24/03/58

1

การเลยงดและการจดการสตวเลยงพเศษ นก และสตวเลอยคลาน

Nathavut Kanatiyanont DVM. MS.

Faculty of veterinary medicine

Mahanakorn University of Technology (MUT)

ชนดอาหาร

ทกน

พช

ผลไม เมลดพช น าหวาน

พชและสตว กนเนอ

สตวมชวต ซากสตว

แบงตามความนยมของผเลยง

• นกแกวขนาดเลก-กลาง budgerigar, love bird, sun cornure, forpus (pacific parrotlet), lory

• นกแกวขนาดใหญ african gray, macaw, cockatoo

• นกกนเมลดพช เชน นกเขา นกพราบ

• นกกนเนออนๆ เหยยว อนทร นกฮก นกเคา

• นกเสยง นกรอง เชน นกครบน นกปรอทหวโขน นกเขาชวา

• ไก เปดสวยงาม

• นกอนๆเชน นกคาสโซวาร นกอม

Classification

• Psittaciformes

• Passeriformes

• Columbiformes

• Galliformes

• Anseriformes

• Falconiformes

• Strigiformes

• Ratites

• Ramphastids

• Bucerotidae

Psittaciformes Passeriformes

24/03/58

2

Columbiformes Galliformes Anseriformes

Falconiformes Strigiformes Ratites Ramphastids

Bucerotidae นกแกวขนาดใหญ

• Macaw

• Cockatoo

• African grey

• Amazon parrot

24/03/58

3

นกแกวขนาดเลก

• นกหงสหยก

• นกคอกกาเทล

• นกซนคอนวร

• นกเลฟเบรด

• นกแกวโมง นกแกวแขกเตา

• นกตระกลโนร (Lory)

นกแกวขนาดจว

• นกฟอพส

Feather composition

– calamus คอสวนของกานขน

กอนทจะพบเสนขนเจรญออกไป

– rachis คอสวนของกานขนทมเสนขน vane หรอ barbs งอกออกไปแตละขาง

– barbules, barbicels หรอ hooks ท าหนาทเปน interlock ระหวางแตละ barbules ท าใหมคณสมบตในการปองกนน าได

Feather composition

– dandruff-like material ผงคลายแปงทคลมขนบางบรเวณ

Feathers

• ขนประกอบไปดวยลกษณะของเคอราตนหลายแบบ ไปจนถงพฒนาเปนเกลดทขาคลายกบพวกสตวเลอยคลาน

• บรเวณทมขน เรยกวา pterylae

• บรเวณทไมมขน เรยกวา apteria

Feathers

• ขาดสารอาหาร ความเครยด ท าใหเกด stress bars ขนทขน

24/03/58

4

Legs Claws and Feet

• นกสามารถเกาะคอนหลบได เพราะสามารถลอคนวได แตนกบางตวอาจสญเสยคณสมบตน มกพบเปนเรองของพนธกรรม เชน นกคอคกาเทลบางสายพนธ

ขอควรค านงกอนการเลยงนก

• การเลอกนกท แขงแรง ดจากการ

แตงตว ไซรขน ตาใส ไมมขตาหรอน าตา

รจมกโลงไมมสงอดตน ไมมอาการจาม

สของอปกต ไมมบาดแผลตามตว

• ถาเปนนกโต ไมควรเลอกตว

ทตกใจงาย เพราะอาจบนชนกรง

และท าใหบาดเจบ

• หากเปนนกกนเนอ

จะมสงขบถายซงมกลนแรง อาจไม

เหมาะสมถาเลยงภายในหองหรอ

หอพก

• อายขย

• ถาเปนลกนกควรเลอกตวทอาปาก

แยงอาหาร เวลาปอนอาหาร

• ถาตองการเลยงนกตระกล

นกแกว ควรเลยงมากกวา1ตว

หรอเลนกบนกบอยๆ เพราะนก

ตระกลนเปนสตวสงคม ถาเลยง

ตวเดยวจะท าใหเคาเหงา เครยด

และอาจเกดปญหาจกขนตวเองได

ขอควรค านงกอนการเลยงนก

• ไมวาจะเปนนกชนดใดกตาม เราตองให

อาหารทใหม สด สะอาด เพราะนกใน

ธรรมชาตจะสามารถเลอกกนผลไม หรอ

อาหารทดทสดได แตนกในกรงเลยงตอง

รออาหารจากเราเทานน

• ปรมาณอาหารทใหตองพอเหมาะตอ

ความตองการ และไมท าใหนกอวนหรอ

ผอมเกนไป

• ใหอาหารถกชนดกบนกนนๆเชน นกกน

ผลไมบางชนด จะกนหนอนนก หรอแมลง

ดวย ดงนนการใหผลไมเพยงอยางเดยว

อาจไมเพยงพอ ตอการเจรญเตบโต

• อาหารส าหรบปอนลกนก มหลาย

ชนด ลกนกทตองกนอาหารผสม

ส าหรบลกปอน แนะน าใหใชอาหารท

ดมคณภาพ เชอถอไดเทานนเพราะ

การใหอาหารทเหมาะสมจะท าใหนก ม

การเจรญเตบโตทด และแขงแรง

• ซงในการชงอาหารลกปอน ควรผสม

ใหเพยงพอตอการปอนหนงมอเทานน

และตองระมดระวงในเรองความ

สะอาดของภาชนะทใช เพราะอาจท าให

เกดภาวะ กระเพาะพกบดได ถามเชอ

แบคทเรยปนเปอน

ขอควรค านงกอนการเลยงนก

• ตองมสภาพทเหมาะสมกบนกชนด

นนๆ เชน พวกนกเปดน าตองมบอน า

ใหเลน พวกนกหงษหยก หรอนก

lovebird ควรมกระจก ลกมะพราว หรอของเลนตางๆใหเลน

• การเลอกชนดของนกทจะเลยง

นน ทอยอาศยของผเลยงกเปนสง

ส าคญ เชนผทอยทาวนเฮาส หรอ

คอนโดมเนยม การเลยงนกทชอบสง

เสยงรองอาจกอใหเกดความร าคาญ

แกเพอนบาน

24/03/58

5

• กรงตองมความปลอดภยตอนกไม

มเศษลวด สงแหลมคมหรอสงอน

ใดทจะท าอนตรายตอตวนก และไม

ควรมรหรอชองใหสตวอนๆเชน

แมลง หน หรอ นกกระจอก มา

รบกวน ซงอาจน าโรคมาตดนกท

เราเลยงได

• ถาเปนนกขนาดใหญ หรอไก

สวยงาม ควรมพนทกรงกวางพอ

ส าหรบการเดน หรอบน

Sun cornure นกแกวซนคอนวร

Cornure parrot นกแกวตระกล คอนวร

Lory นกโนร นกแกวตระกลลอร

Finch นกฟนซ

24/03/58

6

Macaw นกแกวมาคอว

Cockatoo นกกระตว

Pacific parrotlet นกแกวฟอพส

African grey นกแกวแอฟรกน

Eclectus นกแกวเอคเลคตส

Amazon parrot นกแกวอเมซอนตระกลตางๆ

24/03/58

7

Food

• ขาวโพดหวาน (ไมตองตม) กลวยน าวาสก มะละกอสก ฝรง

• มะเขอเทศ อง น

• แครอทหนฝอย ผกกวางตง แตงกวา

ผกกาดหอม มะเขอ-เทศ ยาว (egg plant)

• เมลดปาลม

Fruit การลางท าความสะอาด

• น าเปลาสะอาด

• น าสมสายช

• เกลดดางทบทม (โพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต)

• ผงโซเดยมไบคารบอเนต

การหนผลไม

• ใหม สด สะอาด ปราศจากสารเคม และแมลง

อนตราย

• การปลอกเปลอก และการแคะเมลดทง

• ขนาดของชนผลไมเหมาะสมกบ

ขนาดของจะงอยปากนก

ทกษะการหยบกนผลไมของนกทเลยง

จ านวนของนกในกรง

อาหารเมด(ส)ส าเรจรป

• มหลากหลายยหอ

• แบงแยกตามชนดนก กนผลไม กน

น าหวาน

• ระวงอยาใชของเลยนแบบ อาจท าใหนก

ตายได

• ใชเสรมเพอเพมธาตอาหารบางชนด

ไมใชทดแทนผลไม (อาจจะใชไดในชวง

ระยะเวลาสนๆ)

Seed

• เมลดทานตะวน /linoleic acid def.

• ถวลสงดบ, canary seed

• เมลดฮวยมว (hemp seed), เศษเมลดขาวโพดดบ

• เมลดฟกทองดบ

• วอลนท อลมอน

• เมลดถวเขยว ถวแดง/ด า ลกเดอย ตมหรอนงสก

24/03/58

8

• Perches - wood – position

• Food and water bowl

• Floor cover

Saw dust ,bark chip

ระยะเวลาทใหอาหาร

• ผลไม

• เมดส

• เมลดธญพช

ไมควรเกน 3-4 ชม.

และลางท าความสะอาดภาชนะทนท

อาหารทหามให-ไมควรให

• ชอคโกแลต กาแฟ เครองดมแอลกอฮอล น าอดลม นมถวเหลอง โย

เกรต

• อาโวคาโด เมลดอง น เมลดแอปเปล ผลไมทไมสามารถหากนไดใน

ถนอาศยตามธรรมชาต เชน ทเรยน มะเฟอง แตงโม?

• ขนมปง ลกอม ขนมคบเคยวของมนษย ขาว-ผกปรงสกอนๆ

24/03/58

9

• เนอสตวทงดบ และสก เชน หมยาง หมหยองในแซนวช

• ผลตภณฑจากสตวทกชนด เชน ขนมส าหรบสนข

• ผลตภณฑขนมส าหรบสตวทกชนด ส าหรบกระตายหน

Housing and Cage

– Housing and husbandry avoid

Hamster cage

Tall and narrow

Plastic coat cage

New material cage

Furniture

Cage position

• Light

• Fume, teflon

• Temp.

• bedroom

TOY

• Bird toy

• Fruit and vegetables

วสดกดแทะทไมแนะน า

• เทยน พลาสตก เหลก ยาง เชอกพลาสตก/ไนลอน/ฟาง

• แนะน า วสดไมธรรมชาต

– ไมไผ

– ไมยคาลปตส

– ไมเนอแขงทไมมยางไม หรอมนอย

– เชอกจากฝายธรรมชาต เสนใหญมากๆ เมอเทยบกบตวนก

การตดเลบ และการตดเลมขนบน

• กรรไกรตดเลบ

• เครองกรอเลบ

• คอนเกาะปน

• กรรไกรตดกระดาษ

24/03/58

10

สงทตองหลกเลยง

• รป คน-สตว-สงของ ทนกไมชอบ-เกลยด

• รส น าตาล เกลอ พรกทระคายเคอง

• กลน น าหอม ควนธป ควนจากเตาไฟฟา

• เสยง เสยงดง เสยงทท าใหเกดความร าคาญ

สงขบถายของสตวปก

• นกกนผลไมและเมลดพช

– นกแกวเลก นกแกวขนาดใหญ

24/03/58

11

• นกกนผลไม น าหวาน

– นกแกวโนร

• นกกนเนอ

– เหยยว อนทรย

การชงน าหนกลกนก

การเลยงลกนก

สงทตองค านง

• สถานทตง

• สะอาด

• อณหภม พดลม แอร แสงสวาง

• สงปรอง

• กลน ควน

• ยง มด แมว หน สนข อกา

คณภาพอาหาร

• เลอกใชอาหารส าหรบลกปอนทม

คณภาพสง (ราคาสง)

• ใชเหมาะสมตามชนดของนก นก

มาคอว นกกระตว นกโนร

นกเขา นกปรอท

• ตรวจสอบวนหมดอายและวธเกบ

รกษาทเหมาะสม (แชเยน)

24/03/58

12

คณภาพของอปกรณ

• ความสะอาดของถวย ชอน สาย

ยางปอน กระบอกไซรงค

• ตรวจสอบคณภาพอยเสมอ สาย/

ทอปอนรว การคายความรอนของ

ถวยทใชชงอาหาร

• ความหนด ฝดของ ไซรงคปอน

• ความยาวของสายปอนทมความ

เหมาะสมกบขนาดนก

• ขนาดทอของสายปอนทเหมาะสม

กบขนาดนก ขนาดหลอดอาหาร

คณภาพของผปอน

• ปอนตามระยะเวลาทเหมาะสมกบ

อายของลกนก

• สดสวนน าและผงอาหารมความ

เหมาะสม ไมขน-เหลวเกนไป

• ปรมาณเหมาะสมกบจ านวนและ

ขนาดของลกนกทปอน

• ชงอาหารใหมทกครง /อณหภม

ของอาหาร

• ลางอปกรณตางๆได สะอาด

• ตรวจสอบการยอยทกครงกอน

ปอน

• จงหวะการปอนทเหมาะสมกบนก

แตละตว

24/03/58

13

• เทอรโมมเตอร ทเหมาะสมกบการ

ใชวดอณหภมของอาหาร

• แบตเตอรของเทอรโมมเตอร

ความเทยงตรงของเทอรโมมเตอร

ปรมาณในการปอนอาหาร

• ชนดนก ขนาดนก

• ชนด ยหอ อาหาร

• ความขน-เหลวของอาหาร

• อณหภมขงสงแวดลอม

ร ไดอยางไรวานกปวย

ปรมาณอาหารทนกกน

• เมอนกปวยหรอมอาการผดปกต

ใดๆจะกนอาหารนอยลง หรอไม

กนเลย

• ถาเราสงเกตปรมาณอาหารทนก

กนได กจะเปนการเฝาระวงถง

ความผดปกต เนองจากนกเปน

สตวทมทางเดนอาหารสน

• หากนกไมกนอาหารเพยง 1 วน

ตองรบหาสาเหตของการหยดกน

นนๆ เพราะอาจท าใหนกเสยชวตได

• โดยเฉพาะกลมนกทกนผลไมเปน

อาหารหลก

ร ไดอยางไรวานกปวย

ความสดชนมชวตชวา

• ไมวาจะเปนนกชนดใด ยอมมความ

สดใสมชวตชวาตามพฤตกรรม

เฉพาะของนกชนดนนๆ

• หากพบสงตอไปนอาจแสดงวา

ก าลงปวย

นกทปวยจะเซองซมไมกระโดดโลดเตน

หรอบนเหมอนเคย

ร ไดอยางไรวานกปวย

นกเปนสตวทรกสวยรกงามจะ

ไซรขนอยตลอดเวลา แตนกปวยจะไม

แตงตวไซรขน

ท าใหขนยง โดยเฉพาะอยางยงขนบรเวณ

หวและคอ

ไมสงเสยงรองเหมอนเคย เสยง

เปลยน พฤตกรรมตางๆทเคยเหน

เปลยนไปเชน การเลนน า การพองขน

เรยกสนๆงายๆวาถาพบอาการ ซม

หงอย ตาปด ปกตก ขนหยอง ตองระวง

ละครบ

24/03/58

14

ร ไดอยางไรวานกปวย

ร ไดอยางไรวานกปวย

ร ไดอยางไรวานกปวย

สงขบถาย

• นกปกต จะมสงขบถายสเขยว

จนถงน าตาล ขนอยกบชนด

อาหารทกน โดยนกกนผลไมจะ

• มสวนประกอบของสงขบถายท

คอนขางมน ามาก นกกนเมลดพช

สวนใหญจะมสงขบถายสเขยว

• นกทกนผลไมกจะมสงขบถายส

ใกลเคยงกบผลไมทกน ถาสของ

สงขบถายนกเปลยนไปแสดงวานก

อาจจะปวยได

• ทงนปรมาณสงขบถายตอง

สมพนธกบปรมาณอาหารทนกกน

เขาไปดวย

ร ไดอยางไรวานกปวย

สงเกต ตา จมก ปาก

• นกทสขภาพดตองมแววตาทสดใส ตา

ทงสองขางเปดกวางเทากน ไมมสง

สกปรกรอบดวงตา

• รจมกสะอาดโลงไมมอะไรอดตน หรอ

มคราบใดๆ บรเวณชองจมก จงอย

ปากสะอาดทงภายนอกและภายใน

• (ภายในชองปากอาจมองเหนไดเมอ

นกอาปากกนอาหารในนกบางชนด)

แตหากพบความผดปกตเชน ตาปด

ซม หวตก

• หรออาจพบคราบน ามกแหงตดท

บรเวณรจมก ตลอดจนนกบางตว

อาจจะแสดงอาการอาปากหายใจ

หายใจล าบาก ควรรบน ามาพบสตว

แพทย

• นกสวนใหญจะยนหลบดวยขา

เพยงขางเดยว ถาพบวานกยนหลบ

ดวยขาทง2ขาง

• แสดงวานกตวนนอาจจะปวย

การบงคบปอนยา

สตวเลอยคลาน

24/03/58

15

อะไร? ทบงบอกวา

สตวชนดนนคอ สตวเลอยคลาน

• มเกลด หรออาจเปนเกลดทห มกระดก horny epidermal

scales

• หายใจดวยปอด ไมใชเหงอก หรอผวหนง

• มรปทรงรางกายทหลากหลาย เลกสนมากๆ-ตวยาว

• ม-ไมมรยางคขา คลาน-เดน-วง-ปนตนไม-วายน า-รอน

Phylum: Chordata Subphylum: Vertebrata

• Living species of the class Reptilia are placed

in four orders.

• The order Testudines includes turtles,

• the order Squamata includes lizards and

snakes

• the order Crocodylia contains

crocodiles and alligators,

• and the order Rhynchocephalia contains the lizard-like tuataras.

• แสงเปนตวก าหนด พฤตกรรม หลายๆอยาง

• Ectothermic; many behaviourally thermoregulate.

• UV B

• แบงแยกเพศ ผ/ เมย

• มการปฏสนธภายในรางกาย ออกไขเปนเปลอกแขง หรอเปนไขหนง

• ไมมระยะตวออน หรอ การเปลยนแปลงรปรางในระหวางการเจรญเตบโต

• aquatic, terrestrial, or arboreal.

• except in Antarctica

and on a few very remote islands.

ความแตกตางของแตละชนด

กลมจงจก ต กแก จะสงเสยงได

ในบางกลมจะมกระเพาะปสสาวะ

ง มอวยวะรบกลน ทดานบนของเพดานปาก

(jacobson’s organ)

24/03/58

16

Beaded lizard (Heloderma horribilis)

and the Gila monster (Heloderma suspectum) - sublingual venom gl.

Integument

-Ecdysis [Shedding of skin]

Age, Growth rate, Temp, Humidity, Nutrition

Some eat shed

-Chameleon & Anolis spp. Have chromatophores

-Autotomize Gecko spp., Phelsuma spp.,

Scincidae spp.

Reproductive

-Pair testis /ovary oviduct

-Order Squamata Hemipenis (no urinary structure )

-Sex determination differ by species (adult)

- External sex characteristics

Pre cloacal pore

Femoral pore

Post cloacal tail bulging

Green iguana Savannah monitor

24/03/58

17

Bearded dragon (red) Tegu

Frilled lizard Crocodile lizard

Chameleon Corn / King / Milk งส

24/03/58

18

Ball python Green anaconda

Constrictor python Green tree python

เตาบก

• Sulcata

• Leopard

• Radiata

เตาน า

• เตาแกมแดง (เตาญปน)

• เตาหบ เตานา

• เตาหมบน flying river turtle

24/03/58

19

อปกรณทใชในการเลยง