ÇOCUK HEKİMLERİNİ

İLGİLENDİREN ADLİ SORUNLARProf.Dr.Gürsel Çetin

İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp FakültesiAdli Tıp Anabilim Dalı

Antalya, 2010

54. Türkiye Milli Pediatri Kongresi

Son yıllarda her uzmanlık alanındaki hekimler aleyhine mesleki uygulamaları

ile ilgili şikayetler, açılan ceza ve tazminat davaları büyük artış göstermiş

ve artmaya devam etmektedir!

Size Olmaz Mı Sanıyorsunuz???

Adli Tıp Kurumu 3. Adli Tıp İhtisas Kurulu Dosya Sayıları

0

200

400

600

800

1000

1200

2005 2006 2007 2008 2009

620

708

808

925

1200

Adli Tıp Kurumu’na üç yıllık dönemde (2004-2006) tıbbi uygulama hata iddiası ile gönderilen ve karara bağlanan toplam

1563 olgudan 105’i (%6.7) çocuk sağlığı ve hastalıkları alanındadır.

Kaynak: Sarıca N, Ertan A, İçmeli S.Ö, Birgen N, Ovalı F. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları UzmanlıkAlanında Tıbbi Uygulama Hatası İddiası Bulunan Olguların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi ,Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29(4): 884-9

Uzmanlık alanlarına göredava edilme sıralamasında, çocuk sağlığı

ve hastalıkları ile ilgili olgular, kadın hastalıkları ve doğum, genel cerrahi,

dahiliye, ortopedi ve travmatolojialanını takiben 5. sırada yer almıştır.

Kaynak: Sarıca N, Ertan A, İçmeli S.Ö, Birgen N, Ovalı F. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları UzmanlıkAlanında Tıbbi Uygulama Hatası İddiası Bulunan Olguların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi ,Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29(4): 884-9

ATK 3. Adli Tıp İhtisas Kurulu 2009 yılı 707 olgu

Kadın Hast-Doğum: 35

Genel Cerrahi: 22

Çocuk Sağlığı ve Hast: 16

Ortopedi ve Travmat: 13

Beyin Cerrahisi: 11Kaynak: Şanyüz Ö, Birgen N, İçmeli ÖS, Gökdoğan C, Yorulmaz C, Altınok A, Orhan Z. TıbbiUygulamalar ile İlgili Tazminat Davalarının Uzmanlık Alanlarına Göre Dağılımının Zorunlu SağlıkSigorta Primlerinin Kademelendirilmesi, 9. Adli Bilimler Kongresi, 14-17 Ekim 2010, İzmir, SözelBildiri.

105 Olgudan 32’sinde (% 30.5) Tıbbi Uygulama Hatası

17 Tanı yetersizliği12 Tedavi ve takip yetersizliği1 Kontrolsüz ısıtma sonucu yanık1 Prematüre retinopatisi taramasında

gecikme1 Fenil Ketonüri taraması yapılmaması

Kaynak: Sarıca N, Ertan A, İçmeli S.Ö, Birgen N, Ovalı F. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları UzmanlıkAlanında Tıbbi Uygulama Hatası İddiası Bulunan Olguların Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi ,Türkiye Klinikleri J Med Sci 2009;29(4): 884-9

Hekimlerin maruz kaldığı mesleki uygulamaları ile ilgili hukuki ve cezai

soruşturmalar sonucu alacakları cezalar:

Sadece birkaç noktaya dikkat etmeleri sonucu çok çok azaltılabilir

Çocuk Hekimliği, diğer uzmanlık dallarında ortaya çıkan bütün adli tıp sorunlarının yanında, hastanın çocuk oluşu nedeni ile ek bazı sorunların

yaşandığı bir uzmanlık alanıdır.

Çocuk Hekimliğinde Adli-Tıbbi Sorun Oluşturan Durumlar

Aydınlatılmış Onam Nedir?

Hekimin yaptığı tıbbi müdahalelerin hukuka uygun hale gelmesini sağlayan belgedir.

Aksi halde yapılan müdahale hukuka uygun olmayıp “Haksız Fiil” sayılır

Anayasa Mad. 17, 2. Paragraf

Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve

tıbbi deneylere tabi tutulamaz.

Tabipler, diş tabipleri ve dişçiler yapacakları her nevi ameliye için hastanın, hasta küçük veya tahtı

hacirde ise veli veya vasisinin evvelemirde muvafakatini alırlar. Büyük ameliyeyi cerrahiler için bu muvafakatin tahriri olması lazımdır. (Veli

veya vasisi olmadığı veya bulunmadığı veya üzerinde ameliye yapılacak şahıs ifadeye muktedir olmadığı

takdirde muvafakat şart değildir.) Hilafında hareket edenlerden alakadarların şikayetine bağlı olmak şartıyla on liradan iki yüz liraya kadar hafif

cezayı nakdi alınır.

Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair 1219 Sayılı Kanunun 70.

maddesi

Hasta Hakları Yönetmeliğinin 5/d Maddesi:

Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin

vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamayacağı,

Hasta Hakları Yönetmeliği 22. Mad.

Kanunda gösterilen istisnalar hariç olmak üzere, kimsenin rızası olmaksızın

ve verdiği rızaya uygun olmayan bir şekilde tıbbi ameliyeye tabi

tutulamayacağı,

İnsan Hakları ve Biyotıp SözleşmesiMadde 5:

Sağlık alanında herhangi bir müdahale, ilgili kişinin bu müdahaleye özgürce ve bilgilendirilmiş bir

şekilde muvafakat etmesinden sonra yapılabilir.Bu kişiye, önceden, müdahalenin amacı ve

niteliği ile sonuçları ve tehlikeleri hakkında uygun bilgiler verilecektir.

İlgili kişi, muvafakatini her zaman, serbestçe geri alabilir.

İnsan Hakları ve Biyotıp SözleşmesiMadde 6. (Muvafakat verme yeteneği

bulunmayan kişilerin korunması):

Küçüğün görüşü, yaşı ve olgunluk derecesiyle orantılı bir şekilde, gittikçe

daha belirleyici bir etken olarak göz önüne alınacaktır.

Yargıtay Kararı:

Hastanın açık ya da zımni rızasının hukuksal yönden geçerli olabilmesi, o

kişinin sağlık durumunu, yapılacak müdahaleyi ve etkileri ile sonuçlarını

bütün ayrıntıları ile bilmesi, bu konuda yeteri kadar aydınlanmasına bağlıdır.

Aydınlatılmış Onam Hangi Durumlarda Alınmalıdır?

Rutin işlemler (anamnez, fizik muayene, basit tetkikler, tıbbi müdahaleler vb.)

sırasında hastanın hastaneye ve doktora müracaatı ile onamı var kabul edilir.

Hekim, hastasının tetkik/tedavisi için yapmak zorunda olduğu invaziv tıbbi müdahalelerden önce onam almalıdır.

Standart Onam Formları Geçerli Mi?

Çocukta Onam Kimden Alınmalıdır?

Onam, çocuğun velisinden (anne-babasından) alınır. Ancak Çocuk Hakları

Sözleşmesi ve Hasta Hakları Yönetmeliği’ndeki hükümlere göre;

çocuktan da onam alınmalıdır.

Çocuk-Veli Kararı Uygunsuz?

Yakınları ve çocuğun kararı uyumsuz olup, bu karar hekimin kanaatine göre çocuğun lehine ise; yakınların kararına

uyulur.Böyle bir durumda hukuksal bir

problem oluşmaz.

Çocuk-Veli Kararı Uygunsuz?

Çocuğun kararı ne olursa olsun, yakınlarının kararı çocuğun aleyhine ise ve bu karar

çocuğa önemli derecede zarar verecekse; hekim, acilen mahkeme kararı yoluna

gidebilir (gitmelidir)

Onam Formları

Her sağlık kuruluşu kendine uygun onam formları geliştirmeli

Her birimde yapılan müdahalelerin özelliğine göre ayrı form olmalı

Aynı formlar muayenehanelerde de kullanılabilir

DİKKAT!

Aydınlatılmış onam, sadece yapılan

müdahaleleri hukuka uygun hale getirir.

Hekimin yaptığı “Kusurlu” bir davranıştan

kaynaklanan hukuksal sorumluluğu ortadan

kaldırmaz!

Kusurlu Davranış

Tıbbi kusur, o günün genel kabul görmüş

tıbbi uygulama standartları çerçevesinde

ortalama bilgi düzeyi, beceri, dikkat ve

özene sahip bir sağlık personelinin

göstermesi gereken davranış şeklinin

gösteril(e)memesidir.

Kusurlu Davranış

Kusurlu davranış; sistemden ve/veya idareden veya sağlık ekibinden

kaynaklanabileceği gibi, kişisel de olabilir.

Cezai sorumluluk şahsidir. Ancak tazminat sorumluluğunda “Kusursuz sorumluluk” söz

konusu olabilir!

Kusurlu Davranış

Kusurlu davranışın tespitinde, sağlık kuruluşunun standartları çok önemlidir. Bu standartların iyi belirlenmiş olması

şarttır. Bakım standartlarının altına düşüldüğünde

ve hastada bir zarar ortaya çıktığında hukuksal sorumluluk söz konusu olur.

Kusurlu Davranış

Ülkemizde sağlık sisteminde basamaklar kullanılmadığı için problemler var.

Basit bir solunum sistemi hastalığında, sağlık ocağı ile tıp fakültesinin veya

pratisyen hekim ile çocuk hekiminin bakım standardı aynı olmaz.

Hukuksal sorumlulukta sağlık kuruluşunun statüsü ve hekimin kim olduğu önemli!

Kusurlu Davranış

* Genel tıbbi uygulama hataları* Tanı hataları* Tedavi hataları, hatalı ilaç yazımı* İlaç kullanımında hatalar* Özen kusurları* Paramedikal kusurlar

Dava Konuları Neler Olabilir?

Acilde gerekli özenin gösterilmediği, evine gönderildiği ve ölüm meydana geldiği Hatalı enjeksiyon sonucu sinir hasarı oluştuğu Tanının yanlış konması sonucu ölüm meydana geldiği Fenil Ketonüri taraması yapılmadığı, mevzuata aykırı davranıldığı ve zarar oluştuğu İlacın dozunun yanlış verildiği İlacın nasıl kullanılacağının anlatılmaması sonucu anne tarafından hatalı kullanım yapıldığı Zamanında aşılama yapılmadığı Yoğun bakımda yeterli desteğin sağlanmadığı

Sahte rapor düzenlendiği …………..

Hiyerarşik Sorumluluk

En büyük sorun eğitim hastanelerinde yaşanıyor.

Bir eğitim hastanesinde asistanın sorumluluğu, pratisyen hekim kadardır!

Kayıt Tutma ve Saklama Yükümlülüğü

Her türlü hukuksal problemde ilk başvurulacak belgeler, sağlık kuruluşunda

tutulan kayıtlardır. Bu kayıtların ayrıntılı olarak tutulması ve

saklanması zorunludur.

Kayıt Tutma ve Saklama Yükümlülüğü

Borçlar Hukuku’na göre hekimin sözleşmeden doğan yükümlülükleri arasında

“Kayıt tutma ve kayıtları saklama” yükümlülüğü mevcuttur.

Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği ve Yataklı Tedavi Kurumları

Tıbbi Kayıt ve Arşiv Hizmetleri Yönergesi

Kayıt Tutma ve Saklama Yükümlülüğü

Özel Hastaneler Kanunu’nun 49.Maddesinde, belgelerin 20 yıl süre ile saklanması gerektiği belirtilmektedir.

Kayıt Tutma ve Saklama Yükümlülüğü

Hukuksal bir problem ortaya çıktığında, belgeler üzerinde ekleme veya değiştirme

yapmak son derece hatalıdır!Böyle bir hareket, tıbbi malpraktis davasını belgede sahtecilik davasına

dönüştürebilir!

Çocuk Hekimliğinde Tıbbi Raporlar

Çocuk hekimliğinde çok fazla kullanılantıbbi istirahat veya spor raporları gerçeğe

uygun olmak zorundadır!Aksi halde hekim, TCK 204 ve 210 (2)

Maddeleri gereğince cezalandırılır.

TCK 210

(2) Gerçeğe aykırı belge düzenleyen tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire veya diğer sağlık mesleği mensubu, üç aydan bir

yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Düzenlenen belgenin kişiye haksız bir menfaat sağlaması ya da kamunun veya

kişilerin zararına bir sonuç doğurucu nitelik taşıması halinde, resmi belgede sahtecilik

hükümlerine göre cezaya hükmolunur.

Çocuk Hekimliğinde Aşılama

Hekimin devamlı takibindeki çocuğun aşılamalarındaki eksiklik sonucu ortaya çıkan zararlı sonuç, hukuksal sorumluluk

yaratır.

Çocuk Hekimliğinde Aşılama

Bulaşıcı hastalıklar açısından yapılması zorunlu aşılarda aydınlatılmış onam

alınması şart değil.

Çocuk Hekimliğinde Sır Saklama Yükümlülüğü

Çocuğun sırları velisi ile paylaşılacak mı?

Çocuk Hekimliğinde İhbar Yükümlülüğü

Çocuğun hangi suçları ihbar edilecek?

Adliyesiz günler dileklerimle…