class x sanskrit grammar-01 - odisha

d

iõÄéZaýûKeY_âKûgü\gcùgâYú òcò�ÿcþ

_âKûgòKû

cû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû

iõÄéZaýûKeY_âKûgü\gcùgâYú ^òcò�ÿcþ

cû¤còKgòlû_eòh\þ\ßûeû @^êùcû\òZ I _âKûgòZ(cû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû)

ùfLKc�kú :icúlK : _âù`ie ùMû_ûkKé¾ \ûg

ùfLK I iõKkK : WKÖe ^ûeûdY _âiû\ \ûgWKÖe _âZû_ P¦â Zâò_ûVúWKÖe eaú¦â û[ @ûPû~ðýWKÖe Kûkú_âi Ü gZ_[ú

iõù~ûRK : gâú éiòõj PeY _�û

@le iõù~ûR^û : aûYú ù_âiþ Zêkiú_êe, KUK - 8

cê\âY :

cìfý :

cêLa§

bûeZúd bûhûcûûe R^^ú aû cêLýùiâûZ iõÄéZbûhû ùa÷\òK I ùføKòKg±b�ûeùe _eò_ì�ðö Gjû @û]ê^òK bûhûaòmûê iõù~ûM ùjZê ùjaû ij @]ê^ûZ^ùa÷mû^òK iûcûRòK I iûõÄéZòK @¤d^_ûAñ GKû« C_ù~ûMúö iõÄéZbûhû ùføKòK,gûÈúd, ^òZý^ìZ^ I ùa÷mû^òKùPZ^û, iùaðû_eò jé\dbûa_âKûg _ûAñ Êdõiõ_ì�ðöeûÁòâd _ûVýPÿ~ðýû eì_ùeLû (NCF -2005) @^êieYùe eûRý _ûVýP~ðýû eì_ùeLû(SCF - 2007) _eòKÌòZ ùjûAQòö bûeZúd iõaò]ûê ÊúKéZò @^ê~ûdú iõÄéZbûhûgûÈúd I @û]ê^òK bûeZúdbûhûeìù_ @û\éZö cûRòðZ I gê¡ bûa_âKûg_ûAñ Gjò bûhûeajêk aýajûe _âPkòZö eûRý _ûVýP~ðýûùe iõÄéZbûhûKê Cy_âû[còK I cû¤còKÉeùe ZéZúdbûhûeìù_ _ûVýKâcùe @«bêðq Keû~ûAQòö ùKûckcZò aò\ýû[ðúcûûijR I iêMc _âùag_ûAñ iõ_éq _êÉKùe _âdûi @bò^¦^údö _êeûZ^ ùNûhY_¡ZòKêaRð^ Keò ÊûbûaòKbûùa ù\÷^ò¦ò^ Rúa^ùe _âùdûM_ûAñ C_ù~ûMú ùjaû _ûAñaýûKeYKê iek Keû~ûA_ûeòQòö Gjò _êÉKe @¤d^\ßûeû aò\ýû[ðúcûù^ ^òRe_ûeòaûeòK, _ûeòùagòK ùlZâùe ijRùe @býûi Keò iõÄéZbûhûùe ^òRe cù^ûbûa_âKûg Keò_ûeòùa, iõÄéZùe @ûkû_@ûùfûP^û Keò_ûeòùa, Mêeêcûû iûjû~ý ùÂKò´û ÊC\ýcùe iõÄéZ aýûKeYKê @býûi Keòaû ijòZ _âùdûM Keò_ûeòùaö

Gjò aýûKeY _êÉK aò\ýû[ðúcûûê iõÄéZbûhûe ùiøK~ððý, ùiøÂa I iûafúkZûe_eòPd _â\û^ Keò_ûeòaö KVò^ ^òdcûakúKê @¤d^ ^ Keò c¤ aò\ýû[ðúcûùîõÄéZbûhûùe @bòmZû @Rð^ Keò_ûeòùaö �iõÄéZaýûKeY_âKûgü� _êÉKe _âYdÎ _âKûg^ Kû~ðýùe iõ_éq icÉ aò\ßû^þ ùfLKc�kú, iõù~ûRK Gaõ cê\âYûkdK�ÿéð_luê IWògû cû¤còK gòlû _eòh\_leê jû�òðK KéZmZû I iû]êaû\ @_ðY KeêQòö

ibû_Zòcû¤còKgòlû_eòh\þ, IWÿògû

@ûPû~ðýû þ _âZò

ijé\d gòlKa§êMY !

�iõÄéZaýûKeY_âKûgü� _êÉKe @¤d^ I @ êgúk^ \ßûeû iõÄéZbûhûùe ùcøkòK

mû^ @Rð^ ijR ùja Gaõ _ea�ÿ ðú icdùe iõÄéZgûÈMùahYû _âZò eêPò aXÿòaö

_êÉKùe aòbò^Ü aòhdKê iaðbûeZúd ùg÷kúùe ÊZª @býûicìkK bûaùe QûùZâû_ù~ûMú

Keòaû _ûAñ ùPÁû Keû~ûAQòö @ûagýK iÚùk _âûPú^ Gaõ âú^ C\ûjeY i^ÜòùagòZ

ùjûAQòö QûZâcûûe c^É�ÿßKê aò·e_ìaðK gòlKa§êcûù^ Gjò _êÉKùe _â\�ÿ aòhdKê

iuêPòZ aû _âiûeòZ Keò _âPkòZ _ûVýKâc (iòfûaiþ) @û]ûeùe gòlû\û^ KeòaûKê @ êùeû]ö

Gjû ijòZ iÚkaòùghùe âc ùgâYú _ûVý_êÉKeê c¤ @býûi KeûAùaö

ùfLù^ cê\âùY ·_ò Åk^õ aû _âcû\Züö

Ké_dû Êaò·ùeY cûRðd«ê iêjé\þaeûüö

aò úZ iµû\Kc�kú

@^êKâcYòKû

Kâcûu aòhd _éÂûu

1ö Èú_âZýd 1

2ö icûi 10

3ö Z¡òZ _âKeY 48

4ö Ké\« _âKeY 55

5ö YòR« 74

6ö i^« 82

7ö ~O« ]ûZê _âKeY 90

8ö ^ûc]ûZê _âKeY 91

9ö _eùià÷_\ aò]û^ 94

10ö @ûZàù^_\ aò]û^ 94

11ö aûPý_âKeY 98

12ö @^êaû\^òdcûakú 113

13ö bâciõùgû]^-@býûi 119

14ö aýûajûeòKiõÄéZg±ûakú 129

-------

bûeZe i ò]û^_âûKþ K[^ :

@ûùc bûeZaûiú bûeZKê GK iûaðùbøc, icûRaû\ú, ]cð òeù_l, MYZûªòK iû]ûeYZª eìù_MV^ Keòaû _ûAñ \éXÿ iõKÌ ùÂ I Gjûe icÉ ^ûMeòKuê

l iûcûRòK, @[ðù^÷ZòK I eûRù^÷ZòK ^ýûd :l Pò«û, @bòaýqò, _âZýd, ]cðúd aògßûi Gaõ C_ûi^ûe ÊZªZû :l iÚòZò I iêaò]û iêù~ûMe icû^Zûe iêelû _â\û^ KeòaûKê Z[ûl aýqò c~ðýû\û Gaõ eûÁâe HKý I iõjZò ^ò½òZ Keò ùicûû c¤ùe

bâûZébûa C�ûjòZ KeòaûKêGjò 1949 ciòjû ^ùbé 26 ZûeòL \ò^@ûce i´ò]û^ _âYd^ ibûùe GZ�ßûeûGjò i´ò]û^Kê MâjY I _âYd^ Keê@Qê Gaõ @ûc ^òRKê @_ðY Keê@Qê ö

PZê[ð @¤ûd (K)51(K) ]ûeû : ùcøkòK K�ÿðaý

bûeZe _âùZýK ^ûMeòKue K�ÿ ðaý :-1ö i´ò]û^Kê cû^ò Pkòaû I Gjûe @û\gð I @^êÂû^cûûê Gaõ RûZúd _ZûKû I RûZúd iwúZKê

i¹û^ _â\gð^ Keòaû;2ö ù~Cñiaê cj^úd @û\gð @ûc RûZúd Êû]ú^Zû iõMâûcKê @^ê_âûYòZ Keò[ôfû, ZûjûKê iàeY I

@^êieY Keòaû;3ö bûeZe iûaðùbøcZß, GKZû I iõjZò aRûd Gaõ iêelòZ eLòaû;4ö ù\ge _âZòelû Keòaû I @ûagýKiÚùk RûZúd ùiaû _â\û^ Keòaû;5ö ]cðMZ, bûhûMZ Gaõ @ûokòK Kò´û ùMûÂúMZ aòbò^ÜZûKê @ZòKâc Keò bûeZe Rîû]ûeYu

c¤ùe HKý I bâûZébûa _âZòÂû Keòaû Gaõ ^ûeúRûZòe c~ðýû\ûjû^úiìPK aýajûe _eòZýûMKeòaû;

6ö @ûce iõÄéZòe cìfýaû^ HZòjýKê i¹û^ _â\gð^ I iõelY Keòaû;7ö @eYý, jâ\, ^\ú, a^ý_âûYú iùcZ _âûKéZòK _eòùage iêelû I C^ÜZò Keòaû Gaõ RúaRMZ

_âZò @^êKµû _â\gð^ Keòaû;8ö ùa÷mû^òK cù^ûbûa, cûâaû\ Gaõ @^êi§ò�û I iõÄûe cù^ûbûa ù_ûhY Keòaû;9ö iaðiû]ûeY iµ�ÿòe iêelû Keòaû I jòõiû _eòZýûM Keòaû;10ö aýqòMZ I icÁòMZ Kû~ðýûakúe _âùZýK ùlZâùe C}hð iû]^ Keòaû, ~ûjû\ßûeû @ûc ù\g

_âùPÁû I KéZòZße CyZe ùiû_û^Kê @aòeZ C^ÜZò Keò_ûeòa;11ö cûZû aû _òZû @bòbûaK, Zûue Q@ ahðeê PC\ ahð adi c¤ùe [ôaû i«û^ aû _ûkòZuê

gòlûfûbe iêù~ûM ù~ûMûAù\aû ö

Èú _âZýd

aûkKü MYòZõ KùeûZò û - aûkòKû MúZõ MûdZòöcéMü aélZùk ùgùZ û - céMú Rkõ _òaZòögòlKü _ZâòKûõ _VZò û - gòlòKû \ìe\gð õ _gýZòöù^Zû R^û þ bûhùZ û - ù^Zâú Kû~ðýûkdõ MzZòö

C_~êðýq C\ûjeYMêWÿòKùe ùeLûuòZ _\MêWòKê flý Keö �aûkK� _\e Èúfòwùe �aûkòKû� eì_ùjûAQòö ùijò_eò céMe céMú, gòlKe gòlòKû I ù^Zûe ù^Zâú Èúfòweì_ @ùUö Gjò_eòbûaùe _êõfòwaûPK_\e Èúfòweì_ùe _eòa�ÿð _ûAñ _êõfòwaûPK _\eê C�ÿe Uû_þ (@û), Oú_þ Oúhþ (B), @û^ú_þ (@û^ú)I DOþ (D) _âZýd _âùdûM Keû~ûGö ~[û - céM + Oú_þ = céMú, aûkK + Uû_þ = aûkòKû AZýû\òöòcÜfòLôZ �Uû_þ� _âZýdû« C\ûjeYMêWÿòKê flý Ke-

@R = @Rûö aé¡ = aé¡ûö gêK = gêKûöùKûKòk = ùKûKòkûö aûk = aûkûö PZêe = PZêeûö@gß = @gßûö iêZ = iêZûö _â[c = _â[cûöcìhòK = cìhòKûö _ìað = _ìaðûö \ßòZúd = \ßòZúdûögòa = gòaûö P_k = P_kûö ZéZúd = ZéZúdûöQûZâ = QûZâûö aiô = aiôûö Kég = Kégûögòhý = gòhýûö PUK = PUKûö aúe = aúeûöicû^ = icû^ûö @_e = @_eûö _û_ = _û_û ö AZýû\òöGjò_eò @^ý ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke -ùRýÂ = ùRýÂûö MeòÂ = MeòÂûö ùgâÂ = ùgâÂûöK òÂ = K òÂûö aeòÂ = aeòÂûö ù_âÂ = ù_âÂûöfNòÂ = fNòÂûö ù^\òÂ = ù^\òÂûö _UòÂ = _UòÂûö AZýû\òMêeêZe = MêeêZeûö \úNðZe = \úNðZeûö _âòdZe = _âòdZeûöfNêZe = fNêZeûö _UêZe = _UêZeûö \ìeZe = \ìeZeûölò_âZe = lò_âZeûö cé\êZe = cé\êZeûö iekZe = iekZeûö AZýû\òMêeêZc = MêeêZcûö aé¡Zc = aé¡Zcûö \úNðZc = \úNðZcûöfNêZc = fNêZcûö lê\âZc = lê\âZcûö iekZc = iekZcûö_âòdZc = _âòdZcûö aéj�ÿc = aéj�ÿcûö ~êaZc = ~êaZcûö AZýû\ò

[2]

cùêL - Ze, Zc I AÂ _âZýdû« Z¡òZ_\e Èúfòweì_ _ûAñ Uû_þ (@û) _âZýd fûMò[ûGöflý Ke -

MZ = MZûö _VòZ = _VòZûö RûZ = RûZûö\éÁ = \éÁûö fòLôZ = fòLôZûö \�ÿ = \�ÿûö^úZ = ^úZûö gîZ = gîZûö jZ = jZûö AZýû\ò ûùiacû^ = ùiacû^ûö a�ÿðcû^ = a�ÿðcû^ûöfbcû^ = fbcû^ûö aò\ýcû^ = aò\ýcû^ûögdû^ = gdû^ûö BlcûY = BlcûYûö AZýû\ò û\âÁaý = \âÁaýûö _VòZaý = _VòZaýûöù^Zaý = ù^Zaýûö ùgâûZaý = ùgâûZaýûö\ûZaý = \ûZaýûö j«aý = j«aýûö AZýû\ò û_V^úd = _V^údûö _û^úd = _û^údûöMâjYúd = MâjYúdûö \û^úd = \û^údûögâaYúd = gâaYúdûö iàeYúd = iàeYúdû AZýû\ò ûcùêL - Ké\«e �q� �gû^Pþ� �Zaý� I �@^úd� _âZýdû« _\ùe �Uû_þ� _âZýd fûMò Èúfòw

eì_ ùjûA[ûGöflý Ke-iêùKâûWÿ = iêùKâûWÿûö iùKg = iùKgûö cjûffûU = cjûffûUûöiê L = iê Lûö @ùKg = @ùKgûö gì_ðYL = gì_ðYLûö

iêcêL=iêcêLû(gûkû) iêcêLú-^ûeúö i^ûiòK = i^ûiòKûö ùMøecêL = ùMøecêLûöiêbM = iêbMûö ·eêgòL = ·eêgòLûö KûkcêL = KûkcêLû AZýû\òöcùêL - (i) ùKâûWû\ò g± I ajêÊeû« _\eê �Uû_þ� fûMò Èúfòw_\ MVòZ jêGö(ii) @waûPK _\_ìaðùe ij (i), ^Tþ (@) @û\ò fûMò[ôùf �Uû_þ� _âZýd fûMò Èúfòweì_ MVòZ

jêGöflý Ke -KûeK = KûeòKûö @¤û_K = @¤û_òKûö _ûPK = _ûPòKûö_ûVK = _ûVòKûö iû]K = iû]ôKûö ^ûdK = ^ûdòKûögòlK = gòlòKûö ùfLK = ùfLôKûö MûdK = MûdòKûöcûcK = cûcòKûö aûkK = aûkòKûö ~ûPK = ~ûPòKûö\gðK = \gòðKûö MâûjK = MâûjòKûö ùiaK = ùiaòKû AZýû\òö

[3]

cùêL - �Uû_þ� _âZýd ùjùf _âZýdiÚ �K�Kûee _ìaða�ÿðú �@� Kûe iÚû^ùe �A�Kûe jêGö cûZâ,^�ÿðK g±e Èúfòwùe �^�ÿ ðKú� jêGö

flý Ke - iìZK = iìZKû, iìZòKûö_ê�ÿâK = _ê�ÿâKû, _ê�ÿâòKûöaé¦ûeK = aé¦ûeKû, aé¦ûeòKûö

cùêL - C_eò fòLôZ ùKùZK �Uû_þ� _âZýdû« _\e aòKÌ eì_ [ôùf c¤ @[ð icû^ eêùjöflý Ke-

ZûeK = ZûeKû (^lZâ), ZûeòKû (elûKûeòYú)öa�ðK = a�ðKû (C�ÿeúd), a�òðKû (ùÉûZâKûeòYú) (ewZìkòKû)öa�ÿðK = a�ÿðKû (cûBaZK), a�ÿòðKû (akòZû)ö

cùêL - �Uû_þ� _âZýdû« _\e \êAUò bò Üeì_ bò Ü@[ð c¤ _âKûg Keò[ûGöGjò_eò ùKùZK �Oú_þ� I �Oúhþ� _âZýdû« _\Kê flý Ke- Gjûe ùghùe �B� Kûe ù~ûM

Keû~ûAQò ö^\ = ^\úö KûK = KûKúö Û = ÛúöùMøe = ùMøeúö aýûNâ = aýûNâúö Kêcûe = KêcûeúöcéM = céMúö ù\a = ù\aúö ZeêY = ZeêYúöiòõj = iòõjúö ùNûUK = ùNûUKúö iê¦e = iê¦eúöjd = jdúö Bgße = Bgßeúö L^K = L^Kúöé, ê = ^ûeúö Mad = Madúö eRK = eRKúö

_òZûcj = _òZûcjúö Zû\ég = Zû\égúö B\ég = B\égúöcûZûcj = cûZûcjúö ~û\ég = ~û\égúö Kú\ég = Kú\égúö]ûcòðK = ]ûcòðKúö cû êh = cû êhúö cûâ = cûâúöKò«ê, c êhý = c êhúö, ciôý = ciôúöcùêL - c êhý I ciôýg±eê Èúfòwùe �~� ùfû_ _ûGöflý Ke - aê¡òcZþ = aê¡òcZúö akaZþ = akaZúö

gâúcZþ = gâúcZúö ùaMaZþ = ùaMaZúö]úcZþ = ]úcZúö eì_aZþ = eì_aZúöMêYaZþ = MêYaZúö flàúaZþ = flàúaZúö]âZþ = ]âZúö @ûdêhàZþ = @ûdêhàZúö

�cZê_þ� _âZýdû« Gaõ �cZê_þ� e �aZþ� @ûù\g ùjûA[ôaû _\ùe �Oú_þ� fMûA Èúfòweì_ MVòZjêGö

[4]

] ò þ = ] ò úö ùZRÊò þ = ùZRÊò úö ~gÊò þ = ~gÊò úöcªò þ = cªòYúö c^Êò þ = c^Êò úö aûMàò þ = aûMàò úömû ò þ = mû ò úö Z_Êò þ = Z_Êò úöcû ò þ = cû ò úö ùiâûZÊò þ = ùiâûZÊò úö@juûeò þ = @juûeòYúö _dÊò þ = _dÊò úöcùêL - Z¡òZ �A þ� �cò þ� I �aò þ� _âZýdû« _\eê C�ÿe �Oú_þ� fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêGöMZaZþ = MZaZúö \�ÿaZþ = \�ÿaZúö _VòZaZþ = _VòZaZú\éÁaZþ = \éÁaZúö jZaZþ = jZaZúö RòZaZþ = RòZaZúö^úZaZþ = ^úZaZúö mûZaZþ = mûZaZúö _úZaZþ = _úZaZúöcùêL - Ké\« �qaZê� _âZýdû« _\eê C�ÿe �Oú_þ� fûMò Èúfòw eì_ MVòZ jêGöcjúdiþ = cjúdiúö Rýûdiþ = Rýûdiúö K^údiþ = K^údiúMeúdiþ = Meúdiúö ahðúdiþ = ahðúdiúö ù_âdiþ = ù_âdiúfNúdiþ = fNúdiúö _Uúdiþ = _Uúdiúö ùgâdiþ = ùgâdiúöcùêL- �Bdiê þ� _âZýdû« _\eê C�ÿe �Oú_þ� _âZýd fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêGöflý Ke-MzZþ = Mz«úö iZþ = iZúö_VZþ = _V«úö baZþ = ba«úö_gýZþ = _gý«úö aòbýZþ = aòbýZúö_òaZþ = _òa«úö KêaðZþ = KêaðZúöZòÂZþ = ZòÂ«úö gûiZþ = gûiZúöKé\« �gZé� _âZýdû« _\_ùe �Oú_þ� _âZýd fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêGö_âûPþ = _âûPú, _âûoúöC\Pþ = C\úPú, C\oúö_âZýPþ = _âZúPú, _âZýoúö@aûPþ = @_ûPú, @aûPú, @aûoúö\òMþaûPK g±eê C�ÿe �Oú_þ� fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêG ö\ûZé = \ûZâúö aò]ûZé = aò]ûZâúö gòldòZé = gòldòZâúöù^Zé = ù^Zâúö iaòZé = iaòZâúö \âÁé = \âÁâúöK�ÿéð = K�ÿðâúö ùgâûZé = ùgâûZâúö j�ÿéð = j�ÿâðúöb�ÿéð = b�ÿâðúö R^dòZé = R^dòZâúö ^ é = ^¯âúö

[5]

�EKûeû«� _\ùghùe �Oú_þ� fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêGö@MÜò = @MÜûdúöaéhûK_ò = aéhûK_ûdúö (aéhûK_ò : gòa, aò¾ê, A¦â; aéhûK_ûdú : _ûaðZú, flàú, gPú)Kêiú\ = Kêiú\ûdú (iê]ùLûe aýqòe Èú) / Kêiú\û (iê]ùLûe Èú)cùêL - ùKùZK _\ùghùe �Oú_þ� _âZýdfûMò Èúfòweì_ MVòZ ùjaû icdùe _\û« �A�

a�ðe aé¡ò ùjûA �H� ùjaû_ùe Zûjû iÚû^ùe �@ûdþ� ùjûA[ûGöflýKe - _Zò = _ ôú, _Zòü (cûfòKûYú) ö eûÁâ_Zò = eûÁâ_Zòüö

ibû_Zò = ibû_Zòü ö ùi^û_Zò = ùi^û_ZòüöcùêL - ~me `kbûMòZß aêSûAùf �_Zò� g±e Èúfòwùe �_ ôú� jêGö @^ýZâ jêG ^ûjóöcê ò = cê ú, cê òüö iûe[ô = iûe[ú, iûe[ôüöiLô = iLú, iLôüö @Zò[ô = @Zò[ú, @Zò[ôüöK_ò = K_ú, K_òüö @jò = @jú, @jòüöcùêL - �A�Kûeû« _\eê C�ÿe �Oú_þ� fûMò Èúfòwùe \úNð ùjûA~ûGöflýKe -lZâòd - lZâòdûö lZâòdûYú ö (lZâòdRûZúdû Èú)

lZòâdúö (lZâòdiý Èú)ùa÷gý - ùa÷gýûö (ùa÷gýRûZúdû Èú)

ùa÷gýúö (ùa÷gýiý Èú)gì\â - gì\âûö (gì\âRûZúdû Èú)

gì\âúö (gì\âiý Èú)ùMû_ - ùMû_ûö (ùMû_RûZúdû Èú)

ùMû_úö (ùMû_iý Èú)cùêL - c êhýe RûZò aêSûAùf Cbd Uû_þ (@û) I Oú_þ (B) _âZýd jêG, cûZâ @[ð a\kò~ûGö

�aâûjàY� g±e Èúfòwùe �aâûjàYú� jêG, cûZâ �aâjà þ� g±e �aâjàûYú� jêGöù\L - cé\ê = cé\êü, cé\ßúö Mêeê = Mêeêü, Mêaðúö

_Uê = _Uêü, _Ußúö fNê = fNêü, fNßúöZ ê = Z êü, Z ßúö iû]ê = iû]êü, iû]ßúö

cùêL - CKûeû« _\_ùe aòKÌùe �Oú_þ� _âZýd fûMò Èúfòweì_ MVòZ jêGö

{

{

{

{

[6]

flý Ke -A¦â = A¦âûYúö ba = baû^úögað = gaðûYúö aeêY = aeêYû^úöeê\â = eê\âûYúö céWÿ = céWÿû^úöcùêL - A¦âû\ò ùKùZK ù\aaûPK _\eê C�ÿe @û^ú_þ (@û^ú) _âZýd fûMò Èúfòweì_ MVòZ

jêGöùijò_eò- ~a = ~aû^úö (\êÁü ~aü)

~a^ = ~a^úö (~aîý Èú)~a^û^úö (~a^û^ûõ fò_òü)

jòc = jòcû^úö (cjZþ jòccþ)@eYý = @eYýû^úö (cjZþ @eYýcþ)

ùKùZK �@û^ú_þ� _âZýdû« _\ Èúfòwe ùjûA[ôùf c¤ @[ð_eòa�ÿð ùjûA[ûGöC_û¤ûd = C_û¤ûdûö (Êdõ gòldòZâú)

C_û¤ûdú / C_û¤ûdû^úö (C_û¤ûdiý Èú)@û·~ðý = @û·~ðýûö (Êdcþ @¤û_òKû)

@û·~ðýû^úö (@û·~ðýiý Èú)_ûYòMéjúZ = _ûYòMéjúZûö (elòZû Èú)

_ûYòMéjúZúö (aòaûjòZû Èú)iì~ðý = iì~ðýûö (iì~ðýiý ù\aú Èú)

iìeúö (iì~ðýiý cûâú Èú)iÚk = iÚkûö (KéZòâcû bìcòü)

iÚkúö (@KéZòâcû bìcòü)òcÜfòLôZ _\MêWÿòKe Èúfòw eì_ bò Ü _âKûe ùjûA[ûGö

flý Ke -gßgêe = gßgïüö_òZû = cûZûö_êZâ = _êZâúögß þ = gê úöcNaZþ = cùNû^ú / cNaZúö~êaZþ = ~êaZú

{

{

{

{

{

{

[7]

~êa þ = ~êaZòü/~ì úöbaZê(baZþ) = baZúcûZêk = cûZêkú / cûZêkû^ú / cûZêkûeûR þ = eûmúöicâûRþ = icâûRúöcjûeûR = cjûeûRúö_ZòaZþ = _Zòa ôú (i]aû ^ûeú) _ZòcZú (_âbê~êqû béZýû / ]eYú)c ê = c^ûdú / c^ûaú / c êüöiõLýûaûPK I iað ûcg± MêWÿòKe c¤ Èúfòweì_ jêG-GK (GKü) = GKûö A\cþ (@dcþ) = Adcþö Kòcþ (Kü) = Kûö\ßò (ù\ßû÷) = ù\ßö Z\þ (iü) = iûö iað = iaðûöZâò (Zâdü) = Zòiâüö GZ\þ (Ghü) = Ghûö aògß = aògßûöPZêeþ (PZßûeü ) = PZiâüö ~\þ (~ü) = ~ûö ic = icû ö AZýû\òö

cù^eL - (i) ùKùZK \ßòMê icûi ò¿ Ü _âûZò_\òKeê Oú_þ (B) _âZýd ùjûA[ûGö ~[û - ZâòùfûKú,@Áû¤ûdú, i¯gZú AZýû\òö

(ii) �@«aðZþ� _\eê C�ÿe �Oú_þ� _âZýd fûMò �@«að ôú� (MbðaZú ^ûeú) ùjûA[ûGö(iii ) _Zò_\ fûMò[ôaû icÉ_\ ajêaâújòicûiùe �Oú_þ� fûMò Èúfòw ùjûA[ûGö ~[û -

i_ ôú (icû^ü _Zòü ~iýûü) GK_ ôú (GKü _Zòü ~iýûü) I aúe_ ôú (aúeü _Zòü~iýûü) AZýû\òö

Èúfòwùe �Oú_þ� I �Oúhþ� _âZýd aýûKeYgûÈ @ êiûùe bò Ü bò Ü g±ùe ù~ûM Keû~ûGcûZâ ùKûckcZò QûZâu _ûAñ ZûjûKê ùKak �Oú_þ� (B) @ûKûeùe Gjò _êÉKùe i ÜòùagòZKeû~ûAQò ö

{

[8]

@býûi

1ö Èú_âZýdû«eì_ûYò fòLZ -@R, aýûNâ, gß þ, gßgêe, _òZé, cûZûcj, Z\þ, ùch, ù·÷e, ùiaK, ^�ÿðK, _û_, MZ, K�ÿðaý,MêeêZe, ù_âÂ, Rýûdiþ, _VòZaZþö

2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ -KéZòâcû bìcòü, A¦âiý Rûdû, gòaiý _ ôú, ùMû_RûZúdû Èú, ùfLKiý Èú_âZýùd eì_cþ, PUKiý Èú,aò\êhü Èúfòùw eì_cþ, ZûedZò ~û, KùeûZò ~û, _½òcû \òKþö

3ö É¸ùck^õ KêeêZ -�K� É¸ü �L� É¸üeûmü _^ôú ~a^û^úelòZû Èú _V«úi]aû ^ûeú a�ÿðcû^û_VZò ~û @û·~ðýûa�ÿðùZ ~û eûmúKê¸Kûeiý Èú _âûPú_ìaðû \òKþ _ûYòMéjúZûcjZþ @eYýcþ ù\aú~a^û^ûõ fò_òü cùNû^úù\aiý Èú _Zòa^ôúcùNû^ü Èú Kê¸KûeúÊdõ aýûLýûZâú @eYýû^ú

4ö @[ðùb\õ _âKûgdZ -C_û¤ûdû - C_û¤ûdû^ú, a�ÿðKû - a�ÿòðKû, aâjàûYú - aâûjàYú, gì\âú - gì\âû, _ûYòMéjúZû - _ûYòMéjúZú,_ZòcZú - _Zòa ôú, iì~ðýû - iìeú, iÚkû - iÚkúö

5ö a§^úc¤ûZþ C_~êq_ù\^ gì ýiÚû^õ _ìedZ -(K) @ûKûùg ùgûbù«ö (ZûeKûü / ZûeòKûü)(L) QûZâû þ _ûVdZòö (C_û¤ûdû / C_û¤ûdû^ú)(M) iúZû eûciý @ûiúZþö (_ûYòMéjúZû / _ûYòMéjúZú)(N) _Zòùiaûõ KêeêùZö (_ZòcZú / _Zòa ôú)

[9]

(O) ù\âø_\ú @ûiúZþö (_o_ ôú / _o_Zòü)(P) @jõ _VòZêõ gùKÜûcòö (~a^úõ / ~a^û^úcþ)(Q) ù\aMWÿiý _â]û^_ûUü baZòö (iÚkû / iÚkú)(R) Kê«ú AZò ^ûcÜû _eòPòZûö (iìeú / iì~ðýû)(S) aògßaûeû @ûiúZþö (@û·~ðýû / @û·~ðýû^ú)(T) bqûü _ìRd«òö (aâjàûYúcþ / aâûjàYúcþ)

6ö a§^úc¤ûZþ gê¡cþ C�ÿeõ òeì_dZ-(K) @ùMÜü Rûdû ----ö (@MÜú, @MÜòü, @MÜûdú)(L) @KéZòâcû bìcòü ----ö (iÚkcþ, iÚkû, iÚkú)(M) gßgêeiý _ ôú ---ö (gßgâïü, gûgêü, gßgêeú)(N) ùiaùZ ~û ----ö (ùia«ú, ùiaZú, ùiacû^û)(O) gòlKiý Èúfòùw eì_cþ ----ö (gòlKú, gòlòKû, gòldòZâú)(P) ù·÷eiý Èú_âZýùd eì_cþ ----ö (ù·÷eû, ù·÷eú, ù·÷eûYú)(Q) aeêYiý Èú -----ö (aeêYú, aeêYû, aeêYû^ú)(R) cûZêü cûZû ----ö (cûZûcjú, cûZéKû, cûZâú)(S) baZò ~û ----ö (baZú, baû^ú, ba«ú)(T) aúeü _Zòü ~iýûü -----ö (aúeû, aúe_ ôú, aúe_Zòü)

7ö ùeLûuòZ_\û^ûõ bâciõùgû]^õ KêeêZ -(K) gêKæû´eúõ ^cûcòö(L) ba«ò! bòlûõ ù\jòö(M) aûkú ùLkZò _âû«ùeö(N) @ùKgú aûkû éZýZòö(O) _ûaðZú gòaû^ú AZò CPýùZö(P) Äù§ a�òðKû ùgûbùZö(Q) cc R^^ú ibûù^Zû @ûiúZþö(R) Qûdûù\aú iìeú baZòö(S) _âZúPýûõ iì~ðýü Cù\Zòö(T) aò\ßû^ú MúZûõ _VZòö

l

[10]

icûi_eÆe òKUa�ÿðú i´§ [ôaû _\cûûe iõjZò aû còk^Kê �icûi� Kêjû~ûGö �iciýùZ @ù^K_\cþ

AZò icûiü�ö GKû]ôK _\cûû còkîcdùe bûa aû @[ðKê @ûgâd Keò icûi òeì_Y Keû~ûA[ûGöicûi _\aò]ô @ùUö flý Ke -

cûZêkûkdü = cûZêkiý @ûkdüö

C_Kìkcþ = Kìkiý icú_cþö

cûZû_òZùeø = cûZû P _òZû Pö

aúYû_ûYòü = aúYû _ûùYø ~iýûü iûö

C_~êðýq �cûZêkûkdü� _âbéZò _\MêWÿòKe @[ð �cûZêkiý @ûkdü� AZýû\ò _\iõjZò\ßûeû ÆÁ Keû~ûAQòöùZYê �cûZêkiý @ûkdü� _âbéZòKê aýûiaûKý / aòMâj / iciýcû^ _\ ùaûfò Kêjû~ûGö ùijò_eò �cûZêkûkdü�_âbéZò icÉ @[ðKê GK_\ùe _âKûg Keê[ôaûeê ùicûûê �icÉ_\� Kêjû~ûGö aýûiaûKýùe [ôaû \êAUò_\~[û:- cûZêk Gaõ @ûkd cògò~ûA �cûZêkûkd� MVòZ ùjaû_ùe Gjûe @ûKûõlòZ 1cû aòbqò GKaP^ùe�cûZêkûkdü� eì_ iéÁò ùjûAQòö icÉ_\e @^ýaòbqòùe eì_û«eY_ûAñ aòMâj/aýûiaûKý _ùe Z\þg±eùijò aòbqò I aPê eì_ fMû~ûA[ûGö flý Ke -

cûZêkûkdcþ = cûZêkiý @ûkdü, Zcþö

cûZêkûkùd^ = cûZêkiý @ûkdü, ùZ^ AZýû\òö

cùêL - (1) icÉ_\e aòMâjaûKý ò�ðd icdùe _â[ùc icÉ_\e cìk_\Uò ò�ðd Keò Zû�eaòMâjaûKý iéÁò Keû~ûGö Zû�_ùe icÉ_\e ù~Cñ aòbqò I aP^ [ûG, Z\þg±e ùijò aòbqò I aPêeì_ fMû~ûG, �cûZêkûkdü� _\ùe [ôaû \êAUò_\c¤eê cûZêk _\UòKê _ìað_\ I @ûkd _\UòKê _e_\aû C�ÿe_\ Kêjû~ûGö aòMâjaûKýùe [ôaû _ìað_\ I _e_\e aòbqò I aPê ù~Cñ PòjÜ fûMò[ûG, Zûjûicûiaò]ôicdùe ùfû__ûA[ûGö _ìað_\ I _e_\e còk^ icdùe @ûagýKZû@ ê~ûdú i§ò Keû~ûG -ùghùe @ûagýK aòbqò I aPê PòjÜ icÉ_\ùe fMû~ûA[ûGö

_ìaða�òðZ C\ûjeYMêWÿòKê flý Ke -

�cûZêkûkdü� _\ùe C�ÿe _\ aû �@ûkd� _\e _âû]û^ý, �C_Kìkcþ� _\ùe _ìað_\ aû C_(@aýd) _\e _âû]û^ý, �cûZû_òZùeø� _\ùe Cbd_\ aû cûZû I _òZû _\\êAUòe _âû]û^ý Gaõ�aúYû_ûYòü� _\ùe ùKøYiò _\e _âû]û^ý ^ [ûA �ieÊZú� _\û[ðe _âû]û^ý @ êbìZ jêGö Gjò _âû]û^ý\éÁòeê icûiKê 4Uò aòbûMùe aòbq Keû~ûAQòò -

[11]

_âû]û^ý icûie ^ûc_ìað_\ @aýdúbûaC�ÿe _\ ZZþ_êeêh

Kcð]ûed ZZþ_êeêh @«MðZ\ßòMê

Cbd _\ \ß¦ß@^ý_\ ajêaâújò

icûi Q _âKûe - (i) @aýdúbûa, (ii) ZZþ_êeêh, (iii ) Kcð]ûed, (iv) \ß¦ß, (v) \ßòMê I (vi)ajêaâújòö òcÜiÚ icûiaò]ôKê flý Ke -

ùgûb^û aê¡òü = Kcð]ûedöiêaê¡òü-- ùgûb^û aê¡òü ~iý iü = ajêaâújò

ùgûb^û aê¡òü ~iýûü iû = ajêaâújòGVûùe �iêaê¡òü� _\Uò bò Übò Ü @[ð _âKûg KeêQòö ~[û :-(i) aûkKiý iêaê¡òü _âgõi^údûö (Kcð]ûed)(ii) iêaê¡òü _êZâü _âgõiòZü baZòö (ajêaâújò - _êõfòw)(iii) iêaê¡òü K^ýû _âgõiòZû baZòö (ajêaâújò - Èúfòw)@[ðKê @ûgâd Keò �iêaê¡òü� _\e bò Übò Ü aòMâjaûKý I icûi ùjC@Qòö ùZYê, icûiKê �@[ðûgâdú�

Kêjû~ûGöGjò icûiMêWòKe C_aòbûMiaê ejòQò ùiMêWòK iõ_éq icûi @ûùfûP^û icdùe C_iÚû_^ Keû~òaö

GZ\þaýZúZ @fêKþ, òZý I iê_þiê_û AZýû\ò icûi aòhdùe @ûùfûP^û Keû~òaö

@aýdúbûa@aýd _ìað_\ùe [ûA ù~Cñ icûi jêG, ZûjûKê �@aýdúbûa� icûi Kêjû~ûGö �_ìùað$aýùd$aýdúbûaü�

KéZþ, Z¡òZ, ò_ûZ I C_iMð @«MðZ @aýdMêWòK _ìað_\ùe aýajéZ ùjûA[ôùf icÉ_\ @aýdúbûaicûi ùjûA[ûGö iû]ûeYZü icÉ_\MêWÿòK @aýd jê@«òö flý Ke-

(i) @jõ ~[ûgqò ]^õ \ûiýûcòö(ii) gòlKü _âZògòhýõ _âgÜõ _ézZòö_â[caûKýùe �~[ûgqò� _\Uò gqò@ êiûùe (gqòcþ @^ZòKâcý) Gaõ \ßòZúdaûKýùe �_âZògòhýcþ�

_\Uò QûZâKê Gaõ QûZâKê (gòhýõ gòhýcþ) Gjò @[ðKê aêSûCQòö _â[caûKýùe �@^ZòKâcý� @[ðùe �~[û� Gaõ

{

[12]

\ßòZúd aûKýùe gòhý_\e \ßòeêqò@[ðùe �_âZò� @aýde _âùdûM Keû~ûAQòö _\\êAUò @aýd (Kæúafòw_â[cûaòbqò GKaP^) ùjûAQ«òö

cù^eL - _ìað_\ùe _â~êq @aýdUò aòMâjaûKýùe Zû�e @[ðKê ÆÁ Keò[ûGö Gjò_eò ùKùZKC\ûjeYKê flý Ke-

_òZû ~[ûKûkcþ @ûMcòhýZòö (Kûkcþ @^ZòKâcý)iü \eòù\âbýü ~ù[zõ ~zZòö (Azûcþ @^ZòKâcý)@jõ ~[ûaò]ô Bgßeõ ^cûcòö (aò]ôcþ @^ZòKâcý)cûZâ, �~[û jeòü, Z[û jeü� AZýû\ò ùlZâùe G_eò bûa _âKûgòZ ùjC ^ [ôaûeê icûi ùjûA_ûeòa

^ûjóö_ìað_\ùe aýajéZ �C_� @aýd_\ �iûcú_ý� @[ðKê aêSûA[ûGö ~[û-:iü C_Kìkõ MzZòö (Kìkiý icú_cþ)~û^cþ C_^Meõ _âû¯cþö (^Meiý icú_cþ)^\ú C_c¦òeõ _âajZòö (c¦òeiý icú_cþ)cûZâ, C_eûRý_ûkü, C_Kêkû]ô_Zòü, C_û¤lü AZýû\ò _\ùe �C_� _\e iûcú_ý @[ð ^ [ûA

@]É^ aýqòaòùghuê aêSûA[ûG, ùZYê @aýdúbûaicûi jêG ^ûjóö_ìað_\ùe aýajéZ �@ ê� @aýd_\ _Q aû _½ûZþ @[ðKê aêSûA[ûGö ~[û :-@ êgòlKõ QûZâûü Mz«òö (gòlKiý _½ûZþ)@ êaélõ ù·÷eü @Éòö (aéliý _½ûZþ)@ êMéjõ aûUòKû aò\ýùZö (Méjiý _½ûZþ)cûZâ, �@ êeì_cþ� _\e aòMâjaûKý �eì_iý ù~ûMýcþ� jêG Gaõ �@ êKìkcþ� _\e �@ êMZõ Kìkcþ�

ùjûA[ûGö_ìað_\ùe aýajéZ �iê� C_iMð icé¡ò aû _âûPê~ðý @[ðKê _âKûg Keò[ûGö ~[û:-_âûKþ @dõù\gü �iêbûeZcþ� @ûiúZþö (bûeZû^ûõ icé¡òü)iêKkòwõ a�ÿðùZ iàö (Kkòwû^ûõ icé¡òü)iêc\âõ Maðõ R^dZòö (c\âûYûõ _âûPê~ðýcþ)@Zâ iê kõ ^ûÉòö (`kû^ûõ _âûPê~ðýcþ)cûZâ, Kcð]ûed Gaõ ajêaâújò icûiùe aýajéZ �iê�_\ ùgûb^ aû iê¦e @[ðKê aêSûAaûijòZ

aòùghYeì_ MâjY Keò[ûGö@bûa aû aéý¡ò @[ðùe �\êü� Gaõ � òü� C_iMðe _âùdûM Keû~ûA[ûGö ~[û:-

[13]

ù\ùg \êbòðlõ \égýùZö (bòlûdûü @bûaü)

iÚûù^$iàò þ òcðlòKcþ @ êbìdùZö (clòKûYûcþ @bûaü)

cûZâ, Kcð]ûed I ajêaâújò icûiùe �\êü� \êÁ I � òü� �@aò\ýcû^� @[ðKê aêSûC[ôaûeê aòùghYeìù_aýajéZ ùjûA[û�«òö

_ìað_\ùe �@]ô� C_iMð _âùdûM Keû~ûA[ôùf Zûjû _e_\ùe i¯cú aòbqò @[ðKê aêSûA[ûGö

~[û:- aqû @¤ûcôcþ @bûhZö (@ûcô ò AZò)

KéhKûü @]ôMâûcõ òai«òö (Mâûùc AZò)

@]ôjeò bqòõ Kêeêö (jùeø AZò)

_ìað_\ùe _â~êq �@û� C_iMð _~ðý« (~ûaZþ) @[ðKê aêSûA[ûGö ~[û:-

Mû§òcjûbûMü @ûceYõ iZýcþ @_ûkdZþö (ceYõ ~ûaZþ)

ù\ûhú @ûRúa^õ KûeûMûeõ ^úZüö (Rúa^õ ~ûaZþ)

eNêü @ûicê\âõ eûRýõ ggûiö (icê\âõ ~ûaZþ)

ùijò_eò flý Ke -

_òZû cûcþ @û_û\cÉKcþ @_gýZþö (_û\cÉKõ aýû_ý)

bûeZahðcþ @ûKêcûeújòcûPkõ a�ÿðùZö (KêcûeújòcûPùkø ~ûaZþ) ö

@ûjòcûkdõ Mwû \égýùZö (jòcûkdûZþ @ûebý)

_ìað_\ùe aýajéZ �i� iû\égý @[ðKê aêSûA[ûGö

~[û:- iòõjü iPòZâõ _âZòbûZòö (PòZâiý iû\égýcþ)

bqü Bgßùe ijeò @ êbaZòö (jùeü iû\égýcþ)

_ìað_\ùe aýajéZ �_âZò� aú°û Kò û _\e aûe´ûe @ûaé�ÿòKê aêSûA[ûGö ~[û:-

bòlêü _âZòMéjõ bòlùZö (Méjõ Méjcþ / MéùjMéùj)

ùcNü _âZò\ògõ aýûù_ÜûZòö (\ògõ\ògcþ / \ògò\ògò)

_âZò\ò õ aò\ýûkdcþ @ûMzö (\ò õ \ò cþ / \òù^ \òù^)

iü _âZýjcþ @ûMzZòö (@j ò @j ò)

[14]

�@lò� g± icûiaò]ôicdùe �@l� ùe _eòYZ ùjûA[ûGö flý Ke -_â]û^gòlKü cûõ _âZýlcþ @_gýZþö (@lò _âZò)\êRð ü _ùeûlõ ò¦Zòö (@lþùYûü _ecþ)Za iclõ Kü @MzZþ ? (@lþùYûü icú_cþ / iccþ)cc @ ßlõ ù·÷eü @ûMzZþö (@lþùYûü _½ûZþ)

^\úaûPK _\e icûjûe ùjùf Zûjû \ßòMêicûi ^ ùjûA @aýdúbûaicûi ùjûA[û�«òö ~[û -C�ÿebûeùZ _o^\cþ @Éòö (_oû^ûõ ^\ú^ûõ icûjûeü)_âdûùM ZòâMwõ aòeûRùZö (ZòiéYûõ Mwû^ûõ icûjûeü)

cù^ eL - @aýdúbûaicûiùe icÉ _\MêWÿòK @aýd ùjûA[ôùf c¤ ùKùZK ùlZâùe ZéZúdûI i¯cú aòbqòe c¤ _âùdûM ù\Lû~ûA[ûGö ~[û-

_ùeûùl Kû~ðýj«ûeõ _âZýùl _âòdaû\ò cþö AZýû\òaWÿiû^ Kâc @[ðe @aýdúbûa jêG - ~[û- ùRýÂiý @û ê_ìùaðýY - @ êùRýÂcþ

@býûi1ö iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ -

(K) gòa\�ÿ gqò@ êiûùe \û^ \ò@«òö(L) céM_Qùe iõòj ù\øWê[ôfûö(M) Mûñ òKUùe jûU aùiö(N) iaêNe _eòÃûe eLö(O) bûeZe icé¡ò _âgõi^údö(P) ù\gKê ù\g i´§ aXò·fòQòö(Q) ùcû @ûLô@ûMùe _òfûUò _WÿòMfûö(R) iaê \òMùe giýùlZâiaê ùgûbû_ûCQòö(S) Ké_Y ]^aòhdùe Pò«ûKùeö(T) @û_Ycûù^ ù_ûLeú_ûLù\A ~òùaö

2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ -KY×iý icú_cþ, @lþùYûü icú_cþ, aéliý _½ûZþ, gòhýiý iû\égýcþ, Méùj AZò, aò\ýûkdõ ~ûaZþ,@j ò @j ò, bòlûdûü icé¡òü, clòKûYûcþ @bûaü, Kkòwiý icé¡òüö

3ö aòMâjaûKýû ò fòLZ-_âZò\ò cþ, \êbòðlcþ, iêbòlcþ, @ êùRýÂcþ, _ùeûlcþ, @ êeì_cþ, @]ôjeò, C_Mâûccþþ, ZòâMwcþ, ~[ûaê¡ò,~ù[Ácþ, ijeò, @ûicê\âcþ, _o^\cþö

[15]

4ö É¸ùck^õ KêeêZ-KÉ¸ü LÉ¸ü@ êeì_cþ jùeü iû\égýcþ@]ôjeò Mwûdûü icú_cþC_Mwcþ ceYõ ~ûaZþ@ûceYcþ jùeø AZò@ ßlcþ eì_iý ù~ûMýcþiêbûeZcþ bûeZiý icé¡òüijeò @lþùYûü _½ûZþ

5ö aûKýû ò ePdZ-iclcþ, _o^\cþ, @ûùg÷gacþ, @ûRúa^cþ, iêgiýcþ, ~[ûcZò, iêbûeZcþ, @ûjòcûkdcþ, ~[ûaò]ô,@^ê_êZâcþö

l

[16]

ZZþ_êeêh icûi_ìað_\ùe \ßòZúdûVûeê i¯cú_~ðý« aòbqòe _\ [ûA icÉ_\ùe _e_\e _âû]û^ý ejòùf

ZZþ_êeêhicûi jêGö _ìað_\ùe ù~Cñ aòbqò [ûG, icûie ûc ùijò ZZþ_êeêh jêGö icÉ_\e cìk_â[cûaòbqòeì_ Keû~ûA aòMâj Keû~ûG, _ùe fòw, aòbqò I aP^ @ ê~ûdú Z\þg±e eì_ ù~ûWÿû~ûGö

\ßòZúdû ZZþ_êeêhgâòZ, MZ, @ZýÉ, _âû¯, @û_ Ü I @ZúZ _âbéZò _\ _e_\ùe [ûA _ìað_\e \ßòZúdû ùjùf \ßòZúdû

ZZþ_êeêhicûi ùjûA[ûGö flý Ke-MêjûgâòZü iòõjü MRðZòö (Mêjûõ gâòZü)aòkûgâòZü cìhKü ajòü _gýZòö (aòkcþ @ûgâòZü)jÉMZõ ]^õ ù\jòö (jÉõ MZcþ)MéjûMZõ a§êõ _ézö (Méjcþ @ûMZü, Zcþ)geYû_ Üü iað\û elYúdüö (geYcþ @û_ Üü)\êüLûZúZü R^ü iêLõ fbùZö (\êüLcþ @ZúZü)M�ÿð_ZòZü KêKÑëeü aêKÑZòö (M�ÿðõ _ZòZü)

Gjò_eò ù\gûMZü = ù\gcþ @ûMZü, ]^_âû¯ü = ]^õ _âû¯ü AZýû\ò ùjûA[ûGöflýKe - MâûcMcú QûZâü ^ @ûMZüö (Mâûcõ Mcú)

Mâûc~ûdú eûRùiaKü @ûMzZòö (Mâûcõ ~ûdú)_gaü É^ý_ûdò ü ba«ò (É^ýõ _ûdò ü)

GVûùe �Mcú� �Mc^ KeêQò ~òG� @[ðKê aêSûCQòö Gjò_eò baòhýZ @[ðùe _â~êq �A þ� _âZýdû«_\ù~ûMùe c¤ \ßòZúdû ZZþ_êeêh ùjûA[ûGö

flýKe - Rk_ò_ûiêü céMü iùeûaeõ ]ûaZòö (Rkõ _ò_ûiêü)@ Üaêbêlêü \eò\âü _âZò\ßûeõ bâcZòö (@ Üõ aêbêlêü)gûÈRòmûiêü gòhýü Mêeêõ _ézZòö (gûÈûYò Ròmûiêü)ö

�i^«� aòùghY (_û-i þ+C) _ò_ûiê (bêRþ-i þ+C) aêbêlê @û\ò _\ ù~ûMùe \ßòZúdû ZZþ_êeêhjêGö Gjò_eò c¦òeõ \ò\élêü = c¦òe\ò\élêü, ]^õ fò êü = ]^fò êü @û\ò ùjûA[ûGö

ùijò_eò aýû ò aêSûC[ôaû KûkaûPK I cûMðaûPK _\ijòZ icûiKê c¤ \ßòZúdû ZZþ_êeêh Kêjû~ûGö

[17]

flý Ke-

ùZ^ ahðùbûMýü Kûeûaûiü @ êbìZüö (ahðõ ùbûMýü)

_âZýjõ \ò _ûVýõ Kêeêö (\ò õ _ûVýcþ)

cûiaýû¯ü aéÁò_ûZü _âgcòZüö (cûiõ aýû¯ü)

ùKâûg_âcòZü cûMðü @ZòKâcYúdüö (ùKâûgõ _âcòZü)ö

C_~êðýq C\ûjeYMêWÿòKùe @Zý« iõù~ûM ejò@Qòö Gjò_eò cêjì�ÿðiêLcþ = cêjì�ÿðõ iêLcþ, lY ò\âû =lYõ ò\âû @û\ò ùjûA[ûGö

ZéZúdû ZZþ_êeêh_ìað_\ùe ZéZúdû aòbqò [ûA _e_\ùe _ìað, i\ég, ic, D^, Kkj, cògâ, ~êq @û\ò _\ [ôùf,

icûiKê ZéZúdû ZZþ_êeêh Kêjû~ûGö flý Ke -

eûcü gýûcûZþ cûi_ìaðüö (cûùi^ _ìaðü)

@û·~ðýü _òZéZêfýü _ìRýüö (_òZâû Zêfýü)

eûRi\égü cjûcôû cûùMð MzZòö (eûmû i\égü)

cûZéicû cûZébìcòü a¦^údûö (cûZâû icû)

]^jú^ü bòlêü bòlùZö (]ù^^ jú^ü)

GùKû^õ ]^õ _âû¯cþö (GùK^ D^cþ)

Zùdûü cù¤ aûKÑkjü @baZþö (aû· Kkjü)

aûkû\_ò ~êqò~êqõ aPü MâjYúdcþö (~êqýû ~êqcþ)

MêWÿcògâûü fûRûü blYúdûüö (MêùWÿ cògâûü)

Gjò_eò ]ûù^ý^ @[ðü = ]û^ýû[ðü, @û·ùeY gæÐü = @û·egæÐü, ~êqýû ò_êYü = ~êqò ò_êYü @û\òùjûA[ûGö

�q� _âZýdû« _\ijòZ ZéZúdû aòbqý« _\e icûi ùjùf ZéZúdû ZZþ_êeêhicûi jêGö flý Ke-

iü c\þ\�ÿõ _êÉKcþ @^dZþö (cdû \�ÿcþ)

Rkiòqü R^ü KµùZö (Rùk^ iòqü)

geûjZü céMü @câòdZ ö (gùeY @ûjZü)

^Lzò Üõ `kõ bìùcø @_ZZþö (^ùL÷ü Qò Ücþ)

[18]

PZê[ðú ZZþ_êeêhZ\[ð ( òcò�ÿûù[ð), _ìRû, akò, jòZ, iêL @û\ò _\ ijòZ PZê[ðú aòbqý« _\e icûiKê PZê[ðú

ZZþ_êeêh icûi Kêjû~ûGö _âKéZòaòKéZò ù~ûM ejò[ôùf PZê[ðú ZZþ_êeêh jêG, @^ýZâ jêG ^ûjóö flý Ke-

(K) cûZû jûeiêa�ðõ \gðdZòö (jûeûd iêa�ðcþ)

(L) gûkûdûcþ @gßNûiü ^ûÉòö (@gßiý Nûiü)

_â[caûKýùe jûe (aòKéZò) I iêa�ð (_âKéZò) c¤ùe _âKéZòaòKéZòbûa ejò[ôaûeê PZê[ðú ZZþ_êeêhùjûAQò, cûZâ \ßòZúdaûKýùe @gß I Nûi c¤ùe ùi_eò bûa ^ [ôaûeê i´§ @[ðùe hÂú ZZþ_êeêh icûiùjûAQòö Gjò_eò-

aâûjàùY^ ~ì_\ûeê _ìRòZcþö (~ì_ûd \ûeê)

_âbûùZ bìZakòü KeYúdü (bìùZbýü akòü)

eûRû _âRûjòZõ Kê~ðýûZþö (_âRûbýü jòZcþ)

ùMûiêLõ eûRýiý C ÜZòõ KùeûZòö (ùMûbýü iêLcþ)

K^ýûelòZõ ]^õ ^ \ûiýûcòö (K^ýûùd÷ elòZcþ)

_ocú ZZþ_êeêh_ocú aòbqý« _\ijòZ bd, @ù_Z, cêq, _ZòZ, ÅkòZ I @ù_ûXÿ @û\ò _\e icûiKê _ocú

ZZþ_êeêh Kêjû~ûGö flý Ke-

eûR_ù[hê ù·÷ebdõ \égýùZö (ù·÷eûZþ bdcþ)

a§^búZü aòjMü Cùy÷ü KìRZòö (a§^ûZþ búZü)

gZîZâûiûZþ eûRû a^cþ @MzZþö (gZîbýü Zâûiü, ZiàûZþ)

aûkü ùeûMcêqü @baZþö (ùeûMûZþ cêqü)

@ûKûg_ZòZõ Rkõ PKâaûKü _òaZòö (@ûKûgûZþ _ZòZcþ)

C_~êðýq C\ûjeYMêWÿòK_eò ZewûZþ @_ZâÉü = Zewû_ZâÉü,

KÌ^ûdûü @ù_ûXÿü = KÌ^ûù_ûXÿü, \êüLûZþ @ù_Zü = \êüLûù_Zü

_aðZûZþ ÅkòZcþ = _aðZÅkòZcþ @û\ò ùjûA[ûGö

[19]

hÂú ZZþ_êeêhhÂúaòbqý« _\ iêa«_\ijòZ Kò û Ké\«ijòZ icûi ùjùf ZûjûKê hÂúZZþ_êeêh icûi Kêjû~ûGö

iêa« _âûZò_\òK ijòZ i´§Kê ùÂ hÂúZZþ_êeêhe ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke-eûR_êeêhü cûùMð MzZòö (eûmü _êeêhü)^\úRkõ iêgúZkõ baZòö (^\ýûü Rkcþ)@jõ cûZêkûkdûZþ @ûMzûcòö (cûZêkiý @ûkdü, ZiàûZþ)ù\a_ìRKü c¦òùe ^ \égýùZö (ù\aû^ûõ _ìRKü)

Gjò_eò aéliý cìkcþ = aélcìkcþ, cc Méjcþ = c\þMéjcþ,Za _êÉKcþ = ZßZþ_êÉKcþ, @iàûKõ Mâûcü = @ià\þ Mâûcü,

~êaùdûü / ~êhàûKõ cûZû = ~êhà\þcûZû @û\ò _\MêWòK ò¿ Ü ùjûA@Qòö ùijò_eò Ké\«_\ù~ûMùehÂúZZþ_êeêhicûie C\ûjeYKê flý Ke-

eûciý a^Mc^cþ @bòù_âZcþ @ûiúZþö (aîý Mc^cþ)Rk\û^õ cjû_êYýcþö (Rkiý \û^cþ)_êeÄûeaòZeYõ baòhýZòö (_êeÄûeûYûõ aòZeYcþ)Bgßeü RMZþiâÁû baZòö (RMZü iâÁû) AZýû\òö

Gjò_eò ]îý \û^cþ = ]^\û^cþ, _êÉKiý _V^cþ = _êÉK_V^cþ, I @ Üiý \ûZû = @ Ü\ûZûAZýû\ò _\MêWÿòK ùjûA[ûGö ùKùZK ùlZâùe _ìað I _e _\e iÚûâò òcd c¤ jêGö ~[û:-

_ìaðûjþùY ùiaKü @ûMzZòö (@jÜü _ìaðcþ, Ziàò þ)@_eûjþùY ibû @baZþö (@jÜü @_ecþ, Ziàò þ)_ìaðeûZâü \êüL\ûdKü @ûiúZþö (eûùZâü _ìaðcþ) AZýû\òö

ò¡ðûeY @[ðùe hÂú ZZþ_êeêh ^ ùjûA i¯cú ZZþ_êeêh jêGö ~[û-^ùeû�ÿcü aòKâcûKðü ùaZûkcþ @bûhZö (^ùehê C�ÿcü)Kûkò\ûiü KaòùgâÂü @ûiúZþö (Kaòhê ùgâÂü)cê òùgâÂü ^ûe\ü ^ûeûdYcþ @_gýZþö (cê òhê ùgâÂü)_egêeûcü \ßòùRû�ÿcü @ûiúZþö (\ßòùRhê C�ÿcü) AZýû\ò

eûR þ g± eûRùe _eòYZ jêGö ~[û-Kù_ûZeûRü PòZâMâúaü aê¡òcû þ @ûiúZþö (Kù_ûZû^ûõ eûRû)iòõjü _gêeûRü baZòö (_gì ûõ eûRû)

[20]

KkòweûRü Lûeùakü cjûaúeü @ûiúZþö (Kkòwû^ûõ eûRû)KêeêeûRü _òZûcjcþ @a\Zþö (KêeìYûõ eûRû) AZýû\òöeûR þ, ùfûK, eûRý, ]cð I ù\a aýZúZ @^ý_\cû^u ijòZ ibû g±e icûi ùjùf �ibcþ�

@ûù\g jêGöelüibõ _âPkZòö (eliûõ ibû)_gêibõ aù^ @baZþö (_gì ûõibû) AZýû\òö

Kò«ê, ^ûeúibcþ @a\Zþö (^ûeúYûõ ibû) (^ûeú icìj)ö]cðibû @ûgâdYúdû ö (]cðiý ibû) (]cðgûkû) ö

ùi^û, iêeû, Qûdû, gûkû I ògû g± hÂúZZþ_êeêh icûiùe aòKÌùe @Kûeû« Kæúafòw jêGöflý Ke-

Kkòwùi^û / Kkòwùi^õ aòRdùZ ià ö (Kkòwû^ûõ ùi^û)cM]ùi^û / cM]ùi^õ _eûRdZö (cM]û^ûõ ùi^û)aélzûdõ / aélzûdû gúZkZûõ \\ûZòö (aéliý Qûdû)Méùj ùMûgûkõ / ùMûgûkû @Éòö (Maûõ gûkû) AZýû\ò ö Kò«ê, ZeìYûõ Qûdû = Zeêzûdcþ jêG,

Zeêzûdû jêG ^ûjóöZé ý[ðK _\ù~ûùM hÂú ZZþ_êeêh jêG ^ûjó, ZéZúdûZZþ_êeêh jêGö ~[û-

RkZé ü Zéhû�ÿðü MzZòö (Rùk^ Zé ü) (Rkiý Zé ü êùjñ)]^Zé ü Ké_Yü ^¦Zòö (]ù^^ Zé ü) (]^iý Zé ü êùjñ)

a�ÿðcû^Kûk @[ðùe _â~êq �q� _âZýdû« _\ijòZ hÂúZZþ_êeêh jêG ^ûjóö ~[û-iZûõ cZõ MâjYúdcþö (i àZõ ùja ^ûjó)eûmûõ _ìRòZü gâúKé¾ü @bûhZö (eûR_ìRòZü ùja ^ûjó)

_ìeYaûPK _\ijòZ hÂúZZþ_êeêh icûi c¤ jêG ^ûjóö ~[û-MùYgü QûZâûYûõ _â[cü baZòö (QûZâ_â[cü ùja^ûjó)fZû QûZâûYûõ ZéZúdû @ûiúZþö (QûZâûZéZúdû ùja ^ûjó)

jõiú, céMú, KêKÑëUú @û\ò Èúfòwû«_\e @�, gûaK, \êMÛ I _\ AZýû\ò _\ijòZ hÂúZZþ_êeêh icûiùjùf _êõfòweì_ ùjûA[ûGö ~[û-

KêKÑëUû�õ jòZKeõ K[ýùZö (KêKÑëUýûü @�cþ)QûM\êMÛõ ùeûMõ òaûedZòö (QûMýûü \êMÛcþ)céMgûaKü cûZecþ @ ê ]ûaZòö (céMýûü gûaKü)jõi_\õ iê¦eõ \égýùZö (jõiýûü _\cþ) AZýû\òö

[21]

cûZâ, i«ûÛò _êZâ aû K^ýû g± [ôùf fòw_eòa�ÿð jêG ^ûjóö ~[û-géMûkú_êZâü ]ûaZòö (géMûfýûü _êZâü)iòõjK^ýû ùgùZö (iòõjiý K^ýû) AZýû\òö

]cðmü (Rû^ûZòAgmü) ]cðiý mü = ]cðmü; ùijò_eò gûÈmü, Z�ßmü - hÂú ZZþ_êeêh, BZê_]m -AZýû\ò iìZâùe mû ]ûZêeê �K� _âZýd ö

i¯cú ZZþ_êeêhi¯cúaòbqý« _\e \l, ò_êY, Kêgk, _Uê, ùgø�, @]ú^ AZýû\ò _\ijòZ icûi ùjùf i¯cú

ZZþ_êeêh jêGöKû~ðý\lü cªú eûRû^õ a\Zòö (Kûù~ðý \lü)KâúWÿûKêgkü _êeÄûeõ fbùZö (KâúWûdûõ Kêgkü)eY_Uêü ù~û¡û aúeMZòõ _âû¯üö (eùY _Uêü)\û^ùgø�ü K�ðü @ceü abìa ö (\ûù^ ùgø�ü)Azû]ú^ü aòhdü _V^údüö (Azûdûcþ @]ú^ü)

Gjò_eò aûPò _Uêü = aûKþ_Uêü, iõMúùZ ò_êYü = iwúZ ò_êYü, aýûLýûù^ PZêeü = aýûLýû^PZêeü,gûùÈhê _�òZü = gûÈ_�òZü @û\ò ùjûA[ûGö flý Ke-

@MÜòiò¡ü gûKü blYúdü ö (@ùMÜø iò¡ü)@ûZ_gêÃõ `kcþ @û^dö (@ûZù_ gêÃcþ)iÚûfú_Kßõ aý¬^õ ^ûÉòö (iÚûfýûõ _Kßcþ)

cùêL- iò¡, gêÃ I _Kß @û\ò _\e i¯cú aòbqý« _\ ijòZ i¯cúZZþ_êeêh icûi jêGö flýKe-ahð_eòùgû¤cþ EYõ Kùeûcòö (aùhð _eòùgû¤cþ)cûiù\dõ iZßeõ MéjûYö (cûùi ù\dcþ)

cùêL- _eòùgû] @[ðùe KéZý_âZýdû« _\e i¯cúaòbqý« _\ijòZ i¯cú ZZþ_êeêh icûi jêGö

_âû\òZZþ_êeêhbò Übò Ü @[ðùe aýajéZ �_â� _âbéZò ùKùZK ò_ûZe iêa« _\ijòZ icûiKê _âû\òZZþ_êeêh Kêjû~ûGö

~[û-_âû·~ðýü gòhýcþ @a\Zþö (_âMZü @û·~ðýü)bqü c¦òeiý @bòcêLõ MzZòö (@bòMZõ cêLcþ)eiiý @ êKìkõ a�ðiõù~ûR^õ Kêeêö (@ êMZõ Kìkcþ)

Gjò_eò _âKéÁü bûaü = _âbûaü, @]ôMZõ Rýûcþ = @]ôRýcþC�òZü ò\âûdûü = C Üò\âü @û\ò jêGö

[22]

^Tþ ZZþ_êeêh^ (^Tþ)e iêa« _\ ijòZ icûiKê ^Tþ ZZþ_êeêh Kêjû~ûGö iû]ûeYZü _e_\e @ûe¸ùe Êea�ð

[ôùf ^ iÚû^ùe @ þ Gaõ aý¬^a�ð [ôùf ^iÚû^ùe @ jêGö flý Ke-@]ê û _Vù^ @ òzû @Éòö (^ Azû)@ ê\ûeü Kkjõ KùeûZòö (^ C\ûeü)@ù ÷Kýõ _eZªZûõ iìPdZòö (^ HKýcþ)@^]úZõ KÁKecþ ö (^ @]úZcþ)@jòõiû _ecü ]cðüö (^ jòõiû)K\û_ò @^ýûdü ^ KeYúdüö (^ ^ýûdü)Za @\gð õ \êüLõ R^dZòö (^ \gð cþ)

Gjò_eò ^ ùcûNü = @ùcûNü, ^ C¾cþ = @ ê¾cþ, ^ iZýcþ = @iZýcþ, ^ EYcþ = @ éYcþ @û\òjêGö Kò«ê, ^ Mü = ^Mü/@Mü ùjûA[ûGö (Mü = MzZò AZò)ö ^Mü (_aðZü) \égýùZö @Mü Kòõ fbùZ ?

C__\ ZZþ_êeêhC__\ ijòZ Ké\« _\e icûiKê C__\ ZZþ_êeêh Kêjû~ûGö icÉ_\ùe [ôaû Ké\« _\Uò

aòMâjaûKýùe Kâòdû eì_ùe _âùdûM Keû~ûA[ûGö flý Ke-cc ij_ûVú iû]êü baZòö (ij _VZò ~ü)GVûùe icÉ _\ùe [ôaû �_ûVú� _\Uò aòMâj aûKýùe �ij _VZò ~ü� ùjûAQòö Gjûe _êõfòw,

Èúfòw, Käúafòw Gaõ aòbò Ü aP^ùe c¤ _âùdûM ùjûA[ûGö ~[û-Za ij_ûVò ü KêZâ MZûüö (ij _V«ò ù~)@ êRûdûü ij_ûVò ú Kïeû baZòö (ij _VZò ~û) AZýû\ò ö

Gjò_eò ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke-cò[ýûaû\ú ò¦^údü baZò ö (cò[ýû a\Zò ~ü)iZýaû\ú _âgõiûjðü baZòö (iZýõ a\Zò ~ü)ù\ûh\gðú @]ü MzZòö (ù\ûhõ _gýZò ~ü)aò\ßûõiü \ìe\gòð ü ba«òö (\ìeõ _gý«ò ù~)c]ê_ü Mê¬^õ KùeûZòö (c]ê _òaZò ~ü)MéjiÚü ]ûcòðKü iýûZþö (Méùj ZòÂZò ~ü)

[23]

ùi^û^úü ùi÷ ýû þ ·kdZòö (ùi^ûõ ^dZò ~ü)Kê Kûeü Kê û þ @û^dZòö (Kê õ KùeûZò ~ü)aPÿÄeü iað[û elYúdüö (aPÿü KùeûZò ~ü)béZýü @ûmûKûeú baZòö (@ûmûõ KùeûZò ~ü)gZîNÜü @iêeû þ @cûedZþö (gZï þ j«ò ~ü)_ùdû]ôü \êÉeü baZòö (_dü \]ûZò ~ü)ù^Zû icûRùiaú bùaZþö (icûRõ ùiaùZ ~ü)g~ýûgûdú aé¡ü ^ bûhùZö (g~ýûdûõ ùgùZ ~ü)Rk\ü ^biò \égýùZö (Rkõ \\ûZò ~ü)Mâûcaûiò ü iekûü ba«òö (Mâûùc ai«ò ù~)RkPeü c�ýü iÚùk ^ RúaZòö (Rùk PeZò ~ü)_[·eú Rkcþ @ù ßhýZòö (_ù[ PeZò ~ü)òeûcòhûgú \úNðõ RúaZòö ( òeûcòhcþ @gÜûZò AZò)

_gaü iÚkPÿeûü ba«òö (iÚùk Pÿe«ò ù~)céMûü ZéYùbûRò ü i«òö (ZéYõ/ZéYû ò bê¬ùZ ù~)]cð·eòYú iúZû _Zòcþ @a\Zþö (]cðõ PÿeZò ~û)

Gjò_eò Zßedû MzZò ~ü = ZêeMü / Zêewü / Zêewcü,bêùR^ MzZò ~ü = bêRMü / bêRwü / bêRwcüaòjûdiû MzZò ~ü = aòjMü / aòjwü / aòjwcü jêGö

ò_ûZîò¡ ZZþ_êeêh icûiZZþ_êeêh icûi ùjûA[ôùf c¤ ùKùZK icÉ_\e aòMâj I icÉ_\ c¤ùe iûc¬iý _eòflòZ

jêG ^ûjó, ùiMêWÿòKê � ò_ûZîò¡ ZZþ_êeêh� eìù_ MâjY Keû~ûGö flý Ke-Maûlü iê¦eü \égýùZö (Maûcþ @lò Aa)aéjÆZòü ù\aMêeêü @ûiúZþö (aéjZûõ _Zòü)_êeêhûdêhcþ @iúcõ ^ baZòö (_êeêhiý @ûdêü)a^ÆZòü aûdêõ ùgû]dZòö (aîý _Zòü)@ûKûùg akûjKü ^\Zòö (aûeúYûõ aûjKü)aògßûcòZâü RûZýû lZòâdüö (aògßiý còZâcþ)

[24]

@còZâü @ òÁõ KùeûZòö (^ còZâcþ)gàgû^õ ù_âZbìcòü K[ýùZö (gaû^ûõ gd^cþ)_egZûü R^ûü ibûcþ @ûMZûüö (gZûZþ _ùe)_eijiâûü QûZâûü _V«òö (ijiâûZþ _ùe)eûRMaü bìùcø ùgùZö (eûmü ùMøü)Gjò_eò \«û^ûõ eûRû = eûR\«ü, Kûfýûü \ûiü = Kûkò\ûiü @û\ò ùjûA[ûGö

òZýicûiùKùZK icûiùe icÉ_\e aòMâjaûKý ^ [ûG, @^ý ùKùZK iÚkùe iciýcû^ _\ _eòaù�ÿð

@^ý_\Kê ù^A aòMâjaûKý ùjûA[ûG - GjûKê òZýicûi Kêjû~ûGö flý Ke-Ké¾i_ðü aòaùe aiZòö (GK i_ðe ^ûc)PÿòZâKê�ò ú cûùMð MzZòö (GK aé�ÿòe ^ûc) aé�ÿ òRúaò ú\«ùfLKü cûcþ @a\Zþö (\«PÿòKòiôK)C_~êýðq _\MêWÿòKe aòMâjaûKý KeûMùf, Zûjû @ù_lòZ @[ðKê aêSûG ^ûjóö ùZYê, �Ké¾i_ðü�

AZýû\òe aòMâj ùjC ^ [ôaûeê GMêWÿòKê �@aòMâj òZýicûi� Kêjû~ûGö flý Ke-ùbûR^û[ðõ Rkcþ @û^dö (ùbûR^ûd A\cþ)gòhýû[ðü Mâ Úü elòZüö (gòhýûd @dcþ)Zß\[ðû cûkû @_jéZûö (Zêbýcþ Adcþ)cù^eL - �A\cþ� g± icÉ _\ùe �@[ð�ùe _eòYZ ùjCQòö @dõ _ûAñ �@[ðü�, Adõ _ûAñ �@[ðû�

Gaõ A\õ _ûAñ �@[ðõ� aýajéZ ùjûA[ûGö ùijò_eò-cêÁòcûZâõ Z�êkõ ù\jòö (cêÁòüGa)Z àûZâõ K[dòZßû aqû MZaû þö (ZZþ Ga)GVûùe �cûZâ� _\Uò ò½d @[ðùe _âùdûM Keû~ûAQòöùijò_eò - Mâûcû«eõ bòlêü MzZòö (@^ýü Mâûcü)

@jõ bûhû«eõ Kùeûcòö (@^ýû bûhû)~êaùdûü K[õ cZû«eõ baZò? (@^ýZþ cZcþ)

GVûùe @^ý _\iÚû^ùe icÉ_\ùe @«e _\e _âùdûM ùjûAQòö

[25]

@býûi

1ö ~[ûi¸aõ icÉ_\û ò aýajéZý iõÄéZbûhûdûcþ @ êaû\õ KêeêZ -(K) MéjKê @ûiò[ôaû @Zò[ôuê ùbûR^ \ò@ö(L) ùcû cû@û iwúZùe Kêgk @U«òö(M) Mâûcùe aûiKeê[ôaû ùfûK iek @U«òö(N) MQeê _Wÿò[ôaû êfMêWÿòKê @ûYö(O) Mêeê ùcû _òZûu i\ég _ìRý @U«òö(Pÿ) @ûKûgeê _ZòZ Rkaò¦ê òcðk @U«òö(Q) ge\ßûeû jZ @iêecûù^ \êÁ [ôùfö(R) Mec ^ [ôaû Lû\ý Lû@ ^ûjóö(S) MQe cìkùe h�Uò ùgûA[ôfûö(T) cêñ cûiKe _ûVý iûeòù\AQòö(U) ·Ke ùNûWÿû_ûAñ Nûi @ûYêQòö(V) iaêRûYò[ôaû ùfûK @Ì Kêj«òö(Wÿ) aò¾ê @^«C_ùe gd^ KeòQ«òö(Xÿ) ù·eWÿeùe ùfûKcûù^ eûZòùe ~ûC^ûjû«òö(Y) ùgâYúùe ùKûkûjk CPÿòZ êùjñö

2ö iaòMâjõ icûi^ûcû ò fòLZ-jÉMZü, cûZéicû, ~ì_\ûeê, @ûKûg_ZòZcþ, KâúWÿûaòZþ, @jòõiû, Kkòwùi^û, céMgûaKü, aògßûcòZâü,Z àûZâcþ, Kê Kûeü, MéjiÚü, \êüLûù_Zü, ÊMð_ZòZüö

3ö a§^úc¤ûZþ gê¡õ icÉ_\õ òeì_dZ-(K) gaû^ûõ gd^cþ = ö (gàgû^cþ, gagd^cþ, gaûd^cþ)(L) @^ýû bûhû = ö (@^ýûbûhû, bûhû«ecþ, bûhû^ýû)(M) ZùKðY iwZcþ = ö (ZKðMZcþ, ZûKòðKcþ, ZKðiwZcþ)(N) _êùZâ ùiÜjü = ö (_êZâùiÜjü, ùiÜj_êZâü, _êZâúùiÜjü)(O) _êZâûd @dcþ = ö (_êZâû[ðcþ, _êZâû[ðû, _êZâû[ðü)(Pÿ) KéZõ j«ò ~ü = ö (KéZmü, KéZmûü, KéZNÜü)(Q) aò\ýûcþ @[ðdùZ AZò = ö (aò\ýû[ðú, aò\ýû[ðü, aò\ýû[ðû)

[26]

(R) Kûfýûü \ûiü = ö (Kûkú\ûiü, Kûkò\ûiü, Kûk\ûiü)(S) ZeìYûõ Qûdû = ö (Zeêzûdcþ, Zeêzûdû, ZeêQûdcþ)(T) cªòYûõ ibû = ö (cªúibcþ, cªúibû, cªòibû)

4ö a§^úc¤ûZþ gê¡õ aòMâjaûKýõ òeì_dZ-(K) Z àûZâcþ = ö (Ziý cûZâû, Ziý cûZâcþ, ZZþGa)(L) _êeêhûdêhcþ = ö (_êeêhiý @ûdêhü, _êeêhiý @ûdêhcþ, _êeêhiý @ûdêü)(M) bdû�ÿðü = ö (bùd^ EZü, bdiý EZü, bdcþ EZü)(N) c]ê_ü = ö (c]ê _òaZò ~ü, c]êõ _òaZò ~ü, c]êü _òaZò ~ü)(O) Mêeêbqòü = ö (Mêeêõ bqòü, Mêùeø bqòü, Mêeùa bqòü)(P) @û_\þcêqü = ö (@û_\ü cêqü, @û_\þ cêqü, @û_\õ cêqü)(Q) Z�ÿßmü = ö (Z�ÿßõ Rû^ûZò ~ü, Zù�ÿß @mü, Zù�ÿ ß mû^cþ)(R) @còZâü = ö (^ còZâü, ^ còZâcþ, ^ @còZâü)(S) eûRùiaKü = ö (eûRiý ùiaKü, eûmü ùiaKü, eûRû Ga ùiaKü)(T) ahðùbûMýü = ö (ahðõ ùbûMýü, ahðiý ùbûMýü, aùhð ùbûMýü)

5ö É¸\ßdiý ùck^õ KêeêZ -K É¸ü L É¸üa^ÆZòü @aòMâj òZýicûiahð_eòùgû¤cþ \ßòZúdû ZZþ_êeêhMêWÿcògâü òZýicûijûeiêa�ðcþ ZéZúdûZZþ_êeêhaél_ZòZcþ i¯cúZZþ_êeêhù\gùiaû C__\ZZþ_êeêhjÉMZcþ ZéZúdû ZZþ_êeêhRkZé ü hÂú ZZþ_êeêhKâúWû\lü _ocú ZZþ_êeêh]^jú^ü PZê[ðú ZZþ_êeêhKéZmü ZéZúdû ZZþ_êeêhPòZâKê�ò ú i¯cú ZZþ_êeêh_V^û[ðcþ ò_ûZ^iò¡ ZZþ_êeêh

[27]

Kcð]ûedicûiaòùghý I aòùghY_\e icûiKê Kcð]ûedicûi Kêjû~ûGö \êAUò aòùghý_\ RYKê aêSûC[ôùf aû

RYKe \êAUò aòùghY [ôùf aû ùKøYiò aòùghý_\e aòùghY ijòZ icûi ùjùf Kcð]ûedicûiùjûA[ûGö flý Ke - (K) aòùghý I aòùghýe Kcð]ûed

(i) _ûPK_ìRKü ùMûaò¦ü c¦òùe ùgùZö(ùeûùhA@û I _ìRK KûcKeê[ôaû ùMûaò¦ c¦òeùe ùgûAQòö)

(ii) eûRhòðü R^Kü mû^ú @ûiúZþö(eûRû Z[û Ehò R^K mû^ú [ôùfö)

_â[caûKýùe ùMûaò¦_\e aòùghYeìù_ aýajéZ �_ûPK_ìRKü� GK icÉ_\ö G[ôùe _ûPKGaõ _ìRK \êAUò aòùghý_\ ejòQòö ùMûaò¦ _ûP^Kû~ðý Keòaûicdùe _ûPK Gaõ _ìR^Kû~ðýKeòaû-icdùe _ìRK @ùUö Cbd aòùghý_\ ùMûaò¦e \êAUò ÊZªeì_Kê \gðûCQ«òö ùijò_eò \ßòZúdaûKýùe�eûRhòðü� _\Uò R^Kuê aêSûCQòö ùi GKû]ûeùe eûRû Gaõ Ehò @U«òö �_ûPK_ìRKü� Gaõ �eûRhòðü_\\êAUòùe [ôaû aòùghý_\MêWÿòK RYKê aêSûC[ôaûeê Kcð]ûedicûi @U«òö ùZYê-

_ûPK_ìRKü = _ûPKü P @ùiø _ìRKü P AZò / _ûPK½ûùi÷û _ìRKù½ZòöeûRhòðü = eûRû ·ùiø Ehòü ùPZòö Gjò_eò -cc Mêeê_òZû ùgùZö (Mêeêü ·ùiø _òZû ùPZò)Za _êZâgòhýü KâúWÿZòö (_êZâü ·ùiø gòhýü ùPZò)_VûYòiûc«ü KaòùRýûZòaòð\þ @ûiúZþö (Kaòü ·ùiø ùRýûZòaòðZþ ùPZò)@ldcjû«òü MûdKûbòù^Zû @ûiúZþö (MûdKü ·ùiø @bòù^Zû ùPZò)

\êAUò aòùghY_\ RYKê aêSûC[ôùf Kcð]ûedicûi jêGö flý Ke-(L) aòùghY I aòùghYe Kcð]ûed

jéÁ_êÁü @gßü ]ûaZòö (jéÁ_êÁ ùNûWÿûUò ù\øWêQò)Rú�ðgú�ðü aé¡ü KµùZö (Rú�ðgú�ð aêXûUò [eêQòö)

_â[caûKýùe �jéÁ_êÁü� _\ùe jéÁ Gaõ _êÁ \êAUò aòùghY_\ ejòQò Gaõ Zûjû GK @gße jóaòùghYö ùijò_eò \ßòZúdaûKýùe �Rú�ðgú�ðü� _\ùe Rú�ð Gaõ gú�ð \êAUò aòùghY_\ ejòQò Gaõ ZûjûGK aé¡e aòùghYö ùZYê, �jéÁ_êÁü� Gaõ �Rú�ðgú�ðü� _\\êAUò icÉ_\ Gaõ Gjû Kcð]ûedicûi@ùUö ùZYê,

jéÁ_êÁü = jéÁü ·ùiø _êÁü ùPZòöRú�ðgú�ðü = Rú�ðü ·ùiø gú�ðü ùPZòö Gjò_eò -

[28]

búcKû«ü iûMeü \gð údüö (búcü ·ùiø Kû«ü ùPZò)iêiÚiakü eûcü K[õ bòlùZ? (iêiÚü ·ùiø iakü ùPZò)céMü búZZâÉü ]ûaZòö (búZü ·ùiø ZâÉü ùPZò)]û^ýùlZâõ ^ÁbâÁcþ @baZþö (^Áõ P ZZþ bâÁõ ùPZò)

\êAUò aòùghY RYKê aêSûAùf Gaõ aòùghY\êAUò _ìað_eKâcùe NUò[ôaûe aêSûAùf c¤Kcð]ûedicûi ùjûA[ûGö

flý Ke -iÜûZû êfò ü R^ü ibûõ MzZòö (_ìaðõ iÜûZü _½ûZþ @ êfò ü)_úZ_âZòa¡ü aiôü ù] êõ _gýZòö (_ìaðõ _úZü _½ûZþ _âZòa¡ü)gîZû êeqü bqü Mêeêõ _ézZòö (_ìaðõ gîZü _½ûZþ @ êeqü)

cûZâ, \êAUò aòùghY_\ \êA _é[Kþ aýqòuê aêSûC[ôùf G_eò Kcð]ûedicûi ùja ^ûjóö(M) aòùghý I aòùghYe Kcð]ûedùKøYiò aòùghý_\e Zû�e aòùghY_\ijòZ icûiKê c¤ Kcð]ûedicûi Kêjû~ûGö flý Ke-

ge\ò ^úkûKûgü ùgûbùZö (^úkü @ûKûgü)cc ^úkgûUú ^ûÉòö (^úkû gûUú)MéjûZþ ^úkûécþ @û^dö (^úkcþ @écþ)

^úk_\Uò aòùghY ùjûA[ôaûeê �@ûKûgü�e aòùghY icdùe ^úkü, gûUúe aòùghY icdùe�^úkû� Gaõ �@écþ�e aòùghYicdùe �^úkcþ� ùjûA@Qòö aòùghý_\ @ êiûùe aòùghYe fòw aòbqòI aPê eì_ùe _eòa�ÿð jêG, cûZâ icÉ_\ùe cìk_\\êAUò còkòZ ùjaû_ùe @ûagýK aòbqòaPÂZýû\ò ùjûA[ûGö Èúfòw_\ \ßòaP^û« I ajêaP^û« ùjûA[ôùf _\e cìk _õêfòw eì_ jêG ö Gjò_eòflý Ke -

\êaðkù] êü cûùMð MzZòö (\êaðkû ù] êü)iê¦eaûkòKûü cùoû_eò éZý«òö (iê¦~ðýüaûkòKûü)aûkcéùMýø Rkõ _òaZüö (aûùk céùMýø)aúe~êaKûü KiàûZþ ^ aòbýZòö (aúeûü ~êaKûü)C�ÿczûùZâø iõÄéZõ _VZüö (C�ÿùcø QûùZâø)C\ýû^ûZþ eq_ê¿ûYò @û^dö (eqû ò _ê¿ûYò)

cjZþ g±eê icÉ_\ùe ùKak �cjû� @agòÁ eêùjö flý Ke-cjû_êeêhü iZýõ bûhùZö (cjû þ _êeêhü)cjû^\ú cùjû\ù]ø còkZòö (cjZú ^\ú, cjû þ C\]ôü Ziàò þ)

[29]

@Zò[ôiKôûeü cjû`kõ \\ûZòö (cjZþ `kcþ)cjûcôû^ü iað\û _ìR^údûüö (cjû«ü @ûcôû^ü)cjûù\aýü guecþ @_éz þö (cjZýü ù\aýü)cjûaúùeø ~ê]ô cò[ü còkòùZøö (cjûù«ø aúùeø)

ùijò_eò ùgûb^ aû iê¦e @[ðùe icÉ_\ùe �iê� Gaõ KêiôòZ @[ðùe �Kê�e _âùdûM Keû~ûA[ûGöùKùZK ùlZâùe �Kê� iÚû^ùe Kû, Kòcþ, KZþ @û\òe _âùdûM jêGö flý Ke-

iêaûkKü _âgõiòZü baZòö (ùgûb^ü aûkKü)iêgòùhýø _êeÄéùZø @baZûcþö (ùgûbù^ø gòùhýø)iêcûZeü ùfûKR^^ýü ba«òö (ùgûb^ûü cûZeü)iêaÈcþ @agýõ _eò]û^údcþö (ùgûb^õ aÈcþ)KêcûùMðY Mc^cþ @ êPòZcþö (KêiôòZü cûMðü, ùZ^)Kêaê¡òü ò¦^údû baZòö (KêiôòZû aê¡òü)Kêiwõ aRðùdZþö (KêiôòZü iwü, Zcþ)K\û_ò KêcòZâûYò C�ÿcû ò ^ ba«òö (KêiôòZû ò còZâûYò)

Gjò_eò ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke -Kû_êeêhûü cò[ýû a\«òö (KêiôòZûü _êeêhûü)Kò Üeûü c]êeõ Mûd«òö (KêiôòZûü ^eûü)KûRkõ K\û_ò ^ _ûZaýcþ (KêiôòZõ Rkcþ)K\ Üõ ùeûMû þ R^dZòö (KêiôòZcþ @ Ücþ)K\gßü c¦õ MzZòö (KêiôòZü @gßü)

C_~êýðq C\ûjeYMêWòKùe KêiôòZ @[ðùe Kû, Kòcþ I KZþe c¤ _âùdûM ùjûAQòö cûZâ, �BhZþC¾cþ� @[ðùe ùKû¾õ, Kùaû¾õ I K\ê¾õe _âùdûM jêGö

~[û - Kùaû¾õ \êMÛõ _òaö (BhZþ C¾cþ)Ê aû òR _\ijòZ icûi ùjùf Ê aû òR _\ aòùghYeìù_ aýajéZ ùjûA[ûGö flý Ke -

@]ê û Zßõ ÊMéjõ Mzö (Êõ Méjcþ ZZþ)ÊR^^ú iað\û _ìR^údûö (Êû R^^ú)aûkKü ÊcòZâõ _ézZòö (Êõ còZâcþ ZZþ)iû òRcZcþ C_iÚû_òZaZúö ( òRõ cZcþ ZZþ)

[30]

�Ê�e _âùdûMùlZâùe 6Âú ZZþ_êeêhicûi c¤ ùjûA[ûGö~[û:- Êiý Méjcþ, Êiý R^^ú, Êiý còZâcþ AZýû\òö �Ê� g± hÂúaòbqòùe �@ûcô� ( òR) @[ðùe

_êõfòw jêGö

c¤_\ùfû_ú Kcð]ûedaòMâjc¤iÚ _\ icÉ_\ùe ejòùf ZûjûKê c¤_\ùfû_ú Kcð]ûed Kêjû~ûGöiû]ûeYZü _ìað_\

GK icÉ_\ ùjûA[ôùf Zûjûe C�ÿe_\ ùfû__ûA[ûGö ùZYê, GjûKê C�ÿe_\ùfû_ú aû gûK_û[ôðaû\òicûi c¤ Kjò[û«òö flý Ke-

gûK_û[ôðaü céMdûõ ^ MzZòö (gûK_âòdü _û[ôðaü)GVûùe �gûK_û[ôðaü� icÉ_\Uò �gûK_âòdü _û[ôðaü� @[ðKê aêSûCQòö �gûK_âòdü� c¤ GK icÉ_\

Gaõ G[ôùe �gûK� _ìað_\ Gaõ �_âòd� C�ÿe_\ @ùUö cûZâ, �gûK_âòdü� _\ ijòZ �_û[ôðaü� _\eicûi icdùe �_âòdü� _\Uò ùfû__ûC[ôaûeê Gjû C�ÿe_\ aû c¤iÚ _\e ùfû_ ùjûA@Qòö Gjò_eò flýKe-

eûRû iòõjûiù^ aòeûRùZö (iòõjPòjÜòZcþ @ûi^cþ, Ziàò þ)^�ÿðKú e ôcê\òâKûõ \gðdZòö (e ôLPòZû cê\òâKû, Zûcþ)ù\aýûü KùY× Ê�ðjûeü ùgûbùZö (Ê�ð òcòðZü jûeü)Méjcþ @ ê @ûcâaélü @Éòö (@ûcâ ûcKü aélü)cjû^\úKìùk KUK^Mecþ @Éòö (KUK^ûcKõ ^Mecþ)

Gjò_eò MêWcògâòZcþ @ Ücþ = MêWû Ücþ, aU^ûcKü aélü = aUaélü AZýû\òö

C_cû^ Kcð]ûedùKøYiò C_cû ù\aûùaùk C_cû^, C_ùcd Gaõ C_cûaûPK g±e _âùdûM Keû~ûA[ûGö

_âûiwòK aÉê C_ùcd, @_âûiwòK aÉê C_cû^ Gaõ Zêk^ûcôK Aa I aZþ _âbéZò C_cûaûPK _\ @U«òöC_ùcd Gaõ C_cû^c¤ùe icû^ MêY aû ]cðKê iû]ûeY ]cð Kêjû~ûGö

C_cû^ Gaõ C_ùcdc¤iÚ icû^ MêY aûPK _\e C_cû^_\ ijòZ iõNUòZ icûiKêC_cû^Kcð]ûed icûi Kêjû~ûGö flý Ke-

Zêhûe]akü aéhbü ùgùZö (Zêhûeü Aa ]akü)GVûùe aéhbe ]kûew Zêhûe aû ae`bkò C{ßk @ùUö aéhbe aòùghY ]ake ZêhûeijòZ

Zêk^û Keû~ûAQòö ]ak iû]ûeY ]cð Gaõ Zêhûe C_cû^ @ùUö Gjò_eò -N^gýûcü gâúKé¾ü c[êeûõ MZüö (N^ü Aa gýûcü)i_ðKêUòkû ^\ú bdueú baZòö (i_ðaZþ KêUòkû)

[31]

C_còZ Kcð]ûedi\égMêYe _âùdûM ^ ùjûA aýûNâ, iòõj, Ehb, _êwa, Kê¬e I A¦â _âbéZò C_cûâûPK _\_ùe

[ûA C_ùcde icûiKê C_còZ Kcð]ûed Kêjû~ûGö flý Ke -cê ò_êwaü ^ûe\ü ^ûeûdYõ R_Zòö (cê òü _êwaü Aa)

GVûùe �_êwa�_\ aéhb @[ðKê ^ aêSûA ùgâÂZûKê aêSûCQòö cê òu ùgâÂZû _âZò_û\òZ ùjùf c¤cê ò I _êwa c¤ùe Zêk^û _âZò_û\òZ ùjûAQòö Gjò_eò flý Ke-

^ùe¦âü aòKâcû\òZýü iaðMêYiµ Üü @ûiúZþö (êü A¦âü Aa)_êeêhiòõjü aúeü iêùe¦âiûdü @ûõùfûgûi^ûZþ RêMê°ùZ ià ö (_êeêhü iòõjü Aa)êKê¬eü _ùUfcùjû\dü òbðúKü @ûiúZþö (êü Kê¬eü Aa)

cù^ eL - (i) i\égMêYe _âùdûM ùjùf icûi jêG ^ûjóö~[û - _êeêhü aýûNâü Aa gìeü @ûiúZþö

(ii) Èú aûPK_\ ijòZ C_còZ Kcð]ûed icûi jêG ^ûjòñö~[û - eûmú flàúaûB iòõjicû^û ùZRÊò ú @ûiúZþö

eì_K Kcð]ûedC_ùcdVûùe C_cûê @ûùeû_ ùjùf eì_K Kcð]ûed ùjûA[ûGö Gjò icûiùe C_ùcd I

C_cû^c¤ùe @ùb\ _âZò_û\òZ jêGö flý Ke-aò\ýû]^õ cjû]^õ baZòö (aò\ýû Ga ]^cþ)

GVûùe aò\ýû I ]^c¤ùe ùb\ @ êbìZ ùjC^ûjóö GVûùe aò\ýû C_ùcd I ]^ C_cû^ @ùUöGjò_eò-

iõiûeiûMeü \êÉeü baZòö (iõiûeü Ga iûMeü)gòùgûü aûMcéZõ _òaö (aûKþ Ga @céZcþ ZZþ)mû^û¬^õ ìZ^cûMðõ \gðdZòö (mû^cþ Ga @¬^cþ)

C_~ðêýq C\ûjeYMêWÿòKùe iõiûe, aûKþ Gaõ mû^ ijòZ ~[ûKâùc iûMe, @céZ I @¬ê Zêk^ûKeû~ûA[ôùf c¤ @ùb\ _âZò_û\òZ ùjC@Qòö

\ßòMêicûiiõLýûaûPK aòùghY_\ _ìað_\ùe [ûA icûi ùjùf, ZûjûKê \ßòMêicûi Kêjû~ûGö GKRûZúd

aÉêMêWÿòKe icûjûe ùjùf iõLýûaûPK aòùghY _\ijòZ aòùghý_\e icûi jêG, _\Uò iû]ûeYZü,Èúfòw ùjûA[ûGö iÚkaòùghùe _õêfòw aû Kæúafòw c¤ ùjûA[ûGö \ßòMêicûi GKaP^û« jêGö flý Ke-

[32]

cjûbûeZMâ Úü gZiûjiâú AZò CPýùZö (gZiý iûjiâûYûõ icûjûeü)ijiâûYûõ icìjü - iûjiâcþ @[ðûZþ iûcìjòK bûùa GKijiâcû^ue icÁò öcjûbûeZMâ Úùe gZiûjiâ aû fùl ùgäûK ejò[ôaûeê Zûjû �gZiûjiâú� ^ûcùe _eòPòZö gZijiâ

icìj ùgæûKe icûjûe ùjûA[ôùf c¤ Gjû ùMûUòG Mâ ÚKê iì·C[ôaûeê GKaP^û« ùjûAQò, Gjû ÈúfòwöGjò_eò-

bûeZahðõ Kiýûõ gZû±ýûõ ÊZªcþ @baZþ ? (gZiý @±û^ûõ icûjûeü, Ziýûcþ)eûcü _oaUýûõ a^aûicþ @KùeûZþö (_oû^ûõ aUû^ûõ icûjûeü, Ziýûcþ)_âZýjõ i¯gZú _VòZaýûö (i¯û^ûõ gZû^ûõ icûjûeü)ZòâùfûKú ]ùcðY PkZòö (ZâdûYûõ ùfûKû^ûõ icûjûeü)

\ßòMêicûiû« _\ _êõfòw Gaõ Kæúafòw c¤ ùjûA[ûGö flý Ke-aòMZü i¯ûjü iêLcdü @ûiúZþö (i¯û^ûcþ @jÜûõ icûjûeü)Zòâbêa^õ eûaYiý @Zýû·ùeY _úWÿòZcþ @ûiúZþ - (ZâdûYûõ bêa^û^ûõ icûjûeü)R^ûü _où\aõ _âYc«òö (_oû^ûõ ù\aû^ûõ icûjûeü, ZZþ)

Gjò_eò - PZê�ðûõ ~êMû^ûõ icûjûeü = PZê~ðêMcþöZâdûYûõ ù\aû^ûõ icûjûeü = Zòâù\acþöh�ûõ \gð û^ûõ icûjûeü = hWþ\gð cþö_oû^ûõ _âûYû^ûõ icûjûeü = _o_âûYcþöZâdûYûõ `kû^ûõ icûjûeü = Zòâ kûö

\ßòMêicûiû« Z¡òZ_\ c¤ ù\Lû~ûG, ZûjûKê �Z¡òZû[ð \ßòMê� icûi Kêjû~ûGö ~[û-Kû�ÿòðùKdü hûYàûZêeü CPýùZö (h�ûõ cûZéYûcþ @_Zýõ _êcû þ)

Kû�ÿòðùKd Ké�ÿòKû\ò QRY cûZûu \ßûeû _ûkòZ ùjûA[ôaûeê _êZâ _eò @U«òö (hUþ + cûZé + @_Zýûù[ð@Yþ)ö Gjò_eò

ù\ß÷cûZêeü (MùYg) = \ßùdûü cûùZâûü @_Zýõ _êcû þö AZýû\ò ùjûA[û«òö

é

[33]

@býûi

1ö ~[ûi¸aõ icÉ_\û ò aýajéZý iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ-(K) ^úkKAñ MêWòK ù_ûLeúùe ùgûbû_ûCQòö(L) NéZcògâòZ @ Ü KûjûKê bf ^ fûùM ?(M) aêXÿûùfûK\êAUò gúZùe [eêQ«òö(N) aò_\ùaùk aòiàd jó KêiôòZ_êeêhe flY @ùUö(O) Jh]ùia^_ùe @ÌMec _ûYò _ò@ö(P) Lûeùak iòõj_eò _êeêh [ôùfö(Q) òRaû_ûuê _âZò\ò _âYûc Keö(R) eûcP¦â _oaUúùe ejê[ôùfö(S) MZ gZû±úùe @ûùc Êû]ú^ ùjfêö(T) Zò òbêa^ùe K�ðu _eò \û^ú ^ûjñû«òö(U) ù^kò@ûgûXÿú_ò§ò ùaûjìUò c¦òe Mfûö(V) ùfûùK aYùe _ZâZò@ûeò ùg~ùe gê@«òö(W) aò\ýûeì_K ]^ @ld @ùUö(Xÿ) aû_ûu fêMû P¦â_eò ]kû @ùUö(Y) iûZRY Ehò @ûKûgùe ùgûbû_ûCQ«òö

2ö a§^úc¤ûZþ gê¡aòMâjaûKýû ò òeì_dZ-(K) K\ Ücþ = (KêiôòZcþ @ Ücþ, K\û @ Ücþ, K\ê @ Ücþ)(L) cjû_�òZü = (cjû _�òZü, cjû þ _�òZü, cjZþ _�òZü)(M) _êeêhhðbü = (_êeêhü hbü Aa, _êeêhü Ga Ehbü, _êeêhü Ehbü Aa)ö(N) ZâòùfûKú = (ZâdûYûõ ùfûKû^ûõ icûjûeü, ZòiéYûõ ùfûKú^ûõ icûjûeü, Zâdü ùfûKûü)(O) i¯ûjü = (i¯û^ûcþ @jû^ûõ icûjûeü, i¯û^ûcþ @jÜûõ icûjûeü, i¯ @jû ò)(P) N^gýûcü = (gýûcü Ga N^ü, gýûcü Aa N^ü, N^ Aa gýûcü)(Q) ^ùe¦âü = (^eûYûcþ A¦âü, ^ùehê A¦âü, ^eü A¦âü Aa)(R) gZû±ú = (gZû^ûcþ @aþ\û^ûõ icûjûeü, gZiý @aþ\û^ûõ icûjûeü, gZû ò @aþ\û ò)(S) iê¦ebû~ðýû = (iê¦eú bû~ðýû, iê¦eû bû~ðýû, iê¦eú bû~ðýû ~iý iü)(T) MZûMZü = (MZü P @ûMZü P, _ìaðõ MZü _½ûZþ @ûMZü, MZiý @ûMZü)

[34]

3ö a§^úc¤ûZþ gê¡icÉ_\û ò òeì_dZ-(K) gZiý iûjiâûYûõ icûjûeü = (gZiûjiâú, gZijiâú, gZijiâcþ)(L) i¯ P ùZ Ehdü = (i¯hòðü, i¯hðdü, i¯ûhðdü)(M) _oû^ûõ _âûYû^ûõ icûjûeü = (_o_âûYú, _o_âûYü, _o_âûYcþ)(N) N^ü Aa gýûcü = (N^gýûcü, gýûcN^ü, N^úbìZgýûcü)(O) gûkàkú^ûcû Zeêü = (gûkàkZeêü, gûkàkúZeêü, gûkàkúZeê)(P) BhZþ C¾cþ = (Bùhû¾cþ, C¾úhcþ, Kùaû¾cþ)(Q) Êû Ròjßû = (ÊûRòjßû, gßûRòjßû, ÊRòjßû)(R) búcü ·ùiø Kû«ü ùPZò = (búcKû«ü, búcùi^ü, búcü)(S) @�ðaü Aa Mbúeü = (Mbúeû�ðaü, @�ðaMbúeü, Mbúeû�ðcþ)(T) _oû^ûõ aUû^ûõ icûjûeü = (_oaUü, _oaUcþ, _oaUú)

4ö iaòMâjõ icûi^ûcû ò fòLZ-KûRkcþ, aûMcéZcþ, ùgûKiûMeü, \¤ Ücþ, P¦^Zeêü, ~ûZûdûZü, úùkû_ôkû ò, cjûaúùeø, _eciLü,cê^ò_êwaüö

5ö É¸Zâdiý ùck^õ KêeêZ-KÉ¸ü LÉ¸ü MÉ¸ücjZú @Ácú NéZû^Ücþ eì_KKcð]ûedüL¬ü KêaÔü PZêbêða^cþ C_cû^Kcð]ûedü_oû^ûõ ù\aû^ûõ icûjûeü cjûÁcú Kcð]ûedüggûuü Aa ]akü gûkàkúZeêü \ßòMêüùgûKü Ga iûMeü Zòâ`kû Kcð]ûedügûkàkú^ûcû Zeêü ggûu]akü \ßòMêüPZê�ðûõ bêa^û^ûõ icûjûeü i¯ûjü \ßòMêü_êeêhü Ehbü Aa ùgûKiûMeü \ßòMêüZâdûYûõ `kû^ûõ icûjûeü _où\acþ c¤_\ùfû_ú Kcð]ûedüNéZcògâòZcþ @ Ücþ _êeêhhðbü C_còZ Kcð]ûedüi¯û^ûcþ @jÜûõ icûjûeü L¬KêaÔü c¤_\ùfû_ú Kcð]ûedü

[35]

6ö a§^úc¤ûZþ C_~êq_ù\÷ü gì ýiÚû^û ò _ìedZ-(K) i¯hðdü ----ö (MzZò, MzZü, Mz«ò)(L) ^úkûécþ ---ö (akb\âü, ^úkûKûgü, ^úkP¦âü)(M) búcKû«ü ---ö ( òSðeòYú, iûMeü, eì_cþ)(N) êiòõjü ---ö (_êeêhüiõòjü, êùgâÂü, êiý iòõjü)(O) Kû_êeêhü ---ö (KêiôòZü _êeêhü, búeêü, ùKâû]ú)(P) N^gýûcü ---ö (Ké¾ùcNü, gâúKé¾ü, N^ü Aa gýûcü)(Q) aUaélü ---ö (aUü aélü, aU^ûcKü aélü, aélüaUü)

l

\ß¦ß icûiGKû]ôK iêa«_\ _eÆe còkòZ ùjùf \ß¦ßicûi jêGö Gjò icûiùe \êAeê @]ôK _\ c¤ còkòZ

ùjûA[û«ò I aýûiaûKýùe _âùZýK_\ _ùe �P� fûùMö Cbd _\e _âû]û^ý Gjò icûiùe ejò[ûGöicÉ_\Uò ùgh _\e fòw@ êiûùe, \êAUò _\ [ôùf \ßòaP^ I @]ôK _\ [ôùf ajêaP^ ùjûA[ûGö_\\êAUòe aP^Kê aò·e Keû~ûA icÉ_\e aP^ iÚòe Keû~ûA[ûGö GjûKê �·ù[ð \ß¦ßü� Kêjû~ûGö

AZùeZe\ß¦ß(K) eûcùMûaòù¦ø aò\ýûkdõ MzZüö (eûcü P ùMûaò¦ü P)(L) eûcùMûaò¦gýûcûü Mz«òö (eûcü P ùMûaò¦ü P gýûcü P)(M) aûkKaûkòKûü _V«òö (aûkKü P aûkòùK / aûkòKûü P, aûkKûü P aûkòKûü P)(N) jeòfùZ KâúWÿZüö (jeòü P fZû P)C_~ðêýq C\ûjeYMêWòKê flý Keö _â[caûKýùe eûc I ùMûaò¦ \êARY ùjûA[ôaûeê ùMûaò¦_\e

\ßòaP^ ùjûAQòö \ßòZúdaûKýùe Zò òRY [ôaûeê gýûc_\e ajêaP^ ùjûAQòö ZéZúdaûKýùe aûkK IaûkòKûcûû iõLýû ajêZ ùjûA[ôaûeê icÉ_\e ajêaP^ ùjûAQòö PZê[ðaûKýùe jeò I fZû \êARY[ôaûeê fZû_\e \ßòaP^ ùjûAQòö iaê C\ûjeYùe ùgh_\e fòw_eò fòw ùjûA@Qòö Gjò_eò-

aéù¡ø Pÿ aé¡û Pÿ = aé¡aé¡ûüö_ê¿õ Pÿ `kõ Pÿ = _ê¿`ùkö_Zâõ P _ê¿õ Pÿ `kõPÿ = _Zâ_ê¿`kû òöcéùMýø Pÿ ù] ìP = céMúù]âüö AZýû\òö

[36]

(K) _òZû_êùZâø c¦òeõ MzZüö (_òZû Pÿ _êZâüPÿ)(L) cûZû_òZùeø cdò iÜòjýZüö (cûZû Pÿ _òZû Pÿ)(M) RûcûZé_êùZâø Lû\òhýZüö (RûcûZû Pÿ _êZâü Pÿ)flý Ke - _â[caûKýùe _òZé g± iÚû^ùe _òZû I \ßòZúd aûKýùe cûZég± iÚû^ùe cûZû ùjûAQò,

cûZâ RûcûZé _\ @aòKkbûaùe icÉ _\ùe ejòQòö \êA_\c¤ùe aò\ýûi´§ aû ùMûZâi´§ [ûAEKûeû« g± aû _êZâ_ùe [ôùf _ìað EKûeû« g±e EiÚû^ùe @û jêG, @^ýZâ jêG ^ûjóö

(K) A¦âûaeêùYø ù\aibûdûcþ @ûÉûcþö (A¦âüPÿ aeêYü Pÿ)(L) iì~ðýûP¦âcùiø _ìùRýùZö (iì~ðýü Pÿ P¦âcûü Pÿ)flý Ke- ù\aZûaûPK g±e \ß¦ßicûiùe _ìað_\e ùghÊe \úNð jêGöcù^eL - Rûdû Pÿ _Zòü Pÿ = \µZú / RµZú / Rûdû_Zú jêGö ùijò_eò @jü Pÿ eûZâòüPÿ = @ùjûeûZâü

jêGöiað ûc _\ijòZ icûi ùjùf iað ûc _\ @agòÁ eêùj Gaõ iõLýû @ êiûùe Zûjûe aP^ iÚòe

Keû~ûGö @ià\þ g±e _\[ôùf @ià\þ g±e icÉ_\, ~êhà\þ g±e _\ [ôùf ~êhà\þ g±e icÉ _\ GaõZ\þ g±e _\ [ôùf Z\þg± jòñ icÉ _\ùe @agòÁ ejò[ûGö flý Ke-

eûcü Pÿ iúZû Pÿ @jõ Pÿ Mzûcü aû adõ MzûcüöaûkKûü Pÿ Zßõ Pÿ MzZ aû ~ìdõ MzZöjeòü Pÿ Zßõ Pÿ @jõ Pÿ _Vûcü aû adõ _VûcüöQûZâü Pÿ iü Pÿ _gýZü aû ùZû÷ _gýZüöaûkòùK Pÿ iü Pÿ KâúWÿ«ò aû ùZ KâúWÿ«òöR^ûü Pÿ iû Pÿ Mz«ò aû Zûü Mz«òö

cù^eL - _ìað_\e ù~ ùKøYiò fòw [ôùf c¤ _e_\iÚ iað ûc g±e fòw jó icÉ_\ùeejò[ûGö

icûjûe \ß¦ß\êAeê @]ôK aòùghý_\e icÁòKê aêSûAùf icûjûe \ß¦ß jêGö Gjò icûiùe icÉ_\Uò Kæúafòw

@Kûeû« g± bkò eì_MâjY Keò[ûGö flý Ke-aé¡iý _ûYò_û\õ KµùZö (_ûYú Pÿ _ûù\ø Pÿ ùZhûõ icûjûeü)bâcYûZþ _eõ KePeYõ _âlûkd (Kùeø Pÿ PeùYø Pÿ ùZhûõ icûjûeü)aýûNâiý ^L\«õ MkòZcþö (^Lûü Pÿ \«ûü Pÿ ùZhûõ icûjûeü, ZZþ)

C_~êðýq C\ûjeYMêWòKê flý Keö _âûYú@wMêWÿòKe icûjûe ùjùf �icûjûe\ß¦ß� ùjûA[ûGö

[37]

cûRðûecìhòKcþ GKZâ ^ ZòÂZòö (cûRðûeü Pÿ cìhòKü Pÿ Zùdûü icûjûeü)@jò Kêkõ Kòõ KeòhýZò? (@jòü Pÿ ^Kêkü Pÿ Zùdûü icûjûeü)

_eÆe aòùeû] [ôùf �icûjûe\ß¦ß� ùjûA[ûGö Gjò_eò ùMøü Pÿ aýûNâü Pÿ Zùdûü icûjûeü ùMûaýûNâcþAZýû\ò ùjûA[ûGö

@Zâ cgKclòKõ ^ûÉòö (cgKûü P clòKûü Pÿ ùZhûõ icûjûeü)g~ýûdûõ ~ìKfòlõ \égýùZö (~ìKûü Pÿ fòlûü Pÿ ùZhûõ icûjûeü)

cùêL - lê\â_âûYúcûûe icûjûe ùjùf �icûjûe \ß¦ß� jêGö@jõ MwûùgûYõ ^ _gýûcòö (Mwû Pÿ ùgûYüPÿ Zùdûü icûjûeü, ZZþ)aâûjàYü Kûgú_âdûMõ MZaû þö (Kûgú Pÿ _âdûMü Pÿ Zùdûü icûjûeü, ZZþ)R^ûü c[êeû_ûUkú_êZâõ Mz«òö (c[êeû Pÿ _ûUkú_êZâü Pÿ Zùdûü icûjûeü, ZZþ)

cù^ eL - ^\úaûPK, Zú[ðiÚû^ I ù\gcûûe icûjûe aêSûAùf �icûjûe\ß¦ß� icûi jêGö

GKùgh \ß¦ßicû^RûZúd ÈúaûPÿK_\ ijòZ _êeêhaûPK _\e icûi ùjùf _êeêhaûPK g± @agòÁ eêùj Gaõ

Zûjûe \ßòaP^ jêGöaâûjàùYø c¦òeõ MzZüö (aâûjàYú Pÿ aâûjàYü Pÿ)_òZùeø iað\û _ìR^úùdøö (cûZû Pÿ _òZû Pÿ)gßgêùeø ù\aZêùfýø baZüö (gßgïü Pÿ gßgêeü Pÿ)jõùiø Rùk i«eZüö (jõiú Pÿ jõiü Pÿ)

ÈúaûPK I _êeêhaûPK _\ GKRûZúd ^ ùjûA[ôùf _ìað_\e ùfû_ jêG ^ûjòñö ~[û-iûeiújõùiø KâúWÿZüö (iûeiú Pÿ jõiü Pÿ)céMúggùKø bâcZüö (céMú P ggKü Pÿ)

GKùgh \ß¦ß Keû ^ ~ûA iû]ûeY \ß¦ß bûùa c¤ Gjò icûi Keû~ûA_ûùe, ù~_eò-cûZû Pÿ _òZû Pÿ = _òZùeø aû cûZû_òZùeø / cûZe_òZùeøcéMú Pÿ céMü Pÿ = céùMø aû céMúcéùMø AZýû\òö

cùêL - @jü Pÿ ògû Pÿ = @j òðgcþeûZâòü Pÿ \òaû Pÿ = eûZòâ¦òacþ^qõ Pÿ \òaûPÿ = ^q¦òacþ

[38]

@býûi1ö ~[ûi¸aõ icÉ_\û ò aýajéZý iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ-

(K) Zêùc MQeê _Zâ, _ê¿ I `kMêWÿòKê @ûYö(L) QûZâ I QûZâúcûù^ _XòaûKê Mùfö(M) aû_ûcû� cûcêñNeKê ~ûAQ«òö(N) aYùe aûN, bûfê I iòõj ejêQ«òö(O) @ûKûgùe iì~ðý I P¦â ùgûbû_ûCQ«òö(P) iû_ I ù^Ck GKûVò ej«ò ^ûjóö(Q) @ûùc \êùjñ Kûgú I _âdûMKê ~ûA_ûeêö(R) gûgì I gßgêe ùaûjìKê ùiÜj Ke«òö(S) _òfûUò \ò eûZò _ûV _ùXÿö(T) Nùe cgûcûQò aêfêQ«òö(U) cûcêñ I cûAñ @ûc NeKê @ûiòùaö(V) @gßò ú, ù\a I cêñ GVûùe _Xêö(W) Zêùc\êùjñ I @ûùc\êùjñ _Wÿò@ûùe ùLkòaûö(Xÿ) ùicûù^ I Zêùc GVûùe aiö(Y) _âmû I iúcû @ûc Äêfùe _Xÿ«òö

2ö a§^úc¤ûZþ gê¡õ icÉ_\õ òeì_dZ-(K) eûcü Pÿ iúZû Pÿ = ö (eûciúùZ, iúZûeûùcø, eûciúZûü)(L) Qûdû Pÿ @ûZ_ü Pÿ = ö (QûdûZ_cþ, QûdûZù_ø, QûdûZ_ûü)(M) Èú Pÿ _êcû þ Pÿ = ö (Èú_êcû þ, Èú_êeêhü, Èú_êõùiø)(N) gßgïü Pÿ gßgêeü Pÿ = ö (gßgïü, gßgêùeø, gßgêeûü)(O) @jòü Pÿ ^Kêkü Pÿ = ö (@jú^Kêkcþ, @jò Kìkcþ, @jò Kêkcþ)(P) aûKþ Pÿ c^ü Pÿ = ö (aûOþc^ùi, aûKþ c^ùi, aûKc^ùiø)(Q) RûcûZû Pÿ _êZâü Pÿ = ö (RûcûZé_êùZâø, RûcûZû_êùZâø, RûcûZeü)(R) @jü Pÿ eûZâòü Pÿ = ö (@jüeûZâòü, @ùjûeûZòâü, @ùjûeûZâü)(S) @MÜòü Pÿ ùiûcü Pÿ = ö (@MÜòùiûùcø, @MÜúùhûùcø, @MÜúùiûùcø)(T) còZâü Pÿ aeêYü Pÿ = ö (còZâaeêùYø, còZâaeêYcþ, còZâûaeêùYø)

[39]

3ö a§^úc¤ûZþ gê¡õ aòMâjaûKýõ òeì_dZ-(K) _òZùeø = ö(_òZé Pÿ cûZéP, _òZû Pÿ cûZû Pÿ, _òZeò Pÿ cûZeò Pÿ)(L) KûùKûfìKcþ = ö (KûKü Pÿ CfìKü Pÿ, KûKü Pÿ fìKü Pÿ, KûKü Pÿ CfìKü Pÿ

Zùdûü icûjûeü)(M) eûcKéù¾ø = ---ö (eûcü Pÿ Ké¾ü Pÿ, eûcü Pÿ Ké¾ü Pÿ Zùdûü icûjûeü, Ké¾ü Pÿ eûcü Pÿ)(N) @lòbîacþ = ---ö (@lò Pÿ bîaü Pÿ, @lòYú Pÿ bîùaø Pÿ, @lü Pÿ bîùaø Pÿ)(O) ^L\«cþ = ---ö (^Lûü Pÿ \«ûü Pÿ, ^Lûü Pÿ \«ûü Pÿ ùZhûõ icûjûeü, ^Lõ Pÿ \«õ Pÿ)

4ö aòMâjaûKýû ò ePdZ -jeúù¦âû÷, _Zâ_ê¿`kû ò, ~ìKfòlcþ, ù\aûiêecþ, a]ìaecþ, iì~ðýûP¦âcùiø, iµ\þaò_\cþ, iúZû_ûaðùZýû÷ö

5ö icÉ_\û ò òeì_dZ-Kégü Pÿ iÚìkü Pÿ, cdìeú Pÿ KêKæëUü Pÿ, fZû P aélü Pÿ, \ûeûü Pÿ Mûaü Pÿ, ~cê û Pÿ Mwû Pÿ, bâûZûPÿ _òZû Pÿö

6ö É¸ùck^õ KêeêZ-KÉ¸ü LÉ¸üaâûjàYú Pÿ aâûjàYü Pÿ jeòeûùcø\êjòZû Pÿ _êZâü Pÿ jõùiøciôýü Pÿ aòù\jüPÿ ~êaûcþQûdû Pÿ @ûZ_üPÿ adcþMwû Pÿ aâjà_êZâüPÿ QûdûZù_øiü Pÿ Zßõ Pÿ ciôýaòù\jcþ@ûaûõ Pÿ iü Pÿ aâûjàùYøùZ Pÿ Zßõ Pÿ \êjòZû_êùZâøjeòü Pÿ eûcü Pÿ Mwûaâjà_êZâcþjõiú Pÿ jõiü Pÿ ~ìdcþ

l

[40]

ajêaâújò icûiiciýcû^_\cûûe _âû]û^ý ^ [ûA @^ýû[ðe _âû]û^ý [ôùf ajêaâújò icûi ùjûA[ûGö ùi[ô_ûAñ

Kêjû~ûG - �@^ýû[ð_â]û^ü ajêaâújòü�ö icÉ_\ ù~Cñ @^ýû[ðKê aòùghòZ Kùe, Zûjûe fòw I aP^ MâjYKùeö icûâòbqý« iciýcû^ _\ [ôùf icû^û]ôKeY ajêaâújò Gaõ icû^ aòbqò ^ [ôùf aý]ôKeYajêaâújò Kêjû~ûGö flý Ke-

_úZûéü aò¾êü aòeûRùZö (_úZcþ @éõ ~iý iü)GVûùe �_úZcþ� _\Uò �@écþ� e aòùghY @ùU Gaõ Cbde Kæúafòw _â[cûaòbqò GKaP^

ùjûA@Qòö ùZYê, �_úZûéü� _\Uò icû^û]ôKeY ajêaâújò @ùUö _úZcþ Gaõ @écþ _\\êAUòe @[ð ùMøYùjûA �aò¾ê� @[ðe _âû]û^ý ùjaûeê ajêaâújò icûi ùjûAQòö (fòw I aòbqò icû^ [ôùf icû^û]ôKeY jêG)

ùijò_eò - aúYû_ûYòü aò\ýûõ \\ûZòö (aúYû _ûùYø ~iýûü iû)GVûùe �aúYû� _\Uò Èúfòw _â[cû aòbqò GKaP^ùe [ôaûùaùk �_ûùYø� _\Uò _õêfòw i¯cú

aòbqò GKaP^ùe ejòQòö Cbd_\e fòwaòbqò @fMû ùjûAQò Gaõ Cbd _\e còk^_ùe �ieÊZú� @[ð_âKûgòZ ùjCQò, ùZYê aý]ôKeY ajêaâújò ùjûA@Qòö (fòw I aòbqò @fMû ùjùf aý]ôKeY jêG)

icû^û]ôKeY ajêaâújòe ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke-@ûeìXÿaûêü aélü KµùZö (@ûeìXÿü aûêü ~õ iü)KéZKû~ðýü QûZâü ^¦Zòö (KéZõ Kû~ðýõ ù~^ iü)\�ÿùbûR^ü aâûjàYü MzZòö (\�ÿõ ùbûR^õ ~ùià÷ iü)_ZòZ_Zâü aélü gêhýZòö (_ZòZû ò _ZâûYò ~iàûZþ iü)ùgßZaÈû ^ûeú c¦òeõ MzZòö (ùgßZõ aÈõ ~iýûü iû)ajêRkõ ieü a^cù¤ @Éòö (ajê Rkõ ~iàò þ ZZþ)C_~êððýq C\ûjeYMêWÿòKeê @[ð@ êiûùe ~\þ I Z\þ g±e aòbò Ü _âùdûM flý Keû~ûA_ûùe-Gjò_eò iaðõ gêKæõ ~iýûü iû = iaðgêKæû, PòZâû Mâúaû ~iý iü = PòZâMâúaü, \úùNøð Kù�û÷ð ~iý iü =

\úNðK�ðü, _Kßûü ùKgûü ~iýûü iû = _KßùKgû, úùk @lòYú ~iýûü iû = úkûlú @û\ò jêGö iõLýûaûPK _\aòùghYeìù_ aýajéZ ùjùf ajêaâújò ùjûA[ûGö~[û - eûcü \gû^^cþ @cûedZþ (\g @û^^û ò ~iý, Zcþ)

Zòâ d^ü Kûcù\acþ @\jZþö (ZâúYò ^d^û ò ~iý iü)\êMðû \gbêRû _ìRýùZö (\g bêRûü ~iýûü iû)PZêeû^^ü @iêeûd aeõ \�ÿaû þö (PZßûeò @û^^û ò ~iý iü)

[41]

Gjò_eò hUþ @û^^û ò ~iý iü = hWÿû^^ü, GKü \«ü ~iý iü = GK\«ü @û\ò ùjûA[û«òö ] êü GaõRûdû g± _e_\eìù_ aýajéZ ùjùf ~[ûKâùc ] ßû I Rû òùe _eòYZ jê@«òö ~[û-

_ê¿] ßû @Zúa iê¦eüö (_ê¿ûYò ] êü ~iý iü)_ò ûK] ßû Zòâ_êecþ aý^ûgdZþö (_ò ûKü ] êü ~iý iü) (_ò ûùKû$RMaõ ] êü)iúZûRû òü _òZéiZýõ _ûkòZaû þö (iúZû Rûdû ~iý iü)flàúRû òü lúeiûMùe ùgùZö (flàúü Rûdû ~iý iü)Gjò_eò gûwðõ ] êü ~iý iü = gûwð] ßû, Mû�úaõ ] êü ~iý iü = Mû�úa] ßû, ~êaZòü Rûdû ~iý iü

= ~êaRû òü, _ûaðZú Rûdû ~iý iü = _ûaðZúRû òü @û\ò ùjûA[û«òöùijò_eò bû~ðýû_\ bû~ðýùe _eòYZ jêG ~[û -eiòKûbû~ðýü ibûõ ~ûZòö (eiòKû bû~ðýû ~iý iü)_ûPòKûbû~ðýü @ Üõ \\ûZòö (_ûPòKû bû~ðýû ~iý iü)Mwûbû~ðýü ùK÷kûicþ @]ôaiZòö (Mwû bû~ðýû ~iý iü)ùgûb^ I KêiôòZ _\ aòùghY eìù_ ejò ajêaâújò icûi ùjùf ùi[ôeê ~[ûKâùc �iê� aû �Kê� @agòÁ

eêùjö flý Ke-iêaê¡òü lê\âaê¡òcþ @a\Zþö (ùgûb^û aê¡òü ~iý iü)iêcêLü _ ôúcþ @bûhZö (ùgûb^õ cêLõ ~iý iü)KêcZòü @^ýû þ _úWdZòö (KêiôòZû cZòü ~iý iü)Kê_êZâü iað\û Kâ¦Zòö (KêiôòZü _êZâü ~iý iü)

cjZþ g±eê �cjû� @agòÁ eêùjö ~[û -cjûgdü QûZâû þ bûhùZö (cjû þ @ûgdü ~iý iü)cjûaê¡òü _eûcégZòö (cjZú aê¡òü ~iý iü)c¦Kû~ðýûZþ òaé�ÿòü cjû`kû baZòö (cjZþ `kõ ~iýûü iû)

ùKùZK aý]ôKeY ajêaâújò C\ûjeYKê flý Ke-_\à ûbü aâjàûYcþ @R^dZþö (_\àõ ^ûùbø ~iý iü)PKâ_ûYòü @Rêð cþ @a\Zþö (PKâõ _ûùYø ~iý iü)gìkjÉû cjòhûiêecþ @cûedZþö (gìkõ jùÉ ~iýûü iû)bûfùfûP^ü cjûù~ûMú baZòö (bûùf ùfûP^õ ~iý iü)_\àKeû @bdõ \\ûZòö (_\àõ Kùe ~iýûü iû)\�_ûYòü cûùMð MzZòö (\�ü _ûùYø ~iý iü)

[42]

^ûjó aû òùh] @[ð aêSûAùf òùh]û[ðK ajêaâújòicûi jêGö flý Ke -òù\ðûhü \�òZü @baZþö ( òMðZü ù\ûhü ~iý / ~iàûZþ iü)òejuûeü _�òZü baZòö ( òMðZü @juûeü ~iý / ~iàûZþ iü)òcðkõ Rkõ _òùaZþö ( òMðZü ckü ~iàò þ / ~iàûZþ ZZþ)

@^iìdû _ZòaâZû @ûiúZþö (@aò\ýcû^û @iìdû ~iýûü iû)@^[ðKõ aûKýõ cû a\ö (@aò\ýcû^ü @[ðü ~iý / ~iàò þ ZZþ)cìLðiý R à òÀkõ baZòö ( òü (^ûÉò) `kõ ~iý ZZþ AZýû\òöGjò_eò òMðZü (^ûÉò) ù\ûhü ~iý iü = òù\ðûhü / (@aò\ýcû^ü ù\ûhü ~iýiü) @ù\ûhü, òü

(^ûÉò) @ûKûeü ~iý iü = òeûKûeüö @aò\ýcû^û _âZòcû ~iý iü = @_âZòcü @û\ò jêGöZéZúdû«_\ijòZ �ij� g±e icûi ùjùf �ijû[ðajêaâújò� jêGö �ij� eê �i� @agòÁ eêùjö GjûKê

�ijûù[ð ajêaâújò� c¤ Kêjû~ûGö flý Ke-i_eòaûeü cûZêkü @ûMZüö (_eòaûùeY ij a�ÿðcû^ü)i_êZâü Mêeêü gòhýMéjõ MzZòö (_êùZâY ij a�ÿðcû^ü)i_ ôúKü a§êü cûcþ @_gýZþö (_ ôýû ij a�ÿðcû^ü)Rúa^õ ùc i`kõ RûZcþö (`ùk^ ij a�ÿðcû^cþ)iZßecþ @ûMzö (Zßedû ij a�ÿðcû^cþ)iûkuûeû K^ýû _âù\dûö (@kuûùe÷ü ij a�ÿðcû^û)ùijò_eò @û½ù~ðýY ij a�ÿðcû^cþ = iû½~ðýcþ, aò ùd^ ij a�ÿðcû^cþ - iaò dcþ, @a]ûù^^ ij

a�ÿðcû^û = iûa]û^û AZýû\ò ùjûA[ûGöGKû]ôK iõLýûaûPK _\e còk^ùe �iõLýûaûPK ajêaâújò� icûi jêGö flý Ke-\ßòZâûü R^ûü Méùj ZòÂ«òö (ù\ßø aû Zâdü aû)ZòâPÿZêeûü QûZâûü _âû«ùe KâúWÿ«òö (Zâdü aû PÿZßûeü aû)_ohûü KéhKûü @Zâ i«òö (_o aû hWþ aû)i¯ûÁûü aûkòKûü éZý«òö (i¯ aû @ùÁø aû)_eÆe ~ê¡ / Kkj aêSûAùf _âjeYaòhdK ZéZúdû«, MâjYaòhdK i¯cý« _\c¤ùe icûi

ùjùf �aýZòjûeajêaâújò� jêGöcìLðùdûü cù¤ ùKgûùKgò _âPkZòö

(ùKùghê ùKùghê MéjúZßû ~Zþ ~ê¡õ _âa�ÿðùZ) (_eÆe ùKgKê ]eò)cfäùdûü cù¤ jÉûjÉò @baZþö

(jùÉ^ jùÉ^ MéjúZßû ~Zþ ~ê¡õ _âa�ÿðùZ) (_eÆe jûZùe ceûceò / _òUû_òUò ùjûA)

[43]

aúeùdûü cù¤ \�û\�ò \gð údcþö (_eÆe \� (fûVò) MêWÿòK \ßûeû _âjûe Keò)(\ù�÷ü \ù�÷ü Pÿ _âjéZý _âaé�ÿõ ~ê¡cþ) AZýû\ò öaòMâj aûKý c¤eê _\ ùfû_ _ûC[ôùf Kò û Zêk^û _âKûgòZ ùjC[ôùf ZûjûKê c¤_\ùfû_ú / C_còZ

ajêaâújò Kêjû~ûGö flý Ke-aéhÄ§ü eûR_êZâü eûRcûùMð MzZòö

(aéhiý Ä§ü Aa Ä§ü ~iý iü)Kck^d^ü bMaû þ cwkõ KùeûZêö

(Kcùk Aa ^dù^ ~iý iü)aýûNâcêLü búZòõ R^dZòö

(aýûNâiý cêLcþ Aa cêLõ ~iý iü)Pÿ¦â_âbû ZeêYú eûRû^cþ @a\Zþö

(Pÿ¦âiý _âbû Aa _âbû ~iýûü iû)céM^d^û @bò dõ KùeûZòö

(céMiý ^dù^ Aa ^dù^ ~iýûü iû)Gjò_eò aýûNâiý _ûù\ø Aa _ûù\ø ~iý iü = aýûNâ_ûZþ, MRiý Mc^cþ Aa Mc^õ ~iýûü iû =

MRMc^û, Kêù¸ø Aa Kù�øð ~iý iü = Kê K�ðü, gì_ûðü Aa ^Lûü ~iýûü iû = gì_ðYLû, gê ü _\û ò Aa_\û ò ~iý iü = gßû_\ü AZýû\ò jêGö

ajêaâújòicûiùe ùKùZK aòùgh aò]ôcc iêjéZþ @ûMcòhýZòö (ùgûb^õ jé\dõ ~iý iü)\ßú_cþ @Zúa cù^ûeccþö (\ßùdûü \òùgûü @û_ü ~iý ZZþ) (\êA \òMeê RkùaÁòZ bìbûM)bûeZiý \lòYbûùM @«eú_cþ @Éòö (@«MðZûü @û_ü ~iý ZZþ) (icê\â bòZeKê _gò~ûA[ôaû bìbûM

~ûjûe cSòùe cSòùe RkbûM ejòQò ö)i_ ôú Zùi÷ý @iìdZòö (icû^ü _Zòü ~iýûü iû) (iCZêYú)\ßò\ þ c]êeõ jiZòö (ù\ßø \ù«ø ~iý iü) (\êAUò \û« CVò[ôaû gògê)\ßò\«ü iòõjûZþ aòùbZòö (ù\ßø \ù«ø ~iý iü) (jÉú)iêM§ü @û_YòKü ùcû\ùZö (ùgûb^ü M§ü ~iý iü (KéZòâcü)) (KéZâòc iêaûiòZ _\û[ð @Qò ~ûjûe)iêM§õ _ê¿cþ @û^dö (ùgûb^ü M§ü ~iý ZZþ (_âûKéZòKü))

[44]

@býûi

1ö ~[ûi¸aõ icÉ_\û ò aýajéZý iõÄéZbûhûdûcþ @ êaû\õ KêeêZ-(K) cûuWÿ PÿXÿò[ôaû aélKê ù\Lö(L) ]kû fêMû_ò§û ÈúùfûKUò c¦òeKê Mfûö(M) _ZâSWû fZû _a^ùe [eêQòö(N) jûZùe aûWÿò ]eò KéhK ùlZKê Mfûö (fMêWÿjÉü)(O) _\àjûZùe ]eò[ôaû flàú ]^\û^ Ke«òö(Pÿ) \êAUò\û« CVò[ôaû Sò@Uò Kû¦êQòö(Q) Ccû gòaue Rûdû @U«òö(R) ]^ ^ [ôaû ùfûK \êüLùe eùjö(S) cêñ _eòaûe ijòZ Mûñùe [ôfòö(T) iòõje _û\ KêKêee _û\_eò @ùUö

2ö aòMâjaûKýû^ò \gðdZ-\ßú_cþ, eì_a\þbû~ðýü, Kêaê¡òü, ibû~ðýü, òeûbeYû, gZ] ßû, gßû_\ü, aògûkûlü, KéZKcðû, @ù]ûcêLüö

3ö icÉ_\û ò fòLZ-\�ÿü C_ù\gü ~ùià÷ iü, f²õ ]^õ ù~^ iü, i þ @ûgdü ~iý iü, ùaYêü _ûùYø ~iý iü, PÿZßûeü

bêRûü ~iý iü, lê\âû aê¡òü ~iý iü, @aò\ýcû^ü MêYü ~iý iü, aòhûù\^ ij a�ÿðcû^cþö4ö É¸ùck^õ KêeZö

K É¸ü L É¸üùgûb^ü]cðü ~iý iü _oû^^ü_êùZâY ij a�ÿ ðcû^û _úZû´eüZâdü aû PÿZßûeü aû eqûlü_úZcþ @´eõ ~iý iü eì_a\þbû~ðýüeùq @lòYú ~iý iü i_ ôú_o @û^^û^ò ~iý iü ajêaûMàòKûeì_aZú bû~ðýû ~iý iü ZòâPÿZêeûüicû^ü _Zòü ~iýûü iû iÈúKüajaü aûMàò ü ~iýûõ iû i_êZâûÈòdû ij a�ÿðcû^ü iê]cðû

[45]

5ö a§^úc¤ûZþ gê¡õ icÉ_\õ òeì_dZ-(K) ecû Rûdû ~iý iü = ---ö (ecûRû òü, ecûRûdû, aò¾êü)(L) _o aû hWþÿ aû = ----ö (_ohÁòü, _ohûü, _oiûü)(M) icû^ü _Zòü ~iýûü iû = ----ö (i_ ôúKü, ic_Zòü, i_ ôú)(N) ^úkcþ @éõ ~iý iü = ----ö (^úkûéõ, ^úkûéü, ^úkûéû)(O) òü (^ûÉò) ]^õ ~iý iü = ----ö ( ò]ð ü, ò]ð cþ, ]^jú^ü)(P) Pÿ¦âü ùgLeü ~iý iü = ----ö (Pÿ¦âùgLeü, gòaü, Pÿ¦âgòLeü) (ùgLeü = gòùeû bìhYcþ)(Q) ZâúYò ù^ZâûYò ~iýûü iû = ----ö (Zòâù^Zâú, Zâdù^Zâú, Zòâù^Zâû)(R) ~êaZòü Rûdû ~iý iü = ---ö(~êaKü, ~êaRû^ú, ~êaRû òü)(T) _\àõ _ûùYø ~iý iü = ----ö (_\à_ûYòü, _\à_ûYú, _\àû ò)

@fêKþ icûi@fêKþicûi ùKøYiò ÊZªicûi êùjñö ù~Cñ iÚkùe icÉ_\e _ìað_\iÚòZ aòbqò ùfû_ ùjûA ^

[ûG, ZûjûKê @fêKþicûi Kêjû~ûGö Gjò @fêKþ bò Ü bò Ü icûiùe ù\Lû~ûGö flý Ke-~ê]ôÂòeü ùRýÂ_û�aü @ûiúZþö (~ê]ô iÚòeü)GVûùe ~ê¡ @[ðùe ~ê]þ g±e i¯cú aòbqò ùjûAQòö Zûjû icÉ_\ùe @aòKkbûaùe ejòQò, ùZYê

_ìað_\e aòbqò ùfû_ ùjûA ^ [ôaûeê @fêKþicûi ùjûAQòö Gjò_eò-cûZêüÊiû / cûZêühßiû @\ý @ûMcòhýZòö (cûZêü Êiû)\ûiýûü _êZâü ]^õ ùc @_jéZaû þö (\ûiýûü _êZâü) (Gjû ò¦ûiìPK _âùdûM)aù^Peü aýû]ü céMû þ j«òö (aù^ PÿeZò ~ü)KùY×Kûkü aò_\ò _ìR^údüö (KùY× Kûkü ~iý iü)@ù«aûiú Z�ÿßûa]ûeKõ _ézZòö (@ù« aiZò AZò)iùeûaùe ieiòRõ ùgûbùZö (ieiò RûdùZ AZò)Gjò_eò _eùià÷ _\cþ = _eùià÷_\cþ, @ûcôù^ _\cþ = @ûcôù^_\cþ, ùÉûKûZþ cêqü = ùÉûKû àëqü,

ù\aû^ûõ _âòdü = ù\aû^ûõ _âòdü, cîò RûdùZ ~ü = cîòRü AZýû\ò ùjûA[û�«òöiõùl_ùe icûiflY

_ìùað$aýùd$aýdúbûùaû$cûù\ø ZZþ_êeêhü iáZü öPÿKûeajêùkû \ß¦ßü iõLýû_ìùaðû \ßòMêü iáZü ö~iý ù~^ ajêaâújòü i ·ùiø Kcð]ûedü öAZò KòoôZþ icûiû^ûõ h�ûõ flYcúeòZcþöö (iûeÊZcþ)

[46]

iû]ûeY @býûi

1ö ~[ûi¸aõ icÉ_\û ò aýajéZý iõÄéùZ^ @ êaû\õ KêeêZ-(K) cûZû I _òZû aRûeKê ~ûCQ«òö(L) Zò òbêa^ùe eûcu _eò eûRû ^ûjû«òö(M) ùcû jûZ_û\ [�ûùe KµêQòö(N) ùcû \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû ]^Kê MâjY Keö(O) KûC_eò Kkû gòKûeú aYùe aêfê[ôfûö(P) fûf êfMêWÿòK fZûùe ùgûbû_ûCQòö(Q) eûRû iòõjPòjÜòZ @ûi^ùe aiòQ«òö(R) ùcû _ûAñ ajòMêWÿòKê @ûYòaö(S) gòa _ò ûK] ê jûZùe ]eòQ«òòö(T) cìLð aò\ýûùe jú^ @ùUö(U) Zêùc cûcêñu NeKê ~ûA[ôf Kò?(V) cêñ Rúa^ [ôaû _~ðý« ù\gùiaû Keòaòö(Wÿ) gqò @ êiûùe \eò\âcû^uê ]^ \ò@ö(Xÿ) aû_ûu @ûLô@ûMùe \êNðUYû NUò[ôfûö(Y) ù\ûhú cûiK_ûAñ ùbûMý \� _ûAfûö(Z) MQeê SWÿò[ôaû @û´MêWÿòKê @ûYö([) ùi @ùgûKMQKê _ìRû Ke«òö(\) eûaY fuû^ûcK ^Meúùe ejê[ôfûö(]) ge\ßûeû jZ céMUòKê gòKûeú ù^CQòö(^) Bgßeu @ûKûe ^ûjóö(_) cû@û jûe_ûAñ iê û ù\CQ«òö

2ö icÉ_\û ò fòLZ -ùbûR^ûd A\cþ, C¾cþ, Kê õ KùeûZò AZò, céMýûü gògêü, aéjZûõ _Zòü, KâúWûdûõ ò_êYü, _ìaðõ iÜûZü_½ûZþ @ êfò ü, úkû ò C_ôkû ò, ùMûbýü iêLcþ, gZûZþ _ùe, Zêhûeü Aa ]akü, ZâdûYûõ ùfûKû^ûõicûjûeü, cê òü _êwaü Aa, aûKþ Ga @céZcþ, ZâdûYûõ `kû^ûõ icûjûeü, gûkàkú^ûcû Zeêü,ù\a_âòdü aâûjàYü, cjZú @Ácúö

[47]

3ö aòMâj aûKýû ò fòLZ -gêKæ_ocú, gZû±ú, \¤ Ücþ, òcðkcþ, ùiûc_âbû, @ùKâû]ü, i_êZâü, N^gýûcü, iúZûRû òü, f²~gûü,\ßò\ þ, aògûkûlú, i\ûgdü, MwûùgûYcþ, Èú_êõùiø, ùMûaýûNâcþ, fZûaéùlø, @a§^û, gßgêùeøö

4ö icûi^ûcû ò fòLZ -@ûcôù^_\cþ, KûRkcþ, _êwaü, cjûeûRü, PÿZê¿\ú, iÈúKü, ùeû�ÿcü, CKôkeûRü, \µZú, Mâûcaûiú,gvcûZâcþ, Mâûcû«ecþ, a^ÆZòü, C ÜZc^ûü, _ê¿] ßû, _ê¿aéÁòü, _òZéi\égüö

5ö @[ðMZ _û[ðKýõ \gðdZ -^úkû´eü - ^úkû´ecþö iêM§òü - iêM§ü, C ÜZc^ûü - C ÜZc^ü, i_ ôú - i_ ôúKü

6ö ùiû\ûjeYõ flYõ fòLZ -(K) eì_K Kcð]ûedö(L) ijûù[ð ajêaâújòö(M) i¯cú ZZþ_êeêhö(N) C__\ ZZþ_êeêhö(O) icûjûe \ßòMêö(P) AZùeZe \ß¦ßö(Q) c¤_\ùfû_ú Kcð]ûedö(R) aýZòjûe ajêaâújòö

7ö @[ðõ fòLZ -búcKû«ü, Kcðû]ú^ü, MâûcMZü, bdû�ðü, @MÜòbdcþ, KêKÑëUû�cþ, @còZâü, akûjKü, ~êaRû òü, ùKgûùKgò,hûYàûZêeü, i¯gZúö

[48]

Z¡òZ_âKeYcìkg± (_âûZò_\òK) ùe bûa, i«û^, CKôhð, @_Khð, icìj I @Qò _âbéZò @[ðùe ùKùZK _âZýd

ù~ûMKeû~ûA ìZ^ g± Zò@ûeò Keû~ûGö Gjò _âZýd- MêWÿòK _âùdûM \éÁòeê bûhû_ûAñ, aqû_ûAñ Z[û @[ð_âKûg_ûAñ @Zò jòZKûeK ùjûA[ôaûeê ZûjûKê Z¡òZ _âZýd Kêjû~ûGö iû]ûeYZü @Yþ, aò þ - A þ, Zkþ,cZê_þ, (aZê_þ), `Kþ, ~Tþ, XÿKþ, VKþ _âbéZò Z¡òZ _âZýd ù~Cñ cìk g±ùe iõ~êq ùjûA ìZ^ g± MVòZùjûA[û«ò, ZûjûKê Z¡òZû« g± Kj«ò - C\ûjeY,

eûcü \ûge[ôü (\ge[iý _êZâü) AZò _âiò¡üöc¦òeiý ùiø¦~ðýcþ (iê¦eiýbûaü) cù^ûcêMÛKecþö jòcûkdü _aðùZhê CyZcü (@Zògùd^ Cyü)ö

MêYaû þ (MêYü @iý @Éò AZò) @dõ R^üö Ghû aûkòKû aê¡òcZú (aê¡òü@iýûü @Éò AZò)ö @a\êfKfûcü ùgâÂü(@]ôKü _âgiýü) bûeZúdü (bûeùZ RûZü)ö Hhcü _âakû a^ýû (a^û^ûõ icìjü) @baZþö

C_eòfòLôZ aûKýùe ùeLûuòZ _\MêWÿòKê flý Kùf RYû~òa ù~ aòùgh @[ðùe cìk g±ùe aòbò ÜZ¡òZ_âZýd ù~ûMKeû~ûAQòö \ûge[ôü - (\ge[ + ATþ) ùiø¦~ðýcþ - (iê¦e + ~) CyZcü (Cy +Zc_þ) MêYaû þ (MêY + aZê_þ) aê¡òcZú (aê¡ò + cZê_þ + Oú_þ) ùgâÂü (_âgiý + AÂ þ) bûeZúdü(bûeZ + Bd) a^ýû (a^ + ~ + Uû_þ) a^ GVûùe Rk aû _ûYòKê aêSûCQòö

@_Zýû[ðK _âZýdi«û^, ùMûZâ, gòhý, bq I i´§úd _âbéZò @[ðùe cìkg± (_âûZò_\òK)ùe �@Yþ� (@) Yý (d) ATþ

(A) @Tþ (@) `Kþ (@ûd^) ~Tþ (d) XÿKþ (Gd) Q (Bd) QYþ (Bd) I N (Ad) _âZýd ù~ûMKeû~ûGö

@Yþ (@)gòaiý @_Zýõ _êcû þ = gòa + @Yþ = ùg÷aüaògßûcòZâiý @_Zýõ _êcû þ = aògßûcòZâ + @Yþ = ùa÷gßûcòZâübMúe[iý @_Zýõ Èú = bMúe[ + @Yþ + Oú_þ = bûMúe[ú

@Tþ (@)beZiý @_Zýõ _êcû þ = beZ + @Tþ = bûeZüKgý_iý @_Zýõ _êcû þ = Kgý_ + @Tþ = Kûgý_ü_êZâiý @_Zýõ _êcû þ = _êZâ + @Tþ = ù_øZâü_êZâiý @_Zýõ Èú = _êZâ + @Tþ + Oú_þ = ù_øZâú\êjòZêü @_Zýõ _êcû þ = \êjòZé + @Tþ = ù\øjòZâü\êjòZêü @_Zýõ Èú = \êjòZé + @Tþ + Oú_þ = ù\øjòZâú

[49]

MY_ùZü bqü = MY_Zò + @Yþ = MûY_Zü(MY_Zò + ~Kþ = MûY_Zýü c¤ jêGö)

Yý (d)\òùZü @_Zýõ _êcû þ = \òZò + Yý = ù\÷Zýü@\òùZü @_Zýõ _êcû þ = @\òZò + Yý = @û\òZýü

ATþ (A)\ge[iý @_Zýõ _êcû þ = \ge[ + ATþ = \ûge[ôüiêcòZâûdûü @_Zýõ _êcû þ = iêcòZâû + ATþ = ùiøcòZâòüafàúKûZþ i¸aü = afàúK + ATþ = aûfàúKòü

`Kþ (@ûd^)^ûeûü @d^õ ~iý = (^e + @Yþ) ^ûe + `Kþ = ^ûeûdYü (^ûe- mû^ aû Rk)a\ùeY i´§òZü = (a\e + @Yþ) aû\e + `Kþ = aû\eûdYü

~Tþ (d)_êfùÉü @_Zýõ _êcû þ - _êfÉò + ~Tþ = ù_øfÉýü~maËiý @_Zýõ _êcû þ - ~maË + ~Tþ = ~ûmaËýü

XKþ (Gd)aò Zûdûü @_Zýõ _êcû þ = aò Zû + XKþ = ùa÷ ùZdüMwûdûü @_Zýõ _êcû þ = Mwû + XKþ = Mûùwdüeû]ûdûü @_Zýõ _êcû þ = eû]û + XKþ = eûù]dü

Q (Bd)Êiêü @_Zýõ _êcû þ - Êié + Q = Êiâúdü (bYRû)

QYþ (Bd)_òZéhßiêü @_Zýõ _êcû þ = _òZéhßié + QYþ = ù_÷Zéhßiâúdü (_òCiú _ê@bûA)bâûZêü @_Zýõ _êcû þ = bâûZé + QYþ = bâûZâúdü (bûAe _ê@ / _êZêeû)

N (Ad)lùZâ (eûùÁâ) iû]êü = lZâ + N = lZâòdüeûùÁâbaü = eûÁâ + N = eûÁâòdü (eûRû, eûRgûkK)

icìjû[ðK _âZýdicìj@[ðùe �@Yþ� (@) aêTþ (@K) Zkþ (Zû) @Tþ (@) d _âbéZò _âZýd MêWÿòK ù~ûMKeû~ûGö

bòlûYûõ icìjü = bòlû + @Yþ = ùb÷lcþ

[50]

c êhýûYûõ icìjü - c êhý + aêTþ = cû êhýKcþMâûcûYûõ icìjü = Mâûc + Zkþ + Èú Uû_þ = MâûcZûù\aû^ûõ icìjü = ù\a + Zkþ + Èú Uû_þ = ù\aZûR^û^ûõ icìjü = R^ + Zkþ + Uû_þ = R^ZûgêKû^ûõ icìjü = gêK + @Tþ = ùgøKcþZéYû^ûõ icìjü = ZéY + ~ + Uû_þ = ZéYýûaûZû^ûõ icìjü = aûZ + ~ + Uû_þ = aûZýûa^û^ûõ icìjü = a^ + ~ + Uû_þ = a^ýû

RûZ @[ðK _âZýdc[êeûdûõ RûZü = c[êeû + @Yþ = cû[êeüCKôùk RûZü = CKôk + @Yþ = JKôküCKôùk RûZü = CKôk + Q = CKôkúdüMâûùc RûZü = Mâûc + ~ = MâûcýüMâûùc RûZü = Mâûc + LTþ = MâûcúYü\lòYiýûõ RûZü = \lòY + ZýKþ = \ûlòYûZýü_âûPò RûZü = _âûPþ + ~Zþ = _âûPýü

@Éò @[ðK _âZýd�Zûjû GVûùe @Qò� aû �~ûjûe @Qò� Gjò @[ðKê aêSûAaû_ûAñ cìkg± (_âûZò_\òK)ùe cZê_þ (cZþ,

aZþ) A ò (A þ) V þ (AK) I �g� _âbéZò _âZýd ù~ûMjêGöcZê_þ (cZþ, aZþ)

Mûaü @iý i«ò aû @iàò þ i«ò = ùMû + cZê_þ = ùMûcZþ (Kæú)ùMûcû þ (_êõfòw) ùMû + cZê_þ + Oú_þ = ùMûcZú (Èú)cZòü @iý @Éò = cZò + cZê_þ = cZòcû þcZòü @iýûü @Éò = cZò + cZê_þ + Oú_þ = cZòcZú

ùijò_eò-gâú + cZê_þ = gâúcZþ (Kæú) gâúcû þ (_êõ) gâúcZú (Èú)@õgê + cZê_þ = @õgêcZþ (Kæú), @õgêcû þ (_êõ) @õgêcZú (Èú)_òZé + cZê_þ = _òZécû þ, _òZécZú (Èú)a_êiþ + cZê_þ = a_êhàû þ, a_êhàZú, (Èú)ùRýûZòiþ + cZê_þ = ùRýûZòhàû þ, ùRýûZòhàZú (Èú)@ûdêü @iý @Éò = @ûdêhàû þ

[51]

@ûdêü @iýûü @Éò = @ûdêhàZú]úü @iý @Éò = ]úcû þ, Èú - ]úcZúj êü @iý @Éò / j ì @iý Éü = j êcû þ_Zòü @iýûü @Éò = _Zò + cZê_þ (aZþ) + Oú_þ = _Zòa ôú (i]aû)_Zò + cZê_þ (cZþ) + Oú_þ = _ZòcZú (·KeûYú)

òcÜfòLôZ ùKùZK iÚû^ùe cZê_þ _âZýde �aZþ� jêGöKòcþ + cZê_þ = KòõaZþ, (Kæú) Kòõaû þ (_êõ) KòõaZú (Èú) @[ð : (KòQò cûZâûùe)gcþ + cZê_þ = gõaZþ (Kæú) gõaû þ (_êõ) gõaZú (Èú) @[ð : (iêL, gû«ò, cwk)flàú + cZê_þ = flàúaZþ, (Kæú) flàúaû þ (_êõ) flàúaZú (Èú)MêY + cZê_ = MêYaZþ, (Kæú) MêYaû þ (_êõ) MêYaZú (Èú)]^ + cZê_þ = ]âZþ, (Kæú) ]âû þ (_êõ) ]âZú (Èú)mû^ + cZê_þ = mûâZþ, (Kæú) mûâû þ (_êõ) mûâZú (Èú)eì_ + cZê_þ = eì_aZþ, (Kæú) eì_aû þ (_êõ) eì_aZú (Èú)ieiþ + cZê_þ = ieÊZþ, (Kæú) ieÊû þ (_êõ) ieÊZú (Èú)_diþ + cZê_þ = _dÊZþ, (Kæú) _dÊû þ (_êõ) _dÊZú (Èú)~giþ + cZê_þ = ~gÊZþ, (Kæú) ~gÊû þ (_êõ) ~gÊZú (Èú)aò\ýû + cZê_þ = aò\ýûaZþ, (Kæú) aò\ýûaû þ (_êõ) aò\ýûaZú (Èú)

cùêL-aò\ýû @Éò @iý AZò = aò\ýûaû þ (Z¡òZ) (Kò«ê aò\ýûõ ùa�ÿò ~ü- aò\þ + gZé = aò\ßZþ (aò\ßiþ)

aò\ßû þ - Gjû Ké\«)ceêZþ + cZê_þ = ceêZßZþ (ceêZßû þ - (_êõfòw) A¦âü)ZWÿòZþ + cZê_þ = ZWòZßZþ (ZWòZßû þ - (_êõfòw) ùcNü)

A ò (A þ)\�ü @iý @Éò = \� + A ò = \�ò þ, (Kæú) - \�ò, _êõfòw - \�ú\�ü @iýûü @Éò = \� + A ò + Oú_þ = \�ò úQZâü @iý @Éò - QZâ + A ò = QZâò þ, QZâú(_êõ) QZâòYú (Èú)ùijò_eò ]^ + A ò = ] ò þ, ]^ú, ] ò úMêY + A ò = MêYò þ, MêYú (_êõ) MêYò ú (Èú)gòLû @iý @Éò AZò = gòLû + A ò = gòLú (cdìeü) (_êõ)cûkû @iýûü @Éò = cûkû + A ò + Èú = cûkò ú (Èú)cûdû @iý @Éò = cûdû + A ò = cûdú (_êõ) cûdò ú (Èú)

[52]

iõmû + A ò = iõmò þ - iõmú (_êõ) iõmò ú (Èú)iêL + A ò = iêLô þ - iêLú (_êõ) iêLô ú (Èú)\êüL + A ò = \êüLô þ - \êüLú (_êõ) \êüLô ú (Èú)_âYd + A ò = _âYdò þ - _âYdú (_êõfòw), _âYdò ú (Èúfòw)

aò ò (aò þ)ùc]û + aò ò = ùc]ûaò þ , _êõfòw - ùc]ûaú - Èúfòw - ùc]ûaò úcûdû + aò ò = cûdûaò þ , _êõfòw - cûdûaú - Èúfòw - cûdûaò úZ_iþ + aò ò = Z_Êò þ , _êõ - Z_Êú, Èú - Z_Êò ú_diþ + aò ò = _dÊò þ, _êõ - _dÊú, Èú - _dÊò ú(_dÊú - ^\, iûMe, ùcN, Kì_, iùeûae, _dÊò ú - ^\ú, ù] ê)c^iþ + aò ò = c^Êò þ, c^Êú - _êõ, c^Êò ú - Èú~giþ + aò ò = ~gÊò þ, ~gÊú - _êõ, ~gÊò ú - Èúaòùgh aò]ôùe A ò (A þ) _âZýdjÉ + A ò = jÉò þ (jÉú - jûZú) jÉü @Éò @iýZ[û - Ke + A ò = Keò þ (Keú - jûZú) Keü @Éò @iý\« + A þ = \«ò þ (\«ú - jûZú) \ù«ø Éü @iýùKge + A þ = ùKgeò þ (ùKgeú - iòõj) ùKgeü @Éò @iýcûZâ - jÉ + cZê_þ = jÉaû þ (c êhý) jÉü @Éò @iý / jùÉø Éü @iý AZýû\ò

Ke + cZê_þ = Keaû þ (c êhý)\« + cZê_þ = \«aû þ (c êhý)

a�ðü (]cðû êÂû^cþ) @iý @Éò AZò - a�ð + A ò = a�ðú (aâjà·eú)a�ðü (eì_cþ) @iý @Éò = a�ð + A ò = a�ðò þö

a�ðú (_êõ) a�òð ú (Èú)Gaõ a�ð + cZê_þ = a�ðaZþ, a�ðaû þ, a�ðaZú_êÃe + A ò = _êÃeò þ - Èú - _êÃeòYúGjò_eò, _\àò ú, _uRò ú, Kêcê\ò ú, céYûkò ú, Zcûkò ú, ZewòYú, ZUò ú I _âaûjòYú _âbéZò Z¡òZû«

_\ iò¡ jê@«òö~ûPK (cûMòaû aûfû) @[ðKê aêSûAùf �@[ð� g±eê A ò _âZýd jêG ~[û-@[ð + A ò = @[ðô þ (@[ðú - ~ûPKü)@^ý @[ðùe @[ðü (]^õ) @Éò @iý - @[ð + A ò =@[ðú (_êõ) I @[ð + cZê_þ = @[ðaû þ (]^ú)

ùjûA[ûGö

[53]

@Éò @[ðùe - V þ (AK) _âZýd\�ü @iý @Éò = \� + V þ = \�òKügâcü @iý @Éò = gâc + V þ = gâcòKü]^cþ @iý @Éò = ]^ + V þ = ] òKücûdû @iý @Éò = cûdû + V þ = cûdòKü

ajê aû aûe´ûe @[ðùe �g� _âZýdùfûc + g = ùfûcgüajê + g = ajêgüKâc + g = Kâcgü

@ûPeY I @¤d^ @[ðùe VKþ (AK) _âZýdAZòjûiõ ùa�ÿ ò = AZòjûi + VKþ = HZòjûiòKü ö ùijò_eò-

bìùMûk + VKþ = ùbøùMûkòKü MYòZ + VKþ = MûYòZòKü

iûjòZý + VKþ = iûjòZòýKü]cðõ PeZò / ùa�ÿò = ]cð + VKþ = ]ûcòðKü

icd@[ðùe VTþ (AK) _âZýdcûùi baü - cûi + VTþ = cûiòKü, aùhðbaü - ahð + VTþ = aûhòðKüö

Zêk^û[ðK Ze_þ (Ze) Bdiê þ (Bdiþ) _âZýd\êjóu c¤ùe Zêk^û @[ðùe Gjò _âZýd aýajûe Keû~ûGö

_êõfòwùe - @dcþ @^ùdûü @Zògùd^ Mêeêü -Mêeê + Ze_þ = MêeêZeü, Mêeê + Bdiê þ = Meúdû þ

ùijò_eò fNêZeü, fNúdû þÈúfòwùe - Adc^ùdûü @Zò gùd^ Mêaðú / MêeêüMêeê + Ze_þ + Uû_þ = MêeêZeû, Mêeê + Bdiê þ + Èú Oú_þ = Meúdiú

ùijò_eò fNêZeû, fNúdiúKæúafòwùe - A\cþ @^ùdûü @Zògùd^ Mêeê = Mêeê + Ze_þ = MêeêZecþMêeê + Bdiê þ = Meúdüö ùijò_eò - fNêZecþ, fNúdü

Zêk^û[ðK Zc_þ (Zc) AÂ þ (AÂ) _âZýd@ù^K c¤ùe GKe C}hð aû @_Khð aêSûAùf Zc_þ (Zc) I AÂ þ (AÂ) _âZýd jêGö

_êõfòwùe - @dcþ Ghûcþ @Zògùd^ Mêeêü = Mêeê + Zc_þ = MêeêZcüMêeê + AÂ þ = MeòÂüö Èúfòwùe - Adcþ @ûiûcþ @Zògùd^ Mêaðú/Mêeêü - Mêeê + Zc_þ + Uû_þ =

MêeêZcû, Mêeê + AÂ þ + Uû_þ = MeòÂû ö Kæúafòwùe - A\cþ Ghê @Zògùd^ Mêeê = MêeêZccþ, MeòÂcþ

[54]

ùKùZK _âPkòZ Ze_þ / Bdiê þ, Zc_þ / AÂ þ _âZýdû« g± Ze_þ, Bdiê þ Zc_þ, AÂ þ_âgiý - _êõ, _âgiýZeü, ùgâdû þ, _âgiýZcü, ùgâÂüaé¡ - _êõ, aé¡Zeü, Rýûdû þ aé¡Zcü, ahòðÂü / ùRýÂü~êaû - _êõ, ~êaZeü, ~aúdû þ / K^údû þ ~êaZcü, ~aòÂü / K òÂü_âòd - _êõ, _âòdZeü, ù_âdû þ _âòdZcü, ù_âÂü

@^ýû^ý ùKùZK _âZýde C\ûjeYcûZêübâûZû = cûZé + WêkPþ (Ck) = cûZêkü_òZêü bâûZû = _òZé + aýZþ (aý) _òZéaýü_òZêü _òZû = _òZé + WûcjPþ (@ûcj) = _òZûcjücûZêü _òZû = cûZé + WûcjPþ (@ûcj) = cûZûcjüRWiý bûaü = RW + Zß = RZZßcþ, RWÿ + Zû = RWZûKêgkiý bûaü = Kêgk + Zß = KêgkZßcþ, Kêgk + Zû = KêgkZû^úkiý bûaü = ^úk + Ac òPþ = ^úkòcû (_êõfòw)cjZü bûaü = cjZþ + Ac òPþ = cjòcû (_êõfòw)Mêùeûü bûaü = Mêeê + @Yþ = ùMøeacþcéù\ûü bûaü = cé\ê + @Yþ = cû�ðacþ_�òZiý bûaü = _�òZ + hýTþ = _û�òZýcþijòZiý bûaü = ijòZ + hýTþ = iûjòZýcþ@kiiý bûaü = @ki + hýTþ = @ûkiýcþiaðRù^býü jòZcþ = iaðR^ + VKþ = iûaðR^ú^cþ

@býûi1ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ

A\c^ùdûü @Zògùd^ iÚìkcþ, @dùchê @Zògùd^ _âòdü, bMò ýûü @_Zýõ Èú, _aðZiý @_Zýõ Èú,ajê @Éò @iýö

2ö @[ðùb\õ \gðdZ - ù\÷Zýü - @û\òZýü, a^ýcþ - a^ýûjÉú - jÉaû þ, gòLú - gòLûaû þ, @[ðú - @[ðaû þ

3ö Z¡òZû«_\û ò aýajéZý iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ1. ]^[ôaû ùfûK iêLú@ùUö 2. CKôke ùfûùK ]cð _ûk^ Ke«òö 3. _�êu _ê@cûù^ ~\êaõgúuea§ê[ôùfö 4. MêY[ôaû QûZâ icÉue _âòdö 5. ùcû cûcê Zûu aû_ûu bûAö

[55]

Ké\« _âKeY

iû]ûeYZü ]ûZê eì_ aû Kâòdû_\Kê �ZòO«� Kj«òö cìk]ûZêùe ùKùZK iõù~ûRK _\ (_âZýd)ù~ûMKeò ìZ^ g± iéÁòKeû~ûGö Gjò g± MêWòK aûKýùe aòùghý, aòùghY, @aýd, @icû_òKûKâòdû Gaõicû_òKû Kâòdûeì_ùe aýajéZ jê@«òö cìk]ûZê (_âKéZò) ijòZ gZé, gû^Pþ, q, qaZê, qßû, fý_þ, Zêcê þ, NTþ,@kþ, qò þ, fêýUþ _âbéZò �KéZþ� (_âZýd) ù~ûM Keû~ûA ìZ^ g± iéÁò Keû~ûC[ôaûeê GjûKê �Ké\«� Kj«òö@[ðûZþ �KéZþ� ~ûjûe �@«� (ùgh)ùe ejòQò Zûjû Kéj«ö ~[û - Mcþ- cìk]ûZêe �ZòO«� ùe �MzZò� jêGö

�Mcþ� ]ûZêùe �fêýUþ� KéZþ _âZýd ù~ûMKùf ùja �Mc^cþ� ö Mcþ + fêýUþ = �Mc^cþ� Gjû Ké\«_\ö

_Vþ]ûZêe fUþfKûe _â[c_êeêh GKaP^ eì_ _VZò, Kò«ê _Vþ + qßû (KéZþ _âZýd) = �_VòZßû� GjûKé\« _\ö

aòbò Ü Ké\« _\e _âùdûMe C\ûjeY

1. aûkKü Mz þ @_ZZþö aûkKUò ~ûC~ûC (~ûC[ôfûùaùk) _WÿòMfûö

2. _êeÄûeõ fbcû^ü QûZâü @û^¦òZü baZòö _êeÄûe fûbKeê[ôaû QûZâUò @û^¦òZ ùjC@Qòö

3. búZü céMü ]ûaZòö Weò~ûA[ôaû jeòYUò ù\øWêQòö

4. ùMûaò¦ü Méjõ MZüö ùMûaò¦ NeKê Mfûö

5. eûùcY eûaYü jZüö eûcu \ßûeû eûaY jZùjfû / aû

eûc eûaYKê cûeò[ôùfö

6. gògêü Rkõ _úZaû þö gògêUò _ûYò _òA[ôfûö

7. i«ûù^hê cûZêü ùiÜjü @Éòö i«û^cû^uVûùe cû�e ùiÜj ejòQòö

8. eûciý Bgßùe bqòü @Éòö eûce BgßeuVûùe bqò @Qòö

9. iû]ì ûõ \gð õ _êYýcþö �iû]êcû^uê ù\Lôaû _êYý� ö

10. Zßõ PòZâõ \éÁßû C�ÿeõ fòLö Zêùc PòZâKê ù\Lô C�ÿe ùfLö

11. QûZâü _VòZêõ aò\ýûkdõ MzZòö QûZâUò _Xÿòaû _ûAñ aò\ýûkdKê ~ûCQòö

C_eò fòLôZ aûKýMêWÿòKùe ùeLûuòZ _\MêWÿòKê flýKeö cìk ]ûZêùe �KéZþ� _âZýd ù~ûM Keû~ûAQòö

[56]

1. Mz þ - (Mcþ + gZé) @[ðûZþ ~ûC~ûC aû ~ûC[ôaû @aiÚûKê aêSûCQòö Gjû @icû_òKû KâòdûaûPK GaõaûkKe aòùghY eìù_ aýajéZ ùjûAQòö

2. fbcû^ü - (fbþ + gû^Pþ) @[ðûZþ fûbKeêKeê aû fûb Keê[ôaû @aiÚûKê aêSûCQòö Gjû @icû_òKûKâòdûaûPK Gaõ QûZâe aòùghY eìù_ aýajéZùjûAQòö

3. búZü - (bú+q) @[ðûZþ Weò~ûA[ôaû @aiÚûKê aêSûCQòö Gjû @ZúZKûkùaû]K Gaõ céMe aòùghYö4. MZü - (Mcþ+q) @[ðûZþ ~ûA[ôfû aû Mfûö Gjû KcðaûPýùe @ZúZKûkùaû]K icû_òKûKâòdûKê

aêSûCQòö5. jZü - (j þ+q) @[ðûZþ jZ ùjfû / ceòMfû ö

Gjû KcðaûPýùe icû_òKûKâòdû bûaùe aýajéZ ùjûAQòö6. _úZaû þ - (_û+qaZê) @[ðûZþ _òA[ôfûö

Gjû icû_òKûKâòdûKê aêSûCQòö7. ùiÜjü - (iÜòjþ+NTþ) @[ðûZþ ùiÜj aû @ êeûM ö

Gjû aòùghý bûaùe aýajéZ ùjûAQòö8. bqòü - (bRþ+qò þ) @[ðûZþ bqò (C_ûi^û aû aûe´ûe bR^ Keòaû) Gjû aòùghý bûaùe aýajéZ

ùjûAQòö9. \gð cþ - (\égþ+fýêUþ) @[ðûZþ ù\Lôaû Gjû Kâòdû aû bûa aûPK aòùghý eìù_ aýajéZùjûAQòö10. \éÁßû - (\égþ+qßû) @[ðûZþ ù\Lôiûeò / ù\LôKeò / ù\Lôiûeòfû_ùeö Gjû aûKýùe @icû_òKû Kâòdû

bûaùe _ìaðKûkùe aýajéZ ùjûAQòö Gjû @aýd ö GjòaûKýùe \êAUò Kâòdû_\ ejòQò �\éÁßû�@icû_òKû Kâòdû Gaõ _ìaðKûkKê aêSûCQò Gjûe Kcð PòZâcþ, cûZâ C�ÿeõ fòL, GVûùe �fòL�icû_òKû Kâòdû Gaõ _eKûkKê aêSûCQò ö icû_òKûKâòdûe Kcð ùjCQò C�ÿecþ�ö \éÁßû-Ké\«,fòL-ZòO«ö Zßcþ- �\éÁßû� I �fòL� Cbd _\e K�ÿðûö

11. _VòZêcþ - (_Vþ+Zêcê þ) @[ðûZþ _Xÿòaû _ûAñ / _XÿòaûKê ö Gjû _eKûkùaû]K @icû_òKû Kâòdû GaõGVûùe MzZò icû_òKûKâòdû Z[û _ìaðKûkùaû]K ö @[ðûZþ _â[ùc ~ûCQò, _ùe _Xÿòaû òcò�ÿKûcùjaö Cbd _eKûk Gaõ _ìaðKûke K�ÿ ðû �QûZâü�ö _VòZêõ I MzZò Kâòdû \êAUò RùYK�ÿðû\ßûeû iû]ôZ ùjCQòö

[57]

@býûi

1. @]É^aûùKýhê �Ké\« _\û ò� òeì_dZ-

(K) gògêü ]ûa þ @_ZZþö (L) eûcü Mâûcõ MZaû þö

(M) ùMû_ûkü _êeúcþ @ûMZüö (N) cdû RM Üû[ü \éÁüö

(O) QûMü PeòZêõ MzZòö (P) eûciý bûhYõ c]êecþö

(Q) Ziý ]^õ _âZò ùfûbü ^ûÉòö (R) gâaYõ Kêeêö

(S) MêeêR^õ ùiacû^ü R^ü iêLúö (T) aò\ýûõ _VòZßû mû^ú baö

2. C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ-

~[û (K) Ké + qßû = KéZßû

Z[û - ^ú + = ^úZßû

+ qßû = gîZßû

iÚû + = iÚòZßû

+ = mûZßû

~[û - (L) \û + fêýUþ = \û^cþ

Z[û - _Vþ + = _V^cþ

+ fêýUþ = \gð cþ

bâcþ + = bâcYcþ

+ = aP^cþ

~[û - (M) \égþ + q = \éÁü

Z[û - Kéhþ + q =

+ q = gòÁü

^gþ + = ^Áü

[58]

�gZé� I �gû^Pþ�

K�ÿðéaûPýùe a�ÿðcû^ Kûkùe _eùià÷_\ú ]ûZêùe �gZé� _âZýd Gaõ @ûcôù^_\ú ]ûZêùe �gû^Pþ�_âZýd fûùMö Cq _Zýd ò¿ Ü_\ aòùghYö ùZYê aòùghý_\e fòw, aòbqò aP^ @ êiûùe gZé Z[ûgû^Pþ _âZýd ~êq Ké\« _\MêWÿòKe eì_ MVòZ jêGö

gZé (@Zþ)�gZé� _âZýdeê �@Zþ� @agòÁ eùjö ]ûZê _ùe �gZé� _âZýd fûMòùf Zû�e ÊZª eì_ (gZé _âZýdû«

_\e cìkeì_) iéÁò jêGö ~[û - Mcþ + gZé = MzZþ, _Vþ + gZé = _VZþ , \égþ + gZé = _gýZþ, \û +gZé = \\Zþ, bú + gZé = aòbýZþö

cù^eL -]ûZêe fUþ fKûe _â[c _êeêh ajê aP^ùe ùghKê �«ò� aû �Zò� [ûGö Mz«ò, \\Zò AZýû\ò ö

Gjò �«ò� aû �Zò� iÚû^ùe �Zþ� KeûMùf gZé _âZýd~êq cìk Ké\« _\Uò Zò@ûeò ùjûA[ûGöMz«ò eê MzZþ (Mcþ+gZé) aòbýZò eê aòbýZþ (bú+gZé) \\Zòeê \\Zþ (\û + gZé) AZýû\òö�«ò� ùfû__ùe �Zþ� ùjûA[ôaû gZé _âZýdû« _\ aòùghY ùjZê _êõfòwùe MzZþ g± _eò Èúfòwùe

Oú_þ _âZýd~êq ùjûA ^\ú g±_eò Gaõ Kæúafòwùe MzZþ g± _eò eì_ jêG öcûZâ \\Zþ, aòbýZþ, gûiZþ _eò ùKùZK g±e eì_ _êõfòwùe �bìbéZþ� g± _eò Èúfòwùe Oú_þ

_âZýd~êq ùjûA ^\ú g± _eò Gaõ Kæúafòwùe \\Zþ g± _eò eì_ jêG ö _âûd �Zò� ùfû_ ùjûA �Zþ�ùjûA[ôaû _\e bìbéZþ _eò eì_ jêG öcìk]ûZê gZé _âZýd ò¿ Ü _êõfòw Èúfòw Kæúafòw

cìk Ké\« _\Mcþ- MzZþ Mz^þ Mz«ú MzZþiÚû- ZòÂZþ ZòÂ^þ ZòÂ«ú ZòÂZþ\û- \\Zþ \\Zþ \\Zú \\Zþbú- aòbýZþ aòbýZþ aòbýZú aòbýZþgûiþ- gûiZþ gûiZþ gûiZú gûiZþ

gZé _âZýdû« _\e _âùdûMûZàK C\ûjeY(K) aûkKUò ~ûC[ôaûùaùk (aû ~ûC~ûC Kò û ~ûC[ôaû aûkKUò) _WÿòMfû- aûkKü Mz þ @_ZZþ ö(L) ~ûC[ôaû aûkKUòKê ù\L - Mz«õ aûkKõ _gý ö(M) ~ûC[ôaû bòKûeòKê UuûUòG \ò@ - MzùZ bòlêKûd GKõ eì_ýKõ ù\jò ö

[59]

(N) ~ûC[ôaû aûkKUòe ^ûc K�Y ?MzZü aûkKiý ^ûc Kòcþ ?

(O) Sò@Uò ~ûC~ûC / ~ûC[ôaûùaùk _WÿòMfû öaûkòKû Mz«ú @_ZZþ ö

(P) MûWÿòUò ~ûC~ûC _WÿòMfû ö~û^õ MzZþ @_ZZþ ö

(Q) ù\Lê[ôaû / Pûjêñ[ôaû Sò@e Ne ùKCñVò ?_gý«ýûü aûkòKûdûü Méjõ KêZâ ?

(R) MQeê _Wÿê[ôaû `kMêWÿòK @ûY öaélûZþ _Z«ò `kû ò @û^d öC_eò fòLôZ C\ûjeYMêWÿòKê flýKùf RYû~ûG- aòùghý @ êiûùe gZé _âZýdû« eì_ òeì_òZ

ùjûAQò ö~[û- (K) aûKýùe aòùghý aûkKü _êõfòw _â[cû aòbqò GKaP^ùe [ôaûeê aòùghY eìù_ MzZþ g±

c¤ _êõfòw _â[cû aòbqò GKaP^ùe �Mz þ� ùjûAQò ö(L) aûKýùe aûkKõ _êõfòw 2dû aòbqò GKaP^ùe [ôaûeê Zû�e aòùghY eìù_ MzZþ g±e

_êõfòw 2dû aòbqò GKaP^ eì_ �Mz«cþ� ùjûAQò ö(M) aûKýùe �bòlêKûd� _êõfòw 4[ðú aòbqò GKaP^ùe [ôaûeê Zû�e aòùghY MzZþ g±e

_êõfòw 4[ðú aòbqò GKaP^ùe �MzùZ� ùjûAQò ö(N) aûKýùe �aûkKiý� _êõfòw hÂú aòbqò GKaP^ùe [ôaûeê Zû�e aòùghY MzZþ g±e

_êõfòw 6Âú GKaP^ùe �MzZü� ùjûAQòö(O) aûKýùe �aûkòKû� Èúfòw 1cû aòbqò GKaP^ ùjûA[ôaûeê Zû�e aòùghY MzZþ g±e

Èúfòw _â[cû aòbqò GKaP^ �Mz«ú� ùjfû ö(P) aûKýùe �~û^õ� Kæúafòw _â[cû aòbqò GKaP^ ùjûA[ôaûeê Zû�e aòùghY MzZþ g±e

Kæúafòw _â[cû aòbqò GKaP^ùe �MzZþ� ùjfû ö(Q) aûKýùe �aûkòKûdûü� Èúfòw 6Âú aòbqò GKaP^ ùjûA[ôaûeê _gýZþ g±e Èúfòw _gý«úe

6Âú aòbqò GKaP^ eì_ �_gý«ýûü� ùjûAQò ö(R) aûKýùe �`kû ò� Kæúafòw 1cû aòbqò ajêaP^ùe ejò[ôaûeê Zû�e aòùghY _ZZþ g±e

Kæúafòw 1cû aòbqò ajêaP^ùe �_Z«ò� ùjûAQò öGVûùe _Z«ò-ZòO« eì_ êùjñ- (_ZZþ, _Z«ú, _Z«ò g±eì_)

cù^eL :-bßû\òMYúd I \òaû\òMYúd ]ûZê ò¿ Ü gZé _âZýdû« g±e Èúfòwùe � þ�e @ûMc jêG- ~[û : baZþ-

ba«ú, MzZþ-Mz«ú, \úaýZþ-\úaý«ú, ^gýZþ-^gý«ú ö

[60]

Zê\û\ò MYúd I @ûKûeû« @\û\òMYúd ]ûZê ò¿ Ü gZé _âZýdû« g±e Èúfòwùe aòKÌùe �Zþ�e@ûMc jêG ö ~[û: Zê\Zþ - Zê\Zú, Zê\«ú ö iÜû- iÜûZú, iÜû«ú ö cû- cûZú, cû«ú ö

ùKùZK gZé _âZýdû« g±e cìk]ûZê, _êõfòw Gaõ Èúfòwe C\ûjeYcìk]ûZê gZé _âZýdû« g± _êõfòw Èúfòw_Vþ _VZþ _V^þ _V«ú_âzþ _ézZþ _éz^þ _éz«ú\égþ _gýZþ _gý þ _gý«ú_û _òaZþ _òa^þ _òa«úiÚû ZòÂZþ ZòÂ þ ZòÂ«úKé KêaðZþ Kêað þ KêaðZú\û \\Zþ \\Zþ \\Zú@i iZþ i þ iZúbú aòbýZþ aòbýZþ aòbýZúgî géYßZþ géYß þ géYßZúùM÷ MûdZþ Mûd^þ Mûd«új þ NÜZþ NÜ^þ NÜ«úKâú KâúYZþ KâúY^þ KâúYZú

@býûi1ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û:- bì + gZé = baZþ - _êõfòùw ba þ - Èúfòùw ba«úZ[û - mû + gZé =

^ú + gZé =jiþ + gZé =elþ + gZé =gûiþ + gZé = gûiZþ gûiZú

2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö~[û:- Mc^õ Kêað þ aû MzZò ~ü = Mz þ

Mc^õ KêaðZú aû MzZò ~û = Mz«úMc^õ KêaðZþ aû MzZò ~Zþ = MzZþ

[61]

Z[û - Mû^õ Kêað þ-iàeYõ Kêað þ -_VZò ~ü -_gýZò ~û -géùYûZò ~û -_û^õ Kêað þ -KùeûZò ~Zþ -_ZZò ~Zþ -]ûaZò ~ü -_VZü ù~ø -_V«ò ù~ -_Z«ò ~û ò -_gý«ò ~ûü

gû^Pþ _âZýd (@û^, cû^, B^)�gZé� _âZýd _eò �gû^Pþ� _âZýd aòùghY eìù_ aýajéZ jêG ö @ûZàù^_\ú ]ûZê _ùe �gû^Pþ�

_âZýd fûùM ö\êAUò Kâòdû GKKûkùe icûjòZ ùjùf Zjó c¤eê _ìað Kòâdûùe aòùghY eìù_ gû^Pþ _âZýd aýajûe

Keû~ûG ö gû^Pþ _âZýd~êq g±e _êõfòwùe �aûkK� g± _eò, Èúfòwùe Uû_þ _âZýd~êq ùjûA �fZû�g± _eò Gaõ Kæúafòwùe �`k� g± _eò eì_ jêG ö~[û:- (1) _êeÄûeõ fbcû^ü aûkKü jiZò ö

(2) _òZùeø ùiacû^ü _êZâü iêLú baZò(3) MêeêRù^býü f{cû^û aûkòKû ^ a\Zò ö(4) Kµcû^õ _ê¿õ bìùcø @_ZZþ ö

(1) aûKýùe fbcû^ü (fbþ + gû^Pþ) 1cû aòbqò _êõfòw GKaP^ �aûkKü�e aòùghY ö(2) aûKýùe ùiacû^ü (ùiaþ + gû^Pþ) _êõfòw 1cû aòbqò GKaP^ �_êZâü�e aòùghY ö(3) aûKýùe f{cû^û (f{þ + gû^Pþ + Uû_þ) Èúfòw 1cû aòbqò GKaP^ aûkòKûe aòùghY ö(4) aûKýùe Kµcû^õ (Kµþ + gû^Pþ) Kæúafòw 1cû aòbqò GKaP^ �_ê¿õ�e aòùghY ö

[62]

bßû\òMYúd, Zê\û\òMYúd, Pêeû\òMYúd I \òaû\òMYúd ]ûZê _eiÚòZ gû^Pþ iÚû^ùe �cû^� jêG ö fUþfKûe _â[c _êeêh GKaP^ùe ù~Cñ eì_ jêG ùi[ôeê �ùZ� _eòaù�ÿð �cû^� fMûAùf gû^Pþ _âZýdû«g± ò¿ Ü jêG ö~[û:- aéZþ - a�ÿðùZ - a�ÿðcû^ (aéZþ + gû^Pþ)

aé]þ + gû^Pþ = a¡ðcû^, \ú_þ + gû^Pþ = \ú_ýcû^ùiaþ + gû^Pþ = ùiacû^ù~Cñ ]ûZêcû^ue fUþfKûe _â[c _êeêh \ßòaP^ùe �@ûùZ� fûMò[ûG (~[û :- gú-gdûùZ, Ké-

KêaðûùZ, Kâú-KâúYûùZ, @]ô + A = @]údûùZ) ùijò ]ûZêcû^ue gû^Pþ _âZýdùe �@û^� jêG ögúOþ + gû^Pþ = gdû^, Kâú + gû^Pþ - KâúYû^Ké + gû^Pþ = KêaðûY, @]ô + A + gû^Pþ - @]údû^Kò«ê �@ûiþ� ]ûZêùe �gû^Pþ� _âZýd ùjùf- gû^Pþ iÚû^ùe �B^� jêGö ~[û:- @ûiþ + gû^Pþ =

@ûiú^ ö

aòbò Ü _âùdûMe C\ûjeY1ö @ûiú^õ ~êaKõ _gý ö (aiò[ôaû ~êaKuê ù\L) ö ~êaKõe aòùghY _êõfòw 2dû aòbqò ùjZê @ûiú^õ

(@ûiþ + gû^Pþ) _êõfòw 2dû aòbqò GKaP^ ùjûAQò ö2ö gdû^õ aûkKõ ^ C�û_d ö (ùgûA[ôaû aûkKKê CVû@ ^ûjó ö)

GVûùe aûkKõ _êõfòw 2dû aòbqò GKaP^ Zû�e aòùghY gdû^õ (gúOþ + gû^Pþ) _êõfòw 2dûaòbqò GKaP^ ùjûAQò ö(KcðaûPý I bûaaûPýùe c¤ gû^Pþ _âZýd jêG ö ùZ^ _Výcû^õ ùgæûKcþ @jõ géùYûcò öùi _Xÿê[ôaû ùgæûKKê cêñ gêYêQò ö (_Vþ + KcðYò gû^Pþ)

@býûi

1ö @]É^_\û^ûõ _âKéZòõ _âZýdõ P fòLZ öùiacû^ü, aò\ýcû^ü, a¡ðcû^ü, Kµcû^ü, gdû^ü, @ûiú^ü, @]údû^ü, KêaðûYû

2ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö~[û:- gêbþ + gû^Pþ = ùgûbcû^üZ[û- ................ + gû^Pþ = ùa_cû^ü

c þ + ................ = c^ýcû^ü

[63]

................ + ................ = a�ÿ ðcû^ü

................ + gû^Pþ = ~Zcû^ü@ûiþ + ................ + Uû_þ = @ûiú^û\û + ................ = \\û^ü

3ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö\ù�ÿ ~ü, fûbõ Kêað þ, gd^õ KêaðûYü, fbùZ ~û, ùa_ùZ ~Zþ, Kµù« ù~, fbùZ ~Zþ, KêeêùZ~ü, \û^õ KêaðûYû

�qßû� _âZýd (Zßû)iû]ûeYZü aûKýùe _ìaðKûk ùaû]K (_â[ùc iµ Ü ùjC[ôaû Kòâdû) @icû_òKû Kòâdû_\ MV^ _ûAñ

�qßû� _âZýd aýajûe Keû~ûG ö ùMûUòG aûKýùe icû_òKû Kâòdû (_ùe ùjC[ôaû Kâòdû) Gaõ@icû_òKû Kâòdûe K�ÿðû icû^ ùjùf ]ûZêùe Gjò �qßû� _âZýd jêG ö

~[û :- eûcü Lû\òZßû aò\ýûkdcþ @MzZþ ö

eûc LûAiûeò aò\ýûkdKê Mfû ö GVûùe �Lû\òZßû� @icû_òKû Kâòdû Gaõ _ìaðKûkùaû]K @[ðûZþ _â[ùcLûAaû Kûc iµ^Ü ùjCQò Zû�_ùe aò\ýûkdKê ~òaû Kûc (@MzZþ) icû_òKû Kâòdû _eKûkùe iµ^ÜùjCQò ö Cbd Kâòdûe K�ÿðû eûc ö ùZYê _ìaðKûkùe Lû\òZßû (Lû\þ + qßû) aýajéZ ùjûAQò ö icû_òKû KâòdûGaõ @icû_òKû Kâòdûe K�ÿðû _é[Kþ ùjùf �qßû� _âZýd jêG ^ûjó ö �qßû� _âZýdû« _\MêWÿòK @aýd ö

iû]ûeYZü ù\Lô, gêYò, _Xÿò, LûA, ~ûA, jiò, RûYò aû ù\Lôaû _ùe gêYòaû _ùe _âbéZò @[ðaêSûC[ôùf Gjò �qßû� _âZýd jêG ö

ùKùZK _âùdûMe C\ûjeY -

1. Za aP^õ gîZßû jeòü @Kê_ýZþ ö (gî + qßû)

Zêc K[û gêYò jeò eûMò[ôfû ö

2. ùMû_ûkü Mûü \êMÛ ßû aò_Yúõ ^dZò (\êjþ + qßû)

ùMû_ûk MûB \êjó aRûeKê ù^CQò ö

3. Zßõ PòZâõ \éÁßû C�ÿeõ fòL ö (\égþ + qßû)

Zêùc Qaò ù\Lô C�ÿe ùfL ö

[64]

fý_þ _âZýd (d, ~)cù^eL C_iMð~êq ^ ùjûA[ôaû ]ûZêùe @icû_òKû Kòâdû @[ðùe �qßû� _âZýd jêG ö Kò«ê ùijò

@icû_òKû Kòâdû @[ðùe _â, _eû _âbéZò C_iMð, ^ciþ, _êeiþ, Zòeiþ _âbéZò C__\ ~êq ]ûZêùe �qßû�iÚû^ùe �fý_þ� _âZýd @ûù\g jêG ö

C_iMðjú^ ]ûZêùe �qßû� _âZýd jêG öC_iMð~êq ]ûZêùe �fý_þ� _âZýd jêG ö]ûZê _ìaðùe �^Tþ� ejòùf �qßû� eùj ö

C\ûjeY :-1ö aò\ýûkdcþ @ûMZý _Vòhýiò ö

aò\ýûkdKê @ûiò _Xÿòa öGVûùe @û C_iMð~êq Mcþ ]ûZêùe �fý_þ� _âZýd ùjûAQò ö @û + Mcþ + fý_þ = @ûMZý

2ö _êÉKcþ @û^úd @ûMz öajòKê @ûYò @ûi ö GVûùe @û + ^ú + fý_þ = @û^úd ùjûAQò ö

qßû Gaõ fý_þ _âùdûM c¤ùe _û[ðKý\û + qßû = \�ÿßû (\û^Keò) _â + \û + fý_þ = _â\ûd (\û^Keò / _â\û^Keò)Mâjþ + qßû = MéjúZßû (MâjYKeò) icþ + Mâjþ + fý_þ = iõMéjý (MâjYKeò/iõMâjKeò)^ú + qßû = ^úZßû (ù^A) @û + ^ú + fý_þ = @û^úd (@ûYò)j þ + qßû = jZßû (jZýûKeò) ò + j þ + fý_þ = òjZý ( òjZKeò)mû + qßû = mûZßû (RûYò) aò + mû + fý_þ = aòmûd (RûYò)^cþ + qßû = ^Zßû (^cÄûe Keò) _â + ^cþ + fý_þ = (_âYcý) (_âYûcKeò)Ké + qßû = KéZßû (Keò) _êeiþ + Ké + fý_þ = _êeÄéZý (_êeÄûe ù\A)

ùKùZK �qßû� _âZýdû« _\bì + qßû = bìZßû (ùjûA)bú + qßû = búZßû (Weò)Kâú + qßû = KâúZßû (KòYò)_û + qßû = _úZßû (_û^ Keò)_û + qßû = _ûZßû (elûKeò)iÚû + qßû = iÚòZßû (ejò)Mâ Úþ + qßû = Mâ[ôZßû (ejò)

[65]

Pò + qßû = PòZßû (ùZûkò) Pd^ Keò\û + qßû = \�ÿßû (ù\A)aPþ + qßû = Cqßû (Kjò)\égþ + qßû = \éÁßû (ù\Lô)_âzþ + qßû = _éÁßû (_Pûeò)a§þ + qßû = a¡ßû (aû§ò)\jþ + qßû = \MÛ ßû (ù_ûWÿò / \j^ Keò)\êjþ + qßû = \êMÛ ßû (\êjó / ù\ûj^ Keò)fbþ + qßû = f² ßû (fûbKeò)_Pþ + qßû = _qßû (eû§ò)~Rþ + qßû = BÁßû (~mKeò)bêRþ + qßû = bêqßû (ùbûMKeò)ijþ + qßû = ùiûXßû (ijò)ajþ + qßû = DXßû (aj^Keò)aiþ + qßû = ChòZßû (aûiKeò)

ùKùZK fý_þ _âZýdû« g±_â + aògþ + fý_þ = _âaògý (_âùag Keò)C_ + aògþ + fý_þ = C_aògý (aiòKeò)_â + \û + fý_þ = _â\ûd (_â\û^Keò)@û + \û + fý_þ = @û\ûd (@ûYò)_â + aiþ + fý_þ = ù_âûhý (_âaûi Keò / aûiKeò) aiþ - aiZò (aûiKeêQò)_â + aiþ + fý_þ = _âaiý (_ò§ò) aiþ - aùÉ (_ò§êQò)icþ + Pò + fý_þ = ioôZý (iod Keò)icþ + Pò«þ + fý_þ = ioô«ý (Pò«ûKeò)_â + ^cþ + fý_þ = _âYcý / _âYZý (_âYûc Keò)@û + Mcþ + fý_þ = @ûMcý / @ûMZý (@ûiò)ò + gcþ + YòPþ + fý_þ = ògcý (gêYò)ò + gcþ + YòPþ + fý_þ = ògûcý (ù\Lô)

_â + @û_þ + fý_þ = _âû_ý (_ûA / fûbKeò)@bò + ]û + fý_þ = @bò]ûd (Kjò)

[66]

1é1é

_eò + ]û + fý_þ = _eò]ûd (_ò§ò)aò + jû + fý_þ = aòjûd (ZýûMKeò)aò + ]û + fý_þ = aò]ûd (Keò)aò + ùfûKþ + fý_þ = aòùfûKý (ù\Lô)C_ + A + fý_þ = Cù_Zý ( òKUKê ~ûA)CZþ + iÚû + fý_þ = C�ûd (CVò)

@býûi1ö _âKéZòõ _âZýdõ P òeì_dZ ö

KéÁßû, aòjûd, C�ûd, _eò]ûd, @ûMcý, f²ßû, búZßû, eê\òZßû2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö

_âaûiûZþ _ecþ, _â\û^ûZþ @^«ecþ, \û^õ KéZßû, gâaYûZþ @^«ecþ, @aùfûK^ûZþ _ecþ3ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û- aò + Ké + fý_þ = aòKú~ðýZ[û- aò + Éé + fý_þ =ò + gcþ + + fý_þ = ògcý

_â + + fý_þ = ù_âûhý@]ô + aiþ + = @¤êhýCZþ + + fý_þ = C¡éZýò + + fý_þ = òjZý

C_ + + fý_þ = C_iéZý@]ô + iÚû + fý_þ =

+ ié + fý_þ = @_iéZý

Zêcê þ (Zêcþ)ùMûUòG aûKýùe òcò�ÿû[ðùaû]K @icû_òKû Kâòdû Gaõ icû_òKûKâòdûe K�ÿðû icû^ aû GK ùjûA[ôùf

òcò�ÿû[ðùaû]K (baòhýZ aû _eKûkKê) aêSûC[ôaû ]ûZêùe Zêcê þ _âZýd jêG ö iû]ûeYZü òcù«, _ûAñ@[ðùe Gjûe aýajûe Keû~ûG ö Zêcê þ _âZýdû« _\MêWÿòK @aýd ö

C\ûjeY - (1) @jõ éZýõ \âÁêõ Mcòhýûcò öcêñ ^ûP ù\LôaûKê ~òaò ö ù\LôaûKê _eKûkKê aêSûCQò ö ùZYê \âÁêõ (\égþ + Zêcê þ) @icû_òKû

Kâòdû ö Mcòhýûcò (~òaò) icû_òKû Kâòdû ö Cbd Kâòdûe K�ÿ ðû @jcþ ö

[67]

(2) Zßõ Lû\òZêcþ @ûMz ö Zêùc LûAaûKê @ûi ö GVûùe Lû\òZêcþ (Lû\þ + Zêcê þ) _eKûkKê aêSûCQò ö(3) eûcü _VòZêõ aò\ýûkdõ MzZò öGVûùe _VòZêcþ (_Vþ + Zêcê þ) _Xÿòaû _ûAñ _eKûkKê aêSûCQò öK�ÿðû _é[Kþ ùjùf Zêcê þ _âZýd ùja ^ûjó ö ùiVûùe �Zêc[ðûy bûa aP^ûZþ� (Zêcù[ð 4[ðú)

ùja ö~[û : (1) eûc gýûcKê _XÿòaûKê Kjòfû ö eûcü gýûcõ _V^ûd @a\Zþ ö(2) jeò gýûcKê ~òaû _ûAñ ù_âeYû ù\CQò ö

jeòü gýûcõ Mc^ûd ù_âedZò ö1- aûKýùe _Xÿòaû Gaõ Kjòaûe K�ÿðû _é[Kþ ö _Xÿòaû Kòâdûe - K�ÿðû gýûc, Kjòaû Kâòdûe K�ÿðû eûc ö2- aûKýùe Mcê K�ÿðû gýûc Gaõ ù_âeYûù\CQòe K�ÿðû jeò öGYê K�ÿðû icû^ ùjC ^[ôaûeê �Zêcê þ� _âZýdû« _\ aýajûe Keû~òa ^ûjó ö

@býûi1ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û :- \égþ + Zêcê þ = \âÁêcþ ö gî + Zêcê þ = ùgâûZêcþZ[û :- Ké + = K�ÿðêcþ ajþ + = ùaûXêcþ

+ Zêcê þ = j«êcþ + Zêcê þ = M«êcþfbþ + Zêcê þ = ^ú + = ù^Zêcþ

+ Zêcê þ = \ûZêcþ ùZâ÷ + = ZâûZêcþ2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö

_V^õ K�ÿðêcþ, Mcîý òcò�ÿcþ, fûbiý @ù[ð, iõMâjiý ùjùZûü, gâaYûd AZò3ö _âKéZòõ _âZýdõ P òeì_dZ ö

baòZêcþ, aqêcþ, MâjúZêcþ, ^Áêcþ, mûZêcþ

qò þ (Zò)bûa @[ðùe ]ûZêùe qò þ (Zò) _âZýd jêG ö qò þ _âZýdû« _\MêWÿòK Èúfòw ö Gjûe eì_ �cZò� g±e

eì_ _eò jêG ö Gjû aòùghý aûPK öC\ûjeY- \êaðkiý búZòü @Éò ö (bú + qò þ)

KûKiý \éÁòü KêUòkû ö (\égþ + qò þ)Ziý ]îý jû òü @baZþ ö (jû + qò þ)

[68]

1é

ùKùZK qò þ _âZýdû« _\ -ùcæ÷ + qò þ = cæû òü, ùMæ÷ + qò þ = Mæû òübâcþ + qò þ = bâû«òü, lcþ + qò þ = lû«òügKþ + qò þ = gqòü, cêPþ + qò þ = cêqòüiò]ô + qò þ = iò¡òü, aê]ô + qò þ = aê¡òü

fêýUþ (@^)bûa @[ðùe ]ûZêùe fêýUþ (@^) _âZýd jêG ö fêýUþ _âZýdû« _\MêWÿòK aòùghý I Kæúafòw ö Gjûe

eì_ `k g±e eì__eò jêG öC\ûjeY- eûciý Mc^õ iê¦ecþ ö (Mcþ + fêýUþ)

iû]ì ûõ \gð õ _êYýcþ ö (\égþ + fêýUþ)\òaû gd^õ lZòKecþ ö (gúOþ + fêýUþ)

ùKùZK fêýUþ _âZýdû« _\ -_Vþ + fêýUþ = _V^cþ, Mâjþ + fêýUþ = MâjYcþ\û + fêýUþ = \û^cþ, ià é + fêýUþ = iàeYcþ_û + fêýUþ = _û^cþ, bêRþ + fêýUþ = ùbûR^cþ

NTþ (@)bûa @[ðùe ]ûZêùe NTþ (@) _âZýd ùjûA aòùghý _\ MVòZ jêG ö NTþ _âZýdû« _\MêWÿòK

_êõfòw ö Gjûe eì_ aûkK g±e eì_ _eò ùjûA[ûG öC\ûjeY-

1- ùfûbü @^«Kü aýû]ôü ö (fêbþ + NTþ)2- i«ûù^hê cûZêü ùiÜjü @Éò (iÜòjþ + NTþ)3- \êüLiý _âZòKûeü Kü ? (_âZò + Ké + NTþ)

ùKùZK NTþ _âZýdû« _\_Vþ + NTþ = _ûVü @a + Zé + NTþ = @aZûeüicþ + jé + NTþ = iõjûeü ZýRþ + NTþ = ZýûMü_Pþ + NTþ = _ûKü aò\þ + NTþ = ùa\ücêjþ + NTþ = ùcûjü j þ + NTþ = NûZü@û + Peþ + NTþ = @ûPûeü bêRþ + NTþ = ùbûMü

[69]

eêRþ + NTþ = ùeûMü bRþ + NTþ = bûMüb^Rþ + NTþ = bwü e¬þ + NTþ = eûMüe^Rþ + NTþ = ewü a§þ + NTþ = a§ü


ùeûMü, ùiÜjü, \éÁòü, gd^cþ, _û^cþ, cêqòü, KéZòü, a¦^cþ2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö

^údùZ @^dû AZò, \égýùZ @ù^^ AZò, bìdùZ AZò, Cù_Zý @]úùZ @iàûZþ, \údùZ AZò, gïdùZAZò, bìhýùZ @ù^^, g~ýùZ @iàò þ, @ûiýùZ @iàò þ, iÚúdùZ @iàò þ3ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û - ùcæ÷ + qò þ = cæû òüZ[û - jû + qò þ = \égþ + = \gð cþ

Ké + = KéZòü ZýRþ + NTþ = + qò þ = cêqòü \û + = \û^cþ

icþ + + NTþ = iõjûeü + fêýUþ = gâaYcþ

�q� I �qaZê� _âZýdq (Z) I qaZê (ZaZþ) Gjò _âZýd \êAUòKê � òÂû� _âZýd Kj«ò ö iû]ûeYZü @ZúZ Kûk @[ðùe

Gjò _âZýd \êAUòKê aýajûe Keû~ûG ö Gjû aòùghY I Kâòdû _\ eìù_ aýajéZ jêG ö Gjû aòùghYùjûA[ôaûeê aòùghý _\e fòw aP^ I aòbqòKê @ êieY Keò[ûG ö (_Vþ + q = _VòZ, cêPþ + q = cêq,Lô\þ + q = Lô Ü, _Pþ + q = _Kß, cêjþ + q = cêMÛ / cìXÿ, \égþ + q = \éÁ, jû + q = jú^)

�qaZê� - (ZaZþ)K�ÿðéaûPýùe icÉ ]ûZê _ùe �qaZê� _âZýd fûùM ö qaZê _âZýdû« _\ _êõfòwùe gâúcZþ,

Èúfòwùe Oú_þ~êq ùjûA ^\ú Gaõ Kæúafòwùe gâúcZþ g± _eò eì_ jêG ö~[û:- Mcþ + qaZê = MZaZþ, _êõfòw - MZaû þ

Èúfòw - MZaZú Kæúafòw - MZaZþ* qaZê _âZýdû« _\e _âùdûM1ö cêñ Nùe LûA[ôfò ö

@jõ Méùj Lû\òZaû þ ö (Lû\þ + qaZê)

[70]

Lû\òZaû þ - Gjû icû_òKû Kâòdûùaû]K (aòùghY) ùjZê @jõ- K�ÿðûKê @ êieY Keò _êõfòw 1cûaòbqò GKaP^ ùjûAQò ö2ö Zêù¸cûù^ MñûKê ~ûA[ôf ö

~ìdõ Mâûcõ MZa«ü ö (Mcþ + qaZê)GVûùe ~ìdõ K�ÿðû @ êiûùe �MZa«ü� _êõfòw 1cû aòbqò ajêaP^ ùjûAQò ö

3ö iêgúkû Êûcúu ùiaû Keò[ôfû öiêgúkû _Zòõ ùiaòZaZú ö (ùiaþ + qaZê + Oú_þ)iêgúkû Èúfòw ùjZê Kòâdû_\ qaZê _âZýdû« Èúfòw 1cû aòbqò GKaP^û« �ùiaòZaZú� ùjfû ö

4ö MûWÿòUò bêaù^gßeKê @ûiòfû ö~û^õ bêaù^gßecþ @ûMZaZþ ö (@û + Mcþ + qaZê)~û^õ Kæúafòw ùjZê Kòâdû_\ qaZê _âZýdû« Kæúafòw 1cû aòbqò GKaP^ùe �@ûMZaZþ� ùjfû ö

5ö _VòZa«ü QûZâûü _êeÄûeõ _âû¯a«ü ö_Xÿò[ôaû QûZâcûù^ _êeÄûe _ûAùf ö GVûùe _VòZa«ü (_Vþ + qaZê) �QûZâûü�e aòùghY I

_âû¯a«ü (_â + @û_þ + qaZê) Kòâdû_\ ö QûZâûü _êõfòw 1cû ajêaP^ ùjûA[ôaûeê _VòZa«ü I _âû¯a«üùijò_eò _êõfòw 1cû ajêaP^û« ùjfû ö6ö Kû¦ò[ôaû Sò@UòKê ùLk^û \ò@ ö

Kâ¦òZaùZ÷ý aûkòKûùd÷ KâúWÿ Kõ ù\jò öGVûùe Kâ¦òZaZú aûkòKûe PZê[ðú aòbqò ùjûAQò ö aûkòKû Èúfòwe aòùghY Kâ¦òZaZú (Kâ¦þ +

qaZê + Oú_þ) Ké\«_\ùe aûkòKûùd÷ _ûAñ Kâ¦òZaùZ÷ý 4[ðú GKaP^û« ùjûAQò ö7ö gêLôfû (gêLô~ûA[ôaû) _ZâMêWÿòK Zùk _Wÿò[ôfû ö

gêÃa«ò _ZâûYò bìùcø _ZòZa«ò ögêÃa«ò (gêhþ + qaZê) Kæúafòw 1cû ajêaP^ _ZâûYòe aòùghY Gaõ _ZòZa«ò (_Zþ + qaZê)

Kæúafòw 1cû aòbqò ajêaP^ ùjûA Kâòdû_\ eìù_ aýajéZ ùjûAQò ö

�q� - (Z) _âZýd�q� _âZýdû« _\ aòùghY I icû_òKû Kâòdû eìù_ aýajûe Keû~ûG ö _êõfòwùe aûkK, Èúfòwùe

fZû Gaõ Kæúafòwùe `k g±e eì_ _eò eì_ jêG ö~[û :- Mcþ + q = MZ, _êõfòw = MZü, Èúfòw = MZû, Kæúafòw = MZcþ, \égþ + q = \éÁ,

_êõ-\éÁü, Èú-\éÁû, Kæú= \éÁcþ AZýû\ò ö

[71]

aòbò Ü aûKýùe _âùdûMe C\ûjeYK�ÿðéaûPýùe- (1) iü Mâûcõ MZü ö (Mcþ + q) ùi MâûcKê Mfû ö (2) gògêü g~ýûdûõ gdòZü ö

(gúOþ + q) gògê ùg~ùe ùgûAfû ö (3) ~û^õ bêaù^gßeõ MZcþ ö (Mcþ + q) MûWÿòUò bêaù^gßeKêMfû ö (4) iúZû @ûgâùc ChòZû ö (aiþ + q + Uû_þ) iúZû @ûgâcùe aûi Keê[ôùf ö

GVûùe (1) iü- _êõfòw GKaP^ _ûAñ MZü ö (2) gògêü- _êõfòw GKaP^ _ûAñ gdòZü ö (3)~û^õ- Kæúafòw GKaP^ _ûAñ MZcþ ö (4) iúZû- Èúfòw GKaP^ _ûAñ ChòZû Èúfòw GKaP^ ùjûAQò ö

KcðaûPýùe - (1) cdû Mâûcü MZü ö (Mcþ + q)

(2) eûùcY iúZû _éÁû ö (_âzþ + q + Uû_þ)

(3) aûkùK÷ü `kû ò Lû\òZû ò ö (Lû\þ + q)

GVûùe (1) aûKýùe Mâûcü _ûAñ MZü _êõfòw GKaP^ ö

(2) aûKýùe iúZû Èúfòw ùjûA[ôaûeê _éÁû Èúfòw GKaP^ ùjûAQò ö

(3) aûKýùe `kû ò Kæúafòw ajêaP^ ùjûA[ôaûeê Lû\òZû ò Kæúafòw ajêaP^ ùjûAQò ö

bûaaûPýùe -

(1) cdû jiòZcþ ö (jiþ + q) (2) ùZ^ gdòZcþ ö (gúOþ + q) (3) aûkùK÷ü KâúWÿòZcþ ö (KâúWþ+ q) bûaaûPýùe �q� _âZýdû« _\ iað\û 1cû aòbqò Kæúafòw GKaP^ùe aýajéZ jêG ö

aòùghY eìù_- (1) @ûMùZbýü gògêbýü kû ò ù\jò ö GVûùe gògêbýüe aòùghY eìù_ @ûMùZbýü(@û + Mcþ + q) _êõfòw 4[ðú aòbqò ajêaP^ ùjûAQò ö

(2) aélûZþ _ZòZû ò `kû ò c]êeûYò ö GVûùe `kû òe aòùghY ùjûA[ôaûeê _ZòZû ò (_Zþ + q)Kæúafòw ajêaP^ ùjûAQò ö

(3) ùZ^ KâúZûõ gûUòKûõ _gý ö ùi KòYò[ôaû gûXÿòKê ù\L ö GVûùe gûUòKûõ Èúfòw 2dû GKaP^,Zû�e aòùghY KâúZûõ (Kâú + q + Uû_þ) Èúfòw 2dû GKaP^ùe aýajéZ ùjûAQò ö

a�ÿðcû^ Kûkùe c¤ �q� _âZýdû« _\e aýajûe ù\Lû~ûG ö

1ö A\õ iùaðhûõ cZcþ (c þ + q) (Gjû icÉu cZ)

2ö cªòYü _âRû\êüLõ aê¡cþ ö (aê]þ + q) cªú _âRûu \êüL aêS«ò ö

3ö aò\ßû þ iùaðhûõ _ìRòZü ö (_ìRþ + q) icùÉ aò\ßû þuê _ìRû Ke«ò ö

4ö mû^ú iùaðhûcþ @û\éZü ö (@û + \é + q) mû^úuê icùÉ @û\e Ke«ò ö

5ö iü cc aò\òZü ö (aò\þ + q) cêñ Zûuê RûYòQò ö

[72]

1é

ùKùZK �q� _âZýdû« _\e C\ûjeY~û + q = ~ûZ bì + q = bìZ Ré é + q = Rú�ðgé + q = gú�ð lê\þ + q = lê� aPþ + q = CqÊ_þ + q = iê ajþ + q = DX @bò + ]û + q = @bòjòZ_â + i\þ + q = _âi Ü aò + i\þ + q = aòh� @û + i\þ + q = @ûi Ü@\þ + q = @ Ü bò\þ + q = bò Ü bêRþ + q = bêqgêhþ + q = gêÃ _Pþ + q = _Kß fbþ + q = f²cêjþ + q = cêMÛ, cìXÿ jû + q = jú^ \êjþ + q = \êMÛ


Cqaû þ, gîZaZú, K[ôZcþ, _úZü, MúZcþ, Lô Üü, _Kßcþ, aê¡cþ, cªòZcþ, _VòZû2ö bâciõùgû]^õ KêeêZ ö

cdû fZû \éÁcþ ö iúZû MúZûõ _VòZaû þ ö aûkùK÷ü gdòZû ò ö _ZòZü kõ c]êecþ ö gògaü \êMÛõ_úZcþ ö aûkòKûü ]^õ _âû¯a«ü ö ~ìdõ K\û @ûMZü ö

�Zaý� I �@^úd� _âZýdZaý I @^údeþ (@^úd) _âZýdKê KéZý _âZýd Kj«ò ö baòhýZKûk ùaû]K, CPòZ, aò]ô, i¸ûa^û

@[ðùe ]ûZêùe Zaý I @^úd _âZýd ù~ûM Keû~ûG ö Gjû iû]ûeYZü aòùghY I icû_òKûKâòdû eìù_aýajéZ jêG ö KéZý _âZýdû« _\ KcðaûPýùe aýajéZ ùjùf Kcðe fòw, aòbqò I aP^Kê @ êieYKùe ö cûZâ bûaaûPýùe aýajéZ ùjùf iað\û Kæúafòw 1cû GK aP^û« jêG ö

C\ûjeY- Mcþ + Zaý = M«aý, Mcþ + @^úd = Mc^úd ö Zaý I @^úd _âZýdû« g±_êõfòwùe aûkK g± _eò, Èúfòwùe fZû g± _eò Gaõ Kæúafòwùe `k g± _eò eì_ jêG öaûKýùe _âùdûM-

1ö cdû P¦âü \âÁaýü ö (\égþ + Zaý)cêñ P¦âKê ù\Lôôaò ö GVûùe P¦âü _êõfòw _â[cû aòbqò GKaP^ ùZYê \âÁaýü _êõfòw 1cû

aòbqò GKaP^ ùjfû ö2ö ùZ^ MúZû _VòZaýû ö (_Vþ + Zaý + Uû_þ)

ùi MúZû _Xÿòa ö GVûùe MúZû Èúfòw 1cû aòbqò GKaP^ ùjZê _VòZaýû, Èúfòw 1cûaòbqò GKaP^ ùjfû ö

3ö aûkùK^ `kû ò Lû\òZaýû ò ö (Lû\þ + Zaý)aûkKUò `kMêWÿòK LûAa ö `kû ò Kæúafòw 1cû aòbqò ajêaP^ ùZYê Lû\òZaýû ò Kæúafòw

1cû aòbqò ajêaP^ eì_ ùjfû ö

[73]

ù~Cñ ]ûZêùe �Zaý� _âZýd jêG �@^úd� _âZýd c¤ ùijò @[ðùe ùijò ]ûZêùe jêG ö~[û:- cdû Mâûcü M«aýü (Mcþ + Zaý) aû Mc^údü (Mcþ + @^úd)

ùZ^ PòfòKû \âÁaýû (\égþ + Zaý + Uû_þ) aû \gð údû (\égþ + @^úd + Uû_þ)aûkùK÷ü `kû ò Lû\òZaýû ò (Lû\þ + Zaý) @[aûLû\^údû ò (Lû\þ + @^úd)bqû^ûõ _êeûYõ ùgâûZaýcþ ö (gî+Zaý) @[aûgâaYúdcþ (gî + @^úd)

ùKùZK cìk]ûZê Gaõ Zaý I @^úd _âZýdû« g±Mcþ - M«aý, Mc^úd\égþ - \âÁaý, \gð úd^ú - ù^Zaý, ^d^úd\û - \ûZaý, \û^údaê]þ - ùaû¡aý, ùaû]^úd_Pþ - _qaý, _P^údKé - K�ÿ ðaý, KeYúd_û - _ûZaý, _û^údbûaaûPýùe Zaý I @^úd _âZýdû« _\ Kæúafòw GKaP^ùe aýajéZ jêG ö ~[û- cc gdòZaýcþ/

gd^údcþ ö aûkùK÷ü iÚûZaýcþ / iÚû^údcþ ö~êlàûbòü jiòZaýcþ / ji^údcþ ö

@býûi1ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ ö

\âÁêõ ù~ûMýû, f²êõ ù~ûMýû ò, _ûZêcþ CPòZcþ, \ûZêõ aòù]dcþ, aP^iý ù~ûMýcþ2ö _âKéZòõ _âZýdõ P òeì_dZ ö

M«aýcþ, \gð údü, ùKâZaýü, _ìR^údû, aP^údcþ, ùaû]^údü, MâjYúdcþ, iàeYúdcþ3ö C\ûjeYû êiûeõ gì ýiÚû^õ _ìedZ ö

~[û :- ijþ + Zaý = ùiûXaýü, ijþ + @^úd = ij^údüZ[û - c þ + Zaý = c þ + @^úd =

gî + = ùgâûZaýü Kéhþ + = KhðYúdü + Zaý = ùaû¡aýü lcþ + @^úd =

iá + = ià�ÿðaýü fêbþ + = ùfûb^údÉê + Zaý = + @^úd = Éa^údü

[74]

YòR«(ù_âeYû[ðK Kòâdû_\)

ù_âeY aû _âa�ÿðûAaû @[ðùe ]ûZêeê C�ÿe �YòPþ� _âZýd fûùM ö �YòPþ� _âZýd fûMò[ôaû ]ûZêKê YòR«(YòPþ + @«) ]ûZê Kêjû~ûG ö _V«õ ù_âedZò = _ûVdZò jêG, Gjû _Xÿòaû ùfûKKê _âa�ÿðûCQò @[ðKêaêSûG ö Gjû _XÿòaûKê _âa�ÿðûCQò @[ðûZþ _VòZêõ ù_âedZò- Gjò @[ðKê c¤ aêSûA[ûG ö flý Ke-

_Vþ + @(g_þ) + Zò_þ = _VZò / (_XÿêQò)QûZâü _VZò = QûZâ _ùXÿ / _XÿêQò ö_Vþ + YòPþ + @(g_þ) + Zò_þ = _ûVdZò ö (_XÿûCQò)gòlKü QûZâû þ _ûVdZò = gòlK QûZâcû^uê _XÿûCQ«ò ö

Gjò_eò - Mcþ + @(g_þ) + Zò_þ = MzZò ö (~ûCQò)aûkKü MzZò = _òfûUò ~ûCQò öMcþ + YòPþ + @(g_þ) + Zò_þ = McdZò ö (_VûCQò)

_òZû eûcõ McdZò = aû_û eûcKê ~òaûKê _VûCQ«ò öGVûùe �_VZò� Gaõ �MzZò� \êAUò iû]ûeY Kòâdû, �QûZâü� Gaõ �eûcü� K�ÿðûeìù_ GjûKê _eòPûk^û

KeêQ«ò ö cûZâ �_ûVdZò� Gaõ �McdZò� \êAUò ù_âeYû[ðK Kòâdû, KûeY �gòlKü� Gaõ �_òZû� òùR _V^aû Mc^ Keê ûjñû«ò, Kò«ê _V^ aû Mc^ Keòaû _ûAñ ~[ûKâùc QûZâ (QûZâcþ) Gaõ eûc (eûccþ)Kê ù_âeòZKeêQ«ò ö �gòlK� _ûVdZò Kòâdû_\ I �_òZû� McdZò Kòâdû_\Kê _eòPûkòZ Keê[ôaûeê Cbd ùjZêcû þ_âùdûRK K�ÿ ðû @U«ò Gaõ QûZâ I eûc _\\êAUò _âùdûRý K�ÿðû @U«ò ö GVûùe _âùdûRýVûùe \ßòZúdûaòbqò �QûZâcþ� Gaõ �eûccþ� ùjûAQò ö @^ý ùKùZK C\ûjeYKê flý Ke-

^ú + @(g_þ) + Zò_þ = ^dZò ö (ù^CQò)aûkKü Rkõ ^dZò = _òfû _ûYò ù^CQò ö^ú + YòPþ + @(g_þ) + Zò_þ = ^ûddZò ö ( ò@ûCQò)_òZû aûkùK^ Rkõ ^ûddZò ö aû_û _òfû\ßûeû _ûYò ò@ûCQ«ò öKé + g_þ + Zò_þ = KùeûZò ö (KeêQò)Ê�ðKûeü jûeõ KùeûZò = iê ûeò jûe KeêQò öKé + YòPþ + @ (g_þ) + Zò_þ = KûedZò ö (KeûCQò)cûZû Ê�ðKûùeY jûeõ KûedZò = cû@û iê ûeò\ßûeû jûe KeûCQ«ò öGVûùe �^dZò� Gaõ �KùeûZò� _\\êAUò iû]ûeY Kòâdû_\, Z[û �^ûddZò� Gaõ �KûedZò�

_\\êAUò ù_âeYû[ðK aû YòR« Kòâdû_\ @U«ò ö �_òZû� Gaõ �cûZû� _âùdûRK K�ÿðû I �Ê�ðKûe� Gaõ

[75]

�aûkK� _âùdûRý K�ÿðû @U«ò ö GVûùe _âùdûRý K�ÿðûVûùe �Ê�ðKûùeY Gaõ �aûkùK^� ùjûA ZéZúdûaòbqòùe _âùdûM ùjûAQò öcù^eL :-

(i) ù_âeYû[ðK Kòâdû_\ MV^_ûAñ ]ûZê_ùe �YòPþ� fûùM Gaõ ùi[ôeê �A� @agòÁ eêùj (Mcò,_ûVò, Kûeò I ^ûdò) AZýû\ò ö �YòPþ� _âZýd fûMòùf ]ûZêe @«ýÊe I C_]ûe aé¡ò (KûedZò)aû MêY (ùeû\dZò) jêG ö

(ii) �YòR«� ]ûZê _âûd Cbd_\ú (_ûVdZò / _ûVdùZ) ùjûA[ûG, cûZâ _eùià÷_\úe ajêkaýajûe ù\Lû~ûG ö YòR« ]ûZêe Pêeû\òMYúd ]ûZê_eò eì_ jêG ö ~[û:- _ûVdZò, _ûVùdZþ,_ûVdZê, @_ûVdZþ I _ûVdòhýZò @û\ò ö

(iii) _âùdûRý K�ÿðûVûùe @[ð @ êiûùe \ßòZúdû Kò û ZéZúdû aòbqò jêG ö cûZû _êZâcþ @ Üõ ùbûRdZò öcûZû _êùZâY Rkõ ^ûddZò ö

(iv) _âùdûRK K�ÿ ðû @ êiûùe YòR« Kòâdûe _âùdûM jêG öùKùZK ]ûZêe YòR«ùe fUþfKûe _â[c _êeêh GKaP^ùe _eùià÷_\ú eì_ òcÜùe _â\�ÿ ùjCQò,

flý Ke-cìk]ûZê @YòR« eì_ @[ð YòR« ]ûZê fUþ _â[c _êeêh GKaP^ùe eì_

_Vþ _VZò _XÿêQò _ûVò _ûVdZòMcþ MzZò ~ûCQò Mcò McdZò\égþ _gýZò ù\LêQò \gòð \gðdZòbì baZò ùjCQò bûaò bûadZò@iþ @Éò @Qò bûaò bûadZòKé KùeûZò KeêQò Kûeò KûedZòjiþ jiZò jiêQò jûiò jûidZòKâúWÿþ KâúWÿZò ùLkêQò KâúWÿò KâúWÿdZòùLkþ ùLkZò ùLkêQò ùLkò ùLkdZòbâcþ bâcZò aêfêQò bâûcò bâûcdZòMâjþ MéjÙûZò MâjY KeêQò Mâûjò MâûjdZòj þ j«ò cûeêQò NûZò NûZdZòcé còâdùZ ceêQò cûeò cûedZòZ_þ Z_Zò C�ÿû_ ù\CQò Zû_ò Zû_dZòR_þ R_Zò R_êQò Rû_ò Rû_dZò

[76]

_âzþ _ézZò _PûeêQò _âzò _âzdZòfòLþ fòLZò ùfLêQò ùfLô ùfLdZògî géùYûZò gêYêQò gâûaò gâûadZòcêPþ cêoZò ùcûP^KeêQò ùcûPò ùcûPdZòPò Pòù^ûZò ùZûkêQò Pûdò PûddZò

Lû\þ Lû\Zò LûCQò Lû\ò Lû\dZòPkþ PkZò PûfêQò Pûkò PûkdZò_Pþ _PZò _ûKKeêQò _ûPò _ûPdZòaê]þ ùaû]Zò aêSêQò ùaû]ô ùaû]dZò^ú ^dZò ù^CQò ^ûdò ^ûddZòbú aòùbZò WeêQò bûdò bûddZò_û _òaZò _òCQò _ûdò _ûddZòiá iàeZò iàeY KeêQò iàûeò iàûedZòfbþ fbùZ fûbKeêQò f ò f¸dZògú ùgùZ ùgûAQò gûdò gûddZòR þ RûdùZ R^àùjCQò R ò R^dZòaý[þ aý[ùZ _úWÿûùjCQò aý[ò aý[dZòeê\þ ùeû\òZò Kû¦êQò ùeû\ò ùeû\dZòéZþ éZýZò ^ûPêQò ^�ÿòð ^�ÿ ðdZò

aò\þ ùa�ÿò RûYêQò ùa\ò ùa\dZòùjß jßdùZ WûKêQò jßûdò jßûddZòùa adZò aêYêQò aûdò aûddZò@\þ @�ÿò LûCQò @û\ò @û\dZòKâ¦þ Kâ¦Zò Kû¦êQò Kâ¦ò Kâ¦dZò^gþ ^gýZò ^ÁùjCQò ^ûgò ^ûgdZòaògþ aògZò _âùagKeêQò ùagò ùagdZòbò\þ bò �ÿò ùb\KeêQò ùb\ò ùb\dZòQò\þ Qò �ÿ ò ùQ\^KeêQò ùQ\ò ùQ\dZòbêRþ bêOþùq LûCQò ùbûRò ùbûRdZò

[77]

ajþ ajZò aj^KeêQò aûjò aûjdZòjé jeZò jeYKeêQò jûeò jûedZòZé ZeZò ZeYKeêQò Zûeò ZûedZò

ZýRþ ZýRZò ZýûMKeêQò ZýûRò ZýûRdZòeêjþ ùeûjZò @ûùeûjYKeêQò ùeûjò ùeûjdZòeêjþ ùeûjùZ MRûCQò ùeû_ò ùeû_dZò

aï / aPþ aâaúZò/aïùZ/aqò KjêQò aûPò aûPdZòC_~êðq ]ûZêMêWÿòKe �YòPþ� _âZýdiÚ �A�e MêY ùjûA �@dþ�ùe eì_û«e NUòQò ö @^ý ùKùZK

]ûZêe YòR« eì_ùe iûcû^ý _eòa�ÿð (�_êKþ�e @ûMc) ùjûA[ûG ö flý Ke-cìk]ûZê @YòR« eì_ @[ð YòR« eì_ fUþ _â[c _êeêh GKaP^ùe eì_

iÚû ZòÂZò ejêQò iÚû_ò iÚû_dZò\û \\ûZò ù\CQò \û_ò \û_dZò~û ~ûZò ~ûCQò ~û_ò ~û_dZòmû Rû^ûZò RûYêQò mû_ò mû_dZò / m_dZò]û \]ûZò ]ûeYKeêQò ]û_ò ]û_dZòiÜû iÜûZò Mûù]ûCQò iÜû_ò iÜû_dZò / iÜ_dZòcû cûZò cû^^ò¡ðûeYKeêQò cû_ò cû_dZòKâú KâúYûZò KòYêQò Kâû_ò Kâû_dZòùKùZK C_iMð~êq ]ûZêe YòR« eì_Kê flýKe-

C_iMð~êq ]ûZê @YòR« eì_ @[ð YòR« eì_ fUþ _â[c _êeêh GK aP^ùe eì_@û-Mcþ @ûMzZò @ûiêQò @ûMcò @ûMcdZò_eò-]û _eò\]ûZò _ò§êQò _eò]û_ò _eò]û_dZò@]ô-A @ù]ýZò _XÿêQò @¤û_ò @¤û_dZò_â-@û_þ _âûù_ÜûZò _ûCQò _âû_ò _âû_dZòicþ-Mâjþ iõMéjÙûZò iõMâjKeêQò iõMâûjò iõMâûjdZò

YòR« ]ûZêe @ûZàù^_\ú eì_ ùiaþ ]ûZê_eò ùjûA[ûG ö ~[û:- _ûVdùZ, _ûVùdZ, _ûVdZûcþ,@_ûVdZ, _ûVdòhýùZ AZýû\ò ö

ùKùZK ]ûZêe YòR«ùe @[ðMZ _eòa�ÿð ijòZ aòKÌeì_ c¤ ùjûA[ûG ö òcÜiÚ C\ûjeYMêWÿòKêflý Ke-

[78]

Pkþ ]ûZê YòR«ùe Cbd Pkò I Pûkò ùjûA[ûG ö_a^ü fZûõ PkdZò - _a^ fZûKê jfûCQò öcêLýcªú eûRýõ PûkdZò - cêLýcªú eûRý PkûCQ«ò ö@gß_ûkü @gßõ PûkdZò - @gß_ûkK @gßKê PkûCQò ö

Gjò_eò- i_ðü R^û þ búhdùZ ö iû_ ùfûKuê WeûCQò öcûZû KêoôKdû aûkõ bûddZò - cû� Pûaò ù\LûA _òfûuê WeûCQ«ò ö (KêoôKû- �Pûaò� Gaõ �ùKûPò@û�

iû__eò GK aòhjú^ RkRúa)cùêL- K�ÿðû òùR bde KûeY ùjùf YòR«ùe �búhdùZ� eì_ jêG, cûZâ K�ÿðû @^ý\ßûeû

bdRûZ KeûAùf �bûddZò� eì_ jêG öi Üýûiú Z_ü ùi]dZò - i Üýûiú Z_ü iû]^ KeêQ«ò ö_ûPKü @ Üõ iû]dZò - ùeûùhdû bûZ eû§êQò öcùêL- _eùfûK _ûAñ Kcðiû]^ ùjùf �iò]þ� ]ûZêe YòR«ùe �ùi]dZò� I AjùfûK_ûAñ

Kcðiû]^ùe �iû]dZò� eì_ jêG öflýKe-

aýû]ü céMû þ eRdZò - gòKûeú céMcûûê cûeêQò öeRKü aÈõ e¬dZò - ù]ûaû fêMû ew KeêQò öMûdKü R^û þ e¬dZò - MûdK ùfûKu cù^ûe¬^ KeêQò ögòKûe Keòaû @[ðùe e^Rþ ]ûZêe YòR«ùe eRdZò I ew Keòaû Z[û cù^ûe¬^ Keòaû @[ðùe

e¬dZò eì_ ùjûA[ûG öH¦âRûfòKü R^û þ aòiàû_dùZ ö~û\êKe ùfûKuê aòiàòZ KeêQò öH¦âRûfòKü _ê�ÿkòKdû R^û þ aòiàûddZò ö~û\êKe Kù�A\ßûeû ùfûKuê aòiàòZ KeêQò öcùêL- K�ÿðû òùR aòiàde KûeY ùjùf aò-iàò ]ûZêe YòR«ùe �aòiàû_dùZ� eì_ jêG, Kò«ê @^ý

\ßûeû aòiàd RûZ KeûAùf �aòiàûddZò� eì_ jêG ö Gjò_eò-aûkKü MúZõ ògcdZò - aûkK MúZ gêYêQò öaûkòKû P¦âõ ògûcdZò - aûkòKû P¦âKê ù\LêQò öcùêL- gêYòaû @[ðùe ò-gcþ ]ûZêe YòR«ùe � ògcdZò� I ù\Lôaû @[ðùe � ògûcdZò� eì_

jêG ö Gjû YòR« @«MðZ ùjûA[ôùf c¤ Pêeû\òMYúd ]ûZê_eò iû]ûeY Kòâdûeìù_ aýajéZ ùjûA[û«ò öùKùZK iû]ûeY _âPkòZ ]ûZêe aòbò Ü fKûeùe _eùià÷_\ú YòR« eì_ òcÜùe \ò@ûMfû ö

]ûZê fUþ fOþ aò]ôfòOþ ùfûUþ féUþ_Vþ _ûVdZò @_ûVdZþ _ûVùdZþ _ûVdZê _ûVdòhýZò

[79]

Mcþ McdZò @McdZþ McùdZþ McdZê McdòhýZò\égþ \gðdZò @\gðdZþ \gðùdZþ \gðdZê \gðdòhýZò_û _ûddZò @_ûddZþ _ûdùdZþ _ûddZê _ûddòhýZòiÚû iÚû_dZò @iÚû_dZþ iÚû_ùdZþ iÚû_dZê iÚû_dòhýZò^ú ^ûddZò @^ûddZþ ^ûdùdZþ ^ûddZê ^ûddòhýZòbì bûadZò @bûadZþ bûaùdZþ bûadZê bûadòhýZòKé KûedZò @KûedZþ KûeùdZþ KûedZê KûedòhýZò\û \û_dZò @\û_dZþ \û_ùdZþ \û_dZê \û_dòhýZòmû mû_dZò @mû_dZþ mû_ùdZþ mû_dZê mû_dòhýZògî gâûadZò @gâûadZþ gâûaùdZþ gâûadZê gâûadòhýZòj þ NûZdZò @NûZdZþ NûZùdZþ NûZdZê NûZdòhýZòMâjþ MâûjdZò @MâûjdZþ MâûjùdZþ MâûjdZê MâûjdòhýZò_âú _âúYdZò @_âúYdZþ _âúYùdZþ _âúYdZê _âúYdòhýZò_Zþ _ûZdZò @_ûZdZþ _ûZùdZþ _ûZdZê _ûZdòhýZòfbþ f¸dZò @f¸dZþ f¸ùdZþ f¸dZê f¸dòhýZògú gûddZò @gûddZþ gûdùdZþ gûddZê gûddòhýZòbêRþ ùbûRdZò @ùbûRdZþ ùbûRùdZþ ùbûRdZê ùbûRdòhýZò

@býûi1ö iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ ö

(K) cû@û Sò@Kê ùg~ùe gê@ûCQ«ò ö(L) aû_û _ê@Kê P¦â ù\LûAùa ö(M) cêñ Zêc\ßûeû êfMêWÿòK ùZûkûAaò ö(N) ecû iúcûKê ò\eê CVûCQò ö(O) cûcêñ @ûcKê M_ gêYûAùf ö(P) ùicûù^ ZêcKê KûjóKò WKûAQ«ò ?(Q) aû_û eûc\ßûeû ajòMêWÿòKê eLûCQ«ò ö(R) Mêeêcû� ZêcKê iûjòZý _XÿûAaû CPòZ ö(S) ZêcKê KòG fêMû _ò§ûAQò ?

[80]

(T) @ûB ^ûZêYúKê Mûù]ûAù\ùa ö(U) gòlK QûZâcû^u \ßûeû C�ÿe KeûCQ«ò ö(V) ^�ÿðK ùfûKcû^u cù^ûe¬^ KeêQò ö(W) ieKûe R^Zûuê òùa\^ KeêQ«ò ö(X) ùMûaò¦ cìfò@û\ßûeû Rò òh_Zâ aêjûAùf ö(Y) aWÿbCYú iû^bûAKê òdciaê aêSûAù\aû CPòZ ö

2ö @ù]ûfòLôZ_\û ò aýajéZý iõÄéùZ^ aûKýeP^õ KêeêZ ö@¤û_dZò, búhdùZ, eRdZò, \û_dûcò, gâûadiò, @mû_dZþ, Kâ¦ùdZþ, RûMedZò, NûZdZê,@ùeû\dZþ ö

3ö É¸ùck^õ KêeêZ öK - É¸ü L - É¸üMéjÙ«õ ù_âed Nâû_d«òfbcû^õ ù_âedûcò @\gðdZþeê\«õ ù_âediò Mû_dZêiÜû«õ ù_âeùdZþ Mâûjd_gý«õ ù_â÷edZþ ecdòhýûcòKêað«õ ù_âedòhý«ò f¸dûcòMûd«õ ù_âedZê PûediòPe«õ ù_âediò ùeû\diòeccûYõ ù_âedòhýûcò iÜû_ùdZþRòNâ«õ ù_âed«ò Kûedòhý«ò

4ö iõùgû]^õ KêeêZ ö(K) eRKü aÈûYò eRdZò ö(L) aúeü LùWÓ gZï þ búhdùZ ö(M) Mêeêü gòhýû þ aýûKeYcþ @¤ûddZò ö(N) ù^Zû jÉõ PûkdZò ö(O) Zßõ ùK^ LûZòKûcþ @Kâû_d ?(P) gògêü iõLýûü MYd ö(Q) MéjiÚü gâcòùK÷ü KûÂû ò Qò �ÿò ö

[81]

(R) Zßõ cûõ K[õ jidZò ?(S) MûdKü QûZâõ MûddZê ö(T) R^ûü cûùMð \êNðU^ûõ NUdZò ö

5ö YòR«eì_ûYò fòLZ ö~[û: _VZò = _ûVdZòRûdù«, fbùZ, ùgeùZ, MéjÙûZò, @j þ, _ZZê, _ézûcü, Rd«ò, Rû^ûiò, _ùVdêü

6ö òù�ðgû êiûùeY YòR«eì_ûYò fòLZ öKé- aò]ôfòOò C�ÿc _êeêùh÷KaPù^ öiÚû- ùfûUò c¤c_êeêh ajêaPù^ öKâú- fOò _â[c_êeêh ajê aPù^ öùM÷- fUò _â[c_êeêh ajêaPù^ öMâjþ- féUò C�ÿc _êeêh \ßòaPù^ öQò\þ- féUò C�ÿc_êeêùh÷KaPù^ öbêRþ- ùfûUò _â[c_êeêh ajêaP^ ö

7ö @[ðùb\õ KêeêZ öeRdZò - e¬dZò öbúhdùZ - bûddZò öògcdZò - ògûcdZò ö

iû]dZò - ùi]dZò öPkdZò - PûkdZò ö

8ö a§^úc¤ûZþ gê¡cþ C�ÿeõ òeì_dZ ö\\Zõ ù_âedZò - (\\dZò, \û^dZò, \û_dZò)Mz«õ ù_âed - (Mzd, Mûcd, Mcd)Kêað«õ ù_âediò- (Kùeûhò, Kûediò, K�ÿðdiò)KâúY«õ ù_â÷edZþ- (@Kâû_dZþ, Kâû_dZò, ùKâZdZò)_V«õ ù_âedûcò- (_Vdûcò, _ûVdûcò, _ûVûdcò)_gý«õ ù_âeùdZþ- (\gðdZò, \gðùdZþ, _ùgdZþ)géYß«õ ù_âedòhýûcò- (gâûadûcò, gâûadcò, gâûadòhýûcò)

[82]

i^«

Azû[ðK ]ûZêAzû[ðK ]ûZê I Zû�e KcðiÚû^úd ]ûZêe K�ÿðû RùY ùjûA[ôùf KcðiÚû^úd ]ûZêeê C�ÿe Azû @[ðùe

aòKÌùe i þ (i) _âZýd jêGö i þ @«ùe fûMò _\ MVòZ ùjC[ôaûeê _\Kê i^« _\ (i þ+@«=i^«)Kêjû~ûGö

1. eûcü _VòZêcþ AzZò - eûcü _ò_VòhZòö2. fZû f²êcþ AzZò - fZû fò_þiùZö_â[caûKýùe �_VòZêcþ AzZò� iÚû^ùe aòKÌùe �_ò_VòhZò� ùjûAQòö G[ôùe �_VòZêcþ� _\ _Vþ

]ûZêeê Gaõ �AzZò� _\ �Ahþ� ]ûZêeê ò¿ Ü ùjûAQòö KcðiÚû^úd �_VòZêcþ� Gaõ �AzZò� Cbde K�ÿðû�eûcü� ùjûA[ôaûeê �_Vþ� ]ûZêeê �i þ� fûMò �_ò_Vòh� ùjaû_ùe fUþ _â[c_êeêh GKaP^ùe �_ò_VòhZò�ùjûAQòö (_Vþ+i þ+g_þ+Zò_þ)ö \ßòZúdaûKýùe �faþ]êcþ AzZò� iÚû^ùe aòKÌùe �fò°ùZ� ùjûA@QòöKcðiÚû^úd �faþ]êcþ� Gaõ �AzZò� _\e K�ÿðû �fZû� ùjûA[ôaûeê �fbþ� ]ûZêeê �i þ� _âZýd fûMò �fò_þi�ùjaû_ùe �fò_þiùZ� _\ (fbþ-i þ+g_þ+ùZ) MVòZ ùjûA@Qòö

cù^eL - �i^«� ùjaû_ìaðeê ]ûZê @ûZàù^_\ú aû _eùià÷_\ú ùjûA[ûG, i^«]ûZê c¤ ùijò@ûcôù^_\ú aû _eùià÷_\ú jêGö ùKak ]ûZêe eì_ùe _eòa�ÿð ùjûA[ûGö Cbd_\ú ]ûZêe i^«eì_Cbd_\ú ùjûA[ûGö

ùKùZK ]ûZêe i^«ùe fUþ _â[c_êeêh GKaPÿ ùe eì_ òcÜùe \ò@ûMfû ö flý Ke---]ûZê i^«eì_ fUþ _â[c _êeêh GKaP^ùe eì__V _ò_Vòh _ò_VòhZòMcþ RòMcòh RòMcòhZòKé PòKúhð PòKúhðZò^ú ^ò^úh ^ò^úhZòbì aêbìh aêbìhZò\û \òiô \òiôZòKâú PÿòKâúh PÿòKâúhZòMâjþ RòNél RòNélZò]û ]ôiô ]ôiôZò^cþ ò õi ò õiZò

[83]

@\þ RòNiô RòNiôZòùM÷ RòMûi RòMûiZò@û_þ B_þi B_þiZòNâû RòNâûi RòNâûiZò\jþ \ò]l \ò]lZòPÿò PÿòPúh PÿòPúhZòeê\þ eêeê\òh eêeê\òhZòbú aòbúh aòbúhZòQò\þ Pÿòzòiô PòzòiôZòZýRþ ZòZýl ZòZýlZòcé cêcìhð cêcìhðZòaò\þ aòaò\òh aòaò\òhZòbò\þ aòbòiô aòbòiôZòbêRþ aêbêl aêbêlZò@iþ aêbìh aêbìhZòcêPþ cêcêl cêcêlZò_û _ò_ûi _ò_ûiZòeêjþ eêeêl eêeêlZòfòLþ fòùfLôh fòùfLôhZò^gþ ^ò^Oþl ^ò^OþlZò_âzþ _ò_ézòh _ò_ézòhZòaï,aPþ aòal aòalZòiÚû ZòÂûi ZòÂûiZòj þ RòNûõi RòNûõiZòiéRþ iòiél iòiélZòiòPþ iòiòl iòiòlZòjû Ròjûi RòjûiZòLû\þ PòLû\òh PòLû\òhZòMYþ RòMYdòh RòMYdòhZòlò_þ Pòlò° Pòlò°Zò

[84]

Pe PòPeòh PÿòPeòhZòRúaþ RòRúaòh RòRúaòhZòRò RòMúh RòMúhZòR_þ RòR_òh RòR_òhZò\ þg \ò^l \ò\lZò^ò¦þ ^ò^ò¦òh ^ò^ò¦òhZò_Pþ _ò_l _ò_lZòbâcþ aòbâcòh aòbâcòhZò~û ~ò~ûi ~ò~ûiZòelþ eòelòh eòelòhZòai aòaiô aòaiôZòÊ_þ iêhê_þi iêhê_þiZòjéhþ Ròjhòðh RòjhòðhZò

@ûcôù^_\ú -fbþ fò_þi fò°ùZR þ RòR^òh RòR^òhùZecþ eòeõi eòeõiùZebþ eò_þi eò_þiùZaê]þ aêbêiô aêbêiôùZgú gògdòh gògdòhùZ@]ô-A @]ôRòMûõi @]ôRòMûõiùZùiaþ iòùiaòh iòùiaòhùZcêPþ cêcêl cêcêlùZBhþ BPòlòh BPòlòhùZWú WòWÿdòh WòWÿdòhùZZòR ZòZòl ZòZòlùZùZ÷â ZòZâûi ZòZâûiùZa]þ aúbiô aúbiôùZcû^þ cúcûõi cúcûõiùZ~ê]þ ~ê~êiô ~ê~êiôùZ

[85]

ùKùZK i^« ]ûZêe _âùdûMKê flý Ke-aûkKü aò\ýûkdõ RòMcòhZòö (M«êcþ AzZò)gògêü ùcû\Kõ \éÁßû aêbêlZòö (ùbûqêcþ AzZò)céMü Rkõ _ò_ûiZòö (_ûZêcþ AzZò)Zû_iü ùa÷KêùY× ZòÂûiZòö (iÚûZêcþ AzZò)aûkòKû MúZõ RòMûiZòö (MûZêcþ AzZò)aýû]ü _gì þ RòNûõiZòö (j«êcþ AzZò)cûZû @ Üõ _ò_lZòö (_qêcþ AzZò)gòhýü Mêeêõ _ò_ézòhZòö (_âÁêcþ AzZò)Ké_Yü ]^õ fò°ùZö (faþ]êcþ AzZò)@jõ iµâZò gògdòùhö (gdòZêcþ Azûcò)Zßõ _òZùeø iòùhaòhùiö (ùiaòZêcþ Aziò)

ùKùZK ]ûZêe i^«ùe _eùià÷_\úiÚû^ùe @ûcôù^_\ú eì_ jêGöflý Ke - mûZêcþ AzZò = RòmûiùZö (RûYòaûKê ·jêñQò)

aûkKü Kòõ RòmûiùZ?iàZêðcþ AzZò = iêiàìhðùZö (iàeY KeòaûKê Azû KeêQò)K^ýû cûZeõ iêiàìhðùZö\âÁêcþ AzZò = \ò\élùZö (ù\LôaûKê Azû KeêQò)_eòaâûRKü icê\âõ \ò\élùZöùgâûZêcþ AzZò = gêgïhùZö (gêYòaûKê Azû KeêQò)aé¡û _êeûYõ gêgïhùZö

@^ý ùKùZK ]ûZêe Êû[ðùe �i þ� _âZýd jêG, Azû[ðùe êùjñöflý Ke - KòZþ+i þ+g_þ+Zò_þ = PòKòiôZò (@ûùeûMý KeêQò)

ùa÷\ýü eêMþYõ PòKòiôZòöMê_þ+i þ+g_þ+ùZ = RêMê°ùZö (NéYû KeêQò)eûcü gýûcûZþ RêMê_þiùZöZòRþ+i þ+g_þ+ùZ = ZòZòlùZö (ijý KeêQò)aûkKü còZâõ ^ ZòZòlùZöa]þ+i þ+g_þ+ùZ = aúbiôùZö ( ò¦û KeêQò)

[86]

Ké_Yü \ûZûeõ aúbiôùZöcû þ+i þ+g_þ+ùZ = cúcûõiùZö ( ò¿�ÿò KeêQò)ibû_Zòü @ûùa\^õ cúcûõiùZö

i^« ]ûZê ijòZ @û (Èú) _âZýd fûMò aòùghý_\ MVòZ jêGö~[û - _û + i þ + @û = _ò_ûiûö

bêRþ + i þ + @û = aêbêlûö\égþ + i þ + @û = \ò\élûömû + i þ + @û = RòmûiûöRò + i þ + @û = RòMúhûö_Vþ + i þ + @û = _ò_Vòhûöfbþ + i þ + @û = fò°û AZýû\òö

aûKýùe _âùdûMKê flý Ke-cc _ò_ûiû a¡ðùZögòùgûü aêbêlû @Éòögòhýiý Ròmûiûõ Mêeêü \ìedZòöcc ùKûYûKðc¦òeiý \ò\élû a�ÿðùZö]^fò°û KêcûMðõ ^dZòö AZýû\òö

cù^eL - �@û� _âZýdû« i^«_\ �fZû� g± _eò eì_MâjY Keò[ûGöi^« ]ûZê ijòZ �C� _âZýd fûMò K�ÿéð_\ MVòZ jêGö �C� _âZýdû« _\e _êõfòwùe �iû]ê� g±

_eò eì_ ùjûA[ûGö ùKùZK �C� _âZýdû« _\e C\ûjeY òcÜùe _â\�ÿ ùjûAQò, ù\L-fbþ + i þ + C = fò_þiêömû + i þ + C = RòmûiêöRúaþ + i þ + C = RòRúaòhêöaPþ + i þ + C = aòalê ö\û + i þ + C = \ò�êöcé + i þ + C = cêcìhêð ûcêPþ + i þ + C = cêcêlêö AZýû\òö

[87]

aûKýùe _âùdûMKê flý Ke-]ûcòðKü Bgßeõ Ròmûiêü baZòö\êaéð�ÿûü ]^õ fò°aü ba«òöZßõ KòoôZþ aòalêü @iò?i Üýûiú iõiûeõ cêcêlêü baZòöiùað iêùL^ RòRúaòhaü i«òö_òZû aÈõ PòKâúhêü @ûiúZþöQûZâûü _âû«ùe PòKâúWòhaü i«òö AZýû\òö

_Vþ ]ûZêe i^«eì_ aòbò ÜfKûeùe òcÜ _eò ùjûA[ûG, flýKe - _ò_VòhZò, _ò_VòùhZþ, _ò_VòhZê,@_ò_VòhZþ, _ò_VòhiýZòö Gjò_eò @^ý ]ûZêcûûe i^«eì_ Keû~ûGö fbþ]ûZêe i^«eì_ - fò®þùZ,fò_þùiZ, fò_þiZûcþ, @fò°Z, fò°òhýùZö AZýû\òö

@býûi

1ö iõÄéZbûhdû @ êaû\õ KêeêZ -(K) QûZâcûù^ iõÄéZ _XÿòaûKê Azû KeêQ«òö(L) jeò ejiý RûYòaûKê Azû KeêQòö(M) cêñ PòZâ ù\LôaûKê ·jêñQòö(N) cû@û \jò LûAaûKê Azû KeêQ«òö(O) ùKùZK ùfûK Nùe ejòaûKê Azû Ke«òö(P) Sò@cûù^ ^ûPÿòaûKê Azû KeêQ«òö(Q) MûdK\êùjñ gûÈúdiwúZ MûAaûKê Azû Keò[ôùfö(R) _òfûUò NeKê ~òaûKê Azû Keòaö(S) ù^Zûcûù^ \eò\âcûûê ù\aûKê Azû Keòaû CPòZö(T) Zêù¸cûù^ Mêeêu C_ù\g MâjY KeòaûKê Azû Keö(U) ùfûKcûù^ Mûñùe ejòaûKê Azû Keò_ûe«òö(V) gògê\êAUò ùgûAaûKê Azû KeêQ«òö(W) iû]êcûù^ iõiûe ZýûM KeòaûKê Azû KeêQ«òö(Xÿ) @ûùc ajòMêWÿòKê ùâûKê Azû KeêQêö(Y) Zêùc PòVòUòG ùfLôaûKê Azû Keò[ôfö

[88]

2ö GK_ù\^ @[ðõ _âKûgdZ -_qêcþ AzZòö _ûZêcþ Aziòö mûZêcþ Azûcüöaqêcþ AùzZþö \ûZêcþ Azûö ùgâûZêcþ HzZþö\âÁêcþ Azûö MâjúZêcþ Azûö ù^Zêcþ Azêüö

3ö @ù]ûfòLôZ_\û ò aýajéZý iõÄéùZ^ aûKýû ò ePdZ -eêeê\òhZò, Ròjiòh«ò, cúcûõiùZ, ~ê~êiôùZ, aòal«ò, gêgïhZûcþ, @~ò~ûiZþ, _ò_ézòhZòö

4ö iõùgû]^õ KêeêZ -(K) aûkKü _òZeõ \ò\élZòö(L) QûZâü _êeÄûeõ fò°Zòö(M) ecû _ê¿ûYò RòNâûiùZö(N) cûZêkü aòù\gõ ~ò~ûiùZö(O) ~ªú c¦òeõ còiôùZö(P) ZÄeü ]^õ RòjúhðùZö(Q) \ûZûeü \eòù\âbýü ]^õ \òiôZòö(R) aé¡ûü aò\ýûkùd _ò_VòhZüö(S) @jõ aÈõ ZòZýliòö(T) Zßõ Kòõ PòKâúhZòö(U) @MÜòü Méjõ \ò]lùZö

5ö É¸ùck^õ KêeêZ-KÉ¸ü LÉ¸üK�ÿêðcþ AzZò B_þiiò\ûZêcþ Az«ò gêgìâhêüù^Zêcþ AùzZþ @]ôRòMûõi«ûcþRúaòZêcþ AzZê PòKúhðZòmûZêcþ HzZþ aòalû_ûZêcþ Azûcü \òZþi«òaqêcþ Azû ^ò^úùhZþùgâûZêcþ Azêü ZòÂûiûiÚûZêcþ Azû _ò_ûiûcü@û_þZêcþ Aziò RòRúaòhZê@ù]ýZêcþ Az«ê @RòmûiZþ

[89]

6ö i^«eì_ûYò fòLZ -a\þ - fUþfKûe _â[c_êeêh ajêaPù^öfòLþ - fOþfKûe c¤c_êeêh \ßòaPù^öcé - aò]ôfòOþ fKûe C�ÿc_êeêh - GKaP^öWÿú - fUþfKûe _â[c_êeêh - GKaP^ö\ þgþ - ùfûUþ fKûe C�ÿc_êeêh ajêaPù^ö_âzþ - fOþ fKûe _â[c_êeêh ajêaPù^ö_Vþ - aò]ôfòOþ fKûe _â[c_êeêh \ßòaPù^ö

7ö cìk]ûZêõ òeì_dZ-fò°ù«, aòaiôZò, gêgïhù«, ~ò~ûùiZþ, \ò]ûaòhZò, ò úhZê, aêbêl«ò, ZòZòlùZö

l

[90]

~O« ]ûZê _âKeY

Kâòdûe _ê eûaé�ÿò aû aûe´ûe Keòaû @[ðùe ]ûZêùe ~Oþ (~) _âZýd fûùM ö ~O« ùjùf ]ûZêe\ßòZß jêG ö YòPþ I i þ _âZýd _âùZýK ]ûZêeê ùjûA_ûùe cûZâ ~Oþ _âZýd _âùZýK ]ûZêeê jêG ^ûjóö1ö aý¬â�ð @û\òùe [ôaû GKÊe aògòÁ ]ûZêeê _ê ü _ê ü aû @Zògd @[ðùe ~Oþ (~) _âZýd aòKÌùe

jêGö Gjò ]ûZê @ûcôù^_\úö~[û - bì + ~Oþ (~) = ùaûbìd + ùZ = ùaûbìdùZ(_ê ü _ê ü @Zògùd^ aû baZò)ö ~Oþ _âZýd ùjùf ]ûZê @býÉ (ù\g-Cùb @býÉcþö 6.1.5)jêG Gaõ ~ûaZúd @býÉ Kû~ðýKê _âû¯ jêGö

2ö \êA ÊeaògòÁ iìP, iìZâ I cìZâ ]ûZêeê Gaõ Êeû\ò @Uþ, @gþ ]ûZêeê c¤ ~Oþ jêGö ~[û- ÊPþ -ùiûiìPýùZ, iìZâ - ùiûiìZâýùZ, cìZâ - ùcûcêZâýùZ, @Uþ - @UûUýùZ, @gþ - @gûgýùZö

3ö MZý[ðK ]ûZêeê ùKak ùKøUòfý aû aKâZû @[ðùe aòKÌùe ~Oþ jêGö _ê ü _ê ü aû @Zògd @[ðùejêG ^ûjóö ~[û - KêUòkcþ @UZò = @UûUýùZ, KêUòkõ MzZò = RwcýùZ AZýû\òö

4ö ~Oþ _âZýdû« ]ûZêe _ìaðbûMe MêY jêGö ~[û gêPþ - ùgûgêPýùZ, \ú_þ - ù\\ú_ýùZ, fê_þ -ùfûfê_ýùZ, bêRþ - ùaûbêRýùZ, fòLþ - ùffòLýùZ AZýû\òö

5ö ùKùZK ~Oþ« ]ûZêe fUþ _â[c_êeêh GKaP^ùe eì_ -\û - ù\\úd - ù\\údùZ iá - iûià~ðý - iûià~ðýùZj þ - ùRNÜúd - ùRNÜúdùZ j þ (MZò) - RN^ý - RN^ýùZéZþ - êú éZý - êú éZýùZ Mâj - ReúMéjý - ReúMéjýùZ

_âzþ - _eú_ézý - _eú_ézýùZ gú - gûg~ý - gûg~ýùZRßkþ - RûRßfý - RûRßfýùZö ^ú - ù^^úd - ù^^údùZeê\þ - ùeûeê\ý - ùeûeê\ýùZ Ké - ùPKâúd - ùPKâúdùZ_û - ù__úd - ù__údùZ

@býûi1ö GK_\ú KêeêZö

(bégõ) _ê ü _ê aðû _ZZòö _ê ü _ê bðaZòö KêUòkcþ @UZòö _ê ü _ê ü (@Zògùd^ aû) jeZòö _ê ü_ê ü RûdùZö _ê ü _ê ü _ézZòö _ê ü _ê ü _gýZòö @Zògùd^ ùeû\òZòö

2ö ~O«]ûZêeìù_÷ü gì ýiÚû^û ò _ìedZö (fUþ-_â[c _êeêùh÷KaPù^)(K) aûkKûü eûcõ ---- (Mcþ)(L) Ké¾ü MYòZõ ----- (_Vþ)(M) @MÜòü ~mgûkûdûõ ---- (Rßkþ)(N) iúZû Rkõ ----- (_û)(O) gòlKü ÊcZõ ---- (a\þ)

l

[91]

^ûc]ûZê _âKeY

^ûc @[ðûZþ aòùghý - aòùghYû\ò aûPK g± ù~Cñ ]ûZêe @õg Zûjû ûc]ûZêö C\ûjeYÊeì_-gèú èþ eûdùZö (ùQûU cûQ èþ eþ jêG) èþ e - èþ eûdùZö iêa« _âûZò_\òKeê bò Ü bò Ü@[ðùe KýPþ, KýOþ I Kßò_þ _âbéZò jêGö Gjò _âKéZò I _âZýd icê\ûde ]ûZêiõmû ùjaû ijòZ �iêù_û]ûZê_âûZò_\òKùdûü� (@Áû¤ûdú - 2/4/71) iìZâ akùe iê_þ aòbqòe ùfû_ jêGö ~[û - P¦âü + KýOþ =P¦âûdö iêLcþ + KýPþ = iêLúdö ^ûc]ûZêe eì_iò¡ò bßû\ò-MYúd ]ûZêe eì_iò¡ò i\égö1ö Kcðùaû]K iêa«eê òR _ûAñ Azû @[ðùe �KýPþ� _âZýd aòKÌùe jêGö �KýPþ� _âZýd _ùe [ôùf

_ìaða�ÿðú @-Kûe aû @û-Kûee �B� jêGö �KýPþ� _âZýdû« ]ûZê _eùià÷_\ú jêGö (KýPò P - 7/4/33)C\ûjeY - _êZâcþ + KýPþ (~) = _êZâúd + Zò_þ (Zò) = _êZâúdZòöùMûaò¦ü _êZâúdZò (ùMûaò¦ü @ûcô ü _êZâcþ AzZò)öùijò_eò cûkûcþ + KýPþ = cûkúdZòö

GVûùe aûKýe K�ÿ ðû ùMûaò¦ òR_ûAñ _ê@UòG Kûc^û Keòaû @[ð _âKûg _ûCQòö @^ý Kûjûeò _ê@UòGùjC ùaûfò Azû Kùf KýPþ _âZýd ùja ^ûjóö ~[û - ùMûaò¦ü eûciý _êZâcþ AzZòö cû«_âKéZòK iêa«eêKýPþ jêG ^ûjóö ~[û - KòcòzZòö2ö KýPþ _âZýd _ùe [ôùf �A� e �B� �C� e �D�, �E� e �eú�, �I� e �@aþ� Gaõ �J� e �@ûaþ�

jêGö ~[û - Kaò - KaúdZò, iû]ê - iû]ìdZò, K�ÿéð - K�ÿðâúdZò, ùMû - MaýZò, ù^ø - ^ûaýZòö3ö KýPþ _âZýd _ùe [ôùf � þ� e ùfû_ jêGö ~[û -

eûR þ + KýPþ + Zò_þ = eûR + ~ + Zò = eûRúdZòö4ö KýPþ _âZýd _ùe [ôùf �@� Kûee - @û/B jêGö

~[û @g^ g±eê aêbêlû @[ðùe - aêbêlêü @g^ûdZòö(i\ýü ùbûqêcþ @g^cþ AzZò) cûZâ KòQòKûk _ùe ùbûRù^zû aêSûAùf - aê�ÿêlêü @g^údZòö

ùijò_eò C\K g±eê _û^ Azû @[ðùe - C\^ýZò Zéhû�ÿðüö cûZâ iÜû^ aû @^ý ùKøYiò Azûùe - C\KúdZòöùijò_eò ]^ g±eê ùfûb @[ðùe - ]^ûdZò (]ù^ iZý_ò ]^cþ AzZò)ö cûZâ \eò\âü ]^údZò GVûùeùfûb a\kùe ]^ûbûa_ìeùYzû aò\ýcû^ö5ö KýPþ _âZýd ù~Cð @[ðùe jêG KûcýPþ _âZýd c¤ ùijò @[ðùe jêGö

~[û - aúeü eYKûcýZò (@ûcô ü eYcþ AzZò)öiaðü ~gÄûcýZò ö ~ûmòKü i_òðÃûcýZòö

[92]

6ö Kcð aû @]ôKeYùaû]K C_cû^aûPK _\eê @ûPeY aû aýajûe @[ðùe KýPþ _âZýd jêGö~[û - Mêeêü gòhýõ _êZâúdZò (_êZâcþ Aa @ûPeZò aýajeZò aû)ö GVûùe _êZâ Kcð Gaõ C_cû^öiû]êü KêUúùe _âûiû\údZòö GVûùe _âûiû\ @]ôKeY I C_cû^ö_êZâü Aa @ûPeZò - _êZâûdùZö ( òùR _ê@ _eò @ûPeY KeêQò)

7ö ^ciþ g±eê _êRû Keòaû I aeòaiþ g±eê ùiaû Keòaû @[ðùe KýPþ _âZýd jêGö~[û - ù\aû þ ^ciýZò (_ìRdZò)ö (^cü KùeûZò = ^ciýZò)Mêeì þ aeòaiýZò (ùiaùZ)ö (aeòaü (ùiaûõ) KùeûZò = aeòaiýZò ö

8ö K�ÿðû C_cû^ ùjûA[ôùf Zjóeê @ûPeY @[ðùe KýOþ (c) _âZýd jêGö KýOþ _âZýdû« ^ûc]ûZê@ûcôù^_\úö ~[û - KâúWÿ�ê aûkùKhê GKü Ké¾ûdùZ (Ké¾ Aa @ûPeZò), @_ùe ùMû_ûdù«ö(ùMû_û Aa @ûPe«ò)ö GVûùe Ké¾ I ùMû_ K�ÿðû Gaõ C_cû^ö

9ö @ûPeY @[ðùe iaê _âûZò_\òKeê Kßò_þ _âZýd aòKÌùe jêGö Kßò_þ e iõ_ì�ð ùfû_ jêG I Kßòa« ]ûZê_eùià÷_\ú jêGö ~[û - @iàò þ ^ûUùK ]^¬dü Ké¾Zò (Ké¾ Aa @ûPeZò) cû]a½ ^¦Zò (^¦Aa@ûPeZò)ö ùijò_eò-cûkû Aa @ûPeZò = cûkûZòKaòü Aa @ûPeZò = KadZògâúü Aa @ûPeZò = gâdZò_òZû Aa @ûPeZò = _òZeZòcûZû Aa @ûPeZò = cûZeZòMêeêü Aa @ûPeZò =MêeaZò

10ö Kcð eìù_ [ôaû aû¿, Chà þ I ù`^ g±eê C\þac^ @[ðùe aòKÌ,ùe KýOþ _âZýd jêGö ~[û - gògêüaû¿ûdùZ (ùfûZKcþ C\þacZò=Kâ¦Zò)ö ùijò_eò ChàûdùZ _aðZüö ù`^ûdùZ ùNûUKüö

11ö Kcð\ßòZúdû« g± (]ß ò), ùa÷e, Kkj, iê\ò , \ê�òð g±eê aòKÌùe KýOþ _âZýd jêGö ~[û - g±õKùeûZò = g±ûdùZ Gjò_eò ùa÷eûdùZ, KkjûdùZ, iê\ò ûdùZ I \ê�òð ûdùZö

12ö K�ÿðû òùR iêL \êüLû\ò @ êba Keê[ôùf Kcð\ßòZúdû« iêL \êüL _âbéZò g±eê KýOþ _âZýd jêGö ~[û-eûcü iêLûdùZ \êüLûdùZ aû (iêLõ \êüLõ aû @ êbaZò eûcü AZý[ðü)ö

13ö ùKùZK g±eê bò Ü bò Ü @[ðùe YòPþ _âZýd jêGöaâZ + YòPþ = aâZdZò - @gÜûZò/aRðdZòiõaÈ + YòPþ = iõaÈdZò - @ûzû\dZòNU + YòPþ = NUdZò - NUõ KùeûZò / @dõ NUü AZò ùNûhdZòöC_ùgäûK + YòPþ = C_ùgæûKdZò - ùÉøZò ùgäûùK^\ìe + YòPþ = \adZò - \ìeõ KùeûZò ö@«òK + YòPþ = ù^\dZò - @«òKõ KùeûZòöiZý + YòPþ = iZýû_dZò / iZýû_dùZ - iZýcþ @ûPùÁ (K[dZò) KùeûZò aûö

[93]

@býûi1ö GK_\ú KêeêZ

@ûcô ü ~gü AzZòö _âûiûù\ Aa @ûPeZòö iZýcþ @ûPùÁö ùfûbûZþ ]^cþ AzZòö iÜû^û[ðcþ C\KcþAzZòö ùMû_ Aa @ûPeZò ö cògâõ KùeûZòö2ö @[ðùb\õ _â\gðdZö

_êZâúdZò - _êZâûdùZ, @g^ûdiò - @g^údiò,C\^ýûcò - C\Kúdûcò, ]^ûdiò - ]^údiò ö

3ö iõùgû]dZöEhòü aù^ Z_ûZòö ùNûUKü ù`^dZò öeûcü @\ý P_kûdZòö _eÈòdõ cû ZâûdùZö

4ö _\û ò aýajéZý aûKýû ò ePdZöjeòYûdùZ, _êZâúdZò, ]^KûcýZò, iêLûdùZ ö

5ö C}kbûhdû @ êa\Zö(K) _âûiû\údZò ~ü KêUýûõ _~ðýuúdZò coùKö

Ziý iù«ûhgúkiý KêaþRòKû_ý°eûdùZöö(L) ajòÜÉiý RkûdùZ Rk ò]ôü KêfýûdùZ ZZþlYû-

ù àeêü ÊÌgòkûdùZ céM_Zòü i\ýü KêewûdùZöaýûùkû cûfýMêYûdùZ aòheiü _údìhahðûdùZ~iýûùw$LôkùfûKafäbZeõ gúkõ icê àúkZòöö

(M) a]ôedZò K�ðaòaeõ aûPõ cìKdZò ^d^c§dZòöaòKéZdZò MûZâ~Áòõ iµ\þùeûùMû$dc\þbêùZû eûR þöö

l

[94]

_eùià÷_\ - aò]û^]ûZê Zò ò_âKûe - @ûZàù^_\ú, _eùià÷_\ú I Cbd_\úö Kò«ê aòùgh-aò]û^ @ êiûùe Cbd_\ú

]ûZêeê ùKak @ûcôù^_\ ùjaû aû _eùià÷_\ ùjaû, @ûcôù^_\ú ]ûZêeê _eùià÷_\ ùjaû I _eùià÷_\ú]ûZêeê @ûcôù^_\ ùjaû ù\Lû~ûGö ~[û- Mcþ - _eùià÷_\ Kò«ê iõMcþ - @ûZàù^_\ Gaõ gûiþ -_eùià÷_\ Kò«ê @ûgûiþ - @ûZàù^_\ ö eûcûdYû\ò Mâ Úcû^uùe @agý aêýZþKâcùe _âùdûM ù\LôaûKêcòùkö ~[û- c êhýûYûõ ijùiâhê K½ò\þ ~ZZò (~ZùZ) iò¡ùdö aòùRhýZò (aòùRhýùZ) eùY K�ðcòZòùc ^ûZâ iõgdü, ^ ò\âûcþ @fbZþ (@fbZ) ògòö Giaê @ûhð ùjZê GVûùe @ûùfûPý êùjñö1ö @ ê I _eû-_ìaðK �Ké� ]ûZê _eùià÷_\ú jêGö

~[û - gògaü @^ýû þ @ êKêað«òö@dõ _ecZõ _eûKùeûZò (L�dZò)ö

2ö aò, _eò, C_ I @û C_iMð_ìaðK ecþ ]ûZêeê _eùià÷_\ jêGö~[û - Zßõ _û_û\þ aòecö_âû«ùe aûkKûü _eòec«ò (KâúW«ò)öiû]aü KêUúùe$_ò @ûec«ò (iêLc êba«ò)ö~m\�ÿü ù\a\�ÿcþ C_ecZò (C_ecdZò)ö GVûùe C_-ecþ ]ûZê YòR« C_-ecþ ]ûZêe @[ð aj^

Keê@Qòö ~m\�ÿ ù\a\�ÿKê aòeZ KeûCQòö3ö YòR« aê]þ, ~ê]þ, ^gþ, R þ, @¤d^û[ðK @]ô_ìaðK A, _î, \î, iî ]ûZêeê _eùià÷_\ jêGö

~[û - ùaû]dZò (aòKûidZò), ù~û]dZò, ^ûgdZò, R^dZò, @¤û_dZò, _âûadZò (·kdZò /_âû_dZò), \âûadZò (fû_dZò / ]ûadZò), iâûadZò (iý¦dZò / _âaûjdZò)ö4ö @ûcôù^_\fûMò C�òÁ KûeY ajòbðìZ ]ûZêMêWòK _eùià÷_\úö @Áû¤ûdúùe @ûcôù^_\ - aò]û^

_âa�ÿðK 66Uò (_â[c @¤ûd - ZéZúd_û\ - iìZâKâc 12-77) òdciìZâ _âYúZö GMêWòKùe @«MðZùjC^[ôôaû @agòÁ ]ûZêeê K�ÿéðaûPýùe _eùià÷_\ _âZýd jêGö ~[û- ò-_ìaðK aògþ]ûZê �ù^aðògü�(@.1/3/17) iìZâ @ êiûùe @ûcôù^_\ú ö cûZâ @û/_â-_ìaðK aògþ]ûZê _eùià÷_\ú ùjûA[ûGö _âùdûMùeòaògùZ ùjfûùaùk @_e_lùe @ûaògZò aû _âaògZò jêGö

@ûcôù^_\ - aò]û^

2ö ò-_ìaðK aògþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - Ziý _ûù\ K+Kü òaògùZö

[95]

3ö aò I _eû-_ìaðK Rò ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - iZýõ iaðZâ aòRdùZ ö iü @¤d^ûZþ _eûRdùZ - ùi @¤d^_âZò aòcêLö

4ö @û, @^ê, icþ I _eò-_ìaðK KâúWþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - _âû«ùe aûkKûü @ûKâúWù«,@ êKâúWù«, iõKâúWù« aûö cûZâ QûZâûü gòlKcþ @ êKâúW«ò iÚkùe ijû[ð _âKûgKeê[ôaû @ êC_iMð ùjûA ^ [ôaûeê GVûùe @ûcôù^_\ ùjûA^ûjóö icþ-_ìaðK KâúWþ ]ûZêe KìR^û[ðK_âùdûM ùjùf Zjóeê @ûcôù^_\ jêG^ûjóö ~[û - iõKâúWZò aòjMüö

5ö icþ, @a, _â I aò-_ìaðK iÚû ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - i«òÂùZ (K[ûùe ejòaû / cû òaû) -\ûeò\âýûZþ _êeêhiý aû§aRù^û aûùKý i«òÂùZö @aZòÂùZ (@UKò~òaû / @ù_lûKeòaû)- _âZòÂùZ(_âiÚû^Keòaû) - jeòü jeò\ßûeõ _âZòÂùZö aòZòÂùZ (_é[Kþ aû ÊZª @aiÚû^)ö

6ö CZþ-_ìaðK iÚû ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêG ù~ùZùaùk K�ÿðûe ùPÁû _âKûg _ûAaû ijòZ Gjû\ßûeûD¡ßðKcð aû @ûi^eê CVò_Wòaû _eò @[ð _âKûg_ûC^[ôaû ö ~[û - iü ù\giý C ÜùZ÷ý C�ÿòÂùZö (ùiù\ge C ÜZò _ûAñ C\ýc KeêQ«ò) cûZâ (K) K�ÿðûe ùPÁû ^aêSûAùf ~[û - gZcþ C�ÿòÂZòö(gùjUuû ·¦û CVòa) Gaõ (L) iÚû^ QûWò C_eKê CVòaû aêSûAùf ~[û - @ûi^ûZþ C�ÿ òÂZò _âbéZòùlZâùe @ûcôù^_\ ùjûA^ûjóö

7ö ù\a_ìRû, ùck^, còZâZû @[ðùe @[aû _[ K�ÿ ðû ùjûA[ôùf C_-_ìaðK iÚû ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - ù\a_ìRû - ùg÷aü gòacþ C_ZòÂùZ (C_ûi^û Kùe)öùck^ - Mwû ~cê ûcþ C_ZòÂùZöcòZâZû - iû]êü iû]êõ ù·÷e½ ù·÷ecþ C_ZòÂùZö iwZòKeY ùjCQò òKUa�ÿðú ùjûA còkòZ ùjaû

Gaõ còZâúKeY ùjCQò geúe Ægð aò ûc¤ a§êZß iÚû_^ fûMò òKUKê ~òaûö_[ - @dõ _ Úûü KUKcþ C_ZòÂùZ (iõù~ûM Keê@Qò)ö

8ö C_ - _ìaðK @KcðK iÚû ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - iü ùbûR^Kûùk C_ZòÂùZö @^ý[û @[ðûZþiKcðK ùjùf iÚû ]ûZêeê _eùià÷_\ jêGö ~[û - gòhýü Mêeêcþ C_ZòÂZòö

9ö icþ-_ìaðK @KcðK Mcþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - Za aûKýõ iwzùZ (iwZ @ùU)ö

10.ö @û - _ìaðK ùjß ]ûZêeê Æ¡ðû aû _âZòù~ûMòZûùe RòYòaû Azû @[ðùe @ûcôù^_\ jêGö ~[û - aúeüaúecþ @ûjßdùZö @^ý[û - cûZû _êZâcþ @ûjßdZòö

11ö ùRýûZòcðd aÉêe C\þMc aêSûC[ôaû @û-_ìaðK Kâcþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - iì~ðýü @ûKâcùZö@^ý _\û[ðe D¡ßðMc^ aêSûAùf _eùià÷_\ jêG - ~[û - _ûKgûkûdûü ]ìcü @ûKâûcZò (ùeûùhANeê]ì@ûñ CVêQò)

12ö aòaû\ @[ðùe (iû]ûeYZü) aò-_ìaðK a\þ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - ùlùZâ aòa\ù« KéhKûüö

[96]

13ö C_i¸ûhû aû cùÂaû Gaõ C_cªY aû ·Uìqò @[ðùe _âûdgü C_-_ìaðK a\þ ]ûZêeê @ûcôù^_\jêGö ~[û - KcðKûeû þ C_a\ùZö \ûZûecþ C_a\ùZö

14ö bûi^ (aòPlYZû _â\gð ), mû^ I ~ ô @[ðùe a\þ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - gûùÈ a\ùZ(gûÈmû^ùe icê{ßk)ö MYòùZ a\ùZ (MYòZ RûY«ò)ö ùlùZâ a\ùZ (ùlZùe _eògâc KeêQò)ö

15ö icþ + _â - _ìaðK a\þ ]ûZêeê c êhýcûû \ßûeû icìùjûyûeY @[ðùe @ûcôù^_\ jêGö ~[û -iµâa\ù« aâûjàYûü (aâûjàYcûù^ GKZâ CyûeY KeêQ«ò)ö @^ý[û - �géMûkûü iµâa\«ò� ùlZâùe_eùià÷_\ jêGö

16ö aû\û êaû\ aû cZûù ÷Ký @[ðùe aò + _â - _ìaðK a\þ ]ûZêeê @ûcôù^_\ aòKÌùe ùjûA[ûGö~[û- aò_âa\ù« ùa÷\ýûüö aò_âa\«ò ùa÷\ýûü (Wûqecûù^ bò Ü bò Ü cZ ù\CQ«ò)ö

17ö C\þ-_ìaðK iKcðK Peþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - iü òdccþ CyeùZ (ùi òdcKê fõN^ KeêQò)öcûZâ - aû¿cþ CyeZòö GVûùe @KcðK Peþ ]ûZêö

18ö icþ-_ìaðK Peþ ]ûZê ZéZúdû aòbqý« _\~êq ùjûA[ôùf @ûcôù^_\ú jêGö ~[û - ] ò ü ùaýûc~ûù^îoeù«ö cûZâ, _lû«ùe céMûü aù^ ioe«ò AZýû\ò jêGö

19ö elY aû _ûk^ bò Ü @^ý @[ðKê aêSûC[ôaû bêRþ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - iaðKûeü ù\gõ bê qò(_ûkdZò)ö aûkKü I\^õ bêuþùZö aé¡ü \êüLgZû ò bêuþùZö _â[c C\ûjeYùe bêRþ ]ûZê _eùià÷_\úGaõ @^ý \êAUòùe @ûcôù^_\úö

20ö @û-_ìaðK \û ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - _â\ú_ü ùiÜjcþ (ùZ÷kõ NéZõ aû) @û\ù�ÿö cûZâ cêLaòÉûe aû ZZþ i\ég @[ð aêSûAùf

_eùià÷_\ jêGö ~[û - gßû cêLõ aýû\\ûZò (KêKêeUò cêL ùcfû KeêQò)ö ^\ú Kìkõ aýû\\ûZò (^\úa^ýûa§ùe NûA iéÁòKùe)ö21ö CKôY×û_ìaðK iàeY bò Ü @[ðùe icþ + mû ]ûZêeê Gaõ _âZò + mû ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö ~[û - gûÈõ

iõRû^úùZ (gûÈKê bfKeò RûùY)ö gZõ _âZòRû^úùZ (ùi gZcê\âû ÊúKûe Kùf)ö _lû«ùe -cûZêü iõRû^ûZò (cûZûuê SêeêQò)ö C_iMðaòjú^ mû ]ûZêeê aòKÌùe @ûcôù^_\ jêGö ~[û - Rû^ûZòöRû^úùZö

22ö Ké ]ûZê Cbd_\úö cûZâ bò Ü bò Ü @[ðùe bò Ü bò Ü C_iMð ù~ûMùe Gjû @ûcôù^_\ú ùjûA[ûGö]ûZê @[ð @ûcôù^_\úeì_ C\ûjeYe @[ð

(K) CZþ+Ké lZòKeòaû CZþKêeêùZ Mûkò/cò[ýû @bòù~ûM \ßûeû @ûNûZ ù\aûCZþ+@û+Ké lZòKeòaû C\ûKêeêùZ Mûkò/cò[ýû @bòù~ûM \ßûeû @ûNûZ ù\aû

(L) C_+Ké ùiaû C_KêeêùZ ùiaû/C_ûi^û KeêQòö(M) _â+Ké @ûaé�ÿò _âKêeêùZ @ûaé�ÿò KeêQòö(N) @]ô+Ké @]ôKûe/lcû @]ôKêeêùZ @]ôKûe/lcû KeêQòö

[97]

23ö cò[ýû-_ìaðK YòR« Ké ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - _\õ cò[ýû KûedùZ (_\e CyûeY ZîUò~êq)ö

24ö iKcðK YòR« ]ûZêeê KcðK�ÿðeò _âùdûMùe CZþKY×û_ìaðK iáZò bò Ü @[ðùe @ûcôù^_\ jêGö ~[û -bqûü baõ _gý«ò - bùaû bqû þ \gðdùZ (ba bqcû^uê \gð ù\CQ«ò)öC_iòo«ò jÉò õ jÉò_Kûü (cûjê«) - C_ùiPdùZ jÉú Êdùca (jÉú òRKê iòq KeûCQò)ö

25ö i^« mû, gî, iá I \égþ ]ûZêeê @ûcôù^_\ jêGö~[û - ]cðõ RòmûiùZ (]cð RûYòaûKê Azû Kùe)ö cûZâ @ ê-_ìaðK mû ]ûZêeê i Ü« ùjùf aò

@ûcôù^_\ ùja ^ûjóö ~[û-]cðcþ @ êRòmûiZòö Mêeêõ gêgïhùZ (Mêeêu ùiaû fûMò c^ KeêQ«ò)ö^Áõ iêià éhðùZ (aòfê aÉêe iàeY fûMò Azû Kùe)ö cûõ \ò\élùZ (ùcûùZ ù\LôaûKê Azû KeêQò)ö

@býûi1ö @ù]ûfòLôZû^ûõ aûKýû^ûõ iõùgû]^õ KêeêZö

(K) C_aù^ _lòYü iõKâúWù«ö(L) iü gZï þ _eûRdùZö(M) K�ÿðaýcþ @icû_ý ^ aòecÊö(N) iìù~ðýû\dûZþ _âûKþ g~ýûdûü iü C�ÿòÂùZö(O) _V^ûd a§êü a§êcþ @ûjßdùZö(P) ~êhàûKõ ~êqdü ^ iõMz«òö(Q) Kòd«ü bûeZúdûü _û½û�ÿýû þ @ êKêaðùZö(R) @ Üõ bê qò cû^aüö(S) iû]êü iû]ê û ij iwzZòö(T) aò¾êcê_ZòÂZò ùa÷¾aüö(U) gâúKé¾ü ·YìecûjßdZò ~ê¡û[ðcþö(V) eûRû _âRûbýü ]^cû\\ûZòö

2ö aûKýû ò ePdòZßû @[ðùb\õ \gðdZö@ûjßdZò - @ûjßdùZ, CyeZò - CyeùZ,C�ÿòÂZò - C�ÿ òÂùZ, bê qò - bêuþùZ,@ûKâûcZò - @ûKâcùZ, aòa\«ò - aòa\ù«,@ êKâúW«ò - @ êKâúWù«, iõMzùZ - iõMzZò ö

l

[98]

aûPÿý - _âKeYòcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flý Ke:

1. aûkKü aò\ýûkdõ MzZòö2. aûkùK^ aò\ýûkdü McýùZö3. gògêü KâúWÿZòö4. gògê û KâúWýùZö1c aûKýùe �aûkKUò aò\ýûkdKê ~ûCQò� Gaõ 2d aûKýùe �aûkK\ßûeû aò\ýûkd ~òaû ùjCQò�

- Gjò_eò _âûd icû^ K[û Kêjû~ûAQòö @[ðûZþ 1c aûKýe @[ð ~ûjû 2d aûKýe @[ð Zûjû @ùUö ùijò_eò3d aûKýùe �_òfûUò ùLkêQò� I 4[ð aûKýùe _òfû\ßûeû ùLk ùjCQòö Gjû c¤ icû^ @[ðKê _âKûg Keê@QòöùKak K[^ bwú aû _âKûg eúZòùe _eòa�ÿ ð ùjûAQòö

Gjò_eò bò Ü bò Ü K[^ bwú aû _âKûg ùg÷kúKê �aûPÿý�1 Kêjû~ûGö K�ÿðû, Kcð I Kâòdû aûKýe cêLý(_â]û^) @w @U«òö aýajûe ùb\ùe ùKCñ aûKýùe K�ÿðû _â]û^ aû Cq jêG Z ùKCñVò Kcð Cq jêG GaõùKCñVò Kâòdû aû bûaö

C_eò fòLôZ 1c I 3d aûKýùe K�ÿ ðû _â]û^ aû Cq ùjûA[ôaûeê Zûjû �K�ÿ éðaûPÿý� 2d aûKýùeKcð Cq ùjûA[ôaûeê Zûjû �Kcð aûPý� I 4[ð aûKýùe Kâòdû aû bûa Cq [ôaûeê Zûjû �bûaaûPÿý� @ùUöùZYê �aûPÿý� iû]ûeYZü Zò ò _âKûeö ~[û- (K) K�ÿéðaûPÿý, (L) KcðaûPÿý I (M) bûaaûPÿýö

(K) K�ÿðéaûPÿý2

òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flý Ke:1. ù\a\�ÿü Mâûcõ MzZòö2. Zßõ _ûVõ _Viòö3. @jõ jiûcòöC_~êýðq aûKýZâdùe ù\a\�ÿ, Zßcþ Gaõ @jcþ K�ÿ éð_\ @U«òö aûKýùe Gjò _\MêWòK _â]û^ aû

Cq ùjûA[ôaûeê ùiMêWòK _â[cû aòbqòùe _âùdûM ùjûAQ«òö C_~êðýq aûKýMêWÿòK K�ÿéðaûPÿýùe @Q«òö 1cI 2d aûKýùe Kcð_\ �Mâûc� I �_ûV� @ êq ùjûA[ôaûeê ùiVûùe \ßòZúdû aòbqòe _âùdûM ùjûAQòöicÉ aûKýùe Kâòdû_\ K�ÿéð_\ @ êiûùe _êeêh I aP^Kê MâjY KeòQòö

1. iõÄéZ aýûKeYùe �aûPÿý� g±e @[ð �_â]û^� aû �Cq� ùjûA[ûGö2. �flYõ K�ÿéðaûPÿýiý K�ÿ ðeò _â[cû bùaZþö

\ßòZúdû«õ bùaZþ Kcð K�ÿâð]ú^õ Kâòdû_\cþöö�

[99]

(L) KcðaûPÿý2

4. ù\a\ù�ÿ^ Mâûcü McýùZö5. cdû Zßõ K[ýùiö6. Zßdû @jõ \éùgýöC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe Kcð _â]û^ aû Cq ùjûA[ôaûeê GMêWÿòK KcðaûPÿýö G[ôùe K�ÿ ðû ù\a\ù�ÿ^,

cdû I Zßdû @_â]û^ aû @ êqö ùZYê GMêWÿòK ZéZúdû aòbqòùe I Kcð_\ Mâûcü, Zßcþ Gaõ @jcþ Cq ùjûA_â[cû aòbqòùe ejòQ«òö KcðaûPÿýùe Kcðe _âû]û^ý ejê[ôaû ùjZê Kâòdû_\MêWÿòK KcðKê @ êieY KeòQ«òöKcðaûPýùe Kâòdû_\ MV^ _ûAñ cìk ]ûZêùe �~� _âZýd ù~ûMùjûA, Zûjûe �ùiaþ� ]ûZê _eò@ûcôù^_\úùe eì_ jêGö 4[ð aûKýùe Kcð_\ �Mâûcü� _â[c _êeêh [ôaûeê Kâòdû_\ _â[c_êeêhùeejò@Qòö ùijò_eò 5c I 6Â aûKýùe Kcð_\ �Zßcþ� I �@jcþ� ùjûA[ôaûeê Kâòdû_\e _âùdûM ~[ûKâùcc¤c_êeêh I C�ÿc_êeêhùe ùjûA@Qòö

(M) bûaaûPÿý3

òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flýKe:7. gògê û Kâ¦ýùZö8. Zßdû jiýùZö9. @iàûbòü iÚúdùZöC_~êðýq aûKýMêWÿòKùe Kcð ^ûjóö K�ÿéð_\e _âû]û^ý ^ [ôaûeê ùiMêWÿòK @ êq K�ÿðû bûùa ZéZúdû

aòbqòùe _âùdûM ùjûAQ«òö ùZYê aûKýMêWÿòKùe Kâòdû aû bûae _âû]û^ý [ôaûeê, GMêWÿòK bûaaûPýöbûaaûPýe Kâòdû_\ KcðaûPý_eò MVòZ ùjûA iað\û _â[c_êeêh GKaP^ùe _âùdûM ùjûA[ûGö KcðaûPýGaõ bûaaûPýùe Kâòdû - iaê fKûeùe @ûcôù^_\ú (ùiaþ ]ûZê_eò) jêG Gaõ fUþ, aò]ôfòOþ, ùfûUþ I fOþGjò ·eò_âKûee fKûeùe ]ûZê _ùe �~� _âZýd ù~ûM jêGö4 iKcðK ]ûZêe K�ÿéðaûPý I KcðaûPýùe Gaõ@KcðK ]ûZêe K�ÿéðaûPý I bûaaûPýùe _âùdûM ù\Lû~ûGö

2ö �_âùdûùM KcðaûPÿýiý ZéZúdû K�ÿéðKûeùKö_â[cû«õ bùaZþ Kcð Kcðû]ú^õ Kâòdû_\cþöö�

3ö �bûaaûùPÿý Kcðûbûaü ZéZúdû K�ÿéðKûeùKö_â[c_êeêhùi÷ýKaP^û«õ Kâòdû_\cþöö�

4ö �bûùa KcðYò aûùPÿý Pÿ i\û iýû\ûcôù^_\cþöfWû\òhê PZêùhßða ~KûeiýûMùcû bùaZþöö�

[100]

~[û: iKcðK:K�ÿéðaûPÿý - gòhýü ùa\õ _VZòöKcðaûPÿý - gòùhýY ùa\ü _VýùZö

@KcðK:K�ÿéðaûPÿý - @jõ ZòÂûcòöbûaaûPÿý - cdû iÚúdùZö

G[ôeê RYûMfû :-K�ÿ é ðaûPÿýùe: KcðaûPÿýùe: bûaaûPÿýùe:1. K�ÿðû _â]û^ aû Cq ùjûA 1. K�ÿðû @_â]û^ aû @ êq 1.K�ÿðû @_â]û^ aû @ êq _â[cû aòbqòùe eùjö ùjûA ZéZúdû aòbqòùe eùjö ùjûA ZéZúdû aòbqòùe eùjö

2. Kcð @_â]û^ aû @ êq, 2. Kcð _â]û^ aû Cq ö ùZYê 2. Kcð ^ [ûGö ùZYê \ßòZúdû aòbqòùe eùjö Zûjû _â[cû aòbqòùe ùKak @KcðK ]ûZêe _âùdûM

_âùdûM jêGö ùjûA[ûGö

3. Kâòdû_\ K�ÿðûe @]ú^ @[ðûZþ 3. Kâòdû_\ Kcðe @]ú^ @[ðûZþ 4. Kâòdû_\ iað\û @ûcôù^_\ú K�ÿðû ù~Cñ _êeêh I aPÿ ùe Kâòdû @ûcôù^_\ú ùjûA Kcðe ùjûA _â[c _êeêh [ûG, Kâòdû ùijò @ êiûùe _êeêh I aP^ @ êiûùe GKaP^ùe _âùdûM jêGö ùjûA[ûGö _âùdûM ùjûA[ûGö

_ea�ÿðú _~ðýûdùe @ûùc Kcð I bûa aûPýùe ]ûZêeì_ I aûPý _eòa�ÿð _âiwùe @ûùfûP^ûKeòaûö

@býûi1ö òcÜfòLôZaûùKýhê K�ÿéðaûPýû ò, KcðaûPýû ò bûaaûPýû ò Pÿ _é[Kþ _é[Kþ fòLZö

(K) Mêeêü cûYaKõ a\Zòö(L) aûkùK^ _âû«ùe ]ûaýùZö(M) ùlZâ_Zòü géMûkõ _gýZòö(N) aò\ßû þ iùa÷ðü _ìRýùZö(O) iùað iõÄéZõ _V«òö(P) ùZ÷ü C\ýûù^ bâcýùZö

[101]

(Q) BgßùeY iùað \égýù«ö

(R) iùað ba«ê iêLô üö

(S) cdìùe÷ü @û^ù¦^ éZýùZö

(T) cdû Rkõ _údùZö

2ö òcÜfòLôZaûùKýhê K�ÿéð_\õ _eòa�ÿðý gì ýiÚû^õ _ìedZ ö ~[û -

(K) @jõ P¦âõ _gýûcòö cdû P¦âü \égýùZö

(L) iùað Bgßeõ _ìRd«òö Bgßeü _ìRýùZö

(M) @jõ Kû~ðýõ Kùeûcòö Kû~ðýõ KâòdùZö

(N) _êZâü R^Kõ ùiaùZö R^Kü ùiaýùZö

(O) QûZâûü aò\ýûkùd KâúW«òö aò\ýûkùd KâúWýùZö

(P) gßû _âû«ùe ]ûaZòö _âû«ùe ]ûaýùZö

(Q) gòlKü QûZâû þ _ézZòö QûZâûü _ézýù«ö

3ö òcÜfòLôZ - aûùKýhê Kcð_\õ _eòa�ÿ ðý gì ýiÚû^_ìeYõ KêeêZö ~[û-

(K) QûZâü aò\ýûkdõ MzZòö QûùZâY aò\ýûkdü McýùZö

(L) Mêeaü QûZâû þ C_\òg«òö Mêeêbòü C_\ògýù«ö

(M) @ûaûõ Mâûcõ Mzûaüö @ûaûbýûõ McýùZö

(N) ùZ÷û Kû~ðýõ KêeêZüö Zûbýûõ KâòdùZö

(O) aûkü _êÉKõ _VZòö aûùk^ _VýùZö

(Pÿ) gògêü P¦âõ _gýZòö gògê û \égýùZö

4ö òcÜfòLôùZhê aûùKýhê Kâòdû_\û ò fòLôZßû gì ýiÚû^õ _ìedZö ~[û-

(K) Bgßeü ùfûKû þ _gýZòö BgßùeY ùfûKûü \égýù«ö

(L) @jõ _ûVû þ _Vûcòö cdû _ûVûü ö

(M) aûkòKûü ZZâ KâúW«òö aûkòKûbòü ZZâ ö

(N) QûZâûü cûùMð Mz«òö QûùZ÷âü cûùMð ö

(O) iúZû `kû ò Lû\Zòö iúZdû `kû ò ö

(P) iü ùfLõ fòLZòö ùZ^ ùfLü ö

[102]

5ö a§^úc¤ûZþ C_~êq Kâòdû_\û ò aýajéZý eûciý \ò P~ðýûõ mûZêõ gì ýiÚû^_ìeYõ KâòdZûcþö_âûZü aýûdûcü -----öZ\^«eõ \êMþ]õ ----ö_ûVü ---------ö

eûùcY \gaû\ù^ aò\ýûkdü -----öc¤ûùjÜ i«êkòZûjûeü -------öPZêaûð\ù^ Méjõ --------ö\ìe\gðù^ ^ûUKõ ^ ------ö

(_VýùZ, Lû\ýùZ, \égýùZ, _údùZ, KâòdùZ, McýùZ, _âZýûa�ÿðýùZ)

Kcð I bûaaûPýùe ]ûZêeì_

Kcð aû bûa Cq ùjùf ]ûZê ùKak @ûcôù^_\ú jêGö fUþ, ùfûUþ, aò]ôfòOþ Gaõ fOþfKûeùe ]ûZêI _âZýd c¤ùe ~Kþ (~) @ûMc jêGö cûZâ féUþ fKûeùe �~� @ûMc jêG ^ûjóö ]ûZê_ùe �~� e @ûMcùjùf ùKùZK ]ûZêeì_ùe òcÜfòLôZ ùa÷gòÁý ù\Lû~ûGö ~[û-(1) \û, ]û, cû, iÚû, ùM÷ (Mû), jû I _û (_û^û[ð) ]ûZêe @ûKûe iÚû^ùe �B� Kûe jêGö ~[û-

\û - \údùZö cû - cúdùZö ùM÷ - MúdùZö]û - ]údùZö iÚû - iÚúdùZö _û - _údùZ AZýû\òöcûZâ Cq ]ûZêcûû aýZúZ iû]ûeYZü @ûKûeû« ]ûZêcûûe �@û�Kûee _eòa�ÿð jêG ^ûjóö

~[û:- _û (elû[ð) - _ûdùZ, ~û- ~ûdùZ I aû - aûdùZ AZýû\òö(2) ]ûZêùghùe [ôaû jâÊÊe \úNð jêGö ~[û - gî - gïdùZ, Rò - RúdùZ, Pò - PúdùZ, Éê - ÉìdùZ

AZýû\òö(3) ]ûZê ùghùe [ôaû �E� iÚû^ùe �eò� jêGö ~[û -

jé - jâòdùZ, Ké - KâòdùZ, cé - câòdùZ, ié - iâòdùZ AZýû\òöcûZâ òcÜfòLôZ ]ûZêcûûe �E� iÚû^ùe �@eþ� jêGö ~[û -F - @~ðýùZ, iá - ià~ðýùZ, RûMé - RûM~ðýùZ AZýû\òö

(4) ]ûZêùghùe [ôaû �F� iÚû^ùe �Beþ� jêGö ~[û -Zé - Zú~ðýùZ, Ké - Kú~ðýùZ, Éé - Éú~ðýùZ AZýû\ò ö cûZâ _é ]ûZêe �E� iÚû^ùe �Deþ� jêGö ~[û :-

_é - _ì~ðýùZö(5) ]ûZêe C_]ûiÚòZ � þ�Kûee ùfû_ jêGö ~[û:- c Ú þ - c[ýùZ, a§þ - a¤ùZ, \ þgþ - \gýùZ, b þR

- bRýùZ I bâ gþ - bâgýùZ AZýû\òö

é é é é

[103]

(6) a\þ, aPþ, aiþ, ajþ, a_þ I Ê_þ _âbéZò ]ûZêe �aþ� iÚû^ùe �C� jêGö ~[û -aPþ - CPýùZ, a\þ - C\ýùZ, aiþ - ChýùZ, a_þ - C_ýùZ, Ê_þ - iê_ýùZ AZýû\òö

(7) ~Rþ ]ûZêe �~þ� iÚû^ùe A jêGö ~[û - ~Rþ - ARýùZö(8) YòR« ]ûZêe YòPþ (A) ùfû_ jêGö ~[û - iÚû_ò - iÚû_ýùZ, Kûeò - Kû~ðýùZ, bûaò - bûaýùZ, \gòð-

\gðýùZ AZýû\òö(9) iû]ûeY òdce ajòbìðZ ]ûZêMêWòK ~[û - gú - g~ýùZ, Mâjþ - MéjýùZ, _âzþ - _ézýùZ, aý]þ -

aò¤ùZ, ùjß-jìdùZ, gûiþ - gòhýùZ, L þ - L^ýùZ aû LûdùZö(10)ùKùZK _âPkòZ ]ûZêe Kcð I bûaaûPýùe fUþ, aò]ôfòOþ, ùfûUþ, fOþ, féUþ fKûeùe _â[c _êeêh

GKaP^ùe ò¿ Ü Kâòdû_\ òcÜùe _â\�ÿ ùjfûöbì I @iþ : bìdùZ, bìùdZ, bìdZûcþ, @bìdZ, baòhýùZöMcþ : McýùZ, MùcýZ, McýZûcþ, @McýZ, MõiýùZöjiþ : jiýùZ, jùiýZ, jiýZûcþ, @jiýZ, jiòhýùZöfbþ : fbýùZ, fùbýZ, fbýZûcþ, @fbýZ, f_þiýùZöK[þ : K[ýùZ, Kù[ýZ, K[ýZûcþ, @K[ýZ, K[dòhýùZö_â+^cþ : _âYcýùZ, _âYùcýZ, _âYcýZûcþ, _âûYcýZ, _âYiýùZö\û : \údùZ, \úùdZ, \údZûcþ, @\údZ, \ûiýùZö_û(_ûù^) : _údùZ, _úùdZ, _údZûcþ, @_údZ, _ûiýùZöiÚû : iÚúdùZ, iÚúùdZ, iÚúdZûcþ, @iÚúdZ, iÚûiýùZö_û(_ûkù^) : _ûdùZ, _ûùdZ, _ûdZûcþ, @_ûdZ, _ûiýùZöKé : KâòdùZ, KâòùdZ, KâòdZûcþ, @KâòdZ, KeòhýùZö^ú : ^údùZ, ^úùdZ, ^údZûcþ, @^údZ, ù^hýùZöZýRþ : ZýRýùZ, ZýùRýZ, ZýRýZûcþ, @ZýRýZ, ZýlýùZö_Vþ : _VýùZ, _ùVýZ, _VýZûcþ, @_VýZ, _VòhýùZöcé : câòdùZ, câòùdZ, câòdZûcþ, @câòdZ, ceòhýùZöùiaþ : ùiaýùZ, ùiùaýZ, ùiaýZûcþ, @ùiaýZ, ùiaòhýùZö_Zþ : _ZýùZ, _ùZýZ, _ZýZûcþ, @_ZýZ, _ZòhýùZö~ûPþ : ~ûPýùZ, ~ûùPýZ, ~ûPýZûcþ, @~ûPýZ, ~ûPòhýùZöaiþ : ChýùZ, CùhýZ, ChýZûcþ, JhýZ, aiôýùZöÊ_þ : iê_ýùZ, iêù_ýZ, iê_ýZûcþ, @iê_ýZ, Ê_þiýùZö

[104]

\^gþ : \gýùZ, \ùgýZ, \gýZûcþ, @\gýZ, \OþlýùZöÉê : ÉìdùZ, ÉìùdZ, ÉìdZûcþ, @ÉìdZ, ùÉûhýùZögî : gìâdùZ, gïùdZ, gïdZûcþ, @gâìdZ, ùgâûhýùZöùM÷ : MúdùZ, MúùdZ, MúdZûcþ, @MúdZ, MûiýùZöiá : ià~ðýùZ, iàù~ðýZ, ià~ðýZûcþ, @ià~ðýZ, iàeòhýùZöaï : CPýùZ, CùPýZ, CPýZûcþ, JPýZ, alýùZöa\þ : C\ýùZ, Cù\ýZ, C\ýZûcþ, J\ýZ, a\òhýùZögú : g~ýùZ, gù~ýZ, g~ýZûcþ, @g~ýZ, gdòhýùZöRò : RúdùZ, RúùdZ, RúdZûcþ, @RúdZ, ùRhýùZöMâjþ : MéjýùZ, MéùjýZ, MéjýZûcþ, @MéjýZ, MâjúhýùZö_âzþ : _ézýùZ, _éùzýZ, _ézýZûcþ, @_ézýZ, _âlýùZögûiþ : gòhýùZ, gòùhýZ, gòhýZûcþ, @gòhýZ, gûiòhýùZöfòLþ : fòLýùZ, fòùLýZ, fòLýZûcþ, @fòLýZ, ùfLôhýùZö^cþ : ^cýùZ, ^ùcýZ, ^cýZûcþ, @^cýZ, ^õiýùZö\égþ : \égýùZ, \éùgýZ, \égýZûcþ, @\égýZ, \âlýùZö@ûiþ : @ûiýùZ, @ûùiýZ, @ûiýZûcþ, @ûiýZ, @ûiòhýùZöLû\þ : Lû\ýùZ, Lûù\ýZ, Lû\ýZûcþ, @Lû\ýZ, Lû\òhýùZöbêRþ : bêRýùZ, bêùRýZ, bêRýZûcþ, @bêRýZ, ùbûlýùZö~û : ~ûdùZ, ~ûùdZ, ~ûdZûcþ, @~ûdZ, ~ûiýùZö~ê]þ : ~ê¤ùZ, ~êù¤Z, ~ê¤Zûcþ, @~ê¤Z, ù~ûiôýùZöeê\þ : eê\ýùZ, eêù\ýZ, eê\ýZûcþ, @eê\ýZ, ùeû\òhýùZömû : mûdùZ, mûùdZ, mûdZûcþ, @mûdZ, mûiýùZö

@býûi1ö a§^úc¤ûZþ ~[û[ð_\õ òeì_ý gì ýiÚû^õ _ìedZö

~[û - aò\ýûjú^ûü ^ ùgûbù« öaò\ýûjúù ÷ü ^ gêbýùZö (gêbýùZ / ùgûbýùZ)

(i) QûZâü QûZâûaûùi ZòÂZòöQûùZâY QûZâûaûùi ö (iÚûdùZ / iÚúdùZ)

[105]

(ii) ù]^aü _âû«ùe bâc«òöù] êbòü _âû«ùe ö (bâûcýùZ / bâcýùZ)

(iii) gòlKü QûZâõ _ézZòögòlùKY QûZâü ö (_âzýùZ / _ézýùZ)

(iv) gògêü jiZòögògê û ö (jiýùZ / jûiýùZ)

(v) _òZû _êZâõ _ûZòö_òZâû _êZâü ö (_údùZ / _ûdùZ)

(iv) bqü iõiûeõ ZeZòöbùq^ iõiûeü ö (Z~ðýùZ / Zú~ðýùZ)

2ö @Zâ \ßùdûü còZâùdûü aû�ÿðûkû_ü \�ÿüö _âKûgü _âgÜû^þ KùeûZò, gZû±ú C�ÿeûYò \\ûZòöC\ûjeYc êiéZý gZû±ýûü C�ÿeûYò KcðaûùPý fòLZö~[û:-

_âKûgü- gZû±ò! Zßõ Kòõ _âûZü PZêaðû\ù^ C�ÿòÂiò?gZû±ú - @ûcþ, cdû _âûZü PZêaðû\ù^ CZþ[údùZö_âKûgü - Kòõ Zßõ _âûZeêZþ[ûd bâciò, KâúWiò _Viò Pÿ?gZû±ú - @ûcþ, cdû _âûZeêZþ[ûd Pÿö_âKûgü - Kòõ Za @MâRü @bò dõ KùeûZò?gZû±ú - ^jò, cc ö

_âKûgü - Za _òZûcjü aûUòKûõ iòoZò Kòcþ?gZû±ú - @ûcþ, cc ö_âKûgü - Za @ êRü K[ûõ a\Zò Kòcê?gZû±ú - @ûcþ, cc ö_âKûgü - @Zâ cgKûü \g«ò Kòcê?gZû±ú - @ûcþ, @Zâ ö

[106]

aûPÿý _eòa�ÿðiKcðK K�ÿéðaûPÿýKê KcðaûPýùe I @KcðK K�ÿéðaûPÿýKê bûaaûPÿýùe Gaõ Kcð I bûaaûPÿýKê K�ÿéðaûPÿýùe

_eòa�ÿð Kê aûPÿý_eòa�ÿð aû aûPÿýû«e Kêjû~ûGö aûPý_eòa�ÿð Kfûùaùk aòùghY ijòZ K�ÿðû I KcðeGaõ icû_òKû Kâòdûe _eòa�ÿ ð ùjûA[ûGö @icû_òKû Kâòdû, Zûjûe Kcð Gaõ @^ý ùKøYiò KûeK aû aòbqòe_eòa�ÿð Keû~ûG ^ûjóö1

(K) ZòO« Kâòdûe aûPÿý_eòa�ÿð(iKcðK) K�ÿ é ðaûPÿý: KcðaûPÿý1. eûcü a^õ MzZòö eûùcY a^õ McýùZö2. eûRû aâûjàYûd ]^õ \\ûZòö eûmû aâûjàYûd ]^õ \údùZö3. aûêü aélûZþ `kõ Lû\Zòö aû^ùeY aélûZþ `kõ Lû\ýùZö4. Zßõ cdû ij Mâûcõ Mziòö Zßdû cdû ij Mâûcü McýùZö(@KcðK) K�ÿéðaûPÿý bûaaûPÿý1. aûkKü gúNâõ ]ûaZòö aûkùK^ gúNâõ ]ûaýùZö2. aélûZþ _ZâûYò _Z«òö aélûZþ _ùZ÷âü _ZýùZö3. Zßcþ @Zâ KâúWiòö Zßdû @Zâ KâúWýùZö4. gßû _âû«ùe bâcZòö gê û _âû«ùe bâcýùZö

cùêL : ùKùZK ]ûZê òZý @KcðK @[ðûZþ ùicûûe Kcð iû]ûeYZü ^ [ûGö Kò«ê @^ýùKùZKiKcðK ]ûZêKê aûKýùe @KcðK bkò _âùdûM Keû~ûGö

~[û - ( òZý @KcðK) 1. aûkKü Kâ¦Zò 2. gògaü ji«òö

@[ðûZþ Kâ¦þ I jiþ ]ûZê òZý @KcðK, Gcûù^ Kcð ò@«ò ûjóö Kò«ê, ùKùZK iKcðK ]ûZê Kcð ùÂaýajéZ ùjùf ZûKê iKcðK ]ûZêe @KcðK _âùdûM Kêjû~ûGö ~[û -

(1) eûcü Lû\Zòö (2) @jõ fòLûcòöGVûùe Lû\þ I fòLþ ]ûZêe @KcðK bûùa _âùdûM Keû~ûAQò ~\òI �@ Ücþ� I �_Zâcþ� AZýû\ò Kcð_\

GVûùe aýajûe Keû~ûA_ûùeö

1ö �K�ÿ éð-Kcð-Kâòdûù½÷a K�ÿéð-Kcð-aòùghYcþöaûPýû«eõ K�ÿêðcòzêùeZû ò _eòa�ÿ ðùdZþöö�

[107]

\ßòKcðK Kâòdûe aûPÿý _eòa�ÿðùKùZK iKcðK ]ûZêe \êAUò Kcð [ûGö ZûKê \ßòKcðK ]ûZê Kêjû~ûGö \ßòKcðK ]ûZêMêWÿòK \êjû\ò1 I

^ýû\ò2 Gjò_eò \êAUò MYùe ejòQ«òö Gjò \êAUò Kcð c¤eê ùMûUòG cêLý Kcð I @^ýUò ùMøY Kcðö cêLýI ùMøY Kcðe òeì_Y K�ÿðûe @búÁ \éÁòeê aò·e Keû~ûGö ~[û - ùMû_ûkü Mûõ \êMÛõ ù\ûMþ]ôö

Gjò aûKýùe �\êMÛ� jó K�ÿ ðûe B_þiòZö GYê �\êMÛ� cêLý Kcðö iû]ûeYZü aûPýû«eùaùk ^ýû\òMYúd ·eòùMûUò ]ûZêe cêLýKcð KcðaûPýùe Cq ùjûA _â[cûaòbqòùe _âùdûM ùjûA[ûGö GZ\þaýZúZ icÉ \êjû\ò \ßòKcðK ]ûZêcû^ue ùMøY aû @_â]û^ Kcð Cq ùjûA _â[cûaòbqòùe _âùdûMjêG Gaõ Kâòdû Z\ êiûeú ùjûA[ûGö3

(K) \êjû\ò -K�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý

1. ùMû_ûkü Mûõ \êMþ]õ ù\ûMþ]ô - ùMû_ûùk^ ùMøü \êMþ]õ \êjýùZö2. Mêeêü gòhýõ _âgÜõ _ézZò - MêeêYû gòhýü _âgÜõ _ézýùZö(L) ^ýû\ò1. KéhKü QûMõ Mâûcõ ^dZò - KéhùKY QûMü Mâûcõ ^údùZö2. _âbêü béZýõ Méjõ KhðZò - _âbêYû béZýü Méjõ KéhýùZö

@býûi1ö òcÜfòLôZaûKýû ò KcðaûùPÿý _eòa�ÿ ðdZö

~[û -K�ÿé ðaûùPý KcðaûùPý iü aýûNâõ _gýZòö ùZ^ aýûNâü \égýùZö(K) GKü Pÿ¦âü Zùcû j«òö(L) @jõ _òZeõ aù¦ö(M) iúZû MúZõ MûdZòö(N) eùcgü Mâûccþ @MzZþö(O) ùi÷ òKûü ù\gõ el«òö(Pÿ) QûZâü _ûVõ _ùVZþö

1ö \êjû\ò - \êjþ, ~ûPþ, _Pþ, \�þ, eê]þ, _âzþ, Pò, aï, gûiþ, Rò, c Ú þ I cêhþö2ö ^ýû\ò - ^ú, jé, Kéhþ I ajþö3ö �ùMøùY KcðYò \êjýûù\ü _â]ûù^ ^újéKéhþajûcþö

aòbqòü _â[cû ùmdû \ßòZúdû iýû�ÿ\^ýZüöö�

[108]

2ö òcÜfòLôZû ò aûKýû ò bûaaûùPÿý _eòa�ÿ ðdZöK�ÿé ðaûPÿýcþ bûaaûPÿýcþ~[û :- aûkKûü ji«òö aûkùK÷ü jiýùZö(K) aélûZþ `kû ò _Z«òö(L) gògêü bégõ Kâ¦Zòö(M) é_ü gZîõ j«òö(N) @kiü \òaùi ùgùZö(O) fZû gúNâõ a¡ðùZö(P) iòõjü aù^ MRðZòö(Q) QûZâûü QûZâûaûùi ZòÂ«òö

(L) Ké\« Kâòdûe aûPÿý_eòa�ÿð�ZòO«� Kâòdûe ù~_eò K�ÿéðaûPÿý, KcðaûPý I bûaaûPÿýùe _âùdûM @Qò, Ké\« Kâòdûe c¤ ùijò_eò

bò Ü bò Ü aûPÿýùe _âùdûM ù\Lû~ûGö KûeY òÂû (q I qaZê) Gaõ KéZý (Zaý, @^úd, ~Zþ, YýZþ IKý_þ) _âZýd ò¿ Ü _\MêWÿòK aûKýùe icû_òKû Kâòdûeìù_ aýajéZ jê@«òö

òcÜfòLôZ aûKýMêWòKê flý Ke:K�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý(i) iü aò\ýûkdõ MZüö (i) ùZ^ aò\ýûkdü MZüö(ii) @jõ ùa\õ _VòZaû þö (ii) cdû ùa\ü _VòZüö(iii ) cûZû K^ýûcþ CqaZúö (iii ) cûZâû K^ýû Cqûö(iv) aû^eü `kû ò Lû\òZaû þö (iv) aû^ùeY `kû ò Lû\òZû òö(v) gògêü g~ýûcþ @]ôgdòZüö (v) gògê û g~ýû @]ôgdòZûö

1ö K�ÿéðaûPÿýùe q I qaZê _âZýd ò¿ Ü _\Kê KcðaûPÿýùe _eòa�ÿð KeòaûKê cìk]ûZêeê C�ÿe �q�_âZýd Keû~ûAQò Gaõ Gjò _\ Kcðe fòw, aP^ I aòbqòKê MâjY KeòQòöòcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flý Ke-

K�ÿé ðaûPÿý bûaaûPÿý(i) aûkü jiòZüö (i) aûùk^ jiòZcþö(ii) KûùKø _kûdòùZøö (ii) KûKûbýûõ _kûdòZcþö(iii ) gògaü iÚòZa«üö (iii ) gògêbòü iÚòZcþö

2ö K�ÿéðaûPýùe @KcðK Kâòdûeê C�ÿe �q� aû �qaZê� _âZýd bûaaûPýùe �q� _âZýdùe _eòa�ÿòðZùjûAQò Gaõ Gjò Kâòdû_\ iaêùaùk Kæúafòw, GKaP^ I _â[cû aòbqý« ùjûA@Qòö

[109]

a�ÿðcû^ òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flý Ke-KcðaûPÿý / bûaaûPÿý K�ÿé ðaûPÿý(i) i{ù ÷ü ]cðMâ Úü _V^údüö (i) i{^ûü ]cðMâ Úõ _ùVdêü/_Vòhý«òö(ii) QûùZâ÷ü Kêiwü _eòjû~ðýüö (iii ) QûZâûü Kêiwõ _eòjùedêü / _eòjeòhý«òö(iii ) @Zâ @iàûbòü ùiÚdcþ/iÚûZaýcþö (i) @Zâ adõ ZòùÂc / iÚûiýûcü ö(iv) Zßdû jiòZaýcþö (ii) Zßõ jùiü / jiòhýiòö

3ö KéZý (Zaý, @^úd, ~Zþ, YýZþ, Ký_þ) _âZýdû« Kâòdû_\ ùKak Kcð aû bûaaûPýùe aýajéZùjûA@Qòö Zû�e K�ÿéðaûPýKê _eòa�ÿð Kfûùaùk cìk]ûZêùe aò]ôfòOþ Kò û féUþ fKûee _âùdûMKeû~ûAQòö

(M) YòR« Kâòdûe aûPÿý_eòa�ÿð 1

òcÜfòLôZ aûKýMêWÿòKê flý KeöK�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý(i) Mêeêü gòhýõ ùa\õ _ûVdZòö (i) MêeêYû gòhýü ùa\õ _ûVýùZ /

MêeêYû gòhýõ ùa\ü _ûVýùZö(ii) _òZû _êZâõ ]cðõ ùaû]dZòö (ii) _òZâû _êZâü ]cðõ ùaû¤ùZ /

_òZâû _êZâõ ]cðü ùaû¤ùZö(iii ) cûZû gògêcþ I\^õ ùbûRdZòö (iii ) cûZâû gògêü I\^õ ùbûRýùZ /

cûZâû gògêcþ I\^ü ùbûRýùZö1ö C_~êðýq aûKýMêWÿòKùe YòR« \ßòKcðK g±KcðK, ùaû]û[ð I ùbûR^û[ð ]ûZêe _âùdûM ùjûAQòö

G_eòiÚùk ù~ ùKøYiò ùMûUòG KcðKê Cq Keò KcðaûPýùe _eòa�ÿð Keû~ûA@Qòö Kò«ê YòR«\ßòKcðK ]ûZêUò ùaû]û[ð, ùbûR^û[ð Kò û g±KcðK ^ ùjûA[ôùf @[ðûZþ GZ\þ bò Ü @^ý ]ûZêcû^ue_âùdûM ùjûA[ôùf ùKak _âùdûRý Kcð Cq jêG @[ðûZþ ùijò Kcðe _â[cûaòbqò jêGö ~[û -K�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý(iv) _òZû _êZâõ Mâûcõ McdZòö (iv) _òZâû _êZâü Mâûcõ McýùZö

2ö C_~êýðq C\ûjeYùe �McdZò�, GK YòR« \ßòKcðK ]ûZê @ùU Gaõ Gjû ùaû]û[ð, ùbûR^û[ð aûg±KcðK êùjñö ùZYê GVûùe ùKak _âùdûRý Kcð �_êZâ� Cq ùjûAQòö

1ö �aê¡òblû[ðùdûü g±KcðKûYûõ òùRzdûö_âùdûRý - KcðYýù^ýhûõ Yý«û^ûõ fû\ùdû cZûüöö�

[110]

òcÜfòLôZ aûKý\ßdKê flý Ke-K�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý(v) iü béùZý^ aélõ ùQ\dZòö (v) ùZ^ béùZý^ aélü ùQ\ýùZö(iv) _âbêü _ûPùK^ I\^õ _ûPdZòö (iv) _âbêYû _ûPùK^ I\^ü _ûPýùZö

3ö C_~êýðq aûKý\ßdùe YòR« ]ûZêe _âùdûRýùe ZéZúdûaòbqò ùjûA@Qòö G_eòiÚùk aûPý_eòa�ÿðKfûùaùk _âùdûRK K�ÿðûùe ZéZúdû I Kcðùe _â[cû aòbqò ùjûA@Qòö

cùêL :1ö bûa_âKûg_ûAñ bûhûe bò Ü bò Ü _âKûe K[^ bwúKê �aûPÿý� Kêjû~ûGö Gjû cêLýZü Zò ò _âKûeö

~[û - K�ÿéðaûPý, KcðaûPý I bûaaûPÿýö

2ö K�ÿéðaûPÿýùe K�ÿðû Cq aû _â]û^ö ùZYê K�ÿðûVûùe _â[cûaòbqò jêGö Kcð @ êq aû @_â]û^ ùjûA\ßòZúdû aòbqòùe eùjö Kâòdû_\ K�ÿðûe _êeêh I aP^ MâjY Kùeö

3ö KcðaûPÿýùe K�ÿðû @ êq aû @_â]û^ I Kcð Cq aû _â]û^ ùjûA[ûGö ùZYê, K�ÿðûVûùe ZéZúdû IKcðVûùe _â[cûaòbqò ùjûA[ûGö Kâòdû_\ Kcð@ êiûùe ùjûA[ûGö

4ö bûaaûPÿýùe Kcð_\ ^ [ûGö K�ÿðû @ êq ùjûA ZéZúdûaòbqòùe eùj Gaõ Kâòdû_\ iað\û_â[c_êeêh GKaP^ùe ejò[ûGö

5ö KcðaûPÿýùe Kò û bûaaûPÿýùe (ZòO«) Kâòdû_\, cìk]ûZêùe (féUþfKûe aýZúZ) �~� ù~ûM Keò@ûcôù^_\ú ]ûZêe eì__eò ò¿ Ü ùjûA[ûGö

6ö KcðaûPÿýùe \êjû\òMYúd \ßòKcðK ]ûZêcûûe ùMøYKcð Cq ùjfûùaùk, ýû\òMYúd ]ûZêcûûecêLýKcð Cq ùjûA[ûGö

7ö K�ÿéðaûPýùe q / qaZê _âZýd ò¿ Ü Kâòdû_\ KcðaûPÿý I bûaaûPÿýùe �q� _âZýdùe _eòa�ÿòðZùjûA[ûGö KcðaûPýùe Kâòdû_\ Kcðe fòw, aP^ I _êeêhKê MâjY Kfûùaùk bûaaûPÿýùe Gjûiað\û KæúafòõM _â[cû aòbqò GKaP^ùe _âùdûM ùjûA[ûGö

8ö KcðaûPÿý Kò û bûaaûPÿýùe KéZý_âZýdû« Kâòdû_\ [ôùf, Zûjû K�ÿðéaûPÿýùe aò]ôfòOþ Kò û féUþfKûeùe_âùdûM jêGö

9ö YòR« \ßòKcðK ]ûZêc¤eê mû^û[ð, ùbûR^û[ð I g±KcðK ]ûZêcûûe ù~ ùKøYiò Kcð Cq ùjûAaûPý _eòa�ÿð ùjC[ôaû ùaùk, @^ý ]ûZêcûûe ùKak _âùdûRý Kcð Cq jêGö

10ö aûPý_eòa�ÿð^ùe ùKak K�ÿðû - Kcð, K�ÿðû, Kcðe aòùghY I icû_òKû Kâòdûùe _eòa�ÿð^ùjûA[ûGö cûZâ aûKýùe @icû_òKû Kâòdû, Zû�e Kcð Gaõ @^ýùKøYiò KûeK aû aòbqòe _eòa�ÿðKeû~ûG ^ûjóö

[111]

@býûi1ö òcÜfòLôZaûùKýhê Kâòdû_\õ KcðaûùPÿý _eòa�ÿðý fòLZö

K�ÿé ðaûPÿý KcðaûPÿý~[û - gòhýü ùa\õ _VòZaû þö gòùhýY ùa\ü _VòZüö(i) eûcü Mâûcõ MZü / MZaû þö (i) eûùcY Mâûcü ö(ii) Zßõ jòcûkdõ \éÁaû þö (ii) Zßdû jòcûkdü ö(iii ) eûRû _�òZibûõ KéZaû þ ö (iii ) eûmû _�òZibû ö(iv) ùZ Kkjõ KéZa«üö (iv) ùZ÷ü Kkjü ö(v) eûaYü iúZûcþ @_jéZaû þö (v) eûaùY^ iúZû ö(vi) _òZû K^ýûcþ Cqaû þö (vi) _òZâû K^ýû ö

2ö òcÜfòLôZaûùKýhê Kâòdû_\õ bûaaûùPý _eòa�ÿ ðý fòLZöK�ÿé ðaûPÿý bûaaûPÿý~[û - adõ MZûüö @iàûbòü MZcþö(i) ùZ ZZâ KâúWòZa«üö (i) ùZ÷ü ZZâ ö(ii) iü Kß MZüö (ii) ùZ^ Kß ö(iii ) aûkKûü jiòZa«üö (iii ) aûkùK÷ü ö(iv) fZû KêZâ MZû? (iv) fZdû KêZâ ö(v) Zßcþ Cqaû þö (v) Zßdû ö

3ö òcÜfòLôùZhê aûùKýhê Kâòdû_\õ K�ÿéðaûùPý _eòa�ÿ ðý fòLZöKcðaûPÿý / bûaaûPÿý K�ÿð éaûPÿý~[û - QûùZ÷âü Kêiwü _eòj�ÿðaýü ö QûZâûü Kêiwõ _eòjùedêü / _eòjeòhý«òö(i) @Zâ @iàûbòü ùiÚdcþö (i) @Zâ adõ / ö(ii) iùað÷ü ùKûYûKðc¦òeõ \âÁaýcþö (ii) iùað ùKûYûKðc¦òeõ / ö(iii ) @iàûbòü _eúlû K�ÿðaýûö (iii ) adõ _eúlûõ / ö(iv) eûmû ù\ûhú \�^údüö (iv) eûRû ù\ûhòYõ / ö(v) \êRð û^ûõ ù\ûhü _eòjû~ðýüö (v) \êRð ûü ù\ûhõ / ö(vi) cdû K�ÿðaýcþö (vi) @jõ / ö(vii) ùeûMòYû gdòZaýcþö (vii) ùeûMú / ö

[112]

4ö a§^úc¤ûZþ ~[û[ð_\õ òeì_ý gì ýiÚû^õ _ìedZö~[û - Zdû ibûdûõ ^ jiòZcþö(i) ùZ^ aýûKeYõ ö(ii) i\û iZýõ ö(iii) aâjà·eòYû ~ûPýùZö(iv) cûZû Cqûö(v) Ehòbòü ÉìdùZö(vi) jòõiû ö(vii) ùK^ aû¤ùZö(viii) Zßdû Ròmûiû ö(ix) iùa÷üð _û^údRkõ ö( òdZòü, aò¾üê, @]úZcþ, jiòZcþ, ZýûRýû, bòlû, aqaýcþ, ù_dcþ, _êùZâY, K�ÿðaýû)

5ö aûPÿý_eòa�ÿð õ KêeêZö(i) iùað ba«ê iêLô üö(ii) eûcü eûaYõ jZaû þö(iii) aû^eü aélûZþ `kõ Lû\Zòö(iv) cûZû K^ýûcþ @ Üõ ùbûRdZêö(v) \ûeûü ùc iÚòZûüö(vi) _âbêü béZýõ Méjõ KhðZòö(vii) Qûdû ùK^ òaû~ðýùZö(viii) ùiaòZùaýû cjûaélüö(ix) \êRð ü _eòj�ÿðaýüö(x) jú^ùiaû ^ K�ÿ ðaýû ö

l

[113]

@ êaû\ òdcûakú1ö _â[ùc aûKýKê _Xÿò K�ÿ ðû, Kâòdû Gaõ @^ýû^ý aòbqòKê PòjÜòaû \eKûeö2ö _êeêh aP^ @ êiûùe Kâòdû_\ aýajûe Keû~òaö3ö aòùghý _\e fòw aòbqò aP^ @ êiûùe aòùghY _\ aýajûe Keòaö4ö aûKýùe ùKCñ g± aû ]ûZê ù~ûùM ùKCñVûùe ùKCñ aòbqò jêG iÚòe ejòaö

(~[û - aò û, _âZò, @ êù~ûùM 2dû; \û^, ]ûe ù~ûùM 4[ðú)5ö ~êhà\þ, @ià\þ g±e, 2dû, 4[ðú I 6Âú aòbqòùe aòKÌ eì_ aûKýe @ûe¸ùe Gaõ iù´û]^ _\

_ùe eùj ^ûjóö(~[û- Zßû, aûcþ, aü, ùZ, cû, ù^ø, ^ü, ùc)

6ö _ûZâ, iÚû^, _âcûY, bûR^, bìhY, ò\û^, KûeY, @ûÆ\ _âbéZò g± aòùghY eìù_ aýajéZ ùjùfc¤ ùicûûe fòwùe ùKøYiò _eòa�ÿð jêG ^ûjóö Giaê @Rjfäòwö ^_êõiK GKaP^ eìù_Gcûûe _âùdûM jêGö

7ö IWò@û bûhûùe _âPkòZ iek iû]êg± (ZZþicg±)Kê iõÄéZ @ êaû\ùe @Mâû]ôKûe ù\aû CPòZö@_âPkòZ, KÁ, \êùaðû¤ g± _âùdûM ~[ûi¸a Kcþ ùjaû \eKûeö

iõÄéZû êaû\ @býûi1ö _òfûcûù^ iZ Kêj«ò ö - aûkKûü iZýõ a\«òö2ö ùiVûùe ajêZ êfMQ @Qò ö - ZZâ ajaü _ê¿aélûü i«òö3ö cê òcûù^ @ûgâcùe @Q«ò ö - cê dü @ûgâùc i«òö4ö jeòe iû^ bûA \gc ùgâYúùe _XÿêQò ö - jùeü @ êRü \gcaùMð _VZòö5ö céMMêWÿòK GùYùZùY aêfêQ«ò ö - céMûü AZÉZü bâc«òö6ö jeò½¦â ùaûfò RùY eûRû [ôùf ö - jeò½¦âü AZò GKü eûRû @ûiúZþö7ö @û_Ycûû Ne ùKCñVò? - baZûõ Méjõ KêZâ?8ö Äêf fûAùaâeúùe _òfûcûù^ _Xÿ«ò ö - aò\ýûkdiý _ûVûMûùe aûkKûü _V«òö9ö Zêùc Kûfò Kê@ûùWÿ ~òa ? - Zßõ gßü KêZâ Mcòhýiò?10ö cêñ Kûfò MûñKê ~ûA[ôfò ö - @jõ jýü Mâûcõ MZaû þ / MZaZú ö11ö Kûfò Kûc @ûRò Ke ö - gßü Kû~ðýcþ @\ý Kêeêö12ö Sò@Uò KûjûYú _XÿêQò ö - aûkòKû @ûLýû^õ _VZòö

[114]

13ö IWÿògûe ùfûKcûù^ bûZ Lû@û«ò ö - CKôkúdûü I\^õ Lû\«òö14ö ù^Zûcûù^ a�ÿðcû^ MûñKê Mûñ aêfòùa ö - ù^Zûeü @]ê û _âZòMâûcõ bâcòhý«òö15ö c¦òe Pûeò_ùU C\ýû^ @Qò ö - c¦òeõ _eòZü C\ýû^cþ @Éòö16ö Mûñ _ûLùe ^\ú ajêQò ö - Mâûcõ òKhû ^\ú ajZòö17ö _òfûUò ùg~ùe ùgûAQò ö - aûkKü g~ýûcþ @]ôùgùZö18ö bqcûù^ iKûùk i§ýûùe c¦òe ~û@û«ò ö - bqûü _âûZü iûdõ P c¦òeõ Mz«òö19ö aêXÿû ùfûKUò Gjò Nùe ejêQò ö - aé¡ü @iàò þ Méùj ZòÂZòö20ö Meòa ùfûKUò Nùe C_aûiùe @Qò ö - \eò\âü Méùj C_aiZòö21ö cû� _Qùe _òfûcûù^ ]ûCñ[ôùf ö - cûZecþ @ ê gògaü ]ûa«ò iàö22ö MQe ZkKê Zk êfMêWÿòG êUòQò ö - aélcþ @ù]û$]ü _ê¿ûYò aòKi«òö23ö Mûñe iaê@ûùW @gû«ò ù\Lûù\AQò ö - Mâûcõ iaðZü @gû«òü \égýùZö24ö òR ù\gùe eûRû _ìRû _ûG ö - Êù\ùg _ìRýùZ eûRûö25ö aò\ßû þ iaêVò _ìRû _ûG ö - aò\ßû þ iaðZâ _ìRýùZö26ö ù\ge iaê@ûùWÿ a�ÿðcû^ ahðû ^ûjó ö - ù\gõ iaðZü @]ê û aéÁòü ^ûÉòö27ö ùcû _Qùe Zêùc @ûi ö - cûcþ @ ê Zßcþ @ûMzö28ö ùeûMúUò aòQYûùe ùgûAQò ö - ùeûMú KùU ùgùZö29ö cêñ i§ýû ùaùk ùiVûKê ~ûA[ôfò ö - @jõ iûdõ Kûùk ZZâ MZaû þö30ö Mêeê ò¦KKê ]ôKþ ö - Mêeê ò¦Kõ ]ôKþö31ö @ûùc G ahð _êeú ~òaê ö - adcþ Hhcü _êeúõ Mcòhýûcüö32ö Zêùc Kûfò Kê@ûùW ~ûA[ôf? - Zßõ jýü KêZâ @Mzü?33ö ùLk _Wÿò@û cSòùe ùicûù^ ùLkê[ôùf ö - KâúWÿûw^cþ @«eû ùZ KâúWÿ«ò iàö34ö _Zâ MêWÿòK MQeê SWêQò ö - _ZâûYò aélûZþ _Z«òö35ö _eòùag jó Rúa^ ö - _eòùaùgû jò Rúa^cþö36ö aél @ûce a§ê ö - aélü @iàûKõ a§êüö37ö Gùa ùcû aû_û \òfäúùe ejêQ«ò ö - @]ê û cc _òZû \òfäýûõ ZòÂZòö38ö ùNûWÿûUò ùRûeþùe ]ûCñQò ö - @gßü ùaùM^ ]ûaZòö39ö jûZú ]úùe ]úùe Pûùf ö - MRü c¦õ c¦õ MzZò ö40ö ùicûù^ cûùi ùjfû bûMaZ _XÿêQ«ò ö - ùZ cûiõ bûMaZõ _V«òö41ö aêXÿû aû_ûu ijòZ ^ûZòcûù^ MûñKê ~òùa ö - _òZûcùj^ iûKõ ^¯ûeü Mâûcõ Mcòhý«òö42ö @Rûu ij cêñ ùXuû^ûk ~ûA[ôfò ö - cûZûcùj^ iûKcþ @jõ ùXÿuû^ûkcþ @Mzcþö

[115]

43ö ùcû aWÿaû_û KUKùe ejêQ«ò ö - cc ùRýÂZûZü KUùK ZòÂZòö44ö ùcû KKû Mûñ Äêfùe gòlK @Q«òö - cc _òZéaýü / LêfäZûZü Mâûcaò\ýûkùd gòlKü @«òö45ö Zêc cûcñê Gùa ùKCñVò @Q«ò? - Za cûZêkü @]ê û KêZâ @Éò?46ö gòa\�ÿe iû^ bCYú ^¦^Kû^^ùe aêfêQò ö - gòa\�ÿiý @ êRû ^¦^Kû^ù^ bâcZòö47ö Zû�e aWÿ bCYú @ûRò GVûKê @ûiò_ûùeö - Ziý @MâRû @\ý @Zâ @ûMùzZþö48ö @ûLêe _âKéZò còVûö - Alêü / AlêKû�ü _âKéZýû c]êeüö49ö a^aûiúcûù^ Êbûaùe iekö - a^aûiò ü Êbûùa^ iekûü ö50ö ùcû cû� ù\aZû @ùU ö - cc cûZû ù\aZû baZòö51ö ùi @ûcKê LûAaûKê \òG ö - iû @iàbýõ Lû\ýõ \\ûZòö52ö ùi RûZòùe aâûjàY @ùU ö - iü RûZýû aâûjàYü baZòö53ö ùfûKUòe ^ûc ù\aú_âi Ü @ùU ö - R^ü ^ûcÜû ù\aú_âi Üü baZòö54ö cêñ ùMûZâùe be\ßûR ö - @jõ ùMûùZâY be\ßûRüö55ö ùicûù^ ~ZÜùe ùfLôaû CPòZ ö - ùZ ~ùZÜ fòùLdêüö56ö _ûo Uuûùe KfcUò KòYòfò ö - _obòü cê\âûbòü Kfcõ KâúZaû þö57ö Zêùc \gUuûùe L�òG ajò @ûY ö - Zßõ \gbòü cê\âûbòü _êÉKcþ @û^dö58ö Mâûcaûiúcûù^ Êbûaùe \dûkê ö - Mâûcaûiò ü Êbûùa^ \dûkaü ö59ö cìLðe _ûV K�Y \eKûe ö - cìLðiý _ûùV^ Kòcþ?60ö aò\ßû^ ùfûKe ]^ K�Y \eKûe? - aò\êhü ]ù^^ Kòcþ?61ö ùfûKUò gúZùe [eê[ôfû ö - R^ü gúZûZþ KµùZ iàö62ö _òfûUò gúZùe [eêQò ö - aûkKü gúùZ^ KµùZö63ö @ûB cûiKùe bûMaZ _Xÿòùf ö - cûZûcjú cûùi^ bûMaZcþ @_VZþ ö64ö GjòaûùU ùicûù^ ~û@û«ò ö - @ù^^ cûùMðY ùZ Mz«òö65ö cêñ RûZúdZûùe bûeZúd ö - @jõ RûZúdZdû bûeZúdüö66ö ùcû cûcêñ Gùa @ûiò[ôùf ö - cc cûZêkü @]ê û @ûMzZþö67ö Zêùc ùKCñaûùU ~ûCQ ö - Zßõ ùK^ cûùMðY Mziò?68ö ùijòaûùU @û_Y ~û@û«ê ö - ùZ^ cûùMðY baû þ MzZêö69ö Meòa ùfûK \êüLùe [ûG ö - \eò\âü \êüùL^ ZòÂZòö70ö cêñ iêLùe @Qò ö - @jõ iêùL^ @iàòö71ö _òfûcûù^ Kâcùe ~û@û«ò ö - aûkKûü KâùcY Mz«òö72ö _òµêWÿòcûù^ ]ûWÿòùe ~û@û«ò ö - _ò_úfòKûü _õqýû / _Oþqýû Mz«òö

[116]

73ö cêñ jûZùe LûG ö - @jõ jùÉ^ Lû\ûcòö74ö aWÿ bûA iûwùe iû^bûA _ûV _ùXÿ ö - @MâùR^ ij @ êRü _ûVõ _VZòö75ö ahðKùe cûcêñ GVûKê @ûi«ò ö - aùhðY cûZêkü @Zâ @ûMzZòö76ö Zêùc K�Y RûYòQ ? - Zßõ Kòõ Rû^ûiò?77ö Nùe PûCk ^ûjó ö - Méùj Z�êkü ^ûÉòö78ö aû_û Nùe ^ûjñû«ò ö - _òZû Méùj ^ûÉòö79ö MùYg gòau _ê@ ö - MùYgü gòaiý _êZâüö80ö cû� ùcû C_ùe eûMòQ«ò ö - cûZû cjýõ Kî¤Zòö81ö ùcû aû_û Êbûaùe iek ö - cc _òZû Êbûùa^ ieküö82ö _â]û^gòlK ZêcKê _êeÄûe ù\ùa ö - _â]û^gòlKü Zêbýõ _êeÄûeõ \ûiýZòö83ö bòKûeòKê icùÉ bòK \ò@«ò ö - bòlêKûd iùað bòlûõ \\Zòö84ö gòlK ùcûùZ _êeÄûe ù\ùa ö - gòlKü cjýõ _êeÄûeõ \ûiýZòö85ö ùQûU_òfûK[û icÉuê bf fûùM ö - gògêaûKýõ iùaðbýü ùeûPùZö86ö aû_û ~ûjû Kêj«ò Zûjû Kùe ö - _òZû ~Zþ a\Zò ZZþ Kùeûcòö87ö Zêùc KûjûVûeê ]ûe KeòQ? - Zßõ Kùià÷ ]ûediò?88ö cêñ KûjûeòVûeê ]ûe Keê ^ûjó ö - @jõ Kùià÷ ^ ]ûedûcòö89ö ùi ùcûVûeê ]ûe KeòQò ö - iü cjýõ ]ûedZòö90ö ùMûaò¦ ùcûùZ Bhðýû Kùe ö - ùMûaò¦ü cjýcþ BhðýZòö91ö cêñ ZêcKê Bhðû Keê ûjó ö - @jõ Zêbýõ ^ Bhðýûcòö92ö ùicû^uê \jò bf fûùM ö - ùZbýü \]ô ùeûPùZö93ö Ké¾K[û @Zò c]êe ö - Ké¾K[û òZeûõ c]êeûö94ö ai«ùe ùKûAfò eûùa ö - aiù« ùKûKòkü KìRZòö95ö ZêcKê cêñ _âYûc KeêQò ö - @jõ Zßûõ ^cûcò / ^cÄùeûcò ö96ö ùcûùZ _AWÿ_ûYò bf fûùM ö - cjýõ ^ûeúùKkRkõ Ê\ùZö97ö fZûeê êfMêWÿòKê @ûY ö - fZûdûü _ê¿ûYò @û^dö98ö fZûùe êfMêWÿòK ùgûbû _ûCQò ö - fZûdûõ _ê¿ûYò ùgûbù«ö99ö PûeòRY Sò@ ùiVûùe ùLkê[ôùf ö - PZiâü aûkòKûü ZZâ @ùLk þö100ö \ge[ue Zò ò eûYú [ôùf ö - \ge[iý Zòiâü eûmýü @ûi þö101ö Zûue Pûeò _ê@ [ôùf ö - Ziý PZßûeü _êZâûü @ûi þö102ö ùi ùcûùZ KûjóKò WeêQò ö - iü cZþ K[õ aòùbZò?

[117]

103ö Zêùc ùcûùZ WeêQ Kò ? - Zßõ cZþ aòùbhò Kòcþ?104ö cêñ ZêcKê Weê ^ûjó ö - @jõ ZßZþ ^ aòùbcòö105ö ùicûù^ aûNKê We«ò ö - ùZ aýûNâûZþ aòbýZòö106ö cû@ûKê Ké¾ fêP«ò ö - cûZêü òfúdùZ Ké¾üö107ö _òfûUò ZêcKê fêPêQò ö - gògêü ZßZþ òfúdùZ ö108ö Zêùc ùcûùZ KûjóKò fêPêQ? - Zßõ cZþ K[õ òfúdùi?109ö Mûñ aûjûùe cgûYò @Qò ö - MâûcûZþ ajòü gàgû^cþ @Éòö110ö Äêf aûjûùe _Wÿò@û @Qò ö - aò\ýûkdûZþ ajòü _âû«ecþ @Éò ö111ö ùicûù^ KûjûeòKê Weê ûjû«ò ö - ùZ KiàûZþ ^ aòbýZòö112ö ùcûùZ ùicûù^ NéYû KeêQ«ò ö - ùZ cZþ RêMê_þiù«ö113ö Zêùc KûjûKê NéYû KeêQ ? - Zßõ KiàûZþ RêMê_þiùi ?114ö _òfûcûù^ ùLkeê òaé�ÿ ùjC ^ûjñû«ò ö - aûkûü KâúWÿ ûZþ ^ aòec«òö115ö _Xÿòaû _ùe ùbûR^ Ke ö - _V^ûZþ _eõ ùbûR^õ Kêeêö116ö cêñ _òfû\ò ê @ûcòh LûG ^ûjó ö - aûfýû\þ @jõ òeûcòhûgúö117ö @ûRòVûeê iZ Kêj ö - @\ý @ûebý iZýõ a\ö118ö Kûfò Vûeê GVûùe _âgòlY ùja ö - gßü @ûebý @Zâ _âgòlYõ baòhýZòö119ö ù\ge C�ÿe _ùU K�Y @Qò ? - ù\giý C�ÿùeY Kòcþ @Éò?120ö Mûñe \lòY _ùU c¦òe @Qò ö - Mâûciý \lòYûZþ c¦òecþ @Éòö121ö Ne aûjûùe _òfûcûù^ ùLkòùa ö - MéjûZþ ajòü aûkKûü KâúWÿòhý«òö122ö Mûñ _ûLùe Äêf @Qò ö - MâûcûZþ @ûeûZþ aò\ýûkdü @Éòö123ö ùfûKUò aò_\eê cêKêkòfû ö - R^ü aò_\ü cêqüö124ö KòG Äêf ~òa @ûiê ö - Kü aò\ýûkdõ McòhýZò @ûMzZêö125ö ùi Zêùc I cêñ ^ûUK ù\Lôaû ö - iü Zßcþ @jõ P ^ûUKõ \âlýûcüö126ö Zêc aò û \êüLeê KòG elû Keòa? - Zßûõ aò û \êüLûZþ Kü elòhýZò?127ö \ò Kê Zò ò[e @ûùc LûC ö - \òaiiý Zâòü adõ Lû\ûcüö128ö ahðKê \êA[e aû_û _êeú ~û@û«ò ö - _òZû ahðiý \ßòü _êeúõ MzZòö129ö cûiKê iûZ[e cû^i GVûKê @ûùi ö - cû^iü cûiiý i¯KéZßü @Zâ @ûMzZòö130ö gòlK cûiKê Zò ò[e MûñKê ~û@û«ò ö - gòlKü cûiiý Zâòü Mâûcõ MzZòö131ö _âbê\�ÿ cû�Kê cù^ _KûCQò ö - _âbê\�ÿü cûZêü iàeZòö132ö @û_Ycûù^ \dû Keò ibûiÚkKê @ûi«ê ö - ba«ü Ké_dû ibûiÚkcþ @ûMz«êö

[118]

133ö QûZâcûù^ ^câ jê@«ê ö - QûZâûü ^câûü ba«êö134ö Mûñe Pûeò@ûùWÿ \ú_ RkêQò ö - Mâûcõ iaðZü \ú_ûü Rßk«òö135ö Zêùc KûjóKò còQ KjêQ ? - Zßõ K[õ cò[ýû a\iò?136ö ùj bûA! Zêce cwk ùjCö - ùbû bâûZü! Za cwkõ baZêö137ö ùbûKòfû ùfûKKê LûAaûKê \ò@ ö - lê]û�ÿðûd Lû\ýõ ù\jòö138ö MQ Zùk MûBUò ùgûAQò ö - aéliý @]ü ùMøü ùgùZö139ö _òfûcûù^ \ò ùe _ûo[e \ê] _ò@«ò ö - aûkKûü \òaiiý _oKéZßü \êMÛõ _òa«òö140ö cêñ ZêcKê bf bûùa RûùY ö - @jõ Zßûõ icýKþ Rû^ûcòö141ö eûÉûe \êA_ùU MQMêWÿòG @Qò ö - cûMðcþ CbdZü aélûü i«òö142ö iì~ðý CAñùf _\à êùU ö - iìù~ðý C\òùZ _\àõ aòKiZòö143ö cêñ Pûjêñ Pûjêñ KûC _òVû ùÂMfûö - cc _gýZü/cdò _gýZò KûKü _òÁKcþ @^dZþö144ö @§Uòe jûZ]eò cêñ @ûYòfò ö - @§õ Kùe ]éZßû @jcþ @û^dcþö145ö ùcû C_ùe Zêùc KûjóKò aòeq ? - Zßõ K[õ cdò aòeqü?146ö iû^ bûAKê ùiÜj Keö - @ êùR Zßõ ùiÜjõ Kêeêö147ö cû� ùcûùZ bf _ûG ö - cûZû cdò iÜòjýZòö148ö Zò ò bêa^ùe Zêùc eûRû ùjaûKê ù~ûMýö - Zâòbêaîý _âbêZßõ Zßdò ~êRýùZö149ö _âûYúcûû c¤ùe c êhý ùgâÂ ö - _âûYòhê c êhýü ùgâÂüö150ö MêeêR^cûûê bqò Ke ö - MêeêRù^hê bqòõ Kêeêö151ö Rdù\aue RM Üû[u Vûùe bqò [ôfû ö - Rdù\aiý RM Üûù[ bqòü @ûiúZþö152ö ^¦òKûe ùcû Vûùe aògßûi ^ [ôfû ö - ^¦òKûdûü cdò aògßûiü ^ûiúZþö153ö cû� _òfûcûûê ùiÜj Kùe ö - cûZû i«ûù^hê iÜòjýZòö154ö aû_û _ê@Kê aògßûi Ke«ò ö - _òZû _êùZâ aògßiòZòö155ö Zêùc ùcûùZ aògßûi Keê ûjñ ö - Zßõ cdò ^ aògßiòhòö156ö ùicûûe ùcû C_ùe ùiÜj @Qò ö - ùZhûõ cdò ùiÜjü @Éòö157ö ùj @PêýZ ùcûùZ elû Ke ö - ùj @PêýZ! cûõelö158ö ibòGñ _Xÿ«ê ibòGñ aXÿ«ê ö - iùað _V«ê icé¡ûü P i«êö

iû]ûeYZü iõÄéZbûhûùe ùfLôaû icdùe aòbò Ü g± eì_, ]ûZêeì_Kê gê¡bûaùe ùfLôaû @ûagýKö@ù^K icdùe KûeK aòbqò I aòùghYe bâcûcôK _âùdûM ù~ûMêñ aûKý @gê¡ ùjûA[ûGö ùZYê ùKùZKiû]ûeY bâc ùjC[ôaû aûKýMêWòKe @û\gð iõùgû]^ @býûi Keòaû _ûAñ _â\�ÿ ùjûAQòö

[119]

bâciõùgû]^ - @býûig±eì_MZ

1ö jeòiý Mûõ _gý ö - jùeü Mûõ _gý ö

2ö bì_Zêýü @ûù\gõ _ûkd ö - bì_ùZü @ûù\gõ _ûkdö

3ö eaòü bâûZûiý Méjõ MzZò ö - eaòü bâûZêü Méjõ MzZòö

4ö ùj aò¾êü! el ö - ùj aòù¾û! elö

5ö aé¡iý _âûYü @iÚòeûü ba«ò ö - aé¡iý _âûYûü @iÚòeûü ba«òö

6ö Kêcûeú^ûõ fúkû ö - KêcûeúYûõ fúkûö

7ö @ù´! cûõ el ö - @´! cûõ elö

8ö flàú RM Üû[õ ùiaùZ ö - flàúü RM Üû[õ ùiaùZö

9ö cc Êieü KâúW«ò ö - cc Êiûeü KâúW«òö

10ö iê¦eú aûkòùK ö - iê¦ù~÷ýûð aûkòùKö

11ö iekdû ^úZò û ö - iekdû ^úZýûö

12ö ùj cûZû! @Zâ @ûMz ö - ùj cûZü! @Zâ @ûMzö

13ö aù]ûü bâûZû @ûMzZò ö - a]ßûü bâûZû @ûMzZòö

14ö cjû^ù\ø Zeúü PkZò ö - cjû^\ýûõ Zeúü PkZòö

15ö KûKü Poê û Lû\Zò ö - KûKü Poßû Lû\Zòö

16ö flàú iûMeiý \êjòZû ö - flàúü iûMeiý \êjòZûö

17ö eûciý _êÉKü iê¦ecþ ö - eûciý _êÉKõ iê¦ecþö

18ö C\ýûù^ ajaü _ê¿ûYò i«ò ö - C\ýûù^ ajì ò _ê¿ûYò i«òö

19ö búcü \êù~ðýû]^iý Rûù^ø @ZûWdZþ ö - búcü \êù~ðýû]^õ Rû ê ò @ZûWdZþ ö

20ö _\à_ùZâ @ êõ _gý ö - _\à_ùZâ @ ê_gýö

21ö KêKÑëeü @iÚòõ PaðZò ö - KêKÑëeü @iÚò PaðZòö

22ö bâceü c]êõ _òaZò ö - bâceü c]ê _òaZòö

23ö eûcü `kû þ @û^dZò ö - eûcü `kû ò @û^dZòö

[120]

24ö aûeòõ aò û ciôýûü ^Rúa«ò ö - aûeò aò û ciôýûü ^ Rúa«òö

25ö icâûUõ _âRûü a\«ò ö - icâûRõ _âRûü a\«òö

26ö _[û aélûü i«ò ö - _[ô aélûü i«òö

27ö aò\ßû^û^ûõ iaðZâ @û\eü baZò ö - aò\êhûõ iaðZâ @û\eü baZòö

28ö @ûcôûdûü C ÜZòõ Kêeê ö - @ûZà ü C ÜZòõ Kêeêö

29ö P¦âcûdûü iì~ðýü aéj�ÿeü ö - P¦âciü iì~ðýü aéj�ÿeüö

30ö ùeûMòiý ùiaûõ Kêeê ö - ùeûMòYü ùiaûõ Kêeêö

31ö aò\ßû^õ eûRû _ìRdZò ö - aò\ßûõiõ eûRû _ìRdZòö

32ö aò\ßiûõ jé\dõ òcðkcþ ö - aò\êhûõ jé\dõ òcðkcþö

33ö mû^úbýü eûRû ]^õ \\ûZò ö - mû òbýü eûRû ]^õ \\ûZòö

34ö Mzù«ø QûZâûü ùgæûKõ _V«ò ö - Mz«ü QûZâûü ùgæûKõ _V«òö

35ö bMaû^iý \dû cjû þ ö - bMaZü \dû cjZúö

36ö ahðûiê ieòZû^ûõ Rkõ @ûaòkõ baZò ö - ahðûiê ieòZûõ Rkcþ @ûaòkõ baZòö

37ö aò_\ûZþ còZâõ el ö - aò_\ü còZâõ elö

38ö gògì ûõ aûKþ c]êecþ ö - gògì ûõ aûKþ c]êeûö

39ö aòKâcû\òZýiý _eòhù\ Kûkò\ûiü @ûiúZþ ö - aòKâcû\òZýiý _eòh\ò Kûkò\ûiü @ûiúZþ ö

40ö icòùZhê cjûbûeZ~ê¡õ búhYZccþ ö - icò�ê cjûbûeZ~ê¡õ búhYZccþ ö

41ö ieòZûZþ ù~ûhòZü Rkcþ @û^d«ò ö - ieòZü ù~ûhòZü Rkcþ @û^d«òö

42ö @û_ù\hê \êMðûõ iàe ö - @û_�ê \êMðûõ iàeö

43ö iõ_ù\ Maðõ cû Kêeê ö - iõ_\ò Maðõ cû Kêeêö

44ö ùaýûùc ^lZâûYò ùgûbù« ö - ùaýûcÜò ^lZâûYò ùgûbù«ö

45ö cìLðûYûõ R àü òe[ðKcþ ö - cìLðûYûõ R à òe[ðKcþö

46ö Kcðiý @ êeì_õ `kcþ ö - KcðYü @ êeì_õ `kcþö

47ö aýû]ü ] ê û céMû þ cûedZò ö - aýû]ü ] êhû céMû þ cûedZòö

48ö iùað ù_âùcY agúbìZûü ba«ò ö - iùað ù_âcþYû agúbìZûü ba«òö

49ö MêYò ü cjûcôû^ü P adiõ ^ _gý«ò ö - MêYò ü cjûcôû^ü P adü ^ _gý«òö

[121]

50ö ùc bâûZû Mâûcõ MzZò ö - cc bâûZû Mâûcõ MzZòö

51ö KiàûZþ \ògü aûdêü ajZò ? - Kiýûü \ògü aûdêü ajZò ?

52ö @dõ fZû iê¦ecþ ö - Adõ fZû iê¦eúö

53ö ^ü A\õ Méjcþ ö - @iàûKcþ A\õ Méjcþö

54ö GZiýûõ aéùl ùKûKòkü KìRZò ö - GZiàò þ aéùl ùKûKòkü KìRZòö

55ö ùj iùL ! ùZ Méjõ KêZâ ? - ùj iùL! Za Méjõ KêZâ?

56ö iaðûü aûkKûü aò\ýûkdõ Mz«ò ö - iùað aûkKûü aò\ýûkdõ Mz«òö

57ö ù~ø aûkòùK @ûMùZ, Zûbýûõ gòlKü mû^õ \\ûZò ö - ù~ aûkòùK @ûMùZ, Zûbýûõ gòlKü mû^õ \\ûZòö

58ö @dcþ Acõ aýûKeYõ @_VZþ ö - @dcþ A\õ aýûKeYcþ @_VZþö

59ö GùZ e ôû ò cìfýa«ü ö - GZû ò eZÜû ò cìfýa«òö

60ö cc ù\ßø ùfLù^ýø ö - cc ù\ß ùfLù^ýøö

61ö _oü aûkKûü ]ûa«ò ö - _o aûkKûü ]ûa«òö

62ö @Áû ò `kû ò @û^d ö - @ùÁø / @Á `kû ò @û^dö

63ö aòõgZdü ù]âü Pe«ò ö - aòõgZòü ù]âü Pe«òö

64ö _é[ôaýûõ i¯ûü icê\âûü i«ò ö - _é[ôaýûõ i¯ icê\âûü i«òö

65ö aòõgZdü aûkKûü KâúW«ò ö - aòõgZòü aûkKûü KâúW«òö

66ö gòhýü @û·~ðýûYúõ ^cZò ö - gòhýü @û·~ðýû^úõ ^cZòö

67ö ~û\égû bûa^û Zû\égû iò¡òü ö - ~û\égú bûa^û Zû\égú iò¡òüö

68ö Ghû a]ìü @ùKgú ö - Ghû a]ìü @ùKgûö

69ö KûkcêLú bdõ R^dZò ö - KûkcêLû bdõ R^dZòö

KûeK MZ

70ö \úîý _âZò \dû K�ÿðaýû ö - \ú^õ _âZò \dû K�ÿðaýûö

71ö cìLðiý ]ôKþö - cìLõð ]ôKþö

72ö MâûcûZþ @bòZü Mûaü @ûMz«ò ö - Mâûccþ @bòZü Mûaü @ûMz«ò ö

73ö eûcü @ù~û¤ûcþ @ûùÉ ö - eûcü @ù~û]ýûcþ @¤ûùÉ ö

[122]

74ö _o\giê aùhðhê MúZûõ _Vûcò ö - _o\g ahðûYò MúZûõ _Vûcòö

75ö aò]ûZû! cûõ _âZò \dûõ Kêeê ö - aò]ûZü! cûõ _âZò \dûõ Kêeêö

76ö aûkùK÷ü aò\ýûkdõ McýùZ ö - aûkùK÷ü aò\ýûkdü McýùZö

77ö _lòYü c]êeü KìR«ò ö - _lòYü c]êeõ KìR«òö

78ö bûeZaùhð beùZ^ AZò eûRû @ûiúZþ ö - bûeZaùhð beZü AZò eûRû @ûiúZþ ö

79ö ù\a\�ÿü Mâûùc @ûaiZò ö - ù\a\�ÿü Mâûccþ @ûaiZòö

80ö Za cc P @«eû _êÉKcÉò ö - Zßûõ cûõ P @«eû _êÉKcþ @Éòö

81ö Méjiý _eòZü aélûü i«ò - Méjõ _eòZü aélûü i«òö

82ö gòaü ùK÷kûùi @]ôZòÂZò ö - gòaü ùK÷kûicþ @]ôZòÂZòö

83ö @bêqü bòlêü Méjcþ C_aiZò ö - @bêqü bòlêü Méùj C_aiZòö

84ö QûZâûü Mêeùa _âYc«ò ö - QûZâûü Mêeêõ _âYc«òö

85ö _òZû Méjiý ~ûaZþ MzZò ö - _òZû Méjõ ~ûaZþ MzZòö

86ö aéliý @]ý]ô `kû ò i«ò ö - aélcþ @]ý]ô `kû ò i«òö

87ö Rkiý @«ùeY ciôýûü ^ Rúa«ò ö - Rkcþ @«ùeY ciôýûü ^ Rúa«òö

88ö _êZâü _òùZâ ^cÄùeûZò ö - _êZâü _òZeõ ^cÄùeûZòö

89ö iòõjü aù^ @]ôaiZò ö - iòõjü a^cþ @]ôaiZòö

90ö _òZû _êZâûd @bòKêâ]ýZò ö - _òZû _êZâcþ @bòKî]ýZòö

91ö ù\giý iaðZü @gû«ò \égýùZ - ù\gõ iaðZü @gû«òü \égýùZ ö

92ö @gßü gúNâü ]ûaZò ö - @gßü gúNâõ ]ûaZòö

93ö Zßõ cc @ ê @ûMz ö - Zßõ cûcþ @ ê @ûMzö

94ö cûMðiý CbdZü aélûü i«ò ö - cûMðcþ bbdZü aélûü i«òö

95ö aò\ýû aò û Rúa^õ aé[û ö - aò\ýûõ aò û Rúa^õ aé[û ö

96ö eûcü gýûcûd @bò\îjýZò ö - eûcü gýûccþ @bò\îjýZò ö

97ö iü cûùi^ iûjòZýõ _VZò ö - iü cûiõ iûjòZýõ _VZòö

98ö gâciý EùZ aò\ýû ^ baZò ö - gâccþ EùZ aò\ýû ^ baZòö

99ö ùMûaò¦ü _ûùV @bò òaògùZ ö - ùMûaò¦ü _ûVcþ @bò òaògùZö

[123]

100ö aògßûcòZâü RûùZø lZâòdü ö - aògßûcòZâü RûZýû lZòâòdüö

101ö aËùkhê Zû_iü ö - akþKùkü÷ Zû_iüö

102ö cc aò\ýûdûõ _âùdûR^cþ ö - cc aò\ýdû _âùdûR^cþö

103ö KûYiý Plêhü Kòcþ? / KûùY^ Plêhû Kòcþ?

104ö eûRû cªòYûõ iû¡ðcþ C_aòÁü ö - eûRû cªòbòü iû¡ðcþ C_aòÁüö

105ö aòkù´ @kcþ ö - aòkù´^ @kcþö

106ö Mêeêbùqü iü iaðû þ @ZòKâûcZò ö - Mêeêbqýû iü iaðû þ @ZòKâûcZòö

107ö còZâûYûõ ij Mz ö - còùZ÷âü ij Mzö

108ö cc bMò ú cZþ aùhð @aeü ö - cc bMò ú cZþ aùhðY @aeûö

109ö @dõ aûkKü ^ûcÜò gâú]eü ö - @dõ aûkKü ^ûcÜû gâú]eüö

110ö eûcü cZþ cûicþ @aeü ö - eûcü cZþ cûùi^ @aeüö

111ö K¦_ðü @ûKéZò û iê¦eü ö - K¦_ðü @ûKéZýû iê¦eüö

112ö \êMÛõ _âKéZýûõ c]êecþ ö - \êMÛõ _âKéZýû c]êecþö

113ö ùMûaò¦ü ]ù^ jú^ü ö - ùMûaò¦ü ]ù^^ jú^üö

114ö iû]êü Êbûùa iekü ö - iû]êü Êbûùa^ ieküö

115ö Zßcþ @iàò þ cûùMð Mz ö - Zßcþ @ù^^ cûùMðY Mzö

116ö KéhKü Mâûùc \êüùL ZòÂZò ö - KéhKü Mâûùc \êüùL^ ZòÂZòö

117ö Zéhû�ÿðü Rùk Zé_ýZò - Zéhû�ÿ ðü Rùk^ Zé_ýZòö

118ö QûZâûü KâcûZþ @ûMz«ò ö - QûZâûü KâùcY @ûMz«òö

119ö @dõ aûkKü _û\ùdûü L¬ü ö - @dõ aûkKü _ûù\^ L¬üö

120ö céMü ùÊzûdûõ bâcZò ö - céMü ùÊzdû bâcZòö

121ö \ûZû \eò\âû þ ]^õ \\ûZò ö - \ûZû \eòù\âbýü ]^õ \\ûZòö

122ö Êûcú béZýõ Kî]ýZò ö - Êûcú béZýûd Kî]ýZòö

123ö aûkKû þ ùcû\Kûü ùeûPù« ö - aûkùKbýü ùcû\Kûü ùeûPù« ö

124ö cûZeõ \êMðûõ ^cü ö - cûùZâ \êMðûùd÷ ^cüö

125ö jûeiý Ê�ðõ _âù\dcþ ö - jûeûd Ê�ðõ _âù\dcþö

[124]

126ö còZâõ aò û cûõ ÊùMûð$_ò ^ Ê\ùZ ö - còZâõaò û ÊùMðû$_ò cjýõ^ Ê\ùZö

127ö Zßõ KiàûZþ KZòcê\âûü ]ûediò ? - Zßõ Kùià÷ KZò cê\âûü ]ûediò?

128ö aûkòKû _êù¿Y ÆéjdZò ö - aûkòKû _ê¿ûd ÆéjdZòö

129ö A¦âiý _ê¿ûYò ahUþ - A¦âûd _ê¿ûYò ahUþö

130ö cûZû _êùZâY P¦âõ \gðdZò ö - cûZû _êZâûd P¦âõ \gðdZòö

131ö cûõ _êÉKõ ù\jò ö - cjýõ _êÉKõ ù\jòö

132ö \êRð ü i{^ûZþ @iìdZò ö - \êRð ü i{^ûd @iìdZòö

133ö gâú]eü eûcõ BhðýZò ö - gâú]eü eûcûd BhðýZòö

134ö bqòü mûîý KÌùZ ö - bqòü mû^ûd KÌùZö

135ö @MÜûd Êûjû ö - @MÜùd Êûjûö

136ö _âRû^ûõ ÊÉò baZê ö - _âRûbýü ÊÉò baZêö

137ö QûZâü gòlKõ òùa\dZò ö - QûZâü gòlKûd òùa\dZòö

138ö _òZû _êZâõ KâúW^K _âZògéùYûZò ö - _òZû _êZâûd KâúWÿ Kõ _âZògéùYûZòö

139ö _òZé_êeêhûYûõ Ê]û ö - _òZé_êeêùhbýü Ê]ûö

140ö adõ _Vîý Mzûcü ö - adõ _V^ûd Mzûcüö

141ö @jõ Zßûõ \òaýPlêü \\ûcò ö - @jõ Zêbýõ \òaýPlêü \\ûcòö

142ö i_ðü ^Kêkõ aòùbZò ö - i_ðü ^KêkûZþ aòùbZòö

143ö Mâûciý ajòü aûkKûü KâúW«ò ö - MâûcûZþ ajòü aûkKûü KâúW«òö

144ö Bgßeiý @^ýü Kü ijûdü ? - BgßeûZþ @^ýü Kü ijûdü?

145ö @iý ^Meiý C�ÿeû ^\ú ajZò ö - @iàûZþ ^MeûZþ C�ÿeû ^\ú ajZòö

146ö ù·÷eü elòYõ òfúdùZ ö - ù·÷eü elòYü òfúdùZö

147ö QûZâü _Vîý aòecZò ö - QûZâü _V^ûZþ aòecZòö

148ö @ùgûKü eûciý K^údû þ ö - @ùgûKü eûcûZþ K^údû þö

149ö KUKcþ @ûeûZþ cjû^\ú ö - KUKûZþ @ûeûZþ cjû^\úö

150ö aò_\ò ZâûdÊ cûcþ ö - aò_\ü ZâûdÊ cûcþö

151ö a]ìü gßgêeõ f{ùZ ö a]ìü gßgêeûZþ f{ùZ ö

[125]

152ö ]cðü ^û^û iêLõ ^ûÉò ö - ]cûðZþ ^û^û iêLõ^ûÉòö

153ö Méjiý @ûeûZþ C_a^cÉò ö - MéjûZþ @ûeûZþ C_a^cÉòö

154ö bMaû þ cûõ aò_\ûZþ elZò ö - bMaû þ cûõ aò_\ü elZòö

155ö iû]êü @^ýûdõ RêMê_þiùZ ö - iû]êü @^ýûdûZþ RêMê_þiùZö

156ö iû]êü _û_õ _eûRdùZ ö - iû]êü _û_ûZþ _eûRdùZö

157ö _V^iý _âûKþ/_ìaðcþ Bgßeõ iàe ö - _V^ûZþ _âûKþ/_ìaðcþ Bgßeõ iàe ö

158ö _V^iý _eõ/@^«eõ KâúWÿ ö - _V^ûZþ @^«eõ/_eõ KâúWÿ ö

159ö aûfýiý _âbéZò/@ûebý gâcõ Kêeê ö - aûfýûZþ _âbéZò/@ûebý gâcõ Kêeêö

160ö _ê¿ûYûõ `kû ò Rûdù« ö - _êù¿býü `kû ò Rûdù«ö

161ö Kû~ðýcò\õ Za iêKecþ ö - Kû~ðýcò\õ Zßdû iêKecþö

162ö Kû~ðýcò\õ cc \êÃecþ ö - Kû~ðcò\õ cdû \êÃecþö

163ö eûùcY Zêkû ^ûÉò ö - eûciý Zêkû ^ûÉòö

164ö \êMÛõ _û^õ Kêeê ö - \êMÛiý _û^õ Kêeêö

165ö iû]ì þ \gð õ _êYýcþ ö - iû]ì ûõ \gð õ _êYýcþ ö

166ö cc MéjûZþ \lòùY _ê¿aûUòKû ö - cc Méjiý \lòùY^ _ê¿aûUòKûö

167ö K�ðûd icü/i\égü aúeü ^ûÉò - K�ðiý icü/i\égü aúeü ^ûÉòö

168ö @jõ \òaùi \ßòü / Zâòü iÜû^õ Kùeûcò ö - @jõ \òaiiý \ßòü/ Zâòü iÜû^õ Kùeûcòö

169ö MéjûZþ _êeü/_êeZü/_êeÉûZþ c¦òeõ ùgûbùZö - Méjiý _êeü/_êeZü/_êeÉûZþ c¦òeõ ùgûbùZö

170ö bûeZûZþ C�ÿùeY/C�ÿeZü jòcûkdü ö - bûeZiý C�ÿùeY/C�ÿeZü jòcûkdüö

171ö Méjcþ @«òùK C\ýû^cþ ö - Méjiý @«òùK C\ýû^cþö

172ö @jõ \ò ûZþ iKéZþ @ Üõ Lû\ûcò ö - @jõ\ò iý iKéZþ @ Üõ Lû\ûcòö

173ö GZZþ cûõ cZcþ ö - GZZþ cc cZcþö

174ö bûeZûZþ \lòùY^ K^ýûKêcûeú ö - bûeZiý \lòùY^ K^ýûKêcûeúö

175ö _êZâõ KéùZ ~ ôõ Kêeê ö - _êZâiý KéùZ ~ ôõ Kêeêö

176ö Ké¾ü ù\÷Zýû^ûõ NûZêKü ö - Ké¾ü ù\÷Zýû þ NûZêKüö

177ö @MÜòü KûùÂ Zé_ýZò ö - @MÜòü KûùÂ^ / KûÂiý Zé_ýZòö

[126]

178ö iü cûùi PZêü _êeúõ MzZò ö - iü cûiiý PZêü _êeúõ MzZòö179ö Ké¾ü cûùZâ iàeZò ö - Ké¾ü cûZeõ/cûZêü iàeZòö180ö ]^ûZþ ùjùZûü aòù\gõ MzZò ö - ]^iý ùjùZûü aòù\gõ MzZòö181ö eûZòâü MZûdûõ ùZ MéjcûMz þ ö - eûùZâø MZûdûõ ùZ MéjcûMz þö182ö ^\úbýü Mwû _aòZâZcû ö - ^\ú^ûõ / ^\úhê Mwû _aòZâZcûö183ö R^^ú _êZâûd iÜòjýZò ö - R^^ú _êùZâ iÜòjýZòö184ö aûkKü ò\âòùZ @jõMcòhýûcò ö - aûkùK ò\âòùZ @jõ Mcòhýûcòö185ö K[õ cûõ ^ aògßiòhò ö - K[õ cdò ^ aògßiòhòö186ö eûRû ~giò ]^õ \\ûZò ö - eûRû ~gùi ]^õ \\ûZò ö187ö @dõ iûjòùZý^ ò_êYü ö - @dõ iûjòùZý ò_êYüö188ö Kaòbýü Kûkò\ûiü ùgâÂü ö - Kaú^ûõ / Kaòhê Kûkò\ûiü ùgâÂüö189ö P¦âü C\òùZ Kêcê\õ aòKgZò ö - Pù¦â C\òùZ Kêcê\õ aòKgZòö190ö iì~ðýü C\òùZ _\àõ aòKgZò ö - iìù~ðý C\òùZ _\àõ aòKgZòö191ö Za Kùcð @]ôKûeü @Éò ö - Za KcðYò @]ôKûeü @Éòö192ö QûZâûü Mêeùa @ êeqûü ö - QûZâûü Mêùeø @ êeqûüö193ö gòlKü QûZâûd aòeqü ö - gòlKü QûùZâ aòeqüö194ö aûkKü @§iý Keõ ]éZßû^dZò ö - aûkKü @§õ Kùe ]éZßû ^dZòö195ö _òZûdûõ bqòõ Kê~ðýûZþ ö - _òZeò bqòõ Kê~ðýûZþö196ö _âbê_\õ Za ~êRýùZ ö - _âbê_\õ Zßdò ~êRýùZö197ö K[cþ GZZþ ZßZþ i¸ûaýùZ ö - K[cþ GZZþ Zßdò i¸ûaýùZö198ö aýû]ü PcðùY aýûNâõ j«ò ö - aýû]ü PcðYò aýûNâõ j«òö199ö aýû]ü \«ûbýûõ MRõ j«ò ö - aýû]ü \«ùdûü MRõ j«òö200ö aýû]ü ùKùgbýü Pceúõ j«ò ö - aýû]ü ùKùghê Pceúõ j«òö201ö cc gòlKü MYòZiý \lü ö - cc gòlKü MYòùZ \lü ö202ö aýû]ü cûõùi céMõ j«ò ö - aýû]ü cûõiûd céMõ j«òö203ö gòlKü @ûMùZ QûZâûü ^úeaûü @ba þ ö - gòlùK @ûMùZ QûZâûü ^úeaûü @ba þö204ö aýûKeYcþ @]úZú R^ü aò\ßû þ ö - aýûKeùY @]úZú R^ü aò\ßû þö

[127]

]ûZêMZ205ö @jõ ]^õ f_þiýûcò ö - @jõ ]^õ f_þùiýö

206ö bòlêKü Mâûùc @bòlZþ ö - bòlêKü Mâûùc @bòlZö

207ö ~ìdõ cûZêkMéùj @a�ÿð« ö - ~ìdõ cûZêkMéùj @a�ÿð]ßcþö

208ö adõ MúZõ Mûiý[ ö - adõ MúZõ Mûiýûcüö

209ö iü Za C_ù\gcþ @aòiàeZþ ö - iü Za C_ù\gõ aýiàeZþö

210ö @jõ fMêùW^ i_ðcþ @j þ ö - @jõ fMêùW^ i_ðcþ @j^cþö

211ö Mêeêü iaðõ gûiZò ö - Mêeêü iaðõ gûÉòö

212ö baû þ _êZâõ gûiZê ö - baû þ _êZâõ gûÉêö

213ö ~ìdcþ @]ê û Mâûcõ ~ûjò ö - ~ìdcþ @]ê û Mâûcõ ~ûZö

214ö ùZ ^qõ Kû~ðýcþ @KùeûZþ ö - ùZ ^qõ Kû~ðýcþ @Kêað þö

215ö ùZ cûõ aòbý«ò ö - ùZ cZþ aòbýZòö

216ö baû þ @Zâ ZòÂ ö - baû þ @Zâ ZòÂZêö

217ö Zßõ KiàûZþ ^ @aòùbZþ ö - Zßõ KiàûZþ ^ @aòùbü ?

218ö adõ ]^cþ @\\ß ö - adõ ]^cþ @\\àö

219ö aâûjàYü ù\aZûùd÷ _ê¿õ \\Zê ö - aâûjàYü ù\aZûùd÷ _ê¿õ \\ûZêö

220ö ùZ MúZõ géYêdûZþ ö - ùZ MúZõ géYêdêüö

221ö @jõ ]^õ _âû êaû þ ö - @jõ ]^õ _âû¯aû þö

222ö adõ _ê¿ûYò ù^hý[ ö - adõ _ê¿ûYò ù^hýûcüö

223ö @ûaûõ K[ûõ géYê[ü ö - @ûaûõ K[ûõ géYßüö

224ö iü ~gü _âû_Üëjò ö - iü ~gü _âûù_ÜûZêö

225ö QûZâûü K¦êKcþ @KâúWZþ ö - QûZâûü K¦êùK^ @KâúW þö

226ö baû þ Zùià÷ cû Kî]ý ö - baû þ Zùià÷ cû Kî]ýZêö

227ö Ziý cù^ \êüLcþ @Rûd« ö - Ziý c^iò \îüLcþ @RûdZö

228ö KéhKûü giýùlùZâ Kû~ðýõ KùeûZò ö - KéhKûü KéhòùlùZâ Kû~ðýõ Kêað«òö

[128]

229ö ~ìdõ Zõ _êz«ê ö - ~ìdõZõ _éz[ö230ö Zéhû�ÿðü Rkcþ Aùzdêü ö - Zéhû�ÿ ðü Rkcþ AùzZþö231ö aûkòKû Zßûcþ @f{Zþ ö - aûkòKû ZßZþ @f{Zö232ö @jõ còZâõ _âzòhýûcò ö - @jõ còZâõ _âlýûcòö233ö céMü aù^ @_âaògZþ ö - céMü aù^ _âûaògZþö234ö baû þ @Zâ bld - baû þ @Zâ bldZêö235ö @jõ KaòZûõ ePdòhýûcü - @jõ KaòZûõ ePdòhýûcòö236ö iü _êZâûd _Zâcþ @ù_âedZþ ö - iü _êZâûd _Zâõ ù_â÷edZþö237ö Ké_Yûü ]^õ ÆéjdZò ö - Ké_Yûü ]^õ Æéjd«òö238ö cûZû \êjòZecþ Cqaû þ ö - cûZû \êjòZecþ CqaZúö239ö còZâõ Zßûcþ Cqaû þ ö - còZâõ Zßûcþ CqaZþö240ö @iàûbòü a^õ \éÂcþ ö - @iàûbòü a^õ \éÁcþö241ö ]^õ fb þ iü jéhýZò ö - ]^õ fbcû^ü iü jéhýZòö242ö P¦âõ _gý þ gògaü éZý«ò ö - P¦âõ _gý«ü gògaü éZý«òö243ö ù\aõ _âYò_Zßû @jcþ @ûMzûcò ö - ù\aõ _âYò_Zý @jcþ @ûMzûcòö244ö ùi÷ òKü ~ê]ý þ Kæû«ü baZò ö - ùi÷ òKü ~ê]ýcû^ü Kæû«ü baZòö245ö _o _âgÜû þ Mêeêü _éÂaZþ ö - _o _âgÜû þ Mêeêü _éÁaû þö246ö Zßõ Mâûùc aÉaýcþ ö - Zßõ Mâûùc aiôýiò/aùiü/ Zßdû Mâûùc aÉaýcþö247ö Méùj aiòZßû Kòõ Kùeûhò ö - Méùj ChòZßû Kòõ Kùeûhò?248ö aûkK\ßdõ MzZü ö - aûkK\ßdõ MzZòö249ö cûõ _eòZýqßû KêZâ Mziò ö - cûõ _eòZýRý KêZâ Mziò?250ö ùcNõ \égý þ cdìeü éZýZò ö - ùcNõ _gý þ cdìeü éZýZòö251ö cdû cûùMð fZû \éÁü ö - cdû cûùMð fZû \éÁûö252ö aò\êhõ _ìRû K�ÿðaýü ö - aò\êhûõ _ìRû K�ÿðaýûö253ö búZûü aûkKûü _kûd«ò ö - búZûü aûkKûü _kûdù«ö254ö iü _òZêü aò_êkõ iõ_\õ _âû¯aû þ ö - iü _òZêü aò_êkûõ iõ_\õ _âû¯aû þö255ö ~gü fbòZêõ ~ZÊ ö - ~gü f²êõ ~ZÊö

[129]

aýûajûeòK iõÄéZ g±ûakúKûkKü - KkûRûA PòjÜKêWþckü - ùaûZûcùUû_ú - ùUû_òC¾úhcþ - _MWÿòZûdKcþ - ZûaòR/ùWCñeò@û_âûaûeKü - ùKûU/C�ÿeúd_UMéjcþ - Z êaòùb\ü - `ûU (Kû Ú@û\ò)@�û]ûeòKû - aòcþ (QûZ)aéZòü - aûWaé�ÿòü - _eò]ôZÌü - ùg~/g~ýûaÉê\û^ú - @ûfcûeú_ò¬ü - iêARþù^d\ú_ü - fY×iòKþ[a�ÿòðKû - cjcaZúicúKeü - @ûAe þ/AÈúlêe_Zâcþ - ùaäWþKì_ú - ùaûZfiìPòKû - ùi_Öò_ò þ@aKûeòKû - @ûaRð ûKù�ûkü - ùUûùKA (SêWÿò)C¾elKcþ - [ùcðû äûÄic\aðú - LWòKû (_òVû)·f^ú - ·fêYúùafæ ú - ùafYûicbâÁâcþ - ZûC@û / ZûIßûguêkû - _ òKúBfúkaòZâcþ - ùKûeYû@^û^i`kcþ - i_êeúc]êKKðUú - @céZb�ûbfäûZK`kcþ - fuû@û´

ùiacþ - ùiI (@û_fþ)Mé¬^Kcþ - MûReò¿ûaü - cUe

jeòZcþ - a§ûùKûaòKûeùafc - KfeûgòMîü -iR^ûbò�òü - ùb�òùKûgûZKú - RjÜúQZâûKcþ - QZêAWòfü - AUòfù\ûgû - ù\ûgûKûM\cþ - KûMR_ZâiìPú - @ûfþ_ò þ\ûZâcþ/faòZâcþ - \û@ûNûi_ê¬ü - _ûkM\ûguêü/@ûYòü - fêjûK+ûbâcòü - ù_PK+ûKâKPü - KeZbêgê�ú - a§êKKeYú - KeYú]ß òMâûjKcþ - cûAùKâûù`û þ]ß òa¡ðKcþ - cûAKþ ù^fþaûZûUü - MêWÿòM¬úKûü - ZûiþòMWü - jûZKWÿò

]Uü - aUKeûLkú^cþ - ùNûWûfMûcþ\ûaðûNûUü - KûVjYûPùXÿAa�ÿðKü - aZKRZêKû - aû\êWÿúgfûUêü - Koû`k (iûfûUþ)^ûeòùKkgò û - ^Wÿò@ûKZû

[130]

céZþùZ÷kcþ - Kòùeûiò þ_âùZ÷kcþ - ù_ùUâûfKeuü - hùXÿAjÉò_Kü - cûjê«@jòZê�òKü - iû_ê@û ùKkûcêÉK - cê[ûKû�ZòqKû - PòùeAZû_ìZòKû - ù_ûAgûMùKâûÁû - aòQê@ûZòùfXò - ·UêQòMòkZò - MòkêQòòÂúaZò - ùQ__KûCQò

KûiùZ - KûgêQòùløZò - QòuêQòL¬Zò - ùQûùUAPûfêQò@ûf´ùZ - ùWeòùjûA Vò@ûùjûAQò]eZò - _ò§êQòò¿aùZ - _ûQêWêQò

Kê�Zò - KêUêQò_ò Áò - aûUêQò / ù_hêQòò¿úWÿdZò - Pê_êWêQò

_êUúKùeûZò - bûwòKeò eLêQò@û\ù�ÿ - C_eê KûXêQò@ai_ðZò - LiêQòaúRZò - aòoôùjCQò]àûZò - êuêQòRé ùZ - jûAcûeêQòeòwZò - @ûù�ûCQòiÚMdZò - @UKûCQòPêUZò - PêcêUêQòòùÃûhdZò - ù·_ûQWûCQò

\égZò - PòeêQò

gýZò - ù_ þiòfþ KûUêQò^ûcdZò - ê@ûñCQò_âYê\Zò - ùVfêQò_âZêµZò - beêQòCzkZò / C\þMzZò - Czêkò_WêQò@aPòù^ûZò - ùZûkêQòCWØûddZò - CWûCQòDdùZ - jûZùe aêYêQòadùZ - Z«ùe aêYêQòùZûkdZò - IR^ KeêQòcûZò - cû_êQòPòù^ûZò - iõMâj KeêQòC ÜdZò - CVûCQòcògâdZò - cògûCQò_âiûedZò - aòQûCQòKhðZò - jkKeêQòiòoZò - QòoêQòC àìkdZò - C_ûWÿêQòiúaýZò - iòùfAKeêQòiìZâúKùeûZò - iìZûKûUêQòiõù~ûRdZò - ù~ûWÿêQòCZþ_æaùZ - ùWCñQòKâûcZò - @ZòKâc KeêQò@ûgòhZò - @ûgúaðû\ KeêQ«òKì�ðZò - Kê\êQòWdùZ - CWÿêQòùaû]dZò - aêSûCQòiukdZò - ù~ûM KeêQòaýûKkdZò - ù`WÿêQò/aòù~ûM KeêQòMêYdZò - MêYêQòbûRdZò - bûM/jeêQòZîUZò/ZîUýZò - bûwêQò

l

class x sanskrit grammar-01 - odisha

Documents