contour farming ilocano

2

Daytoy ti kasustansyaan a pa-set ti daga a mabalin a pag-mulaan. Maysa a piye (1 foot) laeng ti kaimpis ken daytoy met laeng ti paset ti daga a kalakaan a maitaray ti danum (tudo) wen-no angin nu saan a protektado daytoy ti takup (mulch) wenno saan a mapagiggeman dagiti ramut ti mulmula.

Ti rabaw ti daga mismo ti maaw-awagan dagiti siyentista a “0 Horizon” Kadawyanna, add-aan daytoy kadagiti organiko a banag “organic matter”a mang-naynayun ti ganagan wenno sustansya iti daga.

Tantya nga iti tunggal maysa a milimetro a mapukpukaw iti rabaw kadaytoy a daga, 10 tonelada (metric tons) ti daga tunggal ektarya ti mapukaw maigapu iti tudo wenno angin.

Iti uneg mismo ti topsoil ti maaw-awagan a “leach-ing layer” nga agtultuloy iti maaw-awagan a subsoil. Day-toy ti sumaruno a sapin ti daga. Saan unay a nasustansya isu a saan a nasayaat ti panagtu-bo dagiti mula ditoy. Malugi no madanon daytoyen.

Kadaytoy sumaruno a sapin ti daga ket dandani nga awan pulos ti sustansya ti daga para kadagiti mulmula. Makitkita ditoy ti naglaok a nabettak a batbato, daga ken darat. Nu madanon daytoyen, dandani awan pulos nga agrusingen a mulmula.

Bato daytoyen. Saanen a daga. Awan ti aniaman nga agtubo a mula.

Dagiti layers ti daga

TI panaglawa ti pagmulaan ti mais kadagiti karuruotan ken pasto

ket makaited ti problema iti panna-kapukaw saan lang ti topsoil, no di ket karamanen ti pangmabayagan a kabiagan kadagiti komunidad a man-nalon iti bambantay.

Agnanayon a peggad ditoy ti pa-naggiday ti daga – wenno soil ero-sion a gapu iti napigsa a panagtu-do ken agtultuloy a panagsukay. Maap-apektaran met ti sustansya ti daga ken mangmangted ti nababa a produksyon wenno apit kadagiti mulmula.

Ita, dimmanonen iti watershed area daytoy a problema, ken no saan a masolusyonan, mabalin a makaa-

Daga a nadumad-uma ti mula

Panagmula ti naimpanawenan a mula wenno tinawen a mula nga agusar ti annatop a pamuspu-san iti panangaywan ti daga

Contour cropping

Panagmula ti naimpanawenan a mula wenno tinawen a mula a pabaribar iti nabangkirig a daga

1. (0 Horizon) o “Topsoil”

2. Subsoil

3.Regolith

4.Bedrock

TOPSOIL

SUBSOILREGOLITHBEDROCK

Downloadable - www.safepinoy.com • www.croplifephils.com

3

Dagiti annatop a mulmula iti saan a patag a daga

Alley cropping

Panagmu-la kadagiti naimpanawenan a mula wenno tinawen a mula iti babaeten dagiti mulmula nga agserbi kas bakod

Agroforestry

Agparikos wenno con-toured a nadumaduma a klase ti kaykayo nga agbunga

Vic

Alp

uerto

Bakir

Naglalaok a klase dagiti kayo iti bakir

Rekomendado a pamuspusan ti panagsukay para iti nadumaduma a bangkirig ti daga

pekto iti kabiagan dagiti mannalon iti bambantay ken dagiti komunidad.

Lagipen tayo nga adda dagiti paman-tayan ti gubyerno no ania dagiti rum-beng a maimula kadagitoy a lugar para iti kabiagan dagiti agindeg iti komuni-dad. Ken siyempre, sabali latta a sig-uraduen ti tunggal mannalon ti umno a pamuspusan ti panangaywan ti daga, dagiti kabakiran ken kabanbantayan.

Agkukuyog ken pagtitinnulungan tayo nga urnosen ti panagmula ti mais kadagiti lugar a kasapulan ti contour farming. Dakkel ti papel dagiti ahen-sya ti gubyerno kas ti Department of Agriculture (DA), Department of Environment and Natural Resources (DENR) ken ti Department of the In-

terior and Local Government (DILG) tapno mapalawa daytoy a programa. Kas ti DILG nga isut ahensiya a mabalin a tumarabay kadagiti gu-byerno a lokal tapno masigurado nga agus-usar kadagiti umno a pamuspu-san ti panagsukay ti tunggal ili.

Ti lokal a gubyerno ti mabalin a dumawat ti tulong ken nayon a kaa-moan kadagiti agricultural tech-nician manipud iti pribado a sek-tor, iti Regional Agriculture and Fishery Council (RAFC) ken dagiti NGO.

Ngem daytoy a balligi ti contour farming ket nakasanggir met laeng iti gaget ken determinasyon dagiti mannalon tayo.


4

6CONTOUR FARMING

Iti nabangkirig a daga (slope), annatop laeng a pasaknapen dagiti pamuspusan a makapasardeng iti panaggidday wenno e erosion ti nagana-gan a daga para kadagiti mannalon.

Nasken a saan nga iyarig daytoy kadagiti patag a koman, adda nagdu-

maan dagiti kasapulan a panagsagana ken pamuspusan a nasken nga ara-miden tapno makissayan ti pannakapukaw ti daga.

Kadagiti adun a siyentipiko a panagadal, napag-amoan a ti suksukayen da a daga iti nabangkirig a kadagaan ket mangpakpakaro iti panaggidday wenno “erosion” ti daga mismo gapu ta bittaken daytoy ti panagurnos ken panagdidikket ti daga. Isu a kasapulan a l ikl ikan ti panagarado wenno pa-nagsukay ti daga kadagiti lugar a nabangkirig.

Ti panagusar ti annatop a “no ti l lage” wenno “minimum ti l lage technolo-gy” iti tulong ti “herbicides” wenno pangpaksiat kadagiti ruot (weeds) iti UMNO A PAMUSPUSAN ti isu ’t kasapulan tapno pukawen dagitoy.

Tapno mapagiggeman met dagiti daga kadagiti nabangkirig a lugar, irekrekomenda daytoy adbokasiya ti “NAGANAGAN A DAGA” ti panag-mula ti “natural vegetative strips (NVS)” wenno dagiti mula a pangpilapi l kakuyogen ti ruot a Vetiver grass, iti CONTOUR LINE a saan a ginaraw wenno inarado tapno malapdan ti panaggidday ti daga.

Daytoy ti maaw-awagan a CONTOUR FARMING.

Kakuyog daytoy iti panagsagana ti daga ken agkasapulan laeng ti bassit a trabaho.

Maur-urnong pay daytoy dagiti naikissay a pestisidyo, nitrates ken dagiti marunaw a phosphorous a karaman ti agtartaray a danum

Nakalaklaka ken epektibo unay ti CONTOUR FARMING!


5

6Ammuen ti bangkirig (slope) ti masukay a daga.

INNEM NGA ADDANG LAENG TI CONTOUR FARMING!

1. KASANO A RUKODEN TI BANGKIRIG TI DAGA?

Singasing ti DENR a nu ti bangkirig wenno “slope” ket limmabes iti

18 % Degrees), kas ti makitkita iti diagram a “Dagiti annatop a mulmula para iti saan a patag a daga” iti ngatoen na, nasken ket dagiti kaykayo (kape, cocoa, marunggay, dagiti prutas wenno dadduma pay) ti maimula tapno maliklikan ti “gidday” ken maaywanan ti aglawlaw. Dagiti “short-lived crops” wenno ababa ti biag na a mulmula a kas ti mais, dagiti nat-nateng wenno gulay ket mangpakaro laeng ti panaggidday daytoy.

Saan met a napartak ngem nu nakarugin nga agbunga dagiti kaykayo, agtultuloy daytoyen. Dakkel ti kita iti prutas ken ti nadumaduma a bunga dagiti pangmabayagan a mulmula.


6

PAGGAWA NG “A” FRAME

Ammuen ti CONTOUR LINE iti nabangkirig a pagsuksukayan.2.

STEP 1

STEP 3

STEP 2

STEP 4

Babaen ti “A” Frame (wenno ti carabao’s/cow’s back method) nasken nga ikeddeng ti “contour line” ti daga. Daytoy ket pabaribar (perpendicular), ken saan nga umannamon, iti taray ti nabangkirig a daga, lallalo a sum-agedsed bayat a ngumatngato ti panagban-gkirig ti daga.

Ilansa wenno igalut ti maysa a murdong

dagiti atiddog a tulos nga agkapada da.

Babaen iti atiddog a galut, biruken ti tennga ti “bar” ti

“A” ken markaan ti saan a nal-aka makita babaen ti buneng

wenno aniaman

Igalut ti pampadagsen iti bangir a murdong ti atiddog a pisi. Nalpasen ti “A” Frame!

Ilasin ti saan nga agkagalut a murdong ken igalut a nairut wenno ilansa met ti ababa a tulos iti akintengnga a

paset korte ti “A”!

Igalut ti atid-dog a pisi iti

murdong ti “A”

Agaramid ken agusar ti “A”

Frame! Nakalakla-ka nga agaramid!

? Okay!

Napateg ti panangikeddeng ditoy tapno ti harang wenno ti pilapil ket agpapapada wenno agkalebel tapno maurnong ti daga ken danum ket

saan nga aglupyas iti nadumaduma a paset.

Ti CONTOUR LINE ket ti linya iti nabangkirig a daga nga

agkapada ti elebasyon wenno kangato na.

DAGITI KASAPULAN:

STEP 5

2 tulos wenno sanga 2 metro ti kaatiddog na.1 tulos a maysa (1) metro ti kaatiddog na.3 a de dos (2 pulgada) a lansa 3 nga ababa a galut. 1 nga atiddog a galut nga 1.5 metro ti kaatiddog na.1 pampadagsen a saan a mawarwar iti galut

agkapada ti kangato na

-1.5 m-


7

PAGGAMIT NG “A” FRAME

1

3

5

4

2Mangrugi iti pinakaababa a kanto ti daga a paban-gkirig. Pabaribar (wenno perpendicular) iti paban-gkirig, itakder ti A Frame ken biruken no sadino

Idugsol ti tulos iti daga iti tunggal sakaanan ti “A”

Frame. Daytoyen ti rugi ti contour line.

Ikabig ti maysa a sakaanan ti “A” Frame bayat a nakadugsol iti daga ti maysa a

met a sakaanan. Biruken ti patag a daga babaen ti akintengnga a guhit ken pam-

padagsen daytoy. Markaan ti tulos.

Basar iti bangkirig (slope) ti daga, sumang-at ti annatop a piye agpangato no sadino a mangrugi manen ti baro a contour line. (Panid 6, Step 3)

Uliten manen ti dagitistep 1-4 iti daytoy baro a contour line.

Kalpasan a madaliasat ti entero a sakaanan ti pabangkirig a daga, makitkita a dagiti

tulos ket mailaslasinen ti CONTOUR LINE.

Nakalaklaka nga usaren ti “A” Frame. Agisagana ti babassit a tulos pangdugsol ken pangmarka iti nabangkirig a dagdaga. Dagitoy babassit a tulos ti mangmarka ti

langa ti contour line iti daga.

ti pakaitakderan daytoy a patag babaen ti galut ken pampadagsen. No ti galut ti pampadagsen ket nakaturong iti marka nga akintengnga wenno sentro ti baras ti “A” Frame, agkapantay iti daga a nakatakderan daytoy. Mangrugi iti kangatoan a paset ti daga a pabangkirig.

“eye-level”


8

1. Saan a puoran ti nagtabasan wenno nag-apitan (NO BURN)

2. Usaren ti nagtabasan kas pangtakup (mulch) iti pagruaran ti “contour line.”

3. Saan a sukayen wenno araduen ti daga (No Till/Minimum Till)

4. Umno nga usaren ti annatop nga “agricultural inputs” ken dagiti pangpaksiat ti ruot.

a. Systemic herbicides b. Contact herbicides c. Herbicide-ready planting materials d. Vegetative strips

5. Ti panagusar ti farm-a-lite ket mangpapartak met iti panagmula ti bin-i.

Kaguddua agingga maysa a metro ti kinaakaba, no sadino ket nasken a palubusan a rumusing ti natural a ruot ken mulmula (natural vegeta-tive strips o NVS), wenno pagmulaan kadagiti “vetiver grass” tapno mapa-giggeman ti daga a kinissayan ti tudo wenno angin.

DAGITI RUMBENG KEN SAAN A RUMBENG NGA ARAMIDEN ITO KAMAN A NABANGKIRIG

Mangikeddeng ti sangkakelleng a daga a mangdaliasat kadaytoy a CONTOUR LINE . 3.

Segun iti kinabangkirig ti daga, dagiti CONTOUR LINE ket mas nasagedsed bayat a tumurturod ti panagbangkirig na, mangrugi iti 8-10 piye (feet) ti kinaadayo iti tunggal maysa.


9

Ti panagmula iti CONTOUR LINE ti mangisardeng ti pannakagidday ti naganagan a daga iti pagmulaan babaen ti mulmula ken dagiti ramut dagitoy nga adda iti uneg ti daga. Lapdan pay daytoy ti panaglupyas ti danum ken dagiti sustansya ti daga tapno agtultuloy ti panagrusing dagiti mulmula iti uneg met dagiti “CROP ALLEYS” nga adda iti tengnga ti CONTOUR LINE/s.

Mulaan ti annatop nga NVS, Vetiver Grass (wenno pinya ken dadduma pay) daytoy a CONTOUR LINE.

Mulaan ti annatop a mulmula dagiti “CROP ALLEY/s” nga adda iti tengnga ti CONTOUR LINE/s.

4.

5. Depende iti bangkirig ti daga, agarup 10% laeng

ti daga ti mapan iti CONTOUR LINE ken 90% met ti maikeddeng iti panagsukay kadagiti mulmula a mabalin a pangkabiagan. Iti babaen ti kastoy a pamuspusan, mapaatiddog a naan-anay ti kina-ganagan ti pagmulaan tapno kanayon nga ag-talinaed a produktibo ti koman para iti su-maruno a kaputotan, appoko ken dadduma pay a kapamilya wenno kakadua.

Mabalin pay met a mulaan kadagiti pinya ken dadduma pay nga annatop a mula (kas ti napier “mais ti nuang” ken dadduma pay) ti CONTOUR LINE tapno makanayon pay a pamastrekan wenno ganansya ti koman ken mannalon bayat a tartarawidwidan daytoy ti kinaganagan ti daga ken dagiti paggapuan ti danum.


10

Nu agusar kadagiti herbisidyo, nasken a maamoan ti dua a klase nga annatop iti pabangkirig a daga.

Ti “systemic herbicide” ket us-usaren no kasapulan a patayen karaman dagiti ramut dagiti ruot.

Ti “contact herbicide” met ket us-us-aren no saan a nasayaat a matay dagiti ramut gapu ta daytoy ket kumkumpet iti daga.

Iti pabangkirig a daga, irekrekomenda a “contact herbicide” pay laeng ti us-aren iti panangpaksiat ti ruot iti koman sakbay nga agmula. Daytoy ket rumbeng tapno pagiggeman dagiti ramut ti daga. Ti matay a paset ti ramut ket nakaruar laeng iti daga ken adda “contact” iti herbisidyo. Saan nga agisprey kadagiti na-katubo a ruot ket naimula iti contour line.

No nakaimulan kadagiti mulmula para iti systemic herbicide ket santo laengen nga agusar ti systemic herbicide ket paksiaten na dagiti ramut dagiti ruot. Gapu ta rumusrusingen dagiti mula, adda dagiti bukod a ramut daytoy nga isut kumpet iti daga.

Saanen nga araduen wenno sukayen pay ti daga ken palubusan nga agrusing ti amin a klase ti ruot iti pagmulaan. (No Till/Minimum Till). Ti panagarado ket mangpalukay ti daga a magresulta iti pannakadadael daytoy.

Ammoyo kadi a ti “Vetiver grass” ket mayat met a mai-pakan iti nuang ken kalding? Dagiti ramut met daytoy ket mabalin nga usaren iti panagusar kadagiti “handicraft” kas ti “buri” wenno “nito” ken paggapgappuan ti “essential oils” gapu iti natural a banglo daytoy. Nu adun ti naimula a Vetiver grass, mabalin a mangitakder ti planta ti “essen-tial oil” a mangsupsuporta kadagiti mulmula para iti nay-on nga “income stream” – wenno pamastrekan - kadagiti mannalon.

Malaksid ditoy, ti Vetiver grass ket likliklikan pay dagiti bao ken uleg!

Ammoyo kadi?

Ammuen ti UMNO A WAGAS TI PANAGU-SAR dagiti “agricultural inputs”. 6.


11

“A” Frame – maysa a simple nga istruktura a korte “A” ng us-usaren iti panangiked-deng iti Contour Line iti pabangkirig a daga, naaramid manipud kadagiti sobra a kayo, pisi ken pampadagsen (sublian iti panid 3).

Contour Farming – ti pamuspusan ti panagsukay iti nagbangkirig a daga a ti panggep ket maliklikan ti pannakadadael ken panaggidday ti daga a suksukayen, makaurnong ti tudo ken danum, ken matartarawidwidan met ti sustansya iti daga.

Contour Line – ti maysa a linya nga agdaldaliasat kadagiti paset ti pabangkirig a daga nga agkapada ti ngato wenno “elevation” kas ti makitkita iti maysa a “topographical map.”

Erosion – ti pannakagidday ti daga gapu iti tudo, angin ken panagarado.

Farm-a-lite – maysa a simple ken nalaka a ramit nga us-usaren iti panagmula, daytoy ket mangpapartak ken mangpalaka iti panangimula kadagiti bin-i.

Gulley – bayat a kumarkaro ti pannakagidday ti daga wenno “erosion,” manipud iti narabaw a “rill,” agaramid ti agay-ayos a danum ti mas nauneg a pagtarayan na agpa-pababa nga isut maaw-awagan a “gulley,” daytoy ket aglanga a nauneg ken dakkel a bettak iti daga.

Natural Vegetative Strip (NVS) – dagiti gagangay a ruot ken dagiti mulmula a maibatbati iti daga tapno malapdan ti pannakadadael ti daga ken ti saan a malapdan a panagayos ti danum.

No Till/ Minimum Till – ti saan a panagarado wenno panagsukay iti daga. Ti pa-nagarado iti nagbangkirig a daga ket agbalin a gapuanan ti panaglukay ti daga ditoy ket isut pagrugrugian ti pannakagidday ti daga.

Pre-emergent/Post-emergent herbicides - dagiti “herbicides” wenno pangpatay ti ruot ken dagiti saan a kasapulan a mulmula kadagiti koman, sakbay a rumusing dagiti ruot (pre-emergent) wenno kalpasan a nagrusingen ken bayat a dumakdakkel dagitoy (post-emergent). Dagitoy ti us-usaren iti umno a pamuspusan iti pabangkirig a pagmu-laan tapno saanen nga agsuklay ken agarado ti daga a mabalin a gapuanan ti “erosion.”

Rill – ti narabaw a pannakagidday ti daga gapu iti danum wenno tudo nga agbirbiruk ti pagnaan ti danum agpababa iti nabangkirig a daga.. Daytoy ti umuna a pakailasinan wenno ti pannakadadael wenno gidday wenno “erosion” ti daga.

SALT (Sloping Agricultural Land Technology) – maysa a simple ken nalaka a pamuspusan nga inaramid ti Mindanao Baptists Rural Life Center (MBLRC), may-sa nga NGO (non-government organization) iti Kinuskusan, Bansalan, Davao del Sur a nagbasaran ti nayon nga impormasyon ken kaammoan a linaon daytoy adbokasya a Naganagan a Daga (“Masaganang Lupa”).

Vetiver grass – maysa a klase ti ruot a napino, nasagedsed ken agpauneg iti daga ti tubo dagiti urat na. Dumandanon iti 3 a metro ti kinauneg ti ramut iti daga, nga agserser-bi a panglapped iti agtartary a danum ken daga iti nabangkirig a luglugar. Tartaraw-idwidan daytoy iti ili ti Aparri iti Region 2 kas panlaban iti pannaka-dadael wenno o “erosion” Ti daga.

Dagiti Napateg a Sarita


12

Ti “Naganagan a Daga: Innem nga Addangen iti Contour Farming iti Nabangkirig a Daga” ket impablaak ti CropLife Philippines, Region-al Agriculture and Fishery Council - Region 2 (RAFC-R2) ken ti Initiative for Farm Advocacy and Resource Management (iFARM) iti pannakitinnulong ti Bureau of Plant Industry (BPI), Bureau of Soils and Water Management (BSWM), Cagayan Valley Integrat-ed Agricultural Center (CVIARC), Department of Agriculture Region 2 (DA-R2), Department of the Interior and Local Government Region 2 (DILG-R2), Department of Environment and Natural Resources Region 2 (DENR-R2) ken dagiti opisina dagiti Provincial, City ken Municipal Ag-riculturists kadagiti probinsya ti Cagayan, Isabela, Quirino ken Nueva Vizcaya.

Ti Sloping Agricultural Land Technology (SALT) a binukel ti Mindanao Baptist Rural Life Center (MBRLC) Kinuskusan, Bansalan, Davao del Sur, a pinagbasaran ti kaamoan ditoy ket adda ti website na a www2.mozcom.com/~mbrlc/

Unang paglalathala: Marso 2013

“

contour farming ilocano

Documents