cmn - le mans, bibl. mun., ms. 141 (leroquais, pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · le mans...

6
66. PONTIFICAL DU MANS. xme SIÈCLE, 1r e MOITIÉ OU MILIEU Le Mans ; bibliothèque municipale, ms. 141. Feuillet de garde et fol. A. De différentes mains. - Feuillet de garde: pièce de procédure (xvne s.) -A. Table du manuscrit : <c In isto libro continentur que sequn- tur ... »-En tête du fol. 1 et en éc riture du xvme siècle: «Ex libris congregationis Missionis, domus Cenomanensis. » Fol. 1 à 26. Bénédictions épiscopales. - r. « In cipiunt benedictiones episcopales. I n vig. Nativitatis Domini. »- 5. cc De s. I uliano pont. - Alia de eodem. »- 6 vo. In capite ieiunii. •- ro. cc In die Pasche. »- 13 vo. « I n die Pentecostes. )) - 14 v 0• De Trinitate. , - 15. « I n festivitate s. I ohannis Baptiste. 11 - 18 vo. « In nat. s . • - 19. cc Dom. I. de Adventu Domini. » - 20 à 22. Commun.- 20. « In nat. uni us apostoli. - 22. « De virginibus. » - 22 vo. cc In anniversario dedicationis ecclesie. »- 25 v 0 « In consecratione diaconi. n

Upload: others

Post on 02-Apr-2020

14 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

204 LES PONTIFICAUX MANUSCRITS

responsorimn : Regnum mun di et omnem ornatum seculi, etc.-Et debent nove con­secrafe abstiuere a loquela per tres dies. "

Les fol. 69 et 70 sont restés blancs.- 71. Dcdicatio ecclesie: <<Ante dedicationem ecclesie catw~lt4r quod retiqttie et corpora in ccc/esia seputta moveantttr ... Exorcismus salis. - 72. Exorcismus aque. - 73· Primüus anteqttam i11troeat pontifex ecctesiatn, dyacou us reel udatur in ea, et iltuminenlter duodecim candele per circuitum eitts ... 11 -

77· Litania. - 78. Alphabetum. - 78 v 0 à 86. Aqua gregoriana. - 87 à g6. Conse­cratio altaris. - 99· Depositio reliquiarum. - 103 vo. Missa dedicationis. - 107.

«Ordo ad consecrandum altare tantum. )) - II5 vo. cc I n consccratione altaris porta­Hiis. )) - u g. <c Reconciliacio violate ecclesie vel cimiterü. , - 121. « Ordo synodi. - 123. Postea ante aliare sancti l ttliani, sine "ota, sed alta voce, dicatur hec antiphona : Urbs provecta Cenomannis Iuliani meritis tanti patris nunc preclara ... ~- 130 vo. D'une autre main que ce qui précède: «V eni, creator Spiritus . ••

Ce manuscrit est un pontifical du Mans: les litanies (fol. 17), les deux bénédictions pontificales en l'honneur de saint Julien (fol. 40 v 0), et l'antienne récitée devant son autel (fol. 123) l'indiquent clairement. L'écriture et la décoration dénotent la pre­mière moitié ou le milieu du xve siècle. Le format du volume indique un pontifical portatif ; il est d'ailleurs incomplet : la consécration épiscopale en est absente.

Parchemin. - 130 fi. à longues lignes, plus le feuillet préliminaire A. - 170 sur r26 mill. -Jolies initiales filigranées or et azur alternativement. -Çà et là quelques initiales feuillées sur fond d'or agrémentées de vignettes de fleurs peintes au naturel. -Quelques pièces de chant notées sur quatre lignes rouges. -Fol. rzg, gravure représentant saint Benoit ; au bas, en lettres capitales : ~ S. Benedictus abbas. 1530. »

Reliure parchemin blanc sur carton ; au dos, titre sur pièce : <t Pontüicale Cenomanense. » (Saint-Vincent).

66. PONTIFICAL DU MANS. xme SIÈCLE, 1r e MOITIÉ OU MILIEU

Le Mans ; bibliothèque municipale, ms. 141.

Feuillet de garde et fol. A. De différentes mains. - Feuillet de garde: pièce de procédure (xvne s.) -A. Table du manuscrit : <c I n isto libro continentur que sequn­tur ... »-En tête du fol. 1 et en écriture du xvme siècle: «Ex libris congregationis Missionis, domus Cenomanensis. »

Fol. 1 à 26. Bénédictions épiscopales. - r. « Incipiunt benedictiones episcopales. I n vig. Nativitatis Domini. »- 5. cc De s. I uliano pont. - Alia de eodem. »- 6 vo. • In capite ieiunii. •- ro. cc In die Pasche. »- 13 vo. « I n die Pentecostes. )) - 14 v 0 •

• De Trinitate. , - 15. « I n festivitate s. Iohannis Baptiste. 11 - 18 vo. « In nat. s . ~fartini. • - 19. cc Dom. I . de Adventu Domini. » - 20 à 22. Commun.- 20. « In nat. uni us apostoli. - 22. « De virginibus. » - 22 vo. cc In anniversario dedicationis ecclesie. »- 25 v0 • « In consecratione diaconi. n

Page 2: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

LE MANS 205

Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn sta­tuta beat1 Benedtctt, legatm electio Ctinctis audientibtts, atque ab episcopo confirmetur. Ctw~que ~ene~icen_dus_ venerit, indttat se pontifex vestimentis episcopalibtts, et electus vesttmentts Sttts, vtdehcet alba et amicto et capa serica. Et hoc facto, veniant ante altare et cantelttr officium et epistola et evangelittm - 26 vo- et otferenda. Postea vel etia~ ante eva~tgelium si voluerint, prosternantur tapeta ante altare, et ipse episcop;es dewper et electus, et cantetttr letania. Qt'a finita, sttrgant, et faciat electus professionem sttper altare !zoe modo : Ego N. nunc ordinandus abbas de tali loco, subiectionem et reve­rentiam a sanctis pa tribus constitutam et obedientiam secundum preceptum sancti Benedicti, tibi pater N. tuisque successoribus, et sancte sedi Cenomonensi (sic) ecclesie perpetuo me exhibiturum promitto - 27 - et propria manu confirmo. »

Fol. 27. « F acta professione, dicantur benedictiones que seczmtm·. Concede, quesumus, omnipotens Deus, ut famulum tuum N. quem ad regimen animarum elegimus ... »

{Suivent six autres << bénédictions » précédée chacune de ce titre : << Alla. » - 30. Finita oratione, det ei episcoptts bacult"n : Accipe baculum pastoralem et animarum tibi commissarum gere - 30 vo - sollicitudinem pro quibus Deo redditurus es rationem. Per.- Postea det ei regulam sancti Benedicti dicendo: Accipe gregi domi­nici paternam providentiam ... >> (C. auj.). Hiis rite peractis, accipiat presul novttm abbatemper manum dextram, t'mts autem ex ceteris episcopis vel abbatibus teneat ettm per sinistram, et sic dedt-ecatur, et statuatur in sede tt bi antecessor eitts solit1ts er at-31-stare, dicente sibi episcopo : Sta et retine locum a Deo tibi delegatum ; potens est enim Deus ut augeat ti bi gratiam. Qui vivit.- Et sic incipiat episcopus: Te Deum laudamus. - Quo finito, celebretur missa .. n

Fol. 31. c< Ordo ad abbatissam benedicendam. Cmn obierit abbatissa, alia que loco eius ordinanda est, eodem modo eligat~tr quo de abbate superùes diximtts. Et facial pro­fessionem. Postea benedicatur hoc modo : Exaudi, Domine, preces nostras, ~t - 31. vo -super hanc famulam tuam N. spiritum tue benedictionis emitte ... - Alta. Domme Deus omnipotens, qui sororem Moysi Mariam ... - 32. Postea, dedttcatur ad sede1~'· et fiant omnia que superius de abbate scripsimtts. » En marge et d'une autre mam

que ce qui précède : bénédiction de la crosse. . . . Fol. 32. << Incipit ordo qualiter sacre virgines benedicuntur. l" prmus bmedJCtnztur

. . . . 0 b p ·scopo s1~per altare hoc modo : Deus velamma vtrgmtm~ vel vtduarum - 32 v - a e t . . . · Al"a Domine Deus bonarum vrr-eternorum bonorum fidehsstme prorrussor ... - 33· t ·

tutum dator ... - Alia. Exaudi, omnipotens Deus, preces nostras, et h~s vestes · d . · t _ 34 Consecrac10 sacra-

quas - 33 vo- famula tua ad se openen am exposc1 ... · rum virginum ... Hic prostemantu.r ante a/tare benedi~tmturqtt_e _: Famul~ tuan

1,

Domine tue custodia muniat pietatis ... - Alia. Resptce proptctus, Domme, super ' · di eterne Deus castorum cor-

h f ul t _ 34 vo Prefacw. Vere gnum... ' a ne am am uam. .. · · m 37 vo-orum beni nus habitator et incorruptarum Deus amator ammaru ·:· -. .

p . g H. · ·p · t episcopus resp. Et ind11at eam tnterm' : Vem, ... castttate permaneat. - tc met za

1

Page 3: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

206 LES PONTIFICAUX MANUSCRITS

eJecta mea, et ponam te in tbronum meum, quia concupivit rex speciem tuam .. , - Vt'rgo vero cantet antiphonam. Induit me Dominus. ,,

Fol. 38. « Quo finito, impommtur velamina super capita eartmt. A ntequam accipiat velamen, d·icat virgo hanc ant. Ancilla Christi sum ; ideo me ostendo servilem. Per. -Post dicat ept:scopus orationem: Accipe velamen quo cognoscaris mundum contemp­sisse ... et ad vitam eternam perducat. Per. - Post acceptmn velamen, seqttitttr bene­dictio amtlorum- 38 vo- Creator et conserva tor generis humani ... tu emitte bene­dictionem tu am super hune anulum. Tmtc asper gat aquam benedictam. Dttm despon­satur ab episcopo, dicat episcopus : Despondo te Ihesu Christo, Filio Dei vivi, qui te illesam custodiat, et ad vitam eternam perducat. Amen. -Post acceptum amtlum, dicat virgo hanc ant. Anulo suo subarravit me Dominus meus Ihesus Christus, et tan­quam sponsam decoravit me corona. - [Oratio.] Te invocamus, Domine sancte, Pater omnipotens, - 39- eterne Deus, super hanc famulam tuam ... Per immacula­tum Dominum Ihesum ... - Hic episcopus panat bamum~ 11e quis presumai sectmdmn illud violare - 39 v 0 - propositmn. - 1\fissa. »

Fol. 40 v o. D'uneautremain (xv es.): «Nos, episcopus Cenomanensis, prohibemus ... • (Même texte que ci-dessus ms. 1 J 2, fol. 9.)- 41. <<Incipit qualiter sacri ordines fiant... V ocentur ordinandi accoliti nominatim, qztibus presentibtts incipit ordinatio hostiarii (sic). In primis tradet eis episcopus claves ecclesie dicens: Sic age ... recluduntur.Deinde ta1:gant hostittm ecclesie. ,, - 42. << Ordinatio lectorum. Et dicat ei-s episcopus sic : Eligunt vos fratres vestri ut sitis lectores ... Post hec, tradat eis episcopus codicem de quo lecturus est, dicens : Accipite, et est ote ver bi Dei relatores ... ,, - 43· << Ordinatio exorciste. Exorcista primo accipiat de mant~ episcopi libellttm i1t quo scripti szmt exordsmi dicente episcopo : Accipite et commendate memorie ... ,, - 44· « Ordinatio accolitorum. In primis tradat eis episcopus ceroferarium cum cereo dicens : Acci­pite ceroferarium cum cereo ut sciatis vos ad accendenda ecclesie lurninaria. -... Accipiat et urceolum vacuum dicente sibi episcopo : Accipite urceolum ad sugge­rendum vinum et aquam in eucharistiam sanguinis Christi. ,,

Fol. 46 V0

• << ... Ordo subdiaconorum. Subdiaconi in primis tattgatzt demamupiscopi t~rceoltmt cmn aqtea. Qtto facto, dicat episcopus : Videte cui us ministerium vobis tradi­tur, et ideo, si usque nunc fuistis tardi ad ecclesiam ... si usque nunc incesti - 47 -amodo casti.-Postea tradat eis calicem vawum cztm pate1m. De inde dicat hanc prefa­tionem : Oremus Deum ac Dominum, fratres karissimi, ut super hos servos suos N. quos ad subdiaconatus officium ... - 47 v o. Benedictio eiusdem. Domine sancte, Pater omnipotens, eterne Deus, benedicere dignare bos famulos tuos N ... - 48 -... tuam gratiam consequantur. Per.-Postea det eis tmz icam dicetts sùtgttlis: Induat te Dom in us vestimento salutis et tunica i usticie. I n nomine Patris ... -Et !wc facto, det eis m.anipulasdicendo: Accipemappulam; impleministerium tuum ... -Etdeteis oscrtlttm dtcens : Pax ti bi. -Ad tûtimum dicat hanc oratiouem: Investione harum mappula­rum -48 V

0-subnixe te, Domine ... » (Aucune mention de l'amict ni de l'épistolier) .

Page 4: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

LE MANS 207

Fol. 48 ':0• ~~ ?rdo ~aco~orum. I n primis imponat episcopt,s mamtm dextram super

eorum captta dtcens smgults. Accipe Spiritum sanctum. Postea dicat Jtanc orationem. Commune votum communis oratio prosequatur ... - 4g - ... gratia sanctifi.cationis eluceant. Prestante ... Prefacio diaconorttm. Oremus, dilectissimi, Deum Patrem omni­pote.ntem, ut .super ~os famulos suos N. quos ad officium diaconatus ... Seqttitur oraüo. Exaudt, Domme, preces nostras, et super bos famulos tuos N. spiritum tue benedictionis emitte ... - so. Consecratio eiusdem ... Per omnia s. s ... Prefacio. Vere dignum ... eteme Deus, bonorum dator ordinumque distributor ... - 52- ... potiora mereantur. Per. » (Aucune interruption dans la préface). - « Ad co11Smmnandmn diacoui officiztm wm stola. Accipe stolam tuam; impie ministerium tuum ... - Ttmc stola let.'e eius circ1mdata, det siugulis eva~1geliztm dicens : Accipe potestatem legendi evangelium... - 52 v0 . Seq1ûtur benedictio eiusdem : Domine san ete, spei, fidei, gratie ... - 53- ... instructi complaceant. Per.- Cum vero c01tsecrati fuerint, indttan­tur dalmatica, dicente episcopo singulis : Induat te Dominus vestimento salutis ... -Et del eis episcopzts osculzun dicens : Pax tibi. ,,

Fol. 53· u Ordo presbiterorum. Prosternentur tapetia ante a/tare, et flectet episcopus gemta, et cantetttr letania. Qua finita, dicat episcopus : Qui ordinandi estis presbiteri, offerre \'OS oportet et benedicere, preesse et predicare ... et Deo -53 v0 - placitis undique redundare. Deinde imponat episcopus manum super corum capita dicens sin­gulis : Accipe Spiritum sanctum. Prefacio presbiteri dicatt'r sicut lectio : Ore~us, dilectissimi, Deum Pat rem omnipotentem ut super bos famulos suos N ... - Seqz,ztur oratio. Exaudi nos, quesumus, Domine Deus noster, et super hos famulos tuos N. benedictionem Spiritus sancti ... Consecratio eùesdem: Per omnia s. s ... Vere dignum ... eterne Deus honorum auctor et distributor omnium dignitatum ... - 55 vo- ... pre­mia conseq~antur. Per. - Hic reflectat orarium super humerum. eif'S dextrwm dicet~s: Accipe iugum Domini ... - Hic vestiat eum- 56- cas1tla ~~eens: Veste.~up~lé~.h induat te Dominus. Item oratio : Sit nobis, fratres, commums orat10 ~t hu qUJ ID

di t · rn _ Consecratio eorzmzdem : Deus sanctificationum ommum aucto~, a u onu .. . H · · ·p · t . v . t' 57 - pleni persolvant. Per ... - tc met la ur· em, cwus vera consecra 10 ... - ... • •

. . V . t Spiritus Ttmc episcopus acelptat oleum sanctum ... » Sancte Spmtus et em crea or · . l' [U

. ] -57 vo. «Hoc facto, accipiat patenam cttm oblatzs, et ca zcem ettm ncho manuum. . rificium Deo missasque celebrare ...

vino, et del ei dicms: Acctpe potes~ te~ offerre sac -manus dice11S: Accipe Spi-- Hic ponat episcoptlS super captta sm~ulortm~ -.58 l'. Accipc Spiritum sanc..

. l' 1 t d ultmmm dtcat w genera t . ritum sanctum. Quo swgu ts ac o, a t - Tmlc trahat episcop1ts uni-

. 't' cata retenta erun . tum, quorum remtsen ts pee ... d. p Domini sit semper vobiscum. ,, . l la ts eos et zcens : a.x cmqtte casulam per scaptt as osctl 1 • D .. . . . . p. pus . Credo m unum eum. ~ . .

59· « H tt s consummatzs, tne~pzt e tsco . . . l s ·e cavealltr quod rellqttte et . . 1 · ] A te dedtcatwuem ecc e t ,

Fol. 59· <~ (Ded1catw ecc es1e. 11 • _

59 vo. Postea sequitur exor-

. lt ovea?ttur ab ecclesta... . t corpora in ecclesza sep1t a a·m 6 0 Primit11s anteq1tam tntroea E

. s aque ,,_ 2 v . « cic;mus salis. ,, - 6o vo. « xorclstnu ·

Page 5: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

208 LES PONTIFICAUX MANUSCRITS

po11tijcx ecclesiam, diaconus recludalttr in ea, et illttminenlttr duodecim candele per circuitum ... n- 66 vo. << Tttnc statim hostio aperto instrans (sic) in ecclesiam ... - 67-Postea prosternet se episcopus super tapetia, cantat1trqtte letania ... - 68 ... omnes sancti Innocentes ; s. Gervasi ; s. Prothasi ; s. Vincenti ; s. Stcphane ; s. Laurenti ... omnes sancti martires; s. Iuliane, II; s. Martine; s. Nicolae; s. Hylari; s. Gregori... >>-

70. AJphabetum graecum- .. .latinum. - 70 vo à 78. Aqua gregoriana.- 78 v 0 à 83. Aspersio ecclesiae. - 83 vo à 98. Consecratio altaris. - 98. << Beneclictio vesti­mentorum. »- 100 vo. [Missa dedicationis.] Terribilis est locus iste. - 105 vo. « Consecratio cymiterü. ,, - 109 v o. « Beneclictio patene. >>- no. « Prefatio calicis. » -no vo. « Prefacio ad beneclicendam crucem. ,, - III. «Ad clericum faciendum. » - II2. cc Ad confumandum. ,, - II3 vo. « Ordo synodi. >>

Fol. n6 vo. ((De consecratione episcopi. Revestito electo, dedttcmtl electmn episcopi Cenoma1te11sem a dextris personaliter ad metropolitammL. - IIJ. Ttmc legilttr decre­tum et littere absentium episcopomm. Quo (milo, dicwzt assurgentes episcopi metropo­litano - II7 v0 - Reverende pater, postulat sancta mater Ecclesia ... Hic facit electus professionem archiepiscopo suo sic dicens : Ego talis N. Cenomanensis ecclesie nunc consecrandus episcopus, huic sancte Turonensi ecclesie, et tibi, pater N., tuisque successoribus canonice substituendis obedientiam, subiectionem, reve­rentiam promitto. Et super hoc - n8 - sanctum altare propria manu firmo. -Post hec, incipiat emn dommts metropolitamts his verbis examinare : Antiqua sanc­torum patrum institutio ... - II9 vo. Interrogatio. Vis sancte Turonensi metropoli­tane ecclesie dominoque metropolitano et suscessoribus (sic) eius obecliens esse et sub­ditus? Resp. Volo ... n- 120. « Interrogatio credulitatis ... »- 124. «Hic ponat arcltie­piscopus evangelium apertum super verticem ei1ts et inter scaputas : Comple in sacer­dote tuo ministerii summam ... »- 124 vo. Unctio capitis.- 126 vo. Unctio manuum. - 127. << Benedictio baculi. Sustentator humane imbecillitatis, Deus ... - 127 vo. Benedictio amtli. Creator et consecrator humani generis ... >> - 128. « Finita miss a, det archiepiscopu.s ipsi novo episcopo librmn evangetiomm, ita dicendo : Accipe evan­gelium et vade ... - 129. Et det ei oswlmn pacis dicens : Pax tibi, et celeri episcopi similiter. Tm~c episcopu.s consecratus dat populo benedictionem. >1

Fol. 129. «Ad beneclicendam crucem. »-129vo à 160. D'une écriture un peu plus récente que celle du corps du manuscrit (xme s., 2e moitié). - 129 vo. Hymne notée : « Rex Salomon, fecit templum ... » - 130. « Hic incipit commendatio ani­marum. ,, - 134. 1< In vigilia mortuorum. ,, - 145 vo. « Tune portetur corpus ad tzmmlttm ... - 146 v0

. Tune ponatttr corpus ù' sepulclzrum ... » - 153 v0 • « A bsoltttio episcopalis super httmattJ.m corpus ... » - 154 vo. « Benedictio pere. - Beneclictio baculi. » - 155 à I68. De plusieurs mains. - 155 à 159· Sorte de directoire pour les fonctions épiscopales. - 155. Il f1t C011Secratione aliaris, isla S111ll necessaria ... Il -

160. « De benedictione et imposicione primarii lapiclis ubi fundata est ecclesia. »-166 vo. « Domine pie, qui agrum figuli, precio sanguinis tui, in sepultura peregri-

Page 6: CMN - Le Mans, Bibl. Mun., Ms. 141 (Leroquais, Pontificaux, t. 1, p. … · 2014-09-28 · LE MANS 205 Fol. 2~. cc Ord~ ~d abbatem benedicendum. PrimittiS electione jacta secttndmn

LE MANS 209

norum comparari voluisti... » (Prière pour la réconciliation d'un cimetière.) - r68 à 169 vo. En écriture moderne: table du manuscrit.

Ce manuscrit est un pontifical du Mans: la double bénédiction épiscopale en l'hon­ne.ur de saint Julien (fol. 5), la profession du futur abbé (fol. 26 vo), les litanies des samts (fo~. ~8), la profession du futur évêque (fol. II7 vo) et son interrogatoire par le métrop~litam (fol. II9 v0}, enfin la série des répons de l'office des morts (fol. 135 vo à 142) tdentique à celle du bréviaire du Mans (Le Mans, bibl. m~m., ms. 1 ;6, fol., 323 vo sq .) justifient pleinement cette attribution. L'écriture et la décoration accusent la première moitié ou le milieu du xme siècle. La comparaison de ce manuscrit avec le précédent permet de suivre l'évolution de la liturgie pontificale du xme au xve siècle au diocèse du Mans.

Parchemin. - 168 ff. à longues lignes, plus le feuillet préliminaire A. -213 sur 144 mill. -Initiales filigranées vermillon et azur alternativement. -Plusieurs pièces de chant notées sur quatre lignes rouges.

Reliure basane racine ; dos orné; au dos : « Pontifie[ ale] Cenoma[nense] •. (Mission).

67. PONTIFICAL ROMAIN A L'USAGE DE CHALONS-SUR-MARNE. XVIe SIÈCLE: APRÈS 1507

Le Mans ; bibliothèque municipale, ms. 356.

Fol. I. « De ecclesie dedicatione seu consecratione. Ecclesiarum consecrationes, qteamvis o·mni die de iure fieri possint, decentius tamen in dominicis diebus, vel sanc­torum solennitatibus fiunt ... Sane, precedenti sero ante diem dedicationis, pontifex ... ponit etiam in eo [vasc~tlo mundo] cart~ûam de pergame110 scriptam de grossa littera, contine11tem cuitesmodi reliquie sint ibi ittcltese, et ad ctei14S sancti honorem et nomen ecclesia ipsa et altare dedicantur, nomen consecratoris, indulgentiam quam in anni­versario dedicationis die concedit, attmem qteoque, diem et mensem quibus dedicatur St'b hac forma. - I vo- MCCCCCVIIo, die III0 mensis, ego E., episcopus Cathalau­nensis, consecravi ecclesiam et altare hoc in honorem sancti N., et reliquias bea­torum martyrum N. et A. in eo inclusi ; singulis Christi fidelibus hodie unum annum, et in die anniversario consecrationis huiusmodi ipsam visitantibus XL dies de vera indulgentia, in forma Ecclesie coosueta concedens. »

Toute la liturgie de la dédicace (fol. I à 31) est celle du pontifical romain actuel, à part, çà et là, quelques légères variantes. - 4· ~itanies: '' ... s .. Martine; s. R~gi; s. Memmi ; s. Donatiane ; s. Domiciane ; s. Alpme ; s. Elaph1 ; s. Leudomtre ; s. Nicolae ; s. Benedicte ; omnes sancti confessores ; s. Maria Magdalene ... s. Poma -

4 vo _ omnes sancte virgines ... ,, - 15. « Con~ecratio al~aris. n - 29. " Benedictio

tobalearum, vasorum et ornamentorum eccles1e, et altans consecratorum. » -: 3~· « De altaris consecratione que fit sine ecclesie dedicatione. ,, - 43 v0

. cc Benedicho

t balearum vasorum et ornamentorum altaris. ,, -Lacune entre 45 et 47· - 47· 0 1 •7

POtltifiuuK ttUJnuscrits, - T. 1.