Clinical Chemistry Review

1. Glassware ที่��สำ��คั�ญได้�แก่� 1.1 Borosilicate glass ได้�แก่� Pyrex , Corex,

Kimax, Vycor นิ�ยมใช้�ม�ก่ในิห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�ร 1.2 Soda-lime glass ห้ร�อ flint glass ไม�ใช้�ในิก่รณี�ที่��

ม�ก่�รเปลี่��ยนิแปลี่งอ#ณีห้ภู%ม�อย��งม�ก่ นิ�ยมใช้�ที่�� volumetric flask, stirring rod แลี่ะ disposable pipette

1.3 Low actinic glass (amber-colored glass)

ใช้�ที่��ขวด้ใสำ�สำ�รที่��เป)นิ light-sensitive reagents

1.4 Boron-free glass ที่นิด้��งได้�ด้� ไม�ที่นิคัว�มร�อนิ1.5 High silica glass ใช้�ที่�� spectrophotometric

cuvette2. ก่�รก่��ห้นิด้ปร�ม�ติรของ glassware:

2.1 TC (to contain) ได้�แก่� volumetric flask, Sahli pipette

2.2 TD (to deliver) แบั�งเป)นิ 2 ช้นิ�ด้คั�อ - blow out ได้�แก่� Ostwald-Folin pipette

- non- blow out ได้�แก่� volumetric pipette, serological pipette, Mohr pipette

3. ก่�รลี่��ง glassware: 3.1 Cleaning solution (conc. H2SO4+ Sodium

or Potassium dichromate)3.2 Detergent เช้�นิ Alconox

3.3 1 N HCl ห้ร�อ 1 N HNO3 ใช้�ในิก่รณี�ก่�รว�เคัร�ะห้*ห้�

trace elements4. Plastic ที่��ใช้�ในิห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�รได้�แก่�

4.1 Polyolefins ได้�แก่� polyethylene(PE), polypropylene(PP), polymethylpentene(PMP)

ที่นิก่รด้ ที่นิด้��งได้�ด้� บั�งช้นิ�ด้เช้�นิ PP, PMP สำ�ม�รถ autoclave ได้�

4.2 Polycarbonate เป)นิ plastic ใสำ นิ�ยมใช้�ที่�� centrifuge tube, dessicator, anaerobic jar ที่นิคัว�มร�อนิได้�ด้�แติ�ไม�เห้ม�ะในิก่รณี�ที่��สำ�รลี่ะลี่�ยเป)นิก่รด้ห้ร�อด้��งแก่� สำ�ม�รถ autoclave ได้�ไม�เก่�นิ 20 นิ�ที่�

4.3 Fluorocarbon (Teflon) ที่นิคัว�มร�อนิ ที่นิก่รด้ ที่นิด้��งได้�ด้� สำ�ม�รถ autoclave ได้�

5. นิ�,�ที่��ใช้�ในิห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�รห้ร�อ reagent grade water แบั�งได้�เป)นิ 3 ช้นิ�ด้ ได้�แก่� 5.1 Type I เป)นินิ�,�ที่��ม�คัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.สำ%ง ผ่��นิขบัวนิก่�ร

ห้ลี่�ยข�,นิติอนิได้�แก่� ก่�รก่รอง ก่�รก่ลี่��นิ ก่�รก่��จั�ด้อ�ออนิ (deionization) ก่�รก่รองผ่��นิ activated carbon

แลี่ะ membrane filter นิ�ยมใช้�ในิง�นิที่�� ติ�องก่�รคัว�มถ%ก่ติ�อง คัว�มแม�นิย��สำ%ง เช้�นิ ก่�รเติร�ยม calibrator ห้ร�อ reference material ก่�รว�เคัร�ะห้*ปร�ม�ณี trace

element, ก่�รติรวจั electrolyte, ก่�รติรวจั enzyme assay

5.2 Type II ใช้�ในิก่�รที่ด้สำอบัที่�งห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�รที่��วไป5.3 Type III ใช้�ในิก่�รเติร�ยมนิ�,�ก่ลี่��นิ Type I, Type II

แลี่ะง�นิที่��ไม�ติ�องก่�รคัว�มถ%ก่ติ�องม�ก่นิ�ก่ ห้ร�อง�นิ qualitative analysis เช้�นิ ก่�รเติร�ยม cleaning

solution, ก่�รเติร�ยมสำ�ย�อม, ก่�รติรวจัที่�ง urinalysisเก่ณีฑ์*ในิก่�รประเม�นิคั#ณีภู�พนิ�,� (NCCLS criteria) ด้�งแสำด้งในิติ�ร�ง

Type I Type II Type IIIpH NA NA 5.0-8.0

2

Resistivity (M/cm) 10 2 0.1Silicate (mg/L) 0.05 0.1

1.0Bacteria (cfu/mL) 10 103 NAOrganic material Carbon filtered NA NAParticulate matte Membrane filtered NA NANA= Not applicable

6. Automatic pipette ม� 2 ช้นิ�ด้คั�อ positive

displacement pipette แลี่ะ negative displacement pipette Positive displacement

Negative displacement-ม�สำ�วนิของ teflon ที่��สำ�มผ่�สำก่�บัของเห้ลี่วโด้ยติรง -ไม�ม�สำ�วนิใด้ๆ

ของ pipette สำ�มผ่�สำก่�บัของเห้ลี่ว

-ใช้� capillary เพ�ยงอ�นิเด้�ยว ไม�ติ�องใช้� pipet tip -ติ�องใช้� pipet tip

-Precision ด้�ก่ว�� -Precision นิ�อยก่ว��เนิ��องจั�ก่ติ�องเปลี่��ยนิ pipet tip

-เห้ม�ะสำ��ห้ร�บัก่�รด้%ด้สำ�รลี่ะลี่�ยที่��ระเห้ยง��ย -ไม�เห้ม�ะสำ��ห้ร�บัด้%ด้สำ�รลี่ะลี่�ยที่��ระเห้ยง��ย ก่�รที่ด้สำอบั accuracy แลี่ะ precision ของ automatic pipette ที่��ได้�โด้ย

- ช้��งนิ�,�ห้นิ�ก่ของนิ�,�โด้ยใช้� analytical balance ที่��ซ้ำ�,�ๆอย��งนิ�อย 10 คัร�,ง คั��นิวณีห้�ปร�ม�ติรจั�ก่สำ%ติร V =

M/D คั��นิวณีห้�คั�� mean, SD, %CV , % error

โด้ยคั�� %CV , % error ติ�องอย%�ในิเก่ณีฑ์*ที่��ก่��ห้นิด้- เจั�อจั�งสำ�รลี่ะลี่�ยที่��ม�สำ�จั�ก่นิ�,นินิ��ไปว�ด้คั��ก่�รด้%ด้ก่ลี่�นิแสำง

ที่�� reference dilution โด้ยอ�ศั�ย volumetric

3

pipette แลี่ะ volumetric flask คั��นิวณีห้�ปร�ม�ติร คั��นิวณีห้�คั�� mean, SD, %CV , % error โด้ยคั�� %CV , % error ติ�องอย%�ในิเก่ณีฑ์*ที่��ก่��ห้นิด้

7. Basic unit แลี่ะ derived unit ที่��สำ��คั�ญในิระบับั SI

QuantityBasic unitBasic unit Lengthmeter

Masskilogram

Timesecond

TemperatureKelvin

Amount of mass molDerived unit Aream2

Volume m3

Substance concentrationmol/m3 (mol/L )

PressurePascal (Pa)

8. SI Prefix ที่��สำ��คั�ญPrefix Factor

SymbolGiga 109 GMega 106 MKilo 103 kDeci 10-1 dCenti 10-2 cMilli 10-3 mMicro 10-6 Nano 10-9 nPico 10-12 p

9. Basic calculation:9.1 เปลี่��ยนิห้นิ�วย

1. 100 L = ……. mL

4

= 0.1 mL

2. 0.9 mg = …… g

g =

3. 90 mg/dL glucose เปลี่��ยนิเป)นิห้นิ�วย mmol/L ม�คั��เที่��ใด้ (MW = 180)

mmol/L =

= 59.2 Concentration % w/v ( g/100 mL solution) % w/w (g/100 g solution)

% v/v (mL/100 mL solution) 1. ติ�องก่�รเติร�ยม 0.85 % NaCl ปร�ม�ติร 250

mL จัะติ�องช้��ง NaCl เที่��ใด้

= 2.125 g

2. ติ�องก่�รเติร�ยม NaOH 500 g คัว�มเข�มข�นิ 10 %

w/w ติ�องช้��ง NaOH ก่��ก่ร�ม

= 100 gด้�งนิ�,นิติ�องช้��ง NaOH ม� 100 g แลี่�วเติ�มนิ�,�ห้นิ�ก่

500-100 = 400 g 3. ติ�องก่�รเติร�ยม 20 % v/v ethanol ปร�ม�ติร 200

mL จัะติ�องใช้�ปร�ม�ติรเที่��ใด้

= 40 mL

5

ติ�องใช้� absolute ethanol ปร�ม�ติร 40 mL

ผ่สำมก่�บันิ�,�ก่ลี่��นิ 200-40 = 160 mL Molarity (mol solute /L solution) Normality (Equivalent solute/L solution, N = Ma เม��อ a คั�อ valence)

1. ติ�องก่�รเติร�ยม 0.15 M ปร�ม�ติร 500 mL ติ�องช้��ง NaCl ม�เที่��ใด้ (MW = 58.5)

= 4.3875 gห้ร�อ mol NaCl = 0.15 x500/1000 =

0.075g NaCl = 0.075 x 58.5 = 4.3875

2. ติ�องก่�รเติร�ยม 0.5 N ปร�ม�ติร 250 mL จัะติ�องใช้� conc H2SO4 ปร�ม�ติรเที่��ใด้ (ก่��ห้นิด้

%assay = 98, specific gravity = 1.84, MW = 98)

% assay = 98, specific gravity = 1.84 ห้ม�ยคัว�มว�� 1 mL ห้นิ�ก่ 1.84 ก่ร�มแลี่ะ 98%ของสำ�รลี่ะลี่�ยเป)นิ H2SO4

ในิ conc H2SO4 1 mL ม� H2SO4 ห้นิ�ก่ = g

ในิ conc H2SO4 1000 mL ม� H2SO4 ห้นิ�ก่ =

mol ห้ร�อคั��นิวณีห้� molarity

จั�ก่สำ%ติร

= = 18.4

จั�ก่สำ%ติร N = Ma

6

N = 18.4 x2 = 36.8 จั�ก่สำ%ติร C1V1 = C2V2

36.8 x V1 = 0.5 x 250 V1 = 2.72

นิ��นิคั�อ ติ�องใช้� conc H2SO4 ปร�ม�ติร 2.72 mL

เจั�อจั�งด้�วยนิ�,�ก่ลี่��นิให้�ม�ปร�ม�ติร 250 mL

3. สำ�รลี่ะลี่�ยประก่อบัด้�วย Ba(OH)2 4.5 g ในิสำ�รลี่ะลี่�ยปร�ม�ติร 400 mL จังคั��นิวณีห้� normality

= 0.054 จั�ก่สำ%ติร N = Ma

N = 0.054 x2 = 0.108 Water of Hydration สำ�รเคัม�บั�งช้นิ�ด้อย%�ในิร%ป hydrate form ในิก่�รเติ

ร�ยมสำ�รจัะติ�องคั��นิ7งถ7งโมเลี่ก่#ลี่ของนิ�,�ที่��รวมอย%�ก่�บัสำ�รเคัม�นิ�,นิๆ1. ติ�องก่�รเติร�ยม 1.0 M CaCl2 ปร�ม�ติร 500 mL จัะ

ติ�องช้��ง CaCl2.2H2O ก่��ก่ร�ม (MW CaCl2= 111, MW CaCl2.2H2O = 146)

g CaCl2 = 0.5 x 111 = 55.5

111 g CaCl2 = 55.5 g CaCl2 146 g CaCl2.2H2O X g

CaCl2.2H2O

X = 73ติ�องช้��ง CaCl2.2H2O 73 ก่ร�ม ลี่ะลี่�ยนิ�,�แลี่�ว

ปร�บัปร�ม�ติรเป)นิ 500 mL9.3 Dilution

1. ในิก่�รว�เคัร�ะห้*ห้นิ7�งใช้� serum ปร�ม�ติร 0.1 mL,

reagent ปร�ม�ติร 5 mL, DW ปร�ม�ติร 4.9 mL

7

อย�ก่ที่ร�บัว�� dilution ของ serum ในิ final

solution เป)นิเที่��ใด้Dilution = ปร�ม�ติรของ serum/ ปร�ม�ติรสำ#ด้ที่��ยของ solution = 0.1/(0.1+5 +4.9) = 1:100 (1/100)

2. 5 N HCl ถ%ก่เจั�อจั�ง 1:4 จั�ก่นิ�,นิ solution ถ%ก่เจั�อจั�งติ�ออ�ก่ 4:15 อย�ก่ที่ร�บั final concentration

ของ HClFinal conc. = 5 x 1/4 x 4/15 =0.33 N

3. ในิก่�รติรวจัว�ด้ creatinine ในิ urine ที่��ก่�รเจั�อจั�ง urine 1:20 จั�ก่นิ�,นินิ��ไปที่��ปฏิ�ก่�ร�ย�ก่�บั reagent แลี่ะว�ด้ absorbance ของ unknown

(Au) ได้� = 0.5 ว�ด้ absorbance ของ standard ได้�เที่��ก่�บั 0.25 จังห้�คัว�มเข�มข�นิของ creatinine ในิ urine

ก่��ห้นิด้ conc. ของ standard =5 mg/dLCu = Au x Cs/As x dilution factor

ในิที่��นิ�, urine ถ%ก่เจั�อจั�ง 1:20 (ห้ร�อ dilution =1:20) ด้�งนิ�,นิ dilution factor ที่��ติ�องนิ��ม�คั%ณี คั�อ 20

Cu = 0.5 x 5/0.25 x 20 mg/dL = 200 mg/dL

ในิก่รณี�ที่��ติ�องก่�รห้�คัว�มเข�มข�นิในิ 24 h urine ติ�องนิ��ปร�ม�ติรที่�,งห้มด้ม�คั��นิวณีด้�วย

ห้�ก่ปร�ม�ติร urine = 2000 mL/24 h

คัว�มเข�มข�นิ = (200 mg/100 mL) x (2000 mL/24 h) = 4000 mg/24 h = 4 g/24 h

8

10. สำ�รเคัม�ที่��ใช้�ในิห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�รโด้ยที่��วไปเป)นิช้นิ�ด้ reagent

grade ซ้ำ7�งเป)นิสำ�รเคัม�ที่��ม�คัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.ติ�มม�ติรฐ�นิของ American Chemical Societyสำ�รเคัม�ที่��ม�คัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.สำ%ง ห้ร�อ ultra-pure reagent

ใช้�ในิง�นิเฉพ�ะที่��ติ�องก่�รคัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.สำ%งเช้�นิ spectrograde

สำ��ห้ร�บัง�นิว�เคัร�ะห้*ที่�ง spectrophotometry, HPLC

grade สำ��ห้ร�บัง�นิว�เคัร�ะห้*ด้�วย HPLC

11. Reference material ห้ม�ยถ7งสำ�รที่��ที่ร�บัคั#ณีสำมบั�ติ�ที่�งเคัม�ห้ร�อฟิ;สำ�ก่สำ*ที่��แนิ�นิอนิ ใช้�สำ��ห้ร�บัก่�ร calibration,

ประเม�นิคัว�มถ%ก่ติ�องของว�ธิ์�ว�เคัร�ะห้*แลี่ะใช้�ก่��ห้นิด้คัว�มเข�มข�นิของสำ�รอ��นิ แบั�งเป)นิ

1. Primary reference material เป)นิสำ�รเคัม�ที่��ม�คัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.สำ%ง ม�คัว�มคังติ�ว ไม�ด้%ด้คัว�มช้�,นิ ใช้�ในิก่�รเติร�ยมสำ�รลี่ะลี่�ยที่��ม�คัว�มเข�มข�นิที่��แนิ�นิอนิ

2. Secondary reference material ห้ม�ยถ7งสำ�รที่��ม�ก่�รก่��ห้นิด้คั��โด้ยเที่�ยบัก่�บั primary reference material

3. Certified reference material (CRM) ห้ม�ยถ7ง สำ�รที่��ที่ร�บัปร�ม�ณีห้ร�อคัว�มเข�มข�นิที่��แนิ�นิอนิ ม�เอก่สำ�รร�บัรองจั�ก่ห้นิ�วยง�นิ เช้�นิในิก่รณี�ของ National Institute of Standards and Technology (NIST) ได้�ผ่ลี่�ติ CRM โด้ยใช้�ช้��อว�� Standard Reference Material (SRM)

12. ก่�รป<องก่�นิ Biological hazard ห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�รจัะติ�องม� universal precaution ห้ร�อข�อปฏิ�บั�ติ�ที่��วไปเพ��อป<องก่�นิก่�รติ�ด้เช้�,อ โด้ยถ�อว��เลี่�อด้ห้ร�อของเห้ลี่วจั�ก่ร��งก่�ยมนิ#ษย*ม� infectious agent เช้�นิ Hepatitis, HIV แลี่ะ blood-

born pathogen อ��นิ (คัวรที่ร�บั universal

precaution, เคัร��องห้ม�ย Biohazard)

9

13. การเก�บ specimenPlasma glucose NaF or iodoacetate plasma (recommended),Heparinized plasma, EDTA plasma, SerumElectrolytes

Serum, Heparinized plasma (Li- heparin)

ไม�ใช้� EDTA, Oxalate, Citrate, NaF

Enzymes Serum, Heparinized plasma

*EDTA, Oxalate, Citrate ย�บัย�,ง ALP, Amylase

*EDTA, Citrate, NaF ย�บัย�,ง CK

*Oxalate ย�บัย�,ง LDBlood gas Heparinized

whole bloodHb A1 EDTA, Citrate, or

NaF whole bloodFructosamine SerumLipids EDTA plasma,

Heparinized plasma, Serum (งด้อ�ห้�รอย��งนิ�อย 12

ช้ม.)

ห้ม�ยเห้ติ#: ammonium heparin ที่��ให้�ก่�รติรวจั BUN

โด้ย urease method ได้�คั��สำ%ง NaF plasma ที่��ให้�ก่�รติรวจั BUN โด้ย

urease method ได้�คั��ติ���

10

- ก่�รร�ด้แขนิผ่%�ป>วยนิ�นิเก่�นิไปที่��ให้� protein แลี่ะสำ�รที่��จั�บัก่�บัโปรติ�นิม�คั��สำ%งข7,นิ เช้�นิ total protein, albumin, total calcium, enzymes, lipids, iron

- ภู�วะ hemolysis ที่��ให้�ก่�รที่ด้สำอบัติ�อไปนิ�,ม�คั��สำ%งก่ว��คัว�มเป)นิจัร�ง: potassium, ACP, LDH, AST, ALT, Iron, Magnesium, Phosphate

- NaF ย�บัย�,งเอนิไซ้ำม* Enolase ซ้ำ7�งเป)นิเอนิไซ้ำม*ในิขบัวนิก่�ร glycolysis ที่��ให้�ลี่ด้ก่�รสำลี่�ย glucose

iodoacetate ย�บัย�,งเอนิไซ้ำม* Glyceraldehyde-3-phosphate dehydrogenase

- ว�ธิ์�ก่�รเก่?บั 24 h urine:ให้�ผ่%�ป>วยป@สำสำ�วะที่�,งไปก่�อนิ เร��มจั�บัเวลี่�แลี่ะให้�ผ่%�ป>วยเก่?บัป@สำสำ�วะที่#ก่คัร�,งในิภู�ช้นิะที่��ก่��ห้นิด้ จันิคัรบั 24 h ให้�ผ่%�ป>วยเก่?บัคัร�,งสำ#ด้ที่��ย อ�จัม�ก่�รใช้� preservative

ห้ร�อเก่?บัป@สำสำ�วะไว�ในิติ%�เย?นิติลี่อด้เวลี่�

14. Spectrophotometryสำ�วนิประก่อบัที่��สำ��คั�ญLamp Monochromator Cuvette

DetectorMeter/Read out

Lamp: ที่��นิ�ยมใช้�คั�อ Tungsten lamp (ให้�แสำง VIS

เที่��นิ�,นิ), Tungsten halogen ห้ร�อ Tungsten halide (ให้�แสำง UV-VIS)

Monochromator: ที่��ห้นิ��ที่��แยก่แสำงให้�เป)นิแสำงสำ�เด้�ยว (monochromatic light) ได้�แก่�

interference filter, prism, gratingCuvette: ถ��ใช้� glass cuvette จัะว�ด้ได้�เฉพ�ะ VIS สำ��ห้ร�บั quartz แลี่ะ plastic ใช้�ได้�ที่�,ง UV-

VIS

11

Detector: นิ�ยมใช้� photomultiplier tube เคัร��องอ�ติโนิม�ติ�ร# �นิให้ม�ๆ บั�งเคัร��องใช้� photodiode

array ซ้ำ7�งสำ�ม�รถว�ด้ได้�ห้ลี่�ยๆคัว�มย�วคัลี่��นิในิคัร�วเด้�ยวก่�นิBeer’s Law: A = abc

ห้ร�อ A = bc เม��อ = molar absorptivity, c = conc. (mol/L)ความสั�มพั�นธ์�ระหว�าง absorbance ก�บ transmittance: A = 2-log %Tสำ�รที่��ใช้�ในิก่�ร calibrate คัว�มย�วคัลี่��นิ

ของ spectrophotometer ได้�แก่�1. Mercury lamp, Deuterium lamp

2. Filter เช้�นิ Didymium filter, Holmium oxide filter 3. Solutions of stable chromogen e.g. cobalt ammonium sulfate, copper sulfate, Holmium oxide

ก า ร ห า ค ว า ม เ ข้� ม ข้� น 1. ก่รณี�ที่��ที่ร�บั absorptivity, c = A/b

2. ก่�รที่�� standard พร�อมก่�บั unknown, Cu = Au

x (Cs/As) ห้ร�อ Cu = Au x Factor

เม��อ factor = (Cs/As)

ก่รณี�ที่��ม�ก่�รเจั�อจั�งติ�วอย��ง Cu = (Au. Cs/As) x dilution factor

Reagent blank = reagent + DW ที่��เพ��อ correct สำ�ของ reagent Sample blank = sample + Diluent (NSS, or DW) ที่��เพ��อ correct สำ�ของ sample ในิก่รณี�ที่�� sample ข#�นิ ม� hemolysis, ห้ร�อ ม�ภู�วะ icterus

12

Bichromatic measurement: ห้ม�ยถ7งก่�รว�ด้ absorbance ที่��คัว�มย�วคัลี่��นิ 2 คัว�มย�วคัลี่��นิในิคัร�วเด้�ยวก่�นิ ที่��เพ��อ correct สำ�ของ sample ที่��อ�จัม�ก่�รรบัก่วนิจั�ก่สำ�ร interference เช้�นิ Hb, lipid, bilirubin

Band pass หร�อ Band pass width: ห้ม�ยถ7ง ช้�วงของคัว�มย�วคัลี่��นิที่��ให้� transmittance เป)นิคัร7�งห้นิ7�งของ peak transmittance ม�ประโยช้นิ*คั�อใช้�บัอก่ถ7งคัว�มบัร�สำ#ที่ธิ์�.ของแสำงที่��ผ่��นิจั�ก่ monochromator

15. Nephelometry, Turbidimetry เป)นิก่�รว�ด้ก่�รก่ระจั�ยของแสำง (light scatter) เม��อแสำงจั�ก่ light source

ผ่��นิ momochromator ม�ก่ระที่บัโมเลี่ก่#ลี่ โด้ย turbidimetry จัะม� detector อย%�ในิแนิวเด้�ยวก่�บั light

source สำ�วนิ nephelometry จัะม� detector เอ�ยงที่��ม#มก่�บั light source

16. Flame-emission photometryFlame ที่��ให้�อะติอมของธิ์�ติ#อย%�ในิสำภู�วะ excited state ซ้ำ7�งไม�เสำถ�ยร จั7งม�ก่�รเคัลี่��อนิที่��ก่ลี่�บั ground state พร�อมก่�บัปลี่�อยพลี่�งง�นิออก่ม�ในิร%ป emitted light

17. Atomic absorption spectrophotometry (AAS)Flame ที่��ให้�อะติอมของธิ์�ติ#อย%�ในิสำภู�วะ ground state

เม��อให้�แสำงจั�ก่ hollow cathode lamp สำ�องผ่��นิ flame

อะติอมจัะม�ก่�รด้%ด้ก่ลี่�นิแสำงบั�งสำ�วนิ แสำงที่��ผ่��นิ flame ไปก่ระที่บั detector จัะม�คัว�มเข�มลี่ด้ลี่ง แสำงที่��ถ%ก่อะติอมด้%ด้ก่ลี่�นิเป)นิสำ�ด้สำ�วนิโด้ยติรงก่�บัคัว�มเข�มข�นิLamp ที่��ใช้�ในิ AAS ม�ลี่�ก่ษณีะที่��สำ��คั�ญคั�อที่�� cathode จัะเคัลี่�อบัด้�วยโลี่ห้ะที่��ติ�องก่�รว�เคัร�ะห้* เร�ยก่ lamp นิ�,ว�� Hollow cathode lamp

18. Automated analyzer1. ห้ลี่�ก่ก่�รที่��ง�นิของ Automated analyzer

13

เคัร��องด้%ด้ sample แลี่ะ reagent ม�ผ่สำมก่�นิติ�มว�ธิ์�ที่��ก่��ห้นิด้ของแติ�ลี่ะเคัร��อง (เช้�นิ ใช้� stirring rod,

ultrasonic energy , centrifugal force ห้ร�อ ก่�รเขย��) จั�ก่นิ�,นิ incubate ในิ dry bath ห้ร�อ water

bath เพ��อให้�เก่�ด้ปฏิ�ก่�ร�ย�แลี่�วติ�ด้ติ�มปฏิ�ก่�ร�ย�ที่��โด้ย photometer, reflectance photometer, fluorometer, fluorescence polarization fluorometer, ห้ร�อ luminometer

2. Discrete analyzer ห้ม�ยถ7งเคัร��องที่��ม�ก่�รเก่�ด้ปฏิ�ก่�ร�ย�ระห้ว��ง sample ก่�บั reagent แยก่ก่�นิในิแติ�ลี่ะ sample

โด้ยที่��วไปก่�รเก่�ด้ปฏิ�ก่�ร�ย�เก่�ด้ข7,นิในิ cuvette

19. ก่�รก่��ห้นิด้ปร�ม�ติรของ Automated analyzer

ที่��ได้�โด้ยใช้� positive displacement pipette

20. Random access analyzer ห้ม�ยถ7ง เคัร��องที่��สำ�ม�รถเลี่�อก่ที่ด้สำอบับั�งร�ยก่�รจั�ก่ที่��ม�อย%� แลี่ะเลี่�อก่ติรวจัว�ด้ติ�วอย��งใด้ได้�โด้ยไม�ติ�องเร�ยงติ�งลี่��ด้�บั

19. Quality Assurance%CV = (SD x 100)/mean

Within- run precision (= Optimal condition variance, OCV): ที่��ได้�โด้ยว�เคัร�ะห้* control ช้นิ�ด้เด้�ยวก่�นิ จั��นิวนิอย��งนิ�อย 20 aliquots ในิรอบัเด้�ยวก่�นิ แลี่�วนิ��ม�คั��นิวณี mean ,SD, %CVDay-to-day precision (= Routine condition variance, RCV): ที่��ได้�โด้ยว�เคัร�ะห้* control ช้นิ�ด้เด้�ยวก่�นิ ว�นิลี่ะ 1 aliquot จั��นิวนิอย��งนิ�อย 20 ว�นิแลี่�วนิ��ม�คั��นิวณี mean , SD, %CV

ก่�รประเม�นิ precision ติ�มเก่ณีฑ์*ของ CLIA’88 Sobs < SA

4 x Sobs < EA

14

. Shewhart chart (Levey-Jennings Chart) ใช้�ในิก่�รประเม�นิ precision แลี่ะ long term accuracy การเตร�ยม:

1. ว�เคัร�ะห้* control material ว�นิลี่ะ 1 คัร�,งอย��งนิ�อย 20 ว�นิ

2. คั��นิวณี mean, SD ห้�ก่ม�ข�อม%ลี่ที่��เก่�นิ mean 3SD

ให้�ติ�ด้คั��นิ�,นิออก่แลี่�วคั��นิวณี mean, SD ให้ม�3. สำร��ง chart โด้ยแก่นิ x เป)นิ เวลี่�(ว�นิ) ห้ร�อ run

number แก่นิ y เป)นิคัว�มเข�มข�นิ4. ลี่�ก่เสำ�นิ mean, mean 1SD, mean

2SD(Warning line), mean 3SD5. ในิว�นิติ�อๆไป ว�เคัร�ะห้* control material แลี่�ว plot

ลี่งบันิ chart แลี่ะแปลี่ผ่ลี่ก า ร แ ป ล ผ ล

1. ผ่ลี่ก่�รว�เคัร�ะห้* 95 % คัวรจัะม�คั��ในิช้�วง mean

2SD ห้ร�อก่�รว�เคัร�ะห้* 20 คัร�,งติ�องม� 19 คัร�,งอย%�ในิช้�วง mean 2SD

2. ม�ก่�รก่ระจั�ยของข�อม%ลี่อย%�ที่�,ง 2 ด้��นิของ mean

3. ไม�ม�ผ่ลี่ที่��เพ��มห้ร�อลี่ด้ลี่งติ�ด้ติ�อก่�นิม�ก่ก่ว�� 5 คัร�,ง4. ไม�ม�คั��ที่��อย%�นิอก่ mean 2SD ติ�ด้ก่�นิ 2 คัร�,ง5. ไม�ม�คั��ใด้อย%�นิอก่ mean 3SD

Shift ห้ม�ยถ7ง ก่�รที่��ผ่ลี่ก่�รว�เคัร�ะห้*ที่��ม�ก่�รเพ��มข7,นิห้ร�อลี่ด้ลี่งอย��งรวด้เร?วแลี่ะคังอย%�ในิระด้�บันิ�,นิ ห้ร�อม�ก่�รเปลี่��ยนิแปลี่งคั�� mean โด้ยม�สำ�เห้ติ#จั�ก่ก่�รเปลี่��ยนิแปลี่งว�ธิ์�ว�เคัร�ะห้*ให้ม�, เปลี่��ยนิ reagent ห้ร�อ standard ให้ม�, ม�คัว�มผ่�ด้ปก่ติ�ของเคัร��องม�อในิที่�นิที่�

15

ก่รณี�ที่��เติร�ยม standard ที่��ม�คัว�มเข�มข�นินิ�อยก่ว��คัว�มเป)นิจัร�ง จัะที่��ให้�เก่�ด้ upward shift ( เนิ��องจั�ก่ Cu = Au x

(Cs/As) เม��อ As นิ�อยก่ว��คัว�มเป)นิจัร�ง ด้�งนิ�,นิคัว�มเข�มข�นิที่��คั��นิวณีจั7งสำ%งก่ว��คัว�มเป)นิจัร�ง

Trend ห้ม�ยถ7ง ก่�รที่��ผ่ลี่ก่�รว�เคัร�ะห้*ที่��ม�แนิวโนิ�มเพ��มข7,นิห้ร�อลี่ด้ลี่งติ�ด้ติ�อก่�นิ โด้ยม�สำ�เห้ติ#จั�ก่ reagent เสำ��อม,

standard เสำ��อมห้ร�อม�ก่�รระเห้ยของนิ�,�, ห้ร�อเคัร��องม�อเสำ��อมคั#ณีภู�พ

Westgard Multirule Chart1-2S Control 1 คั��ม�คั��เก่�นิ mean + 2SD

ห้ร�อ mean –2SD (Warning rule)

1-3S Control 1 คั��ม�คั��เก่�นิ mean + 3SD

ห้ร�อ mean –3SD (Random error)

R-4S Control 2 ระด้�บัในิรอบัเด้�ยวก่�นิม�คั��ติ��งก่�นิเก่�นิ 4SD (Random error)

2-2S Control 2 คั��ติ�ด้ก่�นิม�คั��เก่�นิ mean +

2SD ห้ร�อ mean –2SD

ห้ร�อ control 2 ระด้�บัในิรอบัเด้�ยวก่�นิม�คั��เก่�นิ mean + 2SD ห้ร�อ mean –2SD

4-1S Control 4 คั��ติ�ด้ก่�นิม�คั��เก่�นิ mean +

SD ห้ร�อ mean –SD

ห้ร�อ control 2 ระด้�บัแติ�ลี่ะระด้�บัม�คั��เก่�นิ mean + SD ห้ร�อ mean –SD

10-x Control 10 คั��ติ�ด้ก่�นิอย%�ด้��นิใด้ด้��นิห้นิ7�งของคั�� mean

16

ห้ร�อ control 2 ระด้�บัแติ�ลี่ะระด้�บัม�คั�� 5 คั��ติ�ด้ก่�นิอย%�ด้��นิใด้ด้��นิห้นิ7�งของคั�� mean 2-2S, 4-

1S, 10-x แสำด้งถ7ง Systematic error

ว ธ์�การประเม น accuracy ที่��ได้�โด้ย1. ว�เคัร�ะห้* reference material แลี่�วเปร�ยบัเที่�ยบัคั��ที่��

ได้�ก่�บั target values ของ reference material

2. เปร�ยบัเที่�ยบัก่�บั definitive method ห้ร�อ reference method โด้ยก่�รว�เคัร�ะห้*ติ�วอย��งเด้�ยวก่�นิที่�,ง test method แลี่ะ reference method

(ห้ร�อ definitive method) คั��นิวณีห้� regression

equation (y = a + bx) จั�ก่นิ�,นิคั��นิวณีห้� bias (=

y - x ห้ร�อ a + bxc - xc ) คั��ที่��ได้�ติ�องไม�เก่�นิ allowable bias จั7งจัะถ�อว�� test method ม� accuracy เช้�นิเด้�ยวก่�บั reference method (ห้ร�อ definitive method)

3. ห้� % recovery โด้ยเติ�ม standard ลี่งในิติ�วอย��งแลี่�วนิ��ไปติรวจัว�ด้ห้�คัว�มเข�มข�นิของสำ�รที่��ติ�องก่�รว�เคัร�ะห้* (= test ) ขณีะเด้�ยวก่�นิเติ�มนิ�,�ก่ลี่��นิปร�ม�ติรเที่��ก่�บั standard ลี่งในิติ�วอย��งอ�ก่ห้ลี่อด้ห้นิ7�ง นิ��ไปติรวจัว�ด้คัว�มเข�มข�นิ (= baseline)

คัว�มเข�มข�นิของ standard ที่��ติรวจัว�ด้ได้� = test – baseline

คัว�มเข�มข�นิของ standard ที่��เติ�ม = Conc. standard x mL standard

mL standard + mL sample

% Recovery = คัว�มเข�มข�นิของ standard ที่��ติรวจัว�ด้ได้� x 100

คัว�มเข�มข�นิของ standard ที่��เติ�ม

20. Serum protein ที่��สำ��คั�ญได้�แก่�

17

Albumin: ม�ปร�ม�ณีม�ก่ที่��สำ#ด้ ร�ก่ษ� osmotic

pressure/ขนิสำ�งสำ�รช้นิ�ด้ติ��งๆCeruloplasmin ขนิสำ�ง copper

1-antitrypsin Protease inhibitor, คั��สำ%งในิภู�วะ inflammation (เป)นิ acute phase reactant), cirrhosis, hepatocellular carcinoma1- fetoprotein คั��สำ%งข7,นิในิ hepatocellular carcinomaHaptoglobin ข นิ สำ� ง free hemoglobin ใ นิ

plasma คั��ติ���ลี่งในิภู�วะ intravascular hemolysisHemopexin ขนิสำ�ง heme ในิ plasma

Transferrin ขนิสำ�ง iron

Transthyretin (Prealbumin) ขนิสำ�ง thyroid hormone, retinolTotal protein สำ%งข7,นิในิ multiple myeloma

(albumin ลี่ด้ติ���ลี่ง)

Albumin ติ���ลี่งในิ malnutrition, malabsorption, chronic liver disease, GI loss, renal disease- ก่�รห้� total protein นิ�ยมใช้�ว�ธิ์� Biuret method ซ้ำ7�งม�ห้ลี่�ก่ก่�รคั�อ Cu2+ ที่��ปฏิ�ก่�ร�ย�ก่�บั peptide bond ได้� complex ที่��ม�สำ�- ว�ธิ์�ก่�รห้� total protein ที่��เป)นิ reference method คั�อ Kjeldahl method- ก่�รที่�� serum protein electrophoresis ที่�� pH 8.2

จัะพบั protein ที่��เคัลี่��อนิที่��ไปที่�� anode ได้�ไก่ลี่ที่��สำ#ด้คั�อ albumin

21. Enzyme

18

- Zero order kinetic:คัว�มเร?วของปฏิ�ก่�ร�ย�ไม�ข7,นิก่�บัปร�ม�ณี substrate ที่#ก่ๆโมเลี่ก่#ลี่ของเอนิไซ้ำม*จั�บัอย%�ก่�บั substrate ในิร%ป ES complex ในิ reaction mixture

ประก่อบัด้�วย substrate ปร�ม�ณีม�ก่เก่�นิพอ (excess)

ปร�ม�ณีเอนิไซ้ำม*คังที่��ในิก่�รติรวจัว�ด้ enzyme activity ปฏิ�ก่�ร�ย�เป)นิแบับั zero

order kinetics (substrate ม�ปร�ม�ณีม�ก่เก่�นิพอ rate

ของปฏิ�ก่�ร�ย�ข7,นิก่�บั enzyme เที่��นิ�,นิEnzyme ที่�"สั#าค�ญAST ม�ม�ก่ในิห้�วใจั ก่ลี่��มเนิ�,อ ติ�บั ม�คั��สำ%งข7,นิในิ AMI, Myositis, Liver disease (e.g., hepatitis, cirrhosis), Pulmonary infarction, Acute pancreatitisALT ม�ม�ก่ในิติ�บั ไติ ห้�วใจั ก่ลี่��มเนิ�,อ

ALT สำ%งข7,นิในิ hepatitis, cirrhosis, carcinoma of liver

ในิ alcoholic hepatitis จัะพบัว�� AST > ALT

CK พบัม�ก่ในิก่ลี่��มเนิ�,อ ห้�วใจั สำมองCK-1 (BB) เคัลี่��อนิที่��ไปได้�ไก่ลี่ที่��สำ#ด้ในิก่�รที่��

electrophosisCK-2 (MB) พบัม�ก่ในิก่ลี่��มเนิ�,อห้�วใจัCK-3 (MM) พบัม�ก่ในิก่ลี่��มเนิ�,อ เป)นิ CK ที่��พบัม�ก่

ที่��สำ#ด้ในิ serum

LD คั��สำ%งในิ AMI, Hepatitis, shock, anoxia

LD-1, LD-2 สำ%งข7,นิในิ AMI

LD-4, LD-5 สำ%งข7,นิในิ liver disease

ALP พบัม�ก่ในิ bone, liver, kidney, intestine, placenta

19

คั��สำ%งข7,นิในิ post hepatic jaundice, bone tumorGGT คั��สำ%งข7,นิในิ post hepatic jaundice

Amylase, Lipase คั��สำ%งในิ pancreatitis

ACP คั��สำ%งในิ prostatic carcinoma

Cholinesterase คั��ติ���ลี่งในิคันิที่��ได้�ร�บั organophosphate, liver disease, ได้�ร�บัย�บั�งช้นิ�ด้เช้�นิ oral contraceptive

22. Lipids and LipoproteinsLipoprotei

nSources Functions

Chylomicrons

ลี่��ไสำ� ขนิสำ�ง exogenous lipid จั�ก่ลี่��ไสำ�ไปติ�บัแลี่ะเนิ�,อเย��อ

VLDL ติ�บั ขนิสำ�ง endogenous lipid จั�ก่ติ�บัไปเนิ�,อเย��อ

LDL VLDL catabolism

ขนิสำ�ง endogenous lipid ไปย�งเนิ�,อเย��อ

HDL ติ�บั ลี่��ไสำ� ขนิสำ�ง cholesterol จั�ก่เนิ�,อเย��อสำ%�ติ�บั (reverse cholesterol transport)

Chylomicrons: ม�ไขม�นิสำ�วนิให้ญ�เป)นิ Triglyceride,

apo ที่��สำ��คั�ญคั�อ apo B-48

VLDL: ม�ไขม�นิสำ�วนิให้ญ�เป)นิ Triglyceride, apo ที่��สำ��คั�ญคั�อ apo B-100

LDL: ม�ไขม�นิสำ�วนิให้ญ�เป)นิ Cholesterol คั��สำ%งแสำด้งถ7งคัว�มเสำ��ยงติ�อ coronary heart disease

20

HDL: ม�ไขม�นิสำ�วนิให้ญ�เป)นิ Cholesterol, apo เป)นิช้นิ�ด้ apo A, คั��สำ%งแสำด้งถ7งคัว�มเสำ��ยงติ�อ coronary heart

disease นิ�อยFriedewald formula:

LDL-C = TC – HDL-C – TG/5- ก่�รที่�� postprandial serum ม�ลี่�ก่ษณีะข#�นิเนิ��องจั�ก่ม�

chylomicrons สำ%ง- ก่รณี�ที่��ม�ก่�รสำลี่�ยไขม�นิม�ก่ๆ จัะม�ก่�รสำร��ง ketone

bodies ซ้ำ7�งได้�แก่� acetoacetic acid, -hydroxy butyric acid, acetone

- ก่�รที่�� lipoprotein electrophoresis จัะแยก่ช้นิ�ด้ข อ ง lipoprotein บั นิ cellulose acetate ไ ด้� เ ป) นิ ด้� ง นิ�, chylomicron, -lipoprotein (LDL), pre -lipoprotein(VLDL), -lipoprotein (HDL)23. Liver function test

Pre-hepatic jaundice: AST, ALT, LD, Total bilirubin, Unconjugated bilirubin สำ%งHepatic jaundice: AST, ALT, ALP, Total bilirubin (unconjugated & conjugated)

Urine bilirubin, urine urobilinogen สำ%งPost hepatic jaundice: ALP, GGT, AST, ALT, Total bilirubin (conjugated bilirubin)- ภู�วะที่��พบั total bilirubin สำ%งแลี่ะ bilirubin สำ�วนิให้ญ�เป)นิ unconjugated bilirubin ได้�แก่� hemolytic anemia, ineffective erythropoiesis, Gilbert syndrome, physiologic jaundice, Crigler-Najjar syndrome- ภู�วะที่��พบั total bilirubin สำ%งแลี่ะ bilirubin สำ�วนิให้ญ�เป)นิ conjugated bilirubin ได้�แก่� hepatitis, gallstone, cholangitis, cholangiocarcinoma,

21

metastatic tumor, tumor of head of pancreas, Rotor’s syndrome, Dubin-Johnson syndrome- Bilirubin เก่�ด้จั�ก่ก่�รที่�� heme จั�ก่เม?ด้เลี่�อด้แด้งแลี่ะ heme-proteins ถ%ก่เปลี่��ยนิเป)นิ biliverdin จั�ก่นิ�,นิ biliverdin ถ%ก่เปลี่��ยนิเป)นิ bilirubin แลี่ะถ%ก่ขนิสำ�งไปที่��ติ�บั- Bilirubin ถ%ก่ conjugate ก่�บั glucuronic acid ได้� bilirubin monglucuronide แลี่ะ bilirubin

diglucuronide โด้ยเอนิไซ้ำม*ที่��เก่��ยวข�องก่�บัขบัวนิก่�ร conjugation คั�อ UDP-glucuronyl transferase

- Metabolite ที่��เก่�ด้จั�ก่ก่�รที่�� bacteria ในิลี่��ไสำ�ย�อยสำลี่�ย bilirubin คั�อ urobilinogens

- Bilirubin ที่��พบัในิ serum ม�ห้ลี่�ยร%ปด้�งนิ�,1. Unconjugated bilirubin ( -bilirubin)2. Bilirubin monoglucuronide (-bilirubin)3. Bilirubin diglucuronide (-bilirubin)4. -bilirubin

Bilirubin ที่��พบัในิ serum สำ�วนิให้ญ�เป)นิ unconjugated bilirubin

24. Thyroid function testsHypothyroidism T4, Free T4 ติ���, TSH สำ%งHyperthyroidism T4, Free T4 สำ%ง, TSH ติ���Increased TBG T4 สำ%ง, Free T4 ปก่ติ�Thyroid hormone ที่��ม�ปร�ม�ณีม�ก่ที่��สำ#ด้ในิ plasma

คั�อ T4

25. HormonesHormones ชน ด Sources

หน�าที่�"Estrogens Steroid OvariesFemale sex characteristics

22

Testosterone Steroid Testes Male sex characteristics

ProgesteroneSteroid Corpus luteumเติร�ยมผ่นิ�งมด้ลี่%ก่สำ��ห้ร�บัก่�รฝั@งติ�ว

ของติ�วอ�อนิCortisol Steroid Adrenal cortexCHO & lipid metabolism, anti-

insulin effectAldosterone Steroid Adrenal cortexก่ระติ#�นิก่�รด้%ด้ก่ลี่�บั Na+ แลี่ะก่�ร

ข�บั K+

Epinephrine, Amino acid- Adrenal medullaก่ระติ#�นิ glycogenolysis, เพ��ม heart Norepinephrine derivativerate & BPT3, T4 Amino acid- Thyroids คัวบัคั#ม metabolism, เพ��ม blood

Derivative glucoseGH Protein Ant.Pituitary ก่ระติ#�นิก่�ร

เจัร�ญเติ�บัโติLH Protein Ant.Pituitary ก่ระติ#�นิ

corpus luteum ให้�สำร��ง progesteroneก่ระติ#�นิก่�รสำร��ง

androgen ในิผ่%�ช้�ย

FSH Protein Ant.Pituitary ก่ระติ#�นิ ovaries ให้�สำร��ง follicle

ก่ระติ#�นิก่�รสำร��ง sperm

23

TSH Protein Ant.Pituitary ก่ระติ#�นิก่�รสำร��ง thyroid hormone

ACTH Protein Ant.Pituitaryก่ระติ#�นิก่�รสำร��ง adrenocortical

hormoneProlactinProtein Ant.Pituitary ก่ระติ#�นิก่�ร

สำร��งนิ�,�นิมADH Protein Post.Pituitaryก่ระติ#�นิก่�ร

ด้%ด้ก่ลี่�บันิ�,�PTH Protein Parathyroid คัวบัคั#ม

ระด้�บั Ca 2+, PO4 3-

Insulin Protein Pancreas ลี่ด้ระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้

Glucagon Protein Pancreas เพ��มระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้26. Non-protein nitrogenous compound

- ร��งก่�ยข�บัถ��ย nitrogen ในิร%ป urea, creatine, creatinine, uric acid, ammonia

- สำ�ร Non-protein nitrogenous compound ที่��ม�ปร�ม�ณีม�ก่ที่��สำ#ด้ในิ serum คั�อ urea

- ก่�รประเม�นิ glomerular filtration rate (GFR)

ที่��นิ�ยมคั�อ creatinine clearance test เนิ��องจั�ก่ creatinine เป)นิสำ�รภู�ยในิร��งก่�ย(endogenous

compound) แลี่ะว�ธิ์�ก่�รติรวจัว�ด้ง��ย อย��งไรก่?ติ�มคั��ที่��ได้�ไม�ด้�เที่��ก่�บั inulin clearance test

- BUN: Creatinine ratio ปก่ติ�ม�คั��เที่��ก่�บั 10-15:

1 คั�� ratio นิ�,สำ%งในิภู�วะ prerenal azotemia, postrenal azotemia- Uric acid เป)นิ metabolite ของ Purine

24

- ว�ธิ์�ก่�รที่�� creatinine clearance

เก่?บัป@สำสำ�วะ 24 ช้ม. ติรวจัว�ด้ระด้�บัของ creatinine

ในิป@สำสำ�วะในิระห้ว��งที่��เก่?บัป@สำสำ�วะที่��ก่�รเจั�ะเลี่�อด้เพ��อติรวจั serum creatinine คั��นิวณีห้� creatinine clearance ด้�งนิ�,

Creatinine clearance = UV x 1.73 P A

เม��อ U = Urine creatinine (mg/dL) P = Plasma (Serum) creatinine

(mg/dL) V = Urine flow rate (ml/min) A = Body surface area (m2)

27. CarbohydrateGlycolysis ก่�รสำลี่�ย glucose ได้� pyruvate +ATP

(ก่รณี� anaerobic condition ได้� lactate)

Glycogenesisก่�รสำร��ง glycogen จั�ก่ glucose

Glycogenolysis ก่�รสำลี่�ย glycogen ได้� glucose

Gluconeogenesis ก่�รสำร��ง glucose จั�ก่ non-carbohydrate sources (lactate, glycerol )Pentose phosphate pathway ก่�รเปลี่��ยนินิ�,�ติ�ลี่ hexose เป)นิ ribose, ก่�รสำร��ง NADPH ซ้ำ7�งจั��เป)นิ

สำ��ห้ร�บัก่�รร�ก่ษ�คัว�มแข?งแรงของผ่นิ�งเม?ด้เลี่�อด้แด้ง

ก่�รว�นิ�จัฉ�ยผ่%�ป>วยเบั�ห้ว�นิ: ระด้�บั fasting plasma glucose > 126 mg/dL

2 h post-prandial plasma glucose >200 mg/dL

Plasma glucose ภู�ยห้ลี่�งก่�รได้�ร�บันิ�,�ติ�ลี่ 2

ช้��วโมง >200 mg/dL (OGTT)

25

Hormone ที่��คัวบัคั#มระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้:

Insulin ลี่ด้ระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้Glucagon, Thyroxine, Catecholamine,

Cortisol เพ��มระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้ก่�รที่ด้สำอบัที่��ใช้�ติ�ด้ติ�มก่�รคัวบัคั#มระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้ในิ

ระยะ 6-8 สำ�ปด้�ห้*ที่��ผ่��นิม�คั�อ HbA1

ก่�รที่ด้สำอบัที่��ใช้�ติ�ด้ติ�มก่�รคัวบัคั#มระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้ในิระยะ 2-3 สำ�ปด้�ห้*ที่��ผ่��นิม�คั�อ fructosamine

Cushing’s syndrome (Cortisol สำ%ง): ระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้สำ%ง

Addison’s disease (Cortisol ติ���): ระด้�บันิ�,�ติ�ลี่ในิเลี่�อด้ติ���28. Electrolyte

- Major extracellular cation คั�อ Na+

- Major intracellular cation คั�อ K+

- Anion gap คั�อ ผ่ลี่ติ��งระห้ว��ง unmeasured anion

แลี่ะ unmeasured cation

คั��นิวณีได้�จั�ก่ผ่ลี่ติ��งระห้ว��ง measured anion แลี่ะ measured cation (anion gap = [Na+]+[K+]-[Cl-]- [HCO3

- ] ห้ร�อ anion gap =[Na+-Cl- - HCO3-])

ประโยช้นิ* ใช้�ประเม�นิ – unmeasured anion เช้�นิ organic acids, protein, SO4

3-,PO43- แลี่ะ

unmeasured cation เช้�นิ Ca2+, Mg2+

– ประเม�นิผ่ลี่ก่�รที่ด้สำอบัที่�งห้�องปฏิ�บั�ติ�ก่�ร (ประเม�นิว��คั�� electrolyte ถ%ก่ติ�องห้ร�อไม�)

– ประเม�นิภู�วะ acid-base imbalance e.g. high anion gap metabolic acidosis

-ก่�รด้%ด้ก่ลี่�บั Na+ ร�วมก่�บัก่�รข�บั K+ อย%�ภู�ยใติ�ก่�รคัวบัคั#มของ Aldosterone

26

-Primary hyperaldosteronism จัะม�ระด้�บั Na+ สำ%งแลี่ะ K+ ติ���

-ข�อแติก่ติ��งระห้ว��ง direct ISE แลี่ะ indirect ISE คั�อDirect ISE: ไม�ติ�องม�ก่�รเจั�อจั�งติ�วอย��งก่�อนิติรวจั ผ่ลี่ก่�รติรวจัไม�ถ%ก่รบัก่วนิจั�ก่ภู�วะ

Hyperlipidemia แลี่ะ hyperproteinemia

Indirect ISE: ติ�องม�ก่�รเจั�อจั�งติ�วอย��งก่�อนิก่�รว�เคัร�ะห้* ผ่ลี่ก่�รติรวจัในิร�ยที่��ม�ภู�วะ

hyperlipoproteinemia แลี่ะ hyperproteinemia อ�จัไม�ถ%ก่ติ�อง

-Trace element ที่��เก่��ยวข�องก่�บัก่�รก่��จั�ด้ peroxide คั�อ Selenium

-ระด้�บั trace element ใด้ที่��ผ่�ด้ปก่ติ�ในิผ่%�ป>วย Wilson’s

disease คั�อ Copper

- Osmolality เป)นิก่�รว�ด้จั��นิวนิของ dissolved particle

สำ�รที่��ม�บัที่บั�ที่สำ��คั�ญติ�อ plasma osmolality ได้�แก่� Na+, Cl-, glucose, urea

- ก่�รคั��นิวณี plasma osmolality Plasma osmolality = 2 [Na+] + [glucose]/18

+ [BUN]/2.8- ระด้�บั plasma calcium ถ%ก่คัวบัคั#มโด้ยฮอร*โมนิ PTH,

calcitonin, vitamin D29. Acid-base balance

- Specimen สำ��ห้ร�บัก่�รติรวจั blood gas คั�อ heparinized arterial whole blood โด้ยจัะติ�องป<องก่�นิไม�ให้� gas เคัลี่��อนิที่��เข��-ออก่จั�ก่ specimen แลี่ะจัะติ�องแช้�ในิ iced water เพ��อลี่ด้ metabolism

- ก่รณี�ที่�� specimen สำ��ห้ร�บัติรวจั blood gas ม�ก่�รสำ�มผ่�สำก่�บัอ�ก่�ศั จัะที่��ให้�คั��เปลี่��ยนิแปลี่งคั�อ PO2 เพ��ม

27

ข7,นิ (เนิ��องจั�ก่ในิอ�ก่�ศัม� O2 สำ%งก่ว��ในิเลี่�อด้) PCO2 ลี่ด้ลี่ง (ในิเลี่�อด้สำ%งก่ว��ในิอ�ก่�ศั จั7งม�ก่�รแพร�ออก่สำ%�อ�ก่�ศั) pH ลี่ด้ลี่ง

- ก่รณี�ที่�� specimen สำ��ห้ร�บัติรวจั blood gas ถ%ก่ที่�,งไว�ที่��อ#ณีห้ภู%ม�ห้�องเป)นิเวลี่�นิ�นิ จัะที่��ให้�คั��เปลี่��ยนิแปลี่งคั�อ PCO2 สำ%งข7,นิ pH ลี่ด้ลี่ง PO2 ลี่ด้ลี่ง (เนิ��องจั�ก่ม� metabolism จั7งม�ก่�รใช้� O2 แลี่ะม�ก่�รสำร��ง CO2 เพ��มข7,นิ

- Buffer ที่��ม�คัว�มสำ��คั�ญในิ plasma คั�อ bicarbonate-carbonic acid buffer

- เพ��อที่��จัะร�ก่ษ� blood pH ให้�ม�คั��เที่��ก่�บั 7.4 จัะติ�องม�ก่�รคัวบัคั#มให้�อ�ติร�สำ�วนิของ bicarbonate ติ�อ carbonic acid

เที่��ก่�บั 20:1

- ภู�วะที่��ม� pH ติ��� ร�วมก่�บัก่�รม� dissolved CO2 สำ%ง คั�อ ภู�วะ respiratory acidosis

- ภู�วะที่��ม� bicarbonate สำ%ง โด้ยที่��ระด้�บั PCO2 ไม�เปลี่��ยนิแปลี่ง คั�อ ภู�วะ metabolic alkalosis

28