vi Ta re bis ev ra zi ul `xa si aTs~,

azi ur Tu mon Ro lur ̀ mem kvid re o ba Si~

gar kve ul da de biT mxa re eb sac xe davs.

amas Tan, igi aR niS navs, rom mas Sem deg

ru se Ti aRar dam dga ra de mok ra ti is,

sa xel mwi fos mar Tva Si sa zo ga do e bis

me ti Car Tu lo bis gza ze; is dRem de

dar Ca mkac rad cen tra li ze bul qvey-

nad. aku ni ni ama sac wers: `ru se Tis Zi-

ri Ta di àzi u ri~ mem kvid re o ba sa xel-

mwi fo xe li suf le bis, ro gorc sta bi-

lu ro bis ga ran tis, sak ra li za cia da,

aqe dan ga mom di na re, pi ra di Ta vi suf-

le bis Sez Rud vaa. sa xel mwi fo ki ar

em sa xu re ba Ta vis mo sax le o bas, ara med

mo sax le o ba em sa xu re ba sa xel mwi fos _

ai, prin ci pi, rom lis mi xed vi Tac yve-

la pe ri od Si iyo mow yo bi li ru se Tis

Si na ga ni cxov re ba~.

aku ni nis kri ti ko se bi aR niS na ven,

rom Sua sa u ku ne eb Si ase ve iyo sak ra-

li ze bu li bev ri ev ro pu li sa xel mwi-

fos xe li suf le bac; mag ram saq me swo-

red isaa, rom Sua sa u ku ne e bis Sem deg

ev ro pa Si am mxriv si tu a cia ab so lu-

tu rad Se ic va la, ru seT Si ki, faq tob-

ri vad, ara fe ri Sec vli la. pi ri qiT _

bi zan ti is msof lio ru ki dan gaq ro bis


73

Sem deg ru se Tis kul tu ra da po li ti-

ka nel-ne la ze mi To lo gi ze bu li, ze-

sak ra li ze bu li, ze am bi ci u ri gax da,

rac dro Ta gan mav lo ba Si kul tu rul-

so ci of si qo lo gi ur anaq ro niz mad iq-

ca; anaq ro niz mad, ro me lic afer xebs

ru su li kul tu ris srul Cad go mas

mis Tvis bu neb riv, ev ro pul, de mok ra-

ti ul ka la pot Si.

esec blo kia ima ve ya i dis mis ti fi-

ci re biT, oRond aq `wi na pa ri~ uf ro

zus ta daa mi Ti Te bu li:

О, Русь моя! Жена моя! До боли Нам ясен долгий путь! Наш путь – стрелой татарской древней волиПронзил нам грудь. (…) И вечный бой! Покой нам только снится Сквозь кровь и пыль... Летит, летит степная кобылица И мнет ковыль...

И нет конца! Мелькают версты, кручи... Останови! Идут, идут испуганные тучи, Закат в крови!

Закат в крови! Из сердца кровь струится! Плачь, сердце, плачь... Покоя нет! Степная кобылица Несется вскачь!

o, ru se To Ce mo! Ce mo me uR lev! tki-

vi lis mog vram de / na Te lia Cven Tvis,

ram xe la gzaa ki dev ga sav le li! / Cve-

ni gza _ is rad Ta Tar Ta (= mon Rol Ta)

Zve li ne bi sa / Cag ve so mker dSi. // ... //

da mu dam brZo la! / mos ve ne bas mxo-

lod siz mrad vxe davT / sis xli sa da

mtvris miR ma... // miq ris, miq ris Ra me-

u li fa Sa ti / da Tqe ravs ste pebs... //

da ar Cans bo lo! / ga mok rTi an ver-

se bi, xe ve bi... / Se a Ce re! / mi cu ra ven,

mi cu ra ven Se Si ne bu li Rrub le bi, /

sis xli a ni da i si! // sis xli a ni da i si!

gu li dan sis xli mo iR vre ba! / iti re,

gu lo, iti re... / sim Svi de ar ar se bobs!

ste pis fa Sa ti / miq ris da miq ris!

ai, ki dev, blo kis cno bi li eq span-

si o nis tu ri stri qo ne bi:

За’ море Черное, за’ море БелоеВ черные ночи и в белые дниДико глядится лицо онемелое,Очи татарские мечут огни...

Sa vi zRvi saT vis, TeT ri zRvi saT vis

/ Sav Ra me eb sa da TeTr dRe ebs / ve-

lu rad Cah yu rebs sa xega Se Se bu li, /

TaT ru li (= mon Ro lu ri) Tva le bi af-

rqve ven cecxls...

•da, mi u xe da vad yo ve li ve ami sa, po-

e tis uaR re sad mgrZno bi a re, mow yvla-

di su li ve raf riT Se e gua ca ris tul

re Jims; xo lo 1917 wlis Te ber vlis

re vo lu ci i sa da oq tom bris ga dat ri-

a le bis mi marT blo ki ara er Tgva rov-

nad ga new yo: er Ti mxriv, is xe dav da da

mtkiv ne u lad aRiq vam da Zma Tam kvlel

om sa da mis Se de gebs, xo lo, me o re

mxriv, po e ti ime di a nad Ses cqe ro da

axal, TiT qos da ga ma Ta vi suf le bel

re vo lu ci ur ga re mos da mgzne ba red

mo u wo deb da mkiT xvels, `yu ri da eg do

re vo lu ci is mu si ki saT vis~.

is Ta vi dan ve mWid rod Ta nam Srom-

lob da axal xe li suf le bas Tan: oq-

tom bris ga dat ri a le bi dan sul ram-

de ni me dRis Sem deg, ro ca ax lad Ca-

mo ya li be bul ma bol Se vi kur ma mTav-

ro bam mo iw via pet rog ra dis (ase er qva

pe ter burgs im pe ri od Si) xe lov ne bis

sfe ros moR va we e bi _ mwer le bi, mxat-

vre bi, re Ji so re bi, msa xi o be bi _ am

`da Za xils~ sul 7-8 ka ci ga mo ex ma u ra,

maT So ris _ blo ki da ma i a kov ski.

Se sa niS na vi po e ti zi na i da gi pi u si

nugzar zazanaSvili

74

(Зинаида Гиппиус, 1869-1945) _ uf ro si

sim bo lis te bis Tval sa Ci no war mo mad-

gen lis dmit ri me reJ kov skis (Дмитрий Мережковский, 1865-1941) me uR le _

di di gul daw yve tiT, mag ram mwva ved

sdeb da brals bloks, bri u sovs da

be lis bol Se vi keb Tan Ta nam Srom lo-

bis ga mo, gan sa kuT re biT ki _ bloks,

vi sac po e zi a Si gza swo red gi pi us-

ma da u lo ca _ pir ve lad ga mo uq vey-

na leq se bi. ai, blo ki sa da be li sad mi

miZ Rvni li gi pi u sis stri qo ne bi (1918

wels da we ri li leq si dan):

Покрывало в ветре билось, / Божьи волосы крутя… Не хочу, чтоб заблудилось / Неразумное дитя…

В покрывале ветер свищет, / Гонит с севера мороз… Никогда их не отыщет, / Двух потерянных, – Христос.

Txe li sa ba ni qars eur Ce bo da, / Rmer-

Tis Tma qar Si iyo gaS li li... / ar min-

da, rom gza ae ri os / ugu nur bavSvs...

// Txel sa ban Si qa ri stvens da / Crdi-

lo e Tis yin va mo aqvs... / maT ve Ra ras-

dros ve Rar mi ag nebs, / or da kar guls,

_ qris te...

da ai, blo kis pa su xi:

Женщина, безумная гордячка! / Мне понятен каждый ваш намек, Белая весенняя горячка / Всеми гневами звенящих строк!(...)Страшно, сладко, неизбежно, надо / Мне – бросаться в многопенный вал, Вам – зеленоглазою наядой / Петь, плескаться у ирландских скал.

da bo los:

Высоко – над нами – над волнами, –

Как заря над черными скалами – Веет знамя – Интернацьонал!qal ba to no, SeS li lo am par ta va no! /

Cem Tvis ga sa ge bia Tqve ni yo ve li mi-

niS ne ba / TeT ri sa ga zaf xu lo cxe-

le ba / yve la na i ri ris xvis xma u ri a ni

stri qo ne bi TurT! // ... // Si SiT, tkbi-

lad, gar da u va lad, sa Wi roa / me _ ga-

da veS va aqa fe bul zvir Teb Si, / Tqven

_ mwva neT va le ba na i a dad / im Re roT da

iW yum pa la oT ir lan di is klde eb Tan.

// maR la _ Cven ze viT _ tal Re bis ze-

viT _ / ro gorc gan Ti a di Sa vi klde-

e bis Tav ze _ / fri a lebs dro Sa _ in-

ter na ci o na li!

•es ga o re bu li da mo ki de bu le ba,

al baT, yve la ze mkveT rad Tu mka fi od

mis mok le po e ma Si `Tor me tni~ («Две-надцать») ai sa xa, sa dac blo ki, am je-

rad uk ve wi Te li eq stre mis tul-im pe-

ri a lis tu ri Za lis kvlav da kvlav mi-

Tolo gi zi re bis gziT, Se u Tav se bel Ta

Se Tav se bas cdi lobs, ris Tvi sac qris-

tes sa xe bas iS ve li ebs (TviT cif ri

12-c Tor met mo ci qul Tan aso ci rebs);

da vuk vir deT po e mis bo lo stri qo-

nebs:

Так идут державным шагом, Позади – голодный пес, Впереди – с кровавым флагом, И за вьюгой невидим, И от пули невредим, Нежной поступью надвьюжной, Снежной россыпью жемчужной, В белом венчике из роз – Впереди – Иисус Христос.

ase der Ja vu lad mo a bi je ben, / ukan

mos devT mSi e ri ZaR li, / win _ sis xli-

a ni dro SiT, / qar bu qis Tvis uxi la vi,

/ tyvi i saT vis Se u va li, / fa qi zi, ha e-

ro va ni svliT, / mar ga li te bad mi mob-

ne ul Tov lis fif qeb ze, / TeT ri var-


75

de bis gvir gvi niT Tav ze _ / win ie so

qris te mi uZ RviT.

ma inc _ qris te; mi u xe da vad imi sa,

rom Tor me ti uR mer To, RvTis mgmo bi

wi Tel gvar di e li (= àn timo ci qu li~)

mas ver xe davs, is ma inc win mi uZ Rvis

maT!..

ro gorc vl. or lo vi aRniSnavs

blo kis rva to me u lis Se sa val we ril-

Si, po e ti ar iyo mTlad kma yo fi li

am xa tiT, mag ram mas amis Sec vla ara-

so des ga nuz ra xavs: blo ki am bob da _

ìs, rom maT win qris tea _ eW vga re Sea.

saq me is ki ar aris, «ari an Tu ara isi-

ni mi si Rir si», ara med sa Si Sia is, rom

kvlav igi aris maT Tan da sxva jer je-

ro biT ara vi naa; sxva ki sa Wi roa _ ?~

(xaz gas ma blo ki se u lia _ n.z.).

or lo vi wers, rom bloks qris te

is to ri ul pi rov ne bad, àxa li dro is

mac ned~ mi aC nda, ro me lic mis Tvis ad-

req ris ti a no bis me am bo xe, ma Ral zne-

ob riv suls asa xi e reb da, ro mel mac

ul mo be li ga na Ce ni ga mo u ta na ro mis

war marT, da na Sa u leb riv da gar yvnil

sa xel mwi fo eb ri o bas Tu ci vi li za-

ci as. or lo vi ga nag rZobs: `sa er Tod

qris te sa da war mar Tu li ci vi li za ci-

is rRve vis Te ma, ru sul re vo lu ci-

as Tan kav Sir Si, wi Tel xa zad gas devs

blo kis im pe ri o dis na we rebs. qris-

te _ ro gorc axa li re li gi is, axa li

mo ra lis sa xe ba _ po e ti saT vis xde ba

si coc xlis ga nax le bis sim bo lo da

«Tor me tis» fi nal Si am mniS vne lo biT

Cnde ba~.

Se saZ loa, mar Tlac asea, mag ram

ase ve Se saZ le be lia, ar se bob des uf-

ro mar ti vi in ter pre ta ci ac: ra eq na

sa Tu Ti, ga o re bu li su lis mta re bel

Se sa niS nav po ets, sur da ram qris ti-

a nu li, ada mi a nu ri da e na xa _ isev da

isev _ der Ja vul, ki dev uf ro me tad

pir sis xli an axal moZ ra o ba Si... Tum-

ca Ra, uf ro xis ti wa kiT xviT imave

der Ja vu lo bi sa da ru su li me si a niz-

mis kvals am stri qo neb Sic io lad aR-

mo va CenT.

`Tor me tni~ 1918 wlis mar tSi ga-

moq vey nda. po e mas aR Sfo Te biT Sex vda

ru su li in te li gen ci is di di, àra-

bol Se vi ku ri~ na wi li. sa gu lis xmoa

isic, rom am mok le po e mis ga moq vey-

ne bis Sem deg po e ti Tan da Tan mZi me

dep re si am Se ip yro. man verc sas mel Si

po va Sve ba da es uda vod brwyin va le

po e ti sam we li wad Si sru li ad da uZ-

lu re bu li gar da ic va la. sik vdi lis

win blo ki Tur me did xans bo dav da da

am bod va Si er Tsa da ima ves ime o reb da:

mo es wro Tu ara `Tor me tni~ yve la eg-

zem pla ris daw va-ga nad gu re bao...

nugzar zazanaSvili

•niS ne u li ga mo ce maa _ ze moT xse ne bu li

iva nov-ra zum ni kis wi na sit yva o biT.

76

ti ut Ce vis me ta mi Ti,2 àmo uc no bi

der Ja vis~ ja do, ar se bi Tad, yve la mis

Sem dgom dro in del rus po et ze ze moq-

me deb da da ze moq me debs, Tum ca Ra, ra

Tqma un da _ sxva das xva Za liT: zo gi

me tad iyo/aris mid re ki li der Jav-

ni ku li mi Tis qmnis gag rZe le bi sa ken,

zo gi _ nak le bad (ax la amis mi ze zeb-

ze sa u bars Tavs ava ri deb, To rem es

Za li an Sors wag viy vans); faq tia, rom

na wi li ru si po e te bi sa ti ut Ce vis ja-

dos moq me de bis èpi cen tri sa gan~ Se-

da re biT mo So re biT id ga an dro Ta

man Zil ze da Sor da mas. es ar aris èr-

Tgva ro va ni po e tu ri nak re bi~ _ es po-

e te bi, ume te sad, gan sxva ve bu li es Te-

ti ku ri prin ci pe bis Tu ide o lo gi e bis

mim dev re bi iy vnen: an tro fo so fi iT

ga ta ce bu li, ma so ni vo lo Si ni sim bo-

lis ti iyo; kuz mi ni Ta vi si kla riz mis

Te o ri iT kma yo fi lde bo da da `po e tu-

ri daj gu fe be bis gan~ gan cal ke ve biT

id ga; se ve ri a ni ni emig ra ci am de `myvi-

ra la~ ego fu tu ris ti iyo; Zne lad da-

sa je re be lia, mag ram pas ter nak ma fu-

tu riz miT da iw yo (Tum ca, `ti pob ri vi

fu tu ris ti~ is arc im dros yo fi la);

man del Sta mi ki, gu mi li ov Tan da ax-

ma to vas Tan er Tad, ak me iz miT iw yeb-

da, Tum ca Sem dgom mis Se moq me de ba Si

ak me iz mis po e ti ki dan co ta ram Ra Se-

mor Ca...

qve moT swo red man del Stam ze vi sa-

ub rebT mok led.

•`meS Ca ne bis~ wri dan ga mo su li, ha-

i del ber gsa da sor bo na Si nas wav li,

va Jas ge ni iT aR ta ce bu li, `go go Tur

da af Si na sa~ da Ta vi si Ta na med ro-

ve qar Tve li po e te bis na war mo e be bis

mTar gmne li _ osip man del Sta mi (Осип Мандельштам, 1891-1938) uTu od di dad

ga mor Ce u li da, imav dro u lad, me tis-

me tad wi na aR mde gob ri vi msof lmxed-

ve lo bis mqo ne po e tia.

2. met-nak le bad dis tan ci re bul ni:

osip man del Sta mi

qve Ta vi wig ni dan `ru so fo bia anu po e tu ri

im pe ri a liz mi lo mo no so vi dan ev tu Sen kom de~ 1

1 ibeW de ba da mow me be bis ga re Se 2 ix. we ri li `di di mis ti fi ka to ri~, `cis ka ri-1852~, 2015, #3.


77

rac gin da mi ze ze bi mo u Zeb nos amas

ser gei ave rin cev ma we ril Si `da ma inc

ra tom man del Sta mi?~, an ra gind um-

niS vne lod, me o re xa ris xov nad mi iC ni-

os es (da zo ga dad _ po e tis `amor fu-

li re li gi ur-msof lmxed ve lob ri vi

Se xe du le be bi~) mi xa il lot man ma we-

ril Si `osip man del Sta mi: xor cSes-

xmu li sit yvis po e ti ka~ _ man del-

Stam sac hqon da der Ja vu lo biT aR ta-

ce bis aS ka rad ga mo xa tu li pe ri o di:

Поедем в Царское Село!Свободны, ветрены и пьяны,Там улыбаются уланы,Вскочив на крепкое седло...Поедем в Царское Село!

wa vi deT car skoe se lo Si! / Ta vi-

suf le bi, Tav qa ri a ne bi da mTvra le-

bi, / iq iRi me bi an ula ne bi (= ru se Tis

im pe ri is jar Si ka va le ris te bi, mxed-

re bi) / myar una gi reb ze msxdom ni... /

wa vi deT car skoe se lo Si.

Ce mi az riT, am kon teq stSi arc man-

del Sta mis ti ut Ce vi sad mi siy va ru li

un da iyos mTlad Sem Txve vi Ti; da arc

man del Sta mi sa da ti ut Ce vis po e zi as

So ris pa ra le le bis Zi e bi sad mi miZ-

Rvni li naS ro me bis mra val ric xov ne ba

un da iyos mxo lod gar kve u li po e ti-

ku ri msgav se biT ga mow ve u li.

es rom mar Tlac Sem Txve vi Ti ar

aris, amas pir ve li msof lio omis pe-

ri od Si man del Sta mis Seq mni li leq-

se bic adas tu rebs: `mi si po e zi i saT vis

omi ti ut Ce vi sa ken ki dev erT `miq ce-

vas~ (обращение к Тютчеву) niS nav da,

am je rad _ ti ut Ce vis ri to ri ku li

po e tu ri pub li cis ti ki sa ken (anu yba-

da Re bu li der Ja vul-im pe ri a lis tu ri

dis kur si sa ken _ n.z.). ase Te bia: leq-

se bi, mi mar Tu li po lo ne le bi sad mi,

ase ve, re im si sa da ki ol nis Se sa xeb;

leq si, Seq mni li ro mis pa pis _ mSvi do-

bis dac vi sad mi miZ Rvni li _ en cik li-

kis ga mo da sxv.; leq sSi «В белом раю лежит богатырь...» im de nad kon cen tri-

re bu lia ofi ci a lu ri xal xos no bis

mo ti ve bi, rom `Zne lic kia da i je ro

es~ _ am bobs mi xa il gas pa ro vi we ril Si

`po e ti da kul tu ra (osip man del Sta-

mis sa mi po e ti ka)~ (igu lis xme ba _ Zne-

lad da sa je re be lia, rom es man del-

Sta mis da we ri lia _ n.z.).

`na rod ni Ces tvo si~ ra mo gax se noT

da, es leq sic, da sxva mis Ta ne bic, ge-

go ne ba, Ta vad ti ut Ce vis xe li Taa da-

we ri li; ai, am leq sis pir ve li stro-

fi:

В белом раю лежит богатырь: Пахарь войны, пожилой мужик. В серых глазах мировая ширь: Великорусский державный лик …

TeTr sa moT xe Si wevs dev gmi ri:

/ omis guT nis de da, War ma gi mu Ji ki

(gle xi). / rux Tva leb Si msof lio siv-

rcea: / ve li ko ru su li der Ja vu li

xa ti...

ai, ki dev, po lo ne le bi sad mi mi mar-

Tu li leq sis pir ve li stro fi:

Поляки! Я не вижу смысла В безумном подвиге стрелков: Иль ворон заклюет орлов? Иль потечет обратно Висла?

po lo ne le bo! me azrs ver vxe dav

/ Tqve ni msro le le bis SeS li li gmi-

ro bi sa: / ga na SeZ lebs yva vi (= po lo-

ne Ti) ar wi ve bis (= ru se Tis) da kor-

tnas? / Tu (mdi na re) vis la SeZ lebs

ukuR ma de nas?

am mxriv uc xo eT Si mcxov re bi ru si

li te ra tu ris mcod ni sa da ga mom cem-

lis ni ki ta stru ves (kar gad cno bi li

der Jav ni kis, ru se Tis im pe ri is sa zo-

nugzar zazanaSvili

78

ga do moR va wis da Sem dgom emig rant-

der Jav ni kis pi otr stru ves Svi liS-

vi lis) man del Sta mis po e zi iT Rrma

da in te re se bac, ase ve, er Tgva ri sa gu-

lis xmo ni Sa nia.

•amis gar da, man del Sta mi 10-ia ni

wle bis bo lo sa da 20-ian wleb Si aS-

ka rad kon for mis tul da mo ki de bu-

le bas am JRav neb da `wi Te li im pe ri is~

mi marT, ris Tvi sac mas mkveT rad ak-

ri ti keb da cve ta e va Ta vis we ri leb Si; `ni ko lai Cu kov ski (...) sru li ad mar-

Te bu lad aR niS nav da, rom «man del-

Sta mi mi e sal ma oq tom bris re vo lu ci-

as», ro me lic mas mi aC nda «Sem za ra vad,

mris xa ned, mag ram di a dad da qe ba Ta

qe bis Rir sad. da man ki dec aRuv li na

mas qe ba Ta qe ba». 1918 wels man del-

Sta mi aq vey nebs leq sebs, rom le bic

sa mar Tli a nad Se iZ le ba, mi va kuT vnoT

ima ve rigs, sa da caa blo kis «Tor me-

ti» da mi si sta ti e bi re vo lu ci is Se-

sa xeb, ase ve, an drei be lis po e tu ri

mi mar Tva «Ta na med ro ve ebs»~, _ wers

man del Sta mis leq se bis _ 1990 wels

Tbi lis Si, `me ran Si~ ga mo ce mu li _

wig nis Se sa val we ril Si cno bi li qar-

Tve li li te ra tu ris mcod ne gi or gi

mar gve laS vi li.

mag ram er Txe lac po e tis mgrZno bi-

a re sul ma ve Rar ga uZ lo da man del-

Stams `wa moc da~:

Мы живем, под собою не чуя страны, Наши речи за десять шагов не слышны, А где хватит на полразговорца,Там припомнят кремлёвского горца.Его толстые пальцы, как черви, жирны,А слова, как пудовые гири, верны,Тараканьи смеются усища,И сияют его голенища.

А вокруг него сброд тонкошеих вождей,Он играет услугами полулюдей. Кто свистит, кто мяучит, кто хнычет,Он один лишь бабачит и тычет,Как подкову, кует за указом указ:Кому в пах, кому в лоб, кому в бровь, кому в глаз.Что ни казнь у него – то малинаИ широкая грудь осетина. 1933

Cven vcxov robT, mag ram fex qveS

qve ya nas ve ra vgrZnobT, / Cve ni sit yva

aT na bij zec ki ar is mis, / xo lo, sa dac

od nav amo vi RebT xmas, / iq gag vax se ne-

ben krem lis mTi els (= sta lins). / mi si

sqe li Ti Te bi, Wi a ye le bi viT, qo ni a nia,

/ xo lo sit yve bi, fu Ti a ni sa wo ne bi-

viT, mZi mea, / ici ni an ta rak nis ul va Se-

bi / da brwyi na ven mi si Ceq mis ye le bi. /

mis gar Se mo ki wvril ye la be la de bis

brboa, / igi Ta ma Sobs am na xev ra d a da-

mi a ne biT, / vi Rac stvens, vi Rac kna vis,

vi Rac kru su nebs, / mxo lod igi bu bu-

nebs da TiTs iq nevs, / ro gorc nals,

We davs brZa ne beb ze brZa ne bebs: / vis

_ muS ti mu cel Si, vis _ Sub lSi, vis _

war bSi, vis _ Tval Si. / yo ve li sik vdi-

liT das ja mis Tvis gan cxro maa, / far-

Tom ker di a ni osis Tvis.1

ase Ti stri qo ne bis Sem deg man del-

Stams ve Rarc 1937 wels Seq mnil ma am

stri to qo neb ma uS ve la:

И налетит пламенных лет стая,Прошелестит спелой грозой Ленин,И на земле, что избежит тленья,Будет будить разум и жизнь Сталин.

da Tavs dag ve ce ma cec xlo va ni

wle bis frTo sa ni gun di, / xmas gag-

va go nebs We qa-qu xi liT le ni ni, / da

1 pir ve lad igi 1934 wels da a pa tim res da ga a sax les mos ko vi dan, sa dac mxo lod 1937 wels

dab run da.


79

de da mi wa ze, ro me lic ga da ur Ce ba

xrwnas, / da iw yebs go ne bi sa da si coc-

xlis gaR vi Ze bas sta li ni.

po e ti verc ima ve wels sta li ni-

sad mi aR vle nil ma odam ix sna, sa dac

ase Ti stro fi caa:

И я хочу благодарить холмы,что эту кость и эту кисть развили:он родился в горах и горечь знал тюрьмы.Хочу назвать его – не Сталин – Джугашвили!

da me min da, mad lo ba ga da vu xa-

do im go rebs, / es Zva li da es xe lis

mte va ni rom ga nu vi Ta res: / is da i ba da

mTa Si da iw vnia ci xis sim wa re. / min da

vu wo do mas _ sta li ni ki ara _ ju RaS-

vi li!

1938 wels osip man del Sta mi me o-

red da a pa tim res da ama ve wlis mi wu-

ruls mZi med da a va de bu li po e ti `gu-

la gi sa ken~ gza ze, sad Rac vla di vos-

tok Tan, ci xis sa a vad myo fo Si gar da-

ic va la _ mas am je rad uk ve xu Ti we li

hqon da mis ji li kon trre vo lu ci u ri

moR va we o bi saT vis: igi ga mo Ce ni li

ru si Tu ru su le no va ni po e te bi dan,

Tu ar vcde bi, er Ta der Tia, vi si dak-

rZal vis ad gi lic ki uc no bia.

ru si mkvle vre bi aR niS na ven, rom

man del Stams hqon da wi nas war met y ve-

le bis ni Wic: man 1921 wels Tar gmna

ase ve usaf la vod dar Ce ni li Cve ni

ni ko lo mi wiS vi lis ni na mdiv ni sad-

mi miZ Rvni li leq si, sa dac sa ku Ta ri

gar dac va le bac iwi nas war met yve la:

Когда я свалюсь умирать под забором в какой-нибудь яме,

И некуда будет душе уйти от чугунного хлада _

Я вежливо тихо уйду. Незаметно смешаюсь с тенями.

И собаки меня пожалеют, целуя под ветхой оградой.

Не будет процессии. Меня не украсят фиалки,

И девы цветов не рассыплют над черной могилой…

•sa mar Tli a no ba mo iT xovs, aR vniS-

noT, rom am, msof lmxed ve lob ri vi

Tu re li gi u ri Se xe du le be bis Tval-

saz ri siT, mar Tlac da, me tis me tad

wi na aR mde gob ri vi po e tis `WeS ma rit-

ma der Jav ni ko bam~ did xans ar gas ta-

na _ mas ram de ni me we li wad Si ga da-

u a ra pir ve li msof lio omis dros

war mo So bil ma der Ja vul ma pa Tos mac:

«С ми ром державным я был лишь ребяче-ски связан..» [der Ja vul sam ya ros Tan

me mxo lod bav Svu rad (bav Svu ri gu-

lub ryvi lo bis ga mo) vi ya vi da kav Si-

re bu li], _ Sem dgom Si da wers is; da,

kon for mis tu li da mo ki de bu le bis

mi u xe da vad, Ce mi aR qmiT, mas bo lom-

de arc wi Te li im pe ri i sa swam da ara-

so des: ai, ras wer da is 1922 wels

we ril Si `xor ba li ada mi a ni sa~: `arc

er Ti me si a nis tu rad gan wyo bi li da

aR ma te bu lad mom zi ra li xal xi sa ara-

so des es mo da sxvas~ («Ни один мессиан-ствующий и витийствующий народ никог-да не был услышан другим»).

da am we ri lis ci ti re bis Sem deg

Tavs ver vi ka veb ki dev er Ti ci ti re-

bi sa gan, am je rad ave rin ce vis ze moT

nax se ne bi we ri li dan: `ro gorc Cans,

Sec do mas ar da vuS vebT, Tu ki ga vic-

no bi e rebT ru se Tis im pe ri i sa da gaq-

va ve bu li iu de is sa er To ne ga ti ur

mniS vnels _ ro gorc na ci o na lur me-

si a nizms, ro me lic ar yof na Si iCe xe ba

(es aris man del Sta mis «xor ba li ada-

mi a ni sa»-s Te ma) _ anu ro gorc me tis-

me tad sak ra li ze bu li sa xel mwi fo eb-

ri o bis Tvi se bas~.

nugzar zazanaSvili

80

•man del Sta mi sa qar Tve los sam jer

es tum ra: yve la ze xan grZli vad, eq vsi

TviT, me uR li TurT _ 1921 wels. mi si

me uR lis sit yve biT swo red aq mox da

po e tis sam ya ro Si msof lmxed ve lob-

ri vi gar da te xa, rac pir ve lad ai sa-

xa 12-stri qo ni an usa Ta u ro leq sSi

`Умывался ночью на дворе~; is TiT qos-

da ga mo vi da axal gaz rdu li asa ki dan

da am leq sSi ga mo xa ta am axa li msof-

laR qmis Si na ar si: sin di si, ga Wir ve ba;

re a lu ri, pir qu Si, sa za re li mi wa; si-

mar Tle, ro gorc si coc xlis sa fuZ-

ve li; da yve la ze wmin da da uSu a lo,

rac ada mi ans eZ le va _ sik vdi li da

uxe Si var skvla ve bi, ci ur sim kvri ve ze

gab ne u li.

co ta xan Si, 1922 wels man del Sta mi

Cven Tvis kar gad cno bil da sa gu lis-

xmo we ril Si `ori od sit yva qar Tu li

xe lov ne bis Se sa xeb~ dawers Sem degs:

`sa qar Tve lom mo a ja do va ru si po e-

te bi Ta vi se bu ri ero ti kiT, erov nu-

li xa si a Ti saT vis Cve u li sat rfi a-

lo gan wyo bi le biT, la Ri da uw yi na ri

zar xo SiT, me lan qo li u ri da mTvra li

gan cxro miT, ro mel Sic dan Tqmu lia

am xal xis su li da mi si is to ria. qar-

Tu li ero si izi dav da rus po e tebs.

sxvi si siy va ru li Cven Tvis yo vel Tvis

uf ro Ri re bu li da sa nuk va ri iyo,

vid re sa ku Ta ri gan cda, sa qar Tve los

ki siy va ru lis una ri hqon da mo mad le-

bu li. mi si uZ ve le si xe lov ne ba, mi si

xu roT moZ Rvre bis, fer mwe re bis, po e-

te bis naR va wi siy va ru lis dax ve wi li

grZno bi Ta da ra in du li si na ti fi Taa

gam sWva lu li~ (Tar gma ni Ta mar lo mi-

Zi sa). ama ve we ril Si igi ur Cevs qar-

Tvel sim bo lis tebs, me ti yu rad Re ba

mi aq ci on sa ku Tar, maT So ris fi ros-

ma ni se ul da va Ja se ul, mem kvid re o bas

da nu gax de bi an me o re (ru su li) xe li-

dan Se mo su li fran gu li mo der niz mis

(igu lis xme ba _ sim bo liz mis) epi go ne-

bi, ri Tic di dad ga a naw ye nebs Ta vis

me go bar cis fer yan we lebs.

da es mo nak ve Ti, mo diT, da vas ru-

loT man del Sta mis Tbi li si sad mi miZ-

Rvni li leq siT, ro me lic po et ma 1920

wels da we ra da Sem deg or jer co ta-

Ti ga da a ke Ta (1927 da 1935 wleb Si;

li ri ku li, apo li ti ku ri leq si mog-

vyavs bwka re du li Tar gma nis ga re Se):

Мне Тифлис горбатый снится,Сазандарей стон звенит, На мосту народ толпится, Вся ковровая столица, А внизу Кура шумит.

Над Курою есть духаны, Где вино и милый плов, И духанщик там румяный Подает гостям стаканы И служить тебе готов.

Кахетинское густое Хорошо в подвале пить, – Там в прохладе, там в покое Пейте вдоволь, пейте двое, Одному не надо пить!

В самом маленьком духане Ты обманщика найдешь, Если спросишь «Телиани», Поплывет Тифлис в тумане, Ты в бутылке поплывешь.

Человек бывает старым, А барашек молодым, И под месяцем поджарым С розоватым винным паром Полетит шашлычный дым...

mi u xe da vad tra di ci u li eg zo ti-

ku ro bi sa, sa dac po lon skis mo ti ve-

bic ga is mis (sa zan da ri da sxv.), Ce mi

az riT, es aris Tbi li si sad mi miZ Rvni-

li sa u ke Te so ru su li leq si: jer er-

Ti, imi tom rom mi si pir ve li ve stri-


81

qo ni Tbi li sis `am sax ve li~ yve la ze

ori gi na lu ri vi zu a lu ri me ta fo raa,

rac ki me wa mi kiT xavs (aq aRar da viw-

yeb mis ga Sif vras); da me o rec _ es

aris (am pe ri od Si) sam Sob los (ru se-

Tis) mi er er Tgva rad ga ri yu li, mis gan

ga uc xo e bu li po e tis `ime dis wve Ti~,

amoT qma imi sa, rom ga uc xo e ba ram sa-

yo vel Tao, ram au ci le be li ar aris,

da rom ar se bobs ise Ti `da siz mre bu-

li ku zi a ni qa la qe bi~, sa dac ada mi a ni

`mar to ar svams~, sa dac mar to ka ci

Wa ma Si ac bra lia... da vfiq rob, swo-

red es iyo (da Se saZ loa, dRe sa caa)

man del Sta mis mi er nax se ne bi qar Tu li

`sat rfi a lo gan wyo bi le bis~ Tu `siy-

va ru lis una ris~ mTa va ri siR rmi se u-

li Se mad ge ne li...

nugzar zazanaSvili


meqso

eoreuli

ita li el ma mwe ral ma um ber to ekom

2007 wels „mi la ne zi is“ fes ti val ze

mox se ne ba Si sa xel wo de biT _ „ab so lu-

ti da far do bi To ba“ _ ma lar mes po-

e zi a ze sa ub ri sas STam beW da vi sin tag-

ma tu ri Ta ma Si Ses Ta va za pub li kas:

„ma lar me mTe li cxov re ba ga mo uT qme-

lis ga moT qma ze oc ne bob da, mag ram

da mar cxda. dan te am saq me Si marcxs

Ta vi dan ve gar da uv lad Tvli da, rad-

gan mi iC nev da, rom usas ru lo bis sas-

ru li for miT ga moT qmis pre ten zia

lu ci fe ru li am par tav no baa da po e-

zi is marcxs mar cxis po e zia am jo bi-

na _ ara po e zia, ro mel sac uT qme lis

Tqma surs, ara med Tqmis Se uZ leb lo-

bis po e zia“ .

mar Tlac, Se saZ le be lia nam dvi li

er Tgvar rub ri kas _ „ori ese li te ra tu ra ze“ _ Cvens kri ti kul siv rce Si

ni ka ag la Zem Ca u ya ra sa fuZ ve li Te o na do len jaS vi li sa da zu ra le Ja vas teq-

steb ze da we ri li ori eseTi.

mas Sem deg am Sab lons Ta va dac miv mar Tav da „cis ka ri 1852“-is mkiT xvel Tan

Sex ved rac swo red mi si ga mo ye ne biT ga dav wyvi te.

er Ti Se xed viT, Tqven wi na Se ori da mo u ki de be li teq stia or da mo u ki de-

bel av tor ze, Tum ca, vfiq rob, rom am ori mci re mo cu lo bis eses er Tad ga-

moq vey ne bam gar kve u li kon cep ti Se iZ le ba Seq mnas. pir ve li maT ga ni qar Tul

kul tu rul siv rce Si me ta fi zi kur po e tur xdo mi le bas Se e xe ba da mi si pos-

tsruq tu ra lis tu ri aR we ris mcde lo baa, xo lo me o re esem Se iZ le ba ki dev er-

Txel dag va fiq ros ar se biT da ma ra di ul sa kiT xze _ ro gor xde ba li te ra tu-

ris da ba de ba enis su li dan.

am de nad, war mo sax vi Ti mkiT xve lis wi na Se ve ca de me sa ub ra ori gan sxva ve bu-

li av to ris _ gi vi al xa ziS vi li sa da le van za ri Zis _ po e zi is Se sa xeb, ro mel-

Ta gan pir ve lis ena, ha i de ge ris sit yve biT rom vTqva, „ifa re ba Ta vis qmni le-

ba Si“, xo lo me o re Ta vad teq stis miR ma ga dis da mis miR ma qmnis sa ku Tar Tavs.

ese e bis da sa Ta u re bi sas ki kla si ku ri struq tu ra lis tu ri me To di ga mo vi-

ye ne da „da“ kav Sirs da va kis re val de bu le ba, ra me na i rad ko no ta ci u rad ga e-

er Ti a ne bi na sit yve bi, rom le bic, Se iZ le ba, am kon kre tul Sem Txve va Si, bi na-

ru la dac ki CaiTvalos.

1. po e zi is mar cxi da mar cxis po e zia

ori ese li te ra tu ra ze

83leqso doreuli

re a lo bis ga mo We ra da, miT ume tes,

mi si iseT re la ti vis tur fe no men Si

mo Tav se ba da Se Ce re ba, ro go ric enaa?

Tu sit yve bi sag ne bis ena ze mxo lod

gan sa kuT re bul mo men teb Si iw ye ben

met yve le bas, ma ga li Tad, ma Sin, ro ca

ada mi a ni sik vdi lis spon ta nu ri wa mis

wi na Se aR moC nde ba („sik vdi lis wi na Se

Cven vla pa ra kobT fran gu lad“ _ mon-

te ni)?

Cve ni dro is ena, ro me lic ci ta ta-

Ta uw yvet jaW vad iq ca da iZu le bu-

li gax da ga su li e re bu li yo cif ru-

li sag ne bis ra di ox ma sa viT Cax ve u li

ga mo sa xu le be bis sta tis ti ka Si, aRar

ba Zavs sa gan Ta sin taqss da, Se sa ba mi-

sad, gaq ra sit yvebs So ris pir ve la di

ma kav Si reb le bi, rom le bic mis sak ra-

lur suls icav da.

Tum ca, mi u xe da vad ami sa, Ce mi az-

riT, ekos sit yve bis er Tgva ri ag nos-

ti ku ri pa To sis ga zi a re ba jer ki-

dev Se uZ le be lia. yo vel Sem Txve va Si,

iqam de ma inc, sa nam ar se bobs er Tgva ri

me taf si qi ku ri po e zi is ara tra di cia,

ara med uni ka lu ri, iS vi a Ti xdo mi le-

ba _ ma ga li Tad, to mas tran stro me-

ris an Ta na med ro ve qar Tve li po e tis

_ gi vi al xa ziS vi lis teq ste bis sa xiT.

gi vi al xa ziS vi lis po e zi is mTa va-

ri on to lo gi u ri ni Sa ni swo red im

enis ga moR vi Ze ba da ga Ta vi suf le baa,

ro me lic, ro gorc fu ko mi u Ti Tebs:

mec xra me te sa u ku ni dan mo yo le bu li,

Ca i ke ta sa ku Tar Tav Si, anu, Ce mi in-

ter pre ta ci iT _ da iw yo ara is to ri is

is to ri is, ara med enis is to ri is we ra.

ar vi ci, Se iZ le ba Tu ara gi vi al-

xa ziS vi li, ro gorc av to ri, ase da xa-

si aT des: „erT-er Ti uka nas kne li me-

ta fi zi ko si po e ti“, mag ram Ti To e u li

mcde lo bi sas _ ga vu go mis leq sebs _

mim Zaf rde ba ha i de ge ri a nu li si na nu-

lis gan cda, rom mo ma val Si aRar iq ne-

ba Se saZ le be li, ase Ti si sav siT ala pa-

rak des ena yo fi e re bis Se sa xeb.

gi vi al xa ziS vi li ro gor Rac axer-

xebs, mi aR wi os cxo vel myo fel sit yve-

bam de, rom le bic ar ari an Se bor kil ni

gra ma ti ku li cxri le biT da mo i po vos

ara mxo lod pir vel met yve le bis uf-

le ba, ara med Seq mnas Ta vad mdu ma re-

bis, du mi lis ena. mis ara erT leq sSi

sit yve bi kon teq stis Se sa ba mi sad ib-

ru ne ben pir ve lad mniS vne lo bebs da

wa rad ge nen sag nebs ar qe ti pu lad, anu

im ar siT, sa nam isi ni ra i me sa xis azrs

Se i Ze nen da er Tma neTs sin taq sis Za-

liT Se e re vi an. swo red ase, po e zi is

gziT ix sne ba enis arac no bi e ris ar qe-

o lo gia:

ub ra lo sit yva

is Cven Tan iyo,

ver vam Cnev diT, mag ram aq iyo,

vgrZnob diT da mi si gu lis ce ma

wvde bo da yve las,

vinc mis sit yveb Si xe dav da siv rces

da po u lob da ima ve du mils,

mag ni ti viT rom ik robs da ik rebs

ada mi a nur si sus te ebs, rom ar

gveT mo ba...

an ra Seg veZ lo du mi lis gar da

uxi lav Zaf ze Ci te bi viT Ca mom sxdar

fiq rebs...

is aRebs Cem Si Ca ma lul sar kmels,

rom gu li Ce mi siy va ruls miv ce,

ro ca vpo u lob ub ra lo sit yvas,

ro gorc yva vi li ga saS lel siv rces

cxa dia, aq ar aris sa u ba ri mdgo ma-

re o ba ze _ Ada e qu a tio rei et in tel lec tus an er Tgvar es Te ti ku ri re li gi is pro-

eq tze, rom lis mi za nic iq ne bo da, pa-

su xi ga e ca fi lo so fi is di ag nos ti ku-

ri kiT xve bis Tvis. ase Ti ram mar Tlac

iq ne bo da „lu ci fe ru li am par tav no-

ba“.

gi vi al xa ziS vi li ki dev er Txel

uy ris sa fuZ vels im po e tur Se mec ne-

bas, ro me lic, er Ti mxriv, saz ri sis

war mo Ce nas ra Ra cis ar TqmiT da da-

far viT cdi lobs, xo lo, me o re mxriv,

mi mar Tavs ra di ka lur po e tur re duq-

ci as imis Tvis, rom enis sim bo lom ar


ga ni ca dos de for ma cia re a lur sam ya-

ro Si gav li sas.

am av to ris po e zia WeS ma ri tad fe-

no me no lo gi u ria, rad gan, ro gorc

de ri da wers: gan sxva ve ba re a lur sa da

me ta re a lurs So ris ar ar se bobs sam-

ya ro Si da is mxo lod ena Sia na gu lis-

xme vi mi si tran scen den tu ri mo us ven-

ro bis sa xiT; gan sxva ve ba, ro me lic

aRar Cnde ba iq, sa dac po e ti axer xebs

ise ga moT qvas saz ri si, rom ar ga mo a-

ta ros igi am qvey nad, lin gvis tur sam-

ya ro Si.

ase xde ba ga mij vna da imu ni te tis

war mo So ba enis se ri u li TviT mkvle-

lo be bis wi na aR mdeg, rad gan imas, rac

mxo lod ena Si ar se bobs, mud mi vad

emuq re ba ga u Ci na re bis saf rTxe.

gi vi al xa ziS vi lis po e zi is er Tgva-

ri her me tu lo ba xom, ra o den ga sak vi-

ric un da iyos, mi si her me nev ti ku lo-

bis wi na pi ro ba caa da, Se de gad, mas Si

eW vis to ta li za ci as swo red „si mar-

Tlis po e ti ka“ ika vebs, rom lis mi za-

nic aris, sim bo los me ta fo ris Tva-

le bi ae xi los.

am av to ris am gva ri es Te ti ku ri da

sti lis tu ri kon cef ci is Ca mo ya li-

be ba ze, al baT, im sa mo qa la qo da eq-

sis ten ci a lur ma po zi ci is po e zi a mac

iqo nia gav le na, ro me lic mas sab Wo Ta

re Ji mis mi marT Ca mo u ya lib da.

Ta ma mad Se iZ le ba iT qvas, rom gi vi

al xa ziS vi lis po e zia, gar kve u li ga-

ge biT, di si den tu ri iyo sab Wo Ta kav-

Sir Tan mi mar Te biT.

av to ri4mxat vrul-bi og ra fi ul

teq steb Si xSi rad ix se nebs am pe ri ods

sa ku Ta ri cxov re bi dan, mkiT xve lis

Tval win ki coc xlde ba me eq vsek la se-

li, pi o ne rul for ma Si ga mow yo bi li

bi Wi, ro mel sac sko lis di req tor ma

ram de ni me sa a Ti a ni yur yu ti mi u sa ja

sa ku Tar ka bi net Si. da xu rul siv rce-

Si, ana to mi is ka bi ne tis mTa va ri at-

ri bu tis _ ho mo sa pi en sis Con Cxis pi-

ris pir atu zu li bav Svi iqam de ver ga-

mo aR wevs ga reT, sa nam le nin ze leqss

ar da wers. wa me bi sa a Te bad iwe le ba,

ide o lo gi is xma ki sab ra lo bavSvs

yu rebs uw vavs: „gin da sax lSi? da we re

leq si le nin ze!“ cxa dia, am saq mi dan

ara fe ri ga mo dis da aqe dan ve mka fi od

isaz Rvre ba gi vi al xa ziS vi lis an ti-

sab Wo Ta mo ma va li, ra mac, mi si bev ri

ko le gis gan gan sxva ve biT, mniS vne lov-

nad Se u Sa la xe li po e tis Se moq me de-

bis gav rce le bas, me am bo xe av tors ki,

yo vel gva ri iu ri di u li sa fuZ vlis ga-

re Se, sab Wo Ta jar Si uk ra Ta vi, sa dac

ga ta re bu li pe ri o dis gan mav lo ba Si

man ram den jer me sca da TviT mkvle-

lo ba (yo ve li ve es da sxva da nar Ce ni

gan sac vif re be li ma Ral mxat vru lo-

biT aris aR we ri li gi vi al xa ziS vi lis

ro ma neb Si: „mo ma va li war su li“ da

„rki nis kars aqeT da iqiT“).

Tum ca, ev ro pu li mxat vru li da

Te o ri u li li te ra tu ris ax lo gac-

no bi sa da TviT ref leq si is Sem deg,

gi vi al xa ziS vi li ma le ve xvde ba, rom

er Tia mo qa la qis da me o re _ po e tis

po zi cia da, am de nad, mi si re aq ci o-

ne ru li, so ci a lu ri li ri ka ad gils

wmin da, me di ta ci ur po e zi as uT mobs.

swo red aqe dan mo yo le bu li iq mne ba

ise Ti mniS vne lo va ni wig ne bi, ro go-

re bic aris: „ga mos vla ud ro o bi dan“

(1998), „gaR we vis sur vi li“ (2005), „qo-

ro ni ko ni“ (2006-2007), „epis to le Ta

wig ni“ (2012), „uc no bi mze“ (2014) da

sul co ta xnis wi naT ga mo ce mu li „Ce-

mi dRe e bis mi wa“ (2015).

da, vi na i dan gi vi al xa ziS vi li 71

wlis asak Sic ga nag rZobs es Te ti kur

da sti lis tur, Tun dac dis kur sul

Zi e bebs, vfiq rob, mi si rCe u lis Sed ge-

na kar ga xniT ga da i de ba, sa er Tod Tu

Se saZ le be li iq na am Se u Ce re be li da

mud miv moZ ra vi po e tu ri na ka dis Se ja-

me ba, anu Se Ce re ba. na ka dis, ro mel sac,

Ce mi az riT, Se iZ le ba ewo dos me ta fi-

zi ku ri po e zi is, anu po e zi is sti qia.

85leqso doreuli

2. po e zi is ena da enis po e zia

ram de ni me Tvis wi naT Jur nal

„aril Si“ Ce mi vrce li we ri li ga moq-

vey nda sa Ta u riT _ „Rmer Ti mkiT xve-

lia“ (er Ti pos tmo der nis tu ri gar-

To bis Se sa xeb), ro mel Sic be qa ada-

maS vi lis wign-„bes tse le ris“ Se sa xeb

Sem deg, me tad sa ka ma To mo saz re bas

ga mov Tqvam di:

„be qa ada maS vi lis ro ma ni, sa xel-

wo de biT „bes tse le ri“, Ce mi az riT, am

Tval saz ri siT, uda vod pir vel ka te-

go ri as mi e kuT vne ba da, am de nad, mi si

Ri re bu le ba ar Se iZ le ba iyos is, rac

mas Si ar we ria“.

ro de sac am sit yvebs vwer di da

be qas, faq tob ri vad, me ta fo ru lad

Tu vit yvi, im „teq stis“ ga mo vsay ve-

du rob di, ro me lic mas ar da u we ria,

mxed ve lo ba Si ar mqo nia ara na i ri xed-

vis her me nev ti ku li ho ri zon ti an

Tun dac mi si nak lu lo ba, arar se bo ba.

ara! am prob le ma ze we ri lis sxva mo-

nak veT Si sa gan ge bod vi sa ub re.

me yu rad Re ba ga va max vi le faq tze,

rom am kon kre tu li ro ma nis mTe li

saz ri su li ga moc di le ba sit yveb sa da

sit yvebs So ris iyo moq ce u li da ara

maT miR ma.

um ber to eko ese Si _ „Tav bru dam-

xve vi si e bi“ _ wers:

„zo ga dad, ga mo sa xu le ba, Tu qan da-

ke baa, siv rce Sia Se mo saz Rvru li (Zne-

lia, war mo id gi no qan da ke ba, ro me lic

gva fiq re bi nebs, rom sa ku Ta ri fi zi-

ku ri saz Rvris miR ma grZel de ba), xo-

lo, Tu na xa tia, igi Se mo saz Rvru lia

Car Co Ti. mi u xe da vad imi sa, rom mo na-

li za pe i za Jis fon zea war mod ge ni li,

ro me lic, cxa dia, Car Cos ga reT un da

grZel de bo des, ara vin ikiT xavs, sad

mTav rde ba tye an tev ri, mis ukan rom

Cans, da arc ara vin fiq robs, rom le-

o nar dos sur da, Cven war mog ved gi na,

ro go ri fe xe bi hqon da am qal ba tons.

da ma inc, ar se bobs sxva fi gu ra ti u-

li na war mo e be bi, rom le bic gva fiq re-

bi nebs, rom, ra sac Car Co Si vxe davT,

yve la fe ri ro dia, ara med mxo lod

er Ti ma ga li Tia Zne lad da sa zus te-

be li sim rav li dan, ho me ro sis me o mar-

Ta ric xvi sa ar iyos. ga vix se noT jo-

va ni pa o lo pa ni nis ve du te bi: isi ni,

ro gorc mxo lod erT-er Ti ni mu Si,

war mo ad ge ns mTel ko leq ci as da ara

mxo lod mas, ra sac vxe davT. an bos-

xis „tkbo bis ba Ri“: su ra Ti gve ub ne ba,

rom mi niS ne bu li sa oc re be bi sa ku Tar

saz Rvars miR mac un da grZel de bo des.

vna xoT kar pa Cos ti lo „ara ra tis mTis

aTi aTa si mo wa mis jvar cma da apo Te-

o zi“, sa dac, bu neb ri via, ga mo sa xu li

ar aris aTi aTa si jvar cma da ja la-

Ti si nam dvi le Si bev rad me tia, vid re

vxe davT, mag ram, cxa dia, rom su raTs

surs gvi am bos ti los saz Rvris miR ma

ago ni a Si myof sxe ul Ta Se sa xeb“.

me ki min da gesau broT teq stis Se-

sa xeb, ro me lic ub ra lod ki ar gvi am-

bobs, ra xde ba mi si saz Rvre bis iqiT,

ara med gvTa va zobs im gvar li te ra tu-

rul ga moc di le bas, ro me lic sa ku Ta-

ri Ta vis miR ma iw ye ba, grZel de ba da

mi si Ri re bu le ba swo re dac is aris,

rac mas Si ar we ria.

2015 wlis ga zaf xul ze ga mom cem-

lo ba „kal mo san ma“ (xel mZRva ne li _

po e ti, pro za i ko si xvi Ca ya la be gaS vi-

li) da a ar sa li te ra tu ru li kon kur si

„in spi ra cia“.

li te ra tu ru li pre mi is _ ro me-

lic er Tob mas Sta bu ri da sa in te re-

so ga mod ga _ or ga ni za to reb ma mec

mi miw vi es Ji u ri Si ni ka ag la Zes, na na

tra pa i Ze sa da gi vi al xa ziS vil Tan er-

Tad. swo red „in spi ra ci is“ far gleb Si

mo mi wia, Ce mi az riT, Ta na med ro ve o bis

erT-er Ti sa u ke Te so po e tis _ le van

za ri Zis er Ti Za li an uc na u ri da spe-

ci fi ku ri teq stis wa kiT xva, ro mel-

sac, ro gorc kon kur sis dam Tav re bis

Sem deg Se vit yveT, me da ki dev Ji u ris

er Tma wev rma da vu we reT umaR le si

Se fa se ba, rac sav se biT sak ma ri si aR-


moC nda imis Tvis, rom am teqsts pir ve-

li pre mia mi e Ro:

im er Ti sof lis erT sax lSi,

we li eso den mra va li,

cxov rob dnen ga u az reb lad

vi ri, ZaR li da ma ma li.

vi ri vi rob da im Ta viT,

ZaR li yef da da qa ra vans

gza Se e Sa la, am gzi dan

im gza ze ga da qa nav da.

ma ma li iyo zar ma ci,

aviw yde bo da `yiy li yo~,

er Txel da Ru pa sam ya ro,

mze ar ico da vin iyo.

mzec iR vi Zeb da yro yin ze,

ye fa mis dev da fex da fex

da Ca di o da ma le ve,

TiT qos mec un da ve na xe.

ho da, me siz mra er Txe lac,

(mTva rem is Ra me aT xo va)

eh, Zmao, yro yin ze mi jobs

ZaR lis ye fa ze ad go mas.

im er Ti sof lis erT sax lSi,

we li eso den mra va li,

cxov rob dnen ga u az reb lad

vi ri, ZaR li da ma ma li.

ni ka ag la Zem ci ti re bu li leq sis

sti lis tu ri da es Te ti ku ri kon cef-

cia mSve niv rad ga mo xa ta, ro ca da-

we ra, rom: `le van za ri Zis `im er Ti

sof lis erT sax lSi...~ im iS vi aT da

sa si a mov no ga mo nak liss war mo ad gens,

ro de sac na war mo e bis sak la si fi ka cio

mo de lis far gleb Si moq ce va Wirs. er-

Ti mxriv, es leq si-iga via, ro me lic am

kuT xi Tac ar iZ le va cal sa xa in ter-

pre ta ci is Se saZ leb lo bas da mkiT-

xve li sa gan in te leq tu a lu ri Za le bis

da Zab vas mo iT xovs. me o re mxriv, es

msu bu qi iu mo res kaa, TiT qmis sa bav-

Svo na war mo e bi, oRond ara bav Svu ri

li riz mi Ta da naR vliT ga je re bu li.

vfiq rob, am leq sis wa kiT xvi sas mkiT-

xve li uni ka lur ga moc di le bas mi i-

Rebs iyos er Tdro u lad sa ku Ta ri Ta-

vi, vi ri, ZaR li da ma ma li“.

Tum ca, un da aR vniS no, rom Ce mi ga-

daw yve ti le ba _ umaR le si qu liT Se-

me fa se bi na es kon kre tu li teq sti _

did wi lad leq sis on tu ri mniS vne lo-

biT iyo ga pi ro be bu li da ara _ mxat-

vru liT.

Ce mi az riT, le van za ri Zis am Se-

sa niS na vi, vit yo di _ per for ma ti u li

leq sis ar se bo bis faq ti bev rad uf ro

sa in te re so da ar se bi Tia, vid re is,

Tu ra da ro gor we ria mas Si.

me mi viC nie, rom es teq sti _ er Tgva-

ri so ci a lu ri „iven Ti“, ro me lic qar-

Tul kul tu rul si nam dvi le Si is to ri-

u lad Ca mo ya li be bul po e tu ris cne bas

upi ris pir de ba da mas sru li ad axa li

Si na ar siT tvir Tavs _ mniS vne lov nad

afar To ebs ar se bul dis kurss da po-

e zi is sak ra lu ri mi Tis ga moc di le bas

Se ax se nebs, rom li te ra tu ru lo ba uf-

ro sa ku Ta ri saz Rvre bis Tvis mud mi vi

saf rTxis Seq mnaa, vid re ma Ti da we se ba.

gar da ami sa, mas Se uZ lia, das vas

sa kiT xi imis Se sa xeb, are bobs Tu ara

ise Ti ram, rac teq stma sa ku Ta ri Ta-

vis Se sa xeb ar icis?

swo red ami tom, ara er Ti kla si ku-

ri es Te ti kis da po e ti kis Se sa niS na-

vi leq sis av to ris, le van za ri Zis am

leq sSi sit yve bis eniT xde ba ga moR vi-

Ze ba im ara ma te ri a lu ri, oq si mo ro nu-

lad Tu vit yvi, im „ara lin gvis tu ri

„enis“, me ta e nis, ro me lic sa ku Ta ri

Ta vis ga mo sa xa ta vad sit yvebs da se-

mi o ti kur ele men tebs ki ar iye nebs,

ara med maT Crdi lebs.

swo red ase Se iZ le ba iyos li te-

ra tu ru li teq stis arse bo bis faq ti

uf ro „me ti“, vid re Ta vad es teq sti

da ar se bo bis faq ti iyos mi si Si na ar-

si, Si na ar si, rom lis waS la mxo lod

imi tom ro dia Se uZ le be li, rom qa-

Ral di ar iw vis...

87

ougzar

TataiZeНУГЗАР

ШАТАИДЗЕ

qarTveli mwerali osur enaze

venaxis angelozebi

axalSe wam lu li, jer isev sve li va-

zi mze ze sxi vis. Zirs daS ve bul, sis-

ve li sa gan dam Zi me bul fo Tols Sa bi-

am nis wve Te bi scvi va da fxvi er mi wa Si

iJo ne ba. si Cu mes mxo lod ma Ti tka-

pat ku pis xma ar Rvevs.

uec rad im xmas wylis Tqa fu ni Se-

e re va: wel ze viT SiS ve li, Sa bi am nis

xsna riT Tav pir Se Re bi li go gia sa-

gu bar Tan wa ku zu la da xe lebs ibans.

wyals pir zec rom Se is xams da sa xes

Ca mo i bans, ma Sin Ra ga moC nde ba, rom

Su ax nis gam xda ri, sqe lul va Sa, od nav

Se me lo te bu li ka ci yo fi la.

kar gad rom ga iR vri We ba, Se sa wam-

li apa ra tis Tvis ma Sin Ra mo ic lis: ga-

rec xavs, ga a Cax Ca xebs, mi leb sac daS-

lis da sa gul da gu lod ga ak ri a lebs.

bo los apa ra tis na wi lebs ga saS ro-

bad yo re ze Ca mo am wkri vebs, Sa bi am niT

gaT xu nul pe rangs ai Rebs da qo xis ken

gas wevs.

mok ri a le bul ca ze cxraT va la mze

Rud Ru debs.

mzva re ze Ca fe nil, lur jad da fe-

ril svel ve naxs Txe li, sif ri fa na

or Tqli as dis.

So ri dan gu gu li iZa xis.

Tav da viw ye biT us tvens ver cxlis-

СÆНДОНЫ ЗÆДТÆ

Ног хоспырх, уымæл сæнæфсиры бæлас нырма дæр ноджы хурмæ тæмæнтæ кодта. Бынмæ æруадзгæйæ, фырумæлæй уæззау сыфтæртæй цъæххосы æртæхтæ æртæдзынц æмæ фæлмæн сыджыты аныгъ-уылынц. Сабырдзинады æрмæст дæр уы-доны цъкъапп-цъкъуппы уынæр хæлдта.

Æваст уыцы уынæримæ сиу вæййынц доны пырхæнты уынæр дæр: астæуæй уæлæмæ бæгънæг, цъæххосы тæнгъæдæй змæ стцæсгомимæ Гогия доны сæрмæ гуыбырæй йæ къухтæ æхсы. Донæй йæ цæсгомыл куыддæр хъуамæ скалдтаид æмæ йæ æрыхсадтаит, афтæ йеуæд бæрæ-гæй разынд, æмæ рæстæмбис мæллæг, пыр-рыккрихиджын, цæгæрсæр нæлгоймаг кæй уы дис.

Хорз сыгъдæггонд цæмæй æрцæуой, хоспырхгæнæн аппараты хæйттæ, уый тыххæй сæ уайтагъд сыхалы æмæ сæ зæрдæбынæй хорз сæрттивын кæны. Уый фæстæ сæ ссур кæнын мæ хуырыл рæгъгайæ æрывæры. Цъæх хосæй змæст хæдоны рай-сы æмæ къаннæг хъæдын халагъудмæ ра-раст вæййы.

Цæхæркалгæ сыгъдæг арвыл фарастдзæ-стон хур цыренæй дондæппæлтæ кæны.

Сæнфсиртыл æмбæрзт, цъæхæй тыд уымæл сæндонæн йæ тæнæг, хæрзрог тæф хæрдмæ цæуы.

Дардæй дыгоппон уасы.

88

fer fSat ze Se mom jda ri SaS vic.

go gia qox Si ga mar Tul xis tax tze

zis, tan ze suf Ta pe ran gi ac via, zur-

giT ke dels mis wo lia da ufil tro

si ga rets ne ta re biT abo lebs.

tax tis Tav Tan xis gan ve ga mo Cor-

kni li ma gi daa mid gmu li, zed er Ti na-

Ta li Wi qa, sa fer fle (kon ser vis ca-

ri e li qi la) da ga zeT Si gax ve u li ra-

Rac devs. ke del ze ada mis Ja min de li,

ga Sa ve bu li Wra qi ki dia.

mo u lod ne lad gu gu li ga Cum de ba,

SaS vic xmas gak mends da ga reT sa ma ri-

se bu ri si Cu me Ca mow ve ba.

go gia Tavs as wevs da ve naxs ga xe-

davs.

iq ni a vi ar iZ vris. ga su su le bi dga-

nan va ze bi.

go gia wa mo i wevs, si ga re tis namwvs

kon ser vis qi la Si Cas ress da Tan im

va zebs Tvals ar aci lebs.

uec rad, TiT qos na di ri ram Se mo-

var dao, ve nax Si si si niT ga iv lis qa ri

da iqa u ro bas aax ma u rebs.

el da nak ra vi go gia wa mod ge ba da

ga reT ga va.

TiT qos pat ro nis ga mo Ce nam da af-

rTxoo, qa ri umal Cad ge ba. ve na xi Ca-

Cum de ba, ga i na be ba, va zebs od nav, sul

od nav Ra uT rTis foT le bi.

mo u lod ne lad im si Cu me Si sa Sin-

lad da ig ru xu nebs da go gi as maR la

aa xe debs: Tri a le Ti dan er Ti uS ve le-

be li, Ca Sa ve bul-Ca bo ro te bu li Rru-

be li mo dis, Tan da Ta no biT iz rde ba,

fuv de ba da rux ru xi Ta da We qa-qu xi-

liT ax lov de ba.

go gia um we od mi i xed-mo i xe davs,

axal Se wam lul zvars Tvals mo av lebs

da TiT qos amas elo de bo dao, isev mo-

var de ba is gi Ji qa ra So ti, va zebs mi u-

rev-mo u revs, ve na xis WiS kars ga a Rebs

da mo a ja xu nebs, ga a Rebs da mo a ja xu-

nebs.

Йæхиуыл æнауæрдгæйæ æхситт кæны æвзистхуыз пшатъийыл бадæг сауцъиу дæр.

Гогия халагъуды мидæг хъæдæй арæзт тæрхæгыл бады, йæ уæлæ сыгъдæг хæдон конд афтæмæй къулыл банцойгæнгæйæ æнæфильтр тамакойы зæрдиагæй сдымы.

Тæрхæджы сæрмæ, уый дæр хъæдæй конд чысыл фынг æвæрд ис, йæ уæлæ иу агуывзæ, консервы афтид банкæйæ арæзт æртхутæгдон æмæ газеты мидæг цыдæр тыхтæй. Къулыл фыдæлтыккон, фыдсау-гонд цырагъ ауыгъд ис.

Æнæнхъæлæджы дыгоппон дæр нысса-быр ис, сауцъиу дæр сыбыртт нал кæны, дуармæ мæрдон сабыр ныцци.

Гогия йæ сæрыл хæрдмæ схæцыд æмæ сæндонырдæм акастис.

Уым дымгæйы уддзæф не змæлыд. Æдзæмæй лæууынц сæнæфсиртæ дæр.

Гогия растадис, йæ тамакойы сыгъ-дон консервы банкæйы ныппæрста, йæ цæстæнгас сæндонæй нæ аиуварсгæнгæйæ.

Æвиппайды, цыма сырд исты фæмидæгис се ‘хсæнты, афтæ дымгæ сыф-сыфгæнгæйæ æрзылд сæндоны æмæ йæ уынæр æрбайхъуыстис.

Æваст Гогия цæуылдæр ахъуы ды-гæнгæйæ сыстад æмæ æддæмæ рахызтис.

Цыма сæндоны хицауы фæзындæй фæ-тарстис, дымгæ уайтагъд ныссабыр вæййы. Сæндон дæр ныссым ис, сæнæфсиры бæлæстæн ма хæрз сындæггай змæлынц сæ сыфтæртæ.

Æнæнхъæлæджы уыцы сабырдзинады арвы тæссаг нæрын айхъуыстис æмæ Го-гия уæларвмæ скастис: Триалетырдыгæй иу хæрзæстыр, саубын-фыдвæндгæнæг мигъ æрбацæуы, куыд фæстагмæ стырæй-стырдæр кæны, нæрсы æмæ нæргæйæ æввахсæй-æвахсдæр кæны.

Гогия æнæбонæй дыууæрдæм аракæс-бакæс кодта, ног хосæй пырх сæндоныл йæ цæст ахаста æмæ цыма амæ æнхъæлмæ кастис, уыйау та æрбадымдта уыцы æр-ра дымгæ дæр, сæнæфсиры бæлæсты


89nugzar SataiZeНугзар Шатаидзе

куы иуырдæм анкъусы куы иннæрдæм, сæндоны дуары фегом кæны йе ‘хгæнæнæй æмæ йæ æрбагуыпп кæны фæстæмæ, бай-гом æй кæны æмæ та йæ æрбагуыпп кæны.

Гогия дæлæмæ æрдугъ кодта, кулдуары куыддæр фидар æрыхгæдта æхгæнæнæй афтæ раст уыцы рæстæджы арв ныннæрыд, зæххы æмткæй тыхджын сынкъуысын код-та æмæ уæлейæ бынмæ сæх-сæхгæнгæйæ рацæуыд тæрккъæвдайы ставд æртæхтæ.

Уæлдæфы мидæг уымæл зæххы хъармы тæф æрзылдис.

Нырмæ тæмæнтæ рухскалгæ ал фæ м-блайы æмткæй мигътæй æрбахгæдта æмæ ныссаудалынг вæййы. Иуæй-иу хатт ма тар мигъты ‘хсæнты арв ферттивы æмæ сæ срухс кæны.

Уарын райдыдта къæвда, зулмæ йæ хæссы дымгæ, сæндон алыгъуыз уынæрæй едзаг кæны: хъуысы сыбар-сыбур, доны сæр-сæр, къæвдайы цъкъапп-цъкъупп æмæ ма ноджы цыдæр æнахуыр гыбар-гыбур дардæй.

Гогия хъуынтызæй лæууы æмæ къæв-дамæ кæсы: арв дæлæ хауы, сæнæфсиртæн сæ цъæх хосы дон цыхцырæгау лæдæрсы æмæ сыджыты цъæхæй ахоры. Кæсы мæ уыны, йæ фыдæбоны йын дон йæ бынмæ куыд ласы, уыцы боны хосæй пырх сæнæфсирты къæвда куыд æхсы æмæ сындæггай йæ зæрдæ фырмæстæй рæсийы.

Фæлæ уый нырма ницы уыд!Саудалынг арвыл та æрдæбонау арв

ныннæрыд æмæ зæххы йæ тæссаг гуыппæй сынкъуысын кæны.

Сризынц сæнæфсиры талатæ, цыдæр æнахуырæй схъæрзы зæронд, йæ цуры къулгонд пшатъи дæр, æвиппайды цыдæр уынæр райхъуысы, сгур-гуыр кæны æмæ къæвда ихимæ хæццæйæ райдайы уарын.

Ихы ставд нæмгуытæ чысыл дуртау гæппытæ кæнынц пшатъийы къалиутыл, дурæй амад æмбондыл, зæххыл.

Гогия къухтæй йæ сæры амбæрзта æмæ халагъудырдæм адугъ кодта.

Къæсæрыл æрлæууыд æмæ уырдыгæй кæсы арвæй æруадзгæ фыдкъæвдамæ.

go gia qve moT ga iq ce va, WiS kars,

ro mel sac qa ri xe li dan sta cebs, Ca-

ra zavs da swo red am dros iel vebs,

mi was sa Si ne li gru xu ni Se a zan za rebs

da maR li dan dgri a liT wa mo va wvi mis

msxvi li wve Te bi.

ha er Si sve li mi wis Tbi li ox Si va ri

dat ri al de ba.

aqam de ga Cax Ca xe bu li, ga na Te bu li

ga re mo ax la er Tba Sad mo im ruS xe ba

da Ca mob nel de ba. zog jer iqa u ro bas

Rrub leb Si gak lak ni li el va Tu ga a-

na Tebs.

wvims, al ma ce rad uJa Ju nebs da

TiT qos su li Ca id gao, ve na xi aTas na-

i ri xmiT iv se ba: is mis Si Si ni, wylis

Cxri a li, wvi mis Cqa fu ni da ki dev ra-

Rac uc na u ri, So re u li gu gu ni.

go gia nir wam xda ri dgas da wvi mas

uyu rebs: ca fe xad Ca mo dis, va zebs

wur wu riT gas dis Sa bi am ni a ni wya li da

mi wa wam lis frad iRe be ba. gam tkna re-

bu li xe davs, ro gor er Tba Sad ey re ba

wyal Si mTe li im dRe van de li na mu Se-

va ri, ra na i rad irec xe ba ris va i naC-

ro biT Se wam lu li va zi da nel-ne la

usiv de ba gu li.

mag ram Tur me eg ki dev ara fe ri!

Ca mu qe bul ca ze kvla vin de bu rad

ga ik lak ne ba el va da de da mi was Sem za-

ra vi gru xu ni Se ar yevs.

acax cax de bi an va ze bi, uc na u rad

da ik vne sebs be be ri, gver dze ga dax-

ri li fSa tic da uec rad ra Rac ax ma-

ur de ba, ax ri al de ba da wvi mas set yva

ga mo e re va.

set yvis msxvi li mar cvle bi ken We-

bi viT xti an fSa tis to teb ze, yo re ze,

mi wa ze.

go gia Tav ze xe lebs wa i fa rebs da

qo xis ken ga iq ce va.

qox Si Tav Se fa re bu li, kar Si Cam-

dga ri gas cqe ris ci dan daS ve bul

del gmas.

90

va ze bi aRar Cans, sa Si ne li la wa-

lu wi sa da wvi mis Cxri a lis me ti aRa-

ra fe ri is mis.

mi wa set yvis Tov li viT TeT ri sa-

bur ve liT imo se ba.

gam tkna re bu li sa xiT uyu rebs am

su raTs, uaz rod mis Ce re bia ha er Si

mox tu na ve yi nu lis na te xebs da mi wa-

ze da fe nil fo Tols.

ro dis-ro dis qa ri Cad ge ba, set-

yvac ga da i Rebs, sa ma gi e rod ax la wvi-

ma im Zlav rebs.

ve na xi dan ga mo var dni li ni aR vre bi

set yvis mo lur jo mar cvlebs yo ris

Zir Si mix ve tavs.

bo los, ro gorc iq ne ba, wvi mac mo-

i te xi nebs.

ax la od nav Ra cris.

go gia we laT re u li ga va da va ze bis

mwkrivs qve moT Ca uy ve ba.

ve na xi ga ti a le bu la. ta lax Si al-

u f xu la set yvis did ro ni mar cvle bi,

daf le Ti li fo To li da yva vi li dan

axal ga mo su li mte va ni.

ux mod aT va li e rebs ga ve ra ne bul

ve naxs, va ze bis maR la af Se kil, ca ri-

el ri kebs, mi wa ze da fe nil dag le jil

fo Tol sa da lerws.

er Tgan Sed ge ba, Zir Si ga da te xil,

waq ce ul sars wa mo a ye nebs, mag ram

xels ga uS vebs Tu ara, sa ri isev wa iq-

ce va da vaz sac Tan ga da i tans.

ax la me o re gan ga Cer de ba, Ca cuc-

qde ba da frTeb ga far Txul, ta lax Si

Ca ze lil SaSvs da ac qer de ba.

kar ga xans zis da mkvdar Cits Cu-

mad aT va li e rebs, me re frTis wver Si

sam TiTs wa av lebs, as wevs, ga iq nevs da

Ro bis iqiT, gza ze ga da ag debs.

wvri li, nem si viT wvri li wve Te bi

sa xe sa da me lots uC xvle ten, mag ram

go gia ve ra fers grZnobs, ga rin de-

bu li dgas da ga par ta xe bul va zebs

usit yvod uyu rebs.

Сæнæфсиртæ нал зынынц, тæссаг гуыр-гуыры æмæ къæвдайы сæх-сæхæй дарддæр ницыуал хъуысы.

Зæхх ихы нæмгуытæй митхуыз урс адардта.

Хъуынтыз цæсгомæй кæсы ацы нывмæ, æнæзмæлгæйæ нымдзаст ис уæлдæфы мидæг гæппытæгæнгæ ихы къæрттытæм æмæ зæххыл калд сыфтæртæм.

Кæддæр-кæддæр дымгæ æрсабыр вæййы, ихы уард дæр æрлæууы, фæлæ ныр та къæвда фæфыддæр вæййы.

Сæндонæй доны лæсæнтæ ихы цъæх нæмгуыты дурын æмбонды бынмæ стым-был кодта.

Куыд фæстагмæ, къæвда дæр æрсабыр вæййы.

Хæрз лыстæггай ма уары.Гогия гуыбырæй йæ астæу не ‘срат-

гæнгæйæ ахызт æмæ сæнæфсирты рæнхъыл дæлæмæ араст вæййы.

Сæндон бынсæфт фæци. Цъыфы сыз-мæстысты ихы егъау нæмгуытæ, скъуыдтæ сæнæфсиры сыфтæртæ æмæ нографтаугæ цупал.

Æнæсдзургæйæ ракæс-бакæс кæны ных хæлæттаг сæндонмæ, сæнæфсиры бæ-ласы афтид цъуппытæм, зæххыл калд скъуыдтæ сыфтæртæ æмæ хæтæлтæм.

Иу ран бавæры, йæ быныл ацъæлуæвæг, фæлдæхт хъилы, сраст æй кæны, фæлæ йæ къух куы суæгъд кæны, уæд та хъил фæстæмæ афæлдæхы æмæ сæнæфсиры бæласы дæр йемæ ахæссы.

Ныр та иннæ ран æрлæууы, æргуыбыр кæны æмæ базыртæтыгъдæй, цъыфы змæст сауцъиумæ нымдзаст вæййы.

Дзæвгар рæстæджы фæбады æмæ мард цъиуы сусæгæй фæрауын-бауын кæны, стæй йын йæ базыры цъуппыл æртæ æнгуылдзæй фæхæцы æмæ йæ æмбонды сæрты фæндагмæ фехсы.

Лыстæг, судзинау хæрз лыстæг æртæхтæ цæсгомыл æмæ лопъо сæрыл æмбæлынц, фæлæ Гогия ницы хаты, æдзæмæй лæууы æмæ хæлæттаг сæнæфсиры бæлæстæм


91

bo los qo xis ken da iZ re ba, ka lo-

Sebs mi wa ze ui la jod mi af ra tu nebs,

aRarc ta laxs eri de ba da aRarc

wylis gu be ebs.

qox Si Se su li tax tze Ca moj de ba,

me re gu laR ma ga daw ve ba, Tva lebs da-

xu Wavs da xe lebs mu cel ze da i la gebs.

avad Ca mo wo lil si Cu mes wvi mis fa-

Cu ni ar Rvevs.

uec rad WiS ka ri ga ja xun de ba da

amas go gi as co lis ti ril na re vi xmac

zed moh yve ba.

_ ui, ma mik vdes Ta vi, es ra uq nia am

Ca mo san grev sa ama sa, ra uq nia esa, qaa!

go gia ar in Zre va, wevs da es mis

co lis fliq vi ni, imi si fe xis xma da

ro ca qa li qo xis kar Si Se mo i xe davs,

Tva lebs ma Sin Ra ga a xels, usit yvod

axe davs da isev da xu Wavs.

_ ra iyo esa, es ra RvTis ris xva

iyo, ka co?!

ra ki qma ri pa suxs ar gas cems, qa-

li qox Si Se mo va da kuT xe Si mid gmul

kun Zze Ca moj de ba.

Tva leb da xu Wu li go gia Cu mad wevs.

qa li iday ve biT mux lebs da eb ji ne-

ba, sa xes xe lis gu leb Si Car gavs, usit-

yvod zu zu nebs da sa so war kve Ti li

ir we va.

ga reT isev cris.

is lis sa xu ra vi dan Ca mo na den wvi-

mis wve Tebs gu be Si wka pu ni ga u dis.

bo los qa li Tavs as wevs da mic va-

le bu li viT gu laR ma ga So til qmars

mi a Cer de ba.

_ ras ga Cu me bul xar, ka co, Tqvii

ra me, xma ama i Re!

go gia od nav Se ir xe va, mag ram Tva-

lebs ma inc ar axels.

qa li win ga da ix re ba da tan ze xels

mo u fa Tu rebs.

_ ai, das ve le bul xar, go gi, ade qi,

ge nac va le, aba, ade qi.

go gia ar in Zre va.

æнæссыбырттæй кæсы.Фæстагмæ халагъудырдæм араст,

йæ къалошты зæххыл хафгæйæ сæпп-сæппгæнгæйæ ахаста, налдæр цъыфæй йæхи хызта æмæ нал дæр доны цæдтæй.

Халагъудмæ бахизгæйæ тæрхæгыл æрбады, стæй уæлгоммæ æрхуыссы, йæ цæстытæ æрцъынд кæны æмæ йæ къухтæ гуыбыныл æрывæры.

Мæрдон сабырдзинады къæвдайы сæх-сæх халы.

Æваст кулдуары гуыпп фæцыдис æмæ Гогияйы усы кæуынхæццæ хъæлæс æрбайхъуыст.

– Дæдæй, мæ сæр амæла, ай цы ми ба-кодта ацы дæлæмæ æхауинаг ацы, ай цы ми бакодта, уæдæ!

Гогия йæ бынатæй не ‘змæлы, хуыс-сы æмæ хъусы йæ усы фæлдзæгъдæнмæ, куыддæр ус халагъуды дуарæй æрбакастис, йæ цæстытæ æрмæст йеуæд байгом кæны, æнæсыбæрттæй скæсы хæрдмæ сылгоймагмæ æмæ та сæ фæстæмæ æрцъынд кæны.

– Уæдæ цы уыдис, ай цы арвы цæф уы-дис, лæгай?!

Лæг ын дзуапп куы нæ лæвæрдта, уæд ус мидæмæ халагъудмæ бахызтис æмæ къу-ымы æвæрд къодахы лыггагыл æрбадтис.

Цъындцæстæй Гогия йæхицæн сабырæй хуыссы.

Ус йæ рæбынкъæдзты уæрджытæм сбыцæу кодта, йæ цæсгомы йæ ар мы-тъæпæнтæй æууæрды, æнæдзургæйæ ба-ды æмæ ныфссастæй дыууæрдæм йæхи змæлын кæны.

Дуармæ къæвда æнæрлæугæйæ лыс-тæггай уары.

Хъуысы уæлхæдзары сæрæй лæдæрсгæ къæвдайы æртæхты цкъапп-цкъупп.

Фæстагмæ ус йæ сæрыл схæцыд æмæ æрдæгмардау уæлгоммæ дæргъмæ хуысгæ йæ моймæ нымдзастис.

– Цы ныссабыр дæ, лæгай, зæгъ исты, цы ныхъхъус дæ!

Гогия йæхи чысыл базмæлын кодта,

nugzar SataiZeНугзар Шатаидзе

92

фæлæ йæ цæстытæ уæддæр нæ гом кæны.Ус æм æргуыбыр кодта æмæ йын йæ

сæрыл йæ къухтæ æруагъта. – Ай, бынтон куы ныххуылыдз дæ,

Гоги, уæлæмæ сыст, дæ нывонд, сыст уæлæмæ.

Гогия не змæлы.– Сыст, сыст уæлæмæ, ацæуæм хæд-

зармæ, дзæгъæл дæр баззайæт адæттæ.Гогия уæд йæ цæстытæ байгом кодта

æмæ йæ усмæ æнæсыбырттæй нымдзаст ис.

– Сыст ма, лæгай, æнæмæнг дæ хъуамæ уазал бацæуа æмæ амæлай, нæ?

– Ацу ма, цæй, хæдзармæ.– Æнæ дæу никуыдæм ацæудзынæн!Гогия тæрхæгыл рабадтис, йæ

къæхтæ бынмæ æруагъта æмæ йæ усмæ мæстæйдзагæй нымдзаст вæййы.

– Ацу дын зæгъын, усай, хæдзармæ!Сабырæй кæсынц кæрæдзимæ.Усæн йæ цæссыгæйдзаг цæстытæ ку-

ыд фæстагмæ cсур сты, сыстад, æмæ халагъудæй æнæдзургæйæ рахызт æмæ дæлæрдæм араст.

Кулдуары гуыппы уынæр куы фехъу-ыста Гогия, уæд газеты тыхтон сыхæлдта, цыран хус кæрдзыны къæбæртæ уыд тыхт, æргуыбыр кодта, тæрхæджы бын йæ къух батъыста æмæ дзы сæнæй йедзаг æртæ литр кæм цæуы ахæм ботлæ райста æмæ йæ æрæвæрдта йæ разы.

Йæ къæрмæг æфтауыныл ын дзæвгар рæстæг бахъуыд, стæй агуывзæ райста, йæ амонæн æнгуылдзæй йæ асæрфтытæ кодта æмæ йæ сæнæй æрыдзаг кодта.

Дуармæ къæвда йæ уарынæй нæма бан-цад, фæлæ уыцы рдæм акæса уый дæр æй нал фæнды. Агуывзæ райста æмæ халагъ-уды саугонд цармæ нымдзаст ис, цыдæр йæхинымæр бахъуыр-хъуыр кодта æмæ йæ анызта.

Иуцасдæр æнæзмæлгæйæ абадтис, стæй æддаг хæдоны дзыппæй тамакойы къопп систа, æмæ дзы иу ралвæста, фæлæ йыл зынг нæ бафтыдта, агуывзæйы та

_ ade qi, ade qi, wa vi deT Si na, ox ra-

Tac dar Ce ni la aqa u ro ba.

go gia ax la Ra ga a xels Tva lebs da

cols usit yvod mi a Cer de ba.

_ ade, ka co, un da gas civ de da mok-

vde, araa?

_ wa di, ada mi a no, sax lSi.

_ me uSe noT ar sa dac ar wa val!

go gia tax tze wa moj de ba, fe xebs

Zirs Ca mo uS vebs da cols pir ga me xe-

bu li mi a Cer de ba.

_ wa di-meT qi, de da ka co, Si na!

Cu mad uyu re ben er Tma neTs.

qals crem li a ni Tva le bi Tan da Ta-

no biT uS re ba, ad ge ba, qo xi dan usit-

yvod ga va da qve moT da eS ve ba.

WiS kris mo ja xu ne bis xmas rom ga i-

go nebs, go gia da gor glil ga zeTs gaS-

lis, sa dac pu ris gam xma ri, ga ko ro we-

bu li nam tvre ve bi yo fi la gax ve u li,

da ix re ba, tax tqveS xels Se yofs, iqi-

dan Rvi niT sav se sam lit ri an Stofs

ga mo i Rebs da win da id gams.

sa co bis mox sna ze kar ga xans iw va-

lebs, me re Wi qas mis wvde ba, saC ve ne be-

li Ti TiT ga mow mends da Rvi niT ga-

av sebs.

ga reT isev cris, Tum ca iqiT aRarc

ki un da ga xed va. Wi qas ai Rebs, qo xis

ga Sa ve bul Wers mi a Cer de ba, ra Rac ga-

u ge bars Ca i la pa ra kebs da da levs.

er Txans ga un Zrev lad zis, me re

xa la Tis ji bi dan si ga re tis ko lofs

amo i Rebs, iqi dan erT Rers amo aZ-

vrens, mag ram aRar mo u ki debs, Wi qas

Se iv sebs, isev da i Cur Cu lebs ra Ra-

cas, gam xma ri pu ris na texs ram de ni me

wveTs da ap ku rebs da Rvi nos ne ba-ne ba

da levs.

me re, fiq rSi wa su li, si ga re tis

Rers Ca i debs pir Si da mo u ki debs. Cu-

mad, jav ri a nad abo lebs. bo los me sa-

me dac da is xams.

uec rad, TiT qos Su qi aan Te so, ma-


93

æрыдзаг кодта сæнæй, цыдæр та бахъуыр-хъуыр кодта, хус дзулы къæбæрыл цалдæр æртахы æрæппæрста æмæ та сæны агуывзæ равдæлон кодта.

Уый фæстæ, хъуыдыты аныгъуылгæйæ, тамакойы йæ дзыхы бакодта æмæ йыл зынг бафтыдта. Сабыргай тыхстхуызæй фæздæг калы. Фæстагмæ æртыккаг агуывзæ дæр æрыдзаг кодта.

Æнæнхъæлæджы, цыма рухс ссыгътой, фынджы уæле къулы гудзиццгæнæнæй æрбафсæргæ хуры тын æртыхстис æмæ ха-лагъуды ныррухс ис.

Гогия йæ сæр разылдта æмæ дуармæ ра-кастис.

Къæвда нал уарыд, арв мигъты фæйнæрдæм ассывта æмæ уырдыгæй хур æвæлмастæй, рæвдаугæ кæсы, цыма æппындæр ницы æрцыд уыйау.

Гогия тамакойы сыгъдон тасмачъийы къоппы ахуыссын кодта, сæны агуывзæ систа, бæрзонд ыл схæцыд, йæ алыварс аракæс-бакæс кодта, фæсус хъæлæсæй цыдæр æнæмбаргæ ныхæстæ бахъуыр-хъу-ыр кодта æмæ йæ анызта, афтид агуывзæйы фынгыл æрывæрдта.

Стæй фынг æрыфснайдта – дзулы къæбæрты гæххæты стыхта, ботлæйыл къæрмæг æрфидар кодта æмæ йæ фæстæмæ тæрхæджы бын бавæрдта.

Иучысыл ма абадтис æмæ дуары зыхъхъырæй сæндонмæ каст, стæй растад, æддаг хæдоны раласта, зæгæлыл ауыгъд, цъæх хосæй ахуырст, нырма дæр хуылыдз хæдоны æриста æмæ йæ скодта йæ уæлæ.

Хурмæ схъарм уæвæг, ныххæлæттаг сæндоны хæрзрог тæф хæрдмæ цæуы, фалейæ угæрдæнтæй сауцъиуы уаст хъу-ыст.

Гогия цары фæйнæджыты бынæй нæма цъалд æриста, стæй – иумæ æнгом баст къонайы, фæстагмæ æриста æхсæдæны, адон иуылдæр фынгыл рæгъæй æрæвæрдта æмæ йæхæдæг æддæмæ рахызтис.

Ихы1арæзт ми1хуры1рухсмæ1ир ддæрæй разындис – ныддæрæн æмæ ныттæригъæд-

gi dis ze da pirs ked lis WuW ru ta ni dan

Se moW ri li mzis sxi vi da e fi ne ba da

qo xi ga naT de ba.

go gia Tavs mi ab ru nebs da ga reT

ga i xe davs.

wvi mas ga da u Ria, cas Rru be li ga-

da uy ria da iqi dan mze ise uz run ve-

lad, ise Ti aler siT iyu re ba, TiT qos

am are ma re ze sul ara fe ri mom xda rao.

go gia si ga re tis namwvs Tu nu qis

ko lof Si Ca aq robs, sas miss ai Rebs,

maR la as wevs, mi i xed-mo i xe davs, Cax-

rin wu li xmiT ra Rac ga ur kve vel sit-

yvebs Ca i la pa ra kebs, da levs da ca ri-

el Wi qas ma gi da ze xma u riT dad gams.

me re iqa u ro bas mo a wes ri gebs _

pu ris na te xebs qa Ral dSi Se ax vevs,

Stofs sa cobs mo ar gebs da isev tax-

tqveS Sed gams.

er Txans ki dev zis da ka ris Ri o bi-

dan ve naxs uyu rebs, bo los wa mod ge ba,

xa laTs ga ix dis, lur sman ze Ca mo ki-

de bul, Sa bi am nis xsna riT gaT xu nul,

jer isev svel pe rangs Ca mo i Rebs da

Ca ic vams.

mze ze Cam Tbar, ga ve ra ne bul ve naxs

sif ri fa na or Tqli as dis, gaR ma axo-

eb Si gu gu li iZa xis.

go gia We ris fic re bi dan jer walds

Ca mo i Rebs, me re _ er Tad Sek ru li

«pre Jis» ko nas, bo los _ sas xlavs, am

yve la fers ma gi da ze da am wkri vebs da

ga reT ga va.

set yvis na moq me da ri mzis na Tel-

Si uf ro cxad liv mo Cans _ da le wi-

la, ga u be du re bu la va zi, mi wa aRa ra

Cans _ iqa u ro ba ce ris sim sxo, msxmo i-

a re ler wi Ta da daf le Ti li foT liT

mo fe ni la.

go gia mwkri vebs da uv lis, ga dam-

tvre ul, wa Ce xil sa rebs mo ag ro vebs,

da i iR li a vebs, qox Tan amo i tans da

Zirs day ris. me re qo xi dan kunZs ga mo-

a go rebs, wal dsac ga mo i tans, Ca cuc-


94

даг сты сæнæфсиры бæлæстæ, зæхх нал зын-дис сыфтæртæй.

Гогия сæнæфсиры бæлæсты рæнхъытыл азылдис, æрдæгцъæл хъилты æрæмбырд кодта, йæ дæлармы сæ æрбакодта æмæ сæ халагъуды цурмæ схаста æмæ сæ уым æркалдта. Стæй халагъудæй къуыдыр ра-тылдта, цъалды дæр рахаста, æрзоныгуыл кодта æмæ хъилтæн сæ цъуппытæ амайын райдыдта цъалдæй.

Ацы куыст куы фæуа, уæд стæй сæнæфсирæхсæдæн райсдзæн æмæ сæн-до ны былтыл сæнæфсирты рæнхъыл азил дзæнис. Бахсæддзæнис, сæнæфсирты цъæл къалиуты слыг кæндзæнис, æмæ ма цы сыфтæрскъуыдтæ сæнæфсиры бæлæстæ аззад, уыдон æртæ къуыбарыл ныууадздзæнис иннæты быныл адасдзæн.

Ирд арвыл ныгуылæнырæдæм уыр-дыгмæ хур æндавы æмæ цъыфдзаст зæххы сур кæны.

Угæрдæнтæй та фæстæмæ гаккук уасы.Æхсæст куы фæуа сæндоны, йеуæд йæ

сæрыл хæрдмæ схæцдзæнис Гогия æмæ фендзæнис, хур йæхи куыд æрцæттæ кодта ныгуылынмæ.

Гогия фæтагъд кодта: рæнхъытæй æхсæдæнтæ, ихæй цагъд сыфтæртæ æмæ хæтæлты сæндоны кæронмæ тымбыл кæны.

Хæрз тагъд уым цупæлтты, хъамылы æмæ хус сыфтæрты обау сырæздзæнис.

Гогия йæ сæрыл схæцыдис æмæ сыг-ъдæг, æхсæст сæндоныл йæ цæст ахаста.

Дардæй хъуыст хизæнуæттæй хъæумæ æрыздæхгæ фосы богъ-богъ æмæ куыйты рæйын.

Фæллад æмæ уæззаукъа хдзæф тæ-гæ н гæйæ ссыди халагъуды цурмæ, це-ментбакъæн йæ сæр сыгом кодта æмæ дзы ныккастис – ноджы ма дзы дзæвгар баззад цъæх хосы тæнгъæд.

Гогия аппараты срæвдз кодта æмæ йæ хосæй байдзаг кодта.

Æризæрмилтæ ис. Хъæдгæронæй уыг уасыд.

qde ba da sa re bis Cek vas (wve re bis waT-

las) iw yebs.

am saq mes rom mor Ce ba, sas xlavs ai-

Rebs da ve na xis ga na pi ra mwkrivs Ca-

uy ve ba.

sxlavs, va zebs Ca mo le wil ler webs

aW ris, ga dar Ce ni li, mag ram fo Tol-

dag le ji li rqa sam kvir tze dah yavs

da im fo Tol sac mkac ri, da un do be li

da la qi viT par savs.

mo sar kul, mo kar ka ce bul ca ze da-

sav le Tis ken ga dax ri li mze ana Tebs

da ata la xe bul mi was Tval daT val aS-

robs.

axo e bi dan isev iZa xis gu gu li.

sxvlas rom mor Ce ba, go gia Tavs as-

wevs da da i na xavs, rom mze Ca sas vle-

lad da Re ri la _ su las wra fe bu li

ga da dis da nax vi sis ser ze, ra Rac na i-

ri ze i mu ri si xa ru liT eT xo ve ba aqa u-

ro bas, aler si a ni, al ma ce ri sxi ve biT

efe re ba ga kor tnil, ga sa co da ve bul

va zebs da ro ca bo los Ca mu qe bul

qeds Ca e fa re ba, ve na xi Ca yuC de ba, ga-

i rin de ba da Sig bin dis pi ris sim Svi de

da i sad gu rebs.

go gia aC qar de ba: ax la mwkri ve bi dan

nas xla vi da set yvis na le wi ga mo aqvs

da ve na xis bo lo Si axo ra vebs.

sul ma le iq mtev nis, ler wi sa da

Sem Wkna ri foT lis uS ve le be li go ra

dad ge ba.

go gia Tavs as wevs da da suf Ta ve-

bul, da mas ma se bul ve naxs mze ras mo-

av lebs.

So ri dan is mis sa Zov re bi dan so-

fel Si mob ru ne bu li sa qon lis bRa vi-

li da ZaR le bis ye fa.

daR li li da fe xeb dam Zi me bu li ava

qox Tan, ce men tis avzs sa xu ravs ax dis

da Sig Ca i xe davs _ ki dev blo mad dar-

Ce ni la Sa bi am nis xsna ri.

go gia apa rats aaw yobs da wam liT

ga av sebs.


95

Гогия сæнæфсиры бæлæсты хосæй пырх кодта, аппараты хæцæны монотононæй змæлын кодта, цæмæй цалынмæ мæй ссæуа уæдмæ йæ фæуа пырхгонд.

Уый фæстæ та арвыл стыр, егъаугонд мæй дæр стылдис æмæ уыцы бынаты бонау ныррухс кодта.

Æхсæст, иугай сыфтæртæ баззайгæ сæнæфсиртæн сæ цъæх хосы æртæхтæ зæхмæ лæдæрст æмæ фæлмæн сыджыты хъарыдис. Æхсæвы сабырдзинады æрмæст дæр уыдоны цкъапп-цкъуппы уынæр хæлдта.

Фырфæладæй ма Гогия цементбакъы бын æрбадтис, йæ фæсонтæй ыл банцой кодта æмæ æрфынæй.

Уым æввахс æппæрстæй лæууы афтид, бынмæ фæлдæхтæй аппарат дæр.

Цъæх хосæй ахуырст, фидæнмæ цæттæ æхсæст сæндоны мæй рухс кодта.

Мæйы сыгъзæринхуыз шараванд лæууыд фынæй Гогияйы сæрмæ æмæ æваст уыцы рухсы, куыд къамы гæххæттыл, афтæ хæрз сындæггай кæрæдзийы фæдыл разындысты нырма нымæтхудджын, здых-стрихиджын, йæ мидбылты худгæ зæронд лæг, уый фæстæ та сæрбæттæнджын (чих-тиджын) зæронд ус.

ДЖЕОРГУЫБАЙЫ МÆЙ

– Цы дам, фæдæ йæ хъæбул? – афарста Кето йæ фырты ныккæндæй балкъонмæ схизгæйæ æмæ йæ бийинаг иуварс æрæвæрдта.

– О, фæдæн æй, уæдæ цы кодтон.– Йæ ад ын федтай, лæппу?– Нæ зонын, шлангæй дзы чысыл

аныхъуырдтон фæлæ...– Æмæ?– Мироны хуызæн у (тынг хорз у)!– Омæ уæдæ, хъæбул, хорз нæ бакод-

тай, мæ ныхасыл кæй сразы дæ æмæ йыл фаронау сæкæрдон кæй нал схæццæ код-

bin dde ba.

tyis pi ri dan Wo ti iZa xis.

go gia vazs wam lavs, apa ra tis sa-

xe lurs mo no to nu rad amoZ ra vebs da

sa nam mTva re amo vi do des, va ra u diT

as xu rebs Sa bi a mans.

me re ki ca ze di di, uS ve le be li

mTva rec ga moC nde ba da iqa u ro bas

dRe sa viT ga a na Tebs.

gas xlul, aqa-iq fo Tol Ser Ce nil

va zebs Sa bi am nis wve Te bi scvi va da

fxvi er mi wa Si iJo ne ba. Ra mis si Cu mes

mxo lod ma Ti tka pat ku pis xma ar Rvevs.

daR li lo bi sa gan ga sa va Te bu li go-

gia ce men tis av zis Zir Si zis, zur giT

mis ke dels miy rdno bia da sZi navs.

iq ve gdia dac li li, ga dab ru ne bu-

li apa ra tic.

Sa bi am nis frad Se Re bil, sa mer mi-

sod gas xlul ve naxs sav se mTva re da-

na Tis.

mTva ris oq ros fe ri Sa ra van di ad-

gas Tav ze mZi na re go gi a sac da uec-

rad im na Tel Si, ro gorc fo to qa-

Ral dze, ise Tan da Ta no biT isa xe ba

jer nab dis qu di a ni, ul va Sap re xi li,

mo Ri ma ri be ri ka ci, me re ki Cix ti ko-

pi a ni de da be ric.

gi or go bis Tve

_ ra qe ni, Svi lo? _ hkiT xa mar ni-

dan ai van ze amo sul Svils qe Tom da

saq so vi gver dze ga da do.

_ mov rCi, ra un da meq na.

_ ga sin je, bi Wo?

_ ra vi, Slan gi dan Ca mey la pa co-

ta…

_ me re?

_ mi ro nia!

_ aba, Svi lo, kar gi ara hqen, ro

da mi je re da Sar San de li viT Sa qar wya-

li ar da an Tqiv le ze da? _ Ca mu qe bu-


96

тай? – йæ таркъуырф цæстытæ ферттывтой Кетойæн.

– О, фæлæ нын сфаг уыдзæнис Куадзæны онг?

– Цас рауадис?– Цас æмæ, хсæз балоны рауад, æмæ

уый цы у?– Цы гæнæн ис, хъæбул, никуы фехъу-

ыстай, – цы бакусай, уый дам райсдзынæ.– Иуæй-иутæн уый дæр куы нæ ис?Ноябры хъуынтыз, асæст бон уы-

дис. Лыстæг уарыд. Хъæуы мигътæ æрбахгæдтой. Уыцы асæсты ма хæрз гæзæмæ зынд кæрт, цъыфджын фæндаг æмæ Гонджилаты хæдзары сырх агуыри ду-рæй æмбæрзт, хуылыдз уæлхæдзар.

– Æри-ма, гыцци, исты мын ахæрын кæн, ныцы нæм ис? – тæрхæгыл æрбадтис Тенго æмæ йæ къухтæ фынгыл æрывæрдта.

– Знаджы хæдзары мацы уæд! – Кето фестад æмæ кухнæйы дуар байгом код-та, фæлæ цалынмæ мидæмæ бахызтаид, уæдмæ уал фæлæууыд дуаргæрон æмæ йæ хъæбулмæ цыдæрхуызон мидбылхудгæйæ бакастис, – ацу-ма, хъæбул, Малхазы, уæддæр æрбакæн, æмæ сæны дæр фенут.

– Омæ, ныр кæм ыссарон Малхазы?– Цы агурын æй хъæуы, хъæдзары

уыдзæнис, æндæр кæдæм ацыдаит, ацы фыдбоны?

– Цу, уæд мын мæ кæрцы рахæсс...Тенго тæрхæджы бынæй резинæйæ

цырыхъхъытæ райста, æмæ сæ сым-сым гæнгæйæ йæ къæхтыл скодта, йæ уæхсчытыл хъарм кæрц æрбаппæрста æмæ асинтыл уæззау къахдзæф тæгæн гæйæ йæхи ауагъта.

Лыстæггай уарыд. Уæлдæфы фæздæджы æмæ чъачъайы ног уагъды туаг тæф зылдис. Гонджиаты æфсæйнаг кулдуары рæзты куы æруадис, уæд æм куыдзы хъырнын æмæ рæхысы дзыгъал-мыгъул æрбайхъуыстис. Тенго йæ къахдзæф фæцырддæр кодта, цæрдæг йæхи уырдыгæй айста æмæ Мал-хазты хæдзары цурмæ ныццыдис.

Бахизæны Малхазы дада бадтис æмæ

li Tva le bi ga u naT da qe Tos.

_ xoo, mag ram gag vyve ba aR dgo mam-

de?

_ ram den ze dad ga?

_ ra ari, eq vsi ba lo nia, ra!

_ ras izam, Svi lo, naT qva mia _ co-

ta mo Tox ne da co ta mo xox neo… zogs

ro egec ara aqvs?

no em bris uJ mu ri, ua mu ri amin di

id ga. cri da. so fe li nisls da e viw ro-

e bi na. im nis lSi bun dad mo Can da ezo,

ta la xi a ni gza da gon ji laS vi le bis

sax lis wi Tel kra mi ti a ni, sve li sa xu-

ra vi.

_ ma i ta, ma Wa me ra me, de di, ara fe ri

gvaq? _ tax tze Ca moj da Ten go da xe-

le bi ma gi da ze da a la ga.

_ mter sac nu ra hqo nia ra! _ qe To

wa mod ga da sam za re u los ka ri Se a Ro,

mag ram sa nam Sig Se vi do da, ga Cer da da

Svils ra Rac na i ri Ri mi liT moh xe da,

_ ga da di, bi Wo, mal xa za ma inc gad mo-

iy va ne, Rvi no ga sin jeT, xo ga gi go nia,

mar to ka ci Wa ma Si ac bra li ao.

_ eeh, sad vi po vo ex la me mal xa za!

_ ra pov na un da, qa, Sin iq ne ba, aba,

am Zan Zax Si sad wa vi do da?!

_ mi di, ma Sin, te leg re i ka ga ma mi ta-

ne…

Ten gom tax tqve Si dan re zi nis Ceq-

me bi ga mo ya ra, xvne SiT Ca ic va, mxreb ze

da bam bu li qur Tu ki mo i xu ra da ki be-

ze mZi me na bi jiT da eS va.

cri da. ha er Si bo li sa da ga mo na-

xa di Wa Wis mom Ja vo su ni tri a leb da.

gon ji laS vi le bis rki nis WiS kars rom

Ca u a ra, ZaR lis Rre na da jaW vis Cxa-

ru ni Se mo es ma. Ten gom na bijs auC qa ra,

iqa u ro bas swra fad ga e ca la da mal xa-

za anT sax lTan Ca vi da.

sa Cix Si mal xa zas pa pa ij da da wvi-

mas ga bez re bu li sa xiT uyu reb da.

_ ga mar jo ba, pa pav! _ da u Za xa Ten-

gom.

_ ga gi mar jos. ro me li xar?


97

къæвдамæ мæстыйæ кастис. – Дæ бон хорз, дада! – бахъæр æм кодта

Тенго.– Æгас цу. Кæцы дæ?– Тенго дæн!– Чи, Тенго?– Мишайы фырт.– Кæцы Мишайы?– Богирайы.– О, ды дæ, хъæбул? Бынтон бакуырм

дæн, ницыуал уынын... рахиз мидæмæ, лæппу, цы дæрддзæфæй дзурыс!

Тенго кæртмæ бахызтис, дыууæрдæм ракæс-бакæсгæнгæйæ, Малхазы агуырдта.

– Дæ фыд та куыд у? – бафарста йæ дзæронд дада.

– Куыд хъуамæ уа, нал ис.– Уый та куыд нæуал ис?!– Нал ис, фæзиан.Зæронд иу дзæвгар ницыуал сдзырдта,

тыхстхуызæй каст, стæй йæ хус къухæй йæ ных æрхоста:

– Ай, ме намонд сæры къуыдыр, ды афтæ ‘нхъæлыс æмæ ма йæ хъуыды кæнын...

– Ды дæхæдæг куыдтæ дæ, дада?– Гъе, цыма у мæнæн дæр мæ уд-

гас... Бадын æмæ æнхъæлмæ кæ сын мæ мæлæтмæ...

Йæ афæдз сæххæстис, хъæбул?– Йæ афæдз дæр сæххæстис æмæ дыууæ

афæдз дæр.– Æвгъау уыдис, Миша, уæдæ, цы

лæппу уыд!– Малхаз кæм ис? – бафарста йæ Тенго.– Дæлзæххмæ фæцыд, æмæ йын æз

цы зонын, кæм ис. Æрдæбон æм Трихайы фырт фæдзырдта æмæ иумæ кæдæмдæр афардæг сты.

– Кæдæм дам цæуæм, ницы загътой?– Уæдæ, мæн ма чи фæрсы, хъæбул?!Тенго кæртæй рахызтис æмæ дыууæ

æмбонды ‘хсæнты дæлæмæ рацыдис.Суадоны цур дыууæ къаннæг чызг

лæууыдис, сæ дурынтæ донæй йедзаг код-той æмæ стыр устытау сабыр хъæлæсæй

_ Ten go var!

_ aba, Ten go?

_ mi Sas bi Wi.

_ ro me li mi Sa si?

_ bo gi ri sa.

_ Se na xar, Svi lo? sul dav brmav-

di, bi Wo, ve Ra ra sa vxe dam… Se mo di,

ka co, ra So ri dan iZa xi!

Ten go ezo Si Se vi da, Tan aqeT-iqiT

iyu re bo da, mal xa zas eZeb da.

_ ro gor ari ma ma Se ni? _ hkiT xa pa-

pam.

_ ro gor un da iyos, aRar ari.

_ ro gor Tu aRar ari?!

_ aRar ari, mok vda.

mo xuc ma er Txans dab ne u li sa xiT

uyu ra da me re xme li, gar ki ne bu li xe-

li sa feT qel ze mi i ka ku na:

_ ai, Se ube du ro Ce mo Ta vo, ga na Ra

max som da, bi Wo…

_ Sen ro gor Ra xar, pa pav?

_ ih, ra Raa Ce mi yof na… vzi var da

ve lo de bi i be i Tal man sik vdil sa…

we li wa di Ses rul da, Svi lo?

_ we li wa dic Ses rul da da ori ca.

_ af sus, mi Sa, ra bi Wi iyav!

_ mal xa za sad ari.

_ ja na ba Si, me ra vi ci, sad ari. ga-

mo u a ra we Ran tri xis biW ma da amo ik-

res sa iT ken Rac ab ra ga ni.

_ rao, sad miv di var To?

_ aba, me vi Ra ra Ra sa mkiT xavs, Svi-

lo?!

Ten go ezo dan ga mo vi da da or Ro-

bes qve moT da uy va.

wya ros Tan ori pa ta ra go go id ga,

ko kebs av seb dnen da Tan di di qa le bi-

viT sa i dum lo xmiT tu tu neb dnen.

_ Se ni Zma Sin ari, go go? _ hkiT xa

erT-erT maT gans Ten gom.

_ Sin ara!

_ ma sad ari?

_ tri xis biW ma da mal xa zam ga mo u-

a res da sad Rac wa iy va nes.

_ ar ici, sad iq ne bi an?


98

цыдæртæ сусу-бусу кодтой.– Де ‘фсымæр хæдзары ис, чызгай? –

бафарста сæ иуы Тенго.– Хæдзары нæй!– Уæдæ кæм ис?– Трихайы фырт æмæ йæ Малхаз

кæдæмдæр акодтой.– Нæ йæ зоныс, кæм уыдзысты?– Нæ зонын, ницы загътой.– Æрдæбон, уыдон æмæ ма Марусаты

Гурам Илойы хосдоны цур рауай-бауай кодтой, – загъта иннæ чызг.

Цы гæнæн ма йын уыд æмæ Тенго дæр Илойы хосдоны ‘рдæм арастис, æмбонды ‘хсæнты рахызтис, фахсыл бахызтис æмæ сыфтæрзгъæлд æнгузы цурмæ ссыдис.

Хосдонæй ахæм худыны уынæр хъуыст, цыма, Чарлин Чаплины кинонывмæ кас-тыс ты.

Тенго фæйнæгæй дуары бакодта æмæ мидæмæ бахызти. Уый фенгæйæ ноджы тынгдæр ныххудтысты: Трихайы фырт хосыл уæлгоммæ æрхаудта æмæ хæрæгау уасын райдыдта. Гио та дыууæ къухæй йæ гуыбыныл ныххæцыд æмæ худæгæй бакъæцæл, кæл-кæлгæнгæ Ило æмæ Гурам дæр кæрæдзимæ сæ уæхсчытæ сбыцæу код-той. Æрмæст Малхаз бадтис сабырæй, та-макойы æрдæг сыгъд йæ дыууæ æнгуылдзы ‘хсæн бакодта æмæ зылындзастæй хæ-къуырцц кодта.

«Гъе, цæй дымд бакодтой?!...» – ахъ-уыды кодта Тенго, фæлæ хъæрæй ницы сдзырдта. Иучысыл ма алæууыд æмæ фыхудæгæй ныззылындзаст лæппутæм æнæдзургæйæ ракæс-ба кæс кодта, стæй хосдонæй рахызтис æмæ дуар æнæсымæй рахгæдта йæ фæдыл.

Кето уæллаг хæдзары бухары арт скод-та æмæ рæсугъд фынг æрывæрдта: цыхт, кæрдзын, хъæбæрфых мадæлкарк, фых хъæдур (æнæцъæл) æмæ цæхджынтæ.

Тенго йæ цъыфæйдзаг цырыхъхъытæ асинтыл раласта, хуылыдз, хъарм кæрц зæгæлыл æрцауыгъта æмæ уатмæ бахыз-тис.

_ ra vi, it yvi an?

_ we Ran, ege ni da ki dev ma ru sa anT

gu ra ma ilos sab Zel Ta na tri a leb-

dnen.

_ uT xra me o re go gom.

ra Ras izam da da Ten go mac ilos

sab Zlis ken ai Ro ge zi, or Ro be aa Ta va,

fer do bi ai a ra da fo Tol gac lil ka-

kal Tan avi da.

sab Zli dan ise Ti si ci li is mo da,

ge go ne bo da, Car li Cap li nis ki nos

uyu re be no.

Ten gom fic ru lis ka ri Se a Ro da

Se vi da.

imis da nax va ze ua re si xor xo ci at-

yda: tri xis bi Wi Ti va ze gu laR ma ga-

da var da da sa xe da ri viT ay ro yin da,

gi om or Tav xe li mu cel ze ita ca da

Cab Jir da, axar xa re bu li ilo da gu-

ra ma ki er Tma neTs mxre biT mi e xal nen.

mar to mal xa za ij da Cu mad, si ga re-

tis Ca le u li nam wvi ori Ti TiT eWi ra

da Tva leb da el me bu li as lo ki neb da.

`e, ra mag ra da bo li lan?!…~ _ ga i-

fiq ra Ten gom, mag ram xma maR la ara fe-

ri uT qvams. er Txans id ga da si ci li-

sa gan sa xe dab re cil bi Webs usit yvod

aT va li e reb da, me re sab Zli dan ga mo-

vi da da ka ri pi ru Cum rad ga mo i xu ra.

qe Tos maR la sax lSi bu xa ri da en-

To da kox ta, pe wi a ni suf ra ga e Sa la:

yve li, pu ri, mrgvlad mo xar Su li de-

da li, kir ka Ji lo bio da Sem re Si li

pa mid vris mwni li.

Ten gom amo la fu li Ceq me bi ki be ze-

ve ga i xa da, sve li, da bam bu li qur Tu ki

lur sma nze Ca mo ki da da oTax Si Se vi da.

qe Tom saT va les ze mo dan ga mo xe da:

_ mar to mox vel, bi Wo?!

_ ho.

_ mal xa za ra uyav?

_ ar iyo Si na…

_ ma ra vqnaT ex la? _ Se wux da qe-

To.


99

Кето йæм йæ кæсæнцæстыты сæрты ра-кастис:

– Иунæгæй æрбацыдтæ, лæппу?!– Ойы.– Малхазы цы фæкодтай?– Нæ уыдис хæдзары...– Уæдæ ныр куыд? – стыхсти Кето.– Цы хъуамæ кæнæм, сбадæм æмæ хорз

фæцæл кæнæм!– Æз ма ноджы хыссæ дæр скодтон,

къæдорæй хинкъал скæнынæн...– Æмæ сæ скæн, нæ сæ бахæрдзыстæм

æви цы.– Марусаты Гурам та? Гио? Куыд мæ

бауырна æмæ сæ никæй ссардтай?– Нæ, никæй.– Нæдæр Илойы?– Нæдæр Илойы.Кето хъуыдыты аныгъуылд.– Тенго, хъæбул, цы у, уый у, цæй æмæ

Гонджилайы фыртмæ фæдзурæм.– Афардæг уæд ардыгæй! – йæ къух ау-

ыгъта Тенго.– Цæмæн, дæ нывонд, уæдæ, цæмæн...

Исты дæ фæхъæудзæнис?– Фæхъæудзæнис.– Иуылдæр дæ фыды хуызæн дæ, дæ

фыды хуызæн!Тенго балкъонмæ рахызтис, йæ къухтæ

донæй æрыхсадта æмæ Гонджилаты кæртырдæм акастис. Уым нæлгоймаджы кой никуыцæй зындис. Рæхысæй баст стыр куыдз бахизæны хуыссыд æмæ кæрдзыны къæбæры сдæрдта.

Тенго йæ къухтæ хисæрфæнæй асæрфта æмæ фæстæмæ уатмæ æрбаздæхтис.

– Дæ мæгуыр фыд, хъæбул, сæны иу куы рафæлдæхта... – райдыдта дзурын Кето.

– Хорз, гыцци, ма та райдай еныр дæхирдыгонау!

– Хъæбул, æрнымай ма, цас рæстæг ра-цыд, ацы хæдзармæ уазæг куы нæуал æрба-цыд...

– Æмæ цы кæнон, цы саразон æз уый тыххæй?!

_ ra una vqnaT, dav sxdeT da kai pu-

ri vWa moT!

_ me ki dev co mi mov zi le, xa Wos

xin ka li un da mo mex via…

_ ki de vac mo ax vie ra, ver Sev WamT

Tu ro gor ari Se ni saq me.

_ ma ru sa anT gu ra ma? gio? da vi je-

ro, ve ra vin ipo ve?

_ ve ra, ve ra vi na.

_ verc ilo?

_ verc ilo.

qe To Ca fiq rda.

_ Ten go, Svi lo, rac ari, ari, mo-

di, gon ji laS vils da vu Za xoT.

_ mam wydes Ta vi dan! _ xe li aiq nia

Ten gom.

_ ra Ta, ge nac va le, aba, ra Ta…

cxvi ri pi ri dan mo iW re ba?

_ mo iW re ba.

_ ai, ma ma i lav, ma ma i lav!

Ten go ai van ze ga vi da, xe leb ze wya-

li ga da iv lo da gon ji laS vi le bis

ezos gah xe da. iq ka cis Wa Wa ne ba ar

iyo. jaW viT dab mu li qo fa ki sa Cix Si

iw va da pu ris qerqs loR ni da.

Ten gom xe le bi pir sa xoc ze Se im-

Sra la da oTax Si Seb run da.

_ saw ya li ma ma Se ni, Svi lo, Rvi nos

ro ga da i Reb da… _ wa mo iw yo qe Tom.

_ kar gi, de di, nu at yde bi ex la Se-

ne bu raT!

_ bi Wo, aba moT va le, ram de ni xa nia

am sax lSi stu ma ri aRa ra yo fi la…

_ vaa, ka co, ki ara vin iyo Si na da

ra vqna, ra Tav Si qva vi xa lo?!

_ ga dab run de ba is sa co da vi saf-

lav Si… _ xma Si xrin wi ga e ria qe Tos.

Ten go gab raz da:

_ ai, su ro lo ye bi da i xo ko ara,

gon ji laS vils ma inc ar da vu Za xeb!

_ kar gi, Svi lo, kar gi, ge nac va le,

mag ram ka ci ro gor da i lia am xe la so-

fel Si, qa? Tu ara vin ari, Ca di, bi Wo,

tra sa ze _ am vle lia, Cam vle lia, vin

icis, ram de ni mSi er-mwyur va li da dis


100

– Умы бæсты, уыцы мæгуыр лæг не ‘рулæфдзæнис... – кæуынхæццæ хъæлæсæй сдзырд та Ке то.

Тенго смæсты:– Дæ рустæ куы ныттонай, уæддæр Гон-

джилайы фыртмæ нæ фæдзурдзынæн!– Хорз, хъæбул, хорз, дæ нывонд фæуон,

уымæ ма фæдзур, фæлæ ацы егъау хъæуы нæл гой маджы кой раихсыд? Кæд ам ничи-уал ис, уæд дæлæ трассæмæ ныццу, уым цал уæлæмæ æмæ дæлæмæ цæуæг ис, чи йæ зоны, цас æххормаг адæм ис абæстыл, искæй къухыл ныххæц æмæ йæ ракæн...

Тенго иудзæвгар алæууыд æмæ йæ мады æнкъард кæуындзаст цæстытæм сусæгæй каст, стæй йæ фæскъæбут аныхта, дуармæ рахызтис, хуылыдз кæрц йæ уæхсчытыл æрбакодта, резинæ цырыхъхъæтæ скодта æмæ мæстыйæ асинтыл æруадис.

Кæртæй нæма ахызтис, афтæ ма ноджы иу каст фæкодта хæдзарырдæм: «Ех, Кето, Кето!» – йæхинымæры сдзырдта æмæ цъыф фæндагыл дæлæрдæм арастис.

Къæвда æрлæууыд. Гæзæмæ ма æртæхтæ кодта. Трассæйыл гуыз-гуызгæнгæйæ тах-тыс ты хуылыдз хæдтулгæтæ.

Тенго фæндаджы был æрлæууыдис æмæ уæлейæ рацæугæ цъæх «Опелмæ» йæ къух сдардта, фæлæ уый йæ фæрсты афтæ æрсыффыт кодта, гæзæмæ дæр не ‘рсындæг кодта йæ цыд. Афтæ цалдæр хæдтулгæйы урæдта, фæлæ дзы иу дæр нæ баурæдта.

Зыдта йæ, уæдæ йæ нæ зыдта, æмæ афтæ кæй уыдзæнис, фæлæ Кетомæ æмæ уыцы «наркоман» лæппутæм мæстыгондæй йæхи нæ саста – куы иу скъæрæгмæ сдары йæ къух, куы иннæмæ.

Фæстагмæ иу сау «Джипъ» æрурæдта æмæ дзы цалдæр лæппуйы фæрсæгæй ка-стысты.

– Цы хабар у, мæ хæлар? – радзырдта йæм скъæрæг.

– Æвзæр хабар ницы!.. – Уæдæ нæ цæмæн æрурæдтай?– Ницы, мæнæ, – йæ къухтæ

qve ya na ze, da u Wi re xe li vin me sa da

mo iy va ne…

Ten go er Txans id ga da sa xe moR-

ven Til, Tval crem li an de das Cu mad

uyu reb da, me re ke fa mo i qe qa, ga reT

ga vi da, sve li qur Tu ki mxreb ze mo i-

xu ra, re zi nis Ceq me bi Ca ic va da gul-

mo su li ki be ze da eS va.

ezo dan jer ar iyo ga su li, rom

saxls er Txe lac moh xe da: òx, qe To,

qe Too!~ _ Ca i la pa ra ka da alin Wyul

gzas qve moT da uy va.

wvi mas ga da e Ro. od nav Ra win wklav-

da. tra sa ze qSu i liT daq rod nen sve-

li man qa ne bi.

Ten go gzis pir ze ga vi da da ze mo-

dan mo ma val lurj òpels~ xe li au-

wia, mag ram iman ise Ca uq ro la, od na-

vac ar Se u ne le bia. ax la jer imis ukan

mo ma val `be em ves~ aniS na, ga Cer dio,

me re `pe Jo sa~ da ki dev erT òpels~,

mag ram, ra sak vir ve lia, arc er Tma ar

ga u Ce ra.

ico da, ga na ar ico da, rom eg re iq-

ne bo da, mag ram qe To si da im da bo li-

li bi We bis jib rze ar eS ve bo da _ xan

erTs au wev da xels, xan me o res.

bo los di di, Sa vi `ji pi~ ga Ce re bu-

li yo da iqi dan vi Rac bi We bi ga mos-

cqe rod nen.

Ten go ax la Ra mix vda sa ku Ta ri gan-

zrax vis uaz ro bas, da ib na, ke fa mo i qe-

qa, mag ram ra Ra un da eq na.

_ ha, xo mSvi do baa, Zma kac? _ ga mos-

Za xa mZRol ma.

_ mSvi do baa, mSvi do ba!..

_ ma ra iyo, ra ze gag va Ce re?

_ ara fe ri, ara, _ xe le bi ga a sav sa va

Ten gom, _ Se me Sa la, nac no be bi me go-

neT!

_ me re Tva le bi kar qa ga a xi le ra,

Se Ce ma!

Ten gos gul ze cec xli Se mo en To:

_ Se Ce ma da er Tic me ti!

_ e, ro Ja na xe, to?!


101

_ wa di ra, gzas ba ra qa da a ya re!

man qa nis oT xiv ka ri ga i Ro, iqi dan

sul ta lik-ta li ki bi We bi gad mo vid-

nen da Ten gos kes ga mos wi es.

mix vda, rom sa xu ma rod aRar iyo

saq me, mag ram gaq ce va ar ikad ra.

_ Sen ras bla ta ob, bi Wo, aqa? _

hkiT xa er Tma.

Ten go Se iS muS na, is iyo un da epa-

su xa, rom uec rad cxvir Si mZi me muS-

ti mox vda da Tva le bi dan na per wkle bi

gad mo ay re vi na.

_ gam war da Ten go, muS tis dam-

rtymels wel Si Se u var da, brun ze wa-

mo i Ro da as fal tze mTe li Za liT da-

a xeT qa, mag ram sib ra zis gan ver mo zo-

ma da Tvi To nac wa iq ca.

di di, mZi me ba Tin ke bi ec vaT…

Ten go mo i kun ta, wix li rom sa xe-

Si ar mox ved ro da, Tav -pir ze xe le bi

wa i fa ra, mu cels ki mux le bi Ta da ni-

day ve biT icav da.

isi nic, Zi ri Ta dad, Tir kme leb Si

uba gu neb dnen, ze mo dan dah yvi rod nen

da agi neb dnen.

sa nam gu li ar ije res, Ta vi ar da-

a ne bes, me re Ti To wix lic Ca a zi les,

`ji pis ken~ ga iq cnen, Sig Cas xdnen da

ka re be bi mi i ja xu nes.

man qa nam da ib Ruv la, ad gils mos-

wyda, da pa ta rav da, da pa ta rav da da

gaq ra.

Ten go gzis pir ze dar Ca.

wvi mas ga da e Ro. ax la maR li dan

Tov lis wvri li, msu bu qi fif qe bi cvi-

o da da svel as falts zed ad ne bo da.

Se bin de bu li yo. gi or go bis Tvis

bo lo dRe Ram de bo da.

ницызонæджы тылд бакодта, – фæхæццæ мын, зонгæтæ уæ фенхъæлдтон!

– Æмæ дæ цæстытæ дзæбæх байгом кæн, сæрхъæн!

– Тенгойæн фырмæстæй йæ цæстытæ цæхæртæ акалдтой:

– Сæрхъæн дæр дæ æмæ ма æндæр исты дæр!

– Кæсæт ма йæм исчи, цытæ уæнды?!– Уæ фæндагыл афардæг ут æмæ

уæлдæйттæ ма кæнут!Хæдтулгæйы дуæрттæ байгом сты,

уырдыгæй цалдæр бæзæрхыг лæппуйы рахызтис æмæ Тенгойырдæм сæ ных сарæзтой.

Бамбæрста йæ, хъазæн ми кæй нал уыд хабар, фæлæ алидзын йæ сæрмæ не схаста.

– Ды цы уæлдай ныхæстæ кæныс, лæппу? – бафарста йæ сæ иу.

Тенго йæхи сынцъылдтытæ кодта, а ныр дзуапп ратта, афтæ æваст йæ фындзыл уæззау тымбыл къух сæмбæлдис æмæ йæ цæстытæ цæхæртæ акалдтой.

– Тынг амæсты Тенго æмæ тымбылкъух цæвæджы астæуыл йæхи ныццавта æмæ йæ ас фал тыл йæтых, йæ бонæй æртъæпп ла-ста, йæхæдæг дæр йæхи нал баурæдта æмæ æрхаудта. Йæхи ма бæргæ хъахъхъæдта, фæлæ йыл къахæй балæууыдысты. Ца лы-нмæ йæ хорз нæ ныддæрæн кодтой уæдмæ йæ цавтой сæ уæззау хъæбæр батинкæтæй. Стæй рæвдз абадтысты хæдтулгæйыл æмæ æбатары сты.

Тенго фæндаджы былыл баззад хаудæй.Къæвда нал уарыд. Уæлейæ миты

лыстæг, рог гæбынатæ хаудысты бынмæ æмæ асфалты уæлæ тадысты.

Æризæрмилтæ ис. Джеоргуыбайы мæйы фæстаг бон изæр кодта.


Tar gmna

raziaT qumaritovma

102

terbi

qoetebi

axali Targmanebi

* dedao mariam, Sen dagvifare.

laza kostiCi

santa maria, dela salute*

deda maria, mapatie codvils codvebi,

codvis morevSi CaTreuli veRar vcxondebi,

Camomarecxe yovelive bilwi, boroti,

frTebi Seasxi monanie kacis molodins.

momfine Suqi, Seneburi madliT makurTxe,

santa maria, dela salute.

mijobs, Sevudge Sens sasaxles

TaRebqveS burjad

da ver Sevxedo mokamkames me maRla lurj cas,

vidre mduRare, moTuxTuxe qvesknels CavinTqa,

suli da xorcic Cavabaro eSmas da Winkas.

momfine Suqi, Seneburi madliT makurTxe,


jerac kraviviT umankos da

sul mTlad pataras,

keTils borotad misaxavdnen,

RmerTs ki satanad.

muxanaTurad, wveTwveTobiT

mavsebdnen SxamiT,

Tavs miWedavdnen

monaWoriT da monaCmaxiT.

103

mainc aravis arc vwyevli da

arc brals vdeb vinmes,

yovelgvar codvas axla mxolod

Cems Tavze viReb.

momfine Suqi, umsubuqes madliT makurTxe,


ver SeviSnove

movlenili SeniT riJraJad

cidan mosuli

uturfesi qali _ miraJi.

man ganmikurna

umZimesi yvela iara,

mware tkivilma me im dRidan mTlad gamiara.

magram daanTo eWvma

didi koconi mwveli

da Cavlil dReebs axla ukve amaod veli,

Semivrdome da mag uWknobi madliT makurTxe,


didxans gagrZelda

gulisa da gonis Widili,

iWaWeboda mimaluli eSma siciliT.

suyvela Secda, vinc miando trfoba gonebas,

guli da grZnoba gaixada orTav monebad.

davrCi martoka ubadruki da danavsuli,

nawameb qalis miibara ufalma suli.

momiteve da unetares madliT makurTxe,


zogjer imedad mesaxeba misi saxeba,

ciTmovlenili RmerTqaliviT

krZalviT damxedavs.

Wkuas marigebs da miyveba samoTxis ambebs,

irgvliv sinaTlis da sikeTis

Suqs uxvad abnevs.

dRisiT kvlav melis

sinanuli da simartove,

ros misi suli

codvil kacTa sauflos tovebs.

Semivrdome da unetares madliT makurTxe,


erT mSvenier dRes acxaddeba Cemi zmaneba,

saiqioSi mimacilebs Jami Tavneba;

104

iq naTliT mosil sayvarel qals vixilav cxadad,

ugalobeben wmindanebi Cven kvlavac naxvas.

misi Sexeba Cem yovelgvar snebas gankurnavs,

samoTxis bavSvi mivumateb iq myofT sazrunavs.

Seminde codva, umsubuqes madliT makurTxe,


kvlav gaiRviZebs minavluli yvela survili,

gadmoiRvreba sulTa Suqi oqrocurvili,

uxmo ciagiT TviT mnaTobebs aurevs gza-kvals.

misi sxivebi ubnelessac miswvdeba sakans,

rom yovelive misi brwyinvis madliT akurTxos

da siyvaruliT gaanaTos bneli sawuTro.

momfine Suqi, unetares madliT makurTxe,


aleqsa SantiCi

keriis ayra

carieldeba nevesinis*1Wreli velebi,

lomTa akvani, serbiuli eris sanerge;

mSobliur keras rad aoblebT da rad eleviT,

risTvis dauTmeT sanaxebi mtrebs da nar-eklebs?!

gvjeroda misi momavlisa, viT wminda xatis,

viT maradiul sicocxlis da samoTxis bWeTa;

rwmena Canavlda da comiviT gafuvda dardi,

vai, rom Cvens beds Cvenve brmad da ugulod

vWedavT.

* nevesini _ dasavleT serbeTis mxare.

axali Targmanebi

105serbi poetebi

sZinavs momavals, zecas sevdis nisli aburavs.

tiris xatis win gulamoskvniT nekerCxlis gusle,*2

unda rogorme davaRwioT Tavi am burans

da saimedo momavalma mogviswros sulze.

nuTu ar gtkivaT upatrono mindvrebi, zvrebi,

sad Cveni jiSis, Cveni modgmis SiSi CanTqmula,

cixe-burjebi, naSenebi winaparT ZvlebiT,

uistorio, uwarsulo xalxi sad Tqmula?!

aRar bibinebs keriaze cecxli Camqrali,

Cvens mTebs usazRvro sevdisagan bzari gauCndaT,

avi sulebi dafrinaven irgvliv xarxariT,

nasaxlarebi martoobis dardma garuja.

ar gebralebaT darCenili TiTo-orolad

Zmebi, romlebmac ver gawires winaparT miwa.

maTi Semyure aRar galobs laRad torola,

sinaTlis nacvlad kvlav wuxili moJonavs cidan.

ei, serbebo, gons moegeT, Ralatma vukis**3

ar imravlos da ar SebRalos Tqveni saxeli.

damkvidrdebiT da ar datovebT samSoblos, Tuki

mZinar momavals isev vnaxavT Tvalebaxelils.

axla samSoblos obiliCi***4sWirdeba bevri,

sWirdeba meti Tavganwirva, meti atana.

mxolod aseTi SemarTebiT aRdgeba eri.

ver gaixarebs Cvenze mteri da verc satana.

samSoblov, sada xar?!

es ra xania, aRar mikareb,

TandaTanobiT nisliT ivsebi

da ukuneTSi miaqvT civ qarebs

mziT amovsili Seni sizmrebi.

naTliT mosili sad gaqra netav,

sagazafxulo Seni ferebi?

me momavalSi ocnebiT vxedav,

Tavs Suqi gadgas bednierebis.

* gusle _ nacionaluri simebiani sakravi. **vuki brankoviCi _ erT-erTi serbi didgvarovani, romelmac kosovos

brZolaSi Tanamemamuleebs uRalata. ***miloS obiliCi _ legendaruli gmiri, romelmac imave brZolaSi Tavi

gamoiCina, mokla TurqeTis sulTani.

106

axla ki yinavs, mefobs sicive,

Seni tanjuli suli xsnas iTxovs

da es zamTaric ise cimcimebs,

ar Caedinos jer codva TiTqos...

me ki wyaros wyals davlevdi xarbad,

magram, vai rom, yinvad qceula!

Sens namdvil saxes daveZeb axlac

da am RameSi daval eulad.

awevs midamos burusi mrume,

Zexorcieli arsad WaWanebs,

dauflebia ucxo siCume

TovliT Semosil am mTebs, am Walebs...

es ra xania, aRar mikareb,

TandaTanobiT nisliT ivsebi

da ukuneTSi miaqvT civ qarebs

mziT amovsili Seni sizmrebi.

sadResaswaulo Semolocva

irgvliv sanTelis iRvreba Suqi,

Cems martoobas es Tu amSvidebs,

Zveli saaTis tiktiki Cumi

ase Zalian mohgavs maSindels.

gareT yoveli susxiT irTveba,

me ki RuRuna RumeliT vTbebi,

dResaswaulis wina fiqrebma

mogonebebis Seisxes frTebi;

odesRac ise, rogorc am RamiT,

xatis win axlos, iqve sarkmelTan

iwvoda, TrToda sanTeli krZalviT,

irgvliv sakmevlis surnels akmevda.

gavarvarebul Rumelis tkacans

emateboda bavSvTa Jivili,

izmoreboda cugria zantad,

ezos iklebda qari kiviliT.

taxtis maxloblad deda mSobeli,

CvenTvis Sebmuli aTas gansacdels,

ukve momdgari karze SobisTvis

Cven gvikeravda axal tansacmels.

axali Targmanebi

107

da marCenali wvrilSvilis

ofliT,

Cveni mamiko, keTili, gamrje,

ojaxisaTvis RmerTebis toli,

moZalebul Zils ifrTxobda

marjved.

ukravda gusles, mis xmaze qari

CvenTan SemoWras urcxvad lamobda,

bebo ki, xatTan modrekiT mdgari,

RmerTs avedrebda STamomavlobas.

axlac iseve iwvis sanTeli

da Semolocvis Jamic damdgara,

Semoparuli qari sarkmeliT

amaod daqris mtvrian

sakravTan.

da elis xati locvas aRvlenils,

magram ara Cans arsad mlocveli,

gafoTlilia gulSi naRveli,

veZaxi sulebs, droiT mocelils...

usazRvrod mtkiva me simartove,

qaris kivili, mgoni, maSinebs

da, Tu es SiSi ar mimatovebs,

me moCvenebebs vnaxav saSinels.

sizmaria Tu aris sicxade,

Srials iwyeben Zveli wignebi,

gareT burusi wveba miwaze,

gakvirvebuli smenad viqcevi.

TiTqos aTasi Citi afrinda,

SeifrTxiales erTad wignebma.

amis mnaxveli Ramec fanjridan

sul mTlad Wkuidan Secdes, iqneba.

gabrwyinebuli aTasfer SuqiT

danavardoben wignebi wyebad.

ar meCveneba dabneuls Tuki,

erTi maTgani kandelTan wveba.

aJRarundeba suyvela erTxmad,

gaognebuli ver varCev sityvebs,

xmas gaikmenden wignebi erTxans,

mere imaTgan erT-erTi iwyebs:

serbi poetebi

108

risTvis naRvlob da risTvis

fiTrdebi

an ra naRveli gawevs mudamJams,

gadaiyare bneli fiqrebi,

guls CaibeWde Cveni mudara.

Cven martosulTa varT megobrebi

da anTebuli sanTlebi wminda,

aRar movawyenT, vinc mogvigonebs,

xelSi agviRebs da wagvikiTxavs...

momavals, warsuls da awmyos Soris

maerTebeli Cven varT simebi

da RamRamobiT mogvaqvs Soridan

nacnobi sunTqva gardacvlilebis.

mTlad daiferfla xatTan sanTeli

da Semolocvis Jami gavida,

nugeScemuli suli naTeli

axal sicocxles iwyebs Tavidan.

Semodgoma

sicocxles Cvensas idumali bindi eburvis,

sagazafxulo siyvarulsac moeRo bolo,

Seni Tvalebi ar brwyinaven uwindeburad,

maTSi naRveli ilandeba mxolod da mxolod.

rodis aZgerebs kvlav Cvens gulebs trfoba faruli,

Seni Sexeba aRara hgavs ukve adrindels,

neta, sad gaqra Zveli cecxli da siyvaruli,

frTebCamoyrili ocnebebiT sadRa gavfrindeT?

SoriT vixseneb Cavlil alerss, mwvels da vnebians,

xani gagvyavda erTmaneTze Cumi saubriT,

axla, Zvirfaso, Cans, Cvenc sibrZne mogvmatebia,

sakuTar Tavze laparaks rom ase gavurbiT.

Cveni sicocxlis gazafxuli ukve dasrulda,

mwvane vel-mindvrebs dasdgomia Jami mocelvis,

mze siyvarulis Caferflila da gardasula

da axlos moCans sasaflaos Savi borcvebi...

axali Targmanebi

109

boka5*

adriatikis patarZalo, lamazo bokav*,

gaumxeleli siyvaruli Sendami mborkavs,

maRla cisferi abreSumi gadagfenia,

mSvenierebiT dagiCagravs yvela feria.

netamc, Seni zRvis daudegar talRad maqcia,

sul rom gefero, dagikocno kalTa pawia,

mere lovCenze**6gadmodgeba Tavad ufali,

rom Seni Tavi Sevavedro Tavisufali.

misken gafrenil arwivebis sulTa sanacvlod,

iqneba, RmerTma borkilebi Semogacalos,

maSin ki naxe, sixaruliT rom avmaRldebiT,

Tavisuflebis himns gimRerebT Seni talRebi.

Cven kargad viciT

Cven kargad viciT Tu ra mogvelis,

sikvdili Cvenze xels ver aRmarTavs.

es xarebs misca RmerTma uReli,

Tavisufleba _ kacs da samarTals.

ver SegvaCerebs sikvdilis SiSi,

an monobaSi yofna ras gvargebs.

Cven yvela sikvdil-sicocxliT

viSviT,

sikvdil-sicocxles RmerTi ganagebs.

da, viT mdinare gadareuli,

didi miznisken imgvarad mivqriT,

win migviZRveba xalxis rCeuli

kvlav Cvenze dardiT da Cvenze

fiqriT.

da mere, roca Smagi sicocxle

afeTqebuli bolos Caqreba,

saiqiodan isev vibrZolebT

Tavisuflebis gadasarCenad!

* boka _ Cernogoriis erT-erTi ulamazesi adgili zRvis pirze.

** lovCeni _ maRali mTa, iqve.

serbi poetebi

110

nu daujereb

nu daujereb Cems ficiT naTqvams

da nair-nair leqsebs saqebars,

dro yovelives waiRebs, CanTqavs,

umaqnis sityvebs Jami gaqelavs.

nu daujereb, oRondac RamiT,

ros mTvare sxivebs ixmars funjebad,

dagelodebi Sexvedris gancdiT

iebis sunTqviT gamTbar buCqebTan.

mTvaris niSanze CemTan mofrindi,

gulisfancqaliT mogeli isev,

da daRaluli guli lodiniT,

gaigeb, rogor TrTis da gizgizebs.

da siyvaruli _ maSin mixvdebi _

aRar dagidevs leqss da saubars,

mas gulebs Soris trfobis xidebi

dumiliTa da locviT gaubams.

danica markoviCi

•veRaravisTan gamovZebne rame saerTo

da mec, euli, aRaravin ar momindoma,

tanjuli suli ama soflad veRar gaerTo,

awyvetil qarebs Tan mohqonda sevda mindorTa.

mogonebebi gamovixme warsuli gzebiT,

Zvel bilikebze xetiali guliT visurve.

Cavlilma Jamma kvlav aRmanTo Zvelebur gznebiT

da SevigrZeni gardasulis mTeli sisrule.

mware fiqrebSi gaviare saxlis gza grZeli,

Seni suraTi, Seficuli dad simartoves,

mSvidad micqerda mtverSi mosvrils da me

vigrZeni,

Cemi warsulic, momavalic Sen xar martoden.

axali Targmanebi

111

Ralats viT SevZleb siyvarulis ficiT Sekruli,

erTxel naTqvami WeSmariti sityva ar kvdeba.

RvTis yvaviliviT Cemi suli aris erTguli,

xatTan dadebuls surneleba rom ar akldeba...

ioan duCiCi

mzesumzirebi

wuxilad gawevT ca nisliani,

TvalebSi sevdad gikrTiT samyaro,

am ukuRmarTma drois trialma

amdeni urva unda gakmaroT...

aSrialebdiT sibnelis SiSiT

da iwyebT mere sinaTlis qebas:

`is, rac anaTebs, aris RvTis Svili,

Suqze sicocxle arodes qreba~.

vinc aRar eltvis simaRles bnelSi,

ukun qvesknelSi ikeTebs binas,

is Sewyalebas tyuilad elis,

misi codvisgan eSmakic gminavs.

da mefeebi ZaliT uleviT,

romelT winaSe qeds xrida yvela,

dRes am dro-JamiT ganwirulebi

Tavad tiriliT iTxoven Svelas...

mzesumzirebis mzeras elvians

ar gamorCeba ambavi erTic,

mzis amoxdomas Cumad elian

da maTi fiqri sivrceebs erTvis.

jer cxra mTas iqiT isvenebs mze da

sikvdilis SiSiT ileviT uxmod,

nu SeSindebiT, mzis Svilebs zeca

sikvdilic merec Tavisken uxmobs...

serbi poetebi

112

mileta iakSiCi

Rame

saidan moxval, idumalo,

ukuno Ramev?

sad imalebi zafxulis dRis

simxurvaleSi?

iqneb, zRvis fskerze

CaiRvenTe da CaiSlame,

an, iqneb, gaTbobs wyalTa nimfis

Cumi alersi.

mere modixar da lodiniT

gaTangul wyvilebs

Seni dumilis da sibnelis

sxivs unawileb.

avgarozad ki satrfo yelze

kvlav marjnebs gkidebs

da mociage margalitebs mogiZRvnis

kidev...

Sens tans nestis da zRvis balaxis

surneli asdis,

siyvarulisgan dalocvili

maRldebi camdis...

nu aCqardebi, nu isurveb

zRvaSi CaZirvas,

Torem mijnurebs siyvaruli isev

gagvwiravs...

ukve Tendeba, axlosaa

dilis riJraJi,

dRe mobrZandeba mzis dairiT _

xeli, giJmaJi...

ver movaswari siyvarulis

Tasis gamocla

da borot dResTan kvlav momelis

mware gamocda...

Targmna

guliko pirvelma

axali Targmanebi

113

narsel

qrusti

axali Targmanebi

sodomi da gomorimeoTxe wigni ciklidan `gamqrali drois ZiebaSi~

im sodomelebis, romelic ciT movlenilma cecxlma daindo,

STamomavlebis _ qalabiWebis pirveli gamoCena.

qali gomori iqneba,

kaci ki sodomi.

alfred de vini1

* fragmenti romanidan.1 alfred de vini. `samsonis risxva~. SeniSvnebis umetesoba gadmoRebulia frangul

gamomcemloba `galimarSi~ dastambuli wignidan (mTargm.).

ukve sruli sibnele idga xolme,

roca Tbili sastumrodan _ Cem mSob-

liur saxlad rom iqca _ albertinTan

erTad vagonSi vxvdebodi, romlis

fanjrebze areklili lamprebis naTe-

bac tanjviT aqoSinebuli saagarako

matareblis SeCerebebs mianiSnebda _

romeliRac sadgurs vuaxlovdebodiT.

vagonis gamcilebelma sadguris dasax-

eleba gamoacxada, magram me yuri ver

movkari da SeSinebulma, kotari ar

gamomparvoda, vagonis kari gamovaRe,

`erTgule bis~ nacvlad vagonSi qari,

sicive da wvima SemoiWra. sibneleSi

mindori gavarCie da zRvis xmauri Se-

momesma, sadRac dacemul adgilas vid-

eqiT. vidre ̀ birTvs~ SevuerTdebodiT,

albertinma Tavisi oqros neseseridan

sarke amoiRo da Caixeda. pirvelad,

roca qalbatonma verdiurenma vaxSmo-

bis win albertini Tavis mosawesrige-

blad zeda oTaxSi aiyvana, vigrZeni, im

Cem Sinagan Rrma simSvideSi, ukanasknel

xans Cems suls rom daeufla, ucbad

rogor amoZravda SiSi da eWvi, radgan

kibesTan albertins unda davSore-

bodi da sastumro oTaxSi, sadac es

viwro wre ikribeboda, misi momlodine

Secbunebuli vfiqrobdi, Cemi megobari

iq, zeviT, amden xans ras akeTebda, da

saSinlad vRelavdi; meore dRes batoni

de Sarliusgan gavige, romeli neseseri

miaCndaT yvelaze eleganturad, da

karties telegrafiT SevukveTe; axla

es neseseri amoiRo albertinma. es iyo

Cemi simSvidis sawindari, albertinis

mxridan Cemdami gamoCenili didi yu-

radReba. cxadia, igi mixvda, rom qal-

114

baton verdiurenTan misi ganmartoeba

Zalian maRelvebda da vagonSive daiwyo

Tavis mowesrigeba.

bolo TveebSi qalbatoni verdi-

urenis yvelaze erTguli da xSiri

stumari batoni de Sarliu brZande-

boda. mgzavrebi, mosacdel darba-

zebSi Tu donsiis dasavleT baqanze

mWidrod rom idgnen, naTlad xedavd-

nen, rogor Caivlida xolme Caskvni-

li, SavulvaSiani, WaRara, tuCSeRebi-

li kaci, sezonis bolos es SeRebili

tuCebi mTlad ise gamokveTilad aRar

Canda, rogorc zafxulSi, roca ga-

naTebis gamo sisxli gegonebodaT da

sicxisgan dneboda. saagarako matare-

blis vagonisken mimavali Tavs ver

ikavebda (axla ukve Cveulebis gamo,

radgan, masSi aboboqrebuli grZno-

bebis gavleniT, igi umanko gaxda,

anda ufro imitom, rom misi erTgu-

li undoda darCeniliyo), rom Savi

muSebis, samxedroebis da tenisis sa-

TamaSo tansacmelSi gamowyobili ax-

algazrdebi cnobismoyvare, morcxvi

gamoxedviT ar SeeTvalierebina, mere

ki im beris daTafluli ieriT, kri-

alosans rom marcvlavs, an qmarze

Seyvarebuli mokrZalebuli coliviT

Tu znekeTilad aRzrdili qaliSvil-

iviT maSinve xrida Tvals. `erTgule-

bi~ darwmunebuli iyvnen, rom maT ver

xedavda, radgan sxva vagonSi jdeboda

(rogorc odesRac, umravles SemTx-

vevaSi, Tavadis qali SCerbatova), ase

is adamiani iqceva, romelmac ar icis,

kmayofili darCebiT Tu ara imiT, vin-

mem masTan erTad mimavali rom dagi-

naxoT da SesaZleblobas gaZlevT, Tu

moisurvebT, mas SeuerTdeT. pirvel

xanebSi masTan erTad mgzavroba doq-

tors saerTod ar surda, moiTxov-

da, arc Cven gadavsuliyaviT batoni

de Sarlius kupeSi. mas Semdeg, rac

doqtorma samedicino samyaroSi

mniSvnelovani mdgomareoba moipova,

gulzviadi gaxda, sulis siRrmeSi ki

iseTive gaubedavi darCa, axla amay

iers miiRebda, eSmakurad Caicinebda,

sazurges gadaawveboda, lornetiT

skis Sehyurebda; zed etyoboda, eS-

makurad cdilobda, gamoeZala, am

sakiTxze sxvebi ras fiqrobdnen:

`_ Tavadac xvdebiT, marto rom viyo,

Tanac axalgazrda... magram coli max-

lavs da imis Semdeg, rac Tqvengan

gavige, eWvi mepareba, rom misi Cvens

kompaniasTan SeerTeba sasurvelia. _

CurCulebda doqtori. _ ra brZaneT?

_ ikiTxavda qalbatoni kotari. _

araferi. Sen ar gexeba. qalebis

saqme ar aris~, _ pasuxobda doqto-

ri da udidesi kmayofilebiT Tvalis

Cakvras moayolebda, Tan am Tvalis

CakvraSi is faruli dacinvac igrZno-

boda, rac mis tonSic gamosWvioda,

rogoriTac Tavis avadmyofebsa da

mowafeebs elaparakeboda, da imave

mousvenari gamometyvelebiT, uwin

verdiurenebma gonierebis niSnad rom

miiRes, isev CurCuls iwyebda. qalba-

tonma kotarma mxolod ori sityva

gaarCia: `TanamoZmeebi~ da `ybedoba~

da, radgan doqtori pirvel sityva-

Si ebraelTa modgmas gulisxmobda,

meoreSi ki im adamianebs, sityvisTvis

jibeSi rom ar miZvrebian, qalbaton-

ma kotarma daaskvna, rom batoni de

Sarliu ybedi ebraeli iyo. ver mix-

vda, amis gamo baronis sazogadoebas

ratom unda moridebodnen da Tavis

movaleobad miiCnia, radgan am patara

jgufSi ufrosi iyo, moeTxova, mis-

gan Tavi Sors ar dagveWira da Cven

yvela, Zveleburad Sewuxebuli ba-

toni kotaris meTaurobiT, batoni de

Sarlius kupesken daviZariT. batonma

de Sarlium, romelic balzaks kiTxu-

lobda, Cveni gaubedaoba SeamCnia, ma-

gram Tavi ar auwevia. im yru-munjis

msgavsad, sxvisTvis mouxelTebeli

haeris moZraobiT rom xvdeba ukani-

axali Targmanebi

115marsel prusti

dan viRac miaxlovdebao, esec raRac

ga nsakuTrebuli alRos wyalobiT

grZnobda, civad vin eqceoda. aseTi

gamaxvilebuli grZnobis gamo, rac

farTod aris gavrcelebuli, esec wa-

rmosaxviTi avadmyofobebiT itanje-

boda. rogorc nevropaTebi, haeris

msubuq daqrolas igrZnoben Tu ara,

maSinve gadawyveten, es zeda sarTu-

lis fanjaraa Riao, anCxloben da

cxvi ris ceminebas iwyeben, aseve ba-

toni de Sarliuc, Tu vinmes Sewuxe-

bul saxes dainaxavda, daaskvnida, rom

es adamiani mis winaaRmdeg iyo gan-

wyobili. Tumca dabneuli, naRvliani

an mxiaruli saxec rom ar gqono-

daT, batoni de Sarliu rames mainc

moifiqrebda. samagierod, Tu misdami

keTilmosurneobas gamoiCendiT, mis

sulSi wamiTac ar Seipareboda eWvi,

rom mis Sesaxeb Savi xmebi dadioda.

mixvda, rom Tavidan kotari yoymanob-

da, riTic didad gaaoca èrTgule-

bi~, romlebmac verafriT warmoid-

gines, rogor SeamCnia es adamianma,

romelic kupes kuTxeSi iyo mimjdari

da xelSi wigni eWira, baronma axlo-

misulebs xeli gauwoda, kotars ki

sxvanairad moeqca: mis mxares, mis-

almebis niSnad, mTeli taniT daixara

da maSinve gasworda, Sveduri tyavis

xelTaTmniani xeli arc miakara doq-

toris gamowvdil xels. `_ gadavwyv i-

teT, TqvenTan erTad vimgzavroT da

marto ar dagtovoT. es CvenTvis didi

siamovnebaa. _ uTxra barons aler-

sianad moRimare qalbatonma kotar-

ma. _ moxaruli var, _ Tavis dakvriT

civad upasuxa baronma, _ gamixarda,

roca gavige, sabolood gadawyviteT,

Cvens mxareSi dagecaT Tqveni kara...~.

undoda ̀ karavi~ eTqva, magram ebraul

sityvad moeCvena, sawyenad, romelic

amas SeiZleba miniSnebad mieRo, da

sxva sityvis moZebnas Seecada, sxva-

na irad rom vTqvaT, enawyliani ga_

moTqmiT: `_ mindoda meTqva: `Tqveni

penatebi~1 (isic unda SevniSnoT, rom

es RvTaebebic qristianuli ar aris;

igi im religias miekuTvneba, didi

xnis winaT rom mokvda da aRarc mim-

devrebi hyavda, Seuracxyofili rom

darCeniliyvnen). Cven ki, samwuxarod,

saswavlo wlis gamo, imis gamo, rom

doqtors saavadmyofos winaSe sam-

saxurebrivi movaleobebi akisria,

moklebuli varT SesaZleblobas,

xangrZlivi droiT sadme davfuZn-

deT, _ da yuTi aCvena, _ xom xedavT,

Zlier sqesTan SedarebiT ramdenad

ubedurebi varT qalebi. aseT axlo

manZilzec ki, Cveni megobrebi verdi-

urenebi rom cxovroben, iZulebuli

varT, mTeli qoneba Tan vataroT~.

me ki amasobaSi balzakis Txzule-

bas vaTvalierebdi, romelic barons

eWira xelSi. es wigni misi piradi bib-

lioTekidan iyo, amitomac zed ewera:

`me vekuTvni baron de Sarlius~. zo-

gierT mis wignze iseTi gamoTqmebi

iyo miwerili, romelic germantebis

ganmasxvavebel Tvisebebs mowmobda:

Ìn procliis non semper2~ anda `Non sinela-bore3~. momavalSi vnaxavT, rom more-

lis gulis mosagebad es warwerebi

Seicvala. wamis Semdeg qalbatoni ko-

tari im Temaze alaparakda, baronisT-

vis ufro axlobeli rom egona: `_ ar

vici, dameTanxmebiT Tu ara, magram

sagnebze farTo Sexedulebebi maqvs:

Cemi azriT, yvela religia kargia,

oRond adamiani namdvilad religi-

uri unda iyos. im xalxs ar vekuTvni,

vinc... protestantis danaxvisTanave

1 Zveli xalxebis Sinauri RmerTebi.

2 `yovelTvis brZolebSi ara~ (laT.).

3 àraferi, garda Sromisa~ (laT.).

116

cofdeba. _ me maswavles, rom mxolod

Cemi rwmenaa erTaderTi WeSmariti, _

Seepasuxa batoni de Sarliu. `fana-

tikosia, _ gaifiqra qalbatonma ko-

tarma, _ suvani, oRond sikvdilis win

ara, ufro rjulSemwynarebeli iyo,

Tumca is xom monaTluli ebraeli

gaxldaT~. baroni ki, rogorc cno-

bilia, ara marto qristianul sarw-

munoebas aRiarebda, aramed Suasau-

kuneebisdroindeli RvTismoSiSobac

axasiaTebda. misTvis iseve, rogorc

XII saukunis skulptorebisTvis, qris-

tianuli eklesia, pirdapiri gagebiT,

uricxvi arsebebiT iyo dasaxlebuli,

romlebic mas sruliad realurad

warmoedgina: winaswarmetyvelebi, mo-

ciqulebi, angelozebi, yvela juris

wmindanebi gansaxierebulni iyvnen

RvTis sityvaSi; yvela es wamebuli da

swavluli, yvela morwmune taZrebis

karebTan iyrida Tavs da kaTedral-

ebis irgvliveTs avsebda. batonma de

Sarlium mfarvelebad mTavarangelo-

zebi: miqaeli, gabrieli da rafaeli

airCia da xSiradac SesTxovda maT,

misi locvebi mama RmerTis taxtamde

mietanaT. ai, ratom iyo, rom qalba-

toni kotaris Secdomam kargad gamax-

alisa.

religiur Temas Tavi davaneboT

da kidev ramdenime sityva vTqvaT

doqtorze _ parizSi dedis, glexis

qalis mwiri darigebebiT Camosuli

materialisturi mecnierebis Seswav-

las Seudga, rasac did dros uZRv-

nian isini, visac medicinis dargSi

surT karieris gakeTeba; avtoriteti

ki moipova, magram cxovrebiseuli

gamocdileba ver miiRo, amitom iyo,

rom sityva `moxarulis~ azri bo-

lomde ver gaigo da, radgan pativ-

moyvareobam Zlia, gaamayda, bunebiT

ki keTili kaci iyo da am sityvam

naRveli mohgvara: `_ sawyali de Sar-

liu, _ uTxra saRamos cols. _ roca

mis gverdiT davsxediT da Tqva amiT

moxaruli varo, Semecoda. igrZno-

boda, rom marto cxovrobs sacodavi,

ami to mac Tavis damcireba uwevs, nac-

noboba rom gaabas vinmesTan~.

male èrTgulebs~ qalbatoni ko-

taris xelmZRvanelobis moTxovnile-

ba gauqraT, uxerxulobis grZno-

bas ajobes, rac batoni de Sarlius

sazogadoebaSi moxvedril yvela ada-

mians ama Tu im zomiT eufleba. ueWve-

lia, masTan yofnisas yvelas axsend-

eboda, rasac maTi Tanamgzavri ski

mis Sesaxeb mohyva, da mis seqsualur

midrekilebazec fiqrobdnen, magram

es ucnauroba maTi interesis erT-

gvar mimzidvel sagans warmoadgenda.

es ucnauroba yvelafers, rasac bar-

oni ambobda _ arada, mosaubre, di-

axac, SesaniSnavi brZandeboda, oRond

iseT Temebs arCevda, èrTgulebisT-

vis~ miuRweveli rom iyo, amitom mis

Sefasebas saTanadod ver axerxebdnen

_ mwvave elfers aZlevda, amitom mis

gverdiT ufro cnobismoyvare Tana-

mosaubreni, briSoc ki, odnav ga-

fermkrTalebulni Candnen. baronTan

nacnobobis dasawyisSive èrTgulebs~

ar SeeZloT ar eRiarebinaT, rom is

Wkviani iyo. `genialuroba sigiJes es-

azRvreba~, _ ganacxada doqtorma, ma-

gram, roca Tavadis qalma, romelic

TviTganaTlebas gaZlierebulad ewa-

feboda, sTxova, es gamoTqma ganemar-

ta, misi ganvrcoba saWirod ar miiCnia;

garda am aqsiomisa, verafers ityoda,

radgan misTvis genialoba ise naTeli

ar iyo, rogorc tifi anda nikrisis

qari. amwuTas Zalian qedmaRlurad

gamoiyureboda da Zveleburad uz-

rdeli iyo. `_ axla kiTxvebiT nuRa

CamacivdebiT, Tavadis asulo, _ Sea-

wyvetina man, _ me aq zRvaze dasasvene-

blad Camovedi, Tanac verafers mix-

vdebiT, radgan medicinisa araferi

gagegebaT~. Tavadis qalma moubodiSa

axali Targmanebi

117

da gaCumda; mas kotari sayvarel ada-

mianad miaCnda, magram zogjer cno-

bil adamianebs ver gaekarebi. maS ase,

baton de SarliusTan nacnobobis da-

sawyisSive èrTgulebma~ aRmoaCines,

rom is Wkviani iyo, miuxedavad misi

uzneobisa (anda imisa, rac miRebulia,

uzneobad iwodebodes). axla amas an-

gariSs aRar uwevdnen da egonaT, rom

zustad am uzneobis wyalobiT iyo

Wkviani. batoni de Sarlius yvelaze

ubralo azrebi siyvarulze, eWvi-

anobaze, silamazeze, misi uCveulo,

faruli, mdidari da saZageli gamoc-

dilebidan amoRebuli azrebi ̀ erTgu-

lebs~ Tavisi uCveulobiT xiblavda,

im uCveulobiT, romelic moulod-

nelad Cndeba nebismieri saukunis

CvenTvis kargad nacnob dramaturgia-

Si, rusul Tu iaponur piesebSi, rasac

aqauri aqtiorebi TamaSoben. zogjer,

Tu ar esmoda, viRac masze borotad

xumrobda. `Tu baroni konduqtors

mibnedilad Tvals gauSterebs, ma-

Sin daniSnulebis adgilze verasodes

CavalT, matarebeli ukan-ukan wava,

_ CurCulebda moqandake, roca baia-

deris41msgavsi grZelwamwamiani axal-

gazrda konduqtori SeamCnia, romlis

danaxvazec baronma Tavi veRar Seika-

va da miaSterda. _ yuradReba miaqci-

eT, rogor uyurebs. Cven axla saaga-

rako matarebliT ki aRar mivdivarT,

aramed funikulioriT~. da mainc, Tu

baton de Sarlius ver Sexvdebodnen,

Tu maT gverdiT ar ijdeboda es idum-

ali, SeRebili Ripiani kaci, romelic

saeWvo egzotikur zardaxSas hgavda,

nayofs ucnauri suni asdioda da imis

gafiqrebaze, rom misi SeWma mogiw-

evT, ukve guli gerevaT, èrTgulebs~

erTgvari imedgacrueba euflebo-

daT, radgan Cveulebriv adamianebTan

erTad mouwevdaT mgzavroba. èrT-

gulebis~ mamakacTa sazogadoebas ba-

4 sakulto taZris mocekvave qali.

tonma de Sarlium gansakuTrebuli

siamovneba mianiWa mokle manZilze

sen-marten-diu-Senidan, sadac vagon-

Si Cajda, donsieramde, sadac maT mo-

reli SeuerTdaT. vidre mevioline ar

iyo (qalebma, mamakacebis saubrisTvis

xeli rom ar SeeSalaT, moSorebiT Ta-

visi wre Seqmnes), batoni de Sarliu

mourideblad msjelobda im sakiTxe-

bze, rasac ùzneobas~ eZaxian, TiTqos

amiT undoda xazi gaesva, rom msgavs

Temebze saubars ar gaurboda. alber-

tinis iq yofnamac ver SeaCera, Tumca

mas qalTa sazogadoeba ar miutovebia

im mosazrebiT, rom mokrZalebulma

gogonam xeli ar unda SeuSalos mamak-

acTa erTmaneTSi saubars. ar vnervi-

ulobdi, sxva kupeSi rom iyo, CemTvis

mniSvnelovani mxolod is gaxldaT,

CemTan erTad erTi vagoniT rom mgza-

vrobda. aRar miyvarda da aRarc veW-

vianobdi, aRarc imaze vfiqrobdi, im

dReebSi, roca erTmaneTs ver vxvde-

bodiT, ras akeTebda; magram, Tu jer

erTad vmgzavrobdiT, mere saZulveli

xdeboda yovelgvari winaaRmdegoba,

romelsac SeeZlo, CemTvis daefara

misi yovelgvari Ralati, roca qa-

lebTan erTad meore kupeSi gadioda,

adgilze darCenis Zala aRar Semwev-

da, ar vfiqrobdi, rom SeiZleba Tana-

mosaubres swyenoda, vTqvaT, briSos,

kotars an de Sarlius, Cemi gaqceva,

verc avuxsnidi, ratom gavqandebodi,

wamis Semdeg ucbad wamovxtebodi, maT

vtovebdi da iqiT gavqandebodi, raTa

davrwmunebuliyavi, rom meore kupeSi

saZraxisi araferi xdeboda; baton de

Sarlius vinmes SokSi Cagdebisa ar

eSinoda, donsieramde midrekilebebze

laparakobda, drodadro gulaxdila-

dac, rasac piradad arc kargad miiC-

nevda da arc cudad. eSmakobda, cdi-

lobda, Tavisi farTo Sexedulebebis

demonstracia moexdina, darwmunebu-

marsel prusti

118

li iyo, mis qcevebSi `erTgulebidan~

eWvi aravis epareboda. imis imedic

hqonda, rom mTel samyaroSi mxolod

ramdenime kaci moiZebneboda, rogorc

TviTon ambobda, `vinc mis saqmiano-

baSi iyo gaTviTcnobierebuli~. ego-

na, sul oriode kaci Tu Casvwda mis

saidumlos, meti ara, da axla arc

erTi maTgani normandis sanapiroze

ar imyofeboda. saocaria, rom aseTi

SorsmWvreteli, aseTi eWviani kaci

Tavis motyuebiT erToboda. fiqrob-

da, rom im adamianebsac ki, romleb-

sac, misi varaudiT, xelT ase Tu ise

utyuari cnobebi CauvardaT, masze

mainc bundovani warmodgena hqon-

daT da egona, Tanamosaubreebi, imis

mixedviT, rasac Tavad etyoda, masze

azrs Seicvlidnen; Tanamosaubreni ki

mxolod Tavazianobis gamo ukravdnen

kvers. xvdeboda, mis Sesaxeb raRac

vicodi Tu vvaraudobdi, warmoid-

gina, rom STabeWdileba masze ufro

adre Semeqmna, STabeWdileba saerTo

da sakmarisi iyo, ukuegdo romelime

wvrilmani, raTa misTvis daejerebi-

naT, maSin, roca sinamdvileSi erTi

mTlianis codna mudam win uZRvis

wvrilmanebis codnas, amis wyalo-

biT usazRvrod Semsubuqebulia maTi

kvleva da, radgan igi anadgurebs

uCinarobis Zalauflebas, amitom ada-

miani ukve uZluria, ganagrZos imis

dafarva, risi damalvac ase Zalian

unda. roca barons vaxSmad ̀ erTgule-

bidan~ an maTi megobrebidan iwvevda

vinme, eSmakur gzebs irCevda, raTa im

aTiode pirs Soris, Tavad rom asax-

elebda, aucileblad morelis saxel-

ic Caesva, eWvic ar epareboda, rom,

rogorc unda aexsna, mudam sxvadasx-

va mizezi hqonda, ratom aniWebda si-

amovnebas, Tu im saRamos orives mi-

iwvevdnen, saxlis patronebi Tavs ise

aCvenebdnen, TiTqos mis simarTleSi

eWvic ar eparebodaT, maspinZlebi

mSve nivrad xvdebodnen, rom aq mxo-

lod erTaderTi mizezi imaleboda,

mudam erTi da igive, Tumca barons

egona, veravin xvdeboda, kerZod, es

iyo misi morelisadmi siyvaruli.

zu stad aseve moxda qalbaton ver-

diurenTanac, viTom misTvis sruli-

ad naTeli iyo maTi urTierTobebis

safuZveli _ nawilobriv esTetikuri,

nawilobriv humanuri mosazrebebi,

rogorc batonma de Sarlium Tavad

auxsna; qalma mxurvale madlobac ki

gadauxada meviolinesTan am gulis

SemZvreli urTierTobisTvis. magram

ra gancvifrebuli darCeboda baroni,

Tu gaigebda, im dRes, roca stumrad

mosvla daugviandaT, mfarvelma ro-

gor Tqva: `_ axla mxolod im deda-

kacebis Camosvlas veliT!~ batoni de

Sarliu gansakuTrebiT gaocebuli

da rCeboda, radgan la raspelierSi

dRedaRam kapelanis rols asruleb-

da, Sinauri abatisa. zogjer (roca

moreli ori dRe-RamiT Tavisufali

iyo) or Rames miyolebiT aTevda iq.

qalbatoni verdiureni misi iq dar-

Cenisas orives momijnave oTaxebSi

aw venda, Tavisuflad rom egrZnoT

Tavi, da eubnebodaT: `_ Tu dakvras

moisurvebT, ar mogeridoT, myari

kedlebia, Tqvens sarTulze sxva ara-

vin cxovrobs, Cemma qmarma ki magari

Zili icis~. aseT dReebSi batoni de

Sarliu Tavadis qalis dasaxvedrad

sadgurSi midioda, mis winaSe qalba-

toni verdiurenis magivrad bodiSs

ixdida, janmrTelobis mdgomareobis

gamo daxvedra ver SeZloo, eubnebo-

da, Tan mis uqeifobaze ise damajere-

blad laparakobda, rom stumrebi,

ro mlebic masTan saxis jerovani ga-

mometyvelebiT Sediodnen, xmama R la

gamoTqvamdnen gaocebas, roca de ko-

l teamoRebulkabian diasaxliss xe-

davdnen.

saqme is gaxlavT, rom Zalian male

axali Targmanebi

119

batoni de Sarliu qalbatoni ver-

diurenisTvis èrTgulTa~ Soris

yvelaze èrTgulad~, meore Tavadis

qal SCerbatovad iqca. maRal sazoga-

doebaSi misi mdgomareoba am qalba-

tonisTvis cota burusiT iyo mocu-

li, vidre Tavadis qalis mdgomareo-

ba, romelzec fiqrobda, rom arsad

dadioda, garda am `patara birTvisa~,

radgan yvela sxva saloni Zulda da

upiratesobas misas aniWebda. verdi-

urenebisTvis gansakuTrebuli saxis

farisevloba iyo damaxasiaTebeli,

rac imiT gamoixateboda, rom yvelas,

vinc maT Tavis saxlSi ar uSvebda,

mosawyen adamianebs eZaxdnen, xolo

Tavadis qalis qcevas imiTi xsnidnen,

rom maRali wris qalbatoni mosawy-

en adamianebTan ar dadioda, radgan

inteligenturi sazogadoeba ufro

izidavda. mokled, maT Soris, vinc

verdiurenebTan dadioda, inteligen-

turi adamianebis raodenobam iklo.

zRvis sanapiros kurortis cxovreba

im saxifaTo Sedegebamde ar midis,

rac SeiZleba parizSi axal nacnobo-

bas mohyves. ucolod balbekSi Camo-

suli aristokratebi pirvel nabijebs

dgamen da mosawyeni adamianebidan

momxiblav adamianebad iqcevian. ase

moxda princ germantis SemTxvevaSic,

romelic saeWvoa, la raspelierSi

Casuliyo, isic ùcolo kacis mdgo-

mareobaSi~, rom ara dreifusarobis

magnitis yovlisSemZleoba, ramac

princi frTaSesxmuliviT aafrina

goraze, sadac cixe-darbazi idga,

oRond, misda saubedurod, im dRes

mfarveli qali saxlSi ar aRmoCnda.

sxvaTa Soris, qalbatoni verdiure-

ni darwmunebuli ar iyo, rom prin-

ci da batoni de Sarliu erT wres

ekuTvnodnen. batoni de Sarliusgan

araerTxel mousmenia, rom hercogi

germanti misi Zmaa, magram es SeiZleba

avantiuristis trabaxic ki iyo. ro-

gori eleganturic unda yofiliyo

batoni de Sarliu, Tavaziani, ver-

diurenebis èrTguli~, qalbatonma

mainc ver gadawyvita misi da princ

germantis erTad mowveva. skisa da

briSos hkiTxa rCeva: `_ baronisa da

princ germantis erTad yofna gamova?

_ RmerTo Cemo, qalbatono, erT-er-

Tze gabedulad SemiZlia giTxraT...

_ magram erT-erTi CemTvis cotaa,

_ gaRizianebuli xmiT upasuxa qal-

batonma verdiurenma. _ gekiTxebiT:

maTi erTad yofna gamova? _ Znelia

amis Tqma~. qalbatonma verdiurenma

skisa da briSos yovelgvari faru-

li azris gareSe dausva es SekiTxva.

baronis gadaxrebze bevri gaego, ma-

gram, es kiTxva rom dasva, amaze arc

ufiqria, ubralod, undoda scod-

noda, SeiZleboda Tu ara princis

baronTan erTad mowveva, erTmaneTs

Seeferebodnen Tu ara. am Sablonuri

gamoTqmis xmarebisas, xSirad rom

gamoiyeneba aristokratiul wreebSi,

mxedvelobaSi cudi araferi hqonia.

Zalian undoda, princ de germantTan

nacnobobiT gaebrwyina da gadawyvita,

dRis meore naxevarSi saqvelmoqm-

edo saRamoze waeyvana, sadac adgi-

lobriv mezRvaurebs zRvaSi gasvlis

scena unda gaeTamaSebinaT. mere yu-

radReba sxva saqmeebze gadaitana da

princis Tanxleba èrTgulTa~ So-

ris ùerTguless~, barons daavala.

`_ gesmiT, gaSeSebuli ar unda idgnen

virebiviT, aqeT-iqiT unda dadiod-

nen, kargad rom gamoCndes... ar vici,

mezRvaurulad ras eZaxian. Tqven xom

xSirad dadixarT portSi, SegiZliaT,

ise, rom ar gadaiRaloT, repeticiebi

CaataroT. Tqven, barono, Cemze uke-

Tesad SegiZliaT mezRvaurebTan mo-

qceva. Tumca, mgoni, Zalian gadavye-

viT princ de germants. SeiZleba,

sulac Jokeiklubeli sulelia. oh,

RmerTo Cemo, Jokeiklubi Semomelan-

marsel prusti

120

ZRa; Tqven xom, ramdenadac maxsovs, am

klubis wevri xarT, barono! ratom ar

mpasuxobT: Jokeiklubis wevri xarT?

CvenTan erTad gaseirneba ar gnebavT?

ai wigni, sul axlaxan miviRe, Cemi az-

riT, unda dagainteresoT, reJonia5.

mSvenieri saTauri aqvs: `mamakacebs

Soris~.

mixaroda, rom batoni de Sarliu

Tavadis qal SCerbatovas movaleo-

bas xSirad asrulebda, radgan qa-

lbatonTan daZabuli urTierToba

mqonda erTi umniSvnelo, magram se-

riozuli mizezis gamo. erTxel, roca

saagarako matarebliT vmgzavrobdi,

Cveulebriv, Tavadis qal SCerbato-

vasadmi did yuradRebas viCendi, am

dros davinaxe, vagonSi markiza de

vilparizi Semovida. igi princesa

de luqsemburgelTan iyo Camosuli

stumrad, magram me, albertinis na-

x vis1yoveldRiuri1moTxovnilebiT

savsem, erTxelac ver movaxerxe marki-

zasa da misi maspinZlis, samefo gvaris

STamomavlis araerT miwvevaze pasuxis

gacema. bebiaCemis megobris danaxvisas

sindisis qenjna vigrZeni da movaleo-

bis gamo masTan misuls saubari sak-

maod xangrZlivi gamomivida (Tavadis

qali SCerbatova ar mimitovebia). me

xom araferi vicodi imaze, rom markiza

de vilparizi mSve nivrad icnobda Cems

mezobels, magram masTan saubari ar

surda. Semdeg sadgurze markiza de

vilparizi vagonidan Cavida, mere sa-

kuTar Tavs vsayvedurobdi vagonidan

CasvlaSi ratom ar davexmare-meTqi;

davbrundi da Tavadi qalis gverdiT

davjeqi. da am dros _ adamianis sulSi

momxdari gadatrialebis kerZo SemTx-

veva, im adamianisa, romelsac sazoga-

doebaSi aramdgradi mdgomareoba

ukavia da eSinia, rom masze qirdviT

laparakoben, zizRiT eqcevian _ Cem

Tvalwin Tavadis qalis CemTan urT-

ierTobaSi mkveTri cvlileba moxda.

`reviu de de mondis~ kiTxvaSi CaZiru-

li qalbatoni Cems kiTxvebs civad pa-

suxobda, bolos ki gamomicxada, rom

Cem gamo Tavis tkivili daewyo. ver

mivxvdi, ra davaSave. roca davemSvido-

be, Cveulma Rimilma ar gaunaTa saxe,

odnav damikra Tavi, xelic ar gamouwv-

dia da mas Semdeg erTxelac ar gaucia

CemTvis xma. albaT, verdiurenebs

Cemze elaparaka kidec, oRond ar vici,

ra unda eTqva, radgan, rogorc ki vi-

kiTxe, rameSi xom ar gamovadgebi Ta-

vadis qal SCerbatovas-meTqi, orivem

erTxmad ucbad wamoiZaxa: `_ ara! ara!

araviTar SemTxvevaSi! ver itans, roca

vinme misdami Tavazianobas iCens!~ cxa-

dia, verdiurenebs saerTod ar sur-

daT, Tavadis qals wavCxubebodi; man

isini daarwmuna, rom yuradRebis ga-

moCena ar sWirdeboda, radgan misi

suli Sors idga maRali sazogadoebis

amaoebisgan.

sityvam moitana da Tavadis qals

ar vZraxav. aseTi adamianebi yovel

nabijze gvxvdebian. erTxel, romeli-

Rac germantis dasaflavebaze, viRac

cnobilma adamianma lamazi, tanma-

Rali kaci damanaxa da miTxra: `_ eg

germantebs Soris yvelaze ucnauri,

yvelaze axirebulia. hercogis Zmaa~.

utaqtoba gamoviCine da sityva Sevu-

brune _ es batoni saerTod ar aris

germantebis naTesavi, misi gvari fur-

nie-sarlovebia-meTqi. im cnobilma

adamianma zurgi Semaqcia da mas Sem-

deg aRarc momsalmebia.

erTi gamoCenili kompozitori, in-

stitutis wevri, Tanamdebobis piri

da skis nacnobi, gavliT iyo Camosuli

arambuvilSi, sadac misi diswuli qali

cxovrobda, da erT oTxSabaTs verdi-

urenebsac ewvia. batoni de Sarliu

5 anri reJoni (1869-1937) _ frangi politikuri moRvawe.

axali Targmanebi

121

uaRresad Tavazianad Sexvda (more-

lis TxovniT), gansakuTrebiT imitom,

rom imedi hqonda, akademikosi parizSi

daxurul sxdomebze, repeticiebze da

sxva aseT adgilebSi miiwvevda, sadac

mevioline monawileobda. nasiamovneb-

ma, amasTan sasiamovno akademikosma

sityva misca da Seasrula kidec. ba-

roni aRtacebuli darCa yvela im sa-

msaxuriT, romelic akademikosma ga-

u wia (sxvaTa Soris, akademikoss uy-

varda, da uyvarda Rrma siyvaruliT,

mxolod qalebi), xeli rom Seuwyo,

moreli im dawesebulebebSi enaxa, sa-

dac ucxo pirTa Sesvla akrZaluli

iyo; axalgazrda virtuozs SesaZle-

bloba mieca, gamoCenil artistebTan

gamosuliyo da saxeli gaeTqva, amiT

akademikosma mas im koncertSi monaw-

ileobis rekomendaciac misca, mov-

lenad rom unda qceuliyo. baton de

Sarlius warmodgenac ar hqonda, rom

metris gansakuTrebuli madlieri

unda yofiliyo, radgan akademikosma,

romelmac ormagi madliereba daimsax-

ura an, Tu gnebavT, ormagad daaSava,

mSvenivrad icoda meviolinisa da misi

maRali wris mfarvelis urTierTo-

baze. cxadia, maT urTierTobas ar

iwonebda, magram xeli mainc Seuwyo;

TviTon sxva siyvaruls ar aRiarebda,

garda qalis siyvarulisa, romelic

mTeli misi musikis STagonebis wyaro

gaxldaT; xeli Seuwyo, radgan zneobis

sakiTxebisadmi gulgrili iyo; xeli

Seuwyo profesiuli Tavazianobis

gamo, maRali sazogadoebis zrdilobi-

sa da snobizmis gamo. maTi megobrobis

xasiaTi misTvis imdenad naTeli iyo,

rom la raspelierSi pirvelive vaxS-

mobisas skis ise hkiTxa de Sarliusa

da morelze, rogorc mamakacze da mis

sayvarelze: ̀ _ didi xania erTad cxov-

roben?~ da, radgan uaRresad dax-

vewili maRali wris adamiani iyo, imaT-

Tan, vinc gansakuTrebul yuradRebas

uTmobda, am megobrobis Sesaxeb Tavisi

Sexeduleba rom ar gaemJRavnebina,

mzad iyo, im SemTxvevisTvis, Tu more-

lis amxanagebs Soris xmebi gavrcel-

deboda, gaefanta es xmebi da, moreli

rom daemSvidebina, mamaSviluri toniT

eTqva: `_ axla yvelaze ase laparako-

ben~. batons isev yvela samsaxurs uw-

evda, de Sarliu ki fiqrobda, rom es

misi mxridan didi Tavazianoba iyo da

bunebrivic; didi kompozitori arc

garyvnilebis gansaxierebad miaCnda

da arc sikeTisa: saqme is aris, rom

maT saerTo nacnobebSi iseTi naZirala

aravin aRmoCnda, vinc baton de Sar-

lius etyoda imas, rasac misi aryof-

nis dros ambobdnen, iseve, rogorc

erT `moswrebul qaragmas~ morelze.

situacia TiTqos ubraloa, magram im-

as, rasac yvela kicxavs, is, rom dam-

cvels versad naxav da Tqvens yuramde

moaqvT ambavi, rac aqamde ar icodiT,

fsiqologiuri mniSvneloba aqvs. igi

Cvens gonebas sagnebze cru warmodge-

niT damSvidebis saSualebas ar aZlevs,

romlis ZaliTac movlenis garss mis

arsad viRebT. Wori filosofos-ide-

alistis jadosnuri sicqvitiT iqceva

movlenad da Tqven Tvalwin ucbad

Cndeba ukuRma piri. gana batoni de

Sarliu odesme warmoidgenda, rom

misi erTi sayvareli naTesavi qali

ase wamoiZaxebda: `TavSi rogor mo-

givida, rom eme Cemzea Seyvarebuli?

dagaviwyda, rom qali var~. arada, mas

batoni de Sarliu Rrma, namdvili si-

yvaruliT uyvarda. maSin raRad unda

gahkvirvebodaT verdiurenebs, kargi

urTierTobebisa da keTili zraxvebis

imedi rom ar hqonda, arc is unda

gahkvirvebodaT, rasac mis zurgs

ukan laparakobdnen (da aramarto

laparakobdnen, rogorc es SemdegSi

gamoCndeba) da rasac, im susti gamo-

ZaxiliT Tu vimsjelebT, mis yuramde

rom aRwevda, verc ki warmoidgenda.

marsel prusti

122

mxolod verdiurenebi amkobdnen nazi

warwerebiT im warmosaxviT pavilions,

sadac batoni de Sarliu xandaxan Se-

dioda, martos rom eocneba da im war-

mosaxviTi cnebis SinaarsSi SeeRwia,

verdiurenebs rom unda SehqmnodaT

masze. iq iseTi keTilganwyoba, iseTi

guliTadoba mefobda, dasveneba imde-

nad saxaliso iyo, rom batoni de Sar-

liu pavilionSi mxolod Zilis win Se-

dioda, raTa cota xniT mainc moexsna

dardis tvirTi, iqidan ki aucileblad

RimiliT gamodioda. yovel Cvengans

xom ori aseTi pavilioni aqvs: imis

pirdapir, romelic, rogorc gvgonia,

Cveni erTaderTi pavilionia, meorec

dgas, romelsac, rogorc wesi, ver

vxedavT, es namdvili pavilionia, si-

metriuli da CvenTvis kargad nacnobi,

magram sruliad ar hgavs pirvels, misi

ornamentacia, CvenTvis ase moulod-

neli, SegvaZrwunebs, radgan iseTi

mtruli, sazizRari niSnebisgan Sedge-

ba, razec aqamde eWvic ar gvqonda. ba-

toni de Sarliu gaSeSdeboda, Worebis

mopirdapire pavilionSi rom gaevlo

ise, rogorc Sida kibiT adian, sadac

Sesasvleli kari ukmayofilo momma-

rageblebisa Tu daTxovnili mosam-

saxureebis mier datovebuli, nax-

SiriT wawerili uxamsi sityvebiTa da

naxatebiT aris dafaruli. rogorc

ar gvyofnis orientaciis grZnoba,

zogierT frinvels rom gaaCnia, aseve

xilulobis grZnobasac varT mokle-

bulni da sivrcis SegrZnebasac: ase

gvgonia, TiTqos Cven gverdiT arian

adamianebi, romelTa yuradRebac Cven-

zea mopyrobili, am dros isini Cvenze

saerTod ar fiqroben, magram arian

sxvebi, es Cven ar viciT, romlebic

mxolod CveniT arian dainteresebul-

ni. ase cxovrobda batoni de Sarliu,

im TevziviT cxovrobda, romelsac

eqmneba cru STabeWdileba, TiTqos

wyali, romelSic curavs, akvariumis

SuSis kedlebs iqiTac vrceldeba,

da ver xedavs, rom mis axlos, sibne-

leSi, adamiani dgas da uyurebs, ro-

gor curavs, an uaresi, yovlisSemZle

meTevze moulodnel da sabediswero

wamSi, romelic baronisTvis jer ar

damdgariyo (parizSi misTvis aseTi

meTevze qalbatoni verdiureni aR-

moCndeba), daundoblad amoaTrevs im

garemodan, sadac ase kargad cxovrob-

da, da sadRac gadaagdebs. garda ami-

sa, erebSi, ramdenadac isini mxolod

individuumebis krebuls warmoad-

genen, SeiZleba ufro farTo masSta-

bis magaliTebic vipovoT, magaliTebi

sruli, jiuti, gasaocari sibrmavisa.

baton de SarliuSi es sibrmave dro-

dadro imaSi vlindeboda, rom metis-

metad moxerxebuli, Zalze gabeduli

msjelobebiT iqcevda am patara kla-

nis yuradRebas, msmenels Sebrunebas

da ise Cacinebas aiZulebda, mas rom ar

daenaxa; balbekSi amis gamo usiamovne-

bebi ar Sexvedria, arc unda Sexvedro-

da. cila da Saqari mcire raodenobiT,

gulis ariTmia xels ar uSlis adami-

ans, normaluri cxovrebiT icxovros,

TviTon verafers amCnevs da es niSnebi

mxolod eqimisTvis aris moaxloebu-

li katastrofis maniSnebeli. es si-

yvaruli ki, platonuri siyvaruli,

romelic SeiZleba arc iyo platon-

uri, baronze ise moqmedebda, rom

yovel moxerxebul SemTxvevaSi, roca

moreli iq ar iyo, mxolod mis ar-

naxul silamazeze laparakobda: egona,

sxvebi misTvis arasasurvel azrs ar

Cadebdnen, im gaiZvera kaciviT iq-

ceoda, romelmac SiSiT sasamarTlos

iseTi Cveneba misca, erTi SexedviT

misTvis xelsayreli rom ar iyo, ma-

gram am araxelsayrelobis wyalobiT

iqmneba STabeWdileba, rom misi Cveneba

sinamdviles Seefereba da daswavlili

ar aris, im braldebulis Cvenebisgan

gansxvavebiT, romelic mkerdze mjiRs

axali Targmanebi

123

irtyams da mTel monologs warmoTq-

vams, sasamarTlo rogorme Tavis si-

marTleSi rom daarwmunos. donsier-

estidan moyolebuli sen-marten-Se-

namde an ukana gzaze batoni de Sarliu

erTnairi gulaxdilobiT, xalisianad

hyveboda im adamianebze, romlebsac

friad ucnauri midrekilebebi hqo-

daT, Tan umatebda: ùcnauri-meTqi,

vambob da TviTonac ar vici, ratom.

amaSi xom ucnauri araferia~, cdilo-

bda, am damatebiT sakuTari Tavi dae-

rwmunebina, rom am auditoriaSi Tavs

kargad grZnobda. da marTlac, Tavs

kargad grZnobda, radgan icoda, sau-

bris Zafi mis xelSi iyo, msmenelad ki

mdumare, moRimare, mimndobi da kar-

gad aRzrdili xalxi hyavda.

Tu batoni de Sarliu morelis

si lamazeze aRtacebiT ar lapara-

kobda, viTom TviTon ar yofiliyo

am midrekilebasTan, sxvanairad rom

vTqvaT, mis biwierebasTan dakavSire-

buli, am biwierebaze ise laqlaqebda,

TiTqos es nakli Tavad ar hqonoda.

zogjer sagnebs Tavis saxelsac ar-

qmevda. misi balzakis lamaz gada-

sakravs Sevxede da vkiTxe àdamianur

komediaSi~ ra ufro mogwonT-meTqi.

man ki, jer kidev ar ganSoreboda

Ta vis akviatebul azrebs, mipasuxa:

`_ yvelaferi. iseTi miniatiurebic,

rogoric `tureli mRvdeli~ an `mi-

tovebuli qalia~ da `gamqrali ocne-

bebis~ uzarmazari freskebic. rogor?

`gamqrali ocnebebi~ ar wagikiTxavT?

o, ra mSvenieria! magaliTad, is mo-

menti, karlos erera cixe-darbazs rom

Cauvlis da ikiTxavs, es cixe-darbazi

vis ekuTvniso, roca moaxseneben, es

axalgazrda kacis, rastiniakis mamu-

liao, im axalgazrdis, romelic odes-

Rac uyvarda, abats fiqrebi waiRebs,

rasac suvani enamoswrebulad uwodeb-

da òidiposis pederastul naRvels~.

axla lusienis sikvdili! viRacam,

di di gemovnebiT gamorCeulma, aRar

maxsovs, vin iyo, SekiTxvaze, romelma

ambavma daamwuxra cxovrebaSi yvelaze

Zlierad, upasuxa: ̀ _ lusien de riuba-

mpres sikvdilma `brwyinvaleba da si-

RatakeSi~. _ wels, ramdenadac CemT-

vis cnobilia, balzaki isevea mo da Si,

ro gorc gasul wels iyo. _ Caeria

sa ubarSi briSo. _ magram, gavbedav

da, guli unda vatkino balzakis Ta-

yvanismcemlebs, gamogitydebiT, am

mra valsityvian improvizators gada-

sarevi gadmocema aqvs, magram Tqven,

rogorc mgonia, amaod agyavT zecaSi,

igi mudam daudevar mwerlad mimaCnda.

wavikiTxe es ̀ gamqrali ocnebani~, Tavs

Zalas vatandi, xelovnurad vaRviZebdi

Cems aRtacebas, raTa mis Tayvanismce-

melTa rigs SeverTebodi, patiosnad

unda gamogitydeT, rom aseTi paTosiT

dawerili es roman-feletonebi gali-

maTiaa kvadratSi, kubSi (`bednieri

es Teri~, `saiT mivyavarT saxifaTo

gzebs~, `ramdeni ujdebaT moxucebs

si yvaruli~), mudam rokambolis6 said-

umloebebs ufro magonebs, mkiTxve-

lis mier Sedevris meryev simaRleze

ayvanils. _ ase imitom laparakobT,

rom cxovrebas ar icnobT~. _ upasuxa

gu ldawyvetilma baronma, radgan

grZnob da, rom briSo verc mis esTe-

tikas gaigebda da verc sxva mizezebs.

`_ migixvdiT, _ uTxra briSom, _ metri

fransua rables eniT rom vTqva, Tqven,

sorbonelebs, sorbinelebs, sorbune-

lebs7 mimakuTvneT. magram Cemi mego-

brebiviT mwerlisgan moviTxov, rom

Tavis wignebSi gulwrfeli iyos da

6 frangi mwerlis, pier-aleqsis ponson diu terailis (1829-1871) amave saxelwodebis avan-

tiuristuli romanis gmiri.7 ase moixseniebs rable sorbonel Teolog-sqolastikosebs Tavis ̀ gargantua da pantagru-

elSi~.

marsel prusti

124

marTali, im swavlul kacebs ar mi-

vekuTvnebi... _ rables meoTxedi saa-

Ti~8, _ gaawyvetina doqtorma kotarma,

romelsac dabneuli ieri aRar hqonda

da mcodne adamianis saxe mieRo. `_ ...

roca o’buas saabatos wesdebis mixed-

viT vikont de Satobrianis, didi man-

Wia vinmes, xelmZRvanelobiT mwerlur

aRTqmas adebineben da humanistebis

mkacr wesebs mihyvebian, vikonti de

Satobriani... _ Satobriani vaSliT?9

_ gaawyvetina doqtorma kotarma. _

mTeli saZmos meTauria~. _ ganagrZo

briSom, romelmac doqtoris xumroba

ar aitaca, doqtori ki profesoris si-

tyvebma Secbunebuli datova da baton

de Sarlius mousvenrad gadaxeda. gu-

lis siRrmeSi kotarma briSo gakicxa,

misma kalamburma ki Tavadis qal SCer-

batovas nazi Rimili gamoiwvia. ̀ _ pro-

fesorma dagvimtkica, rom Camoyalibe-

buli skeptikosis RvarZlian ironias

yovelTvis aqvs warmateba~, _ Tava-

zianobis gamo ufro Tqva, imitomac,

rom danarCenebisTvis eCvenebina, doq-

toris ̀ sityva~ SeumCneveli ar darCe-

nia. ̀ _ brZeni Zalauneburad skeptiko-

sia, _ Tqva doqtorma. _ ra vici? ̀ Sei-

can Tavi Seni~10, aswavlida sokrate.

da es sworia. zedmetoba yvela dargSi

naklia. magram sibrazisgan vfiTrdebi,

rogorc ki vifiqreb, rom es sakmari-

si aRmoCnda, sokrates saxeli dRemde

didebiT mosili darCeniliyo. arsebi-

Tad, ras warmoadgens misi swavleba?

iq gansakuTrebuli araferia. Sarkom

da sxvebma aTasjer ufro Rirebuli

Sromebi datoves; yovel SemTxvevaSi,

raRacas mainc eyrdnobodnen, Tundac

imas, rom Tvalis gugis reaqciis Ses-

usteba saerTo damblis simptomia,

magram axla isini aRarc ki axsovT.

arsebiTad, sokrateSi gansacvifre-

beli araferia. iseTebs, rogoric is

iyo, saqme ar hqondaT, mTeli dReebi

seirnobdnen da kamaTobdnen. es is-

evea, rogorc ieso qristesTan: `gi-

yvardeT erTmaneTi~, didebuli naTq-

vamia. _ Cemo megobaro... _ Seevedra

qalbatoni kotari. _ aba ra, Cemi coli

protests acxadebs. eseni xom yvelani

nevrasTenikebi arian. _ Zvirfaso doq-

toro, saerTod ara var nevrasTeniki,

_ aRSfoTda qalbatoni kotari. _ ras

hqvia, ara xar, roca Svilis avadmyo-

foba maSinve uZilobas ggvris? gana ar

vaRiareb, rom sokrate da misTanebi

umaRlesi kulturis interesebisTvis

aucilebelia, raTa talantebi gvamS-

venebdnen. pirvelkurselebs mudam am

sityvebs veubnebi: Seican Tavi Seni.

roca biZia buSarma es gaigo, Zalian

momiwona, _ ar mivekuTvnebi im ada-

mianebis momxreTa jgufs, romlebic

aRiareben _ forma formisaTviso,

leqsebis riTmebSic xelmoWerili ara

var, _ ganagrZo briSom. _ da mainc,

`adamianuri komedia~, romelSic Za-

lian cota ram aris adamianuri, ar

SeiZleba im nawarmoebebs mivakuTnoT,

sadac xelovneba maRldeba Sinaarsze,

rogorc is cinikosi ovidiusi ityo-

da. dae, iq SevCerde, sadac ori gza

iyreba, erTi medonis11 samwysosken mi-

mavali, meore ki ferneis12 savanisken,

mgelTa velidan13 orive erTi manZil-

8 es frTiani gamoTqma ukavSirdeba rables cxovrebis im epizods, roca parizisken mimavali

mwerali Cafrebma daiWires da TxuTmeti wuTi misces mZime mdgomareobidan gamosasvle-

lad.

9 tafamwvris (ufro xorcis) recepti.

10 delfosSi apolonis taZris warwera, romelic sokrates filosofiis qvakuTxedad iqca.

11 igi erTi SexedviT oficialur eklesiasTan Serigebulma rablem miiRo.

12 mamuli SveicariaSi, sadac 1759 wlidan cxovrobda volteri.

13 adgili parizTan axlos, sadac Satobrianma Tavisi cxovrebis bolo wlebi gaatara.

axali Targmanebi

125

iT daSorebuli, sadac rene pirvelm-

RvdelmTavris movaleobas asrulebda

da mtkice xeliT marTavda, da Jar-

didan14, sadac abdaubdis mqadagebeli

onore de balzaki Tavisi poloneli

qalisTvis15 dauRalavad Wyapnida qa-

Raldebs. _ rac unda ilaparakoT,

Satobriani aqamde cocxalia, bal-

zaki ki didi mweralia, _ SeekamaTa

batoni de Sarliu; is jer kidev xe-

lovnebaze im Sexedulebebis gavlenis

qveS iyo, romelsac suvani misdevda,

da briSo aRizianebda. _ balzakma is-

eTi vnebebic Seicno, sxvebisTvis rom

ucxoa da, Tu maT gagebas cdiloben,

mxolod imitom, rom dagmon. aRar

SegaxsenebT misi nawarmoebis, ̀ gamqra-

li ocnebebis~ ukvdavebas, `saracini~,

`oqrosferTvaleba gogona~, `vneba

udabnoSi~, TviT `warmosaxviTi sayva-

relic~ ki Cems simarTles amtkicebs.

roca suvanTan balzakis ̀ arabunebriv~

mxareze vlaparakobdi, man miTxra:

`tenis16 Tanamzraxveli xarT~. ar

maqvs pativi, baton tens vicnobde, _

ganagrZo de Sarlium, romelsac au-

taneli Cveuleba hqonda _ didi mwer-

lebis gvarebisTvis sruliad zedmeti

sityva `batoni~ miematebina, iseve,

rogorc, sxvaTa Soris, sxva maRali

wris adamianebsac. etyoba, miiCnevdnen,

rom amiT pativs miagebdnen maT anda,

SeiZleba, manZilis dasacavadac, raTa

xazi gaesvaT, rom maT ar icnoben, _

ar vicnob baton tens, magram CemTvis

didi pativia, rom igive azri maqvs,

rac mas~. miuxedavad imisa, rom maRali

wris suleluri Cveulebebi baton de

Sarlius Tavgzas ubnevda, mainc Zalian

Wkviani kaci iyo; misTvis uCveulo ar

iqneboda, Tu gaigebda, rom romeli-

Rac didi xnis winandeli qorwinebiT

misi ojaxi balzakebis ojaxs naTesavad

moxvdeboda, gaixarebda (rogorc bal-

zaki gaixarebda), magram am sixaruls

ise gamoxatavda, momxiblav Semwynare-

blobad miiRebdiT.

zogjer sen-marten-diu-Senis mom-

devno sadgurSi vagonSi axalgazrdebi

amodiodnen. batoni de Sarliu Tavs

ver ikavebda, maTTvis Tvali ar Seev-

lo da, radgan sasxvaTaSorisod da

farulad iyureboda, amitom maTdami

am yuradRebaSi uCveulo araferi if-

areboda, rac sinamdvile ar iyo; Sei-

Zleba gefiqraT, rom maT icnobda da,

Tumca msxverplis gaRebaze mainc mid-

ioda, vidre Cvenken Semobrundeboda,

uneburad sakuTar Tavs amJRavnebda,

im bavSvebiviT, romelTa mSoblebic

waCxubebulni arian da misalmebasac

ukrZalaven, erTmaneTTan Sexvedrisas

ki ar SeuZliaT, Tavi ar awion, Tumca

ician, aRmzrdelisgan saxazavis dar-

tyma ar ascdebaT.

roca batonma de Sarlium `olim-

pos mwuxarebisa~ da `brwyinvaleba da

siRatakis~ erTmaneTTan Sejerebisas

berZnuli sityvebi ixmara, skim, bri-

Som da kotarma RimiliT gadaxedes

erTmaneTs, oRond ara imdenad damci-

navi, ramdenadac kmayofilebis ga mo-

mxatveli RimiliT, rogorsac is ada-

mianebi miiRebdnen, maTTan savaxSmod

mjdar dreifuss Tavis sasamarTlo

procesze laparaks rom aiZuleben

anda imperatricas Tavisi dedoflo-

bis Sesaxeb moayoleben, isev amave Te-

maze undodaT saubris gagrZeleba,

magram ukve donsiers vuaxlovdebo-

diT; donsierSi ki moreli Semogvi-

erTda. misi daswrebiT batoni de Sar-

liu yvelafers, rasac ambobda, ukve

kontrols uwevda da, roca skim kar-

14 adgili, sadac cxovrobda balzaki.

15 igulisxmeba balzakis coli evelina hanska (1801-1882).

16 ipolit adolf teni (1828-1893) _ frangi filosofosi, mwerali da istorikosi.

marsel prusti

126

los ererasa da lusien de riubam-

pres siyvarulze moisurva laparakis

gadatana, baronis saxem ukmayofilo,

gamoucnobi da mkacri gamometyvele-

ba miiRo, im gamkicxavi mamis saxe, misi

qaliSvilis daswrebiT uxams sakiTxe-

bze rom saubroben. ski ar wynarde-

boda, maSin batonma de Sarlium xmas

auwia, maT albertini daanaxva, ro-

melic qalbaton kotarTan da Tava-

dis qal SCerbatovasTan saubriT iyo

garTuli da Cven xmas verc gaigebda,

da iseTi adamianis mravalmniSv ne lo-

vani, faruli azri Cado Tavis si-

tyvebSi, vinc moisurva, am uzrdels

Wkua aswavlos, da Tqva: `_ mgoni

droa, am axalgazrda gogonasTvis

uf ro saintereso rameze vilapara-

koT~. mSvenivrad mivxvdi, misTvis ax-

algazrda gogona albertini ki ara,

moreli iyo; mere, roca yovelgvari

qaragmis gareSe mTxova, morelis das-

wrebiT aseTi saubari aRar gagvemar-

Ta, davrwmundi, rom maSin marTali

viyavi. `_ iciT, _ masze laparaki rom

wamoiwyo, im dros miTxra, _ moreli

is ar aris, vinc Tqven ggoniaT: sru-

liad wesieri, Wkviani da Zalian se-

riozuli Wabukia~. batoni de Sar-

lius sityvebidan gamodioda, rom

garyvnilebas axalgazrda kacebisT-

vis iseTive sastik saSiSroebad miiC-

nevda, rogorc qalebisTvis prosti-

tucias, da morelze laparakisas ise

ixmara sityva `seriozuli~, rogorc

patara muSa gogos daxasiaTebisas ix-

marda. maSin briSom, saubari rom sxva

Temaze gadaetana, mkiTxa, didxans va-

pirebdi Tu ara enkarvilSi darCenas.

ramdeni ar vuCiCine, enkarvilSi ki

ara, balbekSi vcxovrob-meTqi, vera-

feri Sevasmine, mudam eSleboda, mis-

Tvis enkarvili da balbeki erTi da

igive iyo, orive zRvispireTi gaxl-

daT. adamianebs xSirad mxedvelobaSi

erTi aqvT da sxvas amboben. erTi sen-

Jermeneli qalbatoni, roca Cemgan

hercoginia de germantze raRacis ga-

geba undoda, ganuwyvetliv mekiTxe-

boda, didi xania zinaidi Tu orian-

zinaidi ar ginaxavTo, ramac pirve-

lad sagonebelSi Camagdo. hercoginia

de germants marTlac hyavda naTesavi

oriani da gaugebrobis Tavidan asac-

ileblad hercoginias orian-zinaidis

eZaxdnen. iqneb, adre enkarvilSic iyo

sadguri da iqidan balbekSi ekipaJe-

biT dadiodnen. `_ raze laparakob-

diT? _ mkiTxa gaocebulma albertin-

ma, roca SeamCnia, rogor aifara ba-

tonma de Sarlium saxeze ojaxis me-

Tauris zviaduroba. _ balzakze. _

iCqara pasuxi baronma, _ Tqven am saR-

amos zustad princesa de kadinianis

kaba gacviaT; is ki ara, vaxSamze rom

ecva, meore~. es msgavseba imiT aixs-

neba, rom albertinis kabis arCevisas

im gemovnebiT vixelmZRvanele, ro-

melic mas elstirma Camouyaliba,

mkacr formebs didad rom afasebda,

SeiZleboda, misTvis inglisuric gve-

wodebina, rom ara franguli sinazisa

da sirbilis Tanazomiereba. elstiri

xSir SemTxvevaSi nacrisfertonebSex-

amebul kabebs aZlevda upiratesobas,

rogorc diana de kadiniani. mxolod

baton de Sarlius SeeZlo alberti-

nis kabebis WeSmariti Rirebulebis

SemCneva; misi Tvali maSinve poulob-

da imas, rac samosSi iSviaToba iyo,

Rirebuli; arasodes eSleboda qsovi-

lis saxeli, uSecdomod cnobda, visi

naxelavic iyo. oRond qalis tualet-

Si meti feradovneba da brwyinvaleba

uyvarda, vidre amas elstiri miiCnev-

da dasaSvebad. ai, ratom iyo, rom im

saRamos albertinma naxevrad gaxare-

buli, naxevrad Sewuxebuli mzera me-

srola da Tavisi katiseburi, mo var-

disfro cxviri Zirs dauSva. da, ra d-

gan nacrisferi krepdeSinis kabis ze-

moT nacrisferi Seviotis Jaketi mWi-

axali Targmanebi

127

drod hqonda Sekruli, marTlac ise-

Ti STabeWdileba iqmneboda, TiTqos

nacrisferebSi iyo gamowyobili. Tva-

liT maniSna, Jaketis gaxdaSi, mere

isev CacmaSi davxmarebodi, naoWiani

saxeloebis gasworeba Tu aweva undo-

da da Jaketi amitom gaixada da,

radgan saxeloebi Zalian rbili vard-

isferi, ferwasulad cisferi, momwva-

no, Savmoiisfro iyo, ise Canda, Ti-

Tqos nacrisfer caze cisartyela

gabrwyinebulao. albertinma ar ico-

da, moewoneboda Tu ara es barons.

`_ oo, _ aRtacebiT wamoiZaxa batonma

de Sarlium, _ es xom sxivia, ferTa

prizma! gilocavT. _ amas unda vumad-

lode yvelafers, _ sayvareli Rimil-

iT Cemze moaniSna albertinma; uyvar-

da, roca Cems saCuqrebze sayovelTao

yuradRebas miapyrobda. _ mxo lod im

qalebs eSiniaT naTeli ferebis, visac

wesierad Cacmis Tavi ara aqvs, _ ga-

nagrZo batonma de Sarlium, _ Sei-

Zleba, myvirala ferebis kaba Caicva

da vulgaruli ar gamoCnde, SeiZleba,

rbil tonebSi gadawyvetili kaba Ca-

icva da mainc gamoirCeode. Tqven

mizezi ara gaqvT, iseTi gulgatexili

saxe miiRoT, rogoric qalbaton de

kadinians hqonda; mis nacrisfer kabas

d’arTezisTvis unda mieniSnebina, rom

diana cxovrebaze gulgatexili iyo~.

kabebze laparakiT dainteresebulma

albertinma baton de Sarlius princ-

esa de kadinianis ambebis gamokiTxva

dauwyo. `_ oo, es saucxoo ambavia, _

meocnebe ieriT warmoTqva baronma. _

vici is baRi, sadac diana de kadiniani

qalbaton d’esparTan erTad das-

eirnobda. es erTi Cemi naTesavi qalis

baRia. _ naTesavi qalis baRs, iseve

rogorc mis genealogias, SeiZleba

Cveni brwyinvale baronisTvis hqondes

fasi, _ uCurCula briSom kotars. _

magram Cven ra SuaSi varT? im baRSi

seirnobis ufleba ar gvaqvs, arc im

qalbatons vicnobT da arc titulo-

vani xalxi varT~. briSos ver war-

moedgina, rom SeiZleba, kabebiT an

baRiT ise dainteresde, rogorc xe-

lovnebis na warmoebiT da rom batoni

de Sarliu axla zustad iseT baRs xe-

davda, rogoric balzakTan qalbato-

ni de kadinianis patara xeivnebi iyo.

`_ Tqven xom mas icnobT, _ mxedvelo-

baSi Tavisi naTesavi qali hyavda da

Cems moxibvlas Seecada, ise mommarTa,

rogorc im adamians, romelic am

klanSi ar Sedioda da imave wres

ekuTvnoda, romelsac TviTon de Sar-

liu anda, yovel SemTxvevaSi, im ada-

mians mainc, romelic am wreSi tri-

alebda. _ Tqven, albaT, markiza de

vilparizTan ginaxavT igi. _ markiza

de vilparizTan, romelic cixe-dar-

baz bokres mflobelia? _ hkiTxa daZ-

abulma briSom. _ diax, nuTu erTma-

neTs icnobT? _ mSralad ikiTxa ba-

tonma de Sarlium. _ ara, _ upasuxa

briSom, _ magram Cemi megobari nor-

pua yovel wels Tavisi Svebulebis

naxevars bokreSi atarebs. zogjer

werilebs iq vwerdi~. megona, morel-

isTvis saintereso iqneboda da vuTx-

ari, rom batoni de norpua mamaCemis

megobari iyo. morels saxis erTi na-

kvTis moZraobiTac ar gaumJRavnebia,

rom Cemi naTqvami gaigo; mas miaCnda,

rom Cemi mSoblebi umniSvnelo adami-

anebi iyvnen, papaCemze dabla mdgomni,

im papaze, visTanac mamamisi kamerdin-

erad muSaobda, papas ki, Tavisi naTe-

savebisgan gansxvavebiT, marTla uy-

varda msaxurebis `Seviwroeba~, Tumca

mis xsovnas mainc mowiwebiT inaxavd-

nen. `etyoba, qalbatoni de vilparizi

marTlac saocari qalia; sxvisi naTq-

vamiT Tu vimsjelebT, Torem arc me

da arc Cems kolegebs ar gvinaxavs,

batoni de norpua institutSi yvelas-

Tan Tavaziani da guliTadia, magram

markizasTan arc erTi Cvengani ar wa-

marsel prusti

128

rudgenia. vici, rom mxolod Cvens

megobar tiuro-danJens17 iRebs stum-

rad, romlis ojaxsac didi xnis na-

Tesaoba akavSirebs markizas ojaxTan,

da kidev gaston buasies18 _ masTan

nacnobobis survili mis erT-erT sa-

muSaosTan dakavSirebiT gamoTqva,

ro melmac gansakuTrebulad daainte-

resa. erTxel masTan ivaxSma kidec da

moxibluli dabrunda. magram qalba-

toni buasie ar miiwvia~. am saxelis

gagonebaze morelma mgrZnobiared ga-

iRima: `_ ah! tiuro-danJeni! _ momi-

brunda da iseTive gaTamaSebuli in-

teresiT miTxra, rogoradac sul ax-

laxan gulgriloba gaiTamaSa markiz

de norpuasa da mamaCemis xsenebisas. _

tiuro-danJeni da papaTqveni iseTi

guliTadi megobrebi iyvnen! roca

romelime qalbatoni akademiaSi arCev-

nebTan dakavSirebul sazeimo sxdo-

maze centrSi dajdomas moisurvebda,

papaTqveni ambobda `tiuro-danJens

mi vwer~. da, cxadia, qalbatons mosa-

wvevs maSinve ugzavnidnen. mSve nivrad

mogexsenebaT, tiuro-danJeni papa-

Tqve nisTvis uaris Tqmas ver bedavda,

radgan usiamovneba ar as c de boda.

TavSesaqcevi ambebi maxsendeba bua-

sies saxelTan dakavSirebiTac: pa-

paTqveni qalbatonebisTvis saaxalw-

lo saCuqrebs imaTTan yidulobda.

zustad vici, isic ki maxsovs, vis ava-

lebdnen~. rogor ar ecodineba, roca

mamamiss avalebdnen! papaCemze more-

li aseTi grZnobiT imitom laparako-

bda, rom icoda, germantebis saxlSi

da rCenas, sadac bebias daJinebuli

su rviliT CavsaxldiT, aRar vapireb-

diT. zogjer erTmaneTs velaparake-

bodiT, rogor gadavidodiT am saxli-

dan. gadasvlis Taobaze Sarl more-

lis rCevebs rom mivxvdeT, mxedvelo-

baSi unda miviRoT is, rom uwin pa-

paCemi malerbis bulvaris nomer 40a

saxlSi cxovrobda. da, radgan papa

adolfTan xSirad davdiodiT im sa-

bediswero dRemde, roca masTan Cemi

mSoblebi wavaCxube _ maT xom vardis-

ferebiani qalbatonis ambavs movuyevi,

Cveni nacnobebi ukve ara `Tqvens pa-

pasTan~ ambobdnen, aramed, ubralod,

`nomer 40a~-d moixseni eb d nen. dedaCe-

mis naTesavi qalebi, Ti Tqos swored

ase unda iyoso, ise it yodnen: àh,

kviraobiT kaci ver gnaxavT, Tqven

xom òrmoca~-Si vaxSmobT~. Tu rome-

lime naTesavi qalis naxvas vapirebdi,

mirCevdnen jer òrmoca~-Si Semevlo,

raTa papas ar swyenoda, pirvelad is

rom ar vnaxe. es saxli misi sakuTreba

gaxldaT da unda giTxraT, rom

mdgmu rebis arCevisas Zalian mom-

Txovni iyo: binebs mxolod megobre-

bze aqiravebda an imaTze, vinc mere

megobrebi unda gamxdariyvnen. pol-

kovniki baroni de vatri masTan sig-

aris mosawevad yo veldRe Sedioda,

ase ufro advili iyo remontis ga-

keTebaze misi daTanxmeba. Tu SeamCnev-

da, vinmem fanjaraze TeTreuli an

xaliCa gafina, saSinlad brazdeboda,

imaze ufro swrafad aiZulebda TeT-

reulisa Tu xaliCis Camoxsnas, vidre

amas axla aRweven wesrigis damcvele-

bi. saxlis nawils aqiravebda, mxolod

or sarTuls itovebda da sajinibos.

adamianebma icodnen, rom papas sia-

movnebda, roca eubnebodnen saxlSi

sanimuSo wesrigi gaqvTo; aRfrTo-

vanebulebi iyvnen `pa tara binebis~

komfortiT da isic pasuxis gareSe

iRebda am qebas. `patara binebi~ marT-

lac komfortuli iyo (papa maSindel

yvela teqnikur SesaZleblobas iye ne-

b da), oRond gansakuTrebuli araferi

17 pol tiuro-danJeni (1837-1913) _ frangi istorikosi.18 gaston buasie (1823-1908) _ frangi arqeologi.

axali Targmanebi

129

hqonda, magram papa darwmunebuli br-

Zandeboda, rom binebi keTilmowyobi-

lia da Tavis kamerdiners, cols, me-

etlesa Tu mzareulsac STaagonebda,

rom mTel parizSi mis saxlze ukeTes-

ad gawyobili saxli ar arsebobda,

Tumca moCvenebiTi mokrZalebiT `Cems

patara bunags~ eZaxda. Sarl morelic

am azriT izrdeboda. merec ar Seucv-

lia azri. maSinac ki, roca vagonSi

vinme sxvas vetyodi, SesaZloa, sa-

cxovreblad sxvagan gadavideT-meTqi,

ukve Rimils iwyebda, SeTqmuliviT

Tvals Camikravda da ityoda: `netav,

rame iseTi iSovoT, rogoric `ormo-

cia~ iyo! yvelasTvis kargi iqneboda!

papaTqvenma es kargad icoda. darw-

munebuli var, mTel parizSi ̀ ormoca~-

ze ukeTesi araferi moiZebneba~.

im naRvliani gamometyvelebiT,

ro goriTac batoni de Sarliu princ-

esa de kadinianze laparakobda, mivx-

vdi, aramarto Tavisi naTesavi qalis,

romelsac saerTod ver itanda, pata-

ra baRi gaaxsenda. igi Rrma fiqrebSi

CaiZira, mere, TiTqos sakuTar Tavs

mimarTao, wamoiZaxa: ̀ _ princesa de ka-

dinianis saidumloebebi! ra Sedevria!

ra Rrmad unda icnobde adamianis

guls, rom dianas mtanjavi SiSi, ga-

fuWebuli reputacia ase aRwero da

sayvarel adamianamde miitano! adami-

anebisTvis es odiTganve damaxasiaTe-

belia, Tumca SeiZleba zedapirula-

dac Candes, magram adamianTa farTo

wres ki ipyrobs es grZnoba!~ batoni

de Sarlius tonSi naRveli JRerda da

mainc igrZnoboda, rom am naRvelSi

iyo raRac misTvis momajadoebeli.

cxadia, baton de Sarlius naTlad

ver warmoedgina, misi midrekile-

bebis Sesaxeb bevrma Tu icoda, magram

raRac droidan imis gafiqrebazec

ki TrToda, rom, rogorc ki parizSi

morelTan erTad dainaxavdnen, mo-

relis ojaxi aumxedrdeboda da misi

bedniereba1dasruldeboda.1aseTi

SesaZlebloba Tvalwin udgeboda,

rogorc misTvis raRac ukiduresad

usiamovno da damamZimebeli. magram

baroni artistuli bunebis mZlavri

adamiani iyo. da axla, roca Tavisi

mdgomareoba balzakis mier aRweril

mdgomareobas Seujera, Tavi TiTqos-

da romans Seafara da Tavisi sulieri

tkivilis dayuCeba imaSi pova, rasac

suvani da sen-lu `Zalian balzakise-

burs~ daarqmevdnen. princesa de ka-

dinianTan Sejereba advilad gamou-

vida, radgan Cvevad hqonda, azro-

brivad erTi Seecvala meoreTi, da

es unari araerTxel gamouyenebia.

sakmarisi iyo, siyvarulis sagani qali

axalgazrda mamakaciT Seecvala, rom

axalgazrda adamianebTan urTierTo-

bebic maSinve iseve rTuldeboda,

rogorc qalsa da kacs Soris urT-

ierTobebi rTuldeboda Zlivs dawye-

buli satrfialo kavSirisTanave. Tu

raRac mizezis gamo erTxel da samu-

damod kalendarSi cvlilebas Sei-

tanen an grafaSi Tu wlis dasawyiss

ramdenime kviriT ukan daweven, xolo

saaTs meoTxedi saaTiT win gadaw-

even, dRe-RameSi mainc ocdaoTxi sa-

aTi darCeba, xolo TveSi ocdaaTi

dRe, drois sazomis yvela Sepirisp-

irebaSi araviTari cvlileba ar mox-

deba. yvela cvlileba umciresi Sec-

domebis gareSe xdeba im pirobiT, Tu

ricxvTa Tanafardoba ar Seicvleba.

ase xdeba imaTTan, vinc `central-

uri evropis dro~ miiRo, da imaT-

Tanac, visac aRmosavluri kalendari

aqvs. imaSi, rom batoni de Sarliu

morels dauaxlovda, etyoba, Tavisi

roli im pativmoyvareobamac iTamaSa,

romelic adamians aqtrisas Tavisi

xarjiT Senaxvisken ubiZgebs. pirvel-

save dRes batoni de Sarliu Seecada,

Seetyo, vin iyo moreli, cxadia, gai-

go, rom ubralo xalxis wridan iyo

marsel prusti

130

gamosuli, magram gana demimondeni19,

romelic gviyvars, Tavis momxibvl-

elobas kargavs imis gamo, rom Raribi

ojaxidan aris? samagierod, cnobil-

ma musikosebma, romlebsac baronma

miswera, upasuxes ara im angarebiani

ganzraxviT, rogorc im megobrebma,

romlebmac suvani odets gaacnes da

igi faqiz, miukerZoebel qalad gamoi-

yvanes, rogoric sinamdvileSi ar

iyo, aramed im adamianebis Cveulebis

Tanaxmad, TvalSisacemi mdgomareoba

rom ukaviaT, damwyebi musikosi qebiT

moixsenies: `oo, didi niWis patro-

nia! brwyinvale momavali elis; jer

axalgazrdaa da swavlulebi ukve pa-

tiviscemiT eqcevian. Tavis gzas gai-

kvlevs~. da im daJinebiT, romelsac

is adamianebi gamoxataven, romlebic

ver xvdebian, rom erTi mamris meore

mamakacis silamaziT aRfrTovaneba

garyvnilebis niSania, umatebdnen:

`Tanac iseTi lamazia, roca ukravs!

koncertebze aseT waruSlel STabe-

Wdilebas aravin axdens; lamazi Tqma

aqvs, natifi moZraoba, mSvenieri saxe,

mokled, portretidan gadmosul mev-

iolines hgavs~. amitom iyo, rom ba-

toni de Sarlius, romelsac moreli

ukiduresad daZabul mdgomareobaSi

ayenebda, misTvis arc daumalavs im

uamravi winadadebis Taobaze, mas rom

sTavazobdnen, da arc is, rogori gax-

arebuli iyo, misi gadabireba rom SeZ-

lo, patara kuTxec mouwyo, sadac mo-

reli xSirad dadioda. danarCen dros

batoni de Sarliu morelis gankar-

gulebaSi tovebda, raTa mas kariera

gaekeTebina, mis karieraze ki Tanxis

dauzogavad, ganuwyvetliv zrunavda

da, rogorc yvela germanti, esec im

rwmeniT xelmZRvanelobda, rom mamak-

acma saqme unda akeTos, mxolod ni-

Wieri adamiani Rirs raRacad, warmo-

Soba da fuli ki nulia, romelic mas

Rirebulebas matebs; imisic eSinoda,

vaiTu, usaqmurobisgan an imis gamo,

rom de Sarlius garda aravis xvde-

boda, meviolines moewyina. dabolos,

ar surda, didi koncertebis dasas-

ruls uari eTqva im siamovnebaze,

rasac Tavisi fiqri aniWebda: `is, vi-

sac axla taSs ukraven, am Rames Cem-

Tan gaatarebs~. maRali sazogadoebis

adamianebs, ase Tu ise Seyvarebulebi

rom arian, pativmoyvareoba iqiTken

ubiZgebs, rom msxverplad Seswiron

is, rac uwin maT pativmoyvareobas

aamebda.

moreli mixvda, rom misdami cudi

ganwyoba ar mqonda, baton de Sar-

liusTan ki mxolod wrfeli urT-

ierToba makavSirebda, arc erTi-

sadmi aranairi fizikuri ltolva ar

gamaCnda da, bolos da bolos, Cemdami

iseTi mxurvale simpaTiis gamoxatva

daiwyo, rom amiT im msubuqi yofaqce-

vis qalTan msgavseba gaamJRavna, ro-

melic darwmunda, araferi emuqreba

_ misi sayvarlis erTguli megobari

xarT da maT waCxubebas ar apirebT.

zustad iseve melaparakeboda, ro-

gorc odesRac raqeli, sen-lus say-

vareli melaparakeboda; da kidev, ro-

gorc batonma de Sarlium gadmomca,

igi imasve eubneboda Cemze, rasac

odeRsac raqeli eubneboda robers.

TviTon batonma de Sarlium miTxra:

`Zalian uyvarxarT!~ zustad aseve

meubneboda roberi raqelze: `Zalian

uyvarxar!~ da, rogorc Zmiswuli Ta-

visi sayvarlis saxeliT, aseve biZa

morelis saxeliT xSirad miwvevdnen

savaxSmod. da, rober-raqeliviT, arc-

Tu iSviaTad kinklaobdnen. cxadia,

roca Sarli (moreli) wasuli iyo, ba-

19 msubuqi yofaqcevis qali, mdidari adamianis xasa, romelic maRali sazogadoebis mibaZvas

cdilobs.

axali Targmanebi

131

toni de Sarliu mis saqebar sityvebs

ar iSurebda da Tan aucileblad daa-

matebda xolme, rom mevioline masTan

didebulad iqceoda, rogorc etyo-

boda, es mas Zalian moswonda. magram

naTeli iyo, amas yvela amCnevda, rom

`erTgulebis~ TandaswrebiTac ki Sar-

li xSirad Riziandeboda da sulac

ar gamoiyureboda im bednier mor-

Cilad, razec batoni ase ocnebobda.

Sedegad ki, batoni de Sarlius susti

xasiaTis gamo, morels umsgavs gamox-

domebs rom miutevebda, saqme iqamde

midioda, rom mevioline arc ki cdi-

lobda gaRizianebis dafarvas, piriq-

iT, gangeb ufro amZafrebda. ramden-

jerme SevamCnie, roca batoni de Sar-

liu vagonSi Semodioda, sadac Sarli

Tavis samxedro megobrebTan ijda,

musikosi mxrebs iCeCda da maT Tvals

ukravda. zogjer Tavsac imZinarebda,

rogorc adamianebi vinme iseTis ga-

moCenisas TvalTmaqcoben, vinc au-

tanel mowyenilobas hgvriT. zogjer

xvelas iwyebda, sxvebi icinodnen,

enamoCleqiT ajavrebdnen iseT ada-

mianebs, rogoric batoni de Sarliu

iyo, Sarli kuTxeSi gahyavdaT, bo-

los Sarli ugunebod brundeboda

de SarliusTan, romelsac am dacin-

viT guli lamis gaxeTqoda. gauge-

bari iyo, rogor iTmenda amas. da es

yoveli mudam axali tanjva baton de

Sarlius aiZulebda, sxvanairad ez-

runa bednierebis problemaze. ara

marto didi momTxovneloba gamoe-

Cina, aramed sxvac esurvebina, saziz-

Rar mogonebebs rom gaabaTilebda.

mere es scenebi autaneli gaxda, mo-

relSi Tavidanve Cadebuli franguli

mdabiuri suli mas aiZulebda, ubra-

loebis momxibvleli niRabi Camoe-

farebina, moCvenebiTi gulwrfeloba

daenaxvebina, TiTqosda uangarobiT

STagonebuli amayi damoukideblobac

ki. yvelaferi es sruli farisevloba

gaxldaT, magram misTvis xelsayreli:

visac uyvars, man raRac unda moigo-

nos, fasi aiwios, visac ara, misTvis

uf ro advilia, pirdapir unda iaros,

lamazad gavlebuli xazidan arsad

gadauxvios. es xazi, rogorc raRac

rasobrivi gansakuTrebuloba, ise Can-

da morelis gulRia saxeze, suldaxu-

ruli adamianis saxeze, romlis al-

ersiani gamoxedvac im axalberZnuli

sinatifiT gamoirCeoda, Sampanis ba-

zilikebs rom amSvenebs. miuxedavad

moCvenebiTi medidurobisa, baronis

mo ulodnel gamoCenaze patara kla-

nis winaSe morels xSirad ercxvine-

boda, gawiTlebula, Tvali dauxria,

baroni ki aRtacebaSi mosula, radgan

es misTvis namdvili romani iyo. si-

namdvileSi ki, moreli amiT Tavis ga-

Rizianebasa da sircxvilis grZnobas

ga moxatavda. zogjer gaRizianebas ar

malavda; Zal-Rones ar iSurebda, mSvi-

dad da darbaislurad daeWira Tavi,

magram simSvide arcTu iSviaTad mux-

Tlobda. zogjer baronis romeliRac

winadadebas Tavxedurad pasuxobda,

uxeSi toniT, da mTel sazogadoe-

bas sagonebelSi agdebda. batoni de

Sarliu mdumared xrida Tavs, mere,

Svilebis maRmerTebeli mamasaviT,

ro melsac imedi aqvs, iqneb, Svilebis

sicive da uxeSoba veravin SeamCniao,

isev meviolinis qebas iwyebda. oRond

batoni de Sarliu yovelTvis Tvin-

ieri ar iyo, magram misi amboxi mizans

ver aRwevda, ZiriTadad imitom, rom

gansazRvruli reaqciis gamowvevas

cdilobda, umaRles sazogadoebaSi

aRzrdils sulieri simdablis ime-

di hqonda, Tandayolilis Tu ara,

gansazRvruli aRzrdis wyalobiT

gan viTarebulis mainc. magram moreli

mis afeTqebebs susti, wuTieri raRac

plebeuri gulgrilobiT pasuxobda.

misda saubedurod, batoni de Sarliu

ver xvdeboda, rom morelis SegnebaSi

marsel prusti

132

yvelaferi konservatoriis Semdeg da

konservatoriaSi misi kargi reputa-

ciis Semdeg, magram am sakiTxs, moma-

valSi rom Zalian mniSvnelovani iqne-

ba, jer ar hqonda arsebiTi niSnadoba

ukana planze gadadioda. burJua ad-

vilad icvlis gvars pativmoyvare

survilebis gamo, didi batonebi ki

_ upiratesobis mosapoveblad. axal-

gazrda meviolinisTvis gvari moreli

mtkiced ukavSirdeboda meviolineTa

klasis pirveli xarisxis diploms, ma-

Sasadame, didbatonebis sapirispirod,

misTvis araviTar SemTxvevaSi ar Sei-

Zleboda gvaris Secvla. barons ki un-

doda, moreli yvelafriT, gvariTac

ki, misgan yofiliyo davalebuli. gai-

go Tu ara, rom im mamuls, sadac isini

erTmaneTs xvdebodnen, Sarmi erqva,

xolo morelis saxeli Sarli TiTqmis

iseve JRerda, rogorc Sarliu, maS-

inve Seecada, mevioline daerwmunebi-

na, rom lamazi, warmosaTqmelad mox-

erxebuli gvari artistisTvis naxevar

didebas niSnavda, amitom virtuozs

uyoymanod unda Seecvala gvari da

Sa rmeli gamxdariyo, rac maTi Sexve-

drebis adgilis miniSnebad iqceoda.

morelma mxolod mxrebi aiCeCa. mere

barons TavSi cudi azri mouvida: es

bolo argumenti iyo _ amave gvaris

kamerdineri myavdao, uTxra. amiT

mxo lod gaacofa axalgazrda kaci.

`_ warsulSi Cemi winaprebi did pati-

vad miiCnevdnen, mefis kamerdinerebi

an metrdotelebi yofiliyvnen. _ Cemi

winaprebi ki warsulSi Tqvens wina-

prebs Tavebs aWridnen~, _ amayad upa-

suxa morelma. radgan `Sarmelis~ gva-

ris miRebasTan dakavSirebiT araferi

gamouvida, is ukve mzad iyo, moreli

Svilad eRiarebina da germantebis

gvaris erT-erTi tituli, romelzec

ufleba hqonda, misTvis gadaeca, Tum-

ca, rogorc SemdegSi vnaxavT, mdgo-

mareoba saSualebas ar miscems, aseTi

winadadebiT mimarTos meviolines,

da batoni de Sarliu, albaT, didad

gaocebuli darCeboda, roca musiko-

sis didebis gamo, romelic morelis

gvarTan iyo dakavSirebuli, da ̀ klas-

Si~ miTqma-moTqmis Tavidan acilebis

mizniT, am winadadebaze uars etyoda.

ai, ramdenad maRla ayenebda berJeris

quCas sen-Jermenis gareubanTan Se-

darebiT! manamde ki batoni de Sarliu

morelisTvis, uZvelesi mowodebis-

amebr: Plus Vetra Karol’s20, simboluri

inkrustaciiT Sesrulebul warwe-

rian beWdebs ukveTavs. bunebrivia,

raki saqme mowinaaRmdegesTan hqonda,

romelic misTvis uxilav jiSs ekuT-

vnoda, barons taqtika unda Seecvala.

magram amis unari gana bevrs momadle-

bia? mokled, ara marto baton de

Sarlius mosdioda Secdomebi, aramed

morelsac; ufro metadac ki, vidre is

viTarebebi moiTxovda, romelmac isi-

ni ganxeTqilebamde miiyvana, moreli

baton de Sarlius TvalSi drodadro

(mere es `drodadro~ saboloo gaxda)

sulmdabal kacad gamoiyureboda, Tu

uxeSad moeqceodi, Tavs imdablebda,

alursze ki TavxedobiT pasuxobda.

Tandayolili sulmdabloba masSi

ne vrasTeniulobasa da gauzrdelo-

bas emezobleboda; da es yvelaferSi

mJRavndeboda, maSinac, roca misgan

gansakuTrebuli Tavazianoba, aler-

si, mxiaruleba iyo saWiro, rasac See-

Zlo, batoni de Sarliu ganeiaraRebi-

na, is moRuSuli da Sariani iyo, ayal-

mayalze gadadioda, winaswar icoda,

ar daeTanxmebodnen, mainc Tavisaze

jiutad idga, susti argumentebi mo-

hyavda, oRond iseTi Seuracxmyofe-

li siuxeSiT, rom es sisuste ufro

gamokveTilad Canda. mizezebi male

20 `win, karlosisTvis~ (Zv. frang.) _ karlos didis devizi.

axali Targmanebi

133

eleoda, axals igonebda, romlebSic

ufro naTlad ikveTeboda misi si-

sulele da umecreba. roca Tavaziani

da momxibvleli undoda gamoCenili-

yo, es Tvisebebi odnav Tu SeimCneo-

da, moquruxdeboda da aseT wuTebSi,

isini araTu uwyinari iyo, piriqiT,

sazizRrobad iqceoda. maSin batoni

de Sarliu beCavad grZnobda Tavs da

ukeTesi momavlis imedi hqonda, mo-

reli ki, romelic iviwyebda, visi wya-

lobiT cxovrobda aseT fufunebaSi,

sibralulmoreul damcinav Rimils

gadaikravda saxeze da ambobda: `ara-

visi vali ara maqvs. ar arsebobs ada-

miani, romelsac raRacisTvis madlo-

ba unda vuTxra~.

jerjerobiT ki batoni de Sarliu

cdilobda, ise moqceoda, rogorc

maRali wris adamians eqcevian, sibra-

ziTac lamobda masze zemoqmedebas,

zogjer gulwrfelad, zogjer naZa-

ladevad, magram ukve amaod. Tumca

baroni yovelTvis rodi brazdeboda.

erTxel (maTi urTierTobis pirveli

periodis Semdeg maleve), roca Sar-

lisa da Cemi TanxlebiT verdiurenebT-

an sauzmis Semdeg la raspelieridan

brundeboda da am dRis morelTan

erTad donsierSi gatarebaze ocne-

bobda, morelma vagonidan Camosvlisas

uTxra: `ara, ar mcalia,~ ramac baton

de Sarlius guli ise daswyvita, rom,

Tumca cdilobda, ar SeemCnia, SeRe-

bil wamwamebze cremli mainc daekida

da erTxans gaSeSebuli idga vagonTan.

ise itanjeboda, rom, Tumca me da al-

bertini saRamomde donsierSi erTad

yofnas vapirebdiT, albertins wav-

CurCule, batoni de Sarliu mecodeba,

misi marto datoveba ar minda, etyoba,

raRacaze gulnatkenia-meTqi. keTili

gogona maSinve mixvda da dameTanxma.

baton de Sarlius vkiTxe, SeiZleba co-

taze gagaciloT-meTqi, dameTanxma, ma-

gram Cemi Tanmxlebis gadaRla ar isur-

va. da, radgan SevZeli da albertins,

rogorc cols, alersianad vubrZane:

`Sin wadi, saRamos Semogivli~, da roca

misi pasuxi movismine, rom, rogorc

meuRles, nebas mrTavda, survili ames-

rulebina da baton de SarliusTan Cemi

darCenis gadawyvetileba moswonda _

mas baroni Zalian uyvarda _ sasiamov-

no grZnoba dameufla (rogorc maSin

megona, ukanasknelad, radgan masTan

urTierTobis gawyetas vapirebdi). me

da batoni de Sarliu wavediT, is Ta-

visi zorzoxa tanis qanaobiTa da ie-

zuitiviT Tvaldaxrili win midioda,

me ukan mivyvebodi, SevediT ludxana-

Si, sadac ludi mogvarTves. davinaxe,

batoni de Sarlius TvalebSi raRac

mousvenari azri rogor gakrTa. ucbad

qaRaldi da melani moiTxova da sao-

cari siswrafiT daiwyo wera. vidre

gverds gverdze aWrelebda, mrisxane

Canafiqris naperwklebi uelvarebda

TvalebSi. rva gverdi dawera da mo-

mibrunda: `_ SeiZleba gTxovoT, rom

erTi didi samsaxuri gamiwioT? mapati-

eT, rom konverts vawebeb. asea saWiro.

swrafad rom mixvideT, etli iqiraveT

an, Tu es SesaZlebelia, avtomobili.

morels albaT, Tavis oTaxSi mous-

wrebT, tansacmlis gamocvlaSi iqneba.

sacodavi! CvenTan damSvidobebisas ki

faxifuxobda, magram darwmunebuli

brZandebodeT, Cemze metad mas umZims.

es werili gadaeciT, Tu gkiTxavT, sad

mnaxeT, uTxariT, rom roberis sanaxa-

vad (aseTi ganzraxva, rogorc mgonia,

arca gqoniaT) donsierSi (es sruli

WeSmaritebaa) SeCerdiT, iq viRac uc-

nobTan daminaxeT, rom Zalze mrisxane

saxe mqonda da Tqvens smenamde sityva

`sekundantma~ moaRwia (xval marTlac

duelSi unda vibrZolo). mTavaria, ar

uTxraT, rom veZaxi, nurc mis aq moyva-

nas SeecdebiT, Tu TviTon moisurvebs

mosvlas, winaaRmdegoba ar gauwioT.

gaemgzavreT, Svilo Cemo, es isev da

marsel prusti

134

isev mis sakeTildReod keTdeba, Se-

giZliaT, didi ubedureba agvaciloT

Tavidan, vidre aq ar iqnebiT, Cems

sekundantebs mivwer. megobar qalTan

Tqvens gaseirnebas ki xeli SevuSale,

magram imedi maqvs, is Cemze ar bra-

zobs, darwmunebulic ki var. keTil-

Sobili gogonaa, boboqari movlenebis

winaSe ar Sedrkeba. Cemi saxeliT mad-

loba gadauxadeT. madlieri var misi

da Zalian msiamovnebs, misi madlieri

rom var~. Semebrala batoni de Sarliu;

momeCvena, rom Sarls duelis acileba

SeeZlo, miT umetes, is iyo damnaSave,

da, Tu marTlac damnaSave iyo, maSin

rogor SeZlo da ase gulgrilad mia-

tova Tavisi mfarveli, imis magivrad,

masTan darCeniliyo. guliswyroma

ufro gamiZlierda, roca mivuaxlovdi

saxls, sadac moreli cxovrobda da

meviolinis xma vicani, etyoba, sicocx-

lis sixaruliT pirTamde iyo savse da

am sixarulis gadmofrqveva simReriT

undoda: ̀ SabaT saRamos, samuSaos Sem-

deg...~ sacodav baton de Sarlius es

rom gaego, mas xom surda, sxvebs dae-

jerebinaT, dajerebiT ki mxolod mas

jeroda, rom morels axla umZimda!

Cemi danaxvisTanave Sarli siamovnebi-

sgan acekvda.

`_ o! Cemo megobari (momiteveT, ase

rom mogmarTavT, jariskacuri saZa-

geli Cveuleba maqvs), ra kargia, rom

moxvediT! ar vicodi, es saRamo rogor

momekla. erTad gavataroT, gTxovT,

Tu gnebavT, aq davrCeT an naviT gavi-

seirnoT, Tu es ufro mogwonT, an

dagikravT, CemTvis sulerTia~. vuTx-

ari, rom balbekSi vvaxSmobdi, Zalian

undoda, mimewvia, magram Tavi Sevikave.

`Tu ase CqarobT, ratomRa moxvediT? _

baron de Sarlius werili mogitaneT~.

am sityvebze mTeli misi mxiaruleba sa-

dRac gaqra; saxe daebrica. `_ rogor!

aqac ar masvenebs! mona var! werils

ar gavxsni; gamoiCineT Tavazianoba da

uTxariT, rom ver mnaxeT. _ ukeTesi

xom ar iqneba, gaxsnaT? ase mgonia,

masSi raRac mniSvnelovani weria. _

ara, aTasjer ara. mand mniSvnelovani

araferi iqneba. gana ar iciT, rogori

tyuilebi icis da rogori cbieria es

beberi codvili. Cems mityuebas cdi-

lobs. av dgebi da ar waval. dRes das-

veneba minda. _ gana xval dueli ar aris?

_ vkiTxe. megona, morelma yvelaferi

icoda. _ dueli? _ gaocebulma mkiTxa.

_ araferi vici. mimifurTxebia, sulic

gafrTxobia am sazizRar bebers, Tu

ase moswons. magram cnobismoyvareoba

ki gamiRviZeT. werils gavxsni, mas ki

uTxariT, rom CemTvis gadmosacemad

viRacas dautoveT~. vidre CemTan sau-

brobda, oTaxSi mimofantul saocar

wignebs gaognebuli mzera Sevavle; es

wignebi mas batonma de Sarlium aCuqa.

roca meviolinem im wignebze uari

Tqva, romlebzec ewera `me vekuTvni

baron...~ da sxva, radgan es devizi sxvi-

si sakuTrebis niSnad, misTvis Seura-

cxmyofelad, miiCnia, maSin baronma,

santimentaluri1gamomgoneblobiT,

ro melSic misi bedkruli siyvaruli

dakmayofilebas eZebda, warwerebis

sxva devizebiT Secvla daiwyo, romle-

bic aseve misi winaprebidan modioda.

zogi mokle iyo da imeds gamoxatavda,

magaliTad: ̀ Spes mea~21 an ̀ Exspectata non eludet~22. zogi mxolod Tvinierebas:

`da gelodebi~. zogsac sasiyvarulo

Sinaarsi hqonda: `Mesmes plaisiz du mes-tre~23 an ubiwoebas qadagebda, rogorc,

magaliTad, simianebisgan24 nasesxebi,

oRond axleburad gaazrebuli, cis-

21 `Cemi imedi~ (laT.).

22 `molodins ar gaamtyunebs~ (laT.).

23 `da batonebi Tavs iqceven siamovnebiT~ (Zv. fr.).

24 qalbaton de sevines SviliSvilis polin de simianis ojaxi.

axali Targmanebi

135

feri koSkebiTa da SroSanebiT damS-

venebuli: `Sustentat lilia turres~25. bolos

modioda sruli sasowarkveTilebiT

aRvsilic _ zecaSi paemnis daniSvna

imisTvis, vinc uaryo igi dedamiwaze:

`Manet ultima caelo~26, da kidev, batonma

de Sarlium, romelsac miaCnda, rom,

Tu yurZens ver Seswvdeboda, maSa-

sadame, is mwife ar iyo, Tanac Tavs

ikatunebda, rom arc iswrafoda im-

isken, risi miRwevac ver SeZlo, aseTic

airCia: `Nin mortale quod opto~27. yvela

devizis naxva ver movaswari.

roca batoni de Sarliu am werils

werda, TiTqos romeliRac demoni ai-

Zulebda mis kalams qaRaldze srials

da morelmac, gatexa Tu ara beWedi,

romelzec jiqiTa da ori alisferi

vardiT damSvenebuli devizi `Atavis etvarmis~28 ewera, iseTive sificxiT

daiwyo werilis kiTxva, rogori mxur-

valebiTac batoni de Sarliu werda,

da misi Tvalebi am gadajRabnil

gverdebze iseve swrafad darboda,

rogorc baronis kalami. `_ RmerTo!

_ daiyvira morelma, _ esRa gvaklda!

sad1SeiZleba1misi1povna?1ufalma

icodes, axla sad aris~. SeparviT Ca-

vurTe sityva, Tu ar daayovnebda,

SeiZleboda, ludxanaSi mieswro, sa-

dac gons mosasvlelad ludis morT-

meva ubrZana. `_ ar vici, rodis dav-

brundebi, _ uTxra morelma msaxurs

da daamata,1_1in petto29: `yvelaferi

movlenebze1iqneba1damokidebuli~.

ramdenime wuTis Semdeg ludxanasTan

mivediT. SevamCnie, ra TvaliT Se-

momxeda batonma de Sarlium. darw-

munda Tu ara, rom marto ar mivsul-

var, Tavisuflad amoisunTqa, gamo-

cocxlda, es ucbad vigrZeni. am saRa-

mos morelis gareSe sicocxle ar

SeeZlo, ai ratom moigona, TiTqos

mis yurs mi swvda, rogor Woraobda

ori oficeri masze da meviolineze

da maTTan viTom sekundantebis gag-

zavna gada wyvita. morelma warmoid-

gina, ra davidarabac atydeboda, ris

Semdegac misi po lkSi gaCereba Seu-

Zlebeli Se iqneboda da amitom sas-

wrafod moirbina. da marTebuladac

moiqca. radgan batonma de Sarlium,

Tavisi sicruisTvis meti damajere-

bloba rom mieniWebina, moaswro da

Tavis or nacnobs (erT-erTi kotari

iyo) miswera, sTxova, misi sekundan-

tebi yofiliyvnen. da, Tu mevioline

ar mividoda, maSin iseT SeSlils, ro-

goric batoni de Sarliu brZandebo-

da (mwuxarebisgan gamZvinvarebuli),

SeiZleba alalbedze pir ve live Semx-

vedri oficeri, visTanac ufro mox-

erxebuli iqneboda misTvis brZola,

duelSi gamoewvia. oRond, ga axsenda

Tu ara, rom igi ufro Zvel gva-

reulobas ekuTvnoda, vidre safran-

geTis mefeebi, sakuTari Tavi daarw-

muna, viRac metrdotelis Svilis ga-

mo sisxlis waxdena ar Rirda, xolo

am metrdotelis patroni saeWvoa

odes me Rirsad CaeTvala da stumre-

boda. marTalia, yvelanair vigin da-

rebTan megobroba moswonda, magram

ver itanda, roca naZiralebSi fes-

vgamdgari Cveulebis mixedviT wer-

ilebze ar pasuxobdnen, paemanze ar

modiodnen, arc winaswar afrTxileb-

d nen, mere arc bodiSs ixdidnen, Ta-

nac roca saqme sasiyvarulo Tavga-

dasavlebs exeboda, rac amden usia-

25 `SroSanebiT damSvenebuli koSkebi~ (laT.).

26 `bolo zecaSi gvelodeba~ (laT.).

27 `is, rac me msurs, ukvdavia~ (laT.).

28 `winaprebTan da iaraRTan~ (laT.).

29 sakuTari Tavisadmi mimarTva (laT.).

marsel prusti

136

movnebasa da sazrunavs uCenda; es ise

acofebda, zogjer im uricxv weril-

ze naRvlobda, elCebi da princebi

rom ugzavnidnen, maTi punqtualoba

enatreboda, misda saubedurod, maT-

dami gulgrili brZandeboda, magram

raRaca zomiT amSvidebdnen. morelis

qcevebs miCveuls Segnebuli hqonda,

rom TiTqmis aranairi ufleba masze

ar gaaCnda, imasac xvdeboda, im cxo-

vrebasac ver Caeziareboda, rogor-

sac is adamianebi mihyvebodnen, didi

xnis megobroba rom akaSirebdaT ise-

Tive uxams adamianebTan, rogorebic

TviTon iyvnen, da erTmaneTs imden

dros arTmevdnen, rom gandevnili,

ama yi didbatonisTvis erTi saaTic

aRar rCebodaT, rasac amaod moiTxov-

da maTgan, aqedan gamomdinare, batoni

de Sarliu darwmunebuli iyo, musiko-

si ar movidoda; eSinoda, rom metis-

metad Sors Setopa da axla masTan

yovelgvari urTierTobis Sewyveta

mouxdeboda, amitom, roca moreli

dainaxa, cotas darCa, ar wamoiyvira.

gamarjvebulad igrZno Tavi da gada-

wyvita, pirobebi, misTvis xelsayrel

mSvidobas rom Camoagdebda, TviTon

ekarnaxa. ̀ _ ratom moxvediT? _ hkiTxa

morels. _ Tqven? _ axla me mommarTa

da Semomxeda: _ xom gTxoveT, aravi-

Tar SemTxvevaSi es ar mogeyvanaT. _

ar undoda Cemi wamoyvana, _ upasuxa

Tavis momxibvlelobaSi darwmuneb-

ulma1morelma1da1gulubryvilo si-

ke kluciT naZaladevad naRvliani,

mo didan gamosuli mibnedili mzera

iseTi saxiT miapyro barons, TiTqos

misi moxveva da mis mkerdze aqviTine-

ba undoda. _ Cemi surviliT movedi,

mas ar uTxovia. movedi, raTa Cveni

megobrobis saxeliT muxlmodrekilma

gTxovoT, ar CaidinoT es ugunuri

saqcieli~. batoni de Sarliu sixaru-

lisgan zeimobda. misi reaqcia imde-

nad Zlieri iyo, rom SeiZleba, nervebs

veRar gaeZlo, magram mdgomareobis

batonad mainc darCa. `_ Cvens mego-

brobas, romelic axla sruliad ud-

roo dros axseneT, _ mSrali toniT

upasuxa man, _ TqvenTvis unda ekar-

naxa, rom movale iyaviT, mxarSi amom-

dgomodiT im dros, roca mtkiced

gadavwyvite, im regvenisTvis, Cemze

yovelgvar sisaZagles rom avrce-

lebs, ar mepatiebina. magram axla im

adamianis Txovna, romelic, maxsovs,

Cemdami Zlier siyvaruls ganicdida,

yurad viRo, aRar SemiZlia, radgan

sekundantebTan werilebi ukve dagza-

vnili maqvs, maT TanxmobaSic eWvi ar

mepareba. CemTan mudam patara sule-

liviT iqceodiT; imis magivrad, im

upiratesobiT geamayaT, me rom mo-

ganiWeT; imis magivrad feldfebe le-

bisa da denSCikebis mTeli is xrova

migexvedrebinaT, romelTa Sorisac

samxedro samsaxuris gamo iZulebuli

xarT icxovroT, rom CemTan megobro-

ba TqvenTvis didi, Seu da reblad didi

bednierebaa, cdilobT, Tavi imarT-

loT da raRac su lelur damsaxure-

bad miiTvliT, Cemdami gansakuTrebul

madlierebas rom ar ganicdiT. vici, _

ise gaagrZela, ar moisurva zogierTi

im scenis gamxela, mas rom Seuracx-

yofda, _ Tqveni danaSauli is aris,

rom SurianTa gavlenis qveS moeqeciT.

rogor ar grcxveniaT, rom Tqvens

asakSi sasacilo bavSvad (damatebiT _

cudad aRzrdil bavSvad) iqeciT, ver

xvdebiT, Cemi arCevani, Tqven rom

agirCieT, da amasTan dakavSirebuli

upiratesobebi auci leblad Surs ga-

mo iwvevda da Tqveni amxanagebi Cvens

daSorebas Seecdebodnen, raTa mere

Tqveni adgili Tavad daekavebinaT.

saWirod ar miviCnie, TqvenTvis game-

mxila, rom uam ravi werili, romelic

amasTan dakavSirebiT miviRe, imaTi

gamogzavnilia, visac yvelaze metad

endobiT. mZuls am SinamosamsaxureTa

axali Targmanebi

137

laquci, zustad iseve mZuls, rogorc

mizans acdenili dacinva. erTaderTi,

viszec vzrunavdi, Tqven iyaviT, rad-

gan Zalian miyvarxarT, magram yovel-

gvar erTgulebas Tavisi zRvari aqvs

da es TqvenTvis cnobili unda iyos~.

ra mZimec unda yofiliyo morelisT-

vis sityva ̀ Sinamosamsaxuris~ mosmena,

radgan mamamisi Sinamosamsaxure iyo,

klasobrivi mtrobis yvela gamovli-

ne bis `SuriT~ axsna, Tumc gaubralo-

ebuli da uazro, magram Tavisi Zala

jer kidev rom ar hqonda dakarguli,

Zveleburad isev moxerxebuli satyu-

ara iyo da gansazRvrul socialur

wreSi iseve èbmebian~, rogorc may-

urebeli msaxiobTa Zvel triukebze,

morelsac fransuazze an germantebis

Sinamosamsaxure gogoze nakleb rodi

jeroda, rom Suri kacobriobis Tavs-

damtydari yvela ubedurebis sawinda-

ria. morels erTi wuTiTac ar epare-

boda eWvi, rom amxanagebi mis Camog-

debas ecdebodnen da, Tumc gamogo-

nili, magram misi warmodgeniT avad-

saxsenebuli duelis mizeziT ormagad

ubedurad grZnobda Tavs. `_ oo, ra

ubedurebaa! _ wamoiyvira Sarlma. _

ver gadavitan. gana oficerTan Sexve-

dramde sekundantebi ara gnaxaven? _

ar vici, vfi qrob, mnaxaven. erTs

SevuTvale, aq mTel saRamos gavata-

reb-meTqi da misTvis aucilebeli mi-

TiTebebi mindoda mimeca. _ darwmu-

nebuli var, masTan saubari gons mo-

giyvanT; oRond neba momeciT, Tqvens

gverdiT davrCe, _ mavedreblad Ses-

Txova morelma. baton de Sarliusac

es undoda, magram maSinve rodi daneb-

da. _ did Secdomas dauSvebT, Tu

ggoniaT, rom am SemTxvevas es andaza:

`vinc uyvarT, imisi eSiniaT~, mouxde-

ba. Zalian miyvarxarT, magram Cxubis

Semdeg Tqvens dasjas ar vapireb,

davsji imaT, visac TqvenTvis moRal-

aturad zianis motana undoda. aqamde

maT Semparav cno bismoyvare kiTxvebs,

iseTi kaci, me rom var, rogor mego-

brobs Tqvennair metiCara alfonsTan,

Cemi naTesavebis, la roSfukoebis

deviziT: àmaSia Cemi sixaruli~, vpa-

suxobdi. ramdenjer miTqvams TqvenT-

vis, rom es sixaruli SeiZleba CemT-

vis umaRles sixarulad qceuliyo,

Tu Tqveni uneblie amaRlebis Sedegi

Cemi damdableba ar iqneboda~. qed-

maRlobisgan siSmagemde misulma xe-

lebi aRapyro da daiZaxa: `_ Tantus ab uno splendor!~30 Se mwynarebloba damd-

ablebas jer ki dev ar niSnavs, _ ga-

nagrZo siamayisgan mogvrili sixaru-

li odnav rom ga unelda. _ imedi maqvs,

Cemi orive mowinaaRmdegis ZarRvebSi,

Tumc maTi Tanaswori ara var, iseTi

sisxli Cqefs, romlis daRvrac ar

Semrcxveba. saidumlod maTze cno-

bebi Sev kribe, ramac damamSvida. da,

Tqven Tu Cemdami siyvarulis raRac

grZnoba mainc SemogrCaT, unda iamay-

oT, rom Tqveni wyalobiT CemSi Cemi

winaprebis meomruli suli isev ga-

cocxlda da, roca mivxvdi, rogori

patara sulelic xarT, gavimeoreb

imas, rasac Cemi winaprebi ambobdnen

sabediswero da sasrulis SemTxvevaSi:

`sikv dili CemTvis sicocxlea~. bato-

ni de Sarliu sruliad gulwrfelad

laparakobda, da aramxolod moreli-

sadmi siyvarulis gamo, ara, imitomac,

rom misi mxedruli ganwyoba, ro-

melic, rogorc mas gulubryvilod

egona, winaprebisgan miiRo memkvi-

dreobad, zeimiT aRavsebda _ brZola

mouwevda, magram me re, albaT, inaneb-

da, rom dueli, romelic mxolod imi-

tom moigona, raTa moreli mietyue-

bina, ar Sedgeboda. yoveli paeqrobis

win sakuTar TavSi simamaces grZnob-

30 àseTi brwyinvaleba erTisgan!~ (laT.).

marsel prusti

138

da, saxelganTqmul konetabel31 ges-

mantTan msgavsebas poulobda, Tumca,

vinme sxvas misTvis xelTaTmani rom

esrola, masSi umcires mxardaWerasac

ver povebda. `_ mgoni, sara bernari

`arwivis marTveSi~32 mSvenieria, ma-

gram nagavia. _ gulwrfeli aRtace-

biT, sityvagawelviT alaparakda. _

mu ne-siuli33 ̀ oidiposSi~ nagavia, _ ai,

roca `nimis arenebSi~34 TamaSobs, ma-

Sin Tu SeimCneva susti gardasaxvis

mcdeloba. da amaT fonze, aba, rogo-

ri iqneba konetabelis namdvili STa-

momavlis orTabrZola?~ am dros

sixarulis, aRtacebisgan mTvralma

ba tonma de Sarlium iseTi Seteva

wamoiwyo, rogoric molierTanaa, me

da morelma sifrTxilis zomebi mivi-

ReT da ludis kaTxebi axlos moviwi-

eT, SegveSinda,1daSnebis1gadajvared

inebisas mxo lod mowinaaRmdegeebi ki

ara, eqimi da sekundantebic ar da-

zianebuliyvnen. `_ ra siuJetia mxat-

vrisTvis! baton elstirs icnobT? _

me mommarTa. _ unda moiwvioT~. vupa-

suxe, axla am mxareSi ar imyofeba-

meTqi. maSin depeSiT gamoiZaxeTo, mogvawoda az ri. `_ misi gulisTvis

vambob, _ daumata Cemi siCumis pa-

suxad. _ ostatisTvis saintereso

unda iyos, Cemi azriT, igi namdvili

ostatia, eTnikuri aRorZinebis am ma-

galiTis tiloze gadatana es xom as

weliwadSi erTxel xdeba~.

magram, Tu batoni de Sarliu orT-

abrZolis azriT tkbeboda, romelic

dasawyisSi mxolod misi warmosaxvis

nayofi iyo, moreli SiSiT fiqrobda

im Worebze, duelis Semdeg rom gavr-

celdeboda da polkis orkestridan

daZruli berJeris quCaze mdebare

taZramde miaRwevda. naTlad war-

moidgina, rogor daiwyebdnen amaze

laparaks `klasSi~ da batoni de Sar-

lius irgvliv ufro daJinebiT dai-

wyo triali, is ki am brZoliT ufro

da ufro ixibleboda da xelebis qne-

vas ganagrZobda. moreli barons eve-

dreboda, zegamde, duelis savaraudo

dRemde, masTan darCenis neba mieca,

undoda, Tvalwin hyoloda, iqneb,

daeTanxmebina da gons moeyvana. aseTi

mzrunveli SemoTavazebiT gaxarebu-

li batoni de Sarliu bolos da bo-

los gatyda, Tqva, rom Seecdeboda,

raime mizezi moeZebna da saboloo

gadawyvetilebis miRebas zegamde ga-

dadebda.

Targmnes

nato da giorgi kaxaberebma

31 Suasaukuneebis safrangeTSi armiis mTavarsardali.32 edmon rostanis piesa, romelSic sara bernari napoleonis Svilis, hercog reihStadelis

rols asrulebs.33 Jan mune-siuli (1841-1916) _ frangi msaxiobi, tragikuli rolebis Semsrulebeli.34 qalaq nimSi (safrangeTi) SemorCenilia amfiTeatri da arenebi, sadac XX saukuneSi Ria

cis qveS antikuri xanis dramaturgebis nawarmoebebi TamaSdeboda.

axali Targmanebi

139artreviu

RmerTma ni, Zvir fa si sa Cu qa ri mi vi-

ReT am Se mod go ma ze _ qe Ti do li Zis

mi er sul Cad gmul GIFT-is sa u ke Te so

wle bi jer ki dev win aqvs! amis das-

tu ri wle van de li fes ti va li iyo, ro-

mel zec mxolod ri mas tu mi na sic rom

mo ew vi aT (sxveb ze aRa ra fers vam bob),

war ma te ba uk ve ga ran ti re bu li iq ne-

bo da.

tu mi nas ma fes ti val ze ori speq-

tak li Ca mo i ta na. erov ne biT lit ve-

li, ra xa nia, mos ko vis vax tan go vis

Te at ris mTa va ri re Ji so ria, mag ram,

ro gorc Cans, arc mSob li ur Te at ra-

lur xe lov ne bas iviw yebs bo lom de.

mi si pir ve li speq tak li _ „ma da gas ka-

ri“ _ 30 oq tom bers swo red vil ni u-

sis sa xel mwi fo mci re Te at rma war-

mo ad gi na Tu ma niS vi lis Te at ris sce-

na ze, me o re ki _ aleq san dre puS ki nis

Se dev ris, „ev ge ni one gi nis“ sce nu ri

in ter pre ta cia _ 3, 4 da 5 no em bers

sru li an Sla giT ga vi da gri bo e do vis

Te at rSi.

ri mas tu mi na sis do si e Si vkiT xu-

lobT, rom 1990 wels man Seq mna vil-

ni u sis sa xel mwi fo mci re dra ma tu li

Te at ri da gax da mi si sam xat-

vro xel mZRva ne li. 1994-1999

wleb Si lit vis sa xel mwi fo

aka de mi u ri dra ma tu li Te-

at ris mTa va ri re Ji so ria,

2007 wels ki sa mu Sa od mos-

kov Si ga da dis da ev ge ni vax-

tan go vis sa xe lo bis sa xel-

mwi fo aka de mi u ri Te at ris

sam xat vro1xel mZRva ne li

xde ba. 2011 wlis Se de ge bis

mi xed viT, ru se Tis fe de-

ra ci is mas Sta biT, yve la ze

me ti ma yu re be li swo red am Te atrs

stum rob da. es, cxa dia, um Tav re sad,

tu mi na sis dam sa xu re baa, Tum ca, aq ve

un da aR vniS noT Te at ris axa li di-

req to ris, ki ril kro kis Rvaw lic.

dRes vax tan go vis Te at ri ke Til dRe-

rimas tuminasi _ orsaxovani ianusi

festivali _ „saCuqari“ 2015

GIFT-is dRiuri

140

o bis sim bo loa, ro gorc ma Ral mxat-

vru li do niT, ise se ri o zu li eko no-

mi ku ri maC ve neb le biT.

„ev ge ni one gi ni“, ro me lic tu mi-

nas ma 2013 wels dad ga vax tan go vis

Te at rSi, ru seT Si wlis sa u ke Te so

speq tak lad mi iC ni es, xo lo 2014 wels

fes ti val ze „Золотая маска“ („oq ros

ni Ra bi“) pir ve li ad gi li mo i po va.

ro ca pa ta ra qvey nis di ad Svils

as pa re zi eviw ro e ba da mow ye ni lo ba

da revs xels, is xSi rad Zle va mo sil

sa xel mwi fos, im pe ri as afa rebs xolme

Tavs an da Ta vad qmnis aseT im pe ri-

as (ro gorc na po le o nis Sem Txve va Si

mox da), ra Ta la Rad isun Tqos. ume-

tes wi lad, Ta na med ro ve Ta mi er, aseTi

saq ci e li Ra la tad aRiq me ba, rad gan

Tav Se sa fars swo red im qve ya na Si po u-

lo ben, ro me lic ma Ti pa ta ra sam Sob-

los Sem mus vre li gve le Sa pia. tu mi na-

sis Sem Txve va Sic ase mo x da.

lit ve lebs Ta vi dan mos won daT mi-

si moR va we o ba vax tan go vis Te at rSi.

tu mi nass ise aRiq vam dnen, ro gorc

des pans kul tu ris sfe ro Si, ama yob-

dnen mi si war ma te be biT, mag ram, ro-

de sac ru seT sa da ev ro kav Sirs So ris

ur Ti er To ba da i Za ba, mas, ro gorc

lit vis mo qa la qes, sam Sob lo Si dab-

ru ne ba mos Txo ves _ Ca mo vi des da mis

mi er da ar se bul Te atrs mi xe do so. ax-

la dip lo ma ti ki ara, di si den ti uf-

ro va ro. _ mwa red xum robs re Ji so ri

da ar surs, rom ge o po li ti kam mi si

Se moq me de bi Ti geg me bi Ca Sa los.

Ce mi lit ve li me go ba ri ke Ti li Su-

riT aiv so, ro ca vuT xa ri, tu mi nass

Tbi lis Si „ev ge ni one gi ni“ Ca mo aqvs-

meT qi. es war mod ge na mxo lod te le-

vi zi iT maqvs na na xi da ma inc Za li an

imoq me da Cem ze. mas me re sul ve lo-

de bi, lit va Si ro dis Ca mo i ta ne no, _

miT xra.

„ev ge ni one gi nis“ nax vis Sem deg, co-

ta ar iyos, da vi be ni: ar mes mo da, ro-

gor Se eZ lo uc xo els, ase Rrmad eg-

rZno puS ki nis es na war mo e bi (ro mel-

sac ru su li cxov re bis en cik lo pe di-

a sac uwo de ben, b. be lin skis kva lad).

artreviu

141alina qadagiSvili

ar mes mo da, sa nam mis bi og ra fi a Si ar

amo vi kiT xe, rom ma miT lit vel ri mas

tu mi nass, de da ru si hyo lia, Ta nac

war mo So biT sta ro ve re bis oja xi dan.

am ri gad, mi si „ga o re bis“ ge ne ti kur

sa fuZ vels mi va ge ni da amiT dav kma yo-

fil di: lit ve li re Ji so ris siy va ru-

li ru su li eni sa da kul tu ri sad mi

aRar makvirvebs.

„me ta fo re bi sa da iro ni ul ga mo-

ca na Ta di dos ta ti“ ara vis to vebs

gul grils, aR ta ce bas iw vevs TviT im

re cen zen teb Sic, rom le bic mas xan sa-

mar Tli a nad, xa nac usa mar Tlod eka-

ma Te bi an. xSi rad sa ub ro ben mi si na mu-

Sev re bis Tvis da ma xa si a Te bel auC qa re-

bel, mo zo mil tem pze, de ta le bi sad mi

siy va rul ze, ra fi ni re bul iu mor sa

da re Ji so ris unar ze, Seq mnas gan sa-

kuT re bu li at mos fe ro, sa dac ga reg-

nu li Tav Se ka ve bu lo ba xels ar uS lis

emo ci is ga mom JRav ne bas, mag ram tu mi-

na sis yve la ze did dam sa xu re bad ma-

inc msa xi o beb Tan mu Sa o bis na yo fi er

pro cess asa xe le ben, rom lis dro sac

maT eZ le vaT Ta vi suf le ba yo vel axal

dad gma Si sa ku Ta ri az re bi sa da tem pe-

ra men tis ga mom JRav ne bisa. amas Ta na ve,

ro gorc xel mZRva ne li, Za li an mkac-

ria. iS vi a Tad Tu Se a qebs vin mes. miT

ufro Zvirfasia, rodesac aseTi ada-

miani gicxadebs ndobas.

ta ti a nas ro lis erT-er Ti Sem sru-

le be li (Ta nac, sa u ke Te so), ev ge nia

kreg Jde ru su li pre sis Tvis mi ce mul

in ter vi u Si am bobs, rom tu mi na si mis-

Tvis uk ve re Ji sor ze me tia _ cxov-

re bis mas wav le be lia, ro me lic mu dam

gi biZ gebs, me ti ikiT xo, ifiq ro, Se ig-

rZno; Si na ga nad gan vi Tar de, dax ve wo

ge mov ne ba, mo To ko am par tav no-

ba, mo iT mi no...

`ev ge ni one gi nis“ erT-er Ti

fi na lu ri sce na, sa dac ta ti a-

na mTe li war mod ge nis man Zil-

ze yve la ze grZel rep li kas

am bobs, ra Ta mis Tvis say va rel

ada mi an ze sa bo lo od Tqvas ua-

ri da da em Svi do bos, kri ti ko-

se bis mi er nam dvil Se dev rad

sa xel de ba. msa xi ob ma qal ma am

naw yvet ze da mo u ki deb lad imu-

Sa va da, ro de sac ma es tros uC ve na, am

uka nas knel ma yve la fe ri uc vle lad

da to va. re Ji sor sa da mis dass So ris

Ca mo ya li be bu li ase Ti ur Ti er Tga ge-

bis dros, kon taq ti xSi rad usit yvod,

ga moc di le biT mi Re bu li cod ni sa da

in tu i ci is sa Su a le biT myar de ba.

„ma da gas ka ri“

30 oq tom be ri

„pi e sa4„ma da gas ka ris“4moq me de bis

dro 1912-dan 1942 wlam de pe ri o ds

mo i cavs. lit vas, ro mel mac da mo u ki-

deb lo ba ga mo ac xa da, ide e bis nam dvi-

li qar bor ba la at yde ba Tavs. axa li

mo az rov ne e bi Tavs im tvre ven ima ze

fiq riT, ra mo u xer xon am ga nax le bul

qve ya nas, sa iT wa iy va non is da, ro gor

sa xel mwi fod aq ci on. TviT yve la ze

uto pi ur ide eb sac ki se ri o zul pro-

eq te bad ga ni xi la ven. bo los yve la

di a di „uto pis ti“ ga ri yu li da da u-

fa se be li rCe ba.“ _ wers bo ris tu ki.

am na war mo e bis av tor ma, lit vel-

ma ma ri us ivaS ki a vi Cus ma, di di xa nia,

mo i po va sa er Ta So ri so aRi a re ba. is

142

im Ta o bas mi e kuT vne ba, ro me lic Ta-

vis srul wlo va ne bas sab Wo Ta im pe ri is

kra xis pi ro beb Si Sex vda da bev ri ste-

re o ti pi sa da kli Se sa gan ami to ma caa

Ta vi su fa li. ga naT le biT fi lo log-

ma, pir vel yov li sa, sa xe li ga iT qva,

ro gorc moT xro be bi sa da pi e se bis

av tor ma, Tum ca far To sa zo ga do e bi-

saT vis ara nak leb cno bi lia te le wam-

yva nis, sce na ris ti sa da re Ji so ris am-

plu a Sic. zog jer da u je re be lia, rom

es gul Ri ad moRi ma ri, uSu a lo da

mxi a ru li axal gaz rda ka ci Rrma fi-

lo so fi u ri az rov ne bis ken aris mid-

re ki li.

Tu ma niS vi lis Te at rSi mog vi bo-

di Ses: speq tak li lit vur ena zea da

yur sas me ne biT mo gi wevT ru su li Tar-

gma nis mos me nao. ke Ti li da pa ti o sa-

ni, mor Ci lad Se ve gue beds (3 sa a Tis

gan mav lo ba Si yu ris da Zab va xum ro ba

am ba vi ro dia), mag ram tu mi na si nam dvi-

li sas wa ul moq me dia _ mTe li dar ba-

zi pir ve li ve wu Teb Si sce nas mi e jaW va

da vi Ras adar deb da saq mis teq ni ku ri

mxa re?

dad gma, Ta vi si sti lis ti kiT, kla-

si kur Te at ra lur war mod ge nas da-

u ax lov de bo da, rom ara re Ji so ris

„sa fir mo“ xer xe bi: sa xe e bi Ta da sim-

bo lo e biT az rov ne ba, re a lo bis aR-

we ri sas4iu mo ris tul-sa ti ris tu li

in to na ci e bis ga mo ye ne ba (ra sac Ta vad

pi e sa mo iT xovs). TviT yve la ze de li-

ka tur, in ti mur sa kiT xeb ze sa ub ris

dros tu mi na si taq ti a nad ari debs

Tavs vul ga ru lo bis mci re ga mov li-

ne ba sac ki. am Tvi se bas mis Tav Se ka ve-

bul lit vur xa si aTs mi va wer da, ara

mgo nia, vcde bo de.

cal ke sa kiT xia ivaS ki a vi Cu sis teq-

sti. mi si po e tu ro ba fe i er ver ki viT

if rqve va, ar iR le ba da war mod ge nis

bo lom de msme nel ze ze moq me de bis in-

ten si u ro bas ar kar gavs. mo wo ne bu li

ad gi le bis qar Tu lad Tar gmna da Ca-

niS vna da viw ye, mag ram ma le miv xvdi,

rom ase mTe li pi e sis Ca we ra mo mi wev da.

ma ra di u li Te ma: pa ta ra qvey ne bis

ga mud me bu li brZo la ga dar Ce nis Tvis,

ra sac Tan ax lavs Zli e ri mfar ve lis

Zi e ba da gar da u va li ar Ce va ni da sav-

leT sa da aR mo sav leTs, Crdi lo eT sa

da sam xreTs So ris; pat ri o tu li ide-

e bi, rom le bic Tav da pir ve lad eris

gan Ta vi suf le bis, aRor Zi ne bis miz niT

iq mne bo da, ad re Tu gvi an mi si ga mor-

Ce u lo bis, aR ma te bu lo bis qa da ge bad

ga dag var de ba xol me da na ci o nal-so-

ci a liz mis mom wam la vi sur ne li as dis.

am saf rTxisgan arc lit vaa daz Rve-

u li, arc sa qar Tve lo Tu ne bis mi e ri

sxva qve ya na, mag ram ivaS ki a vi Cu sis jan-

sa Ri iu mo ri swo red is Sxam sa wi na aR-

mde go sa Su a le baa, ri Tac ka cob ri o bam

am gvar sa wam lavs un da eb rZo los.

ma ga li Tad, Tu ico diT, vin iy vnen

at lan ti das mcxov reb le bi? _ ra Tqma

un da, lit ve le bi, rom leb mac TviT am

kon ti nen tis Ca Zir vis Sem deg, oki a ne-

Si, wylis qveS, ga nag rZes cxov re ba! an

ho me ro si, sok ra te si, pla to nu si da

sxva ni ber Zne bi ggo ni aT? ara, isi nic

artreviu

143

lit ve le bi iy vnen, jer mar to gva-

rebs da uk vir diT! es uw yi na ri sa ub-

re bi lit ve le bis yov lis Sem Zle o ba sa

da uni ver sa lu ro ba ze iqam de mi iy va-

nen pi e sis mTa var gmirs, ka zi mirs da

mis me go bars, rom, ma da gas kar Si Ta-

na me ma mu le Ta da sax le ba sa da iqa ur

mo sax le o bas Tan Se re vis gziT, axa li,

srul yo fi li ra sis ga moy va nas api re-

ben da, rad gan vi ciT, aseT eq spe ri men-

tebs rac moh yve ba, wi nas war ve guls

gvi revs ga zis ka me re bis koS ma ri.

„ma da gas ka ris“ si u Je tis xa zi or

gan Sto e bad iyo fa: pir ve li ka zi mi ris,

lit vis ke Til dRe o bi saT vis ide u ri

meb rZo lis, cxov re bis gzas mih yve ba,

me o re _ sa mi lit ve li qa lis, sa mi me-

gob ris, sa mi gan sxva ve bu li be dis we-

ris: sa les, mi le sa da he les Tav ga da-

sa vals gvi am bobs. am gzebs lit vi dan

miv ya varT pa riz Si, ru seT sa da ma da-

gas kar Si, mag ram zog jer, yov lis Sem-

Zle Sem Txve vis Za liT, isi ni er Tma-

neTs ga dak ve Ten, ra Ta ka zi mi ri Se-

ax ved ron sa les _ mSve ni er, me oc ne be

po et qals, ro mel sac igi gul wrfe-

lad uy vars.

Te at rmcod ne ma ia ma ma la Ze gan mar-

tavs: lit ve leb ma gviT xres, rom, Tu

sam Sob lo Si ar Se iq mna ada mi a nis bed-

ni e re bis pi ro be bi, qve ya na bed ni e ri

ver iq ne ba. aq ada mi a ni uf ro mniS vne-

lo va nia, vid re ra Rac mbod va re ide-

e bi, rom le bic mTa va ri gmi ris, ka zi-

mi ris Tav Si tri a lebs. mas xom ab sur-

du li idea awu xebs?! — ma da gas kar Si

ra Rac gan sa kuT re bu li lit vis aSe ne-

ba un da — Ta vi si Si na ga ni sam ya ro Ti.

vin aris ka zi mi ri? vin aris mTa va-

ri gmi ri qa li, ro me lic Tur me po e-

ti yo fi la? am qal Si di di su li e ri

sim did rea. gax sovT, ras eub ne ba ka zi-

mirs Sey va re bu li? rom mis na ci o na-

lur ide a Si ver Ca e tia.

speq tak lis bo los TiT qos ib se nis

„per gi un tis“ an „odi se as“ msgav si ma-

ra di u li is to ria me or de ba — oc ne ba

sam Sob lo sa da qal ze, ro mel sac, al-

baT, mTe li cxov re ba un da mi uZ Rvna!

da, ai, ma ma kacs ew via bed ni e re ba da

ver Se ig rZno, ver da a fa sa. man Ta vi-

si e. w. ma Ra li ide is gan xor ci e le bas

Ses wi ra yve la fe ri da bo los da kar-

ga sam Sob los da mo u ki deb lo ba — amis

ni S nad fa ra ja Si Cac mu li ma ma ka ce bi

mo vid nen da qa li sa ka ciT ga iy va nes.

ga sa ge bia, rom yve la fe ri omiT dam-

Tav rda. es aris mi niS ne ba lit vis is-

to ri a ze.

ri mas tu mi na si: „ro ca is to ri ul

kon teq stTan iWer saq mes, au ci leb-

lad war suls ub run de bi, mag ram sa-

ku Tar Tavs sa Ta na dod ve ras dros

Se ic nob, mxo lod bav Svo bas Tu ga ix-

se neb da da ba de bis Ta ri RiT Se mo i-

far gle bi, rad ga nac yve la uf ro So-

re u li war su li dan mov di varT.“

ivaS ki a vi Cus-tu mi na si brwyin va le

tan de mia! maT yve la fe ri aer Ti a nebT:

ana li ti ku ri az rov ne ba, iro nia da

iu mo ri, war su li sad mi per ma nen tu li

in te re si da... sam Sob los siy va ru li.

di a xac, yo vel gva ri lo zun ge bis ga-

re Se, eris da qvey nis nak lo va ne ba Ta

war mo Ce niT da ma Ti mkur na lo biT,

ro gorc es ilia Wav Wa va Zes es mo da.

me-20 sa u ku nis di di fran gi mwe ra li,

war mo So biT ru si eb ra e li, ro man ga-

ri wer da: pat ri o tiz mi Se ni a ne bis siy-

va ru lia, na ci o na liz mi ki _ sxve bis

si Zul vi lio.

„ev ge ni one gi ni“

4 no em be ri

СТИЛЬНО, РОСКОШНО,

ПЕЧАЛЬНО…

im dRes gri bo e do vis Te at ris did

dar baz Si ara Tu yve la sa var Ze li, ara-

med da ma te biT Cad gmu li ska me bi, de-

alina qadagiSvili

144

ref ne bi da ga sas vle le bic ki da ka ve-

bu li iyo. xal xi is xda yvel gan, sa dac

daj do ma Se iZ le bo da. ase gan sa jeT,

TviT pir ve li da me o re ia ru sis ki-

be eb zec aRar dar Ca ad gi li. mrav lad

na xav diT ubi le Tod Se mo sul xe lov-

ne bis moy va ru lebs, Jur na lis teb sa

da, gan sa kuT re biT, Te at ra lu ri fa-

kul te tis pir mSve ni er stu den tebs.

zed sar Ta vi sa xe le bis aR ma te bi Ti

xa ris xis ga re Se Zne lia, am na mu Sev ris

da xa si a Te ba. tu mi na sis „ev ge ni one gi-

ni“ Cems cno bi e re ba Si sa mu da mod dar-

Ce ba, ro gorc ra Rac la ma zi zma ne ba.

ase Ti iyo Ta vad re Ji so ris Ca na fiq-

ric _ Se eq mna axa li re a lo ba siz mar-

cxa dis gza ga sa yar ze.

ro man dol Jan ski wers: „tu mi nas-

ma sce na me lan qo li ur, od nav idu-

mal gro tes ksa da naR vli an iu mor-

Si ga daw yvi ta. mi u xe da vad imi sa, rom

speq tak lis gmi re bi is to ri ul kos-

ti u meb Si ari an ga mow yo bil ni, ve ra vin

it yvis, rom re Ji so ri puS ki ni se u li

epo qis kvle vi Taa da ka ve bu li: mi si

sce nu ri fan ta zia siz mar Ta jaWvs Ca-

moh gavs, ro me lic mok le bu lia yo fiT

re a lo bas. tu mi na sis mud mi vi Ta na-

av to ri, mxat va ri ado mas ia cov ski si,

ma yu reb lis mze ras Zi ri Ta di de ta le-

bis ken _ ka bi ne tis kuT xis ken, „one gi-

ni se u li“ ska mis ken da a. S. mi mar Tavs,

Tum ca ma inc mis ti kur, idu ma le bis

iers uto vebs siv rces.

„ev ge ni one gi nis“ ga u fan tav nis lSi

sar ki se bu ri qol gaa Ca mo ki de bu li,

ro me lic iri bad aor ma gebs ara mar to

imas, rac sce na ze xde ba, ara med ima-

sac, rac ked le bis uka na mxa re saa (...).

speq tak lSi or mag de ba ara mxo lod

mi zan sce ne bi, or mag de bi an puS ki nis

ro ma nis per so na Je bic. ori one gi ni:

axal gaz rda, la ma zi da bed kru li da

be be ri, gul ga te xi li, rom lis pir ve-

li fra za: „vinc ic xov ra da iaz rov na,

Se uZ le be lia, rom mis sul Si xal xis

si Zul vils ar da e sad gu re bi na“, ro-

gorc mTe li speq tak lis epig ra fi, sa-

mu da mod rCe ba max sov ro ba Si.~

cxa dia, tu mi na sis war ma te bas mas-

Tan er Tad sa mar Tli a nad inawilebs

Ta na mo az re Ta brwyin va le gun di. ze-

moT sce nog ra fi is av tor ze iyo sa u-

ba ri. ar Se iZ le ba, sa gan ge bod ar vax-

se noT SesaniSnavi qo re og ra fi an Je-

li ka xo li na, kom po zi to ri fa us tas

la te na si da kos tiu me bis mxat va ri

ma ria da ni lo va. msa xi o be bi dan ram de-

artreviu

145

ni me gva ris da sa xe le bac kma ra: ser gei

ma ko vec ki, viq tor dob ron ra vo vi, iu-

lia bo ri so va...

ra tom Seq mna tu mi nas ma es speq tak-

li?

erT-erT in ter vi u Si re Ji so ri aR-

niS navs, rom „ev ge ni one gin Si“ Zli e-

rad JRers qa lis tra gi ku li be dis

Te ma, Se iZ le ba ima ze Zli e ra dac ki,

vid re tol sto is „ana ka re ni na Si“.

Jur na list an Je li ka za o zer ska i as Tan

sa u bar Si tu mi na si am bobs: `me ki min-

do da, speq tak lis Tvis ta ti a nas sa xe-

li da mer qmia, rad gan is Tavs msxver-

plad wi ravs om Si da sa xiC re bu li

ge ner lis ga mo. swo red ru si qa lis

udi des ma msxver plSe wir vis unar ma

aR maf rTo va na ase“.

msa xi o bi ev ge nia kreg Jde: „re Ji-

so ri cdi lobs, Cas wvdes ru si qa lis

suls, Zli er pi rov ne bas, ro me lic si-

maR le ebs ise aR wevs, TiT qos sa qa ne-

la ze ij des. esaa qe dis mox ra qa lis,

mi si siy va ru lis una ris, er Tgu le bi-

sa da gam Zle o bis wi na Se“, Tum ca, ro-

gorc msa xi o bi aRi a rebs, pi ra dad mis-

Tvis am is to ri a Si uf ro sxva ra mea

mniS vne lo va ni, ker Zod ki, yve la fe ri,

ra sac Cvens cxov re ba Si ax de na ar ewe-

ra da, ris ga moc xSi rad Zli er vdar-

dobT, mag. aus ru le be li siy va ru li

an Tun dac wa ru ma te be li cxov re ba

(ro gorc len skis Sem Txve va Si).

erT-er Ti sce nis da sas ru li: Ta na-

med ro ve mu si ka... nu ga ik vir vebT! „mo-

u di, mo u di“! _ mRe ris vi Rac. am dros

sa Wi roa, Se ig rZno moZ ra o ba Ta rit mi,

mo men tis mniS vne lo ba, qo re og ra fis

dax ve wi li sti li _ grZel pal to eb Si

ga mow yo bi li msa xi o be bi... ser gei ma-

ko vec ki, or sxva msa xi ob kac Tan er-

Tad, jer ma yu re bels ga us wor de ba,

Sem deg Seb run de bi an, zurgs uC ve ne ben

da er Tdro u lad, mu si kis Tan xle biT

ga di an sce ni dan _ Стильно! ma yu re be-

li So kur mdgo ma re o ba Sia.

es grZe li, sam sa aT na xev ri a ni war-

mod ge na, ro me lic, erT-er Ti Se fa se-

biT, „leq se bis ko leq ti u ri kiT xvis

gak ve Tils mog va go nebs“, er Ti amo-

alina qadagiSvili

146

sun TqviT (Tu su lis amo Re biT?) rom

vna xeT, da na wev re bis Tvis ar me me te ba,

Tum ca, sxva ra gzaa, Se vec de bi, aR-

vwe ro is, rac gan sa kuT re biT da ma max-

sov rda.

ta ti a nas siz ma ri _ iu lia bo ri so-

vas mi er wa kiT xu li puS ki nis teq sti.

ta ti a na be do bis Ra mes das Tan er-

Tad mkiT xa obs da esiz mre ba, rom mo-

vi da mu ra daT vi da sad Rac wa iy va na.

daT vi Tan xib lavs qal wuls, Ta nac

ak rTobs da cek vavs mas Tan, mag ram es

mxe ci, sab ra lo ta ti a nas qvec no bi e ri-

dan rom ga mo aR wia, ar cTu So re u li

eqoa ru su li xal xu ri

zRap re bi sa, rom leb-

Sic xSi rad sa be dos,

saq mros sim bo loa!

ta ti a nas da ba de bis

dRe _ esaa speq tak li

speq tak lSi, war mod-

ge na wve u le bis mas pin-

Zlis ga sam xi a ru leb-

lad ru su li cek vi Ta

da sim Re riT, iu mo-

riT, sa Cuq re bi Ta da

ku ri o ze biT. er Ti sit yviT, pro fe si-

o na le bis gun dia. ise ve STam beW da vad

mRe ri an, ro gorc Ta ma So ben da ise ve

mox de ni lad cek va ven, ro gorc mRe ri-

an. ai, „ma sov kac“ amas hqvia! arc er Ti

de ta li ar Cans zed me ti an kon teq-

sti dan amo var dni li. ve ra fers da u-

wu neb, sru li ad ip yro ben ma yu re bels,

„ga dar Ce nis“ mci re San ssac ar uto ve-

ben! Роскошно!

du e li len ski sa da one gins So ris.

ab sur dis ga mar jve ba si ke Te sa da saR

az rze _ ev ge nis su lis bne li na wi-

lis ze o ba! iR vre ba sis xli, ro me lic

ara vis swyu ro da. ego is tis, sxva Ta

grZno be biT mo Ta ma Se ci ni ko sis xe-

liT kvde ba po e ti, jer ki dev bav Svi-

viT suf Ta ar se ba. ami to mac one gin-

sa da mis ore uls speq tak lSi ga ux-

de lad ac vi aT Sa vi sa mo si, xo lo mis

an ti pods _ len skis (Ta vi si ore u li-

TurT) _ TeT ri. du e lis sce na, qar Si

„Cay ri li“ Tov lis fan te liT, tki vi-

lam de dra ma tu li da fan tas ma go ri u-

lia. Se mo dis usa so o ba.

su li e rad da ob le bu li, ui me do

ta ti a nas er Ta derT Sve bad ev ge nis

mi to ve bul sax lSi stum ro ba qce u-

la. sa a To biT kiT xu lobs Sey va re bu-

lis na qon wig nebs, rom leb sac one gi-

nis mo ax le awo debs. esec speq tak lis

erT-er Ti ge ni a lu ri mo men tia: ia tak-

ze Camux luli tatiana, win er Tma ne-

Tis mi yo le biT iw yobs ga daS lil wig-

nebs, TiT qos ma Ti meS-

ve o biT sat rfos az-

re bis ga zi a re bas, mi si

su lis da nax vas cdi-

lobs an iq neb sa ku Ta-

ri be dis we ri sac? qa ri

amo var de ba, mar to o ba-

sa da si ci ve Si Sri a le-

ben wig nis fur cle bi.

ru su li gze bis ga-

u mar Ta o ba ze, TiT qmis

200 wlis wi naT, jer

ki dev puS kin ma ixum ra _ da ber de bo di,

sa nam yin va sa da av dar Si pro vin ci i dan

de da qa la qam de Ca aR wev dio. cno bi lia,

rom tu mi nas sac iu mo ris dax ve wi li

grZno ba axa si a Tebs. ho da, puS ki nis

mi er aR we ri li xan grZli vi mgzav ro-

ba scenaze dadgmul „no es ki do ban Si“

yur yu tad gamosaxa, Tov lSi mor be na-

li an ci kur dRe li ki _ ma ma ci mo na di-

ris mac du ne bel mo pir da pi re sqe sis

ar se bad, mag ram speq tak lis yve la ze

ori gi na lu ri sce na (ma yu re bels sun-

Tqva rom Se uk ra) mainc is aris, rac

afi Sa ze vi xi leT: TiT qos da ci dan Ca-

moS ve bul sa qa ne leb ze sxde bi an axal-

gaz rda qa le bi, uf ro swo rad, maT

sva men yu rad Re bi a ni da mzrun ve li

saq mro e bi Tu me uR le e bi da es sa qa ne-

le bi maR la mi i wevs, ha er Si Cer de ba...

ne la ir we vi an TeTr ka beb Si Cac mu li

artreviu

147

qa le bi (maT So ris ta ti a nac), mow ye-

ni li TeT ri mtre de bi viT ga na bu lan,

Ta ve bi od nav gver dze da ux ri aT... Пе-чально.

es sul siz mre bia, siz mre bi. cxov-

re bac grZe li da dam Rle li siz ma ria.

speq tak lis da sas ruls, sxva ze gaT xo-

vi li da ma inc one gin ze Sey va re bu li

ta ti a na Tav da viw ye biT cek vavs Ta vis

mu ra daT vTan _ Tan uy vars, Tan eSi-

nia mi si...

ase iTav sebs ada mi a ni Rmer Ti sa da

mxe cis bu ne bas!

qarTuli saxli

kaunasSi

vagrZe leb qar Tul-lit vur Te mas.

es a ris oc ne ba, ro me lic sa ku Tar xmas

da gzas eZeb da, ra Ta erT dRe sac si-

nam dvi led qce-

u li yo.

28 no em bers

lit va Si, qa laq

ka u nas Si1„sa qa-r Tve los1xe-

lo v ne bi sa1da

sur ne lis1sax-li“ ga ix sna (sam wu xa rod, am mov le nis

TviT mxil ve li ver gav xdi). xe lov-

ne bis sax lis ked le bi, sa gan ge bod am

dRis Tvis, gu ram xe cu ri a nis na mu Sev-

re biT dam Sven da. ga mo fe na ze war mod-

ge nil fer we rul ti lo ebs So ris aris

por tre te bic, Tum ca, un da iT qvas,

rom mxat vris Se moq me de ba Si um Tav re-

si ma inc pe i za Jis ax le bu ri ga az re baa,

uf ro zo ga di da amav dro u lad, uf ro

pi ra du li.

mxat vars Zve li sax le bi izi davs _

qa la qad Tu sof lad _ ma Ti be di, xa-

si a Ti, Tav ga da sa va li. ro ca uyu reb

mis su ra Tebs se ri i dan „sax li“, ges-

mis frTxi lad Se Re bu li ka ris xma,

mor ye u li ki bis Wri a li, xis ai van ze

_ ri ku le bis ga da Za xi li... amas pe i za-

Jebs verc ki da ar qmev _ es sax le bis

por tre te bia… Tavs ar ga ne bebs ma Ti

ga a da mi a nu re bis gan cda...

er Txel gu ram ma miT xra, rom zam-

Ta ri uy vars, Tov li, si TeT re da zam-

Tris da sa xa ta vad xSi rad mi em gzav re-

ba qa laq ga reT, Zi ri Ta dad, mSob li ur

leC xum Si. sa er Tod, mi si pe i za Je bi

STa beW di le be bi, mo go ne be bi, gan wyo-

bi le be bi uf roa, vid re ad gi lis aR we-

ra. avi RoT Tun dac „er Ti dRe“: ru xi

amin di, wi na plan ze _ tye Tu par ki,

wag rZe le bu li Crdi le bi viT dga nan

naw vi ma ri xe e bi, da nis lu lia siv rce...

uka na plan ze Sors mdga ri xal xi mo-

Cans, xo lo ca Si, xe ebs ze moT _ sa ha-

e ro bur Ti, Tum ca mi si iq yof na ar

gik virs, ar ge uc xo e ba, TiT qos me-19

sa u ku nis da sas ru lis saf ran geT Si im-

yo fe bo de, es tye Tu par ki bu lo nis

tye iyos, xal xi ki _ cno bis moy va re

pa ri ze le bi.

mxat va ri am bobs,

rom, dro is msvle lo-

bas Tan er Tad, mi si xel-

we rac Se ic va la. is sul

uf ro me tad ix re ba gan-

zo ga de bis ken, ab straq-

ci is ken, rac pe i za Jis

ax le bu rad da nax va Si

mJRav nde ba. ase Tia „er-

Ti dRe“, „zam Ta ri“ _

TeTr fon ze Sin dis fe-

alina qadagiSvili

148

ri xe e biT da „Wa o bi“ _ am qvey nad ar-

se bu li yve la Wa o bis kre bi Ti sa xe.

am axal gaz rda, TviT myo fa di qar-

Tve li mxat vris per so na lu ri ga mo-

fe na ka u nas Si la ma zi da saw yi sia „sax-

lis“ kon cef ci iT gaT va lis wi ne bu li

mra val fe ro va ni kul tu ru li saq mi-

a no bi sa. 21 de kem bers, „sa qar Tve los

xe lov ne bi sa da sur ne lis saxls“ ew ve-

vi an sa pa tio stum re bi: sa qar Tve los

el Ci lit va Si qal ba to ni xa Tu na sa-

luq va Ze, qa laq ka u na sis me ri da sxva

ofi ci a lu ri pi re bi.

yve la oc ne ba bav Svo bi dan amom zev-

de ba. „sax lis“ ide is av to ri da di a-

sax li si, Ce mi Zvir fa si me go ba ri, kris-

ti na ba ra na us ka i te, xe lov ne baT mcod-

nea. ma miT lit vels, de da Tbi li se li

hyavs _ war mo So biT ber Ze ni. mSob lebs

er Tma ne Ti sa qar Tve lo Si So re u li

1965 wlis zaf xul Si ga uc vni aT. Sey-

va re bu le bi ori kvi ris Tav ze Se uR-

le bu lan. de da Tur me Za li an hgav da

im mSve ni er asuls, ma mas rom ga mo ec-

xa da siz mar Si. kris ti nas mex si e re ba Si

sa mu da mod da sax lda bav Svo bis tkbi-

li mo go ne be bi: lit va, sa qar Tve lo Si

ga ta re bu li ar da de ge bi, Tbi li se li

be bia, ula ma ze si mTis so fe li ci xis-

jva ri _ de dis mSob le bis fu Ze da Zi-

ri. Ce mi me gob ris da mi si dis sis xlsa

da cno bi e re ba Si er Txel da sa mu da-

mod Se er wya er Tma neTs Crdi lo e Ti

da sam xre Ti, ise, rom arc erTs da-

u kar gavs zo mi e re bi sa

da wes ri gis grZno ba da

arc me o res _ siT bo da

stu mar Tmoy va re o ba.

ro ca sa qar Tve los,

Ti lis ma sa viT,1mu dam

Tan da a ta reb, bu neb ri-

via, gin da, rom sxveb-

sac uwi la do es siy va-

ru li.1me gob re bis Tvis

mom za de bu li ker Ze bis,

qar Tu li1fil me bi sa da

mu si kis fon ze Ca e ya ra sa fuZ ve li „sax-

lis“ da ar se bis ide as, am sit yvis tra-

di ci u li, TiT qmis sak ra lu ri mniS vne-

lo biT: „stu ma ri RvTi saa“, mas pin Ze li

ki _ uf lis ne bis aR mas ru le be li.

`Crdi lo u ri yi nu li un da ga val-

Rvoo“. _ uy vars xol me Tqma di a sax-

liss. am bobs da ake Tebs ki dec. „sax-

lis“ gax snam de ram de ni me TviT ad-

re kris ti na ba ra na us ka i tem ka u nas Si

qar Tu li kul tu ri sa da sam za re u los

moy va rul Ta klu bi Seq mna. „sil bo

hqon des naq so vi sa da sim tki ce na We-

di sa“ _ am fe ri a sa viT sif ri fa na qal-

ba tons siZ ne le e bi ro di aSi nebs! „sa-

qar Tve los xe lov ne bi sa da sur ne lis

sax li“ mxo lod mi si mo ra lu ri da ma-

te ri a lu ri Za lis xme vis Se de gia.

„mje ra, rom ma le es ad gi li Ce mi

me o re sam Sob los mo de lad, sim bo lod

iq ce va, mo ew yo ba qar Tve li mxat vre-

bi sa da fo to xe lo van Ta ga mo fe ne bi,

fil me bis Cve ne ba, qar Tu li ker Ze bis

de gus ta cia, ku li na ri u li mas ter-

kla se bi da im pro vi zi re bu li kon cer-

te bi, anu pa ta ra sa qar Tve lo lit va-

Si. sam wu xa rod, ma ma Ce mi am zaf xuls

gar da ic va la da ver mo es wro sax lis

gax snas, ver ga i zi a ra Ce mi da de das

si xa ru li _ es xom mi si oc ne bac iyo!

lit ve li iyo da sa qar Tve lo Si cxov-

re ba ze oc ne bob da~. _ am bobs kris ti-

na.

artreviu

149artreviu

arian mxat vre bi, ro mel Ta na mu Sev-

re bic mxo lod in te ress ki ar iw vevs,

ara med STa go ne bi Tac gav sebs da amaR-

le bul grZno bebs gan gac de vi nebs.

ga le rea `ba i a Si~ ga zaf xu lia. de-

kem bris ci vi, nac ris fe ri dRe e bis me-

lan qo lia uk va lod qre ba... ni no yif-

Si Zis di di pa no _ xas xa sa, mwva ne mol-

ze ula ma ze si fe ra di yva vi le biT...

maT sur nel sac ki grZnob... ase Tia

pir ve li STa beW di le ba, ro de sac ba ia

wi qo ri Zis ga le re as es tum re bi.

ni no yif Si Ze, Ta vi si es Te ti ki Ta

Tu dax ve wi li teq ni kiT, erT-er Ti ga-

mor Ce u li mxat va ria _ pa ta ra kun Zu-

li dRe van del qar Tul xe lov ne ba Si,

sa dac si la ma zes eTay va ne bi an. mi si

di di ti lo e bi, mi ni a tu re bi _ yve-

la fe ri mom xib la vi, mgrZno bi a re da

ro man ti ku lia, siT bo Ti gav sebs da

sa si a mov no xa si aT ze ga ye nebs, yo ve-

li ve amis ukan ki mZi me da dam Rle li

Sro ma devs. ni no qso vi lis na ku we bi-

sa gan qso vil ze ve qar gavs pe i za Jebs,

na tur mor tebs, wmin dan Ta xa tebs da

fer we rul ti los am sgav sebs Ta vis

Se moq me de bas. ap li ka cia teq stil ze _

ase hqvia xe lov ne bis am sa xe o bas, ro-

me lic uZ ve le si dro i dan mo dis da

dRes erT-er Ti po pu la ru li mim di na-

re o baa msof li o Si.

mxat vars sa mi per so na lu ri da ara-

er Ti jgu fu ri ga mo fe na hqon da, ro-

gorc Tbi lis Si, ase ve uc xo eT Si.

ni no yif Si Zes, ro gorc mxat var sa

da xe lov ne baT mcod nes, STam beW da vi

da na yo fi e ri bi og ra fia aqvs. am Ja mad

mu Sa obs `xal xu ri da ga mo ye ne bi Ti

xe lov ne bis mu ze um Si” xe lov ne baT-

mcod ned.

baia wiqoriZenino yifSiZesa da samxatvrobo problemebze

150

ba ia wi qo ri Ze (xe lov ne baT mcod-

ne, ga le ris ti): `ni no yif Si Ze Za li an

sa in te re so mxat va ria. sam ya ro, ro-

mel sac is gad mos cems, po zi ti u ri da

emo ci u ria. Za li an rTu li, Sro ma te-

va di sa mu Sao aqvs da, vinc am sfe ro Si

moR va we obs, icis, Tu ram de nad Zne-

lia did ti lo ze, qso vi lis na ku we bi-

sa gan, kom po zi ci is Seq mna. ni no amas

im de nad vir tu o zu lad ake Tebs, rom

mi si na mu Sev re bi ga mom sax ve lo bi Ti

xde ba, rac emo ci ur ze gav le nas ax-

dens mnax vel ze. sa er Tod, ap li ka ci as

teq stil ze de ko ra ti u li dat vir Tva

aqvs. Zne lia, ise Seq mna de ko ra ti u li

ga mo sa xu le ba, rom moZ ra o ba, si coc-

xle Se u nar Cun des, ni no ki, fer we ri sa

da sti lis tu ri sa Su a le be bis qso vil-

Tan Ser wymis ur Tu le si kom bi na ci iT,

mas mxat vrul el fers ani Webs~.

ba ia wi qo ri Zes imis Se sa xe bac ve sa-

ub reT, Tu ra sWir de ba xe lov ne bis biz-

ne sis gan vi Ta re bas sa qar Tve lo Si.

_ qal ba to no ba ia, iwu re ba 2015 we-

li. mTe li wlis man Zil ze `cis kris~

mkiT xve lebs qar Tvel xe lo va neb sa da

maT na mu Sev rebs vac nob diT, mag ram ar

gvi sa ub ria prob le meb ze, prob le ma ki,

al baT, bev ria da ma Ti ga daW ra au ci le-

be lia. ga le ris te bis wi na Se ra sir Tu-

le e bia?

_ da viw yeb imiT, rom sa ga le reo

moR va we o ba sa qar Tve lo Si 20-25 wel-

ze mets ar iT vlis. pi ra dad me uk ve

20 we lia ga le ris ti var. es ar aris

sak ma ri si dro imi saT vis, rom es sfe-

ro srul fa sov nad gan vi Ta re bu li yo,

mag ram Se iZ le bo da xe lov ne bis in-

fras truq tu ris gan vi Ta re ba, ro me-

lic qar Tu li xe lov ne bis po pu la ri-

za ci as Se uw yob da xels.

_ da ra aris ami saT vis sa Wi ro?

_in fras truq tu ra mo i cavs ram-

de ni me sfe ros, ro me lic au ci le be-

lia xe lov ne bis gan vi Ta re bi saT vis

da ama ze sa xel mwi fom un da iz ru-

nos _ gar kve u li da fi nan se baa sa Wi-

ro mi si mxri dan. min da giT xraT, rom

dRes dRe o biT sa va la lo mdgo ma re o-

ba gvaqvs: ar ar se bobs arc teq ni ku ri

la bo ra to ria da arc am dar gis spe-

ci a lis ti, ro me lic xe lov ne bis ni-

mu Sis ori gi na lo bas ga mo ik vlevs da

da ad gens. gvyavs mxo lod vi zu a lu ri

eq sper te bi, rom le bic su ra Tis ori-

gi na lo bas Tva liT ad ge nen.

_ ro gor? ma Ra li xa ris xis as lis

dad ge na mxo lod Tva liT xde ba? xom

Se iZ le ba vi zu a lu ri eq sper ti Sec des

Tu as li pro fe si o na lur do ne zea Ses-

ru le bu li?

_ ra Tqma un da, Sec do mis al ba To-

ba ar se bobs, mag ram la bo ra to ri u li

Se mow me ba mxo lod uc xo eT Si Se iZ le ba

da sak ma od di di Tan xac jde ba.

_ gaw yve ti nebT, mag ram da vin te-

res di. ma ga li Tad, Se saZ le be lia, rom

vin me ni Wi er ma mxat var ma ka ka ba Zis, gu-

di aS vi lis, ax vle di a nis Tu sxva di di

qar Tve li mxat vre bis vi Tom uc no bi na-

mu Sev re bis as li ga a ke Tos da ori gi na-

lad ga a sa Ros?

_ Za li an sa ris ko saq mea amis ga ke-

Te ba, mag ram Se iZ le ba. saq me is aris,

rom ara gvaqvs mxat var Ta na mu Sev re-

bis mTli a ni mo na cem Ta ba za. mu ze u-

mebs aqvT, Tumc srul fa so va ni arc

ma Ti ba zaa. mec maqvs Cems ga le re a Si

ase Ti ba za. ra su ra Te bic Se mo dis,

aR ric xu lia. al baT, sxva ga le re eb-

Sic ar se bobs ba ze bi, mag ram eq sper ti-

zi saT vis sul sxva ram aris sa Wi ro.

un da iyos er Ti mTli a ni ba za, ro-

mel Sic kon kre tu li mxat vris yve la

na mu Se va ri iq ne ba aR ric xu li da mi-

Ti Te bu li iq ne ba, sad aris: mu ze um Si,

ker Zo ko leq ci a sa Tu ojax Si. ase Ti

ba za xel mis awvdo mi un da iyos yve las-

Tvis, mi Tu me tes vi zu a lu ri eq sper-

ti saT vis, ra Ta Se sa da re be li ma sa la

artreviu

151

hqon des. amas gar da, sa Wi roa Ta na med-

ro ve xe lov ne bis mu ze u mis ar se bo bac,

rom lis Seq mna ze sa xel mwi fom un da

iz ru nos.

_ rus Ta vel ze rom zu rab we reT lis

Ta na med ro ve xe lov ne bis mu ze u mia am

fun qci as ar iTav sebs?

_ is gax lavT zu ra we reT lis Ta na-

med ro ve xe lov ne bis mu ze u mi da mxo-

lod mis ke Til ne ba zea da mo ki de bu li

sxva mxat vre bis na mu Sev re bis ga mo fe-

na. zu ra we reT lis mu ze ums Tu sxva

ker Zo mu ze u me bic da e ma te ba, amas ra

sjo bia.

Ta na med ro ve xe lov ne bis er Ti sa-

xel mwi fo mu ze u mi au ci le be lia. ro-

de sac Ca mo dis eq sper ti an ne bis mi e ri

da in te re se bu li pi ri, ro mel sac aqvs

sur vi li, rom sa qar Tve lo Ca er Tos

xe lov ne bis sa er Ta So ri so pro ces Si,

mas au ci leb lad das Wir de ba sru li

ma sa lis nax va, Ses wav la da Se fa se ba.

Ta na med ro ve xe lov ne bis sa xel mwi fo

mu ze um Si ki yve la Ta na med ro ve mxat-

vris na mu Sev ris eleq tro nu li ver sia

gan Tav sde ba. sa i ti, ro mel zec mo na-

cem Ta sru li ba za iq ne ba war mod ge ni-

li, eq sperts mu Sa o bas ga u ad vi lebs.

Tu sa qar Tve lo Si ase Ti ti pis mu ze u-

mi da ar sde ba, es iq ne ba Za li an win ga-

dad gmu li na bi ji da dax ma re ba Cve ni

mxat vre bis Tvis.

_ ker Zo ga le ris te bis sa i te bi sak ma-

ri si ar aris?

_ ker Zo ga le ris tebs Sez Ru du li

ode no bis mo na cem Ta ba za aqvT, rad-

gan maT Ta vi an Ti mxat vre bi hyavT.

ker Zo ga le re e bis miR ma Za li an bev-

ri mxat va ria dar Ce ni li. da sav leT-

Si, Ta na med ro ve xe lov ne bis me nej-

men tSi, mi Re bu lia, rom ga le ris ti

mu Sa obs kon kre tul mxat var Tan, sa-

qar Tve lo Si ase ar aris da amas mTe-

li ri gi mi ze ze bi ga aC nia _ mxat vris

ma te rialu ri mdgo ma re o ba, sa ka non-

mdeb lo ba za da sxva. gar da ze moT

Ca moT vli li prob le me bi sa, aris ki-

dev erT-er Ti mTa va ri prob le ma _ am

sfe ro Si ar gvaqvs spe ci a li zi re bu li

ga mo ce ma _ Jur na li an ka ta lo gi, ro-

me lic yo vel Tvi u rad Tu ara, kvar ta-

lu rad ma inc ga mo vi do da. iyo ase Ti

Jur na li _ `fo ku si~, mag ram Se Cer da,

aRar ga mo dis. di di mad lo ba Tqven,

`cis kars~, rom am sfe ro Ti da in ter-

es diT. ar aris sa te le vi zio ga da ce-

me bi Ta na med ro ve xe lov ne ba ze. aris

te le vi zia, `ar ta rea~, ro me lic Za-

li an sa in te re so ga da ce mebs ake Tebs

xe lov ne bis Se sa xeb, mag ram mim di na re

pro ce sebs an sa er Tod ar aSu qebs, an

Tu aSu qebs, mxo lod frag men tu lad.

in for ma ci is sim wi re Za li an uS lis

xels Ta na med ro ve xe lov ne bis gan vi-

Ta re bis pro cess.

_ Tqven mi er Ca moT vlil prob le-

ma Ta gar da, ki dev ra aris sa Wi ro imi-

saT vis, rom Ta na med ro ve xe lov ne ba

swrafad da, rac mTa va ria, swo ri mi-

mar Tu le biT gan vi Tar des?

_ Ta na med ro ve xe lov ne bis po pu-

la ri za ci is pa ra le lu ri pro ce sia

xe lov ne bis baz ris Seq mna, ro me lic

xels Se u wobs am sfe ros re gu la ci as.

ba zars pi ro bi Tad ve Za xiT im pro cess,

ro me lic xe lov ne bis ni mu Se bis ga yid-

vas axor ci e lebs. es Za li an rTu li

me qa niz mia, ro me lic kar gad mu Sa obs

da sav leT Si. mi si amu Sa ve ba sa qar Tve-

lo Sic Se iZ le ba, mag ram ab rko lebs is

prob le me bi, rom leb zec vi sa ub reT.

ze moT Ca moT vlil prob le mebs un-

da da va ma toT fa se bis re i tin gi da

daz Rve vis sis te ma, ro me lic xe lov-

ne bis baz ris Za li an mniS vne lo va ni

seg men tia. ra Tqma un da, re a lu rad

fa se bi da fa se bis re i tin gic ar se-

bobs, mag ram es in for ma cia qa o su ri

da xel mi uw vdo me lia.

_ ra tom?

_ da sax ve wia sa ka non mdeb lo re gu-

la ci e bi, ga da sa xa deb Tan da kav Si re-

marika kaxaZe

152

biT. vfiq rob, mxat vre bi ga Ta vi suf-

le bu le bi un da iy vnen sa Se mo sav lo

ga da sa xa de bi sa gan, rad gan Za li an di-

di pro cen tu li da ric xva aqvT da es

aras wo ria. ro de sac fi zi ku ri pi ri

sa xe los no Si yi du lobs na xats, fa si

ar fiq sir de ba. arc na mu Se va ria sad me

da fiq si re bu li, mag ram, ro de sac ga-

le ris ti iZens na mu Se vars, fa sic fiq-

sir de ba da na mu Se va ric. mxat va ri Tu

ga Ta vi suf le bu li iq ne ba sa Se mo sav lo

ga da sa xa di sa gan, ma Sin fa sis da fiq si-

re bac iq ne ba Se saZ le be li. gar kve u li

Se Ra va Ti un da iyos im pir TaT vi sac,

vinc xe lov ne bis ni mu Sebs iZens uSu-

a lod mxatv re bi sa gan. xe lov ne bis ba-

za ri imi tom aris mom ge bi a ni uc xo eT-

Si, rom iq aris kor po ra ci e bi, rom le-

bic Tu kon kre tu li Tan xis, vTqvaT,

50 aTa si do la ris ze moT iZens sa xe-

lov ne bo pro duq ci as, gar kve u li ga-

da sa xa de bis gan Ta vi suf lde ba. yve la

sxva das xva rgo li Cab mu lia im sa er To

jaW vSi, ro mel sac xe lov ne bis ba za-

ri hqvia da kma-

yo fi lia1mxat-

va ric, di le-

ric,1ga le ris-

tic da biz nes me-

nic. es gax lavT

swo ri1fi nan su-

ri po li ti kis

Se de gi da mi sa-

sal me be li iq ne-

ba, Tu sa qar Tve-

lo Sic1gan xor-

ci el de ba ase Ti

re gu l a ci e bi.

_ Tqve ni ga le-

rea Tu mo na wi le-

ob da1ro me li me

uc xo ur1pro eq-

tSi?

_ Cven vmo na-

wi le ob diT soT-

bis ga mo fe na ze.

2013 wels soT bis war mo mad gen le bi

sa qar Tve lo Si Ca mo vid nen. es iyo di-

di pro eq ti, ro me lic mo i cav da kav ka-

si is da Sua azi is re gi o nebs. 2013-2014

wleb Si soT bis auq ci o nis sax lSi mo-

ew yo ga mo fe ne bi sa xel wo de biT ̀ gzaj-

va re din ze~. pir vel ga mo fe na ze war-

mod ge ni li iyo kav ka sia da Sua azia,

me o re ze _ kav ka sia, Tur qe Ti, av Ra-

ne Ti da ira ni. xuT dRi a ni ga mo fe ne-

bi iyo. pir vel wels war dge ni li iyo

aTi qar Tve li mxat va ri, me o re wels

_ eq vsi. am ga mo fe na ze sa qar Tve lo dan

Ce mi ga le rea, ga le rea `Ti bi si~ da sa-

mi da mo u ki deb li mxat va ri mo na wi le-

ob da. Cem ma ga le re am pir vel wels

wa rad gi na me rab ab ra miS vi li, irak li

far ji a ni da ko te su la be ri Ze. me o re

wels _ irak li far ji a ni, me rab ab ra-

miS vi li da va xo mum la Ze. pir vel da

me o re ga mo fe neb ze ga i yi da me rab ab-

ra miS vi li.

esaubra

marika kaxaZe

artreviu

153nobelianti

2015 wlis no be lis pre mia li te-

ra tu ra Si 68 wlis be lo rus mwe rals,

svet la na aleq si e viCs mi a ni Wes _ `mi si

pro zis mra val xmo va ni JRe ra do bis,

tan jvis da gam be da o bis uk vdav yo fi-

saT vis~. am for mu li re biT Se fas da

no be li an tis Se moq me de ba. wle van-

del ma pre mi am li te ra tu ra Si 8 mi li-

o ni Sve du ri kro ni Se ad gi na (953 aTa-

si aSS. do la ri).

svet la na aleq si e vi Ci _ ru su le-

no va ni li te ra tu ris kla si ko si _ av-

to ria wig ne bi sa: òms qa lis sa xe ara

aqvs~, `Tu Ti is bi We bi~, `dro _ se qend

hen di~, ùka nas kne li mow me~, `Cer no-

bi lis loc va~. yve la es wig ni ga er-

Ti a ne bu lia cik lSi `wi Te li ada mi a ni,

uto pi is xme bi~. ro gorc mwe ra li ac-

xa debs, man no be lis pre mia kon kre tu-

lad er Ti wig ni saT vis ki ara, mTe li

Ta vi si Se moq me de bi Ti moR va we o bis-

Tvis mi i Ro.

ev ro ra di o ze in ter vi us dros, ki-

T xva ze _ ro gor ga mo i ye nebT pre mi as?

mwe ral ma upa su xa: àm pre mi iT me Cems

Tavs Ta vi suf le bas vu yi di. me Za li an

did xans van do meb wig nis we ras, rad-

gan sa Wi roa: mog za u ro ba, we ra, beW-

dva. es yve la fe ri did Tan xeb Ta naa

da kav Si re bu li. ax la uk ve Se miZ lia

mSvi dad vi mu Sao da aRar vi fiq ro ima-

ze, Tu sad da ro gor vi So vo fu li~.

svet la na da i ba da uk ra i na Si, ga i-

zar da min skSi. sab Wo e Tis daS lis Sem-

deg igi xan grZli vi dro is man Zil ze

cxov rob da ita li a Si, ag reT ve _ ger-

ma ni a Si, saf ran geT Si, Sve deT Si da

mxo lod ori wlis win dab run da min-

skSi. ev ro pe li mkiT xve li mas kar gad

ic nobs, rad gan mi si wig ne bi 21 ena zea

Tar gmni li da mTli a ni ti ra Ji mi li on

eg zem pl ar ze mets Se ad gens. svet la-

nas bev ri Tay va nis mce me li hyavs ru-

seT Si. Sar San, xma Ta um rav le so biT

(on la in ga mo kiT xva `LLen ta.ru~-ze),

wlis sa u ke Te so mwer lad da sa xel da,

mag ram da sav leT Si ga ci le biT po pu-

la ru lia. bo lo sa mi we li no be lis

fa vo rit Ta pir vel sa me ul Si Se di o-

da, buk me ike re bi mas ze did fso nebs

deb dnen da, am de nad, mis Tvis mi ni We-

bu li pre mia mo u lod ne li ara vis Tvis

yo fi la.

svetlana aleqsieviCi _ 2015 wlis laureati

154

`LLenta.ru~-s li te ra tu ru li mi-

mom xil ve li na ta lia ko Cet ko va wers:

`mi si wig ne bis wa kiT xva au ci le be lia,

mag ram ge Si nia. aqvs na war mo e be bi, ro-

mel Ta ga moc ti ri. ami to mac ma Ti wa-

kiT xva gi Wirs. av to ri gvi am bobs ga-

te xil da mo pa rul cxov re ba ze, Ra me-

ul go de ba sa da is te ri ka ze, si coc-

xle ze, ro me lic sik vdil ze ua re sia.

igi do ku men ta lis ti mwe ra lia, wers

si mar Tles da es si mar Tle aor tis

gag lej is tol fa sia, mag ram sa ku Ta ri

Ta vi un da ai Zu lo, rom si nam dvi les

Tva li ga us wo ro. aleq si e vi Cis no be li

mwa rea. Ta vad mwe ra li sa ku Tar Tav-

ze am bobs: `me yu ri var!~ mog za u robs,

rom ada mi a ne bi ga ic nos, da uax lov des

da ma Ti su lis tki vi li ga i zi a ros.

us mens maT, iwers da gviy ve ba Ta vis

wig neb Si, gvax se nebs da viw ye buls~.

epi zo di wig ni dan `oms qa lis sa xe

ara aqvs~:

`Cven Tan ra dis ti iyo, co ta xnis

win im So bi a ra. bav Svi mSi e ria, Zu Zu

un da, mag ram de dac mSi e ria, rZe ara

aqvs... bav Svi ti ris...

_ ger ma ne le bis sa dam sje lo raz mi

ax lo saa... ZaR le biT ari an... ZaR le bi

ga i go ne ben Cvi lis ti rils da yve la ni

da vi Ru pe biT. mTe li jgu fi _ oc da a-

Ti ada mi a ni... Tqven ges miT?

vi RebT ga daw yve ti le bas...

ve ra vin vbe davT me Ta u ris ga daw-

yve ti le ba vuT xraT, mag ram de da Tvi-

Ton xvde ba.

Se fu Tul Cvils wyal Si Zi ravs da

did xans uWi ravs... bav Svi aRar ti-

ris... xma ar is mis... Cven dab la vi-

yu re biT, Tavs ver vwevT, Tvals ver

vus wo rebT de das, verc _ er Tma neTs~.

is to ria wig ni dan `dro se qend hen-

di~ 1990 wleb zea.

kvde ba mo xu ci. ojaxs ar ga aC nia

arc da sa mar xi da arc cxed ris mor-

gSi ga da sas ve ne be li fu li, arc imis

sa Su a le ba aqvs, eqims ga da u xa dos da

gar dac va le bis cno ba da a we ri nos.

mic va le bu li er Ti kvi raa sax lSi as-

ve nia da Svi le bi da Svi liS vi le bi,

ro gorc Se uZ li aT, abal za mi re ben, ka-

li u mis per mar ga na tiT wmen den, svel

zew reb Si ax ve ven. amis Se sa xeb ige ben

ban di te bi, ojaxs da saf la ve bis fuls

aZ le ven da sa nac vlod bi nas ar Tme-

ven. amis Sem deg gan sve ne bu lis oja-

xis wev re bi bom Je bi xde bi an.

svet la na aleq si e vi Cis Se moq me de-

bis mTa va ri gmi ri wi Te li ada mi a nia,

`so ve ti ku si~, ro me lic Ta vi si men ta-

lo biT, msof lmxed ve lo bi Ta da Ri-

re bu le be biT war mo a Ci na mwe ral ma.

nobelianti

155maria kazivaZe

gTa va zobT no be li an ti mwer lis

ga mo naT qva mebs, rom le bic cno bi lia,

ro gorc pos tsab Wo Ta qvey neb Si, ase ve

_ uc xo eT Si.

Te mis ar Ce vis Se sa xeb...

òr mo ci we lia, sab Wo Ta ci vi li-

za ci is kvle viT var da ka ve bu li. so-

ci a liz mi da fa Siz mi _ es aris XX

sa u ku nis ori idea _ Za li an mzak vru-

li da mac du ri. me yo vel Tvis ma in-

te re seb da, ra tom aris sa zo ga do e ba

dab rma ve bu li dRe van del ru seT Si?!

ko mu nis tu ri epo qis ga dag de ba da ma-

Ti li de re bis por tre te bis Ca mox sna

er Tia, mag ram ada mi an Ta su li dan ma-

Ti amo Re ba ga ci le biT Zne li yo fi la.

arc ise di di xnis win ma ma gar da mec-

va la. me ub ne bo da, an der Zad gi to veb,

rom mov kvde bi, par tbi le Ti Ca ma yo le

saf lav Sio. mas Za li an swam da, sje ro-

da ko mu niz mis. me vcdi lob, ga vi go,

ga mo vik vlio, am uzar ma zar are al-

Si, TxuT me ti res pub li kis siv rce Si,

xalxs ase brmad ra tom swam da ko mu-

niz mis~ (`Хартия’97~, 2015 wlis ma i si).

`me yve la Cems wig nSi `sa Si nao ko-

mu niz mis~ ide as vik vlev di. to ta li-

ta riz mi _ ra aris es? ro gor vcxov-

rob diT aq? ro go re bi ga mo ve diT aqe-

dan? es Te ma uf ro mwva ve rom ga me-

xa da, var Cev di uki du res va ri an tebs

da ara e.w. `da de biT ma ga li Tebs~. ra

Tqma un da, da de bi Ti mo men te bic iyo.

bev rma ada mi an ma mo a xer xa da ga da la xa

to ta li ta riz mi, ga da a ke Ta sa ku Ta ri

Ta vi, mag ram mTli a nad qvey nis ga da ke-

Te ba jer-je ro biT ver SeZ lo, Tumc,

vfiq rob, imis sa fuZ ve li ar un da ar-

se bob des, rom yve la fe ri axa li re vo-

lu ci iT das rul de ba,~ (`Новая газета~, 2013 wlis ag vis to).

sam Sob lo Si dab ru ne bis Se sa xeb

`me imi tom dav brun di sam Sob lo-

Si, rom Cvens xalxs mo vus mi no. me var

ada mi a ni-yu ri. Ce mi wig ne bi ada mi a-

neb Tan uSu a lo ur Ti er To biT, maT-

gan mos me ni li Ta da na am bo biT coc-

xlo ben. xe li suf le ba ar im Cnevs, rom

aq var, vi Tom ar dav bru ne bul var~

(`Deutsche Welle~, 2013 wlis no em be ri).

ru su li me di is Se sa xeb

`ra sac dRes ru si Jur na lis te bi

am bo ben ev ro pa sa da uk ra i na ze _ ami-

saT vis isi ni ub ra lod un da ga a sa mar-

Tlo, mag ram mar to es ar aris prob-

le ma, saq me is aris, rom xalxs amis

mos me na un da. dRes Cven Seg viZ lia

vi la pa ra koT1ko leq ti ur1pu tin ze,

imi tom rom yo vel rus Si pu ti ni zis~

(`Хартия’97~, 2015 wlis ma i si).

`me wa vi kiT xe, ro gor wer da er-

Ti cno bi li mos ko ve li Jur na lis ti:

fu li a ni ka ci _ es yve la na i rad gan-

sa kuT re bu li ti pa Ji ao. war mo vid gi-

ne, ra mox de bo da msgav si ram ev ro-

pis ro me li me ga mo ce ma Si rom mi e ta na.

sam sa xu ri dan da iT xov dnen, xels aRa-

ra vin Ca mo ar Tmev da~ (`Афиша~, 2015

wlis oq tom be ri).

ga u ge ba ri da sa Si Si ru se Tis Se sa xeb

`Cven gve go na, rom mo nu ri men ta-

lo ba gaq ra xal xSi. Se saZ loa, is mar-

Tlac gaq ra, oRond mxo lod kul tu-

ru li fe nis gar kve ul na wil Si. xal xma

ver ga i go, ra mox da. me vmog za u rob di

ru seT Si da vxe dav di, ra ewe ra av to-

mo bi leb ze: òba ma Cmo~,* àd ge bo des

sta li ni~... ka ci ger ma nu li mer se de-

* Cmo (rus.Jarg.) _ человек морально обосранный _ mo ra lu rad Cas vri li ada mi a ni.

156

siT mi dis da awe ria: `ber lin ze!~ kiT-

xu lob yve la fer amas da sa so war kve-

Ti le ba gip yrobs~ (`Известия~, 2015

wlis oq tom be ri).

`ra Tqma un da, es va i ma ris kom pleq-

sia. is ar se bobs. ar Se iZ le ba ru se Ti

did xans gyav des dam ci re bu li _ es

Za li an sa xi fa Toa. wlo biT dam ci re ba,

ro me lic ru seT ma ga mo i a ra, ar Se iZ-

le ba uk va lod gam qra li yo. da Wi mu li

zam ba ra un da moS ve bu li yo da asec

mox da. ama Si ru su li xa si a Tis ra Rac

fe no me ni caa _ ab so lu tu rad yve la-

saT vis ga u ge ba ri~ (`Медуза~ 2015 wlis

seq tem be ri).

po li ti ko se bi sad mi ndo bis Se sa xeb

`me sa er Tod ar mwams po li ti ko-

se bis. vfiq rob, rom maT Ta va dac ar

ici an, ri si sje raT. swamT imi si, rac

mo ce mul mo men tSi

sWir de baT kon kre-

tu li miz nis mi saR-

we vad. Cvens qve ya-

na Si ar Se iZ le ba

po li ti ko se bis gje-

ro des, mi Tu me tes

ase Ti to ta li ta-

ru le bis. ai, lu ka-

Sen ko am bobs, rom da sav leT Si sus ti

po li ti ko se bi ari an. es ase ar aris.

isi ni war mo ad ge nen sa zo ga do e bas,

ro mel sac ar un da, Ca ic vas su le lu-

ri Ceq me bi, xel Si av to ma ti ai Ros da

sa om rad wa vi des. arc er Ti ev ro pe li

da zo ga dad da sav le Te li sam xed ro

ar it yvis imas, rac amas wi naT gra-

Cov ma ga nac xa da: `Cve ni bi We bi pir ze

Ri mi liT ixo ce bod nen CeC neT Si~. ase-

Ti ram Se iZ le ba Tqvas im ada mi an ma,

ro me lic es wu Tia amo vi da san gri-

dan, sa dac mTe li cxov re ba ga a ta ra~.

(`Радио Свобода~, 2014 wlis ap ri li).

P.S. ro de sac Sve de Tis aka de mi am

no be lis pre mi is la u re a tis gva ri ga-

mo ac xa da, mas pir vel ma ru se Tis fe-

de ra ci is kul tu ris mi nis trma, vla-

di mer me din skim mi u lo ca Sem deg ki _

be lo ru si is kul tu ris mi nis trma da

uk ra i nis pre zi den tma. ru se Ti sa da

be lo ru si is pre zi-

den tebs jer-je ro-

biT ar mi u lo ci aT.

no be li an tis mi marT

pa ti vis ce ma, Se saZ-

loa, ofi ci a lu ri

ce re mo ni is Sem deg

(10 de kem bers ga i-

mar Te ba) ga mo xa ton.

maria kizivaZe

nobelianti

ciskari #12 bolo -...

Documents