ConĐườngPhíaTrướcThôngtinvềebookLờinóiđầuChương1:MộtcuộccáchmạngbắtđầuChương2:GiaiđoạnmởđầucủathờiđạithôngtinChương3:NhữngbàihọctừnềncôngnghiệpđiệntoánChương4:ỨngdụngvàthiếtbịChương5:NhữngconđườngdẫntớixalộChương6:CáchmạngvềnộidungChương7:NhữngứngdụngtrongkinhdoanhChương8:Giáodục,sựđầutưtốtnhấtChương9:NốimạngtạinhàChương10:CuộcsănvàngChương11:NhữngvấnđềthiếtyếuThaylờikếtluậnThôngtinvềebookTênsách:ConđườngphíatrướcTácgiả:BillGateNhàxuấtbản:Nhàxuấtbảntrẻ

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

LờinóiđầuChúngtađangchuẩnbịbướcvàothếkỷ21vớinhiềuthayđổilớnlao,

vớinhữngtiếnbộvượtbậcvềkhoahọckỹthuậtchưatừngcótronglịchsửloàingười,đặcbiệtlà2xuhướngcănbản:toàncầuhoánềnkinhtếvàtoàncầuhoángànhCNTT.

Riêngvề tin học, với tốcđộphát triển tính từngnày, đã làmột đề tài sôiđộngtrênthếgiới.Hầuhếtbáochícácnướcngàynàocũngđềuítnhiềuđềcậpđếnlĩnhvựcnày.Khôngbiếtbaongườiđãtừnghiểubiếtsâurộng,vàcảhàngtriệungườichưaquenbiếtvớimáytính,đangtranhluậncôngkhaivềxalộthôngtinnày.Nhiềungườivuimừngtrướcnhữngthayđổi trọngđạiđó,nhưngcũngcókhôngítngườibănkhoăn,losợ:"Điềugìsẽxảyđếnvớiviệc làmcủachúng tôi?Liệuconngườicó thoátkhỏicái thếgiớivậtchấthàngngàyđểsốngbằngmáytínhkhông?"Nhưngởnướcta,xalộthôngtinvớiđasốngườivẫnlàchủđềxalạ.

CuốnsáchTheRoadAheadcủaBillGates,mộtnhânvậthàngđầutrênthếgiớitronglĩnhvựcITsẽgiúpcácbạntìmhiểuvàchuẩnbịchomìnhhànhtrangđểbướcvàokỷnguyênmớivớiniềmtinvữngchắcchúngtasẽtheokịpđàtiếnchungcủanhânloại.

Cuốnsáchđềcập tớinhiềuvấnđề liênquan thiết thựcđếnmọimặt trongcuộcsốnghànhngàycủachúngta,nêu lênnhữngcơhộichúngtacầnkịpthờinắmbắt,vànhữngvấnđềmàmỗimộtngườitrongchúngta,mỗidântộcphảiđươngđầu.NhưlờiBillGates,đâykhôngphải làcuốn tự truyện,càngkhôngphải làbảngiải trìnhvềkỹthuật,màđề tàichủyếucủanó làbànvềtươnglai.Bằnglốivăngiảndịvànghiêmtúc,vớicáinhìnlạcquanvốncócủamộtngườiđãđưahãngMicrosoftthànhmộttrongnhữngcôngtythànhcôngnhấtthếgiới,BillGatessẽchỉrachochúngtanềnkỹthuậtđangxuấthiệncủaThờiđạiThôngtinsẽbiếnđổicuộcsốngcủamỗichúngtanhưthếnào.TrongLờitựacủacuốnsách,BillGatescónói:"...tôicốgắngviếtquyểnsáchnàysaochomọingườiđọcđềucóthểdễdànghiểuđược...Tôihyvọngnósẽkíchthíchsựhiểubiết,tranhluậnvànhữngýkiếnsángtạovềviệclàmthếnàođểchúngtacóthểtậndụngđượctấtcảnhữnggìchắcchắnsẽdiễnratrongcácthậpniêntới!".

Vàinétvềcuốnsách"TheRoadAhead"

Năm1995,GatescùngvớiNathanMyhrvold,kỹsưtrưởngcủaMicrosoftvàPeterRinearson,trướccuốnTheRoadAhead(đãđượcdịchsangtiếngViệtvớitựađềConđườngphíatrước)trìnhbàyquanđiểmvềsựdẫndắtxãhộibởicôngnghệthôngtin.

ĐượcpháthànhtạiHoaKỳbởinhàxuấtbảnViking,tácphẩmnàylọtvàodanhsáchcácsáchbánchạynhất(BestSeller)trêntờNewYorkTimestrongtổngcộng18tuầnlễ(trongđónódữvịtrísốmộtsuốtbảytuầnlễliêntục).

Ngoàiracònđượcxuấtbảntạihơn20cuốcgiatrongđóriêngTrungQuốcđãbánđượchơn40vạnbản.Năm1996, trongkhi triểnkhai lạihìnhảnhMicrosofttrênInternet,Gatesđãhiệuđínhtrọnvẹntácphẩmnàyđểcóthểphản ánh quan điểm của anh vềmạng tương tác, coi đó là cộtmốc quantrọngtronglịchsửloàingười.Kỳtáibảnnàylạilàmộtthànhcôngkhácnữa.Gates đã hiến tặng toàn bộ lợi nhuận từ cuốn sách cho quỹphi lợi nhuậnnhằmgiúpcácgiáoviên trênkhắp thếgiớiđưamáy tínhvào lớphọccủamình.

Trongcuốnsách,ôngviếtmộtcáchtintưởngrằngmạngcơsởhạtầngsốsẽđược xây dựng kể cảmất đến 20 nămmới trở thành hiện thực. Số đôngngườinghingờnhữngviễncảnhtốtđẹpsẽcótrongtươnglainhưngtrongcuốn sáchGateskhẳngđịnhhyvọngđó là có thật vàôngcốphác ramộtcáchcụthểlàmthếnàocáccơhộicủachúngtatrongtươnglaicóthểmởrộngđược.Đốivớinhữngngười sợnhững thayđổi từnhữngbiếnchuyểnquantrọng,ôngđảmbảolàdùnhữngsựtrụctrặctrongcôngviệcthựctếsẽxẩyra,kếtquảchủyếucủanhữngrốiloạnnàysẽlàmchongườidângiàucóhơn,đượcgiáodụckỹcànghơnvàcóquyềnhànhhơn.

Một sốngườicó thểkhôngđồngývớinhữngđiềuôngviết trongsáchvàđiềuđócũngrấtbìnhthườngđốivớiGates,vìônghyvọngsẽcónhữngcuộcbànluậnhữuíchvềviệclàmsaochúngtacóthểlèoláiđượctươnglaiquanhữnghiểmhoạkhônglườngtrướcđược.

ThếcònvaitròcủaMicrosoft?MộtgiảthuyếtvềcuộccáchmạngMicrosoft.Trongsách,ôngcònnóithêm,Microsoftkhôngchỉkhôngcóbấtkìmộtlợiđiểmđặcbiệtnàomàcònbịcảntrởvìsựcồngkềnhcủacấutrúccôngtyvàvìmứcđộliênquanvớithếgiớimáytínhđểbànhiệnnay.

LàmthếnàomàMicrosoftcóthểtránhđượckếtcụclỗithờinhưcáccôngtymáy tínhkhác tronggiaiđoạnkế tiếp?Microsoft tiếnhànhhàng loạt cácgiảiphápkhicósựcố, lôi theo tàinăngvàđemảnhhưởngsứcmạnhcủacôngtymìnhrathịtrườngkhiếnthịtrườngchấpnhậnnhữngsảnphẩmmớiđểngườisửdụngcónhữnghệđiềuhànhvàứngdụngmới.

Lờitựa

Thờigianhaimươinămqua làmộtcuộcphiêu lưukỳ thúđốivới tôi.Sựviệcbắtđầuvàomộtngàykhi, còn là sinhviênnăm thứhai, tôicùngvớiPaulAllenđangđứngtạiQuảngtrườngHarvardvànhìnchămchúvàomộtbài viết vềmột dànmáy điện toán đăng trên tạp chí Popular Electronics.

Trongkhichúngtôiđọcmộtcáchsaysưabàibáovềchiếcmáyđiệntoáncánhânthựcsựđầutiênđó,chúngtôichưabiếtrồinósẽđượcsửdụngnhưthếnào,nhưngcóđiềuchúngtôibiếtchắcrằngnósẽthayđổichúngtôivàcảthếgiớimáyđiệntoán,vàchúngtôiđãđúng.Cuộccáchmạngvềmáyđiệntoáncánhânđãnổravàđãảnhhưởngđếnhàngtriệuconngười.Nóđãdẫndắtchúngtađếnnhữngnơimàtrướcđâychúngtachỉmớitưởngtượngthấy.

Vàtấtcảchúngtalạidấnthânvàomộthànhtrìnhvĩđạikhác.Chúngtacũngkhôngbiết trắc rồinó sẽdẫndắtđếnđâu,nhưngchúng ta chắcchắn rằngcuộccáchmạngnàysẽcuốnhútnhiềungườihơnvàsẽdẫndắttấtcảchúngtađixahơn.

Nhữngthayđổilớnlaosắptớisẽlàcáchconngườiliênlạcvớinhau.Nhữnglợi íchvàcácvấnđềnảysinh trongcuộccáchmạng thông tinsắpdiễnranàysẽ lớnhơn rấtnhiềusovớinhững lợi íchmàcuộccáchmạngvềmáyđiệntoáncánhânđãmanglại.

Khôngbaogiờcómộtbảnđồđángtincậychomộtvùngđấtchưamộtlầnkhaiphá,nhưngchúngtacóthểhọcđượcnhữngbàihọcquantrọngtừtrongsựsángtạovàpháttriểncủanềncôngnghiệpđiệntoáncánhântrịgiátrịgiá120tỷmỹkimnày.

Máyđiệntoáncánhân-baogồmcácphầncứng,nhữngứngdụngtrongkinhdoanh,cáchệthốngtrựctuyến,sựnốimạngInternet,thưđiệntử,cáccôngcụđaphươngtiện,côngcụsángtác,vàcáctròchơi-lànềntảngchocuộccáchmạngsắptới.

Khinềncôngnghiệpmáyđiệntoáncánhâncònphôithai,cácphươngtiệnthôngtinđạichúngítchúýđếnnhữnggìđangdiễnracủangànhkinhdoanhmớimẻnày.Chúngtôi,nhữngngườiđangbịmáyđiệntoánvànhữngkhảnăngđầyhứahẹncủachúngmêhoặc,khônghọđượcngườitabiếttớingoàigiớicủachúngtôira,vàchắcchắnkhôngđượccoilàmộtlớpngườiđạidiệnchoxuhướngpháttriểnmới.

Nhưngcuộchànhtrìnhmớihướngtớicáigọilàxalộthôngtinnàylàmộtđềtàivôtậnchocácphươngtiệnthôngtinđạichúngnhưtruyềnthanh,truyềnhình,sáchbáo,tạptrí,hộinghịvàquảngcáo.Trongnhữngnămqua,đềtàinàyđãtừngtạonênniềmthíchthúsaymêchocảbêntronglẫnbênngoàingànhcôngnghiệpmáyđiệntoán.niềmsaymêđókhôngchỉcóởtrongcácnướcđãphát triển,nó thậmchícònvượtrangoàiphạmvisốđôngnhữngngườisửdụngmáyđiệntoán.

Hàngngànngườiđãtừnghiểubiếtsâurộng,vàcảnhữngngườichưaquenbiếtvớimáyđiệntoán,đangtranhluâncôngkhaivềxalộthôngtinnày.Sựhiểulầmvềkỹthuậtnàyvànhữngcạmbẫycóthểcócủanókhiếntôingạcnhiên.Mộtsốngườinghĩrằngxalộnày-haycòngọilàmạnglướinày-đơngiảnchỉlàmạngInternethiệncóhọăckhảnăngphátcùngmộtlúc500kênhtruyềnhìnhnhưhiệnnay.Nhữngngườikhácthìhyvọnghoặcnosợrằngnósẽtạoranhữngchiếcmáyđiệntoáncũngthôngminhnhưconngười.Nhữngpháttriểnđósẽtới,nhưngđókhôngphảilàxalộ.

Cuộc cáchmạng về thông tin liên lạc này chỉmới bắt đầu.Nó sẽ diễn ratrongkhoảngvàibathậpliên,vàsẽcuốnhútvàonónhững"ứngdụng"mới.Trongkhoảngvàinămtới,cácchínhphủ,cáccôngty,vàcáccánhâncóthểsẽđưaranhữngquyếtđịnhlớnlao.Chúngsẽtácđộnglêncáchmàxalộsẽpháttriển,ngoàiracònnhiềulợiíchkhácmàcácquyếtđịnhđósẽmanglại.Điều tốiquan trọng làphải làmsaochohầuhếtmọingười-chứkhôngchỉbao gồm các nhà công nghệ, hoặc những ngưới đã ở trong ngành côngnghiệpmáyđiệntoán-thamgiavàocuộctranhluậnvớiđềtàilànềncôngnghệnàysẽđượcđịnhhìnhnhưthếnào.

Nếuthựchiệnđượcđiềuđóthìxalộnàysẽphụcvụchomụcđíchcủanhữngngườisửdụng,vàrồinósẽnhậnđượcsựchấpnhậnrộngrãivàsẽtrởthànhhiệnthực.

Tôiviếtquyểnsáchnàyvớimụcđíchlàmuốngópphầnvàocuộctranhluậnđó,vàtôihyvọngrằngnósẽgópphầnhướngdẫnlộtrìnhchochuyếnđisắptới.Tôithựchiệnđiềunàyvớiđôichútbốirối.

Tất cả chúng ta sẽmỉmcười trướcnhững tiênđoán trướcđâymànaynhìn lại thấy có phần ngớ ngẩn.Bạn có thể lật nhanh tạp chí cũ PopularScience và hãy đọc về các tiện nghi nhưmáybay trực thănggia đình, vànănglượnghạtnhânvớigiárẻmạt.Lịchsửchứađầynhữngtấmgươngkhámỉamai-mộtvịgiáosưởtrườngđạihọcOxford,ngườivàonăm1878,đãkhôngcòncoiđènđiệnnhưlàmộtcôngcụphụcvụtuyêntruyền,mộtviênchứccủaMỹphụtráchcơquanxétcấpbằngsangchếphátmình,ngườivàonăm1899đãyêucầugiảitáncơquancủaôngtabởivì"tấtcảnhữnggìcóthểphátminhđềudãđượcphátminhhếtrồi".

Nhữngđiều tôi viết trong quyển sách này là nghiêm túc, dù vậy,mườinămsaucóthểnókhôngphảinhưthế.Nhữnggìtôinóimàđãxảyrađúngnhưvậysẽđượccoilàhiểnnhiên;cònnhữngđiềuđãkhôngxảyrasẽđượccoilàkhôihài.

Tôitintưởngđườnghướngsángtạocủaxalộsẽchiếurời,bằngnhiềucách

khácnhau,vàolịchsửcủanềncôngnghiệpmáyđiệntoáncánhân.Tôicũngkểđôiđiềuvềbảnthântôi,vềngôinhà,vànhữngcâuchuyệncủađiệntoánnói chung, để giải thích vài quan liệmvà rút ra các bài học của quá khứ.Nhữngaimongđợiởquyểnsáchnàynhưmộtquyểntựtruyệnhaymộtbảnluận thuyếtvềnhữnggìgiốngnhưsựmaymắnmà tôiđã trảiqua, sẽ thấtvọng.Cólẽ,chođếnkhinghỉhưu,tôisẽnghĩđếnchuyệnđó.Cònđềtàicủacuốnsáchnàychủyếubànvềtươnglai.Nhữngaimongđợiquyểnsáchnàylàmộtbảngiảitrìnhvềkỹthuậtcũngsẽthấtvọng.mọingườirồisẽphảiliênquantớixalộthôngtin,vàmọingườisẽhiểuđượcnhữngứngdụngcủanó.Vìthếcholên,mụctiêungaytừđầucủatôilàviếtmộtquyểnsáchsaochomọingườiđọcđềucóthểhiểuđược.

Thờigiandànhđểsuynghĩvàviếtquyểnconđườngphíatrướcnàylâuhơnthời gian tôi dự tính nhiều.Quả thực,việc dự tính thời gian để viết quyểnsáchnàycũngkhóchẳngkémgìviệcđềratrìnhtựpháttriểnmộtcôngtrìnhsoạnthảophầnmềmđồsộvậy.Trướcđây,tôithíchviếtdiễnvănvàlúcđótôinghĩmộtcáchngâythơrằngviếtmộtcuốnsáchcũnggiốngvậythôi.Sailầmtrongsuynghĩcủatôicũngtươngtựnhưsailầmcủanhữngngườipháttriểnphảitốnthờigianlâuhơngấpmườilần,vàviếtnórathìphứctạphơngấphàngtrămlần.Lẽratôiphảibiếtđiềuđósớmhơn.Đểhoànthànhquyểnsáchnày,tôiđãphảinghỉphépvànhốtmìnhtrongcănphòngmùahècùngvớichiếcmáyđiệntoáncánhâncủatôi.

Vàbâygiờ thìnóđâyrồi.Tôihyvọngrằngnósẽkích thíchsựhiểubiết,tranhluậnvànhữngýkiếnsángtạovàviệclàmnhưthếnàođểchúngtacóthểtậndụngđượctấtcảnhữnggìchắcchắnsẽdiễnratrongthậpniêntới.

Chương1:MộtcuộccáchmạngbắtđầuTôiviếtchươngtrìnhphầnmềmđầutiênlúctôi13tuổi.Đólàphầnmềm

chomộttròchơi,Chiếcmáyđiệntoántôisửdụnglúcđólàmộtchiếcmáykhổnglồ,rấtcồngkềnh,chậmchạpnhưnghếtsứcthúvị.

Thảchomộtlũnhóctìthahồnghịchngợm,quậyphátrênmáyđiệntoánlàýnghĩcủacác'diphước'ởLakeside,đólàmộttrườngtưtôiđãtheohọcthuởthiếu thời.Các "di phước " đã quyết định đi lục từ các cửa hàng đồng nátnhững thứcó thểdùngđượcđể lắprápmột thiếtbị trạmnối (terminal)vàthuêgiờmộtmáyđiệntoánchohọcsinhsửdụng.Đểchohocsinhsửdụngmộtmáyđiện toán trongnhữngnămcuối thậpniên60 làmộtsự lựachọnkhángạcnhiênởSeattlevàothờiđó-vàđồngthờicũnglàđiềumàtôisẽluônluônbiếtơn.

Trạmnốicủamáyđiện toánđókhôngcómànhình.Đểcó thểchơiđược,chúngtôithểhiệncácbướcđitrênmộtbànphímgiốngnhưmộtchiếcmáychữvàngồichungquanhchờđợichođếnkhikếtquảxuấthiêntrêngiấycùamộtmáyinđãquácọccạnhrồi.Khiđó,chúngtôilaođếnđểxemailàngườithắngcuộchoặcquyếtđịnhcácbướcđikếtiếp.Tròchơitic-tac-toe,màmỗilầnchơiphảimấtkhoảng30ngàycùngvớigiấyvàbútchìsẵnsàngtrongtay,ngốngầnhếtthờigianăntrưacủachúngtôi.Nhưngđâucóaiphànnàngì.Cómộtcáigìđóthậttuyệtvờivềchiếcmáynày.

Sauđótôimớihiểurarằngmộtphầncủasựcuốnhútđóchínhlàchiếcmáyđồ sộ, khá tốn kémvà là của người lớn kia, thếmà chúng tôi, những cậunhóc,lạiđiềukhiểndược.Chúngtôicònquánhỏđểcóthểtạoranhữngtròchơiphứctạphơn,nhưngchúngtôicóthểralệnhchocổmáyđồsộnàyvànó luôn luônchấphành tốt.Máyđiện toán thật là tuyệtvờibởivìkhi làmviệcvớichúng,bạncóngayđượckếtquảvànóchobạnbiếtchươngtrìnhcủabạnlậpcóđúngkhông.Nócóthểpháttrởlạichobạncácphảnhồimàbạnkhôngthểnàocóđượctừrấtnhiềuloạimáymóckhác.Đóchínhlàsựbắt đầu cùa niền saymê của tôi đối với phầnmềm.Sự phản hồi củamộtchươngtrìnhcàngđơngiảnlạicàngđặcbiệtchínhxác.Vàchođếntậnngàynay tôi lập trìnhđúng thìmáysẽ, trongmọi lúc,chokếtquảhết sứchoànhảonhưtôiđãralệnh.

Khicácbạn tôivà tôi lấyđượcniềm tin, chúng tôibắtđầukhai thác,đẩynhanhtốcđộcủanhữnggìcóthểđượcvàcảitiếncáctròchơingàymộtkhóhơn.Một người bạn tại Lakeside phát triểnmột chương trongBASIC thểtheovởkịchMonopoly.BASIC-làcáckýtựđầucủacacchữ;BeginnersAll-purposeSymbolic InstructionCode -Bộmãchỉ thịđadụngchonhữngngườimớihọc-nhưchínhtêncủanóđãgợiý,làmộtngônngữlậptrìnhdễhọcmàchúng tôiđã sửdụngđểphát triểnkhôngngừngcácchương trìnhphứctạp.Anhbạnđóhìnhdungracáchlàmthếnàochomáyđiệntoáncóthểchơihàngtrămtròchơivớitốcđộthựcsựnhanh.Chúngtôimuốnkhámphárachiếnlượcnàolànhữngchiếnlượctốtnhất.Vàthếlà-tách-tách,tach,tách-táchtách-máybáochochúngtôikếtquả.

Tấtnhiên,trongnhữngngàyđóchúngtôichỉchơinhữngtròchơingớngẩn.Nhưngmónđồchơimàchúngtôicótrênthựctếđãtrởthànhnhiềuđồchơikhácnhau.Trongsuynghĩcủanhiềungườiởtrườnglúcbấygiờ,chúngtôiđãtrởnêngắnbóchặtchẽvớichiếcmáyđiệntoánvàngượclại.Mộtgiáoviênđãyêucầutôigiúpdạymônlậptrìnhvớiđềnghịđó.Nhưngkhitôidẫnđầutrongtròchơihàikịchđen(Blackcomedy),thìđãcósựxìxào"Tạisaongườitalạichọnanhchàngđiệntoánđónhỉ?.

Hìnhnhưtấtcảthếhệchúngtôi,trêntoànthếgiới,đềuđãmangtheonhữngmónđồchơiưathíchnhấtvàotuổitrưởngthành.Bằngcáchnhưvậy,chúngtôiđãkhơingòichomộtcuộcccáchmạng,vàngàynay,máyđiệntoánđãcómặtởhầukhắpmọinơi,trongcáccôngsởvàcảtronggiađình.

Máyđiệntoánđãđượcthunhỏvềkíchthướcnhưngcườngđộlàmviệclớnhơnnhiều,vàgiácảcũnggiảmmộtcáchnhanhchóng.Và,tấtcảđềudiễnrakhánhanh.Khôngphảinhanhnhưtôiđãtừngnghĩ,nhưngnhưvậycũngđãlà khá nhanh rồi.Những conbỏ điện tử rẻ tiền xuất hiện trongmáymóc,trongcácloạiđồnghồđeotay, trongmáyfax,rvcầuthangmáy,trongbơmxăngdầu,trongmáyảnh,bìnhthuỷ,máybánhàngtựđộng,trongcácthiếtbịchốngtrộmcắp,vàthậmchítrongcácbưuảnhbiếtnói.Họcsinhngàynaythựchiệnnhữngđiềutuyệtvờitrêncácmáyđiệntoánvớikíchthướckhônglớnhơnsáchgiáokhoalàmấynhưngcôngsuấtvượtxacácmáyđiệntoánlớnnhấtcủathếhệtrước.

Vàhiệnnaygiámáyđiệntoánđãgiảmmộtcáchđángkinhngạcvàchúngđãngựtrịtrongmọimặtcủađờisống,chúngtahiệnđangđứngtrênbờcủamộtcuộccáchmạngkhoahọckỹ thuậtkhác.Cuộccáchmạngnàysẽ làmchocáccôngcụvềthôngtinliênlạcrẻmộtcáchchưatừngcótronglịchsử,tấtcảmáyđiệntoánsẽnốilạiđểliênlạcvớichúngtavàvìchúngta.Khiđượcnốimạng trên toàn cầu, chúng sẽhình thànhmộtmạng lưới, cáimàhiệnnayngườitagọilàxalộthôngtin.MạngInternethiệnnaylàcôngcụtiềntrạmtrựctiếpcủaxalộthôngtin,đólàmộtloạicácmáyđiệntoán,sửdụngkỹ thuậthiệnđạiđểnốimạng lạivớinhauvà traođổi thông tinchonhau.

"Việctiếpcậnvàsửdụngmạnglướimớiđórasao,cũngnhưtriểnvọngvànhữngnguyhiểmcủanónhưthếnàolàđềtàicủaquyểnsáchnày".

Tấtcảnhữnggìsắpsửaxảyrađềurấtthúvị.Khitôi19tuổi,tôisuynghĩvềtươnglai,địnhhướngnghềnghiệpcủatôitheonhữngđiềutôiđãsuynghĩvàkết quả là tôi đúng.Nhưngvị trí củaBillGates ngàynay.Thời trước, tôichẳngnhữngcólòngtựtincủamộtthiếuniênthôngminhmàcònkhônghọbịmộtaiđểý, theodõi,vànếutôicóthấtbại,cũngchẳnghọgì.Cònhiệnnay,vịtrícủatôilàvịtrícủamộthãngđiệntoánkhônglồcủacuốithếkỷ20nhưngtôihyvọngtôirútrađượcnhữngbàihọctừđó.

Đãcómộtlầntôinghĩrằngtôicóthểsẽtheohọckinhtếhọctạimộttrườngcaođẳngnàođó.Sauđó,tôi lạinghĩ rằngvới toànbộkinhnghiệm tôi thu

lượmđượctừnêncôngnghiệpđiệntoánvốnđãlàmộtloạtnhữngbàihọcvềkinhtếhọcrồi.Tôiđãnhậnrahiệuquảbanđầucủacácmôhìnhkinhdoanhcứngrắnvàmôhìnhxoắnốctíchcực.Tôiquansátcáchmàcáctiêuchuẩncôngnghiệp tiến triển.Tôi chứngkiến tầmmứcquan trọng của tính tưongthíchtrongkỹthuậtcủasựphảnhồi,vàcủasựkhôngngừngsángtạoracáimới.Vàtôinghĩrằng,cuốicùng,chúngtasẽcódịpchứngkiếnthịtrườnglýtưởngcủaAdamSmith trở thànhhiện thực, tôihìnhdung tácđộngcó thểxảyracủaviệcgiámáyđiệntoánhạthấp."Mộtmáyđiệntoántrênmỗibànlàmviệcvà trongmỗigiađình"đã trở thànhsứmạnghàngđầucủaHãngMicrosoft, và chúng tôi đang ra sức làm việc để biến điều đó thành hiệnthực.

Bâygiờcácmáyđiệntoánđangđượcnốimạngvớinhau,vàchúngtôiđangxâydựngphầnmềm-tứcphầnralệnhchophầncứngcủamáyđiệntoánnhữnggìcầnphảilàm-đểgiúpchotưngcánhâncóthểkhaitháccáclợiíchcủauylựcthôngtinliênlạcnốimạngnày.Thậtkhócóthểtiênđoánchínhxácrồiđâyngườitasẽsửdụngmạnglướiđónhưthếnào.Chúngtasẽliênlạcvớinóthôngquarấtnhiềuphươngtiệnkhácnhau,baogồmmộtsốgiốngdạngmáytruyềnhình,sốkhácgiốngmáyđiệntoáncánhân,sốkháclạisẽgiốngmáyđiệnthoại,vàsốkhácnữasẽgiốngnhưmộtcáiví,Vàbêntrongmỗihìnhdạngđó làmộtmáyđiện toán cựcmạnh, đượcnốimột cáchvôhìnhvớihàngtriệumáyđiệntoánkhác.

Rồisẽcómộtngàykhôngxalắm,khibạncóthểtiếnhànhcôngviệckinhdoanh,thựchiệncáccuộcnghiêncứu,khámpháthếgiớivàcácnềnvănhoácủanó,xembấtcứmộtdạhộilớnnào,kếtbạnvớinhau,gửinhữngtấmảnhcủamìnhchongườithânởxamàkhôngcầnphảirờikhỏibànlàmviệc.Bạncũngsẽkhôngphảiđểmạng lướiđóở lại cơquanhay trườnghọc.Nósẽchẳngkhácgìnhữngthứkhácbạnhiệnđangmangtheo.Nósẽlàhộchiếuchobạnđivàomộtcuộcsốngmới.

Kinhnghiệmbanđầu lànhữngkinhnghiệmcánhânmàkhôngmang tínhchấttrunggian.Sẽkhôngcóainhândựánngânhàngsựtiếnbộtướcđicủabạn niềm thích thú được nằm trên bãi biển, được đi dạo chơi trong rừng,đượcxemmột vởhài kịch, hoặcđimua sắmởmột chợ trời.Nhưngkinhnghiệmbanđầu,nhưngngay từkhichúng tabướcchânđứngvàohàng làchúngtaluônsuynghĩtìmcáchđểtránhphảixếphànglầnsau.

Nhânloạiđãđạtđượcbiếtbaonhiêutiếnbộbởivìngườitaluônluôntìmcáchsángtạoranhữngcôngcụtốthơn.Cáccôngcụcầmtayđẩynhanhtiếnđộcôngviệcvàgiảmbớtsứclaođộngnặngnhọccủaconngười:cáicàyvàchiếcbánhxe,cáicầncẩuvàchiếcxeủi,tăngsứclựclàmviệccủanhững

ngườisửdụngnó.

Cáccôngcụthôngtinlàvậttrunggiantượngtrưng,chúngmởrộngtríthứchơnvà tăngcườngcơbắpcủanhữngngười sửdụngchúng.Bạnđang thunhậnkinh nghiệm trung gian trong khi đọc cuốn sách này:Chúng ta thựchiệnkhôngởtrongcùngmộtcănphòng,nhưngbạnvẫncóthểnhậnbiếttôiđangsuynghĩgì.Hiệnnay,cóbiếtbaocôngviệcđangcầncósựquyếtđịnhvàkiếnthức,vàvìvậycáccáccôngcụthôngtinđãvàsẽtiếptụclàtrungtâmđiểmcủanhữngnhàphátminh.Cũnggiốngnhưbấtcứmộtnộidungvăn bản nào đều có thể được thể hiện bằng cách sắp xếp các chữ lại vớinhau,cáccôngcụnàychophéptấtcảcácloạithôngtinđượcthểhiệndướidạngsố,theomôhìnhxungđiệnmàmáyđiệntoándễdàngthínhứng.

Ngàynay,thếgiớiđãcótrên100triệumáyđiệntoánsửdụngvớimụcđích là để sử lý thông tin. Chúng ta giúp chúng ta trong việc lưu trữ vàtruyềncácthôngtinđượcthểhiệndướidạngsốmộtcáchdễdànghơnnhiều,nhưngtrong tương laikhôngxa,chúng tasẽgiúpchúng ta thâmnhậpvàohầunhưbấtcứnguồnthôngtinnàotrênthếgiới.

TạiMỹ,việcnốitấtcảmáyđiệntoánlạivớinhauđãđượcsánhngangvớimộtcôngtrìnhđồsộkhác:đólàcôngtrìnhhệthốngcácxalộliêntỉnhbắtđầu từ thờiEisenhower.Đócũng là lýdogiải thíchvì saomạng lướimớinàylạimangcáitên"siêuxalộthôngtin".TêngọinàyđãđượcđạichúnghoábởicựuThượngnghịsĩAlGore(hiệnnaylàPhóTổngThốngHoaKỳ)-màthânphụônglàngườibảotrợchobộluật1956vềDựáncáccôngtrìnhxalộ.

Dùvậy,ẩnnghĩacáctừxalộvẫnchưathậthoàntoànđúng.Nógợilêntrongtríbạncảnhvậtvàđịa lýcủamộtvùngnàođó,mộtkhoảngcáchgiữahaiđiểmmàbạnphảiđiqua.Nhưngthựcra,mộttrongnhữngkhíacạnhnổibậtcủacôngnghệthôngtinliênlạcmớinàylànótriệttiêukhoảngcách.ngườimàbạn liên lạc,dùởngaycănphòngbêncạnh,hayởmộtchâu lụckhác,đềukhôngthànhvấnđề,bởimạnglướitrunggiancaonàykhôngbịcảntrởbởichiềudàitínhbằngdặmhaycâysố.

Từ"xalộ"cũngcòngợi lênmộtýlàmọingườiđềuđangđi trêncungmộtconđường.Mạnglướimớinày,đúnghơnlànógiốngnhưhàngloạtcácconđường,nơimọingườicóthểlàmbấtcứđiềugìthíchhợpvớisuynghĩcủaanhta.Mộtýkhácmàtừxalộgợilênlànóphảidochínhphủxâydựnglên,và tôi nghĩđiềuđókhôngđúng tai hầuhết cácnước trên thếgiới.Nhưngthựcchấtcủaẩndụđólànónhấnmạnhđếnhạtầngcơsởcủacôngtrìnhchứkhôngphảilànhữngứngdụngcủacôngtrình.TạihãngMicrosoft,chúngtôi

dùng nhóm từ "thông tin ngay ở trên đầu ngón tay của bạn", nhóm từ đónhấnmạnhýnghĩavềlợiíchnhiềuhơnlàmạnglưới.

Mộttừmangnghĩaẩndụkhácmàtôinghĩlànógầngũihơnđểmưutảhàngloạtcáchoạtđộngsắpsửadiễnra,đólànhómtừthịtrườngtổnghợp.Thịtrường,nơidiễnracáchoạtđộngbuônbánthượngvànghạcám,chủyếudànhchoxãhộiloàingười,vàtôitinrằngthịtrườngmớinàycuốicùngsẽtrởthànhtrungtâmbáchhoáthếgiới.Nósẽlànơichúngtasẽmua,bán,đầutư,mặccả,tranhluận,gặpgỡ,vàdạochơi.Khibạnchỉnghenhómtừ"xalộthôngtin"chứkhôngnhìnthấyconđường,bạnhìnhdungramộtnơihọptrợhoặcmộtnơitraođổihànghoá.hãyhìnhdungvềsựồnào,náonhiệtcủathịtrường chứng khoángNewYork hoặcmột cái trợ của nông dân, haymộthiệusáchđôngngười,tấtcảđangtìmkiếmthôngtincóíchchomình.

Tấtcảmọitrạngtháihoạtđộngcủaconngười,từcácthươngvụhàngtỷđô la tới các vụ ve vãn, tán tỉnh lẫn nhau đều diễn ra trên xa lộ. Nhiềuthươngvụliênquanđếntiềnbạcđượcthanhtoánbằngtiềndướidạngsốchứkhôngphảibằng tiền tệ thật.Thông tindạngsốcủa tấtcảmọi thứ,khôngphảichícótiền,sẽthôngquasựtraođôitrunggianmớicủathịtrườngnày.

Thịtrườngthôngtintoàncầusẽlàmộtcôngtrìnhkhổnglồvàsẽkếthợptấtcảcácphươngtiệnkhácnhau.trênbìnhdiệnthựctế,côngtrìnhđósẽgiúpchobạncósựlựachọnrộngrãiđốivớitấtcảmọithứ,baogồmcảviệcbạnkiếmsốngvàđầutưnhưthếnào,bạnsẽmuasắmnhữnggìvàbạnsẽphảitrả baonhiêu chonhững thứđó, bạn củabạn sẽ là những ai vàbạn sẽ sửdụngbaonhiêuthờigianchobèbạn,vàđâusẽlànơiantoànđểchobạnvàgiađìnhbạnsống.

Môi trường làmviệccủabạnvàýnghĩa củabạnvềđiềugọi là "đượcgiáodục"cũngsẽ thayđổigầnnhưkhôngnhậnthấyđược.Ýthứcvề tínhđồngnhất,vềbạn làaivàbạn thuộcvềđâu,sẽđượcmởrộngrađángkể.Tóm lại,hầu như tất cảmọi việc rồi sẽ được thực hiện khác đi. tôi khôngmongđợinhữngđiềuđósẽsảyratrongnaymai,vàtôihiệnđanglàmtấtcảnhữnggìcóthểđượcđểthúcđẩychoquátrìnhđóxảyra.

Bạnkhôngchắclàbạnsẽtinvàođiềunày?Haybạnmuốntinvàonó?Cólẽbạnsẽtừchốithamgia.Ngườitanóichung,thườnglàmnhữngviệckhicómộtvàicôngnghệmớiđedoạsẽthayđổinhữnggìhọđãquenthuộcvàcảmthấythoảimáivớichúng.Trướchết,xeđạp,mộtvậtđãxuấthiệnkỳcục;xehơi,mộtkẻsâmnhậpquáồnào;máytínhbờtúi,mộtmốiđedoạviệchọctoánhọc;vàradio,sựkếtthúccủaquátrìnhđọcviết.

Nhưng rồi qua thời gian, nhữngmáymóc đó đi vào trong đời sống hàngngàycủabạn,bớichúngmangtớisựtiệnlợivàtiếtkiệmsứclaođộng,và

chúngcũngđồngthờikhuyếnkhíchbạnđivàonhữngđỉnhcaosángtạomới.Chúngtahoannghênhđónmừngchúng.Chúngnhậnđượcsựtincậyvàcómặtbêncạnhcáccôngcụkháccủachúngta.Mộtthếhệmớitrưởngthànhcùngvới chúng, thayđổi vànhân tínhhoá chúng.Tóm lại, chơi cùngvớichúng.

Điệnthoạilàmộtbướctiếnlớnlaotrongthôngtinhaichiều.Nhưnglúcmớirađời,nóbịlênánlàvậtgâyphiềntoái.ngườitacảmthấykhóchịu,cảmthấybất tiệnvớikẻ thâmnhậpmớivào tronggiađìnhhọ.Dùvậy,dầndàconngươinhậnrarằnghọchẳngnhữngcóthêmmộtcôngcụmớivàhọcònhọc được cách liên lạcmới.Một câu chuyện phếm trên điện thoại khôngđượclâuhoặctrangtrọngbằngmộtcuộcđàmthoạitrựcdiện.ngoàichuyệnchưaquenra,đốivớinhiềungười,nólàcôngcụkhônghữuhiệu.Trướckhiđiệnthoạirađời,muốnthựchiệnbấtcứmộtcuộcnóichuyệnnào,ngườitaphảimấtchọnmộtbuổichiềuhoặcmộtbuổitốiđểđithămvàcóthểlàmộtbữacơmnữa.

Mộtkhiđiện thoạicómặtởhầukhắpcác trụsở làmviệcvàgiađình,ngườitasángtạocáchđểtậndụngđặttínhđộcnhấtvônhịcủaphươngtiệnliênlạcnày.vàkhiđiềuđópháttriểndộngra,cáccáchthểhiệnđặcbiệtcủanó,cácmánhkhoé,cácnghithứcvănhoácủanópháttriểntheo.Trongkhitôiđangviếtquyểnsáchnày,mộthìnhthứcliênlạcmới-thưđiệntừcòngọilàE-Mail-đangdiễnratheoquátrìnhtươngtự:thiếtlậpnêncácquichếvàtậptụcriêngcủanó.

AntoinedeSaint-Exupesry,mộtphicôngđồngthờilànhàvănngườipháp,viếttrongcuốnhồikýGió,cátvàcácvìtinhtú,vàonăm1939,dầndà,chiếcmáyđiệnthoạisẽtrởthànhmộtphầntrongcuộcsốngcủanhânloại.

Ôngviếtvềcáchthứcconngườiphảnứngtrướckỹthuậtmới,vàsửdụngcáchđónchàochậmchạpcủađạichúngđốivớicôngtrìnhđườngxelửahồithếkỷthứXIXlàmvídụ.

Ôngmôtảdânchúngđãtừngcathánnhữngđầumáyxelửasơkhaiphunkhóimùmịtvớitiếngđộngcơthétgàonhưnhữngconquỷsắt.rồikhinhiềuđườngdayđượcnắpđặt,cácthịtrấnbắtđầuxâydựngcáctrạmxelửa.Hànghoávàcácdịchvụđãpháttriểntheo.Nhiềuviệclàmthíchthúbắtđầutừđó.Xuấthiệnmộtnênvănhoápháttriểntheohìnhtháiđộkhinhmiệtđitớichỗcôngnhậnnó.cáicôngcụmàtrướcđâybịcoilàconquáivậtthìlúcnàyđãtrởthànhmộtphươngtiệnchuyêntrởtốtnhất,mạnhnhất,phụcvụchođờisốnghàngngàycủahọ.Mộtlầnnữasựthayđổitrongnhậnthứccủachúngtađượcphảnảnhtrongngôngữchúngtasửdụng.Hồiđó,chúngtagọixe

lửalà"conquỷsắt".VàSaint-Exsuperyđặtcâuhỏi:"vậythìngàynayngườidânquêgọixelửalàgìnếukhôngphảilàmộtanhbạnhiềnlànhcứđúng6giờchiềumỗingàylàchạyngangquanhàmình?"

Chỉcómộtsựthayđổiduynhấtcóảnhhưởnglớnđếnlịchsửthôngtinliênlạcsảyravàokhoảngnăm1450,khiJohannGutenberg,mộtngườithợrènởMainz,Đức,phátminhvàgiới thiệumộtmáy in loại di chuyểnđượcđầutiênởchâuâu(lúcđóTrungQuốcvàTriềutiênđãcómáyinrồi).Sựkiệnđóđãthayđổivĩnhviễnnềnvănhoáphươngtây.PhảimấthainămGutenbergmới sắp xong chữ cho bộKim thánh đầu tiên, nhưngmột khi đã sắp chữxong,ôngcó thể in rahàng loạtbộ.Trước thờiGutenberg, tấtcảcácsáchđềuphảichépbằngtay,hiếmkhihoànthànhxongmộtbảnchéptrongvòngmộtnăm.ChiếcmáyincủaGutenbergthờibấygiờthậtchẳngkhácgìchiếcmáyinlazertốcđộnhanhhiệnnay.

Chiếcmáy inmang lại cho phươngTây không chỉ có cách sản xuất sáchnhanhchónghơnmàcònnhiềulợiíchkhác.Chođếnlúcđó,mặcdùnhiềuthếhệđãđiqua,nhưngcuộcsốngvẫncònmangtínhcộngđồngvàhầunhưlà không thay đổimấy.Hầu hếtmọi người chỉ biết những gì bản thân họđượcnhìnthấyhoặcđượckểlại.Hầunhưchẳngcómấyairakhỏingôilàngcủahọ.NhưnhàvănJamesBurke,mộttácgiảtôimếnmộ,đãviết:

"Trênthếgiớinày,tấtcảkinhnghiệmđềumangtínhriêngtư:chântrờicủahọthậtlànhỏhẹp,vàcộngđồnghầunhưchỉnhìnngượcvàophíatrong.Tấtcảnhữnggìtồntạiởthếgiớibênngoàichỉlàlờiđồnđại".

Chữinđãthayđổitấtcả,.Nólàphươngtiệnthôngtinđạichúngđầutiên-lần đầu tiên kiến thức, quan điểm,và kinh nghiệmđược trao đổi với nhaudướimộthìnhdạngcụthể,lâubọnvàcóthểdichuyểnđược.

Chữinđãgiúpnớidộngtầmnhìncủaconngườivượtrakhỏidanhgiớingôilànghọsống,ngườitabắtđầuquantâmtớinhữnggìđangsảyraởcácnơikhác.Nhàmáyinmọclênnhưnấmtạicácthànhphốthươngmạivàtrởthànhnhữngtrungtâmtraođổitrithức.Khảnăngbiếtđọcbiếtviếttrởthànhmộtkỹnăngquantrọng,nóđãcáchmạnghoánềngiáodụcvàthayđổicáccấutrúcxãhội.

TrướcthờiGutenberg,trêntoànlụcđịaChâuÂuchỉcókhoảng30.000đầusách,gầnnhưtấtcảđềulàkinhthánh.Vàonăm1500,cókhoảngtrên9triệucuốnvớiđủloạiđềtài.Truyềnđơnvàcácloạigiấytờinkhácbịảnhhưởngchínhtrị, tôngiáo,khoahọcvàvănhọc.Lầnđầutiêntronglịchsử,nhữngngườibênngoàigiớikhoabảngchínhthốngsửdụngchácloạithôngtinviết.

Xalộthôngtinsẽbiếnđổinềnvănhoácủachúngtacũngsâusắc,mạnhmẽnhưmáyincủaGutenbergđãlàmởthờitrungcổ.

Máyđiệntoáncánhânđãvàđangthayđổithóiquenlàmviệccủachúngta,nhưngnóchưa thựcsự thayđổicuộcsốngcủachúng tanhiều.Khinhữngchiếcmáythôngtinrấtmạnhcủangàymaiđượcnốimạngvớinhautrênxalộ,conngười,máymóc,cáccuộcvuichơigiảitrí,vàcácdịchvụthôngtin,đềucóthểtiếpcậnđược.Bạncóthểliênlạcđượcvớibấtcứai,tớibấtcứnơinào,vàvớinhữngaimuốnliênlạcvớibạn;bạncóthểđọclướtqua,dùngàyhayđêm,sáchbáocủahàngngànthưviện.Chiếcmáyảnhmàbạnbỏquênhaybịđánhcắpsẽbáomộtcáchchínhxácchobạnbiếthiệngiờnóđangởđâu,dùchonólàmộtthànhphốkhác.Từtrụsởlàmviệc,bạncóthểtrảlờicâuhỏitừgiađìnhcủabạn.nhữngthôngtinhiệnnaykhócóthểcóđược,ngàymaisẽtrởnêndễdàng:

-Xebuýtcủaanhchạyđúnggiờkhông?

-Hiệnnaytrênconđườngbạnđilàmviệchàngngàycótainạnnàoxảyrakhông?

-Họcbạcủaconbạnđanghọctạitrườngtốtxấurasao?

-Liệucóaiđồngýđổivéxemhátvàongàythứnămtheovéngàythứtưcủabạnkhông?

-Cửahàngnào,dùởbấtcứnơiđâu,cóthểgiaochobạnmộtđồnghồđeotayvừađểcoigiờvừađểbắtmạchvớigiárẻnhấtvàosángngàymai?

-Hiệugiặtủiđãgiặtxongáochoàngcủabạnchưa?

-Triệuchứngcủamộtcơnđautimnhưthếnào?

-Liệucácónhậnbiếtđượcmàusắckhông?

-Mìnhđangởđâuvàolúc9giờ2phúttốingàythứnămvừaquanhỉ?

Chẳng hạn, bỗng dưng bạn muốn thử một nhà hàng mới khai trương vàmuốnđượcxemthựcđơn,dựánngânhàngmụcrượuvang,vàcácmónđặcsản trongngàycủacửahàngđó. có thểbạnđangnghĩkhôngbiết cácnhàbìnhluậnnóigìvềcácmónănbạnthíchnhất.

BạncóthểcũngmuốnbiếtsởYtếđãxếphạngvệsinhcủakhuvựcbạnởthụôchạngnào.nếubạnnghingờnhàhàngbêncạnh,màbạnmuốnthôngquabáocáocủacảnhsátđểbiếtmứcđộan toàncủanó.nếubạnvẫncònthíchthúđidulịchư?Vậybạnphảiđặtkháchsạn,phảicóbảnđồ,phảicóbảnhướngdẫnláixetheoluậtgiaothông.Hãylấycácbảnhướngdẫnđãinsẵnhaybảomáyđọcchobạnnghe-vàcậpnhậtthêmtrongkhibạnđangláixetrênđường.

tấtcảnhữngthôngtinđóđềucóthểcóđượcvàhoàntoànthuộcvềbạn,bởivậycóthểkhaithácbấtcứphầnnàobạnthíchthêobấtcứcáchnàovàtrongbấtcứbaolâutuỳbạnmuốn.bạnmuốnxemmộtchươngtrìnhvàolúcthuậntiệnchobạnchứkhôngphảivàođúnglúcchươngtrìnhđóđượcphátsóng.

Bạncóthểđimuasắm,đặtthứcăn,liênlạcvớibạnbèđồngmôn,hoặcbạnmuốngửithôngtincủabạnchonhữngaimuốnsửdụngnóvàolúcnàotuỳthích.Chươngtrìnhthờisựhàngđêmsẽbắtđầuvàothờiđiểmbạnmuốnvàsẽkếtthúcvàolúcbạndựđịnh.

Bạnsẽlướtquanhữngđềtàidobạnhoặcdomộtcơquandịchnắmđượcsởthích của bạn. bạn có thể yêu cầu gửi cho bạn những báo cáo củaTokyohoặc củaBoston hay của Seattle, yêu cầu cung cấp thêm chi tiết củamộtchuyênmụcthờisựnàođó,hoặccóthểhỏiliệungườiviếtchuyênmụcbạnưathíchcóthểbìnhluậnthêmvêsựkiệnnàođó.vànếubạnmuốn,ngườitasẽgửibảngtinthờisựđótớichobạn.

Sựthayđổitrọngđạiđókhiếnchongườitalosợ.Hàngngày,trêntoànthếgiới,ngườitahỏinhauvềmạnglướiđóthườngvớinỗilosợhãihùng.Điềugìsẽsảyđếnvớiviệclàmcủachúngta?Liệuconngướicóthểrờikhỏicáithếgiớivậtchấthàngngàysốngbằngmáyđiệntoáncủahọ?liệucáihốsâungăncáchgiữangườigiàuvàkẻnghèocóbịkhoétrộngthêmra?LiệumáyđiệntoáncóthểgiúpđỡđượcgìchonhữngngườidânbịmấtquyềnbầucửởEastSt.LoushayđangchếtđóiởEthiopia?Nhữngtháchthứclớnlaosẽsảyđếnvớimạnglướivànhữngthayđổimànómanglại.Trongchương12,tôisẽbànvềnhiềumốiquanngạichínhđángmàtôithườngđượcngheđinghelại.

Tôiđãsuynghĩvềnhữngkhókhăn,vànhậnthấyrằng,saukhiphântíchđếncung, tôi vẫn tin tưởngvà lạcquan.Mộtphần, vì đó làbảng tính của tôi,phần khác, do tôi là người nhiệt tình với những gì mà thế hệ tôi, thế hệtrưởngthànhcungvớimáyđiệntoán,cókhảnăngthựchiệnđược.chúngtôi

đã tạo ra những công cụ dùng để hướng tới những phương cáchmới. tôithuộcloạingười tinrằng,dùchocógìsảyrađinữathìsự tiếnbộsẽđến,chúngtacầnphảitạoranhữnggìtốtnhất.Tôivẫncònrùngmìnhvớicảmgiácrằngtôiđangbướcthẳngvàotươnglaivànắmbắtngaykhảnănghélộbanđầucủacuộccáchmạngnày.Nhưngtôicảmthấythựcsựmaymắnrằngtôilàngườiđangnắmlấycơhộiđểgópphầnvàosựkhởiđầucủasựthayđổimangtínhthờiđạimộtlầnthứhainữa.

Lầnđầutiên,khicònlàmộtthiếuniên,tôiđãtrảiquasựphấnkhíchđặcbiệtkhitôihiểurarằngnhữngchiếcmáyđiệntoánkiarồiđâygiárẻvàmáysẽmạnhhơnrấtnhiều.Chiếcmáyđiệntoánmàtôiđãchơitròchơitic-toevàonăm1968vàhầuhết cácmáyđiện toán thờiđò lànhữngmáychính;nhữngconquáivậtkhótínhđóđượcđặttrongcáchộpbảovệkhôngbịảnhhưởngbởithờitiết.SaukhichúngtôisửdụnghếtsốtiềndoMothers'Clubcungcấp,PaulAllen,ngườibạnhọccủatôithờiđóvàsaunàyđãcùngtôithànhlậpraHãngMicrosoft,vàtôiđãsửdụngrấtnhiềuthờigianđểtiếpcậnvớimáyđiệntoán.Nhữngmáyđiệntoánthờiđóhoạtđộngrấtkémsovớitiêuchuẩnmáyđiện toánhiệnnay,nhưngchúng lại lànỗikinhhoàngđốivớichúngtôibởivìchúngthậttolớn,phứctạpvàrấtđắt,giámỗichiếctớihàngtriệuMỹkim.

Ngườitanốichúngbằngsợidâyđiệnthoạivớithiếtbịđầuralàloạimáyteletypđểchonhiềungườiởnhiềunoikhácnhaucóthểdùngchungđược.Cònmáyđiệntoánthuêgiờthìrấtđắt.Khitôicònhọctrunghọc,giáthuêgiờloạimáytrênlà40Mỹkim.Điềuđóbâygiờnghecóvẻkỳquặcvìkhimàhiệnnaycómộtsốngườicóhơnmộtmáyvàkhônghọnghĩrằnganhtađểđóbạncũngcóthểsắmriêngmộtmáyđược.Nếubạncó18.000Mỹkim,HãngDigitalEquipment (DEC) sẽ bán cho bạnmộtmáyPDP-8.Mặc dùngườitagọilà"máyđiệntoánmini"nhưngnórấtlớnsovớimáyngàynay.NgườitaphảiđặtnótrênmộtgiáđỡchiềungangO,6mvàchiềucao2m,nặng tới 120kg. Cómột thời chúng tôi cómột cái, và tôi nghịch nó suốtngày.

ChiếcPDP-8rấtbịhạnchếsovớichiếcmáychínhmàchúngtôicóthểliênlạcđượcbằngđiênthoại,thựcra,khảnăngtínhcủanócònkémhơnvàiloạiđồnghồđeotayhiệnnay.Nhưngnócóthểlậptrìnhgiốngnhưmáylớn,loạirất đắt tiền, bằng cách chỉ thị cho phầnmềm.Mặc dù có những hạn chế,chiếcmáyPDP-8khơidậytrongchúngtôiniềmmơướcrằngrồiđâyhàngtriệungườisẽcóthểsắmđượcmáyđiệntoán.Cứmỗimộtnămtrôiqua,tôilạicàngtinchắcrằngmáyđiệntoánnhấtđịnhsẽrẻhơnnhiềuvàsẽrấtphổbiến.Tôi chắc chắn rằngmột trong những lý do khiến tôi quyết tâmpháttriểnmáyđiệntoáncánhânlúcđòlàtôimuốncóriêngchomìnhmộtchiếc.

Vào thờiđó,phầnmềm,cũnggiốngnhưphầncứng,đều rấtđắt.Người taphảiviếtchomỗiloạimáy.Vàhễmỗilầnphầncứngcủamáyđiệntoánthayđổi,vàviệcđórấtthườngxảyra,thìlạiphảitốnrấtnhiềuthờigianđểviếtlạiphầnmềmkhác.Mộtsốhãngsảnxuấtmáyđiệntoáncócungcấpkhốilậptrìnhphầnmềmchuẩnkèmtheomáy,nhưnghầuhếtcácphầnmềmđềuchỉdượcviếtđểgiảiquyếtnhưngvấnđềriêngchomộtsốhãngbuôn.Cũngcómộtvàiphầnmềmđadụng,nhưngcórấtítphầnmềmkếthợpmàbạncóthểmuađứtđược.

Bamátôi lo tiềnhọcphíchotôi tạiLakesidevàchotôi tiềnđểmuasách,nhưngtôicònphảilotrảtiênthuêmáyđiệntoán.Chínhđiềuđóđãđẩytôinghiêngvềhướngmuốnkinhdoanhphầnmềm.Nhómchúngtôi,trongđócóPaulAllen,tìmdượcviệclàmvớitưcáchlànhữnglậptrìnhviênphầnmềm.Đốivớihọcsinhcáctrừongtrunghọc,sốtiền5.000Mỹkimđượctrảchomỗimùahè-mộtphầnbằngtiềnvàsốcònlạiđượctrừvàotiềnthuêmáyđiệntoán-thậtlàmộtsốtiềnlớn.Đồngthời,chúngtôicũngthươnglượngđểlàmviệcchomộtsốcôngtykháctrongđócóđiềukiệnlànếuchúngtôipháthiệncácsaisóttrongphầnmềmchohọ,chúngtôiđượcsửdụngmáyđiệntoáncủahọkhôngmấttiền.

Mộttrongnhữngchưongtrìnhtôiđãviếtlàchưongtrìnhvềxếplớpcủahọcsinh.Tôiđãbímậtcàivàođómộtvàilệnhvàviệcđókhiếntôiđượcxếpvàomộtlớpchỉtoànlànữsinh.Nhưtôiđãđềcập,thậtkhólòngkéotôirakhỏichiếcmáy,nơitôicóthểchứngminhmộtcáchrỏràngvềnhữngthànhcôngcủamình.Tôiđãnghiệnnórồi.

Lúcđó,Paulhiểubiếtvềphầncứngnhiềuhơn tôi.Vàomộtngàyhenăm1972,khitôimới16vàPaul18tuổi,Paulđưachotôibàibáodàicảtrang143củatạpchíElectronics.Bàibáoviếtrằngmộtcôngtycònnontrẻ,tênIntel,đãchorađờimộtnhipvixửlývớitêngọi8008.

ChípvixửlýđơngiảnnhưngnóchứatoànbộnãocủamộtmáyđiệntoánPaulvàtôinhậnthấyrằngbộvixửlýđầutiênnàycònrấthạnchế,nhưngPaulchắcchắnrằngsẽcóthểlàmchochúngmạnhhơnvàmáyđiệntoánsửdụngmộtchipsẽđượccảitiếnnhanhchóng.

Vàothờiđó,giớicôngnghiệpmáyđiệntoánchưahọnghĩđếnviệcchếtạoramộtmáyđiệntoánthựcrachỉdùngmộtbộvixửlý.BàibáodăngtrêntạpchíElectronicschẳnghạn,miêutảmáyđiệntoán8008nhưlàmộtmáythíchhợp"chobấtcứchươngtrinhsốhoc,chươngtrìnhđiềukhiểnhayhệthốnglàmraquyếtđịnhnào,nhưlàmộtđầucuốithôngminh".Nhưngtácgiảbài

báođãkhôngnhậnthấyrằngbộvixửlýlạicóthểpháttriểnlênthànhmộtmáyđiệntoánđanăng.Cácbộvixửlýthờiđócònchậmvàbịhạnchếvềsốlượng thông tinmà chungxử lý.Chưa cónhữngngônngữ lập trìnhphứchợp.Mỗimộtứngdụngđềuphảiđược lập trìnhvớihàng tá các lệnhđơngiảnmàmạchtổhợpcóthểhiểuđược.

Ngườitacoichiếcmáy8008nhưlàmộtgánhnặng,cứphảilặpdilặplạicácnhiệmvụđơngiảnmộtcáchrấtnhàmchán.Loạinàyđượcsửdụngrấtphổbiếntrongthangmáyvàmáytínhbờtúi.

Nóicáchkhác,mộtbộvixử lýgiảnđơnđượcgắnvàomộtứngdụng,nhưcácnútđiềukhiểntrongthangmáy,chỉlàmộtcôngcụđơn,mộtcái trốnghaymộtcáicòi, trongtaycủamộtnhạcsĩnghiệpdư; tốtchonhịpđiệucơbản hoặc cho những hoà âmkhông phức tạp.Tuy nhiên,một bộ vi xử lýmạnhvớinhữngngônngữlậptrìnhthíchhợpgiốngnhưmộtdànnhạchoànhảo.Vớimộtphầnmềmđúng,cũngnhưvớimộtdànnhạchay,nócó thểchơitấtcảcácthểloại.

Paulvàtôitựhỏichúngtôiphảilậptrìnhnhưthếnàođểchomáy8008cóthểthựchiệnđược,PaulđiệnthoạichohãngIntelđểhỏixemhọcóthểcungcấp cho chúng tôimột tài liệuhướngdẫnnàođượckhông.Chúng tôi hơingạcnhiênkhinhậnđượctàiliệudohọgởitới.Chúngtôibắttayvàonghiêncứu.Trướcđây, tôiđãlậpmộtphiênbản(version)củaBASICđểsửdụngtrongmáyPDP-8củaHãngDEC,vàhếtsứcphấnkhởikhinghĩrằngtôicóthể làmnhưvậychomạchtổhợpcủaHãngIntel.Nhưngtrongkhinghiêncứutàiliệuhướngdẫncủamáy8008,tôinhậnthấyrằngđóchỉlàviệclàmvô ích. Chiếc máy 8OO8 chưa phải là loại máy tinh vi, nó không có đủtransistor.

Tuynhiên,chúngtôiđãhìnhdungracáchsửdụngmạchtổhợpnhờđóđểnângcôngsuấtcủanhữngchiếcmáylênđểchúngcóthểphântíchsốliệuthôngtinvềlưulượngxecộlưuthôngxebằngcáchtrảimộtđoạnốngcaosungangquanhữngquãngđườngchọntrước.Khimộtxechạyquaốngcaosu,nóđụcmộtlỗtrênbănggiấyđặtbêntrongmộthộpkimloạigắnởmộtđầuống.Chúngtôinghĩrằngchúngtôicóthểsửdụngmáy8008đểxửlýcácbănggiấyđóđểinracácdồthịvàcácsốliệuthốngkêkhác.Chúngtôiđặttênchocôngtyđầutiêncủachúngtôilà"Traf-O-Data".Vàothờiđó,cáitênnàynghecóvẻthivịlắm.

TôiviếtrấtnhiềuphầnmềmchochiếcmáyTraf-O-DatangaytrênxebuýtliêntỉnhtrongcáclầnđilạitừSeattletớiPullmanvaWashington,vàtrong

khiđóPaulvẫntiếptụchọctạitrường.Nhữngmẫuthửđầutiênhoạtđộngrấttốt,vàchúngtôihìnhdungrằngchúngtôisẽbánrấtchạyloạimáymớicủachúngtôitrênkhắpđấtnước.Chúngtôisửdụngnóđểxửlýcácbănggiấyvề lưu lượngxegiao thông trêndườngphốchomộtvàikháchhàng,nhưngkhôngmộtai thựcsựmuốnmuamáycủachúngtôi,có lẽchúnglàsảnphẩmcủahaicậunhóc.

Mặcdùcóthấtvọng,chúngtôivẫnvữngtinvàotươnglai,thậmchínếuđókhôngphảilàcácphầncứng,thìchíítchúngtôicũngcóthểlàmđượcđiềugìđóvớibộvixửlý.SaukhitôivàohọctạiđạihọcHarvardvàonăm1973,Paulvẫn cố sửdụngchiếcChryslerNewYorker cà tàng của anhđểđi từWashingtonxuyênquanướcMỹđếnBoston,đểlậptrinhchomáyđiệntoánminitạiHoneywell.AnhthừonghayghéquaCambridgeđểtiếptụctraođổivớitôivềkếhoạchtươnglai.

Mùaxuânnăm1974,tạpchíElectronicschobiếtHãngIntelchorađờimạchtổhợp8008mới-cócôngsuấtmạchgấpmườilầnmạchtổhợp8008gắntrongmáyTraf-O-Data.Máy8008khônglớnhơnmáy8008làmấynhưngnóchứanhiềuhơntới2.700transistor.Ngaylậptức,chúngtôixemxétcácbộphậnbêntrongcủamộtchiếcmáyđiệntoánthựcsự,vớigiákhoảngdưới200Mỹkim.Chúng tôi bắt tayngayvàoviệc soạn tài liệu.TôinóiPaul "BâygiờthìhãngDECsẽkhôngthểbánđượcchiếcmáyPDP-8nàonữađâu"Điềukhárõràngđốivớichúngtôilànếumạchtổhợpnhờlitiđólạicóthểtrở nênmạnh hơn rất nhiều lần thì sự cáo chung của những cỗmáy cồngkềnhkiađangđến.

Tuynhiên,cácnhàsảnxuấtmáyđiệntoánlạikhôngnhậnrarằngchínhbộvi xử lý đómới làmối đe doạ.Họ chỉ không thể hình dung được làmộtmạchtổhợpnhỏbékialạicóthểtạonênmộtmáyđiệntoán"thậtsự".ThậmchíngaycảcácnhàkhoahọccủaIntelcũngkhôngthểnhìnthấykhảnăngtiềmẩnđầyđủcủanó.Đốivớihọ,chiếcmáy8008khônggìkháchơnlàsựcảitiếntrongcôngnghệtổhợp.Trongmộtthờigianngắn,cácnhàsảnxuấtmáyđiện toánđãđúng.Máy8008chỉ làmột sự tiếnbộnhỏnhoi.NhưngPaulvàtôinhìnlạinhữnghạnchếcủamạchtổhợpmớiđóvàhìnhdungramộtloạimáyđiệntoánkháchoàntoànmangtínhriêngtư,cókhảnăngsắmđượcvàcóthểthíchnghiđược.Điềuđóđãhếtsứcrõràngđốivớichúngtôibởivìcácmạchtổhợpmớiđórẻđếnmứcrồichúngsẽcómặtởkhắpnơi.

Phầncứngcủamáyđiệntoán,cómộtthờirấthiếm,rồiđâycũngsẽcómặtkhắpnơi,vàgiá thuêmáyđiện toán sẽkhôngcònquáđắtnhư trứơcnữa.Chúng tôinghĩ rằngngười tasẽápdụngmọiứngdụngmớivàomáyđiện

toánnếunhưnókhôngquáđắtnhưvậy.Rồiđây,phầnmềmsẽlàchìakhoáđểkhai thácmọi khảnăng tiềm tàng củanhữngmáynày.Paul và tôi suyđoánrằngcáccôngtyNhậtvàIBMchắcsẽnắmphầnsảnxuấthầuhếtphầncứng.Chúngtôitintưởngrằngchúngtôisẽđilênvớinhữngphầnmềmđầysángtạovàmớimẻ.Vàtạisaolạikhôngchứ?Bộvixửlýsẽthayđổicơcấucủanềncôngnghiệp.Vàcóthểhaichúngtôitìmđượcmộtchỗđứngtrongđó.

Đờtàinàycũnglàđề tàichungcủacác trườngđạihọc.Bạncó tấtcảmọiloạikinhnghiệmmới,vàướcmơhiệntạiấpủchonhữngướcmơvềtươnglai.Lúcbấygiờchúngtôicòntrẻvànghĩrằngchúngtôicònđủthờigian.TôiđăngkýhọcthêmmộtnămnữatạitrườngđạihọcHarvard,vàluônsuynghĩtìmcáchđểchorađờicôngtysảnxuấtphầnmềmcủachúngtôi.Chúngtôi đề ramộtkếhoạchkháđơngiản.Từphòngngủcủa tôi tại ký túcxá,chúng tôi gởi đơn tới tất cả các công tymáyđiện toán lớn, xin đượcviếtphiênbảnBASICchomạchtổhợpIntelmới,nhưngkhôngmộtnơinàotrảlời.Đếntháng12,chúngtôicảmthấykháthấtvọng.TôidựđịnhsẽtrởvềSeattlenghỉphép,vàPaulvẫnsốngởBoston.Vàomộtbuổi sáng,vớicáilạnhbuốttậnxươngcủavùngMassachusetts,vàihômtrướckhitôirờikhuvực này, Paul và tôi đang lang thang quanh quầy báo tại Quảng trừongHarvardvàPaulhọhữngcầmlêntạpchíPopularElectronicssốthángGiêngĐâychínhlàkhoảnhkhắctôiđãmiêutảởphầnmởđầuLờiTựacủaquyểnsáchnày.Chínhnóđãbiếnươcmơcủachúng tôivề tương lai thànhhiệnthực.

Trêntrangbìacủatạpchílàmộtbứcảnhchụpmộtmáyđiệntoánrấtnhọ,khônglớnhơnchiếclònứongbánhmìđiểmtâmlàmấy.Nócómộtcáitêncó vẻ trang trọng hơn cái tên Traf-O-Data của chúng tôi;Máy điện toánAltair88OO.(AltairlàđíchđếntrongbộphimkhoahọcgiảtưởngnhiềutậpStarTrek).Máykhôngcómànhìnhvàcũngchẳngcóbànphim.Nócó16nútbấmđềralệnhtrựctiếpnhấpnháyđược,vàtấtcảchỉcóthế.MộtphầncủavấnđềlàmáyAltair8800thiếuphầnmềm.Vàngườitakhôngthểlậptrìnhchonóđược,vàviệcđókhiếnchonótrởthànhmộtvậtmớilạhơnlàmộtcôngcụ.

NhưngcáimàmáyAltaircó lại làchípvixử lýcủamáy Intel8080đượcdùng như bộ não của máy. Khi chúng tôi nhìn thấy nó, chúng tôi hoangmang thực sự. " Ôi ; Nó đã ra đờimà chúng tôi không được góp phần ;Ngườitaviếtphầnmềmthựcsựchotổhợprồi."Tôiđãđoánchắclànósẽxảyrasớmhơnvàtôiđãmuónđượcthamgiangayvàothờikỳđầu.Cơhộiđểđượcthamgiangayvàocácgiaiđoạnđầucủacuộccáchmạngmáyđiện

toáncánhânlàcơhộingànnămcómột,nêntôiđãchớplấy.

Haimươinămsau,tôicũngsuynghĩgiốngnhưvậyvềnhữnggìdiễnrahiệnnay.Lúcđó,tôinosợrằngngườikháccũngsẽcóphiênbảngiốngnhưtôiđãlàm;ngàynay,tôibiếtđangcóhàngngànngườilàmnhưvậy.Cáidisảncủacuộccáchmạngtrướcđâylà50triệumáyđiệntoáncánhânđãđượcbánrahàngnămtrêntoànthếgiới,vàvậnhộiđóđãđượclậplạitrongnghànhcôngnghiệpmáyđiện toán.Đãcóbiếtbaongười thắngvàkẻ thua.Lầnnày, cókhôngbiếtbaonhiêucôngtyđangcốlaovàothậtsớmtrongkhisựthayđổiđangdiễnrahàngngàyvàcókhôngbiếtcơmannàolàcơhội.

Khinhìnlạikhoảngthờigian20nămtrướcđây,rõràngmộtsốđôngcôngtyđãvộivànglaomìnhvàocuộcđếnmứchọkhôngkịpthíchứngvàthuathiệtlàchuyệnhiểnnhiên.Rồiđây,haimươinămsaunữa,khichúngtanhìnlạithờikỳnày,chúngtacũngsẽthấymộtdạngtươngtựnhưvậyxảyra.Tôibiết, trongkhi tôiviếtđiềunày,đangcóítralàmộtthanhniênsẽlậpmộtcông tymới rất lớn, tin tưởngvào tấmnhìn sâu rộngcủaanh tavàocuộccáchmạngthôngtinnàylàđúng.Hàngngàncôngtysẽđượcthànhlậpđểkhaithácnhữngđổithaysắptớinày.

Năm1975,Paulvà tôiđãquyếtđịnhmộtcáchngây thơrằngchúng tôisẽchorađờimộtcôngty,chúngtôiđanghànhđộnggiốngnhưnhữngnhânvậttrong chuyện phim của JudyGarland vàMickeyRooney, nhữngngười đãreomừng:"Chúngtôisẽtrìnhdiễnngaytạicácchuồnggiasúc"Khôngcònthờigianđểmàlãngphínữa.CôngtrìnhđầutiêncủachúngtôilúcđólàtạorangônngữBASICchochiếcmáyđiệntoánxinhxinhcủachúngtôi.

Chúngtôiđãnhétquánhiềuthứvàotrongbộnhớnhờcủachiếcmáy.ChiếcAltairchỉcókhoảng4.000kýtựnhớ.Ngàynay,hầuhếtmáyđiệntoáncánhâncótừ4đến8triệukýtựnhớ.NhiệmvụcủachungtôilúcđócàngtrởnênphứctạphơnvìchúngtôithựcsựkhôngcótrongtaymộtchiếcAltairnào,vàcũngchưabaogiờđượcnhìnthấynó.Nhưngviệcđókhôngthànhvấnđềvìnhữnggìchúngtôiquantâmtớilàchipvixửlý8080mớicủaIntelvàchúngtôicũngchưabaogiờđượcnhìnthấynó.Khônghọnảnlòng,Paulnghiêncứutàiliệuđểtạomạchtổhợp,vàsauđóviếtmộtchưongtrìnhgiúpchochiếcmáylớntạiHarvardcóthểbắtchướcchiếcmáyAltairnhỏnhắnkia.Việcđóchẳngkhácnàođưatoànbộmộtdànnhạchoànchỉnhrachỉđểchơimộtbảnsongtấuđơngiản.Ấythếmàlạithànhcông.

Để viết được những phần mềm tốt, đòi hỏi người viết phải tập trung tưtưởng,vàviếtngônngữBASICchomáyAltaircũnglàcôngviệckháđau

đầuKhisuynghĩ,tôithườngphảiđitớiđiluitrongphòngbởinógiúptôitậptrungđượcsuynghĩvàomộtvấnđềduynhấtvàtránhbịphântántưtưởng.Tôinhốtmìnhtrongphongngủtrongsuốtmùađôngnăm1975.Paulvàtôikhôngngủnhiềuvàkhôngcònbiếtngàyhayđêmnữa.Khitôithựcsựbuồnngủ,nơitôingủthườnglàbànlàmviệchaysànnhà.Cómộtsốngàychúngtôikhôngănvàcũngkhônghọgặpmặtmộtngưòinàocả.Nhưngsau5tuần.Rấtđúnglúcvàchúngtôiđặttênchocôngtylà"Microsoft".

Chúngtôibiếtrằngthànhlậpmộtcôngtycónghĩalàchấpnhậnsựhysinh.Nhưngđồngthờichúngtôicũngnhậnrarằnghoặcchúngtôithànhlậpcôngtyvàolúcđóhoặcsẽkhôngbaogiờnữa.Vàomùaxuânnăm1975,Paultừbỏnghềlậptrìnhvàtôicũngquyếtđịnhnghỉphép.

TôiđưavấnđềnàyrabànvớiBamátôi,cảhaingườiđềukháhiểubiếtvềkinhdoanh,BamátôiđềuhiểurằngtôirấtmuốnthànhlậpcôngtysãnxuấtphầnmềmvàBamátôiđãủnghộýđịnhđó.Kếhoạchcủatôilànghỉhọcđểtậptrungthờigianthànhlậpcôngtyrồisauđósẽtrởlạitrườngđểhoàntấtchươngtrình.Tôichỉmuốnnghỉphépdàihạn.Khônggiốngnhưmộtsốsinhviênkhác,tôiyêumếntrườngđạihọc.Tôitừngnghĩrằngthậtlàvuithíchkhiđượccùngngồibànchuyệnvớibiếtbaonhữngconngưòi thôngminhcùnglứatuổi.Tuynhiên, tôicảmthấyrằngcánhcửamởđểthànhlậpmộtcôngtyphầnmềmcóthểkhôngbaogiờtrởlại.Vìthếchonêntôilaovàothếgiớikinhdoanhkhitôichỉmới19tuổiđầu.

Người ta thườngyêucầu tôigiải thíchsự thànhcôngcủaHãngMicrosoft.Họmuốnbiếtbíquyếtnàođãđưacôngtytừchỗchỉcóhaingườithànhmộtcongtycótrên17.000nhânviênvớidoanhsốbánrahàngnămtrên6tỷ.Tấtnhiên,câutrảlờikhôngđơngiảnchútnào,vàsựmaymắncóvaitròcủanótrongđó,nhưngtôinghĩrằngyếutốquantrọngnhấtlàtầmnhìnbanđầucủachúngtôi.

Chúng tôi nghĩ điều gì sẽ xảy ra saumáy Intel 8080, và hành động theohướngđó.Chúng tôi tựhỏi"Điềugìsẽxảyranếunhưgiá tiềnmuamáyđiệntoánsẽrẻgầnnhưchokhông?"

Chúngtôitinrằngmáyđiệntoánrồisẽcómặtởkhắpnơivìgiárẻvàphầnmềmmớicónhiềulợithếhơn.Chúngtôimởcủahiệubánmáyđiệntoánđểthửvậnmay,vàsảnxuấtphầnmềmđểbán trongkhichưamộtngườinàolàmnhưvậy.Nhờtầmnhìnbanđầucủachúngtôiđúnggiúpchomọiviệcvềsaudễdànghơn,Chúngtôivàocuộcđúngnơivàđúnglúc.Chúngtôiđênđíchtrứoc,vànhữngthànhcôngbanđầutạođiềukiệnthuậnlợichochúng

tôi thu hút nhân tài.Chúng tôi thiết lậpmạng lưới bán hang trên toàn thếgiới,và sử dụng lợi tức để đầu tư vào viêc nghiên cứu sản xuất sản phẩmmới.Ngaytừđầu,chúngtôiđiđúnghướng.

Bâygiờ, chúng tôi cócảmột chân trờimới,vàmột câuhỏimớinảy sinh"Điềugìsẽxảyranếunhưviệcthôngtinliênlạcrồiđâysẽlàviệcgầnnhưkhôngtốntiền?"*

Đểnghĩvềsựnốimạngtấtcảcácmáycủagiađìnhvàcơquanvào trongmộtmạnglướicótốcđộcaođãvàđangchâmngòitrítưởngtượngcủadântộcnàymàtừkhicóchươngtrìnhkhônggianchưacógìcóthểkhơidậynhưthế.Vàkhôngchỉcódântộcnày,trítưởngtượngcủacácdântộckháctrêntoànthếgiớirồisẽbừnglên.Hàngngàncôngtysẽcótầmnhìnnhưvậy,vàtừngcánhâncũngthế,hiểuđượcnhữngbướcđibanđầu,vàviệcthựchiệnsẽxácđịnhthànhcôngcủahọ.

Tôidànhrấtnhiềuthờigianđểsuynghĩvềkinhdoanhbởitôirấtyêuthíchcôngviệctôilàm.Ngàynay,phầnlớnsuynghĩcủatôiđềudồnvàochoxalộ.Haimươinămtrướcđây,khitôinghĩvềtươnglaicủavichipcủamáyđiệntoáncánhân,tôicũngkhôngbiếtchắcrồinósẽdẵndắttôiđiđếnđâu.Tuynhiên,tôivẵnkiêntrìtheohướngđãchọn,vàtintưởngrằngchúngtôiđangđi đúnghướngchúng tôi cầnđếnkhimọiviệcngàycàng trởnên rõrànghơn.Hiệnnay,trướcmắttôicònnhiềubấttrăc,songtôivẫngiữniềmtinnhưthủanào.Thậtkhácăngthẳngthằnkinhnhưngcũngthậtlàthíchthú.

Hầuhếtmọingườicũngnhưmọicôngtyđangđánhcuộcvớitươnglaicủahọ bằng cách xây dựng những nhân tố để biến xa lộ thông tin thành hiệnthực.TạihãngMicrosoft,chúngtôitíchcựclàmviệcđểhìnhdungracáchlàmthếnàođểcóthểbắtđấutừvịtríchungstôiđangđứnghiệnnay,điđếnđiểmchúngtôicóthểpháthuytấtcảtiềmnăngcủanhữngtiếnbộmớicủakỹthuật.Lúcnàylàthờiđiểmđầyhứngthú,chẳngnhữngchocáccôngtycóliênquanmàcònđốivớitấtcảnhữngainhậnthứcđượcnhữnglợiíchcủacuộccáchmạngnày.

Chương2:GiaiđoạnmởđầucủathờiđạithôngtinLầnđầutiênkhitôinghenhómtừ"thờiđạithôngtin",tôicảmthấynhư

bịcụthứng.Tôibiếtvềthờiđạiđồsắtvàthờiđạiđồđồng,đólànhữnggiaiđoạnlịchsửđượcđặttênchonhữngvậtliệumớimànhữngconngườidùngđểlàmracôngcụvàvũkhí.Đólànhữngthờiđạiđặcbiệt.Sauđó,tôiđọcsách,vànhữngsáchđótiênđoánrằngrồiđâycácnướcsẽchiếnđấuchốngnhauđểgiànhquyềnkiểmsoátthôngtin,chứkhôngphảilàtàinguyênthiên

nhiên. Điều đó nghe ra cũng khá hấp dẫn, nhưng như vậy họ địnhnghĩathôngtinlàgì?

Việccómộtsốchorằngthôngtinsẽquyếtđịnhtươnglaikhiếntôinhớlạimột cảnh nổi tiếng trong phim người tốt nghiệp (the Graduate) hồi năm1967.CómộtthưgianíuáoBenjamin,ngườisinhviêntốtnghiệpdoDustinHoffman thủ vai, và khuyên Bengjamin một lời khuyên về nghề nghiệpkhôngcóvẻgìlàmọimọcnhưngchỉcóhaitừ"chấtdẻo".Tôitựhỏicảnhđóđượcviếtvàimươinămsauthìlờikhuyêncủathươnggiakiasẽcóthểlà:Haitừthôi,Benjamin,"thôngtin".

Tôitưởngtượngranhữngcuộcđàmthoạivônghĩavềtươnglai trongmộtphòng lạnh trongmột cơ quan:"Anh có bao nhiêu thông tin?","Thuỵ sĩ làmộtđấtnướcvĩđạivì tấtcảthôngtinđềunằmởnướcđó","tôinghebảnggiáthôngtinđangtăng!"

Nóvônghĩabởivìthôngtinkhôngphảilàvậthữuhìnhhayvậtcóthểcân,đo,đong,đếmđượcnhưcácvậtliệutrongcácthờiđạitrước,nhữngthôngtinngàycàngtrởlênquantrọngđốivớichúngta.Cuộccáchmạngthôngtinchỉmớibắtđầu.Giácảcủathôngtinrồisẽgiảmnhanhchóngnhưcủacácmáyđiệntoántrướcđây.Khigiácảgiảmxuốngđếnmứcchấpnhậnvàđượckếthợpvớinhữngtiếnbộkháccủakỹthuậtthì"xalộthôngtin"khôngcònlànhómtừcủanhữngviênchứcsínhdùngtừngữvàcủanhữngchínhtrịgiasôinổinữa.Nósẽ trở thànhmột thứmang tính thực tếvà sâu rộngnhư là"điện"vậy.Đểhiểuđượcvìsaothôngtinlạitrởthànhmộttrungtâmđiểmnhưthế,điềuquantrọnglàphảibiếtnềnkỹthuậtđangthayđổicáchchúngtaxửlýthôngtinnhưthếnào.

Tôixindànhphầnlớnchươngnàyđểgiảithíchvấnđềđãnêutrênđây.Phầncòn lại dành để cung cấp cho những bạn đọc chưa có dịp làm quen vớinhữngnguyênlývàlịchsửcủamáyđiệntoán,mộtsốthôngtinđủđểhiểuphầncònlạicủaquyểnsách.Nếubạnđãhiểumáyđiện toándạngsốhoạtđộngnhưthếnàorồithìchắcbạnsẽhiểuđượcphầncònlại,vậy,bạnsẽyêntâmxemtiếpphầncònlại.

Điềukhácnhaucơbảnnhấtchúngtasẽthấytrongthôngtintươnglailàhầunhưtấtcảmọithứđềuởdạngsố.Toànbộsáchincủacácthưviệnđãđượcchụpvà lưu trữnhư lànhữngdữKiệnđiện tử trênđĩavàCD-ROM.Nhậtbáovàtạpchíthườngđượcsắpchữởdạngđiệntửvàđượcinragiấylàđểtiệnviệcphânphối.Thôngtinđiệntửđượclưutrữvĩnhviễn-hoặcbaolâutuỳtheoýmuốn-trongcơsởdữliệucủamáyđiệntoán;nhữngngânhàngdữ

liệu khổng lồ của báo chí có thể tiếp cận được thông tin các dịch vụ trựctuyến.Phim,ảnh,vàphimvideo,tấtcảđềucóthểchuyểnđổisangthôngtindạngsố.Mỗimộtnămqua,cácphươngphápmớiđượcsángtạođểlượngtửhoá thông tinvàđể lọcchúng thành triệu triệunhữngnhómnguyên tửdữkiện.

Khi thông tin dạng số đã được lưu trữ, bất cứ ai cũng có thể tiếp cậnđược,vàmộtmáyđiệntoáncánhâncóthểngaylậptứcgọi,sosánhvàtáitạolạiđược.Đặcđiểmthờikỳnàycủalịchsửvàconngườisángtạonhữngphươngsáchhoàntoànmới,trongđóthôngtincóthểđượctraođổivàvậndụng,và tốcđộngàymột tăng, giúp chúng taxử lý chúng.Khảnăngcủamáyđiệntoánvớigiárẻ,tốcđộxửlývàtruyềndữkiệnsốcao,sẽthayđổicácphươngtiệnliênlạcthôngthườngtronggiađìnhvàcơquan.

Đểnghĩvềviệcsửdụngmộtcôngcụđểsửlýsốkhôngphảilàmới.BàntínhđãđượcsửdụngởChâuÁcáchđâygần5.000năm.Vàonăm1642,khimộtnhàkhoahọcpháp,BalisePascal,mới19tuổi,đãphátminhramộtmáytínhcơhọc.Đó làmộtcôngcụđểđếm.bamươinămsau,nhà toánhọcngườiĐức,GottfriedVonLeibniz,đãcảitiếnchiếcmáycủaPascal.Chiếcmáytính"SteppedReckoner"củaôngcóthểthựchiệncácphéptínhnhân,chiavàcănbậchai.Cácmáytínhcơhọcđángtincậy,hoạtđộngbằngcáchquaytrònmặtsốđangcầngạt,cácthếhệsaucủamáytínhSteppedReckoner,đềulàchỗdựachủyếucủacáchãngbuônchođếnkhimáytínhđiệntửrađờivàthaythếchúng.

Cáchđâymộtthếkỷrưỡi,mộtnhàtoánhọcngườiAnhđãnghĩvềkhảnăngcủamáyđiện toán,vàsuynghĩcủaôngđã làmông trở lênnổi tiếngngaytrongthờiđạicủaông.CharlesBabge,mộtgiáosưtoánhọctại trườngđạihọcCambridge, đã tưởng tượngkhả năng củamột công cụ cơ học có thểthựchiệnđượcmộtchuỗicácphéptínhquantrọng.Ngaytừthậpliên80,ôngđãnảysinhýnghĩrằngthôngtincóthểđượcsửlýthôngquamộtchiếcmáynếuchiếcmáyđóđượcchuyểnthànhradạngsốtrước.MáychạybằnghơinướcmàBabagemườngtượngracóthểsửdụngcácchốt,bánhxerăngcưa,xy lanh,vàcácbộphậnmáykhác, làchiếcmáycủa thờiđại côngnghiệpmới.Babagetinrằng"máyphântích"củaôngcũngcóthểdùngđểloạibỏcáccôngviệcnặngnhọcvàthiếuchínhxác.

Chiếcmáyphân tíchcủaông lẽ ra làmộtmáycơhọc,nhưngôngđãhìnhdungthấynócóthểtuântheosựthayđổicủacáclệnh,vàdođó,nócóthểphục vụ cho những chúc năng khác nữa.Nó chính là đặc điểm của phầnmềm.Nếucómộtbộquytắctoàndiện,ngườitacóthể"ralệnh"chomáythựchiệnmộtsốnhiệmvụđặcbiệt.

Babagenhậnthứcđượcrằngđểtạođượccáclệnhđó,ôngcầncómộtloạingônngữhoàntoànmới,vàôngđãtạođượcmộtloạingônngữdùngsố,chữ,mũitênvàcácdấuhiệukhác.NgônngữđãđượctạorađãgiúpchoBabbage"lậptrình"chochiếcmáyphântíchcủaôngvớimộtdãydàicáclệnhcóđiềukiện,cáclệnhđóchophépmáybổxungcáchoạtđộngcủanóđểđápứngmọi tìnhhìnhbiếnđổi.Ônglàngườiđầu tiênnhậnrarằngmộtchiếcmáyđơncóthểphụcvụmộtsốcácmụcđíchkhácnhau.

Trongthếkỷtiếptheo,cácnhàtoánhọc,theosuynghĩcủaBabbage,đãđềranhữngnétđạicương,vàcuốicùng,vàgiữathậpniên40,mộtmáyđiệntoánđiệntử,dựatrênnguyêntắccủamáyphântíchđãrađời.Thậtkhócóthểtìmrađượccáchậuduệcủamáyđótrongsốmáyđiệntoánhiệnđạihiệnnay,bởiphầnlớncácsuynghĩvàcôngviệcđềuthựchiệntạiMỹvàAnhtrongthếchiếnthứIIdướicáicớlàbímậtchiếntranh.BangườicócônglớnlàAlanTuring,ClaudeShannon,vàJohnVonNeumann.

Khoảnggiữa thập liên30,AlanTuring,giốngnhưBabbage,mộtnhà toánhọcbảngđầucảuAnhđượcđàotạotạitrườngCambridge,đềnghịsảnxuấtmột loạimáyvàhiệnnaygọi làmáyTuring.Đó làmộtmáy tínhđanănghoànchỉnh,ngườitacóthểralệnhchonóvàxửlýbấtcứloạithôngtinnào.

Vàokhoảngcuốithậpliên30,khiClaudeShannoncònlàmộtsinhviên,ôngđãchứngminhrằngmộtchiếcmáythựchiệnđượcnhữnglệnhhợplýcóthểsử lý được thông tin. Tầm nhìn của ông- cũng là đề tài cho bản luận ánMastercủaông-làcácmạchcủamáyđiệntoán-khiđónglàđúngvàkhimở là sai-có thể thực hiện các thao tác hợp lý, sử dụng số 1 để biểu thị"đúng"vàsố0biểuthị"sai".

Đólàhệthốngnhịphân.Nólàmộtbộmã.Hệthốngnhịphânlàbộchữcáicủamáyđiệntoánđiệntử,làcơsởcủangônngữmàtấtcảthôngtinđượcdịch ra, được lưu trữ và sử dụng trong máy điện toán. Nó khá đơn giảnnhưnglạirấtquantrọngđểhiểuđượccáchmàmáyđiệntoánhoạtđộngnhưthếnào,vàchínhvìvậynóđángđểchúngtadànhthìgiờtìmhiểusâuhơnvềnó.

Hãytưởngtượngrằngbạncómộtcănphòngvàbạnmuốnánhtrăngcủanóphảisángbằngmộtbóngđiện250watt,màbạnmuốnánhsángđócó thểđiềuchỉnhđượctừ0watt(nghĩalàtốihoàntoàn)chođếnhếtcườngđộcủabóngđèn250watt.Cómộtcáchđểthựchiệnviệcđólàdùngmộtnútvặnxoaytròngắnvàobóngđiện250wattkia.Đểđạtđượcđộtốinhất,bạnhãy

vặnnútvặnngượckimđồnghồtớisố0.Đểđạtđượcđộsángnhất,bạnhãyvặntheochiềukimđồnghồtớiconsố250.Đểcómộtnửađộsáng,hãyvặnnútvặntớikhoảnggiữachừng.

Hệ thốngnàydễ sửdụngnhưngcónhiềuhạn chế.Nếunútvặnxoayquáđiểmbắtđầuchútxíu-chẳnghạnbạnmuốncóánhsánghơimờphụcvụchobữacơmthânmật-bạnchỉcóthểđoánchừngđượcđộsángđómàthôi.Thựctếbạnkhôngbiếtđượccườngđộánhsángđólàbaonhiêuwatt,hoặctrườnghợpbạnnhờaiđóvặnmộtcáchchínhxácđược.Thôngtincủabạnchỉ làthôngtinxấpxỉgầnđúng,vàđãnhưvậythìthậtkhócóthểlưutrữhaytáilậplạiđúngnhưcũđược.

Vậy,chẳnghạnvàotuầnsau,bạnmuốnvặnlạiđúngcườngđộánhsángcũthìbạnphảilàmnhưthếnào?bạncóthểđánhdấutrênnútvặnđểbạnbiếtnấcnàobạncầnvặn tới,nhưngnhưvậycũngkhómàchínhxácđược,vàđiềugìsẽxảyranếubạnmuốncócườngđộánhsángkháchơn?vàliệubạnphải làm như thế nào nếu bạn của bạn muốn có ánh sáng đúng như lầntrước?bạncóthểnói"vặnngượcchiềukimđồnghồkhoảngmộtphầnnăm",hay"vặnchomũitêncủanútvặnchỉhaigiờ",nhưngbạncủabạnchỉcóthểvặnđượcmộtcườngđộánhsángxấpxỉmàthôi.Vàđiềugìsẽxảyranếubạn của bạn bảomột người khác làm lại như vậy?mỗimột lần thông tinđượctruyềnđạtlàmỗilầnsựchínhxácbịgiảmđi.

Trênđâylàmộtvídụvềthôngtinđượclưutrữdướidạng"tươngtự".Nútvặnđếnđiểmsángmờtạođượcsựtươngtựvềcườngđộsángcủabóngđèn.Nếunútđượcvặnnửavòng,nghĩ rằngbạncócườngđộánhsáng làphânnửa.Khibạntínhhoặcdiễnđạtnútvặnbaoxa,tứclàbạnđãthựchiệnlưutrữthôngtindướidạngtươngtự(tứcnútvặn)chứkhôngphảidướidạngánhsáng.thôngtinởdạngtươngtự,cóthểtậphợp,lưutrữvdtáitạolại,nhưngnó thườngkhôngchínhxác -vàcòncónguycơcàng trở lênkhôngchínhxácsaumỗilầnđượctruyềnđi.

Bâygiờchúngtahãynghiêncứumộtphươngpháphoàntoànkhácđểdiễntảcườngđộánhsángtrongphòng,tứclưutrữvàtruyềnthôngtinởdạngsốbằngcáchsửdụngcácsố0và1.Nhữngsốnàygọi lànhữngsốnhịphân-nhữngconsốđóbaogồmtoànbộcácsố0và1.Mỗimộtsố0haysố1đượcgọilàbit.Mộtkhithôngtinđãđượcchuyểnđổi,nóđượcđưavàovàlưutrữtrongmáyđiện toánnhư làmột chuỗidài cácbit. tất cả các sốđóđềucónghĩalà"thôngtindạngsố".

Thayvìchúngtachỉcóduynhấtmộtbóngđiện250watt,hãytưởngtượng

rằngchúngtacó8bóng,bóngsaucócườngđộgấpđôibóngtrước,từ1chođến128.Mỗibóngđềuđượcgắnriêngmộtcôngtắc,vàbóngcócườngđộthấpnhấtđượcxếpbênphải.Cáchbốtrícácbóngđiệnđượctrìnhbàynhưdướiđây:

Bằngcáchbậthaytắtcáccôngtắctrên,bạncóthểđiềuchỉnhđộsángtừ0wattlên1watt(tấtcảcáccôngtắcđừutắt)chotới255watt(tấtcảcáccôngtắcđềuđượcbật).Hệthốngnàytạochobạncó256khảnăng.nếubạnmuốncóánhsáng2watt,nếubạnmuốncóánhsáng3watt,bạnbậtcảhaicôngtắc1wattvà2watt.Nếubạnmuốncóánhsáng4watt,bạnchỉcầnbậtcôngtắc4watt.Nếubạnmuốncóánhsáng5watt,bạnbật công tắc4wattvà1watt.Nếubạnmuốncóánhsáng250watt,bạnbậttấtcảtrừhaicôngtắc4wattvàcôngtắc1watt.

Trườnghợpbạnmuốndùngánhsánglýtưởngchobữacơmlà137watt,bạnchỉcầnbậtbacôngtắc:128watt,8watttvà1watt.

Hệ thốngnàygiúpchúng tadễdàngghi lạimộtcườngđộánhsángchínhxáccholầnsửdụngsauhoặcthuyềnđạtchongườikhácnếungườiđócũngcómộthệthốngnhưvậy.Bởivìphươngphápghilạithôngtinbằnghệnhịphânnàykháphổbiến-bóngcócườngđộthấpbêntayphải,bóngcaohơnbêntrái,vàluônluôngấpđôi-bạnkhôngcầnthiếtphảighilạitrịsốcủamỗibóng.Bạnchỉcầndùngloạicôngtắccóghi:bật,tắt,bật,tắt.Vớiloạithôngtin như vậy, bất cứ người bạn nào của bạn cũng có thể vặn lạimột cáchchínhxácvềcườngđộánhsáng137watttrongphòngbạn.

Thựcra,thôngtinđócóthểtruyềnchohàngtriệungườivàcuốicùngmọingườiđềucóthôngtingiốnghệtnhauvàđềucóthểvặnđúng137wattánhsángđược.

Nóigọnlại,bạncóthểghimỗilần"tắt"và0,vàmỗilầnbậtlà1.Điềuđócónghĩathayvìphảiviếtbật,tắt,bật,tắt,cónghĩalàbậtcôngtắcthứnhất,thứtư,thứtámcủatámcôngtắc,còncáccôngtắccònlạilàkhôngbật,bạnviếtlạithôngtinđódướidạng1,0,0,0,1,0,0,1,hoặc10001001,mộtsốnhịnguyên.Trongtrườnghợpnàynólà137.Gờibạncủabạnvànói:"tôiđãcóđượcánhsángthậthoànhảo!Đólà10001001.Bạnhãythửxem".bạncủabạncũngsẽcóđượcnguồnánhsángchínhxácnhưvậybằngcáchbậtcôngtắc1vàcáccôngtắc0.

Phương thức này hình như là cách khá phức tạp đểmô tả cường độ củanguồnánhsáng,nhưngnólàmộtvídụvềlýthuyếtcủabiểuthứcnhịphân,

nềntảngcủatấtcảmáyđiệntoánhiệnđại.

Biểuthứcnhịphângiúpchonhúngtacókhảnăngtậndụnglợithếcủamạchđiệntửđểsảnxuấtmáytínhbờtúi.Việcnàyđãsảyratrongthếchiếnthứhaikhimộtnhómcácnhàtoánhọc,doJ.PresperEckertvàJohnMauchly,giáosư tạikhoacơkhíđiệncủa trườngđạihọcPennsylvaniadẫnđầu,bắtđầupháttriểnmộtmáytínhđiệntử,chiếcENIAC.Mụcđíchcủanólàđẩynhanhtốcđộtínhtoáncácbảngtínhcủapháobinh.ENIACgiốngnhưmộtmáy tínhđiện tửhơn làmộtmáyđiện toán,nhưng thayvì sửdụngsốnhịphân với các bộ công tắc bật, tắt trên bánh xe như các máy tính cơ họcthườngápdụng,ôngtasửdụng"côngtắc"đènchânkhông.

Quânđộiphâncônglínhđẩynhữngcỗxechuyêndùngđểchởhàngtạphoátrởđầycáccỗmáykhổnglồvàđènchânkhôngquanhtrậnđịa.Mỗikhimộtđènchânkhôngđãcháy,máyENIAClạiphảingưng, lính tráng lao tớiđểthaythếđènđãcháy.Ngườitagiảithích,cólẽlàkhôngxácđánglắm,lýdovìsaolạiphảithaythếcácđènthườngxuyênnhưvậylàdonhiệtlượngvàánhsángcủanóthuhútđànbướmđêmvàchúngcóthểbaycảvàocỗmáykhổnglồkiavàlàmchomạchbịđứt.Nếuđiềuđóđúng,nógiúpgiảithíchýnghĩamớicủatừ"conbờ-bug"đượcdùngđểchỉnhữngxungtạpnhiễulâylantrongphầncứnghayphầnmềmcủamáyđiệntoán.

Khi tấtcảđènchânkhôngđãcháyhết,cáckỹsư lạiphảiđịnhvịmáyENIACđểgiải quyếtmộtvấnđềbằngcáchcắm lại những6.000dâycápbằngtay.Đểlàmchomáythựchiệnmộtchứcnăngkhác,mỗilầnnhưvậy,nhómkỹsưlạiphảiđịnhhìnhtrởlạihệthốngdâycáp.JohnvonNeumann,mộtngườiMỹgốcHungarythậtlỗilạc,cócôngđầutrongviệcnghĩracáchgiảiquyếtvấnđềnày.Ôngsángtạorahệbiếnhoámàhiệnnaytấtcảmáyđiệntoándạngsốvẫncònápdụng."kiếntrúcVonNeumann",nhưngàynayvẫngọi,dựatrêngiuyênlýôngđãtạoranăm1945,kểcảnguyênlýmàmáyđiệntoáncóthểtránhviệcthaycápbằngcáchlưutrữlệnhtrongbộnhớcủamáy.Ngaysaukhiýnghĩđóđượcbiếnthànhhiệnthực,máyđiệntoánhiệnđạirađời.

Ngàynay,bộnãocủahầuhếtmáyđiệntoánđềulàhậuduệcủabộvixửlýmàPaulAllenvàtôiđãbịchoángvángtừnhữngnăm70,vàmáyđiệntoáncánhân thườngđượcđánhgiá theosố lượngbit thông tin (giốngnhưmộtcôngtắccủahệ thốngđèn)vàmộtbộvisử lýcó thểsử lýđượctrongmộtlần,hoặcbaonhiêubyte (một chùm támbit)mộtbộnhớhoặcmộtbộnhớdựađĩamàchúngcó.MáyENIACnặng30tấnvàchiếmhếtmộtcănphòngrộng.Bên trongmáy, các xung tích chạy trong 1.500 rơle cơ điện và qua17.000 đèn chân không. Khi khởi động máy, nó đã tiêu thụ 150.000watt

nănglượng.NhưngmáyENIACchỉlưutrữsốliệutươngứngkhoảng80kýtựthôngtin.

Vàođầuthậpliên60,transistorđãthaythếđènchânkhôngtrongngànhđiệntửdândụng.điềuđóxảy rakhoảnghơn10nămsauvụpháthiện tạiBellLabsrằnghạtsiliconmàubạc tíhoncó thể thựchiệncáccôngviệcgiốngnhưđènchânkhông.Các transistor,giốngnhưđènchânkhông,cũnghoạtđộngnhưcáccôngtắcđiện,nhưngchúngchỉcầnmộtlượngnănglượngrấtnhỏ để hoạt động, và nhờ vậy toả rất ít nhiệt và chiếm rất ít chỗ. Bộtransistorđamạchcóthểkếthợpvàotrongmộtchipđơnđểtạoramộtmạchtổhợp.Nhữngchipcủamáyđiệntoánchúngtasửdụnghiệnnaylànhữngmạchtổhợpchứamộtlượngtươngđươnghàngtriệutransistorđượcnénlạithànhmộtkhốisiliconvàkíchthướcnhỏhơnmộtinchvuông.

TrongmộtbàibáođăngtrênScientificAmericannăm1977,BobNoycemộttrongnhữngngườisánglậprahãngIntel,đãchỉrasựgiốngnhaugiữabộvixửlýtrịgiá300MỹcươngvớimáyENIAC,mộtchiếcmáykhổnglồbịmốimờtpháhoạirađờitừbuổibìnhminhcủathờiđạimáyđiệntoán.Bộvisửkýnhỏxíuchẳngnhữngmạnhhơn,mànhưBobNoycenhậnxét,"nónhanhhơngấphaimươilần,cóbộnhớlớnhơn,đángtincậygấpngànlần,tiêuthụmộtnguồnnănglượngchỉbằngmộtbóngđènchứkhôngphảibằngmộtđầumáyxelửa,chỉchiếm1/30.000thểtíchvàgiáthànhthấphơn1/10.000lần.Bạncóthểđặtmuaquađườngbưuđiệnhoặctạicáccửahàngnơibạnở.

Tấtnhiên,bộvixửlýcủanăm1977sovớihiệnnaychỉlàthứđồchơicủatrẻcon.Và,thựcra,cónhiềuloạiđồchơirẻtiềncóchứacácchipcủamáyđiệntoáncònmạnhhơnnhiềusovớicácchipcủathậpliên70,nhữngconbỏđiệntửđãmởđầuchocuộccáchmạngmáyvitính.Nhưngtấtcảcácmáyđiệntoánhiệnnay,dùkíchthướcvàcôngsuấtcókhácnhau,chúngđềuxửlýthôngtinvàtrữliệubằngcácconsốnhịphân.

Sốnhịphânđượcsửdụngđểlưutrữvănbảntrongmáyđiệntoáncánhân,nhạctrongđĩanhạc,tiềntronghệthốngmáygiữtiềncủagiânhàng.Trướckhithôngtinđivàomáyđiệntoán,nóphảiđượcđổirathànhnhữngsốnhịphân. Rồi máy móc, các thiết bị dạng số, lại chuyển thông tin về dạngnguyên thuỷcủanó.Bạncó thểhìnhdungmỗimột thiếtbịđó làcácdâychuyển mạch, khống chế các dòng điện tử. Nhưng các mạch liên quan,thườngđượclàmbằngsilicon,hếtsứcnhờvàchỉcó thểphóngđượcbằngcácnguồnđiệncựcnhanh-đểtạolạivănbảntrênmànhìnhcủamáyđiệntoáncánhân,nhạcvàđĩaCD,vàcáclệnhtừcácmáyđổitiềnđểphânphối.

Nhữngcôngtắcđènchẳnghạn,minhhoạcáchcácsốcóthểđạidiệndướidạngnhịphân.Sauđâyldcáchmáythểhiệnvănbảndướidạngnhịphân.Theoquyước,consố65đạidiệnchochữAhoa,consố66đạidiệnchochữBhoa,vv...

Trênmáyđiệntoánmỗimộtsốtrênđượcbiểuthịdướidạngmãnhịphân:chữAhoacủaconsố65sẽtrởthành01000001.ChữBhoachỉconsố66sẽtrở thành01000010.Một khoảng trốngđượcđại diệnbởi con số32, hoặc00100000.

Vì vậy câu "Socrates is a man" sẽ trở thành chuỗi 136 các số 1và 0:01010011 01101111 01100011 01110010 01100001 01110100 0110010101110011 00100000 01101001 01110011 00100000 01100001 01100001011011010110000101101110

Quavídụtrênchúngtacóthểhiểuđượcmộtcáchdễdàngcáchmộtdòngvănbảntrởthànhmộtdãysốnhịphânnhưthếnào.Đểhiểuđượccáchcácloạithôngtinkhácđượcsốhoárasao,chúngtahãyxétmộtvídụkháccủadạngthôngtintươngtự.Mộtđĩahátcổđiểnlàmbằngnhựavinyllàmộtđạidiệntươngtựcủagiaođộngâmthanh.Nólưutrữthôngtinâmthanhtrongnhữngkýhiệuvimôchạydọctheocácđườngrãnhtheohìnhxoắnốccủađĩahát.Nếubảnnhạccómộtđoạnâmthanhlớnthìcáckýhiệuđượckhắcsâuvàođườngrãnh,vànếucómộtnốtnhạccóâmthanhcaothìcáckýhiệuđượcnénchặtlạivớinhau.Cáckýhiệutrongđườngrãnhlàdạngtươngtựcủaâmthanhnguyênthuỷ-cácsóngâmđượcmicrothulại.Khichiếckimmáyhátchạytrongcácđườngrãnh,nógiaođộngtrongsựcộnghưởngvớinhữngkýhiệu li tikia.Sựgiaođộngđó,vẫncònởdạngtươngtựcủaâmthanhbanđầu,đượckhuyếchđạilênvàtruyềnrahệthốngloaphátrabảnnhạc.

Giốngnhưbấtcứmộtphươngtiệntựdùngđểlưutrữthôngtin,đĩahátcónhữngnhượcđiểmcủanó.Khimặtđĩahátbịtrầysước,bịbụibám,hoặcbịhằndấutay,nhữngvếtnàycóthểlàmchokimgiaođộngkhôngchínhxác,gây tiếng ồn khi nghe nhạc. Nếu đĩa hát quay không đúng tốc độ thì âmthanhcủabảnnhạcsẽkhôngchínhxác.Mỗilầnmáychạy,kimcủamáyhátbàomòncáckýhiệu li ti trongdãnh làmchoviệc tái tạoâm thanhkhônghoànhảocủađĩahátcũngsẽchuyểnsangbăngcát-xétthìtấtcảnhữngâmthanhkhônghoànhảocủađĩahátsẽchuyểnsangbăngmộtcáchvĩnhviễn,vàcáctạpâmkháclạiđượcthêmvàovìchínhbảnthânmáycát-xétthôngthườngcũnglàdạngtươngtự.vàthôngtinsẽbịmấtdầnchấtlượngquamỗilầnthu.

TrênđĩaCompact,nhạcđượclưutrữdướidạngmộtchuỗisốnhịphân,mỗimộtbit(giốngnhưmộtcôngtắc)đượcđạidiệnbằngmộtpitvimôtrênbềmặt của đĩa.ĐĩaCDhiện nay chứa khoảng5 tỷ pit.Tia la-de phản chiếutrongđĩaCD-mộtdạngtươngtự-lầnlượtđọccácpitđểxácđịnhvịtrí1hoặc0nóphảichuyểntới,vàsauđótậphợplạivàchuyểnthôngtinvềdạngbảnnhạcbanđầubằngcáchtạoracácdấuhiệuđiệntửđịnhtrướcvàchúngsẽđượchệthốngloachuyểnthànhsóngâm.Mỗilầnchođĩahoạtđộng,âmthanhđượctạorahoàntoànchínhxácnhưnhau.

Ngàynay,việcchuyểnmọithếthànhdạngsốhoárấtthuậntiện,nhưngviệchình thành số lượng bit diễn ra rất nhanh. Khi nhập quá nhiều lượng âmthôngtincóthểkhiếnchobộnhớcủamáybịquátảihoặctốnkhánhiềuthờigiankhimuốntruyềntừmáynàysangmáykhác.Vìthếchonên,khảnăngcủamộtmáyđiệntoánđểnéndữliệusố,lưutrữhoặcphátra,rồichuyểndữkiệnvềdạngbanđầulàđiềurấtquantrọngvàtrongtươnglaisẽcónhiềuloạimáynhưthếrađời.

Dướiđây,chúngtôixintrìnhbàyvìsaomáyđiệntoánhoàntoànđượccácchiếntíchđó.ChúngtaphảiquaytrởvềthờiÔngClaudeShannon.Mộtnhàtoánhọc,vàothậpliên30,đãnghĩrađượcphươngpháptrìnhbàythôngtindưới dạng nhị phân. Trong cuộc chiến tranh thế giới thế hai, ông bắt đầunghiêncứucáchtrìnhbàytoánhọcvềthôngtinvàhìnhthànhmộtlĩnhvựcmàsaunàyngườitagọilàlýthuyếtthôngtin.

Shannonđịnhnghĩathôngtinlàsựgiảmbớttínhkhôngchắcchắn.Theođịnhnghĩađóthìgiảdụbạnđãbiếtđólàngàythứbảy,vàcóaiđóbảobạnrằng là ngày thứ bảy, như vậy bạn không nhận được thông tin nào cả.Nhưng,nếubạnkhôngbiếtngàyđólàngàygì,vàcóaiđóbảobạnrằngđólàngàythứbảy,nhưvậybạncónhậnđượcthôngtin,bởivìsựkhôngchắcchắncủabạnsẽđượcgiảmđi,

LýthuyếtthôngtincủaShannon,trênthựctế,đãdẫntớiđộtphákhác.Mộttrongnhữngđộtpháđólànéndữkiện.Sựnéndữkiệnđórấtquantrọngđốivớicảhailĩnhvựcđiệntoánlẫnthôngtinliênlạc.Nhữnggìôngnóirấtrõràng:Nhữngphầndữliệunàokhôngcungcấpđượcthôngtinduynhấtđềulàthừavàcóthểloạibỏ.Cácnhàbáochuyênviếtmụctómtinthườngloạibỏnhữngtừvônghĩa,nhữngngườigửiđiệntín,viếtquảngcáođềunhưvậy.NhữngnguyênlýđócủaShannonđangđượcápdụngtronglĩnhvựcnénâmthanhvàhìnhảnh.Ngườitacóthểnénthôngtintừ27triệubitxuống1triệubitđểtruyềnđinhưthếvẫngiữđượcýnghĩavàngườixemvẫnthíchthú.

Tuynhiên,trongkỹthuậtnéncònđangcónhữnghạnchếvàtrongtươnglaikhông xa, chúng ta cũng sẽ chuyểnmột số lượng bit từ nơi này sang nơikhác.Cácbit sẽ di chuyển theodây cápđồng, trongkhôngkhí, trong cấutrúccủaxalộthôngtin,màphầnlớnsẽlàcápquang.Cápquanglàloạicápđược làmbằng thuỷ tinhhaychấtdẻohết sức trơn làngvà trongsuốtđếnmứcbạncó thểnhìn thấymộtđèncầyđangcháyởphíabênkiamộtbứctườngdày70dặmlàmbằngloạicápquangđó.Cáctínhiệunhịphân,dướidạng ánh sáng đã được biến điệu, lan truyền qua các khoảng cách rất dàibằngcápquang.Mộttínhiệudichuyểntrongcápquangkhôngnhanhhơntrongdâycápđồng;cảhaicùngdichuyểnvớitốcđộánhsáng.Nhưnglợithế vô cùng to lớn của cáp quang so với cáp đồng là cả dải thôngmà nómangtheo.

Dảithônglàthướcđosốlượngbitdichuyểntrongmạchtrongthờigian1giây.Nóthựchiệngiốngnhưmộtxalộ.Mộtđườnglộliêntỉnhcótámlànxe dĩ nhiên là xe cộ lưu thông dễ dàng hơnmột con đường nhỏ hẹp.Dảithôngcàng lớn thìxecộcàngnhiều,nhờvậymànhiềuxe,hoặcnhiềubitthôngtin,cóthểdichuyểntrongmộtgiây.Nhữngcápcódảithônggiớihạn,dùngđểchuyểntảivănbảnvàgiọngnói,gọilàmạchbănghẹp.Nhữngcápcónhiềukhảnănghơn,dùngđểchuyểntảihìnhảnhvàphimhoạthìnhgiớihạn,gọilà"băngtrung".Nhữngcápcódảithôngcao,dùngđểchuyểntảitínhiệunghenhìn,đượcgọilàdảibăngrộng.

Xalộthôngtinsẽsửdụngkỹthuậtnén,nhưnggiaiđoạnđầuvẫncònphảisửdụngchủyếulàgiảithông.Mộttrongnhữnglýdochínhkhiếnchúngtachưacósẵnmộtxa lộhoạtđộngđược làởchỗ trongmạng lưới thông tinliênlạchiệnnaychưacóđủdảithôngchotấtcảcácứngdụngmới.Vàđiềuđócũngchưathểthựchiệnđượcchođếnkhinàocápquangđượcsảnxuấttạinhữngvùnghiệnnaychưacó.

Cápquanglàmộtvídụvềsựtiếnbộcủacôngnghệ,nóvượtraxanhữngđiềumàBabbagehoặcthậmchícảEckertvàMauchlycóthểtiênđoánđược.Vềtốcđộcũngđạtđượcnhữngtiếnbộvượtbậctươngtựmàtrongđóhiệusuấtvàkhảnăngcủacácchipđãthểhiện.

Năm1965,GordonMoore,saunàylàđồngsánglậpviêncủahãngIntel,đãcùngvớiBobNoyce,tiênđoánrằngkhảnăngcủamộtchipđiệntoánsẽtănggấpđôihàngnăm.Ôngtiênđoánđiềuđósaukhiđãdànhrabanămtrờiđểnghiêncứutỷlệgiữagiávàhiệusuấtlàmviệccủacácchipđiệntoán.Thựcra,Moorekhôngtinlàtốcđộcảitiếnđócóthểtồntạilâudàiđược.Nhưngrồimườinămsau,điềuôngtiênđoánxảyrađúngnhưvậy,vàônglạitiênđoántiếprằngkhảnăngđótănggấpđôitrongtừnghainămmột.

VixửlýcủahãngIntelcósốTransistortănggấpđôisau18thángtheoquyluậtcủaMoore.

Chưa có kinh nghiệm nào trong cuộc sống hàng ngày giúp chúng ta hiểuđượcmộtconsốmàtacóthểgiấpđôinólênvôvànlần-sựcảitiếntheocấpsốmũ.Cómộtcâuchuyệnngụngôncóthểgiúpchúngtahiểuvấnđềnày.

VịvuaShirhamcủaấnđộtỏrahếtsứchàilòngkhimộttrongnhữngquốcvụkhanhcủaôngđãphátminhra tròchơicờvàhỏi rằngngườiđómuốnđượcthưởngđiềugì.Quốcvụkhanhđótrảlời:Kínhthưabệhạ,khanhchỉgiámxinBệhạbanchokhanhmộthạtlúamìchoôvuôngthứnhấtcủabàncờhaihạtchoôvuôngthứnhì,bốnhạtchoôvuôngthứba,vàcứtiếptuồngcổtănggấpđôichotừngôtrongtấtcả64ôvuôngcủabàncờ.Nhàvuahếtsứccảmđộngvềlờithỉnhcầukhiêmtốnnờ,vàlệnhchomangramộtbaolúamì.

Nhàvualệnhchoviênquanquânlươngđếmtolêntổngsốhạtđặtvàomỗiôvuôngcủabàncờ.Thếlàviênquankiađặtvàotrongôthứnhấtcủahàngthứnhất1hạt lúamì.Vàoôvuông thứhai2hạt,ôvuông thứba4hạt, rồi8,12,32,64,128hạt.Đếnôvuôngthứtámcủahàngthứnhất,viênquankiađọctolêntổngsốhạtđãđặtlà255.

Chođếnlúccácvịquanchưatỏracógìlolắng.Cóthểsẽnhiềuhơnmộtítsovớisốlượngôngnghĩ,nhưngchưacógìđángngạcnhiênxảyra.Giảsửphảimấtmộtgiâyđể.đếmmộthạt,thìđếnlúcđómớichỉtốncókhoảngbốnphút. Nhưng nếu đếmmột hàng tốn bốn phút, thì thử đoán xemmất baonhiêuthờigianmớiđếmhếtsốlượnghạttrongtấtcả64ôvuôngkia.Bốngiờ?bốnngày?haybốnnăm?

Đếnlúcđếmsonghàngthứhaiviênquankiađãphảimấtkhoảng18tiếngđồnghồđểđếm65.535hạt.lúcđếmsonghàngthứbacủatổngsốtámhàng,viênquannọđãmất194ngàyđểđếm16,8triệuhạttrong24ôvuông.Vàcònlại40ôvuôngchưađếm.

Đến lúcnày,chúng tacó thểđoán trắc rằngvịvuakiaphải từbỏ lờihứa.Đếnôvuôngcuốicùng,nếuđếm,sẽphải tốn18.446.744.073.709.551.615hạtvàthờigianphảiđếmlêntới584tỷnăm.Dựđoánhiệnnayvềtuổicủaquảđấtởkhoảng4,5tỷnăm.TheođasốsáchviếtvềchuyệncổtíchthìvuaShirham,sauđónhậnramìnhbịmắclừavàđãralệnhchémđầuvịquốcvụkhanhkia.

Sựpháttriểntheocấpsốnhân,thậmchíkhiđãđượcgiảithích,nghevẫncóvẻnhưmộttròđùa.

QuyluậtMoorechắcchắnsẽlàđúngtrongkhoảng20nămtới.Vànếunhưvậythìmộtphéptínhhiệnnaymấtkhoảngmộtngàyđểtính,lúcđósẽnhanhhơngấp10.000lần,tứcchỉmấtvàigiây.

Cácphòngthínghiệmhiệnđangthínghiệmloạitransistor"đạnđạo",cósốlầnđóngmởlà1/1.000.000.000.000.000củamộtgiây,hanhhơnkhoảng10triệulầnsovớiloạitransistorđangdùngtrongbộvisửlýhiệnnay.Vấnđềđặt ra là giảm kích cỡ nhómmạch chip và dòng điện xuống sao cho cácelectron chuyểnđộngkhôngđụngphải bất cứvật gì, kể cả việc chúngvachạm lẫnnhau.Giaiđoạn sắp tới sẽ làgiaiđoạn"transistorđơnelectron",trongđómộtelectronđơnđạidiệnchomộtbitđơnthôngtin,đâysẽlàmụcđíchcuốicùngtrongviệctạoramáyđiệntoántiêuthụítnănglượng,ítralàtheosựhiểubiếthiệnnayvềmônvật lýhọccủachúng tôi.Đểcó thể tậndụngđượclợithếtốcđộsiêucaođóởcấpphântử,máyđiệntoánrồiđâysẽcókíchcỡrấtnhọ,thậmchíởdạngvimô.Chúngtôiđãbiếtnềntảngkhoahọccó thểgiúpchúng tôi thiếtkếcácmáyđiện toáncựcnhanhnày.Điềuchúngtôicầnhiệnnaylàmộtcuộcđộtphávềkỹthuật,mànhữngđộtphánhưthếthườngđếnrấtnhanh.

Đếnlúcchúngtacóđượctốcđộđóthìviệclưutrữcácbitnóitrênsẽkhôngcònlàvấnđềnữa.Vàomùaxuânnăm1983,hãngIBMđãchorađời loạimáyPC/XT,chiếcmáyđitoncánhânđầutiêncủahãngcóthiếtkếmộtđĩacứngbêntrong.Đĩacứngđócóchứcnăngnhưlàmộtphươngtiệnlưutrữbêntrongvàchứađược10megabytes,hoặccòngọilà"meg"thôngtin,tứckhoảng10 triệuký tựhay80 triệubit.Nhữngkháchhàngnàomuốnnângcấpmáyhiệncócủahọlên10megđềucóthểđượcmiễnlàcótiền.HãngIBMchàogiálà3.000Mỹkimmộtbộ,cókèmnguồncấpđiệnriêng,đểmởrộngbộnhớ.Nhưvậycónghĩalàphảitốn300Mỹkimchomỗimegabyte.

Ngàynay,nhờvàosựpháttriểntheocấpsốnhânmiêutảtrongquyluậtMoore mà các đĩa cứng của máy điện toán cá nhân có thể chứa tới 1,2gigabyte-tức1,2tỷkýtựthôngtin-vớigiálà250Mỹkim.Tứcchỉtốn21xuchomộtmegabyte! (trong tháng9năm1996cònkhoảng170Mỹkim)chúngtamongđơimộtsựcảithiệnhếtsứclýthúđượcgọilàbộnhớtoànký(holographicmemory),nócóthểchứa10kýtựthôngtintrongmộtthểtíchnhỏhơn1inchvuông.Vớikhảnăngnhưvậy,bộnhớtoànký,vớikíchcỡchỉbằngnắmtaycủabạn,cóthểchứanộidungcủacảmộtthưviệnQuốchộiMỹ.

Dokỹnghệthôngtinliênlạcđivàodạngsố,cũngnhưsựcảithiệnhàmsốmũ,đãlàmchomáyđiệntoánsáchtay,trịgiá2.000Mỹkim,trởlênmạnhhơnnhiềusovớimáyđiệntoánchínhcủahãngIBMhaimươinămtrước.

Vàomộtthờiđiểmnàođótrongtươnglaikhôngxa,mộtsợicápđơnđivàotừngnhàsẽcókhảnăngcungcấptấtcảdữliệusốchocảhộgiađình.Sợicápđócóthểlàcápquang,loạihiệnđangđượcsửdụngtrongđiệnthoạiđườngdài,haylàcápđồngtrục,loạihiệnđangđượcsửdụnglàmcáptruyềnhình. Nếu các bit được nhận biết như là giọng nói, chuông điện thoại sẽreo;nếuhìnhảnhvideo,nósẽxuấthiệntrênmànhìnhcủamáythuhình;nếuđólàdịchvụthôngtintrựctuyến,chúngsẽxuấthiệnvănbản,vàhìnhảnhtrênmànhìnhmáyđiệntoán.

Sợi cápđơnđưamạng lưới vào từnggia đìnhkia sẽ nhất định chuyển tảikhôngchỉcáccuộcnóichuyệnđiệnthoại,phimảnh,tintứcthờisự.Nhưngchúngtacũngkhôngthểnàohìnhdungxalộthôngtin,tronghaimươinămtới,sẽchuyểntảinhữnggìtốthơncáchmàmọingườisốngởthờiđạiđồđá,sửdụngnhữngcôngcụthôsơ,cóthểhìnhdungcáccánhcửaravàonhàthờGhibertiởFlorenceđược.Chỉkhinàoxalộđóđếnthìchúngtamớicóthểhiểuhếtmọikhảnăngcủanó.Tuynhiên,kinhnghiệnvềnhững thành tựudạng số của haimươi năm qua cho phép chúng ta hiểu đượcmột số cácnguyênlývànhữngkhảnăngchủyếucủatươnglai.

Chương 3 : Những bài học từ nền công nghiệp điệntoán

Thànhcông làngười thầyđángsợ.Thànhcôngquyếndũnhữngngườithôngminh nghĩ rằng họ không thể thất bại. Và thành công cũng là mộthướngđạoviệnkhôngđángtincậyđểhướngdẫntađivàotươnglai.Nhữngkếhoạchkinhdoanhnghecóvẻrấthoànhảo,haynhữngkỹthuậttiêntiếnnhấthiệnnaynhưmáynghenhạchiệnđại,máythuhìnhhaymáyđiệntoánlớn,đềucũngcó thểnhanhchóng trở lên lạchậu.Tôiđã từngchứngkiếncảnhđóxảyra.việctheodõithậtkỹtrongmộtthờigiandàihoạtđộngcủacáccôngty,cóthểdạychomìnhnhữngnguyêntắcđểđềracácchiếnlượcchotươnglai.

Nhữngcôngtyđầutưvàoxalộthôngtinsẽcốgắngtránhtáiphạmcácsailầmmànềncôngnghiệpđiệntoánđãmắcphảitronghơnhaimươinămqua.

Tôinghĩrằnghầuhếtnhữngsailầmđócóthểhiểuđượcbằngcáchquansátmộtvàiyếutốcơbản.Trongsốđócónhữngyếutốnhưdạngxoắnốctiêucực,sựcầnthiếtphảichủđộnghơnlàxuôitheothờicuộc,tầmquantrọng

củaphầnmềmtươngphảnvớiphầncứng,vàvaitròcủatínhtươnghợpvàsựphảnhồitíchcựcmànótạora.

Bạn không thể dựa vào trí tuệ thông thường vì nó chỉ phát huy tác dụngtronghơnbamươinămqua, thị trườngphầnmềmvàphầncứngcủamáyđiệntoánrõràngkhôngphảilàthịtrườngthôngthường.Nhữngcôngtylớn,códựánngânhàngtiếng,đạtdoanhthumỗingàylêntớihàngtrămtriệuMỹkim,nhưngrồicóhàng loạtkháchhàngquen thưộccủahọđộtnhiênbiếnmất chỉ trong một thời gian rất ngắn. Các công ty lớn như Apple,Compaq,Lotus,Oracle,SunvàMicrosoftđều từhaibàn tay trắngđãnhanhchóngđạtdoanhsố tới1 tỷMỹkim.Những thànhcôngđó thúcđẩy,mộtphần,bởiđiềumàtôigọilà"sựtăngtrưởngtheođườngxoắnốctíchcực".

Khibạncótrongtaysảnphẩmănkhách,cácnhàđầutưđểmắtđếnbạnvàsẵnsàngđổtiềnvàocôngtycủabạn.Vàmộtkhôngđãcómộtngườiđếnthìnhữngngườikhácnhanhchóngđến theo.Điềuđó tạo lênhưngphấn.Cácđốitácvàkháchhàngcótiềmnăngđểýtới,vàhìnhxoắnốccứthếlêncaodần,tạođàchonhữngthànhcôngkhácdễdànghơn.

Ngược lại,cómộtđườngxoắnốc tiêucựcmànhiềucông tycó thểđãlâmvào.Mộtcông ty lâmvào tình trạngcủamộtđườngxoắnốc tiêucựcthườnglàmravẻđólàđịnhmệnh,trongkhicôngtykháccảmthấynhưgiờtậnsốcủahọsắpđiểmrồi.Nếumộtcôngtybắtđầumấtcổphầnthịtrườnghoặcchorađờimộtsảnphẩmtồithìcâuchuyệnđầulưỡisẽlà"tạisaocậulạilàmởcôngtyđó?""tạisaoanhlạiđầutưvàocôngtynày?""tôinghĩôngkhôngmuacổphiếucủahọ".Báochí,cácnhàphântích,bắtđầuđánhhơi,vàtungracáccâuchuyệnnộibộcôngtynhưaiđãcãinhauvớiai,ngườinàophảichịutráchnhiệmvềviệcquảnlýtồitệđó.

Kháchhàngbắtđầuđặtdầuhỏivàliệutrongtươnglaihọcólênmuacổphiếucủacôngtyđókhông.Trongnộibộcôngty,mọiviệcđềucóvấnđề,kểcảnhữngviệcđangđượcthựchiệntốt.Thậmchímộtkếtoántốtcũngbịloạibỏvớilýlẽ"Anhchỉlobảovệcáicũ",vàtấtcảnhữngđiềuđóchỉtổlàm cho công ty phạm thêm nhiều sai lầm khác. Thếmà công ty rơi vàochiềuxoắnốcđixuống.NhữngnhàlãnhđạotàibanhưLeeIacocca,ngườicócôngđầutrongviệclậtngượcthếcờtrongkhicôngtyđanglâmvàochukỳxuốngdốc,rấtxứngđángđượctándương.

Trongsuốtthờiniênthiếucủatôi,máyđiệntoánbánrấtchạythờiđólàmàycủahãngDigitalEquipmentCorporation-haycòngọilàDEC.Trongsuốthaimươinămtrời,độtăngtrưởngtheođườngxoắnốctíchcựccủacôngtyhầunhưkhôngthểdừnglại.KenOlsen,ngườisánglậprahãngDEC,làngườiđãthiếtkếraphầncứngmangtínhtruyềnthuyếtđóvàcũnglàthầntượngcủa

tôi.Năm1960,ôngđã sáng lập ranghànhcôngnghiệp sảnxuấtmáyđiệntoánminibằngcáchchochàohàngmộtmáyđiệntoán"nhọ"đầutiên.ChiếcmáyrađờisớmnhấtlàchiếcPDP-1,tổtiêncủachiếcmáyPDP-8củatrườngtrunghọctôihọcthờiđó.Ngườimua,thayvìphảitrảhàngtriệuMỹkimcho"đốngsắt"đócủahãngIBM,cóthểmuamộtmáyPDP-1scủaOslenvớigiáchỉcó120.000Mỹkim.Nókhôngmạnhbằngchiếcmáylớn,nhưngnócórấtnhiềuứngdụngkhácnhau,vàpháttriểnthànhmộthãngcósốvốnlêntới6,7tỷmỹkim.

Haithậpniênsau,tầmnhìncủaOslenbắtđầubịdaođộng.Ôngkhôngcònnhìnthấytươnglaicủachiếcmáyđiệntoánđểbànnữa.Ngaylậptức,ôngbịhất rakhỏihãngDEC,vàmộtphầncủacâuchuyện truyền thuyếtcủaônghiệnnaychỉlà,ônglàmộtconngườinổitiếngvìđãcôngkhaivànhiềulầncoichiếcmáyđiệntoáncánhânchỉlàmónđồchơinhấtthời.TôicảmthấybuồnkhiphảinghenhữngcâuchuyệngiốngnhưchuyệncủaOslen.Ônglàngười rất tuyệt vời trong cách tìm ra phươngphápmới để tiếnhành côngviệc,vàrồi-saunhữngnămdàiđượcmệnhdựánngânhànglànhàsángtạo-ôngđãlạcbướcgiữangãbađường.

MộtngườicónhữngsuynghĩhưảokháclàAnWang,mộtdidângốctrunghoa.AnWangđãbiếnphòngthínghiệmcủaôngthànhmộthãngcungcâphsmáytínhđiệntửcóảnhhưởnglớnvàothậpniên60.Trongthậpliên70,phớtlọmọilờikhuyêncancủabạnbèxungquanh,ôngrờibổthitrườngmáytínhngaytrướckhinóbướcvàomộtcuộccạnhtranhgiácảquyếtliệtcóthểlàmchoôngtángiabạisản.thậtlàmộtquuyếtđịnhtuyệtvời.Wangthànhlậplạicôngtykhácvànóđãtrởthànhmộthãngcungcấpmáyxửlýtừ(vănbản)hàngđầu.Trongsuốt thậpniên70,máyxử lý từcủaôngđã thay thếmáyđánhchữcủahầuhếtcácvănphòngtrêntoànthếgiới.Máycủaôngcóthiếtkếmộtbộvixửlýbêntrongnhưngkhôngphảilànhữngmáyđiệntoáncánhânthựcthụ,bởichúngđượcthiếtkếđểthựchiệnchỉmộtchứcnănglàxửlývănbản.

Wanglạilàmộtkỹsưcónhữngýnghĩkhôngthựctế.Sựhiểubiếtsâusắcthểhiệntrongquyếtđịnhtừbỏmáytínhbờtúi lẽrađãcóthểdẫnôngtớichỗ thànhcông trongviệc sảnxuấtphầnmềmchomáyđiện toáncánhântrongthậpniên80,nhưngôngđãkhôngnhậnrađượcbướcngoặtsắptớicủanềncôngnghiệpnày.dùchoônglàngườipháttriểnraphầnmềmtuyệtvời,gắnliềnvớiquyềnsởhữuchủvềbộxửlýtừcủaông.nhưngrồiphầnmềmcủaôngcũngtớihồicáochungkhicácloạimáyđiệntoánđadụngcóbộxửlý từ có nhiều ứng dụng khác nhau như WordStar, WordPerfect, vàMultiMate(phầnmềmnàybắtchướcphầnmềmcủaWang)rađời.Nếunhư

WangđãnhậnthứcđượctầmquantrọngcủacácphầnmềmtươngứngthìcólẽMicrosoftđãkhôngrađờivàlớnmạnhnhưngàynay.vàtôicóthểcũngđãtrởthànhmộtnhàtoánhọchaymộtluậtsưởmộtnơinàođó,vàsựđộtphácủatôivàolĩnhvựcmáyđiệntoáncánhâncólẽcũngchỉcònlàmộthồiứcxavời.

IBMlàmộthãnglớnkháccũngđãkhôngnắmbắtkịpthờiđượccácđổithayvềkỹthuậtngaytronggiaiđoạnkhởiđầucủacuộccáchmạngmáyđiệntoáncánhân.Ngườiđứngđầuhãngnày,ôngThomsJ.Watson,vốntrứocđâylànhânviênbánmáytínhtiền.Thựcra,Watsonkhôngphảilàngườisánglậpra hãng IBM, nhưng nhờ phương pháp quản lý năng nổ của ôngmà suốttrongthậpniên30hãngIBMđãthốngtrịthịtrườngcácloạimáydùngtrongkếtoán.

HãngIBMbắtđầuthamgiavàothịtrườngmáyđiệntoánkhoảnggiữathậpniên 50. Đó làmột trong những hãng lớn thời đó đang cố cạnh tranh đểchiếmgiữvịtríhàngđầutronglãnhvựcnày.Chođếnnăm1964,mỗimộtkiểumáy,dùcùngmộthãngsảnxuất,đềudượcthiếtkếtheokiểudángriêngbiệt,vàđòihỏiphảicóhệđiềukhiểnvaphầnmềmsửdụngriêngcủanó.Hệđiềukhiểnnày,haycòndượcgọingắngọnlàhệDOS,làphầnmềmcănbảnđiềuphốicác thànhphầnkháccủachiếcmáy,chỉ thịchochúngcáchphốihợp với nhau để thực hiện các chức năng khác. Không có hệ điều hànhnày,chiếcmáychỉlàvậtvôdụng.Nólàmộtcáibệmàngườitađặttrênđótấtcảcácchươngtrìnhphầnmềmnhưphầnmềmvềkếtoánhaybảnglương,phầnmềmxửlýtừhaythưđiệntử.

Thờiđó,máyđiệntoáncónhiềukiểuđángvàgiácảkhácnhau.Mộtsốđượcthiếtkếđặcbiệtđểnghiêncứukhoahọc,sốkhácphụcvụthươngmại.NhưtôiđãpháthiệnlúctôiviếtngônngữBASICrằngcôngviệccóýnghĩaphảilàmsaocóthểchuyểnđượcphầnmềmtừmáynàysangkiểumáykhác.Điềuđó đúng dù cho phần mềm đó được viết theo một ngôn ngữ chuẩn nhưCOBOLhoặcFOTRANchẳnghạn.DướisựhứơngdẫncủamộtthanhniêntênTomlàconvàđồngthờilàngườikếthừacủaWatson,côngtyđãmạohiểmtungra5tỷMỹkimđểđầutưvàomộtkháiniệmhoàntoànmớimẻ,đólàcấutrúcmởrộng-cónghĩalàtheocấutrúcđótấtcảmáyđiệntoáncủahọSystem/360,chodùkích thướccókhácnhau,đềucó thểđápứngmột tậplệnhchung.Cácmẫuđượcthiếtkếtheocácquytrìnhkỹthuậtkhácnhau,từchậmnhấtđếnnhanhnhất,từkíchthướcnhờphùhợpvớinhữngtrụsởđồsộ,đềucóthểhoạtđộngcùngmộthệDOS.Kháchhàngcóthểdichuyểncácứngdụngvàthiếtbịngoạivi,cácphụtùngnhưđĩa,băngvàmáyintừmáynay sangmáykhácmột cách thoảimái.Cấu trúcmở rộngnày thực sựđã

địnhhìnhlạitoànbộnềncôngnghiệp.

MáySystem/360làmộtthànhcônghếtsứcdễdàngvàđãkhiếnchoIBMtrởthànhnguồncungcấpmáyđiệntoánchínhtrongsuốtthờigianbamươinămsauđó.Kháchhàngđỏxôđếnđểđầutưvàohệ360,tinchắcrằngsựđầutưsẽkhônglãngphí.Nếuhọmuốnchuyếnsangmộtmáyđiệntoánlớnhơn,họcó thể đượcmộtmáy hoạt động cùngmột hệ thống và có cấu trúc giốngnhau.Năm1977,hãngDECchorađờihệcấutrúcmởrộngriêngcủahọ,đólàhệVAX.Hệnàybaogồmcácloạimáyđiệntoánđểbànchođếnloạimáyđiện toán lớn, và đã mang lại cho hãng DEC những gì hệSystem/360 đãmanglạichohãngIBM.HãngDECđã trở thànhhãngdẫnđầuvữngvàngnhấttrênthịtrừơngmáyđiệntoánmini.

Hệ cấu trúc mở rộng Syetem/360 của hãng IBM và các hệ kế tiếp nhưSystem/370 đã loại ra ngoài thương trường nhiều đối thủ cạnh tranh củahãngIBMvàđãkhiếnchocáchãngcótiềmnăngmớixuấthiệncũngphảinểmặt.Năm1970,mộthãngcạnhtranhmớirađời,doEugeneAmdahl,vốntrướcđâylàkỹsưbậccaocủahãngIBM,thànhlập,Amdahlđềramộtkếhoạchkinhdoanhrấtmớilạ.Côngtycủaông,cũnggọilàcôngtyAmdahl,chếtạoranhữngmáyđiệntoánhoàntoàncóthểcạnhtranhđượcvớiphầnmềm360củahãngIBM.AmdahlsảnxuấtraphầncứngchẳngnhữngchạyđượchệDOSvànhữngứngdụngcủanógiốngnhưcủahãngIBM,nhờbiếttận dụng được lợi thế của kỹ thuật mới. Chẳng bao lâu sau đó các hãngControlData,Hitachi,vàIntelđềuchorađờicácmainframe(máyđiệntoánlớn)cókhảnăngsánhvớimáycủahãngIBM.Khoảnggiữathậpniên70tầmquantrọngcủatínhtưongthíchcủahệ360trởnênrõrànghơn.Chỉcònlạinhữngcôngtysảnxuấtmáyđiệntoánlớn(mainframe)màphầmcứngcủanócóthểchạyđượchệDOScủahãngIBMlàcòntồntại.

Trướckhihệ360rađời,cácnhàthiếtkếmáyđiệntoáncốtìnhthiếtkếranhững loạimáy không tương thích (uncompatible) vớimáy của các hãngkhác,bởivìmụcđíchcủanhàsảnxuấtlàlàmchokháchhanglệthuộcvàohọvàsẽgặpnhiềukhoakhănvàrấttốnkémkhimuốnchuyểnsangcácloạimáykhác.Amdahlvànhữngngườikhácđãđặtdấuchấmhếtchotìnhtrạngđó.Việc thị trường đòi hỏi tinh tương thích làmột bài học cho nền côngnghiệpđiệntoántrongtươnglai.Nócũnglàmộtbàihọcchonhữnghệthốngnàocóthểgiúpchohọcókhảnănglựachọnphầncứngcủabấtcứhãngnàoápdụngđượcnhiềuứngdụngphầnmềmrộngrãinhất.

Trong khi tình hình cứ tiếp diễn,tôi vẫn đang say sưa với học tập và thửnghiệmmáyđiệntoán.Mùathunăm1973tôiđếnHarvard.Trongtrườnglúc

đócónhiềucáchnhìnđờimộtcáchgiảtạorấtkhácnhau,vàxảhơiđượccoilàcáchtốtnhấtđểthểhiệntháiđộlãnhđạmcủamình.Vìthếchonên,trongsuốtnămhọcđầutiên,tôiđãnhảyhếtlớpnàyđếnlớpkhácđểđếncuốikhoátôiphảilaovàohọcnhưđiên.Nóđãtrởthànhmôttròchơichẳngphảimớimẻgìtứclàvớisựđầutưthờigiantốithiểuvàoviệchọc,đểxemmìnhsẽđạtthứhạngcaođếnmứcnào.Tôidànhphầnlớnthòigiờrảnhrỗiđểchơibài trênmáy poker, một trò chơi rất hấp dẫn đối với tôi. Trong khi chơipoker,ngườichơithừongthulượmđượckhánhiềucácmảnhthôngtinkhácnhaunhưailàngườichơibạotay,nêntungnhữngconbàinàoratrước,gãkiathườngthấucáyrasao,rồirápnốichúnglạiđểtạochomìnhcáchchơiriêng.Tôi thuđượckhánhiều tiềnnhờbiếtđúckếtcácmảnhthôngtinđóthànhkinhnghiệmbảnthân.

Kinhnghiệmtrongchiếnthuậtchơipoker-vàcảsốtiềnthuđược-đãgiúpíchchotôirấtnhiềukhitôimớibướcvàolãnhvựckinhdoanh.Nhưnglầnnày tôi thamgiavàomột tròchơikháccóphânmuộnmànghơn,chonênnhưngkinhnghiệmtrênkhônggiúpichgìchotôidượccả.Nhưnglúcđótôichuanhậnbiếtđượcđiềunay.Thựcra,việctôithamgiacóphânủnghộ,ĐólàSreveBallmer,mộtsinhviênkhoatoán,chúngtôiquennhauhồicònhọcnămthứnhấtlúcchúngtôicùngởkýtúcxáCurrierHouse.Cảhaichúngtôiđếusốngmộtcuộcsốngkhákhácbiệt,ítchúýđếnviệchọchành,chỉchịulaovàohọc cácbài học chính trướckỳ thi cóvài ngày thôi.Steve làmộtthanhniêngiàunghịlực,thíchgiaotiếpbạnbè.Nhữnghoạtđộngđóchiếmphầnlớnthờigiancủaanh.Khivàomămhọcthứhai,anhđãlàđộitrưởngcủađộibóngđá,giámđốcphụtráchquảngcáocủatờTheHarvardCrimaon,mộttờnhậtbáocủatrườngđạihọc.AnhcònlàmộtthànhviêncủacâulạcbộXãhội,tươngtựnhưHộiĐihữucủatrừơngHarvard.

Cómộtlần,cảhaichúngtôiđềuđăngkýhọcmộtmônkinhtếhọckháhắcbúa-Kinhtếhọcnăm2010.Giáosưbộmônnàychophépsinhviêntụđánhgiáthứhạngcủamìnhvàocuốihọckỳ.Vìthế,Stevevàtôiđãdànhhếtthìgiờtrongsuốthọckỳchocáclãnhvựckhácvàhầunhưchẳngngóngànggìtớimônnày.Chotớikhichỉcònmộttuầnnữalàđếnkỳthi,chúngtôimớilaovàohọcsốnghọcchết.Tuyvây,cuốicùngchúngtôicũngđạtđượchạngA.

Tuynhiên,saukhiPaulAllenvàtôithànhlậphãngMicrosoft,chúngtôimớinhận thấy rằng sụ chần chừ của chúng tôi trước đây không phải là cáchchuẩnbị tốtnhấtđẻbướcvàoquảnlýmộtcôngty.TrongsốnhữngkháchhàngđầutiêncủaMicrosoftcócáccôngtyNhật,họnghiêmkhắctớimứcnếuchúngtôigiaohàngchậmlàhọcóthểcửngayvàingườisangđểgiám

sátchúngtôi.Chotớinay,tôivẫncòncảmthấyđượcnỗiđaukhổmỗikhigiaohàngchậm.Thậttìnhlà,chúngtôikhócóthểcảitiếnchotốtđượcnhưvậynếunhưhọkhônglàmnhưthế.

MicrosoftbắtđầutạiAlbuquerque,NewMexico,vàonăm1975,bởivìđólàtrụsởcủahãngMITS.MITSlàmộthãngnhỏđãsảnxuấtrachiếcmáyđiệntoáncánhânAltair8800đãđượcđăngtrướcđâytrêntrangbìacủatạpchíPopularElectronics.Chúngtôiphảihợptácvớihãngnàybởiđólàhãngđầutiên banmáy điện toán cá nhân với giá khá rẻ cho công chúng.Vào năm1977, các hãng Apple, Commodore và Radio Shack cũng tham gia vàongànhkinhdoanhnày.ChúngtôicungcấpngônngữBASICchohầuhếtcácmáyđiệntoáncánhânđầutiên.Đâylàphânmềmchủyếutrongthờiđó,vìngườisửdụngcóthểtựviếtcácứngdụngcủahọchongônngữnàythayvìphảimuatrọngói.

Trongnhữngngàyđầu,việcbánngônngữBASIClàmộttrongnhiềucôngviệctôiphảilàm.Trongbanămđầu,hầuhếtcáckỹthuậtviêncủaMicrosoftđềutậptrungvàocôngviệckỹthuật,tôiphụtráchkhâubánra,tàichínhvàtiếpthị,cũngnhưviếtcácbộmã.Lúcđótôimớichỉvừabướcquatuổivịthành niên, và công việc bán hàng khiến tôi hơi lo sợ . Chủ trưong củaMicrosoft làyêucầunhữngcông tynhưhãngRadioShackmuaquyền sửdụngđểbánluôncảpohầnmềmcủachúngtôicùngvớimáycủahọ(chẳnghạnnhưmáyRadioShackTRS-8O),vàtrảchochúngtôitiềnbảnquyềntácgiả.Một trongnhững lý dobuộc chúng tôi phải làmnhưvậy là vì nạnviphạmquyềntácgiảkháphổbiếnvàothờiđó.

TrongnhữngnămđầubánngônngữAltairBASIC,doanhthurấtthấpsovớisốlượngphầnmềmcủachúngtôiđangđượcsửdụngrộngrãitrênthịtrườngkhiếnchúngtôinghĩrằngphầnmềmcủachúngtôiđãbịđánhcắp.Tôiviếtvàphổbiếnmộtthưngờgởinhữngngườisửdụngmáyđiệntoányêucầuhọhãyngừngviệcsaochépcácphầnmềmcủachúngtôiđểchúngtôicòncóthể có tiền đầu tư vào việc sản xuất nhiều phầnmềmkhác.Nhưng tôi đãkhông thuyết phụcđượchọ,hìnhnhưhọvẫn thíchvàmuốn sửdụngphầnmềmcủachúngtôinhưngbằngcách"mượn"củangườikháchơnlàmua.

Maymắnlàhiệnnayhầuhếtnhữngngườisửdụngmáyđiệntoánđềuhiểurằngphầnmềmđượcbảovệbảnquyền.Việcđánhcắpbảnquyềnhiệnvẫncònlàmộtvấnđềlớntrongquanhệthươngmạibởivìvẫncònmộtsốnướcchưacó-hoặckhôngápdụng-luậtbảnquyền.Hoakỳđòihỏicácchánhphủkhácphải làmnhiềuhơnnữađể thực thi luậtbảnquyềnđốivới sáchbáo,phimảnh,đĩaCD,vàphầnmềmcủamáyđiệntoán.chúngtaphảihếtsức

cẩnthậnđểbảođảmsaochoxalộthôngtincủachúngtasẽkhôngtrởthànhthiênđườngcủabọnkẻcắp.

MặcdùchúngtôibánrấtchạyphầnmềmcủachúngtôichocáccôngtysảnxuấtphầncứngởMỹ,nhưngtrongnăm1979,gầnnhưphầnnửadoanhthucủachúngtôiđếntừnướcNhật,nhờmộtngườibạntuyệtvờitênlàKauhikoNishi,haycòngọilàKay.Kayđiệnthoạichotôivàonăm1978,vàtựgiớithiệumìnhvớitôibằngtiếngAnhrằnganhđãđọcvềhãngMicrosftvànghĩrằnganhcóthểcộngtáckinhdoanhvớihãngchúngtôi.Vàthật thúvị,vìchúngtôicórấtnhiềuđiểmtươngđồng.Chúngtôicùngtuổi,cùnglàsinhviên,nhưnganhđangnghỉphépvìsaymêmáyđiệntoáncánhân.

Vài tháng sau, chúng tôi gặp nhau trongmột cuộc họp tạiAnaheim bangAlbuquerque,tạiđó,chúngtôicùngbaytrởvềAlbuquerque,tạiđó,chúngtôikýkếtmộthợpđòngđểanh làmđạidiệnđộcquyềnphânphốiphầnmềmBASICởvùngĐôngĐ.Chẳngcó luậtsưnàochứngkiếnviệckýkếthợpđồng,chỉ có tôivàKay,trên tinh thầnanhem tincậy lẫnnhau.Thựchiệnhợpđồngđó,chúngtôiđạtdoanhthutrên150triệuMỹkim,caohơngấp10lầnmứcdựkiến.

KaythườngxuyênđilạigiữacáctrungtâmthươngmạicủaNhậtvàcảcủaMỹnữa.Anhlàmộtconngườikhánăngđộng,điềuđórấtlợichocôngviệccủa chúng tôi ởNhật.Bởi nókhiến cho các thươnggiaNhật có ấn tựongrằngchúngtôilànhữngthầnđồng.KhicódịpsangNhật,chúngtôiởcùngphòngtrongkháchsạn,làmviệcquađiệnthoạithâuđêmsuốtsang,doanhsốđạthàngtriệuđôlamỗiđêm.Cómộtlầntrongkhoảngtừ3đến5giờsang,chẳngcómanàogọiđiệnthoạitớicả,nhưngđênkhoảng5giờthìcóngườigọitới,Kayvớilấyốngnghevànói:"Đêmnaylàmviệchơitrễđấynhé".

Trongsuốttámnămsauđó,Kayluônchộplấymọithờicơ.Cómộtlầnvàonăm1981,trênchuyếnbaytừSsattletớiTokyo,KayngồigầnKauoInamoi,chủtịchHãngKyocera,mộthãngkhổnglồcósốvốnlêntới65OtriệuMỹkim.Kay, lúcđóđangquản lýcông tyASCIIcủaanhắyởNhật, tinởsựhợp tác vớiMicrosoft, đã thành công trong viêc bàn với Inamori về sángkiếnmớicủaanhấylàhợptásảnxuấtmáyđiệntoánxáchtayvớimộtphầnmềmdơngiảnđượcthiếtkếbêntrongmáy.ThếlàKayvàtôicùngthiếtkêkiểumáy.TạiHoaKỳ,máyđóđượcHãngRadioShacktungrathị trườngvàonăm1983vớitêngọilàModel100,vớigiáchỉcó799Mỹkim.CòntạiNhậtmáyđóđượcbánradướitêngọilàmáyNECPC-8200,vàởChâuAuvới làOlivettiM-10.Nhờởnhiệt tìnhcủaKay,máyđóđã trở thànhmáyđiệntoánxáchtayđềutiênrấtphổbiến,mộtloạidụngcụđượcgiớiphóng

viênưachuộngtrongnhiềunăm.

Vàinămsau,vàonăm1986,KayquyếtđịnhchuyểnbộmãASCIItheomộthướng tôi dự định choMicrosoft, cho nênMicrosoft quyết định thành lậpmộtcôngtytrựcthuộcriêngcủaMicrosofttạiNhật.CôngtycủaKayvẫnlàmộtcông tyquan trọngchuyênphânphốiphầnmềmcho thị trườngNhật.Kay,ngườibạnthâncủatôi,vẫnrấtnăngđộngnhưngàynàovàquyếttâmđưamáyđiệntoáncánhântrởthànhcôngcụphổbiến.

Tínhchấttoàncầucủathịtrườngmáyđiệntoáncánhâncũngsẽlàmộtnhântốhếtsứcquantrọngtrongquátrìnhpháttriểnxalộthôngtin.SựhợptácgiữacáccôngtycủaHoaKỳvàChâuÂucùngvớicáccôngtycủaChâuÁtrên lãnhvựcmáyđiện toánsẽ trởnênquan trọnghơn trướcđâynhiều.Nữngnứơcnàohoặcnhữngcôngtynàokhôngtriểnkhaiđượctínhchấttoàncầutrongphầnviệcnàycủahọ,họsẽkhôngthểpháttriểnđược.

ThángGiêng năm 1979,HãngMicrosoft chuyển từAlbuquerque về vùngngoạiôSeattle thuộcbangWashington.Paulvà tôi trởvềnhà,mang theogầnnhư tất cảmấychụccôngnhân theo.Chúng tôi tập trungsức lựcvàoviệcviếtngônngữ lập trìnhcho sốmáymớidư thừadonềncôngnghiọpmáy điện toán cá nhân đang phát triển rấtmạnh.Người ta đổ xô đến vớichúng tôi và họmang theo đủmọi dự án có đủ tiềm năng để phát thànhnhữngcôngtrìnhtolớnhơn.

NhucầuvềcácdịchvụcủaMicrosoftvựơtxakhảnăngcungcấpcủachúngtôi.

Tôicầnngườitrợgiúpquảnlýcôngviệckinhdoanh,vàtôiđãtìmđếnSteveBallmer,ngườibạncùngphòngvàcùnghọcbộmônkinh tếnăm2010 tạitrườngĐạihọcHarvardtrướcđây.

Saukhitốtnghiệp,StevelàmquảnđốcsảnphẩmchoHãngProcterGambleởCincinnati.Sauvàinăm,anhlạiquyếtđịnhtheohọcTrừơngKinhdoanhStanford.Khi tôigọiđiện thoạichoanhcũng là lúcanhmớivừakết thúcmột năm học và vẫn muốn tiếp tục hoàn thành chương trình sau đạihọc,nhưngkhitôingờýmuốnmọianhthamgiađồngsởhữuchủchohãngMicrosoft,anhđồngývàlạitrởthànhmộtsinhviênnghỉphépdàihạnmộtlầnnữa.Khichúngtôituyênbốmọicôngnhântronghãngthamgiaquyềnsởhữuchủdướihìnhthứcthamgiagópvốn,hãngMicrosoftđãgặtháiđượcnhữngthànhcônglớnlaochưatừngcó.

KhoảngbatuầnsaukhiSteveđếnlàmviệctạihãngMicrosoft,lầnđầutiên

giữachúngtôicónhữngcuộctranhluậnkhácăng.Lúcđó,hãngMicrosoftđangthuêkhoảngbamươicôngnhân,vàStevechorằngchúngtôicầnphảithuêngaythêmkhoảngnămmươingườinữa.

Tôiđãtrảlờianhrằngchúngtakhôngthểlàmnhưthếđược.Nhiềukháchhàngđầutiêncủachúngtađãbịphásản,vànỗilosợbịvỡnợngaytrongthờigianhãngđangpháttriểnmạnhkhiếnchotôihếtsứcbảothủvềphươngdiệntàichính.NhưngStevekhônghọnảnlòngvàtôiđãphảinghetheoanhta.Tôibảoanhchỉnênthuênhữngngườicónănglựccàngsớmcàngtốt,vàtôisẽbànvớianhvềnhữnggìcầnlàmsau.Tôichưabaogiờtrảiquanhữnggiờphúthạnhphúcđếnnhưvậy,bởivìdoanhthucủachúngtôităngtrưởngvôcùngnhanhchóngnhờnhữngconngười tàiba lỗi lạcmàSteveđãhuyđộngđược.

Nỗilosợchínhcủatôitrongnhữngnămđầulàmộtsốcôngtynàođócóthểsẽđộtkíchvàovàcuỗmmấtthịtrừongcủachúngtôi.Thựcra,thờiđócũngcómộtvàicôngtynhỏkinhdoanhcácbộvixửlýhayphầnmềmđãkhiếnchotôilolắng,nhưngmaymắnlàkhôngaitrongsốđócótầmnhìnvềthịtrườngphầnmềmgiốngnhưchúngtôi.

Ngoàira,còncómộtnguycơkhácluônluônđedoạchúngtôi.Đólàviệccóthểvàomộtngàynàođó,mộttrongnhữngcôngtylớnchuyênsảnxuấtmáyđiệntoánnhũngcôngtylớnchuyênsảnxuấtmáyđiệntoánlấyphầnmềmdùngchomáyđiệntoánlớncủahọđểcảitiếnlại,dùngchomáyđiệntoánlấyphầnmềmdùngchomáyđiệntoánsửdụngbộvixửlýnhọ.CáchãngIBMvàDECđãcónhữngthưviệnphầnmềmhếtsứcmạnh.Nhưngmộtlầnnữa,rấtmaychohãngMicrosoftlàphầnlớnnhữngngườisửdụngkhôngcóýđịnhcảitiếnmáycủahọthànhnhữngmáyđiệntoáncánhân.Chỉcómộtnguycơxuấthiệnvàonăm1979,khihãngDECtungrathịtrườngloạimáyđiệntoánminiPDP-11đượccảitiếntheodạngmộtmáyđiệntoáncánhânmangtênHeathKIT.Mặcdùvậy,hãngDECkhôngtintưởnghoàntoànvàomáyđiềntoáncánhân,vàdođótrênthựctếhọhọđãkhôngđẩynhanhtiếnđộsảnxuất.

Mục tiêucủaMicrosoft lúcđó làviếtvàcungứngphầnmềmchohầuhếtmáyđiệntoáncánhânnhưngkhôngdínhdángđếnviệcsảnxuấthoặckinhdoanhphầncứng.Microsoftđăngkýgiábánphầnmềmhếtsứcthấp.ChúngtôicảitiếnngônngữlậptrìnhnhưphiênbảnBASICchothíchhợpvớitừngloạimáy.Chúng tôiphảnứngrấtnhanh trướcnhữngđổi thaycủacácnhàsản xuất phần cứng. Chúng tôi khôngmuốn tạo bất cứmột lý do nào đểkháchhàngcủachúngtôiđitìmmuaphầnmềmkhác.

Vàchiếnlượccủachúngtôiđãthànhcông.Trênthựctế,tấtcảcácnhàsảnxuấtmáyđiệntoáncánhânđềudăngkýngônngữlậptrìnhcủachúngtôi.Mặcdùphàn cứng củahai công ty sảnxuấtmáyđiện toán cókhácnhau,nhưngcảhaiđềusửdụngphầnmềmBASICcủaMicrosoft,điềuđóchứngtỏ, trongchừngmựcnàođó,cácphầnmềmđó lànhữngphầnmềmtươngthích.Chính tính chất tương thích đó đã trở thành thành phần quan trọngtrongviệc thuhútkháchhàngmuanóchomáyđiện toáncủahọ.Cácnhàsản xuất thường quảng cáo rằng ngôn ngữ lập trình củaMicrosoft, kể cảngônngữBASIC,đềucóthểsửdụngđượcchomáyđiệntoáncủahọ.Theothời gian, phầnmềmBASICcủaMicrosoft đã trở thànhngành côngnghệphầnmềmtiêuchuẩn.

Cómộtsốcôngnghệkhônglệ thuộcvàosựchấpnhậnrộngrãicủakháchhàngvềgiátrịsửdụng.Cáichảochiênkhôngdínhvẫncứlàmộtdụngcụtuyệtvờivàrấthữuíchchodùbạnlàngườiduynhấtchưabaogiờmuanó.Nhưngđốivớisảnphẩmcủathôngtinliênlạcvàcácsảnphẩmkháccầnđếnkhảnăngkếthợpthìgiátrịsửdụngcủachúnglệthuộcvàochúngcóđượckháchhàngsửdụngrộngrãihaykhông.Nếubạnchỉchọnlựahaihòmđựngthư:mộtcáiđượclàmbằngtay,rấtđẹp,vớikhehởchỉvừachomộtcỡphongbì,vớimột thùngcáctôngcũmàngười ta tiệntaynhétmọi loại thưtừvàbưuphẩmcủabạnvàođó,vàbạnsẽchọncáiđượcnhiềungườichọn, tứcbạnđãchọntínhtươngthíchcủasảnphẩm.

Đôikhichínhphủhoặcmộtvàiuỷbannàođóđềramộtsốtiêuchuẩncảitiếnđóđượcgọilànhữngtiêuchuẩn"hợppháp"vàcósứcmạnhvềpháplý.Tuynhiên,córấtnhiềutiêuchuẩnđãđạtđượcnhữngthànhcônglớnnhấtlạilà những tiêu chuẩn " tồn tại trên thực tế"do thị trườngphát hiện ra.Máyđánhchữ tiếngAnhhaybànphímcủamáyđiện toánđềuđượcbố trí chữtheochiềungangtừtráisangphảigồmnhữngkýtự:QWERTY.Khôngcó luậtphápnàobuộchọphải làmnhưvậy.Nó làmột thông lệ,vàkháchhàngnóichungđềutheochỉtiêuđó,trừphicónhữngthayđổituyệtvờikhácrađời.

Nhữngđịnhchuẩn"thựctế"đóđượcthịtrường,chứkhôngphảiluậtpháp,ủnghộ.Chúngđượcchọnvìnhữnglýdochínhđáng,vàchúngbị thảihồikhi cónhững thứkhác thực sự cóưu thếhơn, tương tựviệcđĩaCompactdiskđãthaythếgầnnhưhầuhếtcácđĩahátđượclàmbằngnhựavinyltrướcđây.

Nhữngđịnhchuẩn"thực tế" tồn tại trong thị trường thôngquaguồngmáy

kinhtế,tươngtựnhưquanniệmvềsựtăngtrưởngtheođườngxoắnốctíchcựcđãđưanhiềunghànhkinhdoanhđến thànhcông, trongđó thànhcôngtrướctạothuậnlợichothànhcôngsau.Quanniệmnày,đượcgọilàsựphảnhồitíchcực,giảithíchvìsaonhữngtiêuchuẩn"thựctế"thườngnổibậthơnkhingườitatìmkiếmtínhtươnghợpcủamáyđiệntoán.

Mộtchukỳphảnhồitíchcựcbắtđầukhi,trongmộtthịtrườngđanglên,cómộtthứgìđótỏracólợi thếhơncáicũ.Nóthườngxảyravớinhữngsảnphẩmđòihỏikỹthuậtcao,cóthểsảnxuấtvớisốlượnglớnnhưnggiáthànhkhông tăngbaonhiêuvà tính tươnghợp của chúng có thêmvài giá trị sửdụngmới.Máychơitròchơiđiệntửhiệnnaylàmộtvídụ.Đólàmộtmáyđiệntoánđượcthiếtkếchomộtmụcđíchđặcbiệt,cómộthệđiềuhànhđặcbiệthình thànhmộtnềnchophầnmềmcủa tròchơi.Tính tươnghợpcóýnghĩarấtquantrọngbởivìcàngcónhiềuứngdụng-trongtrườnghợpnàylànhiều trò chơi-thì giá trị sửdụng của chúng càngquí đối với kháchhàng.Đồngthời,máycàngbánchạythínhữngnhàpháttriểnphầnmềmứngdụngcàngsángtạoranhiềuứngdụngmớihơn.Chukỳphảnhồitíchcựcbắtđầukhichiếcmáyđóđatôđượcmứcđộphổbiếncaonhấtvàdoanhsốsẽtăngkhôngngừng.

Cólẽmộtchứngminhhùnghồnnhấtvềuylựccủasựphảnhồitíchcựclàtrậnđấuvềbăngvideoxảyravàocuốithậpliên70vàđầuthậpliên80.cómộtcâuchuyệnhoangđườngkhádaidẳngchorằngchỉcósựphảnhồitíchcực mới làm cho băng video VHScó ưu thế như băng Beta, mặc dù vềphươngdiệnkỹ thuật thìbăngBeta tốthơn.Thựcra,nhữngbăngđầu tiêncủaBetachỉthuđượcmộttiếngđồnghồ-sovớibatiếngcủaVHS-khôngđủđểthumộtbộphimhaymộttrậnđấubóng.Kháchhànglưuýtớikhảnăngcủabănghơnlàquycáchkỹthuậtcủanó.SảnphẩmcủaVHSlúcđầubánchạyhơnsảmphẩmcủaBetađượchãngsonysửdụngchomáyBetamaxcủahọ.HãngJVC,phát triển theo tiêuchuẩnVHS,chophépcácnhàsảnxuấtđầumáyVideosửdụngtiêuchuẩnVHSvớigiábảnquyềnrấtthấp.NgờvậysốngườisửdụngbăngVHScólợithếhơnởchỗnóchứađượcnhiềuphimtrongmộtbănghơnvàdođóngàycàngcónhiềungườimuốnmuabăngVHS.RõrànglàVHSđượchưởnglợithếcủachukỳphảnhồi tíchcực.Và thànhcôngnàycứ thếđẻ ra thànhcôngkhác,nhưngchấtlượngkhônghọbịgiảmsút.

Trongkhicuộc tranhchấp tayđôigiữaBentamaxvàVHSvẫn tiếp tục thìdoanhsốbánbăngvideothusẵnsangthịtrườngMỹbịgiảmsúthẳn,chỉcònvài triệu băngmột năm.Một khi băngVHSnổi lên như là loại băng tiêuchuẩnvàokhoảngnăm1983,nóđượcsựchấpnhậncủakháchhàngvàsố

lượngbăngbánratănglênrấtnhanh.Chỉriêngnămđó,trên9,5triệubăngđãđượcbánra,caohơn50%sovớinămtrước.Trongnăm1984,sốbăngbánralà22triệu.Vàtrongnhữngnămsauđó:52triệu,84triệu,và110triệubăngtrongnăm1987,thờiđiểmvàviệcthuêbăngđểxemphimđãtrởthànhhình thứcgiải trí phổbiếnnhất củacácgiađình,vàđócũng là thờiđiểmbăngVHSchiếmngôivịđộcnhất.

Đólàmộtvídụminhhoạsựthayđổivềsốlượngởmứcđộđượckỹthuậtmớichấpnhậnsẽkéotheosựthayđổivềchấtlượng.Máythuhìnhlàmộtvídụkhác.Năm1946,chỉcó10.000máythuhìnhbánratrênnướcMỹ,Nămsaulà16.000.Vàlúcđónóđãvượtquangưỡngcửachấpnhậnchonênconsố bán ra trong năm1948 là 190.000máy.Trongnhữngnămkế tiếp là 1triệu,rồi4triệu,10triệu,vàsốlượngvẫntăngmộtcáchổnđịnhchotớinăm1955là32triệu.Khimáyđượcbánranhiều,ngườita lạicàngđầutưtiềnvàođểtạonhiềuchươngtrìnhtruyềnhìnhhơnvàviệcđócàngkhuyếnkhíchkháchhàngmuốnmuamáythuhình.

CònđốivớimáyvàđĩaCD,trongnhữngnămđầukhôngcómấyngườimua,mộtphầnvìkhótìmđượccửahàngchothuênàocónhiềuđĩanhạchaykhácnhau. Nhưng rồi chỉ sau một thời gian rất ngắn, khi nó vượt qua đượcngưỡng cửa chấp nhận của khách hàng, số lượng bán ra tăng lên nhanhchóng.Ngàycàngcónhiềungườimuavìhọthíchchấtlượngâmthanhtốt,cónhiềunhạchayvàsựtiệnlợicủamáyCD,vànóđãtrởthànhtiêuchuẩn"thựctế"đượcchấpnhận,vàloạitrừvĩnhviễnloạiđĩahátcổđiểnrakhỏithịtrường.

Mộttrongnhữngbàihọcquantrọngnhấtmàngànhcôngnghệđiệntoánrútrađượclàgiátrịsửdụngcủamáyđiệntoánlệthuộcvàochấtlượngvàứngdụngphongphúcủacácphầnmềmcủanó.Tấtcảnhữngaiởtrongngànhcôngnghiệpđiệntoánđềuhọcđượcbàihọcđó-mộtsốthànhcôngnhưngcũng có người thất bại.Vàomùahè năm198O, có hai đại diện cửa hàngIBMđếngặpHãngMicrosoftđểbànvềviệcnênsảnxuấtloạimáyđiệntoánnàovaloạinàokhôngnênsảnxuất.

Vào thờiđó,hãng IBMchiếmngôivị chúa tểvề sảnxuấtphầncứng,nắmtrongtayhơn80%thịtrườngmáyđiệntoánlớn.Trướcđây,họthườngbáncácloạimáychính,đắttiền,chocáckháchhànglớn.BanlãnhđạocủaIBMnghĩrằngvới340.000côngnhân,nếumuốnbáncácloạimáyđiệntoánnhọ,rẻtiềnchotưnhâncũngnhưchocáccôngtythìhọcầnphảicóngoạiviện.

IBMmuốntungmặthàngmáyđiện toáncánhânra thị trườngchỉkhoảng

thờigiandướimộtnăm.Đểthựchiệnđượckếhoạchnay,họđãphảitừbỏphươnghướngtruyềnthốngcủahọlàvừasảnxuấtphầncứngvừasảnxuấtphầnmềm.Dođó,IBMquyếtđịnhsảnxuấtmáyđiệntoáncánhânchủyếudựavàonhữnglinhkiệncósẵn,aicũngcóthểmuađược.

MặcdùIBM,nóichung,cósảnxuấtbộvixửlýdùngchocácsảnphẩmcủahãng,nhưngnólạiquyếtđịnhmuacủahãngIntelbộvixửlýdùngchomáyđiệntoáncánhânthayvìphảisảnxuất.NhưngđiềuquantrọngnhấtđốivớiMicrosoftlàIBMmuốnmuaquyềnsửdụnghệđiềuhànhcủaMicrosoftchứkhôngtựsảnxuấtlấy.

KhilàmviệcvớinhómthiếtkếcủaIBM,chúngtôiđềxuấtkếhoạchlàIBMchúngtôiđềxuấtkếhoạchlàIBMnênsảnxuấtmộttrongnhữngmáyđiệntoáncánhânđầutiênsửdụngbộvixửlý16bit,tứcbộ8088.Việcchuyểntừ8bitlên16bitsẽlàmchochiếcmáyđiệntoánkhôngcònlàmónđồchơimàsẽ trở thànhmộtcôngcụ làmviệcvớikhối lượngcôngviệc rất lớnvà rấthữuhiệu.Thếhệmáy16bitcóbộnhớtớimộtmegabyte-tức256lầnnhiềuhơnmáyđiệntoán8bit.Thoạtnghe,điềunàycóvẻnhưlànhữnglợithếvềlýthuyết,bờivìIBMdựđịnhmộtbộnhớkhoảng16K,tứcchỉbằng1/64củatổngbộnhớchúngtôicóthếsảnxuất.Kếhoạchsảnxuấtbộvixửlý16bitcàngbịyếuthếhơndoIBMquyếtđịnhtiếtkiệmtiềnbằngcáchdùngmộtchípchuyêndùngchohệ8bitđểnốivớitấtcảcácmáykhác.Hệquảlàchipđócóthểsuynghĩnhanhhơnrấtnhiềusovớikhảnăngtruyềntincủanó.Tuynhiên,quyếtđịnhsửdụngbộvixửlý16bitlàmộtquyếtđịnhrấtthôngminh,bởinóchophépmáyđiệntoáncánhâncủaIBMtrởthànhmáytiêuchuẩnchotấtcảmáyđiệntoáncánhânhiệncóchođếnngàynay.

IBM,vớidanhtiếngcủanóvàvớiquyếtđịnhsửdụngmộtthiếtkếmởmàcáccôngtykháccóthểsaochépđược,đãcócơhộithựcsựđểtạoramộttiêuchuẩnmớichomáyđiện toáncánhân.Chúngtôimuốngópphầnvàocôngviệcmày.ChúngtôimualạimộtsốcôngtrìnhtrướcđâycủamộtcôngtyởSeattlevàthuêluônviênkỹsưhàngđầucủanólàTimPaterson.Vớimộtloạtcácbổsungmới,hệnàyđãtrởthànhhệđiềuhànhcủaMicrosoft,haygọitắtlàhệMS-DOS.Timtrênthựctế,làchađẻcủahệđiềuhànhnàycủaMicrosoft.

IBM,kháchhàngbảnquyềnđầutiêncủachúngtôi,gọiđólàhệDOScủamáyđiệntoáncánhân,haycòngọilàPC-DOC.MáyđiệntoáncánhâncủaIBMđượctungrathịtrừongvàotháng8năm1981vàgiànhđượcthắnglợivangdội.Hãngnàyđãtiếnhànhcôngviệctiếpthịkhátốtvàđãquầnchúnghoáhaichữ"PC", tứcPersonalComputer -máyđiện toáncánhân.Công

trình này doBill Lowe sáng tạo vàDonEstridge hoàn chỉnh.Đó là côngtrạngcủahọ,nhữngngườiđãcócôngtrongviệcbiếnmộtmáyđiệntoáncánhânchỉmớihìnhthànhtrongýnghĩtrởthànhhiệnthựctrênthịtrườngchỉtrongvòngchưađầymộtnăm.

ĐếnnayhẳnkhôngcònmấyainhớtớimộtthựctếlànhữngchiếcIBM-PCbanđầuthựctếđượcxuấtxưởngvớibahệđiềuhành;hệđiềuhànhPC-DOScủa chúng tôi, hệ CP/M-86,và hệ UCSD Pascal P-system. Chúng tôi biếtrằngchỉcómột trongbahệđiềuhanhđólà thànhcôngvàsẽ trởthànhhệtiêuchuẩn.ChúngtôimuốncóđượcchínhuylựcđãđưabăngcátxétVHSđivàomọicủahàngbánbăngvideođểđẩyhệMS-DOStrở thànhhệ tiêuchuẩn.ChúngtôinhìnthấycóbacáchcóthểđưahệMS-DOStrởthànhhệtiêuchuẩnđược.TrướctiênlàphảilàmsaochohệMS-DOStrởthànhsảnphẩmtốtnhất.Thứnhì làgiúpđỡcáccông typhầnmềmcủahọ.VàđiềucuốicùnglàphảilàmsaobảođảmchogiácủahệMS-DOSphảithậthạ.

ChúngtôinêuđiềukiệnhếtsứclýtưởngchohãngIBM-chúngtôithumộtkhoảnlệphírấtthấpvàchỉthumộtlầnđểtraochohọquyềnsửdụnghệđiềuhànhcủaMicrosofttrênbấtcứsốlượngmáynàoIBMcóthểbánđược.SởdĩchúngtôiđưaranhữngưuđãinhưvậylànhằmkhuyếnkhíchIBMđưahệMS-DOScủachúng tôi rabánvớigiá rẻ.Vàchiến lượccủachúng tôiđãthànhcông.IBMbánhệUCSDPacslP-systemvớigiákhoảng450mỹkimhệCP/M-86khoảng175,vàhệMS-DOSchonhữngcôngtyđiệntoánnàomuốn dùng nó vào nhữngmáy tương thích, trong chừngmực nào đó, vớimáyIBM-PC.IBMcóthểsửdụngphầnmềmcủachúngtôimiễnphínhưngkhôngđượchưởngchếđộđộcquyềnhoặcđượckhốngchếsựcảitiếntrongtưonglai.ĐiềuđógiúpchoMicrosoftkinhdoanhquyềnsửdụngphầnmềmchongànhcôngnghiệpmáyđiệntoáncánhân.Vàtrênthựctế,sauđóIBMđãtừbỏviệccảitiếncáchệUCSDPascalP-systemvàhệCP/M-86củahọ.

Kháchhàngbắtđầu tin tưởngvàđãmuamáyIBMPC,vàvàonăm1982,nhữngnhàpháttriềnphầnmềmtạothêmnhiềuứngdụngmớiđểchạytrênmáyđó.Mỗimộtkháchhàngmớiđếnmuamáylàcó thêmmộtứngdụngmớikhiếnchomáy IBMPCcàng trở thànhmột tiêuchuẩn"thực tế" tiềmtàng củangành côngnghiệpmáyđiện toán.Chẳngbao lâu sau, đa số cácphầnmềmmớivàtốtnhấtnhưLotus1-2-3bắtđầuxuấthiện.MitchKaporcộngtácvớiJonathanSachs,đãcáchmạnghoácácbảngbiểu1-2-3.NhưngnhữngngườicócôngđầutrongviệcsángtạorabảngbiểuđiệntửVisiCalelạilàDanBricklinvàBobFrankston,nhữngbảngbiểunàyđãbịbảngbiểu1-2-3làmchonótrởthànhlạchậu.

Chukỳphảnhồi tíchcựcbắtđầucó tácdụngđốivới thị trườngmáyđiệntoán cá nhân.Một khi nó lấy được đà, hàngngàn cácứngdụngmới xuấthiệnvàhàngloạtcáccôngtybấtđầutungracácphầnbổsunghoặcphiến"phụtùng",cókhảnănggiúpmởrộngkhảnăngcủaphầncứngcủanáyđiệntoáncánhân.SựxuấthiệncácphầnbổsungchophầnmềmlẵnphầncứnglàmchoviệcbánmáyđiệntoáncánhânvượtxadựđịnhcủahãngIBM,lêntớiconsốhàngtriệumáy.Chukỳphảnhồi tíchcụcđãmanglạichoIBMhàngtỷđô la.Chỉ trongvòngvàinăm,hơnphầnnửasốmáyđiện toáncánhândùngtrongcáccơsởkinhdoanhlàcủaIBMvàhầuhếtsốcònlạiđềucóthểthíchứngvớimáycủahọ.

Tiêu chuẩn của IBM trở thành tiêu chuẩnmàmọi người noi theo. Lý dochínhlànhờsảnphẩmrađờiđúnglúcvànhờcóbộxửlý16bit.Máyđiệntoáncánhântừđótrởthànhloạimáytốt,nhưngmộtcôngtykháccũngcóthểlậpnêntiêuchuẩnbằngcáchtạođượcnhiềuứngdụngtheothịhiếucủakháchhàngvàsảnphẩmcủahọđứngđượctrênthịtrường.

CácquyếtđịnhtrướcđâycủaIBM,domuốnsảnxuấtnhanhmáyđiệntoáncánhân,đãtạođiềukiệndễdàngchocáccôngtykhácbắttaysảnxuấtcácloạimáy tương thích,Cấu trúcmáyđãđượcđem rabán.Bộvi xử lý củaIntelvàhệđiềuhànhcủaMicrosoftđangcósẵn.Chínhsáchcởimởđó làmộtkhuyếnkhíchrấtmạnhmẽchocácnhàsảnxuấtlinhkiện,cácnhàpháttriểnphầnmềm,vàchotấtcảnhữngaitrongngànhrasứcsaochép.

Chỉtrongvòngbanăm,gầnnhưtấtcảcáctiêuchuẩncạnhtranhvềmáyđiệntoáncánhânđềubiếnmất.ChỉtrừvàitrườnghợpngoạilệnhưmáyAppleIIvàMacintosh.HewlettPackard,DEC,TexasInstruments,vàXerox,mặcdùcó kỹ thuật cao, có danh tiếng, có cơ sở khách hàng, nhưng đều thất bạitrongthịtrườngmáyđiệntoáncánhânvàonhữngnămđầucủathậpniên80,bởivìmáycủahọkhôngtươngứngvàkhôngcósựcảitiếnnàocóýnghĩasovớicấutrúccủahãngIBM.MộtloạtcáccôngtymớinổilênnhưEaglevàNorthStarnghĩrằngngườitasẽmuaphầncứngcủahọ,bởihọcóđôichỗcảitiếntốthơnmáyIBMPC.

Nhưngrồitấtcảhoặcphảithayđổimáybằngcáchsảnxuấtphầncứngtương thích hoặc chịu thất bại.Máy IBMPCđã trở thànhphần cứng tiêuchuẩn.Vàokhoảnggiữathậpniên8O,cóhàngchụcloạimáyđiệntoáncánhântươngthichdoIBMsảnxuất.Mặcdùnhữngngườimuamáyđiệntoáncánhânkhôngnóirõranhưvậy,điềumàhọmuốntìmmualànhữngphầncứng nào có thể chạy được hầu hết các phầnmềm, và họmuốn tìmmuađượcđúngnhữngmáymànhữngngườihọquenbiếtđãsửdụng.

Cómộtđiềuđãtrởthànhphổbiếnđốivớimộtsốsửgiacóđầuócxétlại,nhữngngườicho rằng IBMđãphạmphải sai lầmkhihợp tácvới IntelvàMicrosoftđểchếtạoramáyđiệntoáncánhân.HọlậpluậnrằngIBMnêngiữ lấy bản quyền của cấu trúc máy điện toán cá nhân, và rằng Intel vàMicrosoft,trongmộtchừngmựcnàođó,cólợithếhơnIBM.Nhưngnhữngngười xét đó lại quênmột điều. Việc IBM trở thành trung tâm điểm củangànhcôngnghiệpđiệntoáncánhânrõrànglàvìnócókhảnăngquảnlý,vàbiếtsửdụngnóđểtạoracấutrúcmở.IBMđãchọnđượccáđịnhchuẩnchohọ.

Tronglãnhvựckinhdoanhmáychủ,IBMchiếmngôivịchúatể,vàcácđốithủ cạnh tranh khómà sánh được với doanh số bán ra cũng như trình độnghiêncứuvàpháttriểnrấtcaocủahọ.Nếucómộtđốithủnàongấpnghémuón leo lên ngôi vị đó, IBMcó thể huyđộngnguồn lực để hạ bệ ngay.Nhưng trong thếgiớimáyđiện toáncánhânđầybiếnđộngnày,vị trícủaIBMtương tựnhưvị trícủangườidẫnđầuvẫncốchạynhanhhơnnhữngngườikhácthìanhtavẫnluônluônlàngườidẫnđầu,vànhữngđốithủkhácsẽphải cốgắngđuổi chokịpanh ta.Tuynhiên,nếuanh ta tỏ rađuối sứchoặckhôngcòncốgắngđượcnữathìnhữngngườikhácsẽvượtlênvàquamặtanhta.Trongcuộcchạyđuađó,cácđốithủkháccũngkhônggặpnhiềutrởngạilắm,vàthựctếđórồinaymaisẽtrởnênrõrànghơn.

Năm1983,chúng tôinghĩ rằngbướcđikế tiếpcủachúng tôi làphảipháttriểnhệđiềuhànhđồhoạ.TôikhôngtinrằngchúngtôicóthểgiữvữngvịtríhàngđầutrongcôngnghiệpphànmềmnếuchúngtôicứcốbámlấyhệMS-DOS,bởihệnàydựatrêncơsởkýtự.Ngườisửdụngcứphảiđánhhàngloạicáclệnhkhôngrõràngvàchờchochúngxuấthiệntrênmànhình.HệMS-DOSkhông cung cấp hình ảnh và các đồ hoạ khác để giúp cho người sửdụngứngdụng.Giaodiện(Interface)làphươngcáchgiúpchongườivàmáygiaotiếpđượcvớinhau.

Tôitinrằngtrongtươnglai,giaodiệnsẽdựatrênđồhoạvàrằngđólàđiềucănbảngiúpchoMicrosoftvượtlêntrênhệMS-DOSvàđặtramộttiêuchuẩnmới,trongdóhìnhảnhvàcácphôngchữsẽlàmộtphầncủagiaodiệnrấtdễsửdụng.Đểbiếnýnghĩđó thànhhiện thực,máyđiện toáncánhânphảiđượcthiếtkếsaochochẳngnhữngđốivớisốkháchhànghiệncó,màcóthểhấpdẫncảnhữngngườikhôngmuốnmấtthìgiờđểhọccáchsửdụngmộtloạigiaodiệnquárắcrốinàođó.

Đểminhhoạchosựkhácbiệtlớnlaogiữamờtchươngtrìnhđiệntoándựatrêncơsởkýtựvàmộtchươngtrìnhđiệntoándựatrêncơsởđồhoạ,chúng

tahãytưởngtượngnhưbạnchơimônđánhcờvàđangthựchiệncácnướcđitrênmànhình.Nếubằnghệthốngkýtự,bạnphảidùngkýtựđểđánhnướcđicủabạn.Bạnphảiđánh"chuyểnquâncờtừôvuông11sangôvuông19",hoặcngắngọnhơn"chuyểnchốtsangQB3".Nhưngnếubằnghệthốngđồhoạ,bạnsẽnhìnthấybàncờtrênmànhình.Bạnchuyểnvịtrícácquâncờbằngcáchchỉvàochúngvàlôichúngtớivịtrímới.

NhữngnhànghiêncứucủaXeroxtạitrungtâmnghiêncứuPaloAltorấtnổitiếnghiệnnayởCaliforniađãkhámpháracáchệbiếnhoámớichosựtươngtácgiữangườivàmáy.Họchứngminhrằngchúngtacóthểralệnhchomáydễdànghơnnếunhưchúngtacóthểchỉvàovịtríđótrênmànhình.Họsửdụngmộtcôngcụgọilàmột"conchuột",nócóthểchạytrênmặtbàn,đểhướngdẫnmũitêntrênmànhình.Xeroxđãthựchịenýđồđómộtcáchkhákémcờivìmuốntậndụngnhanhsángkiếnlớnlaođóđểlàmlợithếtrongthươngmại,bởicỗmáycủahọkháđắtvàkhongdùngbộvixửtiêuchuẩn.Biếnkếtquảnghiêncứuthànhnhữngsảnphẩmcóthểbánrathịtrườngvẫncònlàmộtvấnđềrấtlớnđốivớinhiềucôngty.

Vàonăm1983,MicrosofttuyênbốrằngsẽđặtkếhoạchđưahệđồhoạvàomáyIBMPC,vớisảnphẩmđượcgọilàWindows.MụctiêucủachúngtôilàtạoraphầnmềmcóthểmởrộnghệMS-DOS,sửdụngconchuộtđểchohiệnlênmànhìnhcáchìnhđồhoạvàsẽlàmchomànhìnhchứanhiều"cửasổ",mõicửasổchạymộtchươngtrìnhkhácnhau.Vàothờiđó,trênthịtrừơngcóhailoạimáyđiệntoáncánhâncókhảnăngđồhoạ,đólàmáyXeroxStarvàmáyAppleLisa.Cảhailoạinàyđềurấtđắttiền,khảnănglạibịhạnchếvàxâydựngtrênquyềnsởhữucủacấutrúcphầncứng.Cáccôngtysảnxuấtphầncứngkháckhôngmuađượcquyềnsửdụnghệđiềuhànhđểthiếtkếracácmáy tương ứng, vàmáy đó không thu hút được các công ty sản xuấtphầnmềm thamgia vào việc sản xuất thêmcácứngdụngmới.MicrosoftmuốntạoramộttiêuchuẩnmởvàápdụngkhảnăngđồhoạvàobấtcứmáyđiệntoánnàođangchạyhệMS-DOS.

Đồhoạphổthôngđầutiênxuấthiệntrênthịtrườngvàonăm1984,khihãng Apple chào đời máy Macintosh. Mời thứ trên hệ điều hành củaMacintoshđềulàđồhoạvàdólàmộtthắnglợihếtsứclớnlao.Phầncứngbanđầuvàphầnmềmđượccải tiếnthìkhảnăngtiềmtàngcủanócàngrõrànghơn.

Chúng tôihợp tácchặtchẽvớihãngApple trongsuốtquá trìnhphát triểnmáyMacintosh.SteveJobslànhómtrưởngcủanhómMacintosh. làmviệcchungvớianhthậtthúvị.Stevecókhảnăngtrựcgiácđángngạcnhiênvềkỹthuậtvàvềthiếtkếcũngnhưkhảnănglãnhđạothuộctầmcỡbậcthầy.

Cầnphảicóđầuóctưởngtượngthậtphongphúđểphát triểnđiệntoánđồhoạ.Hìnhdạngcủanótrôngnhưthếnào?Nóhoạtđộngrasao?Cómộtsốchúngtôi tiếpthutừkinhnghiệmlàmviệcvớiXerox,sốkhácchúngtôi tựtạora.Đầutiên,chúngtôitạoraquánhiềukhảnăng.Chúngtôisửdụnggầnnhưhầuhếtmọiphôngchữvàbiểutựơngmàchúngtôicó.Sauđó,chúngtôihìnhdungrarằngtấtcảnhữngthứđócóthểlàmchóimắt,chonênchúngtôithay đổi thay đổi trình đơn ít rườm rà hơn. Chúng tôi tạo ra bộ xử lý từMicrosoftWord,vàbảngbiểuMicorosoftExcelchomáyMacirosoft.ĐólànhữngsảnphẩmđồhoạđầutiêncủaMicrosoft.

MáyMacintoshcóphầnmềmhệthốngrấttuyệtnhưnghãngAppletừchốikhôngchophép(chođếnnăm1955)bấtcứaiđượcsảnxuấtphầncứngđểchạynó.Đó lànếpnghĩmang tính truyền thốngcủanhữnghãngsảnxuấtphầncứng;Nếuanhmuốncóphầnmềmư,xinmọianhmuamáycủahãngApple,Microsoft muốn chomáyMacintosh bán thật chạy và được đa sốkháchhàngchấpnhận,chẳngnhữngvìchúngtôiđãđầutưkhánhiềuđểtạocácứngdụngchonómàcònvìchúngtôimuốnđượccôngchúngchấpnhậnchưongtrìnhđồhoạcủachúngtôi.

Nhữngsailầmnhưquyếtđịnhhạnchếviệcbánphầnmềmcủahệđiềuhànhsửdụng cho chính phần cứng củaMacintosh sẽ còn tái phạmnhiều trongnhữngnămtới.Mộtvàicôngtycápvàđiệnthoạiđãnóitớichuyệnliênlạcchỉbằngphầnmềmdohọquảnlý.

Khảnăngcủacạnhtranhđồngthờivừaphảihọptácngàycàngtrởnênrấtquantrọng,nhưngviệcđóđòihỏiphảithậtdạndàykinhnghiệm.

ViệctáchphầncứngrakhỏiphầnmềmlàvấnđềlớntrongquanhệcộngtácgiữaIBMvàMicrosoftđểđểsảnxuấtOS/2.Việcđóvẫncònlàvấnđềchođếntậnngàynay.Cáctiêuchuẩnphầnmềmtạosânchơichocáccôngtysảnxuấtphầncứng,nhứngnhiềunhàsảnxuấtlạisửdụngsựlệthuộclẫnnhaugiữaphầncứngvàphầnmềmđểphânbiệt rõhệ thống riêng củaho.Mộtcôngtykháclạicoiphầncứngvàphầnmềmnhưlànhữngkhâukinhdoanhriêngbiệt,sốkhácthìkhônglàmnhưvậy.Nhữngphươngpháptiếpcậnkhácnhauđócũngsẽtáidiễnvaituồngcủanótrênxalộnàytrongtươnglai.

Trongsuốtthậpniên80,IBMchiếmkỷlụchàngđầusovớibấtcứhãngnàokhácvềlợinhuậnthuđược.Chỉriêngtrongnăm1984,lợinhuậnthuđượccủanólà6,6tỷMỹkim.Trongnămhoàngkimđó,IBMchorađờithếhệmáyđiệntoáncánhânthứhai,đólàmáyPCATđượckếthợpvớibộvixử

lý 80286 của hãng Intel (còn được gọi ngắn gọn là hệ "286"). Máy nàynhanhhơngấpbalầnsovớimáyIBMPC.Đólàmộtthànhcôngvĩđại,vàchỉtrongvòngmộtnăm,doanhthucủathếhệmáynàyđãchiếmtrên70%củatoàndoanhsốbánmáyđiệntoáncánhân.

Khichorađờimáyđiệntoáncánhânđầutiên,IBMchưabaogiờnghĩrằngmáynàylạitháchthứcdoanhsốbánracủatoànbộhệthốngkinhdoanhcủahãng,mặcdùdoanhthutừnhữngkháchhàngtruyềnthốngcủahãngchiếmmộttỷ lệđángkể.Nhữngngười lãnhđạochủchốtcủaIBMnghĩrằngcácmáynhờchỉchiếmvịtríthấptrongthịtrường.Nhưngvìthấymáyđiệntoáncánhâncàngngàycàngtrởnênmạnhmẽhơn,đểtránhthiệthạitớinhữngmáylớn,IBMđãchokiềmchếbớttốcđộpháttriểnmáyđiệntoáncánhân.

Trongkhâukinhdoanhmáychính,IBMluônluôncókhảnăngkhốngchếviệcchọnlựanhữngtiêuchuẩnmới.Chẳnghạnnhưcôngtycóthểgiớihạnchếviệctriểnkhaimộtdâychuyềnsảnxuấtmớivềphầncứngsaochonócóthểbảođảmsựtồntạivàpháttriểncủanhữngsảnphẩmđắttiềnhơn.Nócóthểkhuyếnkhíchviệcchọnmộtphiênbảnmớichohệđiềuhànhcủanóbằngcáchtungrathịtrườngmộtphầncứngđòihỏiphảicóphầnmềmmớicủanómớihoạtđộngđược,hayngượclại.Chiến lượcnàycó thểcóhiệuquả tốtđốivới thị trườngmáyđiện toáncánhânđangdiễnbiến rấtnhanhchóng.IBMcũngcóthểnânggiátrongchừngmựcnàođóđốicácsảnphẩmtươngtự,nhưng thếgiớiđãpháthiệnra rằngcórấtnhiềucông tysảnxuấtphầncứngtươngứng,vànếuIBMkhôngbánvớigiáphảichăngthìcáccôngtykhácsẽbán.

Bakỹsư,nhữngngườiđãtừngtánthưởngkhảnăngtiềmtàngIBMmởracho lãnh vực máy điện toán cá nhân, đã xin nghỉ việc tại hãng TexasInstruments và thành lập một công ty mới lấy tên là hãng CompaqComputer.HọsảnxuấtphầncứngcóthểxửdụngđượccùngloạiphụtùnggiốngnhưmáyIBMPCvàmuaquyềnsửdụngMS-DOS,nhờvậymáycủahọcókhảnăngsửdụngđượccácứngdụnggiốngnhưmáyIBMPC.CôngtysảnxuấtcácloạimáycóthểthựchiệnđượcmọichứcnăngnhưmáyIBMPCvà cóphầngọnnhẹhơn. sự thành công củaCompaqnhanh chóng trởthànhmộtđềtàiởmọilúcmọitronggiớidoanhnhânHoakỳ,doanhthutừmáyđiện toáncánhân trongnămđầu tiênđãđạt tới con só100 triệuMỹkim.IBMthuđượctiềnbánbảnquyền,nhưngcổphiếuthịtrườnggiảmvìváchệ thốngmáy tương thích trànngập trên thị trườngvàphầncứngcủaIBMkhôngcạnhtranhnổi.

IBMquyếtđịnhhoãnviệcchorađờiloạimáyđiêntoáncánhâncóbộvixử

lýrấtmạnh386củahãngIntel,sảnphẩmkéthừacủachiếc286trướcđây.SởdĩIBMlàmnhưvậylàđểbảovệchoviệcbánracácmaýđiệntoánminivốnkhôngmạnhhơnmáythuộchệ386.QuyếtđịnhtrênđâycủaIBMđãmởđường cho hãng Compaq trở thành công ty đầu tiên bán máy 386 ra thịtrườngtrongnăm1986vàtrởthànhcôngtycóuytínvàchiếmngôivịhàngđầumàtrướcđâychỉcóIBMchiếmgiữ.

IBMđềrakếhoạchkhôiphụclạibằngmộtchiếnlượchaigọngkìm.Gọngkìmthứnhấtđốivớiphầncứngvàgọngkìmthứhaichophầnmềm.IBMdựđịnhsảnxuấtmáyđiệntoánvàviếthệđiềuhànhriêng,haisảnphẩmnàylệthuộclẫnnhaudođặcđiểmmớicủachúngđểchonhữngkẻcạnhtranhhoặcphải covòihoặcbị buộcphải trảmộtkhoản tiềnquyền sửdụngđángkể.ChiếnlượcnàynhằmbuộccáchãngkhácphảitrởnêntươngthíchvớimáyđiệntoáncánhânlạchậucủaIBM.

Chiến lược trêncủa IBMcómộtvàimặtkhá tốt.Một lànóđơngiảnhoáthiếtkếcủamáybằngcáchđưaranhiềuứngdụngmàtrướcđâychỉlànhữngphầnlựachọnvàotrongmáy.ViệcđósẽgiúpgiảmđượcgiáthànhvànângdoanhsốlinhkiệncủaIBMbánrathịtrường.Kếhoạchđócònđòihỏiphảicónhữngthayđổicănbảntrongcấutrúcphầncứng:cácđầunốivàcáctiêuchuẩncuẩthểphụtùng,bànphím,conchuột,vàthậmchícảsựhiểnthịmànhình.Đểlàmchomáycóthêmnhiềulợithế,IBMđãkhôngchobántrướcquy cách cuảa bất cứ bộ nối nào cho đến khi xuất cảmột hệ thống hoànchỉnh.Việcđólànhằmxácđịnhlạitiêuchuẩntươngthích.Nhữngnhàsảnxuấtmáyđiệntoáncánhânvàthiếtbịngoạivikhácbuộcphảibắtđầulạitừđầu,vànhờđóIBMcóthểtrởlạingôivịđầuđàn.

Vàonăm1984,mộtsựthayđổicóýnghĩatrongkinhdoanhcủaIBMlànócungcấphệMS-DOSchonhữngnhàsảnxuấtmáyđiện toáncánhânnàotươngthíchvớihệcuảIBM.ChúngtôibắttaylàmviệcvớiIBMđểthayhệMS-DOS, sau này được đặt tên là hệ OS/2. Thoả thuận đó cho phépMicrosoftbánchocácnhàsảnxuấtkháchệđiềuhànhmàchúngtôiđãbáncho IBM.Mỗichúng tôiđượcquyềnmở rộnghệđiềuhànhvượt rangoàinhữnggìchúngtôiđãcùngtạoratrướcđây.LầnnàykhônggiốngnhưkhichúngtôilàmhệMS-DOS.IBMmuốnkhốngchếtiêuchuẩnnhằmgiúpbảođảm cho việc kinh doanh phần cứng củamáy điện toán cá nhân và máychínhcủahọ.IBMtrựctiếpnhúngtayvàocôngtácthiếtkếvàthựchiệnhệOS/2.

HệOS/2làkhâutrungtâmcủakếhoạchsảnxuấtphầnmềmcủaIBM.ĐólàviệcápdụnglầnđầutiêncấutrúcứngdụngtheohệthốngcủaIBMmàhãng

dựđịnhdựavàonóđểtạomôitrườngpháttriểnchungchotoànbộcácdâychuyểnsảnxuất,từmáyđiệntoánchínhtớimáyđiệntoántrungvàmáyđiệntoáncánhân.CácnhàlãnhđạocuảIBMtinrằngviệcápdụngkỹthuậtcủamáychínhvàomáyđiệntoáncánhânsẽcàngthuhútthêmkháchhàngcủacông ty, những người đang chuyển dần cacs khả năng củamáy điện toánchínhvàmáyminisangmáyđiệntoáncánhân.HọcònnghĩrằngnósẽtạochoIBMmộtlợithếlớnlaođốivớicácđốithủchưanghĩtớikỹthuậtmáyđiệntoánchính.ViệcmởrộngquyềnsởhữucủaIBMratớihệOS/2-gọilàExtendentEdition-baogồmcảcácdịchvụvềthôngtinliênlạcvàcơsởdữliệu.VàIBMcũngđặtkếhoạchxâydựngtrọnbộbộứngdụngvănphòng-gọilafOfficeVision-đểlàmviệctrênhệExtendedEdition.Kếhoạchđódựđoán rằngnhữngứngdụngnày,baogồmcảbộxử lý từ, sẽgiúp IBMtrởthànhmộtnhà sảnxuấtphầnmềmứngdụng trongmáyđiện toáncánhântầmcỡđểcạnh tranhvớiLotusvàWordPerfect.Việcphát triểnphiênbảnOffice Vision đòi hỏi phải có một đội ngũ gồm hàng ngàn người. OS/2khôngchỉlàhệđiềuhànhmànócònlàmộtphầntrongcuộcvậnđộnglớncủahãngnày.

Kếhoạchpháttriểnđólàmộtgánhnặngbởinóđòihỏidựánphảiđápứngđượcyêucầucủanhiềuđặcđiểmđangđốichỏinhau,cũngnhưphảitheokịptiếnđộđãhoạchđịnhchohaihệtrên.MicrosofttiếptụccôngviệcpháttriểnứngdụnghệOS/2đểgiúp cho thị trường có thểhoạt độngđược liên tục,nhưngsaumộtthờigian,niềmtincủachúngtôibắtđầubịxóimòn.

ChúngtôibắttayvàocôngtrìnhvớiniềmtinrằngIBMsẽchosảnxuấthệOS/2đủ,giốngnhưWindowsđãlàm,đểgiúpchomộtngườipháttriểnphầnmềm,chỉvớinhữngbổsungrấtnhỏcũngcó thể làmchobộứngdụngđóchạyđượctrênhaihệ.NhưngsauđóIBMcứnhấtđịnhđòihỏi làcácứngdụngđóphảitươngthíchvớicáchệthốngmáychínhvàmáytrungcủahọ,khiếnchonhữnggìcònlạichochúngtôichỉlàmộthệđiềuhànhmáychínhcồngkềnhchứkhôngphảilàcủamộtmáyđiệntoáncánhânnữa.

MốiquanhệkinhdoanhvớiIBMlàmốiquanhệsốngcònđốivớichungtôi.Năm1986,chúngtôibuộcphảibáncổphầnđểcótiềnthanhtoánchonhữngcôngnhânđãmuacổphiếucủaMicrosofttrướcđây.Cúngvàokhoảngthờigiannày,SteveBallervàtôiddãđểnghịvớiIBMrằnghọnênmuakhoảng30phầntrămcổphiếucủahãngMicrosoftvớigiácólợichobênmuatrêntinhthầnchiangọtsẻbùi.Chúngtôinghĩrằngviệcđósẽgiúpchohaibêncùnghợptáctốtđẹpvàcóhiệuqủahơn.NhưngIBMtỏrakhôngquantâmlắm.

ChúngtôilàmviệccậtlựcđểđảmbảochohệđiềuhànhcủachúngtôicóthểhoạtđộngđượctrêncácmáysaunàycủaIBM.Tôinghĩrằngcôngtrìnhđósẽ là chiếc giấy thông hành để cả hai công ty chúng tôi đi vào tương lai.Nhưngngượclại,trênthựctế,nóđãtạomộtrạnnứtrấtlớngiữachúngtôi.Hệđiềuhànhmớilàmộtdựánđồsộ.NhómkỹthuậtcủachúngtôilàmviệcởvùngngoạiviSeattle.IBMcócácnhómlàmviệcởBocaRatonởFlorida,HursleyParkởAnh,vàsauthêmmộtnhómởAustinthuộcbangTexas.

NhưngvấnđềđịalýkhôngtồitệbằngchínhdisảnmáychínhmàIBMđểlạichochúngtôi.NhữngphầnmềmtrướcđâycủaIBMrõràngchưabaogiờđápứngđượcyêucầu cuảkháchhàngmáyđiện toán cánhânbởinóvốnđược thiếtkếđểdùngchomáychính.ChẳnghạnnhưphảimấtkhoảngbaphútđêkhởiđộngmộtphiênbảncủahệOS/2.Kểranhưvậycũngkhôngtệlắmđốivớihọbởitrongthếgiớimáychính,ngườitacóthểphảimấtkhoảngmườilămphút.

IBMvới khoảng trên 300.000 công nhân, cũng gặp khó khăn về sự đồnglòngnhấttrítrongcôngty.MờikhâutronghoạtđộngcủaIBMđềuphảituântheo quy định về Yêu cầu Thay đổi thiết kế, nhưng thường thì đó lại lànhữngđòihỏibuộcphầnmềmcuảmáyđiệntoáncánhânphảiđượcthayđổisaochothíchứngvớicácyêucủasảnphẩmmáychính.Chúngtôiđãnhậnđượctrên10.000yêucầunhưvậy,vàngườicuảchúngtôivàIBMphảingồilạiđểthảoluậnvềchúng,cóđôimấtcảhàngmấyngàytrời.

Tôi cònnhớyêucầu thayđổi số221 "Loạibờcácphôngchữ rakhỏi sảnphẩm.Lýdo:đểnângcaochất lượngsảnphẩm"thựcrathìmộtvàingườicủaIBMkhôngmuốnchohệđiềuhànhcủamáyđiệntoáncánhâncónhiềucỡchữkhácnhaubởimáyincủamáychủcủaIBMkhôngthểxửlýđượccáckiểuchữđó.

Cuốicùng,vấnđềtrởnênrõràngrằngviệchợptácđểcùngpháttriểnkhôngthểthựchiệnđược.ChúngtôiyêucầuIBMđểchochúngtôitựpháttriểnhệđiềuhànhriêngvàbánquyềnsửdụngnóchohọvớigiárẻ.Chúngtôinghĩchúngtôicóthểkiếmlờibằngcáchbánchúngchonhữngcôngtyđiệntoánkhác.Nhưng IBM tuyênbố rằng các thảo trìnhviên cuảhọphải trực tiếpthamgiavàoviệcsángtạorabấtcứphầnmềmnàođượccoilàcóýnghĩachiếnlược.Vàvìvậyphầnmềmhệđiềuhànhphảitheochiềuhướngđó.

IBMlàmộtcôngtycótầmcỡnhưvậynhưngvìsaonólạiquantâmtớiviệcpháttriểnphầnmềmcủamáyđiệntoáncánhânđếnnhưthế?CâutrảlờilàIBMdựđịnhcấtnhắctấtcảthảotrìnhviêntốtcủahọvàobanquảnlývàloạibỏnhữngthảotrìnhviênyếukémra.Nhưngđiềuquantrọnghơnlàdo

IBMluônbịámảnhbởinhữngthànhcôngcủahọtrướcđây.Quytrìnhkỹthuậttruyềnthốngcủahọkhôngcònthíchhợpvớinhịpđộpháttriểnvàđòihỏinhanhchóngcủathịtrườngphầnmềmmáyđiệntoáncánhânhiệnnay.

Vào tháng4năm1987, IBMchorađờiphầncứng/phầnmềmđãđược tổhợpcuảhọnhằmngănchặnbọnăncắp.Phầncứng"loại trừkẻcắp"dựơcgọilàPS/2vàchạytrênhệđiềuhànhmới,hệOS/2.

TrongphầncứngPS/2cómộtsốđượcsángtạomới.Nổitiếngnhấtlàsơđồđiện "bus vi kênh - "microchannel bus"mới, sơ đồ này cho phép các cạc(cards)phụnốivớihệ thốngvàgiúpchophầncứngcuảmáyđiện toáncánhânđượcmởrộngrađểthoảmãncácyêucầucụthểcủakháchhàngnhưâm thanhhoặckhảnăng thông tin liên lạccủamáychính.Tấtcảcácmáyđiện toán tương thíchđềucómột "bus"đườngnốiphầncứngđểgiúpchocáccạc(cards)đólàmviệcvớimáyđiệntoáncánhân.

VikênhcủaphầncứngPS/2làsựthaythếngoạnmụccủađườngnốitrongmáyPCAT.Nhưngnógiảiquyếtđượcnhiềuvấnđềmàhầuhếtkháchhàngkhônggặpphải.NónhanhhơnrấtnhiềulầnsovớiđườngnốicủamáyPCAT.Nhưngtrênthựctếtốcđộcủađườngnốinàylạikhôngđemlạiíchlợigìchokháchhàngcả.Nhưngđiềuquantrọnghơnlàvìkênhnàykhôngthểlàmviệcđượcvớibất cứcardsnào trong sốvớimáyPCATvàcácmáyđiệntoáncánhântươngthíchkhác.

Cuốicùng,IBMđồngýbánbảnquyềncủavikênhnàychocácnhàsảnxuấtcardsphụkiệnmởrộngvàmáyđiệntoáncánhân.Nhưngvàothờiđiểmđó,mộtliênminhcácnhàsảnxuấttuyênbốđãchorađờimộtbusmớivớinhiềukhảnăngnhưcủavikênhvàtươngthíchvớibuscủamáyPCAT.Việchoànchỉnh cards phụ cho phần cứngPS/2 không bao giờ theo kịp được với sốlượngmaysPCATtươngthíchhiệncó.ViệcđóbuộcIBMphảitiếptụcchorađờicácloạimáydùngbuscũ.HậuquảthậtsựcuảvấnđềnàylàIBMmấthẳnquyềnkiểmsoátcấutrúcmáyđiệntoáncánhân.Vàhọsẽkhôngbaogiờmộtmìnhmôtngựacóthểtạorađượcmộtdángmớinàonữa.

MặcdùcảIBMlẫnMicrosoftđềuđãcốgắngđưaranhiềucảitiến,nhưngkháchhàngnghĩrằnghệOS/2quácồngkềnhvàphứctạp.TìnhtrạngcủahệOS/2càngtồitệbaonhiêuthìhìnhảnhcủaWindowscàngtrởnênsángsủabấynhiêu.BởivìchúngtôimấtluôncảhaicơhộilàtạosựtươngứnggiữaWindows vàmáyOS/2, và làm choOS/2 có thể chạy trong cácmáy cũ.Nhưng tiếp tụcphát triểnWindowsvẫn còncóýnghĩađốivới chúng tôi.Windows"nhỏhơn"nhiều-cónghĩalànósửdụngítkhônggianphầncứng

hơnvàcóthểhoạtđộngtrongnhữngmáycóbộnhớnhờ-vìvậyvẫncòncóchỗchonostrongnhữngmáychưabaogiờsửdụnghệOS/2.chúngtôigọiđólàchiếnlược"giađình".Nóicáchkhác,hệOS/2thuộchệthốngcaocấp,cònWindowschỉlàthànhviênemútcủamộtgiađìnhđôngcon,tứccóthểsửdụngnótrongcácmáynhỏhơn.

IBMchưabaogiờcảmthấyyêntâmvớichiếnlượcgiađìnhcuảchúngtôi,nhưnghọcókếhoạchriêngcủahọ .Mùaxuânnăm1988,họkếthợpvớimộthãngsảnxuấtmáyđiệntoánkhácđểthiếtlậpnênmộtQuỹtàitrợphầnmềmmởđểcảitiếnhệUNIX,mộthệđiềuhànhđượcpháttriểntạiBellLabscủahãngAT&Tvàonăm1969,nhưngquathờigiannóđãbịchinhờthànhnhiềuphiênbảnkhácnhau.Mộtsốphiênbảnđượcpháttriểntạicáctrườngđại học nơi sử dụng hệUNIX như là phòng thí nghiệm để thí nghiệm lýthuyếtvềhệđiềuhành.Sốkhácpháttriểntừcáccôngtysảnxuấtmáyđiệntoán.MỗicôngtylạicảitiênshệUNIXđểdùngchomáyđiệntoáncủahọkhiếnchonókhôngthểtươngthíchđượcvớibấtcứloạimáyđiệntoánnàokhác.Điềuđócónghĩa làhệUNIXkhôngphải làmộthệduynhất,mà làmộtlôcáchệđiềuhànhđốichỏilẫnnhau.TấtcảsựkhácnhauđókhiếnchotínhtươngthíchcủaphầnmềmcàngtrởnênkhókhănhơnvàkìmhãmtốcđộpháttriểntrongthịtrườngphầnmềmchohệUNIXcủaphíađốitácthứba.ChỉcómộtvàicôngtyphầnmềmlàcòncóthểxoayxởđểpháttriểnvàthửnghiệmcácứngdụngcủakhoảngmộtchụcphiênbảnkhácnhaucủahệUNIX.

Quỹhỗtrợphầnmềmmởlàmộtcốgắngđầyhứahẹntrongsốcáccốgắngnhằm"thốngnhất"hệUNIXvàtạoramộtcấutrúcphầnmềmchungcóthểhoạtđộngtrongphầncứngkhácnhau.vềlýthuyết,mộthệUNIXthốngnhấtcóthểtạorađượcmộtchukỳphảnhồitíchcực.Nhưng,mặcdùđượctàitrợkháđủ,Quỹtàitrợphầnmềmvẫnkhôngthểlàmchonhữngngườibánhợptácđượcnhau,ngượclạihọcạnhtranhnhaurấtmạnh.Cácthànhviêncủauỷbannày,baogồmcảIBM,DEC,vàcáchãngkhác,vẫntiếptụccảitiếntheochiềuhướngcó lợichocácphiênbảncủahọ tronghệUNIX.Cáccông tysảnxuấthệUNIXquảngcáo rằnghệcủahọ làm lợichokháchhànghơn.Nhưng nếu bạnmua hệUNIX của người bán này thì phầnmềm của bạnkhôngthểchạyđượctrênbấtcứhệnàokhác.Điềucónghĩalàbạnsẽbịlệthuộc vào người bán đó, trong khi đó thì trong thế giớimáy điện toán cánhân,bạncóthểmuaphầncứngởbấtcứđâutuỳbạnchọnlựa.

Nhữngvấnđềcủaquỹtàitrợnàycũngnhưnhữngsángkiếntươngtựkhácchứngminhnhữngkhókhăntrongviệccốgắngápđặtmộttiêuchuẩnvàomộtlĩnhvựcmàsựđổimớidiễnramộtcáchhếtsứcnhanhchóng,vàtấtcả

những công ty hợp thànhuỷban tiêu chuẩnkia lại là nhữngđối thủ cạnhtranhcủanhau.Thịtrường(máyđiệntoánvàmáyđiệntử)đòhỏiphaỉcótiêuchuẩnbởivìkháchhàngyêucầunhưvậy.Tiêuchuẩnbảođảmchotínhchấttươnghỗ,giảmthiểuđượcthờigianhọccáchsửdụng,vàtấtnhiênthúcđẩyngànhcôngnghiệpphầnmềmpháttriểnvớikhảnăngcaonhấtcủanó.Bấtcứmộthãngnàomuốntạoramộttiêuchuẩn,phảiđịnhgiáthậthợplý,nếukhôngsẽkhôngđượcthịtrườngchấpnhận.

Thịtrườnglựachọnmộtcáchrấthữuhiệunhữngtiêuchuẩncógiácảhợplývàthaythếnókhinótrởnênlạchậu,hoặcgiắcảquáđắt.

HệđiềuhànhcủaMicrosofthiệnnayđượckhoảng trênchín trămnhà sảnxuấtbán ra,giúpchokháchhàng thahồ lựachọn.SởdĩMicrosoftcókhảnăng cung cấp tính tương thích tốt nhưvậy là nhờ các nhà sản xuất phầncứngđãthoảthuậnvớichúngtôirằnghọsẽkhôngbổsungvàophầnmềmcủachúngtôinhữnggìcóthểlàmmấttínhtươngthíchcủanó.Điềuđócónghĩalàhàngtrămngànnhữngngườisửdụngphầnmềmkhôngphảilolắnggìvềphầnmềmnàosẽchạytrongmáyđiệntáoncánhâncủahọ.Mặcdùtừ"mở"đượcdùngtheonghĩalàtạorachokháchhàngsựlựachọnnhữngứngdụngcủaphầncứngvàphầnmềm.

Hàngđiệntửdândụngcũngđượchưởnglợitừtiêuchuẩndocáccôngtytưnhânđặtra.Nhữngnămtrướcđây,cáchãngsảnxuấthàngđiệntửdândụngthườngtìmcáchngănkhôngchocácđốithủsửdụngkỹthuậtcủahọ,nhưngngàynayhầuhếtcáchãngsảnxuấtđiệntửdândụnglớnthườngbánquyềnsửdụngbảnquyềnvàcácbímậtnghềnghiệpchonhau.Tiềnbảnquyềncủasảnphẩmthườnglàdưới5%củagiábánsảnphẩm.Đầuvideo,băngVHS,đĩacompactdisk,máythuhình,điệnthoạidiđộng,đềulànhữngvídụvềkỹthuật do các công ty tư nhân tạo ra và họ nhận lại tiền bán bản quyền từnhữngcôngtysảnxuấtracáccôngcụđó.

Tháng 5 năm 1990, trong những tuần cuối cùng trước khi cho ra đờiWindows3.0,chúngtôicốgắngthoảthuậnvớiIBMđểhọmualạiquyềnsửdụngWindowsđểdùngtrongmáyđiệntoáncánhâncủahọ.ChúngtôinóivớiIBMrằngmặcdùhệOS/2cóthểcòntiếptụchoạtđộngtrongmộtthờigiannữa,nhưnghiệnnayWindowssắpsửathànhcôngvàOS/2cóthểrồisẽtrởnênlạchậu.

Vàonăm1992,IBMvàMicrosoftngưngcộngtrìnhhợptácđểpháttriểnhệOS/2. IBM tiếp tục phát triển hệ điều hành nàymộtmình.Kế hoạch đầythamvọngvềphiênbảnOfficeVisionsaucùngđãbịhuỷbờ.

CácnhàphântíchdựđoánrằngIBMđãđổrahơn2tỷMỹkimchohệOS/2,OfficeVisionvàcáccôngtrìnhliênquankhác.NếunhưIBMvàMicrosofttiếp tụchợp tácvớinhau thìhàngnămđãkhông lãngphíhàngngàncôngnhân, tính trong những năm cao điểm của cả hai hãng . Nếu OS/2 vàWinsdowscóthểtươngứngvớinhauthìhệthốngđiệntoánđồhoạđãthànhxuthếchủđạongaytrongvàinămtới.

Việcgiớithiệugiaodiệnđồhoạcũngbịchậmlạibởivìhầuhếtcáccôngtylớnsảnxuấtứngdụngphầnmềmkhôngchịuđầutưvàođónũa.PhầnđôngtrongsốhọphớtlọMacintoshvàcũnglàmngơhoặcchếgiễucảWindows.LotusvàWordPerfect,nhữngnhàcungứnghàngđầucácứngdụngxửlýtừvàbảngbiểucũngchỉthựchiệnnhữngcốgắngkhiêmtốnđốivớihệOS/2.

Khihồitưởnglạitôithấyđólàmộtsailầm,vàkếtcụclàmộtsựtốnkém.KhiWindowscuốicùngđượchưởnglợitừchukỳphảnhồitíchcựcdođượcnhiềucôngtyphầnmềmnhờđưavàoứngdụng,còncáccôngtylớnbịtụthậubởihọtiếpcậnvớiWindowscóphầnchậm.

Windows, cũng nhưmáy điện toán cá nhân, tiếp tục phát triển.Microsoftvẫn tiếp tụcbổsungnhữngkhảnăngmớichonhiềuphiênbảnkhácnhau.BấtcứngườinàocũngcóthểpháttriểnứngdụngphầnmềmchạytrênnềnWindowskhôngcầnphaỉbáohoặcxinphépMicrosoft.Thựcra,ngàynàycóhàngngàn cơ sở cung cấpphầnmềm trọngói, baogồmcảviệc cung cấphoànchỉnhtoànbộvớihầuhếtcácứngdụngcủaMicrosoft.

KháchhàngbàytỏmốiengạicủahọvớitôirằngvìMicrosofthiệnlànguồnduynhấtcungcấpphầnmềmhệđiềuhành,cóthểMicrosoftsẽquyếtđịnhnânggiákìmhãmhoặcthậmchíngưngviệccảitiếnhệđiềuhànhnày.Giảsửnếunhưchúngtôicólàmnhưvậyđinưaxthìchúngtôisẽkhôngthểbánđược các phiên bảnmới. Những người đang xử dụng hiện nay có thể sẽkhông nâng cấp máy của họ và chúng tôi sẽ không có khách hàng mới.Doanh số của chúng tôi có thể sẽ giảm, và nhiều hãng khacs có thể cạnhtranhvàchiếmlấyvịtrícủachúngtôi.Guồngmáyphảnhồitíchcựcchỉủnghộnhữngngưòitháchthứccũngnhưnhữngngườiđangnắmgiữvịthếnày,bởiesaulưngbạncòncóbiếtbaođốithủbámtheo.

Khôngmộtsảnphẩmnàochiếmdữvịtríhàngđầutrừphinóluônđượccảitiến.ThầntrícảbăngVHSrồicũngsẽbịthaythếbởinhữngsảnphẩmtốthơn với giá cả hợp lý.Thực ra thời đại củaVHSgần như qua rồi.Trongvòngvàinămtới,chúngtasẽcóbăngdạngsố,đĩaphimdạngsốcóthểthu

cácphimtruyệnvàotrongđĩanhưcácđĩanhạcCDhiệnnay,vàcuốicùngxalộthôngtinsẽtạonhữngdịchvụmớinhưphimvideotheoyêucầu,vàlúcđóbăngVHSsẽkhôngcòncầnthiếtnữa.

Hiệnnay,hệMS-DOSđangđược thay thếdần.Mặcdùvớisứcmạnhcủamộthệđiềuhànhhàngđầucủamáyđiệntoáncánhân,nóđangđượcthaythếbằngmột hệđiềuhànhhàngđầu củamáyđiện toán cánhân, nóđangđượcthaythếbằngmộthệthốnggiaodiệnđồhọa.PhầnmềmMacintoshcóthể sẽ trở thànhhệkế thừa củahệMS-DOS.Và cáchệOS/2hoặcUNIXcũng có thể sẽ nhưvậy.Hiện tại, rõ ràng làWindowsđangdẫnđầu.Tuynhiên,trongmộtngànhcókỹthuậtcaonhưngànhnàythìkhôngcógìbảođảmrằngchúngtôisẽtiếptụcsửdụngnó,thậmchistrongtươnglairấtgần.

Chúngtôiđãphảicảitiếnphầnmềmcủachúngtôiđểcóthểbắtkịpsựtiếnbộcủaphầncứng.Mỗimộtphiênbảnkếtiếpchỉcóthểthànhcôngnếuđượcngườisửdụngchấpnhậnnó.Microsoft,bằngtấtcảsựcốgắngcủamình,sẽlàmsaochocácphiênbảnmớiphảithậthấpdẫnvềphươngdiệngiácảcũngnhưđặcđiểmmàkháchhàngmongmuốn.Thựchiệnđượcđiềuđólàmộtcôngviệcthựcsựkhóbởinóđòihỏichảngnhữngkháchhàngmàcảnhàsảnxuấtphảicókinhphí.Chỉcónhữngtiếnbộlớnlaomớicóthểthuyếtphụcđượcngườisửdụngrằngnóđángđượcthayđổi.vàđiềuđóchỉcóthểthựchiệnđượckhicósựcáchtânkỹthuậtđúngmực.

Tôi hy vọng rằng, cứ cách hai hay ba nămmột lần, các thế hệ mới củaWindowssẽlầnlượtxuấthiện.

Nhữngmầmmốngcủasựcạnhtranhmớiđangkhôngngừngnẩynởtrongmôi trường nghiên cứu trên toàn thế giới. Chẳng hạn mạng Internet hiệnngàycàngtrởlênquantrọngtớimứclàWindows,nếumuốntồntạivàpháttriển thì nóphải chứng tỏ rằngnó làphương tiện tốt nhất để tiếp cậnvàomạngInternet.Tấtcảcáccôngtysảnxuấthệđiềuhànhhiệnđangcốgắngtìm cách để có được lợi thế trong cạnh tranh giành lấy sự ủng hộ củaInternet.Khikỹthuậtnhậnbiếtgiọngnóiđạtđượcmứcđộđángtincậy,nósẽtạoranhữngthayđổilớnlaokháctronghệđiềuhành.

Trongcôngviệckinhdoanhcủachúngta,sựviệc thườngdiễnbiếnnhanhđếnmứcchúng takhôngcó thờigianđểquaynhìn lại.Tuynhiên, tôiđặcbiệtlưuýtớinhữngsailầmchúngtôiđãphạmphải,vàđanghướngmọinỗlựcvàotươnglai.Điềuquantrọnglànhậnđượcsaisótcủamìnhvàcốgắngrútratừđónhữngbàihọcbổích.Đồngthờiphảiđảmbảosaochokhôngcóngườinàotráchnéviệcphátminhsángtạoracáimớivìsợsẽphảitrảgía

chonhữngsaisótcóthểcủamìnhcũnglàđiềuquantrọngkhôngkém.Hầunhưchưacómộtsaisótđơnlẻnàođóngvaitròđịnhmệnhcả.

Gầnđây,dướisựlãnhđạocủaLouGerstner,côngcuộckinhdoanhcủaIBMđãđạthiệuquảhơnnhiềusovớitrước,chẳngnhữngvềmặtlợinhuậnmàcảvềtrongviệchướngmọinỗlựcvàotươnglai.Mặcdùsụtiếptụcsútgiảmtrongdoanhthumáychínhvẫncònlàvấnđề,nhưngrõràngIBMsẽlàmộttrongnhữngcông ty lớncungcấpsảnphẩmchocácngànhkinhdoanhvàchoxalộthôngtintrongtươnglai.

Trongnhữngnămgầnđây,Microsoftcốýtuyểnchọnmộtsốcácnhàquảnlýcókinhnghiệmtừcáccôngtyđangthấtbại.Khiphảiđươngđầuvớithấtbại,ngườitabuộcphải tìmtòisángtạo,phảiđàosâussuynghĩngàyđêm.Tôimuốncónhữngconngườitừngtrảinhưvậybênmình.Microsoftcóthểsẽgặpthấtbạitrongtươnglai,vàtôimuốnnhữngngườitronghãngcủatôi,nhữngngườiđãtừngchứngminhrằnghọđãvàsẽlàmtốtcôngviệctrongmọitìnhhuống.

Mộtngườichiếmlĩnhvịtríhàngđầutrênthươngtrườngcóthểsẽbịkhaitửmộtcáchnhanhchóng.Khingườitanhậnbiếtrằngmìnhđãđểvuộtmấtchukỳphảnhồitíchcựcthìthườnglàlúcđãquámuộn,vàlúcnàygầnnhưtấtcảmọiyếutốcủachukỳxoắnốctiêucựcđềupháthuytácdụngcủanó.Bạnkhócó thểnhậnbiếtđượcrằngmìnhđangrơivào trongcơnkhủnghoảngvàonhữnglúcmàsựnghiệpkinhdoanhcủabạncóvẻnhưđangtiếntriểntốtđẹp.Đósẽ làmộtnghịch lýđốivớinhữngcông ty thamgiavàoviệcxâydựngxalộthôngtin.Tôiluôncốgắnggiữchomìnhđượctỉnhtáo.

TôichưabaogiờdựđoánrằngMicrosoftsẽpháttriểnthậtlớnmạnh,vàbâygiờ, tại thờiđiểmkhởiđầucủa thờiđiểmmớinày, tôibỗngnhiênnhậnrarằngmìnhlàmộtphầntrongcôngtrìnhđó.Mụctiêucủatôilàmuốnchứngminhrằngmộtcôngtythànhcôngcóthểtựtáilậplạimìnhvàluôngiữvữngvịtrítiềntiêu.

Chương4:ỨngdụngvàthiếtbịKhi tôi còn làmột cậu bé, chương trình truyền hình The Ed Sullivan

Showpháthìnhvàođúng8giờmỗingàychủnhật.HầuhếtnhữngngườiMỹcómáythuhìnhđềucốgắngcómặtởnhàvàogiờcóthểxembởivìchỉcóvào giờ đómới có thể xem được các chương trình của theBeatles, ElvisPresley, the Temptations, hay chương trình xiếc củamột người quay trònmườicáiđĩađồngthờimộtlúctrênmũicủamườiconchó.Nhưngnếubạnđangtrênđườngtrởvềnhàtừnhàôngbànộihaytừmộtnơicắmtrạinàođó

thìthậtlàtệhại.Khôngcómặtởnhàvàolúc8giờtốingàychủnhậtcũngcónghĩalàbạnsẽlỡmấtdịpđượcxembuổiđàmthoạiphátvàophátvàosángthứhaivềchươngtrìnhđãphátvàotốihômtrước.

Máy thuhình thông thườngchỉchophépchúng taxemnhữnggìchúng tamuốnxemchứkhôngphảilúcnàochúngtamuốnxem.Thuậtngữchỉloạipháthìnhnàyđượcgọilà"sựđồngbộ".Ngườixemphảiđồngbộhoáthờigiancủamìnhtheochươngtrìnhmàđàiphát.ĐólàcáchtôiđãxemchươngtrìnhTheEdSullivanShowcáchnay30năm,vàđócũnglàcáchmàchúngtasẽxemchươngtrìnhtruyềnhìnhtốinay.

Trongnhữngnămđầucủathậpniên80,đầumáyvideorađờitạochochúngtađiềukiệnlinhhoạthơn.Nếubạnthíchmộtchươngtrìnhnàođó,bạncóthểvặngiờchomáythutrướcđểbạncóthểxemlạilúcnàotuỳthích.Bạncó thể lập riêngmột chương trìnhmìnhmuốnvàhàng triệungườiđã làmnhưvậy.Cáccuộcnóichuyệntrênđiệnthoạicũngphảiđồngbộ,bởicủahaibênđềuphảicómặtcùnglúctạihaiđầudây.Khibạnthumộtchươngtrìnhtruyềnhìnhhaybạncàichomáyghiâmghilạicáccuộcđiệnthoạigọitớitứcbạnđangchuyểnviệcliênlạcđồngbộsangmộthìnhthứckháctiệnlợihơn:đólàliênlạc"khôngđồngbộ".

Bảnchất củaconngười là tìmcáchchuyểnđổi cáccuộc liên lạcđồngbộthành các liên lạc không đồng bộ. Trước khi chữ viết ra đời, cách đâykhoảng5.000năm,hình thức thôngtin liên lạcduynhất lúcbấygiờ là lờinóivàthínhgiảphảiđếntậnnơimớicóthểngheđược.Từkhichữviếtrađời,ngườitacóthểlưutrữthôngtinlạiđểđọckhinàothuậntiện.Tôiviếtnhữngdòngnàytạinhàtôivàođầunăm1995,nhưngtôikhôngbiếtkhinàobạnsẽđọcnóvàbạnđọcnóởđâu.

Mộttrongnhữnglợiíchmàxalộthôngtinbantặnglàchúngtacóthểkhốngchếnhiềuhơnđốivớicácchươngtrình.Mộtkhibạnđãlàmthôngtinliênlạc trở lên không đồng bộ thì bạn cũng có thể tăng khả năng của mình.Ngườixemhiếmkhithulạicácchươngtrìnhcủađàitruyềnhìnhphátmàhọthường thích thuê phim về xem hơn. Trong các cửa hàng cho thuê băngvideo,chúngtacóhàngngànlựachọnkanhauvớigiáchỉvàiđôla,nhờvậyngườitacóthểxemcácchươngtrìnhcủaElvis,theBealeshayGretaGarbovàobấtcứlúcnàohọmuốn.

Truyềnhìnhrađờicáchđâykhoảngkhôngdưới60nămnhưngnóđãảnhhưởngrấtlớntớiđờisốnghầunhưcủamọingười.Nhưngtruyềnhình,trongchừngmựcnàođó,chỉ là loại thay thếmáythu thanh,một loạihình trong

haimươinămđãđưaphươngtiệngiảitríbằngđiệntửvàotậnmọigiađình.Nhưngrồiđâysẽkhôngcóphươngtiệntruyềnthanhnàocóthểsánhđượcvớinhữnggìxalộthôngtinsẽmanglạichochúngtanaymai.

Xalộsẽ tạoranhữngkhảnăngnghecóvẻnhưchuyệnthần thoại.Nhưngkhông,đóchínhlàkỹthuậtsẽlàmchocuộcsốngcủachúngtadễdàngvàtốtđẹphơn.Vìkháchhàngvốnđãhiểurõgiátrịcủaphimảnhvàsẵnsàngtrảtiềnđểđượcxemnó thì việcđượcxemphim theo sở thích sẽ làmộtứngdụngquantrọngtrênxalộthôngtin.Tuynhiên,đókhôngphảilàcôngcụđầutiên.Chúngtađãbiếtrằngmáyđiệntoáncánhânsẽđượcnốimạngvớinhau,vàchấtlượnghìnhảnhcủaphimchiếutrêncáchệthốngcũkhôngtốtlắm.Tuynhiên,cáchệthốngđósẽcókhảnăngtạoranhiềuứngdụngkhácnhưtròchơiđiệntử,thưđiệntử,haykhảnăngngồinhàthanhtoánvớingânhàng.

Khihìnhảnhvideocóchấtlượngcaođượctruyềnđithìcácloạiđầumáyvideo trunggiannhưhiệnnaykhông cònnữa; bạn chỉ việc chọn từ trongmộtdanhmụcdàicácloạichươngtrìnhbạnthích.Hiệnnay,hệthốngchiếuphimvideotheoyêucầuđãđượcnắptạimộtkháchsạnloạisang,thaythếhoặcbổsungchocácchương trìnhchiếuphim trên truyềnhình.Hiệnnaycáckháchsạn,sânbay,thậmchítrêncácchuyếnbaysẽlànơiđểngườitathíđiểmcácloạidịchvụmớicủaxalộthôngtinđểsaunàysẽđivàotậntừnggiađình.

Các chương trình giải trí trên truyềnhình sẽ được tiếp tục phát sóng theochươngtrìnhđồngbộnhưhiệnnay.Còncácchươngtrìnhxemtheoyêucầu,cũngnhưhàngngàncácchương trìnhphimkhác,sẽsẵnsàng trênxa lộđểbạncóthểxemvàolúcnàotuỳthích.Bạncóthểxemmộtchươngtrìnhbạnyêuthíchvàobấtcứlúcnàovàvàobấtkỳngàynàothuậntiệnchobạn.Yêucầucủabạnvềmộtchươngtrìnhcụthểnàođósẽđượcghinhậnvàcácbit,thôngquamạnglưới,sẽchuyểnchươngtrìnhtớibạn.Xalộthôngtinsẽtạochobạncócảmgiácrằngtấtcảcácthiếtbịtrunggiangiữabạnvàchươngtrìnhbạnyêuthíchkhôngcònnữa.Bạnchỉcầnnêuranhữnggìbạnmuốn,vàlậptứcbạnđượcphụcvụngay.

Cácchươngtrìnhchiếuphim,chươngtrìnhtruyềnhìnhvàmọiloạithôngtindạng số sẽđược lưu trữ lại trên server "máyphụcvụ", tứcmộtdạngmáyđiệntoánvớicácđĩavớidunglượngbộnhớlớn.Cácmáyphụcvụnàysẽcungcấp thôngtinchobấtcứ lúcnào trênmạnglưới.Nếubạnmuốnxemmộtphimđặcbiệtnàođó,muốnkiểm travấnđềgì,muốn tìm lạicác thưđiệntửbạnđãgửiđi,yêucầucủabạnsẽđượcchuyểnsangmáyphụcvụlưutrữthôngtinđó.

Cácdữliệudạngsốtheoyêucầuđósẽđượclấyratừmộtmáyphụcvụvàchuyểntớimáythuhình,máyđiệntoáncánhân,hoặcđiệnthoạicủabạn,tứcnhữngcôngcụthôngtincủabạn.Nhữngthiếtbịdạngsốnàycũngsẽhoànthànhnhiệmvụcủachúngnhưcácthiếtbịdạngtươngtựđãlàmtrướcđây.Khônggiốngcácthiếtbịsửlýtừchuyêndùngđãđưabộvisửlýđầutiênvàocácvănphònglàmviệc,cácthiếtbịthôngtinnàysẽlànhữngthiếtbịđadụng, lànhữngmáyđiệntoáncóthểlậptrìnhvàđượcnốivớixalộthôngtin.

Thậmchíđốivớimộtchương trình truyềnhình trực tiếp,bạncũngcó thểdùngbộđiềukhiểntừxabằnghồngngoạiđểkhởiđộng,ngừng,hoặcquaytrởlạibấtcứphầntrướcnàocủachươngtrìnhvàobấtcứlúcnàobạnmuốn.Trườnghợpbạnđangxemchươngtrìnhnàynhưngcóaigõcửa,bạncũngcóthểchochươngtrìnhngưnglạitrongbaolâutuỳthích.Tómlại,cóthểđiềukhiểnđượcchươngtrình.Tấtnhiên,trừtrườnghợpngoạilệlàbạnkhôngthểchoquaynhanhđểxemnhữngphần sắp tới của chương trình truyềnhìnhtrựctiếpvìnóđangdiễnra.

Việc phân phát các chương trình truyền hình và phim, về phương tiện kỹthuậtlàviệckháđơngiản.Hầuhếtngườixemđãbiếtvềkỹthuậtxemphimtheoyêucầuvàhẳnsẽhoannghênhtínhchấttựdonómanglại.Nócókhảnăngtiềmtàngmàtrongthuậtngữđiệntoángọilà"ứngdụngphụ"củaxalộ.Ưngdụngphụcónghĩalàviệcứngdụngmộtkỹthuậtsaochohấpdẫnkhách hàng tới mức nó khích động tiềm lực thị trường sôi động lên vàkhuyếnkhíchviệcphátminhsángtạotrởthànhyếutốkhôngthểthiếuđược,thậmchíđiềuđóchưahọđượcnhàphátminhnghĩtới.Skin-So-Softlàmộtloạinướchoađangbánbìnhthườngtrênthitrường,bỗngcóaiđópháthiệnra rằngnướchoađócòncóđặc tính là trừđượccôn trùng.Hiệnnay, loạinướchoanàyvẫncònđượcbántheochứcnăngbanđầucủanólàlàmmềmda,nhưngdoanhsốcủanótăngcaohơnnhiềulạinhờởứngdụngphụ.

Cái tên thì mới như ý nghĩ về nó thì khôngmới. Thomas Edison là mộtthươnggiavĩđạiđồngthờiôngcũnglàmộtnhàsángtạolừngdựánngânhàng.KhiôngthànhlậpcôngtyEdisonGeneralElictricvàonăm1878,ônghiểurằngmuốnbánđượcđiệnôngphảichứngminhchongườimuahiểuvềgiátrịcủanó-tứcbáncáiýnghĩđãnghĩrarằngchỉbằngmộtđộngtácbậtcông-tắc,ánhsángsẽtrànkhắpngôinhàdùlàgiữabanngàyhaybanđêm.Edisonđãkhêugợiýtưởngtượngcủacôngchúngvớilờihứarằnggiácủađènđiệnrồisẽrẻtớimứcchỉcónhữngnhàgiàumớicóthểmuađèncầy.Ôngđãtiênđoánmộtcáchhếtsứcđúnglànhândânsẽvuilòngtrảtiềnđể

đưađiệnvàogiađìnhđểhọcóthểtậnhưởngứngdụngvĩđạicủakỹthuậtđiện.

Điệnđãcóchỗđứngtronghầuhếtcácgiađìnhnhưlànguồncungcấpánhsáng,nhưngngoài racòncómộtsốcácứngdụngkhácđượcbổsungmộtcáchvôcùngnhanhchóng.Công tyHooverđãphátminh ramáyhútbụi.Rồinồicơmđiện trở lênphổbiến,và theosaunó là lòsửơibằngđiện, lònướngbánhmì,tủlạnh,máygiặt,bànủi,máysấytóc,vàvôsốcácứngdụngthay thế sức người khác, và điện đã trở thànhnhu cầu thiết yếu.Cácứngdụngphụgiúpđưacáctiếnbộkỹthuậttừchỗtòmòtìmhiểuthànhranhữngthứcơbảnđểlàmratiền.

Trongchươngba,tôiđãđềcậptớiviệcbộxửlýtừ(vănbản)đãđưabộvixửlýđivàokhắpcácvănphònglàmviệctrongthậpniên70.Đầutiên,nódocácmáychuyêndùngcungcấp,chẳnghạnnhưmáycủaWangchỉchuyênsửdụngđểxửlývănbản.Thitrườngcủabộxửlývănbảnpháttriểnhếtsứcnhanhchóngchođếnkhicótấtcảkhoảng50nhàsảnxuất,vớitổngdoanhsốbánrakhoảng1tỷMỹkimmỗinăm.

Chỉ trongvòngvàinăm,máyđiện toán cánhânxuấthiện, khảnăngchạyđượcnhiềuứngdụngkhácnhaulàmộtđiềumới.Ngườisửdụngmáyđiệntoáncó thể thoátWordStar (một trongnhữngứngdụngxử lývănbảnphổbiếntrongnhữngnămđó)đểkhởiđộngmộtứngdụngkhác,chẳnghạnnhưchươngtrìnhbảngbiểuVisiCalc,hoặcdBASEđểquảnlýcơsởdữliệu.Nóichung,WordStar,VisiCalcvàdBASEkháhấpdẫnvàđãkhiếnngườitamuanhiềumáyđiệntoáncánhânhơn.Đóchínhlànhữngứngdụngphụ.

ỨngdụngphụđầutiêncủachiếcmáyIBMPCđầutiênlàLotus1-2-3,mộtloạichươngtrìnhchuyêntínhbảngbiểuphùhợpvớisứcmạnhcủamáyđó.ƯngdụngphụcủamáyAppleMacintoshlàAldusPageMakermộtứngdụngtrìnhbàytàiliệuđểin(chếbảnđiệntử),làMicrosoftWordđểxửlývănbản,và Microsoft Excel để lập bảng biểu. Trước đó,hơn một phần ba máyMacintoshdùng trongkinhdoanhvànhiềumáydùng tronggiađìnhđượcmuađểdùngvàoviệcmànaycónhiềutêngọinhưlàthiếtbịinấnđểbàn,inấnvớisựtrợgiúpcủamáytính,chếbảnđiệntửv.v.

Xalộhìnhthànhnhờởsựhợplưutiếnbộkỹthuậtcủacảhailĩnhvựcthôngtinliênlạcvàmáyđiệntoán.Khôngmộtsựtiếnbộđơnlẻnàocóthểsảnsinhracácứngdụngphụcầnthiếttrừphicùnghợptácvớinhau.Xalộsẽ trở thànhmộtphươngtiệnkhông thể thiếuđượcbởinósẽ tạorasựkếthợpgiữathôngtin,cácdịchvụgiáodục,giảitrí,muabán,vàsựliênlạcgiữaconngườivớinhau.Chúng tachưa thểchắcchắnmộtcáchchínhxáckhi

nàosẽcóđầyđủtấtcảcácthànhphầncầnthiết.Nhữngthiếtbịthôngtindễdàng sử dụng sẽ là những thành phần mang tính quyết định. Ngay trongnhữngnămsắptớisẽcósựgiatăngrấtnhanhcácthiếtbịsốdướinhiềudạngkhácnhauvớinhữngtốcđộtruyềnđạtthôngtinkhácnhau.Tôisẽtiếptụcbànsâuvàovấnđềnàysau.

Bâygiờ,chúngtachỉcầnbiếtrằngnhữngứngdụnggiốngnhưmáyđiệntoáncánhânsẽgiúpmỗimộtchúngtaduytrìsựliênlạcvớinhaucũngnhưvớicácnguồnthôngtin.Trongđóbaogiồmcảcácthiếtbịdạngsốthaythếcácthiếtbịdạngtươngtự,kểcảmáythuhìnhvàđiệnthoạiđangvâyquanhchúngta.Chúngtacũngđãtinrằngnhữngthứnàocòntồntạiđượcsẽtrởthànhthứkhôngthểthiếuđược.Mặcdùchúngtachưabiếtnhữngdạngnàosẽtrởlênphổbiến,nhưngchúngsẽlànhữngmáyđiệntoánđadụng,cóthểlậptrìnhđượcvàđượcnốivớixalộ.

Nhiềugiađìnhhiệnđãcóhailoạihạtầngcơsởcủathôngtinliênlạcchuyêndùnglàđườngdâyđiệnthoạivàcáptruyềnhình.Khicáchệthốngchuyêndùngnàyđượckếthợplạithànhmộthệthốngthôngtindạngsốduynhất,đólàlúcxalộthôngtinxuấthiện.

Máythuhìnhcủabạnrồiđâynhìnkhônggiốngnhưmộtmáyđiệntoánvàkhôngcóbànphím,nhưngnhữngphầnđiệntửbổsunglắpbêntronghoặcđượcgắnvàosẽlàmcơcấucủamáythuhìnhmangđặctínhcủamáyđiệntoáncánhân.Máythụhìnhcủabạnsẽđượcnốivàoxalộthôngquamộthộpđiềukhiển tương tựnhưnhữnghộpđượccáccông tycáp truyềnhìnhgắnkèmtheomáycủabạnhiệnnay.Nhưngcáchộpđiềukhiểnnàysẽbaogồmcácchứcnăngcủamộtmáyđiệntoánđadụngcựcmạnh.hộpđiềukhiểnnàycóthểđượclắpvàobêntronghoặcđặtởphíasau,hayđểngaybêntrênmáythuhình,hoặccũngcóthểđặtởtầnghầmhaytạimộtnơiởbênngoàicănnhàcủabạn.Cảmáyđiệntoáncánhânvàchiếchộpđiềukhiểncủamáythuhìnhsẽđượcnốivàoxalộthôngtinđểthựchiệncáccuộc"đốithoại"thôngquacácthiếtbịchuyểnmạchhaycácmáyphụcvụcủamạnglưới,truytìmthôngtinđểchuyểntớingườithuêbaotheoyêucầucủahọ.

Mặcdù hộpđiều khiển có đặc tính rất giốngnhưmáyđiện toán cá nhân,nhưngcáchsửdụnghailoạinàylạihoàntoànkhácnhau,đólàkhoảngcách.Hiệnnay,hơnmộtphầnbasốhộgiađìnhngườiMỹđãcómáyđiệntoáncánhân(khôngkểcácmáytròchơiđiệntử).gầnnhưmọigiađìnhsaunàysẽcóítralàmộtmáyđượcnốitrựctiếpvàoxalộthôngtin.

Đâylànhữngthiếtbịbạndùngkhicầntínhtoán,hayđánhmáymộtthưtừnàođó.Nóđặtmộtmànhìnhcóchấtlượngcaocáchmặtbạnkhoảngchừng

nửathướcsaochomắtbạndễdàngđọcđượcnộidunghayhìnhảnhnhờtrênđó.Màn hình lớn củamáy thu hình của bạn đặt tại nơi nào đó trong cănphòng,khôngcósựhiệndiệncủabànphím,dùkhôngtạorakhôngkhíriêngtư,nhưngnósẽ làphươngtiện lý tưởngkhicónhiềungườicầnxemcùngmộtlúc.

Cáchộpđiềukhiểnvàgiaodiệncủamáyđiện toánđược thiếtkế saochomộtmáythuhìnhkiểucũnhấtvàhầuhếtcácloạimáyđiệntoáncánhânđềucóthểtiếpcậnđượcvớixalộthôngtin.Saunàysẽcónhữngmáythuhìnhvàmáyđiện toáncánhânmớivớihìnhảnhcóchất lượng tốthơn.Nhữnghìnhảnhtrênmáythuhìnhhiệnnaycònrấtkémsovớihìnhảnhtrêncáctạpchíhay trêncácmànhìnhcủacác rạpchiếuphim.Trongkhihiệnnay tínhiệutrênmáythuhìnhcủaMỹcótới486dòngthôngtinhìnhảnhnhưnghầuhếtđều rấtkhóphânbiệtđược,vàcácđầumáyvideokiểugiađìnhchỉcókhoảng280dòngphângiải.Kếtquảlàngườixemgặpkhókhăntrongviệcđọcdanhsánhcácdiễnviên,đạodiễncủaphimtrênmànhình.Máythuhìnhcủachúngtacótỷlệcỡảnh(tứctươngquangiữachiềurộngvàchiềucaocủahìnhảnh) là4x3,cónghĩa làchiềurổngộnghơnmộtphầnbasovớichiều cao của hình ảnh.Hình ảnhphim chuyện thường có tỷ lệ cỡ ảnh là2x1,tứcchiềurộnggấpđôichiềucao.

Những máy thu hình có độ phân tích cao (HDTV-Hight DefintionTelevision)cóthểcótớihơn1.000dòngphângiải,vớitỷlệcỡảnhlà16x9vàmàusắcđẹp,đangđượcthửnghiệm,vàhìnhảnhcủanóthật tuyệtvời.Mặcdù hiện nay giá các loạimáy thu hình này còn rất đắt, nhưng rồi nócũngsẽtrởnênphổbiếnhơnbởivìxalộsẽlàmchođầumáyvideocóthểtiếpnhậnđượchìnhảnhcóđộphângiảicaovàcáctỷlệcỡảnhkhácnhau.ýnghĩavềđộphângiảicóthểđiềuchỉnhđượccũngkháquenthuộcvớingườisửdụngmáyđiệntoáncánhân,họcóthểchọnđộphângiảiđiểnhìnhhiệnnay là480 (còngọi làVGA)hoặccaohơn từ600,768,1024,1.200dòngphângiảingangtuỳthuộcvàoloạimànhìnhhọcó.

Cảhai loạimànhìnhcủamáy thuhìnhvàmáyđiện toáncánhânsẽđượctiếptụccảitiếnchonhỏhơnvàcóchấtlượnghơn.Hầuhếtcóhìnhdạngsố,cóthểtreotrêntường,cóchiềudàykhoảng1inch.Loạinàysẽthaythếloạibảngđenvàbảngtrắnghiệnđangdùng.Bảngnàysẽthểhiệnhìnhảnh,phimhoặcvănbản,haynhữnghìnhảnhcóchitiếtlitikhác.Ngườitacóthểvẽhoặcviết trênbảngđó.Máyđiện toánnốivớibảngnàysẽnhậndạngchữviết và chuyển chúng thành loại chữ có thể đọc được.Những thiết bị nàytrướchếtsẽđượctrangbịchocáccuộchộinghịvàsauđólàcáccơquanvàthậmchícảchocácgiađình.

Điện thoạihiệnđangdùng sẽđượcnối chungmạngvớimáyđiện toán cánhânvàmáythuhình.Nhiềukiểuđiệnthoại tươnglaihìnhphẳng,vàmộtmáychụphìnhtýhon.Hoặcngượclại,chúngcóhìnhdạnggiốngnhưkiểuchúngtađangsửdụnghiệnnay.Nhàbếprồicũngcóđiệnthoạitreotường,bạncó thểnhìn thấyngườiđangnóichuyệnvớibạnhoặcbấtcứhìnhảnhnàongườiđómuốnchuyểnđếnbạnxem.Vềphươngdiệnkỹthuậtthìloạiđiện thoại treo trênmáygiặt sẽ cóđặc tínhgầngiốngnhưchiếchộpđiềukhiểntrongphòngkháchvàchiếcmáyđiệntoántrongphònglàmviệccủabạn,nhưngvềhìnhdángthìnóvẫnlàhìnhdángcủachiếcmáyđiệnthoại.Bêntrongchiếcvềbọcngoài,tấtcảcácloạithiếtbịthôngtinsẽcócấutrúcgầngiốngnhưmộtmáyđiệntoáncánhân.Hìnhdángbênngoàicủachúngchẳngnóilênđượcđiềugìsovớivôvànchứcnăngkhácnhaumàchúngcóthểthựchiệnđược.

Trongmộtxãhội luôn chuyểnđộng,người ta thấy cầnphải làmviệcmộtcáchcóhiệuquảngaycảnhững lúcđang trênđườngđi.Hai thếkỷ trướcđây,kháchlữhànhthườngmangtheomột"bàngỗhaycòngọilàlapdesk".Nócómặtbànđượcgắnvàomộthộpnhờmàugụvàcóngănkéođểđựngbútmực.Khigấplạirấtgọnnhẹ,vàkhimởra,nólàchiếcbànviết.Ngàynay,loạibànviếtđóđãđượcthaythếbằngchiếcmáyđiệntoánxáchtay,cònđượcgọiphổbiếntheotiếngAnhlàlaptop.Nhiềungười,trongđócócảtôi,thườnglàmviệcởcảhainơi:vănphòngvàởnhà,chọnloạilaptopnày(haymộtloạihơinhỏhơn,gọilànotebook)đểdùngnhưmộtmáyđiệntoánchínhcủahọ.Nhữngchiếcmáyđiện toánnhờnàyrồiđâycũngsẽđượcnốivàomạnglướicủacông ty.Nhữngchiếcnotebookđósẽ tiếp tụcđượccải tiếnsao chongày càngmỏnghơn.Notebook là nhữngmáyđiện toán sách taynhỏnhấtvàphổbiếnnhấthiệnnay,nhưngchẳngbaolâunữasẽxuấthiệnloạimáyđiệntoánbờtúivớimànhìnhcỡbằngtấmảnh.

Hiệnnay,bạnđangmang theongườibạnnhững thứgìnào?Có lẽ ít ra làmột chùmchìa khoá, giấy chứngminh thư, tiền, vàmột đồnghồ đeo tay.Cũngrấtcóthểbạnmangtheothẻtíndụng,sổtiếtkiệm,sécdulịch,sổđịachỉ,sổlịchhẹncôngtác,tậpgiấyghichép,sáchđểđọc,máyảnh,máyghiâmbờtúi,điệnthoạidiđộng,máynhắntin,véxemhoànhạc,bảnđồ,labàn,máytínhbờ túi,máyđiện tửghidựánngânhàng thiếp,hìnhảnh,vàcó lẽmộtchiếccòicấpcứudùngkhibịnạn.

Bạncóthểcấtnhữngthứnàyvànhiềuthứkhácnữavàotrongmộtthiếtbịthôngtinmàchúngtôigọilàvíđiệntoáncánhân(WalletPC).Nócócùngcỡvớichiếcvítiềnchúngtađangdùnghiệnnay.Nósẽhiểnthịcácmẫutin

nhắn,lịchcôngtác,vàbạncũngcóthểđọchoặcgửithưđiệntửhaycácbảnfax, theo dõi thời tiết hay giá cổ phần ở thị trường chứng khoán, và chơiđượccảcáctròchơiđơngiảnlẫnphứctạp.Tạicácbuổihọp,bạncóthểghichép, kiểm tra các buổi hẹn, xem lướt qua các thông tin , hoặc chọnmộttronghàngngàncáchđiềukhiểndễdàngđểngắmcáchìnhcủacácconbạn.

Thayvìphảimang theo tiềnmặt, chiếcvímớicủabạncó thểchứa tiềnởdạngsốmàngườitakhôngthểnàolàmgiảđược.Ngàynay,khibạntraochoaiđómột tờđôla,một tấmséc,hoặccácphươngtiện thanhtoánkhác,cónghĩalàchuyểntrảmộtkhoảntiềnnàođó.Nhưngkhôngcầnphảithểhiệntiềntrêngiấy.Cáckhoảnthanhtoánbằngthẻtíndụnghoặcquaphươngtiệnđiệnthoạiđượctraođổidướidạngthôngtintàichánhsố.Naymai,chiếcvíđiệntoánsẽgiúpbạngửihoặcnhậnlạicáckhoảntiềndướidạngsố.Chiếcvícủabạnsẽđượcnốivớimáyđiệntoáncủacửahàngđểbạnchuyểntiềnmàbạnkhôngphảiđíchthânđiđếnquầythutiềncủacửahàng.Nếuconbạnxintiền,bạncóthểchuyểnchocháu5đôlatừvíđiệntoáncủabạnsangvíđiệntoáncủacháu.

Khivíđiệntoáncánhântrởlênphổbiến,chúngtacóthểloạibỏtìnhtrạngđộngnghẹtngườitạinhữngnơicôngcộngnhưởsânbay,nhàhátngườitaphảixếphàngđểxuấttrìnhchứngminhthưhayvévàocửa.Chẳnghạnkhibạnđiquamộtcửahàngracủasânbay,víđiệntoáncủabạnsẽđượcnốivớimáycũngkhôngphảidùngchìakhoáhaythẻtừđểđiquamộtcửanàođó.Víđiệntoáncánhâncủabạnsẽgiớithiệunhậndạngcủabạnvàomáyđiệntoáncủabạnđangquảnlýổkhoáđó.

Rồiđâytiềnmặtvàthẻtíndụngsẽkhôngcòn,lúcđómụctiêucủabọntộiphạmsẽlàchiếcvíđiệntoáncủabạn,chonênphảiđềphòng.Víđiệntoánsẽlưutrữnhững"chìakhoá"đểbạndùng.Bạnsẽdễdàngvôhiệuhoáchìakhoácủabạn,vàviệcđósẽđượcthayđổithườngxuyên.Đốivớinhữngthươngvụquantrọng,chiếcchìakhoátrongvíđiệntoáncủabạnchưađủbảođảmantoàn.Mộtgiảipháplàbạndùngmộtmậtkhẩuvàothờigianbạnchuyểntiền.Máythungântựđộngsẽyêucầubạnbáosốnhậndạngcủabạn,thựcrađólàmộtmậtkhẩurấtngắn.Giảiphápkháckhôngcầnphảinhớmậtkhẩulàgiảiphápdùngthướcđosinhhọc.Giảiphápdùngthướcđosinhhọcnàyantoànhơnnhiềuvàgầnnhưchắcchắnrằngcuốicùngnócũngsẽđượcđưavàotrongvíđiệntoáncánhân.

Hệthốngan toànsinhhọcghi lạinhữngđặcđiểmthân thểnhưgiọngnói,vântay.Chẳnghạn,chiếcvíđiệntoáncủabạnyêucầubạnđọctolênbấtkỳchữnàovàgiọngnóiđượcphảnánhlênmànhình,hoặcyêucầubạnấnngón

taycáicủabạnlênbềmặtcủamộtthiếtbịkhibạnsắpsửathanhtoánmộtkhoảntiềnnàođó.Víđiệntoánsẽsosánhgiọngnói"nghe"đượchay"cảmnhận"mộtvớigiọnghayvântaycủabạnmànóđãlưutrữdướidạngsốxemcóđúngkhông.

Chiếcvíđiệntoáncánhâncủabạnvớinhữngthiếtbịthíchhợpsẽcóthểbáochobạnbiếtmộtcáchchínhxácrằngbạnđangởbấtcứnơinàotrênquảđịacầu này.Những vệ tinh có hệ thống định vị toàn cầu (Global PositioningSystem-GPS)baytrongmộtquỹđạochungquanhquảđấtphátranhữngtínhiệubáochomáybayphảnlực,tàubiển,tênlửacómangđầuđạnhạtnhân,cótrangbịhệnhốngtiếpnhậnGPSbiếtvịtríchúngđangởđâuchínhxáctớimứcchỉ chênh lệchvài chục thước.Những thiết bị nhưvậyhiệnđangđượcbángiáchỉvàitrămđôla,vàchúngsẽđượclắpvàotrongvíđiệntoáncánhân.

Chiếcvíđiệntoáncủabạnsẽnốibạnvớixalộthôngtintrongkhibạnđangđitrênmộtxalộthựcsựnàođóvànósẽbáochobạnbiếthiệnbạnđangởđâu.Bộloađượclắpbêntrongvísẽnóichobạnbiếtmọibấttrắccóthểxảyra trênđườngbạnđi.Nósẽbáochobạnbiết rằngbạn lênrasânbaysớmhơndựđịnhvìđườngđócóthểbịtắc.Bảnđồmàucủachiếcvíđiệntoánsẽchỉvịtríbạnđangđếnvớibấtcứloạithôngtinnàobạncần:tìnhhìnhđườngsávàthờitiết,khuvựccắmtrại,cácdanhlamthắngcảnh,thậmchícáccửahàng bán thức ăn nhanh.Bạn có thể hỏi:Nhà hàngTrungQuốc nào giầnnhấtcònmởcửa?vàcâuhỏiđócủabạnsẽđượcgửitớivíđiệntoáncủabạnthôngquamộtmạnglướivôtuyến.Khibị lạcđườnghaylúcởtrongrừnggià,nósẽlàchiếclabànhoặctựanhưmộtcondaonhiềulưỡirấthữudụngchobạn.

Thựcra,tôichorằngchiếcvíđiệntoáncánhâncủabạncũnggiốngnhưmộtcondaoconnhiềulưỡi.Lúccònbé,tôicũngcómộtcondaoconnhưvậy.nhưngcondaocủatôilúcđókhôngphảilàcondaochỉcóhailưỡivàcũngchẳngphảicondaocónhiềucôngdụngkhácnhau.Condaocủatôicóchiếccánbóngloángmàuđỏvớimộtchữthậpmàutrắngvớinhiềulưỡivànhiềucôngdụngkhácnhau,kểcảmộtcáituốcnơvít,mộtcáikéobéxíu,vàmộtcáimởnút chai (mặcdù tôi chưabaogiờdùng tới loại phụ tùngđặcbiệtnày).

Mộtsốvíđiệntoáncánhânkháđơngiản,chỉgồmvàicôngcụcơbảnnhưmộtmànhình,mộtmicro,mộtthiếtbịantoànđrchuyểntiềndạngsố,vàkhảnăngcóthểđọchoặcsửdụngcácthôngtincơbản.Sốkhácđầydãycácthiếtbịkhácnhau,kểcảmáyảnh,máyquétđểcóthểđọcđượccácmẫutininhoặcviết tay,vàhệ thốngtiếpnhậnkhảnăngđịnhvị toàncầu.Hầuhết

cácloạivíđiệntoáncánhânsẽcómộtnútbấmbáođộngkhibạngặpnguyhiểmcầnđượcgiúpđỡ.Mộtsốcòncócảnhiệtđộkế,phongvũbiểu,nhướcđođộcao,vàthiếtbịđonhịptim.

Docórấtnhiều loạivớinhiềuchứcnăng,kiểudàngkhácnhaunêngiácảcũngrấtkhácnhau.Nhưngnhìnchung,giámộtchiếcmáyđiệntoáncánhânbằnggiá củamột chiếcmáy ảnhhiệnnay.Giámột "thẻ thôngminh"đơngiảncómộtchứcnăngđểthanhtoántiềndạngsốchỉbằnggiámộtmáyảnhchụpmộtlầnhiệnnay,mộtkhiđó,giốngnhưmộtmáyảnhhiệnđại,giámộtchiếcmáyđiệntoáncánhântinhvithựcsựcóthểlêntới1.000Mỹkimhaycaohơn,nhưngnócóchứcnănghoạtđộngvượtxacácmáyđiện toánchỉcáchnó10nămtrước."thẻthôngminh",mộtdạngcơbảnnhấtcủavíđiệntoáncánhân,trônggiốngnhưmộtthẻtíndụnghiệnđangrấtphổbiếnởchâuÂu.Vàsẽlưutrữtiền,vé,hayybạcủabạn.Nókhôngcómànhình,khôngcóthiếtbịnghe,hoặccáctiệníchnhưcủacácvíđiệntoánđắttiền.Nhưngnókhátiệnlợikhiđidulịchhoặclàmchứcnăngnhưmộtbộphậnlưutrữ,vàcólẽbấynhiêucũngđủđápứngđượcyêucầucủangườisửdụng.

Trườnghợpbạnkhôngmang theochiếcvíđiện toán,bạnsẽphải sửdụngcác trạmliên lạccộngcộngđể tiếpcậnvớixa lộ,mộtsốmiễnphí,sốcácbạnphảitrảtiền.Trênthựctế,nóchẳngnhữngthaythếđiệnthoạimàcảcácphươngtiệnthanhtoánbởivìnócókhảnăngriêngcủanócũngnhưcácứngdụngkháccủaxalộ,từviệcgiửinhậncáctinnhắn,truytìmtrênbảnđồvàmuacácloạivé.Nhưngtiếpcậnthôngquacácquầyki-ốtlàchínhvàchúngcómặtởkhắpnơi.Mộtsốki-ốtcótrìnhbàycácquảngcáonốivớimộtsốmáydịchvụđặcbiệtgiốngnhưkiểumáyđiệnthoạitạicácsânbaynốithẳngvớikháchsạnhaydịchvụchothuêxehiệnnayvậy.Nhìnbềngoàitrôngnókháthôkệchgiốngnhưcácmáyđổitiềnhiệnđangsửdụngtạicácsânbay,nhưngbêntronglàcảmộtchiếcmáyđiệntoáncánhân.

Dùchomáyđiệntoánđócóhìnhdạnggìđinữathìngườisửdụngphảibiếtcáchtiếpcậnđượccácứngdụngcủanó.Hãyhìnhdungcáchbạnsửdụngmộtbộđiềukhiểntừxađểchọnchươngtrìnhtruyềnhình.Cáchệthốngmớitrongtươnglaisẽcónhiềuchọnlựahơnvàsẽthuậntiệnhơnnhiều.Thayvìphảinhớsốcủatừngkênhđểchọnchươngtrìnhthíchhợp,cácứngdụngsẽhiệnnên trongmột trìnhđơnđồhoạvàbạn chỉ việcđưa con trọđếnmộtbiểutượngvẽmộthìnhảnhrấtrễhiểuđểchonđúngthứmìnhcần.

Thậmchíkhôngcầnphảisửdụngcontrọ,bạnchỉcầnnóitrựctiếpvàomáythuhình,máyđiện toánhaybấtcứ thiếtbị thông tinnàokhác,đểnó thựchiệnđiềubạncần.đầutiên,chúngtaphảicómộtsốvốntừvựngnhấtđịnh,

nhưng về sau chỉ cần dùng lời để trao đổi.Khả năng này đòi hỏi phải cóphầncứngvàphầnmềmthậtmạnhbởinhữngđàmthoạimàconngườihiểumộtcáchhếtsứcdễdàngthìđốivớimáyđiệntoánlàcôngviệcvôcùngkhókhăn.Hiệnnay,việcnhậnbiếtvà thựchiện theocác lệnhđượcđịnh trướcnhư"chịgọitôi"đãđượcmáynhậnbiếtvàthựchiệnkhátốt.Nhưngđốivớimáyđiệntoán,việcnhậnbiếtmộtcâutuỳtiệnnàođólàviệcrấtkhó,vàphảimấtítralàmườinămnữamáymớicóthểthựchiệnđượcđiềuđó.

Nhữngaikhôngthíchdùngbànphímhaynóitrựctiếp,bạncóthểviết lênmànhìnhđểralệnhchomáy.Chođếnnaycónhiềucôngty,trongđócócảMicrosoft,đãbỏ ranhiềunămtrờiđể tạo racáimàchúng tôigọi là"máyđiệntoánviết"cókhảnăngđọcđượcchữviết.Nhưngtôilàngườiluônlạcquan, tôinghĩ rằngkhảnăng tạoraphầnmềmcó thểnhậndạngđượcchữviếtcủanhiềungườikhácnhausẽsớm trở lạihiện thực.Nhữngkhókhănchúng tôi gặp lại là vấn đề hết sức tinh vi khi chúng tôi tiến hành thửnghiệm, hệ thống của chúng tôi hoạt động rất tốt, nhưng đối với nhữngngườimớisửdụngchúnglạiliêntụcgiởtrò.Sauđó,chúngtôipháthiệnrarằngchúngtôiđãvôtìnhnắnnótchữviếtvàkhiếnchochúngtôidễđọchơnbình thường.Chúng tôi tự thíchnghimìnhvớimáy thayvìbuộcmáyphảithíchnghivớimình.

Trongmột trườnghợpkhác,cómộtnhómkỹsưnghĩrằnghọđãtạođượcmộtchươngtrìnhtốtnênđemtrìnhbàythànhtíchcủahọvớitôimộtcáchrấttựhào.Nhưngkhihọtrìnhdiễnthìchươngtrìnhkhônghoạtđộngđược.Bởivìtấtcảnhữngthànhviênthamgiavàocôngtrìnhđềulànhữngngườicầmbúttayphải,cònmáyđiệntoánđượclậptrìnhđểnhậnbiếtcácnétnáytrongchữviếtthìlạikhôngsaonhậnbiếtđượccácnétnáyviếtbằngtaycủatôi.Tấtnhiênviệclàmchomáynhậndạngđượcchữviếtto,nhọ,nghiêng,đứng,viếtbằng tayphảihay tay trái của từngngười làmộtviệckhóchẩngkémviệclàmchomáynhậndạngragiọngnóicủabạn.

Dùchobạndùngtiếngnói,chữviết,haycontrọđểchọnnhữngứngdụngbạn cần, điều khác nhau ở đây không phải chỉ có các chương trình phimtruyềnhìnhmàlàcácloạtcácloạiứngdụngkhácnhau,vàbạnmuốnviệcchọnlựađóphảithậtdễdàng,khôngmấtthờigian.Ngườisửdụngsẽkhôngthểchịuđựngnổisựlầmlẫn,hoặclãngphíthờigian.Phầnmềmcủaxalộsẽgiúpchoviệc tìm thông tinđượcdễdàng, thậmchíngười sửdụngkhôngbiếtlàmìnhđangtìmthôngtingì.Sẽcóvôsốcácloạithôngtinvàxalộsẽtruynhậpchúngvàtronghàngtrămthưviện.

Mộttrongnhữnglongạiđốivớixalộthôngtinlà'sựquátảivềthôngtin'.

Mộtsốngườihìnhdungmộtcáchkháthôngminhrằngcápquangcủaxalộsẽgiốngnhưnhữngđườngốngkhổnglồluôntốngrangoàimộtkhốilượngthôngtinrấtlớn.

Sựquátảivềthôngtinkhôngphảilàvấnđềduynhấtđốivớixalộ,vànócũngkhôngphải làmộtvấnđề.Chúng tađã từngđốiphóvớikhối lượngthôngtinrất lớnbằngcáchdựavàocơsởhạtầngrộnglớnhiệnđanghìnhthànhđểgiúpchúngtachọnlựa-từthẻchọnsáchtrongthưviện,cácbảntintómlượtvềphimảnh,chotớicáctrangvàngtrongniêngiámđiệnthoạivàthưgiớicủabạnbè.Khicóaiđótỏralongạivềsựquátảithôngtin,hãyhỏihọxemhọsẽlàmcáchnàođểchọnnhữnggìcầnđọc.Khichúngtađếnmộtcửahàngsáchhaymộtthưviện,chúngtađâunghĩrằngchúngtaphảiđọchếtmọicuốnsáchrồimớimuađượcmộtcuốn.Chúngtachọnđượcnhưngkhôngcầnphảiđọctấtcảlànhờcócácphươngtiệndẫnđường.Cácphươngtiệndẫnđườngnàybaogồmcảcácquầysáchbáotrênđườngphố,hệthốngthập phân Dewey trong các thư viện, vàmục điểm sách trên báo chí địaphương.

Trênxalộthôngtin,kỹthuậtvàcácdịchvụvềbiêntậpsẽkếthợpđểgiúpbạncáchchonlựathôngtin.Hệthốngdẫnđườnglýtưởngsẽrấtmạnh,cóthểtiếpcậnđượcbấtcứnguồntinnàokhôngcógiớihạnđó.Phầnmềmsẽchoranhữngtrìnhcâuhỏi,trìnhlọc,trìnhdẫnđườngkhônggian,trìnhsiêuliênkếtvàtrìnhđạilýnhưlànhữngkỹthuậtchọnlựaưuviệt.

Cómột cáchgiúp chúng ta dễdànghiểuđược cácphươngpháp chọn lựakhácnhauvàhãynghĩvềchúngtheophépẩndụ.Hãytưởngtượngramộtthông tinđặcbiệtnàođó,chẳnghạnnhưbảnsưu tậpcác loạisựkiệnhaymộtdanhmụcphim,tấtcảđềuđượcđểtrongmộtnhàkhotưởngtượngnàođó.Mộtcâuhỏisẽtruytìmtầtcảcácmụcthôngtincótrongnhàkhođểxemcóloạinàođápứngđượccáctiêuchuẩnbạnđãđềrakhông.Mộtbộlọcsẽkiểmtratấtcảnhữngthôngtinmớiđượcchovàonhàkhođểxemchúngcóđápứngđượccáctiêuchuẩnkhông.

Bộ phận dẫn đường không gian làmột con đường bạn có thể đi vòngquanhtrongnhàkhođểkiểmtradanhmụctồnkhotạitừngđịađiểm.Nhưngcólẽbiệnpháphấpdẫnnhất,vàcũnglàbiệnphápdễdàngnhấttrongtấtcảcácphươngtiện,làđăngkýsựgiúpđỡcủamộtđạilýriêng(Agent),ngườisẽđạidiệnchobạntrênxalộthôngtin.Ngườiđạilýnàythựctếlàmộtphầnmềm,nhưngnóđãđượcnhâncáchhoávàbạncóthểnóichuyệnđướihìnhthứcnàyhayhìnhthứckhácvớinó.Việcnàycũnggiốngnhưviệccửmộttrợlýđilàmdanhmụchàngtồnkhochobạnvậy.

Vàdướiđâylàhoạtđộngcủacáchệthốngkhácnhauđó.Hệthốngcâu

hỏi,đúngnhưtêngọilàmộtcâuhỏi.Bạncóthểhỏinhiềuloạicâuhỏikhácnhau và sẽ nhận được câu trả lời hoàn chỉnh.Giả sử bạnmuốn tìm songkhôngthểnhớđượcchontênphim,bạncóthểnhớrằngnóđượccácminhtinhmànbạcSpencerTracyvàKatharineHepburnthủvaichính,vàtrongđócómộtcảnhmàchànghỏihànglôcâuhỏivànàngthìđangrunlênvìlạnh,vậy mời bạn hãy đánh vào mục câu hỏi về tất cả các phim có "SpencerTracy","KatharineHepburn","lạnh"và"câuhỏi".

Đểtrảlời,mộtmáydịchvụtrênxalộsẽnêuphimhàitìnhcảmDeskSetnăm1957, trongđócócảnhTracynhìnchòngcHọcvàomộtHepburnrunlậpcậptrênlócmộtngôinhàđanggiữamùađông.Bạncóthểxemmộtcảnhđó,cóthểxemtoànbộcuốnphim,cóthểđọcphụđề,xemmụcđiểmphim,và có thể đọc bất cứ bài báo nào đề cập đếnTracy hoặcHepburn có liênquan đến cảnh đó.Nếu bạnmuốn xembản có phụ đề dành riêng để xuấtkhẩu ra cácnướckhôngnói tiếngAnh thì bạnyêu cầuđượcxembảnđó.Những phim này được lưu trữ trên cácmáy phục vụ tại nhiều nước khácnhau,nhưngnếubạnyêucầusẽcóngaytứckhắc..

Hệthốngnàychứanhữngloạicâuhỏithẳngnhư"Chotôixembàibáoviếtvềtrườnghợpsinhcontrongốngnghiệmđầutiên",hoặc"chotôidanhmụccủatấtcảcáccửahàngcóbántừhailoạithứcănchochótrởlênvàchuyểnchotôimộtthùngtheođịachỉcủatrongvòngmộttiếngđồnghồ",hoặc"Aitrongsốbàconmàtôiđãkhôngliênlạctrongbathángqua?"Hệthốngnàycũngcó thể trả lờinhững loạicâuhỏiphức tạphơnnhiều.Bạncó thểhỏi"thànhphốnào có tỷ lệ dân số caonhất thườngxemphimnhạcRock, vàthườngđọcvềthươngmạiquốctế?"Nóichung,cácloạicâuhỏikhôngphảichờlâumớiđượctrảlờivìhầuhếtcácloạicâuhỏiđềuđãđượchỏitrướcvàcâutrảlờiđãđượclưutrữlại.

Bạncũngcóthểtạora"bộlọc",thựcchấtlànhữngcâuhỏi.Bộlọclàmviệcliêntục,truynhậpnhữngthôngtinmớiphùhợpvớisởthíchcủabạn,vàlọcbờcác thôngtinkhôngliênquan.Bạncũngcóthể lập trìnhmộtbộlọcđểthu thập thôngtin theosở thíchriêngcủabạn,chẳnghạnnhưthôngtinvềcácđộibóngđịaphươnghaynhữngphátminhkhoahọcđặcbiệtnhất.Giảsửdựbáothờitiếtlàtintứcquantrọngnhấtđốivớibạnthìbộphậnlọcsẽxếpnó lênhàngđầu trong tờbáocủanhândâncủabạn.Mộtsốbộ lọcsẽđượcmáyđiệntoáncủabạntựđộnglậplên,lưutrữnhữngthôngtinbạnưathích.Bạncũngcóthểtạoramộtbộlọcđặcbiệt,chẳnghạn"cầnmuaphụtùng của xeNissanMaxima 1990", hoặc "có aimụốn tìm bạn để cùng đichơibằngxeđạpvàochiềuchủnhật,dùnắnghaymưa?bộlọcsẽtiếptụctìmđượcđếnkhinàobạnralệnhngưng.Nếubộlọctìmđượcmộtbạnđồng

hànhvàochiềuchủnhậtchẳnghạn,nótiếptụctìmthêmcáctintứckhácđãcótrênmạnglướivềconngườiđó.Nósẽcốgắngtrảlờicâuhỏi"trônganhtanhư thếnào?" -đó là câuhỏiđầu tiênbạnmuốnbiết vềmộtngườibạnmới.

Hệ thống dẫn đường không gian sẽ được tạo theo kiểumẫumà chúng tađanglưutrữthôngtinhiệnnay.Khichúngtamuốntìmmộtvàiđềtàinàođó,tấtnhiênlàbạnđếnbộphậnlưuthẻtrongthưviện.Báochíhàngngàyđềucóđăngtảicáctinvềthểdụcthểthao,vềbấtđộngsản,vềkinhdoanh,đó lànhữngnơingười ta tìmđếnđể thu thập thông tin.Tronghầuhếtcácloạinhậtbáo,tindựbáothờitiếtthườngxuấthiệntạimộtvịtríquenthuộcngàynàyquangàykhác.

Hệthốngdẫnđườngkhônggian,hiệnđangđượcứngdụngtrongmộtsốsảnphẩmphầnmềm,sẽđưabạnđếnnhữngnơicóthôngtinbạncầnbằngcáchlàmchobạncóthểgiaolưuvớimộtloạithiếtbịnhìnthấythựchayảnhđượctạora.bạncíothểhìnhdungramộtmôhìnhnhưmộtbảnđồchẳnghạn,cóminhhoạ,cóbảnnộidungkhônggiancóvaitròđặcbiệtquantrọngtronggiao lưuvới các loạimáy thuhìnhvàvới các loạimáyđiện toáncánhânnhọ,xáchtay.Đểrútmộtkhoảntiềnnàođótừngânhàng,bạnphảitớimộtnơirúttiềnnằmtrênmộtphốchính,rồidùngconchuột,hoặcthiếtbịđiềukhiển từxa, hoặc thậmchí dùngngón taybạnđể chỉ vàonơi rút tiền củangânhàng.

Bạncóthểchỉvàomộttoàánđểxemhômnaytoàxửvụnào,dothẩmphánnàophụtráchhoặcnhữngvụnàocòntồnlạichưaxử.Bạncóthểchỉvàomộtbếnphàđểxemlịchtrìnhcủaphàhoặcxemphàchạycóđúnggiờkhông.Nếubạncóýđịnhmuốn thuêphòng taikháchsạn,bạncó thểbiếtđượchiệnphòngnàocòntrống,vàcóthểxemsơđồbốtríphòngcủakháchsạn, hoặc để xem khách sạn có máy quay video nối với xa lộ thông tinkhông,bạncóthểxemquaphòngđợivànhàăncủakháchsạnxemcóđôngngườikhông.

Bạncũngcóthểbấmramộtbảnđồđểtừđóbạncóthểđivàomộtkhuphốhayxemlướtquacácphòngcủamộtkhunhà.Bạncũngcóthểxemcậncảnhhoặcviễncảnhmộtkhuvựcnàođómộtcáchdễdàng.Chẳnghạnbạnmuốnmuamộtmáycắtcờ.Nếumànhìnhtrìnhchiếukhuvựcbêntrongcủangôinhà,bạncóthểđirakhỏinhàbằngcửasau,tạiđóbạncóthểthấycácmốchàngrào,vàmộtnhàđểxe.Khibấmvàonhàđểxethìbạnđãởbêntrongrồi,bạncóthểnhìnthấycácloạidụngcụ,trongđócócảchiếcmáycắtcờ.Bấmvàochiếcmáycắtcờ,bạncóthểxemthôngtincóliênquannhưquảngcáo,bảntómtắt,bảnhướngdẫnsửdụngmáy,vàcácphòngtrưngbàytrong

khônggianđiềukhiểnhọc.Việcssosánhmộtsốcửahàngdiễnrathậtđơngiảnvànhanhchóng.Khibạnbấmvàohìnhảnhcủanhàđểxevàmuốntìmhiệnlênởphầnsaucủamànhìnhdocácmáyphụcvụởxahàngngàndặmtrênxalộchuyểntới.

Khibạnchỉvàomộtvậttrênmànhìnhđểđọcthôngtinvềvậtđó,tứcbạnđang sử dụngmột hình thức của dạng "siêu liên kết-Hyperlinking".Dạngsiêuliênkếtgiúpchongườisửdụngcóthểnhảytừlãnhvựcnàysanglãnhvựcthôngtinkhácngaytrongtíchtắc,giốngnhưkiểucontàuvũtrụtrongphimkhoahọcviễntưởngnhảytừđịađiểmnàysangđịađiểmkhác.Dạngsiêuliênkếttrênxalộthôngtingiúpbạntìmđượcnhữngcâutrảlờichocâuhỏicủabạnkhinótựnhiênnảysinhravàbạncảmthấythíchthú.ChẳnghạnbạnđangxemchươngtrìnhthờisựvàbạnthấymộtngườiđangđicùngvớiThủtướngAnhmàbạnkhôngsaonhớrađược.

Bạnmuốnbiếtngườiấylàai.Bạndùngbộđiềukhiểntừxacủamáythụhìnhcủabạnbấmngayvàongườiđó.Hànhđộngđó củabạn sẽ làmxuấthiệnmộttiểusửvàmộtdanhmụccủacácsựkiệnmàconngườiđóxuấthiệntrongthờigiangầnđây.Bấmvàomụcnàocótrongdanhmụctrên,bạncóthểđọchoặcxemcácthôngtincóliênquan,vàbạncóthểnhảytừmụcnàysanghàngloạtcácđềtàikhácvàxemcáchìnhảnh,nghecácthôngtintừcácnơitrênthếgiớiliênquantớiconngườiđó.

Bạncũngcóthểsửdụnghệthốngdẫnđườngkhônggianđểđidulịnh.Nếubạnmuốnxemcáchngười taphụcchếcác tácphẩmnghệ thuật trongmộtbảotàng,bạncóthể"đidạo"quanhđểxemnhiềutácphẩmkhácnhaunhưchínhbảnthânbạnđangthựcsựcómặttạiđóvậy.Bạnmuốnđisâuvàochitiếtcủamộtbứchoạhaymộtphotượng,bạnlênsửdụngmộtsiêuliênkết.Khôngcónhiềungười,khôngphảichen lấnxôđẩy,bạncó thểhỏibấtcứvấnđềgìmàkhôngphảilolắngvìkhôngđượctrảlời.Bạncóthểbấtngờgặpnhữngđiều thúvị hệt như trongmộtphòng triển lãmảokhônggiốngnhưviệcdạoquanhmộtphòngtriển lãmthực,nhưngnócũngtạochobạncảmgiácgầngiống,cũngnhưviệcbạnxemmộtđiệuvũba-lêhaymộttrậnbóngrổtrêntruyềnhìnhcũngkhôngkémphầnhàohứngchodùbạnkhôngcómặttạinhàháthaysânvậnđộng.

Nếucónhữngngườikháccũngcùngxemmột"bảotàng"vớibạn,bạncũngcóthểchọnđểxemvàgiaolưuvớihọhaykhôngtuỳbạnthích.Chuyếnđithămcủabạnkhônghẳn làđơnđộc.Một sốđiểmsẽđượcdành riêngchogiaotiếpxãhộiđiềukhiểnhọc;mộtsốđịađiểmkhácngườitakhôngnhìnthấynhau.Mộtsốnơibuộcbạnphảixuấthiện,cònnơikhácthìkhông.Cáchmàbạnnhìnnhữngngườisửdụngkhácsẽtuỳthuộcvàosựlựachọncủabạn

vàluậtlệcủađịađiểmđó.

Nếubạnsửdụngmộthệthốngdẫnđườngkhônggianthìnơibạnđangthamquan không phải là cảnh thực.Bạn cũng có thể tạo lập nênmột địa điểmtưởng tượng ra và quay trở lại với nó khi nào bạnmuốn.Trong bảo tàngriêng củabạn,bạn có thểdi chuyển cácbức tường, bổxung thêmcácbứctranh,bốtrílạicáctácphẩm.Bạncũngcóthểbốtrítấtcảcáctranhtĩnhvậtvàomộtnơi,thậmchítrongđócócảmộtbứctranhtườngchưahoànthànhđượccheotrongphòngtranhnghệthuậtcổlamã,vàmộtbứctranhlậpthểcủaPicassotrongphòngtranhcủathếkỷ20.

Bạn cũng có thể đóngvai nhà sưu tập,thu thập tất cả những tác phẩmnghệ thuậtbạnưa thích trên toàn thếgiớivề "treo" trongphòng tranhcủabạn.Giảsửbạnmuốncómộtbứctranhvềmộtphongcảnhkháấmcúngvẽmộtngườiđànôngđangđượcmộtconsưtửdùngmũicủanódungủ,songbạnkhôngthểnàonhớrađượctênngườihoạsĩđãvẽbứctranhđóhoặcnơibạnđãđượcxemnólầnđầu.Xalộthôngtinkhôngbắtbạnphảicấtcôngđitìm.Bạnchỉcầnmôtảnhữnggìbạnmuốnbằngcáchnêuracâuhỏi.Câuhỏiđósẽkhởiđộngmáyđiệntoánhoặccácthiếtbịứngdụngkháccủabạntìmchọntrongmộtkholưutrữthôngtinđểtìmrabứctranhđúngvớimiêutảcủabạn.

Bạncòncóthểlàmchobạnbècủabạncùngđithamquanvớibạndùngườiđóđangngồigầnbạnhayđangởmộtchântrờikhác.Bạncóthểgiớithiệu"Đây, giữa hai bức tranh của Raphael vàModigliani và bức vẽ bằng cácngóntaymàtôiđãthựchiệntừlúcmớilênba."

Loạicuốicùng tronghệ thốngdẫnđường làmột loại,xétvềnhiềuphươngdiệnkhácnhau,hữuíchnhấtsovớicácloại.Đólàtrìnhđạilý(agent)đâylàmộtbộlọcđãđượcnhâncáchhoávàthểhiệntínhchủđộng.Côngviệccủatrìnhđạilýlàgiúpđỡbạn.Trongthờiđạithôngtin,việctạoratrìnhđạilýlànhằmgiúpbạntìmchonthôngtin.

Đểcó thểhiểuđược cách thứcmộtđại lýgiúpbạn trongnhiều côngviệckhácnhauhãyxemcáchnó cải tiếngiaodiện củamáyđiện toán cánhânhiện như thế nào. Hiện trạng của giao diện đang dùng là giao điện đồhoạ,nhưApple củaMacintoshvàWindowcủaMicrosoft, nhữnggiaodiệnnàymiêu tả thông tin vàmối quan hệ trênmàn hình thay vì chỉ thể hiệnchúngbằngvănbản.Giaodiệnđồhoạcũnggiúpchongườisửdụngcóthểchỉhoặcdichuyểncácvật,kểcảhìnhảnh,chungquanhmànhình.

Những giao diện đồ hoạ hiện còn phức tạp để sử dụng cho các hệ thống

trong tương lai.Chúng ta đã nhồi nhét quá nhiều cách chọn lựa trênmànhình đến nỗi những chương trình nào ít hay dùng tới cảm thấy nản lòng.Nhữngphươngtiện trên thật là tuyệtvờivàchúnggiùpngười ta làmquennhanh chóng với phần mềm,nhưng đối với người sử dụng trung bình thìchúngthiếuphầnhướngdẫnđểgiúpchohọcảmthấyyêntâm.Hệthốngđạilýsẽsửachữanhữngthiếusótđó.

Sởdĩhệthốngđạilýbiếtcáchgiúpbạnmộtphầnlànhờmáyđiệntoáncủabạnnghinhớcáchoạtđộngtrướcđâycủabạn.Nócóthểtìmđượccáchthứcđểlàmviệcvớibạnmộtcáchcóhiệuquảhơn.Thôngquatínhchấtkỳdiệucủaphầnmềm,các thiếtbị thôngtinnốivớixa lộsẽhọc từcáchgiao lưucủabạnvàsẽnêuchobạnnhữnggợiýcầnthiết.Tôigọinólà"phầnmềmmềmhơn".

Phầnmềmgiúpchophầncứngthựchiệnmộtsốchứcnăng,nhưngmộtkhichươngtrìnhđãđượcviếtrathìnóhoạtđộngnhưcũvìphầnmềmmềmhơn.Phầnmềmmềmhơn sẽ xuất hiện để giúp cho công việc thôngminh hơntrongkhibạnđang sửdụngnó.Nó sẽnắmbắtyêu cầu củabạn cũnggầngiốngnhưmộtngườitrợlýthựcsựvàcôngviệcsẽtrởlêncóhiệuquảhơnhọcvềbạnvàcôngviệccủabạn.Khingườitrợlýmớibắttayvàocôngviệctrongngàyđầutiên,bạnkhôngthểyêucầuanhtachuẩnbịmộttàiliệugiốngnhưbiênbảnghinhớmàbạnđãchuẩnbịvàituầntrướcđây.

Bạnkhông thểnóimộtcáchgiảnđơn"hãygửichonhữngaicầnbiếtmộtbảnsaotàiliệunày".Nhưngquathờigianvàithánghayvàinăm,ngườitrợlýđósẽtrởlêncógiátrịhơnvìanhtađãtíchluỹđượckinhnghiệmvàhiểuđượcýmuốncủabạntrongtừngcôngviệc.

Máyđiệntoánhiệnnaycũnggiốngnhưngườitrợlýtrongngàylàmviệcđầutiênvậy.Nócầnđượcchỉvẽcàngrõràng,cụthểcàngtốt.Vànócũngvẫnsẽmãimãilàngườitrợlýlàmviệctrongngàyđầutiên.Nósẽchẳngbaogiờđiềuchỉnhbấtcứviệcgìkhilàmviệcvớibạn.Chúngtađangxúctiếnviệchoànthiệnphầnmềmmềmhơnchohoànhảohơn.Khôngcóai lạicứđeobàmmãimộtngườitrợlý,trongtrườnghợpnàylàphầnmềm,khôngbiếtrútranhữngbàihọctừtrongkinhnghiệm.

Gảsửbâygiờtôicómộtđạilýbiếthọctập,tôisẽgiaochođạilýấymộtsốcôngviệc.Chẳnghạn,sẽrấtcólợinếunócóthểlướtquatiếnđộcôngviệccủacáccôngtrình,ghinhậnnhữngthayđổi,vànêubậtnhữnggìtôicầnphảichúý.Nósẽnắmbắtnhữngtiêuchuẩnthuhútsựchúýcủatôi:quymôcủacôngtrình,nhữngcôngtrìnhnàophảiphụthuộcvàotiếnđộcủanó,nguyên

nhânvàthờigianchậmchễ.Nócầnphảibiếtkhinàothìthờigianchậmtrễtronghaituầncóthểbỏquađược,vàkhinàothìnólàdấuhiệurắcrốithựcsựmàtôiphảicanthiệpkịpthờitrướckhitrởlêntệhại.

Cầnphảicóthờigianmớicóthểđạtđượcmụctiêunày,phầnvìviệccânđốichođượctínhchủđộngsángtạovàcáchlàmviệctheothóiquenlàmộtcôngcụvôcùngkhókhăn,ngaycảđốivớimột trợ lý thựcthụ.Chúngtôikhôngmuốn cường điệu vấn đề.Nhưng nếu hệ thống đại lý nắp sẵn bêntrongmáytỏraquáthôngminh,cóthểdựđoánvàthựchiệnmộtcáchtựtincáccôngviệckhôngcóyêucầuhoặckhôngmuốnthìerằngnósẽlàmphiềnnhữngngườiđãquenvớiviệckhốngchếhoàntoànchiếcmáyđiệntoáncủahọ.

Khi bạn sử dụng hệ thống đại lý, bạn có thể nói chuyện vớimột chươngtrình,mà trongchừngmựcnàođó,nóhànhđộngnhưmộtconngườivậy.Cũngcóthểlàphầnmềmbắtchướctháiđộcủamộtnhàhiềntriếthoặcmộtnhânvậttrongphimhoạthìnhđểgiúpđỡbạn.Mộtđạylýđãđượcphântíchhoácóthểcungcấp"mộtgiaodiệnthânthiện".Nhiềucôngty,trongđócóMicrosoft,đangpháttriểntrìnhđạilýcókhảnăngcủagiaodiệngiaotiếp.Trình đại lý sẽ không thay thế phầnmềm giao diện đồ hoạ của người sửdụng,nhưngnóbổsungbằngcáchcungcấpmộtnhânvậttheosựlựachọncủa bạn để giúp bạn.Nhânvật này sẽ biếnmất khi bạn sử dụngmộtứngdụngkháquenthuộcvớibạn,nhưngnếubạntỏradodựhayyêucầuđượcgiúpđỡ,trìnhđạilýsẽxuấthiệnđểgiúpbạn.

Bạn có thểnghĩ rằng trìnhđại lý nhưmột bạnđồngnghiệpnằmngaytrongphầnmềm.Nósẽghinhớbạngiỏivềmặtnàovànhữnggìbạnđãlàmtrướcđây,vàcốgắngdựđoántrướcnhữngvấnđềcóthểxảyravàgợichobạnnhữnggiảiphápđốiphó.Nếubạnđanglàmviệcgìđótrongvàiphútvàrồiđộtnhiênbạnmuốnloạibỏcôngviệcđó,đạilýsẽxuấthiệnvàhỏibạncóthựcsựmuốnloạibỏcôngviệcđókhông.Mộtvàiphầnmềmhiệncóđãlàmđượcviệcđó.Nhưngnếubạnđãlàmcôngviệcđótronghaitiếngđồnghồ,vàrồibạnralệnhxoábờthìgiaodiệngiaotiếpsẽnhậnbiếtrằngtheothườnglệthìđâycóthểlàmộtsailầmnghiêmtrọngcủabạn.Trìnhđạilýsẽnói"bạnđãlàmcôngviệcnàytronghaitiếngđồnghồrồiđấy.Bạncóthựcsựmuốnxoábờnóhaykhông?

Mộtvàingười, saukhinghevềphầnmềmmềmhơnvàvềgiaodiện thânthiện,chorằngviệcnhântínhhoámáyđiệntoánlàviệckỳquái.Nhưngtôitin rằngrồinhữngngườiđósẽ thíchnónếuđãquamột lầnsửdụng.Loạingườichúngtacókhuynhhướngthíchnhântínhhoá.Phimhoạthìnhđãbiếttận dụng khuynh hướng này của con người. Phim Vua Sư Tử-The LionKing,khôngthựctế lằmvànócũngkhôngcốgắnglàmnhưvậy.Khimột

chiếcxehơibịhọng,hoặcmộtmáyđiệntoánbịrơivỡ,chúngtathườnglaó,chửibới,thậmchíhỏivìsaolạiphụlòngchúngtanhưthế.

Tấtnhiên,chúngtabiếtnhưngchúngtavẫncứmuốncoiđồvậtnhưthểlànhữngvậtsống,có tâmhồnvậy.Cácnhànghiêncứutạicác trườngđạihọcvàcáccôngtyphầnmềmđangrasứctìmcáchlàmchogiaodiệnmáyđiệntoántrởlênhữuhiệuhơnbằngcáchtậndụngxuhướngnóitrêncủaconngười. Trong các chương trình nhưMicrosoft Bob, họmuốn chứngminhrằngconngườisẽđốixửvớicácđạilýmáymócđãđượcnhântínhhoávớimộtmứcđộtôntrọngđángngạcnhiên.

Người ta cũng nhận ra rằng phản ứng của ngưới sử dụng khác nhau tuỳthuộcvàogiọngcủađạilýlànamhaynữ.Gầnđây,chúngtôicóthựchiệnmột công trình có liên quan tớimứcđộ kinh nghiệmcủa nhữngngười sửdụngmáy điện toán.Chúng tôi chomộtmáy điện toán hỏimột người sửdụngđãsửdụngchiếcmáythứnhấtđánhgiásựhoạtđộngcủanóthìcâutrảlờithườngcóxuhướngkhátíchcực.Nhưngkhichúngtôidùngmộtchiếcmáyđiệntoánkháchỏicùngmộtngườiđóđánhgiásựhoạtđộngcủamáythìsựnhậnxétkhekhắthơnnhiều.

Tháiđộdèdặtkhiphêbìnhchiếcmáythứnhất"mặtđốimặt"nhưvậychothấymộtđiềulàngườitakhôngmuốnlàmthươngtổnnhữngtìnhcảmdù biết rằng đó chỉ làmột chiếcmáy.Những giao diện thân thiện có thểkhông phù hợp với mọi người sử dụng hay trong tất cả các tình huống,nhưngtôinghĩrằngchúngtasẽgặprấtnhiềunhữnggiaodiệnloạiđótrongtươnglaihơnbởivìchúng"nhântínhhoá"cácmáyđiệntoán.

Chúngtađãcómộtýniệmtươngđốirõvềcácloạihệthốngdẫnđườngmàchúngtasẽcótrênxalộ.Nhưngvẫnchưachắcchắnlàchúngtasẽđiquanhữngconđườngnào.Tuynhiên, chúng ta có thểđưa ramộtvàidựbáo.Nhiềuápdụngtrênxalộthôngtinchỉthuầntuýlàđểvuichơi.Đơncửlàthúđánhcờvớinhữngngườibạnthândùchocácbạncóthểsốngởnhiềuthànhphốkhácnhau.Cácbuổitườngthuậtthểthaotrêntruyềnhìnhcũngsẽcungứngchobạnkhảnăngchọngócđộcamera,đoạnnàocầnchiếulạichậmvàngaycảbìnhluậnviênưathíchcủabạn.

Bạncóthểnghebấtcứbảnnhạcnào,vàobấtcứthờigianvàkhônggiannàocủanó,đượclưutrữtronggianhàngđĩahátđồsộnhấtthếgiới:xalộthông tin.Bạn sẽ có thể tạomột giai điệumình sáng tác ramộtmicro vànghetrởlạinónhưthửnóđượcchơinhưmộtdànhợpxướnghaymộtnhómnhạc rock.Hoặc bạn có thể xem "cuốn theo chiều gió" với khuônmặt vàgiọngnóicủachínhmìnhthaythếchotàitửVivienLeighhayCharkGable.Hoặcgiảbạncóthểthấymìnhđangnhúnnhảytạimộtbuổitrìnhdiễnthờitrang,mặcnhữngkiểuquầnáomốtnhấtcủaParisđượcmaycắtkhítkhao

vớithânhìnhcủabạnhoặclàbấtcứkiểuyphụcnàobạntừngmơước.

Nhữngngười sửdụngcóóc tòmòsẽmêmệtvới sựphongphú tốiđavềthôngtin.Muốnbiếtmộtchiếcđồnghồcơkhíhoạtđộngrasaoư?Bạncóthểnhìntậnbêntrongcáccơphậnvàđặtcâuhỏi.Cuốicùngbạnsẽcóthể"bò"xungquanhchiếcđồnghồbằngcáchápdụng"thựcvàảo"củaxa lộthôngtin.Bạncũngcóthểđóngvaitròmộtbácsĩphẫuthuậttimhoặcmộttaytrốngcủamộtbannhạcrockcóhạng,nhờvàokhảnăngmôhìnhhoácủaxalộthôngtinđưavàotậnmáyđiệntoántưgia.Cácsựlựachọnphầnmềmtrênxa lộ sẽdựa trêndạng siêu liênkết, nhưngdạngđiềukỳdiệuhoạvàphântíchhoásẽtốthơnnhiều.

Mộtvài ápdụngkhác rất thực tế, chẳnghạnkhibạnđinghỉ,một chươngtrìnhquảngiacóthểtắtlòsưởi,tắtquạt;báochobưucụcgiữthưtừcủabạnlạivàngườiđưabáokhôngmangđếnấn loátphẩmchobạn; tuần tựđóngmởđèntrongnhànhưthểbạnvẫncómặt,vàtựđộngthanhtoáncáchoáđơnđịnhkỳ.

Còncácứngdụngnữahoàntoànthiếtyếuhơn.Chẳnghạn,cụthânsinhcủatôibịdậpngóntayvàocuốituầnnọvàôngđếnphòngcấpcứugầnnhấtcủabệnhviệnnhiđồngởSeatle.Họtừchốilàmgìchocụviệnlẽcụđãquálớnso với lứa tuổi bệnh nhi.Giả sử có xa lộ thông tin vào thời ấy thì cụ đãkhônggặprắcrốivìbiếtrằngkhôngnênthửđếnbệnhviệnấy.Mộttrìnhápdụngnốivớixalộsẽchocụbiếtphòngcấpcứunàogầnnhấtvàtiệnlợinhấtchocụvàothờiđiểmxảyratainạn.Nếucụbịdậpngóntaytrongvàinămtới,cụsẽkhôngnhữngcóthểdùngxalộthôngtinđểtìmrabệnhviệnthíchhợpmàcòncóthểđăngkýbằngđiệntửvớibệnhviệnkhiđangtrênđườngđếnđóđểtiếtkiệmthờigiờlàmthủtụcgiấytờ.

Máy tính của bệnh viện xét thương tích của cụ và đề nghịmột bác sĩthíchhợp,vịnàycóthểtruyxuấtybạcủacụtừmáyphụcvụcủaxalộthôngtin.NếubácsĩđócầnxétnghiệmX-quang,phimsẽđượcsốhoávàlưutrữtrênmáyphụcvụ,sẵnsàngđượcđọcbởimộtbácsĩhaychuyênviênquangtuyến.NhữngnhậnxétkhixemX-quangởdạngviếthaydạngnóisẽđượcliênkếtvớiybạcủacụ.SauđócụcóthểởnhàvàxemphimX-quangcủachínhmìnhvàtheocácchỉđịnhchuyênmôn.

Hầuhếtcácápdụngnày,từviệctìmtrọnthựcđơnnhàhàngchođếnviệctham khảo y bạ bệnh nhân được bắt đầu thực hiện trênmáy điện toán cánhân.Việcgiaolưuthôngtinđangpháttriểnnhanhchóngvàsắptrởthànhmộtbộphậntrongcuộcsốnghàngngàycủachúngta.Tuynhiên,trướckhinóxuấthiện,cònbiếtbaonhiêucôngđoạnphảihoànthànhsớmđưaxalộ

thôngtinvàohoạtđộng.Chương5:NhữngconđườngdẫntớixalộTrước khi chúng ta có thể tận hưởng được những lợi ích của các ứng

dụngvàthiếtbịtrìnhbàytrongcácchươngtrước,thìviệcđầutiênlàxalộphảiđượchìnhthành.Hiệnnaythìchưa.Điềunàycóthểkhiếnchomộtsốngườingạcnhiên,vìhọđãđượcnghenhiềuthứ,nàolàmạnglướiđiệnthoạiđườngdàichotớimạngInternetđượcmệnhdanhlà"siêuxalộthôngtin".Sựthậtlàmộtxalộthôngtinhoànchỉnhchưathểđivàotừnggiađìnhítralàkhoảngmườinămnữa.

Máyđiệntoáncánhân,CD-ROMđaphươngtiện(multimedia),mạnglướitruyềnhìnhcápcôngxuấtcao,mạnglướiđiệnthoạihữutuyếnvàvôtuyến,vàmạngInternet,đềulànhữngtiềnthânquantrọngcủaxalộthôngtin.Mỗimộtloạihìnhđềuchỉlànhữnggợiýchotươnglai,nhưngchưacómộtloạihìnhnàotrongsốđóđạidiệnchomộtxalộthôngtinthựcthụcả.

Xây dựng xa lộ làmột công trình vĩ đại.Nó đòi hỏi phải thiết lập chẳngnhữngcáccơsởhạtầngnhưhệthốngcápquang,cácthiếtbịchuyểnmạchnhanh và các máy phục vụ (Server), mà còn phải phát triển phần mềm.Trongchương3,tôiđãđềcậpđếnsựpháttriểncủacácphầncứngvàphầnmềmthànhramáyđiệntoáncánhân.cácứngdụngchoxalộthôngtin,nhưtôiđã trìnhbày trongchương4,cũngsẽđượcxâydựngtrênmộtnền tảngxuấtpháttừmáyđiệntoáncánhânvàmạngInternet.Cácdạngcạnhtranhtươngtựđãxảyratrongnghànhcôngnghiệpđiệntoántrongsuốtthậpniên80lạicũngtáidiễn,cạnhtranhnhauđểsảnxuấtranhữngbộphậnhợpthànhphầnmềm,phầnmềmđósẽchínhlànềntảngcủaxalộthôngtin.

Phầnmềmchạy trênxa lộ sẽphải tạo raphương tiệndẫnđườngvà sựanninh,cókhảnăngvềthưđiệntửvàbảntincộngcộngđượcnốivớicácthànhphầnphầnmềm,vàcácdịchvụthanhtoánngânhàng.

Nhữngnhàcungcấplinhkiệnchoxalộsẽtạoranhữngcôngcụcósẵnvàtiêuchuẩngiaodiện-ngườisửdụngnhằmtạosựdễdàngchocácnhàthiếtkếsángtạoracácứngdụng,thiếtlậpnêncáchìnhtháivàquảnlýcáccơsởdữliệuthôngtintrênhệthống.Đểlàmchocácứngdụngcóthểhoạtđộngmộtcáchhoànhảovớinhau,cầnphảiđịnhratiêuchuẩnvàcácphươnghườngsửdụngđểchothôngtinvềquuyềnưutiêncủangườisửdụngcóthểchuyểnứngdụngnày sangứngdụngkhác.Việcdùngchung thông tinđó sẽgiúpchocácứngdụngđápứngmộtcáchtốtnhấtyêucầucủangườisửdụng.

Nhiềucôngty,trongđócóMicrosoft,tinrằngviệccungcấpcácphầnmềmchoxalộsẽlàmộtnghànhkinhdoanhbéobở,đangcạnhtranhnhauđểpháttriểncác thànhphầncấu thànhchonền tảngcủaxa lộ.Những thànhphầncấuthànhnàysẽlànềntảngđểxâydựngcácứngdụngcủaxalộthôngtin.Rồiđâysẽcónhiềunhàcungcấpphầnmềmthànhcôngchoxalộthôngtin,vàphầnmềmcủahọsẽđượcnốimạngvớinhau.

Nềntảngcủaxalộcũngsẽphảihỗtrợchonhiềumáyđiệntoánkhácnhau,kểcảcácmáyphụcvụchotấtcảcácthiếtbịthôngtin.Kháchhàngcủaloạiphầnmềmnàysẽlàcáchệthốngcáp,cáccôngtyđiệnthoại,vànhữngnhàcungcấpmạnglưới,chứkhôngphảilàcáccánhânriênglẻ,nhữngngườisửdụngsẽlàngườiquyếtđịnhcuốicùngaitrongsốđósẽthànhcông.Nhữngnhà cung cấpmạng lưới sẽ hướngvềnhữngphầnmềmnào cung cấp chokháchhàngnhữngứngdụngtốtnhấtvớikhốilượngthôngtinrộngrãinhất.Dođó,cuộccạnhtranhđầutiêncủanhữngcôngtypháttriểnphầnmềmsẽlàcuộcvậtđộngđểchiếmlòngtinvàkhốióccủanhữngngườipháttriểnứngdụngvànhữngnhàcungcấpthôngtin,bờcôngviệccủahọsẽtạorahầuhếtcácgiátrịkhác.

Khi cácứngdụngđượcphát triển, chúng sẽ chứngminhgiá trị của xa lộthôngtinchonhữngnhàđầutưcótiềmnăngđểhọxemxétkhoảnvốncầncóđểxâydựngxa lộ thông tin.Theodự tínhhiệnnay,đểnốicác thiếtbịthôngtincủatừnggiađìnhvàoxalộthôngtin,cầntrongkhoảngtrêndưới1.200mỹkim,chênhlệchnhaukhoảngvàitrămđôtuỳthuộcvàosựlựatrọncấutrúcvàthiếtbị,đểnốivàomộtthiếtbịthôngtin(nhưmáythuhìnhhaymáyđiệntoán)củamộtgiađìnhMỹvàovớixalộthôngtin.Khoảntiềntrênbaogồmcảviệc rải cápquang tới cácvùng lâncận, cácmáyphụcvụ,cácthiếtbịchuyểnmạchvàthiếtbịđiệntửtronggiađình.Hiệnnay,ởHoakỳcókhoảnghơn100 triệuhộgiađình,nhưvậy tính ra tổngsốvốnđầu tưvàokhoảng120tỷMỹkimtrongchỉriêngcómộtnước.

Sẽ không có ai chịu đầu tưmột khoản tiền lớn như vậy trừ phi kỹ thuậtchứngminhđượckhảnăngcủanóvàkháchhàngtrảđủkhoảntiềnvềnhữngứngdụngmớihọđangsửdụng.Kháchhàngchỉphảitrảgiáphíchocácdịchvụtruyềnhình,kểcảhệthốngvideotheoyêucầu,chứkhôngphảitrảchocáckhoảnchiphíxâydựngxalộ.Đểtàitrợchocôngtrìnhxâydựng,phảilàmchocácnhàđầutưtinrằngcácdịchvụmớinàycũngsẽtạorakhoảnthunhậpnhiềunhưhệthốngcáptruyềnhìnhđangthuhiệnnay.Nếukhảnăngthuhồi tiền từxa lộ thông tinkhôngkhả thi thìngười tasẽkhôngđổ tiềnvào,vàviệcxâydựngxa lộ thông tindođó sẽbị chậm lại.Nhưng tôi tinrằngcácnhàđầutưrồicũngsẽtinnhưvậybởivìcácnhàphátminhsẽđưa

cácsángchếcủahọ rađể thửnghiệm.Mộtkhicácnhàđầu tưđãbắtđầuhiểuđượccácứngdụngvàcácdịchvụmới,vàkhảnăngcóthểthuhồivốnđượcchứngminhthìkhảnănghuyđộngvốnsẽkhônggặpnhiềukhókhănnhưtrướcnữa.Khoảnchiphísẽkhônglớnlắmsovớichiphíchohạtầngcơsởkhácmàchúngtađãmặcnhiêncôngnhận.

Tôivốnlàngườilạcquan.SựpháttriểncủamạngInternettrongnhữngnămquagợiýrằngcácứngdụngcủaxalộsẽnhanhchóngtrởthànhcựckỳphổbiến,xứngđángđểđượcnhậncáckhoảnđầutưlớn.MạngInternethiệnnaylàmộtnhómcácmáyđiệntoánnốimạngvớinhau,sửdụngtiêuchuẩn"nghithức"đểtraođổithôngtin.Nóchưaphảilàxalộ,nhưngnólạilàdạnggầngiốngnhất,vàsẽtiếnnhoáthànhraxalộ.

TínhchấtphổthôngcủamạngInternethiệnnaylàsựpháttriểnquantrongnhấttrênthếgiớiđiệntoánkểtừchiếcmayđiệntoáncánhânIBMPCrađờivào năm 1981. Chiếcmáy điện toán cá nhân dạng tương tự thích hợp vìnhiềulýdonhưngnóchưahoànhảo.Chiếcmáycònnhiềumặttuỳtiệnhoặcthậmchírấtyếukém.Dùvậy,tínhphổbiếncủanópháttriểncaođếnmứcnóđãtrửthànhtiêuchuẩnchoviệcpháttriểncácứngdụng.Nhữngcôngtyđangcốgắngđạtđếntiêuchuẩnmáyđiệntoáncánhânthườngcóđủlýdođể làm điều đó, nhưng sự cố gắng của họ đã thành công bởi hiện có quánhiềucáccôngtykhácđangtiếptụccốgắngcảitiếnmáyđitóncánhân.

MạngInternethiệnnaylàmộttậphợpkhálỏnglẻomạnglướicácmáymangtínhthươngmạivàphithươngmạiđượcnốimạngvớinhau,baogồmcảcácdịchvụthôngtintrựctuyếnphụcvụchongườichothuêbao.Cácmáyphụcvụđượcbốchírảiráckhắpthếgiới,đượcnốivớimạngInternetbằngnhữngđường dẫn có công xuất cao thấp rất khác nhau./ Hầu hết khách hàng sửdụngmáyđiệntoáncánhânnốivàhệthốngthôngquamạnglướiđiệnthoạicó dải thông thấp chonên không thể chuyển tải được nhiều bit trongmộtgiây. Bộ biến hoàn (dùng để biến điệu Modulation và hoàn điệuDemodulation)haycònđượcgọimộtcáchphổbiếnModemlànhữngthiếtbịđểnốimáyđiện toáncánhânvàhệ thốngđiện thoại.TrongnhữngngàyđầukhichiếcmáyđiệntoáncánhânIBMPCvừarađời,tốcđộchuyểntảicủamodemlúcđóchỉ từ300hoặc1200bitmỗigiây (haycònđượcgọi là300hay1200baud).Ngàynay,nhiềumodemnốitừmáyđiệntoánnàysangmáyđiệntoánkhácthôngquahệthốngđiệnthoạicóthểgửiđihaynhậnvề14.400(14,4K)hoặc28.800(28,8K)bitnỗigiây.Nhìntừgócđộthựctếthìdải thôngnàyvẫnchưađủđốivớinhiều loại truyền thông.Một trangvănbảncó thểgửiđi trongmộtgiây,nhưngmột tấmảnhhoàn toànchỉnh, cókíchthướccỡbằngmànhình,dùđãđượcnénlại,phảimấttới10giâyvới

tốcđộtrênmớichuyểnđược.

Hiệnnay,bấtcứngướinàocũngcóthểgửichonhaucácthôngtinvềkinhdoanh,giáodục,haychỉđơnthuầnđểgiảitrítrênmạngInternet.Sinhviêntrêntoànthếgiớicóthểgửithôngđiệpchonhau.MạngInternetvàcácdịchvụthôngtinkhácthựchiệntrênmạnglướiđiệnthoạigợilênmộtkhíacạnhvềxalộthôngtinrồiđâysẽhoạtđộngnhưthếnào.Khitôigửichobạnmộtmẫutin,nóđượctruyềntừmáyđiệntoáncủatôithôngquađườngdâyđiệnthoạiđếnmáyphụcvụcó"hộpthư"củatôi,vàtừđónóđượcchuyểntrựctiếphaygiántiếptớibấtcứmáyhaymáyphụcvụnàocólưutrữhộpthưcủabạn.Khibạnnốivớimáyphụcvụcủabạnthôngquamạnglướiđiệnthoại,bạnsẽtruynhậpđượcnộidungcủahộpthưcủabạn,kểcảmẫutincủatôi.Đólàcáchthưđiệntửhoạtđộng.Bạnchỉcầnđánhmáymẫutinmộtlầnvàgửinóchomộtngườihaynhiềungười tuỳbạnhaybạncó thểgửinó trên"bảngtincôngcộng".

Nhưchínhtênnóđãgợiý,bảntinđiệntửcôngcộnglànơingườitagửibảntin tớiđểbất cứngườinàocũngcó thểđọcđược.Sự traođổinày thườngdướidạngkhôngđồngbộ.Bảntincôngcộngthườngđượctổchứctheotừngđềtàiriêng,nhờvậynódễdàngđếntaynhữngngườiquantâmđếnđềtàiđó.Cácdịchvụthươngmạicungcấpchobảntincôngcộngchocácgiớinhưphicông,kýgiả,giáoviên,vàcáccộngđồngnhỏhơn.TrênmạngInternet,nơicónhữngbảntincôngcộngkhôngđượcbiêntậpvàđiềuchỉnhlại,haycòn được gọi là nhóm tin củamạng lưới 'usenet newsgroups', có tới hàngngànnhómnhỏnhưvậychuyêntâmđisâuvàocácđêtàirấthạnhẹpnhư:chất cafeine, Ronaid Reagan, ca-vat. Bạn có thể sao chép cácmẫu tin cócùngđềtài,hoặcchỉsaochépnhữngmẫutinmớinhất,hoặctấtcảcácmẫutincủamộtngườiđặcbiệtnàođó,hoặcmộtmẫutintrảlờichomộtmẫutinnhấtđịnhnàođó...

Ngoàithưđiệntửvàtraođổihồsơ,mạngInternetcòngiúpbạncóthể"lướtquathôngtintrongmạng-Webbrowsing",mộttrongnhữngứngdụngphổbiếnnhấtcủamạngInternetkhinóitớimạngWorldWideWeb,haycòngọingắmgọnlàWebhayWWWW,tứclànóitớicácmáyphụcvụnốivớimạngInternetvàchúngcóthểcungcấpcáctrangđồhoạvềthôngtin(Graphicalpagesofinformation).khinốivớimộttrongcácmáyphụcvụđó,mộtmànhìnhthôngtinvớimộtsốcácsiêuliênkết(Hyperlinks)xuấthiện.Khibạndùngconchuộtbấmvàomộttrongcácsiêuliênkếtđó,mànhìnhsẽchuyểnsangmộttrangkhácchứađựngcácthôngtincóliênquan,hoặccácsiêuliênkếtkhác.Trangnàycó thểđược lưu trữ trêncùngmộtmáyphụcvụhoặcmộtmáyphụcvụkháctrênmạngInternet.

Trangchínhcủamộtcôngtyhaymộtcánhânnàođóđượcgọilàtrangnhà-homepage.Trườnghợpbạntựtạo,bạnphảiđăngkýđịachỉđiệntửcủabạnđểnhữngngườisửdụngmạngInternetcóthểtìmbạntheođịachỉbạncho.Trongnghànhquảngcáohiệnnay,chúngtađãbắtđầunhìnthấycácđoạntríchtrangnhànhưlàmộtphầncủathôngtinvềđịachỉ.GiácủaphầnmềmdùngđểthiếtlậpmộtmáydịchvụWebkhárẻvàcósẵnđủchotấtcảcácmáyvàgầnnhưmiễnphí.

Trongtươnglai,cáchệđiềuhànhsẽkếthợpvớiInternetbrowsing.

Việc các công ty và các cá nhân có thể phát hành thông tin trên mạngInternetmộtcáchdễdàngđãlàmthayđổiýnghĩacủachữ"xuấtbản".Bảnthânmạng Internet lànơiđểxuấtbản.Nócósố lượngngười sửdụngkháđôngvànhờđónócó thểnhậnđược lượnghồiâmtíchcựckháhữuhiệu:càngcónhiềungườiđăngký,nócàngcónhiềunộidungnócàngcó thêmnhiềungườiđăngký.

Vị tríđộcnhấtvônhị củamạng Internet cóđược lànhờởmột sốyếu tố.Những nghi thức định nghĩamạngWeb browsing hết sức đơn giản và đãgiúpchocácmáyphụcvụsửlýsốlượngthôngtinlưutrữtrênmạngkhátốt.Đãcórấtnhiềudựđoánvềcácsáchtươngtác(interactive)vàcácsiêuliênkết-đượcthựchiệntờvàithậpniêntrướcbởicácnhàtiênphongnhưTedNelson-đangtrởthànhhiệnthựctrênmạngWeb.

TôichorằngmạngInternethiệnnaychưaphải làxa lộ thôngtin, tuyvậy,bạncóthểnghĩrằngnólàgiaiđoạnkhởiđầucủaxalộ.Mộtdạngtươngtựcủa nó là tuyến đường sắtOregon.Giữa nhữngnăm từ 1841 cho tới thậpniên1860,hơn300.000conngườisốngtrêncáctoatàuđểxâydựngtuyếnđườngsắtnàyđãvượtvùngIndependence,Missouri, trongmộthành trìnhđầynguyhiểmdài2.000dặmxuyênquavùnghoangvucủalãnhđịaOregonhoặctớicácmờvàngởCalifornia.Khoảngchừng20.000conngườiđãchếtvìnạncướpbóc,vìthiếuăn,vìgiankhổbệnhtật.ConđườnghọxâydựngđượcđặttênlàtuyếnđườngsắtOregon-TheOregonTrail.

BạncóthểdễdànggọiOregonTraillàgiaiđoạnkhởiđầucủahệthốngxalộngàynay.Nóđãvượtquabaonhiêubiêngiớivàhìnhthànhtuyếngiaothônghaichiềuchohànhkhách.Hệthốngđườnghiệnđạiliêntỉnh1984vàmộtsốxalộkhácxuấthiệnsautuyếnđườngsắtOregonvớimộtchiềudàitươngtự.Tuynhiên,nhiềukếtluậnrútratừnhữngmiêutảvàtuyếnđườngnàycóthểsailầmnếuápdụngvàocáchệthốngtươnglai.Dịchhạchvàchếtđóikhôngphảilànhữngvấnđềkhixâydựnghệthốngđườngliêntỉnh1984.

Nạn láixe say rượuvàchạyẩukhôngphải lànhữngnguycơchính trongthờixâydựngtuyếnđườngsắtOregon.

NhữngvệtsángmàmạngInternettoảrasẽlàmsángnhiềuyếutốkháccủaxalộ.MạngInternetlàmộthướngpháttriểntuyệtvờihếtsứcquantrọng,vàlàyếutốhếtsứcrõràngcủahệthốngcuốicùng,nhưngrồinósẽcónhữngthayđổiđángkểtrongnhữngnămtới.MạngInternethiệnnaycònthiếuanninhvàcầncóthêmhệthốngthanhtoánvớingânhàng.TrìnhđộvănhoácủamạngInternethiệnnayrồicólẽsẽtrởlênkỳquặcđốivớithếhệngườisửdụngxalộthôngtintrongtươnglaicũngtươngtựnhưnhữngcâuchuyệnvề những người tiên phong xây dựng tuyến đường Oregon Trail đối vớichúngtahiệnnayvậy.

ThựcrathìInternethiệntạisovớimạngInternetcủamộtthờigianrấtngắntrướcđâyđãkhácnhaunhiềulắmrồi.Tốcđộtiếnhoácủanóxảyranhanhđếnmứcbấtcứsựmiêutảnàovềnócáchđâymộtnăm,haythậmchísáuthángtrướcđây,đềucóthểcựckỳlạchậu.Điềunàycóthểsinhrasựnhầmlẫn. Thật ra, khó có thể bắt kịp sự nhanh chóng củamột công trình năngđộngđếnnhưvậy.Nhiềucôngty,trongđócóMicrosoft,đangcùnglỗlựcđể định ra những tiêu chuẩn nhằmmở rộng mạng Internet và khắc phụcnhữnghạnchếcủanó.

Vìmạng Internethình thành từmột công trìnhkhoahọcvềđiện toánchứkhông làmột phương tiện truyền thông liên lạc, nó luôn luôn là cục namchâmthuhútbọnpháhoại(hackers)-tứclànhữnglậptrìnhviênmangtàinăngcủamìnhchuivàohệthốngđiệntoáncủangườikhácđểquậyphá.

Vào ngày 2 tháng 11 năm 1988, hàng ngàn máy điện toán nối mạngInternetbỗngnhiênbịtrụctrặc,cónhiềulýdodẫntớisựngưngtrệtạmthờiđó.Mặcdùkccódữliệunàobịpháhỏng,nhưngcótớihàngtriệuMỹkimbịtổnthấtdobịmấtthờigianchờđợichohệthốngmáycủachínhquyềnphụchồilạisựquảnlýmáycủanó.NhiềungườichắcđãnghetớitênInternetlầnđầutiênkhicâuchuyệnnàylantruyềnkhárộngrãi.Nguyênnhânchínhlạilàdosai lầmhếtsức tinhquáicủamộtchươngtrìnhmáyđiện toán.ĐượcgọilàWorm"consâu"lantruyềntừmáynàysangmáykháctrênmạnglưới,vàkhichúngđitớiđâuthìsinhsôinảynởraởđó(ngườitagọiđíchdanhnólàWorm-(consâu)chứkhôngphải làvirusbởinókhông lâynhiễmsangchươngtrìnhkhác).

Nósửdụngmột"cửahậu"ítaiđểýtớitronghệthốngphầnmềmđểtấncôngtrựctiếpvàobộnhớcủamáyđiệntoán.ởđóchúngquậyphálàmsailạccácthôngtinkháckhiếnchoviệcpháthiệnvàđốiphóvớichúngtrởlênkhókhănhơn.Chỉ trongvàingày tờNewYorkTimesđãpháthiện ra tên

pháhoạikia.HắnchínhlàRobertMorris,mộtsinhviên23tuổitốtnghiệptrườngđạihọcCornell.Sauđóhắntathúnhậnrằnghắnđãthiếtkếvàthảconsâuraxemđểnócóthểđếnđượcbaonhiêumáyđiệntoán.Nhưngvìmộtsaisóttrongchươngtrìnhcủahắnkhiếnchoconsâukiacóthểsaolạinhanhhơnhắnnghĩ rấtnhiều.Morrisbịbuộc tội làđãviphạmbộ luậtvềlạmdụngvàgiantrátrongmáyđiệntoánnăm1986.Hắntabịsử3nămthửtháchvànộpphạt10.000Mỹkimvà400giờlaođộngcôngích.

Thỉnhthoảngcũngnảysinhnhữngtrụctrặcvàvàivấnđềthuộclĩnhvựcanninh,nhưngkhôngnhiều,vàhiệnnayInternetđãtrởthànhhệtruyềnthôngliênlạcđángtincậychohàngtriệuconngười.Nócungcấpviệcnốimạnggiữacácmáydịchvụ,tạothuậnlợichoviệctraođổithưđiệntử,gửitinlêncácbảntincôngcộng,vàcácđữliệukhác.Phạmvitraođổirấtrộngrãi,từnhữngmẫutinvàimươikýtựchotớiviệcchuyểnhìnhảnh,cácphầnmềm,vàcácloạidữliệukhác,chứahàngtriệutriệubyte.Chiphícảchocácmáydịchvụ trongviệccungcấp thông tinđềubằngnhau,dùkhoảngcáchcủacácmáydịchvụđóchỉcóvàidặmhayhàngvạndặmcũngthế.

ChínhmôhìnhgiácủaInternetđãlàmthayđổiýnghĩchorằngphíthôngtinliênlạcđượctínhtheothờigianvàkhoảngcách.Tìnhhìnhđócũngsẽxảyrađốivớimáyđiệntoán.Nếubạnkhôngthểmuađượcmộtmáyđiệntoánlớnthìtrướcđâybạnthườngphảithuêmáytínhtheogiờ.Nhưnghiệnnaymáyđiệntoánđãthayđổiphươngthứcđórồi.

Vì phí sử dụngmạng Internet không quá đắt khiến người ta nghĩ rằng nóđượcchínhphủtàitrợ.Điềuđókhôngđúng.Tuyvậy,mạngimternetthoátthai từ một công trình của chính phủ trong thập niên 60, đó là mạngARPANRT.Banđầu,mạngnàychỉphụcvụchocáccôngtrìnhkỹthuậtvàkhoahọcđiện toán.Nóđã trở thànhmộthệ truyền thông liên lạc rấtquantrọnggiữacácđồngnghiệpcủamộtcôngtrìnhrấtlớnnhưngkhônghọđượcnhữngngườingoàicuộcbiếtđến.

Năm1989,chánhphủquyếtđịnhkhôngtàichợchoARPANETnữa,vàkếhoạchnàyđượcchuyểngiaochonhữngngườikếthừatiếpnhậnđểphụcvụchothươngmại,vàđượcgọilà"Internet".Cáitênnàycónguồngốctừmộtnghi thứcgiaothôngliênlạccơbản.ThậmchícảkhinóđãtrởthànhmộtdịchvụthươngmạithìđạiđasốnhữngkháchhàngđầutiểncInternetlàcácnhàkhoahọctạicáctrườngđạihọcvàtrongcáccôngtytrongngànhcôngnghiệpđiệntoán,họsửdụngmạngnàyđểtraođổithưđiệntửchonhau.

Môhình tài chínhkhiến chophí sửdụngmạng Internet rẻmột cáchđáng

ngờnhưvậy lại chính làmột trong nhữngkhía cạnh thú vị nhất vềmạngtruyềnthôngnày.Nếubạnsửdụngđiệnthoại,bạnsẽphảitrảphítheothờigianvàkhoảngcách.Đểgiảmcáckhoảnphíđó,nhữnghãngkinhdoanhnàothườnghaysửdụngđiệnthoạiđườngdàiđềuthuêbaomộtđườngdâyriêng.Phỉcđườngdâythuêbaonàycốđịnhtừtháng,việcsừugnhiềuhayítkhôngthànhvấnđề.

Nền tảng củamạng Internet bao gồmmột nhóm các đường dây thuê baođượcnốivớinhaubằngmộthệthốngchuyểnmạchđểtruyềndữliệu.ởMỹhiệncó5công tychuyênkhai thácmạngInternetđườngdài.Nhưngkể từkhihãngAT&Tbịsuysụp,giáthuêbaotrởlêndễchịuhơn.Vìkhốilượngthông tin lưu thông trênmạng Internet rất lớn, chonên5 công tynói trêncạnhtranhnhauđểgiảmgiábằngcáchsửdụngcácdải thôngrấtrộngvớichiphírấtthấp.

Từ"giảithông"cầnđượcgiảithíchrõrànghơn.Nhưngtôiđãđềcập,từđóámchỉtốcđộmàmộtđườngdâycóthểchuyểntảithôngtintớicácthiếtbịkhác.Giảithônglệthuộcmộtphầnvàokỹthuậtsửdụngđểtruyềnvàtiếpnhậnthôngtin,.Mạnglướiđiệnthoạiđượcthiếtkếđểnốihaichiềuvớigiảithôngthấp.Điệnthoạilàcácthiếtbịcủacôngtyđiệnthoạithôngquadòngđiệnbiếnđổi, tứcdạng tương tựcủaâm thanhcủagiọngnói.Khimột tínhiệu tương tựđược sốhoábởimột công tyđiện thoạiđườngdài, tínhiệudạngsốthuđượccứkhoảng64.000bitthôngtinmỗigiây.

Loại cáp đồng trục hiện đang được sử dụng làm cáp truyền hình có tiềmnănggiảithôngcaohơnnhiềusovớidâyđiệnthoạitiêuchuẩnbởivìnóphảichuyểntảitínhiệuvideocótầnsốcaohơnrấtnhiều.Tuynhiên,hệthốngcáptruyềnhìnhhiệnnaykhôngchuyểntảiđượccácbit;chúngdùngkỹthuậttươngtựđểtruyền30tới75kênhvideo.Cápđồngtrụccóthểtruyềnhàngtrămtriệuhoặcthậmchícảhàngtỷbitmỗigiâymộtcáchdễdàng,nhưngphảibổsungcácbộchuyểnmạchmớiđểhỗ trợchoviệc truyền thông tindạngsố.Mộtsợicápquangđườngdài,cóthểchuyểntới1,7tỷbitthôngtintừmột trạmkhuyếch đại này sang trạmkhuyếch đại khác, phải có đủ dảithôngcho25.000cuộcđàmthoạitiếnhànhđồngthờicùngmộtlúc.Sốcuộcđiệnđàmtănglênmộtcáchđángkểnếuchúngđượcnénlạibằngcáchloạibỏnhữngthôngtinthừanhưthờigianngừngcáctừvàcáccâu.

HầuhếtcáchãngkinhdoanhđềusửdụngmộtđườngdâyđiệnthoạiđặcbiệtđểnốivàomạngInternet.ĐườngdâyđóđượcgọilàdâyT-1vàtảiđược1,5triệu bit/giây, một giải thông tương đối cao. Người thuê bao trả phí chođườngdâyT-1(đểdâyT-1chuyểndữliệutớiđiểmtruynhậpgầnnhấtcủa

mạngInternet)hàngthángchocôngtyđiệnthoạiđịaphương,vàcònphảitrảgiáđồngloạtkhoảng20.000MỹkimmỗinămchocôngtynốinóvàomạngInternet.Khoảngphíhàngnămnày,dựatrênkhảnăngnốivớimạngInternetchodùsửdụngnhiềuhayíthaykhôngbaogiờsửdụngtới,vàchodùliênlạcđườngngắnhayđườngdài.CáckhoảnthutừnguồnnàydùngđểtàitrợchomạnglướiInternet.

Phươngthứcđóhoạtđộngcókếtquảbởivìphíđóđượctínhtrêncơsởsửdụnglượng.Nóđòihỏiphảicókỹthuậtvàsựcốgắngthườngxuyênthìmớicó thể theo dõi được thời gian và khoảng cách người thuê bao sử dụng.Nhưngtạisaohọlạiphảinhọccônglàmchuyệnđónếunhưbìnhthườnghọvẫnthuđượclãi?CơcấugiánàyquiđịnhrằngkhimộtkháchhàngnốivớimạngInternetthìkhôngthuthêmphụphísửdụngnhiềuhayítnhằmkhuyếnkhích khách hàng sử dụngmạng Internet. Hầu hếtmọi người đều có khảnăngthuêmộtđườngdâyT-1.ĐểđượcnốivớimạngInternet,họphảiliênlạcvớicôngtycungcấpdịchvụtrựctuyếnđịaphương.KháchhàngsửdụngđườngđiệnthoạithườngđểgọicôngtydịchvụđịaphươngđểcôngtynốivàomạngInternet.Phítiêubiểuhàngthángkhoảng20Mỹkimtrongđóbạncóthểsửdụngkhoảng20tiếngđồnghồtronggiờtruyềnthôngcaođiểm.

Trongnhữngnămtới,dịchvụnốimạngInternetsẽcạnhtranhmạnhmẽhơn.Cáccôngtyđiệnthoạilớntrênthếgiớisẽvàocuộc.Giácảngàysẽmộtrẻhơn nhiều. Các công ty dịch vụ trực tuyến như CompuServe và AmericaOnline sẽ cộng giá dịch vụ tiếp cậnmạng Internet vào phí chung của họ.Trongvàinămtới,mạngInternetsẽcảitiếnkhâutiếpcậnvớimạngdễdànghơn,trongdiệnrộngrãihơn,giaodiệnngườisửdụngổnđịnh,phươngthứcdẫnđườngdễhiểu,vàkếthợpvớicácdịchvụtrựctuyếnthươngmạikhác.

MộttrongnhữngtháchthứcmangtínhkỹthuậtmàInternetđangphảiđươngđầulàlàmthếnàođểxửlýcácnộidungtheothờigianthực(real-time),nhấtlàđốivớicácdạngnghe(audio),kểcảgiọngnói,vànhìn(video).KỹthuậtcơbảncủaInternetkhôngbảođảmchodữkiệndichuyểnvớimộttốcđộổnđịnhđượctừđiểmnàysangđiểmkhác.Nhiềubiệnphápthôngminhđảthựcsựgiúpchohìnhảnhvideovàâmthanhaudiocóchấtlượngcaođượcphânphối theo hai chiều, nhưngđể có được video và audio tốt đòi hỏi phải cónhữngthayđổilớntrongmạnglưới,nhưngđiềuđókhóxảyratrongvàinămtới.

Khinhữngthayđổiđóthựcsựxảyra,chúngsẽđưamạngInternettrựctiếpcạnhtranhvớicácmạnglướicủacáccôngtyđiệnthoại.Phươngthứcđịnhgiákhácnhauđểcạnhtranhcáccôngtynàysẽlàđiềuthúvịchochúngta

quansát.

VìInternethiệnđangthayđổicáchchúngtaphảitrảtiềnchoviệcsửdụngcácphương tiện truyền thông liên lạc, rồi đây chúngcũngcó thể thayđổicáchchúngtatrảtiềnchothôngtinchúngtasửdụng.Mặcdùhiệnnayphầnlớn số lượng thông tin, từ những tấmhình củaNASAcho tới các bản tincôngcộngđềudongườisửdụngcungcấp,cho lênnó tiếp tụcđượcmiễnphí,nhưngtôitinrằngphầnlớnthôngtinhấpdẫnnhưphimcủaHollywoodhoặctừđiểnbáchkhoatoànthưsẽđượctiếptụcsảnxuấtvớiđộngcơthulợinhuận.

Cáccôngtycápcũngđềrachiếnlượcvàkỹthuậttạmthờicủariênghọ.Họmuốn sử dụngmạng lưới cáp đồng trục hiện có để cạnh tranh với nhữngcông ty điện thoại đang cung cấp các dịch vụ điện thoại địa phương. Họcũngđãchứngminhkhảnăngdùngcácmodemcápđặcbiệtđểnốimáyđiệnthoạicánhânvàomạnglướicáp.Điềunàychophépcáccôngtycápcungcấpdảithông,trongmứcđộnàođó,rộnghơndảithôngcủakỹthuậtISDN.Cáccôngtycápnàycòncóbướctạmthờikhácnhưsẽnângsốlượngkênhchuyểntảicáckênhphátsónglên từ5 tới10lầnbằngcáchdùngkỹthuậtnénđểnénnhiềukênhvàotronghệthốngcáphiệncó.

Cáimàhiệnnayngười tagọi làhệ thống500kênh, thựcra thườngchỉcó150 kênh, có thể truyền được phim video theo yêu cầu,mặc dù chỉ dànhriêngchomộtsốchươngtrìnhtruyềnhìnhvàchiếuphimrấthạnchế.Bạncóthểchọn từ trongmộtdanhmục trênmànhìnhchứkhôngphảichọnkênhđượcđánhsốvớikhoảngcáchthờigiantrongvòng5phútđểcóthểchobạnxemquavàđểquyếtđịnh.Bạncó thểchọnnhữngphimcósẵn trong thờigiankhởiđộngchophimchuyệnhaychochươngtrìnhtruyềnhình,vàhộpđiềukhiểncủabạnsẽchuyểnsangkênhthíchhợp.ChẳnghạnchươngtrìnhdàinửagiờcủaCNNvà tóm tin thời sự -CNNHeadlineNews - sẽđượctruyềntrên6kênhthayvì1nhưhiệnnay,vớichươngtrình6giờchiềusẽđượctruyềnlạivàolúc6giờ5,6giờ10,6giờ15,6giờ20và6giờ25phút.Cứkhoảngnửatiếngđồnghồlạicómộtchươngtrìnhtruyềnhìnhtrựctiếpmới.cholênchươngtrình500kênhsẽhìnhthànhrấtnhanhtheodạngnày.

Cáccôngtycáphiệnđangbịsứcépbuộcphảităngthêmkênhmộtphầnlàdo phản ứng với sự cạnh tranh. Những vệ tinh truyền hình trực tiếp nhưDIRECTVcủaHughsElectronicshiệnđangpháthàng trămkênh trực tiếpvàocácgiađình.Cáccôngtycápmuốntăngthêmmộtsốlượngkênhmộtcáchnhanhchóngđểkhỏibịmấtkháchhàng.Nếunhưxalộthôngtinchỉvì

mộtkýdoduynhấtlàmuốnphátmộtsốlượngphimảnhrấthạnchếthìhệthống500kênhkialàđãquáđủ.

Hệ thống500kênh rồi vẫn cònphảipháthình chủyếu theophươngphápđồngbộvànhưvậysẽhạnchếsựchọnlựacủabạn,vànếucốgắngnắmthìcũngcóthểcungcấpcác"kênhhồitiếp"códảithôngthấpmàthôi."Kênhhồi tiếp - back channel" làmột đường thông tin dành riêng để chuyển tảinhữngchỉthịvàcácthôngtinkháctừmộtthiếtbịthôngtincủakháchhàngracápđểphát lênmạnglưới.Kênhhồi tiếptrênhệthống500kênhcóthểgiúp chobạn dùnghộpđiều khiển củamáy thu hình của bạn để đặt hànghoặclậptrình,đểnêucâuhỏivàcáctròchơihaytrảlờicáchhiếndịchtămdò ý kiến quần chúng, và tham gia các trò chơi có nhiều người tham dự.Nhưngkênhhồitiếpdảithôngthấpkhôngthểtạosựlinhhoạtvàtínhtươngtác mà các ứng dụng thú vị nhất sẽ đòi hỏi. Bạn không thể dùng nó đểchuyểncáccuốnphimquaybọntrẻhayôngbà,haythamgiavàonhữngtròchơiđòihỏitínhtươngtáccaođược.

Các công ty cáp và công ty điện thoại trên thế giới rồi sẽ phát triển theohướngcủa4conđườngsongsongsauđây.Thứnhất,trongkinhdoanh,côngtynàysẽphảitheocôngtykia.Côngtycápphụcvụdịchvụđiệnthoại,còncôngtyđiệnthoạilàmdịchvụvideo,kểcảtruyềnhình.Thứhai,cảhaihệthốngđềucungcấpphươngcáchtốtnhấtđểnốimáyđiệntoáncánhânvớihoặclàkỹthuậtISDNhoặcvớimodemcáp.Thứbalàcảhaiphảichuyểnsangkỹthuậtsốđểcóthểcungcấpđượcnhiềukênhtruyềnhìnhvàtínhiệucó chất lượng cao hơn. Cuối cùng cả hai sẽ phải tiến hành các cuộc thửnghiệmhệ thốngbăngdải rộngnốivớimáy thuhìnhvàmáyđiện toáncánhân.Mỗimộtchiếnlượcđềukíchthíchsựđầutưvàoxâydựngkhảnăngmạng lướidạngsố.Giữacáccông tyđiện thoạivàcáccông tycáp truyềnhìnhrồisẽcósựcạnhtranhmãnhliệtđểgiànhgiậtkháchhàngcủavùnglâncận.

Saunày,mạngInternetvàcáckỹthuậtquáđộkhácsẽđượcgộpchungvào trongxa lộ thông tin.Xa lộ sẽkếthợpcáckỹ thuật cóchất lượng tốtnhấtcủacảhaihệthốngđiệnthoạivàmạnglướicápđểđồngthờithợchiệnđượchaichứcnăng:mạnglướiđiệnthoạivàmạnglướicáptruyềnhình.Tấtcảcácđườngdâynốicácmáyphụcvụvàvớithếgiớibênngoàisẽđượclàmbằngcápquangtrongsuốt,đóchínhlà"nhựađường"củaxalộthôngtin.TấtcảcáchệthốngdâyđiệnthoạiđườngdàilớntạiMỹđềudùngcápquang,nhưngphầndâynốivàotừnggiađìnhvẫncònlàcápđồngtrục.Cáccôngtyđiệnthoạirồisẽthaythếcápđồngtrục,sóngcựcngắn,mạngliênkếtvệtinhtrongmạnglướicủahọbằngcápquang,vànhưvâyhọsẽcódảithôngđểcókhảnăngchuyểncácbitđểphânphốihìnhảnhvideocóchấtlượngcao.Các

côngtycáptruyềnhìnhsẽgiatănglượngcápquanglên.Khicápquangđượctryểnkhaithìcáccôngtyđiệnthoạivàcáccôngty

cáptruyềnhìnhsẽkếthợphệthốngchuyểnmạchmớivàotrongmạnglướicủa họ để họ có thể chuyển được các tín hiệu video dạng số và các dạngthôngtinkháctừmộtđiểmtớibấtcứđiểmnàotrênmạnglưới.Tổngkinhphíđểnângcấphệthốnghiệncólênđểchuẩnbịchoxalộthôngtinsẽtốnkhoảngchưatớiphầntưcủatổngkinhphícủacôngtrìnhthiếtlậphệthốngdâymớivàotừnggiađình.

Bạncóthểhìnhdungmộtđườngcápquanggiốngnhưmộtđườngốngnướcchính rộng khoảng 0,3m để chuyển nước vào đường của phố bạn ở. Nókhôngchaythẳngvàongồinhàbạnmàthôngquamộtđườngốngnhỏhơnnối từđườngốngchínhđivàonhàbạn.Đầu tiên,cápquangchỉchạyđếnđiểmphânphốicủađịaphươngđó,rồi từđócáctínhiệuchuyểnsangcápđồng trục làcáp truyềnhìnhbạnđangsửdụnghoặc theođườngcápđồngtrụcxoắnđôilàdâyđiệnthoạibạnđangdùng.Dùvậy,saunàynếugiađìnhbạnsửdụngnhiềudữliệungườitacóthểnốicápquangthẳngvàonhàbạn.

Hệthốngchuyểnmạchlànhữngmáyđiệntoánhếtsứctinhvi,nórẽnhữngdòngdữ liệu từ rãnhnày sang rãnhkhác.Hàng triệudòng thông tin đồngthờichảylênmạnglướinhưngtấtcảcácbitthôngtinkhácnhauđềusẽphảiđượchướngvàođíchđếncủachúngvàbảođảmđúngnơivàđúngthờigian.

Thôngtinchạytrênxalộxẽđượcchiathànhnhữngnhómnhờliti,vàmỗinhómđósẽtựchạymộtcáchđộclậptrênmạnglưới,giốngnhưchiếcxehơichạytrênđườnglộvậy.Khibạnyêucầuđượcxemphim,nhómnàytựvỡrathànhhàngtriệumảnhlitikhác,mỗimộtmảnhđósẽtìmđườngtrongmạnglướiđểđếnvớimáythuhìnhcủabạn.

Hoạtđộngcủacácnhómđósẽhoànthànhthôngquaviệcsửdụngmộtnghithứcthôngtinliênlạcgọilàchếđộdichuyểnkhôngđồngbộ,haycòngọilàAsinchronousTransferMode(ATM).Chếđộđósẽlànhữngkhốihợpnhấtcủaxalộthôngtin.CáccôngtyđiệnthoạitrênthếgiớiđãbắtđầudựavàochếđộATMbởinósẽtậndụngtốiđađượcdảirộngcủacápquang.ĐiểmmạnhcủaATMlàkhảnăngbảođảmviệcphânphốithôngtinrấtkịpthời.ATMsẽphávỡmỗidòngsốthànhcácnhómthốngnhất,mỗinhómchứa48byte thông tin cần được chuyển và 5 byte thông tin quản lý giúp cho bộchuyểnmạchcủaxalộthúcđẩytốcđộdichuyểncủacácnhómtớiđíchcácnhómđólạihợplạithànhcácdòng.

ATMphânphốicácdòngthôngtinđivớitốcđộrấtcao,đầutiêncóthểlên

tới 155 triệubit/ giây, và sauđónhảynhanh lên tới 622 triệubit/giây, vàcuốicùngđạttớiconsố2tỷ/giây.Kỹthuậtnàysẽgiúpchoviệcchuyểnđượchìnhảnhvideocũngnhưcáccuộcđàmthoạivớimộtgiárấtrẻ.Cũnggiốngnhư tiến bộ trong kỹ thuật chip đã giúp giảm giá máy điện toán xuống;ATM,bởinócũngcóthểchuyểnsốlượnglớncáccuộcđàmthoạitheokiểucũ,lêncũngsẽgiảmgiácướcđiệnthoạiđườngdàixuốngrấtnhiều.

Việcnối cáp códải thông cao sẽ liênkết đượcgầnhầuhết cácứngdụngthông tin trên xa lộ, và sẽ cómột số thiết bị đượcnốimạch theo kiểu vôtuyến.Chúng tađãápdụngmộtsốcác thiếtbị thông tin liên lạcvô tuyếnnhưđiệnthoạidiđộng,máynhắntin,bộđiềukhiểntừxa,nhưngdảithôngcủachúngcònbịhạnchế.Mạnglướitruyềnthôngvôtuyếntrongtươnglaisẽnhanhhơn.Nhưngphảicónhữngbướcđộtphálớn,nếukhôngmạnglướihữutuyếnvẫnlàdảithôngrộnghơnrấtnhiều.Nhữngthiếtbịdiđộngsẽcókhảnăngphátvànhậncácmẫutin,nhưnggiávẫncònrấtcaovàítđượcsửdụngđểnhậncácphimvideocánhân.

Mạnglướivôtuyếnchophépchúngtaliênlạcđượcvớinhaukhichúngtađangdichuyểntrênđườngsẽpháttriểnvượtrangoàihệthốngđiệnthoạidiđộnghiệncó,vàdịchvụđiệnthoạidiđộngthaythếmớisẽđượcgọilàPCS-dịchvụthôngtinliênlạccánhân.Khibạnđangtrênđườngđivàmuốncóthôngtintừgiađìnhhoặctừcơquancủabạnthìthiếtbịthôngtincầmtaycủabạnsẽnốimạngvớiphầnvôtuyếncủaxa lộ,mộtbộchuyểnmạchsẽnốivớiphầnhữutuyến,vàcuốicùngtớimáyphụcvụhaymáyđiệntoántạigiađìnhhaycơquancủabạnđểcungcấpthôngtintheoyêucầucủabạn.

Ngoàira,còncómạnglướivôtuyếnrẻhơnchủyếusửdụngtrongcơquanvàgiađình.Cácmạnglướinàysẽgiúpnốimạchđượcvớixalộhayvớihệthốngmáyđiệntoáncủabạnmàkhôngphảitrảphíthờigiansửdụngmiễnlàđừngvượtrangoàiphạmviquyđịnh.Mạnglướivôtuyếnđịaphươngsẽsửdụngmộtkỹthuậtkhácvớikỹthuậtdùngchomạngvôtuyếnđiệnrộng.Tuynhiên,cácthiếtbị thôngtindiđộngsẽtựđộnglựachọnmạnglướirẻtiềnthíchhợphơncholênngườisửdụngkhôngbiếtsựkhácnhauđó.Mạnglướivô tuyênbên trong sẽgiúp cho cácví điện tửhoạt động thay chobộphậnđiềukhiểntừxa.

Dịchvụvôtuyếngâynhiềumốiquanngạivềtínhchấtriêngtưvàsựanninhbởivìcáctínhiệuradiocóthểtiếpnhậnmộtcáchdễdàng.Thậmchímạngliên lạcvô tuyếnmàcònbịnghe lén.Phầnmềmcủaxa lộ rồi sẽphải tìmcáchmãhoáđểngănchặnnạnnghenén.

Cácchínhphủđãhiểutầmmứcquantrọngcủaviệcbảomậtthôngtinvàlýdokinhtế,quốcphòng.Sựcầnthiếtphảibảomậtchocácthôngtincủacánhân,củacácnghànhthươngmại,ngoạigiao,quốcphòngđãthuhúttrítuệcủa biết bao thế hệ. Thật là thú vị khi giải đượcmộtmã nào đó.CharlesBabage,ngườiđãlậpnhiềuthànhtíchđầyấntượngtrongnghệthuậtgiảimãvàokhoảnggiữa thế kỷ 17, đã viết:"Tôi cho rằnggiải thuật làmột trongnhữngkhoanghệthuậttuyệtvờinhất,vàtôierằngtôiđãlãngphíthờigianvìnóquánhiều."Tôipháthiệnrasựtuyệtvờicủanókhitôicònlàcậunhóc,cũnggiốngnhưtrẻconởmọinơi,chúngtôichơimộtsốmãkhoáđơngiản.Chúngtôicóthểmãhoácácmẫutinbằngcáchthaythếmộtkýtựtronghệthốngmẫu tự. Nếumột người bạn gửi cho tôimộtmậtmã bắt đầu bằng"ULFWNZXX",chúngtacóthểdễdàngđoánrađượcnghĩacủanó"DEARBILL"vìchữUthaychữD,chữLthaychữE,chữFthaychữA...Khiđãgiảimãđượcchữtrênđâythìviệcđọcphầncònlạicủamẫutinkhôngcógìkhókhăncả.

Vớisứcmạnhkỳdiệucủamáyđiệntoán,rồiđâybấtcứmộtembénàođủlớnđểcó thể sửdụngđượcmáyđiện toánđềucó thểchuyểncácmẫu tinthườngthànhnhữngmẫutinđãđượcmãhoámàkhôngmộtchínhphủnàotrên hành tinh này có thể dễ dàng giảimã được. Đây chính làmột trongnhữngkhảnăngtiềmtàngcủauylựctuyệtvờicủamáyđiệntoán.

Khibạngửiđimộtmẫutinlênxalộthìmáyđiệntoánhaythiếtbịthôngtincủabạnđã"kýtên"bằngchữkýdạngsốmàchỉcóbạnlàngườicóthểsửdụngđược,vànósẽđượcmãhoáđểsaochochỉcóngườinhậnđãđượcchỉđịnhmớicóthểgiảimãđượcmàthôi.Bạncóthểgửiđimộtmẫutincủabấtcứloạithôngtinnào,kểcảgiọngnói,hìnhảnhphimvideo,hoặctiềnởdạngsố.Ngườinhậncócáchđểgiảiquyếtrằngđóchínhlàbạn,rằngnóđãđượcgửitheođúnggiờđãđịnh,rằngnókhônghọbịaixâmphạmvào,vànhữngngườikháckhôngthểgiảimãnóđược.

Kỹthuậtgiúpchoviệcđócóthểthựchiệnđượclànhờdựatrêncácnguyênlýtoánhọc,baogồmcảđiềumàchúngtagọilàcácchứcnăngmộtchiềuvàcơchếmãkhoácôngcộng.Đólànhữngkháiniệmtiêntiến,chonêntôichỉnêuđạikháinhưvậy.Cóđiềuchúngtalênnhớrằng,dùchohệthốngđó,vềphươngdiệnkỹthuật,cóphứctạpđếnđâuđinữa,nócũngsẽtrởlênhếtsứcdễdàngđểchobạnsửdụng.Bạnchỉcầnnóivớithiếtbịthôngtincủabạnnhữnggìbạncầnvànósẽthựchiệnngay.

Chứcnăngmộtchiềulàmộtđiềuđễdàngthựchiệnhơnrấtnhiềunếusovới

chếđộkhoanthựchiện-undo.Làmbểmộtôcửakínhlàmộtchứcnăngmộtchiềunhưngkhôngphảilàchứcnăngcólợiđểgiảimã.Loạichứcnăngmộtchiềumàthuậtmậtmãđòihỏi làmột loạichứcnăngcó thểdễdàngundonếu như bạn biếtmột thông tin đặc biệt, và sẽ rất khó khăn nếu như bạnkhôngbiếtgìvề thông tinđặcbiệtđó.Trong toánhọccó rấtnhiềunhữngchứcnăngmộtchiềunhưvậy.Mộttrongsốđólàcácsốnguyêntố.Trẻconhọcsốnguyêntố trongnhàtrường.Mộtsốnguyêntốkhôngthểchiachẵncho một số nào trừ số 1. Trong chục số đầu tiên, các số nguyên tố là2,3,5,7,11.Cácconsố4.6.8.10khôngphảilànhữngsốnguyêntốbởicóthểchiahếtchúngcho2.Consố9khôngphảilàsốnguyêntốvìcóthểchiahếtcho3.Khibạnnhânhaiconsốnguyêntốvớinhaubạnsẽđượcmộttíchsốmàtíchsốđóchỉcóthểchiađềuđượcbởichínhhaiconsốnguyêntốkia.Vídụ, chỉ có con số5và con số7 là có thể chiahết cho35.Cách tìm ra sốnguyêntốnhưvậyđượcgọilàphântíchthừasốmộtsố.

Việcnhâncácsốnguyêntố11.927với20.903tađượcconsố249.310.081làcôngviệchếtsứcdễdàng,nhưngsẽvôcùngkhókhănnếumuốnphụchồitừtích số 249.310.081, vì hai số nguyên tố kia lại chính là thừa số của nó.Chínhchứcnăngmộtchiềunàylàmcơsởchocơchếmậtmã:mộthệthốngmãhoá tinhvinhấthiệnđangđượcsửdụng.Phảimất rấtnhiều thờigian,thậmchíđốivớicácmáyđiệntoánlớn,đểphântíchmộttậphợptíchsốrấtlớntrởlạicácconsốnguyêntốbanđầu.Hệthốngmậtmãdựatrênhaichìakhoágiảimãkhácnhau,mộtchìadùngđểgiảimãhoámộtbảntinvàmộtchìakhác,nhưngcóliênquan,đểgiảimã.Bằngmộtchìamậtmãngườitadễdàngmãhoámộtbảntin,nhưnggiảimãnótrongkhoảngthờigiannhấtđịnhlàđiềugầnnhưkhôngthểthựchiệnđược.

Đểcóthểgiảimã,đòihỏiphảicómộtchìakhoáriêngmàchỉcóngườinhậnbản tin, hay nói cách khác làmáyđiện toán của người nhậnmới cóđược.Chìakhoáđểmãhoádựatrêntíchsốcủahaisốnguyêntốkhổnglồ,trongkhiđóchìakhoágiảimãthìdựachínhtrênbảnthâncácconsốnguyêntố.Mộtmáyđiệntoánthìviệctạorahaiconsốnguyêntốthậtlớnvànhânchúngvớinhauchẳngcógìkhókhăncả.Dođó,cóthểcôngbốcôngkhaichìakhoádùngđểmãhoáđãđượctạoramàchẳnghọphảinosợrủidonàocả.

Việc ápdụngvào thực tế cơ chếmậtmãnày sẽdomột trung tâmcủahệthốnganninhcủaxalộthôngtinphụtrách.Thếgiớirồisẽtincậyvàomạnglướinày,chonênđiềuquantrọnglàphảisửlývấnđềanninhnàysaochothậthoànhảo.

Máyđiệntoánchongườisửdụnghoặccácthiếtbịthôngtinkhácsẽdùngsố

nguyêntốđểtạorachìakhoámãhoá,vàsẽđưalêndanhmụccôngkhai,vàmộtchìakhoágiảimãtươngứngmàchỉcóngườisửdụngbiết.Dướiđâylàcáchchúnghoạtđộngtrênthựctế:tôicómộtthôngtinmuốnchuyểntớibạn.Hệ thốngmáyđiện toán, hoặc thiết bị thông tin của tôi lục tìm chìa khoácôngcộngcủabạnvàsửdụngnóđểmãhoáthôngtintrướckhichuyểntơischobạn.Khôngaicóthểđọcbảntinđócả,mặcdùchìakhoácủabạnmọingườiđềubiết,làvìchìakhoácôngcộngcủabạnkhôngchứathôngtincầnthiếtđểgiảimã.Bạnnhậnđượcbảntinvàmáyđiệntoáncủabạnsẽgiảimãnóbằngmộtchìakhoáriêngtươngứngvớichìakhoácôngcộngcủabạn.

Bạnmuốntrảlời.Máyđiệntoáncủabạnsẽlụctìmchìakhoácôngcộngcủatôivàsửdụngnóđểmãhoáthưtrảlờicủabạn.Kôngaicóthểđọcthưtrảlờinàycả,mặcdùnóđượcmãhoábằngmộtchìakhoámàmọingườiđềubiết.Chỉcótôilàngườiduynhấtđọcnóvìchỉcótôimớicóchìakhoáriêngđểgiảimã.Điềunàyrấtthựctế,bởikhôngaiđitraođổichìakhoátrướccả.

Vậythìcácnguyêntốvàtíchsốcủachúngphảilớnbaonhiêumớiđủbảođảmtínhhiệuquảcủamộtchứcnăngmộtchiều?

KháiniệmvềcơchếmãhoáchìacôngcộngdocácôngWhitfieldDiffievàMartinHellmannghĩvàoranăm1977.MộtnhómnhàkhoahọcvềđiệntoánkhácnhưRonRivest,AdiShamir,vàLeonardAdelman,cũngnhanhchóngđưa rakháiniệmvềviệc sửdụngphépphân tích thành thừa sốnguyên tốnhưlàmộtphầntrongcáimàhiệnnaygọilàhệthốngmậtmãRSA,tênnàydựavàocáckýtựđầutêncủahọ.Nhómnàychorằngphảimấthàngtriệunămđểphântíchthànhnhântửmộtconsốcó130kýsố,đólàtíchsốcủahaisốnguyêntố,bấtkểhọsửdụngloạimáyđiệntoánnào.Đểchứngminh,họtháchthứcthếgiớithửtìmrahaithừasốtrongcosố129kýsốmànhữngngườitrongnhómđógọilàRS129:

114,381,625,757,888,867,669,235,779,976,146,612,010,218,296,721,242,362,562,561,842,935,706,935,245,733,897,830,597,123,563,958,705,058,989,075,147,599,290,026,879,543,541

Họquảquyếtrằngmẫutinđượcmãhoábằngcáchsửdụngconsốđượccoinhư là chìa khoá công cộng và sẽ được an toàn vĩnh viễn. Nhưng họ đãkhôngdựđoánđượchiệuứngcủaquyluậtMoore,nhưchúngtađãđềcậptạichương2làchínhnóđãlàmchomáyđiệntoántrởlênmạnhhơnnhiều,hoặcchínhnóđãđemlạisự thànhcôngcủamáyđiện toáncánhân,khiếncho số lượngmáyđiện toáncánhân trên thếgiới tăng lên rấtnhiều.Năm1993,mộtnhómtrên600nhàkhoahọcvànghiệpdưtrêntoànthếgiớibắt

đầutấncôngvàoconsố129kýsốnóitrên,sửdụngmạngInternetđểphốihợpsựhoạtđộngcủanhiềumáyđiệntoánkhácnhau.Chỉchưađầymộtnămhọđãphântíchconsốtrênthànhhaisốnguyêntố,mộtconsốcó64kýsốvàsốkiadài65kýsố.Cácnguyêntốđólà:

3,490,529,510,847,650,949,147,849,619,903,898,133,417,764,638,493,387,843,990,820,577và:32,769,132,993,266,709,549,961,988,190,834,461,413,177,642,967,942,539,798,288,533

Mộtbàihọccóthểrútratừsựtháchthứcnàylàchìakhoácôngcộngcó129ký số kia không đủ dài nếu thông tin cần đượcmã hoá kia thực sự quantrọng.Bàihọckháclàkhôngmộtailạigiámđibảođảmsựantoàntuyệtđốichomộtmậtmãbaogiờ.

Tăngsốlượngconsốcủachìakhoácôngcộnglênvàiconsốđãkhiếnchoviệcgiảimãtrởlênkhókhănhơnnhiều.Nhữngbài toánhọcngàynaytinrằngđểcóthểgiảimãtíchsốcó250kýsốcủahaisốnguyêntốphảimấtđếnhàngtriệunămvớikhảnăngmạnhcủamáyđiệntoánmàtacóthểtiênđoánđược.Nhưngaibiếtđược?Đâylàmộtđiềukhôngchắcchắn-nhưngrấtcóthểcókhảnăngmộtaiđócókhảnăngtìmracáchdễdànghơnvàđểphântíchsốtrêncónghĩalàphầnmềmcủaxalộthôngtinsẽtìmracáchsaochocácthuậtmãhoácúanóphảiđượcthayđổikhicần.

Chúngtakhôngphảilongạirồiđâysốnguyêntốkhôngcònnữa,hoặcngẫunhiênhaimáyđiệntoánlạicùngsửdụngmộtconsốđểlàmchìakhoá.Sốnguyêntốcóđộdàithíchhợphiệncòncónhiềuhơncảsốlượngnguyêntửcótrongvũtrụ,vànhưvậyviệcngẫunhiêndùngtrùngconsốlàchuyệnrấtkhóxảyra.

Khoámậtmãkhôngchỉcóýnghĩatrongviệcbảođảmchosựtựdoriêngtưmànócònbảođảmchotínhxácthựccủatàiliệubởivìcóthểsửdụngchìakhoáriêngđểmãhoácácmẫutinmàchỉcócácchìakhoácôngcộngmớigiảimãđược.Thídụnếutôicómộttàiliệutôimuốngửichobạn,máyđiệntoándùngchìakhoácôngcộngcủatôiđểmãhoánó.Tàiliệuđóchỉcóthểđượcđọcbởikhôngcóaingoài tôicóchìakhoá riêngmà tôiđãdùngmãhoánó.

Máyđiệntoáncủatôinhậntàiliệuđãmãhoáđólàmãhoálạimộtlầnnữa,lầnnàynódùngchìakhoácôngcộngcủabạn.Sauđómáycủa tôigửi tàiliệuđãmãhoáhailầnnàytớibạnthôngquaxalộthôngtin.

Máyđiệntoáncủabạnnhậntàiliệunàyvàsửdụngchìakhoáriêngcủabạnđểgiảimãnó.Việcnàygiảimãlầnmãhoáthứhainhưngchưagiảiđượcmãtôiđãdùngchìakhoáriêngđểkhoálầnthứnhất.Sauđómáyđiệntoáncủabạndùngchìakhoácôngcộngcủatôiđểgiảimãlầnnữabảntàiliệu.Bởiđóthựcsựlàmộttàiliệucủatôigửitới,tàiliệuđượcgiảimãđúngvàbạnbiếtrằngđólàtàiliệuthật.Nếugiảsửcómộtbítthôngtinbịthayđổithìtàiliệuđókhôngthểgiảimãđượcvàngườitacóthểpháthiệncáclỗilầm.Sựantoàncaođógiúpchobạncóthểgiaodịchbuônbánvớinhữngngườilạ,hoặcthậmchícảvớinhữngngườibạnkhôngtincậylắmbởibạnbiếtchắcchắnrằngtiềnởdạngsố,cùngvớichữkývàchứngtừlàxácthực.

Độ an toàn có thể cao hơn bằng cách áp dụngmột ký hiệu thời gian vàotrongtài liệuđượcmãhoáđó.Nếucóaiđóxâmphạmvàotài liệuvà tìmcách"gắnlạidấuhàn"vềthờigiaikhitàiliệuđượcviếtvàđượcgửiđisẽbịpháthiệndễdàng.

Sựmôtảcủatôivềcơchếmãhoáchìakhoácôngcộngnhằmđơngiảnhoáchitiếtmangtínhkỹthuậtcủahệthống.Nhưngvìnókháchậmcholênnókhôngphảilàhìnhthứcmậtmãduynhấtdùngchoxalộ.Dùvậyhệthốngmãhoáchìakhoácôngcộngsẽlàcáchngườitadùngđểmãhoátàiliệu,chữký,vàmãhoácácchìakhoácủacácloạimậtmãkhácdùngtrênxalộ.

Lợiíchtolớncủacuộccáchmạngmáyđiệntoáncánhânlàcáchnólàmchoconngườicóthêmsứcmạnh.Phươngtiệntruyềnthôngliênlạcvớigiárấtrẻcủaxalộthôngtincànglàmsứcmạnhđócủaconngườiđượctănglênmộtcách cơ bản hơn.Những người được hưởng lợi không phải chỉ có nhữngngười có thiênhướngvềkỹ thuật.Bởi ngày càng cónhiềumáyđiện toánđượcnốivàomạng lướidải thôngcao, vàvì cácphầnmềmsẽ tạo ranềntảng cho nhiều ứng dụng lớn lao khác, vàmọi người đều có thể tiếp cậnđượcvớihầuhếtmọinguồnthôngtincủathếgiới.

Chương6:CáchmạngvềnộidungĐãhơn500nămnay,khốilượngtrithứccủaloàingườivàthôngtinđã

đượclưu trữ trêngiấy.Hiệnbạnđangcầmtrên taymộtcuốnnhưvậy(trừphibạnđọccuốnsáchnàybằngđĩaCD-ROMcódínhkèmtheosáchhoặcmộtbảntrựctiếpsắptới).Giấysẽcònvĩnhviễntồntạicùngvơichúngta,nhưngtầmquantrọngcủanónhưphươngtiệnđểlưutrữvàphânphốithôngtinđãgiảmđirấtnhiều.

Khibạnnghĩvềmột "Tài liệu"nàođó, có thểbạnhìnhdung ramộtmảnh

giấycóchữnhưngđólàmộtđịnhnghĩaquáhạnhẹp.Mộttàiliệucóthểlàmộtthôngtindướibấtcứmộtdạngnào.Mộtbàibáolàmộttàiliệu,nhưngnghĩarộngnhấtcủanócũngcóthểbaogồmmộtchươngtrìnhtruyềnhình,mộtbàiháthaymộttròchơivideo.Bởivìtấtcảcácdạngthôngtinđềucóthểlưutrữdướidạngsố,lúcđóchúngtasẽdễdàngtìm,lưutrữvàchuyểnvàoxa lộ.Nhữngtài liệu lưu trữdướidạngsố trong tương laisẽbaogồmhìnhảnh,âmthanh,lệnhlậptrìnhgiaolưu,phimhoạthình,hoặclàmộtsựkếthợpcácdạngtrênvớicácdạngkhác.

Trênxalộthôngtin,cáctàiliệuđiệntửcókhảnănglàmđượcnhiềuđiềumàkhôngmộttàiliệutrêngiấynàocóthểlàmđược.Kỹthuậtvềcơsởdữliệurấtmạnhmẽcủaxalộgiúpchochúnglậpthànhmụclụcvàcóthểtruytìnnhờsửdụngphươngphápkhaithácgiaolưu.Tómlại,tàiliệudạngsốnàysẽthaythếtàiliệuinbởichúngcóthểgiúpchúngtabằngnhiềuphươngphápmới.

Nhưngđiềuđókhôngthểcóngaytrongngàymai.Sách,báo,tạpchívẫncònnhiềulợithếsovớitàiliệudạngsố.Phảimấtmộtthờigianítralàkhoảng10nămnữa.Muốnchotàiliệudạngsốđầutiênđạtđượcmứcđộphổbiếnrộngrãithìphảicónhữngchứcnăngmớichứkhôngphảibằngcácphươngtiệncũ.Mộtmáythuhìnhlớnhơn,cồngkờnghơn,đắttiềnhơnmộtquyểnsáchhaymộttạpchínhưngnhữngcáiđókhônghạnchếđượctínhphổbiếncủanó.Máythuhìnhđãđemphươngtiệngiảitrívideovàotừnggiađìnhvànóđãtrởnênphổbiếncũngnhưsáchbáovàtạpchívậy.

Sựcảitiếnkhôngngừngcủakỹthuậtmáyđiệntoánvàmànhìnhsẽtạoracho chúng ta nhữngquyển sáchđiện tửhoặc thưđiện rất gọnnhẹvàphổbiến tuy kích thước chỉ bằng các quyển sách của chúng ta hiện nay. Bêntrongcáihộpcókíchcỡvà trọng lượngbằngmộtquyểnsáchbìacứng làmộtmànhìnhđểtrìnhbàynộidungvănbản,hìnhảnh,phimvideovớiđộphângiảicao.Bạncóthểdùngtayđểlậttừngtranghoặcdùngtiếngnóiđểralệnhtìmnhữngđoạnbạncần.Bấtcứtàiliệunàocótrênmạngbạnđềucóthểtruytìmđượcbằngcácthiếtbịnhưvậy.

Vấnđềthựcsựcủatàiliệuđiệntửkhôngphảichỉđơngiảnlàđểchúngtacóthểđọcchúng trêncác thiếtbịphầncứng.Quá trình từ sáchgiấy tới sáchđiệntửchínhlàgiaiđoạncuốicùngcủamộtquátrìnhhiệnđangđượcthựchiện.Điềuthúvịcủatàiliệudạngsốsựtáiđịnhnghĩachínhvănkiệnđó.

Điềunàysẽgâyranhữngtranhcãisôinổi.Chúngtasẽphảithửsuynghĩlạixemnghĩacủacáctừnhư"tàiliệu","tácgiả","nhàxuấtbản","vănphòng",

"lớphọc"và"sáchgiáokhoa"làgì.

Ngàynay,nếucóhaicôngtyđangđàmphánmộthợpđồng,bảndựthảocólẽsẽđượcđánhvàomáytínhrồiinragiấy.Rấtcóthểnóđượcfaxchođốitác,nơisẽhiệuchỉnhvàsửađổibằngcáchviếtragiấyhaynhậpvănkiệnđãsửavàomáytínhrồiinra.Đốitáclạifaxvănkiệnấyvềcôngtyđầu;mộtvănkiệnmớilạiđượcinratrêngiấyrồilạiđượcsửachữavàfax,quátrìnhbiên tậpvà in ấn lại tiếp tục.Trong sựchuyểngiaonay thậtkhónói rằngphíanàođãđềnghịnhữngsửađổinào.Việcđiềuphốitấtcảcáckhoảnsửađổivàtruyềngiaovănkiệnđigâynhiềusựtrùnglặp.Tàiliệuđiệntửcóthểđơn giản hoá quá trình này bằng cách cho phépmột phiên của hợp đồngđượcgởiquavềvớinhữngsửađổi,chúdẫnvàchỉđịnhbênnàođãđềnghịkhiđượcinracùngvớivănbảngốc.

Chỉtrongvòngvàinămnữatàiliệudạngsố,cùngvớichữkýcóthẩmquyềndạngsốsẽlàvănkiệngốc,còntàiliệuinratrêngiấychỉlànhữngbảnphụ.

Nhiềuthươngvụhiệnđangtiếnhànhkhôngcầngiấytờvàmáyfaxmàchỉtraođổicácvănbảntừmáytínhnàyquamáytínhđốitácthôngquathưtínđiệntử.Cuốnsáchnàykhóhoànthànhhơnnếukhôngcóhộpthưđiệntử.Cácýkiếnđộcgiảmàtôithamkhảonhờđãgởibảnthảobằngđiệntửđếnhọ,đãgiúpíchrấtnhiều.Vànhờvậy,tôicũngcóthểbiếtđượcaicóđềnghịgìvàlúcnào.

Đến cuối thậpkỷnày,một tỷ lệ đángkể các tài liệu, kể cả trong cácvănphòng,sẽkhôngphảihoàntoànởdạnginđượctrêngiấy.Tựanhưmộtcuốnphimhaymột bản nhạc ngàynay, bạn có thể in nội dung tài liệu để xemtrongkhônggian2chiều,nhưngnógiốngnhưmộtdòngnhạcthayvìphảitrảiquamộtquátrìnhghiâm.

Mộtsốtàiliệuởdạngsốsẽcónhiềuưuthếhơnđếnnỗingườitasẽítdùngcácphiênbảnbằnggiấynhiềunữa.HãngBoeingđãquyếtđịnhthiếtkếkiểuphảnlựcmới777bằngcáchsửdụngtàiliệuđiệntửđồsộđểlưutrữtấtcảcácthôngtinkỹthuật.Đểđiềuphốisựhợptáccủacácnhómthiếtkế,cácđộithicôngvàcácnhàthầubênngoài,Boeingđãdùngtấtcảbảninchitiếtvàxâydựngmộtmôhìnhtoàncỡrấttốnkémcủamáybaykhichếtạocáckiểumáybay trướcđây.Khichế tạchiếc777,Boeingđãkhôngdùngcácthiếtkếchitiếtvàmôhìnhtoàncỡnhưtrướcnứamàngaytừđầuđãdùngtàiliệuđiệntửchứamôhình3chiềudạngsốcủamọibộphậnvàxemchúngrápnốivớinhauthếnào.

Cáckỹ sưở trạmđiện toán sẽ có thểnhìnvào thiết kếvàxemnhững

hìnhảnhkhácnhaucủamọichitiết.Họcóthểtheodõitiếnđộtạibấtcứkhuvựcnào,truytìmnhữngkếtquảthínghiệmvớithôngtinvềgiácả,vàthayđổi bất kỳphầnnào của thiết kế theonhữngphương cáchkhông thể thựchiệnnếulàmviệctrêngiấy.Mỗingười,làmviệcvớicùngmộtsựkiện,cóthểtìmđượcnhữngvấnđềđặcbiệtliênquantớimình.Mỗithayđổisẽđượccùng chia sẻ,mọi người đều có thấy được ai đã đề xuất, khi nào tại sao.Boeingđãcóthểtiếtkiệmhàngtrămngànbảnvẽvàsốngàycôngtổngcộnglêntớinhiềunămcủahoạviên,ngườisaochụp,bằngcáchdùngtàiliệudạngsố.

Làmviệcvớitàiliệudạngsốsẽnhanhhơnsovớitàiliệubằnggiấy.Bạncóthểtruyềntàiliệuđingaytứcthờivàviệctruylụclạicũngsẽnhanhkhôngkém.Nhữngaiđóđãdùngtàiliệudạngsốsẽthấyrằngviệctruyxuấtnósẽđơngiảnhơnnhiều,vàviêcxemlạinócũngnhanhchóngvìnộidungcủatàiliệudạngsốđượctáicấutrúcrấtdễdàng.

Cáchtổchứcmộtcuốnsổđặtchỗởmộthiệuănlàtheongàyvàgiờ.Lầngữichỗ7 giờ tối đượcviết xa phía trang so với người đặt chỗvào lúc 6 giờ.Nhữngngườiđặttrướcchobữaăntốithứbẩyđượcghisaunhữngngườiđặtbữatrưa.Viênquảnlýhaybấtcứaikháccóthểnhanhchóngtìmraaiđãgiữchỗvàongàygiờnào,bởivìthôngtinvềgiữchỗđượccungcấptheocáchđó.Nhưngnếu,vìmộtlýdonàođó,cómộtngườinàomuốntruyxuấtthôngtinhởmộtdạngkhác,trậttựđơngiảnnàysẽtrởnênvôhiệu.

Hãytưởngtượngsựkhókhăncủangườiquảnlýhiệuănkhitôigọiđiệntớinói"TêntôilàGates,vợtôiđãđặtchỗvàochỗởđâuđóvàothángtới.Phiềnôngkiểntraxemđấylàhômnào".

Viênquảnlýrấtcóthểhỏilại:"Xinlỗi,thưaông,ôngcóbiếtbàấyđặtchỗvàongàymấykhông?"."Không,đólàđiềutôimuốnbiết"."Cóthểlàdịpcuốituầnchăng?".Việnquảnlýbâygiờsẽlầngiởcáctrangvàhyvọngsẽgiảmthiểuđượccôngviệcnàybằngcáchtậptrungxemnhữngngàyôngtacholàcóthể.

Mộthiệuăncóthểdùngcuốnsổđặtchỗtheotrangvìtổngsốgiữchỗkhôngnhiều.Hệthốnggiữchỗcủamộthãnghàngkhôngkhôngphảilàmộtcuónsổmàlàcơsởdữliệuchứamộtsốlượnglớncáctintứcvềchuyếnbay,giátiềnđặtvé,vịtríchỗngồivàohoáđơnthantoánchohàngtrămchuyếnbaymỗingàyhệthốnggiữchỗSABREcủaAmericanAirlineschứakhốilượngthôngtin4,4tỉtừnhớ,tứchơn4triệukýtựtrênđĩacứngcủamáytính.Nếuthông tincủahệSABREđượcchépvàocuốnsổđặt chỗbằnggiấy,nó sẽ

chiếmkhoản2tỉtrang.

Chừngnàochúngtacònsửdụngtàiliệuintrêngiấyhoặctiểuluậnhoặctiểutập,chúngtacònphảixếpthôngtintheohệthốngliềnbiểu,vớicácphụlục,mụclục,bảngtratừvựngtheothứtựchữcáiphụcvụviệctruytìmkhicần.Trướckhithưmụccủacácviệnđượcđiệntoánhoá,cácsáchmớiđượcnhậpca-ta-lôbằngnhữngphiếukhácnhausaochođộcgiảcó thể tìmsách theotựađề, theotrêntácgiảhaytheođềmục.Sựchốnglặpnàylàđểchoviệctìmkiếmthôngtinđượcdễdàng.

Khitôicònbé,tôirấtmêbộbáchkhoatừđiểnthếgiới1960củagiađìnhtôi.Bộtừđiểnđócónhiềucuốnđượcbọcbằngbìacứng,gồmtoànvănbảnvàhìnhảnh.TừđiểncóhìnhchiếcmáyquayđĩacủaEđisơnnhưngkhôngchotôingheđượcnhữngâmthanhcủanó.Trongtừđiểmcũngcóhìnhcủacáccon nhộng đang hoá thành bướm nhưng không có video để làm cho sinhđộng.Vàthậtlàthúvịnếunhưnóthểkiểmtralạitôixemtôicóđãđọcvàhiểu được những gì, hoặc những thông tin đó có được thường xuyên cậpnhật.Tấtnhiênlàhồiđótôikhôngbiếthếtnhữngkhuyếtđiểmnày.

Khitôinên8,tôibắtđầuđọcquyểnthứhaivànhấtđịnhsẽđọchếttừngcuốnmột.Tôiđãcóthểtiếpthunếumộtsốđoạnkhôngquákhóvềlịchsửthếkỷ16hayvềykhoa.Thayvàođó,tôitìmđọccácđềtàitôithíchnhưcácloàirắn,cácbàivềGary,Indiana,vàsauđóvềkhíđốt .Nhưngdùsaotôicũngdànhnhiềuthờigianmãimiếtđọcbộtừđiểmnàysuốttrong5nămchotớivần'P'củabộtừđiểm.Sauđó,tôipháthiệnralàbộbáchkhoatừđiểnBritanicaphongphúvàchitiếthơnnhiều.Tuynhiên,chođếnlúcđóthìtôikhông cònđủkiênnhẫnđểđọcnữa.Hơnnữa, để thoảmãnchí tòmò củamình,tôiđãdànhhếtthìgiờrảnhrỗiđẻnghiêncứumáyđiệntoán.

Cácbộtừđiểnbáchkhoatoànthưviệnnaygồmítnhấtkhoảng20tập,vớihàngtriệuchữvàhàngtrămhìnhảnhminhhoạ,vớigiáhàngtrămhaythậmchíhàngngànmỹkim.Quảthậtlàmộtkhoảnđầutưlớn,chưakểđếnnhững việc thông tin đó dễ bị lạc hậumột cách nhanh chóng.Bộ từ điểnbáchkhoa toàn thưEncartacủaMicrosoft,hiệnbánchạyhơncảnhững từđiển in và các từ điển bách khoa toàn thư đa phương tiện khác, nằm gọntrongmột đĩaCD-ROMduynhất nặng chỉ cómột lạngAnh.Encarta baogồm26.000đềtàivớichíntriệuchữ,8tiếngđồnghồânthanh,7.000hìnhảnhminhhoạ800bảnđồ,250bảngbiểugiaolưu,vàhơn100hoạthìnhvàcácđoạncắtphimvideovớigiáchưatới100đôla.BạncóthểnghethửâmthanhcủamộtnhạccụcủaAi-cập,hoặcnghebàidiễnvănthoáivịnăm1936củaVuaEdwardđệtamcủanướcAnh,hoặcxemmộtđoạnphimhoạthìnhminhhoạsựhoạtđộngcủamộtchiếcmáynàođó,tấtcảđềunằmgọntrongmộtchiếcđĩa,vàchotớinaychưahọcómộtbộtừđiểnbáchkhoatoànthư

innàocóthểsánhđược.

Nhữngbàitrongtừđiểnbáchkhoainthườngđikèmtheomộtdanhsáchcácđềtàicóliênquankhác.Đểcóthểđọcđượcchúng,bạnphảilụctìmphầnthamkhảo,đôikhinólạinằmtrongmộttậpkhác.CònvớitừđiểnbáchkhoatrongđĩaCD-ROM,tấtcảcôngviệcbạnphảilàmlàkíchmụcthamkhảovàbàiđósẽxuấthiện.Trênxalộthôngtin,cácphầntrongtừđiểnsẽđượcliênkếtvớicácđềtàiliênquan-khôngchỉnhữngđềtàicótrongtừđiểnmàcảnhững đề tài thuộc các nguồn khác. Hoàn toàn không có sự hạn chế nàotrongviệcbạnmuốn thamkhảobaonhiêuchi tiết liênquan.Trên thực tế,cuốntừđiểnbáchkhoatrênxalộkhôngchỉlàcuốnsáchthamkhảođặcbiệt,mànólàcánhcửadẫntớimọiloạikiếnthức.

Ngàynay,tintứcởdạngấnphẩmrấtkhótruytìm.Hầunhưkhôngthểtìmđượccác thông tin tốt nhất vềmột chủđềđặcbiệt nào (sách, báomớivàtrích đoạn phim). Việc thu nhập những tin tức bạn cần rất tốn thời gian.Chẳnghạnbạnmuốnđọc tiểusửcủa tấtcảcácngườiđoạtgiảiNobelgầnđây,việctruylụcsẽmấthơnmộtngàyhơn.Ngượclạivớitàiliệuđiệntử,nhờcókỹ thuật tương tácnênsẽxuấthiệnngaykhibạnyêucầumột loạithôngtinnào.Nếubạnthayđổiýkiến,tàiliệutươngứngcũngsẽđápứngngay.Khibạnquenvớihệthốngnày,bạncóthểxemmộtthôngtinnàođóbằngnhiềucách,nhiềugócđộkhácnhauvàđiềunàylàmthôngtincàngquýgiáhơn.Tínhlinhhoạtđókíchthíchóctìmtòi,vàkhibạnđãkhámphárađượcđiềugìđó,nóchínhlàphầnmởthưởngchobạnvậy.

Bạncũngcó thể thamkhảo tin tức thờisựhàngngàybằngcách tương tự.Bạncóthểquyđịnhbảntinphátchobạnkéodàitrongbaolâutuỳbạn.Việctậphợpcácbảntinđểphátriêngchobạncóthểbaogồmcáchãngtintrênthếgiới nhưNBC,CNN,hoặc theLosAngelesTimesvới bản tin dựbàothời thiết từmộtđàikhí tượngđịaphươngnàobạnưachuộng.Bạncó thểyêucầucácbảntindàihơnvềnhữngđềtàibạnquantâmvàchỉlướtquacáctinkhác.Trườnghợpbanđangxembảntinphátriêng,nhưngbạnmuốnxemthêmmột số tin khác ngoài những tin bạn yêu cầu trước đó, bạn sẽ đượcphụcvụngay.

Trongsốcáctàiliệutrêngiấy,tiểuthuyếtlàmộtloạiítcólợinhấtchoviệcđiệntửhoá.Tấtcảcácsáchthamkhảođềucómộtchỉsốấnbản,nhưngtiểuthuyếtkhôngcó,vìkhôngcónhucầu tracứumộtvấnđềgìđó trong loạihìnhnày.Tiểuthuyếtlàmộtdạngtàiliệu"thẳng"(nghĩalàkhôngrẽnhánhtớicáctài liệuliênquan).Cũngtươngtựnhưvậy,chúngtaxemđasốcácphimtruyệnmộtmạchtừđầuđếncuối.Nhậnđịnhnàykhôngtínhkỹthuật

mà là tính thẩm mỹ: Tính chất một mạnh này phù hợp với quá trình kểchuyện.Nhữngdạngkháccholoạitruyệncótươngtácvớingườiđọcđangđượchìnhhành,sửdụnglợiđiểmcủangànhđiệntử,tuynhiên,tiểuthuyếtvàphimtruyệnmộtmạchsẽvẫncònphổbiến.

Xalộthôngtinsẽphânphốitàiliệudạngsốvớigiárấtrẻ,dùdướihìnhthứcnào.Rồiđây,hàngtriệungườivàcôngtysẽtạothêmtàiliệuvàsẽpháttriểnxalộ.Trongđócómôtsốtàiliệubạnphảitrảtiềnvàsốkhácđượcmiễnphígiácủabộnhớdạngsốsẽrẻmộtcáchkhôngngờ.Chẳngbaolâunữa,giáđĩacứngtrongmáyđiệntoáncánhânsẽchỉkhoảng0,15Mỹkimchomộtmegabytethôngtin(hiệntạigiátháng10năm1996tạiThànhphốHồChíMinh đúng y như vậy) nóimột cách cụ thể,mộtmegabyte sẽ chứa đượckhoảng700trangvănbản,chonêngiáchỉvàokhoảng0,00021Mỹkim.Vàgiảsửtuổithọcủamộtđĩacứnglàkhoảng3nămthìgiámỗitrangtrongmỗinămchỉcó0,00007Mỹkim,vàgiácủabộnhớsẽngàycàngrẻhơn.Giácủađĩacứngsẽgiảmxuốngchỉkhoảng50%mỗinămtrongnhữngnămqua.

Vănbảndướidạngsốrấtdễlưutrữbởichúngđượcnénlại.Mộtcâutụcngữnóirằngmộttấmảnhxứngđánghơnngànlờinóirấtphùhợpvớithếgiớidạngsố.Nhữnghìnhảnhcóchấtlượngcaochiếmnhiềuchỗhơnvănbản,vàphimvideocòntốnhơnnhiều(bạncứhìnhdungrằngcứmỗigiâyphảicóítnhất30hìnhảnh liên tụcxuấthiện).Tuynhiên,phíphânphốicác loạidữliệunàycũngrấtthấp.Mộtphimtruyệnchiếmkhoảng4gigabyte(tức4.000megabyte)đượcnéndướidạngsốtrongđĩacứngvớigiákhoảng1.600Mỹkim.

1.600Mỹkimchomộtphimkhôngphảilàgiárẻ.Tuynhiên,mộtcửahiệucho thuê phim video thườngmua ít ra là tám bản củamột phim đang ănkháchnhấtvớigiákhoảng800Mỹkimmộtphim.Với8bảnđócửahàngchỉcóthểchotámkháchthuêtrongmộtngày.

Mộtkhiđĩacứngvàmáyđiệntoánquảnlýnóđượcnốivớixalộthôngtin,ngườitachỉcầnmộtbảnthôngtinchứaphimnàyđãđủđểchomọingườiđềuxemđược.Những loại tài liệuphổbiếnnhất sẽđược sao thànhnhiềubản lưu trữ trênnhiềuđàidịchvụkhácnhauđểcó thểphụcvụchonhiềungười.Đốivớicácđàidịchvụtrongtươnglai,họchỉcầnmộtkhoảnđầutưxấpxỉbằngkhoảntiềncáccửahàngchothuêbăngvideodùngđểmuamộtphimvideohiệnnaylàđểphụcvụchohàngngànkháchhàngxemcùngmộtlúc.Vàkhoảnphímàngườisửdụngphảitrảlàkhoảnphítrangtrảichophầnlưutrữtrongđĩavàphítruyềnthông.Giánàysẽcàngngàycàngrẻđếnmứcgầnnhưmiễnphí.

Điềunàykhôngcónghĩalà thôngtinsẽđượcbiếukhông,nhưngphíphânphốithôngtinsẽrấtthấp.Khibạnmuamộtcuốnsách,phầntiềntrảchoviệcxuấtbảnvàphânphốicuốnsáchlớnhơnlàchocôngtrìnhcủatácgiả.Sáchphảiđượcinvàđóng.Phầnlớncácnhàxuấtbảnđầutưvàoấnbảnđầutiênvàquantâmđếnsốlượngmàbảninmàhọnghĩcóthểbánđược.Vốncủacácnhàxuấtbảnđầutưvàokhâukinhdoanhnàylàmộtsựmạohiểmvềtàichínhđốivớihọ:họcóthểsẽkhôngbánhếtcácbảnin,nhưngchodùbánhếtđichăngnữasẽmấtmộtkhoảnthờigiandài.Trongkhiđónhàxuấtbảnphảicấtgiữsách,giao tớicácđại lývàcuốicùngphânphốichocáchiệusách.Nhữngngườinàycũngphảiđầutưvốnvàmongthuđượclợinhuậntừđó.

Trongkhingườitiêuthụchọnsáchvàtrảtiền,lợinhuậnchotácgiảchỉlàmộtkhoảntiềnrấtnhỏsovớitoànbộsốtiềndànhchocácchiphíxuấtbảnvàgiaohàng.Tôithíchgọihiệntượngnàylà"masát"trongphânphốivìnócảntrởnhiềumặtvàtiêutántiềnbạctừtácgiảđếnnhữngngườikhác.

Xa lộ thông tin sẽ triệt tiêuphần lớnma sát tựdonày.Sự loại bỏma sáttrongphânphốithôngtincótầmquantrọngđặcbiệtcủanó.Nósẽkhuyếnkhíchtácgiảvàtăngsốlượngđộcgiảlênhơnnhiều.

PhátminhcủaGutenbergtrongcôngnghệinấnđãthựcsựthayđổihệthốngphânphối-nógiúpchobấtkỳloạithôngtinnàocũngđượcpháthànhmộtcáchnhanhchóngvàtươngđốirẻ.Côngnghệinấnsảnsinhracácphươngtiệntruyềnthôngđạichúngbởivìnócungcấpviệcsaochépvớigiá thấp.Sáchvởcàngđưara thị trườngcàngnhiều,càngthúcđẩycôngchúngđọcsách,doconngườiviết ra.Nhữngcánhâncó thểghivà theodõinhậtký.Cácnhàkinhdoanhcóthểtheodõihànghoálưukhovàdựthảohợpđồng.Nhưngđểápdụngnàytớiđượcđôngđảoquầnchúng,chúngtacòncầnphảicớnhiềungườicóhọc thật tạo ramột"nền tảng", lờinóikhiđượcviếtvàphânraphảithậtsựhữudụng,phảixemlàkhodựtrữthôngtin.Sáchvớisốlượnglớngiữvaitròquantrọngtrongviệcnângcaotrithức,vìthếchúngtưcóthểnóirằng,côngnghệinấnkhibạnchuẩnbịbảngốc.

Trongthậpniên30,ChesterCaslson,thấtvọngbởigặpquánhiềukhókhăntrong việc chuẩn bị đơn xin phép độc quyền nhãn hiệu (vì phải sao chépnhữngbảnvẽvănbảnviếttayrathànhnhiềubản),đãphátminhmộtphươngphápđểsaochéptàiliệuvớisốlượngnhờtheoyêucầuvàonăm1940.Năm1959,công tydoôngsáng lập, sauđóđượcgọi làcông tyXerox, lầnđầutiênđãsảnxuấtthànhcôngdâytruyềnsảnxuấtmáysaochụp.Máysaochụp

914 có thể sao chép tài liệu với số lượng vừa phảimột cách dễ dàng vàkhôngtốnkém,khởiđầusựchosựpháttriểnồạttấtcảcácloạithôngtinấnhànhvớisốlượngnhọ.SốliệuthốngkêcủathịtrườngthờiđóchothấycôngtyXeroxđãbánđược3000máysaochụpđầutiêncủahọ.MộtnămsaukhimáyXeroxđượcgiớithiệu,hãngđãnhậnđượctrên200.000đơnđặthàng,50triệubảnsaođangđượctạoramỗitháng.Vàonăm1986,hơn200tỷbảnsao đã được xuấtmỗi tháng, và số lượng đó đang ngàymột tăng lên. Sốlượngnhữngbảnsaochépnàysẽkhôngbaogiờcóđượcnếukỹthuậtkhôngquádễdàngvàgiácảkhôngquárẻnhưvậy.

MáyPhotocopyvàcácthếhệsaunàycủanó,máyinlazeđểbàn,cùngvớiphầnmềmchếbảnthôngquamáyđiệntoáncánhân-tạođiềukiệndễdàngchohàng loạtcácbản in,biênbảnghinhớ,bảnđồcủacácđối tác, truyềnđơn, tờ bướm quảng cáo, và các loại tài liệu cần in số lượng nhờ ra đời.Carlsoncòn làngườicócông trongviệcgiảmđisựcạnh tranh trongphânphốivề thông tin .Thànhcôngvangdội củaôngvềmáy sao chụpchứngminhrằngmộtkhisựcạnhtranhvềphânphốithôngtingiảmđi,nósẽtạoranhữngđiềukỳdiệukhác.

Tấtnhiên,việctạoranhữngvănbảnsaocủamộttàiliệudễdànghơnnhiềusovớivịcviếtranhữnggìđángchongườitađọc.Khôngcógiớihạnthựcsựnàođốivới số lượngsáchxuấtbản trongmộtnămnhấtđịnhnàođó.Mộthiệusáchtiêubiểunàođócóthểbàybán10.000đầusáchkhácnhau,vàsốcửahàngcaocấpmớicóthểchứađến100.000tựađề.Chỉcómộttỷlệnhọ,dưới10%của tấtcảsáchngườixuấtbản làcó thểmang lại lợinhuậnchonhữngcôngvượttrênkỳvọngcuồngnhiệtnhấtcủabấtcứngườinào.

QuyểnsáchtôithínhnhấtgầnđâylàquyểnABriefHistoryOfTime-LượcsửvềthờigiandoStephenW.Hawking,mộtnhàkhoahọclừnglẫy,nhưngbịsơcứngđộngmạch,cănbệnhđógiamôngtatrênchiếcxelănvàôngđãgặpnhiềukhókhăntrongviệcgiaotiếpvớimọingười.Nhưngđiềugìsẽxẩyranếunhưbảnluậnáncủaôngvềnguồngốccủavũtrụchỉdomộtnhómnhờxuấtbảnấnhành,vàmỗingườitrongđóchỉcóthểsảnxuấtravớimộtsố lượngmộtvàiquyểnmộtnăm?Giảsửmộtbiên tậpviêncónhiệmvụthẩmđịnhsáchđểấnhànhvàôngtaphảichọnlựagiữaviệcchoinsáchcủaHawkinghaycho inmột cuốn sáchvề tìnhdục củaMadonna ?Một cuộcđánhcuộcchắcthắnglàsáchcủaMadonnasẽđượclựachọn,bởivìthếcầmchắcrằngngườitacóthểbánra1triệucuốn.Vàquảvậy,điềuđóđãxẩyra.NhưngđiềuđángkinhngạchơnlàsáchcủaHawkingđãbánđược5,5triệucuốn,vàhiệnvẫncònđangbánrấtchạy.

Đôikhi,nhữngloạisáchthườngbịquênnhưngrồilạiđượcbánrấtchạynhấtlà làm ngạc nhiên không ít người (trừ tác giả).Một cuốn sách tôi rất yêuthích khác là cuốn The Bridges ofMadison County , tạm dịch là NhữngchiếccầucủaQuậnMadison,mộttiểuthuyếtđượcgiáoviêntrườngthươngmạivềthôngtintruyềnthôngxuấtbản.Nókhôngđượcnhàxuấtbảnđánhgiálàsáchbánchạynhấtbởikhôngmộtaithậtsựbiếtđiềugìsẽthuhútthịhiếucủađộcgiả.Hầunhưvàobấtcứlúcnào,tờNewyorkTimescũngliệtkêdanhmụcnhữngsáchbánchạyxuấthiệnchẳngbiết từđâubởichiphíchopháthànhsáchthậtkhôngđángkểsovớiloạithôngtinđạichúngkhác,chonêncácnhàpháthànhđủsứcthửvậnmay.

Chiphídànhchopháthànhphimvàtruyềnhìnhcaohơnsáchrấtnhiều,vìvậysẽcónhiềurủirohơnnếuaiđódámphiêulưu.Tronggiaiđoạnkhởiđầucủangànhtruyềnhình,lúcđóchỉvàiđàitruyềnhìnhtrongmỗiđườngdâncư,hầuhếtchươngtrìnhđềunhằmphụcvụchođạiđasốngườixem.

Cáp truyền hình đã giúp tăng khả năng chọn lọc chương trình dù nókhôngđượcphátminhvìmụcđíchđó.Cáptruyềnhìnhxuẩthiệncuốithậpliên 40 như làmột cách thu chương trình tốt hơn cho các khuvực xa đàiphát.Khángiảcómáythubịchekhuấtbởinúiđồi,dựngcácăng-tencôngcộngnốivớihệthốngcápđịaphương.Khôngmộtailúcđóđểýrằngkhihọnhận được các truyền hình có chất lượng cao sẽ trả tiền để xây dựng hệthốngcápgiúpchohọcóthểxemnhữngkênhchỉtoànvideocanhạchoặctoàntintứcvàdựbáothờithiết24tiếngđồnghồmộtngày.

Khisốđàitruyềnhìnhtănglêntừ3hoặc5lênđến24hay36,việcbiêntậpcácchươngtrìnhphải thayđổihẳn.Giảsửbạnđangphụtráchkênh30vàbạnsẽkhôngthuhútkhángiảnếubạnchỉbắtchướcchươngtrìnhcủacáckênhkia.

Thayvàođó,cácnhàbiêntậpchươngtrìnhchokênhcápbuộcphảinghĩđếnchuyệntạoranhưngchươngtrìnhđặcbiệtcủariêngkênhmình.Giốngnhưcác tờ tin thưhay tạp chí chuyênđề, nhữngkênhmớinày thuhútmột sốkhángiảriêngbằngcáchhướngđếncácsởthíchđặcbiệtcủahọ.Điềunàykhácvớicáchbiêntậpchươngtrìnhchungchođạichúng.Tuynhiênchiphísảnxuấtvàsốlượngkênhcóhạnsẽkhốngchếsốchươngtrìnhtruyềnhìnhloạinày.

Mặcdùphí tổnấnhànhmộtcuốnsáchíthơnnhiềusovớimộtsốchươngtrìnhtruyềnhình,nhưngvẫncònquáđắtsóvớinópháthànhnóbằngđiệntử.Đểxuấtbảnmộtcuốnsách,nhàxuấtbảnphảiđồngýtrảchiphíbanđầuchoviệcấnloát,pháthànhvàtiếpthị.Xalộthôngtinsẽtạomôitrườngmớithênh thangkhôngquacáckhâu ràochắnnày.Hiênnay,mạng Internet là

phươngtiệnxuấtbảnlớnnhấtchưatừngbaogiờcó.

BảntincôngcộngcủamạngInternetđãchứngminhthayđổisẽxảyrakhimọingườicóthểtiếpcậnđượcvớimạngvàđềucóthểgởicácmẫutin,hìnhảnhhaycácphầnmềmdohọsángtạora.ChínhbảntincôngcộngcủamangInternetđãgópphầnvàoviệcphổ thôngháomạng Imternet.Đểpháthiệnthôngtincủamình,tấtcảnhữnggìbạnphảilàmchỉlàđánhmáynộidungsuynghĩcủabạnvàgởinóvàomộtnơinàođótrênmạng.Điềuđócónghĩalàsẽcónhiềurácrưởivàthậmchícảvitrùngtrongđónữa.Mộtbảntintiêubiểuthườngchỉdàimộthoặchaitrang.

Mộtmẫutinpháttrênbảntincôngcộnghoặcđưavàodanhmụcthưtừcủamạngsẽcóthểtớihàngtriệungườivàlôicuốnhọthamgiatranhluận,bàn bạc, hoặc cũng có thể nó vẫn nằm trên đó nhưng không gâymột tácđộngnào.Lýdokhiềnmọingườitựnguyệnchấpnhậnđiềukiệnthứhaiđólàvàkhoảnphíphânphốirất thấp.Dảithôngcủamạngrấtrộng,cộngvớicácyếutốkháckhiếnphípháthànhthấpđếnmứcngườitakhônghọengạigìvềkhoảnphíkhigởiđimộtbảntin.Nếucóchăngthìđólàdobạnengạirằngbản tincủamìnhkhôngđượcaiquan tâmtới.Ngược lại,nếubản tincủabạnlàbảntinmangtínhphổbiến,đượcnhiềungườiđọcvàcóthểhọsẽchuyểntiếpdướihìnhthứce-mailchobạnbècùngđọcvàgópý,bìnhluận.

ThôngtinquacácbảntincủaInternetcựckỳnhanhchóngvàrấttiếtkiệm.Liênlạcbằngthưtínhayđiệnthoạikhátốtđểnóichuyệntayđôinhưngsẽrấtđắtnếuthảoluậnnhóm.trungbình,đểinvàgởimộtbứcthưtốn1đôlavàcũngkhoảnggiáđóchomộtcuộcđàmđườngdài.Vàđểthựchiệnmộtcuộcđiệnđàmnhưthế,bạnphảibiếtsốđầyđủvàphảisắpxếpgiờphùhợp.Vìvậyviệctiếpxúc,dùchỉmộtnhómnhọ,cũngmấtthìgiờvàsứclựcđángkể.trênbảngtincôngcộngcủamạngInternet,tấtcảnhữnggìmàbạnphảilàmlàchỉđánhmẩutinđómộtlầnthôinhưngbạncóthểgởichorấtnhiềungười.

CácbảntincôngcộngtrênmạngInternetbaogồmmọiloạiđềtài.Cóthểcóaiđógởimộtvàimẫu tinkhôngnghiêm túc lắm.Cũngcó thểcómộtvàingườichuyểnnhữngmẫutinvớinộidungtuếchoaiđótrongdanhsáchcủamạng.Nếuđó lànhữngchuyệnhàicónộidungtốt,nósẽchuyểntiếpđếnngườikhácnhưlàthưđiệntử.Vàocuốinăm1994,mộtmẫutingiậtgânvềviệcMicrosoftsắpmuađứtmộtnhàthiênchúagiáo.HàngngànbảnsaomẫutinđóđượclantruyềntrongMicrosoftbằnghệthốnge-mailcủachúngtôi.Tôiđãnhậnhơn20mẫu tinbuồncườinhưvậy từbạnbèvàđồngnghiệptrongvàngoàicôngty.

Cũng có khá nhiều ví dụ đứng đắn hơn về việc dùngmạng để động viênnhữngngườicócùngsởthíchchiasẻmộtmốiquantâmvàquyềnlợichung.

Thôngtinpháthiệnmạngđượctậpchunglạitheotừngđềtài.Mỗibảntincôngcộnghoặcnhómtintứcnàođócótêngọi,vàbấtcứaiquantâmtớinóđềucó thể"dán"bản tincủamình lênđó.Cònnhữngaichỉquan tâmđếnmột loại tinmìnhthíchcóthể lục tìmtrongmộtdanhmụccóxẵntrênđó.Nếubạnmuốngiaolưuvềnhữnghiệntượngkhácthườngbạncóthểthamgianhómtinalt.paranormal.Nếubạnmuốnthảoluậnvềnhữngsựviệcmànhữngngườikháckhôngtin,bạncũngcóthểgianhậpsci.skeptic.

Hoặcbạncóthểliênlạcvớicopernicusbbn.comvàxemhệthốngnốimạngtrườnghọcQuốcgiaTestbedvềmộtbộsưutậpcácdựánbàihọcdotrườngmẫugiáothôngquaviênlớp12thựchiện.Gầnnhưbấtkỳchủđềnàobạnnêurađềucóthểtìmđượcnơiphùhợpnhấtnótrênhệthốngmạng.

ChúngtađãchứngkiếnphátminhcủaGutenbergđãsảnsinhrangànhxuấtbảnđạichúng,nhưngvănhọccuốicùngđãthúcđẩyrấtmạnhkhảnăngliênlạcriênglẻtừngngườitừngvớinhau.Truyềnthôngđiệntửpháttriểntheonhiềuhướngkhác.Nókhởiđầunhưlàmộtthưtínđiệntử,mộtphươngtiệnđể các nhóm nhờ có thể liên lạc được với nhau. Còn bây giờ hàng triệungườiđangtậndụngmạngphânphốithôngtinvớigiárấtrẻđểliênlạcvớinhautrênphạmvihếtsứcrộngrãivôvànhìnhthứckhácnhau.

MạngInternetcókhảnăngtiềmtàngvôcùnglớnlao,nhưngđiềuquantrọnglàsovớiuytínkhôngngừngtănglêncủanóthìnhữnggìngườitamongđợiởnó,nóchưathựchiệnđượcnhiều.TổngsốngườisửdụngmạngInternetvà sử dụng hệ thống trực tuyến phục vụ cho thương mại như Prodigy,CompuServevàAmericaOnlinevẫncònlàmộttỷlệrấtnhỏsovớidânsó.Cáccuộckhảosátchỉrarằngchỉcókhoảng50%nhữngngườisửdụngmáyđiệntoáncánhânởMỹcógắnmodemnốimạng,vàkhoảngdưới10%củasốngườiđócóthuêbaodịchvụtrựctuyến.

Nhiều người thuê bao chưa đầymột nămđã huỷ hợpđồng.Hiện nay,chúng ta cầnmột khoản đầu tư lớn để phát triển nội dung củamạng trựctuyếnnhằmnângsốngườisửdụngtừ10%lên50%,thậmchí90%,vàtôitinrằngchúngtasẽđạtđượctỷlệđó.Mộtphầncủalýdovìsaochưahuyđộngđượcnguồnđầutưlàvìcơchếđơngiảnđểchotácgiảvàcácnhàxuấtbảnthuphítừnhữngngườisửdụnghayphícácnhàquảngcáophảitrảchỉvừamớihìnhthành.

Cáccơsởdịchvụhệtrựctuyếncóthuphínhưnghọphảitrảtiềnbảnquyềntácgiảchonhữngcungcấpthôngtinchỉởkhoảngtừ10chođến30%sốtiềnmàngườisửdụngđãtrảchohọ.Chonênkếtquảthunhậpcủangườicungcấpthôngtinkhôngđủmạnhđểkhuyếnkhíchhọtạoranhữngthôngtintrựctuyếnhấpdẫnhơn.

Trongvàinămtới,cáccơsởdịchvụtrựctuyếnsẽpháttriểnvàsẽgiảiquyếtnhữngvấnđềnàyđểkhuyếnkhíchnhữngngườicungcấpthôngtincungcấpthêmnhiều thông tin hơn nữa. Sẽ có nhiều phương pháp thanh toán khácnhauchongườithuêbao, từngtháng, từnggiờ,haytừngthôngtinmột,vàcác khoản phí quảng cáo sẽ được áp dụng như vậy nhằm làm cho nhữngngườicungcấpthôngtincóđượckhoảnthunhậpxứngđánghơn.Khithựchiệnđượcđiềuđó,mộthìnhthứcthôngtinđạichúngmớisẽxuấthiện.Quátrìnhđócó thểmấtvàinăm,vàmột thếhệmớivềkỹ thuậtmạng,nhưkỹthuậtISDNvàmodemcáp,sẽrađờidướihìnhthứcnàyhayhìnhthứckhác.Khiđiềuđóđượcthựchiện,nósẽmởranhiềucơhộitolớnchotácgiả,biêntậpviên,giámđốc-chotấtcảnhữngnhàsángtạoratàisảntrítuệ.

Khihìnhthứcthôngtinđạichúngmớirađời,nộidungđầutiêncủanósẽlấy từ cácnguồn thông tinkhác.Nhưngđể tậndụng lợi thế củakhảnăngthông tinđiện tử,nộidung sẽđượcxếp theo từng tácgiả, từngđề tài.Từtrướcđếnnay,hầuhếtnộidungtrựctuyếnđềuđượcthugomtừcácnguồnkhác.Cácnhàxuấtbảnsáchbáo,tạpchílấynhữngbàiviếtvàđãđăngtrênbáochíđểnhétlênmạng,vàthườngloạibỏcáchìnhảnh,biểuđồkèmtheo.Nhữngbảntincôngcộngvàthưđiệntửkháhấpdẫnnhưngthựcsựchưathể

hiệnđượcvôvànhìnhảnhphongphútrongcuộcsốngcảchúngta.Nộidungtrêncácđàidịchvụtrựctuyếncầnphảicóthêmhìnhảnh,biểuđồvàliênkếtvớinhữngthôngtincóliênquan.

Khithôngtinliênlạctrởnênnhanhhơnvàkhảnăngthươngmạirõrệthơn,nhiềuphươngtiệnaudio(tiếngnói)vàvideo(hìnhảnh)cầnđượcthêmvàocáctàiliệuđiệntử.

SựpháttriểncủađĩaCD-ROMđãcungcấpchochúngtamộtsốbàihọccóthểápdụngvàoviệctạoranộidungchophươngtiệntrựctuyến.CáctựađềđathôngtintrênđĩaCD-ROMcóthểkếthợpthêmnhiềuloạithôngtinkhácnhau-nộidung,đồhoạ,hìnhảnh,phimhoạthình,nhạc,vàphimvideo-vàotrongmột loại thông tin.Phần lớngiá trịcủanhững tựađềhiệncónằmởnghĩa"đa"chứkhôngphảiởnghĩa"phươngtiện".Chúnglànhữngthểhiệnsốlượnggầnđúngnhấtlàvềthểloạitàiliệuphongphútrongtươnglai.

NhạcvàcácdạngâmthanhkháctrênđĩaCD-ROMnghecórõnhưngchưatốtbằngnhạctrênđĩaCD.BạncóthểlưutrữâmthanhcóchấtlượngcủađĩaCD trênđĩaCD-ROMnhưngđịnhdạngmànó sửdụng lại rất cồngkềnh,chonênnếubạncholưutrữquánhiềuâmthanhcóchấtlượngcủađĩaCD,bạnsẽkhôngcònchỗchodữliệu,đồhoạ,vàcácdạngthôngtinkhác.

CácphimvideotrênđĩaCD-ROMcũngcầnđượccảitiến.Nếubạnsosánhchấtlượngcủahìnhảnhmàmộtmáyđiệntoáncánhâncóthểtrìnhbàyvớihìnhảnhcókích thướcbằngcỡcon tem thưcáchđâyvàinăm,sự tiếnbộquảlàkhángạcnhiên.Nhữngngườisửmáytínhtrướcđâykhilầnđầuxemphimvideotrênmànhìnhmáytínhđãphảigiậtmình.Chấtlượnghìnhảnhđã có thể tươngđươngvới truyềnhình trong thậpniên50.Nhưngdùvậykíchthướcvàchấtlượngsẽđượccảitiếnvớinhữngbộxửlýcựcnhanhvàkỹ thuậtnén thông tin tốthơn.Cuốicùnghìnhảnh trênmáyvi tínhsẽ tốthơntrêntruyềnhìnhhiệnnaynhiều.

KỹthuậtvềCD-ROMcókhảnăngtạoramộtdạngcácứngdụngmới.Cácdanhmụcphụcvụmuasắm, thamquanbảotàng,vàsáchgiáokhoa,đangđượctáixuấtbảntrêndạngmớikháhấpdẫnnày.Tấtcảcácloạiđềtàiđượcđềcậptới.Kỹthuậtvàsựcạnhtranhsẽkhiếnchoviệccảitạochấtlượngcáctựađềdiễnrarấtnhanh.ĐĩaCD-ROMsẽđượcthaythếbằngmộtloạiđĩamớicôngxuấtcao,vềhìnhthứcnhìngiốngnhưmộtđĩaCDhiệnnaynhưngnóchứamộtloạidữliệulớnhơngấp10lần.Nhờcócôngsuấtlớnnhưvậy,đĩaCDmởrộngsẽcókhảnăngchứaphimvideodạngsốdàihơnthờigian2giờnhưhiệnnay,cónghĩanócóthểchứachọnbộphim.Chất lượnghìnhảnhvàâmthanhsẽtốthơnrấtnhiềusohìnhảnhtrênmáythuhìnhhiệnnay,

vàcácthếhệmớicủacácchípđồhoạsẽgiúpchocáctựađềđaphươngtiệncóđượcchấtlượngđặcbiệtcủaHollywoodtheosựđiềuchỉnhgiaolưucủangườisửdụng.

ĐaphươngtiệntrênCD-ROMngàynayrấtphổbiếnbởivìnótạochongườisửdụngkhảnănggiaotiếphơnlàmôphọngkỹthuậttruyềnhình.Yêucầuthươngmạivềtínhtươngtácđãđượcthểhiệnởtínhphổbiếncủanhữngtròchơi trên CD-ROMmang tính đại chúng như là Broderberund's Myst vàVirgin Interactive Entertaiment's Seventh Guest, đó là những truyện trinhthám,một tiểu thuyếtmang tính tổnghợpcủa truyệnkểkếthợpvớihàngloạtnhữngcâuđốgiúpngườichơicóthểtiếnhànhđiềutramộtsựhuyềnbí,thuthậpchìakhoáđểtìmrasựkiệnbằngbấtkỳcáchnào.

Sựthànhcôngcủacáctròchơinàyđãkhuyếnkhíchcáctácgiảbắtđầuviếtvềtiểuthuyếtvàphimảnhcókhảnănggiaotiếp, trongđócáctuyếnnhânvậtđượchìnhthànhvàcáctiêuđềtrungcủabốicảnhcâutruyệnphácthảo,rồiđộcgiả(cùnglàmngườithamgiatròchơi)đưaranhữngquyếtđịnhlàmthayđổiphầnkếtcủatruyệnkể.Chođếnnaychưahọcóaigợiýrằngmộtcuốnsáchhaymộtphimtruyệnphảitạođiệukiệnchođộcgiảhaykhángiảcóquyềnquyếtđịnhphầnkếtcủaphimhaysách.Mộtcâu truyệnhay làmchobạnmuốnngồi thêmvài tiếngđồnghồđểtậnhưởngsựthụcảmtuyệtvờimà nómang lại. Tôi khôngmuốn chọn đoạn kết cho cuốnTheGreatGatsbyhayLaDolceVita,vìđãcóF.ScottFitzgeraldvàFedericoFellinilàmthaytôi.

Cảmthụmạnglạitừmộttiểuthuyếtlớnmỏngmanh,tảnmạnhvàcóthểbị"cụthứng"hoàntoànnếucómộtsựgiaotiếpquá"nặngtay".Bạnkhôngthểđồngthờiđiềukhiểnbốcụcmàkhôngpháthuysựtưởngtượngcủamìnhvềnó.Tiểuthuyếtgiaotiếpđốivớitiểuthuyếtbìnhthườngcũnggiốngnhưthicavớikịchthơ:cónhữngtươngđồngvàdịbiệt.

Sẽcónhữngtruyệnkểvàtròchơitươngtácvớingườisửdụngởtrênmạngthông tin .Nhữngứngdụngnàycó thểápdụng trêncácCD-ROMnhưngphảimấtmộtthờigiamnữachuẩnbịviếtcácphầnmềmsaochongườisửdụngkhôngtốnnhiềuthìgiờkhiđọcnghĩaCD-ROMtrênmạngthôngtin.Nguyênnhânlàdo,nhưtôiđãtrìnhbàyởphầntrước,dảithông,haylàtốcđộ truyềncácbit từCD-ROMsangmáytính, lớnhơndải thôngcủamạngđiệnthoạihiệnhànhrâtnhiềulần.Trongtươnglai,mạngsẽ thoảmãnyêucầunàyvàcóthểvượtquatốcđộcủaCD-ROM.Vàkhiđiềunàyxẩyra,nộidungcủahaidạng thông tin sẽnhưnhau.Nhưngphảimấtvàinămbởivìcùng lúccôngnghệCD-ROMcũngđangđượccải tiến.Đồng thời, tốcđộ

của bít sẽ phân biệt hai dạng thông tin này để cho chúng vẫn là hai dạngcôngnghệriêngbiệt.Kỹ thuật về đĩa CD-ROM và các dịch vụ trực tuyến đã được cải tiến rấtnhiều,nhưnghiệncònrấtítngườisửdụngmáyđiệntoántạođượctàiliệuđaphươngtiện.

Chúngtacònphảicốgắngnhiều.Hiệncóhàngtriệungườisửdụngmáyquayvideođểquaynhữnggìhọ thích.Tuynhiều,việcbiên tậpmộtphimvideođòihỏicótrìnhđộtaynghềvàthiếtbịrấtđắttiền.Vấnđềnàyrồisẽthayđổi.Những tiếnbộ trongbộxử lý từ củamáyđiện toánvàcácphầnmềmchomáyinđểbànđãlànhữngcôngcụnhànghềcóchấtlượngtrongviệctạoranhữngbảnintàiliệukhárẻtiềnchohàngtriệungười.Phầnmềmchomáyinđểbànđãtiếnbộđếnmứcnhiềutạpchívànhậtbáođãđượcintrêncácphươngtiệnđó.Phầnmềmcủamáyđiệntoáncánhânđểbiêntậpphimvàtạocáchìnhảnhđặcbiệtrồiđâycũngphổbiếnnhưlàphầnmềmcủamáyinđểbànvậy.đếnlúcđósựphânbiệtgiữanhữngnhàquayphimnhànghềvớinhữngngườiquayphimnghiệpdưtuỳthuộcvàotàinănghơnlàvàocôngcụ.

GeorgesMelieslàngườiđầutiênđãtạoramộttrongnhữngkỹsảođặtbiệtvềphimảnhvàonăm1899khiôngbiếnmộtphụnữthànhnhữngbộ lôngthútrênmànhìnhtrongphimTheConjurer,vànhữngngười làmphimbắtđầuápdụng thủ thuật trongviệcsảnxuấtphimảnhkể từđó.Gầnđây,kỹthuậtđóđãđượccảitiếnrấtnhiềuthôngquaviệcứngdụngkỹthuậtsốvàoviệc tạohìnhảnh.Đầu tiên,mộtbứcảnhđượcchuyển thành thông tinnhịphânnhưtôiđãđểcập,nhữngứngdụngphầnmềmcókhảnăngthaotácmộtcách dễ dàng. Sau đó, thông tin dạng số được điều chỉnh và cuối cùngchuyểntrởlạihìnhthứcmộttấmảnh.Nhữngđiềuchỉnhđóhầunhưkhôngthểpháthiện,vàtạonênrồinhữngkếtquảcóthểgâychúý.PhầnmềmđiệntoánđãtạodựnglạicuộcsốngcủaloàiKhủnglongởcôngviênJurassic,bầylinh dương trong phim The Lion King, và hiệu quả của những hoạt hìnhtrongphimTheMask.Theoquy luậtcủaMoore,khigia tăng tốcđộphầncứng,phầnmềmtrởnênrấtphứctạp,vàkếtquảhầunhưkhôngcógiớihạn.Hollywoodsẽ tiếp tụcphát triểnnghệ thuật tớiđỉnhcaovà liên tục tạo ranhữnghiệuquảmớigâyngạcnhiênnhiềuhơn.

Chươngtrìnhphầnmềmrồiđâysẽtạoranhữngcảnhtrônggiốngnhưcảnhthậtđượcquaytrongphim.KhángiảxemphimForrestGumpcóthểnhậnracáccảnhvềtổngthốngKennedy,JohnsonvàNixonđềulànhữngcảnhđượctạodựng.MọingườiđềubiếtrằngTomHanksrõrànglàkhôngcómặttrongnhữngcảnhtrênngoàithựctế.ThậtvôcùngkhókhăntrongquátrìnhxửlýkỹthuậtsốđểcắtbờđôichâncònnguyênvẹncủaGarysinisetrongvaimột

người cụt chân.Nhữnghình ảnh tổnghợpvàkỹ thuật biên tậpphim theodạngsốđangđượcsửdụngđểgiúpchodiễnviênđóngphimantoànhơn.Chẳng bao lâu nữa, bạn có thể sử dụngmột máy điện toán cá nhân tiêuchuẩnđểđiềukhiểnphầnmềmtạoranhữnghiệuquảmongmuốn.Việcsửdụngmáyđiện toán cánhânvàphầnmềmbiên tậpphimđể tạo ranhữnghìnhảnhphứctạphơn,nhữngtàiliệuhìnhảnhgiả,hoặcthayđổihìnhảnhmộtcáchtinhviđếnđộkhôngsaopháthiệnđược.Vàmộtkhikỹthuậttổnghợpnàyngàycàngrẻhơnthìsẽcóthêmnhiềungườisửdụng.Nếuchúngtacó thể đưa loài khủng long đầu to chân nhờ ở vùngBắcMỹ trở lại cuộcsống,thìchắcElviscònlâumớitheokịp.

Thậm chí đối với những người không bao giờ muốn trở thành một C.B.DeMillekháchaymộtLinaWertmuller,cũngsẽthườngxuyênsửdụngcácphươngtiệnđathôngtinvàotrongnhữngtàiliệumàhọsángtạohàngngày.Mộtngườicóthểbắtđầubằngviệcđánhmáy,viếttayhoặcnhắnnhaubằnggiọngnóiquamẫutinđiệntử''Việcchúngmìnhquyếtđịnhăntrưahômnaytrongcôngviêncoibộkhôngthành.Hãyxemlạibảntindựbáothờitiếtđi.''Đểgửimộttinnhắncónhiềulượngthôngtin,ngườiấychỉcầnđưacontrọvàomộtbiểutượngcủađàithiênvăntrêntruyềnhìnhđịaphương,vàlôinóngangquamànhìnhvàđưavàobiểutượngvàobêntrongtàiliệucủaanhta.Khibạncủaanhấynhậnđượcmẫutin,anhấycóthểnhìnthấybảndựbáothờitiếtngaytrênmànhìnhcủaanhấy,mộtsựliênlạctrôngcóvẻnhànghềlắm.

Học sinh có thể tạo những quyển album và những cuốn phim riêng củachúng, và có thể chuyển chobạnbè và bà con thôngqua xa lộ thông tin.Nhữnglúcrảnhrỗi,tôithíchlàmnhữngthiệpchúcmừngvàthiệpmọiđặcbiệt.Chẳnghạn,nếutôilàmmộtthiệpchúcmừngchoemgáitôi,đểthêmphầnthúvị,đôikhitôibổxungvàođónhữngbứcảnhđểgợinhắccôtavềnhữngsựkiệnthúvịkhótincủathờithơấu.Trongtươnglai,tôicóthểđưavàonónhữngtríchđoạnphimmàtôiđãchọnrachỉtrongmộtvàiphút.Việctạomộtquyển"album"tươngtácvềhìnhảnh,phimvideo,haynhữngcuộcđàmthoạilàcôngviệchếtsứcđơngiản.Cáccơsởkinhdoanhdùlớnhaynhọ,cũngsẽsửdụngcácphươngtiệnđathôngtin.Nhữngngườiyêunhausẽsửdụngcácthaotácđặcbiệtđểtổnghợpmộtbứcthubaogồmmộttríchđoạnphimtừmộtbộphimcũ,vàmộtbàihátưathíchnhấtđểlàmquàchonhaunhânngàyTìnhYêu.

Khimứcđộtrungthựctrongkỹthuậtâmthanhvànghenhìnđượccảitiến,tính thực tiễn vềmọi phương diện sẽ đượcmôphọng cho thật trung thựchơn."Thựctếảnhảo"-virtualrealitynày,haycòngọilàVR,sẽchophép

chúngta"đến"đượcnhữngnơivà"làm"nhữngđiềuchúngtachưabaogiờđếnvàlàm.

Nhữngthiếtbịmôphọngđốivớiphicơ,xehơiđua,vàphi thuyềnđãđápứngđược thịhiếuvề thực tếảo.Mộtsốhành trìnhởDisneyland lànhữnghànhtrìnhđãđượcmôphọng.Nhữngphươngtiệnphầnmềmmôphọng,nhưMicrosoft Flight Simulator là một trong số những trò chơi phổ biến nhấtđược tạo ra chomáyđiện toáncánhân,nhưngđể thànhcông,bạnhãy sửdụng trí tưởng tượng của bạn.Những thiết bị haymô phọng trị giá nhiềutriệuđôlaởnhiềucôngtynhưlàBoeingđãtạochobạnmộtcảmgiácthựctốthơnnhiều.Nhìnbềngoài,chúngcódạnghìnhhộp,mộtsinhvậtcóchâncơkhínhưchúngtathấytrongnhàtrongbộphimStarWars.Bêntrongmànhìnhvideobuồngláicungcấpnhữngdữliệuphứctạp.Nhữngthiếtbịbayvàbảoquảnđượcnốivàomộtmáyđiệntoánđểmôphọngnhữngđặctínhcủachuyếnbay,kểcảtrườnghợpbáođộng,vớimộtmứcđộchínhxácmànhiềuphicôngcôngnhậnlàtuyệtvời.

Mộtvàingườibạnmàtôiđãcódịp"bay"'trênmộtchiếcmáybay747môphọngcáchnayvàinăm.Bạnngồivàobànđiềukhiểntrongbuồngláigiốnghệtnhưbànđiềukhiểncủachiếcmáybaythật.Bênngoàicáccửasổ,bạnnhìnthấynhữnghìnhảnhvideomàudomáyđiệntoántạora.Khibạnchomáy baymô phọng này "cất cánh", bạn nhìn thấy phi trường và cảnh vậtxungquanhgiốnghệtnhưcảnhthậtbênngoài.Trênphi trườngmôphọngcủamáybayBoeing,bạnnhìnthấymộtxechởnhiênliệutrênphiđạovàxaxalàdãynúiMountRainier.Bạnnghethấytiếngrítcủakhôngkhítrênđôicánh,tiếngđộngcủacácbánhxegậplạ,nhưngthậtrathìđâucóthực.Tạođượccảnhthựctếảonóitrênlànhờsáuhệthốngthuỷlựcnằmtrongcáctrụđứng củamáy baymô phọng làm nghiêng và rung lắc buồng lái. Thật làtuyệtvời.

Mụcđíchtạoranhữngmáybaymôphọngnàylàđểchophicôngcódịptậpluyện,kinhnghiệmxử lýkhigặpsựcố.Khi tôiđangsửdụng thiếtbịmôphọngnày,bạntôimuốntạochotôisựngạcnhiênbằngcáchchomộtphicơnhờbayqua.Trongkhitôiđangngồitrênchiếcghếphicông,hìnhảnhmộtchiếcmáybayCessabỗngxuấthiện.Vìchưachuẩnbịkịp,nêntôiđãđâmthẳngvàonó.

Nhiềucông ty, từnhữngcông tykhổng lồ thuộcngànhgiải trí đếnnhữngcôngtynhỏmớivừathànhlập,đangdựđịnhđưanhữngchuyếndungoạnbằngthiếtbịmôphọngvớiquymônhờvàocáctrungtâmthươngmạivàcácđịađiểmcôngcộngtrongthànhphố.Khigiáthànhcủacôngnghệnàygiảm

xuống,nhữngthiếtbịmôphọngphụcvụgiảitrísẽtrởnênphổbiếnnhưcácrạpchiếubónghiệnnayvậy.Vàcũngchẳngboalâunữa,bạncũngcóthểcócác thiếtbịmôphọngcóchất lượngcaongay trongphòngkháchcủanhàbạn.

BạncómuốnkhámphábềmặtSaohoảkhông?Sẽantoànhơnnhiềunếubạnsưedụngthiếtbị thựctếảo.Cònviệcxemxéthệ thốngthầnkinhcủaconngườithìsao?Mộtbácsỹkhoatimcóthể"bơi"trongtráitimcủamộtbệnhnhânđểkiểmtranótheocáchmàkhôngmộtdụngycụthôngthườngnàocóthểthựchiệnđược.Mộtnhàphẫuthuậtcóthểthựchiệnmộtcamổtheophươngphápthựctếảonhiềulần,kểcảnhữngtaibiếnmôphọngmàkhôngcầnphảichạmdaomổvàongườibệnhnhânthậtsự.Haybạncóthểsửdụngphươngphápthựctếảođểdòtìmbấtcứmộtthiếtbịnàodobạntựthiếtkếlấy.

Đểchothiếtbịthựctếảocóthểhoạtđộngđược,cầnphảicóhaicôngnghệkhác nhau, đó là phầnmềmđể tạo cảnh vật và làm cho nó thích ứng vớithôngtinmới,vàcácthiếtbịgiúpmáyđiệntoántruyềnthôngtinvàophongcảnh.Phầnmềmđiệntoánsẽhìnhdungracảnhđểmôtảdángvẽ,âmthanh,vàcảmgiácvề thếgiớinhân tạocho tớinhữngchi tiếtnhỏnhất.Điềuđóthoạtnghecóvẻrấtkhókhăn,nhưngtrênthựctếđólạilàphầndễnhất.Hiệnnay,chúngtađãcóthểviếtphầnmềmchothựctếảo,nhưngchúngtacầncácloạiđiệntoánmạnh,cókhảnănglàmchongườitatintưởnghơn.Mặcdùvậy,vớitrìnhđộkỹthuậthiệnnay,nhữngloạimáycựcmạnhnhưvậysẽsớmrađời.Khókhănthậtsựvềthựctếảolàlàmsaocóđượcthôngtintốtđểđủsứcthuyếtphụcngườisửdụng.

Thínhgiáclàgiácquandễbịđánhlừanhất,bạnchỉđeocặpốngnghevàolàxong.Trongcuộcsốngthực,mứcđộthínhcủahailỗtaicóphầnhơikhácdovịtrívàhướngcủachúng.Bạnsửdụngsựkhácbiệtđóđểxácđịnhâmthanhxuấtpháttừđâu.Phầnmềmcóthểtáitạoviệcnàyquaviệctínhtoánđốivớimộtâmthanhđịnhtrướcmàlỗtaisẽnghe.Vàkỹthuậtnàyđãthànhcôngmộtcáchđángngạcnhiên.Bạnhãyđeovàomộtcặpốngnghenốivớimộtmáyđiện toánvàbạnsẽnghe tiếng thì thầmbên tai tráihoặc tiếngnhữngbướcchânđangđiđếntừphíasaubạn.

Cònđốivớicặpmắtcủabạnthìkhóhơn,nhưngthịgiácvẫncònkhádễđểmôphọng.Thiếtbịthựctếảobaogiờcũngđikèmvớimộtbộkínhđặcbiệtvớinhữngthấukínhchiếuvàomỗiconmắtmànhìnhcủamáyđiệntoánnhờriêngcủanó.Mộtthiếtbịtheodõiđềugiúpchomáyđiệntoánhìnhdungrahướngđầubạnđangquayđểchomáyđiện toáncó thể tổnghợpnhữnggì

bạnđangthấy.Quayđầuvềbênphải,cặpkínhđặcbiệtkiasẽchiếuphongcảnhxavềphíatayphải.Khibạnngướcmặtlên,cặpkínhchỉrõtrầnnhàhaybầutrời.Hiệnnayloạikínhthựctếảocònkhánặng,giáquáđắtvàcũngchưađủđộphângiải.Nhữnghệthốngmáyđiệntoánđiềukhiểnchúngvẫncònquáchậm.Nếubạnquayđầunhanh,phongcảnhkhôngtheokịp.Điềunàylàmchobạn lẫn lộnvàmấtphươnghướng,vàsaumột thờigianngắnnhiều người bị đau đầu. Chúng ta có tin mừng là kích cỡ, tốc độ, trọnglượng,chotớigiáthànhsẽlànhữngđiềumàcácquytrìnhcôngnghệtheoluậtcủaMooresẽsớmkhắcphụcđược.

Nhưngđốivớicácgiácquankhácthìvấnđềtrởnênkhóhơnnhiều,bởivìngườitachưatìmđượcphươngphápnàođểchomáyđiệntoáncóthểtiếpcậnđượcvớimũi,lưỡihaydacủabạn.Trườnghợpđểcótiếpxúcđượcthìýkiếnchunglàphảilàmsaobộquầnáoliềnthânbạntiếpxúcvớinhữngthiếtbịcảmbiếnli tibuộccácthiếtbịphảnhồi tiếpxúcvớidacủatoàncơthểbạn.Tôikhôngnghĩnhữngbộđồliềnthânđósẽtrởnênphổbiến,nhưngđólànhữngýkiếnkhảthi.

Trênmỗiinchcủabộgiámsátmàucủamáyđiệntoántiêubiểucótừ72chođến120điểmmàulitimàthuậtngữđiệntoángọilàpixel,tứcđiểmảnh,vànếutínhtổngsốcóthểcótừ300.000chotớimộttriệuđiểm.Mộtbộquầnáoliềnthânsẽcóthểđượcgắnnhữngđiểmcảmbiếnli ti,mỗiđiểmtheodõimộtkhuvựcnhọ,đượcgọi là tactel.Nếubộđồcóđủnhữngtactelnàyvànếuđiềukhiểnđượcchúngthìbấtkìcảmgiácvachạmnàocóthểđượcsaolại.Nếunhiềutactelhoạtđộngởcùngđộsâuthìkếtquảlàmchongườitacócảmgiácbềmặtcủachúngnhẵn,trơnhơn,giốngnhưdatachạmmộttấmkimloạiđượcđánhbóngvậy.Ngượclại,nếuchúnghoạtđộngởnhữngđộsâukhácnhaukhiếnngườitacócảmgiácbềmặtbịghồghề.

Mộtbộquầnáoliềnthâncầntừ1triệutới10triệutactel,tuỳthuộcvàocáclớpsâumà1tactelphảitiếpxúc.Nhữngnghiêncứuvềdaconngườichỉrarằngmộtbộđồliềnthânsẽcầnkhoảng100tacteltrênmỗiinch,đốivớicácđầu ngón tay, vớimôi,và những chỗ nhạy cảmkhác, số lượng tactel phảinhiềuhơn.Thật ra,dangườinóichungcóđộphângiải tiếpxúc thấp.Tôichorằngmộtthiếtbịmôphọngcóchấtlượngcaochỉcầnkhoảng256tactellàđủ.Đócũnglàsốlượngmàusắcmàhầuhếtcácmànhìnhmáyđiệntoánsửdụngchomỗipixel.

Tổngsốthôngtinmàmộtmáyđiệntoáncầnđểtínhtoáncácgiácquanvàotrongmỗi tactel ở khoảng từ1 cho tới 10 lần số lượng cần chomànhìnhvideo chiếu trênmáyđiện toán cá nhân.Điều này chứng tỏ khả năng của

máyđiện toánkhông thànhvấnđề.Tôi tin rằngmộtkhi cómột aiđó tạođượcmột bộđồ tactel đầu tiên thì tứckhắc sẽ cónhiềumáyđiện toán cánhânđápứngđượcyêucầunày.

Thoạt nghe giống như những truyện trong khoa học viễn tưởng vậy phảikhôngnào?Thực ranhữngmô tảhaynhấtvề thực tếảoxuấtphát từcáiđược gọi là khoa học viễn tưởng điều khiển giống như những chuyện doWilliamGibsonviếtravậy.Thayvìsửdụngbộquầnáoliềnthân,mộtvàinhânvật trongtruyệncủaôngđượccắmmộtdâycápnối trực tiếp từmáyđiệntoánthẳngsanghệthốngthầnkinhtrungương.Cầnphảicóthờigianđểchocácnhàkhoahọcnghĩracáchthựchiện,vàphảimấtmộtthờigiandàisaukhixalộđãrađời,ýnghĩđómớihìnhthànhđược.Mộtsốngườitỏrarấtlosợkhinghevềkháiniệmnày,sốkháctỏrarấttòmòthíchthú.Mụcđíchđầutiêncủakỹthuậtnàylàđểphụcvụchonhữngngườikhuyếttật.

Điềukhôngthểtránhlàsẽcónhiềusựsuyđoánvàcảnhữngmongmuốnvềgiớitínhảonhiềuhơnsovớibấtkìápdụngnàokhác.Hoạtđộngtìnhdụcrõrànglàmộtđềtàixưanhưtráiđất.Ngườitacũngchẳngmấtnhiềuthìgiờđểhình dung ra cách ứng dụng công nghệ mới vào đề tài cũ rích như vậy.NhữngconngườicủathờiđạiBabylđãđểlạibiếtbaoángthơgợitìnhđượcviếtbằnghìnhtượngtrênnhữngchiếcbànbằngđấtsét,vàhìnhảnhkhiêudâmlàcôngviệcđầutiênngànhinấnápdụng.Khiđầumáyvideotrởthànhnhữngthiếtbịphổbiến tronggiađình,đãdấy lênphongtràobuônbánvàchothuêbăngkhiêudâmchạybằngtiaX,vàhiệnnaylàđĩaCD-ROM.HệthốngbảntincộngcộngtrựctuyếntrênmạngInternet,vàhệthốngMinitelcủaPhápđãnhậnđượcbiếtbaođơnthuêcácdịchvụcóxuhướngtìnhdục.Nếu chiều hướng lịch sử giữ vai trò nhưmột hướng dẫn viên thìmột thịtrườnglớnvềtàiliệuthựctếảosẽlàhoạtđộngtìnhdụcảo.Nhưngxétvềphương diện lịch sử, một lần nữa chứng minh rằng, trong khi những thịtrườngnàyphát triển thìnhấtđịnhnguồn tài liệuphụcvụchonó sẽngàycàngítđi.

Trítưởngtượngsẽlàmộtyếutốthenchốtcủatấtcảmọiứngdụngmới.Vàkhông chỉ có việc tái tạo lại thế giới thực tại.Những bộ phim vĩ đại vẫnnhiềuhơnnhữngphimchỉđơngiảnbênguyênxicácsựkiệnđưalênmànhình.

LiệuthậpniêntớicómanglạichochúngtanhữngGrifithvànhữngEinsteintrongngànhthôngtinđaphươngtiện?Córấtnhiềulýdođểchúngtanghĩrằngnhữngvĩnhânđóđanghoàmìnhvớinềncônnghệđangsôiđộnghiệnnayđểxemnócó thể làmđượcnhữnggìvànhữnggìmàcácbậcvĩnhân

nàyphảilàmchonó.

Tôihyvọng rằngcáccuộc thửnghiệmvề truyền thôngđaphương tiện sẽtiếp tục trong thập niên tới, và thập niên sau đó và sẽ còn tiếp tục khôngngừng.Trướctiên,cácbộphậnhợpthànhthôngtinđaphươngtiệnxuấthiệntrong tài liệu trên xa lộ thông tin sẽ làmột sự tổng hợp các phương tiệnthông tinđạichúnghiệncó,mộtcách làmphongphúsự truyền thông liênlạc.Nhưngrồitheothờigian,chúngtasẽtạoranhữnghìnhthứcmớivượtxanhữnggìchúngtabiếthiệnnay.Sựmởrộngbiểumũcủakhảnăngtínhcủamáyđiệntoánsẽtiếptụcthayđổicáccôngcụvàmởranhữngkhảnăngmớivượtxanhữnggìchúngtabiếthiệnnay.Tàinăngvàsángtạoluônluônđịnhhìnhsựtiếnbộtheonhữngcáchchúngtakhôngsaođoántrướcđược.

Đã cóbaonhiêungười cóđủ tài năngđể trở thànhmộtStevenSpielberg,mộtJaneAustin,haymộtAlbertEinstein?Chúngtabiếttrongchúngtaítracũngcóđượcđủngườicótàinăngsánhvớinhữngtêntuổitrênđây,vàcũngcóthểlàtấtcảchúngta.Dùvậy,tôivẫnvữngtinrằngtrongchúngtacórấtnhiềungườitàimàướcvọngvàtiềmnăngcủahọbịcảntrởbởitàichánh,phươngtiệnvàcôngcụ.Kỹthuậtmớisẽtạoraphươngtiệnmớiđểchúngtathểhiệnbảnthânmình.Xalộthôngtinsẽmởranhữngcơhộichưabaogiờchúngtaướcmơtớichocácngànhkhoahọcvànghệthuậtchomộthệthốngmớicủanhữngthiêntài.

Chương7:NhữngứngdụngtrongkinhdoanhKhi tài liệu trởnên linhhoạthơnvềhình thức, phongphúhơnvềnội

dung,vàítlệthuộcvàogiấyhơn,thìnhữngphươngphápconngườicộngtácvàgiaolưuvớinhausẽphongphúhơnvàkhôngbịhạnchếtheokhuvực.Hầuhếtmọi lĩnhvựchoạtđộng, từkinhdoanh,giáodục,cho tớivuichơigiải trí,đềuhưởng lợi thếđó.Xa lộ thông tinsẽcáchmạnghoásự truyềnthôngliênlạcthậmchícònmạnhmẽhơncáchmànócáchmạnghoángànhđiệntoán.Điềunàyhiệnđangbắtđầudiễnra.

Bởivìhầuhếtnhữngngànhkinhdoanhcóhiệuquảnhấtđềucólợithếhơncácđốithủcạnhtranh,vànhữngcôngtybiếtđónnhậncôngnghệmớiđềuthànhcônghơncáccôngtykhác.Tàiliệuđiệntửvàmạngsẽtạocơhộichocácnhàkinhdoanhcảithiệnviệcquảnlýthôngtin,dịchvụ,vàsựhợptácbêntrongvàbênngoàicủacôngty.Máyđiệntoáncánhânđãcóảnhhưởngtolớnđếncácngànhkinhdoanh.Nhưngtácđộnglớnnhấtcủanóchỉxảyrakhimáyđiện toáncánhânbên trongvàbênngoàicông tyđượcnốimạngvớinhau.

Trong thậpniên tới, cácngànhkinhdoanh trên thếgiới sẽ biếnđổi.Phầnmềmsẽtrởnênthânthiệnhơn,vàcôngtysẽđặtbộnãocơcấutổchứccủahọlênmạng,vànósẽtớitậntừngcôngnhân,vàvượtxahơnvàothếgiớicủacácnhàcungcấp,nhữngngườilàmcôngtáctưvấnvàtớikháchhàng.Việcđódẫntớikếtquảlànhữngcôngtynhỏthườnghoạtđộngkinhdoanhcóhiệuquảhơn.Vàcuốicùng,khixalộthôngtinđếnđượcnhữngvùngđôthịítquantrọnghơn,nhiềungànhkinhdoanhsẽphântánhoạtđộngcủahọ,vàcácthànhphố,cũnggiốngnhưcáccôngty,sẽthugọnbớttầmcỡcủanó.

Chỉtrongvòng5nămtới,dảithôngcủacácphươngtiệntruyềnthôngxuấthiệnởcácvùngđôthịsẽtănggấp100lần,bởivìcácnhàcungcấpmạngsẽcạnhtranhnhauđểnốimạngchonhữngtrungtâmcónhiềungườisửdụng.Kinhdoanhsẽlàngànhđầutiênsửdụngnhữngmạngcaotốcnày.Vàkinhdoanhcũnglàngànhđầutiêntiếpnhậnmọikỹthuậtmớivềmáyđiệntoán,bởi lợi íchvề tàichánh thuđượcnhờhệ thống thông tin tiên tiếnđãđượcchứngminh.

Nhữngnhàquảnlýcủacáccôngtylớn,nhờrồisẽbịhoamắtvềnhữngkhảnăngmàkỹthuậtthôngtinmanglại.Trướckhibắttayvàoviệcđầutư,hãynhớrằngmộtmáytínhchỉlàmộtcôngcụgiúpgiảiquyếtvấnđềđồngdạngmàthôi.Chứnókhôngphảilàmộtcáiđũathầncóthểgiảiquyếtmọivấnđềnhư nhiều người từng nghĩ.Nếu tôi nghemột nhà kinh doanh nào đó nóirằng,"Côngtytôiđangbịlỗ,cólẽtôiphảimuamộtmáyđiệntoán",thìtôisẽkhuyênôngtarằnghãynghĩlạichiếnlượchoạtđộngcủamìnhtrướckhiđầutư.Quyluật thứnhất làviệcápdụngsự tựđộnghoávàomộtcôngtykinhdoanhcóhiệuquảthìchínhnósẽnhânrộnghiệuquảđóra.Quyluậtthứhailàviệcápdụngsựtựđộnghoávàomộtcôngtykinhdoanhkhôngcóhiệuquảnósẽnhânrộngtínhkhônghiệuquảđólên.

Thayvìlaođimuasắmcáctrangthiếtbịtiêntiếnnhấtchocôngty,cácnhàquảnlýởcáccôngty,dùlớndùnhọ,trướctiênnênsuynghĩ,nênbắttayvàocôngviệckinhdoanhnhưthếnào.Nhữngquytrìnhnàolàquytrìnhcơbản,vàcáccơsởdữliệucủanórasao?Nóicáchkhác,thôngtinsẽhoạtđộngnhưthếnào?

Chẳnghạn,khicómộtkháchhànggọiđếnđểmuasảnphẩmnàođó,liệutấtcảnhững thông tinvềkinhdoanhcủabạnnhư: thể thức thanh toán,đãcóphànnànkhiếunạinào chưa, ai lànhữngngười của công ty làmviệcvớikháchhàng,cóxuấthiệnngaytrênmànhìnhcủahọkhông.Kỹthuậtđểlàmviệcnàyrấtdễdàng,vàkháchhàngngàycàngmongmuốntrìnhđộphụcvụcàngcaohơn.Nếuhệthốngthôngtincủabạnkhôngthểcungcấpngayđược

cácthôngtintốithiểunhưchấtlượngsảnphẩm,giácảthìbạnsẽmấtkháchhàngvềtaynhữngđốithủcóhệthốngthôngtinphụcvụkháchhàngtốthơn.

Mộtcôngtycũngcóthểkiểmtratấtcảtiếntrìnhnộibộcủanónhư:kiểmtranhânviên,kếhoạchcôngtác,phântíchcácthươngvụ,vàkếhoạchpháttriển sảnxuất, xácđịnhphươngphápđểhệ thốngmạngvànhững thiết bịcungcấpdịchvụthôngtinđiệntửcóthểgópphầnthúcđẩytiến trìnhsảnxuấtđạthiệuquảcaohơn.

Rồiđây,sẽcósựthayđổitrongquanniệmcủachúngtavàcảtrongviệcsửdụngmáyđiệntoáncánhânnhưlàmộtcôngcụkinhdoanh.Khitôicònnhọ,tôi thường tưởng tượng rằngmáyđiện toán làmộthứgì đó rất lớnvà rấtmạnh.Ngânhàngsửdụnghànglômáyđiệntoán.Cáchãnghàngkhôngsửdụngmáyđiện toánđể theodõihệ thốngđặtvé.Chúng lànhữngcôngcụtrong những cơ sở đồ sộ, quymô, và làmột phần của những ngành kinhdoanhmàtrướcđâyphảituyểndụngsốđôngnhânviênđểlàmcôngviệcđồhoạvàđánhmáy.

Máyđiệntoáncánhân,nhưchínhtêngọicủanóđãgợiý, làmộtcôngcụcủacánhân,dùcánhânđólàmviệctrongmộtcôngtylớn.Chúngtôiđangnghĩ cách sửdụngmáyđiện toán cánhânnhiềuhơnnhằmgiúp cho côngviệcthuậnlợihơn.

Nhữngngườicôngtácđộclập,dùngmáyđiệntoáncánhânđểviết,đểtạorabất cứ hình thức văn bản, thư từ nào, và khám phá ra những biện pháp,phương án công tác tốt hơn.Một kẻ lạc hậu có thể hỏimột câu như sau,"NếuôngChurchilltrướcđâydùngmộtbộxửlýtừthìcóchắclànhữngtácphẩmcủaông sẽhayhơnkhông?Và liệuôngCicerocóđượcnhữngbàidiễnvăntuyệtvờitrướcthượngnghịviệncủaýkhông?"Nhữngkẻchỉtríchđóchorằngngườitađạtđượcnhữngchiếntíchvangdộinhưvậyđâucócầnđếncôngcụhiệnđại,cònchúngtacóthểmạnhdạnnóirằngnhữngcôngcụtốtnângcaonăngsuấthoạtđộngcủaconngười.Chúngtachỉcầnsuynghĩxemthànhquảcủanghệsĩđượchỗtrợnhưthếnào,nhưngcóđiềurõrànglàmáyđiệntoáncánhângiúpcảitiếncácquátrìnhkinhdoanh,nângcaohiệuquảvàtínhchínhxáccủacôngviệclênmứccaođộhơn.

Trongchiềudàicủalịchsử,chúngtacóbiếtbaonhiêunhữngnhàbáovĩđại,nhưngtrongthờiđạingàynay,việckiểmtracácsựkiệndễdànghơnnhiều,việcchuyểnthôngtintừhiệntrườngvềtoàsoạn,vàthôngquacácphươngtiệnđiệntử,việcliênlạcvớicácnguồntin,vớitổngbiêntập,vàthậmchícảvới độcgiả dễdànghơnnhiều.Thêmvàođó, nhữngbiểuđồvàhình ảnh

biểuthịchấtlượngcaocũnggiúpchocôngviệcrấtnhiều.Chúngtachỉcầnxemcáchtrìnhbàycácchủđềkhoahọclàđủthấylợithếcủanhữngcôngcụnày.Vàimươinămtrướcđây,việctìmđượcnhữngminhhoạvềkhoahọccóchấtlượngcaolàcôngviệcdễdànggì,trừcácsáchkhoahọchoặctạpchíchuyêndùngnhư tạpchíScientificAmerican.Ngàynay,một sốbáohàngngàycótrìnhbàynhữngmẫutinkhoahọckhátốt,mộtphầnlànhờcácphầnmềmcủamáyđiện toán cánhânguúp trongviệcvẽvàminhhoạ chonộidungcủabàibáonhanhchóngvàsinhđộnghơn.

Cácngànhkinhdoanh lớnnhởđềucó thể tậndụngmọi lợi thếkhácnhaucủamáyđiệntoáncánhân.Nhưngnhữngngànhkinhdoanhnhọ,từngđượccoi lànhữngngườiđượchưởng lợi lớnnhất.Họ là chủđồng thời lànhânviên.Trướcđây,họphảilàmtấtcảmọiviệc,naychỉcầnmộtmáyđiệntoáncánhânvàmộtsốphầnmềmlànócóthểthaythếphầnlớncôngviệc,nhờvậy,cáccôngtynhỏcóthểcạnhtranhcóhiệuquảhơncáccôngtylớn.

Cònđốivớicáccôngtylớn,lợiíchtolớnnhấtmàmáyđiệntoánđemlạilànó giúp cải thiện sự phân phối thông tin để chomọi người đều có thể sửdụngđược.Máyđiện toángiúpgiảmhànhchánhphí chocác công ty lớnxuốngmức tốiđa.Thưđiện tửmang lại lợi thếchocáccông ty lớnnhiềuhơnsovớicáccôngtynhọ.

MộttrongnhữngcáchđầutiênmàMicrosoftbắtđầusửdụngcôngcụthôngtintrongnộibộbằngcáchloạibỏcácbáocáointrêngiấy.Tạinhiềucôngtylớn,khibạnbướcvàophòngcácgiámđốccấpcao,bạnthấyhàngchồngcácbáocáo tàichánhhàng thángđượcbaobọccẩn thậnxếp trêncáckệsách.TạiMicrosoft,cácsốliệuđóchỉtồntạitrongmáyđiệntoán.Khicóaicầntài liệu chi tiết hơn, có thể kiểm tra theo thứ tự thời gian, địa điểm, hoặcbằngnhiềucáchkhác.Khilầnđầutiênchúngtôilàmbáocáotàichánhtrênmạngtrựctuyến,ngườitabắtđầunhìncácsốliệutheomộtcáchkhác.

Vídụ,họbắtđầuphântíchtạisaodoanhsốbánracủachúngtôitạiđịaphươngnày lạikhácvớidoanhsốbáncủacácđịaphươngkhác.Vì tấtcảchúngtôiđềulàmviệcbằngthôngtin,chonênchúngtôipháthiệnranhiềusaisót.Bộphậnxửlýdữliệucủachúngtôinói:"Chúngtôixinlỗivềnhữngsai sót này, nhưng từ trướcđếnnay, chúng tôi vẫn tính toánnhưvậymỗithángmộtlầnvàgởiđikhắpnơitrongsuốt5nămtrờinhưngchưahọcóainêulênvấnđềnày".Thựcra,ngườitakhôngdùngthôngtininnhiềuđểcóthểpháthiệnranhữngsaisótcủanó.

Lầnđầutiên,khicácloạibảngbiểuđiệntửxuấthiệnvàonăm1978,nóđãgiảiphóngrấtnhiềucôngsứcvàgiấybút.Lợithếcủacácloạibảngbiểunày

làtrongmỗimụccủabảngbiểu,ngườitađềucàimộtcôngthứcvàchúngcóliênquanmậtthiếtvớitấtcảcácmụccủabảngbiểu.Bấtcứmộtsựthayđổivềgiátrịcủamộtcột,hayhàngnàođềuảnhhưởnglậptứctớikếtqủacủacácmụckhác,màkhôngcầnphảitínhtoánlại.

MộttrongnhữngloạibảngbiểutôithườngsửdụngnhấtlàMicrosoftExcel.Bảngbiểunàycómộtđặcđiểmnổibậtlànógiúpbạnnắmkếtquảsốliệubằngvôvàncáchkhácnhau,từnhữngsốliệutổngquátnhấtvớitừngchitiếtmộtcủamộtkhâukinhdoanh,haymộtmặthàngnàođóbạncần.

TạihãngMicrosoft,hàngthángbảngbiểunàyđượcgởiquamáyđiệntoántớitấtcảcácbộphậncủahãng.Giámđốcmạivụcóthểsosánhdoanhsốbánragiữacáckhuvựchayvớikếtquảcủanămtrước.Giámđốcsảnphẩmcóthểkiểmtrasốlượngsảnphẩmbánratại từngnướchaytừnghệthốngbánhàng.Bảngbiểuđóbaogồmhàngngànkhảnăngkhácnhau,tấtcảchỉbằngmộtđộngtáclàkíchchuột,hoặclôithả.

Chẳngbao lâunữa,khi tốcđộđược tăng lên,máyđiện toánsẽcó thểchoxuấthiệntrênmànhìnhcáchìnhđồhọakhônggianbachiềucaocấp.Nhữngkhảnăngđóchophépchúngtaxemdữliệumộtcáchhữuhiệuhơnnhiềusovớihìnhảnhhaichiềuhiệnnay.Nhữngtiếnbộkhácsẽgiúpchúngtakhaitháccơsởdữliệudễdànghơnbằngcáchnêucâuhỏi,chẳnghạn:"Sảnphẩmnàohiệnđangbánchạynhất?"

Nhữngsángkiếnđósẽtrướchếtthểhiệnxuhướngchủđạotronghệthốngcôngviệcvănphòngcókhốilượnglớnnhư:thiếtbịxửlýtừ,kỹthuậtphầnmềmdùngchobảntínhmởrộng,hệthốngtrìnhbàycôngviệc,chươngtrìnhthiếtlậpcơsởdữliệu,vàthưđiệntử.Mộtsốngườiđềxuấtrằngnhữngcôngcụnàyhiệnrấtcóhiệuquảvàchúngtakhôngcầntạothêmphiênbảnmới.Nhưngcũngđã cóngườinghĩvềphầnmềmcáchđâyhơnnămhaymườinăm.Trongnhữngnămtới,khimáynhậnbiếtđượcgiọngnói,nhữnggiaodiệnxãhội,vàviệcnốimạngvớixalộthôngtinđềuđượcđưavàotrongcácứngdụngchủyếu,vàtôinghĩrằngcánhânhaycôngtyrồisẽnhậnratínhưuviệtcủanhữngứngdụngnày.

Những cải tiến lớn nhất trong năng xuất sản xuất, và những thay đổi lớntrongnếplàmviệccủachúngtasẽdomạngmanglại.Tácdụngbanđầucủamáyđiện toáncánhân làđể tạo lậpvănbản,côngviệcmàtrướcđâyphảiđánhmáy rồi in ragiấyđểphânphối chonhữngnơi cần.Mạngmáyđiệntoáncánhânđầutiêngiúpchongườitacóthểdùngchungmáyinvàlưutrữtài liệu trong cácmáy trung tâm.Hầu hết cácmạng đầu tiên này chỉ nối

khoảngtrên20máyđiệntoánlạivớinhau.Khimạngpháttriểnrộngra,cácmạngđượcnốivớinhauvànốitiếpvàomạngInternetnhờvậytấtcảnhữngngườisửdụngđềucóthểliênlạcđượcvớinhau.

Ngàynay,truyềnthôngliênlạcchủyếudùngloạitậptinngắn,nhưngbaogồmđầyđủcác thông tinquan trọngnhưđãđềcập trongchương6.Hiệnnayngàycàngcónhiềucôngtymuốnchiasẻnhữnglợiíchmàmạngđemlạicho tấtcảnhânviên trongcông ty,nhữngngườiđãcómáynốivớimạng,thườngvới khoảnphí rất thấp.Chi nhánh củaHãngMicrosoft tạiHyLạpchẳng hạn, phải chi cho việc nối với mạng toàn cầu của hãng chúng tôikhoảntiềncaohơnnhiềusovớiquỹlươngcủachinhánh.

Hiệnnay,thưđiệntửđãtrởthànhcôngcụquantrọngđểtraođổitintức.Cácquyướcvề inấncũng theođócónhững thayđổi.Nếubạnmuốnchocâuviếtcủabạnhàmýhàihước,bạncóthểsửdụngcácdấu,nếubạnxemtheochiềungang của tờgiấy, bạn sẽ nhận ra ngayđó là gươngmặt đangmỉmcười.Ngượclạibạncóthểsửdụngcácdấu(đểthểhiệngươngmặtthểhiệnsựthấtvọng)

Thôngthường,cáccôngtykinhdoanhthôngbáotin tứcnộibộbằngcáchđánhmáy, inrarồigửi thôngbáođi,hoặcdùngđiệnthoại ,hoặctriệutậpcáccuộchọp.Phảitốnrấtnhiềuthờigianvàcảtiềnbạcmớicóthểcóđượcnhữngquyếtđịnhcầnthiết.Nhữngcôngtynàocứtiếptụcphươngphápcũnàycónguycơkhôngcạnhtranhnổivớinhữngcôngtyápdụngnhữngbiệnphápnhanhhơn,hiệuquảhơnvà thậmchígiảmbớt các tầng lớpquản lýnhưngvẫnhoạtđộngrấtcóhiệuquả.

Tại hãngMicrosoft, chúng tôi ứng dụng kỹ thuật thư điện tử rất sớm, từnhữngnăm80.Thậmchíkhihãngmớichỉcóvàichụcnhânviên,hệthốngnàyđãtỏrarấtcóhiệuquả.Thưđiệntửdùngđểthaythếtấtcả:thôngbáocácloại,traođổicácvấnđềkỹthuật,báocáo...Nógópphầnrấtlớnvàosựthànhcôngcủachúngtôi.NgàynayMicrosoftđãlàmộthàngcóhàngngàncôngnhân,hệthốngđócàngtrởnênquantrọnghơn.

Dịchvụthưđiệntửrấtdễsửdụng.Đểgởimộtmẫutinđiệntử,tôichỉcầnnhấptrênbiểutượngcóghichữComposevàmànhìnhsẽhiệnramộtmẫuđiệnthoạiđơngiản.Đầutiêntôinhậptêncủangườinhậnhaycũngcóthểchọnmộtcáitêntrongdanhsáchđịachỉđiệntử.Tôicũngcóthểghirõlàtôimuốngửichonhómngườinhận.Chẳnghạnnhưtôivẫnthườnggửicácmẫutin cho những công nhân chủ yếu đang cùng tôi soạn thảo phiên bảnMicrosoftOffice,vàtrongdanhmụcđịachỉcủatôicóđịachỉOfficevànếu

tôichọnđịachỉđóthìmẫutincủatôisẽđếnđượctấtcảnhữngngườicóliênquan.Khibứcthôngđiệpđượcchuyểnđi,thìtêncủatôitựđộngxuấthiệntrênôngườigởi.Sauđótôinhậpmụctríchyếuđểngườinhậnbiếtngaynộidungcủamẫutinkhinhậnđược,vàbâygiờtôibắtđầuđánhnộidungvào.

Mộtmẫu tinđiện tử thườngchỉ chứamộthayhai câu là cùng,khôngcầnphảivănhoachàohỏi.Tôicó thểgởimộtbức thôngđiệpđếnbahaybốnngườivớinộidungngắngọn:"Hoãncuộchọplúc11giờsángthứhai,vàsửdụngthờigianđóđểmỗingườichuẩnbịchobảngtườngtrìnhvàothứba.Cógìthắcmắckhông?"Vànhữngmẫutintrảlờichotôichỉvẻnvẹncómộtchữ"Tốt".

NếubạncócảmgiácrằngnhữngmẫutinđóquángắngọnthìbạnnênnhớrằnghầuhếtnhânviênlàmviệctronghãngMicrosoftmỗingàynhậnhàngchụcmẫutinmẫutinnhưvậy.Mộtthưđiệntửcónộidungngắngọngiốngnhưmộtcâuhaymộtcâuhỏitrongmộtcuộchọp,màmộtngườinàođónghĩđến hoặc một yêu cầu thông qua phương tiện thông tin liên lạc. HãngMicrosoftsửdụngthưđiệntửđểphụcvụchocôngviệckinhdoanh,nhưngcũnggiốngnhưđiệnthoạitrongcácvănphòng,nóphụcvụchonhiềumụcđíchkhácnhaucủacánhânvàxãhội.Chẳnghạn,nhữngvậnđộngviênđibộ có thể tiếp xúc với tất cả các thành viên trong câu lạc bộ đi bộ củaMicrosofttrongcuộcthileonúi.VàchắcchắncómộtvàingườicótínhlãngmạntrongcôngtyMicrosoftđãtậndụnglợithếcủadịchvụthưđiệntử.Khivợtôi,Melinda,vàtôilầnđầutiênđixa,chúngtôiđãtậndụngngaylợithếnày.Khisửdụngthưđiệntử,ngườitacảmthấymạnhdạnhơn,đỡmắccởhơnsovớinóitruyệntrênđiệnthoạitrựctiếpgặpnhau.Đâylàmộtlợithếhaylàmộtvấnđề,tuỳthuộcvàotìnhhuốngcụthể.

HãngMicrosoftcungcấphệthốngthưđiệntửchẳngnhữngtrongnộibộmàcònmởrộngđểphụcvụchocácmụcđíchkinhdoanh,chogiaotiếpgiữacáccánhânvàgiữacácthànhphầntrongxãhội.

Tôidànhítralàvàigiờmỗingàyđểđọcvàtrảlờithưđiệntửdonhânviêntrongnhânviêntronghãng,dokháchhàng,vàcácđốitáctrêntoànthếgiớigởitới.Bấtcứnhânviênnàotronghãngnàotronghãngđềucóthểgửithưđiệntửchotôi,vàchỉcótôimớiđọcđượcnó,vàkhigửithưđiệntửchotôi,ngườitakhôngphảiengạigìvềnghithứclễtânphiềnphức.

Lẽ ra, tôi không phải tốn nhiều thời gian nếu địa chỉ thư điện tử của tôikhôngtrởthànhmộtđịachỉbáncôngkhainhưhiệnnay.ĐúnglàmộtcuốnsáchgọilàĐịachỉthưđiệntửcủanhữngnhàgiàuvànổitiếng,trongđócó

địachỉthưđiệntửcủatôicũngnhưcủaRushLimbaughvàthượngnghịsĩTedKennedy.KhiJohnSeabrookviếtmộtbàibáovềtôiđăngtrongtạpchíTheNewyorker,ôngấyđãthựchiệncuộcphọngvấntôichủyếuquadịchvụthưđiệntử.Đólàmộtcáchhiệuquảđểthựchiệncáccuộcđàmthoại,vàtôi rất thíchbàiđókhinóđượcđăng,nhưngnócũngnêu luônđịachỉ thưđiệntửcủatôivàođó.

Vàkếtquảlàtôinhậnhàngkhốithư,từcácsinhviêngởiđếnđểnhờtôilàmgiùmbàitậpchohọ,tớinhữngngườigởithưđếnđểxintiền,chođếnnhữngláthưcủamộtnhómngườiquantâmđếncávoi,khôngbiếtvìlýdogìmàđịachỉthưđiệntửcủatôilọtvàodanhmụcđịachỉthưđiệntửcủahọ.Địachỉcủa tôicũng làmục tiêucủa tấtcảnhững lá thư thoámạhay thântìnhcủanhữngngườixalạvàcủacảnhữngngườikhiêukhíchtừbáochí(Nếuôngkhôngtrảlờivàongàymaithìtôisẽviếtmộtbàibáotườngthuậtlạicâutruyệntìnhgiữaôngvàcôhầubànmạthạngđó).

ChúngtôicòncómộtđịachỉthưđiệntửđặcbiệttạicôngtyMicrosoft,cho khách hàng đóng góp ý kiến về sản phẩm của chúng tôi, và cho cácthôngtinliênlạcchínhđángkhác.Nhưngđạiđasốcácthưđólạigửitớiđịachỉcủatôi,chonênlạiphảichuyểnthưchohọ.Cũngcóbathưđiệntửtươngtựnhưnhaucứliêntụcgởi tới.Cái thứnhấtđedạorằngtôiđanggặpvậnhạnnếuthưkhôngđượcchuyểntiếp.Cáithứhaiđặcbiệtnhấnmạnhrằngsựtrừngphạtmàtôiphảichịuđựnglàhoạtđộngtìnhdụccủatôisẽbịtổnthương.Còncáithứbagởiđigởilạisuốt6nămtrời,nóivềmộtchấtphụgiađóchomộtngườiđànbàvớigiácắtcổ,vàvìvậy,ngườiđànbàđóđòitôiphảiphânphátchúngkhôngthutiền.

Nhữngchuyệnnhưvậythườnglẫnlộntrongsốnhữngthưgửichotôi.Maymắnlàphầnmềmthưđiệntửhiệnđangđượckhôngngừngcảitiến,vàchođếnnaynócóthêmmộtchứcnănggiúptôiưutiênchọnxemtrướcnhữngthưcần.

Khitôiđicôngtác,tôidùngmáyđiệntoánxáchtayđểliênlạcvớihệthốngchuyểnthưđiệntửMicrosoftmỗitốiđểnhậnthưvàgửthưđi.Nhờvậyđasốnhữngngườinhậnthưđềukhôngbiếtrằngtôikhôngcómặtởcơquan.Khiđãnốimạngvớihệthốngcủacơquan,dùđangcôngtácxa,tôibấmvàomộtbiểutượngnàođóđểkiểmtratìnhhìnhbánsảnphẩm,kiểmtratiếnđộcủacácdựán,hoặctiếpcậnvớibấtcứnguồndữliệuquảnlýnàođểnắmvữngtìnhhìnhchung,dùtôiđangởcáchxahàngngàndặmvàmúigiờcũngchênhlệchkháxa.

Ngàynay,ngoàihệthốngthưđiệntửcủaMicrosoft,còncáccơsởdịchvụthương mại khác như MCL Mail và B.T Gold (trực thuộc hãng British

Telecom).Thêmvàođó , còn cóhệ thống trực tuyến rađờivớimụcđíchkinh doanh như CompuServe, Prodigy, và Microsoft Network. Những hệthốngnàythựchiệncácchứcnănggiốngnhaunhưcácloạinhưtíndụng,vàsaunàylàtelexđãlàmmộtthời.NgườisửdụngnốivớicácdịchvụthưđiệntửthìcóthểgửithưchobấtcứngườinàocũngcóđịachỉthưđiệntửtrênmạngInternetchuẩn.

Cảhaihệthốngthưđiệntửcánhânvàthươngmạiđềucó ''cổng''riêngđểchuyểnnhững thưđiện tửcủangười sửdụnggởi từhệ thốngnàysanghệthốngkhác.Bạncóthểnhậnthưtừbấtcứmộtngườinàocómáyđiệntoáncánhânvàmộtmodem,mặcdùđốivớimộtsốthôngtinliênlạcđặcbiệtcóthểtrởsẽthànhvấnđềvìviệctruyềnquamạngInternetkhôngđượcantoànlắm.Mộtsốhệthốngdịchvụthươngmại,nhưhệthốngMCL,cũngcóthểchuyểnmộtthưbằngfax,bằngtelex,hoặctheocáchgởithôngthườngnếunhưngườinhậnkhôngcóhộpthưđiệntử.

Nhữngtiếnbộtrongkỹthuậtthưđiệntửtrongtươnglaisẽthuhútcáchoạtđộngchúngtacó thểkhônghìnhdungnổi.Chẳngbao lâunữa,bạncó thểthôngquacácthiếtbịthôngtincủabạnnhưmáyđiệntoánbờtúi,máythuhình,đểgiảiquyếtcác loạihoáđơnbạnphải thanh toán.Khicóhoáđơn,thiếtbịđócủabạnsẽtrìnhbàycáckhoảnnợtrướcđâycủabạn.Nếubạncógìthẵcmắc,bạncóthểgởithưđiệntửđểyêucầugiảiđápvàkhithoảmãn,bạncóthểthanhtoánquathưđiệntử.

Việcdùngkỹthuậtnốidữliệuvàgiọngnóicóvaitròrấtquantrọngtrongviệc nâng chất lượng sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng. Tại hãngMicrosoft, chúng tôicóhàngngànnhânviênchuyên trả lời thắcmắc,yêucầu của khách hàng về các phầnmềm củaMicrosoft. Biện pháp này thậttuyệtvờivìchúngtôi lưuvàsửdụngnhữnggópýnàycủakháchhàngđểkịpthờicảitiếnsảnphẩmngàymộttốthơn.Chúngtôinhậnnhữngýkiếnđóquathưđiệntử,nhưngcũngcònmộtsốkháchhàngsửdụngđiệnthoại,vàthườngkhônghiệuquảlắm.Thôngthườngmỗikháchhàng,nhanhnhấtphảimấtkhoảng15phút,nhưngcũngcótrườnghợpkéodàicảtiếngđồnghồ.

Nhưngrồiđây,khimọingườisửdụngkỹthuậtkếthợpđồngthờigiọngnóivàdữliệudạngsố(DSVD),thìchuyênviênsảnphẩmcủachúngtôicóthểnhìnthấynhữnggìhiệnratrênmànhìnhcủakháchhàngđểxửlýthayvìphải nghe khách hàng giải thích dài dòng những gì ông ta nhìn thấy trênmáy.Côngviệcnàyphảiđược tiếnhànhmộtcách thận trọngđểkhôngcómộtphạmvithôngtinriêngtưnàobịxâmphạm.Quytrìnhnàysẽgiúpgiảmđitừ30đến40%độdàicủacáccuộcgọi,sẽlàmchokháchhàngcảmthấyyên tâm hơn, đồng thời nó cũng giúp giảm bớt chi phí và giá thành sản

phẩm.

Việc truyềnmột bức tranh trong kỹ thuậtDSVD (hay ISDN)bằng đườnggiâyđiệnthoạikhôngcầnthiếtphảikèmtheotàiliệunữa.Mộthayhaingườicóthểgửichonhaunhữnghìnhảnhtĩnhcủahọ.Nếubạnghévàocôngtynàođómuamộtsảnphẩm,bạnphảiđợiđạidiệncủacôngtyđếnvớinụcườitrênmôi.Nhưngbạn,vớitưcáchlàkháchhàng,bạncóthểchỉchotruyềngiọngnóicủabạn.Bạncũngcóthểchọnlựanhữnghìnhảnhcủachínhmìnhđangmặcnhữngbộquầnáothíchhợpvớitừngtìnhhuốngđểtruyềnđi,chonênviệcngaylúcđóbạnđangmặcyphụcnàothìkhôngthànhvấnđềnữa.

Bạncũngcóthểchọnnhiềutấmảnhkhácnhaucủabạn,tấmđangcườimỉm,tấmđangtrongtrạngtháiphấnkhởivuimừng,vàcũngcóthểcảnhữngtấmđanggiậndữ.Tuỳđốitượngvànộidungcuộcđàmthoạiđểbạnchọnnhữnghìnhthíchhợpnhất.

Thưđiệntửvàkỹthuậtmànhìnhsẽloạibỏdẫncáccuộchộihọptrựcdiện.Nhữngcuộchọpmặtcó tínhchất sơbộgiới thiệuđểquennhau,hoặchộinghịtrùbị,cóthểđượcthaythếbằnghìnhthứcthưđiệntửvớinhữngbảnghiệuvàhìnhảnhminhhoạđínhkèm.Khicuộchọpmặt trựcdiệndiễn ra,cuộchọp sẽđạthiệuquả caohơnnhiềubởivì nhữngngười thamgiavàocuộchọpđãtraođổinhữngthôngtincầnthiếttrướcbằngthưđiệntử.

Việclậpramộtthờigianbiểucủanhữngcuộchọpmặtcũngtrởnêndễdànghơnbởivìđãcóphầnmềmxử lý.Vídụnếubạnmuốnngồiđốidiệnvớingườiluậtsưcủamình,chươngtrìnhsắpxếpthờigianbiểuvàngườiluậtsưsẽliênlạcquađườngmạnghayngaycảquamạngđiệnthoại,vàchọnthờigianrảnhrỗichocảhaibên.Sauđócuộchẹncủabạnchỉcầnthựchiệntheolịchđiệntử.

Đây cũng là một phương pháp hiệu quả để sắp xếp thời gian cho nhữngkháchhàngđặtchỗtrướctrongcácnhàhànghaymộtrạphát.Chẳnghạnnhàhàngnàođókhôngcókhách,hayvétrongrạpcònnhiềuvìkhôngcóaimua,hoặcngười luậtsưcủabạnkhôngmuốnchobạnbiếtrằngbạnlà thânchủduynhấtcủabàta.Nhữngcôngtyvàcánhâncóthểtạomộtchươngtrìnhsắpxếp thời gianbiểuđểđápứngnhững cuộchẹn theoyêu cầu.Chươngtrìnhsắpxếpthờigianbiểucủabạnkhôngđòihỏichươngtrìnhsắpxếpcủangườiluậtsưphảikêkhaitấtcảthờigiancủabàtarảnh.Tuynhiênnếubạnyêucầuchỉchobiếtthờigiantrongvònghaitiếngđồnghồ,vàcâutrảlờisẽlà:"Vângchúngtasẽgặpnhauvàolúc7giờngàythứba".

Khách hàng có thể trao đổi với những luật sư, nha sĩ, thủ quỹ, và nhữngngườikhác,theocáccuộchẹntrongthờigianbiểuvàtraođổihồsơthôngquamạng.Bạncóthểnêucâuhỏichobácsĩcủabạnvềmộtloạithuốcnàođóchẳnghạn,vàtấtnhiênlàbạncóthểdùngthưđiệntửđểlàmviệcvớitấtcảnhữngngườibạncóliênhệ.Rồichúngtasẽthấysựcạnhtranhgiữacácgiữacácngànhchuyênmuôndotínhhiệuquảcủaloạitruyềnthôngliênlạcnày,vànósẽtrởnênngàycàngdễdàngsửdụngcóhiệuquảhơn.

Tôichắcchắnrằngrồichúngtasẽthấynhữngmụcquảngcáo,trongđócáccôngtysẽphôtrươnghiệuquảcôngviệccủahọnhờsửdụngphươngtiệngiaotiếpbằngmáyđiệntoáncánhân.

Khixalộthôngtinhìnhthành,ngườitasẽkhôngcònbịhạnchếtrongcácphương tiệnnghenhìnhạnhẹpnữa,bởivìxa lộ cũngcó thể truyềnđượcnhữngchươngtrìnhvideocóchấtlượngcao.Rồiđâychúngtasẽthấynhữngcuộchợpmặtđãđượcsắpxếtthờikhoábiểutừtrướcngàycàngđượcdiễnramộtcách thườngxuyênhơn trênmạngbằngcáchsửdụngchương trìnhhội thảo quamàn hình video.Mỗimột thành viên thamgia trong chươngtrìnhcủamạngsẽnhìnmàutrắng,mộtmáythuhình,haymànhìnhcủamộtmáyđiệntoáncánhân,nhưngtrongmỗimànhìnhđósẽchohiểnthịcùngmộthìnhảnh.Vàmộtphầncủamànhìnhsẽhiểnthikhuônmặtcủamộtaiđó,cònphầnkháccủamànhìnhsẽtrìnhbàytàiliệu,nhữngbổsungđósẽxuấthiệnngaytrênmànhình.Nhữngngườiđangsốngcáchxavớinhaucóthểlàmviệcvớinhaubằngphươngtiệnnày.Đólàphươngtiệnđồngbộ,haytheothờigianthựctế,nghĩalàmànhìnhcủamáyđiệntoánsẽchiềutheoýmuốncủangườisửdụng.

Nếumột tổchứcnàođómuốn liên lạcvớinhauquamạngđểhợp tácvớinhautrongcôngviệcpháthànhsáchbáocủanhàinchẳnghạn,thìmỗithànhviên dùngmáy điện toán cá nhân, haymộtmáy điện toán sách tay để lôinhữngđoạnchúthíchđiềnvàomộttấmhìnhhaymộtcuốnphim,trongkhiđónhữngthànhviênkháccủanhómcóthểtheodõisựđónggópcủanhữngngườikhácvàotrongcôngviệctrongkhinóđangdiễnra.

Chúng tađãquenvớiviệcxemhội thảo trênmànhình.Nhữngaiđã từngxemcácchươngtrìnhthờisựtrêntruyềnhình,thấynhữngcuộctranhluậncủanhữngngườiđangởcáchxanhau, tức làngườiđóđangxemhôi thảotrênmànhìnhđấy.Chủvàkháchcóthểđangsốngởchâulụckhácnhau,thếnhưnghọcó thể lờiqua tiếng lạivớinhaunhưthểđangởcùng trongmộtcănphòngvậy.

Ngàynay,đểcóthểtruyềnđượccáchộinghịthôngquamạngnhưvậy,cầnphải có những thiết bị đặc biệt với một đường dây điện thoại riêng.Microsofthiệnnaycó ít ra làmộtphònghọpvideochuyêndùng tại tấtcảcáctrụsởcủaMicrosofttrêntoànthếgiới.Nhữngtiệnnghinàyđãtiếtkiệmcho chúng tôi rất nhiều chi phí và thời gianđi lại.Nhữngngười làmviệctrongnhữngvăn phòngkhác nhau có thể "ngồi" trong cùngmột cuộc hộinghị,kháchhàngvàngườibánhàngcóthể"thăm"chúngtôimàkhôngphảicấtcôngđến tận trụsởcủachúngtôi tạivùngngoạiôSeatle.Nhữngcuộchọpquamạngnhưvậyrồisẽtrởnênrấtphổbiếnnótiếtkiệmđượcthờigianvàtiềnbạc,vàthườnglàcóhiệuquảhơncáccuộchọptrựcdiện,bởikháchdựsẽtậpchungchúýhơnvìhọbiếthọđangngồitrướcmáyquay.

Tôichúývànhậnthấyrằngcũngcầnphảicóthờigianđểchongườitqalàmquenvớinhữngcáimới.Nếumộtngàynàođócódịpxuấthiệntrướcmànhìnhtrongmộtcuộchộithảochẳnghạn,ngườiđótậpchungchúýlắngnghehơntạicuộchọpthôngthường.Lầnđầutiêntôichúýhiệntượngnàylàlúcmộtnhómchúng tôiởSeatlehộinghị thôngquamạngvớiSteveBallmer,lúcđóanhđangởChâuÂu.Lúcđó,hìnhnhưtấtcảchúngtôiđềudánmắtvàomộtchươngtrinhthìnhdiễncủaSteveBallmervậy.NếuStevetháogiầyra,tấtcảchúngtôiđềuđưamắtnhìnnhauđểxemphảnứngcủanhau.Khicuộchọpkếtthúc,tôilẽracóthểkểvớicácbạnvềmáitócvừamớicắtcủaSteve,nhưngtôikhôngthểnàonhớhếttêncủanhữngngườiđãngồitrongphòngcùngvớitôi.Tôichorằngtìnhtrạngđórồisẽbiếnmấtmộtkhicáccuộchộithảoquamạngtrởnênphổbiến.

Hiệnnay,giámộtphònghọphọpvideocònkháđắt,khoảng40.000USD.Tuy nhiên, các thiết bị để gắn bàn dung để gắnmáy điện toán đang xuấthiện,vàgiásẽgiảmxuốngrấtnhiều.Hệthốngcủachúngtôihoạtđộngvớitốcđộ384.000bittrongmỗigiây,vàchiphínốivàohệthốngtrongnộibộnướcMỹtốnkhoảng20đến35USD/giờ,vànếunốivàohệthốngquốctếsẽtốnkhoảng250đến300USDmỗigiờ.

Việcsửdụngcácmáyquayvideonhờgắnvàotrongmáyđiệntoáncánhânhoặcmáy thuhìnhgiúp chúng ta có thểgặpnhau trênmáy thuhìnhgiúpchúngtacóthểgặpnhautrênmànhìnhvớinhữnghìnhảnh,âmthanhchấtlượng caovàvới giá rẻ hơnnhiều.Khi kỹ thuật ISDNđượcnối vàomáyđiện toáncánhân thìnhữngcuộchọpquavideonhưvậysẽ trở thành tiêuchuẩn trong phương thức kinh doanh như hiện nay chúng ta dùng máyphotocopyđểphânphốithôngtinvậy.

Khi tất cả nhữngphápminhnhư thưđiện tử,mànhình, hội hợpquamáy

videorađời,chúngsẽ làphươngtiệnđểchúngtakhắcphụckhoảngcách.Khinhữngthứnàytrởnênphổbiến,chúngthayđổichẳngnhữngcáchthứcchúngtalàmviệcvớinhaumàcảsựkhácbiệtcủamôitrườnglàmviệcsovớicácnơikhác.

Năm1994,ởHoaKỳđãcóhơn7triệutelecommuter-ngườilàmviệcthôngquaphươngtiệnviễnthông.Nhữngngườinày,hàngngàykhôngphảiđếnsởlàmnhưngvẫnlàmviệcđượcbằngcáchdùngmáyfax,điệnthoại,thưđiệntửđểliênlạcvớinhau.

Mộtsốnhàvăn,kỹsư,vàmộtsốnhữngngườilàmcôngtácđộclậpthườngchỉđếncơquanvàigiờ,cònphầnlớnthờigianhọlàmviệctạinhà.

Những nhân viên làmnhững công việc chủ yếu bằng điện thoại là nhữngngườirất thíchnghivới truyềnthôngliênlạcnhất.Nhữngngười làmcôngtáctiếpthị,đạidiệncácdịchvụcôngcộng,nhânviêntiếptântrongkháchsạn,nhữngchuyêngia theodõi sảnphẩmbán ra sẽ sửdụng thông tinquamáyđiệntoántạitrụsởlàmviệccũngnhưtạinhà.

Khi nhữngngười làm thuêvà chủkhông làmviệcgầnnhau, lúcđó sẽ ápdụngcácbiệnphápquảnlýmới,vàbảnthânmỗingườiphảihọccáchlàmviệcđộclậpmộtcáchcóhiệuquả.Vàcũngphảicócácphươngpháphồiâmmớiđểchochủcũngnhưngườilàmthuêcóthểxácđịnhđượcchấtlượngcôngviệclàm.Mộtnhânviệclàmtrongvănphòngphảilàmviệctheođúnggiờquyđịnh,cònmộtnhânviênlàmviệctạinhànghỉđượctínhnhữnggiờnàocóthểlàmviệc.Trongkhiđanglàmviệctạinhà,vađứatrẻkhócthìngườimẹcủanósẽnhấpvàomáyvàbáochonóbiết"tạmngưnglàmviệc"đểchămsócđứabévàthờigiannàykhôngtínhvàogiờlàmviệc.

Sốlượngvănphòngcủamộtcôngtyrồicũngsẽgiảmxuống.ởHoaKỳ,cáchãngkiểmtoánlớnnhưArthurAndersenvàErnst&Younglanhữnghãngđã thay thế số lượngcácvănphòngkháquimô tốnkémbằngnhữngvănphòngnhọ,cóđặcđiểmchunggiốngnhauchocácchuyênviêncủahọđangcôngtácngoàihiệntrường.Ngàymai,Máyđiệntoánvănphòng,điệnthoạivànhữngbẳngđiện tửdạng số sẽ được sửdụngnhiều trong các lĩnhvựccôngtác.Bảngđiệntửdạngsốsẽphươngtiệnlàmviệckhôngthểthiếu,nósẽhiểnthịlịchlàmviệctrongngàyhaybấtcứtàiliệunàocầnthamkhảo.

Kỹ thuật thông tin rồi sẽ ảnhhưởngnhiềuđến cácmặt công tác.NógiúpngườiquảnlýdễdàngquảnlýnhânviênCáctổchứckinhdoanhrồicũngsẽ

phảixemxétlạichẳngnhữngvềcơcấutổchứcmàcảsựcânđốigiữanhữngnhânviênlàmviệcbênngoài.

Sựthayđổinày,bướcđầu,lànhằmlàmsaotổchứclaicôngtyhoặtđộngcóhiệuquảhơn,vàchủyếulàtìmnhữngphườngthứcmớiđểtruyềnđạtđượcthôngtintốthơn.Bướckếtiếpsẽlàđịnhlạidanhgiớigiữacôngtyvàkháchhàngvàcácnhàcungcấp.Nhữngvấnđềcốtlõicầnphảixemxétbaogồm:Làmthếnàođểchokháchhàngtớisảnphẩmcủacôngty?Làmsaođểchokháchhàngđặt hàngdễdàng?Nhữngđối thủ cạnh tranhmới nào sẽ xuấthiệntrongbốicảnhđịalýkhôngcònlàmộttrởngạinữa?Làmthếnàođểcôngtylàmtốtcôngtáchậumãi?

Trongviệcđổimớicơcấutổchức,thưđiệntửsẽlàmộtđộnglựcmạnhmẽtrongviệcgiảmthiểutầngcấptrongcôngtylớn.Nếuhệthốngthôngtinliênlạctốt,côngtykhôngcầnquánhiềutầnglớpquảnlý.Nhữngbộphậnquảnlýtrunggianchỉlàmnhiệmvụtruyềnđạtđãkhôngcònquantrọngnhưngàyxưanữa.TạihãngMicrosofr,chúngtôichỉcó6cấpquảnlý.Trênthựctế,nhờcóthưđiệntử,hầunhưkhôngcótầnglớpnàotrongcôngty.

Rồiđây,kỹ thuật sẽgiúpchocácngànhkinhdoanhdễdàng tìmcộng tácviênbênngoài,mộtthịtrườngrộnglớnvềchuyênviêntưvấnsẽxuấthiện.Cáccôngtysẽphảicảitổlạicơcấutổchứccủatừngbộphận,chẳnghạnhọsẽphảitổchứcbộphậnpháplý,bộphậntàivụnhưthếnàochothíchhợpdựatrênsựsosánhhiệuquảcủaviệcsửdụngcộngtácviênvớinhânviênbiênchế.Ngaytrongnhữngthờikỳbậnrộnnhất,côngtycũngcóthểhuyđộngnguồn chuyênviên, tư vấn bên ngoài, thôngquamạng, thay vì phảituyển dụng thêm nhân viên biên chế, phải trang bị văn phòng làm việc.Những công ty thành công trong việc huy động cộng tác viên thông quamạngsẽcàngđạthiệuquảcaohơn,vànhưvậysẽ thánh thứccáccông tykháclàmtheo.Nhờđó,cơcấucủacáccôngtyrồiđâysẽđượcthugọnlạivànhỏhơntrướcnhiều.

Vấnđềphânbốđịalýrồisẽcónhữngảnhhưởnglớnđếncơcấutổchứccủacáccông ty.Hiệnnay,nhiềuvấnnạnxẩy ranhưvấnđề lưu thông,đi lại,mứcsống,tộiphạm,làdodânchúngngàycàngđổdồnvàocácthànhphốvốnđãđôngdân.Trongkhiđó,cuộcsốngthànhphốcóđược,nhưviệclàm,giáodục,giảitrí,cácdịchvụ...

Rồiđây,xalộthôngtinsẽthayđổiđiềuđó.Khinốiđượcvớimạngcảuxalộthôngtin,nhữngngườisốngởngoàithànhphốkhôngcònchịunhữngthiệtthòi như trước nữa.Và khi dân phố ở các thành phố giảm xuống khoảng

10% thìkếtquảmang lại sẽcóýnghĩađốivớinhiềumặt trongđời sống.Nếutrungbình,mộtnhânviênlàmviệcởtrong1hay2ngàytrongmộttuần,kết quả giảm lượng nhiên liệu dùng cho xe cộ, giảm gây ô nhiễm môitrường,giảmbớtnạnkẹtxemộtcáchđángkể.

Tuynhiên,chúngtakhócóthểđoántrướcảnhhưởngmànómanglại.Nếu những người rời thành phố là những người có thu nhập cao thì cáckhoảnthuếcủathànhphốsẽgiảm.Điềunàysẽgiántiếplàmtồitệhơncáctệnạn của thành phố, và như vậy càng khuyến khích những người giàu cóchuyểnđi.Nhưngđồng thời,nạnchịuđựngquá tải củacơ sởhạ tầngcủathànhphốcũnggiảmbớtxuốn,tạođiềukiệntốtchoviệcnângcaomứcsốngcủanhữngngườicònsốngtrongthànhphố.

ViệcmởrộngcáchệthốngcủaxalộliênbangđãđạthiệuquảcaotạinhữngnơingườidânMỹchọnđểđịnhcư.Nótạoranhữngvùngngoạiômớicốthểtiếpcậnvớinềnvănhoáchungcủaquốcgia.Vàđólàmộtđiểmthuậtlợivớicác nhà lập kế hoạch phát triển thành phố, những nhà phát triển địa ốc,trườnghọc,vàkhixalộthôngtinđượcmởrộng,nósẽkhuyếnkhíchnhândânchuyểnrasốngởvùngngoạiô.Nếurồiđâysốđôngnhữngngườicótàinăngchuyểnrasốngởngoài thànhphố,cáccôngtysẽ thấycàngcầnphảicảitạophươngtiệnliênlạckịpthờivớinhânviênvàcộngtácviênsốngxathànhphố.Vàxalộthôngtinsẽlàphươngtiệnhữuhiệunhấtđểkhácphụckhókhănnày.

Đểcóđượcnhững thayđổi lớn laođóphảimấtkhoảngvài thập liên, bởinhiềungườivẫnmuốnduytrìcuộcsốngthoảimáihọđãquáquenthuộc,vàđềutỏratựdodựkhiphảithayđổinó.Tuynhiên,nhữngthếhệmớisẽcónhữngcáchnhìnmới.Concháuchúngtasẽtrưởngthànhvàchúngsẽcảmthấy thoảimáikhi làmviệcvớinhữngcôngcụ thông tingiúpchúngkhắcphụckhoảngcách.Nhữngcôngcụnàycũngsẽrấttựnhiênđốichúngcũngnhưchúngtađốivớiđiệnthoạihaybútbihiệnnay.

Nhưngkỹthuậtsẽkhôngchịuchờđợichođếnkhiconngườisẵnsàngđón nhận Chỉ trong thời gian 10 năm tới, chúng ta sẽ có thể chứng kiếnnhữngthayđổicănbảntrongcáchlàmviệcnhưthếnào,vàchúngtasẽchọnnơinàođểsống.Lờikhuyêncủatôilàhãycốgắngtìmhiểuvànắmbắtcàngnhiềucàngnhiềucàngtốtnhữngkỹthuậtchúngtacóthểtiếpxúc.Khibạnhiểubiếtnhữngvaitròcảukỹthuậtlàtạorasựlinhhoạtvàhiệuquả.Nhữngnhà kinh doanh cầu tiến sẽ có vô vàn cơ hội để thao diễn tài năng trongnhữngnămtới.

Chương8:Giáodục,sựđầutưtốtnhấtNhữngnhàgiáonổitiếngđềubiếtrằng,quátrìnhkhôngchỉdiễnratrong

lớphọc,dướisựgiámsátcủagiáoviên.Ngàynay,nhữngaimuốnthoảmãnlòngkhaokhátnângcaokiếnthứchoặctìmnhữngthôngtinthíchhợpvớingànhnghềcủamìnhthườngkhôngphảilàchuyệndễdàng.Xalộsẽcungcấpchochúngtanguồnthôngtinvôhạnbạnyêucầuvàobấtcứlúcnàovàbấtkỳnơiđâu.Xa lộ làmột triểnvọngđầyhứahẹn, bởivì việc ápdụngcôngnghệnàyvàongànhgiáodục sẽmang lạinhiều lợi íchphùhợpchomỗilĩnhvựchoạtđộngxãhội.

Mộtsốngườilosợrằngcôngnghệnàysẽlàmchonềngiáodụcchínhthứcmấttínhnhântínhcủanó.Nhưngbấtkỳmộtai,khinhìnthấycácemvâyquanhmộtmáy tính, như các bạn và tôi đã làmnăm1968, hoặc quan sátcảnhsinhviêntừcácchâulụckhácnhaucùngtranhluậnvềmộtđềtàinàođó,sẽthấyrằngcôngnghệnàysẽnhântínhhoámôitrườnggiáodục.Chínhsứcmạnhkỹthuậtđanglàmchoviệchọchànhtrởnêncầnthiếtnàycũngsẽlàmchonótrởnênthiếtthựchơnvàthíchthúhơn.Cáccôngtyhiệnđangtựtái lập lạimìnhđể có thểnắmbắt biết bao cơhội sinhđộngdonền côngnghệsinhhọctạora,vìthếcáchthứctổchứccáclớphọcrồisẽphảithayđổitheo.

HowardGardner,mộtgiáosưởtrườngHarvard,chorằngtrẻconphảiđượcdạydỗtheonhữngphươngthứckhácnhauphùhợpvớichúng,bởivìtừngcánhânnhậnthứcthếgiớitheonhữngcáchthứckhácnhau.Nềngiáodụcđạitràkhôngthểđápứngđượcnhữngphươngpháptiếpcậnthếgiớikhácnhaucủatrẻem.Gardnergợiýrằngtrườnghọcnêncóđầyđủcácloạihìnhgiáodụcnhư"cáclớpdạynghề,vềcáccôngtrình,dựán,vàvềcácngànhcôngnghệhọc''nhằmđápứngyêucầuđadạngcủahọcsinh.Chúngtasẽcóthểkhámphánhiềuphươngphápgiảngdạykhácnhau,bởivìcáccôngcụcủaxalộsẽtạosựdễdàngđểthửnghiệmvàđolườnghiệuquảcủachúng.

Ngàynay,nhờcôngnghệthôngtinmàLeviStrauss&Co,đãcóthểvừasảnxuấtđại tràhàng loạtquầnáo Jeannhưng lại rấtvừavặnvớikíchcỡcủatừngcánhânngười sửdụng,côngnghệ thông tin rồi cũngsẽđưaphươngthứcvàotrongngànhgiáodục.Giáotrìnhmultimediavàcácloạigiáocụrấtdễsửdụngsẽgiúpchogiáoviênthựchiệndễdàngchươngtrìnhgiảngdạymangtínhđạitrànhưngrấtphùhợpvớinguyệnvọngcủatừngcánhân.

CũngnhưđốivớiđồJean,phươngphápsảnxuấtđạitrànhưngphùhợpvớitừngcáthểsẽđượcápdụngthànhcôngtronggiáodục,bởivìmáyđiệntoánsẽgiúptinhchỉnhsảnphẩm-trongtrườnghợpnàylàgiáotrình-giúpsinhviêncó thể theohọccácchươngtrìnhphùhợp,vàhọc theokhảnăngtiếpthunhanhchậmcủamình.Điềunàysẽkhôngchỉdiễnratrongcáclớphọc.Bấtkỳmộtsinhviênnàocũngcóthểápdụngphươngpháphọctheosở

thíchnhưng theomộtkhunghọcphíchung theophương thứcđại trà.Mờisinhviênđềucócơhộicậpnhậtvớicáckỹthuậttiêntiếnnhấttrongphạmvingànhnghềcủamình.

Mờithànhviêntrongxãhội,kểcảtrẻem,đềucóthểkhaithácthôngtinmộtcáchdễdàngsovớibấtcứngườinàohiệnnay.Tôitinrằngvớinguồnthôngtinvôcùngphongphúvàcósẵnnhưvậysẽkíchthíchlòngkhaokháthiểubiết và trí tưởng tượng của con người. Giáo dục sẽ trở thànhmột ngànhmangđầyđủtínhchấtcánhân.

Hiệnnaycómộtsốngườilongạirằngcôngnghệđósẽthaythếgiáoviên.Tôikhẳngđịnhrằng,điềuđónhấtđịnhsẽkhôngxảyra.Xalộthôngtinsẽkhôngthaythếhoặclàmgiảmgiátrịbấtkỳmộttàinănggiáodụcconngườinàohiệnđangrấtcầnchonhững thách thứcphía trước :cácgiáoviên tậntụy,cácnhàquản lýđầyócsáng tạo,cácbậcphụhuynh,vàdĩnhiên,cácsinhviênsiêngnăngnữa.Tuynhiên,nềncôngnghệnàysẽgiữvaitròtrụcộtđốivớigiáoviêntrongtươnglai.

Xalộsẽđúckếtvàgiớithiệunhữngcôngtrìnhtốtnhấtcủavôsốgiáoviênvàtácgiảđểmọingườicùngchiasẻ.Giáoviênsẽcóthểtậndụngnguồngiáotrìnhđó,vàsinhviênsẽcódịpkhaitháctốiđanguồnthôngtinphongphútrênxalộ.Đồngthời,côngnghệnàysẽgiúpmởrộngcơhộiđượchọchànhđếnnhữngsinhviênkhôngcóđiềukiệnvàohọctạicáctrườnghọctốtnhất.Nósẽkhuyếnkhíchcácemthiếunhipháthuycaođộtàinăngbẩmsinhcủamình.

Tuynhiên,trướckhiápdụngcáckỹthuậttiêntiếnnàyvàotrongngànhgiáodục thìviệc trướcmắthiệnnay làphải thayđổicáchnghĩ trongviệc triểnkhaimáyđiệntoánvàotronglớphọc.

Nhiềungườihiệnhoàinghivềcôngnghệgiáodục,bởivìnóđãđượcphóngđạiquámứcnhưng lạichưa làmgìđượcnhiều.Hiệnnay,nhiềumáyđiệntoán trong trườnghọc khôngđủmạnhđể có thể sử dụngdễ dàng, và khảnăngbộnhớcủachúngkhôngđủtheoyêucầuhoặcchưanốiđượcmạngđểnhằmthoảmãnnhucầuđangkhaokhátthôngtincủagiớitrẻ.Từtrướcđếnnay,đứngvềgócđộmáyđiệntoánphụcvụgiáodụcmàxétthìngànhgiáodụcchưacóthayđổimấy.

Sựchậmchạptrongviệcđónnhậncáckỹthuậtmớinàycủacáctrườnghọcphản ánhkhuynhhướngbảo thủ trongnhiềungành có liênquanđếngiáodục.Nóphảnánhsựkhóchịuhoặcthậmchísựsợhãicủagiáoviênvàcác

nhàquảnlý,nhữngngườilớntuổihơnnhiềusovớituổitrungbìnhcủahọcsinh.Nócũngphảnánhngânsáchquáưítờidànhchongànhgiáodục.

CáctrườngtiểuhọchoặctrunghọctrungbìnhởHoaKỳđãbịtụthậurấtxaso với các doanh nghiệp trung bình củaHoaKỳ trong lĩnh vựcứng dụngcôngnghệthôngtinmới.Cáctrẻemchưađếntuổiđếntrườngđãcódịplàmquen với điện thoại di động vớimáy nhắn tin, vàmáy điện toán cá nhântrướckhibướcchânvàocáctrườngmẫugiáo,nơichỉcóbảngđenvàmáychiếulàđạidiệnchonềnkỹthuậthiệnđại.

ReedHundt,chủtịchUỷBanThôngTinLiênLạcLiênBangHoaKỳbìnhluậnvềvấnđềnày:"Cóhàngtriệungườisốngtronghàngngàntoànhàcủađấtnướcnày,hoàntoànkhôngcóphươngtiệnthôngtinliênlạc:khôngđiệnthoại,khôngtruyềnhìnhcáp,vàkhôngcócảtriểnvọnghứahẹnnàovềcácdịchvụthôngtinliênlạcmới.Vàngườitagọichúnglànhữngtrườnghọc"

Bấtchấpnhữnghạnchếđónhữngthayđổiđíchthựcvẫncứdiễnra.Nósẽkhôngdiễnramộtcáchđộtngột.Xétvềbềngoàinhữngmôhìnhgiáodụccơbảnvẫnđượcduytrìnhưcũ.Sinhviênsẽtiếptụcđếnlớpnghegiảngbài,nêuthắcmắcthamgiavàocáchìnhthứchọptổ,nhóm(baogồmviệcthựcnghiệm),vàlàmbàitậpvềnhà.

Dường như cómột sự nhất trí khá phổ biến là người ta sẽ trang bị thêmnhiềumáyđiện toáncho trườnghọc,nhưngsố lượngkhácnhau tuỳ thuộctừng quốc gia.Hiện nay,mới chỉ cómột vài nước nhưNetherland chẳnghạn,đã cungcấpmáyđiện toán cho tất cả trườnghọc.ởPháp, vàmột sốnướckhác,hiệnnayhầunhưchưacónhưngchínhphủhứasẽtrangbịcácmáyđiệntoánchotấtcảcáctrườnghọc.TạicácnướcAnh,Nhật,vàTrungQuốchiệnnaycũngđangbắtđầuquátrìnhđưacôngnghệvàthôngtinvàotrườnggiảngdạyquốcgia,chủyếulàcáctrườngdạynghề.Tôitinrằngrồiđâynhiềunướcsẽtăngcươngđầutưvàongànhgiáodục,vàsẽnângcaosốlượngmáyđiệntoántrongcáctrườnghọcbằngsốlượngsửdụngtrongcácdoanhnghiệpvàgiađình.Chẳngbao lâunữa,đốivớicácnướcđangpháttriểncóthểchậmhơn,máyđiệntoánsẽđượctrangbịchotấtcảtrườnghọctrênthếgiới.

Giábánphầncứngrồisẽgiảmmạnh theo tốcđộ tính từng tháng,vàphầnmềmphụcvụgiáodụcsẽrẻhơnrấtnhiềunếumuavớisốlượnglớn.Hiệnnay,nhiềucôngtyđiệnthoạivàgiâycápởMỹđãhứasẽnốimạngmiễnphíhoặc giá rất rẻ cho trường học và thư viện trong khu vực của họ.Ví dụ,PacificBellđãtuyênbốsẽcungcấpdịchvụISDNmiễnphíchotấtcảcác

trườnghọcởCaliforniatrongthờigianmộtnăm,vàTCLvàViacomđãnốicápmiễnphíchotrườnghọctrongnhữngkhuvựchọphụtrách.

Mặcdùnhìnbềngoài,cáclớphọcvẫnlànhữnglớphọcnhưtrước,nhưngcôngnghệthôngtinsẽcảitiếntấtcảchitiếtbêntrong.Cácgiảngđườngsẽđược trangbị các tiệnnghidiễnhọađamôi trường -vàbài tậpvềnhà sẽphảithamkhảorấtnhiềutàiliệuđiệntửgiốngnhưtrướcđâysinhviênthamkhảo sách giáo khoa vậy, thậm chí còn nhiều hơn nữa. Sinh viên đượckhuyếnkhíchtheođuổicáclĩnhvựchọquantâmđặcbiệtvàtạođượcmọiđiềukiệndễdàngđểthựchiệnđiềuđó.

Mỗihọcsinhcóthểnêucâuhỏiriêngcủamìnhvàsẽđượctrảlờingaytứckhắctrongmụcthắcmắccủasinhviên.Mỗilớphọcsẽđượcgiànhmộtsố thờigian trongngàyđểkhai thác thông tin trênmáyđiện toáncánhândưới hình thức cá nhân hay nhóm.Sau đó, sinh viên sẽ nêu câu hỏi hoặcnhữngthôngtinmàhọkhai thácđểcánhânchọnnhữngcâu tiêubiểucầnđưarathảoluậntrướclớp.Trongkhisinhviênlàmviệctạimáyđiệntoán,giáoviêndànhthờigiờgiúpđỡtừngsinhviênhoặccácnhóm,nhờvậygiáoviênsẽíttốnthờigianđểchuẩnbịbàigiảngmàchủyếutậptrungvàoviệctìmgiảiphápgiảiquyếtvấnđêsinhviênnêura.

Cácnhàgiáodục,cũngnhưnhiềungànhkhác trongnềnkinh tếquốcdânhiệnnay,ngoàinhữngchứcnăngkhác, lànhữngngườicótráchnhiệmtạomọiđiềukiệndễdàngchosinhviênchohọctốt.Vàcũnggiốngnhưnhiềungành khác họ phải nhanh chóng thích nghi với điều kiện đổi mới. Tuynhiên, khônggiốngnhưmột vài nghề khác, tương lai của ngànhgiáo dụcthậtvôcùngrựcrỡ.Cũnggiốngnhưcácsángkiến,phátminhđãcảithiệnđiềukiệnsốngcủaconngười,ngànhgiáodụcrồiđâycũngsẽcầnphảităngnhanhlựclượnggiáoviên.Lựclượnggiáoviên,nhữngngườiđemsựsángtạovànghị lựcvàomộtphònghọc, rồi sẽphát triểnnhanhchóng.Nhữnggiáoviênrồiđâycũngphảitạodựngmốiquanhệchặtchẽvớihọctrò,bởitrẻemvốnrấtyêumếnthầycôgiáo,nhữngngườicácembiếtrấtrõrằngrấtyêuthươngchúng.

Tấtcảchúngtaaicũngđềucó thầycôgiáorất tuyệtvời.Tôicómột thầygiáodạymônhoárấttuyệtvờitrongthờitôicònhọctạitrườngtrunghọc.Sovớimôn vật lý,môn hoá hấp dẫn hơn nhiều. Trongmôn sinh học lúc đóchúngtôiphảigiảiphẫuloàiếch-thậtra,chúngtôichặtchúngthànhtừngmiếngnhỏ-vàthầygiáothìchẳnggiảithíchgìcả.Thầygiáodậymônhoácủatôirấthiểubiếtvềđềtàinàyvàônghứasẽgiúpchúngtôihiểubiếthơnvềthếgiớiloàiếch.Sauđó,lúckhoảng20tuổi,tôicódịphọccuốnsinhhọccủaJamesD.Watson,tôimớibiếtrằngkiếnthứctôithuthậpđượcởtrường

trunghọclúctrướclàsai.Sựhiểubiếtcuộcsốnglàmộtchủđềlớn.Thôngtinvềmônsinhvậthọcquantrọngnhấtchúngtacầnphảikhám

phá,bởitrongvàithậpniêntớinósẽcáchmạnghoángànhyhọc.CấutrúcDNAcủaconngườigiốngnhưmộtchươngtrìnhmáytính,nhưngcaocấphơnrấtnhiềusovớibấtkìphầnmềmnàođãtừngđượcsángtạo.Điềulàmtôingạcnhiênlàmộtthầygiáođãbiếtcáchlàmbộmônhoátrởthànhmộtđềtàihấpdẫnvôtậnđốivớimộthọcsinhnhưtôi.

Khimộtgiáoviêndàydạnvớinghềsoạnthảođượcnhữnggiáotrìnhtốtnhấtthì,xétchođếncùngcũngchỉcóvàichụchọcsinhđượchưởng lợi.Hiệnnay,việccácgiáoviêntừnhữngđịađiểmkhácnhaucùngthamgiaxâydựngmộtgiáotrìnhchunglàviệcvôcùngkhókhăn.Rồiđây,xalộthôngtinsẽgiúpgiáoviêncóthểtraođổicácbàigiảngvàgiáotrình,nhờđócóthểchọnvàphổbiếnquátrìnhsâurộngtốtnhất.Tronghầuhếtmọitrườnghợp,việcnghegiảngbàitrênvideolàkémhấpdẫnhơnsovớiviệchọctrongmộtlớphọccógiáoviêngiảngbài.Nhưngđôikhiviệcđượcnghemộtgiáoviênđặcbiệtgiảngmộtđềtàiđặcbiệtnàođóthôngquabăngghihìnhcũngrấtquantrọng.

Vàinămtrướctôivàmộtngườibạnpháthiệnrabăngvideoghimộtloạtcácbàigiảngcủanhàvậtlýlừngdanh,giáosưRichardFeynman,tạitrườngĐạihọcWashington.LúcchúngtôinghebàigiảngnàylàđãmườinămsaukhiFeynmangiảngbàinàytạiCornell.Nếuchúngtôicódiễmphúcđượctrựctiếpnghengaytạigiảngđường,hoặcđượchỏiôngvàicâuquaphươngtiệnvideochắchẳnchúngtôibiếtthêmđượcnhiềuđiềubổích.Cáchgiảithíchhếtsứcrõràng,dễhiểuvềnhiêukháiniệmvậtlýhayhơnbấtkỳmộtcuốnsáchnàohaygiảngviênnàotôiđã từngđượcnghe.Ôngđãđưachủđềđivàocuộcsống.Tôinghĩnhữngaiđanghọcmônvậtlýnêntìmnghenhữngbàigiảngnày.Khixalộthôngtinrađời,nhữngnguồntàiliệuvôcùngquýgiánhưthếnàysẽlànguồnthôngtinvôtậnchogiáoviênvàhọcsinh.

Giả sử cómột côgiáoởProvidence,Rhode Island, tìmđượcmộtphươngpháphữuhiệuđểgiảithíchsựquanghợp,thìbàigiảngcủacôthôngquacácphương tiện thông tin sẽđượccácnhàgiáo trênkhắp thếgiới thamkhảo.Cũngcóthểcũngcómộtsốgiáoviênbênguyênxicácbàigiảngtừtrênxalộgiảngbàicholớpmình,nhưngsốđôngkhácsẽtậndụngphầnmềmsángtạosửdụng,đểbổsungvàobàigiảngcủamình.Lúcđó,ngườitasẽdễdàngnhậnđượcýkiếnphảnhồicủacácnhàgiáokhácđểcảitiếnbàigiảngcủamình.Chỉtrongmộtthờigianngắnnhữnggiáotrìnhđãđượccảitiếnđósẽcóthểđếnđượctấtcả trườnghọctrên thếgiới.Người tarấtdễdàngnhậnbiếtgiáotrìnhnàolàgiáotrìnhphổbiếnnhất,bởivìmạngcóthểtínhsốlần

chúngđượctruyxuất,hoặcbầuchọngiáoviênbằngcácphươngphápđiệntử.Cáccôngtymuốntrợgiúpngànhgiáodụcđểcóthểtặngbằngkhenvàphầnthưởngbằngtiềnmặtchonhữnggiáoviêncógiáotrìnhtốtnhất.

Thậtvôcùngkhókhănchomộtgiáoviênđểsoạnvàgiảngbàicóchiềusâu,vàchấtlượngcho25sinhviên,6giờmộtngày,180ngàymộtnăm.Điềuđócàngđúngnếusốgiờxemtruyềnhìnhđểgiảitrícủahọcsinhtănglên.Tôihìnhdungracảnhmộtgiáoviênvềkhoahọctựnhiêncủamộttrườngtrunghọc10nămsau,đanggiảngbàichẳngnhữngvềhệthốngmặttrời,màcòngiảithíchlịchsửpháthiệnranó.Khicôgiáomuốnchọnmộtbứcảnh,ảnhtĩnh,hoặcvideo làmột tácphẩmnghệ thuậthoặcảnhchândung,củamộtnhàkhoahọcvĩđạivềmặttrời,xalộsẽgiúpcôchọntừtrongmộtdanhmụcchungvềhìnhảnh.Cácđoạnphimtríchvàphimhoạthìnhcóliênquantừcácnguồntàiliệucósẵntrênxalộ.

Lúcđóchỉcầnvàiphútlàcóthểcómộtgiáocụtrựcquanbằnghìnhảnhmàhiệnnaycóthểphảimấtvàingàymớicóthểcóđược.Trongkhicôgiáođanggiảngbàivềmặttrời,cáchìnhảnhvàcácbiểuđồcầnthiếtsẽxuấthiệnvàonhữnglúcthíchhợp.Giảsửcómộtsinhviênhỏicôgiáovềxuấtxứcủanănglượngmặttrời,côgiáosẽsửdụngcáchìnhảnhđộngvềcácnguyêntửhydrôvàheliumđểminhhọa,côcũngcóthểminhhọacáctiasángmặttrời,hoặc các vệt đen ở bềmặt trời hoặc các hiện tượng khác, hoặc cô có thểchiếumộtđoạnphimvideovềnănglượngtổnghợphạtnhântrêntấmbảngtrắng.Giáoviênsẽtổngkếtcácliênkếtvớicácđàiphụcvụtrênxalộthôngtin trước. Cô sẽ lập danh sách các liên kết trong sinh viên để trong khinghiêncứutạithưviệnhoặcgiađìnhhọcóthểxemlạitưliệuphùhợpvớiyêucầuhọctập.

Hãyhình dung cảnhmột giáo viên trườngnghệ thuật dùngmột tấmbảngdạng số màu trắng để hiện thị quá trình phục hồi tác phẩm Bathers atasnièrescủaSeurat.Bứctranhmiêutảmộtthanhniêntrẻđangnằmnghỉbêndòng sông Seine trong thập niên 80 trên cảnh nền là những chiếc thuyềnbuồm và các ống khói tàu.Một giọng Pháp chính tông- Une baignade atasnières - và trình chiếu một sơ đồ ngoại ô Paris, với dòng chữ thị trấnasnieresnổisáng.Giáoviêncũngcóthểsửdụngbứctranhđểminhhoạthờikỳcuốicùngcủatrườngpháihộihoạấntượng.Hoặccôcũngcóthểsửdụngnóđểpháttriểncácchủđềrộnglớnhơn,nhưđờisốngởPhápvàocuốithếkỷ19,cuộccáchmạngcôngnghiệphoặc thậmchícách thứcmàngườicóthểnhìnthấyánhsángmàutrắng.

Giáoviêncóthểtrọđếncáimũmàuvàngdacamcủamộtnhânvậtđứngbên

phảicủatácphẩmvànói,"Hãynhìnvàosựrungđộngcủacáimũ.Seuratđãđánhlừađôimắt.Cáimũnàymàuđỏ,nhưngôngtađãđiểmthêmvàivétmàuvàngvà xanh.Các em sẽ khôngnhận thấymàuxanh trừ phi các emnhìnthậtkỹ".khigiáoviênnóiđiềunày,cáimũđượcphóngtolênchođếnkhinhìnrõcácsợicủatấmvảibạt.ởđộphóngđạinàycácvếtmàuxanhtrởnênrõrànghơn,vàgiáoviêngiảithíchrằngmàuxanhlàthànhphầnbổsungcủamàucam.

Một bánhxemàu sẽ xuất hiện trên tấmbảng trắng, và giáo viên hoặcchínhtưliệuđatruyềnthôngsẽgiảithích:"Mờimàusắctrênbánhmàunàyđượcbốtrítươngphảnvớitổngthểcủabứctranh.Màuđỏtươngphảnvớimàuxanh,màuvàngtươngphảnmàutím,vàmàuxanhdatrờitươngphảnvớimàucam.Dothóiquencủamắtkhinhìnvàomộtmàusẽtạomộtdưảnhcủamàubổsungcủanó.Sueratđãdùng thủ thuậtnàyđể làmchocácsắcmàuđỏvàcamcủacáimũsinhđộnghơnbằngcáchlàmmờcácđiểmmàuxanh".

Cácmáyđiện toánđượckết nốivớixa lộ sẽgiúp chogiáoviên thực tập.Giáoviênvẫn tiếp tục chobài tậpvềnhà, nhưngbài tậpnày sinhviênbịbuộcphảithamkhảohệthốngtưliệuđiệntửtrênmạng.Sinhviênsẽtựtạocácliênkếtriêngcủahọứngdụngnhữngtưliệuthamkhảothôngquacácphươngtiệnđatruyềnthôngvàotrongbàitậpvềnhà,vàsauđósẽnộpbàibằngmộtđĩamềmhoặcthôngquacácxalộ.Giáoviêncóthểlậphồsơtheodõiviệchọctậpcủatừngsinhviênmột,vàcóthểxemxétlạibấtkỳlúcnàohoặccũngcóthểtraođổivớicácgiáoviênkhác.

Cácchươngtrìnhphầnmềmđặcbiệtsẽgiúptổngkếtcácthôngtinnhưkỹnăng,sựtiếnbộvàpháttriểnvọngcủasinhviên.Mộtkhigiáoviêncóđầyđủthôngtinvềsinhviênvàtránhđượcnạngiấytờnhiêukhê,họsẽcóthểdồnsứclựcvàothờigianvàoviệctìmhiểuvàđápứngcácyêucầucủasinhviênđó.Thôngtinnàyđượcđápdùngđểđiềuchỉnhbàigiảngtạilớpcũngnhư thayđổibài tậpvềnhàchophùhợpvới từngsinhviên.Giáoviênvàphụhuynhhọcsinhcũngcóthểnhậnxétvàthảoluậnnhữngđặcđiểmcábiệtvềtiếntriểncủaconemmộtcáchdễdàng.Kếtquảlà,cùngvớisựphổbiếncủahội thảovideo, tiềmnăngcủa sựcộng tácgiữaphụhuynh,bằngcáchthôngquamạng,sẽcóđiềukiệnthuậnlợihơnđểgiúpđỡconemmình,hoặcbằngcáchlậpcácnhómphụhuynhhỗtrợnhauhoặctìmtrợgiúpchoconemmình.

Cácbậcphụhuynhcóthểgiúpconemcủahọởtrườngbằngcáchdạychúngsửdụngphầnmềm.Hiệnđãcómộtgiáoviênvànhânviênnhà trườngsửdụngphầnmềmthươngmạithôngdụngđểquảnlýcáchoạtđộngcủahọ,và

hướngdẫnchosinhviênsửdụngcácphươngtiệnlàmviệccủanhữngcơsởhiệnđại.Đạibộphậnsinhviênđạihọcvàngàycàngcónhiềuhọcsinhtrunghọchiệnđanglamgbàitrênmáyđiệntoáncánhânvớicáctrìnhxửlývănbảnthayvìsửdụngmáyđánhchữhoặcviếttay.

Cácbảngbiểuvàcácứngdụngbiểuđồcũngthườngxuyênđượcsửdụngđểgiảiquyếtcáctoánhọckinhtế,vàtrởthànhmộtbộphậnchuẩncủahầuhết các khoa kế toán. Sinh viên và các khoa của các trường đại học cũngđangpháthiệncáccáchsửdụngmớiđốivớicácứngdụngthươngmạithôngdụng. Ví dụ, các sinh viên ngoại ngữ có thể tận dụng khả năng của cácchương trình sử lý văn bản chuyênmôn để học các ngôn ngữ khác nhau.Nhữngchươngtrìnhđócócảcáccôngcụkiểmtrachínhtảvàchọntừđồngnghĩatrongcáctưliệuđangônngữ.

Trongvàigiađình,trẻemđanghướngdẫncáchsửdụngmáyđiệntoáncánhân cho chamẹ chúng.Trẻ emvàmáyđiện toán rất phùhợpnhau,mộtphầncólẽdotrẻemchỉ thựchiệnnhữngchươngtrìnhđã lậpsẵn.Trẻemthíchtạosựphảnứngvàmáyđiệntoánđápứngđượcđiềuđó.Cácbậcchamẹđôikhingạcnhiênbởicáchnhữngđứatrẻchưađủtuổiđếntrườngđãrấtthíchmáyđiệntoán,nhưngsựtuyệtvờiđóchỉcóýnghĩakhibạnhiểuđượcmứcđộthíchthúkhimộtđứatrẻtậnhưởngkhảnăngtươngtáccủamáy-dùnóđangchơitròcútbắtvớichamẹ,haydídívàomộtbộđiềukhiểntừxavànhìncáckênhthayđổi.

Tôithíchxemđứacháugái3tuổiđùagiỡnvớitròchơiChỉcóNộivàConthôi,mộtCD-ROMcủaBroderbunddựatrênmộtcuốnsáchviếtchothiếunhi.Côbéthuộclòngcácđốithoạitrongtruyệntranhhoạthìnhnàyvànóitheocùngvớicácnhânvật,giốngnhưcôbévẫnlàmkhiđượcmẹđọctruyệnchocônghe.Nếucháugáicủa tôidùngchuộtcủamáyđiện toánnhấplênmộthộpthư,hộpthưmởravàmộtconếchnhảyrangoài,vàđôikhimộtbàntayxuấthiệnvàkéocánhcửađónghộpthưlại.Khảnăngcủacôbébịảnhhưởngbởinhữnggìcôthấytrênmànhìnhđểtrảlờicâuhỏi"Cáigìsẽxảyranếunhấpvàođây?"-sẽkhêugợitínhhiếukìcủacôbé.Sựtươngtác,kếthợpvớichấtlượngẩnsaucốtchuyện,sẽcuốnhútcôbé.

Tôiluônluôntinrằnghầuhếtmọingườiđềucótríthôngminhvàsựhiếukỳcaohơncáccôngcụ thông tinhiệncó.Hầuhếtmọingườiđềuđã trảiquakinhnghiệmlàbạnrấtthíchthúvàcócảmgiáchàilòngkhitìmđượcnguồntư liệu thích hợp với đề tài củamìnhưa thích, và cảmgiácmãnh liệt khimìnhlàmchủđượcđềtàiđó.Nhưngnếuviệctìmkiếmthôngtinliênquanđếnđềtàibạnưathíchkhôngthànhcông,bạnsẽcócảmgiácthấtvọng.Khiđóbắtđầucóýnghĩchorằngmìnhsẽkhôngbaogiờhiểuđượcđềtàiđó.Và

nếubạnchophảnxạtựnhiênđólậplạinhiềulần,nhấtlàđốivớimộtđứatrẻthìýnghĩmuốnthửlạisẽbịgiảmsútrấtnhiều.

Tôimaymắnđượclớnlêntrongmộtgiađìnhluônkhuyếnkhíchconemđặtnhữngcâuhỏi.Và trong tuổiniên thiếucủa tôi, tôimaymắn làmbạnvớiPaulAllen.NgaysaukhitôigặpPaul,tôihỏianhtaxăngtừđâumàcó.Tôimuốnbiếtmộtcáchchínhxácxăngtruyềnnănglượngchomộtchiếcxenhưthếnào.Tôiđãtìmđượcmộtcuốnsáchvềđềtàiđó,nhưngviếtrấtkhóhiểu.Tuynhiên,xănglàmộttrongnhiềuđềtàimàPaulhiểuđượcvàanhtagiảithíchnótheocáchcủariênganhvàlàmchotôithíchthúvàhiểuđược.Bạncóthểnghĩsựtòmòcủatôivềxăngchínhlàchấtxúctáckếtdínhtìnhbằnghữucủachúngtôi.

Paulđãgiảiđápchotôirấtnhiềuđiềutôitòmòmuốnbiết.TôikhámôntoánhơnPaulvàtôihiểuphầnmềmsâuxahơnbấtkỳaianhbiết.Chúngtôilànguồntươngtáclẫnnhau.Chúngtôihỏivàtrảlờicáccâuhỏi,vẽcácbiểuđồ,hoặcthôngbáochonhaunhữngthôngtinliênquan.Chúngtôithíchthửtháchvàkiểmtranhau.Đóchínhlàcáchmàxalộsẽtươngtácvớingườisửdụng.Chúngtathửtưởngtượngrằngcómộtthiếuniênkhácmuốntìmhiểuvềxăng,khôngphảitrongnăm1970,màlàbahoặcbốnnămsaunày.AnhấykhôngcómaymắncóPaulbêncạnh,nhưngnếutạitrườnghọchoặcthưviện của trường cómộtmáy điện toán và được nối với một phương tiệnthôngtinđatruyềnthôngphongphú,anhtacóthểnghiêncứusâuvàođềtàianhthích.

Anhtacóthểxemxéthìnhảnh,cácbănghìnhvideo,vàcácphimhoạthình,giảithíchdầuđượckhoan,đượcvậnchuyểnvàtinhchếnhưthếnào.Anhấycóthểhọcsựkhácbiệtgiữaxăngôtôvàxăngmáybay,vànếuanhtamuốnbiếtsựkhácnhaugiữamộtbộphậnđốttrongcủaxehơivàđộngcơturbinecủamáybayphảnlựcthìtấtcảnhữnggìanhphảilàmlànêuracâuhỏi.

Anhtacóthểkhámphácấutrúcphântửphứctạpcủaxăng,đólàsựkếthợpcủahàngtrămhydrorbonkhácnhau,vàcũnglàdịpđểanhtìmhiểuluônvềhydrorbon.

Đầutiên,ngànhcôngnghệtinhọcmớisẽgiúpcảithiệncáccôngcụhiệncó.Cácbảngtrắngcủavideogắntrêntườngsẽthaythếnhữngbảngđenbằngcácfontchữcóthểđọcđượcvàcácđồhoạmàuđượcvẽtừhàngtriệugiáocụtrựcquan,từphimhoạthình,ảnh,vàphimvideo.Cáctàiliệuđaphươngtiệnsẽgiữvịtríhiệnnaytrongsáchgiáodụckhácđangchiếmgiữ.Vàvìcácgiáotrìnhđaphươngtiệnđósẽđượcnốivớicácđàiphụcvụtrênxalộthông

tinchonênchúngluônluônđượccậpnhậtrấtkĩcàng.

ĐĩaCD-ROMhiệncósẽgiới thiệumộtkinhnghiệm tương tácmới.Phầnmềm,theolệnhcủangườisửdụng,sẽchohiệnthôngtindướidạngvănbản,âm thanh và phim video. Đĩa CD-ROM hiện đang được dùng trong cáctrường học, và các em học sinh cũng sử dụng chúng làm bài tập ở nhà,nhưngchúngcónhiềuhạnchế.ĐĩaCD-ROM,cóthểgiớithiệumộtítthôngtinvềmộtloạtcácđềtàirộnglớngiốngnhưmộttừđiểnbáchkhoatoànthư,hoặcnhiều thông tinvềmột chủđềduynhất, nhưkhủng longchẳnghạn,nhưngmỗilầntổngsốlượngthôngtinbịhạnchếbởidunglượngcủađĩa.

Vàdĩnhiênbạnchỉcóthểdùngđĩacủabạnmàthôi.Tuynhiênđóvẫnlàmộtbướctiếnlớnsovớitàiliệuintrêngiấy.Từđiểnbáchkhoatoànthưcủamultyimedia không chỉ làmột công cụ nghiên cứumànó còn chứa tất cảnhữngtàiliệuthamkhảocầnthiếtchoviệclàmbàitậpởnhà.Nhữngtừđiểnbáchkhoa toàn thưnàyđược sửdụngvới sựhướngdẫn củagiáoviênvềcáchthứcsửdụngchúngngaytạilớp,hoặcnhưmộtphầncủabàitậplàmởnhà.Tôirấtphấnkhởinghegiáoviênvàhọcsinhnhậnxétvềcáchsửdụngsảnphẩmcủachúngtôi-trongsốýkiếnđócómộtvàiđiềuchúngtôiđãdựđoántrướcđược.

ĐĩaCD-ROMlàtiềnthânrõrệtcủaxalộthôngtin.MạngWorldWideWebcủaInternetlàdạngtiềnthânkhác.Webđưaracáchtruynhậpcácthôngtingiáodụclýthúmặcdùđasốvẫncòndướidạngvănbảnbìnhthường.Mộtsốgiáoviênhiệnđangsửdụngtrêncácdịchvụtrựctuyếnđểsángtạobàihọcmới.

Họcsinhlớp4ởCalliforniađãthựchiệncácnghiêncứutrựctuyếnvềbáochíđểđọcvềnhững thử tháchmànhữngngườiđịnhcưChâuáđangphảiđốimặt.TrườngđạihọcBostonđãtạophầnmềmtươngtáccóthểbiểudiễncác táihiện trựcgiác tri tiếtvềcáchiện tượngkhoahọc,nhưcácphân tửmuốihoàtantrongnướcchosinhviêncáctrườngtrunghọctrongvùng.

TrườngtrunghọcChristopherColumbusởUnionCity,NewJersey,làmộttrườnghọcđược thành lập trongcơnkhủnghoảng.Vàocuối thậpniên80cácđiểmkiểmtracủatiểubangquáthấpvàtỉlệnhữngngườivắngmặtvàbờhọcnửachừngquácaotrongsốtrẻemcủabang,vàtiểubangcoiđólàtráchnhiệmphảitìmcáchgiảiquyết.Hệthốngtrườnghọcgiáoviênvàcácbậc phụ huynh (trên 90%có nguồn gốcTâyBanNha và không nói tiếngAnh)tìmramộtkếhoạchcảicách5nămđểgiải thoátcáctrườnghọccủahọ.

BellAtlantic(côngtyđiệnthoạikhuvực)đãđồngýgiúpđỡmộthệthốngmáyđiệntoánđaphươngtiện,đượcnốimạngđặcbiệtvớicácgiađìnhcủahọcsinhtừtrườnghọc,giáoviên,vàcácnhàquảnlýtrường.Banđầucôngtycungcấp140máyđiệntoánđaphươngtiện,đủchocácgiađìnhhọcsinh,vàcácgiađìnhcủa tất cả cácgiáoviên lớp7,với ít nhất4máy trênmộtphònghọc.Cácmáyđiện toánđượcnốimạngvàđược liênkếtvơinhữngđường dây tốc độ cao để vàomạng Internet, và các giáo viên được huấnluyệncáchsửdụngmáyvitính.Cácgiáoviênthànhlậpcáckhoáhuấnluyệncuốituầnchophụhuynhhọcsinh,vàhơnnửasốphụhuynhthamdự.NgườitakhuyếnkhíchhọcsinhsửdụngthưđiệntửvàmạngInternet.

Hainămsau,cácbậcphụhuynhđãcùngvớiconcáihọthamgia tíchcựcvàoviệc sửdụngmáycácmáyđiện toán tạinhà,vàdùngchínhchúngđểliênlạcvớicácgiáoviênvàbangiámhiệutrường;tỉlệbờhọcvàvắngmặtkhôngcólýdohầunhưkhôngcònnữa,sốhọcsinhđạtđượcđiểmcaotrongcácđợtkiểmtrachuẩnđãcaohơn3lầnsovớitấtcảcáctrườnghọctrongthànhphố.Vàkếhoạchđóđãđượcmởrộngrachotấtcảcáctrườngtrunghọc.

RaymondW.Smith,chủtịchhộiđồngkiêmgiámđốcđiềuhànhcủacôngtyBellAtlantic,bìnhluận,"Tôitinsựkếthợphệthốngcáctrườnghọcsẽlàcơsởchosựthayđổicơbantrongphươngphápgiảngdạy,làcơhộiđểcácbậcphụhuynhcóđiềukiệnthamgiavàcósựkếthợpmộtcáchthậntrọngnhưngcóchiềusâucủacôngnghệnàyvàocácgiađìnhvàtrườnghọcnhằmđàotạomộtcộngđồnghọc tập thậtsự, trongđógiađìnhvà trườnghọccùng tăngcườngvàhỗtrợlẫnnhau".

Ÿ trường Lester B. Peorson, một trường trung học Canada phục vụmộtcộngđồnggồmnhiềusắctộc,máyđiệntoánlàmộtbộphậnkhôngthểthiếutronggiáotrìnhgiảngdạyhàngngàycủatấtcảcácbộmôncủatrường.Vớikhoảng1200họcsinhsửdụnghơn300máyđiệntoáncánhân,vớihơn100tiêuđềphầnmờnkhácnhau.Tỷlệhọcsinhbờhọchiệnnaycủatrườnglà4%sovớitỷlệthấpnhấtnướcCanadalà30%trướcđây.Hàngnăm,cóhàngngànkháchđếnthamquanvàhọctậpphươngphápđưakhoahọckỹthuậtvàomọimặtcuộcsốngcủahọcđường.

Khixalộthôngtinđivàohoạtđộng,thôngtindướidạngvănbảntừhàngtriệucuốnsáchsẽsẵntrênxalộ.Mộtđộcgiảcóthểđặtcâuhỏi,inlạinộidungtưliệu,đọctrênmànhình,hoặcthậmchícóthểchọnnhữnggiọngđọcmìnhthích.Ngườiấycóthểnêuracâuhỏi.Nósẽlàngườitrợgiáocủaanhta.

Máyđiện toáncócácgiaodiệnxãhội có thểhìnhdung racách trìnhbàythông tin sao chophùhợpvới sở thích củangười sửdụng.Nhiều chươngtrìnhphầnmềmphụcvụgiáodụcsẽcócácphẩmcáchkhácnhau,vàsinhviênvàmáytínhsẽcóthểhiểubiết lẫnnhau.Mộtsinhviêncóthêsẽhỏi,bằngmiệng:"NguyênnhânnàođãdãnđếncuộcnộichiếnởHoaKỳ?".Máyđiệntoánsẽtrìnhbàynguyênnhânbanđầulàdonhữngxungđộtvềkinhtếvànhânquyền.Nộidungcâutrảlờidàingắnkhácnhasẽtuỳthuộcvàosinhviênvàtìnhhuốngcụtheer.Sinhviêncóthểxenvàobấtkỳlúcnàođểyêucầumáyđiệntoántrảlờichitiếthơnhayđểyêucầumộtphươngpháphoàntoànkhác.

Máyđiệntoánbiếtrõsinhviênđóđãđọcnữngthôngtinnàovàsẽchỉranhữngthôngtinliênquan,vàgợiýnêntìmliênkếtkhácthíchhợphơn.Nếumáybiếtsinhviênđóthíchcáccâuchuyệnchiếntranh,truyệnsửgia,nhạcđồng quê, hoặc thể thao, nó có thể thử dùng kiến thức đó để giới thiệuthoongtin.Nhưngđóchỉlàmộtthiếtbịgợiýsựchúý.Chiếcmáyđiệntoánnày,giốngnhưmộtgiáoviêntốt,sẽkhôngđầuhàngcáctrẻemcónhữngýthíchsailệch.Thayvàođó,máysẽsửdụngtínhhamthíchcủatrẻemđểdạymộtđềtàirộnglớnhơn.

Ngườitachúýtớitốcđộtiếpthutronghọctậpcủatừnghọcsinhcókhácnhau, bởi vìmáy điện toán có khả năng chú ý tới những nét cá biệt củanhữngngườitựhọc.Trẻemcónhữngnhượcđiểmtronghọctậpsẽđượcđặcbiệtlưuý.Dùcónhượcđiểmhaykhông,mọisinhviênđềucóthểhọctậptheotốcđộriêngcủamình.Mộtlợiíchkháccủaviệchọcvớisựgiúpđỡcủamáyđiệntoánlànhiềusinhviêncóthểtheodõicáccuộckiểmtra.Hiệnnay,nhiềutrẻemrấtngáncáckỳkiểmtra.Chúngthườngnóivớinhaurấtngắngọnnhư:"Điểmkémrồi",hoặc"Mìnhkhôngđủthờigian",hoặc"Tớchẳngchuẩnbịkịp".Saumộtthờigian,nhiềutrẻemkhôngđạtđiểmtốttrongcáckỳkiểmtracóthểcósuynghĩ:tốtnhấtnêncoinhưchẳngcógìquantrọng,bởivìmìnhcóbaogiờ thànhcôngđâu.Cáckỳkiểm tracó thể lànguyênnhânkhiếnmộthọcsinhcótháiđộtiêucựcđốivớitấtcảnhữnggìthuộcvềgiáodục.

Mạchtươngtácsẽgiúpchohọcsinh,sinhviêntựtổchứcthichoriêngmìnhvàbấtkỳlúcnào, trongmộtmôitrườnghoàntoànkhôngcórủiro.Tựthichomìnhlàmộthìnhthứccủaviệctựkhámphá,giốngnhưPaulAllenvàtôivẫn thườngkiểm tra lẫnnhau trướcđây.Việckiểm tra thi cử sẽ trở thànhmộtphầnquyếtđịnhcủaquátrìnhhọctập.Khitựthihoặckiểmtra,nếucósaisótkhôngsợbịkhiển trách;nóchỉkhích thíchhệ thốngnhằmtìmgiảiphápgiúphọcsinhkhắcphụcnhữngsaisótcủamình.Nếucómộtaiđóthực

sựbí,hệthốngsẽgiúpgiảithíchcáchoàncảnhđóchogiáoviênbiết.Họcsinh,sinhviênsẽcàngngàybớtlosợhơnđốivớicáckỳthichínhthức,vàsẽtựtinhơnbởiquátrìnhtựthiđãgiúpchomỗihọcsinhhiểuđúnghơnvềkiếnthức,trìnhđộcủamình.

Nhiềuphầnmềmphụcvụgiáodụcvàcáccôngtyxuấtbảnsáchgiáokhoađãphânphốicác sảnphẩmmáyđiện toán tương tác trong toánhọc, trongngônngữhọc,kinhtếhọc,vàsinhvậthọcnhằmgiúpxâydựngcáckỹnăngcơbản.Vídụ.AcademicSystemscủaPaloAlto,California,triểnkhaimộthệ thốnghướngdẫn đa phương tiện tương tác cho các trườngđại học, đểgiúpgiảngdạycácmônhọctoánđạicươngvàAnhvăncănbản.Kháiniệmđượcgọilà"mediatedlearning"-họcquatrunggian-vànókếthợpphươngphápgiảngdạytruyềnthốngvớiviệchọcdựatrênmáyđiệntoán.

Mỗisinhviênbắtđầubằngcáchtạoramộtcuộckiểmtrađểxácđịnhbộmônnàohọhiểuvànhữngchỗnàocầnphảihọcthêm.Sauđóhệthốngsẽlậpmộtchươngtrìnhbàihọcđượcnhântínhhoáchosinhviênđó.Cáckiểmtrađịnhkỳsẽxácđịnhsựtiếnbộcủasinhviên,chươngtrìnhbàihọcđócóthểđượcđiềuchỉnh,bổxungkhisinhviênđãnắmvữngđượccáckháiniệm.Chươngtrìnhcũngcóthểbáocáocácvấnđềnảysinhchogiáoviênđểbiếtcóbiệnphápgiúpđỡ,Chođếnnay,côngtyđãnhậnthấyrằngcácsinhviêntrong các trương trình thí điểm thích giáo trìnhmới, nhưng các lớp thànhcôngnhấtlànhữnglớpđãcósẵngiáoviênhướngdẫn.Cáckếtquảnàynhấnmạnhmộtđiều làkỹ thuậtmớinày,nếuduynhấtchỉdựavàonó thôi, thìkhôngđủđểcảitiếnngànhgiáodục.

Mộtsốphụhuynhchốnglạiviệcsửdụngmáyđiệntoántronghọctậpbởivìhọckhôngthểtheodõiđượcviệchọchànhcủatrẻvàkhôngcócáchgìđểquảnlýchúngđược.Đạibộphậncácbậcphụhuynhhọcsinhvôcùngphấnkhi thấy bọn trẻ nằm thu mình với một quyển sách trong tay, nhưng lạichẳng hài lòng khi thấy cậu bé ngồi hàng giờ trước chiếcmáy điện toán.Chúngcóthểnghĩvềcáctròchơivideo.Mộtđứatrẻcóthểsửdụnghầuhếtthờigianđểchơitròchơivàchẳngchịuhọchànhgìcả.Từtrướcđếnnay,ngườitađãđầutưrấtnhiềutiềncủađểtạoraphầnmềmphụcvụchogiảitrínhiềuhơnchogiáodục.Việcđólàmchogiớitrẻdễdàngbịnghiệncáctròchơithayvìgiớithiệuchochúngthếgiơíthôngtinmớibằngnhiềuphươngthứchấpdẫntrẻcon.

Tuynhiên,mộtkhicácngânsáchcủagiáokhoavàchitiêucủaohụhuynhhọc sinh chuyển sang giáo trình tương tác, sẽ có hàng ngàn công ty phầnmềmmớiphốihợpvớigiáoviênđể tạo tài liệuhọc tập tương táccóchấtlượngvàcóthểdùngđểgiảitríđược.Chẳnghạn,tờchứccộngtácLighspan

sửdụngtàinăngcủaHollywoodđểtạocácchươngtrìnhhoạtđộngvàhoạthìnhsốngđộng.Lighspanhyvọngkỹthuậtsảnxuấttinhvicủanósẽnắmbắtvàgiữgìnquyềnlợithiếunhi-tuổitừ5đến7-vàkhuyếnkhíchchúngsửdụngnhiềuthờigianchohọctậphơn.Cácnhânvậttrongphimhoạthìnhsẽdẫnhọcsinhquanhữngbàihọcgiảithíchcáckháiniệmcơbản,vàsauđóquatròchơigiúpchúngứngdụngcácbàihọcđãhọc.

Các bài học của Lighspan được chia thành các chương trình phục vụriêngchotừnglứatuổicáchnhaukhoảng2nămtuổivàđượctổchứcthànhtừng loạt chương trình dựđịnh phục vụ cho việc giảng dạy cácmôn toánhọc, tập đọc, và ngôn ngữ. Những chương trình này sẽ có sẵn trong cácchươngtrìnhtrêntruyềnhìnhtrongcácgiađình,tạivàcáctrungtâmcộngđồng,cũngnhưtrongcáctrườnghọc.Chođếnkhitruyềnhìnhtươngtáctrởnênphổbiếnrộngrãi,loạichươngnàysẽđượcđưavàoCD-ROMhoặcquaInternetđếnngườisửdụngmáyđiệntoán.

Tuy nhiên, tất cả thông tin này sẽ không thể giải quyết nổi các vấn đềnghiêmtrọngmàcáctrườnghọccônghiệnđangphảiđốiphó:ngânsáchbịcắtgiảm,bạolực,thuốcphiện,nạnbờhọctronghọcsinh,trẻlangthangbụiđờinguyhiểmvàviệcgiáoviênlolắngchocuộcsốnghơnlàchogiáodục.Giớithiệucáckỹthuậtchưađủđểgiảiquyếtmọivấnđềnêutrênmàxãhộiphảiquyếtnhữngvấnđềcơbản.

Trongkhimộtsốtrườnghọccôngđangphảiđốimặtvớicáctháchthứclớn,nhưngmặt khác chúng cũng là niềmhy vọng lớn nhất của chúng ta.Hãytưởng tượngmột tình trạngmà trong đó hầu hết trẻ em trong các trườngcôngtrongthànhphốđềusốngbằngtiềntrợcấp,khôngthểnóiđượcngônngữ củangười bảnxứ, khôngnghềnghiệp, và tương lai không cógì đảmbảo.ĐâylànướcMỹtrongnhữngnămđầucủathậpniên90,khihàngchụctriệungườinhậpcưđãtrànngậptrongcáctrườnghọcvàgâyrabiếtbaokhókhănchocácngànhdịchvụxãhộitrongcácthànhphốlớncủachúngta.

Thếmà,thếhệđóvàcảthếhệkếtiếpđãđạtđượcmứcsốngkhôngnơinàotrenthếgiớisánhkịp,CácvấnđềcủacáctrườnghọccủaMỹkhôngphảilàkhôngthểkhắcphụcđược,chỉcóđiềunóvôcùngphứctạp.Thậmchíngàynay.trongcáctrườnghọcnóitrêncũngđạtnhiềuthànhtựumàbạnchưabiếttới.Tôicóđềcậptớimộtsốvídụtrongcuốnsáchnày.Tuynhiên,nhữngđềtàiđónằmngoàiphạmvicuốnsách,vấnđềlàcáccộngđồngsẽphảigiànhlạicáctrườnghọcvàcáckhuphốcủahọ.Cácđịaphươngcầnphảinỗlựccaođộ, lầnnàymộtkhuphố, lầnkhácmột trườnghọc.Vàsauđócácbậcphụhuynnhọcsinhphảiđảmbảorằnghọđưaconcáiđếntrườnglàđểhọctập.Nếuvẫnvớitháiđộ"Hãyđểtrườnghọc(hoặcchínhphủ)lo",thìtrẻem

sẽthấthọc.

Mộtkhimộtbầukhôngkhí lạcquankhiêmnhườngnhấtđốivớigiáodụcđượchìnhthànhthìxalộthôngtinsẽgiúpnângcaotiêuchuẩnhọcvấnchomọingười trongcácthếhệtươnglai.Xalộsẽgiới thiệucácphươngphápgiảngdạymớivớinhiềusựchọnlựakhácnhau.Giáotrìnhgiảngdạycóchấtlượngcóthểđượctạobằngngânsáchcủachínhphủvàđượcsửdụngmiễnphí.Cácnhàbánlẻmớicóthểlàcáctrườngcôngkhác;cácnhàgiáoviêntrườngcônghoặcgiáoviênnghỉhưusẽlaovàokinhdoanhmặthàngnày;hoặcmột số trườnghọc tư áp dụng chương trinh giảngdạy có trên xa lộ,muốnchứngminhcáckhảnăngcủanó.Xalộsẽlàmộtphươngthứcđểchocáctrườnghọcđàotạoragiáoviênmớihoặcsửdụngdịchvụcủahọtrênxalộ.

Xa lộcũnggiúpchoviệchọcởnhàdễdànghơn.Nósẽgiúpcácbậcphụhuynh chọn những trường có chất lượng nhưng vẫn kiểm soát được nộidung.

Việchọcvớimáyđiệntoánsẽtạođàchoviệchọckhôngcómáysaunày.Trẻconmuốnđượcchạmvàocácchơivàcácdụngcụbằngtaycủachúng.Việcxemcácphảnứnghoáhọcxảyratrênmànhìnhcóthểbổsungtốtchoviệctiếnhànhthínghiệmtrênthựctếtrongphòngthínghiệmsaunày,nhưngnókhôngthểthaythếhoàntoànthínghiệmthựcđược.Trẻconcầnsựtươngtáccánhânvớinhau,vàvớingườilớn,đểhọccáckỹnăngxãhộivàcáchgiaotiếpvớinhau,nhưýthứclàmviệctậpthể.

Cácgiáoviêngiỏicủatươnglaisẽphảilàmviệcnhiềuhơnchứkhôngphảilàchỉcóchỉchotrẻemcáchtiếpcậnthôngtintrênxalộ.Họcònphảihiểukhinàokiểmtra,quansát,khiêukhích,khơigợivấnđề.Họcònphảiluyệntậpcáckỹnăngcủacácemtrongcáchviếtvàgiaotiếpbằnglờinói,vàsẽsửdụng kỹ thuật nhưmột khởi điểm hoặcmột phương tiện trợ giúp.Nhữnggiáoviên thànhcôngsẽ lànhữnghuấn luyệnviên,cáccộngsự , lànhữngsángtạo,vàlànhữngnhịpcầunốicácemvớithếgiới.

Cácmáyđiệntoántrênxalộthôngtincókhảnăngthểhiệncũngnhưgiảithíchvềthếgiới.Việctạohoặcsửdụngmôhìnhmáyđiệntoáncóthểlàmộtgiáocụtuyệtvời.Nhữngnămtrướcđây,mộtgiáoviênởtrườngtrunghọcSunnysideởTucson,Arizona,đãtổchứcmộtcâulạcbộsinhviênđểtáitạotrênmáyđiện toán trạng thái của thếgiới thực.Sinhviênđãkhámphá ranhữnghậuquảkhủngkhiếpcủahànhvicủacácbăngnhómtộiphạmbằngcáchtáitạolạibọnchúngtheophươngpháptoánhọc.Thànhcôngcủacâu

lạcbộcuốicùngđãdẫnđếnkếtquảlàngườitađãphảicảitổtoànbộgiáotrìnhgiảngdạytoánhọctheoýtưởnglàgiáodụckhôngchỉnhằmlàmchotrẻemtrả lờiđúngcáccâuhỏi,mànhằmgiúpchochúngphươngphápđểxácđịnhcâutrảlờiđólàđúng.

Việcgiảngdạycácbộmônkhoahọcthànhcôngchủyếulànhờvàoviệcsửdụngcácmôhình.Ngàynaytrẻemhọclượnggiáchọcbằngcáchđolườngchiềucaocủacácngọnnúithực.Chúngtậpvẽhìnhtamgiáctừhaiđiểmchứkhôngphảilàchỉlàmcácbàitậptrìutượng.Hiệnđãcónhiềukiểumáyđiệntoánchuyêndùngchoviệcgiảngdạybộmônsinhvật.SimLife,mộttrươngtrìnhphầnmềmphổbiến,táitạosựbiếnhoá,vìthếtrẻembắttayvàothửnghiệmquátrìnhthayvìchỉđượcgiảngcácsựkiệnvềnó.Khôngphảichỉcótrẻemmớiyêuthíchchươngtrìnhnày,mộtchươngtrìnhgiúpchobạnvẽđượccâycờvàđộngvật,vàsauđóquansátcáchchúngtươngtácvàpháttriểntrongmộthệsinhtháicũngdohọtạora.MaxisSoftware,nhàxuấtbảnchươngtrìnhSimLife,cũngtạoramộtchươngtrìnhkhác,SimCity.

Chươngtrìnhnàygiúpbạnthiếtkếmộtthànhphốvớitấtcảcáchệthốngcóliênhệchặtchẽvớinó,nhưđườngsávàvậntảicôngcộng.Làngườithamdựtròchơibạncóthểđóngvaiôngthịtrưởnghaylàviênkỹsưtrưởngthànhphốthuộcmộtcộngđồngthựctếnàođó,vàthửtháchchínhbạntrongviệcthoảmãncácyêucầuriêngdobạnđềra,chứkhôngphảinhữngyêucâugiảtạodongườilậpchươngtrìnhphầnmềmtạosẵntừtrước.Bạnxâydựngcácnôngtrại,nhàmáy,nhàở,trườnghọc,thưviện,bảotàng,sởthú,bệnhviện,nhà tù,bếncảng,xa lộ,cầucống, thậmchícảhệ thốngđườngngầm.Bạnphảiđốiphóvớinạndânsốtăngvợthaythiêntai,nhưhọahoạnchẳnghạn.Bạn cũng thay đổi địa hình.Khi bản bổ sung vào bản thiết kế thành phốđượctáitạobằngcáchxâydựngphitrườnghoặctăngthuế,nhữngthayđổicóthểtiênđoánđượchoặcxảyramộtcáchđộtngộttrongxãhộiđượctáitạocủabạn.Đólàmộtphươngphápnhanhchóngvàtuyệtvờiđểnhậnbiếtcáchthếgiớithựchoạtđộngrasao.

Hoặcbạnsửdụngsựmôphọngđểnhậnbiếtvềnhữnggìđangxảyrabênngoàithếgiớinày.Trẻemcóthểđịnhhướngtháidươnghệhoặcdảingânhàtrongmộtcon tàuvũ trụ tái tạobằngcáchđùanghịchvới trìnhmôphọngkhônggian.Đốivớinhữngemnàokhôngthíchmônsinhvậthoặcthiếtkếthànhphốhaykhônggianbênngoài,cóthểdùngtrìnhmôphọngcủamáyđiệntoánđểkhámphávàkiểmnghiệmchúng.Khicácbộmônkhoahọcnàycàngtrởnênhấpdẫnhơnnhờcácphươngphápnày,nósẽngàycàngthuhútđôngđảosinhviênhơn.

Trongtươnglai,cácsinhviênởtấtcảmọilứatuổivàthuộcmọikhảnăngđềucóthểtiếpcậnvàtươngtácvớithôngtin.Vídụ,mộtlớphọcnghiêncứuvềthờitiếtcóthểxemxétcáchìnhảnhcủacácvệtinhđãđượctáihiệndựatrênmôhìnhcủađiềukiệnkhítượngtheogiảthiết.SinhviênsẽnêucácloạicâuhỏinhưĐiềugì sẽxảy ranếu ... "Điềugì sẽxảy ravới thời tiếtngàyhômsaunếutốcđộgiótănglên15mph?".Máyđiệntoánsẽtìmkếtquảdựđoán, hiển thị hệ thống thời tiết được mô phọng như nó xuất hiện trongkhônggian.Cáctròchơimôphọngsẽtrởnêntốthơn,ngaytrongđiềukiệnhiệnnaynócũngđãcósứcquyếnrũvàmangtínhgiáodụccao.

Khi các chương trìnhmôphọng trởnên thực tế hơn, chúng ta sẽ tiếnvàolãnh vực thực tế ảo. Tôi chắc rằng vào một thời điểm nào đó không xa,trườnghọcđượctrangbịcácthiếtbịthựctếảo,hoặcthậmchícảcácphòngthựctếảo,cáchmàhiệnnayvàitrườngđãcócácphòngâmnhạcvànhàhátđể cho sinh viên khám phá các địa điểm, các vật hoặc một chủ đề theophươngthứctươngtácvàhấpdẫnnày.

Tuynhiên,côngnghệnàysẽkhôngcôlậpsinhviên.Mộttrongnhữngkinhnghiệmquantrọngnhấttrongcôngtácgiáodụclàsựcộngtác.Trongmộtsốtrườnghọcsángtạocủathếgiới,máyđiệntoánvàmạngthôngtinliênlạcđãthựcsựthayđổicácmốiquanhệthôngthườnggiữasinhviênvớinhau,vàgiữasinhviênvơígiáoviên,bằngcáchtạosựdễdàngchoquátrìnhcôngtáctronghọctập.

GiáoviêntrườngRalphBunchởkhuHarlemđãtạomộtbàigiảngvớisựtrợgiúp củamáy điện toán để hướng dẫn cho sinh viên trong nội thành củathànhphốNewYorkcáchsửdụngmạngInternetđểphụcvụchoviệchọctập,đểliênlạcvớinhữngbạnbèbằngthưđiệntửtrênkhắpthếgiới,vàđểcộngtácvớicácgiáoviêntựnguyệnởgầntrườngđạihọcColumbia.RalphBunch là trongnhữngmột trường tiểuhọcđầu tiêncủaquốcgiađặt trongchuyên đề home page - riêng của nó trên World Wide Web của mạngInternet.CôngviệccủamộtsinhviênnằmtronghomepagecủatrườngtrênmạngWeb,baogồmcảcácliênkếttớitờnhậtbáocủatrường,tớitácphẩmnghệthuậtcủasinhviên,vàmộtbàihọcvềbộkýtựTâyBanNhacóminhhoạ.

Tuychỉmớilàtrườngcaođẳngnhưngtấtcảcáccuộcnghiêncứuđềuđượcthựchiện thôngquasự trợgiúphết sứcquan trọngcủamạng Internet, tạođiềukiệndễdàngchosựcộngtáccủacáccánhânvớinhau.Từtrướcđếnnay, những cải tiến phátminh vềmáy điện toán luônluôn diễn ra tại cáctrườngđạihọc.Nhiềutrườngđạihọcnayđãthànhtrungtâmchocáccuộc

nghiêncứubậccaovềcôngnghệmáyđiệntoánmớivànhiềutrườngkhácvẫnduytrìcácphòngmáyđiệntoánđểsinhviêncộngtácvớinhauvàlàmbàitậpvềnhà.Ngoàira,hiệnnayđãxuấthiệnnhữnghomepagerấtlýthútrênWorldWideWebcủamạngInternetvớidanhnghĩa thaymặtchocáctrườngđạihọctrênkhắpthếgiới.Mộtsốtrườngđạihọcđãlậpcácmạngvớiquymônhỏhơn.TạitrườngđạihọcWashington,kếhoạchgiảngbàitạilớpvàbàitậpvềnhàđượcpháttrênmạngWorldWideWeb.

CácghichúvềbàigiảngcũngđượccôngbốtrênWeb,mộtdịchvụmiễnphímàchắctôisẽrấtthíchthúnếunócótrongnhữngngàytôicònhọcđạihọc.ởnhữngnơikhác,mộtgiáoviêndạytiếngAnhyêucầutấtcảcácsinhviênphảicóđịachỉ thưđiện tửvàdùngnóđể thamgiavàocácbuổi thảoluận trênmạngsaugiờhọc.Các thànhviêncủa lớpđượcchấmđiểm theonhữngđónggópcủahọtrênmạngthưđiệntử,cũnggiốngnhưnhữngđónggóptạilớpvàkếtquảcủacácbàitậpvềcủahọvậy.Sinhviênđạihọcởtấtcảcácnơiđềuthựcsựtậnhưởngniềmvuicủathưtínđiệntử,cảtronglãnhvựcgiáodụccũngnhư làphương tiện liên lạcvớigiađìnhvàbạnbèmộtcáchhếtsứckinhtế.Ngàycàngcónhiềubậcphụhuynhcủasinhviênđạihọcthamgiavàoviệcsửdụngthưđiệntửđềuđặnbởivìđólàcáchtốtnhấtđểliênlạcvớiconemhọ.

ThậmchívàitrườngtiểuhọcchophépcáchọcsinhlớntuổihơncóthểghiđịachỉtrênmạngIternet.Ở¸Lakeside,trườnghọccũcủatôi,mạngcủatrườnggiờđâyđượcnốivàomạngInternet,giúphọcsinhcóthểtruynhậpnguồnthôngtintrựctuyếnvàtraođổithưtínquốcgiavàquốctế.GầnnhưtấtcảsinhviêncủaLakesideđềucóđịachỉthưtínđiệntử,vàtrongmộtgiaiđoạnđiểnhình12tuầnhọđãnhậntoànbộ259.587thưđiệntử-trungbìnhkhoảng30thưtrênmộtsinhviênmỗituần.Khoảng49.000thưđiệntửlàtừmạngInternettronggiaiđoạn12tuần,vàcácsinhviênđãgửikhoảng7200thưđiệntử.VàithưđiệntửliênhệvớicáccôngtrìnhnghiêncứuvàcáchoạtđộngcủatrườnghọcbaogồmvềcácvấnđềthôngtintrênmạngInternetcủaLakeside.Lakesidekhôngxemđâynhưlàmộtsựlạmdụngvềhệthốngthưtínđiệntử,nhưngnhưlàmộtcáchthứckhácđểhọchỏi.

Nhiềusinhviêncáctrườngtrunghọc,nhưnhữngsinhviênởP.S125củaNewYork,khámphásự truyxuất từkhoảngcáchxacókhảnăngbởicácmạngmáyđiệntoáncóthểgiúphọhọchỏitừcácsinhviêncủacácnềnvănhoákhácnhau,vàthamgiavàocáccuộctranhluậntrênkhắpthếgiới.Nhiềutrường học trong các tỉu bang và các đất nước khác nhau, đã liên kết vớinhauvàviệcđóđôikhicòngọilàvòngtrònhọctập.Mụcđíchcủahầuhếtcác vòng tròn học tập là nhằmgiúp sinh viên nghiên cứumột chủđề đặcbiệt,vàhợptácvớibạnhọcgần.Trongnăm1989,khibứctườngBerlinsụpđổ,sinhviênTâyĐứccóthểthảoluậnsựkiệnvớisinhviêncủacácnướckhác.Mộtvòngtrònhọctậpvềnghiêncứucôngnghiệpcávoibaogồmcó

cácsinhviênAlaskanhInuitthuộcbộtộcEsKimo.

Mộtkếhoạchđầy triểnvọngchosinhviênsửdụngcácmạngđiện toán làGLOBEProject,mộtkhởiđầuđượcthúcđẩybởiPhóTổngThốngAlGore.Hyvọngrằngnósẽđượcnhiềuchánhphủtàitrợ.Chươngtrìnhnàyyêucầuhọcsinhcáccấpcộngtácquốctếvềviệctậphọpthôngtinkhoahọcvềtráiđất.Trẻ em sẽ tậphợpcác thốngkê thườngxuyênnhưnhiệt độvà lượngnướcmưa,vàchuyểntiếpchúngquamạngInternetvàcácvệtinhđếnmộtcơsởdữliệutrungtâmNationalOceanicvàAtmosphericAsministrationởMaryland,ởđócácthôngtinsẽđượcsửdụngđểtạocáchìnhảnhphứchợpcủahànhtinh.Cácthànhphầncấuthànhsẽđượcchuyểntiếptrởlạichosinhviên,cũngnhưđếncácnhàkhoahọcvàcôngchúng.Khôngmộtaibiếtdữliệusẽcógiátrịkhoahọcnhưthếnào,nhấtlàkhinhữngdữliệunàyđượcchínhtuổitrẻsưutập,nhưngviệcthuthậpcácsựkiệnvàxemcáchìnhảnhphứchợpsẽlàbiệnpháptốtđểtrẻemtừnhiềuquốcgiacódịpcùngnghiêncứu.

Khảnănggiáodụccủaxa lộ cũngđượcmở rộngđến sinhviênkhôngchínhthứccủathếgiới.Nhữngngườimuốnhọc,dùởbấtkỳnơinào,đềucóthểtheocáckhoáhọctốtnhấtđượcgiảngdạybởicácgiáoviênnổitiếng.Xalộ sẽ thựchiệnviệcgiáodục chongười trưởng thành,baogồmviệchuấnluyệnnghềnghiệpvàcáckhoáhọcnângcaotaynghề.Nhiềubậcphụhuynh,cácnhàchuyênnghiệp,cộngđồnghoặcnhữngngườilãnhđạochínhtrịsẽcócơhộiđểthamgiavàotiếntrìnhgiảngdạy,thậmchíchỉmộtgiờ.Điềuđórấtthựctế,íttốnkémvàtôinghĩ,đócũnglànguyệnvọngcủahọmuốncódịpthamgiavàocácthảoluận,quacáchộinghịvideo,từgiađìnhhoặcvănphòngcủahọ.

Việcsinhviênđượcnốitrựctiếpvớicácnguồnthôngtinvôcùngphongphúvàđượcliênlạcvớinhausẽlàđiềuđángmừngchotrườnghọcvàchoxãhộinóichung.Tôiđã thảo luậnvấnđềvềnguyên tắccủamạngInternet.Liệusinhviêncóđượcmangtheomáyđiệntoánxáchtaycủahọvàotronglớphọcđượckhông?Họcóđượcphépkhámphámộtcáchđộc lập trongcácthảoluậnnhómkhông?Nếuthếhọđượcsửdụngchúngtớimứcđộnào?Họcóthểtracứumộttừmàhọkhôngthểhiểuhaykhông?Họcóđượctruyxuấtnhữngthôngtinmàchamẹcủahọphảnđốivìcáclýdođạođức,xãhộihoặcchính trịkhông?Đượcphép làmbài tậpvềnhàđốivớimột lớphọckhông liên quan không ?Được phép gửi thư cho nhau trong lớp không ?Giáoviêncóthểgiámsátnhữngcáiđangdiễnratrênmànhìnhhoặcđểghichépphụcvụchoviệckiểmtralỗisaunàykhông?

Bấtcứsựtruynhậpnàođếnnhữngnguồnthôngtinvôtậnđóđềumanglại

lợi ích hơn là tác hại. Trước đây khi còn đi học tôi yêu thích trường họcnhưngniềmsaymênhấtcủatôilạilàcáchoạtđộngngoạikhóa.Tôicóthểhình dung được những thay đổimà các nguồn thông tin vô tận của xa lộmang lại cho nhà trường.Xa lộ thông tin rồi đây sẽ điều chỉnh trọng tâmgiáodụctừcácviệntớitừngcánhân.

Mụcđích cuối cùng là nhằm thay đổi nhận thức học là để lấy chiếc bằngsangnhậnthứchọclàniềmvuithíchtrongcảcuộcđời.

Chương9:NốimạngtạinhàMộttrongnhiềumối longạivềxa lộ thôngtin lànósẽgiảmthờigian

conngườidùngđểgiaotiếpvớinhau.Mộtsốkhácngạirằngcácgiađìnhrồisẽthànhnơigiảitríấmcúngkhiếnchúngtakhôngmuốnrờixachúngnữa,vàsốkháclạilolắngchosựantoànchothánhđịariêngtưcủahọ,rằngrồichúngtasẽbịcôlập.Tôikhôngnghĩrằngđiềuđósẽxẩyra,đểchứngminh,tôi sẽmô tả ngôi nhà đang xây dựng như làmột thí dụ ở phần cuối củachươngnày.

Ngôinhà,đangđượcxâydựngtheonhữngý thíchcủacảcuộcđời tôi (vàdườngnhưtôiđãđọcrấtnhiềuvềxâydựngvậy),đượctrangbịđầyđủcácthiếtbịgiảitrícaocấpnhưmộtrạpchiếuphimnhờvàmộthệthốngvideotheoyêucầu.Nóhẳnsẽlàmộtnơilýtưởngđểsống,nhưngtôikhôngcókếhoạchsẽởnhàthườngxuyên.Đốivớinhữngngườikháckhihọđãcónhữngphươngtiệngiảitrítronggiađình,họcũngvẫntiếptụcđixemhátởnhàhát,dirongchơitrongcôngviên,thămcácviệnbảotàngvàđimuasắmtạicáccửahàng.Nhữngngườitheochủnghĩahànhvivẫntiếptụcnhắcnhởchúngta rằng, chúng ta là động vật của xã hội.Chúng ta sẽ có xu hướngở nhànhiềuhơnbởixa lộsẽchọnranhiều lựachọnmớiphụcvụchosựgiải trítronggiađình,chothôngtinliênlạc,vừachocánhânvừachonghềnghiệpvàchocôngănviệclàm.Mặcdùsựkếthợpcáchoạtđộngsẽthayđổi,tôichorằngngườitasẽdànhthờigiờđirangoàinhiềuhơn.

TrongchươngI,tôiđãđềcậptiênđoánphảnvănhoátrongquákhứnhưngnóđãkhôngxảyra.Gầnđâyhơn,trongthậpniên50,cóngườichorằngrạpchiếuphimrồisẽbiếnmất,vàngườitaởnhàđểxemphátminhmới,đólàtruyềnhình.Việcphảitrảtiềntruyềnhìnhvàsaunày,tiềnthuêvideođãgợilênnhữnglosợtươngtự.Tạisaolạicónhữngngườichịutrảtiềnchongườitrôngemvàbãiđậuxe,chịumuacácloạinướcgiảikhátvàbánhkẹođắttiềnnhấtthếgiớiđểngồitrongnhữngphòngtốivớinhữngngườixalạ?Nhưngcácphimnổitiếngvẫntiếptụcthuhútngườixemvàochậtcảrạp.Cánhântôi,tôithíchđiệnảnhvàthíchđixemởrạp.Tôiđixemphimhầunhưhàng

tuần,vàtôikhôngnghĩrằngxalộthôngtinsẽthayđổiđiềuđó.

Cáckhảnăngthôngtinliênlạcmớisẽlàmchoviệcliênlạcvớibạnbèvàhọhàngởxatrởnêndễdànghơnhiệnnayrấtnhiều.NhiềungườitrongchúngtađãcốgắngđểgiữtìnhbạnvớimộtngườinàođóởxaTrướcđâytôivẫnthườnghẹnhòvớimộtngườiphụnữsốngtrongmộtthànhphốkhác.Chúngtôidànhnhiềuthìgiờđểtraođổithưvàđiệntử.Chúngtôiđãhìnhdungracách chúng tôi có thể sắp xếp để cùng nhau đi xem phim.Chúng tôi tìmđượcmộtphimchiếuđồngthờitrêncảhaithànhphố.Chúngtôiđiđếncácrạpchiếuphimriêngcủachúngtôi,tángẫutrênđiệnthoạidiđộng.Chúngtôixemphimvàtrênđườngvềnhàchúngtôilạidùngđiệnthoạidiđộngđểbànbạcvềcuốnphim.Trongtươnglailoại"hẹnhòảo"nàysẽtốthơnbởivìviệcxemphimcóthểđượckếthợpvớikỹthuậthộithảothôngquavideo.

Tôiđãchơibàibridgetrênhệthốngtrựctuyến,mộthệthốnggiúpchongườichơicóthểnhìnthấynhữngngườikhácthíchthúthamgiavàotròchơibởivìnócómộtphòngđợi.Cácđấuthủcóthểchọncáchthứcmàhọmuốnxuấthiệntrướcnhữngđấuthủkhác:giớitính,kiểutóc,thểtrạng...Lầnđầutiêntôinốivớihệthốngnày,vàtôiquávộivìmuốngiữđúnggiờhẹnđểthamgiachơicờbridgenêntôikhôngcóthờigianđểchuẩnbịchodiệnmạobênngoàicủamình.Saukhichúngtôibắtđầuchơi,tấtcảbọnhọđềugởitinhỏivìsaođầuhóiquávậyvàvìsaolạikhôngmặcáo(vìmànhìnhchỉchoxuấthiện ảnhbán thân).Dùhệ thốngnày lúcđóvẫn chưa cókhảnăng truyềnđượclờinóihoặchìnhảnhđộngnhưcáchệthốngsaunày,nhưngchỉriêngviệchệthốngnàytruyềnđượccácmẫutintrongkhichúngtôiđangchơicờđãthựcsựlàmộtchiếntíchvangdội.

Xalộthôngtinkhôngnhữnggiúpchúngtaduytrìviệcliênlạcvớinhữngngườibạnởxadễdàngmàcòngiúpchúngtatìmđượcbạnbèmới.Tìnhbạnđượchìnhthànhtrongmạngtấtnhiênsẽdẫnđếnviệctrựctiếpgặpnhausaunày.Hiệnnayphươngpháp liên lạc với nhữngngười bạnmới cònbị hạnchế,nhưngrồiđiềuđósẽđược thayđổi.Chúng tasẽgặpgỡnhữngngườibạncủachúngtatheocáchthứckhácsovớihiệnnay,chỉriêngviệcđócũngđủlàmchocuộcsốngtrởnênlýthúhơn.Giảsửbạnmuốntìmmộtaiđóđểcùngbạnchơibridge.

Xalộthôngtinsẽgiúpbạntìmđượcnhữngđấuthủngangtàingangsứcvàngườiđócóthểlàônghàngxómcủabạn,hoặctừthànhphốkhác,thậmchítừmộtnướckhác.ýtưởngvềnhữngtròchơitươngtácgiữanhữngngườiởrấtxanhaukhôngphảilàchuyệnmớimẻgì.Cácđấuthủchơicờđãtừngchơicờbằngthưtín,mỗimộtláthưlàmộtnướccờ,quanhiềuthếhệrồi.Sựkhácnhaulàởchỗkhichơicờquamạngxa lộbạndễdàngtìmđượcbạn

chơi thíchhợp,và tốcđộchơicờhoàn toànchẳngkhácvới tốcđộkhihaingườichơicờngồitrựcdiệnvớinhau.

Mộtkhácbiệtnữalàtrongkhibạnđangchơimộttròchơinàođó,chẳnghạnnhưbridgehoặcStarfigher,bạncóthểtángẫuvớinhữngngườichơikhác,cácmodenDSVDmớitôiđãđềcậpởcácchươngtrướcsẽgiúpbạnsửdụngmột đườngdây điện thoại bình thườngđể nói với nhữngngười chơi kháctrongkhiđangxemnhữngconbàitrênmànhìnhmáyđiệntoán.

Bạn đã trải qua sự thích thú trong việc chơimột trò chơi có nhiều ngườithamgia,nhưbạnvẫn thườngchơicác tròchơi truyền thống trướcđâyvìtìnhbèbạnhoặcvìtranhđua,sựthíchthúđócònđượctăngthêmbộiphầnnếucònđượctánchuyệnvớinhữngngườicùngchơi.Nhiềucôngtyđãtậndụngkhảnăngnàyđểnângnó lênmộtmứccaohơn.Nghĩa làbạncó thểchơimộtmình,chơivớivàingườibạn,hoặcvớihàngngànngườivàđiềuthúvịlàbạncóthểnhìnthấynhữngngườiđangchơivớimìnhnếuhọđồngýđểchobạnnhìnthấyhọ.Trườnghợpbạnmuốntìmsưphụđểxemcáchchơihoặchọcnướccờcủaôngcũngchẳngkhókhăn.Trênxalộthôngtinbạnvàcácbạncủabạnchẳngnhữngcóthểcùngnhauchơicờ,màcòncóthể gặp nhau tại một địa điểm thực sự nào đó, chẳng hạn tại vườn hoaKensington,hoặctrongmộtkhungcảnhtưởngtượng.Bạncóthểcùngchơicác tròchơi truyền thống tạimộtđịađiểmnàođó,hoặcchơimột tròchơimới trongđóviệckhámphá ranhữngkhungcảnhảo làmộtphầncủa tròchơi.

WarrenBuffett,mộtngườinổitiếngkhônngoanvềcáckhoảnđầutư,làmộttrongnhữngngườibạn thâncủa tôi.Trongnhiềunămtôi tìmmờicáchđểthuyếtphụcanhấysửdụngmáyđiện toáncánhân.Thậmchí tôiđãgợiýrằngtôisẽđếnchỗanhấyđểgiúpanh.Nhưnganhấyvẫnchẳngchịulunglay,mãiđếnkhianhấypháthiệnrarằnganhấycóthểchơibàibridgevớibạnbètrênkhắpđấtnướcquadịchvụtrựctuyến.Trong6thángđầusaukhitừsởvềnhàlàanhchơiliềntùtìhàngmấytiếngđồnghồrồimớichịunghỉ.Bâygiờ,Warrensửdụngcáctrựctuyếncònnhiềuhơncảtôi.Hệthốnghiệntạikhôngđòihỏibạnphải trìnhdiệndiệnmạo, tên tuổihoặcgiới tínhcủabạn. Tuy nhiên đại bộ phận người sử dụng hệ thống này hoặc là trẻ con,nhữngngườivềhưukhôngaiđoánrađượcWarrencả.Mộtchứcnăngkháccầnphải thêmvàohệthốnglàchứcnăngkiểmtrađểgiúpcácbậcchamẹhạnchếthờigiờ(vàcảtiềnbạc)màconcáicủahọtiêuxàichodịchvụtrựctuyến.

Tôinghĩcáctròchơitrênmáyđiệntoánthôngquahệtrựctuyếnsẽrấtthịnh

hành.Chúngtacóthểchọntừtrongmộtdanhmụcrấtnhiềutròchơiphongphúkhácnhaubaogồmtấtcảcáctròchơibàivàcờcổđiểncũngnhưcáctròchơithámhiểmkhác.Cácloạitròchơimớinàysẽđượcphátminhmộtcáchđặcbiệt chodịchvụnày.Sẽcócáccuộc thi tuyểnvớinhiềuphần thưởngđượctreogiải.Thỉnhthoảngnhữngđấuthủkỳcựuvàcácchuyêngiacũngxuấthiệnhệthốngđểchomọingườicóthểxemvàhọccáchchơicủahọ,hoặctháchđấuhọ.

Cáctròchơitrìnhchiếutrênmànhìnhsẽđượccảitiếnsaukhiđượcngườixemgópý.Nhữngngườixemcóthểbầuchọnvàbiếtkếtquảngaylậptức,loạigiốngnhưmáyghisựtánthưởngcủakhángiảthựctrongcáccuộctrìnhdiễncácvởkịchcũnhưQueenforaday.Trênxalộthôngtinbạnsẽkhôngphảimuaphầncứnghoặcphầnmềmđặcbiệtđểtươngtácvớicácbiểutrìnhdiễnchiếutrêntruyềnhình.HãytưởngtượngnaymaisẽchorađờitròchơiMật khẩu hoặc Lâm nguy - Password hoặc Jeopardy ! một trò chơi giúpnhững người ngồi nhà có thể tham gia trò chơi và nếu thắng cuộc có thểđượcthưởngthêmtiềnmặthoặcbằngthẻtíndụng.

Đánhbàisẽlàmộttròchơikháctrênxalộthôngtin.Nóhiệnlàmộtdịchvụkhổng lồ ở Las Vegas, Reno, và Atlantic City, và gần như nuôi sống cảthànhphốMonaco.Cáclợinhuậnthuđượctừcácsóngbàithìthậtkhôngthểnàotinnổi.Nhữngtaycờbạcvẫncứtinrằngmặcdùvậnmaychưatớivớihọ,nhưngrồihọsẽchiếnthắng.Khitôiởtrườngđạihọctôithíchchơibàipoker.Tôinghĩrằngpokerlàmộttròchơiphảicókỹnăng.MặcdùthỉnhthoảngtôichơiblackjackkhitôiởLasVegar,cáctròbàibạchầunhưchẳnghấpdẫnđượctôi.Mộtphầncólẽdotôikhôngcóthờigiờ,chứkhôngphảido tiền bạc. Nếu họ cómột hình thức đánh bạcmà thưởng những ngườichiếnthắngthêmmộtvàigiờtrongngày,cóthểtôisẽbịcuốnhútvàongay.

Các tiếnbộkỹ thuậtđã tácđộngmạnhvàocác tròbàibạcnày.Một trongnhữngcáchsửdụngbanđầucủađiệnbáovàsaunàycácdịchvụđiệnbáolàthôngbáokếtquảcuộcđua.Chươngtrìnhtruyềnhìnhvệtinhcũngđãgópphầntrongcácdịchvụnày.Thiếtkếcủacácloạimáyđánhbàiluônđượccảitiếnlàdựavàocáckỹthuậttiếnbộtrongcácloạimáytínhbờtúivàgầnđâylàmáyđiệntoán.Xalộthôngtinrồiđâysẽcóảnhhưởngquantrọngtớinạncờbạchợppháplẫnbấthợppháp.Chắcchănsrồichúngtasẽthấyngườitathôngbáokếtquảcủacuộcđuađỏđentrêncácđàidịchvụ,vàhệthốngthưđiệntửsẽlàphươngtiệnchocáccuộccácược.Tiềnđiệntửrồicũngsẽđượcdùngđểchitrảchocáccuộcthắngthua.

Bàibạclàmộtngànhkinhdoanhcónhữngquychếđượcquyđịnhrấtngặt

nghèo,chonênkhócóthểđoánđượchìnhthứcnàosẽđượcchophéptrênxalộthôngtin.Cóthểnhữngkháchdulịchphảingồitrênmáybayhàngmấytiếngđồnghồliềnvàkhôngcógìkhácđểlàmcóthểđánhbàivớinhau.Kỹthuậtsẽgiúpchonhữngaimuốncácượcvớinhữnggìhọthíchvànếuđólàdịchvụhợpphápthìcũngphảixácđịnhxemailàngườicóthểđứngralậpcácdịchvụ.Kỹthuậtcũngcóthểđưacáccuộcđuangựa,đuachó,haycáccuộcđuathểthaokhácvàotậngiađìnhtheothờigianthựctếthuậntiệnchohọ.Nhiềuchánhphủthu lợi lớn từcácvésố,và trongtươnglaihọcó thểthôngquamạngđưavésốvàocácgiađình.Xalộsẽlàmchonạncờbạctrởnênkhókiểmsoáthơnhiệnnaynhiều.

Chúngtacóthểkhẳngđịnhrằngrồiđâychúngtasẽsửdụngkhảnăngđộcnhấtvônhịcủaxalộđểgiúpchúngtalàmquenvớicáccộngđồngkháccócùngmốiquantâm.Hômnay,bạncóthểlàthànhviêncủacâulạcbộtrượttuyết địa phương, vì thế bạn có thể gặp nhiều người khác cùng sở thích.Ngàymaibạncóthểgianhậpvàomộtcộngđồngnhưthếtrênxalộthôngtin.Nókhôngchỉcungcấpchobạnthôngtinmớinhấtvềthờitiếtngaylậptức,mà còn làmột phương tiện cho bạn để giữ liên lạc với những ngườicùngsởthích.

Sốngườithamgiavàomộtcộngđồngđiệntửcànglớn,nócàngcógiátrịchongườisửdụng.Phần lớnnhữngngườisaymê trượt tuyếtsẽ thamgia.Thôngtintốtnhấtvềvántrượttuyếtvàtrượttuyếtsẽxuấthiệnkịpthờitrênxalộ.

Tôivừađi thămChâuPhivề,vàcóchụpnhiềuhìnhcáccontinhtinhcủaChâuPhi.Nếugiờđâyxalộthôngtinđãđivàohoạtđộng,tôisẽphátmộtthôngtinbáorằngnếumộtaiđóđangsănbắnthúhoangởChâuPhimuốntraođổicáctấmảnhthìhãygởiảnhcủahọlênbảntincôngcộngmàtôiđãgởicáctấmhìnhcontinhtinhcủatôi.Tôicóthểdùngmãriêngđểchỉcónhữngthànhviêntrongđoànmớitruynhậpđược.

Hiện nay trên mạng Internet đã xuất hiện hàng ngàn những nhóm tin -newsgroup -nhưvậy,vàvô sốdiễnđàn trêncácdịchvụ thươngmại trựctuyếnđượcthànhlậpđểchocáccộngđồngnhờtraođổithôngtin.Vídụtrênmạng Internet có những nhóm thảo luận dựa trên văn bản sống động vớinhữngcáitênnhư:

alt.agriculture.fruitalt.animals.raccoonsalt.asian-movies.altcoffee

bionet.biology.cardiovascularsoc.religion.islamvàtalk.philosophy.misc

Nhưngcácchủđềnàyhầunhưkhôngchuyênmônhoánhưvàiđềtàimàtôihyvọngcáccộngđồngđiệntửsẽlưutrữtrongtươnglai.Mộtsốcộngđồngchỉcóquymôđịaphương,vàmộtsốcộngđồngsẽcóquymôtoàncầu.Bạnsẽkhôngbịngợpbởi sốcộngđồngbạncầnchọn lựa,việcđócũnggiốngnhưviệcbạnđangsửdụngđiệnthoạivậy.Bạnsẽtìmnhữngnhómphùhợpvớisởthíchchungcủabạn,vàsauđóbạnsẽlựachọnnhómbạnmuốnthamgia.Tôinghĩrằngviênchứctrongcácchínhquyềncủacácthànhphốngàycàngquantâmtớicộngđồngnàytrênmạng.Đôikhitôirấtbựcmìnhvìhệthốngđèngiaothôngtrênđoạnđườnggầntrụsởcơquancủatôivìhầunhưđènđỏbaogiờcũnglâuhơncácnơikhác.

Tôicóthểviếtthưgửinhữngngườiphụtráchphầnviệcnàyđểphànnànvềnó,nhưngcóthểngườitachođólàthưcủangườilậpdị.Nhưngnếutôitìmđến"cộngđồng"nhữngngườicùngđitrênđoạnđườngđó,vàchúngtôicóthểcùnggởiđimộtphànnànmạnhmẽhơnlênthànhphốbằngcáchgửilênmụcthưkhiếunạicủabảntincôngcộngmộtthư,dínhkèmtheomộtsơđồđoạnđườngđóvớinộidung"Trongsuốtgiờcaođiểmbuổisáng,khócóai rakhỏiđoạnđườngnày.Cóainghĩ rằngnên rútngắnchukỳđèngiaothôngởđoạnđườngnàykhông?Nhữngaiđồngýcóthểbổsungvàothưcủatôi".Vànhưvậychínhquyềnthànhphốdễdàngtiếpthuhơn.

Khicáccộngđồngtrựctuyếnpháttriểnvàtrởnênquantrọnghơnthìđósẽlànhữngnơimọingườitìmđếnđểtìmhiểuxemhiệnnaycôngchúngđangthựcsựquantâmđếnvấnđềgì.Ngườitamuốnbiếthiệnnaycáigìlàphổbiến,bạnbèđangxemnhữngphimnàovànhữngtintứcnàongườitacholàlýthú.Tôimuốnđọcnhưngtinthờisựnónghổithôngthườngmãiđếnchiềutốitôimớicóthểđọcđượcđểchúngtôicóthểcóđềtàinóichuyện.Bạncóthể theo dõi diễn biến của tình hình chung trênmạng.Sẽ có tất cả nhữngdanhmụcvềnhữnggìthờisựnhấtđangdiễnra.

Nhữngcộngđồngđiệntử,vớitấtcảcácthôngtincũngsẽtạoranhiềuvấnđề.Mộtsốthểchếrồicũngphảithayđổikhicáccộngđồngtrựctuyếntrởnênmạnhdần.Cácbácsĩvàcácnhànghiêncứuykhoaphải lắngngheýkiếncủacácbệnhnhân,nhữngngườitìmtòitàiliệuykhoathôngquamạngvàsosánhkếtquảvớicácbệnhnhânkháccócùngcănbệnhnghiêmtrọngnhư thế.Tin tứcvềcácphươngpháp trị liệukhôngđúnghaykhôngđượcchấpnhậnsẽlannhanhtrongcáccộngđồngnày.

Mộtsốbệnhnhânđangbịngườitadùngthửnghiệmmộtloạithuốcnào

đócóthểpháthiệnra,bằngcáchliênlạcvớicácbệnhnhânkháccũngđangbịdùnglàmvậtthínghiệmnhưthế,rằnghọđangnhậnmộtloạithuốctrấnanchứkhôngphảilàloạithuốctrịbệnhthực.Sựkhámpháđólàmchovàibệnhnhânkhôngdùngthuốcnữamàtìmkiếmphươngpháptrịbệnhkhác.Điềunàysẽ làmhỏngcáccuộcnghiêncứu,nhưngthậtkhóđổlỗichocácbệnhnhân,nhữngngườiđangtựcứulấysinhmạngcủahọ.

Khôngchỉcácnhànghiêncứuyhọcbịtácđộngbởinhữngthôngtinnhưthế.Mộttrongnhữngquantâmlớnnhấtlàliệucácphụhuynhcóchấpnhậnđểchoconemcủahọcóthểtìmhiểuhầunhưvấnđềgìchúngmuốnngaytừcáctrangbịthôngtintạinhà.Hiệnnay,hệthốngkiểmsoátcáckênhđangđượcthiếtkếđểgiúpcácbậcphụhuynhcóthểkiểmtranhữnggìconemhọtruynhậptừmạng.Điềunàycóthểtrởthànhmộtvấnđềchínhtrịquantrọngnếunhữngnhàxuấtbảnthôngtinkhôngxửlýnómộtcáchđúngđắn.

Côngbằngmànói,cácmạngthôngtinmanglạinhiềulợiíchhơnlàtáchại.Càngcónhiềuthôngtin,chúngtacàngcónhiềukhảchọnlựa.Hiệnnaycáccổđộngviênnhiệttìnhsửdụngcảbuổitốivàothờigianphátnhữngchươngtrình truyềnhìnhhọyêu thích, nhưngmộtkhivideo theoyêu cầu tạo chochúngtacơhộiđểxembấtkỳcáigìchúngtathích,bấtkỳkhinàochúngtamuốn,chứkhôngphảitheothờigianpháthình.

Trước khi có điện thoại, người ta nghĩ về những người hàng xóm củamìnhnhưlàcộngđồngduynhấtcủahọ.Hầunhưmọiquanhệcủahọđềugiới hạn trong phạm vi người láng giềng. Điện thoại và xe ôtô cho phépchúngtamởrộngphạmvigiaotiếpcủachúngta.Chúngtacóthểíttrựctiếpđithămviếngnhaunhưcáchchúngtađãlàmhàngthếkỷqua,bởivìchúngtacóthểsửdụngđiệnthoại.Nógiúpchúngtadễdàngduytrìmốiliênlạcvớinhau.

Hơnmườinămtrước,từngcónhữnglúcbạnlắcđầukhibấtkỳmộtngườilạmặtnàohoặcmộtconsốsaicóthểgiánđoạncuộcđàmthoại.Điệnthoạidiđộng,máynhắntin,vàmáyfaxthựcsựcócầnthiếtđốivớinhữngnhàkinhdoanhđểthựchiệncácquyếtđịnhrõràngmàtrướcđâythườngphảibỏqua.Cách đây hơn chục năm, chúng ta không thể quyết định liệu chúng ta cónhậntàiliệuởnhàhaynhậnngaytronglúcđangtrênđườngđi.Nhờkỹthuậthiệnđại,bạncóthểquyếtđịnhcómặtởđâuvàvàolúcnào.Trongtươnglai,khibạncóthểlàmviệcởbấtkỳnơiđâu,tiếpxuácvớibấtkỳngườinàotạibấtcứđịađiểmnào,bạncóthểtiếpxúcmộtcáchdễdàngai,vàcáigìcóthểđượcưutiêntiếpxúcvớibạn.Bằngcáchchỉdẫnrõcácquyềnưutiênnhất,bạncóthểtáithiếtthôngtintạinhàbạn,haychọnlựabấtkỳnơinàođểlàmnơithíchhợpchomình.

Xalộthôngtinsẽtrợgiúpbằngcáchtrìnhbàytrênmànhìnhtấtcảcácliênlạc thunhận,hoặccáccuộcgọiđiện thoại trực tiếp,các tư liệuđaphươngtiện,thưtínđiệntửhoặcquảngcáo,thậmchícáctintứcsốtdẻo.Bấtkỳaiđượcbạnchấpnhậnđềucó thể liên lạcquahộp thưđiện tửcủabạnhoặcđiệnthoạicủabạ.Bạncóthểchophépngườinàođógửithưchobạnnhưngkhôngđượcgọiđiệnthoại.Bạncóthểchophépnhữngngườikhácgọiđiệnthoạikhibạnchobiếtmìnhkhôngbậnvàvẫnchophépnhữngngườikhácliên lạcvớibấtkỳ lúcnào.Bạnkhôngmuốnnhậnhàngquảngcáokhôngđượcyêu cầumỗi ngày, nhưngbạn có thể tìmđượcvé chomột buổi hoànhạcđãbánsạch,vàbạncũngcóthểnhậncácphúcđáptheoyêucầucủabạnngay.

Các liên lạc thu nhận sẽ được phân loại, ví dụ như quảng cáo, chúcmừng,yêucầu,xuấtbản,vàcáctưliệuliênhệcôngviệchoặccáchoáđơn.Bạnquyđịnhchếđộphânphốirõràng.Bạnsẽquyếtđịnhaicóthểgọiđiệnthoạichobạntrongbuổicơmtối,aicóthểtiếpcậnmìnhkhibạnđangtrênđườngđi,hoặckhinàobạnđinghỉ,vàcácloạiđiệnthoạihoặclờinhắnnàođángđểđánh thứcbạnvàogiữađêm.Bạncó thểchọnnhiềuưu tiênphânbiệtkhi cầnvà thayđổi các tiêuchuẩnbấtkỳ lúcnàobạnmuốn.Thayvìphânphátsốđiệnthoạicủabạnvàngườitacóthểđượctruyềntừngườinàysangngườikhácvàđượcsửdụngmộtcáchkhôngrõràng,bạnthêmtêncủangườimìnhmuốnđượcgọivàomộtdanhsáchđượccậpnhậtthườngxuyên.Nếumộtaiđókhôngcótrêncácdanhsáchcủanhữngngườimuốnliênlạcvớibạn,bạnsẽphảinhờmộtaiđóchuyểngiúplờinhắnchobạn.Bạncóthểthườngxuyênđiềuchỉnhthứtựưutiênhoặcxoátênmộtaiđórakhỏidanhsáchcủabạn.

Nhữngthayđổitrongkỹthuậtđãbắtđầuảnhhưởngtớingànhkiếntrúc.Khicáchsửdụngcáctiệnnghigiađìnhthayđổi,cáctoànhàcũngsẽđượccảitiến cho phùhợp.Các khunghiển thị có kích thước khác nhau đượcmáyđiệntoánđiềukhiểnsẽđượcnêutrongbảnthiếtkếngôinhà.Cácđườngdâynối với các thiết bị sẽ được cài đặt trong thời gian xây dựng, và người tacũngsẽnghĩ tớichuyện làmmànchechocácmànhìnhđểgiảmtốiđasựphảnchiếuánhsáng.Khicácthiếtbịthôngtinđượcnốivớixalộ.nhucầuvềcácthiếtkếtiệnnghikhácsẽgiảmđirấtnhiềunhưsáchthamkhảo,ốngnghestereo,đĩacompact,máyfax,ngănđựnghồsơtủđựnghồsơlưutrữvàbiên lai.Nhiều thứ linh tinh chiếmkhônggian sẽ được thunhỏ thành cácthôngtindạngsố.Ngaycảnhữngtấmảnhcũcóthểđượclưutrữtheodạngsốvàchohiệnlênmànhìnhthayvìphảiđặttrongmộtkhung.

Tôiđangsuynghĩnhiềuvềcácchi tiếtnày,bởivìhiệntôiđangxâydựngmộttoànhà,vàtôidựtínhsẽhoànthànhtrongmộttươnglaikhôngxa.Tôi

đitrướcthờiđạimộtbướctrongkhivẽthiếtkếchongôinhànày,nhưngcólẽnósẽlàkiểumẫuchocácngôinhàtươnglai.Khitôitrìnhbàykếhoạch,ngườitaliếcnhìntôinhưmuốnnóirằng,"Anhthựcsựmuốnxâydựngmộtngôi nhànhưvậy sao ?"Giốngnhưnhữngngườimuốnxâynhàkhác, tôimuốnngôinhàcủatôiphảihoàvớicảnhvâychungquanhvàđápứngmọinhucầucủanhữngngườisẽsốngtrongngôinhàđó.Vềphươngdiệnkiếntrúc,tôimuốnnóphảilàmộtngôinhàthậthấpdẫn.Vàtrênhếtlàsựtiệnlợi.Nólànơitôivàgiađìnhsẽsinhsống.mộtngôinhàlàmộttổấm,hoặcnóitheocáchnóicủaLeCorbusier,nhàkiếntrúcvĩđạicủathếkỷthứ20,ngôinhàlà"mộtguồngmáyđểconngườisinhsống".

Cănnhàcủa tôi làmbằnggỗ,kiếng,bê tông,vàgạch.NóđượcxâydựngtrênmộtsườnđồivàhầuhếtphầnbằngkiếngnhìnraphíaTây,trôngrahồWashingtonvàthànhphôsSeattleđểcóthểthưởngngoạncảnhhoànghônvàphongcảnhcủangọnnúiOlympichùngvĩ.

Cănnhàcủatôicũngđượclàmbằngsiliconvàphầnmềm.Sựcàiđặtcủacácvixử lý silicon, cácchípbộnhớ,và cácphầnmềmđiện toán, sẽ làmchongôinhàhếtsứctiệndụng,vàsẽmangmộtsốđặcđiểmmàxalộthôngtinsẽmanglạihàngtriệungôinhànhưvậytrongvàinămtới.Kỹthuậttôisẽsửdụngmớichỉlàsựthưnghiệm,nhưngtheothờigian,nhữngđiềutôiđanglàmcóthểtrởnênđượcchấpnhậnrộngrãivàsẽíttốnkémhơn.Hệthốnggiảitrísẽlàmộtsựmôphọngkhágầngũivớicáchthứcsửdụngđaphươngtiệnsaochotôicóthểhiểuđượcsốngvớinhữngkỹnghệtiêntiếnlànhưthếnào.

Dĩnhiên,tôikhôngthểmôphọngcácứngdụngcủaxalộ,vìnóđòihỏiphảicónhiềungườiđượcnốimạngvớinhau.Mộtxalộthôngtinriêngchomộtcánhânthìchẳngkahdssgìviệcmộtngườicómộtđiệnthoạihiệnnay.Cácứngdụngxa lộ hữu ích sẽ phát triển với sự thamgia của hàng trăm triệungười,nhữngngườikhôngphảichỉcótậnhửơng,màcòntạoracácthôngtingiảitrívàcácthôngtinkhác.Sẽkhôngcómộtxalộthôngtinthậtsựchođếnkhihàngtriệungườiliênlạcvớinhau,khámphácácđềtàitạocácthiếtbịđaphươngtiện,gồmcảvideochấtlượngcao.

Côngnghệcắtcạnhtrongtoànhàtôiđangxâydựngsẽkhôngchỉtiênliệucácứngdụnggiảitrí,mànócòngiúpđápứngcácnhucầubìnhthườngtrongngôinhà: sưởi ấm , thắp sáng, thoảmái, tiên lợi, vui tươi, và an toàn.Kỹthuậtnàysẽthaythếcáckỹthuậtcũmàhiệnchúngtađangmặcnhiênchấpnhận.Cũngmớiđâythôi,côngchúngđãbịngạcnhiênbởiýtưởngcủarằngmột toànhàphảicóđènđiện,buồngvêsinh,máyđiện thoại,vàmáyđiều

hoàkhôngkhí.Mụcđích cảu tôi là xây dựngmột toà nhà với những tiệnnghigiảitrívàkíchthíchsựsángtạotrongmộtbầukhôngkhíthưgiãn,tinyêu, thân tình. Nhữngmongmuốn của những người có đủ khả năng xâydựngcácngôinhàđộcđáotrongquákhứ.

Tôiđangthửnghiệmđểtìmranhữnggì tốtnhấtchotươnglai,vàướcmuốn đó cũng có một truyền thống lâu dài của nó. Vào năm 1925, khiWillanRandolphHearst,một trùmbáochíđãchuyểnvào lâuđài củaôngSanSimeopnởCalifornia,ôngnàycũngmuốnchongôinhàcủamìnhđượctrang bị những kỹ thuật hiện đại nhất. Trong thời đó, việc điều chỉnh cácmáythuthanhbắttốtcácđàiphátlàchuyệnvôcùngphiềnphứcvàtốnthờigian, vì thế, ông chođặt nhiềumáy thu thanh trong tầng hầmcủa lâu đàiSamSimeon,mỗimộtmáythuđượcđiềuchỉnhđểbắtriêngmộtđàiphát.CácdâyđiệncủacácloachạyđếncănphòngriêngcủaHearsttrêntầng3,ởđóchúngđượcẩnvàotrongmộttủlàmbằnggỗsồicủathếkỷ15.Lúcấnmộtnút,Hearstcóthểngheđượcmộtđàiphátôngchọn.Đólàmộtkỳcôngtrongthờiđạiđó.Ngàynayđâychỉ làmộtchứcnăngchuẩntrênmọimáythuthanhđặttrongxehơi.

TôikhônghoàntoàncóýsosánhngôinhàcủatôivớilâuđàiSamSimeon,mộttrongnhữngđàikỷniệmcủabờbiểnphíaTâycủanướcMỹ.Mốiliênhệduynhấtgiữanhà của tôi và lâuđàiSamSimeon lànhữngcải tiếnkỹthuậtmàtôidựđịnhápdụngchongôinhàcủamình,vềcơbảnkhôngkhácnhaumấy so với những cáimàHearstmuốn cho ngôi nhà của ông. Ôngmuốntintứcvàgiảitrí,tấtcảchỉbằngviệcấnnútvàtôicũngvậy.

Tôibắtđầunghĩvềviệcxâydựngmộtngôinhàmớivàocuốithậpniên80.Tôimuốnchongôinhàđượctrangbịnhữngcôngnghệthậttinhvi,nhưngkhôngcảntrởgìchoýđịnhrõràngcủatôilàkỹthuậtlànhữngthứphụcvụchoconngười,chứkhôngkỹthuậtkhôngphảilàchủnhân.Tôikhôngmuốnngôinhàđượcđịnhnghĩatheokhảnăngứngdụngkỹthuậtcuảnó.Banđầu,ngôinhàđượcthiếtkếdànhchomộtanhchàngđộcthân,nhưngkhiMelindavàtôicướinhau,chúngtôiđãthayđổikếhoạchnhầưmlàmchonóphùhợphơn.Thídụ,nhàbếpđượccảitiếnđểnócóthểthíchhợphơnchomộtgiađình.Tuynhiên,cácthiếtbịdùngtrongnhàbếphoàntoàngiốngvớithiếtbịcủacácnhàbếpđượctrangbịhiệnđại.Melindacũngvạchravàsửachữanhữngthiếusótmàtôiđãdàycôngsuynghĩnhưngcuốicùngkhôngcólấymộtchỗdànhchocôấylàmviệc.

TôitìmđượckhuđấttrênbờhồWashingtonkhôngcáchxatrụsởcủaHãngMicrosoftlàmấy.Vàonăm1990,tôibắtđầuchoxâydựngmộtnhàkháchtạiđó.Sauđó,vàonăm1992,chúng tôibáăđầuđặmóngchongôinhàở

chính. Đây là một công trình lớn, đòi hỏi phải có nhiều bê tông, bởi vìSeattle làmột khu vẹc thường xuyên bị động đất vớimực độ nguy hiểmgiốngnhưCalifornia.

Diệntíchkhuvựcsinhhoạtcủangôinhànàytungbìnhbằngdiệntíchsinhhoạtcủamộtngôinhàlớn.Phòngkháchrộngkhoảng4mx8m,kểcảmộtkhuvựcđểxe, truyềnhìnhvànghenhạc.Vàcómộtkhônggianấmcúngdànhchomộthoặchaingười,mặcdùcũngsẽcómộtphòngtiếptânđểphụcvụ100kháchmộtcáchtiệnlợi.TôithíchhọpmặtvớinhữngnhânviênmớivàcôngnhânphụđộngcủaMicrosoft.Ngôinhàcũngsẽcómộtphòngchiếuphimnhọ,mộthồbơi,vàmộtphòngthểdục.Mộtsânthểthaonằmphíasaucầu trượtnước-một trongnhữngmôn thể thaoyêu thích của tôi, ẩnmìnhtrongcácrặngcâygầnbờhồ.Mộtcửasôngnhọ,donướcngầmtừngọnđồisaungôinhàcungcấp,cũngđượcđưavàokếhoạchxâydựng.Chúngtôisẽnuôigiốngcáquảởcửasông,vàngười tabảotôicóthểrồiráicásẽxuấthiện.

"Nếubạnđến thăm,bạnsẽ láixevòng theoconđườngcongdãan tớigầnngôinhàquamộtkhurừngmớitrồngcácloạicâydương,câytrăn,vàrảirácđóđâyđiểmthêmvàicâythôngDouglas.Vàinămtrướcđây,ngườitathugomlácâymụcvàđemrảiphíasâukhunhà.Tấtcảcác loại thảomộccótiếnggiờđâyđangpháttriển.Saumộtvàithậpkỷ,khikhurừngpháttriển,câythôngDouglassẽngựtrịtrênphongcảnhtoànkhuvực,giốngnhưcảnhnhữngcâyđạithụđãmộtthờingựtrịtrongvùngnàynhưngvàođầuthếkỷ20ngườitađãđốnsạchđểlấygỗ...

Khibạndừngxetạimộtkhúcquanhhìnhbánnguyệt,mặcdùđangởcửatrướcnhưngbạnkhôngthấynhiềuvềngôinhàvìbạnđangđivàotầngtrêncùng.Khibạnbướcvào,trướctiên,bạnsẽđượctraomộtcâykimđiệntửđểkẹpvàoyphụccủabạn.Câykimnàysẽnốibạnvàocácdịchvụđiệntửcủangôinhà.Sauđó,bạnsẽđixuốnghoặcbằngthangmáyhoặcbằngmộtcầuthangchạy thẳngđếnmộthồnướcdướimộtmáihơidốcxuốngđược lợpbằng thuỷ tinh với các cột chống bằng gỗ thôngDouglas.Ngôi nhà đượcthiếtkếvớnhiềuxàngang,vàcộtdọcđểtạonhiềukhoảngtrống.Vàcáccâygỗ thôngDouglas, chứ không phải cây kimđiện tử, sẽ là những điều bạnthíchthúnhấtkhibạnđangđixuốngtầngtrệt.

Phần lớn gỗ để xây dựng ngôi nhà này đều lấy từ nhà máy xẻ gỗWeyerhaeusercó tuổi thọtrên80năm,nayđãbịbờhoangtrêndòngsôngColumbia.Loạigỗnày,đượcthuhoạchgần100nămtrước,lấytừnhữngcâycaotrên100thước,đườngkínhkhoảngtừ2đến5thước.GỗthôngDouglasmớitrồngdễbịnứtnếubạnxẻđểlàmxàngang,bởivìthớgỗcủaloạicây70 tuổikhôngchắcbằngmộtcây thọ500 tuổi.Hiệnnay, tấtcả loại thông

Douglascũ,có tuổi thọcao,đãbịđốnsạch,vàdođó, sốcòn lạicầnphảiđượcbảotồn.Tôimaymắntìmđượcloạigỗcũcòncóthểđượctáisửdụngđược.

Bạn sẽ đi qua hai tầng dùng làmkhuvực sinh hoạt riêng của gia đình đểxuốngtầngdưới.Tínhriêngtưrấtquantrọng.Tôimuốnngôinhàcủamìnhbaogiờcũng làmột tổấm theonghĩađúngcủanóngaycảnhững lúcgiađìnhcókháchđếnthăm.Khibạnxuốnghếtcầuthang,bạnsẽthấybênphaỉlàmộtnhàhátnhọ,vàbêntrái,bênhướngNam,làphòngkhách.Bênphảiphòngkháchlàmộtloạtcáccửakínhđẩyvàquacửakínhnàylàmộtkhoảngtrốngcóconđườngnhờchạythẳngrahồnước.24mànhìnhvideo,mỗicáicómộtốngchiếuhìnhảnh40inchvớichiềucao4vàngang6đượcâmvàotrongbứctườngphíađông.Cácmànhìnhgiámsátnàysẽhợptácvớinhauđểhiểnthịcáchìnhảnhlớncónộidungvềnghệthuật,giảitrí,hoặcthươngmại.Trướcđây,tôimuốnrăngtrongnhữnglúckhôngsửdụngcácmànhìnhtrên chỉ là những tấmgỗ tường bình thường bằng cách cho cácmàn hìnhhiểnthịmàucủavângỗsaochophùhợpvớikhungcảnhchungquanh.

Nhưngthậtkhôngmay, tôichưabaogiờ toạinguyệnvớibấtcứ thứgìbằngtrìnhđộkỹthuậthiệncóngàynay,bởivìkhimànhìnhphátsángthìgỗthựclạiphảnchiếuánhsángdomànhìnhphátra.Vìthế,tôiđànhchấpnhậncáchchocácmànhìnhbiếnmấtđằngsaucácbảnggỗkhikhôngsửdụng.Kimđiệntửbạnđượctraokhimớibướcvàongôinhàsẽbáochongôinhàbiếtbạnlàaivàtừđâutới,vàngôinhàsẽdùngthôngtinnàyđểđápứngvàthậmchí tiênđoáncácnhucầucủabạn,vớimụcđíchcàngítgâytrởngạichobạncàngtốt.Saunày,ngườitacóthểthaycâykimbằngmộthệthốngcamera có các khả năng nhận biết, nhưng với trình độ kỹ thuật hiện nay,ngườitachưathểlàmđượcđiềuđó.

Khi mà đêm buông xuống, cây kim sẽ tạo ra một vùng ánh sáng dichuyểnđồngthờitheobạnđiquangôinhà.Cácphòngkhôngcóngườiởđènsẽkhôngbậsáng.Khibạnxuốngmộthànhlang,bạncóthểkhôngchúýcácngọnđènởphíatrướcbạnđángsángdầnlênvàcácngọnđènphíasaubạnđangmờdầnđi.Âmnhạccúngsẽdichuyểntheobạn.Mặcdù,ngườitacócảm giác dường như âm nhạc có ở khắp nơi, thực ra, những người kháctrongngôinhànghecácbảnnhạckhác,hoặckhôngkhôngnghegìcả.Mộtphimảnhhoặctintứccúngsẽcóthểđitheobạnkhắptoànhà.Nếubạnnhậnđiệnthoại,chỉchiếcđiệnthoạigầnbạnnhấtsẽreo.

Bạnsẽkhôngphảiđốimặtvớikỹthuật,nhưngnócóởkhắpnơivàdễdàngsửdụng.Cácbộđiềukhiểncầmtaytừxasẽgiúpbạnthayđổimôitrườngtrướcmắtcủabạnvàhệthốnggiảitrícủanhữngngôinhà.Bộđiềukhiểntừxasẽmởrộngcáckhảnăngcủakimđiệntử.Nókhôngchỉgiúpchotoànhà

nhậndiệnvàđịnhvịtrícủabạnmàcòngiúpbạnnêuyêucầukhicần.Bạnsẽdùngcácnútđiềukhiểnđểđiềukhiểnmànhìnhtrongmộtcănphònghoạtđộngvàhiển thịnhữnggìbạnmuốn.Bạncó thểchọn từ tronghàngngànảnh,cáchồsơlưutrữ,cácphim,cácchươngtrìnhtruyềnhình,vàbạnsẽcótấtcảcácloạichọnlựađểchọnthôngtinưathích.

Mộtbộđiềukhiển,tươngđươngmộtbànphímgiúpbạnracácchỉthịrấtđặcbiệtsẽđượcđặttạimộtnơikínđáotrongmỗiphòng.Tôimuốncácbộđiềukhiểnnàychỉthểhiệnrađốivớinhữngaicầnchúng,nhưngđiềuđókhônggây sựhấpdẫn.Một chứcnăngđặcbiệtdễnhậndiện, sẽbáongườidùngnhậndạngđượccáinàolàbộđiềukhiểnvàhiệnnónằmđâu.Điệnthoạiđãthựchiệnđượcbướcquáđộnày.Nókhônggâysựchúýđặcbiệtđếnchínhnó;hầuhếtchúngtađềuđặtchiếcđiệnthoạikhônghọcótên,hiệugìởtậncuốichiếcbàn

Mờihệthốngmáyđiệntoánnênlàmđơngiảnvàtựnhiênđểsửdụngđượcdễdàngkhôngnhầmlẫn.Nhưngđểđạtđượctínhđơngiảnkhôngphảilàdễdàng.Dùvậy,máyđiệntoánvẫndễdàngsửdụnghơntheotừngnăm,vàcácthửnghiệmtrongngôinhàcủatôisẽgiúpchúngtanhậnbiếtcáchđểtạomộthệthốngthựcsựđơngiản.Bạncóthểyêucầungôinhàchohátcácbàihátthịnhhànhnhất,hoặccácbàihátmộtnghệsỹđặcbiệtnàođótrìnhdiễn,oặccácbàihátđượcthựchiệnởWoodstock,hoặcâmnhạcđượcsángtácvàothếkỷ18ởVienna,hoặccácbàihátcótừ"yellow"trongcáctiêuđềcủanó.

Bạncóthểyêucầunhữngbàihátbạnđãphânloạitheomộttínhtừnhấtđịnh,hoặccácbàihátchưabaogiờđược trìnhdiễnchomộtvịkháchđặcbiệtthămviếngngôinhà.Tôicóthểlậptrìnhâmnhạccổđiểnnhưnhạcnềncho việc thưởng ngoạn, vàmột cái gì đó hiện đại và sôi nổi hơn để chơitrong khi tôi đang tập thể dục. Nếu bạn muốn xem phim đã đoạt giảAcademicAward1957vềhìnhảnhtốtnhất,bạncóthểyêucầu,vàxemchiếccầutrênsôngKwai.BạncóthểtìmthấycùngphimbằngcáchyêucầucácphimdoAlecGuinnesshayWilliamHoldenthủvai,hoặccácphimvềcácnhàgiam.

NếubạndựđịnhthămHongKongngay,bạncóthểyêucầumànhìnhtrongphòngbạnchiếuchobạncáchìnhảnhvềthànhphốđó.Bạnsẽcócảmtưởngnhưhìnhảnhcóởkhắpmọinơi,mặcdùthựcsựcáchìnhảnhđóchỉxuấthiệntrêncácváchtườngcủacáccănphòngtrướckhibạnđivàovàbiếnmấtsaukhibạn rờikhỏi.Nếubạnvà tôi cónhững sở thíchkhácnhauvàmộtngườitrongchúngtabướcvàophòngcủangườikia,cănphòngsẽthayđổichươngtrìnhsaochophùhợpvớicảhaichúngta.

Mộtngôinhàtheodõinhữngngườicưtrútrongđóđểđápứngcácnhucầuđặcbiệtcủahọbằngcáchkếthợphaiphươngpháp.Phươngphápthứnhấtlànhằmmụcđíchkhônggâycảntrởchongườisửdụngvàthứhailàmộtvậttamangsẽlàdấuhiệuchobiếtchúngtađượcđốixửtheomộtcáchthứcnhấtđịnh.Bạnđãquenvớiýtưởngrằngmộtvậtcóthểxácnhậnrằngngườiđólàbạn.Nócóthểbáochonhữngngườihoặcmáymócbiếtrằngbạnđượcphéplàmmộtđiềugìđónhưmởmộtcánhcửađãkhoá,bướcvàomộtmáybay,hặcsửdụngmộtsốtiềntíndụngđặcbiệtcủabạnđểmuasắm.

Chìa khoá, thẻmục từ điện tử, bằng lái xe, hộ chiếu, biển tên, thẻ tíndụng,vàvéxe,tấtcảlàcáchìnhthứcđólàsựxácnhậnđúng.Nếutôiđưachobạnchìakhoáchiếcxecủa tôi, chiêcxechophépbạnngồivào,khởiđộngmáy,vàchạyđi.Bạncóthểnóirằngchiếcxetintưởngbạnbởivìbạncầmđúngchìakhoá củanó.Nếu tôi đưa chongườigiữxemột chìakhoáthíchhợpvớibộkhởiđộngxecủatôinhưngkhônggiaochìakhoácủacốpxe,chiêcxeđểôngtachạynhưngkhôngmởđượccốpxe.Điềuđókhôngkhácmấysovớingôinhàcủatôi,nósẽtạocáctiệnnghikhácnhauchobạndựatrênchìakhoáđiệntửmàbạncầm.

Khôngcógì làquáhoànhảođâu.Vàingườicó tầmnhìnxa trôngrộngsẽtiênđoánrằngtrongvòng10nămtớisẽcónhiềungườimáyquanhquẩnđểgiúpchúngtanhiềucôngviệcnhàkhácnhau.Tôikhôngchuẩnbịchođiềuđó,bởivìtôinghĩnósẽtrảiquanhiềuthậpkỷtrướckhingườimáytrởnênthực tế.Nhữngđiềuduynhấtmàtôimongmuốnlàviệcsửdụngrộngrãi,cácloạiđồchơithôngminh.Trẻconsẽcókhảnănglậptrìnhchúngđểđápứngnhữngtìnhhuốngkhácnhau,vàthậmchíchochúngnóigiọngnóimànhânvậtmàchúngyêuthích.Cácngườimáyđồchơinàycóthểlậpchươngtrình trongmột sốcách thứccóhạn.Chúng sẽbịhạnchế trong tầmnhìn,trongnhậnbiếtphươnghướng,thờigian,điềukiệnánhsáng,vàchấpnhậnđơnđơnvịtiếngnóihạnchế.

Khônggiốngnhưđồchơi,tôiđãcódịpthấyngườisửdụngtrongquânsự.Lýdotôinghingờnhữngngườimáythôngminhcóthểgiúpcôngviệcvặt trong tương lai gần phải có mắt nhìn thôngminh, và sự khéo léo đểchuẩnbịchẳnghạnnhưthứcănhoặcthaytãlót.Vệsinhhồnước,cắtcờ,vàngaycảhútbụicóthểđượcthựchiệnbằngmộthệthốngcâm,nhưngmộtkhichúngtavượtkhỏicáctácvụđơngiảnnhưchuyểndịchmộtvậtgì,thìthậtkhóthiếtkếmộtcáimáycóthểnhậnbiếtvàphảnứngtrướccácsựcốđộtxuất.

Cáchệthốngtôixâydựngtrongngôinhàcủatôinhằmlàmchocuộcsốngdễdànghơn,nhưngtôikhôngchắcliệuchúngcóđángcôngchođếnkhitôichuyểnđếnởkhông.Tôiluônthửnghiệmvàhọchỏi.Độithiếtkếđãdùng

ngôinhàkháchcủa tôi,đượcxâydựng trướckhixâyngôinhàchính,nhưmộtloạiphòngthínghiệmchocácthiếtbịgiađình.Bởivìcómộtsốngườithíchnhiệtđộấmhơnnhữngngườikhác,phầnmềmcủangôinhàthiếtlậpnhiệtđộtheophảnứngvớinhữngngườisốngởbêntrong,vàtheothờigiantrongngày.Ngôinhàbiếtlàmchonhiệtđộấmlênvàomộtbuổisánglạnhtrướckhimộtvịkháchrakhỏigiường.Vàobuổichiều,khibênngoài trờitối,nhữngngọnđèntrongngôinhàsẽmờxuốngnếunóthấybạnmởmáythuhình.

Nếumộtaiđóởtrongngôinhàsuốtngày,cănnhàsẽlàmchoánhsángbêntronghoàhợpvớibênngoài.Dĩnhiên,nhữngngườisốngtrongnhàcóthểchocácchỉdẫnrõràngđểtáixáclậpđiềukiệnmới.Loạidụngcụnàycóthểtiếtkiệmnănglượngmộtcáchrấtđángkể.Nhiềutiệníchđiệntửsẽkiểmtramạngđểgiámsátviệcsửdụngnănglượngtrongcácngôinhà.Việcđósẽgiảmđángkểnguồnnhânlựcchongànhđiệnvànước.Hiệnnayhaingànhnàyphảicửnhânviênđéntừngngôinhàmỗithángmộtlầnhoặchaiđểghichỉsốđồnghồđiện,nước.Nhưngđiềuquantrọnghơnnhiềulàcácmáyđiệntoán tronggiađìnhvàởmộtcông tyđiệnnướccó thểquản lýyêucầuvềnănglượngtừngphútmộtởcácthờiđiểmkhácnhautrongngày.Sựquảnlýyêucầunăng lượngcó thể tiếtkiệmnhiều tiềnvàgiúpbảovêmôi trườngbằngcáchgiảmtảitronggiờcaođiểm.

Khôngphảitấtcảcácthínghiệmcủachúngtôitrongngôinhàkháchđềuđãthànhcông.Vídụ,tôiđãlặpđặtnhữngcáiloavàhạthấpchúngxuốngkhỏitrầnkhicần.Hướngcủaloađượcđặtlơlửngxacáchcácváchtường,trongmộtvịtrícóđộvangtốiưu.Nhưngsaukhithửlại,nónhắctôinhớđếncácdụngcụnhỏbécủaJamesBond,vì thếở trongngôinhàchính, tôiđãdaukhuấtcácloavàotrong.

Mộtngôinhàcốphọngđoánnhữngđiềubạnmuốnphảithườngxuyênđúngđểbạnkhôngbựcmìnhvìnhững tính toán sai.Tôidựmộtbữa tiệcởmộtngôinhàbằngmáyđiệntoán.Cácngọnđènđượcthiếtkếđểtắtkhiđúng10giờ30,khichủnhânđingủ.Lúc10giờ30buổi tiệcvẫn tiếpdiễn,nhưngngọnđènđãtắtđúnggiờquiđịnh.Chủnhàphảirờibàntiệckhálâuđểcốlàm cho chúng sáng lại.Vài toà nhà văn phòng dùng cácmáy dò chuyểnđộngđểđiềukhiểnánhsángtrongtừngcănphòng.Nếuchúngthấykhôngcó sự hoạt động nào trongmột vài phút các ngọn đèn sẽ tắt. Còn nhữngngườilàmviệctrễvàthườngngồigầnnhưbấtđộngtạicácbànlàmviệcthìthỉnhthoảngphảivẫytayđểcănphòngbiếtlàcóngườilàmviệcđểnódừngtắtđèn.

Việcbậthaytắtmộtcôngtắcđènlàchuyệnhếtsứcdễdàng.Cáccôngtắc

đènhếtsứctincậyvàdễsửdụng,nhưngnếubạnđịnhthaynóbằngcácthiếtbịdomáyđiệntoánđiềukhiểnthìcóthểbạnsẽgặprủiro.Bạnphảicàiđặtcáchệ thốngthựchiệnmột tỷ lệphầntrămcựckìcaovề thờigian,bởivìmụctiêutiệnlợicóthểbịloạitrừnếukhôngcósựtincậyvànhậycảm.Tôihyvọngcáchệ thống củangôinhànày có thể tựđộngmởở cácđộ sángthíchhợp.

Nếubạnthườngđòihỏingọnđènsánghoặcmờmộtcáchkhácthường,ngôinhà sẽ cho rằngđó là cáchbạnmuốn thườngxuyên.Thực tế,ngôinhà sẽnhớmọithứmànónghiêncứuvềsởthíchcủabạn.Nếutrongquákhứbạnđãyêucầuxemnhữngbức tranhcủaHenriMatissehoặccác tấmảnhcủaChrisJohnstrongNationalGeographic,bạncóthểtìmthấycáctácphẩmcủahọđượctrưngbàytrêncácbứctườngcủacácvănphòngmàbạnđivào.NếubạnđãnghebảnconcertocủaMozartlầncuốicùngbạnthămnó,bạncóthểlạinghethấychúngkhibạntrởlại.Nếubạnkhôngnhậnđiệnthoạitrongbữaăntối,điệnthoạisẽkhôngreonếucóaigọichobạn.Chúngtacóthể"bảo"ngôinhànhữngcáimàmộtvịkháchthích.PaulAllenlàmộtngườihâmmộJimiHendrixchonênngôinhàsẽchàoanhbằngcácbảnnhạccủaJimibấtkỳkhinàoanhđếnthăm.

Ngôinhàsẽđượctrangbịđểghichépcácthốngkêtheodõisựvậnhànhcủatấtcảcáchệthống,vàchúngtacóthểphântíchthôngtinđóđểđiềuchỉnhcáchệthốngnày.

Khitấtcảchúngtađềuởtrênxalộthôngtin,cùngloạitrangbịnhưthếsẽđượcdùngđểđếmvàtheodõitấtcảmọithứ,vàcáctínhtoánsẽđượccôngbốchoaiquantâmđến.Hiệnnaychúngtathấynhữngtiềnthâncủasựthốngkê này. Mạng Internet hiện đang chứa những thông tin về mô hình giaothôngđịaphươngrấtquantrọng,vàsẽđượcsửdụngđểthayđổicáclộtrìnhđilàm.Cácchươngtrìnhthờisựtrêntruyềnhìnhthườngchiếucáchệthốnggiaothôngđượcquaybằngcáccameratrongcácmáybayvàsửdụngcũngcácmáybayđóđểướctínhtốcđộtrênxalộtrongcácgiờcaođiểm.

Một ví dụ nhỏ nhưng thú vị hiện đang xảy ra nhờ các lập trình sinh viêntrongcáckhuônviênđạihọc.Họđã trangbịmộtmáybánnướcgiảikhátbằngcáchnốiphầncứngđếnđènbáomáyđãhếtnước,vàmáysẽcôngbốthôngtinthườngxuyêntrênmạngInternet.Đâylàsựsửdụngkỹthuậtmộtcách hoang phí, nhưngmỗi tuâng hàng trăm người khắp nơi trên thế giớixem có 7 Up hoặc Diet Coke nào còn lại không trong một máy bán ởCarnegieMellonUniversity.

Xalộthôngtinvẫncóthểbáocáotìnhhìnhtrênmáybánhàng,cũngnhưbiểudiễnchochúng tanhữnghìnhảnhsốngđộng từnhiềuđịađiểmcôngcộng,cáckếtquảsổxốcậpnhậtđếntừnggiâyvàcácvậnmaycácượcthểthao,cáctỉgiácầmđồhiệntại,hoặcconsốkiểmkêcủacácloạisảnphẩmnhấtđịnh.Tôinghĩrằngchúngtasẽcóthểyêucầucáchìnhảnhthựctừcácđịađiểmkhácnhaukhắpthànhphốvàyêucầuhiểnthịcáckhunhàchothuêkèmtheomộtdanhsáchgiácảvàngày thánggiaonhà.Cácsựkiện trongcácbáocáo tộiphạm,cácđónggópchocácchiếndịch theovùng,vàhầunhưchúngtacóthểyêucầubấtkỳmộtloạithôngtincôngcộngnàochúngtaquantâm.

Tôisẽlàngườisửdụngtạinhàđầutiênmộttrongcácđặcđiểmđiệntửkhácthườngnhấttrongnhàtôi.Sảnphẩmlàmộtcơsởdữliệucủahơnmộttriệuảnh tĩnh,baogồmcácảnhchụpvàcácbức tranhvẽ lại.Nếubạn làmộtvịkhách,bạncóthểyêucầuxemcácảnhchândungcủatổngthống,cácbứcảnhvềhoànghôn,cácmáybay,trượttuyếtởAndes,mộtcontemhiếmhoicủaPháp,bannhạcBeatlesnăm1965,hoặccácmôphọngvềcácbứctranhcủathờiPhụchưng,trêncácmànhìnhkhắpngôinhà.Vàinămtrướcđây,tôiđãthànhlậpmộtcôngtynhọ,giờđâyđượcgọilàCorbis,đểxâydựngmộtbộlưutrữdạngsốđộcnhấtvàtoàndiệnvềcácloạihìnhảnh.

Corbislàmộtđạilýlưutrữcácloạihìnhảnhkhácnhaudướidạngsố,từlịchsử,khoahọc,vàkỹthuậtđếnlịchsửthiênnhiên,cácnềnvănhoáthếgiới,vàmỹthuật.Tôidùngcácmáyquétchấtlượngcaođểchuyểnđổicác

hìnhảnhnàythànhcáchìnhảnhdạngsố.Cáchìnhảnhnàyđượclưutrữởđộphângiảicaotrongmộtcơsởdữliêuđãđượcsắpxếpmộtcáchsángtạođể làm chomọi người dễ dàng tìm thấymộtcách chính xác các hình anhthíchhợp.Cáchìnhảnhdạngsốnàyrồisẽđượccácnhàxuấtbảntạpchívàsáchthươngmạihoá.Tiềnbảnquyềnđượctrảchocáctácgiả.Corbis làmviệcvớicácviệnbảotàngvàthưviện,cũngnhưnhiềunhàchụpảnhtư,cácđạilý,vàcácnơilưutrữkhác.

Tôinghĩrằngnhữnghìnhảnhcóchấtlượngsẽcónhucầurấtlớntrênxalộ.Khiđượcxemhìnhảnhđánggiáđóchắcchắnmọingườisẽtánthưởngchấtlượngcómộtkhônghaiđó.Tôinghĩgiaodiệnthíchhợpsẽlàmchonóhấpdẫnhơnđốivớinhiềungười.

Nếubạnkhôngthểxácđịnhbạnmuốnxemcáigì,bạncóthểduyệtquamộtcáchngẫunhiênvà cơ sởdữ liệu sẽbiểudiễn chobạn cáchình ảnhkhácnhauchođếnkhicómộtcáigìđóthuhútbạn.Sauđó,bạncóthểkhámphácáchìnhảnhliênquanchuyênsâu.Tôiđangmongcódịpduyệtquavàyêucầu trìnhbàycác loại "thuyềnbuồm",hoặc "núi lửa", hoặc "cácnhàkhoahọcnổitiếng".

Mặcdùcómộtsốhìnhảnhsẽlàcáctácphẩmnghệthuật,điềuđókhôngcónghĩalàtôitinrằngcácphiênbảntốtbằngcácbảngốc.Khôngcógìthíchthúbằngkhiđượcxembằngtácphẩmthực.Tôitinrằngcáccơsởdữliệuhìnhảnhdễduyệtquasẽđượcnhiềungườiquantâmhơntrongcảnghệthuậtđồhoạlẫnảnhchụp.

Trongquátrìnhđicôngtácđóđây,tôicóthểdànhnhiềuthờigiờđểthămcácviệnbảotàng,xemxétcácbảngốccủamộttácphẩmnghệthuậttuyệtvờinàođó.Tácphẩm"nghệthuật"tôiyêuthíchnhấtmàtôiđãlàchủlàmộtsổ tay khoa học, doLeonardo daVinci giỡ trong đầu thế kỷ 16.Tôi thánphụcLeonardotừkhitôicòntrẻbởivìôngtalàmộtdanhnhântrongnhiềulãnhvựcvàlàngườiđitrướcthờiđại.Mặcdùcáitôicótrongtaylàmộtsổtayvềcáchìnhvẽvàcáctácphẩm,hơnlàmộtbứctranh,nhưngkhôngmộtphiênbảnnàocóthểthayđượcnó.

Nghệthuật,cũngnhưhầuhếtcáclãnhvựckhác,nếubạnbiếtđôiđiềuvềnó,chắcchắnbạnsẽthíchthúhơnnhiều.BạncóthểđidạovàigiờquaLouvre,nhữngbứctranhvôcùnghấpdẫnnhưnglạirấtthânquen.Nhưngniềmthíchthúcủabạncòncaohơnnhiềukhicómộtaiđócókiếnthứccùngđivớibạn.Tư liệuđaphương tiệncó thểđóngvai tròhướngdẫnởnhàvà trongcácviệnbảo tàng.Nócó thểchobạnnghemộtphầncủabài thuyết trình trên

mộttácphẩmđượcchưngbàybởicùngnghệsĩhoặctừcácnghệsĩđươngthời.Thậmchíbạncóthểphóngtođểxemxétkĩhơn.Nếusựmôphọngđaphươngtiệnlàmchonghệthuậtdễtiếpcậnhơn,nhữngngườixemcácphiênbảncóthểlàmtăngchứkhônglàmgiảmsựtônkínhđốivớicáctácphẩmnghệthuậtthựcvàkhuyếnkhíchnhiềungườihơnđếncácviệnbảotàngvàcácthưviện.

Trongthậpkỷtới,việctruyxuấthàngtriệuhìnhảnhvàtấtcảcáccơhộigiảitríkháctôiđãmôtảsẽxuấthiệntrongnhiềugiađìnhvàchắcchắnsẽgâyấntượnghơnnhữngcáimàtôisẽcókhi tôichuyểnvàosinhsốngtrongngôinhàcủatôivàocuốinăm1996.Cănnhàcủatôisẽnhậnđượcmộttrongcácdịchvụnàođósớmhơn.

Tôi thích thửnghiệm,và tôibiếtvàikháiniệmcủa tôivềngôinhàsẽ tiếntriểntốthơnnhữngkháiniệmkhác.Cóthểtôiquyếtđịnhchedấucácmànhìnhđằngsautácphẩmnghệthuậttrênbứctườnghoặcnémcâykimđiệntửvào thùng rác.Hoặc có thể tôi sẽ quen thuộcvới cáchệ thống trongngôinhà,hoặcngaycảyêuthíchchúng,vàtựhỏitôisẽthíchứngvớichúngnhưthếnào.Đólàhyvọngcủatôi.

Chương10:CuộcsănvàngHiệnnay,hìnhnhưhàngtuầnđềucómộtsốcôngtyhaynhữngtậpđoàn

lớntuyênbốlàhọđãgiànhthắnglợitrongcuộcchạyđuađểxâydựngxalộthôngtin.Vớinhữnghyvọngsôisụcvàcáckhoảnđầutưtáobạo,cácnhàđầutưđãtạonênmộtkhôngkhínanánhưmộtcuộcsănvàngvậy,nhiềucánhânvàcôngtylaovàocướplấymọicơhộivớihyvọngsẽlàngườivượtquađíchđếnđầutiênhoặclàcắmmộtcáimốcxíphầnmàhọtinrằngnósẽđảmbảochosựthànhcôngcủahọsaunày.Cácnhàđầutưđangsôiđộnglênvớinhữngkhoảnđầutưliênquantớixalộ.

Cácphương tiện thông tinmiêu tảcuộcđuanàynhư làcuộcđuachưatừngxảyrabaogiờ,nhấtlàhọchorằngcảhaiyếutốcôngnghệvànhucầuđềuchưađượcchứngminh.Điềunàyhoàn toànkhácvớinhữngngàyđầucủangành côngnghiệpđiện toán cánhân.Hiệnnay sựđiên cuồngđó trởthànhmộtđiềuvôcùngnguyhiểm,đặcbiệtđốivớinhữngngườihyvọngtrởthànhnhữngđốithủ,nhưngsựthậtthìmọingườithamdựcuộcđuanàychỉmớiđặtchânđượcvàođiểmxuấtphát.

Cuốicùng,khihọ thựcsựxuấtphát thì sẽcónhiềungườichiến thắng,vàtrongđócómộtsốngườithắngcuộckhábấtngờ.KếtquảcủacuộcsănvàngởCalifornialàsựpháttriểnkinhtếrấtnhanhchóngởvùngViễnTây.Năm1848,mớichỉcó400ngườibịcuốnhúttớivùngđấtnày.Hầuhếtđềusinh

sốngbằngnghềnông.Chỉtrongvòngmộtnăm,cuộcsănvàngđãhúttớiđây25.000người.Vàmộtthậpniênsauđó,sảnxuấthànghoáchiếmphầnlớnsovớikhaithácvàngtrongnềnkinhtếcủaCalifornia,vàlàvùngcóthunhậptínhtheođầungườicaonhấtcủanướcMỹ.

Theothờigian,ngườitalàmgiàubằngnhữngchiếnlượcđầutưđúngđắn.Nhưngcũngcókhánhiềucácloạicôngtykhácnhaurasứclừabịpđềgiànhgiật vềmìnhnhữngvị trí họ cho làquan trọng.Vàphần lớnnhữngmánhkhoé lừabịpcủahọđềuđượccheđậydướicáivềcủanhững tin tứcquantrọng.Tôigiànhchươngtrìnhnàyđểtrìnhbàynhữngviễncảnhsắpsửadiễnra.

Trongcuộcsănđuổihỗnhợpđểxâydựngxalộthôngtinhiệnnay,chưacóngườinào tìm thấyvàngcả,vàcónhiềukhoảnđầu tưcầnphảiđược thựchiệntrướcnhữngngườikhác.Sựđầutưđượcthúcđẩybởiniềmtinrằngthịtrườngnàyrồisẽrấtrộnglớn.Nhưngsẽchẳngcóxalộthôngtinhoànchỉnhvà cũng chẳng có thị trườngnào tồn tại trừ phimộtmạngdải thông rộngđượcnốivàophầnlớngiađìnhvàcáccơsởkinhdoanh.Trướckhiđiềuđóxảy ra, tấtcảnhữnggìgọi lànền tảngcủaxa lộnhư:phầnmềm,cácứngdụng, cácmạng, cácmáy phục vụ và những thiết bị thông tin, phải đượctriểnkhai.Nhiềucôngđoạncủaxalộsẽchưamanglạilợinhuậntrừphicóđượchàngchụctriệungườisửdụngmạng.Đểđạtđượcmụctiêu trên,đòihỏiphảilàmviệccầncù,phảicótàinăngvềkỹthuật,vàphảicótiền.Tínhchấtsôiđộnghiệnnayrấtcólợivềphươngdiệnnày,bởinókhuyếnkhíchngườitađầutưvàtiếnhànhnhữngcuộcthửnghiệm.

Chưacóaibiếtmộtcáchchắcchắnlàcôngchúngmuốngìởxalộthôngtin.Bảnthâncôngchúngcũngchưathểbiếtđượcbởihọchưacókinhnghiệmgìvềmạngvideocókhảnănggiaolưuvàcácứngdụngcủanócả.Hiệnnayngười tađang thửnghiệmmột sốkỹ thuậtbanđầu,nhưngchỉvớimột sốlượngrấtít.Nhữngkỹthuậtđótạoraphimảnh,vàiphươngthứcmuasắm,vàkhánhiềuđiềumới lạkhácnhưng rồinhữngđiềumớimẻđósẽnhanhchóngrơi rụngđi,kếtquả là tấtcảnhữnggìhọcđược trong thờigianquacũngchỉlànhữnghệthốnggiaolưucógiớihạnvớinhữngkếtquảhếtsứchạnchế.

Hiệnnay,chúngtachưathểnàocómộtkháiniệmđầyđủvềtiềmnăngthựcsựcủaxalộchođếnkhichúngtacóđượcítra làvàichụcứngdụngmớirađời.Tuynhiên,khichưacóniềmtinvàomộtthịtrườngthìngườitacũng khó sáng tạo ra được những ứng dụngmơí.Nhưng khi chúng ta cóđượcítralàmộtthửnghiệmcótiếngtăm,chứngminhđượckhảnăngthuhồikhoảnchiphíxâydựnghệthốngthìmớicócôngtymạnhdạnđầutưđể

xâydựngxa lộ.Tôi cho rằngxa lộkhôngphải là công trìnhđộtbiến,màchínhmạng Internet, cùng với những tiến bộ trong công nghiệpmáy điệntoáncánhânvàtrongphầnmềmcủamáyđiệntoán,sẽhướngdẫnchúngtatiếndầntừngbướcđếnmộthệthốnghoànchỉnh.

Hiệncómộtsốphánđoánkhôngđúngvềtriểnvọng;vàdođógópphầnlàmchosựnhiệttìnhđốivớixalộthôngtinlênmộtmứcđộtháiquá.Sốđôngkhác lại đang phọng đoán về phương hướngmà nền kỹ thuật sẽ diễn ra.Trongsốđócómộtsốsuyđoánkhôngdựa trêncơsở thực tếhoặckhôngthamkhảonhữnggìcôngchúngđãtừngbiểuthịhoặckhôngthựctếvềthờigiancầnthiếtchocáccôngđoạncủaxalộđượcghépnốilạivớinhau,Hãyđểchomọingườiđượctựdosuyluận,nhưngsuyđoánchorằngtácđộngtolớncủamộtxalộhoànchỉnhđốivớikháchhàngsẽdiễnravàocuốithếkỷnàylàhoàntoànsai.

Nhữngcôngtyđầutưvàoxalộhiệnđangcốgắngthựchiệnnhữngsuyđoáncủahọ.Nhữngngườibịquanviệnnhiều lýdochứngminhrằngvì saohọkhôngnghĩxa lộ thông tinsẽ làmộtcông trình lớn laovànhữngnguycơmay sẽ sớmxuất hiện như tôi nghĩ.Nhưng bản thân tôi tin tưởng vào sựnghiệpkinhdoanhnày.Mỗinăm,Microsoftđầu tưhơn100 triệuMỹkimchoviệcnghiêncứuvàphát triểnxa lộ.Chúngtachắcsẽphảiđầu tưnhưvậy trong khoảng 5 nămnữa thì các kết quả của việc nghiên cứu và pháttriểnmớicóthểđủđểthuhồilạivốnvànhưvậycónghĩalàchúngtôiđangđánhcuộc500triệuMỹkim.

Vàcũngcó thểchúng tôi sẽ thuacuộc.Nhữngcổđôngcủachúng tôi,dựa trênnhững thànhcông trướcđây,đãchophépchúng tôi làmnhưvậynhưng đó không phải là điều bảo đảm Tất nhiên là chúng tôimong rằngchúngtôisẽthànhcông,vàcũnggiốngnhưnhữngđấuthủkháctrongcuộcđuanày,chúngtôicólýdođểtinnhưvậy.Chúngtôitinởkỹnăngpháttriểnphầnmềmvàsựgắnbócủachúngtôivàoquátrìnhtiếnhoácủamáyđiệntoáncánhângiúpchúngtôithuhồilạikhoảnvốnchúngtôiđãđầutư.

Những cuộc thử nghiệm toàn diện trong việc nối dải thông rộng vàomáyđiệntoáncánhânvàmáythuhìnhsẽtriểnkhaitrongnăm1996ởBắcMỹ,ChâuÂuvàChâuádocôngtytựnguyệnchấpnhậnrủirovàhyvọngvàocác cuộc thửnghiệm sẽ khuyếnkhích họ xúc tiến nhanhhơn.Một số cáccuộcthửnghiệmđượcthựchiệnvớimụcđíchchiaphầnnhằmchứngminhrằngmột người điều hànhmạngđặc biệt nào đó có thể xây dựngvà điềuhànhmạngdảithông.Mụcđíchcơbảncủacáccuộcthửnghiệmlànhằmtạoramộtnềnmóngchonhữngngườipháttriểnphầnmềmxâydựngvàkhámphácácứngdụngmới,kiểmnghiệmtínhhấpdẫncủacácứngdụngvàtính

khảthivềphươngdiệntàichính.

Trước đây, khi PaulAllen và tôi nhìn thấy tấm hình chụpmáy điện toánAltair,chúngtôichỉcóthểđoáncácnguồnứngdụngphongphúmànócó.Lúcđóchúngtôibiếtrằngchúngtôicóthểphát triểnnhữngứngdụngđó,nhưngchúngtôikhôngbiếtrồichúngtôisẽrasao.Cóvàiứngdụngcóthểtiênđoánđược,chẳnghạnnhữngchươngtrìnhcóthểlàmchomáyđiệntoáncánhâncóchứcnăngnhưlàmáycuốichomộtmáyđiêntoánchính,nhưngnhữngứngdụngquantrọngnhấtnhưứngdụngbảngbiểuVisiCalslạikhôngđoánđược.

Nhữngcuộcthửnghiệmsắptớisẽtạocơhộichocáccôngtytìmkiếmsựtươngđươngcủabảngbiểuvà thiết lậpmôhình tàichínhđểxúc tiếnviệctriểnkhaixalộ.Ngườitadườngnhưkhôngthểđoánđượcloạiứngdụngnàosẽđượccộngđồngchấpnhậnvàloạinàokhông.Nguyệnvọngvànhucầucủakháchhàngrấtđadạngvàmangtínhcánhân.Chẳnghạn,tôihyvọngsẽsửdụngxalộthôngtinđểcậpnhậtcáctiếnbộvềyhọc.Tôimuốntìmhiểunhữngnguycơnàocóhạichosứckhoẻcủanhữngngườicùnglứatuổinhưtôi,vàphươngphápđểphòngchúng.

Tôimuốnđượcmạnhkhoẻvàmuốnápdụngnhữngứngdụngyhọcvàcácứngdụngkhácgiúp tôi có thểnângcaokiến thứccủamình trongcáclãnhvựctôiyêuthích.Nhưngđólàýmuốncủatôi.Liệunhữngngườikháccũngquantâmđếnyhọcnhưtôi?Haynhữngtròchơimớimẻhơn?Hayphươngthứcgiaotiếpmới?Hayngồiởnhànhưngcóthểđimuasắmđược?Hoặcđơngiảnchỉmuốncóthêmvàibộphimhay?

Cáccuộcthửnghiệmsẽquyếtđịnhnhữngứngdụngnàovànhữngdịchvụnàophổbiếnnhất.Nhữngcuộcthửnghiệmđócóthểcũngchỉlànhữngmởrộngđơngiảncủanhữngchứcnăngtruyềnthôngliênlạchiệntạinhưphimvideotheoyêucầuvànốimạngcácmáyđiệntoáncánhânvớitốcđộccaohơn.Ngoàiracóthểcóvàiloạidịchvụhoàntoànmớilạ, thuhútsựthíchthúcủacôngchúngvàkíchthíchsựsángtạo,đầutưvàtrìnhđộquảnlýtổchứccủahọ.Đólànhữnggìtôiđangmongđợiđượcnhìnthấy.Nếunhữngthử nghiệm ban đầu chưa hấp dẫn được khách hàng thì sẽ có thêm nhiềucuộcthửnghiệmmớikhác,vàviệcxâydựngmộtxalộthôngtinhoànchỉnhsẽbịchậmlại.

TrongkhiđómạngInternet,cácmáyđiệntoáncánhânđượcnốimạng,vàphầnmềmcủamáyđiệntoáncánhânsẽtiếptụcđượccảitiếnvàtrởthànhphần nềnmóng vững chải hơn.Giá của phần cứng và phầnmềm tiếp tụcgiảmxuống.

Điềuthúvịlàchúngtaquansátcáccôngtylớnứngphótrướcnhữngcơhộiđókhácnhaunhưthếnào.Khôngaimuốncôngnhậnmộtsựmơhồ.Cáccông tyđiện thoại và các công ty cáp, cácđài truyềnhìnhvà các công tymạng,cáccôngtysảnxuấtphầncứngvàcáccôngtysảnxuấtphầnmềmcủamáyđiệntoáncánhân,nhậtbáotạpchí,cáchãngphimvàthậmchícảcáctácgiảtưnhân,tấtcảsẽlànhữngnhàvạchchiếnlược.Nhìnchungkếhoạchcủahọcóvẻnanágiốngnhau,nhưngđisâuvàochitiếtthìhoàntoànkhácnhau.Nócũnggiốngnhưcâuchuyệncũvềnhữngngườimùxemvoi.Mỗingườisờnắnmộtphầnkhácnhaucủaconvoi,vàtừnhữnghiểubiếtítờiđórútranhữngkếtluậnhoàntoànsaitráisovớitoànthânconvoi.ởđâycũngthếthayvìcốgắngphánđoándiệnmạokhổnglồcủaconvật,chúngtalạiđangvàocuộcvớihàngtỷđôlađầutưnhưngchỉdựatrênsựhiểubiếtmùmờvềhìnhdạngthựcsựcủathịtrường.

Sựcạnhtranhmanglạilợiíchchokháchhàngnhưnglạilàvấnđềhócbúavớinhữngnhàđầutư,nhấtlàđốivớinhữngngườiđầutưvềmộtngànhmàsảnphẩmcủanóchưahọcómặtbaogiờ.Hiệnnayđangcómộtngànhkinhdoanhkhôngtồntại,đượcgọilà''xalộthôngtin''.Chotớinaynóchưatạorađượcmộtđồngthunhậpnào.Việcxâydựngxalộsẽlàmộtquátrìnhhọctập,vàmộtsốcôngtyrồisẽtángiabạisản.Nhữnggìhiệnnaytrôngcóvẻbéobởcóthểrồisẽtànlụitrongthịtrườngcạnhtranhcaonhưnglợinhuậnlại rất thấp.Hoặcsảnphẩmcủahọhoàn toànkhôngđượcchấpnhận.Cáccuộcsănvàngthườngcóxuhướngkhuyếnkhíchcáccuộcđầutưdữdội.Sốítcóthểxoaysởđược,nhưngmộtkhicơnsốtquarồi,chúngtaquaynhìnlạivớinhữngđổnáthoang tànvớinhữnghoàinghivà tựhỏi "Ai tài trợchonhững công ty đó ?Họ nghĩ gì trong đầu họ ? Liệu đó có phải là chứngcuồngloạnkhông?"

Côngtácquảnlýđóngvaitròlớnlaotrongviệcđịnhhìnhpháttriểncủaxalộthôngtin,cũngtươngtựnhưnóđãđịnhhìnhngànhcôngnghiệpđiệntoáncá nhân.Chỉ cómột số ít công ty sản xuất phầnmềmchínhyếu xoayxởchuyểnsangsảnxuấtmáyđiệntoáncánhân.Nhữngcôngtythànhcôngnhấtlànhữngcôngtykhởisựvớivốnítờitrongtay,quảnlýbởinhữngngườicóđầuóctiếpnhậncáimới.Điềunàyrồicũngsẽđúngvớixalộthôngtin.Bởivìđốivớimỗimộtcôngtylớn,đangthànhcôngbằngmộtứngdụngmớinàođósẽcólối10côngtymớibắtđầuthịnhvượngcònhơn50côngtylớnkhácsẽphátloéniềmvinhquangtrongphútchốcrồitanbiếnvàocõihưvô.

Đâylàđiểmmốccủamộtthịtrườngquảnlýđangngàymộtpháttriển;sángkiếnnảynở rấtnhanh trênnhiều lĩnhvực.Phần lớn trong sốđó sẽkhôngthànhcôngchodùcôngtylớnhaybé.Cáccôngtylớncókhuynhhướngít

bịrủirohơn,nhưngmộtkhiđãbịrãđámthìsựkếthợpcủasựíchkỷvàquymôcủanguồnlựccủahọsẽkhốcliệttựanhưđàorộngthêmmiệngnúilửađangtrởmình.Nếuđemsosánhthìchúngtathấyrằngsựthấtbạicủamộtcôngtynhỏmớibắtđầuthườngítđượcngườitachúýtới.Nhưngcóđiềuthúvịlàconngườisẽrútrađượcnhữngbàihọctừtrongthấtbạilẫnthànhcông,vàkếtquảlàsựtiếnbộsẽđếnnhanhhơn.

Bằngcáchđểchothịtrườngquyếtđịnhnhữngcôngtynàovàphươngpháptiếpcậnnàosẽthắngkhiếnchonhiềuconđườngđồngthờiđượckhaiphá.Khôngcónơinàomàlợiíchcủanhữngquyếtđịnhvìđộngcơthịtrườngrõrànghơnlàtrongmộtthịtrườngchưađượcchứngminh.Khihàngtrămcôngtycốgắngnhiềubiệnphápliềulĩnhkhácnhauđểpháthiệnmứccầucủathịtrườngthìxãhộisẽcóđượcnhữnggiảiphápđúngđắnnhanhhơnrấtnhiềusovới bất cứhình thái kếhoạchkinh tế nào.Phạmvi của sựkhông chắcchắncủaxalộthôngtinrấtrộnglớnnhưngrồithịtrườngsẽđịnhramộthệthốngthíchhợp.

Chínhphủcóthểgiúpđỡchoviệcbảođảmmộtkhungcạnhtranhmạnhmẽ,vàcũngnênsẵnsàng,nhưngkhôngnênquávồvập,canthiệpvàonếuthịtrường thấtbại trongmộtsốkhuvựcđặcbiệtnàođó.Saukhi thu thậpđủlượng thông tin từ những lần thử nghiệm, họ có thể định ramột '' luật điđường'',một khung hướng dẫn cơ bản để theo đó công ty cạnh tranh vớinhau.Nhưngchínhphủkhôngnênquyếtđịnhbảnchấtcủaxalộthôngtin,bởichínhphủkhôngthểnắmđượclợithếhoặcquảnlýcácthịtrườngcạnhtranh,nhất là trongkhicònvấnđềsựlựachọncủakháchhàngvàsựpháttriểnkỹthuật.

ChínhphủHoaKỳcanthiệpsâuvàoviệcđềraluậtchocáccôngtythôngtin.Cácquychếcủachínhphủliênbangngănchặnviệccáccôngtycápvàcáccôngtyđiệnthoạimuốnlậpramộtmạngđadụngvìnócóthểđưahọtớichỗcạnhtranhlẫnnhau.Điềuđầutiênhầuhếtcácchánhphủphảilàmlàbắtđầugiúpchoxalộbắtđầuhoạtđộngbằngcáchgiảmbớtcácquychếtrongthôngtinliênlạc.

Biệnphápcũmàđasốcácnướcđãápdụnglàlậpnênnhữngcôngtyđộcquyềntrongnhiềulĩnhvựccủatruyềnthôngliênlạc.Lýthuyếtủnghộchobiệnphápnàylàcáccôngtysẽkhôngchịuđầutưmộtsốvốnlớncầnthiếtđểcóthểtriểnkhaihệthốngđiệnthoạiđếnvớimọingười,trừphihọđượckhuyếnkhíchlàsẽtrởthànhnhàcungcấpđộcquyềntrongtươnglai.Chánhphủđề racác luật lệbuộccácnhàđộcquyềnđóphảihoạtđộngvì lợi íchcôngcộngvớimứcđộhạnchếnhưngđiềucơbảnlàđượcbảođảmcólợi

nhuận.Kếtquảlàhọthiếtlậpnênmộtmạngrấtđángtincậyvớicácdịchvụđadạngnhưngsángkiếnmớivẫncònápdụngmộtcáchrấthạnchế.Vềsau,cácquyđịnhđóđượcmởrộngtớilãnhvựccáptruyềnhìnhcũngnhưcáchệthốngđiệnthoạiđịaphương.

ChínhphủliênbangvàChínhphủcủacáctiểubangchấpnhậnchothànhlậpcáccông tyđộcquyềnvàchophéphọcạnh tranhđểđổi lấyviệcquản lýbằngphápluật.

TheoluậtpháphiệnhànhtạiMỹ,thìmộtxalộkhôngđượcphépvừacungcấpdịchvụđiệnthoạivàvừacungcấpdịchvụvideo.Việcđểchocácnhàkinhtếvàcácsửgiatranhluậnvềsựlợihạicủaviệcchấpthuậnchothànhlậpcáccông tyđộcquyền làmộtýkiếnhayđềxuất từnăm1934,nhưnghiệnnaycósựnhấttríchungrằngcầnphảithayđổicácluậtlệliênquantớivấnđềnày.Tuynhiên,chotớikhoảnggiữanăm1995,cácnhàhoạchđịnhchínhsáchvẫnchưathểxácđịnhđượcmộtcáchchínhxáclàbaogiờmớitriểnkhaivàbằngnhữngbiệnphápnào.

Hàng tỷđô lađang trong tình trạngnguyngập,và cácnhà làm luậnnhậnthấyrằngngườitadễdànglạcbướctrongvôvànnhữngchitiếthếtsứcphứctạpcủavấnđềlàmthếnàođểchocuộctranhcóthểbắtđầu.Vấnđềlàphảihìnhdungxemviệcchuyểntừhệthốngcũsanghệthốngmớinhưthếnàotrongkhiphảigiữsaochomọingườithangiatrongcuộccảmthấyyênlòng.Sựbếtắcnàygiảithíchvìsaoviệccảitiếntruyềnthôngliênlạcbịđìnhtrệtrongnhiềunăm.Quốchộibậntúibụitrongsuốtmùahènăm1995trongcáccuộctranhcãi,khôngphảichovấnđềgiảmbớtcácđịnhchếđốivớingànhcôngnghiệptruyềnthốngliênlạc,màlàlàmthếnàođểcóthểgiảmbớtđượccác quy chế.Tôi hy vọng vào lúc bạn đang đọc quyển sách này thì xa lộthôngtintrởthànhlàphươngtiệnhợppháptạinướcMỹ!

BênngoàinướcMỹ,vấnđềtrởnênphứctạphơnvìtạinhiềunước,cáccôngtyđộcquyềnlạilànhữngtổchứccủachínhphủ.Cáctổchứcnàyquảnlýcácdịchvụbưuđiện,điệnthoại,vàđiệntín(PTT).Tạimộtsốnước,cácdịchvụPTTđượcphépxúctiếnvàtriểnkhaixalộthôngtin,nhưngmộtkhicác tổ chức của chánh phủ dính dáng vào thì công việc thường tiến triểnchậmchạphơn.Tôinghĩrằngtốcđộđầutưvàgiảmbớtcácđịnhchếtrêntoàncầusẽtănglêntrongmườinămtớibởicácchínhtrịgiađangnhậnthứctínhchấttốiquantrọngcủavấnđềnàynếuhọmuốnchođấtnướccủahọcósứccạnh tranh lâudài.Trongnhiềucương lĩnhhànhđộngcủacácứngcửviêntrongcácchiếndịchtranhcửđềucómụcnêurõhọsẽtạođiềukiệnchođấtnướchọdẫnđầutrongviệcthiếtlậpxalộthôngtin.Việcđưavấnđềnàyvàolĩnhvựcchínhtrịsẽcànglàmchonótrởnênkhảthihơn,vàđiềuđósẽ

giảitoảđượcnhiềucảnngạimangtínhquốctếkhácnhau.

NhữngnướcnhưMỹvàCanada,nơicómộttỷlệkhácaogiađìnhsửdụngcáp truyềnhình, có lợi thế hơnvì cạnh tranhgiữa các công ty cáp truyềnhìnhvàcáccôngtyđiệnthoạisẽđẩynhanhtốcđộđầutưvàohạtầngcơsởcủaxalộ.Tuynhiên,nướcAnhlànướcsửdụnglâunhấtchocảhaidịchvụtruyềnhìnhvàcáp.Ởđócáccôngtycápđượcphépthựchiệndịchvụđiệnthoạitừnăm1990.Cáccôngtyngoạiquốc,chủyếulàcáccôngtyđiệnthoạivàcápcủaMỹ,đầutưrấtlớnvàohệthốngcápquangchohạtầngcơsởcủaAnhquốc.

NgườiAnhhiệnnaycó thểchọncáccông tycáp truyềnhình làmdịchvụđiệnthoạichohọ.SựcạnhtranhđóđãbuộccôngtyBritishTelecomphảicảitiếntốcđộvàdịchvụcủahọ.

Nếuchúngtanhìnlùivềtrướckhoảngmườinăm,tôinghĩrằngchúngtasẽthấyrõmốitươngquangiữasựcải tiếnhệthốngtruyềnthôngliênlạccủamỗinước.Khôngmộtnhàđầutưnàolạimuốnđổtiềnvàonhữngnơichưacónhiềuhạtầngcơsởvềthôngtinliênlạc.Tạinhiềunướccácchánhtrịgiavàcácngườivậnđộnghànhlangđangcốgắngtạoracácquychếmới,vàtôichắcrằngtẩtcảnhữngquychếđóđượcđemrathửnghiệm.Giảiphápđúngsẽkhácnhautrongchừngmựcnàođógiữacácnước.

Cómộtlãnhvựcrõràngcácchánhphủnêntránhlàtínhtươnghợp.Mộtsốngười từng gợi ý rằng các chánh phủ nên đề ra các định chuẩn cho cáchmạng,nhằmbảođảmchochúngcóthểhoạtđộngtươngtácvớinhau.Năm1994,ngườitađệtrìnhmộtdựluậtlênmộttiểubangcủaHạViệnMỹkiếnnghịrằngphảisảnxuấtcáchộpđiềukhiểnsaochochúngcótínhtươnghợp.Điềunàyđốivớinhữngngườidựthảodựluậtđó,cóvẻnhưlàmộtphátkiếnvĩđại.

Tínhtươnghợplàmộtyếutốquantrọng.Nólàmchocácngànhkinhdoanhđiệntửgiadụngvàmáyđiệntoáncánhânpháttriểnmạnh.Khingànhcôngnghiệpđiệntoáncánhâncònmớimẻ,nhiềumáyxuấthiệnrồilạibiếnmất.ChiếcAltair8800đãbịchiếcApple Iquamặt.Rồi lần lượtxuấthiệncácchiếcAppleIIIBMPC,AppleMacintosh.IBMPCAT,PC386vàPC486,PowerMacintoshes, và PentinumPC.Mỗimột loạimáy này trong chừngmựcnàođóđềutươnghợpvớicácmáykhác.Chẳnghạnnhưtấtcảđềucóthểdùngchungcáchồ sơvănbảngốc.Nhưngđồng thời lại cóquánhiềutínhkhôngtươngứngbởivìcácthếhệmáytínhkếtiếpđềumuốnnêubậtnhữngtiếnbộmangtínhđộtphámàcáchệthốngcũkhôngcó.

Tínhtươnghợpcủanhữngmáytrướcđây,trongvàitrườnghợp,cótácdụngrất lớn lao.Cảhai loạiPC - compatiblevàAppleMacintoshcungcấpvàitính tương hợp khá lạc hậu. Tuy nhiên, giữa chúng với nhau, chúng lạikhông thể tươnghợpđược.Và lúcchiếcmáyđiện toáncánhânrađời,nókhông thể tương thíchvớicácmáy trướcđócủa IBM.Cũng tương tựnhưvậy,thếhệmáyMacđãkhôngtươngthíchvớicácmáyApplethờitrướcđó.Trong thế giới điện toán, kỹ thuật năng động tớimức bất cứ công ty nàocũngcóthểsảnxuấtranhữngloạimáymớihọmuốnvàđểchothịtrườngquyếtđịnhcôngdụngcủanó.

Bởichiếchộpđiềukhiển,vớimọiýnghĩacủanóvốnđãlàmộtmáyđiệntoán,vàđólàlýdogiảithíchvìsaonócũngsẽtheođàđổimớinhanhchóngnhưcáiđàđãthúcđẩyngànhcôngnghiệpđiệntoáncánhân.Thựcrahộpđiềukhiểnsẽđượcbánrachomộtthịtrườngbấpbênhhơnrấtnhiềusovớithị trườngcủamáyđiện toán cánhân,dođóviệcđể cho thị trườngquyếtđịnh tính hiệu quả của nó lại càngmạnhmẽ hơn. Sẽ thật là không khônngoannếuépbuộcphảitạoramộtmẫutheoýđịnhcủachánhphủđốivớinhữngphátminhchưahoànchỉnh.

ĐđịnhđưaviệcsảnxuấthộpđiềukhiểnbanđầucótínhtươngthíchtheochỉđạocủachánhphủthànhluậttạiMỹđãtanbiếnngaytrongcuộchọpQuốcHộinăm1994,nhưngnhữngvấnđềliênquantớinólạinảysinhtrởlạitrongnăm1995,vàtôimongrằngcácnướckháccũngnênlàmnhưvậy.Việcépbuộcnghecóvẻnhưhợplýnhằmđưaviệcgìđóthànhluậtlàviệckhádễdàng,nhưngnếuchúngtakhôngthậntrọng,sựépbuộcđócóthểbópnghẹtthịtrường.

Xalộsẽpháttriểnvớimộttốcđộkhácnhautrongnhiềucộngđồngvànhiềunướckhácnhau.Khitôicódịpranướcngoài,báochícácnướcđóthườngnêucâuhỏirằngnướccủahọtụthậusaunướcMỹsaubaonhiêunăm.Đólàmộtcâuhỏikhó.LợithếcủanướcMỹlàtầmcỡthịtrường,máyđiệntoáncánhânxuấhiệnkháphổbiến tronggiađìnhngườiMỹ,vàphươngcáchmàcáccôngtyđiệnthoạivàcáccôngtycápcạnhtranhvớinhauchothuậnlợitrướcmắtvàchosaunày.Tronghầuhếtcáclĩnhvựckỹthuậtkhácnhaucóliênquanđếnviệcxâydựngxalộthôngtin,cáccôngtycónguồngốccủaMỹlànhữngcôngtyhàngđầutừbộvixửlý,phầnmềm,giảitrí,máyđiệntoán cá nhân, hộp điều khiển, cho tới các thiết bịmạng chuyểnmạch.Trừmộttrườnghợpngoạilệcóýnghĩaduynhấtlàcôngnghệmànhìnhvàchípbộnhớ.

Cácnướckháccólợithếriêngcủahọ.ởSingaporemậtđộdânsốvàsựtập

trungcủanhànướcvàohạtầngcơsởkhiếnngườitaquảquyếtrằngdântộcnàysẽ làdân tộcdẫnđầu.ViệcchánhphủSingaporequyếtđịnhphải làmmộtviệcnàođólàcảmộtvấnđềđốivớinướcđộcnhấtvônhịnày.Cơsởhạtầng của xa lộ thông tin đã được triển khai.Mỗimột phátminhmới đềunhanhchóngđượcyêucầucungcấpchotừnghộgiađìnhvớicápdảirộngtươngtựnhưviệcluậtphápbuộcphảicungcấpcáchệthốngnước,khíđốt,điệnvàđiệnthoạichotừnggiađình.KhitôiđượcgặpngàiLýQuangDiệu,mộtBộ trưởngcaocấp72 tuổi,ngườiđã lãnhđạoSingapore từnăm1959đến1990,tôivôcùngngạcnhiênvềtầmhiểubiếtcủaôngvềthờicơvàôngtinrằngviệctriểnkhaixalộthôngtinvớitốcđộcaolàưutiênsốmộtcủaSingapore.

ÔngchorằngđiềuchỉnhmangtínhcấpbáchhiệnnaylàđấtnướcnhỏbécủaôngphảitiếptụclànướchàngđầuởChâuátrongviệctạoracôngviệclàmcógiátrịcao.TôiđãthẳngthắnhỏiôngrằngliệuchánhphủSingaporecótừbỏsựquánlýchặtchẽđốivớithôngtinnhưchánhphủđanglàmhiệnnaynhằmkhốngchếcácvấnđềxãhộikhông.ÔngnóiSingaporecôngnhậnrằngtrongtươnglaichánhphủsẽdựavàonhữngphươngthứckháckhôngphảilàkiểmduyệtđểduytrìmộtnềnvănhóahiệnđangloạitrừmộtsốmặttựdokiểuPhươngTâyđểđổilấyýthứccộngđồngmạnhmẽ.

ỞTrungQuốc,chánhphủhìnhnhư tin rằnghọcó thểsửdụngcảhai.BộTrưởngBộViễnThôngBưuĐiệnnóivớicácphóngviên"ViệcnốimạngInternetkhôngcónghĩalàthôngtinđượctựdohoàntoàn.Tôinghĩrằngsẽcó sự thôngcảmchungvềvấnđềnày.NếubạnđiHảiQuan,bạn sẽphảitrìnhhộchiếu.Đốivớiviệcquảnlýthôngtincũngtươngtựnhưvậy.ÔngcònnóirằngBắcKinhsẽchọn''cácbiệnphápquảnlý''thíchhợpđểkiểmsoátdữliệuđầuvàocủatấtcảcácdịchvụtruyềnthôngliênlạccóliênquantớiTrungQuốc.''Việcxâydựngcơsởhạ tầngcho thông tin liên lạchoàntoàn không cómâu thuẫn với việc thực thi chủ quyền nhà nước.Tổ chứcLiênHiệpTruyềnthôngliênlạcquốctếnóirằngbấtcứnướcnàođềucóchủquyềnđốivớihệthôngtinliênlạccủanướcđó".ÔngcóthểkhônghiểurằngviệcnốimạngInternetmộtcáchđầyđủvàviệcduytrìđộkiểmduyệtchẳngkhácnàoviệcphảicómộtngườitheodõimỗingườisửdụng.

ỞPháp, hãngMinitel là hãng tiên phong trong các dịch vụ trực tuyến đãkhuyếnkhích cộngđồng cácnhàxuất bản tin họcvà cổđộng sự sửdụngrộngrãicácdịchvụtrựctuyếnnóichung.Dùvậycácthiếtbịđầucuốivàdảithôngcònhạnchế,sựthànhcôngcủaMinitelđãkhuyếnkhíchsángkiếnnảynởvàcungcấpnhữngbàihọccầnthiết.HãngFranceTelecomhiệnđangđầutưmạngchuyểndữliệutrọngói.

TạiĐức,hãngDeutscheTelekomđãgiảmmạnhdịchvụISNDtừnăm1995.Việcđóđãkhiến cho số lượngngười sửdụngmáyđiện toán cánhânnốimạngtănglênmộtcáchđángkể.GiảmgiádịchvụISDNlàmộtchínhsáchthôngminh,bởivìgiárẻsẽkhuyếnkhíchsựpháttriểncácứngdụng,vàkhicácứngdụngđượcpháttriểnsẽgiúpthúcđẩyhệthốngdảithôngsẽsớmtrởthànhhiệnthực.

MứcđộmáyđiệntoáncánhânđisâuvàocácngànhkinhdoanhtạicácnướcBắcâuthậmchícòncaohơntạiHoaKỳ.Cácnướcnàyhiểurằnglựclượnglaođộngcóhọcthứccaocủahọsẽđượchưởnglợitừviệcnốimạngtốcđộcaovớitoànthếgiới.

MặcdùlợiíchcủahệthốngtruyềnthôngliênlạccaocấpởNhậtcólẽcaohơnbấtkỳnướcnàokhác,nhưngthậtkhócóthểtiênđoánđượcsốphậncủaxa lộ thông tin tại nước này. Việc sử dụngmáy điện toán cá nhân trongngànhkinhdoanh,trườnghọc,vàgiađìnhlạikémxasovớicácnướcpháttriểnđiêunàymộtphầncólẽ làdokhókhăntrongviệcđưachữNhậtvàobànphím,nhưngđồngthờicũngdothịtrườngquárộnglớnvàmangtínhcốthủcủaNhậtđốivớicácmáyxửlýtừchuyêndùng.

NhậtđứnghàngthứhaisauHoaKỳvềsốlượngcáccôngtyđầutưvàoviệccả hai lãnh vực phát triển khối hợp nhất và nội dung của xa lộ thông tin.NhiềucôngtylớncủaNhậtcónềncôngnghệtuyệtvờivàmộtlịchsửvềcácbiệnphápđầu tưdàihạncủahọ.SonycáchãngNhạcSonyvàhãngphimSony,kểcảHãngColumbiavàColumbiaStudios.HãngToshibacókhoảnđầutưlớntrongTimeWarner.KhẩuhiệucủaHãngNEClà"ĐiệntoánvàTruyềnthôngliênlạc"đưara từnăm1984,mộtbướcđi trướcxalộ thôngtin,thểhiệnsựcamkếtcủahọ.

NgànhcôngnghiệpcápcủaNhậtchỉmớikhắcphụcđượctìnhtrạngkhốngchếnổi trongnhữngnămgầnđây,nhưng tốcđộ thayđổiđángkinhngạc.Công ty điện thoạiNhật, hãngNTT, có số vốn lớn nhất trong số công tycôngíchtrêntoànthếgiớivàsẽgiữvaitròlãnhđạotrongmọimặtcủahệthốngxalộthôngtin.

ỞHànQuốc,mặcdùsovớiHoaKỳsố lượngmáyđiện toáncánhân tínhtheođầungườicókémhơn,nhưng25%sốmáyđónằmtrongcácgiađình.Sốliệutrênchứngminhrằngnhữngnướccótruyềnthốngcơcấugiađìnhrấtmạnhcũngđãchúýtớiviệcđitrướctrongviệcgiáodụcchothiếunhi,vàvìvậysẽlàmảnhđấtbéobởchocácsảnphẩmcónhữnglợithếtronglãnhvựcgiáodục.Mộtbiệnphápthíchhợplàchánhphủsẽtạorachánhsáchưuđãi

đểkhuyếnkhíchviệcnốimạngchocáctrườnghọcvớigiáthấpvàbảođảmchoxalộcóthểtớitậnnhữngvùngcóthunhậpthấp.

ÚcvàTâyLancũngrấtquantâmđếnxalộthôngtin,mộtphầnlàdokhoảngcáchđịalýquálớngiữahọsovớicácnướcpháttriển.Cáccôngtyđiệnthoạicủaúcđangđượctưnhânhoávàthịtrườngđượcmởrộngchosựcạnhtranh,khíchlệcáckếhoạchnhìnxatrôngrộngpháttriển.TânTâyLanlànướccóthị trườngviễn thông liên lạcmở rộngnhất thếgiới, vàviệc công tyđiệnthoạicủanướcnàyvừamớiđượctưnhânhóađãnêumộttấmgươngvềtínhhiệuquảcủachánhsáchtưnhânhoá.

Tôikhôngnghĩrằngcácnướcpháttriển,baogồmtấtcảcácnướcTâyÂu,BắcMỹ,úc,TânTâyLanvàNhậtBảnsẽđếnđíchtrướchaytụtlạiphíasaumột hay hai năm so với các nước khác trừ phi người ta thực hiện nhữngquyếtđịnhchínhtrịkémcời.Trongphạmvimỗinước,mộtsốcộngđồngsẽnhậnđược cácdịchvụ sớmhơn.Cáchmạng sẽ đi vàonhữngkhudân cưgiàucótrước.Ngaycảcácnhàđiềuphốiđịaphươngcũngcóthểcạnhtranhvới nhau để tạo môi trường thuận lợi cho việc phát triển xa lộ sớm. Tạinhững nước công nghiệp phát triển, người ta sẽ đề ra chính sách khuyếnkhíchcạnhtranhvàkhôngcầnphảisửdụngkhoảntiềnthuthuếđểxâydựngxalộthôngtin.

Tốcđộxalộđithẳngvàotừnggiađìnhsẽ,phầnlớntươngứngvớitổngsố sản phẩmnội địa tính theo đầu người củamỗi nước.Dù vậy, việc nốimạngvàocácngànhkinhdoanhvàtrườnghọctạicácnướcđangpháttriểnsẽcótácđộnglớnlaovàsẽgiảmmứcchênhlệchvềthunhậpcủahọvớicácnướcphát triển.NhữngvùngnhưBangalorecủaẤnĐộhoặcThượngHảihayQuảngChâucủaTrungQuốcsẽthiếtlậpviệcnốimạngxalộtrongcácngànhkinhdoanhmàhọsẽthựchiệncácdịchvụtừcáccôngnhâncótrìnhđộcaochothịtrườngthếgiới.

Ngàynay,tạinhiềunướccácnhàlãnhđạocấpcaođangđềrakếhoạchkhuyếnkhíchđầutưvàoxalộthôngtin.Sựcạnhtranhgiữacácnướchoặcđểchiếmvịtrídẫnđầuhoặcđểkhôngbịtụthậusẽtạoramộtđộnglựcrấtmạnhmẽ trongviệcphát triểnxa lộ thông tin.Vìmỗinước sẽ tìmnhữngbiệnpháptiếpcậnkhácnha,vàmọingườisẽtheodõixembiệnphápnàotốtnhất.Mộtsốquốcgiatheochủnghĩadântộccóthểsẽhợplýhoábằngcáchtuyênbốrằngnếuhọquyếttâmthựchiệnngaymộtmạng,vàcácxínghiệptưnhânkhông tựnguyệnxâydựng sẽgópphầngiúpđỡhoặc tài trợ từngcôngđoạncủaxalộthôngtin.

ChánhsáchkhuyếnkhíchýthứctựlựcđócủaChínhphủ, trênnguyêntắc,cóthểkhiếnchoxalộthôngtinđượchìnhthànhsớmhơnnhữngcáchkhác,nhưngđồngthờiphảichúýmộtcáchthậntrọngtớikhảnăngthựcsự

vềthunhậpkhôngmấyhấpdẫn.nhữngnướcnhưvậycóthểkết thúccôngtrinhvớimộtsựlãngphítiềntàivàcôngsức,mộtxalộthôngtintheodạnhmột convoi trăngmột kỹ sư xây dựngmột cách biện lập với tốc độ pháttriểnnhanhchóngcủanêncôngnghệbênngoài.

TìnhhìnhtươngtựnhưtrênđãxảyraởNhậtvớidựánxâydựngmáythuhìnhcóđộphântíchcao-HDTV.MITI,BộcôngnghiệpvàMậuDịchquốctế,mộtbộphậnrấtmạnhcủaNhật,vàhãngNHK,mộtcôngtytryuờnhìnhthuộcchánhphủquảnlý,phốihợpvớicáccôngtyđiệntửtrongmộtcốgắngnhằmxâydựngmộthệthốngHDTVdạngtươngtựmới.HãngNHKcamkếtsẽpháphìnhvàigiờmộtngày.Nhưngtiếc thay,hệ thốngnàyđã tỏra lạchậukhi vấnđề trởnên rõ ràng là kỹ thuật số cóưu thếhơnnhiều.NhiềucôngtyNhậtnhậnthấybịlâmvàotìnhthếkhókhăn.

Vềphầnhọ,họnhậnthấyrằngviệcđầutưvàohệthốngđókhôngphảilàviệclàmtốt,nhưnghọphảibảovệsựcamkếtcủahọvớimộtdựánđượcchánhphủđỡđầu.Trongkhitôiđangviếtcuốnsáchnày,Nhậtvẫncòngữikếhoạchpháttriểnhệthốngtươngtựnày,mặcdùkhôngcònmộtaithựcsựmongnósẩyra,tuyvậy,NhậtsẽthulợitừsựđầutưđểpháttriểncameravàmànhìnhcóđộphântíchcaomàdựánHDTVđãkhuyếnkhích.

Việcxâydựngxalộthôngtinhoàntoànkhôngđơngiản.Bấtcứmộtchánhphủhaycông tynàocó liênquan tớiphầnnócầnphải theodõisátsaosựpháttriểnmới,vàphảisẵnsàngđểchuyểnhướng.Nhữngsựlinhđộngnhưvậyđòihỏiphảicótrìnhđộcôngnghệcao,đidốivớisựrủiroluônrìnhrập,phùhợptốthơnchongànhcôngnghiệpnày.

Sựcạnhtranhsẽngàycàngdữdộihơntrênnhiềulãnhvực.Cáccôngtycáp,điện thoại,vànhữngcông tykhácsẽcạnh tranhnhau trongviệccungcấpcácthiếtbịhạtầngcơsởnhưcáp,thiếtbịvôtuyến,vàvệtinh.Cáccôngtysảnxuấtphầncứngsẽcạnhtranhnhauđểbánmáyphụcvụ,hệthốngchuyểnmạnhATM,vàhộpđiềukhiểnchocáccôngtymạng,côngtymáyđiệntoáncánhân,côngtythuhìnhdạngsố,côngtyđiệnthoại,vàcácứngdụngtinhọccủahọchongườixửdụng.Đồngthờicáccôngtysảnxuấtphầnmềm,kểcảApple,AT&T,IBM,Microsoft,Oracle,vàcôngtySunMicrosystems,sẽchàobáncácphầnmềmchocáccôngtycungcấpmạng.Cuốicùnghàngtriệucáccôngtycánhânsẽbánnhữngứngdụngphầnmềmvàthôngtin,kểcảthôngtingiảitrí,trênmạnglúcđóđãpháttriểnkhắpnơi.

Tôiđã trìnhbàyhơidài về tính chất bứcbáchmàhạ tầng cơ sở cầnphảiđượcxâydựngđểcungcấpviệcnốimạngdảirộngvàotừnggiađình.TôitrìnhbàysựcạnhtranhdiễnratạiHoaKỳ,vàchiếnlượccủacácngànhcông

nghiệpđiệnthoạivàcôngnghiệpcáp,nhữngngànhchủyếucủahạtầngcơsởcủaxalộ.Cáccôngtycápđềucòntrẻcànhỏhơncáccôngtyđiệnthoạilớnvàmang tính chất thấukhoánnhiềuhơn.Mạng lưới truyềnhìnhcungcấpchokháchhàngcápvideodảirộngmộtchiềuquamạngcáptrụcđồng,vàđôikhibằngcápquang.Mặcdùtỷlệthâmvàomạngtrêntoànthếgiớicònkháthấp-189triệungườithuêbao-hệthốngcápởHoaKỳvượtlêntrên70%trongtổngsốgiađìnhngườiMỹ.

Hiệnnay,hệthốngcápnàyđangđượcchuểnđổidầndầnđểchuyểntínhiệudạngsố,vàmộtsốcôngtycáphiệnđangcungcấpdịchvụnốimạngInternetvàcácdịchvụtrựctuyếnchonhữngngườisửdụngmáyđiệntoáncánhân,đãquenviệcchuyểnthôngtintừmáylớnđếnviệcchuyểnthôngtintừmáylớnxuốngđườngdâyđiệnthoạivớitốcđộ28.800bitmỗigiây,sẵnsàngđồngýtrảthêmtiềnđểtảithôngtinquacáptruyềnhìnhvớitốcđộ3triệubitmỗigiây.

Cònđốivớicáccôngtyđiệnthoại,họmạnhhơnrấtnhiềuvềphươngdiệntàichánh.hệ tốngđiện thoạicủamỹLàHệ thốngphânphốichuyểnmạchlớn nhất thế giới cung cấp việc nối mạng theo pháp điểm đối điểm. Thịtrườngtraođổiđiệnthoạikhuvựckếthợphàngnămkhoảng100tỷMỹkim,lợinhuận thuđượccaohơnnhiềusovới20 tỷcủangànhkinhdoanhcáp.bảycôngtyhoạtđộngkhuvựccủaBell(RBOC)sẽcạnhtranhvớicôngtymẹcũcủachúng,hãngAT&Tđểcungcấpcácdịchvụđiệnthoạiđườngdài,điệnthoạikhôngdây,vàcácdịchvụmớikhác.Những,giốngnhưcáccôngtyđiệnthoạitrênthếgiới,cáccôngtycủaRBOClànhữngcôngtycòntrẻtrongthếgiớicạnhtranh,vừamớihìnhthànhtừmộtdisảncònquánặngnềvềquytắc,thủtục.

Cáccôngtyđiệnthoạiđịaphươngsẽđượckíchthíchbởisựcạnhtranhngàycàngratăng.Họđangởtrongtưthếphòngngự.Nhữngcôngtyđiệnthoạivàcápkháchiệnđangmuốnchàobánmáyđiệnthoạicũngnhưnhữngdịchvụliên lạckháctrongkhuvựccủahọ.Cácquychếmớisẽmởđườngchosựcạnhtranhvà,nhưtôiđãđềcập,giácướcđàmthoạiđườngdàisẽgiảmmộtcáchđángkể.Vànếuđiềuđóxẩyra,lợinhuậncủacáccôngtyđiệnthoạisẽgiảmsútnhiều.

Cáccôngtyđangcungcấpcácdịchvụđịaphươngsẽdầnđưakhảnăngtruyềntảidạngsốtiêntiếnvàomạngcủahọ.Hiệnhọchưacảmthấyphảivộivàng,vìchođếnnayhìnhnhưhọđượcbảovệkhỏisựcạnhtranhbởicácràocảntàichínhlớn.Họđãtừngbiếtrằngmộtđốithủđầytiềmnăngnàođócóthểsẽtungramộtkhoảnđầutưkhoảng100MỹKimđểsắmtrangthiếtbịnhằmcạchtranhtrongmộtcộngđồngnhấtđịnh.Nhưngchiphícủacácthiếtbịchuyểnmạchvàcáprồisẽgiảmxuốngmỗinăm.

Điềuđócónghĩahiệncáccôngtyđangphảiđươngđầuvớimộtloạiquyếtđịnhmàgầunhưhầuhết những ai đang có ý địnhmuamáyđiện toán cánhângặp.Liệubạncóphảichờđếnkhigiáhạvàcácthaotácđượccảitiếntốthơnhaychịumuavớigiácaohơnnhưnglạisửdụngthiếtbịđósớmhơn?Sựbếtắcđócàngsâusắchơnđốivớimộtsốcôngtycungcấpmạng.Họsẽphảitiếnvềphíatrướcthậtnhanhvàkhôngngừngcậpnhậtkiếnthức.Mộtcôngtycóthểchàomộtgiáphảichăngnếunóchịuchờđờikhálâuđểđầutưvàokhâusảnxuấtcápvàthiếtbịchuyểnmạch,nhưngrồisẽkhôngbaogiờkhôiphụclạiđựocthịtrườngcũvàsẽphảigánhchịuthấtbạisovớicácđốithủcạchtranhbạodạnhơn.

Cáccôngtyđiệnthoại,mặcdùdoanhthucủahọthậtđángnể,cũngcóthểbịrơivàochiếcbẫytiềnmặtđểtàitrợchoviệcnângcấpkhátốnkémmạngbởicácuỷbanđiềuchỉnhgiácảcóthểkhôngchophéphọnânggiácướcđiệnthoạilênhoặckhôngchophéphọsửdụnglợinhuậncủadịchvụnàyđểtàitrợcho loạihìnhkinhdoanhmớikhác.Cáccổđông,nhữngngườiđãquáquenvớiviệcnhậnliêntụccổphầnkháhấpdẫncủaRBOC,cóthểsẽdodựtrongviệc đưa phần lợi nhuậnvàoxây dựngxa lộ thông tin.Đãhơnmộttrămnămnay,ngànhđiện thoạicứ lặng lẽmà thu lợinhuậnmộtcáchđềudặnnhưmộtcơchếđộcquyền.Độtnhiên, tậpđoànRBOCphải trở thànhmộtcôngtycótăngtrưởng.Việcnàycũngđộtngộtnhưvậyphảibiếnchiếcmáykéothànhchiếcxehơithểvậy.Việcđócóthểthựchiệnđược,nhưngđầykhókhăn.

CơhộiđểcungcấpISDN(mạngsốnốitiếptổhợp)chongườisửdụngmáyđiệntoáncánhân(PC)sẽlàmanglạinguồnthunhậpmớichocáccôngtyđiệnthoạihiệnđangmuốnđưakhunggiáxuốngđểnhằmthiết lậpmộtthịtrường rộng rãi.Tôihyvọng rằngviệcchọnmạng ISDNsẽgiúpchúng tachuyểnkhainhanhhơnviệcsovớiphươngthứccápPC.

Cáccôngtyđiệnthoại thựchiệnmộtsốcác thửnghiệmthôngminhnhằmtìmracáchápdụngcáccáchnốiđôidâyxoắncủahọítrakhoảngvàichụcthướctrướckhiđivàocácgiađìnhvàvẫntảiđượctốcđộdữliệudảirộng.Cảcáccôngtyđiệnthoạivàcáccôngtycápđiềuthànhcôngvìmứcnhucầucácdịchvụmớiđangtăngsẽgiúphọcócơhộităngdoanhthucủahọ.

Khátvọngcủacôngtyđiệnthoạivàcápcònvượtrangoàiviệcchỉđơngiảncungcấpđườngốngcho cácbit.Hãyhìnhdung rằngbạnđangđiềuhànhmộtcôngtyphânphốibit.Mộtkhibạnđãlàmchủmộtmạngtạimộtvùngnhấtđịnhvàđãnốidâychohầuhếtcácgiađìnhrồilàmthếnàobạncóthể

kiếmthêmtiền?Bằngcáchlàmchokháchhàngsửdụngthêmnhiềubithơnư?Nhưngchỉcó24 tiếngđồnghồ trongmộtngàyđểchongười tacó thểxemTVhoặclàmviệctrênmáyPC.Nếubạnkhôngthểchuyểnthêmnhiềubit, một cách khác là bạn có thể tăng thêm lợi nhuận trên mỗi bit đượcchuyểnđi.

Nhiềungườicoixalộthôngtinnhưlàmộtloạidâytruyềncungcấpthựcphẩmkinhtế,vớitảitrọnglàcáchệthốnggiaohàngvàphânphốiđượcxếpphíadưới,vàcácloạiứngdụngkhácnhau,cácdịchvụ,vànộidungđượcbốchíphíatrêncùng.Cáccôngtykinhdoanhmạngphânphốibitđangmuốnchuyển sanghình thứckinhdoanh theodâychuyềncungcấp thựcphẩm -thulợitừviệclàmchủcácbithơnlàtừviệcphânphốichúng.Vìthếchonêncáccôngtycáp,cáccôngtyđiệnthoạiđịaphươngvàcácnhàsảnxuấthàngtiêu dùng điện tử đang lao vào làm việc với các phim trường, các hãngtruyền hình và phát thanh bằng cáp và các loại hình kinh doanh khác ởHollywood.

Mộtsốcôngtycũngđangđầutưvìhọsợrằngkhôngđầutưlakhôngđúng.Đãtừlâurồi,việcphânphốilàmộtcôngviệcbéobở,chủyếuvìcơchếđộcquyềnđượcchánhphủủnghộ.Khisựđộcquyềnđókhôngcònnữavàsựcạchtranhbắtđầuthìlợinhuậnthuđượctừviệcphânphốibitcóthểgiảnsút.Nhữngcôngtynàohyvọngsẽsángtạotacácứngdụng,cácdịchvụ,vàđivàokinhdoanhbằngcáchđầutưhoặcbằngảnhhưởngđềumuốnlàmcáigìđóngaybâygiờkhi thờicơđangđến.Một sốcông tynàycó thểchọnhoặcừbờhoặctrợcấpgiáchoviệcsảnxuấthộpđiềukhiểnđểnốivàomáythuhình.Mộtphầntrongchiếnlượccủahọcóthểnhằmchàogiáchỉbằnglệphícủamộtthángduynhấtđểnốivớixalộ,trongđócócảhộpđiềukhiển,cácứngdụng,vàcácdịchvụđikèmtheonó.Hệthốngcáptruyềnhìnhhiệnhoạt động theo cách đó, và các công ty điện thoại ởMỹ trước đây cũngthườnglàmnhưvậy.

Nhữngngườicungcấpmạng,kèmcảhộpđiềukhiểnnhưlàmộtphầncủaphídịchvụ tiêuchuẩnsẽ thuhútnhữngkháchhàngnàongầnngạichivàitrămđôdểmuamộtcái.Nhưtrêntôiđãnói,trongnhữngnămđầu,cóthểcónguycơmáybịlạchậunhanhchóng.Mặcdùviệccungcấpcảcáchộpđiềukhiểnđòihỏicácnhàcungcấpmạngphảicóvốnkhá lớn,nhưngkếtquảmang lạicó thể rấtxứngđángnếuviệcđógiúpchoviệc tạo ramộtmạngrộnglớnnhữngngườisửdụng.Nhưngnhữngnhàđiềuphốicủachánhphủngạirằngnếuchophépcácnhàcungcấpmạngnắmluônviệccungcấphộpđiềukhiểnsẽđặthọvàovịtríkhốngchếtoànbộhệthốngtừvịtríđặcquyềncủahọ.

Mộtngườiđiềukhiểnmạngmànắmluôncảkhâucungcấphộpđiềukhiển,anhtacóthểtìmcáchkhốngchếluôncácphầncóliênquannhưcácphầnmềm,cácứngdụng,vàcácdịchvụliênquanđếnhộpđiềukhiển.Cáchãngphim cũng có thể bị hạn chế trong việc bán phim của họ. Việc nên haykhôngnênchophépnhiềuloạidịchvụkhácnhauđượctiếpcậnbìnhđẳngvớinhauvàođườngdâyvàhộpđiềukhiểnlàmộttrongnhữngvấnđềhócbúamàcácnhàđiềuhợpquychếphảiđềcậptới.Mộtlýlẽ trongviệcđòitiếpcậnbìnhđẳnglànếunhiềudịchvụkhácnhausửdụngcùngmộtđườngdâythìchánhphủtránhđượcviệcphảiđềranhiềutiêuchuẩnchocácdịchvụvàsựhoạtđộngtươngtáccủahọ.

Nhữngngườibánlẻlạimuốncócơhộiđểbánhộpđiềukhiển.Bởixétđếncùng,họđãbánđượcchobạnmáy thuhìnhvàmáyPC, thế thì tạisao lạikhôngđượcbánhộpđiềukhiển?Cáccôngtysảnxuấthàngđiệntửtiêudùngcũngmuốncạnhtranhđểsảnxuấthàngđiệntửtiêudùngcũngmuốncạnhtranhđểsảnxuấthộpđiềukhiển.Họcũngmuốnchàobánnhiềuloạimẫumãkhácnhau,từcácloạitinhvi,sangtrọngnhưngđắttiềnchođếncácloạiđơngiản, rẻhơn.Nếuđểchocáccông ty cungcấpmạngcungcấpchohọ thìngườibánlẻkhôngcònđấtsống.Ngànhđiệnthoạikhôngdâygiảiquyếtsựcạnhtranhnàybằngviệctrợgiámộtphần:bạncóthểmuamộtđiệnthoạikhôngdâytừbấtcứngườibánlẻnàonhưnggiáđãđượcấnđịnhbởicôngtyđiệnthoạimàbạnmuốnthuêbao.

Cácngànhcôngnghiệpcápvàđiệnthoạisẽlànhữngngườicạnhtranhchủyếu,nhưngkhôngphảiduynhất,đểcungcấpmạng.Cáccông tyxe lửaởNhậtchẳnghạn,đãnhậnrarằngđườngraycủahọlàconđườnglýtưởngđểđặtcápquang.Cácdịchvụđiện,khíđốt,nướctạinhiềunướcchorằnghọcũngcóthểbắtđườngdâyvàocácgiađìnhvàcáccơsởkinhdoanh.Mộtvàingười trong số đó lý luận rằng chỉ riêng tiết kiệm được năng lượng, nhờquảnlýbằngmáyđiệntoánvềhệthốngsưởiấmtrongcácgiađình,cóthểđủđểthanhtoáncácchiphíbắtcápquangbởinhucầunănglượngcủanócóthểrấtthấp,vànhờđótiếtkiệmđượctiềntrongviệcxâydựngthêmcácnhàmáyđiện.TạiPháp,gầnnhưtoànbộcôngviệcnốimạngcáptruyềnhìnhdohaicôngtylớnvềcungcấpnướcthựchiện.NgoàiPhápra,cáccôngtyphụcvụcácdịchvụcôngcộngthôngthườnghìnhnhưchưasẵnsàngthamgiavàoviệcxâydựngmạngxalộ.

Bạncóthểhỏivìsaotôikhôngđềcậptớiviệcsửdụngcácvệtinhpháttrựctiếpvàcáckỹthuậtkhácnhưlànhữngđốithủcạnhtranhchủyếucủacáccông tyđiện thoạivàcông tycáp.Nhưtôiđãnóiởphần trên,kỹ thuậtvệtinhhiệntạilàtốtnhưngchỉtrongbướctạmthờihiệnnaythôi.Nóđãphát

đượctínhiệuvideotốtnhưngcònđòihỏiphảicónhữngbướcđộtphávềkỹthuậtlớnthìnómớicókhảnăngcungcấpdảithôngthịtầngduynhấtđếncácmáythuhìnhvàmáyPC.ĐốivớithịtrườngMỹ,cầnphảichuyểntừhệthống300-kênh-mỗivệtinhhiệnnaysanghệthống300.000-kênh.

Bởivìnhữngvệ tinhnàycũngcóvấnđềcủanó trongviệcchuyểndữliệu từcácgiađìnhvàomạng(kênhngược)nhằmtạoramộtsự tương tácthựcsự,nhữngứngdụngnhưhộinghịquatruyềnhinhkhôngthểthựchiệnđược.Giảiphápcụcbộlàsửdụngđiệnthoạiđểlàmhệthốngkênhngược.NhữngvệtinhpháthìnhtrựctiếpnhưhệDIRECTVcủaHughesElectronicssửdụngdâyđiệnthoạigiađìnhđểchuyểntrởvềtrungtâmthanhtoánmộthồsơtrảtiềnmộtlầnxemmàbạnđãlựachọn.Vớimộtmạchbổsungđặcbiệt,nhữngvệ tinhpháthình trực tiếpcó thểchuyểndữ liệu tớimáyđiệntoáncánhâncũngnhưtớimáythuhình.

Teledesic,mộtcôngtymàbạntôi,CraigMcCaw,mộtngườitiênphongtronglĩnhvựcđiệnthoạikhôngdây,vàtôiđãđầutưvàođểxâydựng,hiệnđangtìmcáchkhắcphụcsựhạnchếcủakỹthuậtvệtinhbằngcáchsửdụngnhiềuvềtinhcóquỹđạothấp.Quymôcủahệthốngđượcđềxuấthoàntoàncó tính khả thi. Nó cần khoảng 1000 vệ tinh bay theo những quỹ đạo cókhoảngcáchlớn50lầngầnquảđấthơn.Cànggầnvớiquảđấthơncónghĩalànhữngvệtinhđógiảiquyếtđượcvấnđềkênhngược.Đồngthờivấnđềtrìhoãn truyền tin liên quan tới vệ tinh cũng được khắc phục. Trên nhữngkhoảngcáchnhưvậy,cácvệtinhquỹđạothấpnàycóthểcungcấptốcđộtruyền tín có thể so sánh với tốc độ truyền tin trên cáp quang. Công tyTelecesicđãcónhữngbướcchuẩnbịvềmặttàichính,kỹthuậtvàquychế,nhưngcũngphảimấtvàinămnữachúngtamớicóthểbiếtliệuhọcókhắcphụcđượckhông.

Nếuđược,Teledesichaybấtcứhệthốngnàokhácgiốngnhưnósẽlàhệthốngđầutiên,rẻnhất,haynóicáchkhác,đólàconđườngduynhấtcóthểđưaxa lộ thôngtin tớinhiềuvùngkhácnhaucủaquảđất.Chẳnghạn,hầuhếtnhândânsốngởcácChâuávàChâuphisẽkhócóthểcóđượcmạngcápquangtrongkhoảng20nămtới.Mộtngànhkỹthuậttiếnbộrấtnhanhkháclà thông tin liên lạcvô tuyến trênmặtđất.Các tínhiệu truyềnhình,đượcpháttrongkhônggiansửdụngcácsóngvôtuyếnVHFvàUHF,rồiđâysẽđượcchuyểntảitrêncápquang.

Mụcđíchcủasựthayđổinàylànhằmcungcấpchomọingườicóđượcgiaodiệnvidieocánhân.Trongkhiđó,tiếngnóivàcácmạchcótốcđộdữliệuthấp khác sẽ được chuyển từ cơ sở hạ tầng hữu tuyến sang truyền tin vôtuyếnnhằmhỗtrợchotốcđộdiđộngngàycànggiatăng.Hệthốnglýtưởngnàysẽhỗtrợcholoạihìnhảnhphimvideomàsaunàygọilàvideocánhânnhưngmạngcápquangcóthểthựchiệnđược.

Trướcđây,cácđốithủcạnhtranhnhauđểcungcấpcácdịchvụgiaolưuđầutiênchocáccộngđồng,nhưngmộtkhitấtcảcáckhuvựchấpdẫnđãđượcmộtcôngtykháccungcấprồi,cácđốithủbắtđầucạnhtranhgiànhgiậttừngngườimột để chen chânvàonhững thị trườngđã cóngười khácphụcvụ.Thậtthúvịlàtrongngànhkinhdoanhtruyềnhìnhquahệthốngcáp,hiếmcótrườnghợpmộtkhuvựcnàođólạicóhệthốngthứhaiđựơcxâydựngchồnglên,việc"xâydựngchồnglên"đókhôngthểkiếmratiền.Việccóhaihaynhiềumạngđadụngcùngbắtvàocácgiađìnhcóthểthúcđẩysựcạnhtranh,nhưngchiphíthậtvôcùngtốnkém.

Cácmáy(đài)phụcvụcủaxa lộ thông tin rồisẽphải trangbịnhữngmáyđiệntoánlớnvớidunglượngbộnhớthậtkhổnglồhoạtđộngliêntục24trên24giờ,khôngngưngnghỉngàynào.Sựcạnhtranhđểcungcấpchúngsẽkhácăngthẳng.Nhiềucôngtycónhiềuýkiếnkhácnhauvềmẫuthiếtkếđúngcủacácmáyphụcvụsaunày,vàđangđềrachiếnlượcđểtriểnkhaichúng.Khôngcógìđángngạcnhiênkhinhữngvị tríđangđượccácđốithủhùnghậunắmgiữ luônbịảnhhưởngbởicácphạmvichuyênmôncủahọ.Nếucôngcụduynhấtcủabạnlàmộtcáibúa,lậptứcmọithứkhácphảilàmsaotrônggiốngmộtcáiđinh.

CáccôngtysảnxuấtmáyđiệntoánmininhưcôngtyHewlettPackarddựtínhsẽsửdụngmộtchùmcácmáyđiệntoánminiđểlàmcácđàiphụcvụ.Nhiềuloạicôngtykhácnhaumàtrướcđâysảnxuấtmáyđiệntoáncánhân,tin rằng việc sử dụng cácmáy cá nhân rẻ tiền nốimạng nhiều cái lại vớinhaucóthểsẽlàbiệnpháphữuhiệuvàkhảthinhất.CácchuyênviênbậcthầycácloạimáycủaIBMhiệnđangcảitiếnmáychínhcủahọđểlàmcácđàiphụcvụ.Họấpủmộtniềmhyvọngthathiếtrằngxalộthôngtinsẽlàthànhluỹcuốicùngcủa"cụcsắtbự".

Còncáccôngtysảnxuấtphầnmềmđươngnhiêncoisảnphẩmcủahọlàcâutrả lời.Phầnmềmrẻđếnmứccó thểdễdàngsaochépvàdành tiềnđóđểsắm phần cứng, phần không thể nào giảm giá được.Một khía cạnh cạnhtranhkhác làđịnhhìnhmộthình thứccungcấpcácphầnmềmsẽsửdụngtrongcácmáyphụcvụtrongtươnglai.Oracle,mộtcôngtyquảnlýsốliệusảnxuấtphầnmềmchomáychínhvàmáyđiệntoánminihìnhdungmộtđàiphụcvụnhưlàmộtmáyđiệntoánhaymáyđiệntoánminiloạisiêucóthểchạyphầnmềmoracle.AR&T,vớikinhnghiệmsẵncótrongkinhdoanhmạng,sẽcốgắnggắntấtcảnhữnggìlàthôngminhnhấtcủahệthốngvàotrongcácđàiphụcvụvàbộchuyểnmạchcủamạngvàkhảnăngxửlývàotrongcácứngdụngtinhọcnhưmáyđiệntoáncánhânvàhộpđiềukhiển.

Tại Microsoft, 'cái bùa' duy nhất của chúng tôi là phần mềm. Chúng tôimongrằng trí tuệcủaxa lộsẽđượcchiađềuchocácmáyphụcvụvầcácứng dụng thông tin. Cách bố trí đó đôi khi đươc gọi là điện toán "kháchhàng/máyphụcvụ",cónghĩalàcácứngdụngtinhọc(kháchhàng)vàmáyphụcvụsẽcùnghợptácvớinhauhoạtđộngtrêncácứngdụngphầnmềm.Chúngtôikhôngtinrằngcácmáysiêuđiệntoánkhổnglồ,cácmáychính,hoặcthậmchícácchùmmáyđiệntoánminisẽlànhữngthứcầnthiết.Thayvào đó,Microsoft, cũng giống như nhiều nhà sản xuất máy điện toán cánhân,hìnhdungmáy(đài)phụcvụnhưlàmộtmạngcủahàngchụcchotớihàngtrămmáyđiệntoáncánhân.

Chúngsẽkhôngcónhữnghìnhdạnghộp,nhữngmonitor,vànhữngbànphímquen thuộc, và có thể đặt tất cả vào trongmột cái thùng lớn đặt tạitrungtâmcủahệthốngcáphoặctạitrụsởchínhcủahệthốngđiệnthoại.Nóđòihỏiphảicókỹthuậtphầnmềmđặcbiệtđểkhốngchếmãlựctínhtoáncủahàngngànchiếcmáynhưvậy.Cách tiếpcậncủachúng tôi làbiếnsựphốihợpcủaxalộtrởthànhvấnđềcủaphầnmềm,vàsauđósửdụngâmlượngcaonhất(vàvìthếcũngrẻnhất)củamáyđiệntoánđểthựchiệncôngviệc- giốngnhưphươngpháp ápdụng trongngành côngnghiệpmáyđiệntoáncánhân.

Biệnphápcủachúngtôilàtìmcáchtậndụngmọisựtiếnbộhiệncótrongngànhcôngnghiệpđiệntoáncánhân,kểcảtrongphầnmềm.Máyđiệntoáncánhânsẽlàphươngtiệncơbảnsửdụngtrênxalộ.Chúngtôinghĩrằnghộpđiềukhiểnphảicókhảnăngchia sẻcàngnhiềuđặc tínhkỹ thuậtvớimáyđiệntoáncánhâncàngtốtnhằmgiúpchongườisửdụngdễtạoracácứngdụngvà cácdịchvụhoạtđộng trên cảhai thiết bị đó.Điềunày chophépmạng Internet phát triển theo hướng của xa lộ với mô hình tương thích.Chúngtôitinrăngcáccôngcụvànhữngứngdụnghiệncótrongmáyđiệntoáncánhâncóthểdùngđểtạonhữngứngdụngmới.

Vídụ,chúng tanghĩ rằnghộpđiềukhiểnphảicókhảnăngchạyđượccáctiêuđiêcủađĩaCD-ROMcủalạimáyđiệntoáncánhânmớisẽxuấthiệnvàothậpniêntới.Ngườitacóthểlậpluậnrằngchúngtôisuynghĩquáthiểncận,hìnhdungrathếgiớimớitoànmáyđiệntoáncánhân.Nhưnghiệnnaycókhoảngtrên50 triệumáyđiện toáncánhânđượcbánrahàngnămtrêntoàn thếgiới.Sốmáyđiện toáncánhânhiệncónàysẽhình thànhmột thịtrườngkhởiđộngquantrọngchosựrađờicủamộtcôngtyđầytriểnvọngpháttriểncácứngdụngvàcácdịchvụkhácnhau.

Giảdụđộtnhiêncókhoảngmộttriệuhộpđiềukhiểncùngloạiđượcđưavàosửdụng,nócũngchỉlàmộtthịtrườngrấtnhỏsovớicơhộipháttriểncủatiêuđềđaphươngtiệncủamáyđiệntoáncánhân.Mộtcôngtychỉcóthểcố

gắngsửdụngmộtphầnnhờkếtqủanghiêncứucủanótrênkháchhàngđểsảnxuất ra loạihộpđặcbiệtnày.Chỉcócáccông ty lớnnhấtmớicókhảnăngđầutưđểsảnxuấtracácứngdụngmớimàkhôngphảilolắnggìtớitầmcỡcủakếhoạchtrướcmắt.Chúngtôitinrằnghầuhếtcácsángkiếnmớisắpsửanảysinhsẽchỉmởrộngthịtrườnghiệncó,vàrằngviệcsửdụngthịtrườngmáyđiệntoáncánhântrênmạngInternetsẽlàphươngthứckhảthinhấtđểmởrộngratớihệtruyềnhìnhtươngtácvàtớixalộ.Nhưngngườitacũngcóthểsửdụngcáclậpluậntươngtựđểủnghộcácdạngmáyđiệntoánkháchoặcthậmchícảmáychơitròchơiđiệntửsửdụngtronggiađình.

Cáccôngtyphầnmềmkháccũngtintưởngvàochiếnlượccủahọtrongviệcsản xuất phầnmềm cho hộp điều khiển.HãngApple đề xuất sử dụng kỹthuậtcủaMacintosh,vàSiliconGraphicsdựđịnhcảitiếnchothíchnghihơnhệđiềuhànhcủahọ.

Mộtcôngtynhỏthậmchícònmuốnchuyểnmụcđíchsửdụngmộthệđiềuhànhhiệnđangđượcsửdụngchủyếutronghệthốngthắngantoàncủaxetải.Nhữngnhàsảnxuấtphầncứngcũngđangsuynghĩvềnhữngquyếtđịnhtương tự nhằm chọn phương pháp sản xuất hộp điều khiển theo cách họmuốn.Trongkhiđó,cáccôngtysảnxuấthàngđiệntửcũngđangđịnhxemloạiứngdụngthôngtinnào-từvíđiệntoáncánhântớimáythuhình-họsẽsảnxuấtvàloạiphầnmềmnàohọsẽsửdụng.

Trậnchiếngiữanhữngnhàkién trúcphầnmềmcũngsẽdiễn ra trong thờigian dài và có thể lôi cuốnmột số đối thủ cạnh tranh có tiềm lực, nhữngngườichođếnnaychưahọtuyênbốgìvềýđịnhcủahọ.Tấtcảcácyếutốphầnmềmsẽ,trongchừngmựcnàođó,tươngthíchvớinhaunhưcáchtấtcảcáchệthốngmáyđiệntoánhiệnnaytươngthíchvớinhau.BạncóthểnốibấtcứmáyđiệntoánnàovàomạngInternet,vàsaunàycũngnhưvậyđốivớixalộthôngtin.

Hiệncòncómộtsốcâuhỏiđểngờvềcácvấnđềnhưcáccơsởcủaxalộcóthểchiasẻnhữngđặcđiểmcánhânhoặccógiaođiệnngườisửdụng.Mộtgiaođiệnphổthôngđơnthậttuyệtvới,trừphibạnkhôngthíchnó.Liệubốmẹ,ôngbà,cácbạnhọccũvàmộtthếhệXnàođó,tấtcảđềucócùngsởthíchkhông?Liệucóthểcómộtloạinàophùhợpchotấtcả,mộtbiệnpháptrunggianlinhhoạtnhất?ởđâycũngthế,lýlẽthìnhiều,nhưnggiaođiệnthìthuộcmộtlĩnhvựckhácmàngànhcôngnghiệpsảnxuấtranóphảitrảiquathửnghiệm,sángchế,vàđểchothịtrườngquyếtđịnh.

Ngoàira,hiệncòncónhiềuquyếtđịnhtươngtựđangchờđợisựpháquyết

củathịtrường.Chẳnghạnnhưquảngcáorồiđâysẽgiữvaitròlớnlaotrongviệcbaotiêuthôngtinvàgiảitrí,haykháchhàngphảitrảtrựctiếpchohầuhếtcácdịchvụ?Liệubạncóđượcquảnlýtấtcảnhữnggìbạnđượcxemkểtừkhibắtđầumởmáyhoặcdùngmộtứngdụngthôngtinnàođó,hayngườicungcấpmạngchobạnxuấthiệntrênmànhìnhthứnhấtmàbạnxemđểchỉchobạncácthôngtinnóquảnlý?

Thịtrườngcũngsẽảnhhưởngtớicácmặtkỹthuậtcủathiếtkếmạng.Đạiđasố các chuyên gia tin rằngmạng tương tác sẽ sử dụng phương thức dịchchuyểnkhôngđồngbộ(ATM),nhưnghiệnnayphươngthứcATMquáđắt,khôngthểsửdụngđược.NếugiácảcủathiếtbịATMcũngdiễntiếngiốngnhư công nghệ liên quan các chíp, chúng sẽ giảm xuống rất nhanh. Tuynhiên,nếuvìlýdonàođó,chúngvẫncòncao,hoặckhônggiảmnhanhnhưmongmuốn,thìlúcđóphảichuyểntínhiệuthànhcáchìnhthứckháctrướckhichúngđivàogiađìnhkháchhàng.

Kỹnăngphongphúthuthậptừnhiềuloạicôngtykhácnhausẽtrởnênrấtcầnthiếtđểlàmchoxalộthôngtintrởthànhmộtthịtrườngrộnglớn.Nósẽquyếnrũnhữngcôngtycóthếmạnhởnhữngmặtcầnthiếtcốgắngtìmcáchsảnxuấtramọithứvàkíchđộngtoànthịtrườnglên,nhưngtôichorằngđólàmộtsailầm.

Trongkinhdoanh, tôi luôn luôn tin rằngnhữngcông tynàobiết tập trungsứclựcvàovàimặtmạnh,chuyênsâucủamìnhsẽlànhữngcôngtythànhcôngnhất.Mộttrongnhữngbàihọccủangànhcôngnghiệpđiệntoán-cũnglàbàihọccủacuộcđời-làgầnnhưkhôngthểthànhcôngnếumuốnlàmtốttất cảmọi thứđược.Hãng IBMvàDECvàcáccông tykhác trongngànhcôngnghiệpđiệntoáncũtrướcđâyđãcốgắnglàmtấtcảmọithứ,từcácconbỏđiệntử,đếnphầnmềm,rồihệthống,vàcảtưvấnnữa.

Khitốcđộcủakỹthuậtđãđượccáctiêuchuẩnmáyđiệntoáncánhânvàcácbộvixửlýtăngtốclên,chiếnlượcđadạnghoáxemrakháyếuớt,bởivìtheothờigian,nhữngđốithủcạnhtranh,nhữngngườiđãtậptrungvàocáclãnhvựcmạnhnhấtcủahọ, thànhcônghơn.Mộtcông tychuyênsảnxuấtconbỏđiệntử,côngtykhácchuyênvềthiếtkếmáyđiệntoáncánhân,vàmộtcôngtythànhcôngđượchưởngphầnlợikhiêmtốnvàtậptrungvàođó.

Nhưnghãycảnhgiác!Nhữngcốgắngnhằmhợpnhấttấtcảmọihoạtđộngcủaxalộvàomộttổchứccầnphảiđượcđánhgiánhưlàsựíchkỷ.Hầuhếtbáochíđăngtải tin tứcvềxalộđềuquantâmtớichỉmộtđiều,đólàkhốilượngkinhdoanhđồ sộcủanó.Cáccông ty truyền thôngđại chúngđanghợpnhấtlạivớinhiềucơcấukhácnhau.Mộtsốcôngtyđiệnthoạimualại

các công ty cáp.Công ty truyền thông vô tuyếnMcCauCellular đã đượccông tyAT&Tmua lại.HãngDisneyđãmuahãngCapitalCities-ABCvàTime-WarnerđềnghịmuahãngpháthìnhTuner.

Sẽcònphảimấtmộtthờigiandàicáccôngtynàymớicóthểđánhgíađượcmứcđộkhônngoancủahọtrongviệcmuabánsátnhậpnày.Nhưngdùđúnghaysai,nhữngthoảthuậnmuabánnhưvậylàmxônxaocảbàndânthiênhạ.Chẳnghạn,khisựhợpnhấtgiữahaihãngBellAtlanticvàTCTthànhmộthãngcósốvốnlêntới30tỷMỹkim,báochísuyđoánrằngliệuđócóphảilàmộtthấtbạicủaxalộthôngtin.Câutrảlờilàkhông.Cảhaihãngnàyvẫncòncónhữngkếhoạchđầutưrấtnăngđộngnhằmxâydựnghạtầngcơsởcủaxalộthôngtin.

Sự thànhcôngcủaxa lộ tuỳ thuộcvào sự tiến triểncủamáyđiện toáncánhân,củamạngInternet,vàcủacácứngdụngmới.Cáccông tyđanghợpnhất,hoặckhônghợpnhấtđược,tuyệtnhiênkhôngphảilàmộtchỉsốvềtiếnbộhoặcsựgiật lùicủaxa lộ.Các thoả thuậnmuabánđógiốngnhư tiếngđộngởhậutrường;chúngvẫncứâmvangchodùcóhoặckhôngcóngườinghe thấy.Kế hoạch củaMirosoft là nhằm với tay tới hàng trăm công tykhácnhau,kểcảcáchãngphim,cácmạngtruyềnhình,vàcácnhàsảnxuấtbảnnhậtbáovàtạpchí.Chúngtôihyvọngcùnglàmviệcvớihọ,chúngtôisẽtậpchungđượcnguồnvốnchungđểxâydựngcácứngdụngchođĩaCD-ROM,chomạngInternet,vàxalộthôngtin.

Chúngtôitintưởngởsựliênminhvàđanghồhởimuốnthamgiacùngvớihọ.Tuynhiên,sứmạngchủyếucủachúngtôiđangcungcấpcôngcụphầnmềmchoxalộthôngtin.Chúngtôiđangcungcấpcôngcụphầnmềmchomộtcông ty sảnxuấtphầncứngxâydựngcácứngdụngmới.Nhiềuhãngtruyền hình thông tin đại chúng trên khắp thế giới sẽ cùng làm việc vớichúngtôi,và theodõiphảnứngcủakháchhàngđốivớicácứngdụngcủachúngtôi.Điềuquantrọngcótínhsốngcònlàphảibiếtlắngngheýkiếncủakháchhàng.

Các bạn nữa, các bạn cũng đọc kết quả của những thử nghiệm của xa lộ.Liệuconngườicóhướngvềcáctròchơiđaphươngtiệnmớikhông?Họcóxãhộihóatheocácphươngthứcmới?Liệuhọcócùnglàmviệcvớinhautrênmạngkhông?Họcóchịuđimua sắm tại thị trườngmới trênxa lộ?Liệunhữngứngdụngvôcùnghấpdẫnbạnchưabaogiờhìnhdungtớicórađờikhông?Vàliệungườitacósẵnsàngtrảtiềnchonhữngkhảnăngmớiđókhông?

NhữngcâutrảlờichocáccâuhỏitrênlàchiếcchìakhóagiúpchúngtahiểuThờiĐạiThôngTinpháttriểnnhưthếnào.Nhưngnếubạnmuốnbiếtcuộcchạyđuađểxâydựngxalộthôngtinthựcsựdiễnranhưthếnào,hãytheodõitrênmáyđiệnttoáncánhânnốivớimạngInternetcủabạn,vàtrêncácứngdụngphầnmềmsẽrấtphổbiếnchocácđợtthửnghiệmcủaxalộ.Vàítra,đócũnglànhữnggìtôidựđịnhsẽlàm.

Chương11:NhữngvấnđềthiếtyếuĐâylànhữngthúvịtrongthờiđạithôngtin.Đâychínhlàgiaiđoạnkhởi

đầu.Hầunhưnơinàotôiđến,dùđểthuyếttrìnhhayăntốivớibạnbè, tôiđềugặpnhữngcâuhỏitươngtự:Côngnghệthôngtinsẽthayđổicuộcsốngcủachúng tanhư thếnào, tương laikhácbiệt rasao,cuộcsốngsẽ tốtđẹphơnhayxấuđi?

Nhưđãnói, tôi thuộc tuýpngười lạcquan, tôi lạcquanvềảnhhưởngcủanềncôngnghệmớiđốivớicuộcsống.Bằngcáchmởrộngphânphốithôngtin,cuộcsốngcónhiềugiờrảnhrỗihơn,đờisốngvănhoáphongphúhơn.áplựcđốivớicácđôthịsẽgiảmxuốngdochúngtacóthểlàmviệctạinhàhoặcởnhữngnơixathànhphố.Sảnphẩmtạorahàngngàycàngnhiềucácdạng thông tin thay vì hình thức sản phẩm chế biến. Theo đó, nguồn tàinguyên thiên nhiên ít phải chịu áp lực khai thác hơn.Cuộc sống dễ dàngkiểm soát hơn, kinh nghiệm và sản phẩm làm ra đúng với thực tế mongmuốn.Côngdântrongxãhộithôngtinmớinhiềucơhộimớitrongviệclàm,họchànhgiải trí.Nhữngquốcgia canđảmbướcđiđầu trongmối liênhệkhăngkhítvớinhau tất sẽgặtháiđượcnhữngphần thưởngxứngđángvềkinh tếhàng loạtnhững thị trườngmớivớimuônvànvậnhộicóviệc làmmớimởra.

Nếuxéttheotừnggiaiđoạnmườinăm,kinhtếluônlàmộttiếntrìnhđộtpháđầykịch tính.Suốtmấy trămnămqua,mỗi thếhệnối tiếpnhauphátkiếnnhữngcáchxửlýcôngviệchậuquảhơn.Lợiíchtíchluỹtrởnênkhônglồ.Ngàynay,mỗingườidânbìnhthườngcóđượcđiềukiệnsốnghơnhẳnmộtnhàquítộccủavàitrămnămtrước.Sốngnhưnhữngônghoảngthuởtrướclãnhđịarộnglớnquả thúvị thật,nhưngchấyrận trongngười thìchúngtanghĩsao?Riêngtiếnbộtrongyhọcđãkéodàituổiconngườicũngnhưcảithiệnmứcsốngmộtcáchđángkể.

Nhữngnămđầuthếkỷ20,HeryFordlàchủmộttậpđoànsảnxuấtxehơi.Vậymàxebạnđangsửdụngvượtxatấtcảnhữngxeôngtatừngcó:antoànhơn,đángtincậhơn,vàchắcchắncóhệthốngâmthanhhiệnđạihơnnhiều.Sựtiếnbộtheocáchnàysẽcứtiếptục.Sảnlượnggiatăngthúcđẩyxãhội

pháttriển.Đếnlúcnàođóngườibìnhthườngcũngcóthể"giàucóhơn"bấtkỳaitrongchúngtabâygiờvấnđềchínhlathờigianthôi.

Tôi là người lạc quan nhưng không phải là tôi không quan tâm đếnnhững vấn đề xẩy ra với tất cả chúng ta. Cùng với những đổi thay quantrọng,chúngtaphảitrảgiáchonhữnglợiíchmàxãhộithôngtinmanglại.Trongmộtbộphậnkinh tếsẽcónhữngxáo trộnđòihỏicósự táiđào tạonhâncông.Cácdịchvụtruyềnthôngliênlạcvàđiệntoánmiễnphílàmthayđổimốiquanhệgiữacácquốcgiavàgiữacácthànhphầnkinhtếtrongquốcgia.Uylựcvàtínhđanăngcủakỹthuậtlàmnẩysinhnhữnglongạimớivềđờisốngriêngtư,bímậtthươngmạivàanninhquốcgia.Ngoàira,vấnđềcôngbằngcũngđặtra.Xãhộithôngtinphảiphụcvụchomọiđốitượngchứkhôngưutiênchmộtnhómngườiamhiểukỹthuậthoặccóđặcânvềkinhtế.Tómlại,hàngloạtvấnđềđangchờđợichúngta.

Khônghẳn tôiđãcóhướnggiảiquyết,nhưng tôinóiởđầucuốnsách,đâylà thờiđiểmtốtnhấtchomộtcuộcthảoluậncởimở.Tiếnbộkỹthuậtđặttoànthểxãhộitrướcnhữngvấnđềmớimẻvàphứctạpmàchúngtachỉtiênliệuđượcphầnnào.Sựtiếnbộquánhanhtronglĩnhvựckỹthuậtđôilúccòngâychochúngtacảmtưởngcủathếgiớisaunàysẽthayđổitừngngàymột.Thựctếthìkhác.Tuynhiênchúngtaphảichuẩnbịchosựthayđổi.Xãhộibuộcphảithựchiệnnhữngsựchọnlựakhókhăntrongnhữnglĩnhvựcnghiêncứukhônggian,đầu tưgiáodục, luật lệ,cânnhắcgiữa riêng tưcánhânvàanninhcộngđồng.

Điềuquantrọnglàchúngtaphảinghĩđếntươnglai,nhưngđồngthờiphảithậntrọng,tránhhànhđộngvộivã.Lúcnày,chúngtachỉcóthểnêunhữngvấnđềcótínhkháiquátchứkhôngphảimổxẻ,đặtnhữngyêucầucụthể.vẫncònrộngthờigianđểchúngtaquansátdiễntrìnhcủacuộccáchmạngđangđếnđểđưa raquyếtđịnhsángsuốthơn là thuần tuýmang tínhphảnứng.

Cólẽmốilongạicánhânphổbiếnnhấtlàvấnđề"Tôiphảilàmthếnàođểthíchnghivớimộtnềnkinhtếđangpháttriển?"Aicũnglosợcôngviệchọđangtrởnênlỗithờivàrồikhôngthểnàothíchnghivớicáchthứclàmviệctrongnhữnglãnhvựcsaunàysẽbiếnmất,hoặcnhữngthayđổikinh tếsẽdẫnđếntìnhtrạngthấtnghiệpđạitrà,nhấtlàđốivớithếhệcôngnhânlớntuổi.Đâylànhữngmốiquanngạichínhđáng.Tấtthẩyngànhnghề,nghiệpvụrồisẽmaimộtdần.Nhữnghình thứcmớinảysinh.Chúng tasẽchứngkiếnsựkiệnnàytrongmộtvàibathậpniênnữavớitốcđộvùnvụtnhưkinhnghiệmlịchsửchothấy,nhữngcũngkhôngdữdộihơnảnhhưởngcủacuộccáchmạngmàcôngnghệvixửlýmanglại,haysựchấnđộngtronglãnhvựcvậntảikhônggian,đườngbộ,dịchvụngânhàngtrongthậpkỷqua.

Dùbộvixửlývàthànhqủacủanólàmáyđiệntoáncánhânlàmthayđổi,thậmchíxoásổmộtsốngànhnghềvàtêntuổimộtsốcôngty,chúngtacũngkhótìmthấymộtbộphậnkinhtếlớnnàobịảnhhưởngmộtcáchtiêucực.Cáccôngtysảnxuấtbộvixửlýtrungương,điệntoánmini,máyđánhchữđang thunhỏquymô lại,nhưngcôngnghệđiện toán,xétvề tổng thể, tạothêmviệclàmchovôsốngười.HầuhếtnhữngngườibịnhữngcôngtyđiệntoánlớnnhưIBM,DECsathảiđềutìmđượcviệclàmkháctrongcùnglĩnhvực, thường là ở những công ty ít nhiều liên quan đếnmáy điện toán cánhân.

Ngoàicôngnghệđiệntoán,khólòngtìmthấymộtbộphậnkinhtếhoànhảonàobịtácđộngmộtcáchtiêucựcbởimáyđiệntoáncánhân.Côngviệcsắpchữinbịthaythếbởiphầnmềmxuấtbản.Thếnhưng,phầnlớnsốthợnàyđềutìmđượcnhữngviệclàmkhácdochínhphầnmềmnàytạora.Sựthayđổikhôngphảilúcnàocũngtốtđẹpchotấtcảmọingười,nhưngcáccuộccáchmạngchothấymộtkhicôngviệcđượcmáyđiệntoánsửlýthìkếtquảthậtmỹmãn.

Mộtsốngườilongạirằngtrongtươnglaichỉcònmộtsốloạicôngviệcnhấtđịnhvàcôngviệcnàođómấtđikéotheomộtsốngườimấtviệclàm.Maythay,kinhtếkhôngvậnhànhtheocáchđó.Kinhtếlàmộtcấutrúckhổnglồtrongđócácthànhphầnhoạtđộngnhịpnhàngănývớinhau.Mộtbộphậnnàođóbịphóngthíchtứckhắctìmthấychỗđứngquantrọngcủanóởmộtbộphậnkhác.Mộtkhicôngviệckhôngcòncầnthiếtnữa,ngườitađượcgiảiphóngđểlàmcôngviệckhác.Kếtquảlàgiảiquyếtđượcnhiềuviẹchơn.Vềnâudàimứcsốngđựơcnângcaonếunềnkinhtếcósựbiếnđộngnhưsuythoáihoặctrìtrệthìhậuquảlàmnhiềungườilầnlượcmấtviệclàm,nhưngbấtkỳsựthayđổinàodochínhkỹthuậtmanglạiđềucókhuynhhướnglàtạothêmviệclàmmàthôi.

Thểloạingànhnghềthayđổiliêntụccùngvớisựtiếnhoácủaxãhội.Đãcómột thời, các cuộc điện đàm đều phải thông qua sự giúp đỡ của tổng đàiviên.Hồitôicònbé,muốngọiđiệnđườngdàitừgiađìnhđiphảibấmsố"0"rồinósốđiệnthoạicầngọiđểnhânviêntổngđàichogọi.Saunàykhitôilớnhơnmộtchútvẫnthấycònnhiềucôngtysửdụngtổngđàinộibộ.Tổngđàiviênnốiđườngdâybằngcáchcắmdâyvàotổngđài.Ngàynay,chỉcònrấtítnơisửdụngtổngđàiviên.Dùvậy,sốlượngcáccuộcđiệnthoạităngnhiềuhơnbaogiờhết,Tựđộnghoáđãthaythếtấtcả.

Trước CáchMạng CôngNghiệp, đa số dân chúng sống bằng nghề nông.

Trồngtrọtlànghềchínhcủanhânloạithờiđó.Giảsửnhưlúcđócóngườitiênđoánrằngvàithếkỷsauđóxãhộichỉcầnmộtbộphậnnhờđểsảnxuấtlươngthực,ắthẳnđãreoloâuchogiớinôngdânvềkếsinhnhaicủahọsaunày.Trongsố501 loạicôngviệcdocụcđiều tradânsốHoaKỳ thốngkêđượcvàonăm1990thìđasốcácloạicôngviệcnàykhôngcótrướcđónămmươinăm.Mặcdùchúngtakhôngthểnàobiếttrướcđượcnhữngloạicôngviệcmớiphátsinh,nhưnghầuhếtđềuítnhiềuliênquanđếnnhucầuchưađượcđápứngvềgiáodục,dịchvụxãhộicũngnhưgiảitrí.

Chúng tabiết rằngkhixa lộ thông tinnốimạnggiữangườimuavàngườibánthìnhữngngườilàmtrunggiantrongcácthươngvụsẽchịuáplựcnặmgnờ, tương tựnhưcácnhàbuônbánnhờchịuáp lực từcáchãngbuônđầumối nhưWal-Mart, Price-Costo, và những công ty cómạng lưới tiếp cậnngườitiêudùngđặcbiệthiệuquả.Cóthểchúngtatiếcchohìnhtháivănhoáđãbiếnmất,nhữngcáccửahiệuđầumốivàhàngloạtnhữngtiệmbánthứcănnhanhđangphátđạtbởingườitiêudùng,bằngláphiếuđôla,cókhuynhhướngủnghộchonhữngngườicungcấptìmkiếmhiệuquảsảnxuấtbằnggiácảmớihơn.

Giảmđisốlượngngườitrunggian,môigiới,cũnglàmộtcáchhạthấpgiáthành.Điềunày sẽ làmchonềnkinh tế thayđổi,nhưngsự thayđổiđó sẽkhôngnhanhhơnnhữngthayđổimàphươngthứcbánlẻmanglại thậpkỷqua.Phảinhiềunămnữamớicóthểđưaraxalộthôngtinvàophụcvụthậtrộng rãi trong việcmua bán để giảm thiểu số lượng người trung gian đểchúngtachuẩnbị.Nhữngcôngviệcnàythaythếnhữngngườitrunggiancóthểxa lạđếnmứcchưa thểnghĩ tớiđược.Chúng tahãychờđợixemnềnkinhtếmớisẽtạoranhữngsảnphẩmđầysángtạonhưthếnào.Thếnhưng,mộtkhixãhộicòncầnđếnsựgiúpđỡ,nhấtđịnhcònnhiềucôngviệcmỗichúngtaphảilàm.

Lợiíchlớnlaomànềnsảnxuấttiêntiếnmanglạikhôngổnđịnh.Vớinhũngngườiđượcđàotạochomộtcôngviệcnàođómàbỗngnhiênkhôngcòncầnthiếtnữa,takhôngthểđơngiảnđềnghịhọrađihọclấymộtnghềkhác.Quátrìnhtựthíchứngkhôngđơngiảnivànhanhchóngnhưvậynhưnglạirấtcầnthiết.Chuẩnbịchothếkỷsắpđếnkhôngphảilàdễdàng,vìthậmchíchúngtakhông thể tính trướcđượcnhữngảnhhưởngphụdonhững thayđổimàchúngtacóthểtiênliệuđượcgâynên,nóichiđếnnhữngthayđổimàchúngtacóthểtiênđoánđược.Cáchđâymộttrămnăm,mộtchântrờimớitrongcôngnghệsảnxuấtsehơimởrachắcchắnđãmanglạinhữngmónlợikếnhsù và đè bẹpmột số ngành nghề hoặc nhóm những ngành nghề sản xuấtkhác.Nhưngkhócóthểđoàntrướcnhữnggìcụthể.

Không chừng bạn đã báo cho người bạn củamình ở công ty asmeBuggyWhipchuẩnbịhồsơxinviệclàmvàlờikhuyênanhtanênđăngkímộtkhoáhọc vềmáymóc, nhưngbạn có tính đến việc đầu tư bất động sản để xâydựnghàngloạtcácthươngxákhông?

Hơn bao giờ hết, giáo dục có vai trò đặc biệt trong việc tạo năng để giảiquyếtnhữngvấnđềchung.Trongthếgiớiđầybiếnđộngnày,giáodụcgiữvai trò quan trọng nhất giúp cho con người dễ dàng thích nghi với môitrườngmới.Khinềnkinhtếchuyểnđổi,nhữngngườihaynhữngxãhộinàođược trang bị trình độ phù hợp, thông qua giáo dục, sẽ có khuynh hướngthíchứngtốtnhất.Chiphímàxãhộiphảitrảchoviệcthuêmướnngườicóchuyênmônsẽtăngcao.Vìvậy,tôicólờikhuyênhãy,thôngquanềngiáodục,chuẩnbịchomìnhvốnhọcvấnchínhquyvàkhôngngừnghọchỏiđểkịpthờinắmbắtnghiệpvụmớivàlợiíchmớitrongsuốtcuộcđời.

Nhiềungườisẽbịđẩyrakhỏinơiquenthuộcvớimình.nhưngnhữnggìhọbiết trướcđókhônghẳnkhôngcóchỗsửdụng.Mọingười,kểcảcôngty,phảitựtáitạomình-ítnhấthơnmộtlần.Cáccôngtyvàchánhphủphảicóchínhsách tái tạonhâncông,nhưngmỗicánhâncó tráchnhiệmchínhvềtrìnhđộhọcvấncủabảnthân.

Bướcđầutiênlàmquenvớiđiệntoán,chúngtacảmthấybốirối.Riêngtrẻconlàmộtngoạilệ.Ngườilầnđầutiênsửdụnglosợrằngchỉmộtlỗilầmnhờtrongkhhisửdụngcũnglàmhỏngmáyhoặcđánhmấttoànbộthôngtinlưutrữ.

Đồngý làcácsố liệusẽmấtnhưnghiếmkhichúng takhôngphụchồi lạiđược.Hiệnnay,chúngtatìmđượccáchgửithôngtinkhóbịmấtvàdễdàngphụchồihơn.Hầuhếtcácphầnmềmcólệnh"lậplại-Undo"giúpdễthựchiệnnhữngcôngviệckháccùnglúcrồinhanhchóngphụchồilạithôngtincũ.Ngườisửdụngtrởnêntựtinhơnvìnhữngsaisótkhôngphảilàbiđátlắm.Vàmọingườibắtđầuthửnghiệm.Máyđiệntoáncánhântạonhiềucơhội cho thực nghiệm. Càng có kinh nghiệm sử dụng, người ta càng hiểunhữnggìcóthểlàm,nhữnggìkhôngthểlàmđược.

Máyđiệntoántrởthànhcôngcụhơnlàmộtmốiđedạo.Cũngnhưmáyxới.Máymay,máyđiệntoángiúpgiảiquyếtcôngviệchiệuquảhơn.

Mộtđiềuámảnhconngườilàmáyđiệntoánsẽquá"Thôngminh"đếnnỗicóthểthaythếvàkhôngcầnđếnchíóccủaconngười.Dùtôitinrằngsau

này sẽ có những chương trình có chức năngvềmặt là nó như con người,nhưngrấtcó thểcảcuộcđời tôicũngchưachứngkiếnđượcđiềuđố.suốtnhiềuchụcnămqua,cácnghiêncứutrítuệnhântạođãcốgắngtạochomáyđiện toánmột khả năng hiểu biết, tư duy như con người.Vào năm 1950,AlanTurningđãđưalýthuyếttrắcnghiệmgọilàtrắcngiệmTurning:Nếubạnđối thoạicùng lúcvớimáyvàngườimàbạnkhôngnhìn thấy,vàbạnkhôngphânbiệtđượcđâulàmáyvàngườithìquảthậtbạnđãcóchiếcmáythôngminh,mọisựtiênđoánvềsựtiếnbộquantrọngtronglãnhtrítuệnhântạoxưanayđềutỏraquálạcquan.

Ngàynay,chỉriêngviệchọchỏicủaconngườicũngđãvượtxanănglựccủanhữngchiếchiệnđạinhấttrênthếgiới.Máyđiệntoántỏrathôngminhvìđượclập trìnhđặcbiệtnhằmthựchiệnmộtcáchmáymócmộtsốcôngviệcnhấtđịnhnhưlênchươngtrìnhtrướchàngtỷnướcđiđểcóthểchơimộtváncờlogic.Trongtươnglaigần,máyđiệntoáncóthểtrởthànhmộtcôngcụthúcđẩytrítuệconngười.

Tuynhiên,cácmáymócsẽkhôngphảilàphươngtiệnphổbiếnthôngtintrừphihầuhếtmọingườiđềubiếtsửdụngmáy.Thậtthúvịnếumọingườidùgiầuhaynghèo,thànhthịhaynôngthôn,giàhaytrẻ,đềucớcơhộitiếpvớimáy.Thếnhưnghiệnnay,máyvẫncònquáđắtđốivớihầuhếtmọingười.Muốnxalộthôngtinlàmộtphươngtiệnphổbiến,trướchếtmáyđiệntoánphải làmộtcôngcụphổbiếnđốivớimọiđối tượng,khôngriênggì thànhphầnưutútrongxãhội.điềunàykhôngcónghĩagiađìnhphảicómộtmáy.Đốivớinhữngngườikhôngcókhảnănglấpđặtmáytạinhàcóthểsửdụngmáyởcácthưviện,trườnghọc,bưuđiện,quầysáchbáo.

Cầnnhớrằngchỉkhinàoxalộthôngtinthựcsựthànhcông,ítrathànhcônghơnnhữngnhàphêbìnhnghĩ,khiấymớiđặtđếnvấnđềphổbiểnrộngrãi.Thậtlạlùng,cũngcómộtsốnhàphêbìnhấy,khithìchorằngnếuxalộthôngtintrởnênphổbiếnrộngrãisẽkhôngtránhkhỏinhữngrắcrốitrongxãhội,lạicũngchínhnhữngngườiđócólúclongạirằngxalộthôngtinsẽkhôngthểphổbiếnrộngrãiđược.

Một xa lộ thông tin thực sự phát triển phải phù hợp với khả năng tàichínhcủamọingười,ítratrongđịnhnghĩalàvậy.Mộtmạngthôngtintốnkém giữa các công ty lớn với nhau hoặc giữa những thành phần khá giảtrongxãhộivớinhauthìđókhôngphảilàxalộthôngtinmàlànhữngconđườngthôngtintưnhân.Mạnglướithôngtinsẽkhôngmanglạinhiềuthôngtin phongphúnếu con số10%gồmnhữngngười giầu có trongxãhội sửdụng.Bảnquyềnthôngtincógiánhấtđịnh.Vìvậy,đểtúitiềnmọingười,đòihỏiphảithuhútsốđôngngườisửdụng.Chiphíchoquảngcáosẽkhôngcó íchgìnếuđa sóngười sửdụngkhôngquan tâmđến.Nếu thực sựnhưvậy,chiphíchoviệcnốimạngphảihạthấpxuốnghoặcviệctổchứctoànbộ

hệ thốngphảiđược tạmhoãnvà tính toán lạisaochohiệuquảhơn.Xa lộthôngtinhoặclàmộthiệntượngmangtínhđạichúng,hoặckhônglàgìcả.

Cuốicùng,chiphíchodịchvụđiệntoánvàthôngtinsẽgiảmđếnmứcrấtthấp,môitrườngcạnhtranhthựcsựmởrộngvàkếtquảlànhucầugiảitrícũngnhưnhucầuvềthôngtinsẽkhôngtốnkémlàbao.Bêncạnhđó,ngườitasửdụngnguồntinthutừquảngcáođểtrangtrảichoviệccungcấpnhiềuthôngtinmiễnphí.Tuynhiên,ngườilàmdịchvụmuốnngườisửdụngphảitrảtiền,chodùđốitượnglàcácbannhạcrock,cácchuyênviênhay,cốvấn,haynhữngngườixuấtbảnsáchbáo.Vìvậyxalộthôngtinsẽphùhợpvớikhảnăngmọingườinếubiếtsửdụnghợplý,nhưngsẽkhôngmiễnphí.

Phầnlớnsốtiềntrongtươnglaibạnthanhtoánchodịchvụxalộthôngtin cũng giống như hiện nay bạn đang phải trả cho các dịchvụ tương tựnhưngdướihìnhthứckhác.Cũngnhưtrướcđâybạndùngtiềnmuađĩahátthìbâygiờdùngkhoản tiềnđóchomộtđĩacompact, thayvìmuavéxemphimtheoởrạpthìbâygiờthêubăngvideo.Chẳngbaolâunữathayvìthuêbăng,bạnsẽphảithanhtoánchodịchvụphimtheoyêucầu.Nếuhiệnnaybạntốnkémchonhữngtạpchíthườngkỳthìsaunàymộtphầnsốtiềnđósẽthanhtoánchodịchvụcungcấpthôngtinhaichiều.

Cácthôngtinvềchínhsáchcủachínhphủ,tưvấn,ytếvàtàiliệuchohọctập,nghiêncứusẽđượccungcấpmiễnphí.Mộtkhitiếpxúcvớixãlộthôngtin,mọingườibìnhđẳngđốivớicácnguồnthôngtin.Trongvònghaimươinămnữa,khimà thươngmại,giáodục,cácdịchvụ thông tinsẽđượcđưavàoxalộ,khảnăngcánhân,mộtyếutốquantrọngcủaxãhội,sẽtuỳthuộcphầnnàođóvàoviệcbiếtsửdụngxalộthôngtinhaykhông.Xãhộisẽphảitínhđếnviệctrợcấpmộtsốdịchvụthôngtinsaochomọingườicócùngcơhộiđượctiếpxúcvớinguồnthôngtinrộngrãi.

Giáodụckhônghoàntoànlàlờigiảiđápchonhữngtháchthứcmớimàthờiđạithôngtinđặtra.Nhưnggiáodụclàmộtphầngiảiđápchohàngloạtcácvấnđềxãhội.Trởlạinăm1920,H.G.Wells,vớitrítưởngtượngphongphúvàtầmnhìntiếnbộcủamộtnhàtươnglaihọc,đãphátbiểu"Lịchsửnhânloạicànglúctỏralàmộtcuộcchạyđuagiữatrithứcvàtaihoạ".Trithứclàđònđẩymạnhmẽchoxãhộivàbấtcứsựtiếnbộnàotrithứccũnglàmộtbướctiếntrênquãngđườngdàiđiđếnmộtcơhộibìnhđẳngchomọingười.Mộtphầnvẻđẹpcủathếgiớiđiệntửlàtạocơhộithêmchonhiềungườisửdụngtàiliệutrithứcmàchiphítăngthêmhầunhưkhôngđángkể.

Sựhiểubiếtvềđiệntoáncóthểđạtđượcmộtcáchkhôngchínhqui.Nhưtôiđãnói,niềmsaymêcủatôibắtđầutừchơicáctròđiệntử,vànhữngnămsauđóWarrenBuffettcũngvậy.Cha tôibịcuốnhútvàokhiôngsửdụng

điện toánđể tính thuế.Nếumáyđiện toáncóvẻkhủngkhiếpvớibạn saokhồnthửbắtđầubằngnhữngviệcnhưvậy?Hãydùngđiệntoánlàmnhữnggìcóthểgiúpchocuộcsốngcủabạndễdànghơn,thúvịhơn,xemđónhưmộtcách tiếpcận.Hãysoạnkịch trênmáy,giaodịchngânhàng,giúpcongáibạnlàmbàitập.Lợidụngđiệntoánđểlàmchocuộcsốngdễchịuhơncũngđángbờcônglắmchứ.Hãychomáymócmộtcơhội,rấtcóthểbạnsẽbịcuốnhútđấy.Nếunhưbạnvẫncònthấylúngtúnghaykhókhănvớichiếcmáy,điềuđókhôngcónghĩabạnkémthôngminh.Điềuđócónghĩa rằngchúngtacònnhọuđiềuđểtìmhiểuđểlàmmáymóctrởlêndễdànghơn.

Hễcòn trẻchừngnào thìđiện toáncònquan trọngvớibạnchừngấy.Nếubạnđangở tuổi50hoặchơn, có thểbạn sẽvềhưu trướckhi thấynó cầnthiết,như tôicho rằngbạnđãđánhmấtmộtkinhnghiệm lý thú.Nhưnếubạnđangởtuổi25vàkhôngdànhđiệntoán,rấtcóthểsaonàybạnsẽkhônglàmđượcbấtcứcôngviệcgìbạnđangtheođuổimộtcáchhiệuquả.Hãybắtđầuhọcđisaunàysẽdễdàngkiếmviệclàmhơn.

Quantrọnghơncả,xalộthôngtinkhôngphảichothếhệchúngtôihaytrướcđó,màchothếhệtươnglai.Trẻemlớnlênvớimáyđiệntoántrongthậpkỉqua,vàtrẻemsẽlớnlênvớixalộthôngtintrongthậpkỉtới,vàchúngsẽgiúpđẩykhoahọcđếnđỉnhcao.

Chúngtaphảichúđặcbiệtđếnsựmấtcânđốidophânbiệtgiớitính.Hồitôicònbé,hìnhnhưchỉcóbọncon traiđượckhuyếnkhíchdọcphámáyđiện toán.Ngàynay,cácemgáiđượctiếpcậnvớimáynhiềuhơnsovớihaimươinămvềtrước.Nhưngvẫncònrấtítphụnữhiệnnayđảmnhiệmcáccôngviệcmangtínhkỹthuật.

Nếutạođiềukiệntốtchocácem,khôngphânbiệtgiớitính,hiểubiếtvềđiệntoántừkhicònbé,tôitinrằngtươnglaicácemgiảiquyếttốtnhữngvấnđềliênquanđếnđiệntoán.

Từnhữngkinhnghiệmhồicònbévànhữngkinhnghiệmcóđượctừbạnbèlà nhữngbậc chamẹđangnuôi con cái tôi thấy rằng tương lai các em sẽđượcgiảiquyếttốtđềliênquanđếnđiệntoán.

Từnhữngkinhnghiệmhồicònbénhữngkinhnghiệmcóđượctừbạnbèlànhữngbậcchamẹđangnuôidậyconcái, tôi thấy rằngmộtkhi trẻemcóđiềukiệntiếpxúcvớimáy,chúngtứckhắcbịlôicuốnngay.Nhưngchúngtatạocơhộichochúng.Trườnghọctạonênđiềukiệnchocácemtiếpxúcvớixalộthôngtinvớigiárẻ.Đồngthời,cácgiáoviênphảiđượchuấnluyệnđể

làmquenvớicôngcụnày.

Mộtđiềutuyệtvờivềxalộthôngtinlàsựbìnhđẳngcóđượcdễdànghơntrongđờithực.NếunhưphảitốnkémrấtnhiềuđểtrangbịcáctrườngtiểuhọcởcácvùngxaxôinhữngthưviệntầmcỡnhưcáctrườngởBeverlyHillsthìnêndùngcáckhoảnchiphíđógiúpcáctrườnghọcđượcnốivớixalộthôngtin,lúcđóhọcsinhsẽcùngcơ hội đến với thông tin bình đẳng như nhau. Thực tế chúng ta đều bìnhđẳng.Vậy, hãy sửdụngquyềnbìnhđẳngnàyđểgiải quyết nhữngvấnđềmangtínhxãhộimàxãhộicầngiảiquyết.Mạnglướithôngtinsẽkhôngxoábỏđượchàngràothànhkiếnvàbấtcông,nhưngnóchínhlàmộtlựclượngmạnhmẽgópphầnđạtđượcmụcđínhđó.

Vấnđềđịnhgiátàisảntrítuệtrongcácdịchvụgiảitrívàcungcấptàiliệuvàhọctập,nghiêncứu,còngâynhiềubàncãi.Cáckinhtếgiahiểurõsựđịnhgiá,phảnánhtrựctiếpcácchiphíbỏranhưthếnào.Nơithịtrườngcónhiềunhàsảnxuấtlớn,giácảcókhuynhhướnggiảmđếnmứcđủ trang trải chi phí.Nhưngphương thức này không thể áp dụng cho sảnphẩmtrítuệ.

Giáotrìnhkinhtếcănbảntảhaiđườngbiểuthịcungcầugiaonhautạimộtđiểmlàgiáthíchhợpchosảnphẩm.Nhưnglýthuyếtkinhtếgặptrởngạiđốivớisảnphẩmtrítuệ,bởiquiluậtthôngthườngchochiphísảnxuấtkhôngthểápdụngđượctrongsảnphẩmtrí tuệ.Tiêubiểulàquátrìnhđầutưchosảnphẩmtrítuệtíchluỹđếnmứckhổnglồ.Chiphínàycốđịnhdùchỉmộtấnbảnđượcbánra.Sảnphẩmđiệnảnhkế tiếpcủaGeorgeLuca trongbộphimdàinhiềutậpChiếnTranhGiữaCácVìSaosẽtốnkémhàngtriệuđôlabấtkểcóbaonhiêungườiđếnrạpxem.

Việcđịnhgiá tài sản trí tuệphứcngườiđến tạphơncác loạihànghóakhác rấtnhiềubởivìngàynaychiphí choviệcấn loát các sảnphẩm tinhthần không cao lắm.Mai đây, trên xa lộ thông tin, chi phí cung cấp tácphẩm,đượcxemnhưchiphísảnxuất,sẽhạxuốngrấtthấpvàsẽtiếptụchạthấpmỗi năm theo qui luậtMoore.Khi bạnmuamột loại thuốcmới, bạnphảichịuhầuhếtcácchiphímàcôngtydượcphẩmtốnkémchoviệcnghiêncứu,pháttriểnvàthửnghiệm.Ngaycảkhichiphísảnxuấtmỗiviênthuốckhông là bao, cácnhà sảnxuất vẫn tínhvào chút ít nhất là khi thị trườngkhônglớnlắm.

Khoảnthuđượctrungbìnhtrênmỗibệnhnhânsẽtrangtrảichochiphíđầutưsảnxuấtvàtạomộtlợinhuậnhợplýđểnhàđầutưhàilòngvìsựđâùtưvớinhiềukhảnăngrủirovềtàichínhđượcđếnbùthảođáng.Trườnghợp

nhữngnướcnghèocónhucầuvềthuốcmen,nhàsảnxuấtrơivàotìnhtrạngkhókhăndễhiểu.Trừkhicôngtydượcđượcmiễnhoặcgiảmphícấpgiấyphép,nhữngnướcnghèosẽkhôngthểcóthuốcdùng.

Tuynhiên,nếunhàsảnxuấtcóthểđầutưvàotrongviệcnghiêncứuvàpháttriển,ngườisửdụngphảitrảgiácaohơngiáthôngthường.Giáthuốcmenthayđổi rất lớn tuỳmỗi nướcvà làmột khókhăn rất lớn cho thànhphầnnghèo khổ ở nước giàu có trừ phi chính phủ ở những nước đó có nhữngchínhsáchtrợcấpthíchhợp.

Mộtgiảiphápkhảthinhưngcóvẻkhôngcôngbằnglàbuộcngườikhàgiảphảitrảchomộtloạithuốcmớinàođó,hoặcvéxemphim,sáchbáo,vớigiácaohơnngườinghèo.Tuynhiêngiảiphápnàycũngtươngtựnhưchínhsáchmàchínhphủđangápdụng-đánhthuế.Bằngcáchđánhthuếngườikhágiảphảitrảhọcphí,phícầuđường,đónggópchoquânđộihoặcbấtcứtiệnnghinàokhác,caohơnngườidâncóthunhậptrungbình.Nămngoáitôiphảitrả100triệuđôlachocácchiphínóitrêndướihìnhthứcthuếthunhậpsaukhibánmộtcổphầnMicrosoft.Tôikhôngthắcmắcvềchuyệnđólàmộtvídụminhchứngcùngmộtdịchvụnhưnggiácảkhácnhaughêgớm.

Địnhgiádịchvụtrênxalộthôngtincóthểmangtínhtrịgiáhơnlàtrêncơsởchiphí.Đốivớinhữnggiađìnhhaycộngđồngởnhữngvùngxaxôi,việcnốimạngkhátốnkémvìchiphídẫnđườngdâyrấtcao.Cácnhàđầutưcũngkhôngnhiệttìnhlắmmàkhảnăngcácvùngbịtrởngạivềđịalýcũngkhônglàmnổi.Chúngtachờđợimộtcuộcthảoluậnsôinổivềvấnđềcónênchăngchínhphủtrợcấpnốimạngchonhữngnơithônquê,hoặcnêncónhữngchínhsáchnàođóbuộcnhữngchính sáchnàođóbuộcngười thành thị chịumộtphần chiphí chongườisốngởnôngthôn.

Chínhsáchtrướcđượcgộilà"dịchvụđạichúng",nhằmtrợcấpcácdịchvụđiện,điệnthoại,thưtín,chocácvùngquêởHoaKỳ.Tứclà,bấtkểbạnởđâu,bạnchỉphải trảgiácốđịnhchotấtcả,chodùdịchvụởthônquêđắthơnvìkhoảngcáchgiữacácgiađìnhcácdoanhnghiệpxahơnkhuvựcdâncưtậptrung.Trướcđây,khôngcóchínhsáchtươngtựnhưvậychocácdịchvụgiaobáo,phátthanh,truyềnhình,dùvậy,hiệnnayhìnhthứcdịchvụnhưthếnàyđangđượcápdụngrộngrãi.Rõràng,trongmộtsốtrườnghợp,sựcanthiệpcủachínhphủkhôngphảilúcnàocũngbảođảmđượcthànhtínhphổbiến.Banđầu.SởbưuchínhHoaKỳđượcthànhlậpvìchorằngđólàcáchduynhấtcóthểcungcấpdịchvụthậtsựđạichúng.

Tuynhiên,cólẽSởBưuChínhHoaKỳvàCôngtyPhátchiểnnhanhliênbang khôn tán thành quan điểm này vì cả hai đang cố gắngmở rộng thị

trườngvìlợinhuận.Vấnđềcầnxemxétlàchínhphủcónêncanthiệpvàodịchvụxa lộ thông tinkhông.Vànếucan thiệp thìđếnmứcđộnào,chắcchắnsẽdiễnraquyếtliệttrongnhiềunăm.Xalộthôngtinsẽchophépnhữngngườisốngởnhữngvùngxaxôicó thể thamvấn,hợp tácvà tiếpcậnvớinhịpsốngcảuphầncònlạicủathếgiới.Mộtsốýkiếnchorằngsựkếthợpgiữađờisốngnôngthônvàthịthànhsẽlàmộtđềtàiquyếnrũ.Điềunàygốpphầnkhích lệcáccông tyxâydựngmạngđầu tưxâydựngđườngdâysợiquanghọcđếnmộtsốtiểubang,đếnmộtsốcộngđồng.

Thậmchícácnhàđầutưsẽnângcaođiềukiệnsốngởđịaphươngbằngcáchxâydựngđườngdâynốimạngvớixalộthôngtin.Mộtsốvùngquêcóđiềukiệnvàđặcđiểmphùhợpvớicuộcsốngcaosẽlàmmờicáchđểthuhútgiớithịdânphonglưu.Nóichung,cáckhuvựcđôthịcókhuynhhướngtìmđến thông tin trước các khu vực nông thôn. Tương tự, xa lộ thông tin sẽmangthôngtinvàcơhộiđếntấtcảcácquốcgiađangpháttriển.Hệthốngliênlạctoàncầuvớigiárẻcóthểđưangườitavàohợplưukinhtếthếgiới.MộttiếnsĩnàođóbiếtnóitiếngAnhởTrungQuốccóthểtưvấnvớiđồngnghiệpcủaanhtaởLuânĐôn.

Giớilaođộngtríthứcởcácnướccôngnghiệpđangpháttriển,mộtmặtnàođósẽđốiđầuvớisựcạnhtranhmới.Cũngnhưcôngnhânởcácnướcpháttriểnđãphảiđốiđầuvớisựcạnhtranhtừcácnướcđangpháttriểntrongthậpkỷqua.Chínhvì vậyxa lộ thông tin sẽ làm lựcđẩy cho thươngmạiquốctếtronglĩnhvựctrithứcvàdịchvụ,tươngtựnhưsựrađờicủangànhvậnchuyểnhànghoábằngcông-ten-nơđãthúcđẩythươngmạiquốctếtrongthậpkỷqua.

Kếtquảcuốicùngsẽlàmộtthếgiớigiàucóhơn,theochiềuhướngổnđịnh.Cácnướcpháttriểnvànhâncôngởcácnướcđócóthểduytrìvịtrídẫndắtkinhtế.Tuynhiên,sựcáchbiệtgiữanướcgiàuvànướcnghèosẽbiếnmất.Khởiđầuchậmmộtbướcđôikhicũnglàmộtlợithế,chophépchúngtabỏquamộtsốbướcvàtránhđượcnhữngsailầmmànhữngngườiđitiênphongđãgặpphải.Mộtsốquốcgiasẽbỏquagiaiđoạncôngnghiệphoáđể tiếnthẳnglênThờiĐạiThôngTin.ChâuÂucótruyềnhìnhsauHoaKỳnhiềunămNhưngcuốicùnghọcóhìnhảnhtốthơn,vìvàolúcChâuÂuđặtracáctiêuchuẩnlàlúcđãcósẵnnhiềutiêuchuẩnđểhọcóthểlựachọntiêuchuẩntốtnhất.KếtquảlàdânChâuÂuđượcthưởngthứcvôtuyếntruyềnhìnhcóhìnhảnhtốthơnhàngthậpkỷnay.

Cáchệthốngđiệnthoạilàmộtthídụkhácvềviệckhởiđầuchậmsẽcólợithếhơnnhưthếnào.TạiChâuPhi,TrungQuốcvàmột sốkhuvựcđangphát triểnkhác, nhiềungười cóđiệnthoạisửdụngthiếtbịtếbàoquanghọc.Dịchvụđiệnthoạidiđộngđang

pháttriểnnhanhchóngtạiChâuá,ChâuMỹLaTinh,vàcáckhuvựcđangpháttriểnkhácvìnókhôngcầndâydẫnbằngđồng.Nhiềungườitronglĩnhvựcđiệnthoạidiđộngtiênđoánrằngcáctiếnbộcôngnghệcónghĩalàcáckhuvựcnàycólẽsẽkhôngbaogiờcómộthệthốngđiệnthoạidùngdâydẫnđồngthôngthường.Cácnướcnàysẽchẳngbaogiờphảitốnhàngtriệucâycốiđểlàmcộtđiệnthoạihoặcmắchàngngàndặmdâyđiệnthoạiđểrồihạtấtcảxuốngvàphábờtoànbộhệthống.Hệthốngđiệnthoạikhôngdâysẽlàhệ thống điện thoại đầu tiên của họ.Họ sẽ liên tục lắp các hệ thống điệnthoạidiđộngtốthơnởbấtkỳnơinàomàhọkhôngthểcóđượcmộtmạnglướitoànbộdảibăngtầnrộng.

Sựhiệndiệncủacáchệ thống thông tin liên lạc tiên tiếnhứahẹn làmcácquốcgiatrởnêngiốngnhauhơnvàgiảmtầmquantrọngcủabiêngiớigiữacácnước.Máyfax,máyquayvideoxáchtay,vàđàiphátthanhđãthúcđẩyxãhộitiếnnhanhhơnvìchúngchophéptintứcđượcchuyểnqualạitrongthờigianngắnnhất.NgàynaycácvệtinhthươngmạitruyềnsóngđếncácquốcgianhưTrungQuốchayIran,vàngườidânđượcbiếtvềthếgiớibênngoàimàkhôngnhấtthiếtbịchínhquyềncủahọkiểmduyệt.Việc tiếpcậnvớinguồn thông tinmớinàycó thểđưaconngườiđếngầnnhauhơnbằngcách làm tănghiểubiếtcủahọvềnềnvănhóakhác.

Vàingườichorằngviệcđósẽgâybấtbìnhvàtệhơnnữalà''Cuộccáchmạngvềsựtrôngchờ''khimànhữngngườibịcôlậpcóđủdữliệuvềmộtlốisốngkhácđểđốichiếuvớichínhlốisốngcủahọ.Tronglòngtừngxãhộicánhân,cáncângiữacáckinhnghiệmtruyềnthốngvàhiệnđạisẽthayđổikhiconngườisửdụngxa lộ thông tinnhằmtiếpxúcvớinhiềukhảnănghơn.Vàinềnvănhoácóthểsẽcảmthấynhưbịxâmphạmkhiconngườichúýnhiều đến các vấn đề hoặc các nền văn hóa toàn cầu hơn là nền văn hoátruyềnthống.

"ViệccùngmộtmẩuquoảngcáocóthểhấpdẫnmộtaiđótrongmộtcănhộởNewYork,mộttrangtrạiởIowa,vàmộtlàngquêChâuphikhôngchứngminhđượcrằngcáctìnhhìnhđógiốngnhau",BillMckKibben,mộtnhàphêbìnhnhậnxét về cái ông thấyđược từkhuynhhướngxoáđi tínhđadạngtheo từng địa phương bằng các kinh nghiệm trung thuần nhất. "Đó chỉ làbằngchứngchỉrarằngnhữngsốngtrongđóchiasẻvàicảmxúcgiốngnhau,vàchínhnhữngđiểmchungtốithiểuđólạichínhlànộidungcủamộtngôilàngtoàncầu".

Tuynhiên,nếuconngườichọnxemquảngcáo,hoặcchươngtrìnhđượccácquảngcáohỗtrợthìhọcónênbịtướcmấtquyềnđóhaykhông?Đâylàmột

vấnđềchínhtrịquốcgiaphảicólờiđápriêng.Tuynhiên,sẽkhôngdễdànggìkhisànglọcmộtđườngnốimạngxalộđểchỉcholọtquamộtvàithànhtốmàthôi.

NềnvănhóađạichúngMỹmạnhđếnđộcómộtsốquốcgiakháchiệnđangcốhạnchếnó.Họhyvọngđảmbảođượckhảnăngtồnpháttriểncủanhữngnhàsảnxuấtnộiđịabằngcáchchỉchophéptruyềnhìnhnướcngoàiphátsóngmộtsốgiờnhấtđịnhtrongtuần.TạichâuÂu,việcsẵncóvệtinhvànhữngchươngtrìnhcáplàmgiảmkhảnăngbịchánhquyềnkiểnsoát.Xalộthôngtinsẽxoáđicácbiêngiới,vàcóthểđưađếnmộtnềnvănhoáthếgiới,hoặcítralàsựchiasẻcáchoạtđộngvănhoávàcácgiá trị.Xa lộnàycũng tạođiềukiệnđể cácnhàyêunước, thậmchícảnhữngngườisốngthaphương,hoànhậpsâutrongcộngđồngsắctộccủahọdễdàngvươntớicáccộngđồngkháccócácmốiquantâmgầngiốngnhaubấtkểchúngnằmởđâu.Việcnàycó thể tăngcườngtínhđadạngvàphảnlạikhuynhhướngvươntớimộtnềnvănhoá thếgiớiđơnnhất.

Nếuconngườithưcsựgắnbóvớicácmốiquantâmcủabảnthânvàrútkhỏithếgiớibênngoài-nếucácvậnđộngviêncửtạchỉliênlạcvớicácvậnđộngviêncửtạkhác,vàngườiLatviachỉchọnđọcbáochíLavia-cómộtnguycơlàcáckinhnghiệmvềgiátrịchungvàsẽbịtànlụi.Sựbàingoạinhưthếnàolàmphânhoácácxãhội.Tôingờrằngđiềunàysẽkhôngxảyra,vìtôichorằngconngườimuốncảmthấymìnhthuộcvềnhiềucộngđồng,kểcảmộtcộngđồng,kểcảmộtcộngđồngthếgiới.

KhingườiMỹchúngtachiasẻcácsựviệccủatoànquốc,đóthườnglàdotấtcảchúngtađềuchứngkiếncácsựviệccùngmộtlúcquatruyềnhình-dùđấycólàsựkiệntầuvũtrụChallegernổtungsaukhirờibệphóng, giải bóng bầu dục SuperBoWl, haymột lễ nhậm chức, tin tức vềcuộcchiếnvùngvịnhhayO.JSimpsonbịsănđuổi.Vàonhữnggiâyphútđó,chúngta"sốngcùngnhau".

Mộtmốilokháccủaconngườilàhệthốnggiải tríđatruyềnthôngsẽquáhấpdẫn,mộtsốtrongchúngtasẽdùngquámứcchoriêngmình.Điềunàycóthểtrởthànhmộtvấnđềnghêmtrọngkhicáckinhnghiệmthựctếảotrởnênphổbiến.

Mộtngàynàođómộttròchơithựctếảosẽđưabạnvàomộtquánbarảovàgặpgỡ"ngườiđặcbiệt",ngườinàysẽtiếnđếnvàtròchuyệnvớibạn.Bạnsẽtròchuyệngâyấntượngvớingườibạnmớinàybằngsựduyêndángvàdí

dờmcủabạn.CólẽcảhaibạnsẽquyếtđịnhđiPa-ri,vàolúcđóvàtạiđó.Chaoôi!BạnsẽcómặtởPa-ri,cùngngắmcáctấmkínhmàucủanhàthờĐứcbà."EmđãđichuyếnphàStarFerrychưa?"cóthểbạnsẽhổicôbạncủamình,mộtcáchmọimọc.Chaoôi!Thựctếảochắcchắnsẽchiếmnhiềuthờigianhơncáctròđiệntử,vàsaymêhơn.

Đãcóbaogiờbạnnhậnrarằngbạnđãlẩntrốnvàotrongnhữngthếgiớihấpdẫnnàyquáthườngxuyên,hoặcởlạiquálâu,vàbắtđầulongạivềviẹcnày,vàcóthểcóngăncáchchínhmìnhvớiviệcgiảitríbằngcáchbảohệthống,"Dùtôicóđưaramãkhoágìđinữa,xinđừngchotôichơiquánửagiờmộtngày."Điềunàysẽlàmộtvậtcảnnhonhọ,mộtlờicảnhcáonhằmlàmgiảmnhịpđộbạnthamgiavàomộtmàbạnthấyquáhấpdẫn.Nósẽtácdụnggiốngnhưtấmảnhmộtngườibéophìbạndánvàotủlạnhđểlàmbạnbớtănvặt,cácvậtcảnrấtcótácdụngđốivớicáchànhvicókhuynhhướnglàmbạnphảihốitiếcvàohômsau.Nếuaiđómuốnbỏravàigiờxemcáctấmkínhmàu trongmộtmôhìnhNhàThờĐứcBàhoặcchuyệngẫuvớimộtngườibạntổnghợptrongmộtquánbarảo,ngườiđóđangthựcthiquyềntựdocảumình.

Ngàynaycónhiềungườidànhnhiềugiờxemtruyềnhìnhmỗingày.ởmứcđộmàtacóthểthaymộtphầncủaviệcgiảitríthụđộngđóbằnggiảitrícógiaotiếp,cóthểsẽtốthơnchongườixem.Thànhthậtmànói,tôikhôngmấyquảnngạivềviệcthếgiớidànhthờigianchoxalộthôngtin.Tôichorằngcótồitệđếnmấythìđấycũngchỉgiốngchơitròchơiđiệntửhoặcđánhbạc.Cácnhóm tương trợ sẽhợp lại đểgiúpnhữngngười lạmdụngmuốnchỉnhlạnhànhvicủamình.

Mốilongạinghiêmtrọnghơnviệcđammêcánhânquámứclàđiểmyếu,vàđiểmyếuđócóthểlàhậuquảcủaviệcxãhộitrôngcậyquámứcvàoxalộnày.

Mạnglướinày,vàcácmáydựatrêncơsởđiệntoánnốimạngvớinó,sẽhìnhthànhsânchơimới,sởlàmmới,vàlớphọcmớicủaxãhội.Nósẽbaogồmhầuhếtcáchìnhthứcthôngtinliênlạcđangtồntại.Nósẽlàallbumảnh,nhậtkýmáytruyềnhìnhcủachúngta.Tínhđanăngnàysẽlàsứcmạnhcủamạng,nhữngcũngcónghĩalàchúngtasẽchởnênphụthuộcvàonó.

Việcphụthuộccóthểlànguyhiển.TrongnhữnglầnmấtđiệnởNewYor,

hàngtriệungườiđãgặpphiềntoái-ítratrongvàigiờ-vìhọphụthuộcquánhiềuvàođiện.Họphụthuộcvàođiệnđểthắpsáng,đểsưởi,đểđi lạigữigìnanhninh.Khimấtđiện,ngườitabịkẹttrongthanhmáy,đèngiaothôngngưnghoạtđộng,vàmáybơmnướcchạyđiệntắt.bấtcứvậtgìmấtđiđềulànhữngvậtthựcsựhữudụng.

Việclộthôngtinbỗngnhiênbịmấthoàntoànlàviệcđángngại.Vìhệthốngnày rồi sẽ phân tán, bất cứmột đầu ra đơn lẻ nào cũng khómà gây ảnhhưởngsâurộng.Nếumộtđàiphụcvụriênglẻkhônghoạtđộngđược,nósẽđượcthaythếvàcácdữliệusẽđượchồiphục.Nhưnghệthốngnàycóthểbịtấncông.Khihệ thống trởnênquan trọnghơn, tasẽphải thiếtkếdư thừahơn.Một lãnhvựccó thể tạonhiềunguyhiểmlàsựphụ thuộcvàocáchệthốngmậtmã-loạikhoátoánhọcgữithôngtinantoàncủahệthống.

Khôngcóbấtkỳhệthốngbảovệnàohiệnđangtồntạituyệtđốiantoàn,dùđólàkhoávô-lănghayhầmthépngânhàng.Việctốtnhấtmàtacóthểlàmlàlàmchonócàngtốtcàngkhóđốivớinhữngaimuốnđộtnhập.Chodùcócácýkiếnngượclạikháphổbiến,hệ thốnganninhcủamáyđiệntoáncólịchrấttốt.Máyđiệntoáncókhảnăngbảovệthôngtintheocáchmàngaycảcáctayđánhcắpthôngtinsẵncóđược,trừphingườiđượcgiaoquảnlýthôngtinmắcsailầm.SựcẩuthảlànguyêndochínhcủaviệchệthốnganninhmáyđiệntoánbịcHọcthủng.Sẽcónhữngsailầmtrênxalộthôngtin,vad sẽ cónhiều thông tin lọt quađược.Sẽ có ai đópháthànhvé canhạcdùngkỹthuậtsốmàlạivégiả,vàthếlàsẽcóquánhiềungườivàorạp.Bấtcứkhinàonhữngtrườnghợptươngtựnhưthếnàysẩyra,toànhệthốngphảiđượccảitổlạivàluậtlệcũngsẽphảiđượcsửađổi.

Vìcảtínhriêngtưcủahệthốnglẫntínhchấtanninhcủaviệcdùngkỹthuậtsốđềudựavàomãkhoá,mộtbướcđộtphátrongtoánhọchoặctinhọcđểbỏlạimãkhoácóthểlàmộtbảnthảmhoạ.Bướcđộtphátoánhọc rõ ràng là việc phát triển một phương cách dễ dàng để tìm thừa sốnguyêntốlớn.Bấtkỳaihoặctổchứcnàosởhữucánhâncôngtyhoặcnhànước,vàthậmchícóthểlàmnguyhạiđếnanninhQuốcgia,vàđólàlýdotạisaotaphảithậntrọngtrongviệcthiếtkếhệthống.Taphảiđảmbảorằngnếubấtkỳkỹthuậtkhác nhau thay thế.Tuy nhiên vẫn phải phátminh thêmmột ít nữa trướckhoichúngtahoànthiệnđiềuđó.Thậtkhócóthểbảođảmantoàncácthôngtinbạnmuốngữiriêngtrongcảmộtthậpkỷhoặclâuhơnnữa.

Mộtvấnđềgâylongạicủaxalộthôngtinnữalàviệcmấtđitínhriêngtư.

Rấtnhiềuthôngtinvềmỗichúngtađangđượccáccôngtytưnhâncũngnhưcáccơquannhànướcthuthập, và ta chẳng hiểu là thông tin đó được sử dụng như thế nào hoặc cóchínhxáchaykhông.Cácsốliệuthốngkêphòngđiềutradânsốchứađựngrấtnhiềuchitiết.Cácbệnhán,hồsơlưuvềláixe,hồsơthưviện,họcbạ,hồsơtàichính,hồsơlưuvềcôngviệcvàcáchoáđơnkhidùngthẻthanhtoánđềucómôtảvềbạn.Việcbạngọiđếnnhiềucủahàngbánxemáynghingờlàcácthôngtincótínhthươngmạiđãbịmộtcôngtyđiệnthoạibánđứng.thôngtinvềchúngtathườngđượcđưavàodanhsáchtiếpthịvàbáocáotíndụng.

Cácsaiphạmvàxâmphạmtăngcườngcácpháplệnhnhằmđiềukhiểnviệc sửdụngcácdữ liệunày.TạiHoaKỳ,bạncóquyềnxemmột số loạithôngtinlưutrữnhấtđịnhvềbạn,vàbạncóthểcónóiquyềnđượcthôngbáo khi có ai dòmngó các thông tin bảo vệ đời của bạnmột cách khôngchínhthức,nhưngxalộthôngtin,ngườitacóthểdùngmáyđiệntoánđểtìmmốiliênquangiữacácthôngtin.Dữliệuvềtìndụngcóthểđượcnốicácvớicáchồsơtuyểndụngnhằmtạoramộtbứctranhchínhxácvềcáchoạtđộngcánhâncủabạn.

Khicónhiềugiaodịchthươngmạitrênxalộthôngtinhơnvàlượngthôngtinđượclưutrữtrênđógiatăng,cácchínhphủ,mộtcáchcóýthức,sẽđặtracác chính sách về tự do cá nhân và tiếp cận thôngtin.Mạng này tự nó sẽquảnlýcácchínhsáchđó,đảmbảorằngmộtbácsĩkhôngtiếpcậnđượccáchồsơthuếvụcủabệnhnhân,mộtnhânviênkiểmtoánnhànướckhôngthểxemhồsơhọcbạcủangườiđóngthuế,vàmộtgiáoviênkhôngđượcphépsửdụngbệnháncủasinhviên.Vấnđềtiềmtànglàsựxâmphạmchứkhôngphảisựtồntạiđơnthuầncủacácthôngtin.

Ngàynay,chúng tachophépmộtcông tybảohiểmnhân thọxemxétcácbệnhán trướckhiquyếtđịnhnhậnbảohiểm.Cáccôngtynàycũngcó thểmuốnchúngtacóthamgiavàocáctròchơicảmgiácmạnhnguyhiểmnhưtàulượn,đuaxehoặcchúngtahútthuốcláhaykhông.Cónênchophépmáyđiệntoáncủamộtngườibảohiểmdòtìmhồsơmuahàngcủachúngtađểxemxétcácyếutốrủirokhông?Cónênchophépmáyđiệntoáncủamộtchủ thuênhâncông trong tương laixemxét lạihồsơvềsựgiao tiếphoặcgiải trícủachúng tanhằmtạo ramộtbức tranhmô tả tâmlýhaykhông?Nênchophépmộtcơquanliênbang,banghoặcthànhphốxembaonhiêuthôngtinkhông?Mộtngườithuênhàcóthểbiếtvềbạnđếnmứcnào?Mộtngườivợhoặcchồngnêncónhữngthôngtinnào?Chúngtasẽphảiracácđịnhmứctạdocánhâncảmặtphápluậtcũngnhưtrênthựctế.

Nhữngnỗisợhãivềtựdocánhânnàyxoayquanhviệccókhảnăngmộtaiđóđangtheodõicácthôngtinvềbạn.Nhưngxalộthôngtincũngsẽlàmchomộtcánhâncóthểtheodõimìnhđangởđâu-đểtheođuổimộtcuộcsốngtacóthểgọilà"mộtcuộcsốngđượclậphồsơ."

Máyđiệntoáncánhânbờtúicủabạncóthểlưutrữâmthanh,thờiđiểm,địađiểmvàthậmchícảhìnhảnhvềmọithứsẩyđếnvớiban.Nósẽcóthểgiữlại lờingườitanóivớibạn,cũngnhưthânnhiệt,huyếtáp,khíáp,vànhiềuloạidữkiệukhácvềbạnvàmôitrườngtrungquanh.Nósẽcóthểtheodõiviệcgiaotiếpcủabạnvớixalộthôngtin-toànbộcáclệnhbạnđưara,cácthôngđiệpbạngửiđi,vànhữngngườibạngọiđếnhoặcngườigọichobạn.Hồsơ thuđượccuốicùngsẽ lànhậtkýhoặcmộtcuốnhồikýđầyđủnếubạnmuốn.Bạncó thểmuốnbiết chínhxác thờigianvàđịađiểmbạnđãchụpmột bức ảnhnào đó khi bạnmuốn soạnmột allbumảnhgia đình theo kỹthuậtsố.

Côngnghệđểcóthểlàmđượcnhữngđiềuđókhôngkhó.Chẳngbaolâunữasẽcó thểnén tiếngnóiconngườixuốngcònvàingànđơnvị thông tinkỹthuậtsốmộtgiây,điềucónghĩalàmộtcuộcnóichuyệndàimộtgiờsẽđượcchuyểnthànhtậpdữliệukỹthuậtsốchiếmkhoảng1megabyte.Cácbăngtừnhỏdùngđểlưuphònghọthaychođĩacứngđãcóthểchứa10gigabytes(10tỷ)dữliệuhoặchơnnữa-đủđểghilại10giờâmthanhnén.

Các băng từ dùng được cho các thế hệmáy video kỹ thuật sốmới sẽđượchơn100gigabyte,cónghĩalàmộtcuốnbănggiávàiđôlacóthểghilạitấtcảcáccuộcnóichuyệncủamộtcánhântrongmộtthậpkỷhoặccóthểlàcảđời-tuỳthuộcvàoviệcngườiđónóiíthaynhiều.Cácconsốtrênlấytrêncơsởcácdunglượngngàynay-trongtươnglaiviệclưutrữsẽrẻhơnnhiều.thâu tiếngdễđãđành, trongvòngmộtvàinănnữacũngsẽcó thể sẽ thâuđượchìnhđầyđủ.

Tôi thấytriểnvọngvềđờisốngđượclậphồsơcóphầnlạnhlẽo,đángsợ,nhưngsẽcóvàingườithấyấmápdễchịuđốivớichuyệnđó.Lýdotalậphồsơmộtcuộcđờiđểbảovệ.Tacóthểxemmáyđiệntoánbờtúinhưchứngcứngoạiphạm,vìchữkíkỹthuậtsốđượcmãhoásẽđảmbảomộtbằngchứngngoạiphạmkhôngthểgiảmạođượcchốnglạicáclờibuộctộisai.Nếucóaibuộctộibạnvềviệcgì,bạncóthểđáplại:"Nàyanhbạn,cuộcsốngcủatôiđượclưuhồsơ.

Nhữngchuyệnđócótronglưutrữđấy.Tôicóthểnghelạibấtkìđiềugìmìnhnói.Thếthìchớcóđùavớitôi."Mặtkhác,nếubạnphạmtộigìđấy,sẽcóhồsơlưuviệcđó.Cũngsẽcóhồsơlưuvềbấtkìsựlụclọixemtrộmnào.ViệcRichardNixonthubăngcáccuộcnóichuyệntrongNhàTrắng-vàrồicónghingờrằngôngtađãcốsửađổicáccuốnbăngđó-đãgópphầnvàoviệchạbệôngta.Ôngtađãchọntheomộtcuộcchínhtrịđượclưuhồsơvàđãsốngđểhốitiếcvìviệcđấy.

VụRodneyKingchothấykhảnăngcungcấpbằngchứngcũngnhưcácgiớihạncủanó.Khôngbaolâunữamỗixecảnhsát,hoặcmỗicảnhsátviên,cóthểsẽđượctrangbịmáyquayvideokỹthuậtsố,cógắntemthờigianvàđịađiểmkhôngthểgiảmạođược.Cóthểcôngchúngsẽcónhấtquyếtđòicảnhsátcũngphảilưuhồsơcủachínhhọtrongquátrìnhlàmviệc.Vàcảnhsátsẽhoàn toànủnghộđiềuđó,mộtmặtnhằmbảovệ trướcnhững tốcáobuộcrằnghọthôbạo,hayxâmphạm,vàmặtkhácviệcđósẽthuthậpcácchứngcớ tốt hơn.Đãcóvài lực lượngcảnh sát quayvideo tất cả cácvụbắt bớ.Loạihồsơnàykhôngchỉảnhhưởngđếncảnhsát.

Việcbảohiểmnhững sơxuấty tế có thể sẽ rẻhơnnhiều,hoặcchỉ cóđược cácbác sĩ cóghi lại quá trìnhgiải phẫuhoặc thậmchí các cakhámbệnhtạiphòngmạch.Cáccôngtyxebuýt,tắc-xivàxetảirõrànglàcóquantâmđếnsựthựccôngviệccủaláixe.Vàicôngtyvậntảilắpđặtcácthiếtbịghilạiđộdàiđoạnđườngvàtốcđộtrungbìnhrồi.Tôicóthểtưởngtượngđếncácđềnghịvềviệcmọiôtô,kểcảcủabạnlẫncủatôi,đượcgắnmộtmáythuphátsóngxácđịnhchiếcxevàvịtrícủanó-đólàbiểnsốxetươnglai.Nóichocùngthìngàynaymáybaycócáchộpđen,vàmộtchiphíhạ,chẳngcólýdogìkhôngnêncóchúngtrongôtôcủachúngtacả.Nếumộtchiếcxeđượcbáolàbịđánhcắp,tasẽbiếtvịtrícủanóngaylậptức.

Saumộtvụđụngxebờchạyhoặcmộtvụbắnngườitừtrongxe,quantoàcóthểđặtcâuhỏinày:"Trongkhoảngthờigian30phútnày,nhữngxecộnàonằmtrongkhuvựchainhàsauđây?"Hộpđencóthểghilạitốcđộvàvịtrícủabạn,vàviệcđósẽthựcthimộtcáchtriệtđểcácluậtgiớihạntốcđộ.Tôisẽbỏphiếuchốngđiềuđó.

Trongmộtthếgiớimàsốlượngdụngcụngàycàngtăng,tacóthểđếnmộtthờiđiểmmàcácmáyquayphimsẽghilạihầuhếtmọiviệcdiễnranơicôngcộng. Cácmáy quay video tại khu vực công cộng hiện đã tương đối phổbiến.Chúngthườngđượcgiấutrêncaochungquanhcángânhàng,sânbay,máyrúttiềntựđộng,bệnhviện,caotốc,tiềnsảnhvàthangmáykháchsạn,vàtrongcáctoànhàvănphòng.

Triểnvọngdùngnhiềumáyquayphim, luônchĩavàochúng ta, có thểđã

làm chúng ta bực bội cách đây năm mươi năm, nhu trường hợp GeorgeOrwell.Nhưngngàynay,chúngtakhôngđángchúý.CócáckhudâncưtạiChâuÂuvàHoaKỳvàngười dân chấpnhận có cácmáyquayphim trênđườngvàtạicácbãiđậuxe.ởMonaco,tộiphạmđườngphốđãgiảmđángkểvìđãcóhàngtrămmáyquayvideođượcđặtxungquanhncôngquốctíhonnày. Tuy thế, Monaco có diện tích tương đối nhọ, chỉ có 370 mẫu Anh(khoảng150héc-ta),nênvàitrămmáyquaycóthểtươngđốiđủ.

Nhiều bậc phụ huynh sẽ hân hoan chấp nhận có các máy quay xungquanh sân trường để làm nản chí hoặc bắt gữi các tên buôn bánma tuý,nhữngtaygạgẫmtìnhdụctrẻem,vàthậmchícáctrườnghợpbắtnạttrongsânchơi.Đènđườngởmỗiđôthịthểhiệnsựđầutưđầyđủvàoanninhcôngcộng củamột cộngđồng.Trongvài năm tới chỉ cần thêmmột khoản tiềntươngđốikhiêmtốnđểlắpthêmvàvậnhànhcácmáyquayphimđượcnốimạngvớixalộthôngtin.

Trongvòngmộtthậpkỷ,máyđiệntoánsẽcóthểquétcácbăngvideođểdòtìmmộtngườihoặcmộthoạtđộngnàođấyhoặcchiphíthấp.Tôicóthểdễdànghìnhdungracácđềnghịrằngtrênmỗicộtđènđườngcũngnêncómộtvàimáyquay.Ngườitacóthểsửdụngcáchìnhảnhtrongcácmáyquaynàykhixảyratộiphạm,vàngaycảkhiđócólẽcũngphảicólệnhcủatoàán.Cóthểcóngườichorằngmọihìnhảnhtrongmọimáynêntrongtìnhtrạngsẵnsàngkhicóngườimuốnxemvàobấtcứ lúcnào.điềunàyđặt ra trong tôimộtcâuhỏivềtựdocánhân,nhưngnhữngđiềuđóvẫnthíchhợpnếuchỉđặtmáynơicôngcộng.

Hầu hếtmọi người đều sẵn lòng chấp nhận vài sự giới hạn để đổi lấy anninh.Trêngócđộlịchsử,conngườisốngởcácnềndânchủPhươngTây,đãđượchưởngmộtmứcđộtựdocánhânchưatừngcótrongsuốtlịchsửloàingười.Nếucácmáyquayhiệncóởkhắpnơiđượcgắnvàoxalộthôngtinchứng tỏ làm giảm đáng kể tội phạm nghiêm trọng tại các cộng đồng thíđiểm,sẽkhởiđầumộtcuộctranhluậnthậtsựvềvấnđềconngườisợcáinàohơn-bịtheodõihaytộiphạm.ThậtkhómàhìnhdungmộtcuộcthínghiệmđượcnhànướckiểmduyệttheokiểunàytạiHoaKỳvìcácđềvềtínhriêngtưmàđặtravàkhảnănggâyracácthánhthứclớnvớihiếnpháp.

Tuynhiêncácýkiếncóthểthayđổi.CólẽphảicóthêmvàisựcốnhưvụđánhbomtạibangOklahomangay trong lòngnướcMỹthìcác tháiđộđốivớivấnđềbảovệsựriêng tưsẽ thayđổi.Cáimàhômnaygiốngnhưmột"ngườianhemmớilớn"kỹthuậtsốđộcđoán,cóthểvàomộtngàynàođó sẽ trở thành tiêu chuẩnnếu giải phápdựphòngđược trao vào tay bọnkhủngbốhoặcbọntộiphạm.Tôichẳngủnghộcáchnàocả-côngnghệsẽgiúpchoxãhộikhảnăngđưaraquyếtđịnhvềmặtchínhtrị.

Cùng lúccôngnghệ làmchoviệcsáng tạo rabăngvideodễdànghơn,nócũngsẽchophépgữitoànbộcáchồsơvàcáthôngđiệpcánhânhoàntoànriêng tư.Cácphầnmềmcôngnghệmãkhoá,màai cũngcó thể lấymạngInternet,cóthểchuểnmộtmáyđiệntoáncánhânthànhmộtmáycómãsốkhôngthâmnhậpvàođược.

Khixalộthôngtinđượctriểnkhai,cácdịchvụanninhsẽápdụngchotấtcảcácdạngthôngtinkỹthuậtsố-cáccuộcđiệnđàm,cáctậptin,cáckhodữliệu,bạngọichúngnhưthế.Đếnkhinàobạncònbảovệđượcmãkhoá,thôngtinlưutrữtrongmáyđiệntoáncủabạncóthểđượcgiữbằngcáckhoámạnhnhấttừngtồntại.

Điềunàychophépcómứcđộriêngtưcaonhấtvềthôngtinmàmộtcánhântừngcóđược.Nhiều người trong chính phủ chống lại khả năngmãkhoá này, vì nó làmgiảmkhảnăngthuthậpthôngtincủahọ.Khôngmaychohọ,côngnghệnàykhôngthểbịngănchặn.CơquanAnninhQuốcgia(NSA)làmộtphầntrongcáctổchứcquốcphòngvàtìnhbáocủachínhphủbảovệcácthôngtinliênlạcmật của đất nước và dò các đường các dữ liệu tình báo. NSA khôngmuốncácphầnmềmcóchứacáckỹthuậtmãkhoáđượcđưarakhỏinướcMỹ.Tuyvậy,cácphầnmềmnàyhiệnđangcótrêntoànthếgiới.

Sẽchẳngcóquyếtđịnhvềchínhsáchnàocóthểkhôiphụckhảnănggắnmáy nghe trộm chính phủ đã làm trong quá khứ.Các pháp lệnh hiện nayngăncảnviệcxuấtkhẩucácphầnmềmcókỹthuậtmãkhoácóthểlàmtổnhaịcáccôngtyphầncứngvàphầnmềmcủaHoaKỳ.Cácgiớihạnđemlạichocáccông tynướcngoài lợi thếsovớicáccông tyHoaKỳcạnh tranh.CáccôngtyHoaKỳhầunhưnhấttrílàcácgiớihạnxuấtkhẩukỹthuậtmãkhoáhiệntạikhôngcóhiệuquả.

Mỗitiếnbộvềthôngtincómộtảnhhưởngsâurộngđếncáchgiaotiếpgiữanhândânvànhànước.Việcinấnbáochívàsauđólàcácbáoxuấtbảnsốlượnglớnđãthayđổibảnchấtcáccuộctranhluậnchínhtrị.Đàiphátthanhvàtruyềnhìnhchophépcácnhàlãnhđạochínhphủtròchuyệntrực tiếpvà thânmậtvớicôngchúng.Tương tự,xa lộ thông tinsẽcóảnhhưởngriêngvớichínhtrị.Lầnđầutiêncácchínhkháchsẽcóthểxemngaycáccuộcthămdòýkiếnquầnchúng.Cáccửtrisẽcóthểbỏphiếucủahọởnhàhoặctrênmáyđiệntoánbờtúimàítcórủirođếmnhầmhoặcgianlậnhơn.Cácảnhhưởngđếnchínhphủcũngsẽlớnnhưđốivớicôngnghiệp.

Thậmchí nếunhưkiểuđưa ra cácquyết định chính trị không thayđổi rõ

ràng,xalộthôngtinsẽtạoquyềnlựcchocácnhómcôngdânmuốntổchứclại nhằm thúcđẩy cácviệcnghĩa củahọhoặcgiới thiệu cácứng cửviên.Điềunàycóthểdẫnđếnviệctăngsốcácnhómcócácmốiquantâmđặcbiệtvàthậmchícácđảngpháichínhtrị.

Ngàynay,tổchứcmộtphongtràochínhtrịvềmộtvấnđềđòihỏicósựphốihợplớnlao.Bạntìmrangườicócùngquanđiểmvớimìnhbằngcáchnào?Bạnkhuyếnkhíchvàliênlạcvớihọnhưthếnào?Điệnthoạivàmáyfaxthậttuyệttrongviệcliênlạcmộtngườivớimộtngười -nhưngchỉkhibạnbiếtngười cầngọi.Truyềnhìnhchophépmộtngườiđếnvớihàngtriệungười,nhưngthật tốnkémvàlãngphínếuhầuhếtngườixemđềukhôngquantâm.

Cáctổchứcchínhtrịđòihỏiphảibỏrahàngngàngiờcôngích.Phảichothưvàophongbìđểgửitrựctiếp,vànhữngngười tìnhnguyệnphải rangoài tiếpxúcvớingườikhácbất cứcáchnàocóthể.Chỉcóvàitổchức,chẳnghạnnhưtổchứcvềmôitrường,làcóthểvượtquakhókhăntrongviệctuyểnhàngngànngườitìnhnguyệnđiềukhiểnmộttổchứcchínhtrịhiệuqủa.

Xalộthôngtinlàmchomọithôngtinliênlạcdễdàng.Cácbảntinvàcácdiễnđàntrênhệtrựctuyếnchophépngườitaliênhệvớinhaugiữamộtngườivớimộtngười,hoặcgiữamộtngườivớinhiềungười,hoặcnhiềungườivớinhiềungười,theocácphươngpháprấthiệuquả.Nhữngngườicócùngsởthíchcóthểgặpnhauquamáyvà tổ chức lạimà chẳng cần cómáy đèn chiếu nào cả. Việc tổ chức cácphongtràochínhtrịsẽtrởnêndễđếnnỗisẽchẳngcómụcđíchnàolàquánhỏ hoặc phân tán.Tôi cho rằngmạng Internet sẽ là điểm tập trung quantrọng chomội ứng cử viên và các nhóm hoạt động chính trị lần đầu tiêntrongsuốtkỳbầucử toànquốc1996.Dầndà,xa lộ thông tinsẽ trở thànhdiễnđànchínhtrịchủyếu.

HìnhthứcbỏphiếutrựctiếpđãđượcsửdụngtạiHoaKỳvớinhữngvấnđềđặcbiệtởmứctiểubang.Vìcáclýdohậucần,cáckiểubỏphiếunàychỉxảyrakhimộtcuộcbầucửchínđangdiễnra.Xalộthôngtinsẽchophépviệcbỏphiếunhưthếđượclàmthườngxuyênhơnnhiều,vìchiphíchochúngrấtthấp.Sẽ không nghi ngờ về việc có người đề nghị có "dân chủ trực tiếp" hoàntoàn,đòiđưatấtcảcácvấnđềrabỏphiếu.Cánhântôinghĩrằngbỏphiếutrựctiếpkhôngphảilàcáchđiều

hànhchínhquyềnhay.Đãcóchỗchotrongchínhquyềnchocácdânbiểu-nhữngngườitrunggian-đưavàocácgiátrịcủahọ.Họlànhữngngườicónhiệmvụbỏthờigiantìmhiểutấtcảcácsắctháicủacácvấnđềphứctạp.

Chính trị bao gồm sựnhượngbộ, cái hầu nhưkhông thể có được nếukhôngcómộtsốlượngtươngđốinhỏcácdânbiểuthaymặtnhữngngườiđãbầuhọđưaracácquyếtđịnh.Côngviệccủamộtngườichuyênlàmviệctạorachínhsáchlàpháttriểnchuyênmôn.Điềuđóchophépnhữngngườigiỏinhấttrongsốhọnghĩravàchấpnhậncácgiảiphápkhôngrõràngmàhìnhthứcdânchủtrựctiếpcóthểkhôngchophép,vìcửtricóthểkhônghiểucácyếutốcânbằngcầnthiếtchosựthànhcônglâudài.

Giốngnhưcácnhânvậttrunggiantrongthếgiớiđiệntửmới,cácdânbiểusẽphảitựthậntrọng.Xalộthôngtinsẽrờiánhsángvàohọ,mộtviệclàmtrướcđâychưatừngcó.Thayvìchỉcóhìnhảnhvàâmthanh,cáccửchỉsẽcóthểtìmhiểutrựctiếpcácđạidiệncủahọđanglàmgìvàđangbỏphiếurasao.Cáingàymàmộtnghịsĩnhậnđượcmộttriệuthưđiệntửvềmộtđềtàihoặccóthểlàmchomáynhắntinkhôngbáokếtquảthămdòýkiếntừkhuvựcbầucửkhôngcònxanữa.

Chodùxalộthôngtincòncóvấnđềlàvôhạn.Côngnghệthôngtinđãảnhhưởngsâusắcđếnđờisống,màmộtmẩuthưđiệntửmộtđộcgiảmụcbáocủatôiđãgửichotôi thángsáunăm1995làbằngchứng."thưaôngGates,tôilàmộtnhàthơmắcchứngDyslexia,cónghĩalàtôicókhảnăngđánhvầnlấymộttừ,vàsẽchẳngbaogiờcóhyvọngchoxuấtbảnthơtiểuthuyếtcủatôinếukhôngcóphầnkiểmtrachínhtảtrênmáyđiệntoánnày.Cóthểvớitưcáchnhàvăntôithấtbại,nhưngnếuthấtbạilàdotôithiếutàinăng,chứkhôngchứkhôngphảilàvìkhuyếttậtcủatôi."

Chúngtađangchứngkiếnmộtsựkiệnlịchsử,vànósẽảnhhưởngmạnhmẽđếnthếgiới,làmtachấnđộnggiốngnhưviệctìmramộtphươngphápkhoahọcđạicôngnghiệp.Nếuxalộthôngtincókhảnăngtăngsựhiểubiếtvềnướclánggiềngcủangườidânmộtnước,vàdođógiảmthiểucácmốicăngthẳngquốctế,tựthânđiềuđóaicũngđủbiệnminhchochiphítriểnkhaixalộnày.Nếuxa lộchỉdànhchocácnhàkhoahọc,chophéphọhợptác tốthơnnhằmtìmracáchchữacácbệnhvốnvẫnchưachữađược,riêngchotrẻem,đểchúngcóthểtheođuổicáchứngthútrongvàngoàilớphọc,bảnthânđiềuđócũngsẽthayđổiđiềukiệncủanhânloại.Xalộthôngtinsẽkhônggiảiquyếtmọivấnđề,nhưngnósẽlàmộtlựclượnghữuíchtrongnhiềulĩnhvực.

Nó sẽ không bày chúng ta theomột kế hoạch đã được định trước. Sẽ cóngườinắmlấycáctrởlựcđểchỉrarằngxalộthôngtinchẳngcógìkháchơnlàsựlừabịp.Nhưngtrênxalộ,cácthấtbạibanđầusẽchỉlàcáckinhnghiệmhọctập.Xalộthôngtinchắcchắnsẽhìnhthành.

Các thay đổi lớn thường xảy ra trong vài thế hệ hoặc thế kỷ.Riêng côngnghệ này cũng sẽ không xẩy ra trongmột đêm, nhưng nó sẽ biến chuyểnnhanhhơnnhiều.CácbiểuhiệnđầutiêncủaxalộHoaKỳsẽlàthờikỳđầuhạnhphúcvàthịnhvượngchomọingười.Trongvòngmộtthậpkỷsẽcóảnhhưởngsâurộng.Nếutôiphảiđoáncácứngdụngnàosẽđựợcsửdụngnhiềunhất, và cái nào sẽ tốn nhiều thời gian nhất, tôi chắc sẽ đoán sai vài thứ.Trongvònghaimươinămtới,gầnnhưmọi thứ tôiđãbànđến trongcuốnsáchnàysẽphổbiếntạicácnướctiêntiến,trongcácdoanhnghiệpvàtrườnghọctạicácnướcđangpháptriển.Phầncứngsẽđượclắpđặt.Rồisẽchỉcònlạivấnđềlàngườitasẽlàgìvớinó-cónghĩalàngườitasẽsửdụngcácphầnmềmứngdụngnào.

Bạnsẽđượcbiếtrằngxalộthôngtinđãtrởthànhmộtphầntrongđờisốngcủabạnkhibạnbắtđầubựctứcvìkhônglấyđượcthôngtinquamạngcủanó.Mộtngàynàođóbạnsẽcốcông tìmbảnhướngdẫnsửaxevàbạnsẽthấybựcmìnhvidđólàmộttờgiấymàcóthểbạnđãđểnhầmởđâuđó.Bạnsẽướcsaođólàmộtvănbảnđiệntửtươngtác,cócácminhhoạtrênmạng.

TôichorằngAntoinedeSaint-Exupery,ngườiđãviếthếtsứchùnghồnvềcáchconngườicontàuhoảvàcácdạngkỹthuậtkháclàbạn,sẽhoanhôxalộthôngtin,vàcoinhữngaitừchốiviệclạchậu.Nămmươinămtrước,ôngđãviết:"Việcvậnchuyểnthưtừ,vậnchuyểngiọngnóicủaconngười,vậnchuyểncáchìnhảnhlấplánh-trongthểkỷnàycũngnhưcácthếkỷtrước,các thành tựucaonhất củachúng ta cũngchỉ làmộtmụcđích làđưaconngườilạivớinhau.Cóphảilànhữngngườihaymơmộngtrongchúngtachorằngviệcphátminhracôngnghệinấn,chữviết,tàuđibiển,đãhạthấptinhthầnconngườichăng?"

Xalộthôngtinsẽdẫnchúngtađếnnhiềuđíchđến.Tôivuimừnglàđãnêurađượcvàiđíchtrongsốđó.Rấtcóthểnhữngtiênđoáncủatôilàngớngẩn,nhưng tôihyvọng sốđókhôngnhiều.Dù sao thì tôi cũngcảm thấyphấnkhởiđượclênđường.

ThaylờikếtluậnXalộthôngtinsẽcóảnhhưởng,điềuđócónghĩaquantrọngđốivớiđời

sốngcủa tất cả chúng ta trongnhữngnămsắp tới.Như tôiđãgợiý trongchương8.Lợiíchvĩđạinhấtsẽlàviệcứngdụngkỹthuậtvàonềngiáodục,mộtcáchchínhthứcvàkhôngchínhthức.Đểgópphầnnhờcủamìnhvàocôngtrìnhđó,quyểnsáchnàycủatôisẽgiúpchonhữnggiáoviêntrongviệcđưamáyđiệntoánvàolớphọc.ThôngquaUỷbanquốcgiavèecảitiếngiáodụccủaHoakỳcùngvới các tổ chứccó liênquan trên toàn thếgiới,mộtngânquỹsẽhìnhthànhđểtàitrợchogiáoviênnhằmtạocơhộichohọcsinhlàmchủphươngtiệnmớinày.

Tôiđãdànhnhiềuthìgiờđểviếtquyểnsáchnày.tôilàmviệcchămchỉvìtôiyêu thíchcôngviệccủa tôi.Mốiquan tâmhiệnnaycủa tôi làgiữsaochoMicrosoft luônđiđầu trongphong tràokhôngngừngđổimới.Điềuđócóphầnlosợhiệnnaylàtrongkhikỹthuậtđiệntoánkhôngngừngpháttriểnnhưhiệnnaythìmộtngườiđãtừngdẫnđầutrongmộtthờiđạisẽkhôngbaogiờcóthểlàngườidẫnđầutrongthờiđạikếtiếp.Microsoftđãtừnglàngườidẫnđầutrongthờiđạimáyđiệntoáncánhân.Chonên,đứngvềgócđộlịchsử,tôinghĩrằngMicrosoftkhôngcònđủtưcáchđểlàmngườidẫnđầutrongthờiđạixalộthôngtin.Nhưngtôimuốnthửtháchtruyềnthốngmangtínhlịchsử.

Tạimột thời điểmnàođó trng tương lai sẽ xuất hiệnmột ngưỡng củachiađôithờiđạimáyđiệntoáncánhânvớithờiđạixalộ..Tôimuốnđượclàmộttrógsónhứngngườiđầutiênbướcquangưỡngcửađókhithờicơđến.Tôinghĩchínhxuhướngkhiếnchonhữngcôngtyđãthànhcônglạithấtbạitrongviệcphátminhchínhlạilàtạixuhướng.Nếubạnquátậptrungvàosựnghiệpkinhdoanhhiệnnaycủabạnthìbạnkhócóthểthayđổivàtậptrungvàoviệcphátminh,sángtạoracáimới.

Riêng tôibíquyết lớncủa sự thànhcôngvẫn là thudụngvàcộng tácvớinhữngconngười thôngminh.Tôicảm thấyhạnhphúcvìđượchọchỏi từnhữngconngườiđó.Mộtsốanhemlàmviệcchotôihiệnnaycòntrẻhơntôi rấtnhiều.Tôighen tỵvớihọvìhọ trưởng thànhcùngvớihệmáyđiệntoánhiệnđạihơn.Họlànhữngconngườithôngminhphithườngvàsẽgópphầnsángtạoranhữngphiênbảnmới.NếunhưMicrosoftbiếtkếthợpcácphiênbảnnàyvớiviệclắngngheýkiếncủakháchhàng,chúngtôisẽcócơhộitiếptụclàngườidẫnđường.Chúngtôinhấtđịnhsẽtiếptụclàngườidẫnđường.Chúng tôi nhấtđịnh sẽ tiếp tục cungcấpphầnmềmngàycàng tốthơn để chomáy điện toán cá nhân trở thànhmột công cụ phổ biến. Tôithườngnóicôngviệccủachúngtôilàcôngvịêctốtnhấttrênthếgiannày,và

tôiquyếtsẽlàmnhưvậy.

Tôinghĩrằngđâylàthờiđiểmtuyệtvờiđểđượcsống.Trướcđây,đãtừngcókhôngbiết baonhiêu cơhội để làmđượcđiềugì đónhưngđềukhôngthựchiệnđược.Vàđâycũnglàthờiđiểmtốtnhấtchưabaogiờcóđểchorađờicáccôngtymới,cácnềnkhoahọctiếnbộnhưdượcphẩmđãcảithiệnchấtlượngđờisốngcủaconngười,vàđểtiếpxúcvớibạnbèvàngườithân.Điềuquantrọnglà làmsaochonhữngthờiđiểmhuyhoàngcũngnhưthờiđiểmsuysụpcủanềnkỹthuậttiếnbộphảiđươcđemrathảoluậnrộngrãiđểchoxãhộinóichung,chứkhôngphảichỉriêngcácchuyêngiakỹthuật,cóthểđiềuchỉnhhướngđi.

Bâygiờvấnđềcònlạilàcủacácbạn.Tôiđãgiảithíchtronglờinóiđầucủaquyểnsáchnàylàđểkhơilênmộtcuộcđàmthoạivàkêugọisựchúýtớinhữngvấnđềsẽphảiđươngđầu.Điềutôihyvọnglàsaukhiđọcquyểnsáchnày,cácbạnsẽchiasẻniềmlạcquancủatôi,vàsẽthamgiavàotrongcuộcthảoluậnvềđềtài:chúngtanênđịnhhìnhtươnglainhưthếnào.

Hết