ISBN 978-964-05-2348-3 ٠٥-٩٦٤-٩٧٨-2348-3 شابک

 فارسی پایۀ هشتم دورۀ اول متوسطه ـ 803 نام کتاب:

سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی پدیدآورنده: دفتر تألیف کتاب های درسی عمومی  و متوسطۀ نظری مدیریت برنامه ریزی درسی و تألیف:

هداوند میرزایی،  ابراهیم  سلطانی مطلق،  زهرا  آذرحزین،  مهدی  زندی،  حاتم  ذوالفقاری،  شناسه افزوده برنامه ریزی و تألیف: حسن  حجت کجانی حصاری و علی رضا چنگیزی )اعضای شورای برنامه ریزی( 

                  فریدون اکبری شلدره، معصومه نجفی پازکی، محمد رضا سنگری و شهناز عبادتی )اعضای گروه تألیف( ـ                                                                                                       فاطمه اسد )ویراستار( 

اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی مدیریت آماده سازی هنری: صفری  جواد  ـ  هنری(  )مدیر  یونسی  ذاکری  مجید  ـ  چاپ(  و  فنی  امور  )مدیر  امینی  احمدرضا  شناسه افزوده آماده سازی:    �)طراح گرافیک، طراح جلد و صفحه آرا( ـ سانیا پور حسینی گرکانی،سحر خراسانی، فاطمه رادپور،      مریم طباطبایی، صبا صفا و حافظ میرآفتابی )تصویرگر( ـ کامران انصاری)طراح خط رایانه ای ( ـزهرا ایمانی نصر، سیده فاطمه محسنی، فاطمه گیتی جبین، زهرا رشیدی مقدم، سپیده ملک ایزدی، حمید 

ثابت کلاچاهی، فاطمه رئیسیان فیروزآباد )امور آماده سازی(تهران: خیابان ایرانشهر شمالی ـ ساختمان شمارۀ ٤ آموزش و پرورش )شهید موسوی( نشانی سازمان:   

تلفن: ٩ـ٨٨٨٣١١٦١، دورنگار: ٨٨٣٠٩٢٦٦، کد پستی: ١٥٨٤٧٤٧٣٥٩    www.irtextbook.ir و www.chap.sch.ir :وبگاه    

 خیابان ٦١  )داروپخش(   کیلومتر ١٧ جادۀ مخصوص کرج ـ شرکت چاپ ونشر کتاب های درسی ایران:تهران ـ ناشر:    ـ ٣٧٥١٥   ـ٤٤٩٨٥١٦١، دورنگار: 44985160، صندوق پستی: ١٣٩ تلفن: ٥      

شرکت چاپ و نشر کتاب های درسی ایران »سهامی خاص« چاپخانه: چاپ هفتم ١٣٩9 سال انتشار و نوبت چاپ:

کلیه حقوق مادی و معنوی این کتاب متعلق به سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش است و هرگونه استفاده از کتاب و اجزای آن به صورت چاپی و الکترونیکی و ارائه در پایگاه های مجازی، نمایش، اقتباس، تلخیص، تبدیل، ترجمه، عکس برداری، نقاشی، تهیه فیلم و تکثیر به هر شکل و نوع، بدون کسب مجوز

از این سازمان ممنوع است و متخلفان تحت پیگرد قانونی قرار می گیرند.

           وزارت آموزش و پرورش سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی

 فرزندان عزیزم، امید است با نشاط و خرمی درس هایتانرا خوب بخوانید و در  همان حال، به وظایف اسلامی که انسان ها را می سازد، عمل کنید و اخلاق خود را نیکو کنید و اطاعت و خدمت پدران و مادرانتان را غنیمت شمارید. 

ه(� س�سر امام�خمینی�)قد

4

�6� �مقدمه��9�  ستایش:�به نام خدایی که جان آفرید 

�فصل�اول:�زیبایی�آفرینش��11 درس اول ـ پیش از اینها   12 

�حکایت:  به خدا چه بگویم؟ �16��درس دوم ـ خوب جهان را ببین! صورتگر ماهر   �17�

 روان خوانی: جوانه و سنگ   �23��29� �فصل�دوم:�شکفتن�

�درس سوم ـ ارمغان ایران �30��حکایت: فوت کوزه گری    �35�

�درس چهارم ـ سفر شکفتن   36��شعرخوانی: شوق مهدی )عج( �42�

�43� �فصل�آزاد�:�ادبیات�بومی�)1(��درس پنجم ـ درس آزاد   44�

�حکایت / شعر خوانی �46��47� �فصل�سوم:�سبک�زندگی�درس ششم ـ راه نیک بختی  �48�

�درس هفتم ـ آداب نیکان  �51��حکایت: خودشناسی  �58�

�درس هشتم ـ آزادگی �59��روان خوانی: آقا مهدی �63�

زیبایی�آفرینش

�شکفتن

سبک�زندگی

فصل�آزاد:�ادبیات�بومی)1( �

5

�67� �فصل�چهارم:�نام�ها�و�یادها� نوجوان باهوش،آشپززادۀ وزیر،گریۀ امیر  �درس نهم ـ   68� ��

�درس دهم ـ قلم سحرآمیز، دو نامه  75� ��حکایت: نام خوش بو  80�

�درس یازدهم ـ پرچم داران  81��شعرخوانی: ای وطن من  86�

�89� �فصل�پنجم:�اسلام�و�انقلاب�اسلامی درس دوازدهم ـ شیر حق    90 

 حکایت: ان شاء الله  93  درس سیزدهم ـ ادبیات انقلاب  94  درس چهاردهم ـ یاد حسین   99  روان خوانی: شوق آموختن  102 

�107� ��فصل�آزاد�:�ادبیات�بومی)2(�درس پانزدهم ـ درس آزاد   108�

�حکایت / شعر خوانی  110��111� �فصل�ششم:�ادبیات�جهان

�درس شانزدهم ـ پرندۀ آزادی، کودکان سنگ  112��درس هفدهم ـ راه خوشبختی   118��روان خوانی: آن سوی پنجره      123�

�125� �نیایش��127� �واژه�نامه�

�136� �اعلام:�اشخاص،�آثار،�مکان�ها��149� �فهرست�منابع�

�نام�ها�و�یادها

�اسلام�وانقلاب�اسلامی

�ادبیات�جهان

فصل�آزاد:�ادبیات�بومی)2( �

6

به نام خداوند جان آفرین          حکیم سخن در زبان آفرین

به  خدمت  بلند  بخت  که  می گوییم  سپاس  را  حکیم  پروردگار است.  داده  قرار  ما  روزی  را  کشور  عمومی  آموزش 

همکاران  آگاهی  به  مهربان،  پروردگار  ستایش  و  حمد  از  پس ارجمند می رسانیم که کتاب فارسی پایۀ هشتم، بر بنیاد رویکرد عام »  برنامۀ درسی ملی جمهوری اسلامی ایران«، یعنی شکوفایی فطرت الهی، استوار است و با توجه به عناصر پنجگانۀ علم، تفکر، ایمان، اخلاق، عمل و جلوه های آن در چهار پهنۀ خود، خلق، خلقت و خالق ، فارسی«،  ادبیات  و  زبان  یادگیری  و  تربیت  حوزۀ  »  برنامۀ  پایۀ  بر 

سازماندهی و تألیف شده است.امیدواریم آموزش این کتاب، به رشد و شکوفایی زبان و ادب گشایش  به  و  رساند  یاری  نوجوانان  بایسته تر  پرورش  و  فارسی کرانه های امید و روشنایی فراروی آینده سازان ایران عزیز بینجامد.

فرایند  ساختن  اثربخش  و  برنامه  این  نیکوتر  اجرای  برای یادگیری، توجه شما همکاران ارجمند را به نکات زیر، جلب می کنیم:

است؛  مهارتی  رویکرد  فارسی آموزی،  برنامۀ  خاص  رویکرد     یعنی بر آموزش و تقویت مهارت های زبانی و فرا     زبانی، تأکید 

�سخني�با�دبیـران�ارجمــند

7

به همین روی، لازم است  ابتدایی است؛  فارسی دورۀ  ادامۀ منطقی کتاب های  و  دارد باشند. داشته  آگاهی  پیش،  دورۀ  کتاب های  و محتوای  از ساختار  ارجمند  همکاران 

 رویکرد آموزشی کتاب، رویکرد فعالیت بنیاد و مشارکتی است؛ بنابراین، توصیه می شود   روش های  و  متنوع  یادگیری  شیوه های  کارگیری  به  و  طراحی  از  تدریس  فرایند  در  یادگیری،  همیاری و گفت وگو استفاده شود. حضور فعال دانش آموزان در فرایند یاددهی ـکلاس را سرزنده و با  نشاط و آموزش را پویاتر می سازد و به یادگیری، ژرفای بیشتری 

می بخشد. در بخش مهارت های خوانداری، ویژگی های گفتاری و آوایی زبان فارسی همچون   لحن، تکیه، آهنگ و خرده مهارت های دیگر، به طور مناسب، مورد توجه قرار گیرد.

 در آموزش، از بیان مطالب اضافی که به انباشت دانش و فرسایش ذهنی دانش آموزان،   منجر می شود، پرهیز گردد. این موضوع به ویژه در دانش زبانی و ادبی، به طور جدی رعایت شود. مباحث دستوری، ادبی و زبانی در سال های آینده، با گستردگی بیشتری، 

بیان خواهد شد؛ بنابراین، به همین اندازه و محدودۀ کتاب، باید بسنده کرد. دانش زبانی و ادبی، برگرفته از متن درس است و پیوستگی زیادی با ساختار زبانی درس   دارد. آموزش این نکات به درک و فهم بهتر متن، کمک می کند؛ بنابراین »متن  محوری« 

در این بخش، از اصول مورد تأکید است. روان خوانی ها، شعرخوانی ها و حکایات با هدف پرورش مهارت های خوانداری، ایجاد   نشاط و طراوت ذهنی، آشنایی با متون مختلف و مهم تر از همه، پرورش فرهنگ مطالعه  و کتاب خوانی، در ساختار این کتاب گنجانده شده اند. در پایان هر »  روان خوانی « بخش »فرصتی برای اندیشیدن« با دو پرسش، تدوین شده  است. این پرسش ها برای تقویت سواد خواندن، توانایی درک و فهم، پرورش روحیۀ نقد و تحلیل متون، تنظیم  گردیده 

است.است؛  زبان  گفتاری  مهارت های  قلمرو  به  مربوط  وگو«  بخش »گفت  فعالیت های       از نوشتن پاسخ در این بخش، خودداری گردد تا فرصت پرورش سخن گویی و تقویت 

8

فن    بیان، فراهم آید و فرهنگ هم اندیشی و گفتمان سازنده و روحیۀ نقدپذیری، نهادینه شود. 

 فصل »ادبیات بومی« با درس های آزاد، فرصت بسیار مناسب برای توجه به گنجینه های   از  تألیف بخشی  در  دبیران گرامی  و  دانش آموزان عزیز  و مشارکت  فرهنگ سرزمینی کتاب است. پیشنهاد می شود برای تولید محتوای این درس ها به موضوع های متناسب با عنوان فصل در قلمرو فرهنگ، ادبیات بومی، آداب و سنن محلی، نیاز های ویژۀ نوجوانان 

و دیگر ناگفته های کتاب توجه شود.  فرصت ها و فعالیت های نوشتاری به گونه ای طراحی و سازماندهی شده اند تا یادگیری   و تثبیت آموخته ها و کاربرد صحیح آنها به درستی محقق شود. فعالیت های نوشتاری، 

تمرینی برای درست نویسی و تقویت سواد ادراکی محتوای کتاب فارسی است.  فعالیت های نوشتاری باید در دفترچه پاسخ داده شوند. نوشتن پاسخ برخی از فعالیت های   و  می کند  کمک  دانش آموزان  تفکر  پرورش  به  صورت گروهی،  به  درکلاس  نوشتاری 

روحیۀ مشورت پذیری را شکوفا می سازد. درس نگارش و انشا که در پرورش ذهن، خلاقیت و تقویت توان نویسندگی بسیارمؤثر   است، از مهر سال 1393، در قالب کتابی جداگانه، طراحی شده است؛ به  همین سبب، 

فعالیت هایی که در این کتاب ماهیت نگارشی داشتند، به آن کتاب راه یافتند. همۀ عناصرساختاری و محتوایی کتاب فارسی، بر بنیان اصول علم برنامه ریزی درسی،    به صورت یکپارچه و درهم تنیده، سازماندهی شده اند؛ از این رو، آموزش این کتاب، می بایدبه است  لازم  نیز  مدارس  آموزشی  محترم  برنامه ریزان  و  گردد  واگذار  دبیر  یک   به این اصل، پایبند باشند و از تفکیک ساعات آموزشی و مواد درسی )فارسی،  املا( و تقسیم 

آن میان چند دبیر، به ویژه دبیران غیرمتخصص، جدا خودداری کنند.مهارت های  » آموزش  کتاب  و  ساعت؛  دو  املا،  با  »  فارسی«  کتاب  آموزش  زمان     

است. هفته  در  ساعت  دو  هم  انشا(«  و  )نگارش  نوشتاری 

�گروه�زبان�و�ادب�فارسی��دفتر�تألیف�کتاب�های�درسی�عمومی�و�متوسطۀ�نظری

Literatureــdept.talif.sch.roshd.ir� �نشانی�رایانه�ای: 

9

ن هایوا �    دتر �ف � ردستو،  �

ی کو �ف�ام �ف ی 

ان هاع�فوا  دهت  �

ف �ی� ف   � تو، �  وی ر�تطلعی و

10

ن1 ر�ی �ف �آ ان  �ج د  داو�ف �ف ام  �ف جه  ن� ر�ی �ف �آ �جان  �ف در  ن  س�ف �یم ��ک

ر �ی�گ دس�ت   ده  ف�ش�ف � �ج د  داو�ف ر�ف �ی دف      �پ �ش و�ف �پ    ف�ش � طا �ج �ف م  ر�ی

ک�

��ک و    رف �ی �پ همه    امر�ش ار  رس�ت ��پ

م�گ و  مور  و      مر�ف   و    دم  �آ ی  �ج�ف

�ف�ت �ج   ا�ج �ت هد  ر�ف �ج سر،  جه  � را  ی ک� �ف�ت�ی �ت   �ف رد  �آ در  ا�ف  

کا� �ف جه  � را  ی 

ک� �ی

ل5 ��ی �ف ر  �ج ی  �ش �ت �آ د  �ف �ک ان  لگ���ت �ی �ف   �ج �آ   �ف رد  �ج   �ت�ش �آ ر  �ج روهی 

گ�

ر �ج   �ی�شر�گ رف �ج و    لط�ف درگاه  جه  سر�   �ف ی 

گر� رف �ج هاده  �ف رگان  رف �ج

�ت�ش اله�ی ر  �ج   �ت م�ت�ف هان،  �ت�ش�ج ماه�ی �فه  �ک   ا�ف ده  روما�ف �ف

ا�ف�ت �ی �ف   لا��ش �ج ماورای  ر،  ا�ف�ت�ج�ش �ی �ف   ما��ش �ج �تهای  م�ف �جصر، 

ی �ف�ک دل  �ی�فه  �ی �آ در  مل  ا ی�ت �ف

�ک �اصل   ، �ج در  �ی �ت جه  � ی  ا�ی ص�ف

ا 10 ص�ف راه  ه  �ک سعدی    اس�ت یمحال  مصط�ف ی  �پ ر  �ج   رف �ج   ر�ف�ت �توان 

�بوستان،�سعدی�