Çocuk ve gençler nasıl Öğrenir? gıyasettin demirhan hacettepe Üniversitesi
DESCRIPTION
Çocuk ve Gençler Nasıl Öğrenir? Gıyasettin Demirhan Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi TMOK Eğitim Komisyonu - Yüzme Federasyonu Seminer, 9 Mayıs 2014, İstanbul. Sunumun akışı. Spor, sporcu Antrenör İnsan Öğrenme Antrenör ve pedagoji Yöntem-model Lider ve antrenör. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
1
Çocuk ve Gençler Nasıl Öğrenir?
Gıyasettin Demirhan
Hacettepe ÜniversitesiSpor Bilimleri Fakültesi
TMOK Eğitim Komisyonu - Yüzme Federasyonu Seminer, 9 Mayıs 2014, İstanbul
Spor, sporcu
Antrenör
İnsan
Öğrenme
Antrenör ve pedagoji
Yöntem-model
Lider ve antrenör
Sunumun akışı
2
Spor; önceden belirlenmiş kurallara göre, kişisel veya takım halinde yapılan rekabet amaçlı yarışma ve kişisel eğlence veya mükemmelliğe ulaşmak için yapılan fiziksel aktiviteler
Sporcu; sporla uğraşan kimse
Spor, sporcu
3
Spor
Hedef merkezlilik, yarışma, rekabet, oyun, fiziksel aktivite
Oyun ve iş üzerine kurululuk
Kurallar, hedef-ler, ölçütler, hatalar
Vücudu kullanmak-aklını kullanmak
Yarışmak(Chandler, Cronin ve Vamplew, 2012)
4
Çalıştırıcı
Sporcuların ferdi veya toplu olarak, uzmanlıkları dahilindeki her türlü spor faaliyetlerinde;
sportmenlik anlayışı içinde uluslararası kural ve tekniklere uygun olarak eğitilmesini sağlayan
sporun esaslarını, teknik ilkelerini ve kurallarını öğreten ve alanındaki gelişmeleri takip eden kişi
Antrenör
5
İyi antrenör kimdir?
İyi öğretmen kimdir?
Benzerlik ve farklılıklar nelerdir?
İyi sporcu kimdir?
6
«Birbirinize duyduğunuz sevgi, kazancınızdan daha önemlidir. Takım çalışmanız ve iyi niyetiniz varsa gerisi beraberinde gelir
zaten»(İzgören, 2014)
7
«Aragones ilk başlarda, o hafta oynayacağımız takımları analiz edip geniş çaplı taktikler hazırlıyordu. Sonra Türkiye’yi çözdü ve ‘Anlaşılan
burada sistem sistemsizlik. Siz kafanıza göre oynayın’ dedi»
(Metehan Demir, Hürriyet, 29 Kasım 2012)8
9
İnsan;
Biyol-kültürel
Sosyal
bir varlıktır
İnsan ve kültürleme-kültürlenme
İnsan hareketinin görünümü– İnsanlar niçin hareket ederler?– İnsanlar nasıl hareket ederler?– İnsanlar hareket ettiklerinde ne olur?
Sporun bilgi yapısı– Kuram ve uygulama arasında nasıl bir ilişki vardır?– En iyi uygulama nedir?
Felsefe– Öğretmen-antrenör için önemli olan değerler nelerdir?– Ne doğrudur?– Ne gerçektir?– Ne uygundur?
10
Tunç Fındık11
İnsanın iki temel özelliği vardır
Biyolojik = Yaklaşık %50Sosyo-kültürel = Yaklaşık %50
Her insan biriciktir ve kendine ait potansiyele sahiptir
İnsanı diğer canlılardan ayıran, alet yapma ve onu kullanabilme özelliğidir
12
Tunç Fındık
Öğrenme, bireyin çevresi ile etkileşimi ile oluşur
Öğretme, öğrenmenin kılavuzlanması
13
Yetenek...
«Usta keman eğitmenlerinin genç bir müzisyende tespit ettikleri, onların ustalığa giden yolda olduğunu belirten şeydir»
(Usta Bir Keman Okulu Yöneticisinden, Syed, 2010)
Sihirli sayı: 10.000 saat…
Başarıya giden yolun anahtarı yapmak mıdır?
Yetenek abartılmış mıdır?
14
Yılda bir milyon vuruş yapan çocuk yenilmez olur
Yapamadığınız şeyler üzerinde çalışarak uzman olabilirsiniz
Neyi yanlış yaptığını bilmiyorsan, neyi doğru yaptığını asla bilemezsin
Ustalığın kazanılması için gelişime açık bir zihin kalıbı, vasatlık için ise sabit fikirli zihin kalıbı çok uygundur
*** Yeteneği değil çabayı övün
(Syed, 2010)
15
ÖZELLEŞMİŞ HAREKET
BECERİLERİ
5
4
TEMEL HAREKET BECERİLERİ
1
2
3
SPOR BİLGİ VE BECERİLERİ
6
7
8
Hareket Bilgi ve Becerileri Öğrenme Alanı Basamaklı Öğretim Aşamaları
16
Kişisel alan
Genel alan
Üstünde
Altında
Arasında (ortasında)
Nesne ile ilişki
Kişiler arası ilişki
Yüz yüze (karşılıklı)
ALAN BİLİNCİ: Beden nereye hareket eder?
NİTELİKLER: Beden nasıl hareket eder?
17
Değişik yönlere (eğimli)
Nesnenin üstünde
Değişik yönlere (çapraz)
Önde (ileri)
Arkada (geri)
Sağında
Solunda
Yakın
Uzak
Genel alan
İlişkiler: Beden kiminle ve neyle ilişki kurar?
Kişisel alan
Nesnenin altında
Değişik yönlere (zikzak)
18
Hangisi daha zeki?
19
•Neden sadece akademik zekaya odaklanırız?
•İnsanlar neden farklı alanlara yönelmekte zorlanırlar?
•Spor yapmak yaşamdaki kayıplarımızdan mıdır?
•Çocuğunuz binicilik sporu ile uğraşmak isterse kararınız ne olur?
Çoklu zeka ne diyor?
20
• İyi antrenörler iyi öğretmenler midirler?
(Cain, 2004)
• Yanıtınız «Evet» ise «Pedagoji» ne demektir?
• Pedagoji; eğitbilimi; öğrenme ve öğretme işindeki ilkeler; öğrenme ve öğretme problemlerinin çözümüne yönelik çalışmalar; yediden yetmişe insanları eğitme işi
Antrenörlük ve öğretmenlik
21
• Yüzme antrenörü/eğitmeni; yüzme sporunu başlangıçtan ileri seviyeye kadar sitil ve teknikleri ile öğreten ve geliştiren kişi
• Antrenör aynı zamanda yarış sırasında da görev yapar
• Eskiden öğretmek ve antrene etmek farklı algılanırdı
• Ancak; günümüzde antrenörlük de öğretmenlik de pedagoji temelli olarak ele alınmaktadır
• Yani; öğretme ve performans geliştirme de pedagoji çerçevesinde ele alınmaktadır
Yüzme antrenörü ve pedagoji
22
İyi antenör ne yapar?
İyi öğretmen ne yapar?
Benzerlik ve farklılıklar?
23
Antrenör İçin Pedagoji
İyi bir antenör iyi bir öğretmendir…
(Sir Clive Woodward, Cain, 2004)
Hemfikir misiniz, değil misiniz?
Niçin?
24
Antrenör İçin Pedagoji
Geçmişte her ikisinin farklı olduğuna inanılırdı
Beden eğitimi: Eğitim-Öğrenme
Spor-Antrenörlük:Performans-Fiziksel aktivite
25
Pedagoji
Birinin diğer bir kişinin öğrenmesini sağlamak ve geliştirmek için bilinçli olarak yaptığı etkinlik
(Watkins & Mortimer,1999)
Bu açıklama antrenörlüğün dışında gibi görünür
(Jones, 2006)
26
Fakat…
Antrenörlük;
Sporcu gelişimi için öğrenme çevresini yapılandırmak
Bazı şeyleri anlamak
Olumlu ilişkilerin sürdürülmesi, öğrenme ve öğretme işinin bir formu
(Jones et all., 2004)
27
Dahası…
Gilbert & Trudel (2001) ‘e göre, iyi bir antrenör iyi bir öğretmen gibidir
Jones (2006) ise şöyle der; pedagoji, mekanik performans anlayışından farklı bir rol oynar; merkezde öğrenme vardır…
28
Antrenman teorisi ve yöntemini neler etkiler?
Anatomi Egzersiz ve spor fizyoloji Biomekanik İstatistik Testler ve ölçümler Spor tıbbı Pisikoloji Motor Öğrenme Beslenme Tarih Sosyoloji PEDAGOJİ
(Bompa, 2009)
29
Antrenman ortamındaki antrenör davranışları:
Öğretme davranışı:%63.85 - % 68.15
Öğretme ve öğrenmeyi destekleme davranışı: % 31.85 - % 36.15
(Jones ve Armour, 2010; Zetou, Amprasi, Michalopoulou ve Aggelousis, 2011; Tharp ve Gallimore, 2004)
30
31
Antrenman ortamındaki antrenör davranışları...
Açıklama Dönüt Sorgulama Gözlem Olumlu-olumsuz modelleme İpucu Fiziksel yönlendirme Yorum yapma Eleştirme
(Nash, Martindale, Collins ve Martindale 2012; Potrac, Jones ve Armour, 2010; Zetou, Amprasi, Michalopoulou ve Aggelousis 2011; Tharp ve
Haydi bir iş yapalım…
Dört-beş kişilik gruplara ayrılalım
Beş dakika süremiz var
Sonra tartışalım
32
Tartışma
Neler tartıştınız?
Nasıl karar verdiniz?
Hangi öğretim yöntemini kullandınız?
33
Öğrenme-öğretme ortamının değişkenleri; hedefe ulaşmak için…
Hazırbulunuşluk Algı Motivasyon Pekiştireç İpucu Dönüt Düzeltme Tekrar Yeterlik Başarı
34
Tunç Fındık
Yukarıdan bakmak…
35
• Devinişsel
• Duyuşsal
• Bilişsel
Öğrenme Alanları
36
•Görsel
•İşitsel
•Görsel-işitsel
•Kinestetik
Duyular ve Öğrenme
37
– İnsanlar ve koşullar farklıdır
– Nasıl öğretileceği-öğrenileceği farklıdır
– Denenecek yollar farklıdır
– Karşıtlık-birliktelik
Farklılıklar neden vardır?
38
Biz sadece “bu”
veya “şu”
değiliz
Karşıtta değiliz
Paketlenmiş programlar ve materyaller
39
Yaşantı: bireyin çevresiyle belli düzeydeki etkileşimleri sonucunda bireyde kalan iz
Davranış: Organizmanın her türlü etkinlik
• Doğuştan gelen davranışlar• Geçici davranışlar• Sonradan kazanılan davranışlar
– İstendik davranışlar; planlı eğitim, plansız eğitim
– İstenmedik davranışlar; kötü kültürel koşullar altında kazanılan davranışlar, eğitimin hatalı yan ürünü olan davranışlar
(Senemoğlu, 2009)
Öğrenmek…
40
GESTALT
41
Şekil-zemin ilişkisi: İnsanın algılama sistemi şekil ve zemin arasında ayırım yapar
Muska Mosston
1925- İsrail… ABD
Keman Cimnastik Futbol Paraşüt Dekatlon Binicilik Dağcılık
Öğrenme ve öğretme konusunda yeni bir paradigmayı keşfeden bir öncü olmuş
1966’da, beden eğitimi ve spor alanında öğretim yöntemleri (stilleri) spektrumunu tasarlamış
42
Etki-öncesi
Etki
Etki-sonrası
Alınması gereken kararlar
Öğretim Davranışı Karar Verme Sürecinin Bir
Zinciridir
1. Aksiyom
A B C D E F G H I J K ?
Max Min
Min Max
2. Her bir stilin yapısı (Anatomisi)
3. Karar vericiler Öğretmen: Öğrenici
4. Spektrum
5. Gruplar
En az En Fazla
6. Gelişimsel Etkiler
Fiziksel Gelişim Kanalı Sosyal Gelişim Kanalı Duygusal Gelişim Kanalı Bilişsel Gelişim Kanalı Ahlaki Gelişim Kanalı
Kararları Kim Alır
43
Öğretim Yöntemleri Spektrumu(Mosston and Ashworth, 2002)
A B C D E F G H I J
A B C D E F G H I J
Komut, Alıştırma, İşbirliği, Kendini Kontrol, Katılım, Yönlendirilmiş Buluş, Benzer Buluş, Farklı Buluş, Öğrencinin
Başlatması, Kendikendine Öğrenme
Öğretim Yöntemleri
Öğretmen kararıÖğrenen kararı
44
Öğretme ve öğrenme işi kararlar zinciri üzerine kuruludur
Nitelikli antrenör;
1. Alan bilgisi2. Öğretme-öğrenme sürecini yönetme
2.1. Plan yapma ve ders hazırlığı2.2. Öğretim model-yöntemlerinden yararlanma2.3. İletişim kurma2.4. Sınıf yönetimi ve öğrenenlerle ilişkiler2.5. Değerlendirme ve kayıt tutma
3. Öğrenene ilişkin kişilik hizmetleri 4. Kişisel ve mesleki özellikler
45
Hangi değişkende hangi yöntem/leri kullanırsınız?
Anımsama; görünce tanımak sorunca söylemek
Kendini denetleme
Sorumluluk alma
Farklılaştırma
İşbirliği46
Yöntem seçiminde nelere dikkat edilmelidir ?
• Hedef, öğrenci ve öğreten ilişkisi anımsanmalı
• Dersin giriş, gelişme ve sonuç bölümleri dikkate alınmalı
• Hedefler, konular, davranışın-performansın ölçütü dikkate alınmalı
• Modele dayalı öğretim için komut, alıştırma, işbirliği, kendini denetleme ve katılım
• Öğrenci üretimine dönük öğretimde yönlendirilmiş buluş, problem çözme, bireysel programlama, öğrencinin başlatması ve kendikendine öğrenme
(Mosston ve Ashworth, 1986-2002)
47
Araştırmalara göre…
• İşbirliğine dayalı öğrenme ve yönlendirilmiş buluş yöntemleri;
– ustalık hedeflerine ulaşmayı destekler, motivasyonu artırır
(Morgan et al., 2005b)
48
Spor Eğitimi Modeli
49
Spor Eğitimi Modelinin ana hedefi becerili, bilgili ve istekli spor insanları yetiştirmektir
Amaçlar:• Spora özgü beceri ve fiziksel uygunluğun geliştirilmesi• Oyun içinde stratejileri uygulayabilme ve iyi uygulamaları takdir
etme• Öğrencinin gelişimine uygun düzeyde katılımı• Sportif etkinliklerin planlanması ve yöneltilmesinde paylaşım• Sorumlu liderlik sağlama• Grup içinde grup hedefleri doğrultusunda verimli çalışma• Bir spora anlam veren ritüel, müsabaka ve toplantıları takdir etme• Sporla ilgili konularda mantıklı karar verme, yorumlama yapabilmek
için gerekli kapasiteyi geliştirme• Hakemlik ve antrenörlük ile ilgili bilgi ve becerileri uygulama ve
geliştirme• Okul dışı sportif etkinliklere gönüllü olarak katılmaya istekli
olma
50
Bu modelin ana hedefi yüzme sporu becerisi, kültürü ve oynama isteği yüksek sporcular
yetiştirmektir
Yüzme becerisi olan sporcu; yüzme sporu için gerekli fiziksel becerileri sergiler, sporun gerektirdiği stratejileri anlarlar ve uygular
Yüzme kültürü olan sporcu; yüzme sporu kurallarını ve geleneklerini anlarlar ve değer verirler, iyi ve kötü uygulamaları ayırt eder, spor taraftarı ve seyircisi için örnek rol model olur
Yüzme yapma isteği yüksek sporcu her türlü spor etkinliğinde (yerel, ulusal, uluslararası) yüzme kültürünü koruyacak ve geliştirecek şekilde davranır, sporla ilgili gruplara istekli şekilde katılır
51
Öğrenen Rolleri
Öğrenen Rolü
Görev Sorumluluklar
Sporcu Sporla ilgili teknik ve taktikleri öğrenmek için iyi çalışır
Sporu gayretle, adil ve centilmence oynar Takım arkadaşlarını destekler Rakiplerine ve hakemlere saygılı davranır
TAKIM İŞLERİ İLE İLGİLİ ROLLER
Hakem Yarışmaları yönetir Yarışma ile ilgili kararları verir Yarışmanın sorunsuz bir şekilde sürmesini
sağlar
Sayı tutucu Yarışmadaki performansla ilgili verileri toplar ve kaydeder
Yarışmadaki sayıları kaydeder Sonuçları ilgili kişilere aktarır
(Öğretmen, basın mensubu, istatistikçi) 52
Takım Rolleri Antrenör
Kaptan
Yönetici
Malzemeci
Kondisyoner
İlkyardım uzmanı
Halkla ilişkiler uzmanı
Basın/Gazeteci
53
Yarış Sporları İçin Takım Rolleri
Görev Sorumluluk
Çıkış hakemi
Yarışmacının çıkışta doğru pozisyon almasını sağlar
Uygun hazır ve çık komutları verir Hatalı çıkışlara karar verir
Kronometre hakemi
Kronometreyi nasıl kullanacağını bilir Yarışmacıların derecelerini kaydeder Dereceleri ilgili kişilere (Öğretmen,
antrenör, takım idarecisi, istatistikçi) bildirir
Baş hakem Kazananları belirler Kronometre hakemlerini ve diğer hakemleri
kontrol eder Uyuşmazlık veya ihlallerde kararlar verir
54
Örnek Diğer RollerGörev Sorumluluklar
Antrenör Takıma liderlik yapar.Teknik ve taktik çalışmaları yönlendirir.Takım sporcularının belirlenmesi ve değişimlerinde yardımcı olur.Sporcu seçimleri ile ilgili bilgileri gönüllü ve takım yöneticisine verir.
Kaptan Yarışta hakemlerle iletişim gerektiren durumlarda takımı temsil eder.Yarış sırasında liderlik yapar.Takım arkadaşlarına yardım eder ve cesaretlendirir.
Takım yöneticisi
Takımla ilgili idari sorumluluk gerektiren işleri yürütür.Gerekli formları zamanında hazırlar.Takım üyelerine yarışmacı, hakem ve benzeri rollerin belirlenmesinde yardımcı olur.
Malzemeci Takım malzemelerinin kontrolünden sorumludur.Takım malzemelerini (forma vb) toplar ve dağıtır.Malzemelerin zarar görmesi ve kaybolması durumunda gönüllüleri bilgilendirir.
Kondisyoner Isınma sırasında takıma liderlik yapar.Kondisyon çalışmalarının planlanmasında takıma liderlik yapar.
İlkyardım uzmanı
Yarışta sık karşılaşılan yaralanma ve sakatlıklarla ilgili bilgi sahibidir.İhtiyaç duyulduğunda ilkyardım malzemelerine ulaşır.Yarışma veya antrenmanlarda yaralanma veya sakatlanma durumu olduğunda sorumlu kişileri bilgilendirir.İlkyardım uygulamaları sırasında sorumlu kişilere yardım eder
Gazeteci Spor ve yarışmalarla ilgili makale, yorum, kritikler yazar.Yelken gazetesine katkıda bulunur.
55
Adil Oyun Kontratı
Kurallara uyarım
Hakemlere ve kararlarına saygı duyarım
Rakip takım oyuncularına saygı duyarım
Herkese oynaması için eşit şans tanırım
Her zaman kendimi kontrol ederim
56
Vizyoner olmak!57
58
Adalet, Motivasyon, Kaynak Yönetimi
(İzgören, 2014)
Sesli harfler belirleyicidir
«ı» mı var?«a-u» mu var?
Ses; tıkır tıkır mı, takur tukur mu?
(İzgören, 2014)
Farklılık yaratın!
59
Sorular…
Neden insanlar size çocuklarını teslim etsinler?
Niçin insanlar sizin antrenör olarak grup lideri olmanızı istesinler?
Siz kimsiniz?
60
Lider, yani antrenör; bir grubun üyesi olarak…
Örgütleme
Planlama
İkna etme
Yönlendirme
İlişkileri geliştirme
Harekete geçirme
özelliklerine sahip kimsedir
61
Liderlik bir süreçtir… Fırsat yaratmak
Engelleri aşma çabası içinde olmakAlçak gönüllü olmak
Başkalarına hizmetDürüstlük
Adaletli olmakSağduyulu
davranmakGüven vermek
Şeffaf olmakDinlemek
Hata yapmaktan korkmamakDoğru soru sormak
Motivasyonu artırmak
62
Zekaİstek
SabırBilgi
SevgiGüven
AçıklıkLider ♪♪♪ Yaşam Kalitesi
KarizmaSüreklilik
KültürGüvenirlik
AdaletCesaret
+ …
63
Kendinize sorun !
Nereye gitmeye çalışıyorsunuz?
İş Amacınız nedir?
Grup Amacınıza nasıl ulaşacaksınız?
Birey Ulaştığınızı nasıl anlayacaksınız?
64
• Antrenörlük sporcu yetiştirmede önemli bir yere sahiptir ve etkili öğretimde pedagojik ilkeler anahtar rol oynar
• Eğer bireylerin nasıl öğrendiklerini bilirsek etkili öğretme ve öğrenmenin gerçekleşme olasılığı yükselir
• Öğretim yöntemleri ve modelleri öğretme ve öğrenmede önemli rol oynar
Sonuç
65
• Fiziksel: Egzersiz, beslenme, stres yönetimi
• Zihinsel: Okuma, hayal etme, planlama, yazma
• Sosyal/Duygusal: Hizmet, empati, sinerji, iç güvenlik, değerlere bağlanma
Yenilenmek…
66
Ders Programı ve Bireysel Farklılıklar Üzerine Bir Masal...
• Zamanın birinde, hayvanlar “yeni bir dünyanın” sorunlarını çözmek için kahramanca birşey yapmaları gerektiğine karar vermişler ve bir okul kurmuşlar. Koşu, tırmanma, yüzme ve uçmadan oluşan bir ders programı oluşturmuşlar ve programın uygulamasını kolaylaştırmak için her hayvan bir konu seçmiş.
• Ördek yüzmede mükemmelmiş, hatta öğretmeninden bile daha iyimiş; uçmada geçer notlar almış fakat koşuda çok kötüymüş. Koşuda yavaş olduğundan, okuldan sonra çalışmaya kalmak zorundaymış ve bu nedenle de yüzmeyi bırakmak zorunda kalmış. Bu çalışma, Ördeğin perdeli ayaklarının adamakıllı aşınmasına ve yüzmede vasat olmasına kadar sürmüş. Vasat olmak okulda geçer not almak için yeterliymiş, bu nedenle ördekten başka hiç kimse oralı olmamış.
• Tavşan koşuda sınıfın birincisi olarak başlamış, fakat yüzmedeki aşırı çalışma yüzünden sinirleri çok ciddi olarak yıpranmış.
• Öğretmenin onu ağacın tepesinden aşağıya doğru inmesi yerine yerden yukarıya doğru çıkmaya zorladığı uçuş derslerinde hayal kırıklığına uğrayana kadar Sincap tırmanmada mükemmelmiş. Fazla çalıştığından dolayı Sincap’ta gariplikler başlamış ve tırmanmadan “C” koşudan “D” almış.
• Kartal sorun yaratan bir çocukmuş ve acımasızca terbiye edilmeye çalışılmış. Tırmanma sınıfında ağacın tepesine çıkmada diğerlerini geride bırakmış fakat bunu yaparken de hep kendi yöntemlerinde ısrar etmiş.
• Yıl sonunda, anormal bir Yılanbalığı mükemmel bir şekilde yüzüyor, koşuyor, tırmanıyor ve birazda uçabiliyormuş. Bu Yılanbalığı en yüksek ortalamaya sahipmiş ve mezun olduğunda veda konuşmasını yapmaya hak kazanmış.
• Bozkır köpekleri ise okula gitmemişler ve vergilere karşı çıkmışlar. Çünkü yönetim toprak kazmayı ve tünel açmayı ders programına dahil etmemiş. Çocuklarını bir Porsuğun yanına çırak olarak vermişler ve sonrada özel bir okul açmak için Dağ sıçanlarına ve Kara kaplumbağalarına katılmışlar.
Bu masalın öğretisi var mı?
(Harrison ve Blakemore, 1992, s. 618) 67
68
İlginiz için teşekkür ederim…
Antrenör olmanın sorumlulukları vardır çünküantrenör, başarıdaki temel aktördür