community practice-child and family

เดก เยาวชน และครอบครว รวบรวมและเรยบเรยงจาก

เวทเสวนา “รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน” ครงท 9 วนองคารท 29 พฤษภาคม พ.ศ.2555

ณ หองประชมบญศร สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

การสรางภมคมกนสำหรบ

เวทเสวนา ‘รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน’ ครงท 9

บรรณาธการ พญ.สพตรา ศรวณชชากร

เรยบเรยง สมาล ประทมนนท

กฤษฎา ศภวรรธนะกล

วรลกษณ ศรใย

คณะทำงาน สมพร ใชบางยาง ดวงพร เฮงบณยพนธ

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ทศนย ญาณะ ผการตน ฤทธศรบญ พฤกษา บกบญ

สำนกงานวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (สพช.)

เรงวชญ นลโคตร ณฐพชร ทองคำ ณฐกา สงวนวงษ

สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

ออกแบบศลปกรรม วฒนสนธ สวรตนานนท

พมพครงท 1 มถนายน 2555

จำนวนพมพ 1,000 เลม

พมพท บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลชชง จำกด

จดพมพโดย สำนกงานวจยและพฒนาระบบสขภาพชมชน (สพช.)

สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยน มหาวทยาลยมหดล

สนบสนนโดย แผนงานพฒนาระบบสขภาพชมชน

ภายใตความรวมมอระหวางรฐบาลไทยกบองคการอนามยโลก

ดาวนโหลดเนอหาท www.thaiichr.org, www.aihd.mahidol.ac.th

เวทเสวนา “รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน” เปนเวทแหงการ

เรยนรกรณศกษาการพฒนาระบบสขภาพชมชนในมตตางๆ ทงทรเรมโดย

หนวยบรการสขภาพ ทงโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลหรอโรงพยาบาล

ชมชน ทตอยอดและพฒนาโดยองคกรปกครองสวนทองถนทง อบต. หรอ

เทศบาล ทดำเนนงานโดยชมชน เพอสรางแรงบนดาลใจใหเกดการขยาย

ตวออกไปทวประเทศ

สำหรบเวทเสวนา “รวมพฒนาระบบสขภาพชมชน” ครงท 9 หวขอ

การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว มวตถประสงค

เพอสะทอนสถานการณเดกและเยาวชนในสงคมปจจบน รวมถงกลไกเพอ

การพฒนาเดกและเยาวชนในนาม “สภาเดกและเยาวชน” พรอมกรณ

ศกษาจากตำบลคหาใต อำเภอรตนภม จงหวดสงขลาทสะทอนใหเหนถง

พลงดานบวกของเยาวชนเมอมพนทในการแสดงออกทเหมาะสม ขณะท

กรณศกษาจากอำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ ทำใหเหนถงพลงของความรวม

มอระหวางโรงเรยนและหนวยบรการสขภาพในการขบเคลอนงานแกไข

และปองกนปญหาการตงครรภในวยรน

คณะทำงานหวงวา องคความรทเกดจากเวทเสวนาซงไดรวบรวมและ

เรยบเรยงในหนงสอเลมน จะเปนประโยชนตอผสนใจงานพฒนาเดกและ

เยาวชน รวมถงการพฒนาระบบสขภาพชมชน และสรางแรงบนดาลใจใหกบ

องคกร หนวยงานทกำลงผลกดนงานเดกและเยาวชนในพนทรวมถงการ

พฒนาระบบสขภาพชมชน

มถนายน 2555

การสรางภมคมกน สำหรบเดก เยาวชน และครอบครว

คำนำ

เปดประเดน 9

สถานการณเดก เยาวชน และครอบครว

• กรณศกษา สภาเดกและเยาวชนระดบทองถน : 12

กลไกสรางฐานพลงชมชนทยงยน

- สถานการณเดกและเยาวชน

- สภาเดกและเยาวชนระดบทองถน 16

กลไกสรางความเปนพลเมองด

• กรณศกษาอบต.กบการพฒนาเดกและเยาวชน 28

- อบต.คหาใต กบการพฒนาเดกและเยาวชน

• กรณศกษา ความรวมมอระหวางโรงเรยน 33

และหนวยบรการในการปองกนและแกไขปญหา

การตงครรภในวยรน

- บทเรยนการขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหา

การตงครรภในวยรนจงหวดอตรดตถ

• กระบวนการทางจตวทยาเพอสรางภมคมกน 46

สำหรบเดก เยาวชน และครอบครว โดยความรวมมอ

ของพอแมและคร

แลกเปลยน เตมเตม 50

ปดทาย 64

แนวคดเกยวกบวยรนและพฤตกรรมวยรน 70

สารบญ

การสรางภมคมกน สำหรบเดก เยาวชน

และครอบครว

การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว | �

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยประเวศ วะส

กรรมการสภามหาวทยาลยผทรงคณวฒ

ผศ.ดร.โสฬส ศรไสย

สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

รศ.ดร.สมพงษ จตระดบ

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

นางสาวสจนดา เพชรแกว

รองนายกองคการบรหารสวนตำบลคหาใต อำเภอรตภม จงหวดสงขลา

นายกฤษฎา คงพล

สมาชกสภาเดกและเยาวชน ตำบลคหาใต อำเภอรตภม จงหวดสงขลา

นางสาวผาสก แกวเจรญตา

พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลลบแล อำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ

นายสธ บวพมพ

ผอำนวยการโรงเรยนลบแลพทยาคม อำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ

รศ.ดร.ทพาวด เอมะวรรธนะ

ประธานชมรมเครอขายพอแมไทยในวถแอดเลอร

เวทรวมเสวนาระบบสขภาพชมชน เปนเวททนำเรองดๆ มาเลาส

กนฟงเพอสงเสรมบรรยากาศของการเรยนรวมกน และสรางพลง

แรงบนดาลใจใหกบคนทำงาน และเวทครงนเปนครงท 9 แลวครบ

กอนอนผมขอกราบเรยนเชญอาจารยประเวศ วะส ไดกลาวเกรนนำ

กบพวกเรา ขอเรยนเชญอาจารยประเวศครบ

เปดประเดน ผศ.ดร.โสฬส ศรไสย สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

ศ.เกยรตคณ นพ.ประเวศ วะส กรรมการสภามหาวทยาลยผทรงคณวฒ มหาวทยาลยมหดล

เปดประเดน

สวสดครบทกทาน เวทนเราจดเดอนละครงทกวนองคารสปดาห

สดทายของเดอน เปนเรองระบบสขภาพชมชน คำวาสขภาพกนความหมาย

กวาง หมายถง สขภาวะทงทางกาย ทางจต ทางสงคม และทางปญญา

จรงๆ แลวหมายถงการพฒนาสงคม

10 | การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว | 11

สขภาพชมชน ถอเปนฐานของสงคม เปนฐานพระเจดยของสงคม

เพราะชมชนนนครอบคลมทกตารางนวของประเทศ ถาฐานของประเทศ

แขงแรง จะทำใหประเทศมนคง เจดยสรางจากยอดไมได เพราะจะพงลง

ตองสรางจากฐาน

การพฒนาประเทศไทยทผานมาเหมอนพยายามสรางเจดยจากยอด

ทำอะไรกทำแตขางบน ไมมฐานรองรบ กไมมนคง ดงนนคำวาระบบ

สขภาพชมชนจงมความสำคญอยางยง เพราะหมายถงความถกตอง และ

ทศทางของประเทศ

เรามาประชมกนเพอเอาตวอยางทดมาเลาสกนฟง แลวหาทางขยาย

เรองนนใหเตมพนท เพราะเรองดๆ จากพนทจะทำใหเรามกำลงใจ การด

เรองจากขางบนเราจะทอถอย เพราะเปนเรองของอำนาจ เรองของเงน

เรองของรปแบบ เรองของมายาคต เรองของความฉอฉล จงพฒนายาก

มากหรออาจพฒนาไมได แตเรองจากชมชน ซงคอระบบการอยรวมกน

อยางสมดลระหวางคนกบคนในชมชน และระหวางคนกบสงแวดลอม

ชมชนจงยงยนมายาวนาน ตอนหลงชมชนถกทำใหแตกดวยอำนาจ

3 แบบ หนงคออำนาจรฐ สองอำนาจเงน และสามอำนาจของความร ซง

ทจรงคอความไมรมากกวา เพราะเราเรยนโดยเอาวชาการเปนตวตง แต

ไมไดเรยนในเรองของชวต ดงนนความรทไมไดองเรองของชมชนจงทำให

ชมชนตองแตกซานไป ดงนนตรงนจงเปนความพยายามทจะสรางการอย

รวมกนอยางสมดล

จตแพทยจากสหรฐอเมรกาชอ สกอต เมด (Scott Made) เขยน

หนงสอชอ The World is going to happen โลกทกำลงเกดขนใน

อนาคต เขาเปนจตแพทยทรกษาคนอเมรกนทไมมความสข ซงมเยอะมาก

จนรกษาไมไหว จงคดตวชวยดวยการสรางความเปนชมชน เมอเกดความ

เปนชมชน กเกดการรวมตว รวมคด รวมทำ ทำใหเกดความสข ความ

ทกขกหายไป ซงเปนความจรง สกอต เมด มความมนใจวาโลกในอนาคต

เปนโลกแหงความเปนชมชน ไมใชโลกอยางทเราอยทกวนน ซงเปนโลกท

ไมมความเปนธรรม ทำใหเกดวกฤตขนในหลายประเทศ เหนไดชดวาการ

ฟงเรองจากขางบนทำใหจตตก แตเวทนทเราคยกนโดยเอาเรองดๆ มาเลา

สกนฟงเหนไดชดวาจตขน เพราะความดคอความจรง ทำใหเรามศรทธา

วนนทานอาจารยสมพงษ จตระดบ นกการศกษาคนสำคญของไทย

และเยาวชนจากพนท จะมาพดเรองเดกและเยาวชน ซงเปนเรองสำคญ

เพราะเดกและเยาวชนเปนอนาคตของประเทศ ขณะเดยวกนเรากมหนวย

งานใน สสส. ททำเรองน มสถาบนสงเสรมสงคมแหงการเรยนร (สสค.)

มาชวยกนคด ชวยกนทำ เรองเยาวชน เรองคณภาพของเดกและเยาวชน


กราบเรยนทานอาจารยหมอประเวศ ผมจะพยายามตอบโจทยทาน

อาจารยหมอ ประเวศใหได สถานการณเดกและเยาวชน ผมขอพด

ภาพรวมอนาคตของประเทศในอก 20 ปขางหนา จะเกดอะไรขนกบเดก

และเยาวชน

ผมศกษาตดตามเรองเดกและเยาวชนมาประมาณ 30 ป ยอมรบวา

ปญหาเกยวกบเดกและเยาวชนจากเดมทมประมาณ 5-6 เรอง เชน เดก

เรรอน เดกยากจน แรงงานเดก โสเภณเดก แตในระยะเวลาประมาณ 20 ป

ทผานมาเรมพบวา จากกลมเดกทมประมาณ 5-6 กลม กลายเปนเดกม

ปญหา 15-16 กลม เพมขนอยางนาตกใจ

เดกทเราคนพบคอ คณแมวยใส สงคมเราไมเคยม เราไมเคยมพวก

เดกทไมนอน ทนครปฐมตามคลบตางๆ เดกไมนอน เราเรมพบเดกทกลาย

เปนตวสรางสถานการณใหเกดขนในชมชน เดกแวนซ เดกสกอยส เกด

นกเรยนนกเลงขนตามปายรถเมล เรองเดกตดยา เรองเดกตดคก เราจะ

เหนวาทงในเชงชนดและจำนวนของเดกทเปนปญหาในสงคมไทยขณะน

สภาเดกและเยาวชนระดบทองถน กลไกสรางฐานพลงชมชนทยงยน

สถานการณเดกและเยาวชน รศ.ดร.สมพงษ จตระดบ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

“การฟงเสยงของเดก และทำงานรวมกบพวกเขา มขอด 2 ประการ ประการแรก คอ เดกและเยาวชนจะเตบโต เปนผใหญทไรความขดแยงรนแรง เพราะเขาทำงานรวมกน ตงแตเดก อกประการหนงคอ การทำงานกบเดกและเยาวชน เปนการแกไขปญหาดานเดกและเยาวชนอยางยงยน ลดกลมเสยง ซงเปนตนเหตแหงปญหาของเดกและเยาวชนลงได”

เกดขนอยางตอเนอง สภาพปญหาซบซอนมากขน ถาเรามองไปขางหนา

อกสกระยะหนงจะเหนวา สถานการณทจะเกดขนใน 6-7 ปกคอเยาวชน

กระทำกบเดก คอเยาวชนทอายประมาณ 16-17 ป เขาจะกระทำกบเดก

ซงเราเรมเหนเดกใหญตบทรพยเดกเลก คอเอาทรพยสนบางอยางจาก

เดกเลก เราเรมเหนเดกกระทำกบเดกดวยกนเรองละเมดทางเพศ เราเรม

เหนเดกขายยาเสพตดใหกบเดก หากเปนเชนนตอไปอก 5-6 ปในอนาคต

เราอาจจะมอาชญากรทเรยกวา “ยวอาชญากร” เตมบานเตมเมอง

สาเหตสวนหนงมาจากเดกถกผลกออกจากระบบการศกษา ผมเคย

ประชมรวมกบทานนายกรฐมนตร ตวเลขจากภาครฐในสวนของกระทรวง

ศกษาธการระบวาเดกทถกผลกออกจากระบบลดลง แตขอเทจจรงทเรา

พบคอเดกทถกผลกออกจากระบบการศกษาเพมขน ตวเลขทภาครฐบอก

มประมาณ 50,000-60,000 คน แตตวเลขทไดจากการทำงานของเราม

มากกวานน พบวาเปนแสนๆ คน ตวเลขเดกทถกผลกออกจากระบบ ใน

อบต. ในชมชน ทเรยกวา ป.ลกครง ป.1 ครง ป.2 ครง ป.3 ครง ประมาณ


ผมไมเคยใหลกกวดวชา ตอน ม.ตน ม.ปลาย เพยงแตสอนใหเขา

มงมนวาอยากจะทำอะไร อยากจะเปนอะไร ทำกจกรรมตามเดก ม.5

ม.6 ดงนนชวตลกจงมความสขตามสภาพเดก ม.ปลาย

เดกสมยน พอแมตองเลยงดวยเงน คำสารภาพของพอแมคอไมม

เวลา ตองทำมาหากน ผมขอยกตวอยางซงเปนกรณทผมยกขนมาเลา

หลายครง เดกในสถานพนจวนทเขาตองพบแมในวนแม เขากมกราบท

ปลายเทาแมเขา แมกกอดลก ลกพดคำหนงทนาสนใจมากวา ถาแมกอด

เขาตงแตเดกหรอกอดเขาแบบนมานานแลว คงไมมเหตการณแบบน

เปนการฟองวาแมไมเคยใสใจเขา อยางไรกตามเดกคนนกลบเนอกลบตว

เปนคนดแลว

มหลายเหตการณทผมคดวาเราไมใสใจในกนและกน ไมใสใจในลกเรา

ปลอยคางไว ทงทควรจะสรางแรงจงใจ และสรางเครองมอเพอหนเหจาก

สงยวยวนตางๆ อยางเปนขนเปนตอน เปนการเตรยมความพรอมกอน

ออกไปเผชญกบโลกภายนอกหลงออกจากระบบโรงเรยนแลว

วธแกปญหาเดกและเยาวชนในประเทศไทยมอย 4 วธ แต 4 วธน

ใชไมไดเลยในความเหนของผม

วธแรกคอ เราคนพบวาสถาบนการศกษาบอกวา เราตองสราง

จตสำนก สรางคานยมใหม ใหกบเดกและเยาวชน แตเราสรางแบบไม

ตอเนอง ไมตอกยำ และเรากไมทำอยางเปนระบบ

อนทสอง เรองใชขอมล เดกแวนซตองแกแบบน เดกแบบนตองแก

แบบนน ใหขอมลมาแลวตางฝายตางไปทำกนเอง

อนทสาม แกไขแบบเปน Event เปนเรองๆ ไมมความตอเนอง

เชอมโยง

50-100 คน ในกทม.ม 1,800 ชมชน ทเปนชมชนเลกๆ จะมเดกทออก

จากระบบชมชนหนงประมาณ 18-30 คน ในขณะททงประเทศ ม 7,000

กวา อบต.ในกทม.ม 1,800 ชมชน ทานลองคดดนะครบวา เดกทออกจาก

ระบบชมชน จากครอบครว จากโรงเรยน เราเรยกวาเดกลองลอยจะ

มากมายขนาดไหน แลวไมมใครจะไปเปนเพอน เปนหวโจกคอยชนำเดก

กลมน เพราะฉะนนชวตของพวกเขาจงลอยลองไปเจอสวะ เจออนตราย

เตมไปหมด กลางคนเดกอยกบตวเอง มมอถอเปนเครองมอในการเรยนร

นอกระบบ มเฟซบคเพอหาขอมลตางๆ

พนทอนตรายสำหรบเดกในกรงเทพเปนอตรา 3:1 แตถาเปนตาง

จงหวดพนทอนตรายตอเดกจะม 2:1 แบงเปน วงจรอบาทวในผบ สถานท

กลางคนเปนททดลองใชยาเสพตดไดทกชนด แลวซอหาไดงาย ดงนนชวต

เดกและเยาวชนทถกกระทำจากสงคม จงถกทำลายทงโอกาสและศกยภาพ

ในขณะทครอบครวกวกฤต เพราะลกเดยวนกดอ ตองใชของแพงเขา

ลอใจ หรอตองทำบางสงบางอยางเพอใหลกกลบเขาสชวตปกต เพราะเดก

สมยนใชชวตไดยากมากขน จะใหลกทำอยางไรทเรยนหนงสอแลวไมคด

ฆาตวตาย ไมเครยดไมปวดหว ไมอะไรตางๆ กระบวนการตงแตเขาเรยน

หนงสอ มชวตในสงคมแบบน เราจะประคบประคองเขาอยางไร

ประเดนสำคญอยทตองเตรยมความพรอมของเดก กอนขนประถม

ศกษาตองคดวาทำอยางไรใหลกเปนเดกดกอนทจะเปนเดกเกง ครถาม

เรองคณธรรม จรยธรรม ความมนำใจ ความกตญญ เราตองใสทกษะพวกน

เขาไป พดคยกบเขา


อนทส กคอมกบอกวามขอมลให มตวอยางให แลวแยกยายกนไป

แกไขกนเอง แตทเกดคอขอจำกดของระบบขอมลไทยทไมสมบรณ

และนคอปญหาของเดกและเยาวชนทเคลอนตวเรวไปขางหนา

แบบแสง ขณะทสงคมคอนขางซบซอน

สภาเดกและเยาวชนระดบทองถน กลไกสรางความเปนพลเมองด

ระหวางป 2553-2554 นโยบายจากสวนกลางโดยกระทรวงพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษไดสงการใหมการจดตงสภาเดกและ

เยาวชนระดบตำบลทวประเทศ 7,422 แหง และตนป พ.ศ.2554 สำนกงาน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพไดสนบสนนให รศ.ดร.สมพงษ

จตระดบ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ดำเนนโครงการ

“การสรางความเปนพลเมองดในสภาเดกและเยาวชนระดบทองถน” โดย

การวจยเชงปฏบตการในพนท 40 ชมชน ใน 10 จงหวด เพอศกษารปแบบ

ของการกอตง การดำเนนงาน สภาพปญหา และแนวทางแกไขปญหาของ

สภาเดกและเยาวชนระดบทองถนในแตละภมภาคของประเทศไทย อก

วตถประสงคสำคญคอ พฒนากระบวนการในการสรางและสนบสนนให

เกดการหลอหลอมความเปนพลเมองดดวยการปฏบตใหกบสภาเดกและ

เยาวชนระดบตำบล โดยนำหลกสตรความเปนพลเมอง (Project Citizen)

ของสถาบนพระปกเกลาทเนนการเคารพกตกาสงคม เคารพผอนและ

เคารพหลกการของการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระ

มหากษตรยทรงเปนประมขมาเปนเครองมอในการสนบสนนกจกรรมของ

สภาเดกและเยาวชน

โดยประชากรในการวจยครงนคอ สภาเดกและเยาวชน ระดบจงหวด

ระดบอำเภอ และระดบทองถนทไดรบการแตงตงเปนสภาเดกและเยาวชน

ในแตละระดบตามขอกำหนดของพระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดก

และเยาวชนในแตละระดบตามขอกำหนดของพระราชบญญตสงเสรมการ

พฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ.2550

ผลจากการศกษาพบวา ปญหาในการจดตงองคกรเดกระดบทองถน

มทงปญหาจากรฐบาลทมเฉพาะเชงนโยบาย ขาดการสนบสนนและ

ประสานงาน และปญหาระดบทองถน สภาเดกและเยาวชนระดบตำบลกวา

70% ทไมประสบความสำเรจ เนองจากผนำทองถนขาดวสยทศน มอคต

กบเดก เนนงานสาธารณปโภค ขาดการจดกจกรรม ขณะท 30% ทประสบ

ความสำเรจนน มาจากการทำงานแบบมสวนรวมและมทมทปรกษาคอย

ใหการสนบสนน โดยองคประกอบทจะทำใหสภาเดกและเยาวชนฯ ประสบ

ความสำเรจคอ มผบรหารทเขาใจกลาเปดโอกาส ใหการสนบสนนอยาง

เตมท

ปญหาในสวนของเดกและเยาวชนพบวา เดกในระบบการศกษา

สนใจแตเรองเรยน ไมมเวลารวมคด รวมทำในกจกรรมตางๆ ขณะทเดก

และเยาวชนทอยนอกระบบการศกษากลบขาดโอกาส มพฤตกรรมเสยง

และชมชนไมตอนรบ นอกจากนการศกษายงพบวาเดกและเยาวชนหญง

เขามาทำงานในสภาเดกและเยาวชนมากทสด และเปนผทหวงใยใหความ

ชวยเหลอเดกและเยาวชนชายระดบชนมธยมศกษาตอนตนทกลายเปน

กลมเสยงทสดในขณะน

ในรายงานผลการวจยดงกลาว ยงมกรณศกษาจากหลายชมชนทพบ

วา สภาพสงคมตางตกอยในภาวะเตมไปดวยพนทมวสม เดกตดเกม

18 | การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว | 1�

ตดอนเทอรเนต ตดสงคมออนไลน ไมเขารวมกจกรรม นาเปนหวงเรอง

การเรยนและยาเสพตด สวนเดกและเยาวชนในชมชนเชงเกษตรกตอง

ทำงานไปดวย หรอตองออกจากการเรยนกลางคน ประสบปญหาการ

เรยน แตเมอมการรเรมคดเลอกเดกมาจดตงเปนสภาเดกและเยาวชนใน

ทองถน เดกและเยาวชนมสวนเสนอความคดจดตงกจกรรมรวมแกปญหา

ชมชน เวลาถกนำมาใชอยางเปนประโยชนมากยงขน

“เรามองอนาคตครบ สงหนงทกลบมาเมอเราทำงานกบเดก เราคน

พบขอเดยว ถาเรามวแตแกไขปญหาเดกแวนซ เดกตดยาเสพตด เปนการ

แกไขปญหาทปลายเหต ถาเราไมอยากใหเดกมปญหาเรอง ทอง แทง ทง

เราไมอยากใหเดกตดยา เราตองหาพนทในชมชนใหตวเดกทงในระบบ

และนอกระบบไดทำกจกรรม จตแรกของเดกไทยเปนจตสะอาดและจะ

พฒนาเปนจตสาธารณะได สงทเกดขนเรยกวา ผนำธรรมชาตในชมชน

และเมอผานกระบวนการขดเกลาเดกเหลานจะกลายเปนแกนนำสำคญ

ของชมชน”

จากผลการศกษา รศ.ดร.สมพงษ เสนอวาองคกรปกครองสวนทอง

ถนควรหนมาใหความสนใจกบการฟงเสยงเดกและเยาวชนใหเปน เพอ

ปลกฝงและสรางพลงความเปนพลเมองในกลมเดก เพอเปนพลงความ

ปรองดองของชาตในอนาคต โดยจะตองชกจงใหเดกเกดการรวมกลมกน

ทำประโยชนเพอสงคม แทนการใชเวลาไปกอปญหาสงคม ซงการรวม

กลมดงกลาวจะสรางกลยาณมตรทเตบโตมาดวยกน จนเปนผใหญผนำทม

ความปรองดองเขาใจกน โดยมหลกการสำคญคอ การฟงเสยงเดกใหเปน

การเปดโอกาสใหมสวนรวม การใหเดกนำผใหญสนบสนน และเนน

กระบวนการมากกวาผลทเกด สวนสภาเดกและเยาวชนในแตละระดบ

ขาดโ

อกาส

อค

ตไมเ

ชอถอ

พฤ

ตกรร

มเสย

ง ขา

ดผชว

ยเหล

อ กา

รแบง

กลม

เวลา

วางไมเ

หมาะ

ชม

ชนไม

ตอนร

บ

รฐบา

ล อง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

น เด

กและ

เยาว

ชน

กระท

รวง พม

. กร

ะทรว

ง มท

.

สภาเดก

และเยา

วชนร

ะดบต

ำบล

การจ

ดตงเช

งนโย

บาย

ขาดก

ารปร

ะสาน

งาน

ทมทป

รกษา

คม

อองค

ความ

ร หล

กสตร

ฝกอบ

รม

งบปร

ะมาณ

ผนำท

องถน

30%

ผน

ำทอง

ถน 7

0%

ในระ

บบ

นอกร

ะบบ

วสยท

ศน

นโยบ

าย

บคลา

กร

งบปร

ะมาณ

สถ

านท

กลมผ

นำ

หลกส

ตร

โครง

งาน

พนท

ไมรจ

กกลม

เดก

อคตก

บเดก

รเรม

อยาง

ไร

ตงแล

วตงอ

ก จด

งาน

Even

ts

งบปร

ะมาณ

ตำ

ครอบ

งำเด

ก ขา

ดองค

รวม

การม

สวนร

วมนอ

ย

ตดเรยน

ไม

มเวล

า คร

อบคร

ว เต

รยมส

อบ

วนลา

ปร

ะชมน

อย

ขาดก

ารรเรม

อา

ยนอย


ควรจดตงศนยระดบภมภาคเพอรวมกนวางหลกสตร สรางวทยากรเดก

และวางระบบการบรหารจดการอยางโปรงใส ขณะทกระทรวงการพฒนา

สงคมและความมนคงของมนษย (พม.) จะตองปรบปรงพฒนากฎหมายท

เกยวของใหเออตอการดำเนนการสภาเดกและเยาวชนระดบทองถน

อบลราชธาน โมเดล : HUB ภมภาคดานเดกและเยาวชน

ม.ราชภฏ อบลราชธาน

สถานท วชาการ บคลากร ศนยเครอขาย

ประชาคมอาเซยน 3 ประเทศ จดตง MOU วฒนธรรม กฬา

สสส.

จดตงโจทย ฝกอบรม งบประมาณ coaching

สภาเดกและเยาวชน ระดบตำบล

แกนนำทองถน โครงงาน / กจกรรม ประเดนเฉพาะ พนท / ลาน

พมจ. อบลราชธาน

ทปรกษา งบประมาณ ประสานงาน facilitator

4 จงหวด ประเพณ เครอขาย การเรยนร

จตภาค สภาเดกและ

เยาวชน อบลราชธาน

องคกรสาธารณะประโยชน

1 2

กรณตวอยางโมเดลสภาเดกและเยาวชน

สนทรายหลวงโมเดล: นวตกรรมในทองถน


เทศบาล ตำบล

สภาเดก เยาวชน จงหวด

ทมงานรเรม พมจ.

สภาเดกและเยาวชน เทศบาลตำบลสนทราย

คดกนเอง

พสอนนอง

นวตกรรมทองถน เพอเดกและเยาวชน

หลกสตรฝกอบรม

วทยากรเดก

คมอทองถน

เทคนคประสานงาน

สนบสนน กศน.

อสม.

ปราชญเดก


วาระ

เดกแ

ละเย

าวชน

จงห

วดตร

ง กร

ณตว

อยาง

โมเด

ลสภา

เดกแ

ละเย

าวชน

วาระ

เดกแ

ละเย

าวชน

จงหว

ดตรง

เทศบ

าล

นครต

รง

สนบส

นน

ผลกด

น

การม

สวนร

วม

นโยบ

าย

รเรม

กอตง

งบ

ประม

าณ

สถาน

ท วส

ดอปก

รณ

บคคล

ากร

NODE

ศน

ยประ

สานง

าน

การพ

ฒนา

เดก

และเยา

วชน

กระบ

NGO

สภา

เดก

และเยา

วชน

ระดบ

ตำบล

แลกเ

ปลยน

เรยน

ร

สภาเดก

ฯ จง

หวด

สภาเดก

ฯ เท

ศบาล

นคร

สภาเดก

ฯ ตำ

บล

บทบา

ทหนา

ท

หลกส

ตรคว

ามเป

นพลเ

มอง

คายจ

ตอาส

า

ผลตส

อประ

สม

ปราช

ญทอ

งถน

วทยา

กรเด

ก

กจกร

รมตา

งๆ

สถาบ

น อด

มศกษ

า

COAC

HING

รปแบบ 1 มหาวทยาลย 1 สภาเดกและเยาวชน


สโมสร น.ศ.

สภานกเรยน สภาเดกและเยาวชน

กลมเดกและเยาวชน

1 สภาเดก

และเยาวชน

บทบาทสำคญ

วาระจงหวด การประชม ปรกษาหารอ การจดโครงการ การลงพนท

การบรหารจดการ

ปรชญา พนธกจ

คณะวชา

กจกรรม

1 มหาวทยาลย

บทบาทสำคญ

หลกสตรรายวชา งานวจย การฝกอบรม

การตดตามผล

องคกรปกครอง สวนทองถน

อบต. เทศบาล อบจ.

หลกสตร ทองถน

ทองถน

จงหวด นวตกรรม องคความร

จดสรร งบประมาณ

การศกษา เพมเตม

วชาการ ความรวมมอ ประสานงาน

นายกองคกร สภาทองถน สภาเดกเยาวชนทองถน

นโยบาย

บคลากร

สงเสรมสนบสนน

อนมต

เทศบญญต

งบประมาณ

คณะทำงาน

โครงการ



ธรรมชาต

พดคย

รบฟงรเรม

ความสนใจ

สนกสนาน

ขอมลสำคญ

หลกสตร

ทำงานรวมกน

ศกษาดงาน

ประชม

สรางผลงาน

ชกชวนเพอน

สรางสรรค

กำลงใจ

เพอนคคด

แกไขปญหา

อยาชนำ

กระตน

ความไววางใจ


Cluster and Coaching Model: สภาทองถนเลก กลาง ใหญ กรณตวอยางโมเดลสภาเดกและเยาวชน

Cluster and Coaching

ตโจทยเปน

ทมเพลน

พเลยงแนะนำ

เปดโอกาส

เพมพนท

บรหารขดแยง

งบประมาณพอเพยง

เครอขายพนอง

เขาใจระบบ

ประชมสมำเสมอ

เขยนโครงการ

ธรรมาภบาล

แลกเปลยนเรยนร

ประเมนผล

องคประกอบความสำเรจ

สภาเดกและเยาวชน เรมตน

สภาเดกและเยาวชนระดบ

กลาง

สภาเดกและเยาวชน

ขนาดใหญ

ใหโอกาส

สถานท

ประชมสมำเสมอ

บคลากร

หลกสตรเหมาะสม

แนะนำพดคย

เสรมทกษะ

คายพอเพยง

ทำงานเปน

Best Practice

ตวอยางรนพ

Partnership

วทยากรทองถน

นำเสนอโครงการ

เยยมพนท

สรางบรรยากาศ

ยกยอง

หากลมชมรมเพม

ประเมนผลงาน

การเขยนโครงการ

บรหารระบบการเงน

Facilitator

ขอมลยอนกลบ

หลกสตรเฉพาะดาน

วทยากรเยาวชน

Workshop

นวตกรรมพนท

ศกษาเปรยบเทยบ

คมอระบบบรหาร

คดนอกกรอบ

หนงสอราชการ

แหลงงบประมาณ

อบรมขนสง

ทกษะจำเปน

ภาวะผนำผตาม

ระบบราชการ

ประชาธปไตย

ถายโอนตำแหนง

คณธรรม

ยโสธร โมเดล: เปดพนท ลานกจกรรม


อทยานการเรยนร เมองเกา อางเกบนำหนปน

จตภาค จตภาค สภาเดก

และเยาวชนยโสธร (Hard Cores)

Youth Center

พมจ.

อปท.

สสส.

นอกระบบกลมเสยง Hard Cores

ในระบบ สภานกเรยน

สภาเดกและเยาวชนเทศบาลเมอง

สภาเดกและเยาวชนตำบลทงแต

สภาเดกและเยาวชนตำบลหนองค

สภาเดกและเยาวชนตำบลคำนำสราง

แผนปฏบตการ 3 ป สอวยใส อนรกษยโสธร มคคเทศนนอย

แผนปฏบตการ 3 ป ศนยสามวย วทยากรนอย เยาวชนรกถน

แผนปฏบตการ 3 ป จงลกหลานเขาวด คายาเสพตด หนาบานหนามอง

แผนปฏบตการ 3 ป บญบงไฟ ศนยเรยนร ผนำเยาวชน

4 จงหวด

ประเพณ

เครอขาย

การเรยนร


สภาเดก

และเยา

วชน

เทศบ

าลตำ

บลนา

ด สภ

าเดก

และเยา

วชนจ

งหวด

สมทร

สาคร

พฒ

นาสง

คมแล

ะควา

มมน

คงจง

หวด

สภาเ

ดกแล

ะเยา

วชน

ตำบล

27

แหง

อำเภ

อบาน

แพว

อำเภ

อเมอ

ง อำ

เภอก

ระทม

แบน

นาด

โมเด

ล

กรณ

ตวอย

างโม

เดลส

ภาเด

กและ

เยาว

ชน

สภาเดก

ตำบล

สภาเดก

ตำบล

ผวาร

าชกา

รจงห

วดอบ

จ.พม

จ.

สภาเ

ดกแล

ะเยา

วชน

จงหว

ดนนท

บร

ศนยป

ระสา

นงาน

เครอ

ขายเ

ดกแล

ะเยา

วชน

สภาเดก

ฯ บา

งบวท

องสภ

าเดก

ฯ เม

องสภ

าเดก

ฯ ไท

รนอย

สภาเดก

ตำบล

นนทบ

ร โม

เดล

กรณ

ตวอย

างโม

เดลส

ภาเด

กและ

เยาว

ชน


กรณศกษา อบต.กบการพฒนาเดกและเยาวชน

อบต.คหาใต กบการพฒนาเดกและเยาวชน นางสาวสจนดา เพชรแกว รองนายกองคการบรหารสวนตำบลคหาใต อำเภอรตภม จงหวดสงขลา

ตำบลคหาใตเปน 1 ใน 5 ตำบลของอำเภอรตภม จงหวดสงขลา ม

ประชากรทงสน 11,729 คน ในจำนวนนเปนเดกและเยาวชน 2,590 คน

คดเปนรอยละ 22.80

จากขอมลการสำรวจเดกและเยาวชนทมอายตงแต 0–ไมเกน 18 ป

บรบรณดวยการสมภาษณเดกและเยาวชนทอาศยอยในตำบลคหาใต ภาย

ใตโครงการระบบการเฝาระวงการคมครอง (CPMS) ชวงป พ.ศ.2553-

2554 โดยป พ.ศ.2553 ไดสำรวจขอมลเดกจำนวน 1,454 คน สวนในป

พ.ศ.2554 สำรวจเดกและเยาวชนจำนวน 1,477 คน พบปญหาเกยวกบ

เดกและเยาวชนอย 6 ประการคอ คอ ปญหาแรงงานเดก ปญหาความ

รนแรงในฐานะเหยอและผกระทำ ปญหาดานกฎหมาย ปญหาสงเสพ

ตด/บหร/สรา ปญหาสขภาพเดกดานรางกาย จตใจและสตปญญา

และปญหาดานการศกษา และพบวามเดกและเยาวชนเขาขายตองดแล

ในป 2553 จำนวน 429 คน ขณะทป 2554 มเดกและเยาวชนทตองดแล

รวม 360 คน

ขอมลดงกลาวทำให อบต.คหาใต เรมแกไขปญหาโดยใชแนวคด

“เดกคด ผใหญสนบสนน” สงเสรมใหเกดการรวมกลมของเดกและ

เยาวชน แมตำบลคหาใตจะมการจดตงสภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต

ตามพระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต

พ.ศ.2550 แตในระยะแรกเรมมอปสรรคและปญหาการรวมตวของเดก

และเยาวชน รวมถงความรความเขาใจของสภาเดกและเยาวชน แตเมอ

องคการบรหารสวนตำบลคหาใต เปดโอกาสใหเดกและเยาวชนเขารวม

“โครงการจงหวดและทองถนตนแบบในการพฒนาและคมครองเดก”

โดยการจดเวท “เสรมสรางศกยภาพสภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต”

ทำใหเดกและเยาวชนเขาใจบทบาทและสทธของตน มงทจะสรางสรรค

และสะทอนความคดเหนของเดกและเยาวชนใหผใหญรบรวา “เดกกคด

ด” จนเดกและเยาวชนในตำบลคหาใตเกดความมนใจวา นคอพนทของ

ป 53

ป 54

ดานแ

รงงานเดก

ดานค

วามรนแรง

ดานก

ฎหมาย

ดานย

าเสพต

ด

ดานส

ขภาพ

ดานก

ารศกษ

า 0

1

2

3

4

5


เขา จนเดกกลาคด กลาแสดงออก ทำใหมการชกชวนเพอนๆ มารวมกลม

กนในสภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต โดยม โครงการชมรมรกษถน

ตำบลคหาใต “ออมวนละ 2 บาท” ซงมเปาหมายใหเกดระบบสวสดการ

เพอเปนหลกประกนสขภาพและชวตของเดกและเยาวชนในตำบลคหาใต

เปนกลไกขบเคลอนทสำคญ กอใหเกดการรวมกลมของสมาชกเดกและ

เยาวชนอยางกาวกระโดด โดยสมาชกจะรวมกลมพบปะ พดคย บนพน

ฐานประชาธปไตยทกวนอาทตยแรกของเดอน เพยงเดอนแรกทดำเนน

งานกมยอดสมาชกรวมทงสน 75 คน ปจจบนมยอดสมาชก 87 คน โดย

คณะกรรมการและสมาชกชมรมมเจตนารมณ ในการนำคาตอบแทน

ตำแหนงมาใชใหกจการสภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต สามารถขบ

เคลอนกจกรรมตางๆ อนเปนสงเสรมความร ความสามารถของเดกและ

เยาวชนในตำบลคหาใต เชน “กจกรรมเผยแพรการดำเนนงานและผลงาน

ของสภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต” ในงานประเพณชกพระ รกษพร

84 พรรษา เทดไทองคราชนย“ กจกรรมการขายขนมทอด” (เพอเชอม

ความสมพนธของสมาชกสภาฯ) “กจกรรมพฒนาเขาจงโหลน”

(Jangloan ‘s Eco Tours)

สภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต

สภาเดกและเยาวชนตำบลคหาใต ประกอบดวยสมาชกทมาจาก

นกเรยนในระบบ นกเรยนนอกระบบ กลมเดกดอยโอกาส

นโยบายสวนกลางจดตงสภาเดกเยาวชน ตำบล 7,422 แหง

70% 30% สงตามนโยบาย คดเปนตามบรบท

ไมสำเรจ

ผนำอบต.

ขาดวสยทศน เนนสาธารณปโภค ไมรจกกลมเลก งบประมาณนอย

โครงสราง

ตงตามนโยบาย ไมมประชม ขาดสถานท ไมมทปรกษา ขาดกจกรรม

เดก เยาวชน

ตดเรยน เวลาวาง ศกษาตอ พเลยง ขาดรปแบบ

ลมเหลวกอน 2-3 ครง

เลอกตงตามนโยบาย กรอบเวลา เดกไมรวตถประสงค ตดเรยน สอบ ไมตอเนอง

เรยนรความลมเหลว คดผนำธรรมชาต คอยเปนคอยไป

งบประมาณ ฝกอบรม ลงพนท แลกเปลยน

ขอมล พเลยง ปรกษา ประสานงาน

แนะนำ โครงการ กจกรรม คาย ตนเแบบ

ผนำธรรมชาต รวมกจกรรม ชดชวนเพอน รวมประชม สรางแผน องคความร

รปญหา คดเลอก คายฝกอบรม ประชม สรางกจกรรม จดตงสภา

นโยบาย สงเสรม ลงพนท งบประมาณ กำลงใจ สถานทตง

ผนำอบต. ขาราชการ เดกเยาวชน สภาเดกจงหวด ถพมจ. สสส.

สำเรจ

สภาเดกและเยาวชน ตำบลคหาใต

องคกรตนแบบสภาเดกและเยาวชนระดบตำบล

ปญหารวม วสยทศน รวมมอขาราชการ เตมทเตมเวลา ประเดนเฉพาะ

สนกสนาน กลมคละ ตงองคกร สรางผลงาน การยอมรบ

รวมคดรวมประสาน งบประมาณพนฐาน ปรกษาหารอ ขอมลองคความร ความกาวหนา


ชมรมรกษถน ตำบลคหาใต

สภาเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา พมจ.สงขลา (กำกบดแล/

พเลยงระดบนโยบาย) ชมรมรกษถน จงหวดสงขลา

(กจกรรมเงนออมวนละ 2 บาท)

สภาเดกและเยาวชน ตำบลคหาใต

ชมรมรกษถนตำบลคหาใต (กจกรรมเงนออมวนละ 2 บาท)

75% สวสดการ 5 ดาน 10 เรอง

25% คาบรหารจดการ/พฒนาเดกและเยาวชน

อบต.คหาใต (กำกบดแล/

พเลยงระดบพนท)

ชมชนเขมแขง ตำบลนาอย ดวยสวสดการภาคประชาชน

พฒนาศกยภาพเดกและเยาวชน (จตอาสา) ดวยการเกอหนนจากชมชน สถานศกษาใน-นอกระบบ หนวยงานของรฐองคกรอสระ

และผปกครอง

กรณศกษา ความรวมมอระหวางโรงเรยนและหนวยบรการในการปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรน

บทเรยนการขบเคลอนงานปองกน และแกไขปญหาการตงครรภในวยรน จงหวดอตรดตถ นางสาวผาสข แกวเจรญตา พยาบาลวชาชพชำนาญการ โรงพยาบาลลบแล

ปญหาการตงครรภและเพศสมพนธทไมปลอดภยในวยรนปจจบนม

แนวโนมเพมมากขน ขอมลจากโครงการ “Child Watch” ในป 2548

มวยรนตงทองโดยไมตงใจซงปรากฏทางหนาหนงสอพมพอยประมาณ

62,000 คน เปนเดกอายตำกวา 14 ป 2,600 คน โดยเฉลยแลวเดก

อายตำกวา 14 ป ตงทองถงวนละ 7-8 คน และมทารกถกทงสงถง 700-

800 คน และจากรายงานแผนกหองคลอด โรงพยาบาลลบแล จงหวด

อตรดตถในป 2550 และ 2551 พบวามมารดาทมอายตำกวา 20 ป คด

เปนรอยละ 33.33 และ 37.68 ของจำนวนผคลอดทงหมดในแตละป

ในจำนวนนเปนกลมมารดาอายตำกวา 18 ป คดเปนรอยละ 14.28

และ 27.53 ตามลำดบ นอกจากนยงพบวาจำนวนผตดเชอเอดสของ

ประชาชนในพนทอำเภอลบแล ยอดสะสมตงแตป 2547–2551 มจำนวน

ถง 141 ราย ในจำนวนนมกลมผตดเชอจากเพศสมพนธอายตำกวา

25 ป จำนวน 16 ราย และเปนผตดเชออายตำกวา 20 ปจำนวน 11 ราย


“เปนพยาบาลจากโรงพยาบาลลบแลซงเปนโรงพยาบาลขนาด

30 เตยงทตงมาไดไมนานนก” ผาสก แกวเจรญตา แนะนำตนเอง พรอม

กบบอกวาในอดตปญหาเรองเพศในอำเภอลบแลเปนปญหาทโยนกน

เพราะการตงครรภทไมพรอมโดยเฉพาะในวยเรยนเปนเรองนาอบอาย

สำหรบทกฝายทเกยวของ

ความสนใจและกงวลเรองแมวยใสของตนเอง เรมจากประสบการณ

ตรงในการทำงานทหองฉกเฉนทคนพบวา ปญหาสขภาพของวยรนเรม

เปลยนไป จากเดมทมาโรงพยาบาลดวยสาเหตอบตเหตหรอทะเลาะววาท

กน กลายมาเปนเดกวยรนมาคลอดบตร และกลมทมาเยยมกเปนกลม

นกเรยนดวยกน

“ทแปลกไปกวานนกคอ คนพบวาเดกตดโรคจากเพศสมพนธเพราะ

ใชผหญงคนเดยวกน กเลยไปปรกษาอาจารยทโรงเรยนลบแลวาจะแก

ปญหากนอยางไรด”

ผาสกเรมตนงานดวยการหาเพอนรวมคด รวมทำ ดวยการขอคำ

ปรกษากบผอำนวยการโรงพยาบาล นายแพทยสาธารณสขจงหวด และ

ผอำนวยการโรงเรยน เมอทกคนเหนพองตองกน จงเดนหนาดำเนนงานใน

ลกษณะของงานวจยเพอสรางความนาเชอถอของงานในชอ การมสวนรวม

ของครอบครว เยาวชน และโรงเรยน ชวยปองกนปญหาการตงครรภ

ของวยรนชนมธยมศกษาตอนตน ในอำเภอลบแล จงหวดอตรดตถ

โดยมวตถประสงคเพอศกษาปจจยเพอการปองกนปญหาการมเพศ

สมพนธทไมปลอดภยของวยรนในระดบมธยมศกษาตอนตนแบบมสวน

รวมของครอบครว เยาวชน และโรงเรยน รวมถงการปรบกระบวนทศน

เรองวถเพศและพฒนาทกษะการใหคำปรกษาเรองเพศสมพนธทปลอดภย

ในวยรนกลมเสยงระดบชนมธยมศกษาตอนตน ตลอดจนการสรางเสรม

เรยนรรวมกนของเครอขายในการแกไขปญหาการมเพศสมพนธทไม

ปลอดภยของวยรนระดบชนมธยมศกษาตอนตน

การวจยครงนเปนการศกษาเชงปฏบตการ โดยใชกระบวนการวจย

แบบหลากหลาย (multiple designs) ทงการวจยเชงสำรวจดวย

แบบสอบถาม รวบรวมขอมลเชงปรมาณ และการวจยเชงปฏบตการ

(action research) โดยใชเทคนคการเกบขอมลเชงคณภาพ รวบรวม

ขอมลโดยการสมภาษณเชงลก การสนทนากลม การสงเกต การทบทวน

จากสงบนทก การสรปผลการจดกจกรรมเพอการพฒนา และการถอดบท

เรยน เพอหารปแบบท เหมาะสมในการพฒนาการมสวนรวมของ

ครอบครว เยาวชน และโรงเรยนในการแกไขปญหาการตงครรภและเพศ

สมพนธทไมปลอดภยในนกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนของอำเภอลบแล

“วธการทำงานตอนนนคอสรางการมสวนรวม โดยการใหขอมลกบ

ชมชนวานคอปญหาทเกดขนจรง เปนปญหาของชมชนมใชชองโรง

พยาบาล ปรากฏวาคนในชมชนกลบบอกวามมากกวาทหมอบอกอก

กลายเปนวาชมชนรอยแลวแตไมมใครทำอะไร

วธการทำงานกคอ ทำงานกบคนทใกลตนเหตมากทสดคอ พอแม

ครและตวของเยาวชนเองตอนนนไดประสานกบครองคณามากรงสรรค

เขามาจดกระบวนการโรงเรยนพอแม ตอนนน ผอ.สธใหครทกคนใน

โรงเรยนเขาอบรมหมด ซงทำใหครและพอแมเขาใจเดกมากขน ขณะ

เดยวกนเรากพฒนาศกยภาพเดก โดยเอาเดกกลมเสยงหรอเดกหลง

กำแพงและเดกเรยนดมาทำกจกรรมรวมกนพวกเขากไดเรยนรดวยกน ก

เปลยนเยอะ”


ระยะ

ท 1

หาแน

วทา

ป 25

50-2

551

กระบ

วนกา

รมสว

นรวม

หาเพ

อน

กำหน

ดแนว

ทาง

สราง

กระแ

ส

ชวนค

ย รว

มดำเ

นนกา

ร ขย

ายผล

โรงเร

ยน

ผปกค

รอง

อบต.

คอสอ

.ลบแ

ล

ผบรห

ารระ

ดบสง

ในจง

หวด

นพ.สสจ

. ผว

าราช

การจ

งหวด

- วจย

วเค

ราะห

สถาน

การณ

- ส

รางก

ารรบ

รใหม

- “

ทกคน

เปนเ

จาขอ

งปญ

หา”

- พฒ

นาทก

ษะสำ

คญ

การส

อสาร

เรอง

เพศใ

นครอ

บครว

ใน

กลม

คร พ

อแม

ผนำช

มชน

การพ

ฒนา

ทกษะ

ชวตว

ยรน

วยใส

- ต

ดตาม

ประเ

มนผล

- จ

ดทำข

อเสน

อเชง

นโยบ

าย

รายง

านผล

การด

ำเนน

งาน

ตอผบ

รหาร

ระดบ

จงหว

ด

สอสา

รสถา

นการ

ณรว

มกำห

นดแน

วทาง

แกไข

ใน อ

ปท., โรงเร

ยนมธ

ยม

พฒ

นาแก

นนำร

วมขบ

เคลอ

นในช

มชน

คร ท

มสขภ

าพ น

กเรย

น ผป

กครอ

ง อส

ม.

จากการดำเนนงานทมวจยคนพบวา ปญหาไมไดเกดจากวยรนฝาย

เดยว แตเชอมโยงกนหลายปจจยหลายระดบ (ครอบครว, ระบบการ

ศกษา, ตวเดก, กลมเพอน, ชมชน, และผลกระทบจากทนนยม) ขณะท

พอแม คร ไมเทาทนกบโลกทเปลยน และไมเขาใจ ไมเทาทนในบตรหลาน

ของตนเอง ดวยวยรนเปนวยทมพลงมาก และอยในชวงวยแสวงหาตวตน

จงตองการการยอมรบ ตองการโอกาสและพนทแสดงออกทสรางสรรค

ตองการคนรบฟง ใหโอกาส ไมเรงกลาวโทษ เปนสวนหนงของสงคม ม

สทธ เลอก และตดสนใจ การเสรมพลงเปนกระบวนการทชวยสรางความ

เขมแขงดานความคดและการตดสนใจ ซงมผลตอการดำเนนชวตและการ

วางแผนอนาคต อกดานหนงกคอความรความเขาใจดานเพศศกษาตอง

เทาทน ทกฝายทเกยวของตองเขาใจการเปลยนแปลงของวยรน และม

ทกษะการสอสารทด

เมอไดผลการศกษาวจยแลว ทางโครงการไดมแนวคดในการสราง

การมสวนรวมกบชมชน โดยการประสานรวมกบองคกรปกครองสวนทอง

ถนในการคนขอคนพบจากงานวจยใหกบผนำชมชนในทองถนทกระดบ

และคณะครอาจารย และสถาบนอนามย เพอรวมกำหนดนโยบายสขภาพ

ของเดกและเยาวชน ซงผลการดำเนนงานดงกลาวไดเกดการขยายผลคอ

1. เพมพนทในองคกรปกครองสวนทองถน 6 พนท ภายหลงการ

จดกจกรรมคนขอมลในพนทตนแบบครงท 1 สถานศกษา และผนำชมชน

ในพนทอน ๆ เลกเหนปญหาและประสานขอใหมการดำเนนการในพนท

ซงการดำเนนงานในสวนนไดมการประสานกบสำนกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาตขอสนบสนนงบประมาณ จดกจกรรมคนขอมลใน 2

เทศบาลตำบล ไดแก เทศบาลตำบลศรพนมมาศ เทศบาลตำบลหวดง


และใน 4 องคการบรหารสวนตำบลทมโรงเรยนขยายโอกาส ไดแก

องคการบรหารสวนตำบลดานแมคำมน องคการบรหารสวนตำบลทงยง

องคการบรหารสวนตำบลแมพล องคการบรหารสวนตำบลนานกกก

2. โรงเรยนขยายโอกาส และโรงเรยนมธยมศกษาในพนท � แหง

การจดกจกรรมคนขอมลใหแกผเกยวของ โดยการคนขอมลในกลมของ

ผนำชมชน ผปกครอง กลมนกเรยน ทมสขภาพ และโรงเรยนในพนท

อำเภอลบแล จำนวน 9 แหง ไดแก โรงเรยนดานแมคำมน โรงเรยนดาน

แมคำมนพทยา โรงเรยนอนบาลไทยรฐวทยา 5 โรงเรยนนานกกก

โรงเรยนเทศบาลศรพนมมาศ โรงเรยนหวยใต โรงเรยนหวดง โรงเรยน

ลบแลศรวทยา และโรงเรยนลบแลพทยาคม ซงการรบรถงสภาพของ

ปญหาทเกดขนจรงในพนท ทำใหรสกวาปญหานเปนเรองทใกลตว และ

ใหความสนใจวาหากจะแกไขปญหาดงกลาวแลวจะมวธการอยางไรบาง

และใครควรมบทบาทในการดำเนนงาน และนำไปสการจดกจกรรมการ

จดทำแผนสขภาพชมชนในประเดนเยาวชนในพนทองคการบรหารสวน

ตำบลดานแมคำมน องคการบรหารสวนตำบลทงยง องคการบรหารสวน

ตำบลแมพล องคการบรหารสวนตำบลนานกกก เทศบาลตำบลศรพนมมาศ

เทศบาลหวดง

ผลจากการดำเนนงานระยะแรกนอกจากไดขอเทจจรงสำหรบชมชน

เพอสรางความตระหนกแลว ยงไดเพอนรวมทางทมากขน ซงนำมาสการ

ดำเนนงานระยะทสอง ซงผาสกไดพฒนากระบวนการทำงาน โดยเนนเรอง

การจดการความร โดยใชรปแบบงานวจยเชนเดม โดยพฒนาชดเครองมอ

ทเรยกวา เครองมอทเรยกวาชดกจกรรมโรงเรยนพอแมสำหรบอบรม

วทยากระบวนการ และสรางการมสวนรวมกบภาคทหลากหลายและ

ขยายงานใหกวางขวางมากขน

คมอและชดกจกรรมสำหรบวทยากรกระบวนการเพอพฒนาทกษะ

การสอสารเรองเพศกบลกวยรน มแนวคดทสำคญคอ แนวคดการเรยนร

แบบผใหญ แนวคดจตปญญาศกษา แนวคดเพศวถ และ แนวคด

วฒนธรรมเรองเพศในสงคมไทย แบงเนอหาออกเปน 3 ภาค ดวยกนคอ

ภาคท 1 เทคนควธการจดกระบวนการ ภาคท 2 ชดกจกรรมการจด

กระบวนการ และภาคท 3 ภาคผนวกไดแก แนวคด ทฤษฎ ทนำมาใชใน

การจดกระบวนการ

“ผลจากเฟสแรกทำใหเราคนพบวาเดกมใชตวปญหาแตเปนปจจย

รอบๆตวเดกทเปนปญหาถาเดกไดรบการพฒนาเขากสามารถจะจดการ

ตวเองได เรากเลยจดหลกสตร 1 ปเรยนคกบนกเรยน โดยใหเดกพฒนา

โครงการของเขาขนมา แลวเกบขอมลเปนนกวจยนอยในโรงเรยน คอย

เกบขอมลสำหรบโครงการ ปรากฏวาเดกตงแต ม.-2 สามารถจดประชม

วชาการโดยทำตงแตออกแบบเวทควบคมเวทและการเปนพธกรผใหญ

ทเขามาเหนไดชดเลยวาคนทำงานเปนเดกตวเลกๆทงสนมทมผใหญคอ

วทยากรกระบวนการของจงหวดทประกอบดวยครเจาหนาทรพสต.โดย

โรงพยาบาลทำหนาทเปนพเลยง”


ระยะ

ท 2

ขยาย

ผล

ป 25

52-2

554

กระบ

วนกา

รมสว

นรวม

และก

ารจด

การค

วามร

ภาคเ

พอน

เรยน

ร กำ

หนดแ

นวทา

ง สร

างกร

ะแส

ชวนค

ย รว

มดำเ

นนกา

ร ขย

ายผล

กลมเ

ปาหม

ายใน

การพ

ฒนา

ทม

สขภา

พ,คร

, ผปก

ครอง

นก

เรยน

ชน ม

.ตน

ผบรห

ารระ

ดบสง

ในจง

หวด

นพ.สสจ

.หวห

นาสว

นราช

การ,

NGO

พฒ

นาเค

รองม

อ (K

M)

คมอว

ทยา

กรกร

ะบวน

การโ

รงเรยน

พอแ

มเพ

อการ

สอสา

รเรอ

งเพศ

กบลก

วยรน

พฒ

นาศก

ยภาพ

แกนน

ำนกเ

รยน

แกปญ

หาเพ

ศสมพ

นธทไ

มปลอ

ดภย

- ขบเ

คลอน

ในพ

นท

พฒนา

ทมวท

ยากร

กระบ

วนกา

ร พฒ

นาแก

นนำว

จยวย

เยาว

จด

กจกร

รมโรงเร

ยนพอ

แม

ขบเค

ลอนเ

ชงนโ

ยบาย

ตด

ตามป

ระเม

นผล

รายง

านผล

การด

ำเนน

งานแ

ละขอ

เสนอ

เชงน

โยบา

ยตอผ

บรหา

รระด

บจงห

วด

และห

นวยง

านภา

ค

นำเส

นอผล

การด

ำเนน

งานใ

นเวท

วชาก

าร

ดำเน

นการ

3 อ

ำเภอ

รว

มเรย

นร

ตรอน

,ทาป

ลา,ลบแ

ล จด

สงรา

ยงาน

และส

ถานก

ารณปญ

หา

ไปยง

หนวย

งานภ

าคเค

รอขา

ยเพอ

ใช

ในกา

รจดท

ำแผน

งานโ

ครงก

ารทส

อดคล

องกบ

บรบท

แตละ

พนท

จากการคนพบวาเดกและเยาวชนมศกยภาพ ดงนนการดำเนนงาน

เพอแกไขปญหาอยางถกตอง ไดผล คนทำงานตองเขาใจอยางลกซงดวย

วทยากระบวนการจงมความสำคญ ครเปนสวนสำคญ หากครไมเออให

เดกทำกจกรรมในโรงเรยน กไมสามารถทำใหเกดการพฒนาได ขณะทพอ

แมยงสำคญเพราะใกลชดมากทสด เครอขายพอแมจงเปนกลไกทสำคญ

ในการสอสารเรองเพศกบลกวยรนในชมชน โดยมการสรางการรบรสภาพ

ปญหาและปจจยทเกยวของตอปญหาเพศสมพนธในวยรนในพนทใหกบ

พอแมผปกครองและภาคผเกยวของในระดบพนท รวมทงสนบสนนการ

ดำเนนดานการสนบสนนใหความร การปองกนการตงครรภในวยรนใน

ชมชนดวย

“ภาครวมทำงานและการวจย” คอปจจยของความสำเรจในการ

ดำเนนงานทงสองระยะ การดำเนนงานระยะทสาม (2555-2558) จงเนน

เรองการบรณาการมากขน ดวยจงหวดอตรดตถมตนทนทางสงคมทง

ระดบอำเภอและระดบจงหวดคอนขางมาก โดยเฉพาะสถาบนวชาการ

อยางมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ โดยมการกำหนดเปาหมายรวมกนวา

จะพฒนาเดกและเยาวชน ลดปญหาเรองการตงครรภไมพรอม และเกด

การบรการและศนยบรการทเปนมตร

แนวคดสำคญของชดโครงการพฒนาตนแบบจงหวดบรณาการ

ปองกนและแกไขการตงครรภวยรนจงหวดอตร ดตถ ซงสนบสนนโดย

สำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) คอการมสวน

รวมของทกภาคสวนโดย สรางความตระหนกตอสถานการณปญหาของ

วยรนในชมชนและแนวโนมความรนแรงทจะสงผลกระทบทงในระยะสน

และระยะยาว และมการพฒนาชดความรจากการจดการความรเพอลด


ตนทนและสนบสนนใหเกดกระบวนการเรยนรของ บคลากรในพนทไดม

บทบาทในการทำหนาทพฒนาศกยภาพคนในชมชน และพฒนาศกยภาพ

นกเรยนและครพเลยงดวยกระบวนการเรยนรอยางมสวนรวมทำใหเกด

โครงการแกปญหาทสอดคลองกบบรบท

“จากประสบการณของการทำงาน 5 ปกบกรณศกษาจากเดกททอง

ในวยเรยน เราพบวาเขารวาเพศศกษาเปนอยางไร เขารวาเพศศกษาทไม

ปลอดภยเปนอยางไร แตเขาใหความสนใจแค 2 เดอน หลงจากนนเขาจะ

ไมสนใจแลว เมอมแฟน สงทเขาสนใจคอทำอยางไรแฟนจงจะรกเขา

เพราะวาตวตนเขามนหายไป คณคาของเขาหายไป คณคาของเขาอยท

แฟน เมอถามเดกผชาย เดกตอบวามแฟนตองฟนกอน ถาไมฟนวนนเลก

กนไปกไปใหคนอนฟน เมอถามวาผหญงคดอยางไร เขาตอบวาใหเขาแลว

เผอเขาจะรกเรามากขน คอมมมมองทตางกนอยางนนะคะ กเลยมอง

วาการทเราจะสรางภมคมกนใหเดกในวนน สงสำคญคอความเปนตวตน

ของเขา ความรสกทวาเขามคณคา เขามเปาหมายชวต หากเราฟนฟสงท

หายไปใหกลบมาได”

เราทำงานโดยอยบนฐานของงานวจย ประกอบกบมเครอขาย

มาก จงสามารถขยายประเดนและการสนบสนนไปยงเครอขายได

จดกจกรรมใหมเวทหลากหลาย โดยเฉพาะดานกฬา ลดพนททม

ปญหาแลวเพมพนทสรางสรรค ประการสำคญทสดคอตองเอาเดก

เปนตวตง ตองสรางกลมกจกรรมใหมากๆ

นายสธ บวพมพ ผอำนวยการโรงเรยนลบแลพทยาคม

นโยบ

ายแก

ไขปญ

หาทอ

งไมพ

รอมแ

บบบร

ณาก

ารระ

ดบจง

หวด

สราง

เครอ

ขาย

ระดบ

พนท

ตอ

ยอด/

ขยาย

ผล

ตอยอ

ด/ขย

ายผล

ระ

ดบจง

หวด

โมเด

ลการ

แกไข

ปญหา

ทองไ

มพรอ

มแบบ

บรณ

าการ

พนทส

รางส

รรค/

ลดพน

ทเสย

ง ชม

ชนเม

อง/ช

นบทก

งเมอ

ง พน

ทตนแ

บบตอ

ยอดข

ยายผ

ล 1:

5:5

ระบบ

บรกา

รสขา

ภาพร

ะดบจ

งหวด

สราง

องคค

วามร

/จดก

ารคว

ามร

พฒนา

สงคม

และ

ความ

มนคง

ขอ

งมนษ

ย

มหาว

ทยาล

ยราช

ภฎอต

รดตถ

วา

งระบ

บการ

บรหา

ร จด

การร

วม

จดทำ

ขอมล

/จดท

ำชด

ความ

ร/จด

การ

ความ

ร (K

M)

ถอดบ

ทเรย

น/สง

เครา

ะหคว

ามร/

ทำ

mod

el ต

นแบบ

ออกแ

บบกา

รทำง

านรว

มกบพ

นท

โรงพ

ยาบา

ลจงห

วด/

ชมชน

สาธา

รณสข

จง

หวด

ระบบ

บรกา

ร

ระดบ

อำเภ

อ

อปท.

อปท.

รพ

สต.

ภาคร

วม

พนทส

รางส

รรค

พฒนาแกน

นำ นโย

บายตำบ

ล

ชมชน

ทองถ

น

วชาก

าร

เชอม

โยงก

ารทำ

งานร

วมกน

ร.ร./ส

ถานศ

กษา

กลไก

เชงพ

นท

Case

Man

agem

ent

การจ

ดการ

ระดบ

คร

อบคร

ว / ส

ถานศ

กษา

ระบบ

การส

งตอข

อมลแ

ละ C

ase

จากพ

นทเพ

อนำไ

ปสกา

รแกป

ญหา

พนทช

มชนเ

มอง

ทนเด

ม ศก

ยภาพ

สถา

นภาพ

ปญหา

พน

ทชนบ

ทกงเ

มอง

สภาเ

ดก


บทบา

ทของ

ภาคใ

นชมช

น แล

ะควา

มตอง

การพ

ฒนา

การส

นบสน

นงบป

ระมา

ณ

และก

ารกำ

หนดน

โยบา

ย

องคก

รปกค

รอง

สวนท

องถน

ครอบ

ครว

โรงเ

รยน

รพช.

/ รพ

สต.

หนวย

งานภ

าค

เครอ

ขาย

* พ

ฒนา

ระบบ

บรกา

ร(ศน

ยบรก

าร

ทเ

ปนมต

ร, ก

ารดแ

บมาร

ดาวย

รน)

* ทม

วทยา

กรกร

ะบวน

การโ

รงเร

ยน

พ

อแมเ

พอก

ารสอ

สารเ

รองเ

พศ

* ทม

ปรบเ

ปลยน

พฤต

กรรม

การเ

ชอมป

ระสา

น แล

ะสนบ

สนนด

าน

งบปร

ะมาณ

คน

และก

าร

สงตอ

เพอก

ารดแ

ลตอเ

นอง

วยรน

1.

ในสถ

านศก

ษา

(เสยง

/ทวไ

ป)

2.นอ

กสถา

นศกษ

า (เส

ยง/ท

วไป)

*

การพ

ฒนา

ครพ

เลยง

*

สนบส

นนจด

ระบบ

การเ

รยน

กา

รสอน

เพศศ

กษาร

อบดา

น *

พฒ

นาทก

ษะแก

นนำน

กเรย

น

ปรบเ

ปลยน

พฤต

กรรม

ใน

กล

มเสย

ง *

สนบส

นนกา

รพฒ

นาทก

ษะ

ชว

ตและ

การเ

รยนร

ท

หลาก

หลาย

* โร

งเรย

นพอแ

มเพ

อการ

สอสา

รเพ

ศกบล

กวยร

น *

เครอ

ขายพ

อแมอ

าสา

คณะก

รรมก

าร M

CH

จงห

วดอต

รดตถ

กล

มงาน

สงเส

รมสข

ภาพ

สำนก

งานส

าธาร

ณสข

จงหว

ดอตร

ดตถ

การบ

รณาก

ารเช

งยทธ

ศาสต

ร

ภาคพ

ฒนา

ตนแบ

บจงห

วดบร

ณาก

าร

ปองก

นและ

แกไข

ปญหา

ตงคร

รภวย

รนจง

หวดอ

ตรดต

ถ

การด

ำเนน

การช

งรก

รพสต

., ชม

ชน, ค

รอบค

รว,

ภาคภ

าคปร

ะชาช

น

ศนยบ

รการ

ทเ

ปนมต

รสำห

รบวย

รน

พฒ

นาระ

บบบร

การ

การเ

ชอมป

ระสา

นเคร

อขาย

* คณ

ะกรร

มการ

OSC

C * กา

รยตก

ารตง

ครรภ

* พฒ

นาสง

คมแล

ะควา

มมนค

ง

ของม

นษยจ

งหวด

* หน

วยงา

นภาค

ผใหค

วามช

วยเห

ลอ

* พฒ

นาระ

บบกา

รเชอ

มประ

สานภ

ายใน

(IPD,

ER, W

ARD,

ANC

, จตเ

วช)

* พฒ

นาระ

บบกา

รเชอ

มประ

สานภ

ายนอ

ก

(รพส

ต., ช

มชน,

โรงเร

ยน)

* กา

รใหค

ำปรก

ษาทา

งเลอ

ก *

การด

แลกอ

นคลอ

ด ขณ

ะคลอ

ด แล

ะหลง

คลอด

ในมา

รดาว

ยรน

* กา

รดแล

ตอเน

อง

* ระ

บบสง

ตอแล

ะการ

ตดตา

ม *

ฐานข

อมลร

ะดบอ

ำเภอ

การส

นบสน

นจาก

โครง

การ

* พฒ

นาศก

ยภาพ

*

รวมพ

ฒนา

CPG

*

Case

man

agem

ent

* สน

บสนน

การข

บเคล

อนระ

ดบพน

ท *

เวทแ

ลกเป

ลยนเ

รยนร

กลไก

การด

ำเนน

งาน

คณะก

รรมก

าร P

CM จ

งหวด

อตรด

ตถ


กระบวนการทางจตวทยา เพอสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครวโดยความรวมมอ ของพอแมและคร

รศ.ดร.ทพาวด เอมะวรรธนะ ประธานชมรมเครอขายพอแมไทยในวถแอดเลอร

รศ.ดร.ทพาวด เอมะวรรธนะ ในฐานะนกจตวทยาททำงานดานการ

ใหคำปรกษาและพฒนากระบวนการอบรมสำหรบเดก เยาวชน และ

ครอบครวมานานกวา 20 ป ไดนำเสนอวธคดทางจตวทยาทไดนำไปฝก

อบรมกบเดก เยาวชน กลมตางๆ รวมทงพอแม ผปกครอง โดยเปนการ

บรรยายประกอบการสาธต (Sculpting) เนนแนวคดวา การเรมตน

ทำงานเรองเดก ไมใชแคทำทตวเดก แตตองเรมทพอแม และคร ถาพอแม

และครเปลยน โดยมความเชอในศกยภาพความดงามของมนษย มความ

ปรารถนาดและมการสะสมพลงความดทหยงรากอยภายในตวเอง

(Archetype) และไดสอสารออกไปจากพลงแหงเมตตาภายใน พอแมและ

ครจะเปนสงแวดลอมทด ททำใหเดกมการเปลยนแปลงพฤตกรรมได ตาม

แนวคดเรอง mirror neurons ทเชอวาพลงของสงดๆ (positive

psychology) จากแตละคนทมาอยรวมกน จะสามารถสมผสรบรไดและ

“ถาเรามเจตนาด เวลาไปตดตอใคร เขาจะมาดวยความไววางใจ ไมคดวาเราจะเอามาทำอะไร เราตองสะสมพลงขางใน สงทดเปนสงสำคญ”

สงตอพลงใจทดนออกไปไดดวย การเปลยนแปลงของสงดงามในตวคน

เลกๆ เปนการเขมแขงงอกงามจากภายใน และสงเลกๆ นจะไดไปขยาย

เตบโตตอไปในชมชน เพอสรางชมชนทเขมแขงได โดยเนนความสำคญให

เยาวชนเกดการพฒนา งอกงาม พรอมๆ กบพอแม คร และชมชนในทสด


Core concepts กญแจแหงความสำเรจ

พฒนา

เยยวยา

ครอบครว

โรงเรยน

ชมชม

ปองกน

ศาสนา

พลงสะสม Archetype

พลงเชงบวก-จตกศล (Positive psych.

- Mirror neurons)

มวธและทกษะ (Theory, Techniques &

Skills)

เมตตา ปรารถนาด

มนษยมศกยภาพ, คณงามความด

=

วฒนธรรมไทย

Core

con

cept

s กญ

แจแห

งควา

มสำเ

รจ

พฒ

นา

เยยว

ยา

ครอบ

ครว

โรงเ

รยน

ชมชม

ปองก

น

- ภมใ

จในร

าก, ถ

นกำเนด

- ร

กกตญ

ญตอ

บพกา

ร สง

คม

ชา

ต ศา

สนา พร

ะมหา

กษตร

ย - ส

งยดเ

หนยว

วฒนธ

รรมไ

ทย

ศาสน

า ผล

พลง

สะสม

Ar

chet

ype

พลง

เชงบ

วก-จ

ตกศล

(P

ositi

ve p

sych

. - M

irror

neu

rons

) ผล

- พล

งเขมแ

ขงสร

างสร

รค

(re

silienc

e, stre

ngth

มวธแ

ละทก

ษะ

(The

ory, Tec

hnique

s &

Skills)

เมตต

า

ปราร

ถนาด

ผล

- ม

ตรไม

ตรใน

ตนแล

ะคนอ

น - ส

มพนธ

ภาพด

ขน

- Sel

f-estee

m ด

ขน

- มนใ

จในต

วเอง

- ภ

มใจ

มนษย

มศกย

ภาพ,

คณ

งามค

วามด

ผล

=

แลกเปลยน เตมเตม


ผศ.ดร.โสฬส ศรไสย สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย

ปญหาเดกและเยาวชนในโลกนมอยจรง และคนพยายามแกปญหา

เยอะมาก ซงเรากไดฟงในวนนวา คนททำงานเยาวชน เขาทำอะไรกนบาง

รายละเอยดทไดคอ การเปนผฟงทด ผใหญตองฟงเสยงเดกบาง และม

ขอมลความร ประสานความรวมมอ ขยายตอภาคเครอขายตอไปจะเปดเวท

ใหกบผทมาเขารวมไดเตมเตมความร แลกเปลยนกนครบ เรยนเชญครบ

ดร.สาวตร ทยานศลป สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลย มหดล

สงทอยากเตมเตมในฐานะทเปนภาคเยาวชนคอ อยากใหมองเดก

เปนองครวม เดกมการพฒนาเปนขนตอน การพฒนาการของเดกเปนเรอง

สำคญมาก เดกตองมพฒนาการทางสมอง เมอเราโตเซลลสมองจะใชไมถง

10 สวน หมายความวาถาเราอยากใหเดกเจรญเตบโตและเรยนรมากๆ

ตองใหเดกเรยนรเยอะๆ การเรยนรเปนเรองสำคญ ไมใชการสอนอยาง

เดยวควรสอนแตใหเรยนรเยอะๆ จะเปนทกษะสำคญในศตวรรษตอไป

หลายๆ นโยบายเกยวกบเดกมกคดแบบใหญๆ กวางๆ แตปญหา

ของเดกสวนใหญเปนแบบปจเจก คนทำงานดานเดกตองคดใหครบ ตวเดก

สภาพแวดลอม เปอรเซนตทางดานพนธกรรมของเดกมผลแค 40 % ท

เหลอเปนเรองของสงแวดลอม เดกทอยในวยประถม-มธยมอยาใหสมองดานส

ดานเอาตวรอดทำงานเตมท เพราะพอหลงจาก 18 ไปแลว เขาจะเรมเปน

ผใหญ ดงนน คร พอแมจะทำอยางไรใหเดกไดซมซบชวงเวลาดๆ ในชวงน

ดฉนไดศกษาเดกทคดลบหลายๆ กรณวา เขาเรยนรไดอยางไร ทำไม

ถงสดโตงขนาดนน พบวาเวลาทเดกไปโรงเรยน ไปหาเพอน เขาคดลบ

ตลอดเวลา นกเรยนทลบสดโตงเขาเจอแบบนทกวนๆ นนหมายความวา

สมองเขาคดดานลบตลอดเวลา เมอสมองฝกบอยๆ ยงแขงแรง ๆ นนพอ

เขาเจอเหตการณอะไรกตาม เขาจะแสดงกรยาลบทนท เพราะเขาเจอทกวน

ถามวาตงแตเขาเกดมาเขามความภาคภมใจอะไร ใหใส 0-10 ตามทเขาจำ

ได ปรากฏวาตงแตเขาเกดมาพอจำเรองดเรองภมใจได แตพอเขาโรงเรยน

จะตดลบ คนทำงานดานเดกอยเคยงขางเดกไดแค 3 วน 5 วน ทำงาน

ลำบากคะ เพราะเขาอยแบบนนมาตลอดชวต แตไมหมดหวงคะอาจารย

เราจะตองทำแบบตอเนอง ใสความถ ใสความเขมขนใหถกจงหวะ ซงถา

ตรงนอยากจะใหกำลงใจวา ถาเราทำงานมจงหวะกาวทเหมาะสม เดกพรอม

ทจะหนกลบมาหาดานดเสมอ

รศ.ดร.สมพงษ จตระดบ คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

จากทฟงมาผมวามคำอย 2-3 คำทเรยนร คอ เวลามปญหากโยนกน

ไปโยนกนมา ไมมใครแกปญหา ผมวาทำใหเราเหนภาพทแทจรงของสงคม



ดานทสองคอ แกปญหาเดก ทอง แทง ทง ทำยาก คณพยาบาลเลาใหฟง

วา เดกเรยนเรองเพศศกษาไป 2 เดอนกทง สำคญคอ ทำไมทง ทสำคญ

คอ ทำไมเดกผชายทเรยนเรองเพศศกษา ถาเปนแฟนตองฟน ขณะทผ

หญงบอกวาตองให เพราะจะไดรกเรามากขน ผมวาเราตองคดกนใหมเลย

วาจะทำยงไง กรณความสำเรจของจงหวดอตรดตถเรองนผมคดวาเพราะ

มหลายฝายชวยกนคด ชวยกนทำ

รศ.เนาวรตน พลายนอย คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ขอตอบประเดนนคะ วาเราตองทบทวนเรองการใหการศกษาเรอง

เพศศกษา ปจจบนนไมวากระทรวงศกษาหรอกระทรวงสาธารณสขกตาม

โฟกสเรองเพศศกษาไปท ไมทอง ไมตดโรค เพราะวาครสอนเรองเพศ

ศกษา บอกวธปองกนแควา กอนเจด หลงเจด และเรองไมทอง ไมตดโรค

ตกลงเรายอมรบเรองเพศสมพนธหรอเปลา เรองเพศศกษาไมใชเรอง

ไมทอง ไมตดโรค แตเปนเรองโรคเพศสภาวะของเดกผหญงทเตบโตมา

เปนผหญง หรอเดกผชายทเตบโตมาเปนผชาย ตองมานงคยกน ไมใชแค

ไมทอง ไมตดโรค ตดโรคเปนประเดนทายๆ คอไมตองไปสอนมาก ทกวน

นเขาเรยนรจาก ยทป มากกวาทคณครสอนในหองอก

นางจรรยาวฒน ทบจนทร พยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลสงเนน

ผมาวนนคงมภารกจในการทำงานทเกยวของกบเดก เพยงแตวา

ปญหาของเดกตอนนไมไดถกหยบยกออกมาใหเหนชดๆ วนนอาจเปนคน

ทสนใจหรอคนททำงานดานน ไมวาจะเปนสายสาธารณสข สายคร หลาย

สวนมองวาปญหาเรองนเปนเรองสำคญ วธการแกมไดหลากหลาย ถาเหน

วาปญหาสำคญและมองแบบองครวม ซงคดวาหลายๆ สวนเขาใจและ

อยากจะทำ ถงทำไมไดเรากตองไปหาเครอขายทำ ในสวนของสาธารณสข

เอง เราคดวาเราอยกบปญหาตรงน เพยงแตวธการแกปญหาจะถกกำหนด

กรอบใหทำ บางทไมสอดคลองกบความตองการของเดก ยกตวอยาง เรอง

ทตองหาทตงคลนกใหเดกวยรน คลนกอาจไมตองอยในโรงพยาบาล แต

อยในชมชนกได เพยงแตมองปญหาเรองน แลวชวยกนแกแบบเปนองครวม

รศ.ดร.ดวงพร คำนณวฒน สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล

เหนดวยวาความคดของเดกเปนเรองทสำคญทสด และเปนฐานของ

พฤตกรรมของเดก พวกเราในฐานะของผใหญตองเขาใจเรองนและหา

หนทางวาจะเขาไปดแลเรองนไดอยางไร จงขอแลกเปลยนเรองของสอพนบาน

เรองของวฒนธรรม



จากททำวจยเรองสอพนบานรวมกบ สสส. กลมเปาหมายในเรองนอยท

เดกๆ ทำอย 28 โครงการใน 16 จงหวด เขาไปแตละชมชนเพอไปดวา

แตละบานมสอพนบานทเคยใชอย เคยมอยและสวยงามในพนทเปน

อยางไร แลวดงเดกเขามารวมงาน เราไดเรยนรระหวางผรกบเดกๆ โดย

กระบวนการจะคอยๆ พลกฟนความคดของเดกๆ ทมตอสอพนบาน ใน

ทสดกเชอมลงไปถงทศนคตทมตอพอแม ผใหญ และตอตวเอง ตอชมชน

ของตนเอง เรองนมหลายเรองทสะทอนใหเหนวา ตววฒนธรรมทมอยใน

ชมชน เดกไมมโอกาสไดเรยนร แตเมอไหรทเดกไดมโอการเรยนร เดกจะ

ชนชมความเปนชมชนของตนเอง ในเรองของตวเอง พนทและวฒนธรรม

ทองถนของตนเอง และยอนกลบมาวาเขามของดและอยในชมชนทด

มรากเหงาทนาชนชม คดวาเปนเรองสำคญมากทผใหญจะตองสนใจตรงน

ในงานชนน เหนถงความคดสรางสรรคของเดกเยอะ เพราะเปนเรอง

ของวฒนธรรม เรองกระบวนการของการเรยนรระหวางผใหญกบเดก

ทำใหเดกรจกความคดสรางสรรค มหลายผลงานทผใหญคาดไมถงวาเดก

จะทำได เชน ลเกตบเตาทอตรดตถ กลอนหนงตะลงทสงขลา เยยมยอดมาก

เดกๆ ทสงขลาสามารถสรางกลอนหนงตะลงไดเยยมมาก และเชอมโยงไป

สวทยชมชน ทำใหเขาเกดความรสกวาเขาทำได และไดรบคำชนชมจาก

ผใหญ เขารสกภมใจในตวเอง รสกภมใจในกลอนทเขาแตง ภมใจในชมชน

อนนกเปนตวอยางหนง

อกตวอยางหนงอาจารยสมพงษพดถงคอ ยวอาชญกร ทสถาบนม

โครงการหนงชอวา ยววจย เปนโครงการททำใหเดกๆ ไดมโอกาสเปนนก

วจย รวมกลมกนเพอหาขอมลในพนทของตวเอง ไปหาพอแม ผใหญ ผเฒา

ผสงอาย ไปถามถงอดตของชมชน แลวเรมสนกคะ เพราะเปนเรองเลา จะ

มเกรด มอารมณ มความรสกในเรองเหลานน เดกๆ รสกสนกในเรอง

ชมชนของตนเอง เปนนกวจยทเขาไปหาขอมลจากชมชนของตนเอง จน

สดทายไดทนจาก สกว. เดกรสกมนใจในตนเอง ภมใจในทองถนของ

ตนเอง เพราะฉะนนเดกๆ ถาเขามโอกาสไดเรยนรเรองของตนเอง เรอง

ของชมชน ดวยกลวธบางอยางททำใหเขาสนกดวย จะทำใหวธคดของเขา

ทมตอตนเอง ทมตอชมชน เปลยนได และเปนไปในทางบวกได ขอเพยง

ผใหญใหโอกาส ทำดวยความตงใจจรง

อาจารยวฒพงษ จนทรประทน โรงเรยนอนบาลบานพลอยภม/ เครอขายวจยประชาคมพทธมณฑล

ขอแลกเปลยนครบ ผมมโมเดลสำหรบชนชนกลางในเมอง เปน

โมเดลของการสรางภมคมกนใหกบเดกโดยไมผานระบบโรงเรยน เปนกลม

ผปกครองทรวมกนทำระบบโฮมสคล ปจจบนเรมมมากขนแลวครบ

เปนผปกครองทมลกเรยนอยทโรงเรยนบานพลอยภม คอมความคด

เหนวาเขาไมอยากสงลกเขาเขาสระบบโรงเรยน ระบบโรงเรยนทำใหลก



เขาเปนอะไรไมร ไมไดโจมตนะครบ แตระบบโรงเรยนทำใหพอแมกบลก

คยกนไมรเรอง พอแมไมรวาลกทำอะไร พออยากจะสอนลก ลกไม

ตองการ ลกบอกวาเรยนทโรงเรยนพอแลว ขอใหฉนเปนอสระบาง พอแม

กลมนจงรวมกนทำโฮมสคล ซงเขากสอนเอง พอแมอยากสอนอะไร อยาก

ใหลกเรยนอะไร ในกลมนจะคยกนเอง ตอนนมทงหมด 14 ครอบครว 17 คน

เขาคยกนเองวาอยากใหลกเรยนอะไร กพบวามงไปในทางเดยวกนคอ ไม

เอาผลการเรยนเปนเลศ แตเนนเรยนใหลกมความสข และมคณธรรม และ

สามารถทจะอยในสงคมได ทนเขาออกแบบ ใครมความสามารถอะไรกจะ

มาสอน พอแมบางคนทำอาหารเกงกมาสอนลกทำอาหาร เรยนพละกพาไป ม

กจกรรมอาสาตางๆ ไปลงมอทำบานดน ไปชวยเหลอคนเลยงสนขทไมม

สตางคเลยง เนนการเรยนทออกไปเรยนรชวตจรง พอแมมความคาดหวง

ไมมากเทาในระบบโรงเรยน ไมคาดหวงวาลกจะสอบอะไรได ดงนนถา

เทยบสดสวนในโรงเรยนจะเนนวชาชวตมากกวา การใชชวต การดแลตนเอง

การเนนเรองของวนย มากกวาในโรงเรยนนคอสงทพอแมคาดหวง

ระบบนตอบโจทยอะไรไดบาง พอแมจะรสกวา เขาสามารถสอนลก

เองได ไมใชเฉพาะทบาน แตเปนทกททเขาอย ดวยกน กลมพอแมจะผลด

เวรกนมาสอน พอแมคนนจะมาสอนลกคนอนทไมใชลกตวเอง เดก

สามารถเรยนรวา พอแมทกคนเปนครของตนเอง เกดความเปนชมชนขน

มาซงไมมในโรงเรยน ถาในโรงเรยนเดกจะไมมทางรเลยวา พอแมของเธอ

ถนดอะไร หรอไมมทางจะพากนไปเทยวเปนกลม แตระบบโฮมสคลจะ

เปดโอกาสใหลกไปกบพอแมของคนอน ไปเรยนรวถชวตของคนอน ร

ความคดจากพอแมคนอน สดทายพอแมกเรยนรดวย วาครอบครวนมวธ

จดการกบลกอยางไรเวลาลกดอ เขาจะคยกนเอง แลกเปลยนกน

ยงมแกนกลางอยอกเรองหนง แกนกลางในเรองของความร ความรท

จะตองไปศกษาตอ อนนตองพงคร มครทเปนครพเศษบาง ครประจำบาง

ในอนาคตคดวาจะลดการพงพาครลงเรอยๆ เขาจะเขามาเปนครมากขน

พอถงจดหนงเขาไมจำเปนตองหาครภายนอกแลว เพราะวาเขามความ

มนใจในความเปนครของตนเอง หากเมอใดพอแมรวาเขาเปนครได การ

อบรมบตรหลาน จะเกดขนตลอด 24 ชวโมง ภมคมกนกจะเกดขน ทกวน

นพอแมไมมนใจวาจะสอนลกอยางไรด ไมกลาสอน ปญหากลายเปนวาม

ชองวาง ระยะหาง เรองทโรงเรยนพอแมไมร เรองทบานครไมร ถงรก

จดการอะไรไมได อนนเปนโมเดลหนงทผมอยากจะลองแลกเปลยน

สำหรบชมชนชนชนกลางในเมอง

อาจารยสมชาย รตนอาร โรงเรยนวดประชานาถ/เครอขายวจยประชาคมพทธมณฑล

ถาเรามผปกครองแบบนโรงเรยนจะมความสขมาก แตตองกระโดด

เขาโรงเรยนดวย ไมอยากใหแยกตวออกจากโรงเรยนครบ ผมจะพดใน

ฐานะทดแลเดก ดแลคร ครทมอายการทำงานไมนอยกวา 30 ป รน



กระดานชนวน ซงครพวกนนนาเปนหวงครบ ตอนนมอยประมาณ 80%

ในโรงเรยน กำลงจะรบแทบเลตมา แตยงใชไมเปน

เราเหนดวยครบทผปกครองเอาใจใสลกขนาดนน จะเกดประโยชน

แตเรากหวงวาจะมผปกครองสกกคนทกระโดดมารวมทำงานโรงเรยน ทก

วนนหลายคนวตกกงวลวาตองดแลลกคนอนอกเยอะ เยอะมากๆ ยก

ตวอยางประถมวยทโรงเรยนผม 1 หองม 40 คนตอครคนเดยว ถาโชคด

ไดเดกออทสตกมารวมอกสก 1 คน เดกพการ 2 คนหรอเดกสมาธสนอก

สกคน เปนโรงเรยนเรยนรวม ครจะเปนทกขยกกำลง 10 เลย นคอ

โรงเรยนปจจบนทเกดขน หลายเรองทเราพดกนอยวนนภาครฐจะบอกวา

ทำไมไดหรอก เมอพดถงเรองเงน เรองคน งบนอย คนนอย กเผชญชวต

กนเอง

แตวาเรามาดความเปนจรง ครอบครวมเวลาดแลลกสกเทาไหร

ความจรงทเราเหนอย โรงเรยนผม 90% พอแมทำงานโรงงานหมดครบ

โรงเรยนเองกมบคลากรรนกระดานชนวน ถาเปนรนใหมกใหมถอดดาม

สองรนนเขากนไมได เราตองจนคนสองรนนใหทำงานในโรงเรยนใหได ใน

ขณะทโรงเรยนถกสงคมตตราวา เอาเวลาไปทำวทยฐานะ แคครคนหนง

ตองดแลเดก 40 คน แคทำแผนสาระการเรยนร 8 แผนกแยแลว และท

สำคญไมทนเดก

ถาโรงเรยนขยายโอกาสยงแลวใหญเลย ปญหาสารพด ไหนจะถก

กดดนจาก สมศ. (สำนกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการ

ศกษา) การประเมนคณภาพดแลภายนอก ทออกขอสอบพสดาร โอเนต

เอเนตทงหลาย พวกนกดดนโรงเรยนหมด แลวเวลาทเราจะดเดกกนอยลง

ตองทำตามนโยบายใหได ตอนนถาโรงเรยนไมผาน สมศ. นะครบ ขอวทย

ฐานะไมได ตอใหโรงเรยนคณดแคไหน คณไมผาน ...

แตททานพดถกครบ บางทเราหวงโรงเรยนไมได อยากใหเหนใจวา

บางเรองโรงเรยนคดเอง อยากทำกทำไมได เพราะวามกฎมขนตอน

มากมาย

มาดเรองสงแวดลอม เคยไปนงผบ นงรานอาหารไหมครบ ลองไปนง

ดจะเหนวาหลายเรองไปเรวกวาทเราคดเยอะ จนเราเปนหวง มลกชายก

เปนหวง มลกสาวยงหวงหนกเขาไปอก โดยเฉพาะเมองทเปนแหลงทอง

เทยว ยงนากลว ในเรองของสอเดกสมยนเปนเหยอทมกำลงซอ 100%

เลยครบ

ถามวาเราตระหนกถงคณภาพการศกษาไหม ผมยนยนและเรยน

เชญทกทานไปทโรงเรยนของผม ผมพยายามทำดทสด แตอาจไมไดดงใจ

เพราะวาความหลากหลายของนกเรยน 300 คน พอแมเยอะแยะไปหมด

แตถามวาโดดมาชวยเราหนอยไดไหม เลอกกรรมการยงเลอกยากเลย

เพราะการมาทำงานโรงเรยน กลายเปนความรบผดชอบรวม เราอยากม

คนทมจตใจทำแบบโฮมสคล ถาครงหนงกระโดดเขามาแบบโฮมสคล เรา

จะไดสมองทสำคญอกซกหนงไปชวยเดก



ในขณะทเราตองพฒนาครรนกระดานชนวนใหใชคอมพวเตอรเปน

ใชแทปเลตเปน ซงยากมาก บางทสเดกอนบาลไมได ในขณะทครรนใหม

มาพรอมเทคโนโลย เวลาวางกเลนเฟซบค คนสองรนนเขากนลำบาก อก

ไมเกน 5 ปวกฤตการศกษาจะเกดขนจากคร

ผมชอบคำพดของอาจารยสกร เจรญสขทบอกวาการศกษาจะเจรญ

ไดตองยบ สมศ.เพราะเขาวดผลเดกเปนเกรด ไมไดวดทความสามารถ

ถามวาเดกทเขาวาดรปเกงเขาผดหรอครบทเขาสอบโอเนทคะแนน

วทยาศาสตรไมผาน แตเขาอาจเปนนกวาดรปทเกงทสดกได แตเรากำลง

จะบอกวาไมไดตองทำคะแนนคณตศาสตรใหได 50 % เกน 60 % การ

ศกษาของเรามาผดทาง เรามโรงเรยนตวอยางไมนอยในบานเรา แตทำได

เพราะศกยภาพของผนำ โรงเรยนทอยในระบบการดแลของรฐคดนอก

กรอบมากไมได แตผมเชอวาถาผใหญพอแมเขามาชวยทำงานกบโรงเรยน

จะมประโยชนมาก

น.ส.กมลวรรณ อสสระกล ประธานสภาเดกและเยาวชนตำบลคลองขวาง จงหวดนนทบร

ตวเดกแตละคนจะมความคดทแตกตางกน จากทหนไดทำโครงการ

จะมการตงกลมเปาหมาย อายประมาณ 12-18 ป ซงเปนเดกทโตแลว ซง

หนอยากจะบอกวาเดกทโตแลว เขามวฒภาวะจรง แตเดกทอายนอยเขาก

มวฒภาวะในระดบเขา หนเลยอยากจะบอกวาเวลาทผใหญทำโครงการ

ทำใหเดกอาย 6 ขวบขนไปบาง คอนองเขาไมเดกเกนไปทจะรบขอมล

เหลาน แคเรามวธพดใหตรงกนและเขาใจกน เวลาทบอกวาใหเดกโตกอน

อาย 12 ป แลวคอยเขามาทำงานทสภาเดก ทำงานทผใหญทำ แตกวาจะ

ถงเวลานนเขากคงไมทำ เขาไมอยากทำงาน เราอยากใหเขารวา เรา

ทำงานกนยงไง นองจะไดซมซบวธทำงาน แลวเปนการทำใหนองไดเหน

ตวอยางทดวาพเขาทำงานกนแบบน เหมอนมตนแบบวาเราจะตองเปน

อยางพ อาจจะชวยแกเดกตดยาเสพตดได

ดร.สมพงษ จตระดบ คณะครศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย

ขอเสรมเรองทกมลวรรณ อสสระกล พด คอนองกอยเปนประธาน

สภาเดกฯ เวลาประชมสภาเยาวชนบายๆ วนอาทตยเขาจะพานองๆ เดก

ประถมมาเรยนรการประชมดวย ชวยทำโนนทำน เดกๆ พวกนตอนแรกๆ

เขาจะยงไมคยกบเรา แตพอสนทสกนดเขาจะคย คดโนน คดน

อยากฝากทาง สพฐ. วาประเดนทผปกครองปฏเสธระบบโรงเรยน

เพราะเขากลวมาก ผมไปดงานทญปน สงทเปนจดเดนมากคอระบบอาสา

สมครเขามาชวยโรงเรยนหลงเลกเรยน ผใหญหลงเกษยณ เขาจะสงจด

หมายมาเลยวา โรงเรยนตองการคนแบบนมาชวยโรงเรยนหรอไม ผสง

อายลงมาทำงานกบเดกประถมมาสอนพบกระดาษ สอนการเลนไมไผ ทำ



ทกสงทกอยาง ประมาณสโมงถงหกโมง โดยทางเขตจะชวยจดอปกรณให

เขาจะไดสมพนธภาพ และการถายทอดวฒนธรรมทเดกซมซบจากผใหญ

ผมวาแบบนเรานาจะพฒนาขนมาได

นางเพญพรรณ จตตะเสนย สำนกสนบสนนสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว สสส.

สสส.สนบสนนทงท เปนกจกรรมของเยาวชนในโรงเรยน และ

กจกรรมในระดบพนท ในสวนงานเยาวชนและครอบครว เรารวาระบบ

การจดการทตอเนองในงานเดกและเยาวชนเปนจดทสำคญทสด และผล

การวจยของ ดร.สมพงษ ททำวจยในหลายจงหวดกยนยนชดเจน สสส.จง

เนนตอยอดในพนททมตนทนด ลกษณะงานของเราจะเปนโครงการขบเคลอน

เยาวชนระดบจงหวด โดยตองมองคประกอบทสำคญๆ 4-5 อยาง คอ

1. มสถาบนการศกษาทมความพรอมทจะสนบสนนและขบเคลอน

งานดานเดกและเยาวชน

2. มกลมสภาเยาวชน ทไมใชสภาจงหวด กลมเดกเยาวชนในระดบ

จงหวดทมความเขมแขง และมความพรอมทจะทำงานเยาวชนใน

ระดบจงหวด มความพรอมพอสมควรทจะทำประมาณ 10-20 %

ทสนใจและพรอมจะทำ

3. มกลมเครอขาย ภาคประชาสงคม ภาคเอนจโอทสนใจจะชวย

งาน และ

4. สวนราชการในจงหวดสนใจ ใหความสำคญ

สสส.มหนาทไปเชยรวา ทกเครอขายทพดถงทงหมดอยากเหน เดก

และเยาวชนของตวเองเปนยงไง จงหวดทลงไปทำงานตอนนกไปเชยรเพอ

ใหเกดการพฒนาในพนท อยากใหมหาวทยาลยทำงานสนบสนนงานดาน

เดกและเยาวชน เพราะเปนเครอขายทสำคญ

ลกษณะการทำงาน สสส.ไมไดลงไปสนบสนนงบประมาณในการจด

ทำกจกรรม แตใหพนทคดเอง งบประมาณสนบสนนเพอใหเขาไดมโอกาส

ทำงานรวมกน


เราประชมกนมาทงหมด 9 ครง มเรองดๆ มาคยกนเยอะ วนนพอ

มาจบเรองการศกษา มการพดเรองลบมากทสด ปญหาทรบรกนเปน

ปญหาเชงระบบ แตเราพยายามไปแกเปนอาการ

มการวจยโดยนกระบาดวทยาชาวองกฤษ 2 คน ผชายคน ผหญงคน

เขาไปประมวลความเหลอมลำเรองรายได จากประเทศตางๆ ทพฒนาแลว

และทกรฐของสหรฐอเมรกา เอาความเหลอมลำของรายไดมาหาความ

สมพนธกบปญหาสขภาพ ปญหาสงคม พบวาประเทศทมความเหลอมลำ

มากทสดคอ สหรฐเมรกา และองกฤษ ประเทศทมความเหลอมลำนอย

ทสดคอญปนกบประเทศแถบสแกนดเนเวย และจะสมพนธกบปญหา

สขภาพทกชนด เชน อายขย การตงครรภในวยรน ปญหาสงคม เชน

อาชญากรรม ยาเสพตด ปญหาความรนแรง การเกดจลาจลตางๆ สมพนธ

กบความเหลอมลำ

ประเทศสหรฐอเมรกา ทเรยกไดวาเปนประเทศทเจรญแลว ม

ประชาธปไตย มเสรภาพ พอเกดพายแคทรนาพดทหลยเซยนา กลบเกด

จลาจล ขณะทญปนเกดสนามเสยหายมากมาย แตไมเกดจลาจล เพราะ

ความเหลอมลำนอย ความสามคคมมาก ไทยเราพฒนามา 50 ป แตความ

ปดทาย : ประเดน สการขบเคลอนเชงนโยบาย ศ.เกยรตคณ นพ.ประเวศ วะส กรรมการสภามหาวทยาลยผทรงคณวฒ มหาวทยาลยมหดล

เหลอมลำยงม คนจน คนรวยทงหางมากขน แลวครทดทสดของลกคอ

พอแม แตพอแมจน โดนผลกระทบเรองความยากจน ทำงานทงคยงไมพอ

กน ทงลกไว ทกอยางเกยวกบเศรษฐกจ เพราะฉะนนทกอยางสมพนธกน

เรองการศกษาจะไปสมพนธกบเรองเศรษฐกจ แลวเรองยอนกลบไปตงแต

ในครรภมารดา ถาแมไดโภชนาการทด เดกเกดมากด ไมพการทใจ แตถา

เดกเกดมาไมด อก 30-40 ป จะเปนโรคหวใจ โรคเบาหวาน โรคมะเรง

เพราะฉะนนโภชนาการของแมสำคญ เราจงควรไปดแลสขภาพของแม

ตางหาก

การพฒนาอนแรกสดไมใชเรองของการศกษาและสาธารณสข แต

ตองพฒนาแบบบรณาการทงเศรษฐกจ จตใจ สงคม วฒนธรรม สง

แวดลอม สขภาพ การศกษา ประชาธปไตย มตวอยางในชมชนทดท

พฒนาอยางบรณาการ ทกอยางจะตองทำทงหมด เชนทจงหวด

นครศรธรรมราช กมโซนเลกๆ 7 โซน ตำบลนเปนตำบลใหญ มครพเลยง

เดกเลกทกคนไดกนนมฟรหมดทกวน เพราะเขาเลยงโคนมไวรอยตว

แตละตวใหนม 20 กโลกรมตอวน เดกหมบานนกนนมฟรหมดทกวน

เพราะมนำนม เปนการพฒนาแบบบรณาการ เขาสำรวจดวามกคนใน

ตำบลแลวมอาสาสมครดแลหมดทกคน

การศกษาของเราไมเอาชวตเปนตวตง ถาเอาชวตเปนตวตง พอแม

จะสำคญทสด แตเราปลอยใหเปนหนาทของคร แลวครจะทำไดอยางไร

ผมเคยพดแลววาเปนปญหาเชงระบบ

อกอยางทรายแรงมากคอ การศกษากบระบบราชการไมไปดวยกน

การศกษาเปนระบบหลก ในขณะทระบบราชการเปนระบบควบคม การ


ศกษาคอความงอกงาม หลากหลายและไดเรยนร แตหนวยงานรฐกลบ

ออกหลกเกณฑไปควบคม

แลวเราทำอะไรไดบาง เราพยายามจดเวทเพอเอาสงด ๆ มาเลาสกน

ฟง เพราะการเอาเรองลบมาพดเราจะหมดแรง เราจะพดเรองทางบวก ใน

มมบวก จะไดมกำลงใจ

ทเราคนพบคอชมชน ทองถน จงหวด จดการตวเอง เหมอนเดกๆ

ใหเดกไดทำอะไรไดเอง ใหชมชนไดทำอะไรไดเอง ทองถนไดคดทำอะไรได

เอง จงหวดไดคดทำอะไรไดเอง

กระบวนการทเรยกวาปฏรปประเทศไทย องคกรตางๆรวมทง

สสส.รวมกนขบเคลอน เรากำลงหาพนธมตรทจะอภปรายเรองน ทงจาก

ภาคธรกจ ภาคการศกษา มหาวทยาลย องคกรสวนทองถน ระดบจงหวด

อยาง มศว. เขาจะทำ 2 จงหวดจะลงพนทเพอจะหนนใหมหาวทยาลยไป

ทำงานกบพนท ถาไปถงจดนกจะไปถงภาคธรกจ เราม 8,000 กวาตำบล

มมหาวทยาลยไปทำงานในตำบล และตำบลเปนตวบรรจบของชมชนกบ

ทองถน ทองถนกบชมชนทเปนประชาชนทำงานดวยกน มชมชนทองถน

อาจารยเขาไป มหาวทยาลยเขาไป ภาคธรกจเขามาดวยการลงไป จด

สำคญคอการเรยนรรวมกน สการปฏบตเพอพฒนารวมกน ทกดานพรอม

กนไปในพนท จากตรงนนเราคดวาเปนการไปตอกเสาเขมใหประเทศไทย

แขงแรงขนในทกตำบล

การทำของดๆ ตองมาจากหนวยยอยขางลาง สงทซบซอนทสดคอ

ระบบราชการ สมองเปนลานๆ เซลลทำงานประสานกน รฐมลานหวใจ

ทำงานประสานกนไมได ตองมาจากเซลลๆ เดยวทถกตอง แยกเปนสอง

สองเปนส สเปนแปด แปดเปนสบหก เราตองเอาสมองกบหวใจไปใหเขา

เพราะฉะนนความถกตอง ตองกอตวจากหนวยยอยขางลาง ไมมใคร

สามารถเสกความถกตองจากขางบนลงไปได

อยางทเราฟง จดการทองเทยวโดยชมชน รายไดทำเรองสงแวดลอม

จากชมชนกอตวเปนทองถน จากทองถนเปนจงหวดขนมาเปนรางกาย

ของเรา ทำใหเปนชมชนจดการตนเอง ทองถนจดการตนเอง จงหวด

จดการตนเอง ถามวาจดการอะไร 1. จดการพฒนาแบบบรณาการ 2.

จดการขบเคลอนเชงนโยบาย ขบเคลอนเพอขางลาง แลวจะเปนการเมอง

ขนมา เราม 80,000 หมบาน แตละหมบานมสภาผนำชมชน อนนเปนจด

สำคญ เขามผนำทางธรรมชาตทกหมบาน เปนผนำอาชพ ผนำศลปน เปน

คร เปนพระ ผนำเหลานจะรวมตวเปนสภาผนำชมชน สำรวจขอมลชมชน

ใหคนทงหมบานถาเราให 80,000 หมบาน หมบานละ 50 คน ม

4,000,000 คน จะเปนกำลงทขนมาจากขางลาง

การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว | 6�

ภาคผนวก แนวคดเกยวกบวยรน

และพฤตกรรมของวยรน


ขอมลจากสำนกงานสถตแหงชาตระบวา มวยรนในประเทศไทย

ประมาณ 10 ลานคน เปนชายและหญงในสดสวนเทาๆ กน ครงหนงเปน

กลมอาย 10-14 ป อกครงหนงเปนกลมอาย 15-19 ป โดยกลมหลงนอยใน

ระบบการศกษาประมาณ 3 ลานคนอก 2 ลานคนอยนอกระบบการศกษา

สำหรบประเทศไทย วยรนและเยาวชนมความหมายทบซอนกนพอสมควร

ความหมายของ “วยรน” วยรนในภาษาองกฤษมอย 2 คำคอ teenager และ Adolescence

ซงมาจากคำกรยาในภาษาลาตนวา “Adolescere” หมายถง การเตบโต

ขนสเปนผใหญ นกวชาการดานพฤตกรรมศาสตรและจตวทยาของไทย

หลายคนไดใหความหมายของคำวาวยรนไว ดงน

วยทสนสดความเปนเดก 1 (สชา จนทรเอม และสราง จนทรเอม.

2521: 18-19) โดยกำหนดจากความเปลยนแปลงทางรางกายเปนหลก

หรอ วยทมความเจรญทางรางกายและจตใจ (สพตรา สภาพ. 2525: 2)

โดยท “รางกาย” คอ การไมเปนเดกตอไป สวน “จตใจ” คอการรจกใช

เหตผล รจกควบคมอารมณ สามารถทำกจกรรมรวมกบคนอนๆ ในสงคมได

ในระดบสากลนน Steinberg (1996) และ Dusek (1987) ใหความหมาย

1 วยรน คอ วยทสนสดความเปนเดก เปนวยทเปนสะพานไปหาผใหญ ไมมเสน

ขดขนทแนนอนวาเรมเมอใดและสนสดวยเมอใด แตเรายดเอาความเปลยนแปลงทาง

รางกายและรปรางเปนสำคญ และถาจะกำหนดลงไปวาเรมเมอใด กถอเอาตอนทเดก

หญงเรมมประจำเดอน และมขนขนในทลบ สวนเดกชายถอเอาตอนทมนำกาม…

ประจำเดอนและมขนขนในทลบ สวนเดกชายกถอเอาตอนทมนำกาม

ไวใกลเคยงกนวา วยรน หมายถง ชวงเวลาของการเตบโตจากวยเดกไปส

วยผใหญ ซงมการเปลยนแปลงทงดานรางกายและอารมณอยางชดเจน

ในอกดานหนงของการใหคำนยามโดยการใชอายเปนเกณฑ นกจตวทยา

ชาวอเมรกนนาม อเอลลา โคล (Lueella Cole) แบงวยรนออกเปน 3

ระยะคอ วยรนตอนตน (ชายอายระหวาง 15 - 17 ป, หญงอายระหวาง

13 - 15 ป) วยรนตอนกลาง (ชายอายระหวาง 17 - 19 ป, หญงอาย

ระหวาง 15 - 18 ป) และวยรนตอนปลาย (ชายอายระหวาง 19 - 21 ป,

หญงอายระหวาง 18 - 21 ป) ซงแตกตางจากของ Steinberg (1996) ท

ระบวานกสงคมศาสตรทศกษาเกยวกบวยรนโดยตรงมกจำแนกวยรน

ออกเปน 3 ชวงวย ไดแก วยรนตอนตนมชวงอายตงแต 11 ถง 14 ป วยรน

ตอนกลางมอายตงแต 15 ถง 18 ป และวยรนตอนปลายมชวงอายตงแต

19 ถง 21 ป สำหรบประเทศไทย จนทรเพญ ชประภาวรรณ และคณะ

(2541) ระบในรายงานการทบทวนองคความรดานเดก เยาวชน และ

ครอบครววา เดกและเยาวชนมอายตงแต 0 ถง 24 ป แตเยาวชนวยรนจะ

มอายตงแต 15 ถง 24 ป ขณะทดวงใจ กสานตกล 2 แบงวยรนออกเปน

3 ระยะคอ วยรนตอนตน อาย 11-13 ป วยรนตอนกลาง อาย 14-16 ป

และวยรนตอนปลาย อาย 17-19 ป สวนพรรณทพย ศรวรรณบศย (2538)

ใหความหมายของวยรนวา วยรนจะมอายตงแต 12 ถง 20 ป โดยแบงออก

เปน 3 ระยะ คอ

2 ดวงใจ กสานตกล. วยรนในตำราจตเวชศาสตร. สมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย.


1. วยยางเขาสวยรน อายตงแต 11 หรอ 12 ป ถง 13 หรอ 14 ป

2. วยรนตอนตน อายตงแต 13 ถง 14 ป ถง 16 หรอ 17 ป

3. วยรนตอนปลาย อายตงแต 17 ป ถง 19 หรอ 20 ป

ในระดบสากล กองทนเพอกจกรรมประชากรแหงสหประชาชาต

หรอ UNFPA (United Nations Fund for Population Activities) ให

คำจำกดความของวยรนไววา บคคลในชวงอายตงแต 10 ถง 19 ป โดย

แบงเปน วยรนตอนตนอาย 10 ถง 14 ป และวยรนตอนปลายอาย 15 ถง

19 ป และเยาวชน (Youth) มชวงอายตงแต 15 ถง 24 ป (UNFPA.

2005)

ความหมายของเยาวชน เยาวชน หมายถง บคคลทมอายเกน 14 ปบรบรณแตยงไมถง 18 ป

บรบรณ และไมเปนผบรรลนตภาวะแลวดวยการสมรส (ราชบณฑตย-

สถาน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน. 2525: 673) ซงมาตรา 4 ใน

พระราชบญญตจดตงศาลและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.

2534 ไดใหความหมายเดยวกนนไวเชนกน ขณะทความหมายในระดบ

สากลนน สหประชาชาตระบวา เยาวชนหมายถงผมอายระหวาง 10-19 ป

จากคำนยามทหลากหลายดงกลาว เหนไดชดวา การใหคำจำกดความ

ของวยรนยงไมมขอบเขตทชดเจน แตสามารถแบงไดเปน วยรนตอนตน

วยรนตอนกลาง และวยรนตอนปลาย

พฒนาการของวยรน ในแตละชวงอาย วยรนมพฒนาการทงทางรางกายและอารมณท

แตกตางกนมาก อไร สมารธรรม 3 (2545) ระบวา วยรนตอนตนนนมการ

เปลยนแปลงของรางกายมากทงขนาดและสดสวน ทำใหเดกวยนคอนขาง

สบสน ปรบตวไมทน จงแสดงออกทางอารมณทรนแรงไดงาย ชอบแยกตว

จากคนอนๆ ในครอบครว ขดแยงกบผใหญไดงาย รสกวาผใหญไมเขาใจ

ไมเหนใจตนเอง ขณะทวยรนตอนกลางนนเรยนรและปรบตวกบสภาพ

รางกายทเปลยนแปลงไดแลว จงใหความสำคญกบรปรางหนาตามาก

รกสวยรกงาม และชนชอบทจะไดรบการยอมรบหรอชนชมจากสมาชกใน

กลมหรอนอกกลม จงเปนชวงวยทคลอยตามกลมเพอนไดงาย ขณะทวยรน

ตอนปลายนนมเอกลกษณของตนเองแลว จงพยายามคดและตดสนใจเรอง

ตางๆ ดวยตนเอง วยรนชวงนมกตองการพสจนวาตนมความสามารถ จง

ตองการสทธเทาเทยมกบผใหญ ขณะทพรพมล เจยมนาคนทร (2539)

แบงพฒนาการของวยรนออกเปน 4 ประการ คอ พฒนาการทางดาน

รางกาย ซงเหนชดเจนทสด พฒนาการทางดานอารมณ พฒนาการทางดาน

สงคม โดยใหความสำคญกบการคบเพอนเพราะชวยใหรจกการปรบตวให

เขากบสงคมได ซงการปรบตวใหเขากบสงคมน พรพมล (2539) ระบวา

เปนพฒนาการทยากทสดของวยรน และพฒนาการทางดานสตปญญา

3 อไร สมารธรรม. (2545). จตวทยาวยรน. กรงเทพมหานคร : คณะครศาสตร.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย


ซงสำคญมาก เนองจากนกจตวทยาหลายคนระบตรงกนวา สตปญญาของ

มนษยจะเพมขนเรอยๆ ระหวางอาย 18 ถง 20 ป พรพมล (2539) ระบวา

พฒนาการทางสตปญญาของวยรนปรากฏในหลายรปแบบ เชน รจกลองตง

สมมตฐานหลายๆ แบบเพอหาขอสรปทด สามารถแกปญหาหลายๆ แบบ

โดยมกระบวนการคดทมระบบและมเหตผล มความจำดสามารถจดจำ

สงทตนสนใจไดอยางแมนยำ แตมกไมนำไปใชในเรองการเรยน มความคด

กวางไกล มจนตนาการคดฝนถงสงตางๆ อยากรอยากเหนอยากทดลอง

และมความเชอมนในความเชอหรอความเหนของตนอยางรนแรง

พฤตกรรมของวยรน พฤตกรรม หมายถง การกระทำหรออาการทแสดงออกทางกลามเนอ

ความคด และความรสกเพอตอบสนองสงเรา (ราชบณฑตสถาน. 2525:

573) ซงอทย หรญโต (2520: 217) ใหความหมายของสงเราไววาคอ

ปฏกรยาตอบสนองทเลอกแลววาเหมาะสมทสดในสถานการณนนๆ

สำหรบสงเราทเปนสาเหตของพฤตกรรมนน สกนเนอร (Skinner

1904. อางถงใน ทวทอง หงษววฒน 2531: 18) กลาววา สงแวดลอมนบ

เปนสงเราทสำคญและมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรม การจะเขาใจ

พฤตกรรมของบคคลใดๆ กตาม จำเปนตองรจกสงเราทมอทธพลตอ

พฤตกรรมของบคคลนนๆ เสยกอน เมอตองการจะปรบพฤตกรรมของ

บคคลเหลานน กสามารถทำไดโดยการนำสงเรานนมากำหนดเปนเงอนไข

เพอใหบคคลเหลานนแสดงพฤตกรรมทพงปรารถนา

พฤตกรรมสามารถแบงออกไดเปน พฤตกรรมภายนอก และ

พฤตกรรมภายใน พฤตกรรมภายในมกไมสามารถวดหรอสงเกตไดโดย

บคคลอน แตสามารถใชเครองมอบางอยางวดได ขณะทพฤตกรรม

ภายนอกสงเกตไดงาย เพราะเปนปฏกรยาหรอกจกรรมทบคคลแสดงออก

ใหบคคลอนเหนและสงเกตได (ประภาเพญ สวรรณ. 2536: 43)

เมอวยรนมการเปลยนแปลงอยางมากทงดานรางกาย อารมณ และ

สงคม จงสงผลตอการดำเนนชวตของวยรนทงสน เชน ดานรางกาย หาก

วยรนพงพอใจในรปรางตวเองกจะมความสข แตถาไมพงพอใจในรปราง

ตวเอง กจะรสกทกขใจ ดานสงคมวยรนตองการเหมอนคนอนในกลม

ตองการการยอมรบจากเพอนในกลม จงพยายามปรบตวอยางมากเพอให

เปนทยอมรบ จงกอใหเกดความเครยดกบวยรนไดมาก ในดานอารมณ

วยรนมกสนใจเพศตรงขาม เรมรจกความรก การไดรบความรกตอบแทน

จงทำใหวยรนมความสข แตถาผดหวงจะมความทกขรนแรงมาก อาจนำ

ไปสการฆาตวตายได ทงยงมปญหาเรองของความสมพนธในครอบครว

เพราะคดวาผใหญไมเขาใจ ซงเรองเหลานหากมผลในทางลบจะสงผลตอ

อารมณของวยรนอยางมาก อาจนำไปสการแสดงออกในรปของความ

รนแรง ดานสตปญญา วยรนเรมมความคดอยางมเหตผล และแสดงออก

ถงความคดของตวเอง แตดวยความทยงขาดประสบการณ ทำใหบางครง

มความคดทไมสอดคลองหรอขดแยงกบผใหญ รสกไมพอใจ คบของใจ

ความแตกตางทางดานสตปญญาเปนปญหาหนงสำหรบวยรน ภายใน

ชนเรยนเดกทเรยนเกงจะมปญหา เชน มความมนใจในตนเองสง ใชความ

ฉลาดเอาเปรยบผอน ไมยอมรบความพายแพ และอาจรสกกดดนเมอเปน

ทคาดหวงของพอแมและครอาจารย สวนเดกทเรยนออนกมปญหา เชน

ไมไดรบความสนใจ หรอถกดแคลนจากเพอนหรอคร เขากลมกบเพอนได


ยากเนองจากมความเขาใจในบทเรยน หรอในเรองราวตางๆ ชากวาคนอน

ทำใหไมมนใจในตนเอง เกดความเครยด ขาดความภาคภมใจในตวเอง

และเหนวาตนเองไมมคณคา

ปญหาของวยรน นกจตวทยาวยรนไดกลาวถงวยรนวาเปน “วยแหงพายบแคม”

(Hall, 1904 อางถงใน สชา จนทนเอม และสรางค จนทนเอม. 2521:1)

หรอเปน “วยวกฤต” (Erikson.1968) วยรนจงเปนวยทลอแหลมตอ ความ

รนแรงเมอไดรบความกดดนจากรอบขาง และกาวสความผดพลาดไดงาย

เมอไดรบการชกจง จากสงคมรอบขาง พรพมล เจยมนาคนทร (2539:233)

ระบวา มการจดลำดบความกดดนในเรองตางๆ ของวยรนเรยงตามลำดบ

มาก-นอย ประกอบดวย เพศ ยาเสพตด การ ศกษา เพอนและปญหาของ

เพอน ผลการเรยนการสอบ และปญหาครอบครว

ปญหาสำคญของวยรนในปจจบน ประกอบดวย ปญหาดานเพศ

ปญหายาเสพยตด และ ปญหาความรนแรง การทะเลาะววาทระหวางกลม

ยาเสพตดนบเปนสงทมอนตรายอยางใหญหลวงตอวยรน เพราะ

วยรนมกมความอยากรอยากทดลอง สาเหตสำคญททำใหวยรนตดยาเสพ

ตดนอกจากความอยากลองแลว ยงมาจากการแสวงหาทางออกเมอเกด

ปญหาในชวต สงแวดลอมภายในและภายนอกครอบครวทมผตดยาหรอ

มยาเสพตด การใชเวลาวางในทางทผด และการถชกชวนหรอลอลวงโดย

รเทาไมถงการณ (สชา จนทนเอม และสรางค จนทนเอม, 2521)

อกปญหาใหญของวยรนในปจจบนคอ การทะเลาะววาท และใช

ความรนแรง โดยรปแบบการทะเลาะววาททวความรนแรงขนเรอยๆ จาก

การชกตอย หรอตกนดวยไม มาสการใชอาวธ เชน มด ปน ระเบดเปนอาวธ

ในการตอสกน วยรนสวนใหญทยกพวกตกนมกเปนกลมนกเรยน

อาชว ศกษา ซงเปนนกเรยนชายอายประมาณ 15 ถง 18 ป ในกลม

ชางกลกบชางกอสราง (พรพมล เจยมนาคนทร.2539) กลมวยรนเหลาน

มกยกพวกตกนในสถานทสาธารณะ เชน ตามปายรถเมล บนรถเมลล

หรอในการแสดงคอนเสรต ซงทำใหมผทไมเกยวของไดรบบาดเจบหรอ

เสยชวตจากเหตทะเลาะววาทอยเสมอ ปจจบนพบวา เดกนกเรยนหญงใน

ชนมธยมศกษามแนวโนมการกอเหตทะเลาะววาทและใชความรนแรงเพม

มากขน จากความรสกเขมน ไมชอบหนากน หรอชนชอบชายหนมคน

เดยวกน นอกจากนยงมปญหาการใชความรนแรงในการรบนองใหมของ

รนพในสถาบน การศกษา และปญหาแกงมอเตอรไซคซงในชวงกลางคน

เปนตน

วยรนกบเพศสมพนธ วยรนกบความสนใจเกยวกบเพศมกอยคกนทงในเพศของตนและ

เพศตรงขาม เปนเพราะอทธพลของฮอรโมนเพศ ทงนปจจยทเปนสง

กระตนใหวยรนมเพศสมพนธกอนวยอนควร รอยละ 60 กระตนโดยสอท

ไมเหมาะสม เชน อนเตอรเนต ซงสอดคลองกบขอมลของกระทรวง

สาธารณสขในป 2552 ทพบวา วยรนใชบรการทางการแพทยนอย แต

ตองการขอมลและการปรกษาทางเวบไซต มขอมลพบวา การทวยรนใช

บรการทางการแพทยนอย เนองจากมขอจำกดดานระเบยบทางการ

แพทยทงดานการคมกำเนด การปองกนและรกษาโรคตดตอทางเพศ


สมพนธ โดยเฉพาะการยตการตงครรภ เพราะคนสวนใหญยงมทศนคต

ดานลบตอคำวา การยตการตงครรภ 4 (เบญจพร ปญญายง. 2553: 7)

ปจจยสำคญอกประการคอ การเขาสวยรนทเรวขนขณะทความรดาน

เพศศกษาไมสอดคลองกบสถานการณทงเรองระบบการเรยนการสอนใน

โรงเรยน และขาดครทมเจตคตทดและมวธการสอนทเหมาะสม พอแม คร

อาจารยอายและหลก เลยงทจะใหความรในเรองเพศศกษากบวยรน หรอ

พยายามหลกเลยงการตอบคำถามเกยวกบเรองเพศการเรยนการสอนมก

เปนลกษณะการสอนหนาชนเรยน เนอหามกเปนการเปลยนแปลงของ

สรระรางกาย และการปองกนโรคตดตอทางเพศสม พนธเทานน โดยไมมมต

อนๆ เกยวกบเพศสมพนธทวยรนควรไดรบการเตรยมใหรจกคด วเคราะห

และหาคำตอบทเหมาะ สมใหกบตวเอง สอดคลองกบการศกษาเรองการ

สอสารเรองเพศศกษาในเยาวชน (Adolescents) ตำบลเชยงกลาง อำเภอ

เชยงกลาง จงหวดนาน ของอรไท พพธพฒน ไพสฐ, จนตนา แสงจนทร

และคณะ 5 ทระบผลการศกษาวา ทงคร ผปกครอง และเยาวชน รบร

ความหมายเพศศกษาคอ เรองเพศสมพนธและการปองกนโรคตดตอทาง

เพศสมพนธ อปสรรคทพอแมไมสอนเพศศกษาเพราะเขนอายไมกลาพด

กบลก เรองทพอแมสอนจะเปนการหามปรามเดกไมใหทำในสงทผใหญ

4 เบญจพร ปญญายง. (2553). การทบทวนองคความรการตงครรภในวยรน

สนบสนนโดยสำนกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ 5 อรไท พพธพฒน ไพสฐ, จนตนา แสงจนทร และคณะ. (2549) การสอสารเรอง

เพศศกษาในเยาวชน (Adolescents) ตำบลเชยงกลาง อำเภอเชยงกลาง จงหวด

นาน.

คดวาไมเหมาะสม ดานเดกรสกตอคำสอนของพอแมวาเปนเรองนาเบอ

มปฏกรยาตอตานการสอนทใชความรนแรง แตกเขาใจวาพอแมรกและ

เปนหวง รปแบบการสอนเพศศกษาของโรงเรยนคอครสอนตามหนงสอ

ใหทำรายงานสง สอนโดยเลาประสบการณของคร และมอบหมายใบงาน

ใหระดมความคด อปสรรคการสอนของครคอมนโยบายสงการ แตขาด

การพฒนาทกษะการสอนของคร พบวาครสวนใหญไมกลาสอนเรอง

เพศศกษาเพราะคดวาเปนการชนำใหเดกไปมเพศสมพนธ สวนเดกม

ความรสกตอการสอนของครวา สอนนาเบอ ครเขนอาย และไมชอบ

วธการสอนของครทนำพฤตกรรมของเดกมาเปดเผยในทสาธารณะ

การมเพศสมพนธเพราะความอยากรอยากลอง สงผลใหเกดการ

ตงครรภในวยเรยน เนองจากขาดความรเรองการคมกำเนดและความรเทา

ไมถงการณ สถตสาธารณสขในป 2552 ระบวา มวยรนคลอดบตรรวม

122,736 คน คดเปนรอยละ 16 ของการคลอดทงหมด เฉลยมวยรน

คลอดบตรวนละ 336 คน ในจำนวนนเปนวยรนทมอายตำกวา 15 ป

ประมาณ 3,000 คน

การตงครรภในวยรนเปนอนตรายอยางยงทงตอตวแมและทารก

ในครรภ เนองจากวยรนยงไมมวฒภาวะเพยงพอ ทจะทำหนาทพอแม และ

ขาดความรในการดแลตนเองระหวางตงครรภ สงผลใหเกดโรคแทรกซอน

ตางๆ เชน ภาวะครรภเปนพษ ซงอาจทำใหแมและทารกในครรภพการหรอ

เสยชวต หรอการคลอดกอนกำหนด ซงทารกทคลอดกอนกำหนดมแนว

โนมทจะมสตปญญาตำกวาเกณฑหรอพการ ทงนจากการศกษาเปรยบ

เทยบการ ตงครรภและคลอดในวยรนหญงอาย ตำกวา 20 ปกบหญงอาย


20-24 ป พบวา วยรนหญงมภาวะซดและคลอดกอนกำหนดมากกวา

และเดกทคลอดมกมนำหนก นอยกวาเกณฑมากกวาหญงอาย 20-24 ป

สถานการณวยรนกบเพศสมพนธทไมปลอดภยเรมรนแรงมากขน

ขอมลของ UNICEF ในป 2546 ระบวา คาเฉลยของมารดาวยรนของไทย

สงกวาเกณฑมาตรฐาน โดยในป 2546 วยรนไทยอาย 15-19 ป คลอดลก

อยทอตรา 90 ตอพนคน หรอวนละประมาณ 200 คน ขณะทคาเฉลย

ทวทวปเอเชยอยท 56 ตอพนคน และคาเฉลยทวโลกอยท 65 ตอพนคน

ซงสอดคลองกบรายงานสำรวจพฤตกรรมทางเพศสมพนธของวยรนใน

ประเทศไทยโดยสถาบนประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล รวมกบ

สำนกกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพในป 2546 ทพบวา อาย

เฉลยของวยรนทเรมมเพศสมพนธครงแรกคอ อาย 16 ป นอกจากนขอมล

ของ ดร.อมรวชช นาครทรรพ ผอำนวยการสถาบนรามจตต ระบวาระหวาง

ป 2548-2549 เดกระดบมธยมศกษาและอดมศกษามเพศสมพนธเพมขน

จากรอยละ 16 เปนรอยละ 20 และเปนการมเพศสมพนธแบบขาด

ความรบผดชอบ (sex without responsibilities) หรอสงคมยงไม

ยอมรบ นอกจากนจากการเฝาระวงพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอ

เอชไอวในกลมวยรนของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขในป 2553

พบวา กลมวยรนชายรอยละ 17 เคยมเพศสมพนธ โดยเปนเพศสมพนธ

กบคนรกหรอแฟนถงรอยละ 79.8 สวนหญงรอยละ 8.7 เคยมเพศสมพนธ

สวนใหญเปนเพศสมพนธแบบสมครใจ

วยรนอาย 15-19 ป มโอกาสเปนโรคตดตอทางเพศสมพนธมากทสด

และโรคตดเชอทางเพศสมพนธ คอ หนองใน หนองในเทยม เอดส เชอ

ไวรสกอมะเรงปากมดลก เปนตน เหตผลทวยรนตดเชอโรคตดตอทาง

เพศสมพนธไดงายมากทสด เพราะขาดความรในการปองกน เชน การใช

ถงยางอนามย เปนตน ประกอบกบลกษณะสรระของฝายผหญงวยรนท

ปากมดลกเผยอออกเปดใหรบเชอโรคไดงายมาก เนองจากสภาพความ

เปนกรดทมนอยในชองคลอดเมอเทยบกบชองคลอดของผหญงทอาย

มากขน ทำใหลดความสามารถในการฆาเชอโรค อกทงปญหาขาดการ

ดแลรกษาอยางทนท เพราะอบอายทำใหไมอยากแมแตการปรกษาหรอ

การสรางทกษะปองกนตนเอง

นอกจากนยงพบปญหาการถกหลอกลวงหรอบงคบขนใจ โดยพบวา

มวยรน 1 ใน 3 ทไมเตมใจจะมเพศสมพนธ และมวยรน 1 ใน 3 เทานนท

คมกำเนดทกครงทมเพศสมพนธ ทำใหปญหาสงคมอนเนองมาจากการม

เพศสมพนธทไมปลอดภยทวความรนแรงและสลบซบซอนมากขน เชน

อตราการตดเชอเอชไออ การทำแทงเถอน เปนตน

ในประเดนการทำแทงนน เนองจากการทำแทงเปนการกระทำทผด

กฎหมายอาญา จงมกเปนการลกลอบทำแทงเถอนมากกวา จากขอมล

การสำรวจสขภาพประชาชนไทยป 2551-2552 พบวาในกลมวยรนอาย

15-19 ปซงตงครรภ มประวตแทงในรอบ 5 ปทผานมาถง 15.2 %

ซงจากการรายงานภาวะแทรกซอนจากการทำแทงของโรงพยาบาลตางๆ

ในป 2542 พบวารอยละ 28 ของการแทงทงหมดมาจากการทำแทง โดย

มผเสยชวตจากการทำแทง 28-30 คนตอไป โดยมประมาณการคารกษา

พยาบาลผทมภาวะแทรกซอนจากการทำแทงประมาณรายละ 21,024

บาท


วยรนกบพฤตกรรมการใชถงยางอนามย สถานการณการสวมถงยางอนามย

มขอมลจากงานวจยหลายชนระบตรงกนวา สถานการณโรคตดตอ

ทางเพศสมพนธในวยรนและการตงครรภทไมพรอมซงสงขนอยางตอเนอง

นน สาเหตหลกมาจากการทวยรนไมนยมใชถงยางอนามยกอนมเพศ-

สมพนธ ขอมลจากการเฝาระวงของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

พบวา เดกวยรนทเคยมเพศสมพนธแลวใชถงยางอนามยกอนมเพศ

สมพนธไมถง 50% และมวยรนไทยประมาณ 20% หรอ 1 ใน 3 เทานน

ทคมกำเนดทกครงทมเพศสมพนธ ทำใหประเทศไทยกลายเปนประเทศใน

ลำดบตนๆ ของเอเชยทมปญหาวยรนตงครรภไมพงประสงคและวยรน

คลอดลก

จากการเฝาระวงในกลมเดกวยรนระดบมธยมศกษาปท 2 และมธยม-

ศกษาปท 5 ในชวงป พ.ศ. 2545-2549 ของกรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข พบวา เดกชายระดบมธยมศกษาปท 2 ทเคยมเพศสมพนธ

แลว ใชถงยางอนามยรอยละ 45.8 สวนเดกหญงทเคยมเพศสมพนธแลว

ใชถงยางอนามยรอยละ 33.3 สำหรบเดกชายระดบมธยมศกษาปท 5

ทเคยมเพศสมพนธใชถงยางอนามยรอยละ 48.1 สวนเดกหญงทเคยม

เพศสมพนธแลวใชถงยางอนามยรอยละ 42.8 และขอมลจากการเฝาระวง

พฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอเอชไอวในกลมวยรน พบวาวยรนชายใช

ถงยางอนามยรอยละ 46.9 และวยรนหญงใชถงยางอนามยรอยละ 39.1

จากการศกษาในป 2549 ของนวลตา อาภาคพภะกล เรองเพศ-

สมพนธและการใชถงยางอนามยในกลมเยาวชนทมาใชบรการในแหลง

ชมนมวยรน กรณศกษากรงเทพมหานคร โดยเกบขอมลจากวยรนอาย

13-23 ป จำนวน 400 รายทใชบรการแหลงชมนมวยรนในกรงเทพ-

มหานครและเสวนากลมเยาวชนทสมครใจจำนวน 20 ราย พบวา กลม

ตวอยางสวนใหญรอยละ 58 เปนเพศชาย รอยละ 35 กำลงศกษาใน

ระดบปรญญาตร มอายเฉลย 19 ป รอยละ 64 เคยมเพศสมพนธ อาย

เฉลยของการมเพศสมพนธกบเพอนหญง/ชายคอ 16.3 ป อายเฉลยของ

การมเพศสมพนธกบหญงหรอชายบรการ คอ 17.3 ป ในกลมผทเคยม

เพศสมพนธพบวารอยละ 47 ใชถงยางอนามยอยางสมำเสมอ โดยให

เหตผลวาเพอการปองกนการตงครรภไมพงประสงคและปองกนการตด

เชอเอชไอว รอยละ 30 ใชถงยางอนามยบางครง และรอยละ 23 ไมเคย

ใชถงยางอนามย เนองจากมความเชอวาคนอนของตนเองปลอดภยกวา

หญงหรอชายบรการ แหลงซอถงยางอนามยทสำคญ (รอยละ 55) ของ

กลมทเคยมเพศสมพนธคอ รานคาสะดวกซอทเปดทำการ 24 ชวโมง

ขอมลจากการเฝาระวงพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอเอชไอวใน

กลมวยรนในป 2553 ของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข พบวา

วยรนชายไมถง 50% ใชถงยางอนามย ขณะทวยรนหญงมการใชถงยาง

อนามยรอยละ 39.1 และมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เพยง 50% และ

หนงในสามของนกเรยนระดบอาชวศกษาทใชถงยางอนามยทกครงทม

เพศสมพนธกบหญงอนหรอหญงขายบรการ ขณะทผลการสำรวจของ

อนามยโพลล กรมอนามย กระทรวงสาธารณสขในป 2552 พบวานกศกษา

ในระดบอดมศกษามเพศสมพนธโดยไมปองกนสงมากกวาระดบอน ๆ

นอกจากนปญหาโรคเอดสในวยรนเปนอกปญหาทนาสนใจและนา

เปนหวง กลาวคอวยรนอาย 15-19 ป ราว 60,000 คนทตดเชอเอดสมา

จากพฤตกรรมการมเพศสมพนธโดยขาดการปองกน และเปนสาเหตการ


ตายของวยรนในลำดบท 2 รองจากอบตเหต การตดเชอทางเพศสมพนธม

อบตการณมากในวยรนอาย 15-19 ปทงโรคหนองในแท หนองในเทยม

ซงสอดคลองกบการศกษาในตางประเทศทพบอบตการณในวนรนกลมน

เชนเดยวกน โดยการสำรวจในประเทศสหรฐอเมรกาพบวา วยรนอาย 15-

19 ปปวยดวยเชอหนองในเทยมพบมากทสด และยงสำรวจพบวาเชอ

หดหงอนไกทเปนสาเหตของการเปนมะเรงปากมดลกในวยนเชนกน

พฤตกรรมการไมสวมถงยางอนามยในกลมวยรน

ปจจยจากทศนคต ความเชอ

ผลสำรวจของ ดอกเตอรซเซลย มารตน และ เอลเนอร คง ทมนก

วจยของโรงเรยนการแพทย London School of Hygiene and Tropical

Medicine ในประเทศองกฤษ ซงสำรวจศกษาพฤตกรรมทางเพศของ

วยรน 250 คน ตงแตป 2533-2547 รวมเวลาถง 14 ป พบวาทวยรนไม

ชอบใชถงยางอนามยนน เปนเรองของมมมอง ความเชอ และทศนคตใน

สงคม โดยมวยรนอายตำกวา 25 มองการใชถงยางอนามยเปนเรองของ

การ “ไมเชอใจ” กน ขณะทมบางคนมองวา การพกหรอมถงยางอนามย

ตดตว แสดงวาเคยมประสบการณทางเพศมาแลว นกวชาการทงสองยง

พบดวยวา วยรนไมวาชายหรอหญง จะ “ประเมน” วา ตนควรใชถงยาง

อนามยหรอไม หรอคของตนมความเสยงทจะเปนโรคตดตอทางเพศ-

สมพนธหรอไม โดยดจากบคลกทาทางของอกฝายวา ดด ดนาไวใจแคไหน

หรอไมกประเมนจากความสนท รจกมกคนกน ซงผลการสำรวจน

สอดคลองกบงานวจยหลายชนในประเทศไทย อาท ผลการสำรวจเรอง

ปจจยทมอทธพลตอการใชถงยางอนามยเพอปองกนโรคตดตอทางเพศ-

สมพนธและโรคเอดสของชายทเทยวสถานบรการทางเพศในเขตกรงเทพ-

มหานคร โดย อจฉรา พาส สมศกด สทศนสวรวฒ 6 ทระบวา เหตผลของ

การไมใชถงยางอนามยทกครง เนองจากความเชอทวาหญงทตนมเพศ-

สมพนธดวยปลอดภย และการใชถงยางอนามยทำใหมความรสกไม

เหมอนธรรมชาต ขณะทกฤตยา อาชวนจกล และ กนกวรรณ ธราวรรณ

(2550) 7 ระบวา การทหญงไทยมเพศสมพนธกอนวยอนควร ทงทคานยม

ในสงคมไทยทำใหผหญงไทยเตบโตขนมาโดยเชอวาเพศสมพนธกอนสมรส

เปนสงทไมควรกระทำ เปนเพราะผหญงทวไปตางมองหาความรกและ

ความไววางใจจากผชายทตนเองรก เมอมความสมพนธทางเพศเกดขนกบ

ผชายทเปนคนรก เพศสมพนธนนจงเปนเรองทยอมรบได และความเชอ

เรองถงยางอนามยวาเปนของคกนของชายนกเทยวกบหญงบรการ ซงเปน

ผลจากการรณรงคในโครงการถงยางรอยเปอรเซนตเพอแทรกแซงในธรกจ

การคาบรการทางเพศ ความเชอดงกลาวนตดอยในความเชอของประชาชน

ทวไป เมอคดวาตนเองไมใชชายนกเทยวและไมใชหญงบรการ กไมจำเปน

ตองใชถงยางอนามยเมอจะมเพศสมพนธ (กฤตยา อาชวนจกล และ

กนกวรรณ ธราวรรณ. 2550: 140) นอกจากนนการทนกศกษาปจจบนม

6 อจฉรา พาส สมศกด สทศนสวรวฒ. ปจจยทมอทธพลตอการใชถงยางอนามยเพอ

ปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธและโรคเอดสของชายทเทยวสถานบรการทางเพศ

ในเขตกรงเทพมหานคร.มหาวทยาลยมหดล. บณฑตวทยาลย. 7 กฤตยา อาชวนจกล และ กนกวรรณ ธราวรรณ.(2550) . วเคราะหวธคดวทยาใน

งานวจยเรองเพศภาวะและเพศวถกบเอดสศกษา.

86 | การสรางภมคมกนสำหรบเดก เยาวชน และครอบครว

เพศสมพนธกนในฐานะคนรก ทำใหเกดความประมาทวา คนรกของตน

หรอผทตนเองมสมพนธดวยไมมปญหาเรองการตดเชอจากเพศสมพนธ

ปจจยจากขนาดของถงยางทไมเหมาะสม

มขอมลจากกระทรวงสาธารณสขระบวา วยรนไทยใชถงยางอนามย

ไมถกขนาด เกดปญหาคางในชองคลอด และเตรยมนำเขาถงยางอนามย

สำหรบหญงหวงลดปญหาการตดเชอเอดสในชายรกชาย โดยสำรวจพบวา

ชายไทยรอยละ 80 ใชถงยางขนาด 49-52 มม. ทงนจากการ สำรวจรวม

กนของสำนกโรคเอดส วณโรคและโรคตดตอทางเพศสมพนธ กรมควบคม

โรคและมหาวทยาลยมหดล ในการสำรวจวจยเกยวกบขนาดของอวยวะ

เพศชายทางเวบไซต aidsthai.org โดยเกบขอมลตงแตเดอนธนวาคม

2552 จนถงพฤษภาคม 2553 มผเขารวมวจย 3,225 คน พบวาคนไทย

ประมาณรอยละ 80 สามารถใชถงยางอนามยทจำหนายในประเทศไทยได

คอขนาด 49-56 มลลเมตร (มม.) ในเดกวยรนอาย 13-15 ปใชขนาด 49

มม. แตวยรนอายมากกวา 15 ปขนไปใชขนาด 52 มม. และยงพบวา

วยรนรอยละ 10-20 ใชถงยางขนาดเลกและขนาดใหญกวามาตรฐาน

ทงนจากการสำรวจในกลมเดกวยรนอายตำกวา 15 ป พบมอวยวะขนาด

เลกตองใชถงยางขนาด 45-47 มม. อกทงพบปญหาวยรนใชถงยางอนามย

ไมถกกบขนาด บางคนใชขนาดใหญเกนไปทำใหเกดปญหาถงยางคางใน

ชองคลอดของเพศหญง

community practice-child and family

Documents