(cost accounting i)portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/177gd5d14171126… · ·...

เอกสารประกอบการสอน

รายวชา การบญชตนทน 1 (Cost Accounting I)

รชต สวนสวสด

คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏอดรธาน

2560

ค

ค าน า

เอกสารประกอบการสอนวชา การบญชตนทน 1 AC30201 ผเรยบเรยงไดเรยบเรยงขน เพอใชประกอบการสอนวชา การบญชตนทน 1 ซงนกศกษาทลงทะเบยนเรยนวชาน ไดแก นกศกษาสาขาวชาการบญช โดยเนอหาแบงเปน 10 บท เพอใหผเรยนไดเรยนรถงขอมลทางการบญชตนทนทน าไปใชประกอบการตดสนใจใหแกผบรหาร และนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบ แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงนทเกยวของ การบญชเกยวกบวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลต คาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก และการปนสวนคาใชจายการผลต การค านวณตนทนผลตภณฑโดยใชระบบตนทนงานสงท า และระบบตนทนกระบวนการ และการบญชเกยวกบผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยได

เอกสารประกอบการสอนเลมนเหมาะส าหรบนกศกษาเพอใชประกอบการเรยน ศกษาคนควาเพมเตม ซงจะเปนประโยชนตอผอาน และผทตองการขอมลเกยวกบการบญชตนทน หากมขอผดพลาดประการใด ผเรยบเรยงยนดรบฟงและจะน าไปปรบปรงแกไขในโอกาสตอไป

รชต สวนสวสด มกราคม 2560

จ

สารบญ

หนา ค าน า ค สารบญ จ สารบญภาพ ฎ สารบญตาราง ฒ แผนบรหารการสอนประจ าวชา ด แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1 1 - 1 บทท 1 แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน 1 - 3 ลกษณะของการบญชตนทน 1 - 3

หนาทหลกของผบรหาร 1 - 4 ความหมายของการบญชตนทน 1 - 7 วตถประสงคของการบญชตนทน 1 - 8 ความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชบรหาร และการบญชการเงน 1 - 11 หนาทของแผนกบญชตนทน 1 - 13 การพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหาร 1 - 14 ความหมายของตนทน 1 - 17 การจ าแนกประเภทของตนทน 1 - 19 บทสรป 1 - 33 แบบฝกหดทายบท 1 - 34 เอกสารอางอง 1 - 40

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 2 2 - 1 บทท 2 ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน 2 - 3

โครงสรางระบบบญชตนทน 2 - 3 การจ าแนกระบบบญชตนทน 2 - 5 การเลอกระบบบญชตนทน 2 - 12 วงจรการผลตสนคา และตนทนการผลต 2 - 13 การใชบญชคมยอดและบญชยอย 2 - 20

ฉ

สารบญ (ตอ)

บทท 2 (ตอ) หนา การบนทกบญชสนคาคงเหลอ 2 – 22 การจดท างบการเงนส าหรบธรกจประเภทตางๆ 2 – 23 การจดท างบการเงนส าหรบธรกจผลตสนคา 2 – 28 การจดท างบการเงนส าหรบธรกจซอขายสนคา 2 – 34 การจดท างบการเงนส าหรบธรกจบรการ 2 – 38 บทสรป 2 – 41 แบบฝกหดทายบท 2 – 42 เอกสารอางอง 2 – 52

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 3 3 – 1 บทท 3 การบญชเกยวกบวตถดบ 3 – 3

ความหมายและประเภทของวตถดบ 3 – 3 ขนตอนเกยวกบวตถดบ 3 – 5 การบญชเกยวกบวตถดบ 3 – 12 การค านวณตนทนวตถดบใชไปและตราคาวตถดบคงเหลอ 3 – 20 บทสรป 3 – 37 แบบฝกหดทายบท 3 – 38 เอกสารอางอง 3 – 46

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 4 4 – 1 บทท 4 การบญชเกยวกบคาแรงงาน 4 – 3

ความหมายของคาแรงงาน 4 – 4 ประเภทของคาแรงงาน 4 – 5 ขนตอนเกยวกบคาแรงงาน 4 – 7 การจดเกบเวลาการท างาน 4 – 9 การค านวณ จ าแนกประเภท และจายคาแรงงาน 4 – 17 การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน 4 – 24 การจายคาแรงงานในรปผลตอบแทนและสวสดการอนๆ 4 – 27 บทสรป 4 – 33

ช


หนา บทท 4 (ตอ)

แบบฝกหดทายบท 4 – 34 เอกสารอางอง 4 – 42

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 5 5 – 1 บทท 5 การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 5 – 3

ความหมายและประเภทของคาใชจายการผลต 5 – 3 การรวบรวมและบนทกคาใชจายการผลต 5 – 6 คาใชจายการผลตจดสรร 5 – 12 สาเหตของการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรไวลวงหนา 5 – 13 ประโยชนของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร 5 – 14 การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 5 – 15 การประมาณระดบการผลต 5 – 17 ขนตอนการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 5 – 19 การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 5 – 26 การบนทกบญชเกยวกบผลตางคาใชจายการผลต 5 – 30 บทสรป 5 – 34 แบบฝกหดทายบท 5 – 35 เอกสารอางอง 5 – 42

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 6 6 – 1 บทท 6 คาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกและการปนสวน

คาใชจายการผลต 6 – 3 วธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 6 – 4 การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 6 – 15 ขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 6 – 16 วธการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 6 – 17 เกณฑทใชในการปนสวนตนทน 6 – 21 การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก 6 – 28

ซ


หนา บทท 6 (ตอ)

การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตประจ าแผนก 6 – 31 การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนก 6 – 35 บทสรป 6 – 35 แบบฝกหดทายบท 6 – 37 เอกสารอางอง 6 – 46

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 7 7 – 1 บทท 7 การบญชตนทนงานสงท า 7 – 3

ลกษณะของการบญชตนทนงานสงท า 7 – 3 บตรตนทนงานสงท า 7 – 5 การบนทกบญชระบบตนทนงานสงท า 7 – 8 บทสรป 7 – 31 แบบฝกหดทายบท 7 – 32 เอกสารอางอง 7 – 46

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 8 8 – 1 บทท 8 การบญชตนทนกระบวนการ 8 – 3

ลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการ 8 – 3 ความแตกตางระหวางระบบการบญชตนทนงานสงท าและการบญช ตนทนกระบวนการ 8 – 4 การรวบรวมตนทนตามแผนกผลต 8 – 8 วงจรการบญชตนทนกระบวนการ 8 – 9 ขนตอนการบนทกบญชตนทนกระบวนการ 8 – 11 การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ 8 – 20 การจดท ารายงานตนทนการผลต 8 – 25 บทสรป 8 – 34 แบบฝกหดทายบท 8 – 36 เอกสารอางอง 8 – 40

ฌ


หนา แผนบรหารการสอนประจ าบทท 9 9 – 1 บทท 9 การบญชตนทนกระบวนการ (ตอ) 9 – 3

การค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวด 9 – 3 การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก 9 – 8 การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธเขากอน – ออกกอน 9 – 16 การจดท ารายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพม 9 – 23 บทสรป 9 – 28 แบบฝกหดทายบท 9 – 30 เอกสารอางอง 9 – 36

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 10 10 – 1 บทท 10 การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได 10 – 3

ความหมายของผลตภณฑรวม 10 – 4 ลกษณะทวไปของผลตภณฑรวม 10 – 4 การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม 10 – 5 หลกเกณฑในการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม 10 – 6 การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวม 10 – 17 การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวม 10 – 17 ความหมายของผลตภณฑพลอยได 10 – 20 ลกษณะของผลตภณฑพลอยได 10 – 20 การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได 10 – 21 บทสรป 10 – 33 แบบฝกหดทายบท 10 – 34 เอกสารอางอง 10 – 42

ฎ

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1.1 โครงสรางองคการส าหรบกจการผลตสนคา 1 – 6 ภาพท 1.2 ความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชการเงน และ

การบญชบรหาร 1 – 10 ภาพท 1.3 Value Chain ของกจการคคา กจการ และกจการของลกคา 1 – 16ภาพท 1.4 แนวคดส าคญในการบรหารธรกจยคใหม 1 – 17 ภาพท 1.5 ความสมพนธระหวางตนทน คาใชจาย และขาดทน 1 – 19 ภาพท 1.6 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน 1 – 22 ภาพท 1.7 แสดงการจ าแนกตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน 1 – 24 ภาพท 1.8 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม 1 – 26 ภาพท 1.9 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย 1 – 27 ภาพท 1.10 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม 1 – 28 ภาพท 1.11 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย 1 – 28 ภาพท 1.12 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท 1 – 29 ภาพท 1.13 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม 1 – 30 ภาพท 2.1 แสดงความสมพนธของปจจยการผลต งานระหวางท า และสนคาส าเรจรป

ตามระบบตนทนงานสงท า 2 – 6 ภาพท 2.2 แสดงความสมพนธของปจจยการผลต งานระหวางท า และสนคาส าเรจรป ตามระบบตนทนกระบวนการ 2 – 7 ภาพท 2.3 โครงสรางการจ าแนกระบบบญชตนทนผลตภณฑ 2 – 11 ภาพท 2.4 วงจรการผลตสนคา 2 – 14 ภาพท 2.5 วงจรตนทนการผลตสนคา 2 – 15 ภาพท 2.6 การจ าแนกตนทนในธรกจผลตสนคา 2 – 25 ภาพท 2.7 การจ าแนกตนทนของธรกจซอขายสนคา 2 – 26 ภาพท 2.8 การจ าแนกตนทนของธรกจบรการ 2 – 27 ภาพท 3.1 ขนตอนทเกยวของกบวตถดบ 3 – 5 ภาพท 3.2 ตนทนวตถดบทเกยวกบกจกรรมแตละกจกรรม 3 – 6 ภาพท 3.3 ตวอยางใบขอซอ 3 – 7

ฏ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 3.4 ตวอยางใบสงซอ 3 – 8 ภาพท 3.5 ตวอยางใบรายงานการตรวจรบของ 3 – 9 ภาพท 3.6 ตวอยางบตรวตถดบ 3 – 10 ภาพท 3.7 ตวอยางใบเบกวตถดบ 3 – 11 ภาพท 3.8 แสดงความสมพนธของบญชคมยอดวตถดบและบตรวตถดบ 3 – 14 ภาพท 4.1 ตวอยางบตรลงเวลา 4 – 10 ภาพท 4.2 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ าวน 4 – 11 ภาพท 4.3 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ างาน 4 – 12 ภาพท 4.4 ทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน หรอ ใบบนทกการจายเงนเดอน

และคาแรงงาน 4 – 15 ภาพท 4.5 ทะเบยนรายไดของพนกงาน หรอ ใบแสดงรายละเอยดเกยวกบ

คาแรงงานของพนกงานรายบคคล 4 – 16 ภาพท 4.6 ตวอยางใบจ าแนกคาแรงงาน 4 – 23 ภาพท 5.1 ตวอยางใบสรปคาใชจายการผลตประจ าแผนก 5 – 11 ภาพท 6.1 หลกการปนสวนตนทน 6 – 16 ภาพท 6.2 วธการปนสวนโดยตรง 6 – 18 ภาพท 6.3 วธการปนสวนตามล าดบขน 6 – 19 ภาพท 6.4 วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต 6 – 20 ภาพท 6.5 ความสมพนธระหวางเอกสาร สมดบญช และบญชแยกประเภทตางๆ

ทเกยวของ 6 – 34 ภาพท 7.1 ตวอยางบตรตนทนงานสงท า (กรณมแผนกผลตแผนกเดยว) 7 – 6 ภาพท 7.2 ตวอยางบตรตนทนงานสงท า (กรณมแผนกผลตหลายแผนก) 7 – 7 ภาพท 7.3 ตวอยางบตรวตถดบ 7 – 11 ภาพท 7.4 ตวอยางใบเบกวตถดบ 7 – 12 ภาพท 7.5 ตวอยางบตรตนทนงาน 7 – 14 ภาพท 7.6 วงจรตนทนวตถดบ 7 – 15 ภาพท 7.7 ตวอยางบตรลงเวลา 7 – 16 ภาพท 7.8 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ างาน 7 – 16 ภาพท 7.9 วงจรตนทนคาแรงงาน 7 – 19 ภาพท 7.10 ใบสรปคาใชจายการผลตจรง 7 – 22 ภาพท 7.11 วงจรคาใชจายการผลต 7 – 23

ฐ

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท 7.12 ตวอยางบตรสนคาส าเรจรป 7 – 24 ภาพท 7.13 วงจรตนทนของงานทผลตเสรจ 7 – 28 ภาพท 7.14 สรปวงจรบญชตนทนงาน 7 – 30 ภาพท 8.1 เปรยบเทยบการบญชตนทนงานสงท าและการบญชตนทนกระบวนการ 8 – 6 ภาพท 8.2 ขอแตกตางดานการรวบรวมและค านวณตนทนการผลตระหวาง การบญชตนทนงานและการบญชตนทนกระบวนการ 8 – 7 ภาพท 8.3 กระบวนการผลตแบบเรยงล าดบ 8 – 9 ภาพท 8.4 กระบวนการผลตแบบขนาน 8 – 10 ภาพท 8.5 กระบวนการผลตแบบจ าแนก 8 – 10 ภาพท 8.6 เสนทางของตนทนการผลตในแผนกตด 8 – 23 ภาพท 8.7 เสนทางของตนทนการผลตในแผนกประกอบ 8 – 25 ภาพท 9.1 เสนทางตนทนการผลตของการค านวณตนทนการผลตแตละวธ 9 – 7 ภาพท 10.1 แสดงลกษณะของกระบวนการผลตผลตภณฑรวม ตนทนรวม

และตนทนแยก 10 – 5 ภาพท 10.2 ตวอยางแสดงกระบวนการผลตน ามนดบเปนผลตภณฑรวมมากกวาหนงชนด 10 – 6 ภาพท 10.3 แสดงการโอนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมตามปรมาณหนวยผลต 10 - 19 ภาพท 10.4 แสดงลกษณะการจดสรรตนทนการผลตรวมใหแกผลตภณฑพลอยได 10 - 29

ฒ

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1.1 ขอแตกตางระหวางการบญชตนทนและการบญชการเงน 1 – 13 ตารางท 2.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธตนทนเตม

และตนทนผนแปร 2 – 9 ตารางท 4.1 แสดงรายการคาใชจายการผลตและคาใชจายในการด าเนนงาน 4 – 5 ตารางท 5.1 ตารางแสดงการบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตและเอกสาร

ตางๆ ทเกยวของ 5 – 7 ตารางท 5.2 บญชคมยอดคาแรงทางออมแยกตามแผนก 5 – 9 ตารางท 5.3 สรปรายละเอยดของคาใชจายการผลต 5 – 12 ตารางท 6.1 เกณฑทใชในการปนสวนตนทนของแผนกบรการ 6 – 21 ตารางท 8.1 ขอแตกตางระหวางการบญชตนทนงานสงท า และการบญช

ตนทนกระบวนการ 8 – 6 ตารางท 10.1 ขอแตกตางระหวางผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยได 10 - 21

ด

แผนบรหารการสอนประจ าวชา

รหสวชา AC30201

รายวชา การบญชตนทน 1 3(2-2-5)

Cost accounting I

ค าอธบายรายวชา

ศกษาบทบาทของการบญชตนทนทมตอกจการ ความหมายของการบญชตนทน ประเภทของตนทนและองคประกอบของตนทน วธการบนทกเกยวกบวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลต วธการจดสรรคาใชจายการผลต วธการค านวณตนทน และวธบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท า ตนทนชวง ตนทนมาตรฐานการบญชเศษวสด สนคา เสยและสนคามต าหน การค านวณหาตนทนของผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยได การค านวณตนทนโดยแยกตามฐานกจกรรม

วตถประสงคทวไป

1. เพอใหนกศกษาเรยนรความส าคญของการบญชตนทน บทบาทการบญชตนทนในการจดการธรกจ แนวความคดเกยวกบการจ าแนกประเภทตนทน

2. เพอใหนกศกษามความรและเขาใจถงระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงนทเกยวของกบธรกจแตละประเภท

3. เพอใหนกศกษามความรและเขาใจถงวงจรการผลต และตนทนการผลต 4. เพอใหนกศกษาเขาใจและสามารถบนทกบญชเกยวกบวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจาย

การผลต 5. เพอใหนกศกษาเขาใจและสามารถปนสวนคาใชจายการผลตจากแผนกบรการใหแผนกผลต

แตละวธได 6. เพอใหนกศกษามความรและเขาใจถงระบบบญชตนทนงานสงท า สามารถค านวณตนทน

งานไดอยางถกตอง 7. เพอใหนกศกษาเขาใจถงระบบบญชตนทนกระบวนการ และสามารถจดท ารายงานตนทน

การผลตได ทงกรณทไมมงานระหวางท าตนงวด และมงานระหวางท าตนงวด โดยใชวธถวเฉลยถวงน าหนกและวธเขากอน - ออกกอน

8. เพอใหนกศกษาเขาใจถงการปนสวนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม และบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได

ต เนอหา

บทท 1 แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน 4 ชวโมง ลกษณะของการบญชตนทน หนาทหลกของผบรหาร ความหมายของการบญชตนทน วตถประสงคของการบญชตนทน ความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชบรหาร และการบญชการเงน หนาทของแผนกบญชตนทน การพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหาร ความหมายของตนทน การจ าแนกประเภทของตนทน บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 2 ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน 4 ชวโมง

โครงสรางระบบบญชตนทน การจ าแนกระบบบญชตนทน การเลอกระบบบญชตนทน วงจรการผลตสนคา และตนทนการผลต การใชบญชคมยอดและบญชยอย การบนทกบญชสนคาคงเหลอ การจดท างบการเงนส าหรบธรกจประเภทตางๆ การจดท างบการเงนส าหรบธรกจผลตสนคา การจดท างบการเงนส าหรบธรกจซอขายสนคา การจดท างบการเงนส าหรบธรกจบรการ บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

ถ บทท 3 การบญชเกยวกบวตถดบ 8 ชวโมง

ความหมายและประเภทของวตถดบ ขนตอนเกยวกบวตถดบ การบญชเกยวกบวตถดบ การค านวณตนทนวตถดบใชไปและตราคาวตถดบคงเหลอ บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 4 การบญชเกยวกบคาแรงงาน 4 ชวโมง

ความหมายของคาแรงงาน ประเภทของคาแรงงาน ขนตอนเกยวกบคาแรงงาน การจดเกบเวลาการท างาน การค านวณ จ าแนกประเภท และจายคาแรงงาน การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน การจายคาแรงงานในรปผลตอบแทนและสวสดการอนๆ บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 5 การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 4 ชวโมง

ความหมายและประเภทของคาใชจายการผลต การรวบรวมและบนทกคาใชจายการผลต คาใชจายการผลตจดสรร ประโยชนของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร การประมาณระดบการผลต ขนตอนในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต วธการบนทกบญชเกยวกบผลตางของคาใชจายการผลต บทสรป

ท

แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 6 คาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกและการปนสวน 8 ชวโมง

คาใชจายการผลต วธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต ขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต วธการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนกผลต เกณฑทใชในการปนสวนตนทน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตประจ าแผนก การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนก บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 7 การบญชตนทนงานสงท า 4 ชวโมง

ลกษณะของการบญชตนทนงานสงท า บตรตนทนงานสงท า การบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท า บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 8 การบญชตนทนกระบวนการ 4 ชวโมง

ลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการ ความแตกตางระหวางระบบการบญชตนทนงานสงท าและการบญช ตนทนกระบวนการ การรวบรวมตนทนตามแผนกผลต วงจรการบญชตนทนกระบวนการ ขนตอนการบนทกบญชตนทนกระบวนการ การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ

ธ

การจดท ารายงานตนทนการผลต บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 9 การบญชตนทนกระบวนการ 4 ชวโมง

การค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวด การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธเขากอน – ออกกอน การจดท ารายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพม บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

บทท 10 การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและ ผลตภณฑพลอยได 4 ชวโมง

ความหมายของผลตภณฑรวม ลกษณะทวไปของผลตภณฑรวม การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม หลกเกณฑในการจดสรรตนทนใหผลตภณฑรวม การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวม การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวม ความหมายของผลตภณฑพลอยได ลกษณะของผลตภณฑพลอยได การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได บทสรป แบบฝกหดทายบท เอกสารอางอง

น วธสอนและกจกรรม

1. บรรยาย/อภปราย

2. ศกษาคนควาดวยตนเองจากเอกสาร ต ารา อนเตอรเนต

3. ศกษาตนทนผลตภณฑจากธรกจจรง

4. บรรยายสรปสาระส าคญ และตอบขอซกถาม

5. ท าแบบฝกหดทายบท

สอการเรยนการสอน

1. เอกสารประกอบการสอน

2. ผลตภณฑของจรงและสนคาตวอยาง

3. วดทศนและรปภาพ

4. Power point

5. Mind map สรปเนอหาของแตละบท

การวดผลและประเมนผล

การวดผล 1. การเกบคะแนนสะสม

1.1. การเขาฟงบรรยาย 10 คะแนน 1.2. การท าแบบฝกหด 10 คะแนน 1.3. การสอบเกบคะแนน 40 คะแนน

2. การสอบปลายภาคเรยน 40 คะแนน รวม 100 คะแนน

บ

การประเมนผล คะแนนระหวาง 80 - 100 ไดระดบ A

คะแนนระหวาง 75 - 79 ไดระดบ B+

คะแนนระหวาง 70 - 74 ไดระดบ B

คะแนนระหวาง 65 - 69 ไดระดบ C+

คะแนนระหวาง 60 - 64 ไดระดบ C

คะแนนระหวาง 55 - 59 ไดระดบ D+

คะแนนระหวาง 50 – 54 ไดระดบ D คะแนนระหวาง 0 – 49 ไดระดบ F

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 1

แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน

หวขอเนอหาประจ าบท

1. ลกษณะของการบญชตนทน

2. หนาทหลกของผบรหาร

3. ความหมายของการบญชตนทน

4. วตถประสงคของการบญชตนทน

5. ความสมพนธของการบญชตนทน การบญชบรหาร และการบญชการเงน

6. หนาทของแผนกบญชตนทน

7. การพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหาร

8. ความหมายของตนทน

9. การจ าแนกประเภทตนทน

10. บทสรป

11. แบบฝกหด

12. เอกสารอางอง วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. สามารถบอกความหมายของการบญชตนทนและวตถประสงคของการบญชตนทน

2. สามารถอธบายความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชบรหารและการบญชการเงน

3. สามารถอธบายถงหนาทของแผนกบญชบญชตนทนทมผลตอการด าเนนธรกจ

4. สามารถอธบายการพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหารได

5. สามารถอธบายความหมายและจ าแนกประเภทของตนทนได

การบญชตนทน 1 1 - 2

วธการสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจ าบท

1. ชแจงรายละเอยดรายวชา วธการจดการเรยนการสอน การวดและการประเมนผล

2. การบรรยายเนอหา

3. ถามตอบในชนเรยน

4. ศกษาสวนประกอบของตนทนผลตภณฑประเภทตางๆ

5. ท าแบบฝกหดทายบท


1. เอกสารประกอบการสอน เรอง แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน

2. ชดการสอน PowerPoint

3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต

4. ตวอยางงบการเงนของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

การวดผลและการประเมนผล

1. สงเกตความสนใจขณะฟงบรรยายและการตอบค าถาม

2. สงเกตจากการท าแบบฝกหดในชนเรยน

3. สงเกตจากพฤตกรรมความสนใจ และการรวมกจกรรมในชนเรยน

4. ประเมนผลจากการท าแบบฝกหดทายบท

บทท 1 แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน 1 - 3

บทท 1 แนวคดและความรทวไปเกยวกบการบญชตนทน

การบรหารองคกรไมวาจะเปนธรกจใหบรการ ธรกจซอขายสนคาและธรกจผลตสนคา ลวนแลวแตมตนทนและคาใชจายทเกดขนจากการด าเนนงานแทบทงสน ดงนน การบญชตนทนจงเรมตนตงแตเรมกระบวนการทมการใหบรการลกคาส าหรบธรกจการใหบรการ ส าหรบธรกจซอขายสนคาจะเรมเมอมการจดหาและซอสนคา จนกระทงขายสนคาใหกบลกคา สวนธรกจทท าการผลตสนคา จะเรมเมอมการจดหาปจจยการผลตตางๆ ทใชในการผลตสนคา เชน วตถดบ แรงงานและเครองมอเครองใชทตองใชส าหรบผลตสนคา และน าสงเหลานเขาสกระบวนการผลต โดยมหวหนาแผนกผลต หรอวศวกรทอยในกระบวนการผลตเปนผเลอกกรรมวธการผลตวาควรใชวธใดเปนวธทประหยดตนทน แตใหผลประโยชนมประสทธภาพมากทสด หวหนาแผนกผลตจะเปนผเลอกวาจะใชวตถดบใด จ านวนเทาใด เพอน ามาใชในการผลตสนคา แรงงานทใชเปนคนงานกลมไหน และจะใชเครองจกรอยางไรในการผลตสนคา เพอใหการท างานมประสทธภาพมากทสด ธรกจแตละประเภทควรจะก าหนด ใหไดวาในแตละกระบวนการผลตมการใชจ านวนวตถดบและชวโมงแรงงานทใชในการผลตสนคาจ านวนเทาใด หรอเวลาทใชในการท างานของเครองจกรจะตองใชเวลากชวโมง โดยก าหนดใหเปนขอมลวตถดบมาตรฐาน คาแรงงานมาตรฐาน รวมไปถงคาใชจายการผลตมาตรฐาน ทควรจะน าไปใชเปนเกณฑในการค านวณตนทนผลตภณฑทก าหนดไวลวงหนา เพอก าหนดเปนตนทนมาตรฐานส าหรบการผลตสนคาแตละชนดตอไป ชวยใหผบรหารสามารถน าขอมลไปใชในการวางแผนและควบคมไดงายขน รวมถงน าขอมลนไปใชประกอบการตดสนใจในเรองทเกยวกบการด าเนนธรกจ

ลกษณะของการบญชตนทน

การค านวณตนทนหรอคาใชจายจากการด าเนนธรกจแตละประเภท ซงมทงตนทนสนคาทผลต ตนทนการใหบรการ หรอตนทนสนคาทซอมาเพอขาย ตนทนเหลานกจการตองการค านวณเพอน าไปใชวดผลการด าเนนงานใหกบกจการ วามก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงานจ านวนเทากบเทาใด ส าหรบกจการซอขายสนคาจะค านวณตนทนสนคาทขายจากผลคณของปรมาณการขายกบตนทนของสนคาทซอมาตามใบก ากบสนคา แตถาเปนกจการผลตสนคาจะค านวณตนทนการผลตหรอตนทนผลตภณฑจากตนทนของวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลตสนคา แตอาจมปญหาในเรองการค านวณ


ตนทนสนคาเนองจากสนคาทผลตเสรจ ทเรยกวา สนคาส าเรจรป (Finished Goods) กบสนคาทอยในระหวางกระบวนการผลต หรอเปนสนคาทเขาสกระบวนการผลตแลวแตยงไมเสรจเปนสนคาส าเรจรป ทเรยกวา งานระหวางผลต หรอ งานระหวางท า (Work In Process) การค านวณตนทนของวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตท เกดขนในกระบวนการผลตดงกลาว กจการตองมวธการเกบรวบรวมและท าการบนทกขอมลเพอน ามาค านวณหาตนทนสนคาทผลต และตนทนสนคาทขาย ดงนน กจการจงจ าเปนตองใชวธการทางการบญชทมความสมพนธกนกบกระบวนการผลตสนคา ซงการบญชทมลกษณะเชนน เปนสวนหนงของการบญชตนทน (Cost Accounting) แตอยางไรกตาม ในชวงแรกการบญชตนทนเปนเพยงสวนประกอบของการบญชการเงน (Financial Accounting) เพราะกจการผลตสนคาไดมการก าหนดกฎเกณฑตางๆ เกยวกบตนทนเพอใชในการค านวณหาผลก าไรหรอขาดทนจากการด าเนนงาน และตมลคาของสนคาคงเหลอ แตตอมาเมอกจการขยายตวใหญขน ฝายบรหารตองการทจะใชขอมลตนทนในการวางแผน ควบคมและใชตดสนใจปญหาตางๆ ในการด าเนนงาน จงมการศกษาและพจารณาเทคนคตางๆ ทจะน าการบญชตนทนไปใชประโยชนในการบรหารมากขน ท าใหเกดการบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) ดวยเหตนการศกษาวชาการบญชตนทนจงสมพนธเชอมโยงกบวชาการบญชการเงนและวชาการบญชบรหาร นอกจากน สภาพการแขงขนในตลาดในปจจบนไดมการเปลยนแปลงไปจากเดม ท าใหกจการแตละแหงจ าเปนตองปรบเปลยนรปแบบการบรหารธรกจและกรรมวธของการผลต เปนเหตใหเกดการพฒนาวชาการบญชตนทนทมมาแตเดม (Traditional Costing) เปนการบญชตนทนเพอใชส าหรบการบรหาร หรอเปนการบรหารตนทน (Managerial Costing หรอ Cost Management) ทอยในกจการ ดงนนในบทนจะกลาวถงรายละเอยดตางๆ ทเกยวกบแนวคดและความรทวไปของการบญชตนทน ซงมหวขอยอย ไดแก ความส าคญของการบญชในการบรหารธรกจ วตถประสงคของการบญชตนทน ความแตกตางระหวางการบญชตนทน การบญชบรหาร และการบญชการเงน และ การพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหาร

หนาทหลกของผบรหาร

การบรหารองคการธรกจใดๆ ไมวาจะเปนธรกจการผลต การจ าหนาย หรอการใหบรการ จะตองทราบวตถประสงคหรอเปาหมายในการด าเนนธรกจ ซงอาจจะแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมขององคกรธรกจนน บางแหงตองการก าไรสงสด บางแหงตองการเปนผน าในตลาดโดยมก าไรพอประมาณ บางแหงตองการใหบรการแกชมชนโดยไมหวงผลก าไร เชน ในองคการสาธารณกศลตางๆ แตไมวาองคการนนจะมเปาหมายอยางไร ฝายบรหารจะม


หนาทหลกในการบรหารธรกจ 4 ประการ ดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 2 และ สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 10) 1. การวางแผน

การวางแผน (Planning) หมายถง การก าหนดวตถประสงคของการด าเนนธรกจ และก าหนดแนวทางในการปฏบตงานเพอใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว รวมถงการวเคราะหปจจยหรอสภาพแวดลอมตางๆ ของธรกจ ซงปจจยตางๆ เหลานมผลตอการก าหนดเปาหมายส าหรบการปฏบตงานขององคการ และสงผลตอการวางแผนธรกจในอนาคต ปจจยทมากระทบกบธรกจมทงปจจยภายในและปจจยภายนอก เชน สภาพทางเศรษฐกจ สภาพการแขงขน การเปลยนแปลงทางเทคโนโลย การเมอง รสนยมของผบรโภค สวนปจจยภายใน เชน ลกษณะของสนคา สวนประกอบของตนทนสนคา นโยบายทางการตลาด นโยบายทเกยวกบการผลตสนคา ก าลงการผลตของเครองจกร เปนตน ดงนน เมอพจารณาปจจยตางๆ ขางตน กจการจงตองมการวางแผน คดกลยทธ วธการและแนวทางในการปฏบต ตลอดจนแผนการใชทรพยากรเพอใหบรรลเปาหมายขององคกรตามทวางไว

2. การจดการองคการ

การจดการองคการ (Organizing) หมายถง การจดกลมงานใหเปนหนวยงานยอย เชน แผนก สาขา เขตการขาย เปนตน แลวผบรหารมหนาทจดสรรทรพยากรตางๆ เขาไปในกลมงานเหลานน มการมอบหมายงาน มการแบงอ านาจหนาทและความรบผดชอบใหแกผบรหารและพนกงานระดบตางๆ เพอใหเขาทราบขอบเขตในการปฏบตงานทชดแจนแนนอน โดยไมมการท างานซ าซอนหรอกาวกายหนาทซงกนและกน การจดองคการทดควรกอใหเกดการประสานงานในระหวางหนวยงานดวยกน เพอใหบรรลเปาหมายหรอเปนไปตามแผนงานทไดก าหนดไว

โดยทวไปกจการจะก าหนดหนาทและความรบผดชอบของผบรหารระดบตางๆ ไวในโครงสรางการจดองคการ (Organization Chart) ดงแสดงในภาพท 1.1 ซงเปนตวอยางโครงสรางการจดองคการของกจการประเภทผลตสนคา


ภาพท 1.1 โครงสรางองคการส าหรบกจการผลตสนคา

3. การควบคม การควบคม (Controlling) หมายถง การก าหนดวธการด าเนนงานในการตรวจสอบ

สงทท าหรอกจกรรมทท าวาผลลพธเปนอยางไร และวดหรอประเมนผลการปฏบตงานจรงกบแผนงานเพอพจารณาวามความแตกตางหรอไม มากนอยเพยงใด มการวเคราะหสาเหตของผลแตกตางนนแลวน าไปปรบปรงแกไข แผน หรอวธปฏบตงาน เพอหาแนวทางใหถกตองและเหมาะสมมากขนกบสภาพการณของธรกจในขณะนน

4. การตดสนใจ การตดสนใจ (Decision Making) เปนกระบวนการทผบรหารก าหนดปญหาและ

โอกาสขององคการธรกจ เสนอทางเลอกและเลอกทางปฏบตทดทสด ภายใตสถานการณ ณ ขณะนน เพอใหบรรลเปาหมายรวมขององคการ การตดสนใจเกดขนทงในสภาพการณปกตและหรอในกรณทมปญหาเรงดวนหรอเหตการณเฉพาะหนา

ผถอหน

คณะกรรมการบรหาร

ประธาน

รองประธาน ฝายตลาด

รองประธาน ฝายบคคล

รองประธาน ฝายผลต

รองประธาน ฝายวศวกรรม

รองประธาน ฝายบญชและการเงน

ผอ านวยการการเงน ผอ านวยการบญช

หวหนาแผนกขนรป หวหนาแผนกอบ หวหนาแผนกประกอบ หวหนาแผนกบรรจหบหอ

สายการผลต

สายบรหาร

หวหนาแผนก ตรวจรบของ

หวหนาแผนก คลงสนคา

หวหนาแผนก ควบคมการผลต

หวหนาแผนก ซอมแซม

หวหนาแผนก ตรวจสอบคณภาพ


ความหมายของการบญชตนทน

การด าเนนธรกจเพอใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายในภาพรวมขององคกร ฝายบรหารจ าเปนตองทราบขอมลตางๆ ทเกดขนในการด าเนนงาน ซงขอมลเหลานจะมทงทเปนขอมลจากภายในกจการ และ ขอมลจากภายนอกกจการ หรอเปนขอมลทเปนตวเงน และไมเปนตวเงน ส าหรบขอมลภายในกจการนนจะมาจากหนวยงานตางๆ ทอยในองคกร เชน ขอมลเกยวกบการผลตสนคาจากแผนกผลต ขอมลทางการเงนจากแผนกบญช ขอมลเกยวกบก าลงการผลตจากแผนกผลต หรอขอมลเกยวกบการพยากรณปรมาณสนคาทขายจากแผนกขาย เปนตน โดยปกตแผนกบญชจะเปนผรวบรวมขอมลจากแผนกตางๆ ในกจการ แลวน าเสนอตอฝายบรหาร ฝายบรหารจะน าขอมลเหลานมาเปนขอมลพนฐานในการวางแผนธรกจในอนาคต ไมวาจะเปนแผนการตลาด แผนการขาย แผนการผลต แผนก าลงคน แผนทางการเงน เปนตน หลงจากกจการไดมการด าเนนงานไประยะเวลาหนง ผบรหารควรทจะมการควบคมดแลตดตามและประเมนผลการปฏบตงานทเกดขนจรงวามสวนแตกตางไปจากทวางแผนงานไวหรอไม อยางไร รวมทงพจารณาวามสวนใดบางทควรจะไดรบการปรบปรง แกไขใหดขน นอกจากนฝายบรหารยงน าขอมลไปใชในการตดสนใจปญหาตางๆ ทงทเกดขนเปนประจ าหรออาจจะเกดขนเปนครงคราว หนาทส าคญของการบญช คอ การเกบรวบรวมขอมลทางการเงนซงเกยวของกบหนวยงานตางๆ ของกจการ โดยจดใหมการจดบนทกรายการหรอเหตการณทเกยวกบขอมลทางการเงนไวในรปของหนวยเงนตรา จดหมวดหมรายการเหลานน สรปผลและจ ดท าเปนรายงานการเงนเสนอตอบคคลภายนอกและภายในกจการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 4) ซงบคคลภายนอก ไดแก เจาหน ผลงทน กรมสรรพากร รฐบาล ธนาคาร เปนตน ซงบคคลเหลานยอมตองการขอมลทางการบญชไปใชในการตดสนใจเกยวกบการไดรบผลตอบแทนทตนจะไดรบจากการเขาไปมสวนไดเสยในกจการ สวนบคคลภายใน เชน ผจดการ ผบรหารและพนกงานตางๆ จะน าขอมลทางการบญชไปวางแผน ควบคม และตดสนใจปญหาตางๆ ทเกดขนจากการด าเนนธรกจ ดงนน จะเหนไดวาบคคลตางๆ เหลานมวตถประสงคในการใชขอมลทางการบญชแตกตางกน จงมการจ าแนกประเภทการบญชเปน 3 ประเภท คอ การบญชการเงน การบญชบรหาร และการบญชตนทน การบญชแตละประเภทกมความหมายและลกษณะทเหมอนและแตกตางกนในบางเรอง จะขออธบายในรายละเอยด ดงน การบญชการเงน (Financial Accounting) เปนการบญชทเนนการบนทกบญช กระบวนการผานบญช การจดท างบการเงน เพอแสดงผลการด าเนนงานและฐานะการเงนของกจการ ขอมลทางบญชการเงนใชส าหรบบคคลภายในและบคคลภายนอก มาตรฐานการบญชทใชในการปฏบต (กชกร เฉลมกาญจนา, 2557 : 3) ดงนน จะเหนไดวา การบญชการเงนจะตองมการมการวางกฎเกณฑและวธปฏบตทางการบญช โดยการใชหลกการบญชทรบรองกน


โดยทวไป (Generally Accepted Accounting Principal : GAAP) (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 4) ในปจจบนประเทศไทยไดใชมาตรฐานการรายงานทางการเงนของไทย (Thai Financial Reporting Standard : TFRS) เปนหลกในการจดท างบการเงนของกจการทท าใหประเทศไทย ทงนเพอปกปองและรกษาผลประโยชนของผใชงบการเงนภายนอก (สภาวชาชพการบญช, 2559)

การบญชบรหาร หรอ การบญชเพอการจดการ (Managerial Accounting) เปนการบญชแขนงหนง ทประกอบดวย ขบวนการแจกแจง การวด การวเคราะห การจดเตรยม การแปลความหมาย และการสอสารของขอมลทางการบญชซงใชภายในองคการ เพอใหผบรหาร หรอผมอ านาจในองคการใชในการวางแผน การตดสนใจรวมถงการประเมนผล การควบคมภายในองคการและการก ากบดแล (ศศวมล มอ าพล , 2558 : 2) นนคอ การบญชบรหาร เปนการจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอชวยใหผบรหารด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ ซงในการนจะมการจดท ารายงานทางการเงนและการบญชในลกษณะและรปแบบตางๆ กน ทงนขนกบความตองการของฝายจดการหรอผบรหารในระดบตางๆ ขอมลดงกลาวนอาจน าไปใชในการตดสนใจแกไขปญหาตางๆ ทงนเกดขนเปนประจ าหรอเปนกรณพเศษ (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 4) การบญชตนทน (Cost Accounting) เปนการบญชทบนทกและจดท ารายงานการวดคาของตนทนในการผลตสนคาและการใหบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทน จงไดแก การรวบรวมขอมลตนทน บนทกแยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเกยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 5) นอกจากน สมนก เออจระพงษพนธ (2557 : 4) ไดเพมเตม ในสวนของขอมลทางดานตนทนนนเปนการสะสมขอมลทางดานตนทนทเปนขอมลทเกดขนในอดต โดยมวตถประสงคพนฐานในการค านวณตนทนผลตภณฑ รวมทงประมาณมลคาของสนคาคงเหลอ นอกจากน การบญชตนทนยงเปนสวนทเกยวของกบการประมาณหรอการพยากรณตนทนทจะเกดขนในอนาคตเพอการตดสนใจ การจดท ารายงานทางการเงนและน าขอมลไปวเคราะห และจ าแนกขอมลเพอน าไปใชในการบรหารตนทน (Cost Management) ตามความตองการของผบรหาร ซงในสวนนจะเขามามบทบาทเพอการตดสนใจของฝายบรหาร

วตถประสงคของการบญชตนทน

การบญชตนทนในอดตน ามาใชเพอวตถประสงคในการค านวณตนทนสนคาหรอการบรการ ซงจะถอเปนสวนประกอบเพอน าไปค านวณหาตนทนขาย และแสดงเปนรายการหกออกจากยอดขายในงบก าไรขาดทน และตราคาสนคาคงเหลอเพอน าเสนอรายการในงบแสดงฐานะการเงน งบการเงนทงงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนเปนงบทกจการจดท าขน


เพอเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอก แตขอมลดงกลาวอาจไมเพยงพอส าหรบผบรหารซงตองการขอมลตนทนไปใชเพอวางแผน ควบคมและตดสนใจ ดงนน ในปจจบนจงมการออกแบบการบญชตนทนเพอประโยชนในการบรหารจดการดวย ซงอาจกลาวไดวาการบญชตนทนเกดขนเพอวตถประสงคหลก 6 ประการดงตอไปน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 5) 1. เพอใชในการค านวณตนทนการผลตสนคาหรอการบรการ (Product or Service Costing) ส าหรบกจการทท าการผลตสนคากจะน าตนทนทค านวณไดไปตราคาสนคาคงเหลอ (Inventory Valuation) ซงประกอบดวย วตถดบคงเหลอ งานระหวางท าคงเหลอและสนคาคงเหลอเพอแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนสนงวดบญช 2. เพอใชในการวดผลการด าเนนงานประจ างวด (Income Determination) การวดผลก าไรหรอขาดทนของธรกจ จะค านวณไดกตอเมอกจการทราบตนทนสนคาทขายได หรอตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ซงตนทนขายจะเปนเทาใดนน จะขนอยกบตนทนการผลตทค านวณไดตามขอ 1 ทงรายการตนทนขายและผลการด าเนนงานจะแสดงในงบก าไรขาดทนประจ างวดของกจการ 3. เพอใชในการวางแผนและควบคม (Planning and Controlling) การด าเนนงานของฝายบรหารอาจมการวางแผนงานลวงหนา โดยการจดท างบประมาณแตละประเภทของทงกจการหรอแยกท าเปนแผนกใดแผนกหนง เมอถงสนงวดพนกงานบญชกจะเกบขอมลทเกดขนจรงมาเปรยบเทยบกบงบประมาณทเกยวของตามทไวก าหนดไว ซงอาจมผลตางเกดขน ซงผลตางมทงนาพอใจ (Favorable Variance) และไมนาพอใจ (Unfavorable Variance) หลงจากนน ตองมาวเคราะหหาสาเหตวาเปนเพราะอะไร แลวท าการปรบปรง และแกไขปญหาทเกดขนนน 4. เพอใชในการก าหนดราคาขายของสนคาหรอการบรการ ธรกจบางประเภท เชน ธรกจรบเหมากอสราง อซอมรถยนต หรอรบค าสงซอพเศษจากลกคาทมลกษณะทแตกตางจากสนคาทขายในตลาด เปนตน กจการเหลานจ าเปนตองประมาณการตนทนของสนคาหรอการบรการขนมากอนการผลตจรง เพอน าขอมลตนทนทประมาณการขนเปนฐานในการก าหนดราคาขายเพอเสนอตอลกคา หรอใชในการประมลงานตางๆ เพอแขงขนกบคแขง ปกตผทประมลงานไดมกเปนผทเสนอราคาต าสด ในกรณทกจการไมทราบตนทนการผลต กอาจประมลงานนนไมไดเพราะเสนอราคาทสงเกนไป หรอถาประมลไดกอาจประสบกบการขาดทน เนองจากเสนอราคาขายทต ากวาตนทนจรงทเกดขน 5. เพอใชเปนเครองมอส าหรบการตดสนใจ (Decision Making Tools) ทงในปญหาทเกดขนเปนประจ าหรอปญหาทเกดขนเปนครงคราว เชน การก าหนดจ านวนวตถดบทจะสงซอ การยกเลกหรอการเพมสายผลตภณฑ (Product Lines) หรอหนวยงานยอย การตดสนใจขยายก าลงการผลตหรอลดก าลงการผลตของโรงงาน หรอการปดโรงงานชวคราว เปนตน


6. เพอใชในการประเมนผลการด าเนนงานของหนวยงานใดหนวยงานหนง หรอทรพยากรทใชในการด าเนนธรกจเพอพจารณาประสทธภาพ (Efficiency) และ ประสทธผล (Effective) ในการปฏบตงานของหนวยงานหรอทรพยากรเหลานน ซงอาจพจารณาจากรายงานเปรยบเทยบผลแตกตาง (Variance Reports) ระหวางผลการปฏบตงานจรงกบงบประมาณทก าหนดไวประจ างวด ซงอาจจะแสดงเปนรายวน รายสปดาหหรอรายเดอนแลวแตกรณ จากวตถประสงคของการบญชตนทน จะเหนไดวา วตถประสงค 2 ขอแรกจะสนองตอความตองการของผบรหารในการทจะน าขอมลไปใชในการจดท างบการเงนเสนอตอบคคลภายนอกใหถกตองตามหลกการบญชทรบรองกนทวไป สวนวตถประสงคทเหลอ 4 ขอหลง จะสนองความตองการขอมลของผบรหารในระดบตางๆ ซงมความตองการใชขอมลในลกษณะแตกตางกน ดงนน หลกเกณฑในการรวบรวม และสรปผลขอมลจงอาจจะแตกตางไปจากหลกการบญชทยอมรบกนทวไป ดงนน จงสรปไดวาขอมลทไดจากการบญชตนทนจะใชเปนขอมลพนฐานในการจดท างบการเงนเสนอตอบคคลภายนอก (การบญชการเงน) และใชจดท ารายงานภายใน (Internal Report) เพอเสนอตอฝายบรหาร (การบญชบรหารหรอบญชเพอการจดการ) ซงการบญชตนทน การบญชการเงนและการบญชบรหาร มความสมพนธกนดงแสดงในภาพท 1.2

ภาพท 1.2 ความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชการเงนและการบญชบรหาร ทมา: (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 7)

การบญชการเงน การบญชบรหาร การบญชตนทน


ความสมพนธระหวางการบญชตนทน การบญชบรหารและการบญชการเงน

การบญชแตละประเภทมความสมพนธกนในบางเรอง และแตกตางกนในบางเรองดงไดกลาวแลวขางตน ซงความสมพนธในทน จะกลาวถงความสมพนธ แยกเปนสวนๆ ซงประกอบดวย ความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร และความสมพนธระหวางการบญชตนทนและการบญชการเงน ดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 9)

1. การบญชตนทนและการบญชบรหาร เมอพจารณาความแตกตางระหวางการบญชตนทนและการบญชบรหาร มต าราหลายเลมกลาววาการบญชตนทนเปนสวนหนงของการบญชบรหาร เพราะมวตถประสงคคลายกนในเรองของการจดท ารายงานตางๆ เพอสนองความตองการของผบรหาร แตถาพจารณาขอแตกตางระหวางกนแลว จะมความแตกตางกนในดานของการจดท าบญช การบญชตนทนจะเนนไปทการประมวลผล (Processing) และประเมนคา (Evaluation) ขอมลตนทนจะเกยวกบการผลตสนคาและการบรการ ตลอดจนตนทนและคาใชจายตางๆ ทเกดขนในการด าเนนงาน หรอเปนการบญชทเกดขนเพอคนหาตนทน แตส าหรบการบญชบรหารเนนไปทเรองของการวเคราะหและใชขอมลตนทนเปนเครองมอส าคญเพอใชในการบรหารธรกจ เนองจากวธการประมวลผล ประเมนคาและใชประโยชนมความสมพนธเกยวเนองซงกนและกน ต าราการบญชตนทนบางเลมไดอธบายเนอหาตงแตกระบวนการ ประมวลผล ประเมนคา จนถงการใชตนทนใหเปนประโยชนตอการบรหารดวย (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 4) ในท านองเดยวกน ต าราการบญชบรหารบางเลมกอธบายวธการประมวลผล ประเมนคาพรอมๆ ไปกบการใชตนทน ดงนนจงเปนการยากทจะแยกเนอหาของการบญชทง 2 ประเภทออกจากกนโดยเดดขาด ส าหรบเอกสารประกอบการสอนเลมนจะเนนไปในการประมวลผลและประเมนคาของตนทนในการผลตสนคาและบรการมากกวาการใชตนทนเพอประโยชนในการบรหาร ส าหรบเนอหาเกยวกบการใชขอมลตนทนเพอการบรหาร จะไปอยในเนอหาการบญชตนทน 2 หรอ การบญชบรหาร หรอการบญชตนทนเพอการบรหาร

2. การบญชตนทนและการบญชการเงน การบญชตนทนเปนเหมอนขอมลพนฐานทสนบสนนทงการบญชการเงนและการบญชบรหาร นนคอ เมอนกบญชตองการขอมลตนทนเพอน ามาใชในการจดท างบการเงนเพอเสนอตอบคคลภายนอก นกบญชจะตองยดหลกและแนวปฏบตของการบญชการเงนโดยเครงครด ตองเปนไปตามมาตรฐานการบญชการรายงานทางการเงน ในเรองทเกยวของ เชน การบนทกตนทนการผลต จะประกอบดวย วตถดบ คาแรง และคาใชจายการผลต จะใชตนทนจรงซงเปนขอมลทเกดขนในอดต (Historical Cost) และเมอตองการค านวณตนทน


ผลตภณฑกจะใชหลกการตนทนรวม (Full Costing หรอ Absorption Costing) ทงนเปนไปตามหลกการบญชทรบรองกนทวไป (GAAP) และในป 2561 จะมมาตรฐานการรายงานทางการเงน ส าหรบกจการขนาดกลางและขนาดยอม (IFRS for SMEs) ซงจะมผลบงคบใชในวนท 1 มกราคม 2561 (สภาวชาชพการบญช, 2559) ซงธรกจขนาดกลางและขนาดยอมในประเทศไทยมจ านวนมากมาย และมความหลากหลายในประเภทของการท าธรกจ มทงธรกจการบรการ ธรกจซอขายสนคา และธรกจผลตสนคา ดงนน ไมใชแตเฉพาะบรษทมหาชนเทานน ทจ าเปนจะตองท าตามมาตรฐานการรายงานทางเงน แตหมายถงธรกจเกอบทกประเภทตองปฏบตตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน

ในทางตรงขาม ถานกบญชตองการขอมลตนทนเพอจดท ารายงานตางๆ เสนอตอผบรหารทกระดบของกจการ ผบรหารยอมมความตองการใชขอมลทแตกตางกน ทงในลกษณะของขอมลทใช รปแบบการน าเสนอ และระยะเวลาของการจดท าและน าเสนอ เชน ผจดการทวไปตองการรายงานเปรยบเทยบตนทนและคาใชจายแตละแผนกเปนรายเดอน ในขณะทผจดการแผนกผลตตองการทราบขอมลปรมาณการผลตและประสทธภาพการท างานของพนกงานเปนรายสปดาห นอกจากน ปจจยเรองของสภาพการแขงขนทางการตลาด พฤตกรรมผบรโภค การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยซงมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา ซงมผลกระทบตอการพฒนาระบบการบญชตนทนใหไปในทางการบญชบรหารมากขน หรออาจเรยกวาเปนการบญชตนทนเพอการบรหาร (Cost Management) ถาเปนการน าขอมลมาใชเพอการบรหารตนทน นกบญชไมจ าเปนตองยดหลกการบญชทรบรองกนทวไปอยางเครงครด อาจจะมการประมาณการเหตการณในอนาคต เชน พยากรณยอดขาย หรอประมาณการเงนสดรบหรอจายในเดอนถดไป ท าเปนรปของงบประมาณ การน าเสนอขอมลในรายงานอาจใชหนวยวดอนๆ ซงไมใชหนวยเงนเพยงอยางเดยว เชน จ านวนหนวยทขายได จ านวนหนวยทผลตได จ านวนชวโมงการท างาน จ านวนชวโมงเครองจกร จ านวนสนคาเสย เปอรเซนตขอผดพลาดทยอมรบได เปนตน ชวงเวลาของการจดท ารายงานกจะแตกตางกนไปตามความตองการของผใชรายงาน เชน ผจดการฝายการเงนตองการรายงานเงนสดคงเหลอทกวน ผจดการโรงงานตองการรายงานปรมาณการใชวตถดบทกสปดาห และตองการรายงานตนทนการผลตเปนประจ าทกเดอน เปนตน จากขอมลขางตน สามารถสรปความแตกตางระหวางการบญชตนทน และการบญชบรหารไดดงแสดงในตารางท 1.1


ตารางท 1.1 ขอแตกตางระหวางการบญชตนทนและการบญชการเงน (ปรบปรงจาก ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 10)

รายการ การบญชตนทน (เพอการบรหาร)

การบญชการเงน

1. ผใชขอมล ผใชงบ หรอรายงานภายในกจการ ผใชงบการเงนภายนอกกจการ

2. ขอบเขตในการจดท า ไมจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป

เปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป ตองท าตามมาตรฐานการายงานทางการเงน

3. ลกษณะของขอมล หนวยวดคาของขอมล เปนหนวยวดใดกได เชน จ านวนเงน จ านวนชวโมง หรอหนวยผลต

เปนขอมลตนทนทเกดขนในอดต (Historical Cost) หนวยวดคาจงเปนจ านวนเงนเทานน

4. ความถ หรอชวงเวลาในการจดท าขอมล

จดท าขนตามระยะเวลาทผบรหารตองการ อาจเปนรายวน รายสปดาห รายเดอน หรอรายปกได

จะท าในตอนสนงวดการด าเนนงาน ซงสวนใหญจะมระยะเวลาเทากบ 1 ป

5. ลกษณะการน าเสนอขอมล

จดท ารายงานแยกเปนรายแผนก แยกตามเขตการขาย หรอแยกตามชนดของสนคา ขนอยกบความตองการของผบรหาร

เปนรายงานทางการเงนทแสดงภาพรวมของทงองคการ

หนาทของแผนกบญชตนทน

การบญชตนทนเปนฐานขอมลทส าคญส าหรบการบญชการเงนและการบญชบรหาร ดงนน หนาทของแผนกบญชตนทน จงมหนาทดงตอไปน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 14)

1. รวบรวมและบนทกรายการทกรายการทเกยวกบตนทนทเกดขนเนองจากการผลตสนคาและการบรการ รวมไปถงคาใชจายในการด าเนนงานตางๆ ของกจการ ในสวนของการบนทกตนทนสนคานน พนกงานบญชจะตองยดหลกการบญชทรบรองทวไปและมาตรฐานการรายงานทางการเงน ซงเปนแนวปฏบตของการบญชการเงน แผนกบญชตนทนจะตดตามความ


เคลอนไหวของวตถดบ คาแรง และคาใชจายการผลต เนองจากลกษณะของงานการบญชตนทน คอ การรวบรวม แบงประเภท ลงบนทกบญช และสะสมขอมลเบองตน แตลกษณะของขอมลจะเกดขนซ าๆ ดงนน กจการสวนใหญจะน าเอาระบบคอมพวเตอรมาชวยในการบนทกรายการ เชน ระบบสนคาคงเหลอ ระบบจดซอ ระบบตนทนทเกยวของ เปนตน

2. สรปขอมลตนทนทไดจากการบนทกรายการขางตน เสนอตอผจดการแผนกบญชทวไป (ส านกงานใหญ) เพอใหแผนกจดท างบการเงนประจ างวด เชน ค านวณตนทนสนคาตอหนวยของสนคาทผลตเสรจในระหวางงวด เพอน าไปตราคาสนคาคงเหลอและงานระหวางท า ในตอนสนงวด ซงขอมลสนคาคงเหลอดงกลาวจะไปแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงน รวมไปถงน าไปค านวณหาตนทนสนคาทขายไดของกจการ และจะน าไปแสดงไวในงบก าไรขาดทนประจ างวด

3. วเคราะหและจดท ารายงานตนทนตามความตองการของผบรหารในแผนกตางๆ เพอใหการรายงานตนทนเหลานมความถกตองและทส าคญคอทนตอเหตการณ น าไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางทนทวงท ส าหรบการวเคราะหขอมลนนอกจากจะใชหลกการบญชตนทนแลว ผบรหารหรอนกวเคราะหตองอาศยความรและหลกเกณฑจากสาขาวชาอนๆ เชน การเงน สถต และเศรษฐศาสตร เขามาชวยในการวเคราะหขอมลดวย

4. ออกแบบและจดวางระบบบญชตนทนใหมความเหมาะสมกบกจการ ระบบบญชตนทนทดควรเปนระบบทเขากนไดดกบระบบบญชรวมของทงบรษท ตองสอดคลองกบระบบการผลตของกจการ เชน การเลอกใชวธการบญชตนทนงานสงท า (Job Order Costing) หรอวธการบญชตนทนกระบวนการ (Process Costing) เปนตน ซงระบบบญชเหลานตองสอดคลองกบกรรมวธการผลตของกจการ เพราะแตละกจการมลกษณะการผลตทแตกตางกน จะใชระบบเดยวกนมาประยกตใชกบการผลตทแตกตางกนไมได นอกจากน การออกแบบระบบบญชตนทนนไมไดใชเพอค านวณตนทนผลตภณฑ (Product Costing) เทานน แตจะรวมไปถงระบบตนทนตองสามารถสนบสนนใหมการควบคมภายในทมประสทธภาพประกอบกนไปดวย ส าหรบหนาทในการจดวางระบบบญชตนทนขนมาใหม หรอปรบปรงจากระบบทมอยเดมนน อาจจะเปนหนาทของแผนกบญชตนทนเอง เพราะเปนผทเขาใจในขอมลและการปฏบตงานของแผนกเปนอยางด หรอใหผเชยวชาญซงเปนบคคลภายนอกเปนผวางระบบบญชใหกได การพฒนาการบญชตนทนเพอการบรหาร

การด าเนนธรกจในปจจบนซงอยภายใตสภาพการแขงขนทางการตลาดทคอนขางรนแรง มการเปลยนแปลงตลอดเวลาอยตลอดเวลา โดยเฉพาะอยางยงการพฒนาทางดานเทคโนโลย ท าใหธรกจสวนใหญตองมการปรบตว มการเปลยนโครงสรางและรปแบบการด าเนน


ธรกจ รปแบบของการผลตและการบรหารใหยดหยนไปตามสภาพการตลาดในยคโลกาภวตน ท าใหเกดแนวคดส าคญของการบรหารธรกจยคใหม ซงม 5 ประการ ดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 20)

1. สรางความพงพอใจใหกบลกคา การสรางความพงพอใจใหกบลกคา (Customer Satisfaction) การทธรกจจะประสบความส าเรจได กจการตองบรหารจดการใหลกคาเกดความพงพอใจในสนคาหรอการบรการของธรกจ มฉะนน กจการกไมสามารถจะอยรอดไดในตลาดทมการแขงขนทรนแรงเชนนได สงส าคญกจการตองทราบวาลกคากลมเปาหมายตองการสนคาชนดใด มคณลกษณะอยางไร และควรจะก าหนดราคาขายของสนคาชนดนนเทาใด จงจะเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทางการตลาดในขณะนน

2. เพอใหกจการสามารถสรางความพงพอใจใหแกลกคาได การทกจการจะสามารถสรางความพงพอใจใหกบลกคาได กจการจงตองมการก าหนดปจจยแหงความส าเรจ (Key Success Factors) 4 ประการ ดงน

2.1 ตนทนและประสทธภาพ (Cost and Efficiency) กจการจะประสบความส าเรจไดตองมตนทนทต ากวาคแขงขน โดยการลดตนทนของการด าเนนงาน แตตองไมท าใหประสทธภาพการท างานลดลง

2.2 คณภาพ (Quality) กจการตองรกษาคณภาพในการผลตสนคาและใหบรการ เพราะสงทลกคาคาดหวงจากองคการคอคณภาพของสนคาหรอการบรการในระดบสง

2.3 เวลา (Time) กจการตองสามารถสงมอบสนคาและบรการไดตรงตามเวลาทก าหนด

2.4 นวตกรรม (Innovation) กจการควรมการประยกตใชนวตกรรม และมการน าเอาเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการผลตสนคาและบรการตลอดเวลา

2.5 ความยงยน (Sustainability) กจการควรตระหนกถงความรบผดชอบในดานสงคมและสงแวดลอม นนคอ เพอใหบรรลเปาหมายในผลการด าเนนงาน (Financial Goal) ของธรกจ กจการตองใหความส าคญกบสงคม (Social Goal) และสงแวดลอม (Environmental Goal) เสยกอน จงจะท าใหธรกจสามารถด าเนนงานตอไปไดอยางยงยน

3. มการวเคราะหคณคา กจการควรมการวเคราะหคณคากจกรรมตางๆ ทเกดขนในแตละแผนก (Value Chain Analysis) โดยเชอมโยงความสมพนธระหวางแผนกหรอหนวยงานยอยตางๆ ทอยใน


กจการ ซงตามเอกสารประกอบการสอนเลมน จะเนนการบรหารธรกจผลตและขายสนคา ดงนน จงใหความส าคญทแผนกผลตและแผนกขาย แตในความเปนจรง การบรหารตามแนวคดใหมตองใหความส าคญกบทกแผนกหรอทกหนวยงานทอยในองคกรดวย นอกจากนกจการบางแหงยงไดเชอมโยงกจกรรมตางๆ ภายในธรกจของตน กบธรกจของคคา (Suppliers) และเชอมโยงกบธรกจของลกคา (Customer) ซงในการด าเนนธรกจ ไมมองคกรใดทอยไดดวยตวเอง แตตองมความสมพนธกบบคคลภายนอกอยเสมอ ดงนน ผบรหารควรจะพจารณาความสมพนธของกจกรรมทเกยวเนองระหวางกนเพอจะไดเหนภาพรวมในการปฏบตงานของทงองคการ กจการชนน าบางแหงอาจพจารณาไปถงกจกรรมของคคา ซงเรยกวากจกรรมตนน า (Upstream Activities) และกจกรรมของลกคา ซงเรยกวาเปน กจกรรมปลายน า (Downstream Activities) ดงแสดงในภาพท 1.3

ภาพท 1.3 Value Chain ของกจการคคา กจการ และกจการของลกคา ทมา: (Horngren, Datar and Rajan, 2015 : 28)

ตวอยางความสมพนธระหวางธรกจของคคาและธรกจของลกคา เชน บรษทผลต

รถยนตในญปน จะปรกษากบบรษทผผลตอะไหลและชนสวนเกยวกบคณลกษณะของอะไหลและชนสวน ใหมคณสมบตทเหมาะสมกบการผลตรถยนต และในขณะเดยวกนหากรรมวธในการทจะลดตนทนวตถดบทจะน ามาใชประกอบรถยนต เพอใหราคาขายของสนคามราคาทลดลง หรอไปลดตนทนในกระบวนการผลตบางแผนก อาจไปลดกจกรรมทไมเพมมลคาลง อาจเปนผลท าใหตนทนของสนคาลดลง เปนตน

4. ใหความส าคญกบปจจยสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกกจการ กจการตองมการวเคราะหสภาพแวดลอมของธรกจทงปจจยภายในและภายนอกกจการ (SWOT Analysis) เพอใหผบรหารไดทราบถงจดเดนและจดดอยในการปฏบตงานภายในองคกร รวมทงเหนโอกาสในการท าก าไร และอปสรรคตางๆ ทอาจสงผลกระทบตอกจการในอนาคต

การวจยและพฒนา ผลตภณฑ

กจการของคคา (Suppliers)

กจการ (Manufacturer) กจการของลกคา (Customers)

การออกแบบสนคา การผลต การตลาด

จด จ าหนาย

ให บรการลกคา


5. มการปรบปรงอยางตอเนอง การปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous Improvement) ส าหรบกระบวนการผลตในแตละขนตอนการท างานจะชวยใหการปฏบตงานสามารถลดขอผดพลาดในการปฏบตงานได และในขณะเดยวกน กเปนการสรางแรงจงใจใหพนกงานสามารถสรางผลงานทดอยแลวใหดยงขนไปอก ซงจะท าใหกจการพฒนาการท างาน และกาวขนไปสระดบแนวหนาของทองถน ของประเทศ หรอของโลกได

จากขอมลขางตน สามารถสรปแนวคดส าคญในการบรหารธรกจยคใหม ดงแสดงในภาพท 1.4 ดงน

ภาพท 1.4 แนวคดส าคญในการบรหารธรกจยคใหม ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 22)

ความหมายของตนทน

กอนจะท าการศกษาในเรองหลกการของการบญชตนทน สงแรกทควรท าความเขาใจกอน นนกคอ ความหมายและประเภทตนทนในลกษณะตางๆ ซงจะท าใหเกดแนวคดเพอจะน าไปใชใหบรรลตามวตถประสงคของผใชขอมล โดยเฉพาะอยางยงการใชขอมลตนทนเพอใชในการบรหารงาน ประกอบการตดสนใจของผบรหาร

สมนก เออจระพงษพนธ (2557 : 11) ไดใหความหมาย ตนทน (Costs) ไวดงน ตนทน หมายถง มลคาของทรพยากรทสญเสยไปเพอใหไดสนคาหรอบรการ โดยมลคานนจะตองสามารถวดไดเปนหนวยเงนตรา ซงเปนลกษณะของการลดลงในสนทรพยหรอเพมขนในหนสน ตนทนทเกดขนอาจจะใหประโยชนในปจจบนหรอในอนาคตกได เมอตนทนใดทเกดขนแลว และกจการไดใชประโยชนไปทงสนแลว ตนทนนนจะถอวาเปน คาใชจาย (Expenses)

ปจจยแหง ความส าเรจ (KPI)

ความพงพอใจ ใหแกลกคา

(Customer Satisfaction)

ใหความส าคญตอสภาพแวดลอมทงภายนอก

และภายในกจการ

การวเคราะหคณคา (Value Chain Analysis)

การปรบปรงงานอยางตอเนอง

(Continuous Improvement)


ดวงมณ โกมารทต (2559 : 27) ไดกลาวถงค าวา “ตนทน” จะอยในลกษณะของรายการทเกดขนแลว (เปนตนทนทเกดขนในอดต) โดยมหลกฐานในการเกดตนทน ไดแกใบส าคญตางๆ อยางชดเจน หรอเปนตนทนทกจการประมาณวาจะเกดขนภายใตสภาวการณตางๆ (เปนตนทนโดยประมาณหรอตนทนคาเสยโอกาส) แตในแงหลกการบญชทรบรองทวไปจะใชตนทนทเกดขนในอดตในการก าหนดมลคาและบนทกรายการทางบบญชมากกวาตนทนโดยประมาณหรอตนทนคาเสยโอกาส

ดงนน จากขอมลขางตน จงสรปไดวา ตนทน หมายถง มลคาของทรพยากรทสญเสยไปเพอใหไดสนคาหรอบรการ โดยมลคานนจะตองสามารถวดไดเปนหนวยเงนตรา โดยมหลกฐานในการเกดตนทนอยางชดเจน ซงอาจท าใหเกดการลดลงในสนทรพยหรอเพมขนในหนสน ตนทนทเกดขนอาจจะใหประโยชนในปจจบนหรอในอนาคตกได

นอกจากค าวา ตนทน แลว ยงมค าทมความหมายคลายคลงกน คอค าวา คาใชจาย และขาดทน ซงในบางครงอาจเขาใจผดคดวาทงสามค า มความหมายเหมอนกน ดงน น เพอใหเขาใจในความหมายของค าทงสามค าใหชดเจน จะขออธบายเพมเตม ดงน

ดวงมณ โกมารทต (2559 : 27) ไดใหค านยามไววา คาใชจาย (Expense) หมายถง ตนทนทถกใชประโยชนไปบางสวนหรอทงหมดในระยะเวลาทก าหนดไวซงตามปกตกคอ “งวดบญช” หรอการเปนตนทนไดสนสดลง (Expired cost) เมอกจการไดใชประโยชนในจ านวนตนทนนน จงมการตดจ าหนาย (Expiration) ตนทนเปนคาใชจายแทน การใชประโยชนในตนทนอาจจะสมพนธกบการเกดรายไดโดยตรง เชน กจการซอสนคาเพอขายท าใหเกดรายได และในขณะเดยวกน เมอขายสนคาไดแลวกจะค านวณตนทนของสนคาทขายได หรอเรยกวา ตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ผลรวมของตนทนขายทงหมดจะน าไปหกจากยอดขายสนคาประจ างวด เพอหาก าไรขนตนของงวดบญชนน ตนทนขายตามกรณนเปน “คาใชจาย” เพราะเปนรายการทกอใหเกดรายได (ประโยชน) ส าหรบสนคาทยงขายไมไดกจะยงคงแสดงเปน “ตนทน” ของสนคาคงเหลอในงบแสดงฐานะการเงน ณ วนสนงวดบญช นอกจากน ยงมรายการคาใชจายบางรายการทไมไดกอใหเกดรายไดโดยตรง หรอไมมความสมพนธกบการเกดรายได แตเปนคาใชจายทจ าเปนตอการด าเนนงานเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางตอเนอง เชน เงนเดอนผจดการ เงนเดอนพนกงาน คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองมอเครองใชตางๆ คาเชาส านกงาน คาน าคาไฟ คาพาหนะ คารบรอง เปนตน โดยทวไปจะบนทกเปนคาใชจายทนททเกดรายการ เนองจากรายการเหลานมกจะเกดขนเปนประจ าในแตละงวด จงเรยกวาเปน “ตนทนประจ างวดหรอคาใชจายประจ างวด” (Period Cost or Period Expense) เมอถงวนสนงวดจะน ารายการทถอวาเปนคาใชจายประจ างวดทงหมดไปหกจากก าไรขนตน เพอค านวณก าไร หรอขาดทนจากการด าเนนงาน

ส าหรบค าวา ขาดทน (Loss) หมายถง สวนของตนทนทหมดสนไปโดยไมไดใหผลประโยชนแกกจการอกตอไป เชน กจการไดส ารวจสนคาคงเหลอพบวาสภาพของสนคา


ช ารดเสยหาย หรอลาสมย จนไมสามารถขายสนคาไดในราคาปกตได หรอถาขายไดกอาจตองลดราคาขายใหต ากวาตนทน ท าใหเกดการขาดทนบางสวน แตถาพบวาสนคานนช ารดเสยหายมากจนตองโยนทง กรณนจะตองตดจ าหนายตนทนสนคาดงกลาวเปนขาดทนทงหมดโดยทนท (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 28) เพอให เขาใจในความหมายของค าวา ตนทน คาใชจายและขาดทน จะแสดงความสมพนธระหวางตนทน คาใชจายและขาดทน ดงภาพท 1.5

ภาพท 1.5 ความสมพนธระหวางตนทน คาใชจาย และขาดทน การจ าแนกประเภทของตนทน

การด าเนนธรกจแตละประเภทจะมตนทนและคาใชจายทเกดขนมากมายหลายรายการยงถามขนาดกจการทคอนขางใหญจะยงมรายละเอยดทคอนขางซบซอน ดงนน ประเดนตอไปทตองท าความเขาใจ คอ การแบงประเภทตนทน เพราะในความเปนจรง การใชขอมลของผบรหารหรอบคคลอนๆ มความตองการใชขอมลไมเหมอนกน เชน ผบรหารตองการจะน าขอมลทไดไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง สวนนกลงทน ตองการตดสนใจจะลงทนในกจการใดกจการหนง จ าเปนตองไดขอมลทครบถวน เพอใหการตดสนใจไมผดพลาด หรอเจาหนตองการทราบวากจการมรายได และคาใชจายมากนอยแคไหน มความสามารถทจะจายช าระหนใหกบเจาหนไดหรอไม เปนตน ดงนน การจ าแนกประเภทของตนทน จะมหลายประเภท ซงแบงไปตามวตถประสงคตางๆดงน

1. การจ าแนกตนทนตามหนาท

2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน

3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน

4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดของตนทน

5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน

6. การจ าแนกตนทนเพอใชส าหรบการตดสนใจ

ซอสนคา ซอสนคา 100 หนวย

ตนทนคาซอสนคา (ตนทน)

รอขาย ตนทนสนคามไวเพอขาย (ตนทน)

ขายได 70 หนวย (ตดจ าหนาย)

ช ารด 5 หนวย (ตดจ าหนาย)

ตนทนขาย (คาใชจาย)

ขาดทน


ในแตละประเภทของตนทนจะมองคประกอบยอยอาจจะมสวนทแตกตางกนหรอบางประเภทอาจมความสมพนธกน โดยจะอธบายในรายละเอยดแตละหวขอดงน (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2558 : 2-3)

1. การจ าแนกตนทนตามหนาท ส าหรบธรกจผลตสนคา ตนทนหรอคาใชจายทเกดขน กจการสามารถแบงประเภทตนทนไปตามหนาททเกยวของกบการผลตและไมเกยวของกบการผลต ซงแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) และตนทนทไมเกยวของกบการผลต (Non - manufacturing Costs)

1.1. ตนทนการผลต ตนทนการผลต (Manufacturing Costs) หมายถง ตนทนตางๆ ทเกยวของกบ

กจกรรมการผลตสนคาของกจการ ซงสามารถทจะใหค าตอบเกยวกบมลคาของตนทนสนคาหรอผลตภณฑทเกดจากการแปรรปวตถดบใหเปนสนคาส าเรจรปหรอกงส าเรจรป เพอจ าหนายตามวตถประสงคของกจการ (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557) ตนทนการผลต สามารถแบงได 3 ประเภท ไดแก วตถดบทางตรง (Direct Material) คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) และคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead)

1.1.1. วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง (Direct Material) คอ วตถดบทกชนดทเปนวตถหลกใน

การผลตสนคาชนดใดชนดหนง และสามารถคดปรมาณการใช และตนทนวตถดบใหกบสนคานนไดอยางชดเจน เชน แปงทใชในการท าขนมเคก ไมทใชในการผลตเกาอ ผาทใชตดเยบกระเปาผา เปนตน นอกจากน ยงมวตถดบทเปนสวนหนงของการผลตสนคาเชนกน แตมลคานอยมาก ไมมนยส าคญ เชน เกลอทใชเปนสวนผสมในการท าเคก ตะปทใชในการประกอบเกาอ กระดมทตดกบกระเปาผา ซงวตถดบดงกลาว เมอคดตนทนแลวจะเหนไดวา ตนทนของวตถดบต ามาก ซงถอวาวตถดบเหลาน เปนวตถดบทางออม (Indirect Material) หรอวสดในการผลต ซงวตถดบทางออม ถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลตชนดหนง

1.1.2. คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง (Direct Labor) เปนคาจางแรงงานทจายใหกบ

พนกงานหรอคนงานทมหนาทในการผลตสนคาโดยตรง การจายคาแรงงานทางตรงจะมากหรอนอยขนอยกบปรมาณสนคาทผลต หรอตามจ านวนชวโมงทคนงานท าการผลตสนคาชนดนนๆ ดงนนคาแรงงานทางตรงจงสามารถระบไดอยางชดเจนวามตนทนเทาใด แผนกทเกยวของกบการผลต เชน คนงานในแผนกตดเยบเสอผา คนงานในแผนกประกอบชนสวนในโรงงานผลตรถยนต เปนตน


นอกจากน ยงมคาแรงงานหรอคาจางทจายใหกบพนกงานทอยในโรงงาน แตไมไดเกยวของกบการผลตสนคา เชน พนกงานท าความสะอาดโรงงาน ยามทดแลความเรยบรอยในโรงงาน เปนตน ซงคาแรงงานเหลาน เปนตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในโรงงาน แตไมถอวาเปนตนทนในการแปรสภาพวตถดบใหเปลยนเปนสนคาส าเรจรป หรอไมเกยวกบการผลตสนคาโดยตรง โดยคาแรงงานในลกษณะน จะถอวาเปน คาแรงงานทางออม (Indirect Labor) ซงเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต เชนเดยวกบวตถดบทางออมนนเอง

1.1.3. คาใชจายการผลต คาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) เปนตนทนหรอคาใชจาย

ทเกยวของกบการผลเตอนๆ ทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาสาธารณปโภค คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน เปนตน โดยคาใชจายการผลตเหลานตองเปนคาใชจายทเกดขนในบรเวณโรงงานหรอสถานททเกยวของกบการผลตสนคา หรอคาใชจายการผลตนอาจถกเรยกวา คาใชจายโรงงาน (Factory Overhead)

1.2. ตนทนทไมเกยวของกบการผลต ตนทนทไมเกยวของกบการผลตสนคา (Non - manufacturing Costs) หรอ

ในทนหมายถงคาใชจายทเกดขนจากการด าเนนธรกจอนๆทนอกเหนอจากกระบวนการผลต ซงนนกคอ คาใชจายในการด าเนนงาน นนเอง คาใชจายในการด าเนนงาน ประกอบดวย คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) และคาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses)

1.2.1. คาใชจายในการขาย คาใชจายในการขาย (Selling Expenses) คอคาใชจายตางๆ ท

เกยวกบกจกรรมการขายสนคา หรอเปนการจายคาใชจายเพอเพมยอดขาย เชน คาโฆษณา คานายหนา เงนเดอนพนกงานขาย คาเชาส านกงานขาย คาสาธารณปโภคของแผนกขาย คารบรอง คาขนสงออก คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกขาย เปนตน

1.2.2. คาใชจายในการบรหารงาน คาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses) คอ คาใชจาย

อนๆทเกยวของกบกจกรรมการบรหารงาน ทนอกเหนอจากกจกรรมการผลตและกจกรรมการขายสนคา เชน เงนเดอนฝายบรหาร เงนเดอนพนกงานแผนกบญช คาเสอมราคาอาคาร คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน คาสาธารณปโภคของส านกงาน เปนตน เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนหรอคาใชจายตามหนาทโดยสรป ไดแสดงไวในภาพท 1.6


ภาพท 1.6 สรปการจ าแนกตนทนตามหนาทและจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน

2. การจ าแนกตนทนตามแหลงทมาของตนทน

ตนทนทเกยวของกบการผลตสนคา ซงประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต อาจน าเอาตนทนการผลตบางประเภทเขาดวยกน โดยพจารณาจากกระบวนการผลตขนตอนแรกของการผลต จนกระทงถงขนตอนของการผลตเปนสนคาส าเรจรป ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนขนตน (Prime Costs) และตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs)

ตนทนการผลต หรอ ตนทนผลตภณฑ

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลต

ตนทนทไมเกยวของกบการผลต หรอ ตนทนประจ างวด

คาใชจายในการขาย คาใชจายในการบรหารงาน

ตนทนขนตน ตนทนแปรสภาพ


2.1 ตนทนขนตน ตนทนขนตน (Prime Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของวตถดบ

ทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงถอเปนขนตอนแรกของกระบวนการผลตสนคา โดยการแปรสภาพวตถดบทางตรงเขาสกระบวนการผลตโดยมแรงงานคนมาคอยแปรสภาพวตถดบนน ดงแสดงในภาพท 1.6

2.2 ตนทนแปรสภาพ ตนทนแปรสภาพ (Conversion Costs) เปนการรวมตนทนการผลตในสวนของ

คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต เปนกระบวนการผลตทตอเนองจากขนตอนแรกเพอแปรสภาพวตถดบทางตรงใหเปนสนคาส าเรจรป ดงแสดงในภาพท 1.6

3. การจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน

การจ าแนกตนทนหรอคาใชจายเพอใชในการจดท ารายงานทางการเงน สามารถแบงได 2 ประเภท ไดแก ตนทนผลตภณฑ และตนทนประจ างวด โดยมรายละเอยด ดงน

3.1 ตนทนผลตภณฑ ตนทนผลตภณฑ (Product Costs) เปนตนทนของสนคาหรอผลตภณฑทยงคง

อยในกจการ ถายงไมมการขายสนคาใหกบลกคา ตนทนสนคาจะถอวาเปนตนทนของสนคาคงเหลอทปรากฏอยในงบแสดงฐานะการเงน (Statement of Financial Position) ส าหรบธรกจอตสาหกรรม ตนทนผลตภณฑจะประกอบไปดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต หรอหมายถง ตนทนการผลตนนเอง

แตเมอกจการมการขายสนคานนใหกบลกคา ตนทนสนคาจะกลายเปนตนทนของสนคาทขายได หรอเรยกวา ตนทนสนคาทขายได หรอตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ซงถอวาเปนคาใชจายทเกดขนในงวดทมการขายหรอตนทนประจ างวด

3.2 ตนทนประจ างวด ตนทนประจ างวด หรอ ตนทนงวดเวลา (Period Costs) เปนตนทนหรอ

คาใชจายทกอใหเกดรายไดทงทางตรงและทางออมในชวงระยะเวลาหนง คาใชจายประเภทนจะน าไปหกออกจากรายไดในรอบระยะเวลาบญชทรายไดนนเกดขน ตนทนประจ างวดคอคาใชจายในการด าเนนงานทเกดขนในแตละรอบระยะเวลาบญช ซงประกอบดวย คาใชจายในการขายและคาใชจายในการบรหารงาน ซงตนทนประจ างวด กคอ คาใชจายทไมไดเกยวของกบการผลตนนเอง โดยปกตตนทนประจ างวดหรอคาใชจายในการด าเนนงาน จะปรากฏอยใน


งบก าไรขาดทน (Statement of Financial Position) เพอใหเขาใจมากยงขน การจ าแนกประเภทตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน ไดแสดงไวในภาพท 1.7

ภาพท 1.7 แสดงการจ าแนกตนทนส าหรบการจดท ารายงานทางการเงน ทมา: (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 24)

4. การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดของตนทน

การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของตนทนกบแหลงทเกดตนทน โดยพจารณาวาตนทนนนๆ สามารถจ าแนกหรอระบไดวาเปนของหนวยตนทนใด (Cost Object) หรอตนทนนนมาจากแหลงใด ซงหนวยตนทน อาจเปนชนดของผลตภณฑ สาขา แผนก หรอเขตการขายกได การแบงตนทนในลกษณะนสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนทางตรง (Direct Costs) และตนทนทางออม (Indirect Costs)

ตนทน

ตนทนการซอสนทรพย คาใชจายตางๆ

วตถดบทางตรง คาใชจายการผลต

(คาเสอมราคาเครองจกร

คาใชจายในการขายและบรหาร

(คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน)

คาแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตอนๆ

(คาน าคาไฟ คาเชาโรงงาน

ตนทนผลตภณฑ (แสดงในงบแสดงฐานะการเงน)

ตนทนขาย คาใชจายในการขายและบรหาร

(คานายหนา คาน าคาไฟ คาเชาส านกงาน)

ตนทนประจ างวด (แสดงในงบก าไรขาดทน)


4.1 ตนทนทางตรง ตนทนทางตรง (Direct Costs) เปนตนทนทสามารถจ าแนกไดโดยตรงหรอ

ค านวณไดอยางชดเจนและงายดายวาเปนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน ถาหนวยตนทนเปนสนคาหรอผลตภณฑ ตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง ถอเปนตนทนทางตรงของสนคาหรอผลตภณฑนนๆ หรอถาหนวยตนทนคอแผนก เงนเดอนผจดการแผนกบญช คาเสอมราคาอปกรณส านกงานของแผนกบญช ถอเปนตนทนทางตรงของแผนกบญช หรอถาหนวยตนทนเปนเขตการขาย คาใชจายในการสงเสรมการขาย คานายหนา คาโฆษณา คารบรอง ถอเปนตนทนทางตรงของเขตการขายใดเขตการขายหนง เปนตน

4.2 ตนทนทางออม ตนทนทางออม (Indirect Costs) เปนตนทนทยากตอการจ าแนกหรอหรอระบ

วาเปนตนทนของหนวยตนทนใดหนวยตนทนหนงโดยเฉพาะ เชน เงนเดอนผบรหาร ถอเปนตนทนทางออมของแผนกขาย เนองจากผบรหารมหนาทวางแผน ควบคมและตดสนใจปญหาหรอเรองอนๆทเกยวกบธรกจ ซงไมสามารถระบไดวาเปนคาใชจายของแผนกขายเทาใด เปนตน ตนทนทางออม บางครงถกเรยกวา ตนทนรวม (Common Cost or Joint Cost) โดยปกต การคดตนทนทางออมหรอตนทนรวมใหกบหนวยตนทน จะใชวธการจดสรรหรอปนสวนตนทนตามวธการทเหมาะสม และยตธรรมมากทสด

การจ าแนกตนทนตามความสมพนธของหนวยตนทนหรอแหลงทเกดของตนทน จะเปนตนทนทางตรงหรอตนทนทางออมไดนน สงทตองพจารณาอนดบแรกคอ หนวยตนทนหรอแหลงของตนทนคออะไร นกบญชหรอผน าเสนอขอมลแกผบรหารจะไดคดตนทนไดอยางถกตอง ซงการแบงประเภทตนทนในลกษณะเชนน เพอประโยชนในแงทวาใครเปนผรบผดชอบในตนทนทเกยวของนน ซงสามารถน าไปใชในการประเมนผลการปฏบตงานไดอยางถกตอง และเหมาะสมนนเอง


5. การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมของตนทน การจ าแนกตนทนอกลกษณะหนงซงพจารณาจากการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม

เชน ปรมาณการขายสนคา ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงการท างานของเครองจกร เปนตน ซงการเปลยนแปลงของระดบกจกรรม จะมผลตอตนทนหรอคาใชจาย ซงอาจจะเพมขน ถาระดบกจกรรมเพมขน หรออาจจะลดลงถาระดบกจกรรมลดลง

การจ าแนกตนทนตามพฤตกรรมตนทน มวตถประสงคเพอน าขอมลตนทนไปใชในการวางแผนและการควบคม ซงแบงประเภทตนทนเปน 3 ประเภท ไดแก ตนทนผนแปร ตนทนคงท ตนทนกงคงท และตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร ซงจะอธบายในรายละเอยดดงน

5.1 ตนทนผนแปร ตนทนผนแปร (Variable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆทลกษณะของ

ตนทนรวม (Total Cost) จะเปลยนแปลงเปนสดสวนโดยตรงกบการเปลยนแปลงตามปรมาณของกจกรรม นนคอ ตนทนผนแปรรวมจะมจ านวนมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของกจกรรม แตเมอพจารณาตนทนผนแปรในสวนของตนทนผนแปรตอหนวย (Variable Cost Per Unit) ซงลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะไมมการเปลยนแปลง หรอตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท

เพอใหเขาใจยงขน จะแสดงตวอยางตนทนผนแปรรวมและตนทนผนแปรตอหนวย เชน กาแฟสด 1 แกว จะมตนทนเมลดกาแฟรวมเทากบ 30 บาท แตถาหากขายได 10 แกว ตนทนกาแฟรวมจะเทากบ 300 บาท แตถาหากขายได 20 แกว ตนทนกาแฟรวมจะเทากบ 600 บาท แตเมอพจารณาทตนทนกาแฟตอแกวจะเทากบ 30 บาท เปนตน

ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)

ภาพท 1.8 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรรวม

0 10 20 30

200

400

600

800

1,000

1,200

40 ปรมาณการผลต (แกว)

ตนทนผนแปรรวม


ภาพท 1.9 แสดงพฤตกรรมของตนทนผนแปรตอหนวย

5.2 ตนทนคงท ตนทนคงท (Fixed Costs) คอ ตนทนชนดทตนทนรวมจะไมมการเปลยนแปลง หรอเทากนตลอดชวงของกจกรรมทเกยวของ (Relevant Range) หรอหมายถงตนทนทไมเปลยนแปลงถงแมวาระดบของกจกรรมมการเปลยนแปลงกตาม แตทงนตนทนคงทจะไมเปลยนแปลงภายในชวงของกจกรรมหนงเทานน นอกจากจะพจารณาจากตนทนคงทรวมแลว ยงสามารถพจารณาในสวนของตนทนคงทตอหนวย (Fixed Cost Per Unit) ไดเชนกน ลกษณะของตนทนคงทตอหนวยจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนคอ ยงมปรมาณของกจกรรมมาก จะยงท าใหตนทนคงทตอหนวยจะยงลดลง ในทางตรงกนขาม ถายงมปรมาณของกจกรรมนอย ตนทนคงทตอหนวยจะยงสงขน เพอใหเขาใจยงขน จะแสดงตวอยางตนทนคงทรวมและตนทนคงทตอหนวย เชน ในชวงของการผลตสนคา 10,000 - 20,000 หนวย จะจางหวหนาผควบคมโรงงาน 1 คน ถาในชวงเวลานนมปรมาณการผลตเทากบ 15,000 หนวย จะจายเงนเดอนใหหวหนางาน 15000 บาท มตนทนตอหนวยเทากบ 1 บาทตอหนวย (15,000 บาท 15,000 หนวย) แตถาในเดอนถดไปมปรมาณการผลตเทากบ 20,000 หนวย บรษทกจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน 15000 บาท เทาเดม แตเมอพจารณาตนทนตอหนวย จะเทากบ 0.75 บาทตอหนวย (20 ,000 บาท 15,000 หนวย) เปนตน ดงนน จะเหนไดวา ถาการผลตอยในชวงทเกยวของกบการตดสนใจบรษทจะจายเงนเดอนเทาเดม นนคอ ตนทนรวมไมมการเปลยนแปลง แตถายงผลตมากขน ตนทนตอหนวยจะยงลดลง นนคอ ตนทนคงทตอหนวย จะมการเปลยนแปลงไปในทศทางตรงขามกบระดบของกจกรรม นนเอง

0 10 20 30

10

20

30

40

50

40 ปรมาณการผลต (แกว)

ตนทนวตถดบทางตรง (บาท)

ตนทนผนแปรตอหนวย = 30 บาทตอแกว


เงนเดอน (บาท)

ภาพท 1.10 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทรวม

ภาพท 1.11 แสดงพฤตกรรมของตนทนคงทตอหนวย

0 10 20 30

5,000

10,000

15,000

20,000

25,000

40 ปรมาณการผลต (พนหนวย)

ตนทนคงทรวม

0 10 20 30

1

2

3

4

5

40 ปรมาณการผลต (พนหนวย)

เงนเดอน (บาทตอหนวย)

ตนทนคงทตอหนวย


5.3 ตนทนกงคงท ตนทนกงคงท (Semi - Fixed Costs) เปนตนทนหรอคาใชจายตางๆ ทจะ

คงท ณ ชวงของระดบกจกรรมหนงๆ หรออยในชวงของการตดสนใจ (Relevant Range) แตเมอมการเปลยนระดบของกจกรรม ตนทนหรอคาใชจายนนจะเปลยนแปลง และจะคงทอยเชนเดม จนกระทงมการเปลยนระดบของกจกรรมเพมขนอกระดบหนง เชน เงนเดอนผควบคมงานทบรษทจายใหกบหวหนางาน ซงหวหนางาน 1 คน สามารถควบคมระดบของปรมาณการผลตได ไมเกน 20,000 หนวย จายเงนเดอน 15,000 บาท ดงนน ถาบรษทมการผลตสนคา จ านวน 15,000 หนวย บรษทตองจายเงนเดอนใหกบหวหนางาน จ านวน 15,000 บาท แตถาระดบปรมาณการผลตเพมขนเปน 40,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 2 คน ท าใหบรษทตองจายเงนเดอนหวหนางาน จ านวน 30,000 บาท ถากจการเพมระดบการผลต เปน 55,000 หนวย ตองจางหวหนางาน 3 คน เงนเดอนทจายใหกบหวหนางาน จะเทากบ 45,000 บาท

ดงนน จะเหนไดวา ตนทนกงคงท จะมลกษณะคงทในชวงของการผลตหนง ๆ เทานน แตเมอเปลยนระดบกจกรรมหรอเปลยนชวงของการผลต ตนทนคงทอาจจะเปลยนแปลง แตจะคงทอย ณ ระดบการผลตนนในชวงระยะเวลาหนง เปนขนๆ คลายกบขนบนได ดงนน ตนทนกงคงท สามารถเรยกอกชอหนงวา ตนทนคงท แบบขนบนได (Step - Fixed Costs)

เงนเดอน (บาท)

ภาพท 1.12 แสดงพฤตกรรมของตนทนกงคงท

ปรมาณการผลต (หนวย)

20,000 60,000 40,000

15,000

30,000

45,000

0

ตนทนกงคงท


5.4. ตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร ตนทนผสม หรอ ตนทนกงผนแปร (Mixed Costs or Semi – Variable

Costs) เปนตนทนทรวมกนระหวางตนทนผนแปรและตนทนคงทเขาดวยกน ดงนน ลกษณะของตนทนผสมจงมลกษณะพฤตกรรมตนทนทเปนของตนทนผนแปรและตนทนคงทรวมกน นนคอ ตนทนสวนหนงจะเปลยนแปลงไปตามระดบของกจกรรมหรอขนอยกบตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) แตการเปลยนแปลงนนไมเปนสดสวนเดยวกนกบการเปลยนแปลงของระดบของกจกรรมเชนเดยวกบลกษณะของตนทนผนแปร ตวอยางของตนทนผสมหรอตนทนกงผนแปร

เพอใหเขาใจยงขน จะแสดงตวอยางตนทนผสม เชน บรษทจายคาโทรศพทรายเดอน โดยแบงเปนตนทนคงท คอ คาบรการคสาย จ านวน 100 บาท แตคาโทรศพทจะมากหรอนอยขนอยกบจ านวนครงของการโทร ซงเสยครงละ 3 บาท ถาสมมตเดอนทผานมา บรษทมการโทรไปตดตอลกคาจ านวน 100 ครง คาโทรศพทของบรษทจะเทากบ 400 บาท ซงประกอบดวย คาบรการคสาย 100 บาท และคาโทรศพท 300 บาท (100 ครง x 3 บาทตอครง) เปนตน

ตนทนรวม (บาท)

ภาพท 1.13 แสดงพฤตกรรมของตนทนผสม

จ านวนครงของการโทร (ครง) 50 100

100

200

ตนทนคงท

0

ตนทนผนแปร

300


6. การจ าแนกตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ

การด าเนนธรกจ ผบรหารมหนาทหลกๆ ไดแกการวางแผน การก ากบ การจงใจ การควบคมและการตดสนใจ ซงการทผบรหารจะตดสนใจไดอยางถกตองหรอไมนน ขอมลทน าเสนอแกผบรหารตองมลกษณะทส าคญคอ ตองมความเกยวของกบประเดนปญหาหรอเรองทตองการจะตดสนใจ ขอมลตองมความถกตอง นาเชอถอ ไดขอมลทนตอเวลา และมความคมคาเมอเปรยบเทยบระหวางตนทนหรอคาใชจายกบผลประโยชนทไดรบ ดงไดกลาวไวแลวในบทท 1 ดงนน ขอมลทน ามาใชประกอบการตดสนใจ จงมหลายลกษณะ ดงน

6.1 ตนทนทหลกเลยงได ตนทนทหลกเลยงได (Avoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ท

จะไมเกดขน ถากจการไมเลอกทางเลอกนน เชน กจการก าลงตดสนใจวาจะยกเลกการผลตสนคาชนดหนง ท าใหแผนกผลตสนคาชนดนนลดคาใชจายบางสวนลงได เชน วตถดบทางตรงทใชในการผลตสนคานน รวมไปถงคาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกนน เปนตน ดงนน โดยทวไป วตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง ซงเปนตนทนผนแปร จะถอวาเปนตนทนทหลกเลยงไดของกจการนน

6.2 ตนทนทหลกเลยงไมได ตนทนทหลกเลยงไมได (Unavoidable Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจาย

ใดๆ ทเกดขนไมวาจะเลอกหรอไมเลอกทางเลอกนนกตาม โดยสวนใหญตนทนทหลกเลยงไมไดมกจะเปนตนทนคงท เชน เงนเดอนผบรหาร คาเสอมราคาเครองจกร คาเชาอาคาร เปนตน หรอในบางครง ตนทนทหลกเลยงไมได ถกเรยกวา ตนทนจม

6.3 ตนทนทควบคมได ตนทนทควบคมได (Controllable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายท

ผจดการแผนกนนมอ านาจ หนาทในการควบคม สงการหรอบรหารจดการได เชน เงนเดอนของพนกงานแผนกขาย ถอเปนตนทนทควบคมไดของผจดการแผนกขาย เพราะผจดการแผนกนน มอ านาจหนาทในการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนพนกงานในแผนกขายได เพอใหการท างานของแผนกเปนไปอยางมประสทธภาพ หรอตามแผนทก าหนด

6.4 ตนทนทควบคมไมได ตนทนทควบคมไมได (Uncontrollable Costs) หมายถง ตนทนหรอคาใชจาย

ใดๆทอยนอกเหนออ านาจหนาท หรอการควบคม การบรหารจดการของผ จดการแผนกนนๆ เชน เงนเดอนของพนกงานขาย ถอวาเปนตนทนทผจดการแผนกบญชควบคมไมได เนองจากผจดการแผนกบญช ไมมอ านาจหนาทในการสงการเพมหรอลดเงนเดอนหรอจ านวนของพนกงานทอยแผนกขายได เปนตน


6.5 ตนทนสวนแตกตาง ตนทนสวนแตกตาง (Differential Cost) หมายถง ตนทนทเกดการ

เปลยนแปลงไปจากการตดสนใจเลอกกระท าอยางใดอยางหนง ซงอาจจะเปลยนไปในทางทเพมขนหรอลดลง (Incremental Cost or Decremented Cost) ซงตนทนประเภทนจะเกดขนกตอเมอมการเปลยนแปลงจากวธการปฏบตแบบเดมมาเปนแบบใหม เชน ซอเครองจกรใหมมาท าการผลตสนคาแทนเครองจกรเกา หรอซอรถบรรทกรนใหม มาแทนรถบรรทกรนเกา โดยทวไปจะมเงนลงทนทสง แตในระยะยาวสามารถลดตนทนผนแปรตอหนวยลงได เชน ตนทนการผลตลดลงเพราะใชเวลาในการผลตตอหนวยลดลงจากเครองจกรเครองเดม ดงนน ผบรหารตองท าการตดสนใจวาตนทนสวนทแตกตางรวมสทธใหผลตอบแทนทดขนหรอไม

6.6 ตนทนคาเสยโอกาส ตนทนคาเสยโอกาส (Opportunity Cost) หมายถง ผลประโยชนหรอ

รายไดทกจการสญเสยไปจากการทไมเลอกทางเลอกหนง แตกจการไปเลอกทางเลอกอนทอาจเหมาะสมกวา หรอใหผลตอบแทนสงกวาทางเลอกนน เชน กจการมเครองจกรทสามารถจะน ามาใชในการผลตสนคาได หรอกจการสามารถเลอกทจะน าเอาเครองจกรเครองนไปใหเชา ท าใหไดรบคาเชา เชน รายไดคาเชา 50,000 บาท ถาผบรหารเลอกทจะใชเครองจกรเครองนไปใชในการผลตสนคา ดงนน ท าใหกจการสญเสยโอกาสทจะไดรบคาเชาจ านวน 50,000 บาท ซงถอวารายไดทสญเสยไปจากการตดสนใจเชนน เปนตนทนคาเสยโอกาสของกจการ

6.7 ตนทนจม ตนทนจม (Sunk Cost) หมายถง ตนทนหรอคาใชจายใดๆ ทเกดขนจาก

การตดสนใจในอดต เชน การซอเครองจกร ท าใหมการคดคาเสอมราคาของเครองจกร หรอ คาเชาส านกงานทมการท าสญญาระยะยาว เปนตน คาใชจายเหลานเปนคาใชจายทเกดขนแลว ไมสามารถเปลยนแปลงคาใชจายเหลานใหลดลงได ถอเปนตนทนจม นอกจากนตนทนจมจะไมมผลกระทบตอการตดสนใจใดๆของผบรหารในสถานการณปจจบน ดงนน ในการตดสนใจเลอกทางเลอกทเหมาะสม ตนทนหรอคาใชจายน ไมจ าเปนตองน ามาพจารณาประกอบการตดสนใจกได


บทสรป

โดยทวไปหลกการบญช สามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะ ไดแก การบญชการเงน การบญชบรหาร และการบญชตนทน ทงสามลกษณะมความเกยวของสมพนธกน แหลงของขอมลทงสามลกษณะจะเกยวกบรายการคาทเกดขนของธรกจและมการน าเสนอขอมลทางการเงนในรปแบบของงบการเงนท เปนรปแบบมาตรฐาน และมการใชขอมลท เกยวของกน แตในขณะเดยวกนการบญชการเงน การบญชบรหารและการบญชตนทน กมความแตกตางกนในบางประเดน คอ ผใชขอมล รปแบบของการน าเสนอขอมล ระยะเวลาในการน าเสนอ ลกษณะของขอมลทน าเสนอ หนวยวดคาของขอมล เปนตน

การบญชการเงน เปนการน าเสนอใหกบบคคลภายนอกองคกร ดงนน ขอมลทน าเสนอจ าเปนตองเปนไปตามหลกการบญชทรบรองโดยทวไป และเปนไปตามมาตรฐานการรายงานทางการเงน สวนการบญชบรหาร เปนการเสนอขอมลทมความจ าเปนตอผบรหารเพอน าไปใชในการวางแผน การก ากบดแลและการสงการ การควบคม และการตดสนใจ ดงนน การน าเสนอขอมล จงไมจะเปนตองเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด แตขอมลทเสนอตองเปนขอมลทมความเกยวของกบการตดสนใจ มความเชอถอได ไดขอมลรวดเร วและทนตอความตองการของผบรหาร แตอยางไรกตาม ผบรหารกควรค านงถงตนทนทเสยไป เปรยบเทยบกบผลประโยชนหรอผลตอบแทนทไดรบเพอใหไดขอมลมาเชนกน และส าหรบการบญชตนทน เปนการบญชทบนทกและจดท ารายงาน การวดคาของตนทนในการผลตสนคาและการใหบรการ ขอบเขตงานของการบญชตนทน จงไดแก การรวบรวมขอมลตนทน บนทกแยกประเภท แบงสรรหรอปนสวน สะสมและจดท ารายงานเกยวกบตนทนในลกษณะตางๆ ตามความประสงคของฝายจดการ ดงนน การบญชตนทนจงเปนสวนหนงของทงการบญชการเงน และการบญชบรหาร

หลกการของการบญชตนทน คอ การน าขอมลตนทนมาใช เพอใหบรรลตามวตถประสงคของผบรหารหรอผใชขอมล ซงจะเหนไดวา มตนทนอยหลายประเภท แตละประเภทกน ามาใชประโยชนไดแตกตางกน ตวอยางประเภทของตนทน เชน การแบงประเภทตนทนไปตามหนาท สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ตนทนทเกยวกบการผลต และตนทนทไมเกยวของกบการผลต หรอแบงตนทนเพอจดท ารายงานทางการเงน หรอแบงไปตามพฤตกรรมตนทน เพอใชในการวางแผนและการควบคม รวมไปถงการแบงตนทนเพอน าไปใชในการตดสนใจ เปนตน ดงนน การจะใชขอมลตนทนในลกษณะใด ตองพจารณาดการจดประเภทของขอมลใหตรงกบวตถประสงคของผใชขอมล


แบบฝกหดทายบท

ขอ 1. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง เกยวกบตนทนการผลตแตละประเภท

ขอ

ชอบญช

ตนทนการผลต วตถดบทางตรง

คาแรงงานทางตรง

คาใชจาย

การผลต

1 เงนเดอนผจดการโรงงาน 2 แปงทใชในการผลตเคก 3 คาแรงทจายใหกบพนกงานนวดแปง 4 คาน า คาไฟ ในโรงงาน 5 ผงฟทใชผสมเพอท าเคก 6 คาเบยประกนภยโรงงาน 7 คาเสอมราคาเครองอบขนม 8 สผสมครมเพอท าเคก 9 คาซอมแซมเครองอบขนมเคก 10 คาจางทจายใหกบพนกงานแตงหนาเคก

ขอ 2. จงระบวา รายการตอไปน รายการใดเปนตนทนการผลต คาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหาร

ขอ

ชอบญช

ประเภทของตนทน ตนทน การผลต

คาใชจาย ในการขาย

คาใชจาย ในการบรหาร

1 วสดโรงงาน 2 คาโฆษณา 3 คาธรรมเนยมการสอบบญช 4 คาเชาส านกงานขายสนคา 5 คาใชจายทางกฎหมาย 6 ตนทนของเวลาสญเปลา ระหวางรอการ

ผลต

7 คารบรองของฝายขาย 8 คาขนสงออก


ขอ

ชอบญช

ประเภทของตนทน ตนทน การผลต

คาใชจาย ในการขาย

คาใชจาย ในการบรหาร

9 หนสญ 10 คาขนสงเขา 11 คาภาษทออกใหลกจางภายในโรงงาน 12 คาภาษทออกใหลกจางแผนกขาย 13 เงนเดอนประธานบรษท 14 ตนทนของสนคาตวอยาง 15 เมดพลาสตกทใชท ากลองใสอาหาร 16 ตนทนในการซอมแซมเครองจกร

ขอ 3. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง

ขอ

ชอบญช

ตนทนทเกยวของ กบการผลต

ตนทนทไมเกยวของกบการผลต

DM DL MOH คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร

1 เงนเดอนผบรหาร 2 คารบรองลกคา 3 เมลดกาแฟทน ามาชง

กาแฟ

4 คาจางพนกงานหนาราน 5 คาน าคาไฟส านกงาน 6 คาแรงของพนกงานแผนก

ประกอบชนสวน

7 คาโฆษณา 8 คาเสอมราคาอปกรณ

ส านกงาน

9 เงนเดอนพนกงานขาย


ขอ

ชอบญช

ตนทนทเกยวของ กบการผลต

ตนทนทไมเกยวของกบการผลต

DM DL MOH คาใชจายในการขาย

คาใชจายในการบรหาร

10 คาจางยามทเฝาโรงงาน 11 เงนเดอนพนกงานบญชท

โรงงาน

12 เงนเดอนพนกงานซอมแซมเครองจกร

13 คานายหนา 14 คาน ามนรถบรรทกขน

สนคาใหลกคา

15 คาเสอมราคาโรงงาน ขอ 4. ขอมลตอไปนเปนขอมลตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในบรษท อดรการคา จ ากด (หนวย: บาท)

วตถดบทางตรง 250,000 วตถดบทางออม 57,000 คาแรงงานทางตรง 300,000 คาแรงงานทางออม 27,000 คาสาธารณปโภค-โรงงาน 89,000 คาสาธารณปโภค-ส านกงาน 78,000 คาเบยประกนภย-โรงงาน 55,000 คาเบยประกนภย-ส านกงาน 36,000 คาเสอมราคา-โรงงาน 48,000 คาเสอมราคา-เครองจกร 50,000 คาเชาส านกงาน 20,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 24,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 150,000 เงนเดอนพนกงานฝายขาย 30,000 เงนเดอนพนกงานฝายบญช 24,000 คาขนสงออก 33,000


คาโฆษณา 87,000 คารบรองลกคา 30,000

ใหท า ค านวณตนทนหรอคาใชจายตางๆ แยกตามการจ าแนกประเภทของตนทน ดงน

1. คาใชจายการผลต

2. ตนทนขนตน

3. ตนทนแปรสภาพ

4. ตนทนการผลต

5. ตนทนประจ างวด

ขอ 5. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง เกยวกบประเภทของตนทนทเกยวของ

ขอ

ชอบญช

ตนทนผลตภณฑ

ตนทน

ประจ างวด

1 คานายหนา 2 คาออกแบบรถยนต 3 คาขนสงออก 4 คาเสอมราคาเครองจกร 5 คาแรงงานของพนกงานแผนกประกอบชนสวน 6 คารบรองลกคา 7 เงนเดอนพนกงานแผนกบญช 8 คาโฆษณา 9 คาสาธารณปโภคในโรงงาน 10 เหลกทน ามาใชในการผลตรถยนต


ขอ 6. จงขดเครองหมาย ลงในชองวางในขอทถกตอง

ขอ

ชอบญช ประเภทของตนทน

ตนทนคงท ตนทน

ผนแปร

ตนทนผสม

1 เหลกทใชในการผลตรถยนต 2 คาจางทจายใหกบพนกงานพนสรถยนต 3 คาเสอมราคาเครองจกร 4 คาโทรศพท 5 คานายหนา 6 คาน าคาไฟส านกงาน 7 คาเชาส านกงาน 8 เงนเดอนพนกงานขาย 9 คาโฆษณา 10 คาซอมแซมเครองจกร

ขอ 7. ใหใสเครองหมาย หนาขอททานเหนวาถก และใสเครองหมาย X หนาขอททานเหนวาผด ................. 1. ตนทนทยงไมไดตดจ าหนาย (Unexpired Cost) จะถอวาเปนสนทรพยและแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงน ................. 2. เมอตนทนรายการใดไมกอใหเกดผลไดหรอผลประโยชนในอนาคตอกตอไป รายการนนอาจถอเปนขาดทนและแสดงไวในงบก าไรขาดทน ................. 3. ตนทนวตถดบและคาแรงอาจจะแยกเปนตนทน 2 ประเภท คอ ตนทนทางตรง และตนทนทางออม ................. 4. คาใชจายการผลตเปนผลรวมระหวางตนทนขนตนและคาใชจายทางออมอนๆ ทเกดขนในการผลต ................. 5. ค าวาตนทนหมายถงคาใชจายทกจการจายเปนเงนสด และหวงวาจะไดรบรายไดกลบคนมาในอนาคต ................. 6. ความหมายของตนทนจะชดเจนยงขนเมอมค าคณศพทมาขยายค าวา “ตนทน” แตความหมายของตนทนยงคงเปนอยางเดยวกนไมวาจะถกน าไปใชในวตถประสงคทแตกตางกนอยางไร ................. 7. เมอประสงคจะวเคราะหตนทนผสม (Mixed Cost) จ าเปนตองแยกเปนตนทนคงทและตนทนผนแปร


................. 8. ลกษณะของตนทนผนแปรตอหนวยจะคงท ในขณะทตนทนคงทตอหนวยจะผนแปร ................. 9. เงนเดอนของผจดการโรงงานและประธานบรษทเขาลกษณะคาแรงทางออม จงถอวาเปนคาใชจายการผลต ................. 10. ตนทนผสมอาจแบงไดเปนตนทนคงทและตนทนกงผนแปร ................. 11. การจ าแนกประเภทตนทนตามงวดบญช คอ การแบงตนทนเปนตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวด ................. 12. ตนทนผลตภณฑ เรยกอกชอหนงวาเปนตนทนทเปนตวสนคา (Inventoriable Costs) สวนตนทนประจ างวดถกเรยกอกชอหนงวาเปนรายจายลงทน (Capital Expenditure) ................. 13. คาเสอมราคาของเครองจกรในโรงงานและอปกรณส านกงานในส านกงานขายถอวาเปนรายจายประจ าและตองแสดงเปนตนทนประจ างวดเพอน าไปหกออกจากยอดขายในงวดปจจบน ................. 14. ตนทนโดยประมาณและตนทนมาตรฐานเปนตนทนทเกดขนเพอวตถประสงคในการวางแผนและควบคม ................. 15. ตนทนทน ามาใชในการตดสนใจอาจจะเปนตนทนทก าหนดขนมาใหม หรอปรบปรงจากตนทนทเกดขนในอดตกได ขอ 8. ตนทนตอไปนควรจดเปนตนทนทางตรงหรอตนทนทางออม ในกรณทกจการก าหนดใหหนวยตนทน คอ ผลตภณฑ 1. คาเสอมราคา - คดตามวธเสนตรง 2. คาเสอมราคา - คดตามชวโมงท างานของเครองจกร 3. คาเบยประกนภยโรงงาน 4. คาแรงหวหนาแผนกผลต 5. คาเชาโรงงาน 6. คาซอมแซมเครองจกร 7. คาภาษโรงเรอน 8. คาแรงงานคนคมเครองจกร 9. คาขนสงวตถดบ 10. คาลวงเวลาพนกงานผลต 11. เหลกทใชในการผลตรถยนต 12. เงนเดอนพนกงานท าความสะอาดเครองจกร


เอกสารอางอง

ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. พมพครงท 15 กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศศวมล มอ าพล. (2558). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 23 กรงเทพมหานคร :

อนโฟไมนง. สภาวชาชพการบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2559). มาตรฐานการรายงานทางการเงน.

คนเมอ 10 ธนวาคม 2559, จาก http://www.fap.or.th/ สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชตนทน. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :

แมคกรอ-ฮล. Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial

Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education.


ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน


1. โครงสรางระบบบญชตนทน 2. การจ าแนกระบบบญชตนทน 3. การเลอกระบบบญชตนทน 4. วงจรการผลตสนคา และตนทนการผลต 5. การใชบญชคมยอดและบญชยอย 6. ระบบการบนทกบญชสนคาคงเหลอ 7. การจดท างบการเงนส าหรบธรกจผลตสนคา 8. การจดท างบการเงนส าหรบธรกจซอขายสนคา 9. การจดท างบการเงนส าหรบธรกจบรการ 10. บทสรป 11. แบบฝกหดทายบท 12. เอกสารอางอง

วตถประสงคเชงพฤตกรรม

1. สามารถอธบายระบบบญชตนทน และระบบการสะสมตนทน 2. สามารถอธบายถงกระบวนการของการผลตสนคา 3. สามารถอธบายชนดของตนทนทเกยวของกบกระบวนการผลตได 4. สามารถค านวณตนทนผลตภณฑได 5. สามารถจดท างบการเงนทเกยวของกบกจการอตสาหกรรมได 6. สามารถวางระบบบญชตนทนของกจการอตสาหกรรมได 7. สามารถก าหนดผงบญชใหกบกจการอตสาหกรรมไดอยางถกตอง

การบญชตนทน 1 2- 2


1. การบรรยายเนอหา 2. ถามตอบในชนเรยน 3. ศกษาสวนประกอบของตนทนผลตภณฑประเภทตางๆ 4. ศกษาสวนประกอบของงบการเงนประเภทตาง ๆ 5. ดตวอยางงบการเงนของบรษทมหาชนทจดทะเบยนกบตลาดหลกทรพยแหง

ประเทศไทย 6. ท าแบบฝกหดทายบท


1. เอกสารประกอบการสอน เรอง ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน 2. ชดการสอน PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต 4. ตวอยางงบการเงนของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย


1. สงเกตความสนใจขณะฟงบรรยายและการตอบค าถาม 2. สงเกตจากการท าแบบฝกหดในชนเรยน 3. สงเกตจากพฤตกรรมความสนใจ และการรวมกจกรรมในชนเรยน 4. ประเมนผลจากการท าแบบฝกหดทายบท

บทท 2 ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน 2 - 3

บทท 2 ระบบบญชตนทนและการจดท างบการเงน

วตถประสงคของการบญชตนทน คอ การค านวณตนทนของสนคาและการบรการเพอน าไปจดท างบการเงนในรอบระยะเวลาบญชนน อกทงผบรหารสามารถน าขอมลตนทนมาใชในการวางแผน ควบคม และน าไปสการตดสนใจในประเดนปญหาตางๆทเกยวเนองกบการด าเนนธรกจ เพอใหกจการไดบรรลวตถประสงคดงกลาว จงมความจ าเปนทกจการตองมการวางระบบบญชตนทนทสามารถสนองความตองการในทกดานของผบรหาร สอดคลองกบวตถประสงคหลกของการด าเนนกจการ ดงนน ผวางระบบบญชจงตองมความเขาใจถงลกษณะของการด าเนนงานในธรกจนน วธการรวบรวมและการสะสมตนทน (Cost Accumulation) รวมถงสามารถทจะตดตามตนทนทเกดขนและคดเขาไปในตวสนคา การบรการ หรอกจกรรมทเกยวของกบการเกดขนของตนทน ซงเรยกวา หนวยตนทน (Cost Objects) ทก าหนดไว ซงจะท าใหเกดการวเคราะหขอมลและสรปผลขอมลทางการเงนดงกลาวเปนในรปของรายงานทางการเงน หรออาจไมใชขอมลทเกยวกบทางการเงนเพอ เสนอใหกบฝายบรหารไดและน าขอมลนไปใชในการตดสนใจตอไป ดงนนเนอหาหลกของบทนกคอ การอธบายรายละเอยดเกยวกบโครงสรางระบบบญชตนทน การจ าแนกประเภทของระบบบญชตนทน การเลอกระบบบญชตนทน วงจรการผลตและตนทนการผลต การใชบญชคมยอดและบญชยอย ระบบการบนทกบญชสนคาคงเหลอ และการจดท างบการเงนส าหรบธรกจตางๆ ตามล าดบ

โครงสรางระบบบญชตนทน

การบนทกบญชเปนการจดบนทกรายการคาทเกดขนเนองมาจากการด าเนนธรกจ เดมการจดบนทกตนทนดงกลาวจะเปนลกษณะของระบบบนทกความทรงจ า มากกวาเปนระบบบญชดงเชนปจจบน ตอมาไดมผประยกตหลกการบญชเขากบระบบบญชตนทน มการน าตนทนตางๆ ทเกดขนมาบนทกรายการลงในสมดรายวนประเภทตางๆ แลวผานรายการเหลานไปยงบญชแยกประเภททเกยวของ หรอบญชแยกประเภทตนทน (Cost Account) ซงแตละบญชทแยกประเภทตนทนจะมความสมพนธเกยวเนองกบบญชแยกประเภททวไป (General Ledger Account) ในชอบญชตางๆ เชน บญชวตถดบ คาแรงงาน คาเชา คาน าคาไฟโรงงาน คาเบยประกนภยโรงงาน เปนตน กระบวนการนเรยกวา ระบบบญชตนทน (Cost Accounting System) ซงถอไดวาเปนสวนเพมเตมออกมาจากระบบบญชการเงน (Financial Accounting System)


ดงนน ระบบบญชตนทน จงเปนระบบการจดเกบขอมลและสารสนเทศตางๆ ทเกยวกบตนทน ซงประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 74) 1. การเกบรวบรวมและสะสมตนทน รวมไปถงขอมลตางๆ ทเกยวของกบแตละหนวยงานทอยในกจการ ขอมลเหลาน จะประกอบดวย ขอมลทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน ขอมลทเปนตวเงน ซงไดแก ตนทนและคาใชจายตางๆ ทกจการจายไปส าหรบการด าเนนธรกจ ดงปรากฏในเอกสารส าคญ เชน ใบเสรจรบเงน ใบสงของ ใบก ากบสนคา ใบก ากบภาษ เปนตน สวนขอมลทไมเปนตวเงน เชน ปรมาณการผลต ชวโมงแรงงานของคนงาน ชวโมงการท างานเครองจกร จ านวนวตถดบทเบกใชในกระบวนการผลต จ านวนครงทใหบรการ เปนตน การเกบขอมลทงสองลกษณะจะชวยใหนกบญชสามารถพจารณาความสมพนธระหวางตนทนทเปนตวเงนกบหนวยวดทไมเปนตวเงน ไดชดเจนมากขน เชน คาเสอมราคาเครองจกร จะมากหรอนอยอาจขนอยกบจ านวนชวโมงการท างานของเครองจกร หรอคาจางแรงงานทจายใหกบพนกงานจะมากหรอนอยขนอยกบจ านวนชวโมงทคนงานท างานได ซงจะเปนผลท าใหการค านวณตนทนเขาสตวสนคาหรอการบรการไดถกตองและเหมาะสมมากขน 2. การบนทกตนทน เมอนกบญชรวบรวมตนทนและขอมลทเกยวของจากแหลงตางๆ ไดครบถวนแลว กจะบนทกรายการเหลานไวในสมดรายวนทวไปแลวผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ ส าหรบบญชแยกประเภทตนทน ไดแก บญชวตถดบ บญชคาแรง บญชคาใชจายการผลต บญชงานระหวางท า และบญชสนคาส าเรจรป การบนทกตนทนจะแตกตางกนไปตามลกษณะการด าเนนงานของกจการแตละแหง จะไดกลาวถงรายละเอยดเรองนในหวขอถดไป 3. การวเคราะหตนทน ในกรณทฝายบรหารตองการทราบตนทนเพอน าไปวางแผนจดท างบประมาณ หรอใชเพอวดผลการปฏบตงานของแตละแผนก หรอใชในการตดสนใจแกปญหาของธรกจ จ าเปนจะตองศกษาและหาวธการวเคราะหตนทนใหมความถกตองมากทสดเทาทจะท าได หรอตนทนทใชควรจะเหมาะสมกบสภาพการณในขณะนน ถาสภาพการณมการเปลยนแปลงกจะท าใหตนทนทเกยวของมการเปลยนแปลง 4. การจดท ารายงานตนทนการผลต ซงถอเปนสงทส าคญทสดของระบบบญชตนทน เพราะผบรหารตองการทราบขอมลตนทนการผลตทเกดขนจากการผลตสนคา หรอการใหบรการลกคา คณคาของระบบการบญชจะเกดขนเมอผบรหารไดรบรายงานทถกตองเหมาะสมและทนตอเหตการณ เมอเขาใจขอมลทอยในรายงานแลว ผบรหารกสามารถน าขอมลจากรายงานนนไปใชในการวางแผนจดการไดอยางมประสทธภาพ ตวอยางของรายงาน


ตนทนการผลต เชน งบตนทนการผลตสนคาหรอการบรการ รายงานตนทนการผลต งบแสดงคาใชจายด าเนนงานแยกตามแผนกโดยเปรยบเทยบกบประมาณการทอยในงบประมาณแตละประเภท ซงในบทนจะเนนไปทการจดท างบตนทนการผลตซงเปนงบการเงนทส าคญส าหรบธรกจผลตสนคา และเปนงบการเงนทใชประกอบเพอจดท างบก าไรขาดทน รายละเอยดจะกลาวตอไปในหวขอถดไป ระบบบญชตนทนเปรยบเหมอนฐานขอมล (Data Base) ทมความส าคญส าหรบธรกจแตละประเภท เพราะไมวาจะเปนธรกจการผลต ธรกจซอขายสนคา หรอธรกจบรการ จะมตนทนมาเกยวของแทบทงนน ดงนน การพฒนาระบบบญชตนทนเพอใหผบรหารใชสนบสนนการบรหารในเชงกลยทธ (Strategic Management) ซงระบบในลกษณะแบบนจะถกเรยกวา ระบบการบรหารตนทนเชงกลยทธ (Strategic Cost Management System) ซงเนอหาจะไปปรากฏอยในวชาการบรหารตนทน การบญชบรหาร หรอการบญชเพอการจดการ แตส าหรบนกศกษาสาขาการบญชจะไดเรยนในวชาการบญชตนทน 2 ตอไป การจ าแนกระบบบญชตนทน

ฝายบรหารมความตองการจะใชระบบบญชเพอน าไปค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด แตนอกจากน ผบรหารยงสามารถน าระบบตนทนทไดไปใชประโยชนในดานการวางแผน ควบคม และตดสนใจในประเดนปญหาทเกยวกบการด าเนนงานดวย ซงท าใหการรวบรวมขอมลตนทนมลกษณะทแตกตางกน เนองจากวตถประสงคของการใชขอมลไมเหมอนกนนนเอง ซงการจ าแนกระบบบญช สามารถจ าแนกไดเปน 2 ระบบ ไดแก 1) ระบบบญชเพอค านวณตนทนผลตภณฑและการบรการ และ 2) ระบบบญชเพอใชในการวางแผน ควบคม และวดผลการปฏบตงานของแตละหนวยงาน ซงแตละระบบมรายละเอยด ดงน 1. ระบบบญชเพอค านวณตนทนผลตภณฑ และการบรการ

ระบบบญชเพอค านวณตนทนผลตภณฑและการบรการ (Product or Service Costing) วตถประสงคของการค านวณตนทนผลตภณฑ กคอ เพอตราคาสนคาคงเหลอ (Inventory Valuation) ก าหนดตนทนการใหบรการ (Service Costing) วดหรอประเมนผลการด าเนนงานของกจการ (Income Determination) ก าหนดราคาขายของผลตภณฑ (Product Pricing) และตดสนใจเพอแกปญหาตางๆ ทเกยวกบผลตภณฑหรอการบรการ เมอพจารณาตามวตถประสงคดงกลาว จะสามารถแบงตนทนไดเปน 3 ลกษณะ ดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 76)


1.1 แบงตามลกษณะการผลต กระบวนการผลตสนคาของแตละธรกจจะมความแตกตางกน ขนอยกบ

ชนดของสนคา ลกษณะของการจางงาน ขนาดค าสงผลต และความยงยากซบซอนในกรรมวธการผลตของสนคาแตละชนด จงเปนผลท าใหวธการรวบรวมและสะสมตนทนทเกดขนมแตกตางกนไปตามลกษณะดงกลาวขางตน ซงแบงเปน 3 ระบบ ไดแกระบบบญชตนทนงานสงท า หรอตนทนงาน (Job Order Costing System) และระบบบญชตนทนกระบวนการ หรอตนทนชวง (Process Costing System) และระบบผสม (Hybrid System) ซงแตละวธจะมรายละเอยด ดงน 1.1.1 ระบบบญชตนทนงานสงท า

ระบบบญชตนทนงานหรองานสงท า (Job Order Costing System) เปนระบบบญชทใชส าหรบกจการทผลตสนคา ซงสนคาทผลตจะมลกษณะแตกตางกนขนอยกบค าสงผลต หรอกลมของสนคา (Batch, Lot) อยางเหนไดชดตามความตองการของลกคาแตละราย โดยปกตกจการจะแยกงานแตละค าสงผลต หรอแตละกลมออกจากกน เพอใหสะดวกและงายตอการรวบรวมตนทนการผลตเขาแตละงานทผลต และเมอท างานชนใดเสรจ กสามารถทราบไดวาตนทนการผลตของงานชนนนมตนทนเทาใด ตวอยางของกจการทใชระบบบญชตนทนงานสงท า ไดแก ธรกจรบจางท าของ ผลตการดแตงงาน รบเหมากอสราง อตอเรอ ผลตเครองบน พมพหนงสอ รบท าเฟอรนเจอร ส านกงานบญชและกฎหมาย เปนตน เพอใหเขาใจระบบบญชตนทนงานสงท า จะแสดงความสมพนธของปจจยการผลตตางๆ น าเขาสกระบวนการผลต จนกระทงผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป ดงแสดงในภาพท 2.1

ภาพท 2.1 แสดงความสมพนธของปจจยการผลต งานระหวางท า และสนคาส าเรจรป

ตามระบบตนทนงานสงท า

วตถดบทางตรง


คาใชจายการผลต

งานเลขท 101


สนคาส าเรจรป - งานเลขท 101

สนคาส าเรจรป - งานเลขท 102

ปจจยการผลต งานระหวางท า สนคาส าเรจรป


1.1.2 วธการบญชตนทนกระบวนการ หรอตนทนชวง ระบบบญชตนทนกระบวนการ หรอตนทนชวง (Process Costing

System) เปนระบบบญชทใชในกจการผลตสนคา เพราะมปรมาณการผลตจ านวนมาก เมอเทยบกบระบบบญชตนทนงานสงท า ลกษณะการผลตในกระบวนการจะตอเนองกนไปเรอยๆ จากแผนกหนงไปอกแผนกหนง และในระหวางการผลตไมสามารถแยกไดวาสวนใดของงานผลตเปนของงานชนใด เพราะเปนการผลตทรวมกนไปจนกระทงเสรจเปนสนคาส าเรจรป และเกบสนคาเขาคลงสนคาเพอเกบไวขายในภายหลง ตวอยางกจการทมลกษณะการผลตแบบน เชน โรงงานผลตปนซเมนต โรงกลนน ามน โรงงานผลตน าตาล เปนตน นอกจากนยงใชกบกจการทตองผลตชนสวนตางๆ กอนแลวจงคอยน าชนสวนมาประกอบเปนสนคาส าเรจรปในภายหลง เชน โรงงานผลตรถยนต เครองใชไฟฟาประเภทตางๆ เปนตน เพอใหเขาใจระบบบญชตนทนกระบวนการ จะแสดงความสมพนธของปจจยการผลตตางๆ น าเขาสกระบวนการผลตโดยแยกไปตามแผนกผลตสนคาแตละแผนก จนกระทงเสรจเปนสนคาส าเรจรป ดงแสดงในภาพท 2.2

ภาพท 2.2 แสดงความสมพนธของปจจยการผลต งานระหวางท า และสนคาส าเรจรป ตามระบบตนทนกระบวนการ

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง


แผนกท 1 แผนกท 2

สนคาส าเรจรป

ปจจยการผลต

งานระหวางท า


แผนกท 3


1.1.3 ระบบผสม ระบบผสม (Hybrid System) ซงเปนระบบทผสมผสานกนระหวางระบบ

บญชตนทนงานสงท า และระบบบญชตนทนกระบวนการ กจการบางแหงทมลกษณะการผลตทงสองแบบผสมกน ซงท าใหตองใชทงระบบบญชตนทนงานสงท าและตนทนกระบวนการควบคกนไป เชน กจการรบค าสงผลตจากลกคาแตละรายเปนพเศษ ค าสงของงานแตละงานจะแตกตางกนไป แตเนองจากตองผลตใหไดมาตรฐานและผลตเปนจ านวนมาก จงตองมการรวบรวมและสะสมตนทนตอเนองกนจากแผนกแรกจนถงแผนกสดทาย เชน โรงงานทอผา โรงงานผลตเสอผาส าเรจรป เปนตน 1.2 แบงตามหลกการคดตนทนผลตภณฑ การค านวณตนทนผลตภณฑ แบงไดเปน 2 วธ ไดแก วธตนทนเตมหรอตนทนรวม (Full Costing or Absorption Costing) และวธตนทนผนแปรหรอตนทนทางตรง (Direct Costing or Variable Costing) ซงมรายละเอยดการค านวณตนทนผลตภณฑ ดงน (ปรบปรงจากศศวมล มอ าพล, 2558 : 8-2)

1.2.1 วธตนทนเตม การค านวณตนทนการผลตวธตนทนเตมจะรวมตนทนการผลตท เกดขน

ทงหมด ทงสวนทเปนตนทนผนแปรและตนทนคงทเปนตนทนผลตภณฑ ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทงทเปนตนทนผนแปร และตนทนคงท ซงคาใชจายการผลตคงทจะถอเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑ (Product Cost) ไมใชเปนตนทนงวดเวลา (Period Cost) เชนเดยวกบวธตนทนผนแปร การค านวณคาใชจายการผลตคงทจะถกจดสรรเขาเปนตนทนผลตภณฑจากอตราคาใชจายการผลตจดสรร หรออตราคาใชจายการผลตคดเขางานลวงหนา โดยใชเกณฑทเหมาะสมส าหรบธรกจนนๆ เชน จ านวนชวโมงเครองจกร จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง เปนตน

วธนเหมาะทจะน าเสนอขอมลใหกบบคคลภายนอก เพราะสามารถจะน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางครบถวน แตหลกการนอาจไมใหประโยชนในการตดสนใจปญหาในระยะสนแกผบรหารไดเทากบหลกการคดตนทนโดยใชวธตนทนทางตรงหรอตนทนผนแปร

1.2.2 วธตนทนผนแปร การค านวณตนทนผลตภณฑตามวธตนทนผนแปรจะแยกตนทนการผลต

สวนทเปนผนแปรออกจากตนทนการผลตสวนทคงท การค านวณตนทนผลตภณฑตามแนวคดของวธตนทนผนแปร ตนทนการผลตสนคาทเพมขนหรอลดลงจะแปรไปตามปรมาณการผลต ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทผนแปรไปตามปรมาณการผลต ดงนน วธตนทนผนแปรจะพจารณาเฉพาะตนทนการผลตทเปนผนแปรเทานนเปนตนทนผลตภณฑ สวนตนทนคงทจะน าไปแสดงเปนตนทนประจ างวด ทเกดขนในแตละ


รอบบญช เพราะวธนจะถอวาตนทนคงทเปนจ านวนทจะตองเกดขนอยแลวไมวาจะมปรมาณผลต หรอปรมาณขายจ านวนเทาใด เพอใหเขาใจเกยวกบสวนประกอบหลกของตนทนผลตภณฑแตละวธ สามารถอธบายไดดงตารางท 2.1 ตารางท 2.1 การจ าแนกตนทนผลตภณฑและตนทนประจ างวดตามวธตนทนรวม และ ตนทนทางตรง

ประเภทของตนทน สวนประกอบของตนทนผลตภณฑ

วธตนทนรวม

หรอ ตนทนเตม

วธตนทนทางตรง หรอ

ตนทนผนแปร

ตนทนผลตภณฑ

(Product Cost)

1) วตถดบทางตรง

2) คาแรงงานทางตรง

3) คาใชจายการผลตผนแปร

4) คาใชจายการผลตคงท

1) วตถดบทางตรง

2) คาแรงงานทางตรง

3) คาใชจายการผลตผนแปร

ตนทนประจ างวด

(Period Cost)

1) คาใชจายในการขาย

2) คาใชจายในการบรหารงาน

1) คาใชจายการผลตคงท

2) คาใชจายในการขาย

3) คาใชจายในการบรหารงาน

ทมา : ศศวมล มอ าพล, 2558 : 8-4 1.3 แบงตามชนดของตนทน การค านวณตนทนกจการสามารถแบงไปตามชนดของตนทนเพอใชส าหรบการบนทกรายการทางบญช และ/หรอจดท ารายงานการเงนทงทเสนอใหกบบคคลหรอหนวยงานภายในและบคคลหรอหนวยงานภายนอกกจการ ซงการแบงตนทนไปตามชนดของตนทน สามารถแบงได 3 ประเภท คอ ตนทนจรง ตนทนปกต และตนทนมาตรฐาน ซงแตละประเภทมรายละเอยด ดงน 1.3.1 ตนทนจรง ตนทนจรง หรอเรยกวา ตนทนทเกดขนในอดต (Actual Cost or Historical Cost) การค านวณตนทนตามหลกการนเปนการบนทกตนทนวตถดบ คาแรง และคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในกระบวนการผลต ตองมหลกฐานทชดเจน แนนอน มความเชอถอได ดงนน การบนทกบญชโดยใชตนทนจรง จะท าใหตนทนทน ามาค านวณตนทนสนคามความถกตองมากทสด แตกมขอจ ากดในเรองของการตดตามขอมลเพอน าเขาสตวผลตภณฑ เนองจากการจะ


รวบรวมตนทนเหลานใหครบถวนไดนนตองรอใหรายการเกดขนกอนแลวจงจะบนทกบญชได ซงรายการบางรายการตองใชเวลานานถงจะไดขอมลมาใชในการตดสนใจ เชน น าขอมลมาใชในก าหนดราคาสนคา เปนตน และนอกจากนกจการทผลตผลตภณฑหลายชนดมกประสบปญหาในการคดคาใชจายการผลตซงเปนตนทนทางออมเขากบตวผลตภณฑ เพราะไมสามารถแยกไดวาตนทนหรอคาใชจายทเกดขนเปนของผลตภณฑชนดใด ถามการใชรวมกนหลายประเภท หรอหลายแผนก ท าใหยงยากตอการรวบรวมตนทน 1.3.2 ตนทนปกต

เนองจากปญหาทเกดจากคาใชจายการผลตทตองงรอใหรายการเกดกอนจงจะไดขอมลบางครงผบรหารไมสามารถน าขอมลมาใชในการตดสนใจไดอยางทนทวงท กจการไมสามารถค านวณตนทนของผลตภณฑไดโดยงาย จงมการประมาณคาใชจายการผลตไวลวงหนา (Predetermined Factory Overhead) หรอทเรยกกนวา คาใชจายการผลตจดสรร หรอคาใชจายการผลตคดเขางาน (Factory Overhead Applied) แลวน าไปรวมกบตนทนวตถดบและคาแรงงานทเกดขนจรง ดงนน ตนทนการผลตทประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรงจรง คาแรงงานจรง และคาใชจายการผลตจดสรร จะเรยกวา ตนทนปกต (Normal Cost) เพอหาตนทนของผลตภณฑส าหรบงวดบญชนน ซงการค านวณคาใชจายการผลตจดสรรจะอยภายใตก าลงการผลตปกต เมอไดขอมลตนทนทงหมดผบรหารกสามารถน าขอมลเหลานไปใชในการตงราคาสนคา และค านวณผลการด าเนนงานโดยประมารได ซงรายละเอยดเกยวกบการคดตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตจดสรร จะอธบายในบทท 3 – 5 ตอไป 1.3.3 ตนทนมาตรฐาน หรอตนทนทถกก าหนดไวลวงหนา

ตนทนมาตรฐาน (Standard Costs) หรอตนทนทถกก าหนดไวลวงหนา (Predetermined Costs) คอตนทนวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลตทถกก าหนดไวลวงหนาเพอประโยชนในการวางแผน และควบคมตนทนในการด าเนนงาน หรอเปนตนทนทเกดขนภายใตการผลตทมประสทธภาพมากทสด ตนทนเหลานจะมตนทนมาตรฐานตอหนวยเทากบเทาใด หลกการของตนทนมาตรฐานจะเปนประโยชนโดยการน าเอาขอมลตนทนทเกดขนจรงไปเปรยบเทยบกบตนทนทก าหนดไวลวงหนา ถามความแตกตางกน ใหพจารณาวาเปนผลตางทนาพอใจ หรอไมนาพอใจ แลวน าผลตางนนมาวเคราะหเพอหาสาเหตวาเปนเพราะเหตใด ซงสาเหตของผลตางอาจจะเกดจากการผลตไมเปนไปตามแผนการผลต แผนการขาย หรออตราคาแรงสงขน ไมมการควบคมกระบวนการผลตท าใหการท างานไมมประสทธภาพ เปนตน ตนทนมาตรฐานนอาจจดท าในรปของตนทนโดยประมาณ (Estimated Costs) ทไดจากการจดท างบประมาณประจ าป โดยทวไปตนทนมาตรฐานจะถกก าหนดขนมาอยางมหลกเกณฑและมประสทธภาพมากกวาตนทนโดยประมาณ จงถกน าไปใชแพรหลายมากกวา


ตนทนโดยประมาณ ซงจะกลาวถงรายละเอยดเกยวกบตนทนมาตรฐาน ในวชาการบญชตนทน 2 ซงจะเปนการอธบายเนอหาเกยวกบการใชขอมลตนทนในเชงการบรหารนนเอง

จากการจ าแนกระบบบญชตนทนดงทกลาวมาขางตน เพอใหเขาใจเกยวกบโครงสรางการจ าแนกระบบบญชตนทนผลตภณฑแตละลกษณะ สามารถแสดงความสมพนธของระบบตนทน ดงแสดงในภาพท 2.3

ภาพท 2.3 โครงสรางการจ าแนกระบบบญชตนทนผลตภณฑ ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 78)

2. ระบบบญชเพอใชในการวางแผน ควบคม และวดผลการปฏบตงานของหนวยงานตางๆ

ระบบบญชเพอใชในการวางแผน ควบคม และใชวดหรอประเมนผลการด าเนนงานของหนวยงานตางๆ ทอยในองคกรเดยวกน หรอคนละองคกร วตถประสงคนผบรหารตองการระบบบญชทจะรวบรวมขอมลตนทนแบงตามศนยความรบผดชอบ (Responsibility Center) ปกตตนทนจะถกบนทกและสะสมไวในศนยตนทน (Cost Center) ซง “ศนยตนทน” หมายถงหนวยทเลกทสดของกจกรรมหรอของขอบเขตความรบผดชอบทถกก าหนดไวเพอสะสมตนทน ศนยตนทน ไดแก แผนกตางๆ ทอยในองคกรเดยวกน เชน แผนกผลต แผนกบญช แผนกบคลากร แผนกไอท เปนตน แตในบางครงกพบวามศนยตนทนอยหลายศนยในแผนกเพยงแผนกเดยว เชน แผนกเครองจกรอาจจะมเครองจกรหลายประเภท แตละประเภทม ตนทนแตกตางกน จงจะถอวาเครองจกรแตละเครองเปนศนยตนทนหนงศนย

การสะสมตนทน การคดตนทนผลตภณฑ ชนดของตนทน

ระบบตนทนงานสงท า

ระบบผสม

ระบบตนทนกระบวนการ

ระบบตนทนรวม หรอ ตนทนเตม

ระบบตนทนทางตรง หรอ ตนทนผนแปร

ระบบตนทนจรง

ระบบตนทนปกต

ระบบตนทนมาตรฐาน


ระบบบญชตนทนทดควรจะสนองจดมงหมายไดทง 2 ประการ คอ เพอค านวณตนทนผลตภณฑ และเพอรายงานผลการปฏบตงานแยกตามศนยความรบผดชอบ นนคอ มการตดตามขอมล และคดตนทนเขาตามหนวยผลตภณฑและตามศนยตนทน ดงนน การแบงตนทนตามวตถประสงคดงกลาว จะมขนตอนเพอใหไดขอมลมาใชประโยชน จะมขนตอนตามล าดบ ดงน ขนท 1 : รวบรวม บนทก และสะสมตนทนเขาตามผลตภณฑ แผนก หรอศนยตนทน เพอประโยชนในการควบคมและวดผลในการด าเนนงานของแผนกหรอศนย ขนท 2 : น าเอาตนทนการผลตของผลตภณฑ หรอตนทนทเกดขนในแผนกหรอศนยตนทนทสะสมไดไปคดเขากบผลลพธ (Output) ซงไดแก สนคาหรอการบรการทผานกระบวนการผลตของแผนกหรอศนยตนทนนน ทงนเพอค านวณตนทนสนคาหรอการบรการใหมความชดเจน และถกตอง

การเลอกระบบบญชตนทน

จากลกษณะของระบบบญชตนทนทกลาวมาขางตน จะเหนไดวาระบบการรวบรวมขอมลตนทน การบนทกและการสะสมตนทนมหลายประเภท การทกจการจะเลอกระบบบญชตนทนแบบไหนเพอใหเหมาะสมกบกจการใด ควรจะพจารณาถงปจจย 4 ประการ ดงน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 79) 1. ขนาดและลกษณะการผลตของธรกจ

กจการทมขนาดและลกษณะการผลตทแตกตางกน ท าใหการรวบรวมและคดตนทนเขากบตวผลตภณฑแตกตางกน เชน รานตดเยบเสอผา ซงเปนกจการขนาดเลกจะใชระบบบญชตนทนงานสงท า แตถาเปนโรงงานผลตเสอผาส าเรจรปทมขนาดใหญโดยทวไปจะใชระบบตนทนกระบวนการ เปนตน สวนธรกจประเภทใหบรการจะใชระบบตนทนงานสงท า เนองจากการใหบรการกบลกคาแตละรายจะมความแตกตางกนไป ขนอยกบความตองการของลกคาแตละราย

2. ชนดของสนคาและการบรการทเสนอตอลกคา โรงงานทผลตสนคาหลายชนด รวมทงมการบรการหลงการขาย เชน โรงงานผลต

เครองใชไฟฟาซงสนคาทผลตมหลายชนด ทงทเปนเครองปรบอากาศ ตเยน พดลม เครองโทรทศน เปนตน จะมระบบบญชตนทนทมความซบซอนมากกวาโรงงานทผลตเฉพาะสนคาเพยงชนดเดยว ในกรณทกจการผลตสนคาเพยงชนดเดยวแตผลตเปนจ านวนมากและตองผาน


กระบวนการผลตหลายแผนก กอาจใชระบบบญชตนทนกระบวนการ ในการบนทกตนทนการผลตจรงกได แตถาหากผบรหารตองการขอมลเพอใชในการวางแผนและควบคมตนทนการผลต กรณเชนนจะตองเปลยนขอมลทบนทกเปนระบบตนทนปกต หรอระบบตนทนมาตรฐาน

3. ความตองการขอมลของหนวยงาน ความตองการขอมลของกจการ ไมวาจะเปนบคคลภายในและภายนอกกจการ จะม

ความตองการแตกตางกน กจการทมขนาดเลกอาจจะตองการขอมลตนทนเพอจดท างบการเงนเสนอตอหนวยงานภายนอกเทานน แตในขณะทกจการขนาดใหญตองการขอมลตนทนและรายละเอยดตนทนทเสนอตอหนวยงานทงภายนอกและภายใน ส าหรบหนวยงานภายในตองการขอมลเพอน าไปใชในการตดสนใจ กจการจงตองทราบความตองการขอมลของผใชขอมลแตละฝาย เพอเลอกระบบบญชทจะสนองตอความตองการใหถกตองและเหมาะสม

4. เวลาและคาใชจายในการรวบรวมขอมล การวางระบบทคอนขางซบซอนเพอสนองตอความตองการของผใชขอมลแตละฝาย

จะเสยเวลาและคาใชจายในการจดท าขอมลเปนจ านวนมาก จงตองมการเปรยบเทยบตนทนทเกดขนและผลประโยชน (Cost and Benefit) วาคมกบเวลาและคาใชจายทเสยไปหรอไม จากปจจยทกลาวมาขางตน 2 ประการแรกจะเปนประเดนทมความส าคญตอการเลอกระบบบญชตนทนมากทสด ลกษณะของการผลตท าใหมวธการรวบรวมและคดตนทนเขากบผลตภณฑแตกตางกน ซงไดแก ระบบบญชตนทนงานสงท า หรอระบบบญชตนทนกระบวนการ หรอระบบผสมระหวางระบบตนทนงานและระบบตนทนกระบวนการ ถาผบรหารตองการน าขอมลตนทนไปใชในการวางแผนและการควบคม กอาจจดระบบขอมลใหมลกษณะทสอดคลองกบความตองการของผบรหาร หรอตองการขอมลตนทนเพอตดสนใจเกยวกบการก าหนดราคาขายในระยะสน ระบบบญชตนทนทเหมาะสม กคอ ระบบทสามารถรวบรวมตนทนการผลตทงหมดโดยคดเขาสตวสนคา โดยใชวธการค านวณตนทนสนคาแบบตนทนเตม แตถาน าขอมลไปใชในการตดสนใจจะใชวธการค านวณตนทนแบบตนทนผนแปร เปนตน

วงจรการผลตสนคา และตนทนการผลต

วงจรการผลตสนคา (Manufacturing Cycle) ของธรกจอตสาหกรรมโดยทวไป จะเรมตงแตการจดหาปจจยการผลต ไดแก วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต เพอน าปจจยการผลตเหลาน เขาสกระบวนการผลต ซงถกเรยกวา งานระหวางท า หรอ งานระหวางผลต(Work In Process) จนกระทงผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป (Finished Goods) และจะถกสงไป


เกบไวทคลงสนคากอนทจะจ าหนายและสงมอบใหกบลกคาตอไป ดงนน กระบวนการผลตจงมตนทนการผลตเกดขน ตงแตการเรมจดหาวตถดบตางๆ แรงงานและท าการเตรยมเครองจกร ดงนน ตนทนทเกดขนจะเกยวกบตนทนวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลตทใชในกระบวนการผลตของแตละขนตอน ซงไดแก การจดหาปจจยการผลต กระบวนการผลต การเกบรกษา และการจ าหนายสนคาใหกบลกคา ดงแสดงวงจรการผลต ดงในภาพท 2.4 ซงในแตละขนตอนจะเกดตนทนของแตละขน ตงแตการน าเขาวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ซงจะรวบรวมตนทนทงหมดเพอน าเขาตนทนงานระหวางท า เมอผลตเสรจแลวจะรวบรวมตนทนการผลต และค านวณเปนตนทนสนคาทผลตเสรจ (Cost of Goods Manufactured) หรอตนทนสนคาส าเรจรป (Finished Goods) จนกระทงน าสนคาทผลตเสรจไปขายใหกบลกคา จะคดเปนตนทนสนคาส าเรจรปทขายออกไป หรอ เรยกวา ตนทนขาย (Cost of Goods Sold) ของงวดบญชนน ดงแสดงตนทนในแตละขนตอน ดงในภาพท 2.5

ภาพท 2.4 วงจรการผลตสนคา

จากภาพท 2.4 จะเหนไดวา ตนทนการผลตทเกดขนในแตละขนตอนทอยในวงจรการ

ผลต จะประกอบดวย ตนทนแตละประเภท ซงการบนทกบญชตนทนเหลาน ถอวา เปนกระบวนการทส าคญของระบบบญชตนทนทกระบบและกอนทจะท าการบนทกตนทนการผลตของกจการ จ าเปนตองทราบเสนทางการผลตสนคาและระบบการบนทกสนคาคงเหลอ (วตถดบคงเหลอ งานระหวางท าคงเหลอ และสนคาส าเรจรปคงเหลอ) ของกจการแหงนน โดยปกตเสนทางการผลตของวงจรการผลต ประกอบดวย ขนตอนหลก 4 ขนตอน ไดแก

1. การจดหา การจดหา (Procurement) ปจจยการผลต หรอทรพยากรตางๆ เพอปอนเขาสการ

ผลต ทรพยากรเหลาน ไดแก วตถดบ วสด เครองจกร อปกรณ เครองมอ อาคารโรงงาน รวมทงแรงงานประเภทตางๆ ในกรณทเปนการจดหาวตถดบและวสดตางๆ (Materials and Supplies) จะเรมตงแตการสงซอวตถดบ ตรวจรบของ ทดสอบคณภาพ แลวยงรวมไปถงการเกบรกษาวตถดบใหอยในสภาพทใชงานได ดงนน ตนทนทเกยวกบการจดหาปจจยการผลต จงประกอบดวย ตนทนของปจจยการผลตประเภทตางๆ ไดแก ตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต

การจดหา การผลต การเกบรกษา การขาย


2. การผลต การผลต (Production) เปนกระบวนการทส าคญทสด กจการอาจจะมแผนกผลต

เพยงแผนกเดยว หรอหลายแผนก ขนอยกบกรรมวธในการผลตและประเภทสนคา เมอเรมตนการผลตจะมการน าเอาปจจยการผลต ไดแก วตถดบ แรงงาน เครองจกร และสงอ านวยความสะดวกในการผลตเขาสกระบวนการผลตในโรงงาน จนกระทงผลตเสรจและไดเปนสนคาส าเรจรป ตนทนทเกยวของกบกระบวนการผลต คอ ตนทนการผลตทอยในงานระหวางท า นนเอง

3. การเกบรกษา การเกบรกษาสนคา (Warehousing) ทผลตเสรจจากโรงงาน จะถกตรวจสอบ

คณภาพ และท าการตรวจนบแลวน าสงเขาเกบรกษาไวในคลงสนคา เพอรอการขายในภายหลง ดงนน ตนทนทเกยวกบการเกบรกษา คอ ตนทนในการเชาคลงสนคา ตนทนตรวจสอบคณภาพสนคา เปนตน

4. การขาย เมอมการขายสนคา (Selling) ใหกบลกคา กจะน าสนคาออกจากคลงสนคา เพอสง

มอบใหกบลกคา พรอมทงบนทกรายการขายสนคา ดงนน ตนทนทเกยวกบการขายสนคา คอ ตนทนขาย นนเอง กจการกจะน าตนทนขายไปเปรยบเทยบกบการขายสนคา เพอหาผลการด าเนนงานของงวดบญชแตละงวด ซงน าเสนอเปนรปของงบก าไรขาดทน

เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนทงหมดทเกดขนในแตละขนตอนในวงจรการผลต จะแสดงดงภาพท 2.5 ดงน

ภาพท 2.5 วงจรตนทนการผลตสนคา

การบนทกตนทนทเกดขนในวงจรการผลต จ าเปนตองทราบวากจการบนทกสนคา

คงเหลอโดยใชวธใด ซงประกอบดวย 2 วธ ไดแก วธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบเมอสนงวด และวธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง ซงจะไดกลาวรายละเอยดในหวขอถดไป

วตถดบ + คาแรง + คาใชจายการผลต

งานระหวางท า สนคาส าเรจรป ตนทนขาย


เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญช ตนทนตางๆ ทเกดขน จะแสดงตวอยางการบนทกบญช ถาสมมตใหกจการใชวธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง การบนทกบญช มดงน 1) การบนทกตนทนการจดหา จะเปดบญชแยกตามปจจยการผลต ซงประกอบดวย วตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลต บญชเหลานจะสะสมตนทนทเกยวของตงแตการไดมาของปจจยการผลต จนกระทงโอนออกจากบญชเขาสกระบวนการผลต การบนทกตนทนการจดหา จะบนทกตามแหลงทมาของปจจยการผลต บนทกบญชไดดงน คาใชจายการผลต : เนองจากคาใชจายการผลต ประกอบดวยรายการคาใชจายการผลตยอยหลายรายการ เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาน า คาไฟโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร คาเบยประกนภยโรงงาน เปนตน ดงนน การลงรายการ เหลานจง เดบตเขาบญชคาใชจายการผลตโดยตรง โดยเรยกชอบญชนวา บญชคมยอดคาใชจายการผลต แลวเครดตตามทมาของรายการนน เชน รายการนนเกดจากการจายเงนสด การคางช าระ หรอการปรบปรงรายการ แตละรายการสามารถลงบนทกบญชไดดงน

ก) รายการจายเงนสด เชน จายคาเชาโรงงานเปนเงนสด

ข) รายการคางช าระ เชน คาน าคาไฟทกจการยงไมไดจาย

วตถดบ : เดบต วตถดบ xxx เครดต เจาหน หรอ เงนสด xxx

คาแรงงาน : เดบต คาแรงงาน xxx เครดต คาแรงงานคางจาย หรอ เงนสด xxx

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต xxx เครดต เงนสด xxx

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต xxx เครดต คาน าคาไฟคางจาย xxx


ค) รายการปรบปรง เชน ปรบปรงรายการเกยวกบคาเบยประกนภยจายลวงหนา และคดคาเสอมราคาเครองจกรประจ างวด

ง) รายการวตถดบทางออมและคาแรงงานทางออมทเกดขนในการผลต จะถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต ถากจการไมทราบแหลงทมาของรายการนนโดยแนชด อาจจะลงรายการรวมกนเปนคาใชจายเบดเตลดกได โดย เดบตบญชคมยอดคาใชจายการผลต และเครดตบญชคาใชจายเบดเตลด (Sundries Accounts) กได

ส าหรบรายละเอยดทางดานเดบต เชน คาเชา คาน าคาไฟ คาเบยประกนภย คาเสอมราคาเครองจกร จะแยกแสดงเปนบญชยอย ประกอบบญชคมยอดคาใชจายการผลต ซงจะกลาวโดยละเอยดในบทท 5 เรอง การบญชคาใชจายการผลต 2) การบนทกตนทนปจจยการผลตทเบกเขาสกระบวนการผลต การบนทกบญชกจการจะเปดบญชงานระหวางท า (Work in Process Account) งานระหวางผลต หรอสนคาระหวางผลต (Goods in Process Account) ต าราทางบญชตนทนบางเลมเปดบญชงานระหวางท าเพยงบญชเดยว บางเลมเปดหลายบญช อาจม 3 บญช คอ บญชงานระหวางท า -วตถดบ บญชงานระหวางท า - คาแรง และบญชงานระหวางท า - คาใชจายการผลต เมอมการเบกวตถดบทางตรงเขาสกระบวนการผลต และใชแรงงานทางตรงในการผลต กจะบนทกบญช ดานเดบตเขาบญชงานระหวางท า และดานเครดต ลดยอดบญชวตถดบ และบญชคาแรง สวนการบนทกคาใชจายการผลตเขาสกระบวนการผลตนน จะขนอยกบการเลอกระบบบญชตนทนดงไดกลาวไวในตอนตน นนคอ ถาหากกจการใชระบบบญชตนทนจรงกจะรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงใหครบถวนทกประเภทเสยกอน แลวจงโอนยอดรวมของคาใชจายการผลตเขากระบวนการผลต แตถาหากกจการเลอกระบบบญชตนทนปกต จะสามารถค านวณคาใชจายการผลตเขากระบวนการผลตไดตงแตตนของกระบวนการ โดยใช

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต xxx เครดต คาเบยประกนภยจายลวงหนา xxx

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต xxx เครดต คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร xxx

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต xxx เครดต วตถดบ (วตถดบทางออม) xxx คาแรงงาน (คาแรงงานทางออม) xxx


อตราคาใชจายการผลตทประมาณไวลวงหนา หรอเรยกวา อตราคาใชจายการผลตจดสรร เพอมาค านวณหาคาใชจายการผลตจดสรรแลวน าไปบนทกบญช ซงจะกลาวถงในบทท 5 ส าหรบเนอหาในบทน จะใชวธการบนทกบญชเมอกจการใชระบบตนทนจรง ซงสรปการบนทกรายการตนทนปจจยการผลตแตละประเภทเขาบญชงานระหวางท า โดยแบงเปนกรณยอย ได 2 กรณ คอ 1) เปดบญชงานระหวางท าเพยงบญชเดยว และ 2) เปดบญชงานระหวางท าเปน 3 บญช ไดดงน

กรณท 1 : เปดบญชงานระหวางท าบญชเดยว ก) เบกวตถดบทางตรงเขาในการผลต

ข) คดคาแรงทางตรงเขาในการผลต

ค) โอนคาใชจายการผลตจรงเขาในการผลต

กรณท 2 : เปดบญชงานระหวางท าเปน 3 บญช จะบนทกบญชไดดงน

เดบต งานระหวางท า xxx เครดต วตถดบ xxx

เดบต งานระหวางท า xxx เครดต คาแรงงาน xxx

เดบต งานระหวางท า xxx เครดต คมยอดคาใชจายการผลต xxx

เดบต งานระหวางท า – วตถดบ xxx งานระหวางท า – คาแรง xxx งานระหวางท า – คาใชจายการผลต xxx เครดต วตถดบ xxx คาแรงงาน xxx คมยอดคาใชจายการผลต xxx


3) การบนทกตนทนสนคาทผลตเสรจเมอน าเขาเกบในคลงสนคา ตนทนสนคาทผลตเสรจจะโอนเขาบญชสนคาส าเรจรป ถากจการมการผลตสนคาหลายประเภท บญชนจะเปนบญชคมยอด โดยมบตรสนคาเปนบญชยอย การบนทกรายการสามารถบนทกไดดงน กรณท 1 : เปดบญชงานระหวางท าบญชเดยว

กรณท 2 : เปดบญชงานระหวางท าเปน 3 บญช ถากจการผลตสนคาเพยงชนดเดยวและสามารถทราบวาปรมาณสนคาทผลตเสรจเปนเทาใดกสามารถทจะหาตนทนตอหนวย (Product Cost per Unit) ของสนคาส าเรจรปได โดยการน าเอาตนทนสนคาส าเรจรป หรอตนทนสนคาทผลตเสรจ หารดวยปรมาณสนคาทผลตเสรจในงวดนนๆ ซงสามารถค านวณไดดงน 4) การบนทกตนทนของสนคาทขายได ตนทนขายของสนคาสามารถค านวณไดโดยใชปรมาณสนคาทขายได คณดวยตนทนสนคาตอหนวย ซงค านวณไดจากขนตอนทแลว แลวจงลงบนทกบญชค ประกอบการขายสนคา ดงน

เดบต สนคาส าเรจรป xxx เครดต งานระหวางท า xxx

เดบต สนคาส าเรจรป xxx เครดต งานระหวางท า – วตถดบ xxx งานระหวางท า – คาแรง xxx งานระหวางท า – คาใชจายการผลต xxx

ตนทนสนคาตอหนวย = ตนทนสนคาทผลตเสรจ (บาท) จ านวนสนคาทผลตเสรจ (หนวย)

ตนทนขาย (บาท) = ปรมาณการขาย x ตนทนสนคาตอหนวย


การบนทกบญชตนทนขาย และยอดขาย บนทกไดดงน

เมอถงตอนสนงวด กจการกจะปดบญชตนทนขายไปบญชก าไรขาดทน (Profit and Loss Account) หรอบญชสรปผลรายไดและคาใชจาย (Income Summary Account) ตามหลกการปดบญช เพอวดผลการด าเนนงานของงวดบญชนนๆ พรอมทงจดท างบตนทนการผลต เพอแสดงใหเหนวาตนทนการผลตประกอบไปดวยรายการอะไรบาง จ านวนเทากบเทาใด และใชเปนสวนประกอบของตนทนขาย ทแสดงในงบก าไรขาดทนประจ างวด เพอหาผลก าไรหรอขาดทนของกจการ การใชบญชคมยอดและบญชยอย

การบนทกบญชเกยวกบตนทนทกลาวมา จะพบวาการเปดบญชตางๆ ทเกยวของจะ ครอบคลมกบตนทนทงหมดทเกดขนในกระบวนการผลตของทงโรงงาน เนองจากกจการแตละแหงมโครงสรางการจดองคกรและกรรมวธการผลตทไมเหมอนกน ถงแมวาจะผลตสนคาชนดเดยวกนกตาม การเปดบญชทเกยวของจงแตกตางกนไปในแตละกจการ ถากจการผลตสนคาหลายชนด และมแผนกผลตหลายแผนก กตองมบญชตนทนและคาใชจายตางๆ ทเกยวของเปนจ านวนมาก ดงนน เพอใหงายตอการควบคม จงตองมการน าระบบบญชคมยอดและบญชยอย (Control and Subsidiary Accounts) มาประยกตใช หลกการใชจะมลกษณะเดยวกนกบบญชคมยอดลกหน และบญชลกหนยอย และบญชคมยอดเจาหน และบญชยอยเจาหน เชน ถากจการซอวตถดบ A 50,000 บาท และวตถดบ B 40,000 บาท เปนเงนเชอ กจการกจะเปดบญชคมยอดวตถดบ เพอบนทกยอดรวมของการซอวตถดบ A และวตถดบ B ในสมดรายวนทวไป แลวจงผานรายการไปยงบญชแยกประเภท ดงน

เดบต ตนทนขาย (ปรมาณการขาย x ราคาทนตอหนวย) xxx เครดต สนคาส าเรจรป xxx

เดบต ลกหน xxx เครดต ขาย (ปรมาณการขาย x ราคาขายตอหนวย) xxx


จะเหนไดวา จากการลงบญชขางตน ถาไมมการอธบายกไมทราบวากจการซอวตถดบอะไรบาง เปนจ านวนเงนเทาใด อกทง การรบและการเบกจายวตถดบยอมมหลายครง ท าใหยากตอการตรวจสอบวายอดคงเหลอของวตถดบแตละชนดมจ านวนเทาไร ดงนน จงตองมการบนทกบญชยอยวตถดบ เพอเปนรายละเอยดประกอบบญชคมยอดเสมอ โดยใชเอกสารทางการเงน เชน ใบก ากบสนคา หรอใบเสรจรบเงนของเจาหนเปนหลกฐานในการลงบญช สวนของบญชยอย อาจอยในรปของบญชตวท หรอบตรวตถดบกได (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 86) ดงน

เมอผานรายการบญชคมยอดวตถดบจากสมดรายวนทวไป ไปยงบญชแยกประเภท

พรอมทงลงบญชยอยโดยครบถวน ในบญชคมยอดวตถดบจะตองมยอดคงเหลอเทากบยอดคงเหลอในบญชยอยวตถดบ A และวตถดบ B รวมกน ซงเปนการพสจนความถกตองของการบนทกบญชยอยนนไดดวย การน าเอาระบบบญชคมยอดและบญชยอยมาประยกตใชกบธรกจอตสาหกรรม มประโยชนในการลงบนทกบญช เนองจากบญชคมยอดเปนการสรปใหเหนภาพรวมของตนทนการผลตทกประเภท สวนบญชยอยจะเปนการใหรายละเอยดแยกเปนชนดของวตถดบ

สมดรายวนทวไป บญชแยกประเภททวไป

เดบต คมยอดวตถดบ 90,000 เครดต เจาหน 90,000

คมยอดวตถดบ เจาหน 90,000

บญชยอยวตถดบ

บญชรปตวท (T Account) บตรวตถดบ

วตถดบ A 50,000

วตถดบ B รบ จาย คงเหลอ

40,000


คาแรงงาน และคาใชจายการผลต หรอบญชอนๆ ทเกยวของ ทอยภายใตบญชคมยอดบญชเหลานน การบนทกบญชสนคาคงเหลอ

การบนทกบญชส าหรบกจการทท าการผลตสนคา จะสามารถแบงวธการบนทกบญชสนคาคงเหลอได 2 วธ ไดแก 1) วธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบเมอสนงวด (Periodic Inventory System) และ 2) วธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) (จนทนา สาขากร และศลปะพร ศรจนเพชร, 2556 : 6-10) ซงแตละวธมหลกการบนทกบญชแตกตางกน ดงน

1. วธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบเมอสนงวด หลกการบนทกบญชโดยใชวธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบเมอสนงวด

(Periodic Inventory System) เปนระบบทบนทกบญชสนคาคงเหลอเพยงครงเดยวในตอนสนงวด ภายหลงจากการตรวจนบสนคาคงเหลอ และค านวณหามลคาสนคาคงเหลอในตอนสนงวด ท าใหบญชสนคาคงเหลอมยอดคงเหลอไมมการเคลอนไหวในระหวางงวด แตสนคาคงเหลอจะมการเปลยนแปลงในวนสนงวด รายการทเกยวกบการค านวณตนทนสนคา และตราคาสนคาคงเหลอจะมบญชทเกยวของ ไดแก ตนทนจากการซอสนคา คาขนสงเขา สงคนและสวนลดรบ

แตเนองจาก กจการทท าการผลตสนคาจะมกระบวนการเรมตนตงแตการซอวตถดบ แลวคนงานในแผนกผลตท าการแปรสภาพวตถดบนน ใหกลายเปนสนคาส าเรจรป หรออาจใชเครองจกรในการแปรสภาพ จงมคาใชจายอนๆ ทเกยวของกบการผลตสนคา ดงนน กจการจงมตนทนทเกดจากการซอวตถดบ คาแรงทางตรง และคาใชจายการผลต เชน วตถดบทางออม คาแรงทางออม คาน า คาไฟ คาเชาโรงงาน เปนตน เปนปจจยการผลตหลกทน าเขาสกระบวนการผลต ดงนน การบนทกบญชของกจการทท าการผลตสนคา จงประกอบดวยการบนทกบญชเกยวกบวตถดบ การบญชเกยวกบคาแรงงาน และการบญชเกยวกบคาใชจายการผลต ซงจะอธบายการบนทกบญชในล าดบถดไป

2. วธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง หลกการบนทกบญชโดยใชวธการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง

(Perpetual Inventory System) จะมหลกการคอกจการจะท าการตรวจนบสนคาคงเหลอทกครงทมการเปลยนแปลงเกยวกบสนคาคงเหลอ หรอวตถดบคงเหลอ ดงนน กจการจะเปดบญชสนคาคงเหลอ ซงไดแก วตถดบ งานระหวางท า และสนคาส าเรจรป เพอแสดงความเคลอนไหวของสนคาคงเหลอทกประเภทตลอดเวลา การบนทกบญชในลกษณะดงกลาวจะเปน


ประโยชนตอฝายบรหารในการควบคมสนคาคงเหลอ และจดท างบการเงนระหวางงวด กจการไมตองเสยเวลา และคาใชจายในการตรวจนบสนคาคงเหลอ เพราะกจการสามารถเปดดบญชตางๆ ไดตลอดเวลาทตองการทราบยอดคงเหลอ แตอยางไรกตาม กจการสวนใหญกยงคงจดใหมการตรวจนบสนคาคงเหลอจรงเปนครงคราว เพอตรวจสอบความถกตองของการบนทกรายการสนคาคงเหลอในสมดบญช รวมทงการจดท ารายงานสนคาคงเหลอในตอนสนงวด นอกจากน ระบบการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง ท าใหกจการทราบตนทนสนคาทผลตเสรจ ตนทนขาย และยอดคงเหลอของบญชประเภทตางๆ ไดตลอดเวลาทตองการ ซงตรงกนขามกบการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบเมอสนงวด โดยระบบการบนทกแบบเมอสนงวดจะเปดบญชแยกประเภทตางๆ ตามลกษณะของตนทนและคาใชจายตางๆ แลวโอนบญชทเกยวของกบการผลตเขาบญชตนทนการผลตในตอนสนงวด วธนผบรหารจะยงไมทราบตนทนของสนคาทผลตเสรจและตนทนสนคาขายในระหวางงวด ตองรอใหมการตรวจนบสนคาคงเหลอในตอนสนงวดเสยกอน วามจ านวนเทาใด เมอทราบมลคาของงานระหวางท าคงเหลอปลายงวด และสนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวดแลว หลงจากนนกจะโอนปดบญชนไปบญชสรปผลก าไรขาดทน (Income Summary Account) จงจะทราบตนทนสนคาทผลตเสรจ และตนทนขายของงวดนน แลวน าขอมลตนทนตางๆ เหลานไปจดท างบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงน

การจดท างบการเงนส าหรบธรกจประเภทตางๆ

ธรกจแตละประเภทไมวาจะเปนธรกจผลตสนคา ธรกจซอขายสนคา และธรกจใหบรการ ตองมการจดท างบการเงนเพอเสนอตอหนวยงานทงภายในและภายนอกเพอน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจของแตละฝาย แตเนองจากวาธรกจแตละประเภทมการด าเนนงานทแตกตางกน ท าใหรายการตนทนทเกยวของมความแตกตางกน ดงนน กอนจะกลาวถงการจดท างบการเงนของธรกจแตละประเภท ควรท าความเขาใจเกยวกบลกษณะการด าเนนงาน รายการตนทนและคาใชจายตางๆ ทเกดขนเสยกอน เพอใหงายตอการอธบายถงรายการตางทอยในงบการเงนแตละประเภท ซงจะแยกไปตามประเภทของธรกจ ไดแก ธรกจผลตสนคา ธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการ ดงน


1. ธรกจผลตสนคา ธรกจผลตสนคา หรอ ธรกจอตสาหกรรมเปนธรกจทใชแรงงาน เครองจกรอปกรณ

และปจจยการผลตหรอทรพยากรตาง ๆ ไปในการแปรสภาพวตถดบใหกลายเปนสนคาส าเรจรป เชน ธรกจชมชนแหงหนงตองการผลตกระเปาผาฝายยอมคราม ซงมการใชผาฝายเปนวตถดบหลกทน ามาใชในการผลตสนคา มการจดหาแรงงานประเภทตางๆ มสถานทในการผลต ตดตงเครองจกรและอปกรณในการเยบผา รวมถงการจดหาสาธารณปโภคและปจจยการผลตอนๆ ทน ามาใชสนบสนนการผลต กระบวนการผลตจะเรมตงแตมการเบกปจจยการผลตทง 3 ประเภท ไดแก วตถดบทางตรง คาแรงทางตรง และคาใชจายการผลตเขางานระหวางท า (Work in Process) จนกระทงผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป (Finished Goods) และจะน าสนคานไปเกบรกษาไวในคลงสนคาเพอรอการขายใหกบลกคาตอไป สวนทผลตไมเสรจจะยงคงคางอยในกระบวนการผลตในตอนสนงวด ส าหรบสนคาส าเรจรปทขายได จะหมายถง ตนทนของสนคาทขายได หรอเรยกวา ตนทนขายในระหวางงวด สวนทยงขายไมไดจะแสดงเปนสนคาส าเรจรปคงเหลอ และจะยกยอดไปขายในงวดบญชหนา ดงแสดงความสมพนธของสวนประกอบตางๆ ดงในภาพท 2.6 ซงสรปไดวาธรกจผลตสนคาจะมสนคาในตอนสนงวดอย 3 ลกษณะ ไดแก 1. วตถดบคงเหลอ (Materials Inventory) หมายถง จ านวนวตถดบทางตรง วตถดบทางออม วสดโรงงานทคงเหลออย ณ วนสนงวด 2. งานระหวางท าคงเหลอ (Work in Process Inventory) หมายถง ตนทนในการผลตสนคาทยงไมเสรจสนสมบรณและคงคางอย ณ วนสนงวด ดงนนตนทนงานระหวางท าคงเหลอจะเทากบผลรวมของวตถดบ คาแรงและคาใชจายการผลตสวนทใสเขาไปในงานตงแตเรมผลตจนถงวนสนงวด งานระหวางท าคงเหลออยปลายงวดจะยกไปผลตตอในงวดหนา จงแสดงเปนงานระหวางท าคงเหลอในตนงวดถดไป 3. สนคาส าเรจรปคงเหลอ (Finished Goods Inventory) หมายถง ตนทนของสนคาทผลตเสรจแลว และคงเหลออย ณ วนสนงวด


ภาพท 2.6 การจ าแนกตนทนในธรกจผลตสนคา ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 55)

งบก าไรขาดทน

ยอดขาย

สวนทขายได

(ตดจ าหนาย)


หก

งบแสดงฐานะการเงน

ซอวตถดบ วตถดบคงเหลอ

เบกใช

งาน ระหวางท า

สนคาส าเรจรป คงเหลอ

คาแรงงาน คาใชจายการผลต

หก

เทากบ

ก าไรขนตน

สนทรพย ใชประโยชน

(ตดจ าหนาย) คาใชจายทเกดจาก การตดจ าหนาย

คาใชจายทเกดขน ในงวดบญช

เทากบ

ก าไรสทธ

ตนทน ตาม งวด เวลา


2. ธรกจซอขายสนคา ธรกจซอขายสนคา เปนธรกจทด าเนนการจดหาสนคาจากแหลงตางๆ เพอน าไป

ขายใหกบลกคา โดยทธรกจไมไดมการเปลยนแปลงสภาพสนคาแตประการใด ตวอยางเชน ธรกจคาปลก ธรกจคาสง และธรกจขายตรง ดงนน สนคาคงเหลอของธรกจซอขายสนคา มเพยง 1ประเภทเทานน คอ สนคาส าเรจรปคงเหลอ ดงนน เพอใหเขาใจเกยวกบตนทนและคาใชจายทเกยวของในธรกจซอขายสนคา จะแสดงรายการตางๆ ดงแสดงในภาพท 2.7

ภาพท 2.7 การจ าแนกตนทนของธรกจซอขายสนคา ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 58)


หก

เกบ

เทากบ

งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน

ยอดขาย

หก


สวนทขายได (ตดจ าหนาย)

สนคาคงเหลอ ซอสนคา

ก าไรขนตน

คาใชจายทเกดจาก การตดจ าหนาย


เทากบ


ใชประโยชน

(ตดจ าหนาย) สนทรพย


3. ธรกจบรการ ธรกจบรการ เปนธรกจทใหบรการแกลกคาโดยไมมการสงมอบสนคา ตวอยางเชน

ส านกงานบญช ธรกจจดอบรม สมมนา เปนทปรกษาดานธรกจ จดน าเทยว เอเจนซหาสถานทเรยนตางประเทศ โรงแรม โฮสเทล ธนาคาร รานเสรมสวย อซอมรถ เปนตน เนองจากการใหบรการไมสามารถมองเหนเหมอนกบตวสนคา เปนสงทจบตองไมได ท าใหคดตนทนการใหบรการไดยากกวาการคดตนทนของสนคาทผลตได หรอตนทนสนคาทซอมาเพอขาย จงถอวาตนทนการใหบรการทกประเภทเปนคาใชจายทนททใหบรการเสรจสน ดงนน จะเหนไดวา ธรกจบรการจะไมมสนคาคงเหลอ แตอยางไรกตาม ธรกจเหลานกตองจดเตรยมวสดตางๆ รวมทงจดหาสนทรพยไวใหบรการแกลกคา เชน โฮสเทล ตองมการจดหาเครองอ านวยความสะดวกใหกบแขกทมาพก สวนรานเสรมสวยตองมเครองมอเครองใชและอปกรณในการเสรมสวย เปนตน ดงนนการจ าแนกตนทนของธรกจบรการสามารถแสดงรายการไดดงภาพท 2.8

ภาพท 2.8 การจ าแนกตนทนของธรกจบรการ ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 59)

หก


งบแสดงฐานะการเงน งบก าไรขาดทน

รายไดจากการใหบรการ

ใชประโยชน

(ตดจ าหนาย) สนทรพย

คาใชจายทเกดจาก การตดจ าหนาย


เทากบ



การจดท างบการเงนส าหรบธรกจผลตสนคา

เมอเปรยบเทยบตนทนของธรกจทงสามประเภท (ดงแสดงในภาพท 2.6 - 2.8) จะพบวาธรกจผลตสนคาจะมตนทนทซบซอนมากกวาธรกจซอขายสนคาและธรกจบรการ หากจะแสดงรายละเอยดเกยวกบตนทนการผลตทงหมดไวในงบก าไรขาดทนจะท าใหงบก าไรขาดทนคอนขางยาว จงแสดงตนทนการผลตไวในงบตนทนการผลต (Cost of Goods Manufactured Statement) เพอแสดงเปนขอมลประกอบเพอค านวณหาตนทนขายกอนจดท างบก าไรขาดทน วตถประสงคของการท างบตนทนการผลตกเพอแสดงรายการเกยวกบตนทนของปจจยการผลตตางๆ ทเบกใชไปในกระบวนการผลตทเกดขนในระหวางงวด รวมทงแสดงงานระหวางท าคงเหลอทงตนงวดและปลายงวด ตลอดจนแสดงการค านวณตนทนสนคาทผลตเสรจในระหวางงวด การค านวณตนทนการผลตทเกยวของ สามารถอธบายตนทนแตละลกษณะ ไดดงน

ตนทนสนคาส าเรจรป หรอตนทนสนคาผลตเสรจ สามารถค านวณไดดงน ตนทนการผลตในระหวางงวด สามารถค านวณไดดงน

วตถดบทางตรงเบกใชในระหวางงวด สามารถค านวณไดดงน

โดยท ซอวตถดบ (สทธ) ในระหวางงวด สามารถค านวณไดดงน

ตนทนสนคาส าเรจรป = ตนทนการผลต + ตนทนงานระหวางท า - ตนทนงานระหวางท า ในระหวางงวด ตนงวด ปลายงวด

ตนทนการผลต = วตถดบทางตรงเบกใช + คาแรงทางตรง + คาใชจายการผลต ในระหวางงวด ในระหวางงวด ในระหวางงวด ในระหวางงวด

วตถดบทางตรงเบกใช = วตถดบตนงวด + ซอวตถดบ (สทธ) – วตถดบปลายงวด ในระหวางงวด

ซอวตถดบ (สทธ) = ตนทนซอวตถดบ+คาขนสงเขา+ คาใชจายในการจดหาวตถดบตางๆ - สงคนและสวนลดรบ


และ ตนทนขายของธรกจผลตสนคา ในงบก าไรขาดทน จะค านวณไดดงน

เพอใหเขาใจในการจดท างบการเงนของธรกจประเภทตางๆ ดงแสดงตวอยางการค านวณในตวอยางท 2.1 ตวอยาง 2.1

ขอมลตอไปนไดมาจากงบทดลองกอนการปรบปรงของบรษท ฟาไทย จ ากด ซงเปนบรษทผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง โดยบรษทมยอดคงเหลอของบญชตางๆ ของป 25X1 ดงน

จ านวนเงน (บาท)

เงนสด 80,000 ลกหน 190,000 คาเผอหนสงสยจะสญ 5,000 วตถดบทางตรง 1 มกราคม 25X1 37,000 งานระหวางท า 1 มกราคม 25X1 52,000 สนคาส าเรจรป 1 มกราคม 25X1 40,000 คาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา 18,000 โรงงาน 800,000 คาเสอมราคาสะสม – โรงงาน 160,000 อปกรณส านกงาน 100,000 คาเสอมราคาสะสม – อปกรณส านกงาน 40,000 เจาหนการคา 60,000 คาใชจายคางจาย 25,000 ทนหนสามญ 800,000 ก าไรสะสม 1 มกราคม 25X1 37,000 ยอดขาย 1,300,000 ซอวตถดบทางตรง 300,000 คาขนสงเขาวตถดบ 10,000

ตนทนสนคาขาย = ตนทนสนคาส าเรจรป + ตนทนสนคา - ตนทนสนคา ส าหรบธรกจ ทผลตเสรจ ส าเรจรป ส าเรจรป ผลตสนคา ในระหวางงวด ตนงวด ปลายงวด


คาแรงทางตรง 200,000 วสดโรงงานใชไป 20,000 คาแรงทางออม 100,000 คาน าคาไฟในโรงงาน 50,000 เงนเดอนพนกงานฝายขาย 170,000 เงนเดอนพนกงานฝายบรหาร 150,000 คาใชจายในการบรหารอนๆ 50,000 รบคนสนคาและสวนลดจาย 60,000

ในวนท 31 ธนวาคม 25X1 บรษทไดตรวจนบและตราคาสนคาคงเหลอ ไดดงน

วตถดบทางตรง 45,000 บาท งานระหวางท า 66,000 บาท และสนคาส าเรจรป 5,000 บาท การปรบปรงรายการตางๆ ในวนสนงวดบญช มดงน 1. ตดจ าหนายคาเบยประกนภยโรงงานจายลวงหนา ปละ 12,000 บาท 2. โรงงานมอายใชงาน 10 ป อปกรณส านกงานมอายใชงาน 5 ป 3. กจการประมาณคาเผอหนสงสยจะสญในอตรา 1% จากยอดขายรวม

จากขอมลขางตน บรษทสามารถจดท างบการเงนทเกยวของได ดงน 1. งบตนทนการผลต 2. งบก าไรขาดทน 3. งบแสดงฐานะการเงน

จากขอมลของบรษท ฟาไทย จ ากด สามารถจดท างบการเงนทง 3 งบ ไดดงน


บรษท ฟาไทย จ ากด งบตนทนการผลต

ประจ าป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25X1 หนวย : บาท

วตถดบทางตรงตนงวด 37,000 บวก ซอวตถดบ 300,000

คาขนสงเขาวตถดบ 10,000 310,000 ตนทนวตถดบทางตรงมไวผลต 347,000 หก วตถดบทางตรงปลายงวด 45,000 ตนทนวตถดบทางตรงเบกใชระหวางงวด 302,000 คาแรงทางตรง 200,000 คาใชจายการผลต

วสดโรงงานใชไป 20,000 คาแรงทางออม 10,000 คาน าคาไฟ 50,000 คาเบยประกนภยโรงงาน 12,000 คาเสอมราคา-โรงงาน 80,000 262,000

ตนทนการผลตในระหวางงวด 764,000 บวก งานระหวางท าตนงวด 52,000

816,000 หก งานระหวางท าปลายงวด 66,000 ตนทนสนคาทผลตเสรจ 750,000


บรษท ฟาไทย จ ากด งบก าไรขาดทน

ประจ าปสนสดเพยงวนท 31 ธนวาคม 25X1 หนวย : บาท

ยอดขาย 1,300,000 หก รบคนสนคาและสวนลดจาย (60,000)

ยอดขายสทธ 1,240,000 หก ตนทนขาย :

สนคาส าเรจรปตนงวด 40,000 บวก ตนทนสนคาทผลตเสรจในระหวางงวด 750,000 ตนทนสนคาส าเรจรปมไวขาย 790,000 หก สนคาส าเรจรปปลายงวด 50,000 740,000

ก าไรขนตน 500,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน :-

คาใชจายในการขาย : หนสงสยจะสญ 13,000

เงนเดอนพนกงานขาย 170,000 183,000 คาใชจายในการบรหาร :

คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน 20,000 เงนเดอนพนกงานบรหาร 150,000 คาใชจายในการบรหารอนๆ 50,000 220,000 403,000

ก าไรกอนหกภาษ 97,000 หก ภาษเงนได (20%) 19,400 ก าไรสทธ 77,600


บรษท ฟาไทย จ ากด งบแสดงฐานะการเงน

ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 หนวย : บาท

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน

เงนสด 80,000 ลกหน 190,000 หก คาเผอหนสงสยจะสญ 18,000 172,000 สนคาคงเหลอ วตถดบคงเหลอ 45,000 งานระหวางท าคงเหลอ 66,000 สนคาส าเรจรปคงเหลอ 50,000 161,000

คาเบยประกนภยจายลวงหนา 6,000 419,000 สนทรพยไมหมนเวยน โรงงาน 800,000 หก คาเสอมราคาสะสม – โรงงาน 240,000 560,000 อปกรณส านกงาน 100,000 หก คาเสอมราคาสะสม - อปกรณส านกงาน 60,000 40,000 600,000 รวมสนทรพย 1,019,000

หนสนและสวนของผถอหน

หนสนหมนเวยน เจาหนการคา 60,000 คาใชจายคางจาย 25,000 ภาษเงนไดคางจาย 29,100 รวมหนสนหมนเวยน 114,100


สวนของผถอหน ทนหนสามญ 800,000 ก าไรสะสม (31 ธนวาคม 25X1) 104,900 รวมสวนของผถอหน 904,900 รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,019,000

การจดท างบการเงนส าหรบธรกจซอขายสนคา

ธรกจซอขายสนคา เปนธรกจทซอสนคาส าเรจรปมาและสามารถขายไดทนท งบการเงนประจ างวด ไดแก งบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงนเทานน ส าหรบวธการจดท างบการเงนของธรกจซอขายสนคาจะปรากฏในต าราหลกการบญชขนตนอยแลว จงไมขอกลาวในทนอก เมอสรปความแตกตางในการแสดงรายการในงบการเงนระหวางธรกจผลตสนคาและธรกจซอขายสนคา จะพบวาของคงเหลอทจะน าไปแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงนของธรกจซอขายสนคามเพยงรายการเดยว คอ สนคาคงเหลอ ในขณะทธรกจผลตสนคาจะมของคงเหลอ 3 รายการคอ วตถดบคงเหลอ งานระหวางท าคงเหลอ และสนคาส าเรจรปคงเหลอ ขอใหสงเกตศพททใชเรยกตวสนคา ถาเปนสนคาของธรกจการผลตจะใชค าวาสนคาส าเรจรป (Finished Goods) แตถาเปนสนคาของธรกจมาขายไป จะใชค าวาสนคาหรอสนคาคงเหลอ (Merchandise Inventory) นอกจากนธรกจซอขายสนคาไมตองท างบตนทนการผลต จงสามารถแสดงการค านวณตนทนคาซอสทธและตนทนขายไวในงบก าไรขาดทนไดโดยตรง จะขอใชขอมลจากตวอยางทแลว สมมตวา บรษท ฟาไทย จ ากด ไดเปลยนลกษณะการด าเนนงานเปนธรกจซอขายสนคาโดยการดดแปลงโรงงานเปนอาคารส านกงาน และในป 25X1 ไดซอสนคาจ านวน 750,000 บาทมาขาย ผลจากการตรวจนบสนคาคงเหลอในตอนตนงวดพบวาสนคาคงเหลอตนงวดมมลคา 40,000 บาท และในวนท 31 ธนวาคม 25X1 กจการมเงนสดคงเหลอ 191,000 บาท ส าหรบขอมลอนๆ จะมจ านวนเทาเดมไมเปลยนแปลง ดงนน เพอแสดงความแตกตางของตนทนทประกอบเปนสนคา ทน าเสนอในงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงนระหวางธรกจการผลต และธรกจซอขายสนคาของบรษท ฟาไทย จ ากด จะปรากฏดงภาพท 2.9


ภาพท 2.9 การแสดงตนทนทประกอบเปนตวสนคาในงบการเงนประเภทตางๆ เปรยบเทยบระหวางธรกจซอขายสนคาและธรกจการผลต

ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 66)

กจการซอขายสนคา กจการผลตสนคา

วตถดบตนงวด บวก ซอ ตนทนวตถดบมไวผลต หก วตถดบปลายงวด ตนทนวตถดบใชไป งานระหวางท าตนงวด บวก ตนทนการผลตในระหวางงวด ตนทนวตถดบใชไป คาแรงทางตรง คาใชจายการผลต (แสดงรายละเอยด หรอเปนงบยอยประกอบ) ตนทนการผลตทงหมด หก งานระหวางท าปลายงวด ตนทนสนคาส าเรจรป สนคาส าเรจรปตนงวด บวก ตนทนสนคาส าเรจรป ตนทนสนคาส าเรจรปมไวขาย หก สนคาส าเรจรปปลายงวด ตนทนขาย สนทรพยหมนเวยน สนคาคงเหลอ :- วตถดบ งานระหวางท า สนคาส าเรจรป

สนคาตนงวด บวก ซอ ตนทนสนคามไวขาย หก สนคาปลายงวด ตนทนขาย สนทรพยหมนเวยน สนคาคงแหลอ

แสดงใน

งบตน

ทนการผลต

แสดงใน

งบก าไร

ขาดท

น แส

ดงใน

งบแส

ดงฐานะ

การเง

น


บรษท ฟาไทย จ ากด งบก าไรขาดทน


ยอดขาย 1,300,000 หก รบคนสนคาและสวนลดจาย (160,000)

ยอดขายสทธ 1,240,000 หก ตนทนขาย :-

สนคาคงเหลอตนงวด 40,000 บวก ซอสนคา 750,000 ตนทนสนคามไวขาย 790,000 หก สนคาคงเหลอปลายงวด 50,000 740,000

ก าไรขนตน 500,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน

คาใชจายในการขาย หนสงสยจะสญ 13,000

เงนเดอนพนกงานขาย 170,000 183,000 คาใชจายในการบรหาร

คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน 20,000 เงนเดอนพนกงานบรหาร 150,000 คาใชจายในการบรหารอนๆ 50,000 220,000 403,000

ก าไรกอนหกภาษ 97,000 หก ภาษเงนได (20%) 19,400 ก าไรสทธ 77,600


บรษท ฟาไทย จ ากด งบแสดงฐานะการเงน


สนทรพย สนทรพยหมนเวยน

เงนสด 191,000 ลกหน 190,000 หก คาเผอหนสงสยจะสญ 18,000 172,000 สนคาคงเหลอ 50,000

คาเบยประกนอาคารส านกงานจายลวงหนา 6,000 419,000 สนทรพยไมหมนเวยน อาคารส านกงาน 800,000 หก คาเสอมราคาสะสม – อาคารส านกงาน 240,000 560,000 อปกรณส านกงาน 100,000 หก คาเสอมราคาสะสม-อปกรณส านกงาน 60,000 40,000 600,000 รวมสนทรพย 1,019,000

หนสนและสวนของผถอหน หนสนหมนเวยน เจาหนการคา 60,000 คาใชจายคางจาย 25,000 ภาษเงนไดคางจาย 29,100 รวมหนสนหมนเวยน 114,100 สวนของผถอหน ทนหนสามญ 800,000 ก าไรสะสม 31 ธนวาคม 25X1 104,900 รวมสวนของผถอหน 904,900 รวมหนสนและสวนของผถอหน 1,019,000


การจดท างบการเงนส าหรบธรกจบรการ

งบการเงนของธรกจบรการ จะประกอบดวย งบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงน เทานน แมวาธรกจบรการจะมวสดตางๆ ไวใหบรการลกคา แตรายการนไมใชสนคาทมไวเพอขาย นอกจากนบรการทเสนอขายเปนสงทจบตองไมได เปนสงทไมมตวตน ไมเหมอนตวสนคา จงไมนยมค านวณตนทนการใหบรการ แสดงไวในงบก าไรขาดทนทเสนอตอหนวยงานภายนอก ดงแสดงในงบก าไรขาดทนของส านกงานรชตการบญช จะเหนไดวาตนทนและคาใชจายทงหมดทเกดขนในการใหบรการส าหรบงวดนนจะน าไปหกจากรายไดคาบรการในงวดเดยวกนเพอค านวณก าไรสทธ และการน าเสนอขอมลเกยวกบงบแสดงฐานะการเงนบางสวนของส านกงานรชตการบญช ซงมวสดส านกงานคงเหลอเปนสนทรพยหมนเวยนและอปกรณส านกงานเปนสนทรพยไมหมนเวยน

ส านกงานรชตการบญช งบก าไรขาดทน


รายไดคาบรการ 1,100,000 หก ตนทนและคาใชจายในการด าเนนงาน

วสดส านกงานใชไป 30,000 วสดอนๆ ใชไป 10,000 เงนเดอนพนกงานบญช 360,000 เงนเดอนผจดการส านกงาน 240,000 เงนเดอนพนกงานอนๆ 120,000 คาใชจายในการตดตอลกคา 25,000 คาใชจายเกยวกบสาธารณปโภค 30,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 120,000 คาเบยประกนภยส านกงาน 60,000 รวมตนทนและคาใชจายในการด าเนนงาน 1,010,000 ก าไรกอนหกภาษ 90,000


ส านกงานรชตการบญช งบแสดงฐานะการเงน (บางสวน)

วนท 31 ธนวาคม 25X1 หนวย : บาท

สนทรพย สนทรพยหมนเวยน เงนสด xxx ลกหน xxx วสดส านกงาน 10,000 รวมสนทรพยหมนเวยน xxx สนทรพยไมหมนเวยน อปกรณส านกงาน 150,000 คาเสอมราคาสะสม – อปกรณส านกงาน 30,000

รวมสนทรพยไมหมนเวยน 120,000 รวมสนทรพย xxx จากขอมลทน าเสนอในงบก าไรขาดทนจะเปนการแสดงผลก าไรขาดทนประจ างวดแกผใชขอมลภายนอก แตขอมลนไมเพยงพอส าหรบผบรหารทจะน าไปใชตดสนใจ ในประเดนปญหาตางๆ ทเกดขนภายในธรกจ ในกรณทกจการแหงนนสามารถรวบรวมตนทนการใหบรการแยกตามชนงานหรอตามค าสงของลกคา เชน การใหบรการดานการบญชแกลกคาแตละรายของส านกงานบญช หรอการใหบรการเปนทปรกษาดานกฎหมาย หรอการใหบรการซอมรถยนตแกลกคาแตละรายของอซอมรถยนต กจการอาจจะประยกตใชระบบบญชตนทนงานสงท า ซงจะกลาวในบทท 5 เพอรวบรวมตนทนในการใหบรการลกคาแตละราย แลวค านวณยอดรวมตนทนการใหบรการทเกดขนประจ างวดแสดงไวในงบนกได การประมวลผลขอมลดงกลาวจะท าใหผบรหารทราบจ านวนตนทนรวมไปถงก าไรขนตนในการใหบรการแกลกคา แลวจงน ารายการคาใชจายด าเนนงานอนๆ มาหกจากออกจากรายการก าไรขนตนในการใหบรการ เพอค านวณหาก าไรสทธในภายหลง สมมตวาตามตวอยางของส านกงานรชตการบญช สมหบญชไดจ าแนกตนทนตางๆ เปนตนทนและคาใชจายดงตอไปน เงนเดอนพนกงานบญชและคาใชจายในการตดตอลกคาเปนตนทนระหวางงวด และ 80% ของเงนเดอนของผจดการส านกงานเปนการใหบรการลกคาโดยตรง สวนรายการอนๆ ใหถอเปนคาใชจายด าเนนงาน ดงนนงบก าไรขาดทนทแยกตนทนใหบรการออกมาตางหากจะน าเสนอในรปของงบก าไรขาดทน ซงงบก าไรขาดทนนถอ


เปนรายงานภายในส าหรบผบรหาร ในกรณทตองการแสดงรายละเอยดยอยของตนทนในการใหบรการแกลกคาแตละราย กจะมงบยอยประกอบรายการตนทนในการใหบรการอกชนหนง

ส านกงานรชตการบญช งบก าไรขาดทน


รายไดคาบรการ 1,100,000 ตนทนในการใหบรการ :

วสดส านกงานใชไป (80%) 24,000 เงนเดอนพนกงานบญช 360,000 เงนเดอนผจดการส านกงาน (80%) 192,000 คาใชจายตดตอลกคา 25,000 รวมตนทนในการใหบรการ 601,000

ก าไรขนตนในการใหบรการ 499,000 คาใชจายในการด าเนนงาน :

วสดส านกงานใชไป 6,000 วสดอนๆ ใชไป 10,000 เงนเดอนผจดการส านกงาน 48,000 เงนเดอนพนกงานอนๆ 120,000 คาใชจายเกยวกบสาธารณปโภค 30,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 15,000 คาเชาส านกงาน 120,000 คาเบยประกนภยส านกงาน 60,000 รวมคาใชจายในการด าเนนงาน 409,000

ก าไรจากการด าเนนงาน 90,000


บทสรป

ในการแสดงผลการด าเนนงานของกจการตอบคคลภายนอก นยมจดท าในรปของงบการเงนอนไดแกงบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงน เนองจากธรกจโดยทวไปมลกษณะการด าเนนงานทแตกตางกนเปน 3 ประเภทคอ ธรกจผลตสนคา ธรกจซอขายสนคา และธรกจบรการ กระบวนการด าเนนงานทแตกตางกนเชนน ท าใหเกดวงจรตนทนส าหรบธรกจนนๆ โดยเฉพาะ ผจดท างบการเงนควรจะทราบวงจรตนทนเพอจะไดจ าแนกตนทนใหถกตองกอนจดท างบการเงน และการจ าแนกตนทนจะพจารณาตามงวดบญชโดยแบงไดเปน 2 ประเภทคอ ตนทนทใหประโยชนในอนาคต และตนทนตามงวดเวลา ส าหรบการจดท างบการเงนนนจะแตกตางกนไปตามประเภทของธรกจ กลาวคอ งบการเงนของธรกจผลตสนคาจะประกอบดวย งบตนทนการผลต งบก าไรขาดทน และงบแสดงฐานะการเงน ในขณะทงบการเงนของธรกจซอขายสนคาและธรกจบรการ จะประกอบดวย งบก าไรขาดทนและงบแสดงฐานะการเงน เนองจากธรกจผลตสนคาและธรกจซอขายสนคาตองจดเตรยมสนคาไวขาย จงตองแสดงการค านวณตนทนสนคาขายประจ างวดไวในงบก าไรขาดทน รวมทงตราคาสนคาคงเหลอปลายงวดไวในงบแสดงฐานะการเงน ตรงกนขามกบธรกจบรการซงไมมสนคาคงเหลอ ตนทนในการใหบรการทงหมดจะถอเปนคาใชจายทตองน าไปหกจากรายไดคาบรการในงวดเดยวกน เมอผใชงบการเงนมความรและความเขาใจในเรองของวงจรตนทนและการจ าแนกตนทนทเกยวของ กจะสามารถจดท างบการเงนไดอยางถกตองและเหมาะสมกบลกษณะการด าเนนงานของกจการ



ขอ 1. รายการขางลางตอไปนควรจะปรากฏอยในงบการเงนใดใน 3 งบ ดงตอไปน a. งบแสดงฐานะการเงน b. งบก าไรขาดทน c. งบตนทนการผลต 1. วตถดบใชไป 2. สนคาส าเรจรปตนงวด 3. คาขายสนคา 4. คาเชาอาคารฝายบรหาร 5. เบยประกนภยโรงงาน 6. ดอกเบยเงนเบกเกนบญช 7. คาไฟฟาส าหรบโรงงานผลต 8. เงนมดจ าลวงหนาในการซอเครองจกร 9. คาเสอมราคาเครองมอเครองใชในโรงงาน 10. เงนเดอนผจดการฝายบคลากร 11. คาแรงคางจายพนกงานแผนกซอมบ ารง 12. คาลวงเวลาพนกงานบญช ขอ 2. ตอไปนเปนยอดคงเหลอของบญชตางๆ ประจ าเดอนกรกฎาคม 2559 ดงน สนคาคงเหลอ (บาท) 1 ก.ค. 59 31 ก.ค.59

วตถดบทางตรง 50,000 80,000 งานระหวางท า 100,000 150,000 สนคาส าเรจรป 200,000 100,000 ขายสนคา 3,000,000 วตถดบทางออม 75,000 คาแรงงานทางตรง 570,000 คาแรงงานทางออม 48,000 คาเชาโรงงาน 33,000 คาเบยประกนภยโรงงาน 20,000 คาเสอมราคา – เครองจกร 59,000 ซอวตถดบทางตรง (สทธ) 350,000


ใหท า 1. ค านวณหาตนทนวตถดบใชไปในกระบวนการผลต 2. ค านวณหาตนทนสนคาทผลตเสรจ 3. ค านวณหาตนทนขาย

ขอ 3. บรษท อดรการคา จ ากด มขอมลตนทนและคาใชจายการผลตประจ าป 25x1 ดงน

วตถดบคงเหลอตนงวด 120,000 ซอวตถดบ 230,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 80,000 คาแรงงานทางตรง 300,000 คาแรงงานทางออม 75,000 คาขนสงเขา 50,000 สงคนวตถดบ 18,000 สวนลดรบ 12,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเสอมราคา - เครองจกร 70,000 คาสาธารณปโภคโรงงาน 60,000 งานระหวางท าตนงวด 250,000 งานระหวางท าปลายงวด 320,000

ใหท า งบตนทนการผลต ส าหรบป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1 ขอ 4. บรษท เจรญการคา จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคา โดยมขอมลเกยวกบการผลต การขายและ คาใชจายตางๆ ดงน หนวย: บาท

ยอดขาย 2,300,000 วตถดบคงเหลอตนงวด 150,000 ซอวตถดบ 300,000 วตถดบคงเหลอปลายงวด 100,000 วตถดบทางออม 60,000 คาแรงงานทางตรง 375,000 คาแรงงานทางออม 50,000


สงคนวตถดบ 30,000 รบคนสนคา 22,000 สวนลดจาย 28,000 สวนลดรบ 45,000 เงนเดอนผจดการโรงงาน 125,000 เงนเดอนผบรหาร 250,000 เงนเดอนพนกงานขาย 125,000 คาขนสงออก 75,000 คาขนสงเขา 50,000 คาเชาโรงงาน 100,000 คาเชาส านกงานใหญ 40,000 คาเสอมราคา-เครองจกร 140,000 คาเสอมราคา-อปกรณส านกงาน 50,000 คาสาธารณปโภคโรงงาน 75,000 คาสาธารณปโภคส านกงาน 37,500 คาโฆษณา 150,000 สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด 375,000 สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด 400,000 งานระหวางท าตนงวด 175,000 งานระหวางท าปลายงวด 150,000

ใหท า

1. งบตนทนการผลต ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1

2. งบก าไรขาดทน ส าหรบงวด 1 ป สนสดวนท 31 ธนวาคม 25x1


ขอ 5. บรษท กญญาการผลต จ ากด เปนผผลตและจ าหนายสนคาชนดหนง โดยมขอมลเกยวกบตนทนการผลตทเกดขนในเดอนพฤษภาคม 25X1 ดงน

1. ยอดคงเหลอตนงวด วตถดบ 40,000 บาท งานระหวางท า 80,000 บาท สนคาส าเรจรป 140,000 บาท

2. ซอวตถดบ (ทงทางตรงและทางออม) จ านวน 160,000 บาท เปนเงนเชอ 3. เบกวตถดบไปใชในการผลต แบงไดเปน

วตถดบทางตรง 60,000 บาท วตถดบทางออม 20,000 บาท

4. จายเงนเดอนและคาแรงงานพนกงานทงสน 59,000 บาท โดยผานบญชธนาคาร 5. เงนเดอนและคาแรงงานทจายในระหวางเดอน แบงไดเปน

คาแรงงานทางตรง 36,000 บาท คาแรงงานทางออม 6,000 บาท เงนเดอนฝายขาย 8,000 บาท เงนเดอนฝายบรหาร 9,000 บาท

6. คาใชจายการผลต ทเกดขนในระหวางเดอนประกอบดวย คาเสอมราคา – เครองจกร 4,000 บาท คาเชาโรงงาน (จายเงนสด) 6,000 บาท คาน าคาไฟโรงงาน (คางจาย) 2,000 บาท

7. คาใชจายในการขายและบรหาร เดอนพฤษภาคม ประกอบดวย คาเสอมราคา – อปกรณส านกงาน 3,000 บาท คารบรอง (จายเงนสด) 1,600 บาท คานายหนา (จายเงนสด) 2,400 บาท คาใชจายเบดเตลด (จายเงนสด) 1,000 บาท

8. ในระหวางเดอน บรษทผลตสนคาเสรจทงสน 80% ของงานทผลตในระหวางงวด 9. ขายสนคาเปนเงนเชอในราคาทมอตราก าไรขนตน 20% สนคาทขายมราคาทน

200,000 บาท 10. รบช าระเงนจากลกหน 100,000 บาท

ใหท า บนทกรายการในสมดรายวนทวไป ตามระบบการสะสมตนทนทง 2 วธ ไดแก

1. แบบเมอสนงวด (Periodic Cost Accumulation System) 2. แบบตอเนอง (Perpetual Cost Accumulation System)


ขอ 6. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการด าเนนงานประจ าเดอนกรกฎาคม 25X4 ซงเปนเดอนแรกทเรมด าเนนการของบรษท สยามการผลต จ ากด กจการบนทกตนทนการผลตโดยใชระบบตนทนจรง 1. ซอวตถดบทางตรงและวสดสนเปลองเปนเงนเชอ 300,000 บาท 2. เบกวตถดบเพอใชในการผลตโดยตรง 240,000 บาท 3. เบกวสดสนเปลองเพอใชในการผลต 20,000 บาท 4. คนวตถดบทางตรงเกบเขาคลง 10,000 บาท 5. คาแรงงานทางตรง (คางจาย) 200,000 บาท 6. คาแรงงานทางออม (คางจาย) 60,000 บาท 7. คาเสอมราคาโรงงานและเครองจกร 20,000 บาท 8. คาใชจายการผลตอนๆ ทเกดขนรวม (จายเปนเงนสด)46,000 บาท 9. ตนทนของสนคาทผลตเสรจ 520,000 บาท 10. ขายสนคาเปนเงนเชอ 400,000 บาท 11. ตนทนสนคาทขาย 360,000 บาท 12. รบคนสนคาในราคาขาย 10,000 บาท ซงมตนทนการผลต 9,000 บาท ใหท า ลงรายการในสมดรายวนเพอบนทกรายการตางๆ ทเกดขนในเดอนกรกฎาคม 25X4 ถากจการมระบบการตามระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง ขอ 7. ขอมลตอไปนไดมาจากการผลตในเดอนสงหาคม 25X6 ของ บรษท เจรญชย จ ากด 1. ซอวตถดบทางตรงเปนเงนเชอ 60,000 บาท 2. จายคาแรงพนกงานฝายผลต (คาแรงงานทางตรง) รวม 78,000 บาท เปนเงนสด 3. จายเงนเดอนผควบคมโรงงาน 6,500 บาท เปนเงนสด 4. คาก าลงไฟคางจายเทากบ 2,000 บาท 5. คาเสอมราคาของอปกรณในโรงงานเทากบ 5,000 บาท 6. ขอมลจากบญชตางๆ ทงในตอนตนงวดและปลายงวด มดงน

1 สงหาคม 31 สงหาคม วตถดบทางตรง 10,000 20,000 งานระหวางท า 25,000 28,000 เจาหนการคา (8,000) (8,000) คาแรงคางจาย (3,000) (5,000) เงนเดอนคางจาย (1,000) (500)


กจการใชระบบตนทนจรง (Actual Costs) โดยเปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตเพอรวบรวมตนทนทางออมประเภทตางๆ และจะโอนบญชนเขาบญชงานระหวางท าในตอนสนงวด ใหท า 1. ลงรายการในสมดรายวนทวไปและผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ 2. งบตนทนการผลตประจ าเดอนสงหาคม 25X6 ขอ 8. คณอเนกไดน าเงนสดสวนตวมาลงทนท าโรงงานผลตสนคาทชอวา “โรงงานอเนกภณฑ” เปนจ านวนเงน 1,000,000 บาท คณอเนกตกลงทจะเชาโรงงานจากเพอนสนทของเขาซงคดคาเชาเพยงปละ 120,000 บาท ทงนคณอเนกตองจายเงนซอเครองจกรอปกรณและเฟอรนเจอรตางๆ ในโรงงานเอง เขาประมาณวาเครองจกรจะมอายใชงาน 7 ป สวนอปกรณและเฟอรนเจอรตางๆ มอาย 5 ป โดยไมมราคาซาก รายการตอไปนไดมาจากเหตการณในเดอนมนาคม 25X5 ซงเปนเดอนแรกของการด าเนนงาน มนาคม 1 คณอเนกน าเงนมาลงทนท า “โรงงานอเนกภณฑ” จ านวน 1,000,000 บาท 2 จายคาเชาโรงงานส าหรบ 1 ป จ านวน 120,000 บาท ประมาณวาจะใชเนอทสวนหนาเปนโชวรมของแผนกขายและแผนกบรหาร ซงเทากบ 1/5 ของเนอทรวม 4 ซอเครองจกรเพอตดตงทโรงงานเปนเงนสด 168,000 บาท 9 ซอวตถดบเปนเงนสด 150,000 บาท 10 ซอเฟอรนเจอรตางๆ ส าหรบโชวรปและฝายบรหารจ านวน 24,000 บาท เปนเงนสด 15 เบกวตถดบไปใชในการผลตทางตรง 40,000 บาท ทางออม 20,000 บาท 16 ค านวณคาแรงและเงนเดอนส าหรบ 2 สปดาหแรกเปนคาแรงทางตรง 10,000 บาท คาแรงทางออม 5,000 บาท แผนกขาย 3,000 บาท และแผนกบรหาร 5,000 บาท จายคาแรงและเงนเดอนทงหมดในวนน 20 ไดรบใบเสรจคาน า คาไฟ และคาโทรศพทรวม 3,000 บาท 1/5 ของรายการนเปนคาใชจายของแผนกขายและแผนกบรหาร 29 บนทกคาเชาและคาเสอมราคาประจ างวด 29 ค านวณคาแรงและเงนเดอนส าหรบ 2 สปดาหหลง ซงมจ านวนเทากบคาแรงและเงนเดอน 2 สปดาหแรก 30 จายคาแรงและเงนเดอนทงหมด 31 โอนคาใชจายการผลตจรงทงหมดเขาเปนตนทนการผลต สนคาผลตเสรจมมลคารวม 100,000 บาท สนคาขายไดมตนทนรวม 80,000 บาท และไดขายสนคานไปเปนเงนเชอรวมทงสน 120,000 บาท


ใหท า 1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปและรายการปรบปรงบญชในวนสนงวด 2. ผานรายการนไปบญชแยกประเภททเกยวของ 3. งบทดลองหลงการปรบปรงบญช ณ วนท 31 มนาคม 25X5 4. งบก าไรขาดทนและงบตนทนการผลตประจ าเดอนมนาคม 25X5 ขอ 9. บรษทผลตภณฑอาหาร จ ากด มส านกงานกลางทสลม สวนโรงงานผลตอยทพระประแดง ตอไปนเปนขอมลทเกดขนในเดอนกรกฎาคม 25X9 ซงเปนเดอนแรกของการด าเนนงาน 1. ซอวตถดบเปนเงนเชอ 40,000 บาท 2. ซอเครองจกรเปนเงนเชอ 300,000 บาท จายคาเบยประกนภยเปนเงนสดส าหรบระยะเวลา 1 ป เทากบ 6,000 บาท 3. โรงงานค านวณคาแรงไดดงนคอ คาแรงทางตรง 32,000 บาท คาแรงทางออม 8,000 บาท ใหหกภาษ ณ ทจาย 10% ของคาแรงทงหมด 4. ส านกงานกลางสงเชคคาแรงใหโรงงานเพอจายคนงาน สวนภาษนนไดน าสงสรรพากรเรยบรอยแลว 5. ใบส าคญจายทโรงงานไดรบจากเจาหนเปนคาใชจายตางๆ ดงนคอ คาเชาโรงงาน 8,000 บาท คาเครองมอเบดเตลด 3,000 บาท คาซอมแซม 2,000 บาท คาเครองเขยน 2,000 บาท และคาใชจายเบดเตลด 2,000 บาท เมอสงใบส าคญเหลานใหส านกงานกลางๆ จายเงนสดช าระหนเพยงครงเดยวเทานน 6. เบกวตถดบทางตรง 33,000 บาท วตถดบทางออม 2,000 บาท 7. รายการปรบปรงในตอนสนเดอนประกอบดวยรายการตอไปน คาเสอมราคาเครองจกร 10% ตอป คาเบยประกนภย 1 เดอน คาน าคาไฟคางจายส าหรบเดอนน 3,000 บาท 8. ส ารวจงานคงคางวนท 31 ก.ค. ปรากฏวา มวตถดบทางตรง 10,000 บาท คาแรงทางตรง 8,500 บาท และคาใชจายการผลต 8,500 บาท 9. คาขายเชอเทากบ 90,000 บาท ซงเปน 150% ของตนทนขาย และไดจดสงสนคาใหผซอเรยบรอยแลว 10. คาใชจายในการขายและบรหารจายเปนเงนสดเทากบ 6,000 และ 9,000 บาท ใหท า ใหลงรายการขางตนในสมดรายวนทวไปในกรณดงน 1. เมอส านกงานกลางเปนผลงบญชทงหมด รวมทงในเรองของการผลตทโรงงานดวย


2. เมอบรษทตองการแยกการลงบญชของโรงงานออกจากส านกงานกลาง ทงนโดยใหส านกงานกลางบนทกการจดซอ การขายและการเงน รวมทงเกบรกษาบญชสนทรพยถาวรทงหมดของบรษท สวนโรงงานบนทกรายการเกยวกบการผลตเทานน ขอ 10. เมอวนท 1 มกราคม 25X2 บรษทไทยวจตรภณฑ จ ากด เรมเปดด าเนนงานผลตพนไมสกปาเกส าหรบปพนหอง โรงงานตงอยทจงหวดเพชรบรณ สวนส านกงานใหญอยกรงเทพฯ ส านกงานใหญด าเนนการดานการขาย การเงน เงนเดอนและสวสดการพนกงาน ทงยงเปนผบนทกรายการเกยวกบสนทรพยทกประเภทของบรษท สวนโรงงานท าหนาทจดซอวตถดบและบนทกตนทนในการผลตทงสนของบรษท เมอผลตเสรจกจะสงสนคาไปไวทคลงสนคาส าเรจรปซงอยในบรเวณเดยวกนกบส านกงานใหญ โรงงานเปนผเกบรกษาและบนทกบญชวตถดบทกประเภท เมอโรงงานท าการจดซอวตถดบเปนทเรยบรอยกจะสงรายงานใหส านกงานใหญด าเนนการช าระหนตอเจาหนโดยตรง

ส าหรบรายการทเกดขนในเดอนมกราคม 25X2 ปรากฏรายละเอยดดงตอไปน 1. ซอวตถดบเปนเงนเชอ 140,500 บาท 2. สงคนวตถดบเนองจากคณภาพต ากวามาตรฐานจ านวนเงน 3,000 บาท 3. คาแรงทโรงงาน ประกอบดวย

คาแรงทางตรง 45,000 บาท คาแรงทางออม 20,000 บาท คาแรงทส านกงานใหญ ประกอบดวย เงนเดอนพนกงานขาย 15,000 บาท เงนเดอนพนกงานบรหาร 20,000 บาท คาแรงทกประเภทถกหกเปนภาษหก ณ ทจาย 10% 4. จากใบเบกวตถดบพบรายละเอยดดงน เบกไปใชในการผลต 60,000 บาท เบกไปใชทางออม 25,000 บาท เบกไปใชในการโฆษณา 4,500 บาท 5. จายเงนช าระคาแรงคางจายและเจาหนวตถดบ 6. เมอวนท 1 มกราคม 25X2 บรษทสงซอเครองจกรใหโรงงาน 120,000 บาท

เครองมอเครองใช 60,000 บาท เครองใชส านกงาน 24,000 บาท อายการใชงานส าหรบสนทรพยทกประเภท เทากบ 10 ป

7. คาใชจายการผลตทตองจายเปนเงนสดรวมเปนเงน 10,000 บาท 8. สนคาผลตเสรจมมลคา 130,000 บาท 9. บรษทขายสนคาเปนเงนเชอ 200,000 บาท ตนทนสนคาขาย 120,000 บาท


10. ลกคาของสงคนสนคาทช ารดในราคาขาย 5,000 บาท ราคาทน 3,000 บาท ใหท า ใหทานลงรายการขางตนในสมดรายวนแสดงทงดานส านกงานและโรงงาน ขอ 11. บรษทผลตภณฑเรอใบเพงเปดด าเนนงานเมอเดอนกนยายน 25X6 ส านกงานของบรษทอยทถนนสลม แตโรงงานอยทจงหวดสมทรปราการ ฝายบรหารตองการใหส านกงานกลางเปนผบนทกบญชทงหมด รวมทงการผลตทโรงงานดวย ส าหรบขอมลการด าเนนงานในเดอนกนยายนประกอบดวยรายการตอไปน

1. ซอวตถดบประเภทตางๆ เปนเงนเชอ 54,000 บาท 2. เบกวตถไปใชในงานทางตรง 42,000 บาท งานทางออม 4,000 บาท และเบก

ไปใชในฝายขาย 2,000 บาท 3. คาแรงและเงนเดอน ประกอบดวย ทโรงงาน เงนเดอนผจดการโรงงาน 5,000 คาแรงทางตรง 30,000 คาแรงทางออม 3,000 ทส านกงาน เงนเดอนฝายขาย 20,000 เงนเดอนฝายบรหาร 10,000 4. คาใชจายตางๆ ประกอบดวย ทโรงงาน คาเสอมราคาโรงงานและเครองจกร 15,000 คาน าคาไฟ 12,000 คาซอมแซมเครองจกร 5,000 คาใชจายเบดเตลด 2,000 ทส านกงาน คาเสอมราคาอาคาร 5,000 คาน าคาไฟ 6,000 คาพาหนะพนกงานขาย 4,000 คาใชจายเบดเตลด 3,000 5. กจการรวบรวมคาใชจายการผลตจรงเขาในกระบวนการผลต 6. เมอส ารวจงานคงคางปลายงวด พบวามงานระหวางท าทยงท าไมเสรจมลคา

18,000 บาท 7. สนคาผลตเสรจโอนใหคลงสนคา 5,000 ชน และไดขายไปในงวดน 3,000 ชน

ในราคาชนละ 40 บาท


ขอ 12. บรษท อานนท จ ากด ผลตสนคาเพยงชนดเดยว สนคาคงเหลอยกมาเมอวนท 1 เมษายน 25X7 ประกอบดวย บญชคมยอดวตถดบ 14,000 บาท บญชคมยอดงานระหวางท า 15,000 บาท ขอมลทไดจากการด าเนนงานในเดอนเมษายน แสดงดงตอไปน 1. ซอวตถดบตางๆ เปนเงนเชอ 22,000 บาท จายคาขนสงเปนเงนสด 1,000 บาท 2. เบกวตถดบเขากระบวนการผลต ประกอบดวย วตถดบทางตรง 21,4000 บาท และวตถดบทางออม 2,200 บาท 3. สงคนวตถดบเขาคลงเนองจากเบกเกน เปนวตถดบทางตรง 400 บาท และวตถดบทางออม 200 บาท 4. สงคนวตถดบใหผขายเนองจากคณภาพต ากวามาตรฐาน 1,000 บาท แลวท าการช าระหนทคงคาง 5. เงนเดอนและคาแรงเกดขนรวมเปนเงน 40,000 บาท ตองหกภาษไว ณ ทจาย 10% ทเหลอจายใหแกพนกงานทงหมด 6. ตามบตรประจ างานจ าแนกไดวาเงนเดอนและคาแรงตามขอ 5 ประกอบดวย แรงงานทางตรง 50% แรงงานทางออม 10% ฝายขาย 25% ฝายบรหาร 15% 7. คาใชจายกาผลตทจายจรงประกอบดวย คาเชา 3,000 บาท คาใชจายเบดเตลด 2,000 บาท สวนทเหลอยงไมไดจาย ไดแก คาน า-คาไฟ 3,000 บาท 8. รายการปรบปรงประจ าเดอนมดงน 8.1 ตดจ าหนายคาเบยประกนภยจายลวงหนาของโรงงานเดอนละ 1,000 บาท 8.2 คาเสอมราคา - โรงงาน 4,000 บาท - เครองจกร 5,000 บาท 9. เมอส ารวจงานทคงคางปลายงวด ปรากฏวาประกอบดวยวตถดบทางตรง 9,000 บาท คาแรงงานทางตรง 5,000 บาท และคาใชจายการผลต 6,000 บาท สวนงานทผลตเสรจไดสงเขาคลงสนคาเพอรอการสงมอบใหลกคาทงหมด 10. กจการก าหนดราคาขายของงานทผลตในเดอนน โดยบวกก าไร 50% ของตนทนการผลต และกจการไดสงสนคาใหลกคาเรยบรอยแลว แตยงไมไดรบเงนจากลกคา ใหท า ถากจการใชระบบบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง (Perpetual inventory system) ใหบนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไปและผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ



จนทนา สาขากร และ ศลปพร ศรจนเพชร. (2556). การบญชขนตน. พมพครงท 1

กรงเทพมหานคร : ทพเอน เพรส. ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. พมพครงท 15 กรงเทพมหานคร :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศศวมล มอ าพล. (2558). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 23 กรงเทพมหานคร :

อนโฟไมนง. สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชบรหาร. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :

แมคกรอ-ฮล.


การบญชเกยวกบวตถดบ


1. ความหมายและประเภทของวตถดบ 2. ขนตอนเกยวกบวตถดบ 3. การบญชเกยวกบวตถดบ 4. การค านวณตนทนวตถดบใชไปและการตราคาวตถดบคงเหลอ 5. บทสรป 6. แบบฝกหดทายบท 7. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายวงจรการผลตและตนทนการผลตทเกยวกบวตถดบ 2. สามารถอธบายความหมายและประเภทของวตถดบ 3. สามารถบนทกบญชทเกยวกบวตถดบในแตละข นตอนได 4. สามารถค านวณตนทนวตถดบใชไปในกระบวนการผลตและตราคา

วตถดบคงเหลอได


1. การบรรยายเนอหา 2. ถามตอบในชนเรยน 3. ท าแบบฝกหดทายบท



1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชเกยวกบวตถดบ 2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของกบตนทนวตถดบจากอนเทอรเนต 4. ตวอยางผลตภณฑจรง และวตถดบหลกทน ามาใชผลตสนคาจรง



บทท 3 การบญชเกยวกบวตถดบ 3 - 3

บทท 3 การบญชเกยวกบวตถดบ

ปจจยการผลตทมความส าคญทสดทน ามาใชในกระบวนการผลตของธรกจประเภทอตสาหกรรม ไดแก วตถดบ ซงธรกจลกษณะนจ าเปนจะตองใชวตถดบเพอน ามาแปรสภาพใหกลายเปนสนคาส าเรจรปหรอกงส าเรจรป เพอน าไปจ าหนายใหกบลกคาตอไป แตกระบวนการไดมาของวตถดบมหลายขนตอน เรมตงแตการจดหาวตถดบ มการจดซอ การตรวจรบวตถดบ การเกบรกษา จนกระทงท าการเบกใชวตถดบเมอน าเขาสกระบวนการผลต ดงนน ในแตละขนตอนจะมตนทนเกดขนในแตละกระบวนการ ซงมผลตอการค านวณตนทนวตถดบ รวมไปถงการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด เพอน าเสนอรายการในงบแสดงฐานะการเงน รวมถงงบการเงนอนๆ ทเกยวของ และทส าคญผบรหารสามารถน าขอมลทเกยวกบตนทนวตถดบไปใชในการวางแผนและการควบคมวตถดบ เพอเปนขอมลเสนอใหกบฝายบรหารน าขอมลเหลานไปใชประกอบการตดสนใจ เชน ตองการลดตนทนวตถดบเพอใหตนทนการผลตของผลตภณฑลดลง มผลท าใหราคาสนคาลดลง ซงเปนขอไดเปรยบในดานตนทน ท าใหธรกจสามารถแขงขนกบคแขงได

แตละขนตอนทเกยวของกบวตถดบ จะมตนทนเกดขนตงแตการจดซอ การตรวจรบ การเบกใชวตถดบ จนกระทงการจดเกบวตถดบเขาคลงสนคา แตละกระบวนการทเกยวของจงตองมการบนทกบญชตนทนวตถดบท เกยวของแทบทงสน ดงนน เนอหาในบทน จะประกอบดวย ความหมายและประเภทของวตถดบ และขนตอนของการบนทกบญช ซงเรมตงแตการจดซอวตถดบ การเกบวตถดบเขาคลงสนคา การเบกวตถดบเพอน าเขาสกระบวนการผลต ไปจนถงการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด และรวมไปถงวธการค านวณตนทนวตถดบเมอมเบกวตถดบไปใชในกระบวนการผลต

ความหมายและประเภทของวตถดบ

วตถดบ (Material) คอ สวนประกอบหลกทมความส าคญทสดทน ามาใชในการผลต โดยการผลตสนคานน จะเปนการแปรสภาพวตถดบจนกระทงกลายเปนสนคาส าเรจรป

ตวอยางวตถดบหลกทน ามาใชในการผลตสนคา เชน เหลกเปนวตถดบหลกทน ามาใชในการผลตรถยนต ไมเปนวตถดบหลกทน ามาผลตเปนเฟอรนเจอร วตถดบทน ามาใชในการผลตสนคาชนดหนงอาจจะมวตถดบหลายชนด ซงการแบงประเภทของวตถดบ สามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ วตถดบทางตรง และวตถดบทางออม ซงแตละประเภทสามารถอธบาย


รายละเอยด ไดดงน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 106 และดวงมณ โกมารทต, 2559 : 138)

1. วตถดบทางตรง วตถดบทางตรง (Direct Material : DM) คอ วตถดบทเปนองคประกอบส าคญทใช

ในการผลตสนคาโดยปรมาณการใชวตถดบชนดนนๆ กบจ านวนหนวยของสนคาทผลตจะเปนไปในทศทางเดยวกน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา , 2558 : 44) ซงวตถดบทน ามาผลตสนคานนจะถอเปนวตถดบหลก และเปนวตถดบสวนใหญทใชในการผลตสนคาชนดนนๆ รวมทงสามารถค านวณตนทนของวตถดบทใชในการผลตสนคาแตละหนวยไดโดยชดเจน และมมลคาทมนยส าคญ (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 106)

ตวอยางวตถดบทางตรง เชน ไมเปนวตถดบทางตรงของการผลตโตะไมหนงตว เพราะกจการสามารถระบไดวาจะตองใชไมจ านวนเทาใด และคดเปนตนทนของไมทใชในการผลตจ านวนเทาใด หรอ เหลกเปนวตถดบทางตรงของการผลตรถยนตหนงคน เนองจากกจการสามารถระบไดวาจะตองใชเหลกเพอน ามาใชผลตเปนตวถงรถยนตจ านวนเทาใด ท าใหสามารถค านวณตนทนเหลกไดอยางชดเจน หรอ ผาเปนวตถดบทางตรงของการผลตเสอผาส าเรจรป กจการสามารถระบไดวาตองใชผาจ านวนกเมตรเพอใชในการผลตเสอหนงตว เปนตน

2. วตถดบทางออม วตถดบทางออม (Indirect Material : IDM) คอ วตถดบทเปนปจจยการผลตสนคา

แตไมสามารถจดประเภทเปนวตถดบทางตรงได แมวาปรมาณการใชวตถดบทางออมจะผนแปรไปตามปรมาณการผลต แตความสมพนธดงกลาวอาจไมชดเจน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา , 2558 : 44) หรอวตถดบทางออมเปนวสดทไมใชสวนประกอบหลกของการผลตสนคาชนดใดชนดหนง วตถดบเหลานจะถกเรยกวา วตถดบทางออม หรอ วสดโรงงาน (Factory Supplies) มลคาของวตถดบทางออมหรอวสดโรงงานไมมนยส าคญ หรอมมลคาไมสงมากนก (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 106) ในการเบกวตถดบทางออมเขาสกระบวนการผลตสนคาชนดใดชนดหนง กจการไมสามารถระบปรมาณการใชวตถดบนนไดอยางชดเจน ท าใหการค านวณตนทนวตถดบทางออมทใชในการผลตสนคาแตละหนวยจงไมสามารถระบไดอยางชดเจนเชนกน

ตวอยางของวตถดบทางออม เชน ดาย ตะป กาว และน ามนหลอลน เปนตน ทน ามาใชในการผลตโตะไม กจการไมสามารถระบไดวาตองใชตะปกตว และกาวเทาใดเพอน ามาใชในการผลตโตะหนงตว หรอดายทใชในการผลตเสอ กจการไมสามารถระบไดวาตองใชดายจ านวนกเมตรเพอน ามาผลตเสอหนงตว เปนตน ซงวตถดบทยกตวอยางมาขางตน จะถอวาเปนวตถดบทางออมทงสน ในการจดประเภทของวตถดบทางออมหรอวสดโรงงาน จะถอวา


วตถดบเหลานเปนสวนหนงของคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead หรอ Factory Overhead) ซงคาใชจายการผลตน ถอวาเปนตนทนสวนหนงของตนทนการผลต ดงไดอธบายไวแลวในบทท 1

ดงนน การพจารณาวารายการใดเปนวตถดบทางตรงหรอวตถดบทางออมนน จะตองพจารณาเงอนไข 2 ประการ ประกอบกน นนคอ วตถดบซงถอวาเปนวตถดบทางตรงจะตองเปนสวนประกอบส าคญซงใชโดยตรงในการผลตสนคา และสามารถค านวณเปนตนทนในการผลตเปนสนคาส าเรจรปไดโดยงาย หากขาดเงอนไขขอใดขอหนงเสยแลวยอมถอวารายการนนเปนวตถดบทางออม (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 138) และจากการแบงประเภทของวตถดบออกเปน 2 ประเภท นนคอ วตถดบทางตรงและวตถดบทางออม ท าใหรายการเกยวกบวตถดบทงสองประเภทจะมผลตอการบนทกบญชทเกยวของกบวตถดบทางตรง และวตถดบทางออมซงจะไปรวมอยในบญชคาใชจายการผลต ส าหรบเนอหาของบทน จะเนนการบนทกรายการทเกยวกบวตถดบทางตรง สวนวตถดบทางออมจะไปอธบายโดยละเอยดในบทท 5 การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต ตอไป

ขนตอนเกยวกบวตถดบ

จากการจ าแนกประเภทของวตถดบเปน 2 ประเภท ไดแก วตถดบทางตรงและวตถดบทางออม การไดมาซงวตถดบแตละประเภทจะมกจกรรมทเกยวของ ตงแตการจดหาวตถดบจนกระทงเบกวตถดบไปใชในกระบวนการผลต ดงนน จากรายการดงกลาวจงมผลตอการบนทกบญชทเกยวของกบวตถดบทางตรง และวตถดบทางออม ขนตอนทเกยวของกบวตถดบ (Material Flow) จงประกอบดวย กจกรรมตางๆ ไดแก กจกรรมการจดซอวตถดบ การตรวจรบวตถดบ การเบกวตถดบไปใชในกระบวนการผลต และการเกบรกษาวตถดบในคลงวตถดบ ดงแสดงในภาพท 3.1

ภาพท 3.1 ขนตอนทเกยวของกบวตถดบ

การจดซอวตถดบ การตรวจรบวตถดบ การเบกใชวตถดบ การจดเกบวตถดบ


ในแตละขนตอนทเกยวกบวตถดบ จะมตนทนเกดขนของแตละขนตอน เรมตงแตตนทนการจดซอวตถดบ การตรวจรบวตถดบ ตนทนวตถดบทใชไปในกระบวนการผลต รวมไปถงการตราคาวตถดบคงเหลอในตอนสนงวด ดงแสดงในภาพท 3.2

ภาพท 3.2 ตนทนวตถดบทเกยวกบกจกรรมแตละกจกรรม

จากขนตอนทเกยวกบวตถดบดงภาพท 3.2 สามารถอธบายรายละเอยดแตละขนตอนทเกยวกบวตถดบ และหนาทของแผนกตางๆ ทเกยวของ ไดดงน

1. การจดซอวตถดบ แผนกท มหน าท ในกา รจดซ อ วตถด บ ได แก แผนกจ ดซ อ (Purchasing

Department) ผจดการแผนกจดซอจะท าหนาทในการจดซอวตถดบ รวมไปถงวสดโรงงานตางๆ ทใชในการผลต ผจดการแผนกจะตองรบผดชอบในการจดหาวตถดบใหเปนตามมาตรฐานทก าหนดของแผนกผลต ทงดานคณภาพ ราคาและเงอนไขตางๆ ทเกยวของกบการจดซอ เชน สวนลดการคา และสวนลดเงนสดทไดรบเมอมการซอวตถดบ

การด าเนนการเพอซอวตถดบจะมแผนกทเกยวของในขนตอนการจดซอวตถดบ คอ แผนกคลงวตถดบ และแผนกจดซอวตถดบ โดยสามารถอธบายรายละเอยดหนาทและเอกสารตางๆ ทเกยวของของแตละแผนก ไดดงน

1.1. แผนกคลงวตถดบ การจดซอวตถดบจะเรมจากการทแผนกคลงวตถดบ (Store Department)

จดท าใบขอซอวตถดบ (Purchase Requisition) แลวสงไปยงแผนกจดซอ เพอท าการจดหาและจดซอวตถดบใหแผนกคลงวตถดบตามความตองการ โดยปกตแลวแผนกคลงวตถดบจะเปนผออกใบขอซอตามความตองการของแผนกผลต จ านวน 2 ฉบบ โดยแผนกคลงวตถดบจะสงตนฉบบไปใหแผนกจดซอเพอด าเนนการจดซอ สวนส าเนาอก 1 ฉบบจะเกบไวเปนหลกฐานการขอซอ โดยเอกสารใบขอซอวตถดบจะมรายละเอยดเกยวกบประเภท และจ านวนวตถดบทตองการ วนทขอซอ วนทตองการใช และผอนมต ดงแสดงในภาพท 3.3

แตโดยท วไป ขนตอนการจดท าใบขอซอจะเรมจากการท แผนกผลต (Production Department) ไดวางแผนการผลตไวลวงหนา ท าใหทราบวาตองท าการผลตสนคา

ตนทนการสงซอ ตนทนจากการซอ ตนทนการเบกใชวตถดบ ตนทนการเกบรกษา


ชนดใด แผนกผลตกจะท าการตรวจสอบวตถดบและวสดจากคลงวตถดบวามจ านวนเพยงพอหรอไม ถาไมเพยงพอตอการผลต แผนกผลตกจะแจงไปยงแผนกคลงวตถดบเพอจดท าใบขอซอสงไปใหแผนกจดซอ ดงไดกลาวไวตามขนตอนขางตน

ภาพท 3.3 ตวอยางใบขอซอ

1.2. แผนกจดซอ เมอแผนกจดซอไดรบใบขอซอวตถดบจากแผนกคลงวตถดบ แผนกจดซอ

จดท าใบสงซอ (Purchase Order) โดยมรายละเอยดเกยวกบชอทอยของบรษททท าการสงซอ เลขทใบสงซอ ชอและทอยผขาย วนททออกใบสงซอ วนทสงมอบ เงอนไขการขนสงและเงอนไขการช าระเงน ปรมาณการสงซอ รายละเอยดเกยวกบชนด ลกษณะและคณภาพของวตถดบทสงซอ ราคาตอหนวย และยอดรวมของจ านวนเงนทท าการสงซอทงหมด และผมอ านาจในการสงซอ ดงแสดงในภาพท 3.4

โดยทวไปแผนกจดซอจะท าใบสงซอขน 4 ฉบบ โดยจะสงตนฉบบใหกบผขาย สวนส าเนาทเหลอ 3 ฉบบ ส าเนา 1 ฉบบสงใหแผนกตรวจรบของเพอเปนหลกฐานเพอตรวจรบของเมอวตถดบมาสง ส าเนา 1 ฉบบสงใหแผนกบญชเพอตรวจสอบกบรายงานการตรวจรบของจากแผนกตรวจรบของและใบก ากบสนคาทไดรบจากผขาย สวนส าเนาอก 1 ฉบบเกบไวเปนหลกฐานไวทแผนกจดซอ

บรษท ...................................... เลขท ........ ใบขอซอ เลมท ........

แผนก/ฝาย........................................................ วนทขอซอ........................................................ วนทตองการใชวตถดบ............................

จ านวน รายการ

ผขอซอ.................................................. ผอนมต........................................................... ใบสงซอเลขท........................................ วนทออก.......................................................... บรษทผจ าหนายวตถดบ..................................................................................................


ภาพท 3.4 ตวอยางใบสงซอ 2. การตรวจรบวตถดบ กจกรรมการตรวจรบวตถดบจะมแผนกทเกยวของ คอ แผนกตรวจรบของ และ

แผนกบญช ซงสามารถอธบายรายละเอยดหนาทและเอกสารตางๆ ทเกยวของของแตละแผนก ไดดงน

2.1. แผนกตรวจรบของ เมอวตถดบทสงซอไดถกจดสงมาทกจการ แผนกตรวจรบของจะท าหนาทใน

การตรวจสอบรายการวตถดบตางๆ วามคณภาพและปรมาณตรงตามใบสงซอหรอไม รวมทงตรวจสอบถงการช ารดบกพรองอนเนองมาจากการขนสงดวย หลงจากนนแผนกตรวจรบของกจะท าการออกใบรายงานการตรวจรบของ (Receiving Report) ตามปรมาณและรายการของวตถดบจรงทไดตรวจรบไว โดยในใบรายงานการตรวจรบของจะแจงรายละเอยดเกยวกบชอผจ าหนาย เลขทใบสงซอ วนทไดรบวตถดบ ปรมาณทไดรบและรายละเอยดเกยวกบวตถดบทไดรบ พรอมทงมการลงลายมอชอผทท าตรวจรบวตถดบนนไว ซงเอกสารใบรายงานการตรวจรบของจะมรายละเอยด ดงแสดงในภาพท 3.5

บรษท ...................................... เลขท ............. ใบสงซอ เลมท ........

วนท.................. ชอผจ าหนาย..................................................................................................................... ทอย.................................................................................................................................. วนทสงมอบ....................................... เงอนไขการขนสง..................................................... ...........................................................เงอนไขการช าระเงน.................................................

จ านวน รายการ ราคาตอหนวย รวม

ยอดรวมทงสน ผสงซอ..................................................


ภาพท 3.5 ตวอยางใบรายงานการตรวจรบของ

2.2. แผนกบญช

เมอแผนกตรวจรบของ ไดรบวตถดบเรยบรอยแลว แผนกบญชจะน าเอกสารทเกยวกบการซอวตถดบ ไดแก ใบสงซอ ใบรายงานการรบของ และใบก ากบสนคาทไดรบจากผขายมาตรวจสอบวารายละเอยดถกตองตรงกนหรอไม ถาไมตรงกนจะมรายการสงคนวตถดบ และตองมเอกสารสงคนวตถดบแนบมาดวย หลงจากนน แผนกบญชจะท าการบนทกรายการเกยวกบการซอวตถดบลงในสมดรายวนขนตน และผานรายการไปยงบญชคมยอดวตถดบและบญชยอยวตถดบ ซงจะท าเปนบตรวตถดบ (Stock Card) หรอแยกเปนวตถดบแตละประเภทกได โดยบตรวตถดบจะมขอมลเกยวกบจ านวน ราคาตอหนวย จ านวนเงนพรอมแสดงยอดคงเหลอ ดงแสดงในภาพท 3.6

บรษท ............................................ เลขท ............. ใบรายงานการตรวจรบของ เลมท ........ ชอผจ าหนาย........................................................ ใบสงซอเลขท .................................................... วนทไดรบของ.................................................

จ านวนทไดรบ รายการ หมายเหต

ยอดรวมทงสน

ผตรวจรบของ..................................................


ภาพท 3.6 ตวอยางบตรวตถดบ

3. การเบกใชวตถดบ กระบวนการเบกใชวตถดบ จะมแผนกทเกยวของ 3 แผนกไดแก แผนกผลต แผนก

คลงวตถดบ และแผนกบญช ซงสามารถอธบายรายละเอยดหนาทและเอกสารตางๆ ทเกยวของของแตละแผนก ไดดงน

3.1. แผนกผลต เมอจะท าการผลต แผนกผลตจะท าใบเบกวตถดบขน 3 ฉบบ โดยแสดง

รายละเอยดเกยวกบแผนกทขอเบก ชนดและจ านวนของวตถดบทตองเบก ตองระบดวยวาน าไปใชส าหรบงานใด เลขทอะไร และตองมผอนมตการเบก แผนกผลตตองสงตนฉบบใบเบกวตถดบและส าเนา 1 ฉบบ ใหกบแผนกคลงสนคา /วตถดบ สวนส าเนาทเหลอเกบไวเปนหลกฐานไวทแผนกผลต เอกสารใบเบกวตถดบ มขอมลตางๆ ดงแสดงในภาพท 3.7

บตรวตถดบ ชนดของวตถดบ..................... รหส........................................ สถานทจดเกบ................................ จ านวนสงสด......................... จ านวนต าสด.........................

วน เดอน

ป

อางอง

รบ จาย คงเหลอ ปรมาณ ตนทน

ตอหนวย

จ านวนเงน ปรมาณ ตนทนตอ

หนวย

จ านวนเงน ปรมาณ ตนทนตอ

หนวย

จ านวนเงน


3.2. แผนกคลงสนคาหรอวตถดบ เมอแผนกคลงวตถดบหรอสนคา ไดรบใบเบกวตถดบทง 2 ฉบบจากแผนกผลต

แลว แผนกคลงสนคาจะสงวตถดบตามรายละเอยดในใบเบกวตถดบไปใหกบแผนกผลตทตองการใชวตถดบ โดยตองมลายเซนของผรบวตถดบดวย หลงจากนนจะสงส าเนาใบเบกไปยงแผนกบญช สวนเอกสารตนฉบบแผนกคลงสนคาจะเกบไวเปนหลกฐาน และตองบนทกรายการลดจ านวนวตถดบตามทมการเบกใชไปในบตรวตถดบ

3.3. แผนกบญช แผนกบญชจะน าส าเนาใบเบกวตถดบทไดรบจากแผนกคลงวตถดบหรอสนคา

มาค านวณหาตนทนวตถดบทเบกใชในกระบวนการผลต ตามนโยบายของบรษท ซงการค านวณอาจเปนวธถวเฉลยถวงน าหนก (Weighted Average) วธเขากอน – ออกกอน (FIFO) หรอวธเขาหลง – ออกกอน (LIFO) ตามความเหมาะสม และแผนกบญชตองวเคราะหดวยวาวตถดบทเบกไปใชเปนวตถดบประเภทใด เปนวตถดบทางตรงหรอวตถดบทางออม จ านวนเทาใด และค านวณตนทนวตถดบนน เพอน าไปบนทกเปนตนทนแยกตามงาน หรอบตรตนทนงาน หรอรายงานตนทนการผลต เพอบนทกการเบกใชวตถดบ ทงในบญชคมยอดและบญชยอยวตถดบ แยกตามประเภทของวตถดบทน าไปใชจรง

ภาพท 3.7 ตวอยางใบเบกวตถดบ

บรษท ............................................ เลขท ............. ใบเบกวตถดบ เลมท ........ แผนกขอเบก........................................................วนท........................................... เบกเขางานเลขท ................................................................................................... ล าดบท รหส รายการ จ านวน

หนวย ราคาตอหนวย


ผเบก.......................................................... ผอนมต................................................ ............. ผรบของ…………………..…….……..…….. หวหนาแผนกคลงสนคา...................................... วนทรบของ…………… ……….…………… ผค านวณ............................................................


การบญชเกยวกบวตถดบ

กจการอตสาหกรรมทมกระบวนการผลตสนคาชนดใดชนดหนงอาจใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว หรอมวตถดบหลายชนดเพอผลตเปนสนคาชนดนนๆ ดงนน การบนทกบญชเกยวกบวตถดบจงมกจะมการใช บญชยอยวตถดบ (Material Subsidiary Ledgers or Accounts) และ บญชคมยอดวตถดบ (Material Control Account) เพอใหงายตอการบนทกบญช และเกดประสทธภาพในการบรหาร และทส าคญใหเกดประโยชนในดานการควบคมการใชวตถดบ และท าใหตนทนวตถดบทใชในการผลตมความถกตองมากยงขน ในทางปฏบต นกบญชตนทนจะมบญชยอยวตถดบ และบญชคมยอดวตถดบ แยกออกจากกน ส าหรบบญชยอยวตถดบ จะมลกษณะคลายกบบญชยอยลกหน และเจาหน ทเรยกวา บญชลกหนรายตวและเจาหนรายตว สวนบญชคมยอดวตถดบจะมลกษณะคลายกบบญชคมยอดลกหน และบญชคมยอดเจาหน นนคอ เมอพจารณาจากยอดรวมของบญชยอยวตถดบแยกแตละชนด แตเมอน ายอดของบญชยอยวตถดบทกบญชมารวมกนจะเทากบบญชคมยอดวตถดบ (Horngren, et al., 2015 : 143 และ สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 110)

นอกจากน สงทนกบญชจะตองใหความสนใจอกประเดนหนงกคอ การคดตนทนวตถดบทเกดขนในกระบวนการผลตใหมความถกตอง หรอมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ตนทนทเกยวกบวตถดบนน ไมไดมแตเฉพาะตนทนทเกดจากการซอวตถดบเทานน แตยงมตนทนอนๆ และคาใชจายอนๆ ทเกดขนในทกกระบวนการทเกยวกบวตถดบ ตงแตการจดซอวตถดบไปจนกระทงไดวตถดบมาใชในการผลต และน าเกบเขาคลงวตถดบ ดงนน ตนทนทเกยวกบวตถดบ เชน แผนกจดซอจะมตนทนหรอคาใชจายทเกดขนเมอมการจดซอ แผนกผลตจะตองคดตนทนวตถดบทงสน เมอมการเบกใชวตถดบเขาสกระบวนการผลตในงวดหนงๆ และแผนกคลงวตถดบจะมตนทนในการเกบรกษาวตถดบ ซงคาใชจายตางๆ ทเกดขนในแตละแผนกดงกลาวขางตน จงประกอบดวย ตนทนในการสงซอ (Ordering Costs) ตนทนตามราคาซอ (Acquisition Costs) ตนทนในการเกบรกษาวตถดบ (Carrying Costs) (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 131) และตนทนวตถดบทใชไปในกระบวนการผลต (Material Used Costs) นนเอง

ส าหรบตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนกอนๆ ทไมใชตนทนจากการซอและคาขนสงทเกดจากการซอวตถดบ เปนตนทนทท าใหวตถดบพรอมทจะน าไปใชผลตได ซงจะถอวาเปนตนทนของวตถดบ กจการตองท าการจดสรรตนทน (Cost Allocation) เหลานใหกบวตถดบแตละชนดใหถกตอง กอนทจะมการเบกไปใชในการผลตสนคาแตละประเภท เพอใหตนทนวตถดบมความถกตองมากขน

แตในทางปฏบต กจการมกจะบนทกคาใชจายทเกดขนดงกลาวเปนคาใชจายทเกดขนในแตละแผนก เชน คาใชจายทเกดขนในแผนกจดซอ ตรวจรบของ คลงสนคาและบญช โดยจะ


บนทกคาใชจายเหลานเปนตนทนของแตละแผนก หรอจดเปนตนทนทางออมมากกวาจะบนทกเปนตนทนวตถดบทางตรง โดยบนทกเขาคมยอดคาใชจายการผลต แลวคอยน ามาค านวณเปนตนทนการผลตตอไป (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 143)

การบนทกบญชเกยวกบวตถดบเพอใหเกดประโยชนในการควบคมการใชวตถดบและไมใหยงยากในการบนทกบญช เนอหาของบทนจะกลาวถงการบนทกบญชเกยวกบวตถดบ โดยใชบญชคมยอดวตถดบ ซงไมมการบนทกบญชผานบญชยอยวตถดบ แตถาหากกจการมประเภทของวตถดบเพยงไมกชนด หรอเปนกจการทมขนาดเลก กสามารถเปดเปนบญชยอยวตถดบแตละชนดได ซงหลกการบนทกบญชเกยวกบวตถดบไมไดมความแตกตางกน

โดยทวไปการบนทกบญชเกยวกบวตถดบ สามารถจ าแนกไปตามลกษณะของการสะสมขอมลตนทนของวตถดบ ซงแบงไดเปน 2 ระบบ ไดแก 1) ระบบการสะสมตนทนแบบเมอสนงวด (Periodic Cost Accumulation) และ 2) ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง (Perpetual Cost Accumulation) ซงแตละระบบจะมวธการบนทกบญชตามกระบวนการหรอรายการคาทเกดขนในวงจรการผลตทเกยวกบวตถดบ (ทงวตถดบทางตรงและวตถดบทางออม) เรมตงแตการจดซอวตถดบ การตรวจรบของ การเบกใชวตถดบ จนกระทงการจดเกบวตถดบเขาคลงวตถดบ ดงนน การบนทกบญชทเกยวกบวตถดบ จะแยกตามแตละขนตอนของวตถดบ สามารถบนทกบญช ไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 112-119)

1. เมอมการจดซอวตถดบ เมอแผนกจดซอไดสงซอวตถดบตามทแผนกคลงวตถดบตองการ และไดออกใบสง

ซอ แผนกตรวจรบของท าการตรวจรบวตถดบเรยบรอยแลว หลงจากนนกจะสงเอกสารทเกยวของไปใหกบแผนกบญชเพอท าการบนทกบญชซอวตถดบตามขอมลทปรากฏในเอกสารตอไป ส าหรบกรณทกจการมการใชระบบการสะสมตนทนแบบเมอสนงวด เมอกจการมการซอวตถดบ การบนทกบญชดานเดบตจะเปดบญช “ซอวตถดบ” (Purchase Account) ถอวาเปนตนทนหลกของวตถดบรายการหนง ซงจะไปปรากฏอยในงบตนทนการผลต โดยบญชซอวตถดบน เปนการรวมบญชยอยวตถดบแตละชนด ซงรายละเอยดวตถดบแตละประเภทจะจดท าในรปของบตรวตถดบ หรอเปนบญชยอยวตถดบ แยกแตละประเภท โดยทการบนทกบญชไมตองแยกประเภทของวตถดบวาเปนวตถดบทางตรงหรอวตถดบทางออม เพราะในบตรวตถดบจะระบวาเปนวตถดบประเภทใดอยแลว

ดงนน วธการบนทกบญชตามระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด จะไมมการบนทกตนทนของวตถดบแตละครงทมการซอและเบกใชในการผลต แตจะท าการตรวจนบและตราคาวตถดบคงเหลอเฉพาะในตอนสนงวด การบนทกบญชเมอมการจดซอวตถดบ จะบนทกบญช ไดดงน


กรณทกจการใชระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง และมการบนทกบญชวตถดบ

แบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) เมอมการซอวตถดบไมวาจะเปนวตถดบชนดใดกตาม กจการจะบนทกบญชโดยเปดบญช “วตถดบ” หรอ “คมยอดวตถดบ” เพยงบญชเดยว ซงเปนบญชในหมวดสนทรพย แสดงรายการในงบแสดงฐานะการเงน ซงบญชวตถดบคงเหลอถอวาเปนสวนหนงของบญชสนคาคงเหลอ สวนบญชยอยวตถดบแตละประเภท รายละเอยดของแตละชนดจะถกบนทกไวใน “บตรวตถดบ” หรอ “บญชยอยวตถดบ” ดงแสดงรายละเอยดความสมพนธระหวางบญชคมยอดวตถดบและบตรวตถดบ หรอบญชยอยวตถดบ ตามภาพท 3.8

ภาพท 3.8 แสดงความสมพนธของบญชคมยอดวตถดบ และบตรวตถดบ (บญชยอยวตถดบ)

ส าหรบระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง (Perpetual Inventory System)

จะเหนไดวาบญชวตถดบจะมการเปลยนแปลงตลอดเวลาเมอมการซอ และเมอมการเบกใชวตถดบเขาสกระบวนการผลต ท าใหกจการทราบยอดคงเหลอของวตถดบแตละชนดตลอดเวลา

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบสนงวด เดบต ซอวตถดบ xxx

เครดต เงนสด หรอ เจาหน xxx

เลขท...... บตรวตถดบ

รายการ.............................ประเภท................ วนท รบ จาย คงเหลอ

150

เลขท...... บตรวตถดบ

รายการ.......................ประเภท................ วนท รบ จาย คงเหลอ ม.ค.15 100 100

คมยอดวตถดบ

ซอวตถดบ 250


ไมตองรอตรวจนบวตถดบคงเหลอตอนสนงวดเชนเดยวกบระบบการบนทกวตถดบคงเหลอแบบเมอสนงวด ดงนนวธนจงเปนวธทไดรบความนยมส าหรบกจการอตสาหกรรมเพราะถอวาเปนวธการทเปนประโยชนตอการควบคมไดอยางมประสทธภาพมากทสด การบนทกบญชเมอมการจดซอวตถดบ จะบนทกบญช ไดดงน

2. เมอมการจายคาขนสงวตถดบ การซอวตถดบเพอน ามาใชในการผลตสนคา ในบางครงอาจมคาขนสงแยกตางหาก

จากราคาซอวตถดบ ดงนน คาขนสงทเกดจากการซอวตถดบจงถอวาเปนคาขนสงเขา (Transportation - In หรอ Freight – In) ซงตองน ามารวมเปนตนทนของวตถดบ ดงนน การบนทกบญชถากจการมการใชระบบการสะสมตนทนแบบเมอสนงวด หรอบนทกวตถดบแบบเมอสนงวด (Periodic Inventory System) กจการจะบนทกคาขนสงวตถดบ โดยเปดบญช “คาขนสงเขา” ซงถอวาเปนสวนหนงของตนทนวตถดบ และจะแสดงรายการคาขนสงเขาน ในงบตนทนการผลต เพอค านวณหายอดซอวตถดบสทธ และน ายอดซอวตถดบสทธไปค านวณหาตนทนวตถดบทใชไปในกระบวนการผลตตอไป

การค านวณคาขนสงเขาของวตถดบแตละประเภทสามารถค านวณไดหลายวธ ขนอยกบเกณฑทใชในการค านวณ เชน คดตามเกณฑจ านวนหนวยทซอ ตามเกณฑมลคาของวตถดบ หรอตามเกณฑน าหนกของวตถดบ เปนตน การบนทกบญชเกยวกบคาขนสงเขาของวตถดบ บนทกบญช ไดดงน


แบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) เมอมคาขนสงเขาเกดขน กจการจะบนทกโดยเปดบญช “คมยอดวตถดบ” เพราะถอวาเปนสวนหนงของตนทนของวตถดบ นอกจากน จะตองน าคาขนสงเขาของวตถดบแตละชนดไปปรบกบมลคาของวตถดบในบตรวตถดบหรอบญชยอยของวตถดบแตละชนด เพอใหตนทนของวตถดบแตละประเภทแสดงมลคาทถกตองและตนทน

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง เดบต คมยอดวตถดบ xxx เครดต เงนสด หรอ เจาหน xxx

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบสนงวด เดบต คาขนสงเขา xxx เครดต เงนสด หรอ คาขนสงเขาคางจาย xxx


ของวตถดบมความสอดคลองกบบญชคมยอดวตถดบทไดลงบนทกบญชไว การบนทกบญชเกยวกบคาขนสงเขาของวตถดบตามระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง สามารถบนทกบญช ไดดงน

3. เมอมการสงคนวตถดบ การจดซอวตถดบแตละครง ในบางครงอาจมวตถดบทไมตรงตามคณสมบตทกจการ

ตองการ เชน ส หรอ คณสมบต ไมถกตองตามทกจการสงซอ ดงนน กจการตองสงวตถดบคนใหผขาย ถากจการใชระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด หรอบนทกวตถดบแบบสนงวด กจการจะบนทกบญชสงคนวตถดบ โดยการเปดบญช “สงคนวตถดบ” (Purchase Returned) ซงถอวาเปนการลดตนทนของวตถดบ และจะแสดงรายการสงคนวตถดบน เปนรายการทน าไปหกออกจากตนทนจากการซอวตถดบสทธ ในงบตนทนการผลต เพอค านวณหายอดซอวตถดบสทธ และน ายอดซอวตถดบสทธไปค านวณหาตนทนวตถดบทใชไปในกระบวนการผลตตอไป

การบนทกบญชเกยวกบการสงคนวตถดบ ตามระบบการบนทกบญชวตถดบแบบสนงวด บนทกบญช ไดดงน


แบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) เมอมการสงคนวตถดบ กจการจะบนทกโดยลดยอดบญช “คมยอดวตถดบ” เพราะถอวาท าใหตนทนของวตถดบลดลง นอกจากน จ านวนวตถดบจะลดลงไปตามจ านวนทสงคนวตถดบไปใหกบผขาย บตรวตถดบหรอบญชยอยของวตถดบแตละชนดจะแสดงจ านวนทถกตองตามทควรจะเปน การบนทกบญชเกยวกบสงคนวตถดบตามระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง สามารถบนทกบญช ไดดงน

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง เดบต คมยอดวตถดบ xxx

เครดต เงนสด หรอ คาขนสงเขาคางจาย xxx

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบเมอสนงวด เดบต เงนสด หรอเจาหน xxx

เครดต สงคนวตถดบและสวนลด xxx


4. เมอมการจายช าระหนคาวตถดบ เมอมการซอวตถดบเปนเงนเชอเมอถงระยะเวลาทตองช าระหน กจการตองท าการ

จายช าระหนคาวตถดบ โดยมเงอนไขการช าระหนมาเกยวของ เชน 2/10, n/30 2/EOM, n/60 เปนตน ท าใหการบนทกบญชการจายช าระหนใหกบเจาหน สามารถแบงการจายช าระหนออกเปน 2 กรณ ไดแก กรณท 1 กจการไมไดรบสวนลด เมอมการจายช าระหนโดยไมเขาเงอนไขการไดรบสวนลด และกรณท 2 กจการไดรบสวนลด เมอการจายช าระหนในชวงระยะเวลาทก าหนด ตามเงอนไขทก าหนด การบนทกบญชแตละกรณ สามารถบนทกบญช ไดดงน

4.1 กรณทกจการไมไดรบสวนลด การจายช าระหนใหกบเจาหนคาวตถดบ เมอถงก าหนดช าระโดยไมเขาเงอนไข

การไดรบสวนลด ส าหรบการบนทกบญชเกยวกบการจายช าระหน ตามระบบการบนทกบญชวตถดบเมอสนงวด สามารถบนทกบญช ไดดงน

ส าหรบการบนทกบญชเกยวกบการจายช าระหน ตามระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง สามารถบนทกบญช ไดดงน

4.1. กรณกจการไดรบสวนลด (Purchase Discount)

ระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง เดบต เงนสด หรอ เจาหน xxx

เครดต คมยอดวตถดบ xxx

ระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด เดบต เจาหน xxx

เครดต เงนสด xxx

ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง เดบต เจาหน xxx เครดต เงนสด xxx


4.2 กรณทกจการไดรบสวนสดตามเงอนไข การจายช าระหนใหกบเจาหนคาวตถดบ เมอถงก าหนดช าระโดยเขาเงอนไข

การไดรบสวนลด เชน เงอนไขการช าระหน 2/10, n/30 แลวกจการจายช าระหนภายใน 10 วนนบจากวนทซอวตถดบ ท าใหกจการไดรบสวนลด 2% สวนลดนเปนสวนลดเงนสด ซงเรยกวา สวนลดรบ (Purchase Discount) จะน าไปบนทกบญชเพอลดตนทนของวตถดบทซอมาใชในกระบวนการผลต ดงนนการบนทกบญชเกยวกบการจายช าระหน กรณทกจการไดรบสวนลดตามเงอนไข ตามระบบการบนทกบญชวตถดบเมอสนงวด สามารถบนทกบญช ไดดงน

ส าหรบกจการใชระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง และมการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) เมอกจการไดรบสวนลดตามเงอนไข กจการจะบนทกโดยลดยอดบญช “คมยอดวตถดบ” เพราะถอวาท าใหตนทนของวตถดบลดลงตามจ านวนทกจการไดรบสวนลด ดงนนการบนทกบญชเกยวกบการจายช าระหน กรณทกจการไดรบสวนลดตามเงอนไข ตามระบบการบนทกบญชวตถดบแบบตอเนอง สามารถบนทกบญช ไดดงน เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญชวตถดบของทงสองระบบ จะอธบายการบนทกบญช ดงแสดงในตวอยางท 3.1 ตวอยางท 3.1

เมอวนท 1 เมษายน 25X1 บรษท สนตอตสาหกรรม จ ากด สงซอวตถดบจ านวน 10,000 บาท จากบรษท สามคค จ ากด เงอนไขในการช าระหน 2/10 , n/30 หากบรษทสนตอตสาหกรรม จ ากด ช าระหนภายในวนท 10 เมษายน จะไดรบสวนลดเงนสด 2% ของ 10,000 บาท การลงบญชเกยวกบการจายช าระหน สามารถบนทกไดดงน

ระบบการสะสมตนทนแบบสนงวด เดบต เจาหน xxx

เครดต เงนสด xxx สวนลดรบ xxx

ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง เดบต เจาหน xxx

เครดต เงนสด xxx คมยอดวตถดบ xxx


ระบบการสะสมตนทนแบบเมอสนงวด 1) เมอซอวตถดบเปนเงนเชอ เม.ย.1 เดบต ซอวตถดบ 10,000

เครดต เจาหน 10,000

2) เมอจายช าระหนใหกบเจาหน ไดรบสวนลด 2% เม.ย.10 เดบต เจาหน 10,000

เครดต เงนสด 9,800 สวนลดรบ 200

ระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง 1) เมอซอวตถดบเปนเงนเชอ เม.ย.1 เดบต คมยอดวตถดบ 10,000

เครดต เจาหน 10,000

2) เมอจายช าระหนใหกบเจาหน ไดรบสวนลด 2% เม.ย.10 เดบต เจาหน 10,000

เครดต เงนสด 9,800 คมยอดวตถดบ 200

5. เมอมคาใชจายอนๆ ทเกยวกบการจดหาวตถดบ ส าหรบคาใชจายอนๆ ทเกยวกบการจดหาวตถดบ (Material Handling Charges

or Acquisition Costs) เปนคาใชจายทเกดขนในแผนกตางๆ ทตองมการจดหาวตถดบ เชน แผนกจดซอ แผนกตรวจรบของ แผนกคลงสนคา และแผนกบญช เปนตน ซงแผนกดงกลาว ถอวาเปนแผนกบรการ ตนทนหรอคาใชจายทเกดขนในแผนกเหลาน ถอวาเปนคาใชจายทเกดขนในแผนกบรการ จ าเปนตองมการจดสรรหรอปนสวนคาใชจายเหลานใหกบแผนกผลตทมการใชคาใชจายในการจดหาวตถดบ โดยใชเกณฑทเหมาะสม ซงการบนทกบญชจะรวมไวบญชเดยวกน คอ บญชคาใชจายในการจดหาวตถดบ ซงจะเปนสวนหนงของบญชคมยอดคาใชจายการผลต หรอโอนเขาบญชคมยอดคาใชจายการผลต ซงจะเปนตนทนการผลตของแผนกผลตใดนน ขนอยกบวาจะปนสวนใหกบแผนกผลตนนจ านวนเทาใด ใหพจารณาจากเกณฑทใชในการปนสวนคาใชจายการผลตของบรษทนน


การค านวณตนทนวตถดบใชไปและตราคาวตถดบคงเหลอ

การบนทกบญชส าหรบกจการอตสาหกรรมมความแตกตางกน ซงขนอยกบระบบการสะสมตนทนวากจการมระบบการสะสมตนทนเปนแบบเมอสนงวด หรอแบบตอเนอง นอกจากนวธการค านวณตนทนวตถดบทใชไปในกระบวนการผลตมผลท าใหตนทนของวตถดบใชไปทน าเสนอในงบตนทนการผลตมความแตกตางกน และการตราคาวตถดบคงเหลอในตอนสนงวดทน าเสนอในงบแสดงฐานะการเงนกท าใหมลคาของวตถดบคงเหลอไมเทากน ถาหากกจการเลอกใชวธการค านวณตนทนทแตกตางกน ดงนน เพอใหเขาใจเกยวกบวธการค านวณตนทนวตถดบแตละวธ และการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด จงขออธบายแยกแตละหวขอ ดงน

1. การค านวณตนทนวตถดบใชไป กจการทซอวตถดบเขาในคลงพสดหลายครงในราคาตางๆ กนยอมประสบปญหา

การค านวณตนทนวตถดบทเบกไปใชในการผลตและตนทนวตถดบคงเหลอในวนสนงวด เพราะมวธค านวณไดหลายวธ ตนทนวตถดบทเบกไปใชในการผลตจะเปนเทาไรนนยอมขนกบวธการบนทกตนทนวตถดบคงเหลอ ณ วนสนงวด ในทางทฤษฎนนการบนทกวตถดบคงเหลอม 2 วธคอ การบนทกบญชวตถดบคงเหลอเมอสนงวด (Periodic Inventory Method) และการบนทกบญชวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง (Perpetual Inventory Method)

ส าหรบวธการบนทกบญชวตถดบคงเหลอเมอสนงวด กจการจะค านวณตนทนวตถดบเบกไปใชในระหวางงวดไดกตอเมอท าการตรวจนบ และตมลคาวตถดบคงเหลอทเหลออยจรง ณ วนสนงวด ซงสามารถค านวณไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 146)

วตถดบคงเหลอตนงวด xxx บวก ซอวตถดบสทธ:

ซอวตถดบ xxx บวก คาขนสงเขา xxx xxx หก สงคนวตถดบ xxx

สวนลดรบ xxx xxx xxx วตถดบทมไวใชในการผลตทงสน xxx หก วตถดบคงเหลอปลายงวด xxx ตนทนวตถดบใชไป xxx หก ตนทนวตถดบทางออมใชไป xxx ตนทนวตถดบทางตรงใชไป xxx


จากขอมลขางตน จะเหนไดวาการค านวณตนทนวตถดบคงเหลอเมอสนงวด ไมไดเกดจากการค านวณวตถดบทเบกใชจรงๆ เมอน าเขาสกระบวนการผลต แตเปนเพยงผลลพธทไดจากการหกรายการวตถดบคงเหลอปลายงวดออกจากตนทนของวตถดบทมไวใชในการผลต ส าหรบกรณทกจการใชวธการบนทกบญชวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง การค านวณตนทนวตถดบทเบกไปใชในกระบวนการผลต จะมการเปด “บญชวตถดบ” หรอ “บญชคมยอดวตถดบ” ซงแสดงการเคลอนไหวของวตถดบตอเนองอยตลอดเวลา ดงนน การค านวณตนทนวตถดบทเบกใชในกระบวนการผลต และมลคาของวตถดบคงเหลอจะพจารณาจากบญชวตถดบโดยตรง โดยทวไปแลวกจการตางๆ นยมบนทกตนทนวตถดบคงเหลอแบบตอเนองมากกวาเนองจากกจการจะทราบถงยอดทแทจรงของบญชวตถดบอยตลอดเวลา ไมตองรอจนถงตอนสนงวดถงจะทราบวาตนทนวตถดบทใชในการผลตมจ านวนเทากบเทาใด

2. การตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด การค านวณหามลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวด อาจมประเดนปญหาเกดขนวา

กจการควรจะใชราคาใดในการบนทกมลคาของวตถดบคงเหลอ ณ วนสนงวด หรอตนทนของวตถดบทเบกไปใชในระหวางงวดเนองจากการซอวตถดบมหลายครงในรอบระยะเวลาบญชหนงๆ และราคาทนทซอมาในแตละครงไมเทากน ท าใหมปญหาวาควรตราคาวตถดบคงเหลออยางไร ซงในทางทฤษฎราคาทนของวตถดบทน ามาใชตมลคาของวตถดบคงเหลอ มดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 155)

2.1 ราคาทน (Cost Method) 2.2 ราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา (Lower of Cost or Market

Method : LCM) 2.3 ราคามาตรฐาน (Standard Cost Method)

การค านวณมลคาวตถดบคงเหลอปลายงวดแตละวธ สามารถแสดงรายละเอยดและยกตวอยางการค านวณแตละวธตามล าดบ ไดดงน

2.1 วธราคาทน ความหมายของค าวา ราคาทน (Cost) หมายถง ราคาทซอวตถดบมาใชในการ

ผลตรวมถงคาใชจายตางๆ ทจายไปเพอใหวตถดบนนอยในสภาพพรอมทจะผลตได เชน กจการตองจายคาใชจายในการจดซอ คาขนสงในการซอวตถดบ คาขนของขนลง คาประกนภยสนคา คาใชจายในการตรวจรบของ และคาใชจายในการเกบรกษาวตถดบใหอยในสภาพดพรอมทจะน าไปผลตได ในกรณทกจการไดรบสวนลดจากผขาย หรอทเรยกวา สวนลดรบ กตองน ามาพจารณาหกออกจากตนทนวตถดบทซอออกไปดวย เพราะท าใหตนทนวตถดบลดลง ซงวธการค านวณตนทนวตถดบดวยราคาทน สามารถแบงไดเปน 6 วธ ดงน


2.1.1 วธราคาทแทจรง (Specific Identification Method) 2.1.2 วธถวเฉลยอยางงาย (Simple Average Method) 2.1.3 วธถวเฉลยถวงน าหนก (Weighted Average Method) 2.1.4 วธถวเฉลยแบบเคลอนท (Moving Average Method) 2.1.5 วธซอกอน – ใชกอน (First – In, First – Out Method) 2.1.6 วธซอหลง – ใชกอน (Last – In, First – Out Method)

เพอใหเขาใจในการค านวณตนทนวตถดบแตละวธ จะอธบายรายละเอยดการค านวณและยกตวอยางของแตละวธไดดงน 2.1.1 วธราคาทแทจรง

การค านวณมลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธราคาทแทจรง (Specific Identification Method) เปนวธทกจการทราบราคาทนของวตถดบอยางแนนอนวาวตถดบทใชในการผลตเบกมาจากวตถดบทซอมารนใด ราคาเทาไร และวตถดบทคงเหลออยในคลงควรเปนวตถดบทซอมาเมอใดในราคาเทากบเทาใด เมอกจการน าวธนมาใชไมวาจะใชวธการบนทกวตถดบคงเหลอแบบใด จะไดผลลพธทเทากน วธน เหมาะสมกบวตถดบทมลกษณะโดยเฉพาะ แตละรนทซอมา สามารถแยกได ลกษณะของวตถดบมความแตกตางกน ระบราคาทนไดอยางชดเจน แตอยางไรกตาม วธนมขอจ ากด คอ จะสนเปลองเวลาและคาใชจายคอนขางมากถากจการมวตถดบหลายชนด เพราะตองจดจ าใหไดวามการรบจายวตถดบชนดใด และจ านวนทคงเหลออยในคลงพสดเปนวตถดบทซอมาในรนใด และซอมาเมอใด หากกจการไมสามารถจะแยกไดวาวตถดบทคงเหลออยในมอ หรอทเบกไปใชในการผลตเปนของรนใด ราคาทนเทากบเทาใดแลว วธนอาจไมเหมาะสม ดงนน เพอใหเขาใจการค านวณตนทนวตถดบโดยใชวธราคาทแทจรงมากขน จะแสดงรายละเอยดวธการค านวณดงแสดงในตวอยางท 3.2


ตวอยางท 3.2 บรษท สหวทยา จ ากด ผลตสนคาออกขายโดยใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยว ขอมลเกยวกบวตถดบชนดนในเดอนมนาคม 25X1 มดงตอไปน

25X1 วน เดอน ป

รายการ ปรมาณทซอ(หนวย)

ราคาตอหนวย(บาท)

ปรมาณ เบกใช(หนวย)

หมายเหต

1 ม.ค. ยอดยกมา 1,000 12 3 ม.ค. 500

ปรมาณทเบกใชมาจากตนงวด

5 ม.ค. ซอครงท 1 1,500 15 10 ม.ค. 1,200

ปรมาณทเบกใชมาจากตนงวด 500 น.และทซอวนท 5 = 700น.

18 ม.ค. ซอครงท 2 1,800 20 22 ม.ค. 1,700

ปรมาณทเบกใชเปนของทซอวนท 5 =700 น.และซอวนท 18= 1,000 น.

24 ม.ค. ซอครงท 3 2,000 22 26 ม.ค. 1,800

ปรมาณทเบกใชเปนของทซอวนท 18= 800 น. และซอวนท 24= 1,000 น.

30 ม.ค. ซอครงท 4 1,500 25 รวม 7,800 5,200

วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใช และการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธ ราคาทแทจรง สามารถค านวณไดดงน

1) วธราคาทแทจรง เมอใชระบบวตถดบคงเหลอเมอสนงวด ตนทนวตถดบเบกใช ประกอบดวย เบกใชวนท 3 ม.ค. จากตนงวด จ านวน 500 x 12 6,000 เบกใชวนท 10 ม.ค.จากตนงวด จ านวน 500 x 12 6,000 ซอวนท 5 จ านวน 700 x 15 10,500 16,500


เบกใชวนท 22 ม.ค. ซอวนท 5 จ านวน 700 x 15 10,500 ซอวนท 18 จ านวน 1,000 x 20 20,000 30,500 เบกใชวนท 26 ม.ค.ซอวนท 18 จ านวน 800 x 20 16,000 ซอวนท 24 จ านวน 1,000 x 22 22,000 38,000 ดงนน ตนทนวตถดบเบกใช 91,000 บาท มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด ประกอบดวย วตถดบของวนท 5 ม.ค. จ านวน 100 x 15 1,500 24 ม.ค. จ านวน 1,000 x 22 22,000 30 ม.ค. จ านวน 1,500 x 25 37,500 ดงนน มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด 61,000 บาท 2) วธราคาทแทจรง เมอใชระบบวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง ตารางการค านวณตนทนวตถดบคงเหลอ แสดงไดดงน

รบ จาย ยอดคงเหลอ ปรมาณ @ จ านวน

เงน ปรมาณ @ จ านวน


เงน ม.ค. 1 1,000 12 12,000 1,000 12 12,000 ม.ค. 3 500 12 6,000 500 12 6,000 ม.ค. 5 1,500 15 22,500 500 12 6,000 1,500 15 22,500 ม.ค.10 500 12 6,000 800 15 12,000 700 15 10,500 ม.ค.18 1,800 20 36,000 800 15 12,000 1,800 20 36,000 ม.ค.22 700 15 10,500 100 15 1,500 1,000 20 20,000 800 20 16,000 ม.ค.24 2,000 22 44,000 100 15 1,500 800 20 16,000 2,000 22 44,000 ม.ค.28 800 20 16,000 100 15 1,500 1,000 22 22,000 1,000 22 22,000 ม.ค.30 1,500 25 37500 100 15 1,500 1,000 22 22,000 1,500 25 37,500


ดงนน จากขอมลในตารางขางตน บรษทจะมตนทนวตถดบเบกใชในการผลตและมลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด ดงน

ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 6,000 + 6,000 + 10,500 + 10,500 + 20,000 + 16,000 + 22,000

= 91,000 บาท มลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวด = 1,500 + 22,000 + 37,500 = 61,000 บาท

2.1.2 วธถวเฉลยอยางงาย การค านวณมลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธถวเฉลยอยาง

งาย (Simple Average Method) เหมาะกบวตถดบทมลกษณะเหมอนกน และการซอมาแตละครงมจ านวนไมตางกนมากนก เชน ขาว ขาวโพด ถว ฯลฯ หรอของเหลวตางๆ เชน น ามน สารเคม เปนตน วตถดบทซอเขามาใหมในแตละครงจะผสมรวมไปกบวตถดบเกาทคงเหลออยในไซโลหรอถงเกบวตถดบนนๆ โดยเฉพาะ ดงนน การค านวณตนทนวตถดบในลกษณะน จงใชวธการถวเฉลยจากตนทนทงหมดทผสมกนทงเกาและใหม นนคอจะรวมตนทนวตถดบตอหนวยทมอยเดมตอนตนงวดกบตนทนวตถดบตอหนวยทซอมาใหมเขาดวยกน และหารดวยจ านวนครงทซอมารวมกบหนงครงทเปนของตนงวด (ถาม)

การค านวณตนทนวตถดบถวเฉลยตอหนวย สามารถค านวณไดดงน

โดยท N คอ จ านวนครงทซอมาทงสน

โดยท N คอ จ านวนครงของการซอ

จากตวอยางท 3.2 ถากจการมการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดย

ใชวธถวเฉลยอยางงาย

ตนทนถวเฉลย = ตนทนตอหนวยตนงวด + ตนทนตอหนวยซอครงท 1 + ...+ ตนทนตอหนวยซอครงท N

ตอหนวย จ านวนครงทซอวตถดบ + 1 (ตนงวด)


วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใช และการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธถวเฉลยอยางงาย สามารถค านวณไดดงน

ค านวณหาตนทนถวเฉลยของวตถดบตอหนวย ไดดงน ตนทนถวเฉลย = ตนทนตอหนวยตนงวด + ตนทนตอหนวยซอครงท 1 + ...+ ตนทนตอหนวยซอครงท N

ตอหนวย จ านวนครงทซอวตถดบ + 1 (ตนงวด) = 12 + 15 + 20 + 22 + 25

5 = 94 5 = 18.80 บาทตอหนวย

ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 5,200 x 18.80

= 97,760 บาท มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด = 2,600 x 18.80

= 48,880 บาท

2.1.3 วธถวเฉลยถวงน าหนก การค านวณมลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธถวเฉลยถวง

น าหนก(Weighted Average Method) เหมาะกบ กจการทมวตถดบทมลกษณะทเหมอนกนทกประการ วตถดบทซอเขามาใหมในแตละครงจะผสมรวมไปกบวตถดบเกาทคงเหลออยในถงเกบวตถดบนนๆ และการซอวตถดบในแตละครงมจ านวนทแตกตางกน ดงนน ตนทนวตถดบถวเฉลยตอหนวยจงตองน าเอาจ านวนทซอมาในแตละครงมาพจารณาดวย การค านวณตนทนวตถดบจงไดจากการถวเฉลยของตนทนทงหมดทผสมกนทงเกา (ตนงวด) และใหม (ซอในระหวางงวด) นนคอ จะรวมตนทนวตถดบทมอยเดมตอนตนงวดกบตนทนวตถดบทซอมาระหวางงวดทกรนเขาดวยกนและหารดวยจ านวนวตถดบทมอยทงหมด ดงน

ราคาทนถวเฉลย = ตนทนวตถดบทมไวใชในการผลต ของวตถดบตอหนวย จ านวนวตถดบทมไวใชในการผลตทงสน


โดยท ตนทนวตถดบทมไวใชในการผลต สามารถค านวณ ไดดงน และ จ านวนวตถดบทมไวใชในการผลตทงสน สามารถค านวณ ไดดงน โดยทวไป การค านวณวตถดบคงเหลอตามหลกการนถอวาวตถดบทกหนวยทกจการเตรยมไวในคลงวตถดบ จะมโอกาสถกน าไปใชไดเทากน ไมวาวตถดบนนจะมากอนหรอหลงกตาม แตวธนมขอจ ากด ในกรณทถาชวงเวลานนกจการอยในชวงเกดภาวะเงนเฟอหรอภาวะเงนฝด ราคาวตถดบในทองตลาดจะมการเปลยนแปลงขนๆ ลงๆ ซงจะมผลท าใหราคาของวตถดบทค านวณไดจากการถวเฉลยตนทนทซอมาในแตละครงจะสงหรอต ากวาราคาตลาดในขณะนน

จากตวอยางท 3.2 ถากจการมการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธถวเฉลยถวงน าหนก วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใชและการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธถวเฉลยถวงน าหนก สามารถค านวณไดดงน

ค านวณหาตนทนถวเฉลยของวตถดบตอหนวย ไดดงน ตนทนถวเฉลย = ตนทนวตถดบตนงวด + ตนทนวตถดบซอระหวางงวด

ตอหนวย จ านวนวตถดบตนงวด + จ านวนวตถดบซอระหวางงวด

= (1,000x 12) + (1,500 x 15) + (1,800 x 20) + (2,000 x 22) + (1,500 x 25)

1000 + 1500 + 1800 + 2000 + 1500 = 12,000 + 22,500 + 36,000 + 44,000 + 37,500 7,800 = 152,000

7,800 = 19.49 บาทตอหนวย

ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 5,200 x 19.49 = 101,348 บาท

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด = 2,600 x 19.49 = 50,674 บาท

ตนทนวตถดบทมไวใชในการผลต= ตนทนวตถดบตนงวด + ตนทนวตถดบซอระหวางงวด

จ านวนวตถดบทมไวใชในการผลตทงสน = จ านวนวตถดบตนงวด + จ านวนวตถดบซอระหวางงวด


2.1.4 วธถวเฉลยแบบเคลอนท กจการทใชวธการตรวจนบและตราคาวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง ราคาทนถวเฉลยทใชจงเปนราคาทเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเมอมการซอวตถดบเขามาใหม ซงเรยกวธการค านวณตนทนถวเฉลยแบบนวา วธถวเฉลยแบบเคลอนท (Moving Average Method) การค านวณราคาตามวธนคอน าตนทนของวตถดบทซอมาครงใหมไปรวมกบตนทนของวตถดบคงเหลอในขณะนน แลวหารดวยจ านวนวตถดบทมไวใชทงสน (จ านวนวตถดบทซอใหม + จ านวนวตถดบคงเหลอ) ตนทนถวเฉลยตอหนวยทค านวณไดนจะใชเปนราคาทคดเขาตนทนการเบกใชวตถดบคราวตอไป และจะใชราคานกบวตถดบทคงเหลอไปเรอยๆ จนกวาจะมการซอวตถดบเขามาใหมอก จงจะเปลยนเปนราคาถวเฉลยใหมอกครง การค านวณมลคาวตถดบคงเหลอโดยใชวธถวเฉลยแบบเคลอนท นยมใชในกรณทวตถดบมราคานอยและราคามการเปลยนแปลงบอยๆ การใชราคานจะตดผลกระทบกระเทอนของวตถดบทมตอตนทนการผลตสนคาใหลดลงไป แตกมขอเสยในแงทวา ถากจการมวตถดบเปนจ านวนมากและตองซอบอยครงแลว จะท าใหเสยเวลาในการค านวณตนทนตอหนวยทกครงทมการซอวตถดบ

จากตวอยางท 3.2 ถากจการมการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธถวเฉลยแบบเคลอนท วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใชและการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธถวเฉลยแบบเคลอนท สามารถค านวณไดดงน วธถวเฉลยแบบเคลอนท - ระบบวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง

ตารางการค านวณตนทนวตถดบคงเหลอ แสดงไดดงน รบ จาย ยอดคงเหลอ

ปรมาณ @ จ านวนเงน



ม.ค.1 1,000 12 12,000 1,000 12 12,000 ม.ค. 3 500 12 6,000 500 12 6,000 ม.ค. 5 1,500 15 22,500 2,000 14.25 28,500 ม.ค.10 1,200 14.25 17,100 800 14.25 11,400 ม.ค.18 1,800 20 36,000 2,600 18.23 47,400 ม.ค.22 1,700 18.23 30,991 900 18.23 16,407 ม.ค.24 2,000 22 44,000 2,900 20.83 60,407 ม.ค.26 1,800 20.83 37,494 1,100 20.83 22,913 ม.ค.30 1,500 25 37500 2,600 20.83 60,413


ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 6,000 +17,100 + 30,991+37,494 = 91,585 บาท

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด = 2,600 x 20.83 = 60,413 บาท

2.1.5 วธซอกอน – ใชกอน การตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธซอกอน – ใชกอน (First - In, First - Out : FIFO Method) มาจากขอสมมตฐานทวาวตถดบทซอมากอนควรจะถกเบกไปใชในการผลตกอน ดงนนตนทนทใชในการค านวณหาวตถดบคงเหลอปลายงวดจะเปนตนทนทซอมาครงหลงสด แลวยอนขนไปหาตนทนทซอมาครงแรกๆ วธการนเหมาะกบวตถดบทมอายของวตถดบจ ากด หรอมลกษณะเสอมสภาพงาย เชน ผลตภณฑทเปนอาหารตางๆ ไดแก พช ผก ผลไม นม เนอสตว เปนตน เนองจากตองรบน าวตถดบทจะหมดอายกอนมาใชกอน มเชนนนวตถดบจะเสย ไมสามารถน ามาผลตได ดงนนวตถดบคงเหลอทอยในวนสนงวดจงเปนวตถดบทซอมาในครงหลงๆ ขอดของวธซอกอน – ใชกอน คอ การเบกใชของวตถดบมความใกลเคยงกบความเปนจรงของการใชวตถดบ วตถดบทซอมากอนจะถกน าไปผลตกอน ทงนเพอปองกนความลาสมยและเสอมคณภาพ ซงจะมผลใหวตถดบคงเหลอทแสดงในงบแสดงฐานะการเงนมราคาทใกลเคยงกบราคาตลาดในปจจบน แตออยางไรกตาม วธนกมขอจ ากดเชนกน คอ วธนทน าเอาตนทนวตถดบทซอมาครงแรกหรอเปนราคาเกาไปค านวณตนทนวตถดบ ซงเปนสวนหนงของตนทนผลตภณฑ จงมผลท าใหตนทนขายของสนคานนๆ เปนราคาเกา เมอน าไปเปรยบเทยบกบราคาขายในปจจบนอาจจะมสวนแตกตางกนมาก อนจะท าใหการวดผลก าไรขาดทนของกจการไมถกตอง ยกตวอยางเชน เมอกจการอยภาวะทระดบราคาในตลาดสงขนเรอยๆ กจการจะไดก าไรสง เพราะตนทนในการผลตและขายสนคาต า อนเนองมาจากการใชราคาวตถดบเกา แตในทางกลบกน ในภาวะทระดบราคาในตลาดลดลง กจการจะไดผลก าไรต าลง เนองจากการใชวตถดบรนเกาทมราคาสงไปใชในการผลต ซงมผลท าใหตนทนในการผลตและขายสนคาสงตามไปดวย

จากตวอยางท 3.2 ถากจการมการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธซอกอน – ใชกอน (FIFO)


วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใชและการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธซอกอน – ใชกอน สามารถค านวณไดดงน

1) วธซอกอน – ใชกอน เมอใชระบบวตถดบคงเหลอเมอสนงวด การค านวณตนทนวตถดบทใชในการผลตตามวธ FIFO

วนท ปรมาณ (หนวย) ตนทนตอหนวย ตนทนวตถดบใชไป (บาท) ม.ค. 1 1,000 12 12,000 5 1,500 15 22,500 18 1,800 20 36,000 24 900 22 19,800

ตนทนวตถดบทใชในการผลต 90,300 การค านวณมลคาวตถดบคงเหลอปลายงวดตามวธ FIFO

วนท ปรมาณ (หนวย) ตนทนตอหนวย ตนทนวตถดบใชไป (บาท) ม.ค.30 1,500 25 37,500 24 1,100 22 24,200

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด 61,700

2) วธซอกอน – ใชกอน เมอใชระบบวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง ตารางการค านวณตนทนวตถดบคงเหลอตามวธ FIFO แสดงไดดงน




เงน ม.ค. 1 1,000 12 12,000 1,000 12 12,000 ม.ค. 3 500 12 6,000 500 12 6,000 ม.ค. 5 1,500 15 22,500 500 12 6,000 1,500 15 22,500 ม.ค.10 500 12 6,000 800 15 12,000 700 15 10,500 ม.ค.18 1,800 20 36,000 800 15 12000 1,800 20 36,000 ม.ค.22 800 15 12,000 900 20 18,000 900 20 18,000





เงน ม.ค.24 2,000 22 44,000 900 20 18,000 2,000 22 44,000 ม.ค.26 900 20 18,000 1,100 22 24200 900 22 19,800 ม.ค.30 1,500 25 37,500 1,100 22 24,200 1,500 25 37,500

ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 6,000 + 6,000 + 10,500 +12,000

+18,000+18,000+19,800 = 90,300 บาท

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด = 24,200+37,500 = 61,700 บาท

2.1.6 วธซอหลง – ใชกอน วธซอหลง – ใชกอน (Last – In , First – Out : LIFO Method) มขอสมมตฐานวาวตถดบทซ อมาคร งหลงสดจะถกน าไปใช ในการผลตกอน ด งนน วตถดบคงเหลอปลายงวดจงเปนวตถดบทซอมาครงแรกๆ วธนจะมผลท าใหตนทนในการผลตและขายสนคาทค านวณจากวตถดบดวยราคาหลงสดจะเปนตนทนทใกลเคยงกบระดบราคาในปจจบน ซงจะน าไปใชเปรยบเทยบกบราคาขายไดถกตองมากกวาวธซอกอนใชกอน เพราะการวดผลก าไรหรอขาดทนจะตรงกบความเปนจรง แตวธนกมผทคดคานการใชวธน เนองจากมความเหนวา การค านวณมลคาวตถดบคงเหลอปลายงวดเปนการค านวณทไมตรงกบวธปฏบตทนยมใชวตถดบทซอมาในครงแรกๆไปผลตกอนเพอปองกนการเสอมคณภาพหรอลาสมย นอกจากนในสภาวการณทระดบราคาในตลาดเปลยนแปลงขนลงมาก จะท าใหวตถดบคงเหลอทแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงนเปนราคาทแตกตางไปจากราคาตลาดในปจจบน ซงอาจมผลท าใหผอานงบการเงนเขาใจผดไดวา มลคาของวตถดบคงเหลอดงกลาวแสดงมลคาตามระดบราคาในปจจบน

จากตวอยางท 3.2 ถากจการมการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวดโดยใชวธซอหลง – ใชกอน (LIFO)


วธการค านวณ การค านวณตนทนวตถดบเบกใชและการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธซอหลง – ใชกอน สามารถค านวณไดดงน

1) วธซอหลง – ใชกอน เมอใชระบบวตถดบคงเหลอเมอสนงวด การค านวณตนทนวตถดบทใชในการผลตตามวธ LIFO

วนท ปรมาณ (หนวย) ตนทนตอหนวย ตนทนวตถดบใชไป (บาท) ม.ค. 30 1,500 25 37,500 24 2,000 22 44,000 18 1,700 20 34,000

ตนทนวตถดบทใชในการผลต 115,500

การค านวณมลคาวตถดบคงเหลอปลายงวดตามวธ FIFO

วนท ปรมาณ (หนวย) ตนทนตอหนวย ตนทนวตถดบใชไป (บาท) ม.ค. 1 1,000 12 12,000 8 1,500 15 22,500 18 100 20 2,000

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด 36,500

2) วธซอหลง – ใชกอน เมอใชระบบวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง ตารางการค านวณตนทนวตถดบคงเหลอตามวธ LIFO แสดงไดดงน




เงน ม.ค.1 1,000 12 12,000 1,000 12 12,000 ม.ค. 3 500 12 6,000 500 12 6,000 ม.ค. 5 1,500 15 22,500 500 12 6,000 1,500 15 22,500 ม.ค.10 1,200 15 18,000 500 12 6,000 300 15 4,500 ม.ค.18 1,800 20 36,000 500 12 6,000 300 15 4,500 1,800 20 36,000 ม.ค.22 1,700 20 34,000 500 12 6,000





เงน 300 15 4,500 100 20 2,000 ม.ค.24 2,000 22 44,000 500 12 6,000 300 15 4,500 100 20 2,000 2,000 22 44,000 ม.ค.26 1,800 22 39,600 500 12 6,000 300 15 4,500 100 20 2,000 200 22 4,400 ม.ค.30 1,500 25 37,500 500 12 6,000 300 15 4,500 100 20 2,000 200 22 4,400 1,500 25 37,500

ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต = 6,000 + 18,000 + 34,000 + 39,600 = 97,600 บาท

มลคาวตถดบคงเหลอปลายงวด = 6,000 + 4,500 + 2,000 + 4,400 +37,500 = 54,400 บาท

2.2 การตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา การบนทกบญชเกยวกบวตถดบไมวาจะบนทกโดยใชระบบการบนทกบญชแบบเมอสนงวด หรอระบบการบนทกบญชแบบตอเนอง การค านวณตนทนวตถดบเบกไปใชและวตถดบคงเหลออาจจะเปนวธใดวธหนงดงไดกลาวมาแลว แตอยางไรกตาม บางครงกจการจะพบวาราคาในทองตลาดของวตถดบอาจมราคาต ากวาราคาทนของวตถดบ ณ วนสนงวด ถาหากกจการพบเหตการณดงกลาว อาจเปนผลท าใหกจการตองเลอกตราคาวตถดบโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา (Lower of Cost or Market : LCM) ราคาตลาด (Market value) คอ ราคาทก าหนดในตลาด หรอราคาทคาดวาจะซอวตถดบชนดนนไดในขณะนน หรอเปนราคาทดแทน (Replacement Cost) ของ


วตถดบในเวลานน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 155) ถาราคาวตถดบในชวงเวลานน มราคาตลาดสงกวาราคาทน กไมจ าเปนทกจการจะตองปรบปรงราคาแตอยางใด แตถาหากราคาตลาดของวตถดบมราคาลดลง อาจเปนไปไดวากจการไมสามารถจะขายสนคาทผลตจากวตถดบชนดนนไดในราคาปกต กจการอาจจ าเปนตองลดราคาลงตามราคาวตถดบนน จากเหตผลเชนน นกบญชของกจการจงตองท าการตราคาวตถดบใหลดลงเทากบราคาตลาดในวนนน ผลขาดทนจากการตราคาวตถดบคงเหลอจะน าไปแสดงไวในงวดบญชทท าการลดราคาวตถดบนน ส าหรบวธการตราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวาน ม 3 วธ ไดแก (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 147 และสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 :129)

2.2.1 การตราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยพจารณาแตละรายการ (Lower of Cost or Market by Item) การตราคาวธนจะตองน าราคาทนตอหนวยของวตถดบแตละรายการมาเปรยบเทยบกบราคาตลาดในปจจบนของวตถดบชนดนนๆ ถาราคาตลาดต ากวากจะใชราคาตลาดนนคณกบจ านวนหนวยวตถดบทเหลอ ณ วนสนงวดนนๆ

2.2.2 การตราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยพจารณาจากยอดรวม (Lower of Total Cost or Total Market) ตามวธนจะพจารณาตนทนรวมของวตถดบทงหมดทคดจากราคาทน เปรยบเทยบกบตนทนรวมของวตถดบทงหมดทคดจากราคาตลาด แลวพจารณาวาตนทนรวมทมราคาต ากวาเปนตนทนของวตถดบคงเหลอ

2.2.3 การตราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยพจารณาตามกลมหรอประเภทของวตถดบ (Lower of Total Cost or Total Market by Group) กจการจะมการแบงวตถดบออกเปนกลมหรอเปนประเภท แลวจะค านวณหายอดรวมของวตถดบของแตละกลม โดยค านวณจากทงราคาทนและราคาตลาด แลวน าตนทนรวมจากทงสองราคามาเปรยบเทยบกน แลวพจารณาวาราคาใดเปนราคาทต ากวา เพอเปนตนทนวตถดบคงเหลอ เพอใหเขาใจเกยวกบการตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา จะอธบายและแสดงการค านวณดงตวอยางท 3.3


ตวอยางท 3.3 บรษท สหพฒนา จ ากด มวตถดบทใชในการผลต 4 ชนด ไดแก วตถดบ A B C และ D บรษทใชระบบการบนทกวตถดบคงเหลอแบบเมอสนงวด และยดถอนโยบายตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทน หรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยมขอมลเกยวกบปรมาณและราคาของวตถดบ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 ดงน กลมของวตถดบ

ประเภทวตถดบ

ปรมาณ (หนวย)

ราคาทน ตอหนวย

ราคาตลาด ตอหนวย

ตนทนวตถดบราคาทน

ตนทนวตถดบในราคาตลาด

กลมท 1 A 100 100 112 10,000 11,200 B 200 120 110 24,000 22,000

กลมท 2 C 300 150 175 45,000 52,500 D 400 200 180 80,000 72,000 รวม 159,000 157,700

2.2.1 การตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใด

จะต ากวาโดยพจารณาแยกแตละรายการของวตถดบ จะค านวณไดดงน วตถดบ ราคาทน

ตอหนวย ราคาตลาด

ตอหนวย

หลกเกณฑ ทใช

× ปรมาณ (หนวย)

= ราคาทนหรอราคาตลาดทต ากวา

(บาท) A 100 112 ราคาทน = 100 × 100 = 10,000 B 120 110 ราคาตลาด = 110 × 200 = 22,000 C 150 175 ราคาทน = 150 × 300 = 45,000 D 200 180 ราคาตลาด = 180 × 400 = 72,000

ตนทนวตถดบคงเหลอ ณ วนท 31 ธนวาคม 25X1 = 149,000 ตนทนวตถดบคงเหลอตามราคาทน 159,000 บาท ตนทนวตถดบคงเหลอตาม LCM 149,000 บาท ผลตางตนทนวตถดบคงเหลอ 10,000 บาท


2.2.2 การตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยพจารณาจากยอดรวม จะไดตนทนวตถดบคงเหลอตามราคาตลาด ซงมมลคาเทากบ 157,700 บาท เพราะเปนราคาทต ากวาราคาทนเทากบ 159,000 – 157,700 เทากบ 1,300 บาท

2.2.3 การตราคาวตถดบคงเหลอโดยใชราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา โดยพจารณาตามกลมของวตถดบ

วตถดบ ราคาทนรวม (บาท)

ราคาตลาดรวม (บาท)

หลกเกณฑทใช

กลมท 1 A 10,000 11,200 B 24,000 22,000 รวม 34,000 33,200 เลอกราคาตลาด เพราะต ากวาราคาทน

กลมท 2 C 45,000 52,500 D 80,000 72,000 รวม 125,000 124,500 เลอกราคาตลาด เพราะต ากวาราคาทน

ดงนน ตนทนวตถดบคงเหลอ = 33,200 + 124,500 = 157,700 บาท ผลตางตนทนวตถดบ = 159,000 – 157,700 บาท = 1,300 บาท


บทสรป

ส าหรบกจการอตสาหกรรม ปจจยการผลตทมความส าคญทสด คอ วตถดบซงถอเปนสวนประกอบหลกทถกน ามาใชในการผลตสนคา ในการผลตสนคาหนงหนวยอาจตองใชวตถดบหลกเพยงชนดเดยวหรออาจมากกวาหนงชนด ขนอยกบโครงสรางของผลตภณฑวามสวนประกอบอะไรบาง ดงนน กจการจ าเปนตองใชเงนทนใหเพยงพอเพอซอวตถดบมาใชส าหรบการผลตสนคา ดงนน การบนทกบญชเกยวกบวตถดบจงมความส าคญตอธรกจทท าการผลตสนคา โดยทวไประบบการบนทกบญชเกยวกบวตถดบ ม 2 ระบบ ไดแก ระบบการบนทกบญชวตถดบคงเหลอเมอสนงวด และระบบการบนทกบญชวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง

ถาเปนการบนทกบญชวตถดบคงเหลอเมอสนงวด จะมการตรวจนบวตถดบคงเหลอ ณ วนสนงวด วธนไมจ าเปนตองบนทกปรมาณวตถดบทมการเบกใชในระหวางงวด กจการจะเปดบญชซอวตถดบ และค านวณหาวตถดบทเบกใชระหวางงวด หลงจากหกวตถดบคงเหลอปลายงวดออกจากยอดซอและวตถดบคงเหลอตนงวดแลว แตส าหรบการบนทกบญชวตถดบคงเหลอแบบตอเนองนน วตถดบจะมการบนทกการซอ และเบกใชวตถดบในระหวางงวด ซงแสดงถงการเคลอนไหววตถดบอยตลอดเวลา ดงนน ยอดคงเหลอของวตถดบจะแสดงยอดคงเหลอทถกตองตลอดเวลา

แตโดยสวนใหญ กจการจะเกดปญหาในดานการค านวณหาวาตนทนวตถดบทเบกใชไปมตนทนเทากบเทาใด จะใชวธใดในการค านวณ เนองจากลกษณะของวตถดบมความแตกตางกน บางชนดมลกษณะเฉพาะ สามารถระบไดอยางชดเจน วาซอมาเมอใด ตนทนเทาใด แตวตถดบบางชนดมลกษณะเหมอนกน ไมสามารถแยกความแตกตางได ท าใหยากตอการแบงแยกไดวากจการซอมาครงใด ตนทนซอมาราคาเทาใด ดงนน จงมวธการค านวณตนทนวตถดบ ซงสามารถแยกได 3 วธ ไดแก วธราคาทน ราคาทนหรอราคาตลาดแลวแตราคาใดจะต ากวา และราคามาตรฐานของวตถดบ ซงวธทนยมมากทสด คอ วธราคาทน ซงสามารถแบงไดเปน 6 วธยอย คอ วธราคาทนทแทจรง วธราคาทนถวเฉลย วธราคาทนถวเฉลยถวงน าหนก วธถวเฉลยแบบเคลอนท วธซอกอน – ใชกอน และวธซอหลง – ใชกอน ซงแตละวธจะมผลท าใหตนทนวตถดบทเบกใชในการผลต และการตราคาวตถดบคงเหลอปลายงวดมตนทนทแตกตางกน



ขอ 1. บรษท กานดา จ ากด มรายละเอยดในการซอวตถดบ การเบกใช และยอดคงเหลอของวตถดบป 2559 ดงน ยอดคงเหลอ และการซอวตถดบ

เม.ย. 1 ยอดยกมา 100 หนวย หนวยละ 10 บาท 7 ซอ 300 หนวย หนวยละ 12 บาท

19 ซอ 250 หนวย หนวยละ 14 บาท 29 ซอ 150 หนวย หนวยละ 15 บาท

จ านวนหนวยทเบกใช เม.ย. 13 เบกใช 150 หนวย

24 เบกใช 100 หนวย 27 เบกใช 200 หนวย

ใหท า ค านวณหาตนทนของวตถดบทใชในการผลต และมลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวด ถาบรษทใชระบบ Periodic Inventory System โดยใชวธดงตอไปน

1. วธราคาทแทจรง (Specific Identification Method) 2. วธถวเฉลยอยางงาย (Simple Average Cost Method) 3. วธถวเฉลยถวงน าหนก (Weighted Average Cost Method) 4. วธเขากอน - ออกกอน (FIFO) 5. วธเขาหลง – ออกกอน (LIFO)

ขอ 2. รายการตอไปนเปนรายการซอและเบกใชวตถดบ A ของบรษท สยามพาณช จ ากด ประจ าเดอนพฤษภาคม 25X1

พ.ศ. 25X1 จ านวน ทซอ

(หนวย)

ตนทน ตอหนวย (บาท)

จ านวน เบกใช เดอน วนท

พฤษภาคม 9 100 6 - 16 - - 80 21 120 7 - 25 150 8 - 28 - - 170


ยอดคงเหลอของวตถดบตนงวด มจ านวน 80 หนวย ตนทนตอหนวย 5 บาท ถากจการใชระบบการบนทกบญชวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) ใหท า ค านวณหาตนทนของวตถดบเบกใชและหามลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวด โดยใชวธตางๆ ดงน

1. วธถวเฉลยถวงน าหนก (Average Method) 2. วธถวเฉลยเคลอนท (Moving Average Method) 3. วธซอกอน - ใชกอน (FIFO Method) 4. วธซอหลง - ใชกอน (LIFO Method)

ขอ 3. ตอไปนเปนขอมลเกยวกบการซอและเบกใชของวตถดบทางตรงชนดหนงของบรษทสยามอตสาหกรรมจ ากด ส าหรบเดอนสงหาคม 2560

ยอดคงเหลอและการซอวตถดบ การเบกใชวตถดบ

ส.ค. 1 ยอดยกมา 5,000 หนวยๆ ละ 20 บาท ส.ค. 7 เบกใช 5,000 หนวย

4 ซอ 4,000 หนวยๆ ละ 25 บาท 16 เบกใช 4,000 หนวย

15 ซอ 5,000 หนวยๆละ 30 บาท 20 เบกใช 4,000 หนวย

28 ซอ 3,000 หนวยๆละ 32 บาท 31 เบกใช 2,000 หนวย

ใหท า ค านวณหาตนทนของวตถดบทใชในการผลต และมลคาของวตถดบคงเหลอปลายงวด

ถาบรษทใชระบบ Perpetual Inventory System โดยใชวธดงตอไปน

1. วธถวเฉลยเคลอนทอยางงาย (Simple Moving Average Method) 2. วธถวเฉลยเคลอนทแบบถวงน าหนก (Weighted Moving Average

Method) 3. วธซอกอน – ใชกอน (FIFO) 4. วธซอหลง – ใชกอน (LIFO)


ขอ 4. วตถดบคงเหลอตนงวดในวนท 1 มกราคม 25X1 ของ บรษท ประชารกษา จ ากด มจ านวน 200 หนวย ตนทนรวมเทากบ 7,000 บาท ในระหวางป 25X1 บรษทมรายการซอวตถดบ ดงมรายละเอยดตอไปน

วน เดอน ป ปรมาณ (หนวย) ตนทนตอหนวย (บาท) ก.พ. 15 1,000 20 เม.ย. 20 500 22

ม.ย. 10 1,000 25 ก.ย. 19 800 27

ธ.ค. 25 1,400 30 ในวนท 31 ธนวาคม 25X1 หวหนาแผนกคลงพสด ไดใหพนกงานคลงสนคาตรวจนบวตถดบคงเหลอชนดน ปรากฏวามจ านวน 2,000 หนวย ซงพอบอกลกษณะไดวาเปนวตถดบทซอเมอวนท 11 ธนวาคม 1,200 หนวย และวตถดบทซอเมอวนท 5 มถนายน 800 หนวย ใหท า ค านวณตนทนวตถดบเบกใชในระหวางปและมลคาวตถดบคงเหลอปลาย โดยใชวธดงตอไปน (ถากจการบนทกบญชวตถดบคงเหลอเมอตอนสนงวด) 1. วธราคาทแทจรง (Specific Identification Method) 2. วธถวเฉลยอยางงาย (Simple Average Method)

3. วธถวเฉลยถวงน าหนก (Weighted Average Method) 3. วธซอกอน - ใชกอน (FIFO Method) 4. วธซอหลง - ใชกอน (LIFO Method) ขอ 5. บรษท โลหะไทยอตสาหกรรม จ ากด รบผลตและจ าหนายอปกรณตางๆ ในโรงงานทท าดวยโลหะ รายการตอไปนเปนรายละเอยดเกยวกบการรบและจายโลหะ ซงเปนวตถดบส าคญของการผลตในเดอนเมษายน 25X3 เมษายน 1 ยอดคงเหลอโลหะเทากบ 60 ตน มลคารวม 300,000 บาท 5 เบกโลหะ 10 ตน ไปใชในการผลต 7 ซอโลหะ 50 ตน เปนเงนเชอ มลคารวม 250,000 บาท 11 เบกโลหะ 70 ตน ไปใชในการผลต 15 ซอโลหะ 100 ตน เปนเงนเชอ มลคารวม 500,000 บาท จากรานอดมโลหะซงเปนผขายรายใหม


18 โลหะทซอมาเมอวนท 15 มคณภาพต ากวามาตรฐานจ านวน 50 ตน จงสงคนผขาย สวนโลหะอก 50 ตนทเหลอ มคณภาพนอยจงขอลดราคากบรานอดมโลหะเหลอเพยงตนละ 4,500 บาท ซงทางผขายกตกลงใหราคาน 20 เบกโลหะจ านวน 60 ตน ไปใชในการผลต 22 ซอดลหะจ านวน 120 ตน เปนเงนเชอ มลคารวม 636,000 บาท 24 เบกโลหะไปใชในการผลต 90 ตน 28 สงคนโลหะจากแผนกผลตเขาสคลงวตถดบจ านวน 20 ตน 30 ช าระหนคาโลหะทซอเมอวนท 5 เมษายน

ถากจการบนทกวตถดบคงเหลอแบบตอเนอง และใชวธซอกอน – ใชกอน (FIFO) ใหท า บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป ขอ 6. บรษท อดร จ ากด ประสบปญหาในการค านวณตนทนวตถดบ จงมาขอค าแนะน าจากทานวาควรจะเลอกปฏบตอยางไรดในระหวางทางเลอก 2 ทางตอไปน

ทางเลอก 1 ทางเลอก 2 1. รวมคาใชจายในการจดหาและเกบรกษาวตถดบไวเปนตนทนวตถดบ

1. แยกคาใชจายในการจดหาและเกบรกษาวตถดบเปนคาใชจายการผลต

2. ลงบญชวตถดบตามมลคาซอสทธหลงจากหกเงนลดแลว ทงนเพราะตองการถอนโยบายทจะไดรบเงนสดตามก าหนดเวลา

2. ลงบญชวตถดบตามราคาในใบก ากบสนคาและจะบนทกบญชเงนลดรบเมอจายช าระหน

ส าหรบงบประมาณในป 25X4 สมหบญชไดประมาณตนทนและคาใชจายตางๆ ไว

ดงน มลคาวตถดบทซอตลอดป 2,500,000 บาท จ านวนค าสงซอ 15,000 ค าสง คาใชจายในการจดหาวตถดบตลอดป 120,000 บาท กจการก าหนดอตราคาใชจายในการจดหาวตถดบตามจ านวนค าสงซอ สวนอตราคาใชจายในการเกบรกษาวตถดบจะคดตามมลคาวตถดบทลงบญชไว

ในเดอนมกราคม 25X4 กจการไดรวบรวมขอมลเกยวกบการซอวตถดบไวดงน ซอวตถดบ 450,000 บาท (credit term 2/10 , n/30)


จายคาใชจายในการจดหาวตถดบ 20,700 บาท คาใชจายในการเกบรกษา 39,900 บาท จ านวนค าสงซอ 2,400 ค าสง ปรากฏวา กจการลมช าระหนตามก าหนดเวลาทควรไดสวนลด ในกรณทมผลตางเกยวกบการประมาณคาใชจายในการจดหาและเกบรกษาวตถดบใหปดบญชไปบญชตนทนขาย ใหท า ลงรายการขางตนโดยเปรยบเทยบวธปฏบตทง 2 ทาง ในสมดรายวนทวไป ขอ 7. บรษท หนองคายเฟอรนเจอร จ ากด เพงเปดด าเนนงานเมอวนท 1 กรกฎาคม 25X5 กจการเปนผผลตเฟอรนเจอรตามค าสงของลกคา

รายการตอไปนเกดขนในเดอนแรกของการผลตทโรงงาน กค. 1 ซอไมอดสกเปนเงนเชอจ านวนเงน 30,000 บาท เงอนไขการช าระหน 2/10, n/30 3 เบกไมอดสกมลคา 15,000 บาท เขาสการผลต 6 ซอสทาไมจ านวน 100 แกลลอน มลคารวม 27,000 บาท เปนเงนเชอ 11 จายช าระหนคาไมอดสก 13 หวหนาแผนกผลตไดรายงานวาสทาไมทซอมาเมอวนท 6 นน มเนอสไมสม าเสมอจ านวน 20 แกลลอน จงไดสงคนผขาย สวนอก 80 แกลลอน นนมคณภาพต ากวามาตรฐานเลกนอย จงไดตดตอทางผขายของลดราคาลงเหลอแกลลอนละ 200 บาทซงทางผขายยนยอมตามขอเสนอดงกลาว 14 จายคาพาหนะในการน าสสงคนบรษทผขายจ านวน 20 แกลลอน เปนเงน 500 บาท 20 เบกสทาไมไปใชในการผลตจ านวน 60 แกลลอน 23 ซอไมอดสกเปนเงนสด จ านวนเงน 12,000 บาท 28 เบกไมอดสกไปใชในการผลต 15,000 บาท 29 เบกไมอดสกไมซอมแซมโรงงาน 3,000 บาท 30 สงคนสทาไมจากแผนกผลตคนคลงวตถดบ จ านวน 5 แกลลอน 31 ช าระเงนคาสทาไมทซอเมอวนท 6 กรกฎาคม

กจการมนโยบายทจะไดรบเงนลดการคาตามระยะเวลาทผขายก าหนดไวและกจการบนทกตนทนวตถดบดวยวธซอกอน - ใชกอน (FIFO)


ใหท า สมดรายวนทวไปแสดงการลงรายการดงกลาวขางตนภายใตระบบ 1. การบนทกของคงเหลอแบบตอเนอง (Perpetual Inventory System) 2. การบนทกของคงเหลอเมอสนงวด (Periodic Inventory System) ขอ 8. ในวนท 31 ธนวาคม 25X8 บรษท พรอมพงศ จ ากด ไดตรวจนบวตถดบคงเหลอปลายงวด ปรากฏวาราคาตลาดของวตถดบคงเหลอต ากวาราคาทนเทากบ 72,000 บาท และตอมาในป 25X9 กไดตรวจนบและตราคาวตถดบคงเหลอดวยวธการเดยวกน กพบวาราคาตลาดของสนคาคงเหลอต ากวาราคาทน 44,000 บาท

ใหท า ใหลงรายการขางตนในสมดรายวนทวไปทงในวนท 31 ธนวาคม 25X8 และ 25X9 ขอ 9. บรษท เมทน จ ากด ใชระบบการบนทกบญชสนคาคงเหลอแบบตอเนอง ในตอนสนปจะมการตรวจนบสนคาคงเหลอจรง เพอพสจนยอดคงเหลอตามบญช จากการตรวจนบจรง ปรากฏวา วตถดบมจ านวนตามบญชเกนกวาทตรวจนบจรงเทากบ 59,725 บาท สวนสนคาคงเหลอมจ านวนต ากวาในบญช 33,050 บาท

ใหท า การบนทกในสมดรายวนทวไปในกรณตอไปน 1. กจการจะบนทกสวนทขาดหายเปนตนทนปกตในการด าเนนงาน 2. กจการจะบนทกสวนทขาดหายเปนรายการขาดทนประจ างวดบญช ขอ 10. บรษท สรพงษพาณช จ ากด ไดจดท างบประมาณเกยวกบการจดหาวตถดบไวดงน เงนเดอนพนกงานคลงวตถดบ 86,000 เงนเดอนพนกงานตรวจรบวตถดบ 38,000 เงนเดอนพนกงานจดหาวตถดบ 42,000 คาพาหนะพนกงานจดหาวตถดบ 34,000 ตนทนในการจดหาวตถดบอนๆ ประกอบดวย คาเสอมราคาอาคาร 14,000 คาเสอมราคาเครองมอเครองใช 18,000 คาเบยประกนภยอาคาร 5,000 คาเบยประกนภยวตถดบ 12,000 คาซอมแซม 16,000 ภาษทรพยสน 6,000 คาน าคาไฟ 18,000


คาใชจายเบดเตลด 11,000 100,000 รวม 300,000 สมหบญชไดประมาณกจกรรมทเกยวของกบการจดหาวตถดบไวดงน ปรมาณเบกวตถดบจ านวน 15,000 รายการ ประมาณการตนทนวตถดบเบกใชในปหนา 12,000,000 บาท น าหนกวตถดบเบกใช 9,000 ตน ใหท า

1. ใหค านวณอตราตนทนการจดหาวตถดบโดยใชเกณฑตอไปน 1.1 จ านวนวตถดบเบกใช 1.2 อตรารอยละตามมลคาวตถดบ 1.3 ตนทนตอหนวย (น าหนก) ของวตถดบ

2. ทานเหนวาควรจะใชเกณฑใดในขอ 1 จงจะเหมาะสม โปรดใหเหตผลสนบสนน และใหเกณฑททานเลอกเปนแนวทางประมาณตนทนในการจดหาวตถดบในปหนา สมมตวา ในปหนาเบกวตถดบทงสน 15,618 รายการ ตนทนวตถดบรวม 11,985,346 บาท และน าหนกวตถดบเบกใชเทากบ 10,000 ตน

3. ถาตนทนในการจดหาวตถดบจรงรวมทงปของบรษทในปหนาเทากบ 325,840 บาท จงค านวณหาผลตางของตนทนในการจดหาวตถดบและลงบญชโอนปดผลตางดงกลาว ขอ 11. บรษท ดเดน จ ากด ใชวตถดบ 2 ชนดในการผลตสนคาชนดหนง โดยมสดสวนการใชวตถดบดงน วตถดบ ก : วตถดบ ข = 1 : 2 ในเดอนกนยายน 25X7 ผจดการโรงงานไดออกใบสงผลตสนคาตามล าดบดงน

วนท ใบสงผลตเลขท จ านวนผลต (หนวย) 2 ก.ย. 901 100 5 ก.ย. 902 500 14 ก.ย. 903 300 17 ก.ย. 904 800 20 ก.ย. 905 200 28 ก.ย. 906 500

เมอสอบถามไปทแผนกคลงวตถดบและแผนกจดซอเกยวกบปรมาณวตถดบคงเหลอและขอมลการจดซอวตถดบ จะไดรายละเอยดดงน


ขอมลทแผนกคลงวตถดบในวนท 1 กนยายน วตถดบ ปรมาณ (หนวย) ตนทน (บาท)

ก 700 7,000 ข 1,500 1,500

ขอมลทแผนกจดซอวตถดบ

วตถดบ วนทซอ ปรมาณ (หนวย) ตนทน (บาท) ก 6 ก.ย. 1,000 9,000 ก 16 ก.ย. 1,000 9,500 ข 6 ก.ย. 4,000 3,600 ข 23 ก.ย. 1,000 950

ใหท า

1. สมดรายวนทวไปแสดงการลงรายการขางตน โดยแสดงเฉพาะบญชคมยอดวตถดบ 2. บตรวตถดบทง 2 ชนด



ประภากรณ เกยรตกลวฒนา. (2558). การบญชตนทน. พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร :

จน พบลชชง. ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. พมพครงท 15 กรงเทพมหานคร :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชตนทน. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :




การบญชเกยวกบคาแรงงาน


1. ความหมายของคาแรงงาน 2. ประเภทของคาแรงงาน 3. ขนตอนเกยวกบคาแรงงาน 4. การจดเกบเวลาการท างาน 5. การค านวณ จ าแนกประเภท และจายคาแรงงาน 6. การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน 7. การจายคาแรงงานในรปผลตอบแทนและสวสดการอนๆ 8. บทสรป 9. แบบฝกหดทายบท 10. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายความหมายและประเภทของคาแรงงาน 2. สามารถอธบายขนตอนเกยวกบคาแรงงานได 3. สามารถจดเกบเวลาการท างานและจ าแนกเอกสารทใชในการจดเกบเวลาการ

ท างานได 4. สามารถค านวณคาแรงงาน จ าแนกประเภท และจายคาแรงงานไดอยางถกตอง 5. สามารถบนทกบญชเกยวกบคาแรงงานได 6. สามารถอธบายและบนทกบญชเกยวกบการจายคาแรงงานในรปผลตอบแทน

และสวสดการอนๆได





1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชเกยวกบคาแรงงาน 2. PowerPoint 3. พระราชบญญตคมครองแรงงาน และขอมลอนๆ ทเกยวของจากแหลงเวบไซด

ทางอนเทอรเนต



บทท 4 การบญชเกยวกบคาแรงงาน 4 - 3

บทท 4 การบญชเกยวกบคาแรงงาน

กระบวนการผลตสนคาของธรกจอตสาหกรรม ปจจยการผลตทน าเขาสกระบวนการผลต นอกจากวตถดบทกลาวถงในบททผานมา ยงมปจจยการผลตทมความส าคญอกประเภทหนง นนคอ ทรพยากรบคคล หรอ พนกงานในบรษท ซงเรยกวา แรงงาน เนองจากการผลตสนคาจ าเปนตองมการจางพนกงานเพอท าการผลตสนคา เชน แผนกประกอบชนสวน แผนกตกแตง แผนกตรวจสอบคณภาพสนคา และรวมถงพนกงานในแผนกอนๆ เชน แผนกซอมบ ารง แผนกจดซอ แผนกอาคารสถานท แผนกคลงสนคาหรอคลงวตถดบ และแผนกบญชตนทน เปนตน ซงแผนกเหลานไมมหนาทในการผลตสนคา แตมหนาทบรการหรอใหการสนบสนนแผนกผลตทอยในโรงงานเพอใหท างานมประสทธภาพ ซงคาแรงงานทจายใหกบคนงานและเจาหนาทในแผนกตางๆ เหลาน มผลตอการบนทกบญชคาแรงงานของกจการ ซงถอวาเปนตนทนของสนคาแตละชนด เพอใหเขาใจในเรองของคาแรงงานทจายใหกบพนกงานแตละแผนกทงทเปนแผนกผลตทเกยวของการผลตสนคาโดยตรง และแผนกบรการทไมไดผลตสนคาโดยตรงแตมสวนสนบสนนแผนกการผลตดงกลาว คาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกผลตจะถอวาเปนตนทนการผลตโดยตรง แตบางสวนทไมไดจายใหกบพนกงานแผนกผลตจะถอวาเปนตนทนการผลตโดยออม หรอ เปนคาใชจายจากการด าเนนงาน ถาเปนเงนเดอน และคาจางทจายใหกบพนกงานทอยในแผนกขายหรอบรหาร ซงมผลตอการบนทกบญชและน าเสนอขอมลทแตกตางกน

นอกจากน การจายคาจางแรงงานพนกงานแตละคนมความแตกตางกน บางคนมความช านาญและประสบการณมากจะไดคาแรงงานในอตราทสงกวาคนทมความช านาญนอยกวา หรอความยากงายของงานบางงานมผลตอการจายอตราคาแรงทไมเทากน งานทยากกวาอาจมอตราคาแรงทสงกวางานทงายกวา หรอขนอยกบลกษณะของจายคาแรง บางคนไดรบคาจางแรงงานเปนรายวน รายชวโมง หรอเปนเงนเดอน เปนตน ดงนน จงจ าเปนตองเขาใจความหมายของคาแรงงาน คาจางและเงนเดอนกอนทจะกลาวการบนทกบญชคาแรงงานในรายละเอยดตอไป ดงนน เนอหาบทนจงประกอบดวย ความหมายและประเภทของคาแรงงาน ขนตอนเกยวกบคาแรงงาน การจดเกบเวลาการท างาน การค านวณ การจ าแนกคาแรงงาน และการจายคาแรงงาน ซงรายการตางๆ จะมผลการบนทกบญชคาแรงงานซงจะอธบายรายละเอยดในแตละหวขอตามล าดบ


ความหมายของคาแรงงาน

คาแรงงาน (Labor) หมายถง เงนทนายจางจายเปนคาตอบแทนการท างานใหกบลกจาง ซงอาจเรยกแตกตางกน เชน เงนเดอน คาแรงงาน และคาจาง เปนตน (ประภากรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 71)

นอกจากน ตามพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาตรา 5 ไดใหค าจ ากดความของค าวา คาจาง ไววา “คาจาง หมายถง เงนทนายจางและลกจางตกลงกนจายเปนคาตอบแทนในการท างานตามสญญาจาง ส าหรบระยะเวลาการท างานปกตเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน หรอระยะเวลาอน หรอจายใหโดยค านวณตามผลงานทลกจางท าไดในเวลาท างานปกตของวนท างาน และใหหมายความรวมถงเงนทนายจางจายใหแกลกจางในวนหยดและวนลาทลกจางมไดท างานแตลกจางมสทธไดรบตามพระราชบญญตน ” (ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา, 2559)

จากค าจ ากดความขางตน จะเหนไดวา ลกษณะของการจายคาจาง หรอคาแรงงานสามารถจายคาตอบแทนส าหรบระยะเวลาการท างานปกตไดหลายรปแบบ เชน จายเปนรายชวโมง (Hourly) รายวน (Daily) รายสปดาห (Weekly) จายเปนรายชน (Piecework) หรอตามผลงานทผลตได เปนตน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 165) ซงการจายคาจางแรงงงานในรปแบบน มกจะจายใหกบลกจางหรอพนกงานทอยในแผนกผลต หรออาจเปนพนกงานชวคราว ทไมใชพนกงานประจ าของบรษท ซงพนกงานในกลมนจะไดรบคาจางเปนรายชวโมงหรอรายวนตามระยะเวลาทท างานจรง การจายคาจางแรงงานลกษณะน กจการจะจายผลตอบแทนมากหรอนอยขนอยกบจ านวนวน จ านวนชวโมงทท างาน จ านวนสปดาห หรอตามจ านวนผลงานทพนกงานผลตได รวมถง อตราคาจางแรงงานทจายใหกบพนกงานแตละกลม ดงนน การจายคาแรงงานในลกษณะนมพฤตกรรมตนทนเปนแบบตนทนผนแปร (Variable Costs) ซงเปนตนทนทมลกษณะเปลยนแปลงไปตามระยะเวลาหรอตามจ านวนผลผลตทท าได ตนทนเหลาน จะเรยกวา ตนทนคาแรงงาน (Labor Costs)

สวนการจายคาจางแรงงาน หรอผลตอบแทนทเปนรายเดอน (Monthly) จะเปนการจายเปนประจ าตอนสนเดอน เงนเดอนทพนกงานไดรบจะมจ านวนเงนทเทากนในแตละเดอน ไมเปลยนแปลงไปตามชวโมงทท างานหรอชนงานทท าเสรจ สวนใหญการจายผลตอบแทนในลกษณะนจะจายใหกบพนกงานทท างานประจ า เชน หวหนางานแผนกผลต พนกงานฝายบญช พนกงานฝายขาย พนกงานฝายบคคล เปนตน ดงนน ผลตอบแทนทกจการจายใหกบพนกงานกลมนจะมพฤตกรรมตนทนเปนแบบตนทนคงท (Fixed Costs) นนคอ จ านวนเงนทกจการจายใหกบพนกงานไมมการเปลยนแปลง ไมไดขนอยกบจ านวนชวโมงหรอจ านวนผลผลตทพนกงานผลตได แตคาใชจายจะคงทในชวงระยะเวลาหนงๆ โดยรวม (ประภากรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 72) คาแรงงานทมลกษณะดงกลาว จะถกเรยกวา เงนเดอน (Salary Expense)


แตจะจดอยในประเภทคาใชจายใดนน ขนอยกบวาพนกงานคนนน อยในแผนกใด ถาเปนพนกงานในแผนกผลต จะถอวาเปนคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) เปนสวนประกอบหนงของตนทนการผลต แตถาเปนพนกงานในแผนกขาย จะเปนคาใชจายในการขาย (Selling Expenses) ถาเปนพนกงานในแผนกบญช หรอแผนกอนๆ ทไมใชแผนกผลตหรอแผนกขาย จะถอวาเปนคาใชจายในการบรหารงาน (Administrative Expenses)

การน าเสนอขอมลในสวนของคาใชจายการผลตจะถกน าเสนอในงบตนทนการผลต สวนของคาใชจายในการขายและการบรหารจะถกน าเสนอขอมลในงบก าไรขาดทน ในสวนของคาใชจายในการด าเนนงาน ดงแสดงในตารางท 4.1 ตารางท 4.1 แสดงรายการคาใชจายการผลตและคาใชจายในการด าเนนงาน

งบตนทนการผลต (บางสวน) งบก าไรขาดทน (บางสวน) วตถดบทางตรงใชไป XXX ยอดขาย XXX คาแรงงานทางตรง XXX หก ตนทนขาย XXX คาใชจายการผลต ก าไรขนตน XXX คาแรงงานทางออม XXX หก คาใชจายในการด าเนนงาน เงนเดอนหวหนาโรงงาน XXX คาใชจายในการขาย : เงนเดอนพนกงานซอมแซม XXX XXX เงนเดอนพนกงานขาย XXX ตนทนการผลตทงสน XXX คานายหนา XXX XXX บวก งานระหวางท าตนงวด XXX คาใชจายในการบรหาร ตนทนการผลตระหวางงวด XXX เงนเดอนพนกงานบญช XXX หก งานระหวางท าปลายงวด XXX คาสาธารณปโภค XXX XXX ตนทนสนคาทผลตเสรจ XXX ก าไรจากการด าเนนงาน XXX ประเภทของคาแรงงาน

ธรกจอตสาหกรรมโดยทวไปจะมหนวยงานทเกยวของกบกระบวนการผลตอยหลายแผนก เชน แผนกประกอบชนสวน แผนกตดแบบ แผนกพนส แผนกตรวจสอบคณภาพ แผนกอาคารสถานท แผนกซอมบ ารงเครองจกร ซงแบงไดเปน 2 แผนกใหญๆ คอ แผนกผลต และแผนกบรการ ดงนน คาแรงงานจงสามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก หนวยงานทเกยวของกบการผลตสนคาโดยตรง (Production Department) เชน แผนกประกอบชนสวน แผนกพนส เปนตน และหนวยงานทไมไดเกยวของกบการผลตสนคาโดยตรง หร อเปนหนวยงานทสนบสนนหรอใหบรการแกแผนกผลต หรอเรยกวา แผนกบรการ (Service Department) ทชวย


อ านวยความสะดวกใหแผนกผลตสามารถผลตสนคาไดอยางราบรน เชน แผนกซอมบ ารง แผนกอาคารสถานท แผนกจดซอ แผนกคลงวตถดบ แผนกท าความสะอาด เปนตน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 166)

ตนทนคาแรงงานทเกดจากแผนกผลตและแผนกบรการหรอแผนกสนบสนนของแตละแผนกขางตน ท าใหสามารถแบงประเภทของตนทนคาแรงงานไดเปน 2 ประเภท คอ คาแรงงานทางตรง (Direct Labor Cost) และ คาแรงงานทางออม (Indirect Labor Cost) คาแรงงานแตละประเภทสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 :166, ประภากรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 71 และสมนก เออจระพงษพนธ, 2559 : 160)

1. คาแรงงานทางตรง คาแรงงานทางตรง (Direct Labor Cost) หมายถง ตนทนคาแรงงานทจายใหกบ

พนกงานทเกยวของกบการผลตสนคาโดยตรง หรอพนกงานคนนนมหนาทในการแปรสภาพวตถดบใหกลายเปนสนคาส าเรจรป (ดวงมณ โกมารทต, 2559 :166) ซงคาแรงงานดงกลาวเปนคาแรงงานทจายโดยสมพนธกบชวโมงการท างานหรอจ านวนหนวยของผลผลต เพอเขาเปนตนทนผลตภณฑ (ประภากรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 73) ตวอยางคาแรงงานทางตรง เชน คาแรงงานทจายใหกบพนกงานในแผนกประกอบชนสวน คาแรงงานทจายใหกบพนกงานแผนกตดเยบ เปนตน โดยการจายคาแรงงานนจะจายตามชวโมงการท างาน หรอตามจ านวนผลผลตทพนกงานผลตได

นอกจากน ในการพจารณาคาแรงงานวาเปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออมอกประเดนหนงกคอ คาแรงงานทางตรงจะมลกษณะส าคญ คอ เปนตนทนทเปนสวนประกอบส าคญของกระบวนการการผลตสนคาโดยตรง และ สามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของสนคาชนดใด มจ านวนชวโมงในการผลตกชวโมงและสามารถค านวณคาแรงงานใหกบพนกงานไดชดเจน สามารถระบไดวาเปนตนทนของสนคาชนดใดชนดหนงจ านวนเทาใด

2. คาแรงงานทางออม คาแรงงานทางออม (Indirect Labor Cost) หมายถง ตนทนของแรงงานอนๆ ท

ไมใชแรงงานโดยตรง (สมนก เออจระพงษพนธ, 2559 : 160) หรอเปนตนทนคาแรงงานทจายใหกบพนกงานทไมใชพนกงานแผนกผลตโดยตรง แตเปนพนกงานทท าหนาทสนบสนนแผนกผลต ตวอยางคาแรงงานทางออม เชน คาแรงงานทจายใหกบพนกงานแผนกจดซอ คาแรงงานทจายใหกบพนกงานแผนกซอมบ ารง เงนเดอนหวหนาควบคมงาน เปนตน ซงคาแรงงานทางออมเหลานจะถอวาเปนคาใชจายการผลตซงเปนตนทนสวนหนงของตนทนการผลต

จากขอมลการแบงประเภทคาแรงงานออกเปน 2 ประเภท คอ คาแรงงานทางตรงและคาแรงงานทางออม ท าใหมแผนกทมคาแรงงานเกดขนหลายแผนก จงจ าเปนตองมพนกงานท


เกบขอมลเกยวกบชวโมงการท างานของพนกงาน ซงตองแยกวาเปนแรงงานในลกษณะใด เปนแรงงานทางตรงหรอแรงงงานทางออม เพอทน ามาค านวณหาตนทนการผลตและคาใชจายในการด าเนนงานใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด กจการจงจ าเปนจะตองมพนกงานทคอยรวบรวมขอมลทเกยวกบการท างานของพนกงานแตละแผนก เชน พนกงานเกบขอมลจ านวนชวโมงในการท างาน พนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรง และแผนกบญชตนทน เพอท าการเกบขอมลเกยวกบชวโมงการท างาน และการค านวณตนทนคาแรงงาน รวมถงการบนทกบญชคาแรงงานใหถกตองตามหลกการบญช

ขนตอนเกยวกบคาแรงงาน

การทกจการจะสามารถบอกไดวาคาแรงงานทใชในการผลตสนคามจ านวนเทาใด จ าเปนตองมการบนทกจ านวนชวโมงทพนกงานท างาน และตองทราบถงอตราคาแรงของพนกงานแตละคน หลงจากนนกท าการค านวณเพอจายคาแรงงานใหกบพนกงานแตละคนหรอกลมของคนงาน ตามจ านวนชวโมงทท างาน และตามอตราคาแรงของคนงานแตละกลม แลวน าไปบนทกบญชเพอค านวณหาตนทนการผลตของสนคาตอไป ดงนน จะเหนไดวามขนตอนทเกยวกบคาแรงงานอยหลายขนตอน ซงสามารถแบงไดเปนกจกรรมหลกๆ ได 4 กจกรรม ไดแก 1) การจดเกบเวลาการท างาน 2) การค านวณและจ าแนกคาแรงงานทใชในการท างานของพนกงาน 3) การจายคาแรงงานหรอเงนเดอนใหกบพนกงานแตละคน และ 4) การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน กจกรรมตางๆ ในแตละขนตอนสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2558 : 161)

1. การจดเกบเวลาการท างาน การค านวณตนทนการผลตใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงหรอไม

นน มความจ าเปนอยางยงทกจการจะตองมเกบรวบรวมขอมลจ านวนชวโมงการท างานของพนกงานแตละคนวามจ านวนชวโมงการท างานกชวโมง เพอค านวณหาตนทนคาแรงงาน และสามารถคดเปนตนทนการผลตของสนคาชนดใดชนดหนงไดอยางถกตอง

2. การค านวณและจ าแนกคาแรงงานทใชในการท างานของพนกงาน เมอเกบรวบรวมจ านวนชวโมงของพนกงานแตละคนครบถวนแลว ตองมการจ าแนก

วาคาแรงงานตางๆ ทเกดขนเปนคาแรงงานในการผลตสนคาชนดใด หรออยในแผนกใด แผนกเงนเดอนและคาแรงหรอแผนกบญชตนทน นนคอ จะตองระบใหไดวาพนกงานแตละคนเปนแรงงานทางตรงหรอแรงงานทางออม จ านวนเทาใด ถาเปนแรงงานทางตรงเปนพนกงานใน


แผนกผลตใด หรอผลตสนคาชนดใด ถาเปนแรงงานทางออม เปนพนกงานในแผนกบรการใด จ าแนกเปนคาใชจายการผลตอยางไร จะจดสรรคาแรงงานทางออมเขาสสนคาแตละชนดอยางไร จ านวนเทาใด

3. การจายคาแรงงานหรอเงนเดอนใหกบพนกงานแตละคน การค านวณคาแรงงานทตองจายใหกบพนกงานแตละคน จะค านวณโดยพจารณา

จากจ านวนชวโมงหรอเกณฑทใชในการค านวณของพนกงาน คณกบอตราคาแรงงานตอชวโมงหรอตอเกณฑทใชในการค านวณ เชน อตราคาแรงงานตอชวโมง อตราคาแรงงานตอวน อตราคาแรงงานตอสปดาห หรออตราคาแรงงานตอชน เปนตน นอกจากน กจการจะตองแยกประเภทคาแรงงานดวยวาเปนคาแรงงานทางตรง หรอคาแรงงานทางออมเพอจ าแนกคาแรงงานและน าไปบนทกบญชเพอค านวณตนทนการผลตตอไป การจายคาแรงงานโดยทวไปจะมการค านวณภาษเงนไดหก ณ ทจาย รวมทงมรายการหกอนๆ เชน เงนสะสม หรอเงนส ารองเลยงชพ และเงนประกนสงคม เปนตน

4. การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน เมอกจการจายคาแรงงานใหกบพนกงานแตละคนแลว หลงจากนนแผนกบญชจะ

บนทกการจายคาแรงงานตามหลกการบญชพรอมทงจ าแนกประเภทคาแรงงานตามลกษณะของคาแรงงานวาเปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออม เพอน าขอมลไปสรปเปนตนทนการผลตของสนคาแตละชนด

กจกรรมตางๆในแตละขนตอนทเกยวกบคาแรงงานจะมผลตอการค านวณตนทนคาแรงงานและการบนทกบญชคาแรงงาน ดงนนเพอใหมความเขาใจมากยงขน จะอธบายรายละเอยดในแตละขนตอน พรอมทงเอกสารทใชในการเกบขอมลเกยวของกบคาแรงงานแตละประเภทในหวขอถดไป


การจดเกบเวลาการท างาน

ขนตอนทส าคญทควรท าสงแรกเพอใหไดตนทนคาแรงงานทถกตอง และน ามาค านวณตนทนการผลตใหมความถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด คอ การเกบรวบรวม และบนทกเวลาการท างานของพนกงานแตละคน เพอใหทราบวาพนกงานแตละคนท างานในชวงเวลาใดบาง และท างานเปนเวลารวมทงสนกชวโมง ซงแตละธรกจอาจมแผนกทมหนาทในการเกบรวบรวมขอมลเวลาท างานของพนกงานแยกตางหาก หรออาจใหพนกงานในแผนกบญชคาแรงงานท าหนาทเกบขอมลเกยวกบชวโมงการท างานของพนกงาน และท าการค านวณตนทนคาแรงงานและจายคาแรงงานใหกบพนกงานแตละคน ซงแผนกทมความเกยวของกบการเกบเวลาการท างาน ประกอบดวย แผนกเกบบนทกเวลาท างาน แผนกเงนเดอน และคาแรงงาน และแผนกบญช ซงแตละแผนกสามารถอธบายขนตอนการท างานไดดงน

1. แผนกเกบบนทกเวลาท างาน โดยปกตกจการขนาดใหญจะมแผนกเกบเวลาท างาน (Time - keeping

Department) แยกออกจากแผนกบญช ไวท าหนาทในการจดเกบจะมเอกสารทใชในการเกบรวบรวมเวลาท างาน เรยกวา บตรลงเวลา (Clock Card) เปนบตรทใชบนทกเวลาในการท างานของพนกงาน ซงไมวาพนกงานจะท างานในแผนกใดกตาม เมอมาถงกจการ พนกงานตองบนทกเวลาเขาโดยใชนาฬกาลงเวลาอตโนมตในการบนทกเวลาการท างานของพนกงาน และเมอพนกงานออกจากทท างาน หรอเลกงานพนกงานตองน าบตรลงเวลามาบนทกเวลาออกจากทท างานเชนกน หรอในบรษทบางแหงมการใชวธสแกนลายนวมอในการเกบขอมลเวลาท างาน หรออาจใชบตรประจ าตวพนกงาน (Smart Card) เปนบตรลงเวลาปฏบตงาน เพอใหสะดวกและรวดเรวในการเกบชวโมงการท างานและสามารถค านวณคาแรงงานไดถกตองและรวดเรวมากขน

ขอมลในบตรลงเวลาพนกงาน จะมรายละเอยดเกยวกบชอพนกงาน เลขทหรอรหสประจ าตวพนกงาน ต าแหนง แผนกและตารางเวลาทจะจดบนทก ตวอยางบตรลงเวลาดงแสดงในภาพท 4.1


ภาพท 4.1 ตวอยางบตรลงเวลา หลงจากทพนกงานบนทกเวลาท างานในบตรลงเวลาแลว หวหนาหรอผควบคมงานจะ

ท าการจ าแนกงานวาพนกงานแตละคนไดใชเวลาในการท างานไปกบแผนกผลตใด ท างานประเภทใด ใชเวลาเทาใด ซงเอกสารทหวหนาใชในการจ าแนกงานของพนกงานจะเรยกวา บตรบนทกเวลาการท างาน (Time Ticket) ซงรปแบบของบตรบนทกเวลาการท างาน สามารถท าได 2 ลกษณะ คอ บตรบนทกเวลาประจ าวน (Daily Time Ticket) และบตรบนทกเวลาประจ างาน (Job Time Ticket) ดงแสดงในภาพท 4.2 และ 4.3 ตามล าดบ

บตรบนทกเวลาการท างานของพนกงานแตละคน จะท าการบนทกหนงบตรตอหนงงาน ถาพนกงานท างาน 3 งานในหนงวน บรษทตองแยกท าบตรบนทกเวลาท างานจ านวน 3 บตรแยกตามงานทพนกงานไดท า แผนกเกบบนทกเวลาท างานจะท าการตรวจสอบรายละเอยดในบตรลงเวลา และบตรบนทกเวลาท างานวาตรงกนหรอไม หลงจากนนจงสงบตรบนทกเวลาท างานไปใหแผนกเงนเดอนและคาแรง


ภาพท 4.2 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ าวน

บรษท……………..……………….. บตรบนทกเวลาท างาน

ชอ – สกล ..............................................................แผนก.......................................... เลขประจ าตว..........................................................ประจ าวนท ................................. ลกษณะงานและเลขทงาน

เวลา จ านวนชวโมง อตราคาแรง จ านวนเงน (บาท) เรมตน สนสด ปกต ลวงเวลา ปกต ลวงเวลา

ประเภทของแรงงาน คาแรงงานทางตรง ……………… บาท

คาแรงงานทางออม .....................บาท รวม...........................................บาท

............................. ............................. พนกงาน เจาหนาทตรวจสอบ ……………………

หวหนาควบคมงาน


ภาพท 4.3 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ างาน

2. แผนกเงนเดอนและคาแรงงาน เมอพนกงานแผนกเกบบนทกเวลาท างาน มการเกบรวบรวมเวลาการท างานของ

พนกงานแตละคนเรยบรอยแลว จะน าบตรบนทกเวลาท างานสงตอไปใหกบพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรง เพอน าไปค านวณหาคาแรงของพนกงานแตละคน พรอมทงค านวณรายการหกตางๆ เชน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย เงนประกนสงคม เงนส ารองเลยงชพ เปนตน หลงจากนน น ารายการทหกตางๆ ไปค านวณหาคาแรงงานสทธ เพอน าไปบนทกในทะเบยนและวเคราะหคาแรงงานในขนตอนตอไป ดงนน หนาทตางๆ ทพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรงจะตองท า พอสรปไดดงน

บรษท……………………..…….. บตรบนทกเวลาท างาน

ชอ – สกล ..............................................................แผนก.......................................... เลขประจ าตว..........................................................ประจ าวนท ................................. เลขทงาน................................................................ลกษณะงาน..................................

เวลา จ านวนชวโมง อตราคาแรง จ านวนเงน (บาท) เรมตน สนสด ปกต ลวงเวลา ปกต ลวงเวลา

ประเภทของแรงงาน คาแรงงานทางตรง ……………… บาท

คาแรงงานทางออม .....................บาท ............................. ............................. พนกงาน เจาหนาทตรวจสอบ ……………………


2.1 จดท าทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน พนกงาแผนกเงนเดอนและคาแรงงานตองจดท าทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน (Payroll Register) เพอจดท ารายละเอยดคาแรงงานและรายการหกตางๆ ของพนกงานทกคน และค านวณวาในแตละงวดทบรษทตองจายเงนใหพนกงานจ านวนเทาใด และหกเปนภาษเงนไดหก ณ ทจาย เงนกองทนประกนสงคม หรอมรายการทตองหกอนๆ อกจ านวนเทาใด เพอหายอดคาแรงงานสทธของพนกงาน ซงตวอยางทะเบยนเงนเดอนและคาแรง จะแสดงดงในภาพท 4.4

2.2 จดท าทะเบยนรายไดของพนกงานแตละคน เมอพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรงงาน มขอมลเกยวกบเงนเดอนและคาแรงงานเรยบรอยแลว หลงจากนนแผนกเงนเดอนและคาแรงตองท าทะเบยนรายไดของพนกงานแยกเปนรายบคคล (Employee Earnings Record) วาพนกงานแตละคนจะไดรบเงนเดอนและคาแรงจ านวนเทาใด หลงจากหกภาษเงนไดหก ณ ทจาย รวมไปถงรายการหกอนๆ ออกแลว ซงตวอยางทะเบยนรายไดของพนกงาน ดงแสดงในภาพท 4.5

2.3 วเคราะหเงนเดอนและคาแรง จากรายละเอยดในบตรบนทกเวลาท างาน ขอมลทรวบรวมไดจากบตรบนทกเวลาท างาน แผนกเงนเดอนและคาแรงจะท าการวเคราะหขอมลวาคาแรงของพนกงานแตละคน เปนคาแรงงานประเภทใด เปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออม และมจ านวนเทาใด เพอสรปเปนตนทนคาแรงงานโดยแยกเปนตนทนคาแรงงานทางตรง และคาแรงงานทางออม และสงขอมลไปใหกบแผนกบญช เพอบนทกบญชคาแรงงานตามลกษณะของคาแรงงาน และน าไปบนทกในบตรตนทนงาน (Job Order Cost Sheet) หรอ รายงานตนทนการผลต (Cost of Production Report) ขนอยกบวากจการมการใชระบบการบนทกบญชเปนแบบใด ซงกจการอาจบนทกโดยใชระบบตนทนงานสงท า (Job Order Costing) หรอระบบตนทนกระบวนการ (Process Costing) ซงจะอธบายในรายละเอยดในบทท 7 และ 8 ตอไป


3. แผนกบญช เมอแผนกเงนเดอนและคาแรงค านวณคาแรงสทธของพนกงานแตละคน และจดท า

ทะเบยนคาแรงงาน พรอมทงวเคราะหคาแรงงานของพนกงานแตละคนเรยบรอยแลว จะสงขอมลการวเคราะหคาแรงไปใหแผนกบญชท าการบนทกบญชทเกยวของกบคาแรงงาน รายการทเกยวกบคาแรงงานทแผนกบญชตองบนทก มดงน

3.1 บนทกคาแรงงานและรายการหกตางๆ แผนกเงนเดอนและคาแรงงานจะรวบรวมขอมลเงนเดอนและคาแรงงานรวมสงใหกบแผนกบญชเพอท าการบนทกคาแรงงาน รวมทงรายการหกตางๆ ตามรายละเอยดทอยในทะเบยนเงนเดอนและคาแรง เชน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย เงนประกนสงคม เงนส ารองเลยงชพ สวสดการตางๆ ทกจการไว เปนตน

3.2 บนทกการจายเงนเดอนและคาแรงงาน เมอแผนบญชท าการบนทกบญชเงนเดอนและคาแรงงานเรยบรอยแลว หลงจากนน จะท าการบนทกการจายเงนเดอนและคาแรงงานตามหลกฐานการจายเงนของแผนกการเงน

3.3 บนทกการจ าแนกคาแรงงาน จากขอมลเงนเดอนและคาแรงงาน แผนกบญชจะพจารณาจากบตรบนทกเวลาท างาน วาเงนเดอนและคาแรงงานดงกลาว เปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออม จ านวนเทาใดตามขอมลในสรปตนทนคาแรงงานทไดรบจากแผนกเงนเดอนและคาแรง


ภาพท 4.4 ทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน หรอ ใบบนทกการจายเงนเดอนและคาแรงงาน

บรษท.............................. ทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน

แผนก.............................. ส าหรบงวด........เดอน สนสดวนท.............................................

เลข

ประจ าตว

ชอ-สกล

คาแรงปกต คาแรงลวงเวลา คาแรงขนตน

รายการหก คาแรงสทธ

ชวโมง อตรา จ านวนเงน

ชวโมง อตรา จ านวนเงน

ภาษเงนไดหก ณ ทจาย

เงนประกน สงคม

เงนส ารองเลยงชพ

รายการหกอนๆ


ภาพท 4.5 ทะเบยนรายไดของพนกงาน หรอ ใบแสดงรายละเอยดเกยวกบคาแรงงานของพนกงานรายบคคล

บรษท.............................. ทะเบยนรายไดของพนกงาน

ชอ..................................................................................... แผนก............................................................ ทอย................................................................................... หนาท............................................................ เลขประจ าตวผเสยภาษอากร................................................ อตราคาแรง.................................................... สปดาหสนสด

ชวโมงรวม

คาแรงปกต คาแรงลวงเวลา คาแรงขนตน

คาแรงสะสม

รายการหก คาแรงสทธ

หมายเหต ชวโมง อตรา จ านวน

เงน ชวโมง อตรา จ านวน

เงน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย

เงนสะสม คาประกนชวต

เงนก


การค านวณ จ าแนกประเภท และจายคาแรงงาน

กจการอตสาหกรรมขนาดใหญอาจมแผนกเงนเดอนและคาแรงงานตางหาก มหนาทในการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบคาแรงงานของพนกงานในองคกร เมอแผนกเงนเดอนและคาแรง (Payroll Department) ท าการเกบรวบรวมขอมลเวลาท างานจากบตรลงเวลาของพนกงานแตละคน แลวน ามาค านวณหาจ านวนชวโมงการท างานของพนกงานแตละคน พนกงานจะบนทกขอมลไวในบตรบนทกเวลาท างาน ดงไดกลาวไวแลวขางตน ขนตอนตอไปคอค านวณหาคาแรงงานทกจการจะตองจายใหกบพนกงานแตละงวดบญชวาตองจายเงนเดอนและคาแรงงานจ านวนเทาใด และเปนคาแรงงานประเภทใด เพอน าไปบนทกบญชคาแรงงานในตอนสนงวด

ส าหรบกจการขนาดเลกอาจไมมแผนกเงนเดอนและคาแรงตางหาก อาจใหพนกงานในแผนกบญช (Accounting Department) คนใดคนหนงรบผดชอบในการเกบรวบรวมขอมลเวลาในการท างาน กอนท าการค านวณเงนเดอนและคาแรงงานทงหมด และเงนเดอนและคาแรงงานสทธทจะจายใหกบพนกงานแตละคน หลงจากนนกสงขอมลการจายเงนเดอนและคาแรงงานของพนกงานใหกบแผนกบญช เพอจ าแนกประเภทของคาแรงงานวาเปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออม ตามลกษณะของคาแรงงานวาคาแรงงานนนเกยวกบการผลตสนคาโดยตรง หรอเปนตนทนทางตรง หรอเปนตนทนทางออม ดงไดกลาวไวแลวขางตน เพอค านวณตนทนการผลตของสนคาใหถกตอง พรอมทงท าการบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน ดงนน ประเดนส าคญทตองท าความเขาใจกอนการบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน คอ 1) การค านวณคาแรงงาน 2) การจ าแนกประเภทคาแรงงาน และ 3) การจายคาแรงงาน ดงอธบายรายละเอยดในหวขอถดไปตามล าดบ

1. การค านวณคาแรงงาน การค านวณคาแรงงานทจายใหกบพนกงานแตละคนทอยในแผนกแตกตางกน ท า

ใหมอตราคาแรงงานทแตกตางกน เปนขนตอนทมความส าคญตอการค านวณตนทนการผลตสนคา ซงโดยทวไปหนาทการค านวณคาแรงงานจะเปนหนาทของแผนกเงนเดอนและคาแรง ซงคาแรงงานสามารถแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ 1) คาแรงงานขนตน (Gross Payrolls) และ 2) คาแรงงานหรอเงนไดสทธ (Net Payrolls) คาแรงงานแตละลกษณะสามารถอธบายไดดงน

1.1 การค านวณคาแรงงานขนตน เมอพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรงไดเกบรวบรวมขอมลจากบตรลงเวลา

การท างานและท าการเกบขอมลเวลาการท างานของพนกงานทกคน ขนตอนตอไป คอ แผนกบญชท าการค านวณคาแรงงานของพนกงาน ซงเรยกวา คาแรงงานขนตน (Gross Payrolls) ส าหรบพนกงานทไดรบคาแรงงานเปนรายชวโมง การค านวณคาแรงงานจะพจารณาจากจ านวนชวโมงการท างานของพนกงานแตละคน คณกบอตราคาแรงงานตอชวโมง หรอพนกงาน


อาจไดรบคาแรงงานเปนรายชน ดงนน คาแรงงานทพนกงานไดรบ ตองพจารณาจากจ านวนชนงานทพนกงานท าได คณกบอตราคาแรงงงานตอชน นอกจากน พนกงานอาจไดรบเงนเดอนเปนรายเดอน เงนเดอนและคาแรงงานทไดรบจะพจารณาจากอตราเงนเดอนประจ าเดอนทพนกงานคนนนไดรบ

นอกจากน การพจารณาคาแรงงานเมอพจารณาจากชวงเวลาทพนกงานท างาน รวมไปถงวนท างานปกตและวนหยด ซงโดยปกตพนกงานของบรษทอาจมาท างานในชวงเวลาทนอกเหนอจากเวลาท างานปกต หรอมาท างานในวนหยดถาหากมงานเรงดวน ท าใหคาแรงงานขนตน จะประกอบดวย คาแรงงานทเกดขนในชวงเวลาท างานปกต ซงรยกวา คาแรงงานปกต (Normal Payrolls) และคาแรงงานในชวงเวลาทเกนจากเวลาท างานปกต หรออาจเปนคาแรงงานทพนกงานมาท างานในวนหยด ซงเรยกวา คาแรงงานลวงเวลา (Overtime Payrolls) ซงคาแรงงานแตละประเภท จะแยกอธบาย ไดดงน

1.1.1 การค านวณคาแรงงานปกต คาแรงงานปกต (Normal Payrolls) เปนคาแรงงานทค านวณตาม

เกณฑทแตกตางกน ขนอยกบนโยบายการจายคาแรงงานของกจการนนๆ วามการจายคาแรงงานในลกษณะแบบใด เชน จายเปนรายชวโมง รายวน รายสปดาห รายเดอน และรายชนหรอตามจ านวนผลผลตทผลตได นอกจากน คาแรงงานปกตเปนการจายคาแรงงานในชวงเวลาการท างานปกตของพนกงานคนนน การค านวณคาแรงงานปกตแตละลกษณะ สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

a) กรณจายคาแรงงานเปนรายชวโมง

b) กรณจายคาแรงงานเปนรายวน

c) กรณจายคาแรงงานตามจ านวนผลผลตทผลตได

d) กรณจายคาแรงงานเปนรายเดอน

เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณคาแรงงานมากขน จะแสดงตวอยางการค านวณคาแรงงานปกตดงตวอยางท 4.1

คาแรงงานปกต = จ านวนชวโมงการท างาน x อตราคาแรงงานตอชวโมง

คาแรงงานปกต = จ านวนวนทท างาน x อตราคาแรงงานตอวน

คาแรงงานปกต = จ านวนผลผลตหรอชนงานทผลตได x อตราคาแรงงานตอชน

คาแรงงานปกต = อตราเงนเดอนทก าหนดตอเดอน


ตวอยางท 4.1 บรษท อดรพาณชย จ ากด จายคาแรงเปนรายชวโมงในอตราชวโมงละ 40 บาท

โดยพนกงาน 1 คน ท างาน 8 ชวโมงตอวน และวนท างานปกตตงแตวนจนทรถงวนศกร ใหค านวณหาคาแรงทจายใหกบพนกงานเทากบเทาใด

วธการค านวณ

การค านวณคาแรงทจายใหกบพนกงาน สามารถค านวณไดดงน คาแรงปกตของพนกงาน 1 คน/สปดาห = 8 ชวโมง × 40 บาทตอชวโมง x 5 วน

= 1,600 บาท ดงนน จากขอมลขางตน เมอพนกงานท างานตงแตวนจนทรถงวนเสาร พนกงานจะ

ไดรบคาแรงงานรวมทงสนใน 1 สปดาห เทากบ 1,600 บาทตอคน 1.1.2 การค านวณคาแรงงานลวงเวลา

โดยทวไปกจการมการก าหนดชวงเวลาท างานปกต เชน บรษทแหงหนงมการก าหนดใหวนท างานปกตของบรษท คอ วนจนทรถงวนเสาร ตงแตเวลา 8.00 – 17.00 น. เปนตน ดงนน ถาหากพนกงานท างานในชวงวน และเวลาท างานปกต ถอวาพนกงานจะไดรบคาแรงงานปกต แตถาหากพนกงานท างานในวนหยด และนอกเหนอจากชวงเวลาปกต แสดงวาพนกงานท างานลวงเวลา (Overtime Payrolls)

ตามกฎหมายคมครองแรงงาน พ.ศ. 2515 ไดบญญตไวเกยวกบการก าหนดชวโมงการท างานปกต นนคอ จ านวนชวโมงการท างานเทาใดกได แตตองไมเกนสปดาหละ 48 ชวโมง ดงนน ถาหากพนกงานหรอลกจางท างานเกนกวาเวลา และจ านวนชวโมงตามปกตทกจการก าหนด กจการหรอนายจางตองจายคาแรงงานลวงเวลาใหกบพนกงานคนนน โดยมเงอนไขการจายอตราคาแรงงานลวงเวลา โดยจ าแนกตามชวงวนและเวลาทเกนจากเวลาการท างานปกต ซงสามารถแบงไดเปน 3 ลกษณะ ไดแก 1) อตราคาแรงงานลวงเวลาในวนท างานปกต 2) อตราคาแรงงานลวงเวลาในวนหยด ชวงเวลาการท างานอยในชวงเวลาปกตในวนท างานปกต และ 3) อตราคาแรงงานลวงเวลาในวนหยด และท าในชวงเวลาทเกนกวาชวงเวลาปกตในวนท างานปกต อตราคาแรงงานแตละลกษณะสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน

1.1.2.1 อตราคาแรงงานลวงเวลาในวนท างานปกต กรณทพนกงานท างานนอกเวลาท างานปกต แตเปนวนท างาน

ปกต เชน วนท างานปกต คอวนจนทร ถงวนเสาร เวลาท างานปกตตงแต 8.00 – 17.00 น. พนกงานคนหนงท าชวงเวลาตงแต 17.00 - 20.00 น. ซงเปนเวลาทเกนจากเวลาท างานปกต นายจางตองจายคาแรงงานใหกบพนกงานในอตราหนงเทาครงของคาแรงงานปกต (1.5 เทาของคาแรงปกต) โดยการค านวณคาแรงงานลวงเวลาจะค านวณตามจ านวนชวโมงทเกนจาก


เวลาท างานปกต คณกบ 1.5 เทาของอตราคาแรงงานตอชวโมง เชน อตราคาแรงงานปกตเทากบ 40 บาทตอชวโมง ถาพนกงานท างานนอกเวลาท างานในวนท างานปกต นายจางตองจายพนกงานในอตราคาแรงงาน เทากบ 60 บาทตอชวโมง (1.5 เทา x 40 บาทตอชวโมง) แลวไปคณกบจ านวนชวโมงทพนกงานท างานได เปนตน

1.1.2.2 อตราคาแรงงานลวงเวลาในวนหยด กรณทพนกงานท างานในวนหยด หรอเปนวนทนอกเหนอจาก

วนท างานปกต นายจางตองจายคาแรงงานลวงเวลาใหกบพนกงานตามเกณฑการจายคาแรงงาน โดยจ าแนกตามชวงเวลาทท างานในวนหยด สามารถแบงไดเปน 2 ชวง ดงน

1) คาแรงงานลวงเวลาในวนหยดในชวงเวลาการท างานอยเปนชวงเวลาปกตของวนท างานปกต

กรณทพนกงานไดท างานในวนหยด แตชวงเวลาการท างานเปนชวงเวลาเดยวกนกบเวลาท างานปกต เชน วนท างานปกตเปนวนจนทรถงวนศกร เวลาท างานปกตตงแต 8.00 – 17.00 น. นนคอ ถาหากพนกงานมาท างานในวนเสาร หรอวนอาทตย ในชวงเวลา 8.00 – 17.00 น. จะถอวาพนกงานคนนนท างานลวงเวลาในวนหยด และเปนชวงเวลาท างานปกต กรณน กฎหมายก าหนดใหนายจางจายคาจางแรงงานใหกบพนกงานเพมจากเดม 2 เทา ของอตราคาแรงงานปกต ในกรณทพนกงานมสทธไดคาแรงงานในวนหยด หรอจายไมนอยกวา 2 เทา ของคาแรงงานปกต ในกรณทพนกงานไมมสทธไดคาแรงงานในวนหยด

2) คาแรงงานลวงเวลาในวนหยด และท าในชวงเวลาทเกนกวาชวงเวลาปกตของวนท างานปกต

กรณพนกงานท างานในวนหยด แตชวงเวลาการท างานเปนชวงเวลาเกนเวลาท างานปกต เชน วนท างานปกตเปนวนจนทรถงวนศกร เวลาท างานปกตตงแต 8.00 – 17.00 น. นนคอ ถาหากพนกงานมาท างานในวนเสารหรอวนอาทตย ในชวงกอนเวลา 8.00 น. หรอ หลง 17.00 น. จะถอวาพนกงานคนนนท างานลวงเวลาในวนหยด แตเวลาเกนกวาเวลาท างานปกต ถาเปนกรณเชนนกฎหมายก าหนดใหนายจางจายคาจางแรงงานใหกบพนกงานเพมจากเดม ไมนอยกวา 3 เทา ของอตราคาแรงงานปกต เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณคาแรงงานลวงเวลามากขน จะแสดงตวอยางการค านวณดงตวอยางท 4.2


ตวอยางท 4.2 จากตวอยางท 4.1 ถาหากบรษท อดรพาณชย จ ากด ตองการจะจายคาแรงใหนาย

เอก เปนรายชวโมงในอตราชวโมงละ 40 บาท วนท างานปกต 8.00 - 17.00 น. ตงแตวนจนทรถงวนเสาร โดยเวลาท างานปกตวนละ 8 ชวโมง นายเอกไดท างานลวงเวลาในวนอาทตยชวงเวลา 8.00 – 12.00 น. ใหค านวณหาคาแรงทจายใหกบนายเอกเทากบเทาใด

วธการค านวณ คาแรงปกต (5 วน x วนละ 8 ชวโมง x 40 บาท/ชวโม) = 1,600 บาท

คาแรงลวงเวลา (4 ชวโมง x 2 เทา x 40 บาท) = 320 บาท รวมคาแรงประจ าสปดาหของนายเอกเทากบ 1,920 บาท

ดงนน นายเอกจะไดรบคาแรงงานรวมทงสน เทากบ 1,920 บาท

1.2 การค านวณคาแรงงานสทธ หรอเงนไดสทธ การค านวณคาแรงงานสทธ หรอเงนไดสทธ (Net Payrolls) ของพนกงาน

แตละคน ซงคาแรงงานสทธ จะค านวณจากคาแรงงานปกตหกดวยรายการหกตางๆ ทก าหนดไวตามขอตกลงระหวางกจการและพนกงาน และกฎหมายแรงงาน เชน ภาษเงนไดเงนไดหก ณ ทจาย รวมถงรายการหกอนๆ เชน เงนกองทนประกนสงคม เงนส ารองเลยงชพ เงนกองทนสะสมใหกบพนกงาน เปนตน ซงรายการหกดงกลาวจะมท าใหพนกงานอาจไดรบเงนเดอนหรอคาแรงงานไมเตมจ านวน เพราะกจการตองหกเงนเหลานตามขอก าหนดของกฎหมาย โดยทวไปพนกงานแตละคนมหนาทหรอมต าแหนงแตกตางกน จงท าใหเงนเดอนและคาแรงงานทไดรบ และรายการหกตางๆ ไมเทากน กจการจงจ าเปนตองค านวณคาแรงงานสทธของพนกงานโดยจ าแนกเปนรายบคคล

จากขอมลรายการหกขางตน จะเหนไดวามรายการหกท เกยวกบพนกงานหลายรายการและมรายละเอยดทแตกตางกนแลวแตนโยบายของบรษท ดงนน เพอใหสะดวกในการแสดงรายการคาแรงงานขนตน และรายการหกตางๆ เพอค านวณหาคาแรงงานสทธหรอเงนไดสทธของพนกงานแตละคนไดสะดวกและรวดเรว ซงสามารถแสดงการค านวณคาแรงงานสทธ ไดดงน


โดยท คาแรงงานขนตน สามารถค านวณไดดงน ดงนน เพอใหสะดวกตอการแสดงรายการคาแรงงานปกต คาแรงงานลวงเวลา รวมไป

ถงรายการหกตางๆ เพอน าไปใชในการค านวณคาแรงงานสทธของพนกงานแตละคน กจการจะใหแผนกเงนเดอนและคาแรงงานจดท าทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน หรอใบบนทกการจายเงนเดอนและคาแรงงาน ดงไดกลาวไวแลวขางตน

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการค านวณคาแรงงานขนตนและคาแรงงานสทธ จะอธบายและแสดงการค านวณ พรอมทงแสดงรายละเอยดในทะเบยน หรอใบบนทกการจายเงนเดอนและคาแรงงาน ดงแสดงในตวอยางท 4.3 ตวอยางท 4.3

จากตวอยางท 4.1 และ 4.2 ถาหากนายเอก มรายการหกคาแรงประเภทตางๆ ดงน ภาษเงนได 10% และหกเขาเงนกองทนประกนสงคม 5% ของคาแรงขนตน ใหค านวณหาคาแรงงานสทธของนายเอก

วธการค านวณ คาแรงงานขนตนเทากบ 1,920 บาท หก ภาษเงนได 10% (10% x 1,920) 192 เงนกองทนประกนสงคม 5% (5% x 1,920) 96 288 บาท คาแรงงานสทธ 1,632 บาท ดงนน จากขอมลขางตน หลงจากทหกภาษเงนได และเงนกองทนประกนสงคมแลว

นายเอก จะไดรบคาแรงสทธ เทากบ 1,632 บาท

คาแรงงานสทธ = คาแรงงานขนตน – (ภาษเงนไดหก ณ ทจาย + เงนประกนสงคม + เงนกองทนส ารองเลยงชพ + รายการหกอนๆ)

คาแรงงานขนตน = คาแรงงานปกต + คาแรงงานลวงเวลา


2. การจ าแนกประเภทของคาแรงงาน เมอพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรงงานท าการค านวณเงนเดอนและคาแรงงาน

ของพนกงานเรยบรอยแลว จะสงทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงานใหกบพนกงานแผนกบญชเพอท าการจ าแนกประเภทของคาแรงงานวาเปนคาแรงงานในลกษณะใด เปนคาแรงงานทางตรงหรอคาแรงงานทางออม เพอใหพนกงานแผนกบญชไดท าการบนทกบญชเกยวก บคาแรงงานไดถกตองตามหลกการบญช และน าไปค านวณหาตนทนการผลตอยางถกตอง หรอใหมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด

การจ าแนกประเภทคาแรงงาน พนกงานสามารถพจารณาจากบตรบนทกเวลาท างานของพนกงานแตละคน โดยการวเคราะหวาพนกงานท างานในลกษณะใด แผนกใด เชน ท างานในแผนกผลตหรอแผนกบรการ ถาหากพนกงานท างานในแผนกผลต หรอท างานเกยวกบการแปรสภาพวตถดบใหกลายเปนสนคาส าเรจรป คาแรงงานทจายใหกบพนกงานกลมนถอวาเปนคาแรงงานทางตรง แตถาหากพนกงานท างานในแผนกบรการ เชน แผนกซอมแซมและบ ารงรกษา แผนกอาคารสถานท แผนกบรการอนๆ ทอยในโรงงาน เปนตน จะถอวาเปนคาแรงงานทางออม หรอถาเปนเงนเดอนของหวหนางานในโรงงานจะถอวาเปนคาแรงงานทางออม เพราะหวหนางานมหนาทดแลรบผดชอบงานตางๆ ทงหมดในโรงงาน ไมสามารถระบไดวาเปนการดแลการผลตสนคาชนดใดชนดหนงไดอยางชดเจน ดงนน จงไมสามารถระบเปนคาแรงงานทางตรงของสนคาชนดใดชนดหนงได การจ าแนกคาแรงงานเปนคาแรงงานทางตรง และคาแรงงานทางออม พนกงานบญชสามารถจดท าเปนใบจ าแนกคาแรงงาน ดงแสดงในภาพท 4.6

ภาพท 4.6 ตวอยางใบจ าแนกคาแรงงาน

บรษท................................. ใบจ าแนกคาแรงงาน

ส าหรบงวด ........ เดอน สนสดวนท ..................................... แผนก คาแรงงาน คาแรงงาน

รวม ประเภทคาแรงงาน

ปกต ลวงเวลา ทางตรง ทางออม แผนกประกอบ แผนกตกแตง แผนกบ ารงรกษา แผนกอาคารโรงงาน

รวม


3. การจายคาแรงงาน การจายคาแรงใหกบคนงานแตละคนจะขนอยกบลกษณะการวาจางแรงงาน บาง

ประเภทอาจจายเปนรายชนหรอรายชวโมง บางประเภทจายในรปของเงนเดอนประจ า การจายคาแรงอาจจายเปนเงนสดหรอเชคกได ในกรณทจายเปนเงนสด กจการจะถอนเงนสดจากธนาคารเพอจดใสซองเงนเดอนเตรยมไวลวงหนาส าหรบคนงานแตละคน เมอคนงานรบเงนไปจะตองเซนชอรบเงนไวเปนหลกฐานทกราย เพอประสทธภาพในการควบคมเงนสดจาย กจการสวนใหญนยมจายเงนเดอนเปนเชคเมอใกลวนจายคาแรง กจการจะน าเงนเขาบญชเงนฝากธนาคาร แลวเตรยมเชคใหพนกงานแตละคนตามจ านวนคาแรงสทธหรอเงนไดสทธทค านวณไดจากแผนกเงนเดอนและคาแรง กจการขนาดใหญบางแหงอาจจะเปดบญชเงนฝากธนาคารเฉพาะการจายคาแรงไวกบธนาคารใดธนาคารหนง พนกงานบญชจะจดท าใบส าคญจายเงนตามจ านวนเงนสทธทจะตองจายแกพนกงานทงหมด ใบส าคญจายเงนจะสงตอไปใหกบพนกงานจายเงนหรอแคชเชยรเพอเขยนเชคสงจายตามจ านวนทขอเบกทงหมดแลวน าฝากธนาคาร และเตรยมเชคส าหรบพนกงานแตละคนเพอใหเขาน าไปเบกเงนจากธนาคารนนๆ เอง ดงนนการบนทกบญชจายคาแรงงาน จะบนทกลดยอดเงนสด เงนฝากธนาคาร หรอ ใบส าคญจาย จะขนอยกบวากจการมนโยบายการจายคาแรงงานในลกษณะใด การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน

ส าหรบการบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน จะแบงไปตามขนตอนทเกยวของกบคาแรงงาน เรมตงแตการค านวณคาแรงงานขนตน ค านวณรายการหกตางๆ เพอหาวาเงนไดสทธเทากบเทาใด และจ าแนกประเภทคาแรงงานเพอหาวาเปนคาแรงงานทางตรง หรอ คาแรงงานทางออม และท าการจายคาแรงงานใหกบพนกงาน และน าขอมลตางๆ เหลานไปท าการบนทกบญช โดยแตละขนตอนมรายละเอยด ดงน

1. บนทกคาแรงงานขนตน รายการหกตางๆ และคาแรงหรอเงนไดสทธ

เมอพนกงานแผนกเงนเดอนและคาแรงไดท าการค านวณคาแรงงานทบรษทจะตองจายใหกบพนกงานส าหรบงวดนนๆ แลวกจะท าการสงทะเบยนเงนเดอนและคาแรงใหกบพนกงานแผนกบญช เพอท าการบนทกบญชคาแรงงาน ซงสามารถบนทกบญชไดดงน

เดบต คาแรงงาน xxx เครดต เงนสด หรอ คาแรงงานคางจาย xxx ภาษเงนไดหก ณ ทจาย xxx เงนกองทนประกนสงคม xxx (รายการหกอนๆ ถาม) xxx


2. บนทกการจ าแนกประเภทคาแรงงาน หลงจากทพนกงานแผนกบญชวเคราะหคาแรงงงานและจ าแนกคาแรงงานตาม

ลกษณะของงานทพนกงานท าแลว กจะท าการสงขอมลการจ าแนกประเภทคาแรงงานใหกบพนกงานแผนกบญชท าการบนทกบญช ถาเปนคาแรงงานทางตรง ใหบนทกเขาบญชงานระหวางท า สวนคาแรงงานทางออมจะบนทกเขาบญชคาใชจายการผลต ซงการบนทกบญชการจ าแนกประเภทคาแรงาน สามารถบนทกไดดงน

3. บนทกการจายคาแรงงานใหกบพนกงาน เมอกจการจายคาแรงงานใหกบพนกงานแลว แผนกบญชจะท าการบนทกบญช

การจายคาแรงงาน ซงสามารถบนทกบญชไดดงน

ในกรณทกจการมการใชระบบใบส าคญจายกบคาใชจายตางๆ ทเกดขน การบนทกบญชจะสามารถบนทกบญชไดดงน

เดบต งานระหวางท า xxx คาใชจายการผลต xxx เครดต คาแรงงาน xxx

เดบต คาแรงงานคางจาย xxx เครดต เงนสด หรอ เงนฝากธนาคาร xxx

เดบต คาแรงงาน xxx เครดต คาแรงงานคางจาย xxx ภาษเงนไดหก ณ ทจาย xxx เงนกองทนประกนสงคม xxx เงนส ารองเลยงชพ xxx


บนทกคาใชจายตางๆ โดยบนทกเขาบญชใบส าคญจาย สามารถบนทกบญชไดดงน

เมอมการจายคาใชจายตางๆ จะหกออกจากบญชใบส าคญจายทเคยบนทกบญชไว จะ สามารถบนทกบญชไดดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญชคาแรงงานมากยงขน จะขออธบายและแสดงการค านวณคาแรง และรายการหกตางๆ ดงแสดงในตวอยางท 4.4 ตวอยางท 4.4

โรงงานของบรษท อดรพาณชย จ ากด มแผนก 4 แผนก คอ แผนกประกอบชนสวน แผนกตกแตง แผนกซอมแซม และแผนกอาคารโรงงาน ในสปดาหแรกคาแรงทเกดขนในโรงงาน ประกอบดวย คาแรงปกต 30,000 บาท และคาแรงลวงเวลา 2,000 บาท กจการก าหนดใหคาแรงลวงเวลาเปนคาใชจายการผลต สวนรายการหกประเภทตางๆ ประกอบดวย ภาษหก ณ ทจาย 10% ของคาแรงขนตน และกจการไดจดใหมกองทนสะสมใหกบพนกงานเพอจายใหแกคนงานเมอลาออกจากงาน ทกครงทมการจายคาแรงแกคนงาน จะตองหกคาแรงเขากองเงนทนสะสมในอตรา 5% ของคาแรงขนตน ใหบนทกบญชรายการเกยวกบคาแรงขางตนในสมดรายวนทวไป

จากขอมลขางตน แผนกบญชสามารถบนทกบญชในสมดรายวนทวไป ไดดงน 1) บนทกคาแรงขนตนและรายการหกประเภทตางๆ เดบต คาแรงงาน 32,000 เครดต คาแรงงานคางจาย 27,200 ภาษเงนไดหก ณ ทจาย (10% x 32,000) 3,200 เงนทนสะสมพนกงาน (5% x 32,000) 1,600

เดบต คาแรงงานคางจาย xxx ภาษเงนไดหก ณ ทจาย xxx

เงนกองทนประกนสงคม xxx เงนส ารองเลยงชพ xxx เครดต ใบส าคญจาย xxx

เดบต ใบส าคญจาย xxx เครดต เงนสด หรอ เงนฝากธนาคาร xxx


2) บนทกการจ าแนกคาแรง เดบต งานระหวางท า 30,000 คาใชจายการผลต 2,000 เครดต คาแรงงาน 32,000 3) บนทกการจายคาแรงงาน เดบต คาแรงงานคางจาย 27,200 เครดต เงนฝากธนาคาร 27,200

ส าหรบรายการภาษเงนไดหก ณ ทจาย กจการจะรวบรวมภาษเงนไดเปนเดอนและน าสงกรมสรรพากรตามก าหนดเวลา สามารถบนทกบญช ไดดงน

4) บนทกบญชเกยวกบภาษเงนไดหก ณ ท จาย เดบต ภาษเงนไดหก ณ ทจาย 3,200 เครดต เงนฝากธนาคาร 3,200

การจายคาแรงงานในรปผลตอบแทนและสวสดการอนๆ

คาแรงของพนกงานบรษทมกจะอยในรปของคาจาง เงนเดอน และคาลวงเวลา แตกจการบางแหงมการใหผลตอบแทนและสวสดการในรปแบบอนๆ ทนอกเหนอจากคาจาง เงนเดอนดงกลาว ผลตอบแทนและสวสดการอน ๆ เชน เงนรางวลพนกงาน (Bonus) หรอเบยขยน คาแรงทใหระหวางหยดพกผอน (Vacation Pay) รวมทงการใหสวสดการจดรถรบสงพนกงาน เลยงอาหารกลางวน และการรกษาพยาบาล ตลอดจนใหการศกษาและฝกอบรมใหพนกงานมความช านาญเฉพาะทางมากขน รายการตางๆ เหลานมวธปฏบตทางบญชทแตกตางกน ซงสามารถอธบายรายละเอยดแตละรายการ ดงน

1. คาแรงงานลวงเวลา การลงบนทกบญชเกยวกบคาแรงงานลวงเวลา (Overtime ) ม 2 วธดงน

1.1 กรณมการวางแผนการผลตไวลวงหนา กรณทการท างานลวงเวลาเกดขนจากการรบงานชนหนงตามค าขอรองของลกคาซงกจการทราบลวงหนาอยแลววา การทจะท างานนนใหเสรจตามก าหนดได ตองมการท างานลวงเวลา หรอ กจการมการวางแผนเกยวกบการผลตไวลวงหนา เชน รบค าสงผลตในวนจนทร และตองการใหเสรจในวนศกรในสปดาหเดยวกน เพอใหเสรจทนเวลากจการจงให


คนงานผลตนอกเวลาท างานปกต ซงกรณนกจการจะก าหนดราคาขายของสนคาทผลต โดยค านงถงตนทนในการท างานลวงเวลาไวดวย กรณเชนนจะถอวาคาแรงลวงเวลาเปนคาแรงทางตรงของงานชนนน คาแรงงานลวงเวลาในลกษณะน จะลงบนทกบญชไดดงน

เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญชคาแรงงานลวงเวลามากยงขน จะขออธบายและแสดงการค านวณคาแรง ดงแสดงในตวอยางท 4.5

ตวอยางท 4.5 บรษท สายฟาอตสาหกรรม จ ากด เปนบรษททท าการผลตสนคาใหกบลกคา โดยตองท างานใหเสรจภายใน 1 สปดาห ผจดการแผนกผลตไดวางแผนการผลตโดยตองใชคนงาน 5 คน ท างานในเวลาปกตคนละ 8 ชวโมง อตราคาแรงปกตชวโมงละ 40 บาทและตองท างานลวงเวลาอกคนละ 4 ชวโมง อตราคาแรงคาลวงเวลาชวโมงละ 60 บาท และ บรษทมการหกภาษเงนได ณ ทจาย 5% ของคาแรงขนตน และเงนประกนสงคม 1.5% ของคาแรงปกต

จากขอมลขางตน สามารถค านวณคาแรงงานทบรษทตองจาย และบนทกบญช ไดดงน คาแรงงานขนตน = (5 x 8 x 40) + (5 x 4 x 60) = 1,600 +1,200 = 2,800 บาท คาแรงงานสทธ = 2,800 – (2,800 x 5%) – (1,600 x 1.5%)

= 2,800 – 140 – 24 = 2,636 บาท การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน สามารถบนทกบญชไดดงน

1) บนทกคาแรงงาน ภาษเงนไดหก ณ ทจาย และเงนประกนสงคม เดบต คาแรงงาน 2,800

เครดต คาแรงงานคางจาย 2,636 ภาษเงนไดหก ณ ทจาย 140

เงนประกนสงคม 24

2) จ าแนกประเภทคาแรงงาน เดบต งานระหวางท า 2,800 เครดต คาแรงงาน 2,800

เดบต งานระหวางท า xxx เครดต คาแรงงาน xxx


1.2 กรณไมมการวางแผนการผลตไวลวงหนา กรณทการท างานลวงเวลาเกดขนจากการทกจการรบงานไวเกนก าลงทผลตได ไมสามารถผลตไดทนในเวลาปกต หรอการท างานไมเปนไปตามแผนทก าหนดไวแตแรก เชน บางชวงทมยอดขายสงกวาปกต หรออาจเนองมาจากการช ารดของเครองจกร วตถดบขาดแคลน หรอขาดแรงงานทมความช านาญ หรอมการวางแผนการผลตทผดพลาดค านวณเวลาในการผลตต าไป ซงท าใหกจการไมสามารถผลตเสรจในชวงเวลาปกต จงตองใหพนกงานท างานลวงเวลาแทน กรณเชนนจะถอวาคาแรงลวงเวลาทตองจายเพมขนกวาคาแรงงานปกต ถอวาเปนคาใชจายการผลต การบนทกบญชคาแรงงานลวงเวลาในลกษณะน สามารถลงบนทกบญช ไดดงน

2. เงนรางวลพนกงาน เงนรางวลทกจการจายเพอเพมขวญและก าลงใจใหกบพนกงาน นอกเหนอจากคาจาง เงนเดอน และคาลวงเวลาแลว กจการอาจจะจายเปนในรปของโบนส (Bonus) เบยขยน หรอเปนรางวลในลกษณะอนๆ เปนตน การใหเงนรางวลอาจจะมเหตผลแตกตางกนขนอยกบนโยบายของแตละกจการ เชน พนกงานท างานไดครบ 5 ป หรอท างานโดยไมขาดหรอลา ในรอบ 1 ป เปนตน ส าหรบจ านวนเงนทจายเปนรางวลจะขนอยกบนโยบาย และผลการด าเนนงานของกจการ เชน อาจจะจายเปนเงนโบนสเทากบเงนเดอนรวมทงสนกเดอน หรอจายใหพนกงานทกคนเทากน ในอตราเทากบกเปอรเซนตของก าไรสทธของกจการในรอบปนนๆ เปนตน โดยทวไป การจายเงนรางวลพนกงานจะจายตอนสนปด าเนนงาน ในทางทฤษฎนนจะจ าแนกเงนรางวลพนกงานตามลกษณะงานทท า เชน ถากจการจายเงนรางวลแกคนงานทท างานโดยตรงหรอคนงานฝายผลต กจะถอวาเงนรางวลพนกงานนเปนคาแรงทางตรง ซงจะเดบตเขาบญชงานระหวางท า และถาจายใหแกคนงานทท างานในแผนกอนๆ ทนอกเหนอจากแผนกผลต จะถอวาเปนคาแรงทางออม

แตการจ าแนกเชนนอาจเปนปญหาในทางปฏบต เพราะคนงานคนหนงๆ อาจจะท างานทงในแผนกผลตและแผนกบรการสลบกน ซงยากตอการค านวณและแบงประเภทตนทน ดงนน โดยทวไปกจการจงบนทกเปนคาใชจายการผลต การค านวณเงนรางวลปกตจะถวเฉลยรายการนรวมเขาเปนตนทนคาแรงทตองจายในแตละเดอน เพอใหตนทนการผลตสม าเสมอตลอดป ไมสงเกนไปในตอนสนป

เพอใหเขาใจในการค านวณเงนรางวลถวเฉลยตอเดอน ดงแสดงในตวอยางท 4.6 ดงน

เดบต งานระหวางท า (จ านวนชวโมง × อตราคาแรงปกต) xxx คาใชจายการผลต (จ านวนชวโมง × อตราคาแรงลวงเวลาทเพมขน) xxx เครดต คาแรงงาน (คาแรงทงสนทค านวณได) xxx


ตวอยางท 4.6 นายประชา เปนพนกงานฝายผลตของบรษทแหงหนง ไดรบเงนเดอน 15,000 บาท

ตอเดอน และไดรบโบนส 2 เดอน จากขอมลขางตน สามารถค านวณเงนรางวลถวเฉลยตอเดอนของนายประชา ไดดงน เงนเดอนสทธตอเดอน = 15,000 + 15,000 x 2

12 = 15,000 + 2,500 = 17,500 บาท จากขอมลขางตน ส าหรบเงนเดอนจ านวน 17,500 บาท เปนคาแรงทตองจายในแตละเดอน 15,000 บาท สวนเงนเดอนจ านวน 2,500 บาท เปนสวนทกนไวจายในตอนสนป ซงเงนเดอน และเงนรางวล สามารถลงบนทกบญชไดดงน

การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน สามารถบนทกรายการไดดงน 1) การบนทกบญชเมอค านวณคาแรง

เดบต คาแรงงาน 15,000 เครดต คาแรงงานคางจาย 15,000

2) การบนทกบญชเมอจ าแนกคาแรงเปนตนทนการผลต เดบต งานระหวางท า 15,000 คาใชจายการผลต 2,500 เครดต คาแรงงาน 15,000 เงนส ารองโบนสพนกงาน* 2,500 *ส าหรบบญชเงนส ารองโบนสพนกงานน จะมยอดสะสมเพมขนทกๆ เดอน จนเมอครบ 12 เดอน จะมจ านวนเทากบ 30,000 บาท (2,500 x 12 เดอน) ทางดานเครดต เมอถงตอนสนป มการจายเงนโบนสใหกบนายประชา จะบนทกบญช ไดดงน

3) การบนทกบญชในเดอนทบรษทจายเงนโบนสใหกบพนกงาน เดบต เงนส ารองโบนสพนกงาน 30,000 เครดต เงนฝากธนาคาร /เงนสด 30,000


ถาผานรายการจากสมดรายวนทวไปไปยงบญชแยกประเภท บญชเงนส ารองโบนสพนกงาน จนครบ 12 เดอน จะปรากฏรายการ ดงน

เงนส ารองโบนสพนกงาน 25x1 25x1

ม.ค. 31 ยอดยกไป 2,500 ม.ค. 31 เบดเตลด (ก) 2,500 ก.พ. 28 ยอดยกไป 5,000 ก.พ. 1 ยอดยกมา 2,500 .............. 28 เบดเตลด 2,500 1,200 5,000 ม.ค. 31 ยอดยกไป 7,500 ก.พ. 1 ยอดยกมา 5,000 .............. ม.ค. 31 เบดเตลด 2,500 7,500 7,500 ธ.ค. 30 เงนสด 30,000 ธ.ค. 1 ยอดยกมา 27,500 ............. ธ.ค. 31 2,500 30,000 30,000

3. คาแรงทใหระหวางหยดพกผอน ตามกฎหมายการคมครองแรงงาน พ.ศ. 2515 บญญตวา ลกจางทท างานตดตอกนมาแลวครบ 1 ป นายจางจะตองก าหนดไวลวงหนาวา ใหลกจางหยดพกผอนประจ าปไมนอยกวาปละ 6 วน นายจางและลกจางอาจจะตกลงกนลวงหนาวาจะสะสมและเลอนวนหยดพกผอนประจ าปไปรวมหยดไวในปอนกได และในระหวางว นหยดพกผอนน นายจางจะตองจายคาแรงใหในอตราคาแรงปกต การค านวณคาแรงทใหระหวางวนหยดพกผอนน ใชหลกการเชนเดยวกบเงนรางวลพนกงาน นนคอ จะค านวณคาแรงทใหระหวางหยดพกผอนถวเฉลยเขาเปนตนทนคาแรงงานรายเดอน และถอวารายการนเปนคาใชจายการผลต เพราะกจการไมไดผลตสนคา เนองจากเปนชวงเวลาทใหคนงานหยดพกผอน

เพอใหเขาใจในการค านวณคาแรงทใหระหวางหยดพกผอนถวเฉลยตอเดอน ดงแสดงในตวอยางท 4.7 ดงน


ตวอยางท 4.7 นายอนนต เปนพนกงานฝายผลตของโรงงานแหงหนง นายอนนตไดรบคาจางเปนรายสปดาห สปดาหละ 1,500 บาท และไดรบสทธทจะหยดพกผอน 2 สปดาห ซงหมายความวา กจการจะตองจายคาแรงใหแกคนงาน 52 สปดาห เตม แตจะไดผลผลตจากคนงานเพยง 50 สปดาห ดงนน ตนทนคาแรงงานส าหรบ 50 สปดาหทท างานจรง ควรจะรวมคาแรงในสปดาหทพนกงานหยดพกผอนเอาไวดวย จากขอมลขางตน สามารถค านวณคาแรงงาน และลงบนทกบญช ไดดงน ตนทนคาแรงจรงตอ 1 สปดาห = 1,500 + 1,500 x 2 50 = 1,500 + 60

= 1,560 บาท การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน สามารถบนทกรายการไดดงน 1) การบนทกบญชเมอค านวณคาแรง

เดบต คาแรงงาน 1,500 เครดต คาแรงงานคางจาย 1,500

2) การบนทกบญชเมอจ าแนกคาแรง เดบต งานระหวางท า 1,500

คาใชจายการผลต 60 เครดต คาแรงงาน 1,500 เงนส ารองส าหรบวนหยดพกผอน 60

ท านองเดยวกบบญชเงนส ารองโบนสพนกงาน บญชเงนส ารองส าหรบวนหยดพกผอนจะมยอดสะสมสงขนจนครบ 3,000 บาท (60 x 50 สปดาห) ในสปดาหท 50 พอด ซงจะถงเวลาหยดพกผอนของนายสนต และกจการกจะจายเงนจ านวน 3,000 บาทแกนายอนนต ซงสามารถลงบนทกบญช ไดดงน

3) การบนทกบญชในเดอนทพนกงานใชสทธหยดพกผอน เดบต เงนส ารองส าหรบวนหยดพกผอน 3,000

เครดต เงนฝากธนาคาร /เงนสด 3,000


4. การใหสวสดการดานตางๆ แกลกจาง นอกจากคาแรงและผลตอบแทนในรปอนๆ ดงไดกลาวมาแลว กจการบางแหงไดจดใหมสวสดการดานตางๆ เชน จดเปนคารกษาพยาบาล จดเปนคาอาหารกลางวน จดใหมการศกษาและฝกอบรมเพอความช านาญงาน สนบสนนใหมกจกรรมกฬา เปนตน คาใชจายตางๆ ทกจการจายออกไปเพอสวสดการเหลาน มกถอวาเปนคาใชจายทางออมของฝายผลตหรอโอนเขาบญชคาใชจายการผลต หรอคมยอดคาใชจายการผลต และถาจดบรการเหลานใหพนกงานฝายขายและฝายบรหาร กจะถอวาเปนคาใชจายของฝายขายและฝายบรหารเชนเดยวกน บทสรป

แรงงานเปนสวนประกอบส าคญในการแปรสภาพวตถดบใหเปนสนคาส าเรจรป คาแรงทน ามาคดเปนตนทนการผลตน ไมไดหมายถงสวนทเปนคาจางหรอเงนเดอนเทานน แตยงรวมไปถงผลตอบแทนในรปแบบอนๆ เชน คาลวงเวลา เงนโบนสพนกงาน เงนรางวลจงใจพนกงาน คาแรงในระหวางวนหยดพกผอน และสวสดการอนๆ เปนตน ดงนน คาแรงงาน จงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอคาแรงงานทางตรง และคาแรงงานทางออม ส าหรบคาแรงทางตรงจะคดเขาบญชงานระหวางท า สวนคาแรงทางออมจะคดเขาบญชคาใชจายการผลต

แตอยางไรกตาม การทจะค านวณและจ าแนกประเภทคาแรงไดอยางถกตองนนจ าเปนจะตองมระบบการควบคมภายในทดเกยวกบคาแรง ซงจะเกยวกบกจกรรม 4 กจกรรมหลก ไดแก การจดเกบเวลาท างาน การค านวณ และจ าแนกประเภทของคาแรงงาน การจายคาแรงงาน และการบนทกบญชเกยวกบคาแรงงาน ซงการบนทกรายการเกยวกบคาแรง สามารถสรปขนตอน ไดดงน 1) บนทกเวลาเขาและออกจากโรงงานของคนงานโดยลงในบตรลงเวลาทกวน 2) บนทกลกษณะของงานและจ านวนชวโมงทท าในแตละวนในบตรบนทกเวลาท างาน 3) เปรยบเทยบบตรลงเวลาและบตรบนทกเวลาท างานวาตรงกนหรอไม 4) ค านวณคาแรงขนตน เปนจ านวนเงน 5) บนทกคาแรงขนตน รายการหกประเภทตางๆ และคาแรงสทธ ในทะเบยนเงนเดอนและคาแรงงาน รวมถงทะเบยนรายไดสทธพนกงาน 6) บนทกคาแรงเขาเปนตนทนการผลต โดยแบงเปนคาแรงทางตรงและคาแรงทางออม โดยใชบตรบนทกเวลาท างาน หรอใบวเคราะหคาแรงควบคกน และ 7) บนทกการจายคาแรงและภาษเงนไดหก ณ ทจาย ตามล าดบ



ขอ 1. บรษท สหพฒน จ ากด เปนบรษทผลตและจ าหนายบะหมกงส าเรจรป มคนงานในโรงงานทงสน 10 คน คนงานทกคนจะตองท างานสปดาหละ 40 ชวโมง ท างานตงแตวนจนทร – วนศกร เวลาท างานตงแต 8.00-12.00 และ 13.00-17.00 น.

นายเอกเขนก เปนหนงในคนงานของบรษท ไดรบคาจางแรงงานในอตราปกต 40 บาท ตอชวโมง และแผนกแรงงานไดเกบเวลาท างานในชวงสปดาหทผานมาของเดอนสงหาคม 2559 ไดดงน

วนท างาน จ านวนชวโมงท างานปกต

จ านวนชวโมงท างานลวงเวลา

วนจนทร 8 วนองคาร 8 วนพธ 8 วนพฤหสบด 8 2 วนศกร 8 2 วนเสาร 8 วนอาทตย 8 2

*การค านวณคาแรงงานในการท างานลวงเวลา ใหเปนไปตามกฎหมายคมครองแรงงาน ใหท า

1. ค านวณคาแรงงานขนตนของนายเอกเขนก ทงหมด

2. ค านวณคาแรงงานสทธ ถาบรษทจายคาแรงงานแตละครงมการหกภาษ ณ ทจาย 5%

ของคาแรงงานขนตน และหกเงนประกนสงคม 1.5% ของคาแรงงานปกต

3. บนทกการจายคาแรงงานโดยจายเปนเงนสด

4. บนทกการจ าแนกคาแรงงานเขางานระหวางท าและคาใชจายการผลต ถาการท างาน

ลวงเวลาไมไดมการวางแผนการผลตไวลวงหนา


ขอ 2. บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ไดจางพนกงานในแผนกผลตส าหรบผลตสนคาชนดหนง โดยก าหนดใหพนกงานท างานสปดาหละ 40 ชวโมง โดยมวนท างานปกต จนทร – ศกร เวลา 8.00 – 17.00 น. พกเทยง 1 ชวโมง อตราคาจางชวโมงละ 38 บาท ถาพนกงานท างานเกน 8 ชวโมงในวนท างานปกต สวนทเกนจะไดรบคาจางในอตราเทาครงจากอตราคาจางปกต แตถาท างานในวนหยดและอยในชวงเวลาท างานปกต พนกงานจะไดรบอตราคาจางเปนสองเทาของอตราคาจางปกต และถาเปนนอกเวลาท างานปกตในวนหยด จะไดรบอตราคาจางเปนสามเทาของอตราคาจางปกต ถานายสนต เปนพนกงานของบรษท โดยมชวโมงการท างานในชวงสปดาหทผานมาดงน

วนท างาน ชวงเชา ชวงบาย วนจนทร 8.00-12.00 13.00-17.00

วนองคาร 8.00-12.00 13.00-18.00 วนพธ 8.00-12.00 13.00-17.00 วนพฤหสบด 7.00-12.00 13.00-18.00 วนศกร 8.00-12.00 13.00-17.00 วนเสาร 8.00-12.00 13.00-17.00 วนอาทตย 8.00-12.00

ใหท า 1. ค านวณคาแรงงานขนตนของนายสนต 2. ค านวณคาแรงงานสทธ ทบรษทจะตองจายใหกบนายสนต ในชวงสปดาหทผานมา 3. บนทกการจายคาแรงงานใหนายสนต โดยก าหนดใหพนกงานทกคนตองเสยภาษเงนได

หก ณ ทจาย 5% ของคาแรงงานขนตน และเงนประกนสงคม 1.5% ของคาแรงงานปกต

4. บนทกการจ าแนกคาแรงงานเขาบญชงานระหวางท าและคาใชจายการผลต ถากจการมการวางแผนการท างานลวงเวลาไวลวงหนา


ขอ 3. บรษทสขสนต จ ากด จายคาแรงแกคนงานในโรงงานเปนรายสปดาห ขอมลตอไปนไดมาจากการท างานในสปดาหแรกของเดอนกมภาพนธ 25X1 (1 - 5 กมพนธ 25X1)

ชอคนงาน ชวโมงการท างาน อตราคาแรง

ตอชวโมง (บาท) ทางตรง ทางออม 1. นายนภดล 35 5 14 2. นายสรพงศ 40 - 16 3. นายอธวฒน 25 11 17 4. นายภานเดช 22 3 16 5. นายสมบต 39 1 18 6. นายธงชย 33 2 16 7. นายอสน 35 5 17 คาแรงของคนงานทกคนจะตองถกหกเปนภาษหก ณ ทจายในอตรา 10% ของคาแรงขนตน (Gross Payroll) และกจการจะจายคาแรงในวนจนทรของสปดาหถดไป ใหท า

1. ค านวณคาแรงขนตน ภาษหก ณ ทจาย และคาแรงสทธ 2. สมดรายวนทวไป แสดงการบนทกคาแรงทงหมดทเกดขนในโรงงาน รวมทงบนทก

การจายคาแรงสทธใหคนงานดวย ขอ 4. บรษท สงเสรม จ ากด ผลตสนคาตามค าสงของลกคาตลอด 24 ชวโมง โรงงานแบงการท างานของคนงานในโรงงานเปน 3 ผลด (Shift) คอ ผลดเชา ผลดเยน และผลดดก โดยใหอตราคาแรงแตกตางกน ขอมลตอไปนไดมาจากการท างานในสปดาหท 2 ของเดอนเมษายน 25X9

ชอคนงาน ผลด ชวโมงท างาน ทางตรง ทางออม

1. นายสมชย เชา 40 - 2. นายสมศกด เยน 38 2 3. นายสมพงศ ดก 35 5 4. นางสมศร เชา 37 - 5. นายสมมาตร เยน 24 10 6. นายสมยศ ดก 30 - 7. นางสมใจ เชา 36 4


8. นายสมภพ เยน 35 - 9. นายสมวงศ ดก 31 9 10. นางสมทรง เชา 30 10 ปกตกจการจายคาแรงใหพนกงานในวนศกรของทกสปดาห โดยก าหนดอตราคาแรงในผลดตางๆ ดงน อตราคาแรง ผลดเชา 10 บาทตอชวโมง ผลดเยน 15 บาทตอชวโมง ผลดดก 22 บาทตอชวโมง ปจจบนกจการค านวณคาแรงทงหมดเขาตามประเภทของการท างาน กลาวคอ ถาเปนชวโมงท างานทางตรงกจะโอนเขางานตางๆ แตถาเปนชวโมงท างานทางออมกจะโอนเขาบญชคมยอดคาใชจายการผลต อยางไรกตาม การปฏบตดงกลาวกอใหเกดปญหาในการคดคาแรงทางตรงเขางานตางๆ เนองจากตนทนคาแรงบางงานจะสงขน ถาเลอกไปท าในผลดเยนหรอผลดดก ทงทเปนการท างานประเภทเดยวกนกบทท าในผลดเชา ผจดการโรงงานไดมาปรกษาทานในฐานะนกบญชตนทนใหชวยหาทางแกไขวธคดตนทนดงกลาวเพอใหคดตนทนใหลกคาไดสม าเสมอ ซงจะเปนประโยชนตอการก าหนดราคาขายดวย ใหท า

1. สมมตวาอตราภาษหก ณ ทจาย เทากบ 10% ของคาแรงขนตน ใหค านวณคาแรงขนตนและคาแรงสทธ รวมทงบนทกรายการในสมดรายวนทวไปตามวธทกจการปฏบตในปจจบน

2. ถาทานเปนนกบญชตนทนของบรษท ทานจะแกไขวธคดคาแรงของบรษทหรอไม และจะใชวธใดจงจะเหมาะสม

3. แสดงการบนทกรายการเกยวกบคาแรงทงหมด ตามขอเสนอแนะของทานในสมดรายวนทวไป

4. แสดงผลแตกตางของการคดตนทนการผลตส าหรบงานตางๆ อนเนองมาจากการ บนทกรายการในขอ 1 และขอ 3


ขอ 5. นายขยน รกงาน เปนพนกงานฝายผลตของโรงงานแหงหนง ปกตชวโมงท างานของโรงงานแหงนเทากบ 40 ชวโมงตอสปดาห ในสปดาหแรกของเดอนกนยายน 25X8 บตรลงเวลาของนายขยนแสดงวาท างานทงสน 50 ชวโมง เมอวเคราะหแลวปรากฏวานายขยนท างานลวงเวลาในวนศกรท 6 กนยายน 2 ชวโมง คอ ท าการซอมแซมเครองจกรทเสย และตอมาไดไปท างานในวนเสารท 7 กนยายน อก 8 ชวโมง ซงเปนการท างานผลตปกตเชนเดยวกบในวนธรรมดา อตราคาแรงของนายขยนเทากบชวโมงละ 10 บาท และเขาจะไดรบคาแรงในวนจนทรของสปดาหถดไป ส าหรบอตราหกภาษ ณ ทจาย เทากบ 10% ของคาแรงขนตน นอกจากนเขาจะไดรบอนญาตใหหยดพกรอน 2 สปดาห และไดรบโบนสในอตรา 0.5% ของก าไรสทธถวเฉลยของปทแลว ถาในป 25X7 ก าไรสทธถวเฉลยของบรษทเทากบ 100,000 บาท ใหท า ค านวณคาแรงสทธของนายขยนในสปดาหแรกของเดอน และบนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป ขอ 6. บรษท สหภาพ จ ากด ผลตและจ าหนายไมปงปอง บรษทท าการผลตสปดาหละ 5 วน รวม 40 ชวโมง ปจจบนมพนกงานผลตทช านาญงานรวม 15 คน อตราคาแรงเทากบ 30 บาทตอชวโมง และอตราภาษหก ณ ทจายเทากบ 10% ของคาแรงขนต า ก าลงการผลตปกตส าหรบทมงานผลต 15 คน คอ ไมปงปองจ านวน 240 อนตอวน แตปรากฏวาไมเพยงพอกบปรมาณขายในเดอนกมภาพนธ ซงตองการใหโรงงานผลตไมปงปองรวม 6,000 อน (หรอ 300 อนตอวน) ผจดการโรงงานจงสงใหมการท างานลวงเวลาในวนจนทรถงวนศกรตลอดทงเดอน ทงนเพอใหทนกบความตองการของแผนกขาย ต อ ม า ใ น ว น ศ ก ร ท 2 0 กมภาพนธ พนกงานขายไดรบค าสงพเศษจากศนยฝกกฬาในภาคใตใหผลตไมปงปองชนดพเศษจ านวน 120 อน ซงจะตองสงใหทนในวนพธท 25 กมภาพนธ ผจดการโรงงานจงสงใหพนกงานผลตมาท าการผลตเฉพาะงานนในวนเสารท 21 กมภาพนธ ทงนเพอไมใหซอนกบการผลตปกต ในชวงบายของวนศกรท 27 กมภาพนธ เกดไฟฟาดบในโรงงานเปนเวลา 3 ชวโมง ท าใหการผลตหยดชะงก ผจดการโรงงานจงสงใหพนกงานทงหมดไปท าในวนเสารท 28 กมภาพนธเปนเวลา 3 ชวโมงเชนเดยวกน ทงนเพอใหไดผลผลตปกตตามจ านวนทตองการ ใหท า สมดรายวนทวไปแสดงการบนทกรายการเกยวกบคาแรงงาน

1. การผลตปกตตลอดเดอนกมภาพนธ ทงนใหบนทกสรปยอดคาแรงรวมทกวนศกรของเดอน 2. การผลตตามค าสงพเศษในวนเสารท 21 กมภาพนธ


3. การผลตในวนเสารท 28 กมภาพนธ เพอชดเชยการผลตทหยดชะงกเนองจากไฟฟาดบ ขอ 7. ชวโมงท างานปกตของบรษท ชาญชย จ ากด เทากบ 40 ชวโมงตอสปดาห แผนกบญชคาแรงจะคดคาแรงตลอดสปดาห แลวไปจายคาแรงในวนองคารของสปดาหถดไป ปกตกจการจะเปดบญชคมคาแรงเพอบนทกคาแรงทงหมดทเกดขนในโรงงาน ส าหรบยอดคงเหลอของบญชคาแรงในวนท 1 มถนายน 25X3 หลงจากปรบปรงรายการในตอนสนเดอนพฤษภาคม มจ านวนเทากบ 22,300 บาท ทางดานเครดต คาแรงจ านวนนเปนคาแรงทเกดขนในวนท 30 และ 31 พฤษภาคม 25X3 สวนคาแรงขนตนในเดอนมถนายนทค านวณทกวนจายเงนเดอน (Pay Day) จะมรายละเอยดดงน (ใหดปฏทนของเดอนมถนายน 25X3 ประกอบดวย) เดอนมถนายน 25X3 อาทตย จนทร องคาร พธ พฤหสฯ ศกร เสาร

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

คาแรงขนตน 30 พ.ค. - 3 ม.ย. (จายในวนท 7 ม.ย.) 58,900 บาท คาแรงขนตน 6 ม.ย.- 10 ม.ย.(จายในวนท 14 ม.ย.) 49,200 บาท คาแรงขนตน 13 ม.ย. - 17 ม.ย.(จายในวนท 21 ม.ย.) 59,000 บาท คาแรงขนตน 20 ม.ย. - 24 ม.ย.(จายในวนท 27 ม.ย.) 48,800 บาท

เมอวเคราะหคาแรงของโรงงานในเดอนมถนายน ปรากฏวาเปนคาแรงทางตรง 164,000 บาท คาแรงทางออม 56,000 บาท กจการไดกนเงนคาแรงไวในวนหยดพกผอน (Vacation Pay) ในอตรา 4% ของคาแรงขนตน กจการถอวาเงนกนไวในวนหยดพกผอนเปนคาใชจายการผลต และคาแรงทกประเภทจะถกหดเปนภาษหก ณ ทจายในอตรา 10% ของคาแรงขนตน ใหท า

1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป 2. ผานการบนทกรายการไปบญชแยกประเภททเกยวของทกบญช


ขอ 8. บรษท อดรไทยสตรล จ ากด ผลตและจ าหนายเฟอรนเจอรส าเรจรป บรษทมแผนกผลต 3 แผนกคอ แผนกขนรป แผนกประกอบ และแผนกตกแตง เพอควบคมใหการท างานเปนไปอยางมประสทธภาพ ผจดการโรงงานไดก าหนดมาตรฐานการผลตในแตละแผนกไวดงน

มาตรฐานการผลต แผนกผลต ชวโมงผลตตอหนวย อตราคาแรงตอชวโมง

แผนกขนรป 3.0 ชวโมง 18.0 บาท แผนกประกอบ 10.0 ชวโมง 20.0 บาท แผนกตกแตง 1.0 ชวโมง 21.0 บาท

ส าหรบปรมาณการผลตจรงในเดอนพฤษภาคม 25X5 ปรากฏดงน แผนกผลต ชวโมงผลตจรง

(ชวโมง) หนวยทผลตได

(หนวย) ตนทนคาแรง

(บาท) แผนกขนรป 2,200 740 38,500 แผนกประกอบ 6,500 620 123,500 แผนกตกแตง 1,000 800 21,000 ใหท า รายงานการควบคมคาแรงในแผนกตางๆ ประจ าเดอนพฤษภาคม โดยใชรปแบบรายงานดงน

แผนกผลต

มาตรฐาน จรง ตนทน ตอ

ชวโมง (บาท)

ผลผลต ตอ

ชวโมง (หนวย)


ตนทน ตอ

ชวโมง (บาท)


ชวโมง (หนวย)


แผนก........................ แผนก........................ แผนก.........................


ขอ 9. บรษท รกเรยน จ ากด ผลตและจ าหนายสนคาชนดหนงตามค าสงของลกคา กจการไดก าหนดผลผลตตอชวโมงเทากบ 15 หนวย อตราคาแรงเทากบ 30 บาทตอชวโมง เนองจากในเดอนกรกฎาคม 25X2 กจการตองเพมปรมาณผลตใหสงขน ผจดการโรงงานจงวางแผนทจะใหเงนรางวลแกพนกงานเปนรายชน (Straight Piecework) หากพนกงานผลตเกนกวา 15 หนวย/ชวโมง กจะไดเงนรางวลตามจ านวนหนวยทผลตเกนในอตราหนวยละ 2 บาท ตอไปนเปนขอมลทไดจากแผนกผลตในสปดาหแรกของเดอน กรกฎาคม 25X2

ชอพนกงาน ชวโมงการผลต (ชวโมง)

จ านวนหนวยทผลตได(หนวย)

นายกร 40 590 นายเขม 42 635 นายคมน 38 600 นายฉลาด 40 610 นายชต 37 560 นายเดน 40 595 นายโต 43 640 นายถนด 40 600 นายธนต 36 545 นายนพ 44 660 ส าหรบการผลตในสปดาหแรกน พนกงานผลตบางคนตองท าลวงเวลาในวนท าการปกตซงกจการจะตองจายเงนคาลวงเวลาตามอตราทกฎหมายก าหนดนอกเหนอจากการจายเงนรางวลตามหนวยทผลตไดเกนมาตรฐาน ใหท า ตารางการค านวณการใหเงนรางวลเปนรายชนโดยใชแบบฟอรมดงน

ชอ พนกงาน

ชวโมง ผลต (ชม.)

หนวยท ผลตได (ชน)


ชวโมง (ชน)

คาแรง ปกต (บาท)

คาแรง ลวงเวลา (บาท)

เงน รางวล (บาท)

คาแรง รวม (บาท)

คาแรง ตอ

หนวย (บาท)



ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. พมพครงท 15 กรงเทพมหานคร :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ประภากรณ เกยรตกลวฒนา. (2558). การบญชตนทน. พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร :

จน พบลชชง. สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชตนทน. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :

แมคกรอ-ฮล. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2559). พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541.

คนเมอ 20 ธนวาคม 2559, จาก http://www.labour.go.th/th/doc/law/labour_protection_2541_new.pdf


การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต


1. ความหมายและประเภทของคาใชจายการผลต 2. การรวบรวมและบนทกคาใชจายการผลต 3. คาใชจายการผลตจดสรร 4. ประโยชนของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร 5. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 6. การประมาณระดบการผลต 7. ขนตอนการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 8. การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 9. บทสรป 10. แบบฝกหดทายบท 11. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายความหมายและจ าแนกประเภทของคาใชจายการผลตได 2. สามารถบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตได 3. สามารถอธบายคาใชจายการผลตจดสรรและค านวณหาอตราคาใชจายการผลต

จดสรรแตละวธไดอยางถกตอง 4. สามารถอธบายระดบการผลตในแตละลกษณะได 5. สามารถวเคราะหและค านวณผลตางของคาใชจายการผลตจรงและคาใชจาย

การผลตจดสรรได 6. สามารถบนทกผลตางของคาใชจายการผลตจดสรรต าหรอสงกวาคาใชจายการ

ผลตจรงได

5 - 2 การบญชตนทน 1




1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต



บทท 5 การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต 5 - 3

บทท 5 การบญชเกยวกบคาใชจายการผลต

คาใชจายการผลตเปนสวนประกอบทส าคญอกประเดนหนงของตนทนในการผลตสนคา

คาใชจายการผลต เปนคาใชจายทเกดขนในกระบวนการผลตสนคา ทนอกเหนอจากวตถดบทางตรง และคาแรงงานทางตรง ซงมคาใชจายหลายประเภท เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม และตนทนในการผลตอนๆ เชน คาน าคาไฟโรงงาน คาซอมแซมบ ารงรกษาเครองจกร คาเบยประกนภยโรงงาน คาเสอมราคาของสนทรพยในโรงงาน เปนตน จากการทคาใชจายการผลตประกอบดวยตนทนหลายประเภทดงทกลาวมาแลว กจการจงตองมการวางแผนและควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนใหมประสทธภาพ ส าหรบกจการขนาดเลกซงมแผนกผลตเพยงแผนกเดยว อาจจะบนทกคาใชจายการผลตเพยงบญชเดยว ในลกษณะเดยวกนกบคาใชจายในการขายหรอคาใชจายในการบรหาร แตส าหรบกจการขนาดใหญมความซบซอนในการด าเนนงาน ซงมทงแผนกผลต (Production Department) และแผนกบรการ (Service Department) กจการทมขนาดใหญจงตองรวบรวมคาใชจายการผลตแยกเปนรายแผนก ทงนเพอความสะดวกในการรวบรวมขอมล และเปนประโยชนตอการวางแผนและควบคมคาใชจายการผลตของฝายบรหารอกดวย

เนอหาในบทนจงกลาวถงประเดนตางๆ ทเกยวกบคาใชจายการผลต โดยกลาวถง ความหมายและประเภทของคาใชจายการผลต การรวบรวมและบนทกคาใชจายการผลตจรงทเกดขน คาใชจายการผลตจดสรร การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตจดสรร และการวเคราะหผลตางของคาใชจายการผลต รวมไปถงวธการบนทกบญชทเกยวกบผลตางของคาใชจายการผลต ซงจะอธบายแตละหวขอโดยละเอยดตามล าดบ ความหมายและประเภทของคาใชจายการผลต

คาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead) หมายถง ตนทนการผลตทางออมตางๆ ทเกดขนจากการผลตในโรงงานและไมสามารถคดเขาเปนตนทนการผลตของผลตภณฑชนดใดชนดหนงไดโดยตรง (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 200) หรอเปนตนทนทนอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงนนเอง คาใชจายการผลต เชน วตถดบทางออม คาแรงงานทางออม คาน าคาไฟในโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร คาเบยประกนภยโรงงาน เปนตน


ต าราบางเลม “คาใชจายการผลต” อาจใชชออนทแตกตางกนไป เชน โสหยในการผลต หรอ คาใชจายโรงงาน (Factory Overhead) หรอ คาใชจายทางออมในการผลต (Indirect Manufacturing Expenses) ซงไมวาจะใชค าใดกมความหมายเหมอนกน หากลกษณะของรายการตรงตามความหมายดงกลาวขางตน รายการนน กคอ คาใชจายการผลต (Factory Overhead) คาใชจายการผลต สามารถแบงประเภทของคาใชจายไดเปน 2 ลกษณะ ดงน 1) แบงตามลกษณะของตนทน และ 2) แบงตามพฤตกรรมของตนทน ซงคาใชจายแตละลกษณะสามารถอธบายโดยละเอยดไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 192)

1. การแบงคาใชจายการผลตตามลกษณะของตนทน คาใชจายการผลตเมอมการแบงประเภทไปตามลกษณะของตนทน เปนการพจารณา

ลกษณะของตนทนทประกอบกนเปนคาใชจายการผลต ซงสามารถแบงไดเปน 3 ประเภท คอ 1) วตถดบทางออม 2) คาแรงงานทางออม และ 3) ตนทนหรอคาใชจายการผลตทางออมอนๆ คาใชจายการผลตแตละประเภท สามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน

1.1 วตถดบทางออม วตถดบทางออม (Indirect Material Costs) หมายถง วตถดบทน ามาใชในการ

ผลตสนคา แตไมสามารถหาความสมพนธระหวางจ านวนวตถดบทใชไปกบจ านวนสนคาทผลตเสรจไดอยางชดเจน หรอพบวามความสมพนธระหวางปรมาณวตถดบทใชไปกบจ านวนสนคาทผลตเสรจ แตมความยากในการระบความสมพนธโดยละเอยด (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 103) นอกจากนวตถดบทางออมยงเปนวตถดบทไมถอวาเปนสวนประกอบหลกของการผลตสนคาชนดใดชนดหนง ตวอยางของวตถดบทางออม เชน วสดโรงงาน วสดส านกงานประจ าโรงงาน เครองมอขนาดเลก น ามนเชอเพลง และน ามนหลอลน เปนตน วตถดบทางออมถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลตตามหลกการค านวณตนทนการผลต

1.2 คาแรงงานทางออม คาแรงงานทางออม (Indirect Labor Costs) หมายถง คาแรงงานทใชไปในการ

ผลตสนคาหรอชวยสนบสนนการผลตสนคาในโรงงาน โดยคาแรงงานทจายนนอาจไมสมพนธกบจ านวนการผลตสนคาอยางชดเจน หรอคาแรงงานนนมความสมพนธระหวางชวโมงการท างานทใชไปกบจ านวนสนคาทผลตเสรจ แตมความยากในการระบความสมพนธดงกลาว(ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา , 2558 : 103) ตวอยางคาแรงงานทางออม เชน เงนเดอนผควบคมงาน เงนเดอนหวหนาคมโรงงาน เงนเดอนเจาหนาทตรวจสอบคณภาพสนคา เงนเดอนของพนกงานแผนกบรการ คาจางแมบานประจ าโรงงาน คาจางพนกงานดแลความปลอดภย


เงนเดอนเจาหนาทฝายธรการของโรงงาน คาแรงงานลวงเวลา คาแรงสญเปลา เปนตน ซงคาแรงงานทางงออมถอเปนสวนหนงของคาใชจายการผลตตามหลกการค านวณตนทนการผลต

1.3 คาใชจายการผลตทางออมอน ๆ คาใชจายในการผลตทางออมอนๆ (Other Indirect Manufacturing

Overhead) หมายถง คาใชจายการผลตอนๆ ทนอกเหนอจากวตถดบทางออมและคาแรงงานทางออม ทเปนปจจยการผลตทตองใชในการผลต ถาขาดคาใชจายเหลานแลว อาจท าใหกจการไมสามารถผลตสนคาไดส าเรจ (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 103) ตวอยางของคาใชจายการผลตอนๆ เชน คาซอมแซมบ ารงรกษาอาคารโรงงาน คาซอมแซมเครองจกร คาน าคาไฟของโรงงาน คาโทรศพทของโรงงาน คาเสอมราคาโรงงาน คาเสอมราคาเครองจกร คาภาษทรพยสน คาเบยประกนภยโรงงาน คาเบยประกนภยเครองจกร คาเชาโรงงาน คาเชาเครองจกร คาใชจายในการจดซอ คาใชจายในการตรวจรบวตถดบ คาใชจายในการรกษาพยาบาลของโรงงาน ตนทนของสนคาเสย สนคามต าหน และขาดทนจากวตถดบสญหาย เปนตน

2. การแบงคาใชจายการผลตตามพฤตกรรมของตนทน คาใชจายการผลตเมอมการแบงประเภทไปตามพฤตกรรมของตนทนเปนการ

พจารณาตนทนทจ าแนกตามพฤตกรรมของตนทน ซงสามารถแบงประเภทคาใชจายการผลตได 3 ประเภท ดงน 1) คาใชจายการผลตคงท 2) คาใชจายการผลตผนแปร และ 3) คาใชจายการผลตผสม การแบงประเภทคาใชจายการผลตในลกษณะนเพอประโยชนในการวางแผน ควบคมและตดสนใจของฝายบรหาร คาใชจายการผลตเมอแบงตามพฤตกรรมตนทนแตละประเภทสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน

2.1 คาใชจายการผลตคงท คาใชจายการผลตคงท (Fixed Manufacturing Overhead Cost) หมายถง ตนทนทมพฤตกรรมคงท โดยทตนทนรวมไมไดเปลยนแปลงไปตามระดบของการผลตในชวงการผลตระดบหนง แตตนทนคงทตอหนายจะเปลยนแปลงไปในทางลดลงถาปรมาณการผลตเพมมากขน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 200) ตวอยางของตนทนคงท เชน คาเชาอาคารสถานท ภาษทรพยสน คาเบยประกนภย คาเสอมราคา (คดในอตราเสนตรง) เงนเดอนฝายบรหารโรงงาน เปนตน

2.2 คาใชจายการผลตผนแปร คาใชจายการผลตผนแปร (Variable Manufacturing Overhead Cost) หมายถง ตนทนทจะมตนทนรวมเปลยนแปลงไปตามสดสวนของการเปลยนแปลงในระดบกจกรรมหรอปรมาณการผลต แตตนทนตอหนวยจะคงทเทากนทกๆ หนวย (สมนก เออจระ


พงษพนธ, 2557 : 200) ตวอยางของตนทนผนแปร เชน คาน า คาไฟ วสดโรงงาน เครองมอขนาดเลก คาใชจายในการตรวจรบวตถดบ สนคาเสย เปนตน

2.3 คาใชจายการผลตผสม คาใชจายการผลตผสม (Mixed Manufacturing Overhead Cost) หมายถง ตนทนทมลกษณะของตนทนคงทและตนทนผนแปรรวมอยดวยกน ในชวงของการด าเนนกจกรรมทมความหมายตอการตดสนใจ ซงสามารถแบงไดเปน 2 ประเภท คอ ตนทนกงผนแปร และตนทนกงคงทหรอตนทนเชงชน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 200) ดงอธบายความหมายในบทท 1 ตวอยางของตนทนผสม เชน เงนเดอนผควบคมคนงาน เงนเดอนเจาหนาทตรวจสอบคณภาพ คาซอมแซมและบ ารงรกษาเครองจกร คาเชาอปกรณและเครองใช คาประกนอบตเหตส าหรบคนงาน เปนตน นอกจากการแบงประเภทคาใชจายการผลตเปน 2 ประเภทดงไดกลาวขางตน กจการอาจจดแบงในรปลกษณะอนๆ ตามความตองการของผบรหาร เชน อาจจะแบงเปนตนทนทควบคมได และตนทนทควบคมไมได เปนตน ประโยชนทไดจากการแบงประเภทตนทนในลกษณะตางๆกนจะชวยใหฝายบรหารน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางเหมาะสม เชน น าไปใชในการค านวณตนทนของผลตภณฑรวมทงใชขอมลทางการบญชเพอใชในการวางแผนควบคมและตดสนใจในการด าเนนงานของกจการตอไป การรวบรวมและบนทกคาใชจายการผลต

การรวบรวมขอมลและบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตวาจะเปนไปในลกษณะใดนนมกจะขนอยกบขนาดของกจการ วธการด าเนนงานและชนดของสนคาทผลต ซงสามารถอธบายรายละเอยดไดดงน

1. การบนทกคาใชจายการผลตส าหรบกจการขนาดเลก กจการขนาดเลกซงมแผนกผลตเพยงแผนกเดยว และผลตสนคาไมมากนก กจการอาจเปดบญชคาใชจายการผลตเพยงบญชเดยว ในลกษณะเดยวกนกบคาใชจายในการขาย และคาใชจายในการบรหาร รายการเกยวกบคาใชจายการผลตทกรายการจะบนทกในสมดบญชแยกประเภททวไป โดยทกจการอาจท าการบนทกคาใชจายการผลตตามประเภทของตนทน หรอกจการอาจจะน าระบบบญชคมยอดและบญชยอยมาใชเพอใหสะดวกตอการลงบนทกบญช โดยเปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตเพยงบญชเดยวในสมดบญชแยกประเภททวไป และเปดบญชยอยตามประเภทของคาใชจายการผลต เชน บญชวตถดบทางออม บญชคาแรงงานทางออม บญชคาเบยประกนภยโรงงาน บญชคาน าคาไฟโรงงาน บญชคาเสอม


ราคาเครองจกร เปนตน กจการทใชระบบใบส าคญจายอาจจะเปดชองพเศษโดยแยกรายการเกยวกบคาใชจายออกเปนแตละประเภท การบนทกรายการคาใชจายการผลตแตละประเภท สามารถแสดงการบนทกบญช และเอกสารตางๆ ทตองใชประกอบการบนทกบญช ดงแสดงในตารางท 5.1 ตารางท 5.1 ตารางแสดงการบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตและเอกสารตางๆ ทเกยวของ (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 196)

รายการ เอกสาร/ใบส าคญ

การบนทกในสมดบญช ทเกยวของ

การบนทกในบญชยอย (ถาม)

1.บนทกการเบกใชวตถดบทางออมเพอใชผลตสนคา

ใบเบกวตถดบ เดบต คมยอดคาใชจายการผลต เครดต วตถดบ

เดบต วตถดบทางออม

2.บนทกคาแรงทางออม

บตรบนทกเวลาท างาน

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต เครดต คาแรงงาน

เดบต คาแรงงานทางออม

3. คาใชจายการผลตอนๆ 3.1. เมอมการจายคาใชจายการผลต

ใบส าคญสงจายหรอ ใบก ากบสนคา

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต เครดต ใบส าคญสงจาย เดบต ใบส าคญสงจาย เครดต เงนฝากธนาคาร

เดบต คาน าคาไฟโรงงาน เดบต คาซอมแซมเครองจกร (บนทกตามลกษณะรายการคาใชจายการผลตทเกดขน)

3.2. ปรบปรงบญชตอนสนงวด

บนทกชวยจ า

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต เครดต คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร เดบต คมยอดคาใชจายการผลต เครดต คาเบยประกนภย จายลวงหนา

เดบต คาเสอมราคาเครองจกร เดบต คาเบยประกนภย โรงงาน

4.โอนคาใชจายการผลตทงหมดเขาสการผลตสนคา

เดบต งานระหวางท า เครดต คมยอดคาใชจาย การผลต

ถาผลตสนคาเพยงชนดเดยวไมตองบนทกในบญชยอยของงานระหวางท า โอนเขาคมยอดงานระหวางท า


2. การบนทกคาใชจายการผลตส าหรบกจการขนาดใหญ

ส าหรบกจการขนาดใหญทมแผนกตางๆ หลายแผนกซงมด าเนนงานในลกษณะทแตกตางกน จะมการรวบรวมและสะสมตนทนตามแผนกแยกตางหากออกจากกน ทงนเพอประโยชนในการค านวณตนทนผลตภณฑ และควบคมตนทนตามความรบผดชอบของหวหนาแผนก แตถาหากการด าเนนงานของแผนกนนๆ มการแบงออกเปนสวนยอยไดอก กจการกอาจจะรวบรวมและสะสมตนทนของแตละสวนงานยอย เชน แผนกผลตบางแผนกทมเครองจกรประเภทตางๆ หลายชนด แตละชนดน ามาใชงานและใหประโยชนทแตกตางกน ในกรณนอาจจะรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนส าหรบเครองจกรแตละเครองกได เพอใหการค านวณตนทนของผลตภณฑมความถกตองหรอใกลเคยงกบความจรงมากทสด และท าใหการควบคมคาใชจายมความชดเจน และรดกมมากขน

โดยทวไปกจการขนาดใหญจะสามารถแบงแผนกไดเปน 2 แผนกใหญๆ ตามหนาทการด าเนนงานของแตละแผนก ไดแก แผนกผลต (Production Department) และแผนกบรการ (Service Department) ซงแผนกผลต หมายถง แผนกทมการแปรสภาพปจจยการผลตเปลยนมาเปนสนคาส าเรจรป ซงปจจยการผลต ไดแก วตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลต ดงนน ตนทนของแผนกผลตจงเปนตนทนทเกยวกบการผลตสนคาโดยตรง

สวนแผนกบรการ หมายถง แผนกทไมไดท าการผลตสนคาโดยตรง แตมหนาทใหบรการกบแผนกผลตและ/หรอการใหบรการระหวางแผนกบรการดวยกนเอง ตวอยางเชน แผนกซอมแซมบ ารงรกษา มหนาทซอมแซมเครองจกร อปกรณเครองมอเครองใชตางๆ ทอยในแผนกผลตและแผนกอนๆ ทอยในโรงงาน แมวาแผนกบรการจะไมไดท าหนาทผลตสนคาโดยตรง แตกถอวาคาใชจายทเกดขนในแผนกบรการนนเปนคาใชจายทเกยวเนองกบการผลต ท าใหการผลตสนคามประสทธภาพ ซงคาใชจายเหลานถอวาเปนสวนหนงของตนทนทอยในกระบวนการผลตสนคาดวย ดงนน เพอวตถประสงคในการค านวณตนทนผลตภณฑใหมความถกตอง จงมความจ าเปนทจะตองมการปนสวนตนทนหรอคาใชจาย(Cost Allocation) ทเกดขนในแผนกบรการเพอเขาสแผนกผลต แลวจงรวบรวมตนทนหรอคาใชจายทงหมด (ทงทเกดขนในแผนกนนๆ รวมกบทไดรบการปนสวนมาจากแผนกบรการ) เขาสตวผลตภณฑตอไป ซงประเดนเรองการปนสวนตนทนจะกลาวถงในบทท 6 ตอไป ส าหรบการรวบรวมตนทนหรอคาใชจายทเกดขนจรงในแผนกตางๆ ของกจการทมขาดใหญ สามารถท าไดโดยเลอกใชวธใดวธหนง ดงน

2.1 เปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตแยกตามประเภทของคาใชจายการผลต และแยกแตละแผนก เชน บญชคาแรงทางออมของทงโรงงาน จะประกอบดวย คาแรงทางออมในแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกประกอบและแผนกตกแตง และแผนกบรการอก 2 แผนก ไดแก แผนกซอมแซม และแผนกบรหารโรงงาน ซงแตละแผนกจะมหนาทแตกตาง


กน คอ แผนกซอมแซมจะมหนาทในการซอมแซมและบ ารงรกษาเครองจกรของแผนกทกแผนกทอยในโรงงาน สวนแผนกบรหารโรงงาน มหนาทใหบรการดานการจดซอพสด เกบวสด อปกรณตางๆ และดานบรหารดานอนๆ ดงแสดงในตารางท 5.2

ตารางท 5.2 บญชคมยอดคาแรงทางออมแยกตามแผนก

วน เดอน ป รายการ เอกสารเลขท

รวม

คาแรงทางออม แผนกผลต แผนกบรการ

ประกอบ ตกแตง ซอมแซม บรหารโรงงาน

มกราคม 5 ใบวเคราะหคาแรงประจ าสปดาห

เลขท05 39,500 17,000 15,000 5,000 2,500

10 ,, XXX 15 ,, XXX 21 ,, XXX 31 ,, 100,000 50,000 35,000 15,000 5,500

จากตารางท 5.2 จะเหนไดวา บญชคาแรงทางออมของแตละแผนกเปนบญชยอย สวน

เมอรวมทกแผนกเขาดวยกน จะเปนบญชคมยอดคาแรงงานทางออม กรณทกจการมคาใชจายการผลตหลายประเภท กจการจะตองเปดบญชคมยอดคาแรงงานทางออมหลายบญชไวในสมดแยกประเภททวไป ซงเกดความยงยากในทางปฏบต

2.2 เปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตเพยงบญชเดยวในสมดแยกประเภททวไป โดยใชหลกการบญช และมบญชคาใชจายการผลตแยกตามแผนกเปนบญชยอย โดยท าเปนเอกสารใบสรปคาใชจายในการผลตประจ าแผนกเปนบญชยอย ดงแสดงในตารางท 5.3

เพอใหเขาใจเกยวกบการจดท ารายละเอยดคาใชจายการผลตของแตละแผนกทงหมดทเกดขนในโรงงาน ดงแสดงตวอยางในตารางท 5.3 ซงเปนการแสดงสรปรายละเอยดของคาใชจายการผลต ซงประกอบดวย แผนกประกอบ แผนกตกแตง แผนกซอมแซม และแผนกบรหารโรงงาน ซงในเอกสารนจะระบรายละเอยดเกยวกบคาใชจายการผลตประเภทตางๆ ทเกดขนในแตละแผนก ระหวางเดอนมกราคม 25X1 เชน วตถดบทางออม คาแรงทางออม คาน าคาไฟ ภาษทรพยสน คาเสอมราคาของเครองจกร คาเบยประกนภย และคาใชจายอนๆ ซงขอมลเหลาน รวบรวมมาจากเอกสารตางๆ ทมาจากแผนกยอยแตละแผนก เชน จากใบเบกวตถดบ ใบวเคราะหคาแรง ใบส าคญจายตางๆ ดงแสดงในภาพท 5.1


ส าหรบการจดท าใบสรปคาใชจายการผลตของแผนกบรการ เชน แผนกซอมแซม

แผนกบรหารโรงงาน จะมการจดท าใบสรปคาใชจายการผลตของแผนกเหมอนกบแผนกผลต ซงแยกเปนคาใชจายแตละประเภททเกดขนในแผนกนน แตอยางไรกตามการจดกลมคาใชจายในแตละแผนกอาจแตกตางกนไปบาง ทงนเนองจากลกษณะการด าเนนงานทไมเหมอนกน เมอถงตอนสนงวด พนกงานบญชจะรวมยอดคาใชจายจากใบสรปคาใชจายการผลตทกแผนกเขาดวยกน ยอดรวมของใบสรปคาใชจายการผลตจากทกแผนกซงถอวาเปนบญชยอยจะตองเทากบยอดรวมของบญชคมยอดคาใชจายการผลต สมมตวาในเดอนมกราคม 25X1 พนกงานบญชของบรษท อดรพาณชย จ ากด ไดรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงของทงโรงงาน จากสมดรายวนทวไป ไดดงนคอ

ในวนสนงวด พนกงานบญชจะรวมยอดจากใบสรปคาใชจายการผลตจากทกแผนกเขา

ดวยกน ดงแสดงในตารางท 5.3 ซงเมอรวมยอดแลวจะตองเทากบ ยอดรวมของบญชคมยอดคาใชจายการผลตทงกจการทไดมาจากสมดลงรายการขางตนและบญชตางๆทเกยวของ

วตถดบทางออม 63,000 บาท จากบญชคมยอดวตถดบ คาแรงทางออม 70,700 บาท จากบญชคมยอดคาแรง คาน าคาไฟ 15,500 บาท ภาษทรพยสน 5,300 บาท คาเสอมราคา-เครองจกร 7,500 บาท คาเบยประกนภย 4,000 บาท คาใชจายการผลตอนๆ 10,600 บาท จายเปนเงนสด รวม 176,600 บาท

คางช าระ

รายการปรบปรงประจ างวด


บรษท อดรพาณชย จ ากด ใบสรปคาใชจายการผลต

แผนกประกอบ ประจ าเดอน มกราคม 25X1

วน เดอน ป ใบส าคญ เลขท

ยอดรวม วตถดบ ทางออม

คาแรง ทางออม

ภาษ ทรพยสน

คาน า คาไฟ

คาเบย ประกนภย

คาเสอม ราคา

คาเชาโรงงาน

รายการอนๆ


25X1 มกราคม

3 ใบเบกวตถดบ No.1001

10,000

10,000

5 ใบวเคราะหคาแรง No.102

10,000

10,000

10 ใบส าคญจาย

No.501

29,000

12,000

17,000

19 xxx xx xxx xxx …………. xxx 25 xxx xx …………. xxx 31 รวม 88,700 30,000 25,200 8,000 7,000 11,000 5,000 - 2,500

ภาพท 5.1 ตวอยางใบสรปคาใชจายการผลตประจ าแผนก


ตารางท 5.3 สรปรายละเอยดของคาใชจายการผลต บรษท อดรพาณชย จ ากด

สรปรายละเอยดของคาใชจายการผลต ประจ าเดอนมกราคม 25X1

หนวย : บาท รายการ

ยอดรวม

แผนก ประกอบ

แผนก ตกแตง

แผนก ซอมแซม

แผนก บรหารโรงงาน

วตถดบทางออม 63,000 20,000 18,000 13,000 12,000 คาแรงทางออม 70,700 24,200 15,000 14,000 17,500 คาน าคาไฟ 15,500 5,000 4,500 3,500 2,500 ภาษทรพยสน 5,300 1,000 1,800 1,200 1,300 คาเสอมราคา-เครองจกร 7,500 2,000 2,000 2,000 1,500 คาเบยประกนภย 4,000 1,000 1,000 1,000 1,000 คาใชจายอนๆ 10,600 2,500 2,600 2,700 2,800 รวม 176,600 55,700 44,900 37,400 38,600

จะเหนไดวาคาใชจายการผลตรวมทงสน 176,600 บาท จะมาจากคาใชจายทเปนของแผนกตางๆ นนคอ เปนคาใชจายการผลตทมาจากแผนกประกอบจ านวน 55 ,700 บาท แผนกตกแตง 44,900 บาท แผนกซอมแซม 37,400 และแผนกบรหารโรงงาน 38,600 บาท คาใชจายการผลตจดสรร

ตนทนการผลตทเกดขนในกระบวนการผลตของธรกจผลตสนคา นอกเหนอจากวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรงแลว สวนใหญตนทนทเกดขนมกจะเปนตนทนจรงทเกดขน ซงสามารถระบไดอยางชดเจนวาตนทนดงกลาวมจ านวนเทากบเทาใด แตส าหรบคาใชจายการผลตซงเปนตนทนทถอวาเปนตนทนทส าคญของตนทนการผลตอกสวนหนง ดงนน การค านวณตนทนผลตภณฑหรอตนทนการผลตจะถกตอง ครบถวน กตองเกดจากการเกบรวบรวมคาใชจายการผลตในรอบระยะเวลาบญชนนๆ ใหครบถวนดวยเชนกน แตในความเปนจรงคาใชจายการผลต ประกอบดวย คาใชจายการผลตตางๆ อยหลายประเภท คาใชจายบางประเภทเกดขนในวนทเกดรายการ แตบางประเภทตองรอใหถงวนสนเดอน หรอสนงวดบญช จงจะรจ านวนคาใชจายการผลตทเกดขน จงท าใหเกดปญหาในการคดตนทนเขาสตวผลตภณฑ


ท าใหกจการไมสามารถคดตนทนผลตภณฑไดโดยทนท แตกจการมความจ าเปนตองแจงราคาสนคาใหกบลกคาทนท เมอลกคามาสอบถามราคาสนคา

ดงนน เพอแกปญหาดงกลาว กจการจงตองมการน าเอาคาใชจายการผลตโดยประมาณ (Estimated Manufacturing Overhead) ซงก าหนดไวลวงหนา หรอเรยกวา คาใชจายการผลตจดสรร (Applied Manufacturing Overhead) มาใชแทนคาใชจายการผลตทเกดขนจรง เพอน าไปเปนขอมลส าหรบการก าหนดตนทนผลตภณฑ ประกอบการตดสนใจแกผบรหารตอไป สาเหตของการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรไวลวงหนา

การค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยเพอน าขอมลไปใชในการวางแผน และควบคมโดยผบรหาร หรอเพอจดท างบการเงนในตอนสนงวดบญช กจการตองค านวณคาใชจายการผลตโดยเกบรวบรวมขอมลจรงทเกดขนในแตละงวดใหครบถวน และถกตองเพอไปค านวณหาตนทนการผลต และถาหากตองการหาตนทนการผลตสนคาตอหนวย กจการตองเอาตนทนการผลตรวมทงสน หารดวยจ านวนสนคาทผลตได (ในกรณผลตสนคาเพยงชนดเดยว) เชน กจการแหงหนงมคาใชจายการผลตจรงเกดขนตลอดทงป มจ านวน 750,000 บาท กจการผลตสนคาเพยงชนดเดยวมจ านวน 25,000 หนวย ดงนน คาใชจายการผลตตอหนวยทผลตได จะเทากบ 30 บาท (750,000 บาท 25,000 หนวย) แตการทกจการจะทราบตนทนคาใชจายการผลตตอหนวยถวเฉลยตลอดทงปได ตองรอขอมลของคาใชจายการผลตทเกดขนตลอดทงปจนครบถวนกอน พรอมกบทราบจ านวนสนคาทผลตของปนนๆ ดงนน อตราคาใชจายการผลตตอหนวยจะทราบขอมลทแทจรงไดตองรอตอนสนงวด หรอตอนสนป แตในบางกรณผบรหารตองการทราบขอมลตนทนผลตภณฑตอหนวยในระหวางป หรอชวงกอนทคาใชจายตางๆ จะเกดขน เพอเอาไปใชในการวางแผนและควบคม น าไปก าหนดราคาผลตภณฑ หรอท างบการเงนรายเดอน ถาหากกจการไมทราบคาใชจายการผลตทงหมดทเกดขนจรง เพราะตองรอเอกสารเกยวกบคาใชจายการผลตทเกดขนจรงซะกอน ท าใหยงยากตอการพจารณาวามคาใชจายการผลตจรงจะมจ านวนเทากบเทาใด เพอไปค านวณหาตนทนผลตภณฑตอหนวยของสนคาแตละชนด นอกจากน คาใชจายการผลตบางประเภทเกดขนไมสม าเสมอ บางรายการเกดขนทกเดอน เชน คาน าคาไฟ คาเสอมราคาเครองจกร เงนเดอนหวหนางาน เปนตน แตบางรายการเกดขนบางเดอน เชน คาภาษทรพยสน คาเบยประกนภยโรงงาน ซงจะเกดขนตอนสนป ดงนน ท าใหคาใชจายการผลตจะมจ านวนมากในบางเดอน หรอนอยในบางเดอน ท าใหตนทนคาใชจายการผลตตอหนวยไมเทากนในแตละเดอน ซงจะมผลตอการค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวย จะมจ านวนไมเทากนในแตละเดอน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 206)


ดงนน ถาหากกจการตองการทราบตนทนตอหนวยเพอเปนตวแทนของขอมลตนทนการผลตทงปกตองใชวธการหาคาเฉลยของคาใชจายการผลต เพอไมใหเดอนใดเดอนหนงรบภาระตนทนหรอคาใชจายทสงหรอต าจนเกนไปจากทควรจะเปน เชน คาใชจายการผลตโดยประมาณตลอดทงปของบรษทแหงหนง มจ านวน 550,000 บาท จ านวนสนคาทคาดวาจะผลตไดทงป เทากบ 10,000 หนวย ตนทนคาใชจายการผลตตอหนวย จะเทากบ 55 บาทตอหนวย (550,000 บาท 10,000 หนวย) และกจการสามารถน าอตราคาใชจายการผลตนไปประมาณตนทนคาใชจายการผลตส าหรบงวดถดไป เพอเปนขอมลทจะใชเปนประโยชนในการวางแผนและควบคม หรอน าไปเปนฐานในการก าหนดราคาสนคาใหแกลกคา ซงอตราดงกลาวน กคอ อตราคาใชจายการผลตจดสรร หรอ อตราคาใชจายการผลตคดเขางาน (Applied Manufacturing Overhead Rate) ซงอตรานจะเปนขอมลทเปนประโยชนมากกวาทจะรอขอมลจรงทเกดขน ซงอาจเปนขอมลทน าไปใชในการตดสนใจไมรวดเรวพอ เกดความเสยเปรยบในเชงของการแขงขนได

ประโยชนของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร

เมอกจการมการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรลวงหนาจากคาใชจายการผลตโดยประมาณทงป หารดวยปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได หรออาจใชเกณฑอนๆ ทมความเหมาะสมท าใหกจการไดรบประโยชนจากการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร ซงสามารถสรปไดดงน 1. เพอใชขอมลอตราคาใชจายการผลตจดสรร ในการค านวณตนทนของงานระหวางท าและตนทนของสนคาทผลตเสรจไดทนท โดยทไมจ าเปนตองรอใหคาใชจายเกดขน หรอรอจนถงวนสนงวดบญช 2. ตนทนทค านวณไดเปนตนทนถวเฉลยของคาใชจายการผลตทบางเดอนสงหรอบางเดอนต า ตามทเกดขนในระหวางป โดยการน าจ านวนสนคาทผลตไดตลอดปไปหารคาใชจายการผลตตลอดป เพอใหไดอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว ส าหรบใชเปนตวแทนในการค านวณหาคาใชจายการผลตทควรจะเปน การใชอตราคาใชจายการผลตถวเฉลยนจะมผลท าใหสนคาแตละหนวยรบภาระในสวนของคาใชจายการผลตดวยอตราคาใชจายการผลตภายใตก าลงการผลตปกตตลอดป ส าหรบในกรณทกจการผลตสนคา หรอ ผลตงานตามค าสงของลกคาในลกษณะหรอกระบวนการผลตแบบเดยวกน กสามารถน าอตรานไปค านวณเปนตนทนการผลตของสนคาหรอของงานใดงานหนงได ไมวาจะผลตในเดอนไหนของปกตาม


3. กจการสามารถจดท างบการเงนและรายงานการเงนตางๆ ประจ าเดอน ซงงบการเงนและรายงานการเงนเหลานสามารถน าไปเปรยบเทยบกนไดอยางมความหมายมากขน เนองจากมการใชหลกเกณฑของอตราคาใชจายการผลตจดสรรทเปนเกณฑเดยวกน 4. ดานการวางแผนและการควบคม ฝายบรหารมการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพอค านวณตนทนทควรจะเปนในแตละเดอนส าหรบแผนกตางๆ และใชขอมลอตราคาใชจายการผลตจดสรรนเปนแนวทางในการเปรยบเทยบระหวางผลของการปฏบตงานจรงกบคาใชจายการผลตจดสรร ถามผลตาง (Variance) เกดขน กจะตองวเคราะหตอวามจ านวนเทากบเทาใด เปนผลตางทนาพอใจ หรอไมนาพอใจ และผลตางนนเกดจากสาเหตใด หนวยงานใดเปนผรบผดชอบ และจะปรบปรงแกไขผลตางทไมนาพอใจไดอยางไร หรอถาเปนผลตางทนาพอใจ ตรวจสอบวาเกณฑทใชนนมความเหมาะสมหรอไม ซงอาจจะเกดจากการก าหนดตวเลขประมาณการทต าไปกเปนได 5. ดานการตดสนใจในการแกไขปญหาตางๆ บางครงกจการตองก าหนดราคาขายเองเพอแจงใหกบลกคา เชน เมอมการประมลงานกอสรางหรอยนซองประกวดราคา การรตนทนการผลตทงหมดเปนการลวงหนา จะเปนประโยชนตอการก าหนดราคาขายทถกตอง หรอใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด หรอใชตดสนใจเพอแกปญหาอน อนเกยวกบการผลต เชน การรบค าสงซอพเศษ (Accept Special Orders) การผลตสนคาเอง หรอซอสนคาหรอชนสวนจากบคคลภายนอก เปนตน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร

การประมาณคาใชจายการผลตจดสรรลวงหนา เพอใชเปนขอมลในการก าหนดราคาขายของสนคาชนดใดชนดหนง หรอน าขอมลไปใชในการวางแผนและควบคม การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรกอน เพอน าไปค านวณหาคาใชจายการผลตจดสรรตอไป ซง อตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณ ไดดงน

หรอ

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตทงหมด เกณฑในการค านวณคาใชจายการผลต

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตทงหมด ปรมาณของกจกรรม


จากการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรขางตน แสดงใหเหนวา กจการจะค านวณอตราคาใชจายการผลตได กจการตองทราบจ านวนคาใชจายการผลตทงหมดของทงโรงงานโดยประมาณ และเกณฑทใชในการค านวณคาใชจายการผลตจดสรร ซงขอมลเหลานอาจไดมาจากแหลงขอมลแหลงใดแหลงหนง ดงน

1. จากการจดท างบประมาณ โดยกจการสวนใหญจะจดท างบประมาณประจ าป ซงการผลตจะอยภายใตก าลงการผลตในระดบตางๆ เชน ระดบก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) หรอระดบปรมาณการผลตทคาดวาจะผลตได (Expected Level of Activity) หรอ ระดบอนๆ ทเหนวาเหมาะสมกบสถานการณในขณะนน (ซงระดบการผลตในระดบตางๆ จะกลาวโดยละเอยดในหวขอถดไป)

2. จากการวเคราะหพฤตกรรมของตนทนหรอคาใชจายการผลตของกจการ ถาหากกจการนนไมไดจดท างบประมาณ กอาจค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรรไดจากการวเคราะหพฤตกรรมของตนทนทเกดขนในอดต และท าการปรบปรงขอมลตางๆ เกยวกบระดบราคาของสนคา ก าลงการผลตปกต แนวโนมการผลต และปรมาณการขายในอนาคตใหเปนขอมลประมาณการทเหมาะสมซะกอน แลวน าขอมลเหลานมาค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถแสดงตวอยางการค านวณ ดงตวอยางท 5.1 ตวอยางท 5.1 บรษท กานดา จ ากด มการจดท างบประมาณคาใชจายการผลต โดยมขอมลคาใชจายการผลตโดยประมาณตอเดอน ดงน คาใชจายการผลตคงท 500,000 บาท คาใชจายการผลตผนแปร 400,000 บาท จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 20,000 ชวโมง ฝายบรหารตองการใหพนกงานบญชของบรษท ก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ส าหรบงวดบญชหนา โดยมขอมลแผนการด าเนนงานธรกจ เพมเตมดงน 1) บรษทวางแผนทจะลดชวโมงแรงงานทางตรงเหลอเดอนละ 18,000 ชวโมง 2) แผนกจดซอวตถดบคาดการวาวตถดบมแนวโนมจะราคาเพมสงขน 10% 3) คาใชจายการผลตคงท 50% จะเพมขน 10% แตอก 50% ทเหลอจะไมมการเปลยนแปลง 4) กจการตองการขยายโรงงาน ซงท าใหตองเสยคาใชจายการผลตคงทเพมขนจากเดมเดอนละ 10,000 บาท


วธการค านวณ จากขอมลขางตน สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ไดดงน จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง เทากบ 18,000 ชวโมง สามารถค านวณคาใชจายการผลตแตละประเภท ไดดงน คาใชจายการผลตโดยประมาณตอเดอน :-

1) คาใชจายการผลตผนแปร (เพมขนตามระดบของตนทนวตถดบทเพมขน 10%) ((400,000 บาท/20,000 ชวโมง x 18,000 ชวโมง) x 1.1) = 396,000 บาท

2) คาใชจายการผลตคงท (คาใชจายการผลตคงทจะเพมขน 10% สวนอก 50% ทเหลอไมมการเปลยนแปลง และการขยายโรงงานท าใหคาใชจายการผลตคงทเพม 10,000 บาท) ((250,000 X 1.1) + 250,000 + 10,000) = 535,000 บาท รวมคาใชจายการผลตโดยประมาณทงหมดตอเดอน 931,000 บาท ดงนน การค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะสามารถค านวณ ไดดงน อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 931,000 บาท 18,000 ชวโมง = 51.72 บาทตอชวโมง จากขอมลขางตน ถากจการใชเกณฑการค านวณอตราคาใชจายการผลตเปนชวโมงแรงงานทางตรง กจการจะมอตราคาใชจายการผลตจดสรรเทากบ 51.72 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง การประมาณระดบการผลต

การค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร สงส าคญสงหนงทกจการตองค านงถง คอ การประมาณระดบการผลตทคาดวาจะผลตไดในงวดหนงๆ เพราะการประมาณระดบการผลตทเหมาะสมหรอใกลเคยงกบระดบการผลตจรง จะท าใหกจการสามารถประมาณคาใชจายการผลตทเกดขนไดอยางถกตองมากทสด ซงขอมลทไดจะสามารถน าไปใชประโยชนในการวางแผนและการควบคมไดอยางมประสทธภาพ ดงนน กจการจงตองมการก าหนดวาจะเลอกระดบการผลต (Production Capacity หรอ Capacity Level) ระดบใด เพอน ามาใชค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร ทรพยากรทน ามาใชในการผลตไมวาจะเปนก าลงคน หรอเครองมอเครองใชตางๆ จะมขอจ ากดในการผลตจ านวนเทาใด ทงนขนอยกบความตองการของตลาด ปรมาณสนคาทคาดวาจะขายได เปน


สวนส าคญ เพราะถากจการผลตสนคาจ านวนมากแตขายไมออก กอาจจะท าใหกจการมสนคาคงเหลอในคลงจ านวนมาก เงนทนไปจมในตวสนคาท าใหประสบภาวะขาดทนได นอกจากนก าลงการผลตของกจการอาจมการเปลยนแปลงไปตามฤดกาล สนคาอาจขายไดมากในชวงใดชวงหนงของปแตบางชวงขายไดนอย จงท าใหเกดก าลงผลตวางเปลา (Idle Capacity) นนคอ กจการไมสามารถใชทรพยากรในการผลตใหเตมทตามทควรจะเปน เชน เครองจกรไมมการใชงาน คนงานวางงาน เปนตน ดงนน การประมาณระดบการผลตทถกตองในแตละชวงของการผลต จะท าใหกจการสามารถคาดคะเนหรอประมาณการคาใชจายการผลตไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดนนเอง การประมาณระดบการผลตของกจการ สามารถแบงไดเปน 4 ระดบ ไดแก 1) ก าลงการผลตสงสดหรอระดบการผลตในอดมคต 2) ระดบหรอก าลงผลตทพอปฏบตได 3) ระดบก าลงผลตปกต และ 4) ระดบก าลงการผลตทคาดวาจะผลตในงวดหนา ซงแตละระดบการผลต สามารถอธบายรายละเอยดไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 219 และสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 201)

1. ระดบก าลงการผลตสงสด หรอระดบการผลตในอดมคต ระดบก าลงการผลตสงสด หรอระดบการผลตในอดมคต (Maximum Capacity หรอ Ideal Capacity) หรอเปนระดบการผลตในเชงทฤษฎ (Theoretical Capacity) ระดบนเปนระดบการผลตทเทยบเทา 100% ระดบการผลตนกจการจะใชทรพยากรทใชในการผลตทกประเภท ไมวาจะเปนคนงาน เครองจกร เครองมอเครองใชตางๆ ไดถกใชงานเตมก าลงการผลต ในเวลาทตอเนองกนไปโดยไมมการหยดพก แตในทางปฏบต จะเหนไดวาไมมกจการใดสามารถท าได เพราะในความเปนจรง คนงานอาจปวย หรอเครองจกรอาจเสย ตองมการซอมแซมระหวางการท างาน ดงนนก าลงการผลตระดบน จงถกเรยกวา ระดบก าลงการผลตสงสด หรอเปนระดบในอดมคต นนเอง

2. ระดบก าลงการผลตทพอปฏบตได ระดบก าลงผลตทพอปฏบตได (Practical Capacity) เปนระดบการผลตทกจการสามารถท าการผลตไดอยางมประสทธภาพสงสด ซงระดบการผลตนกจการมการเผอระยะเวลาส าหรบเหตการณทคาดวาจะเกดขน ทไมสามารถหลกเลยงได เชน กจการอาจมการรอวตถดบ หรอชวงเวลาทตองรอเมอมการซอมแซมเครองจกรหรออปกรณตางๆ ทใชในการผลตสนคา หรอการรองานทสงตอจากแผนกอนๆ หรอการหยดท างานของคนงานเนองจากวนหยด เปนตน ระดบก าลงการผลตนจงมระดบการผลตทต ากวาก าลงผลตในระดบอดมคตทกลาวไวขางตน ดงนน ตนทนตอหนวยทค านวณไดภายใตระดบก าลงการผลตทพอปฏบตได นาจะเปนตนทนทต าทสดทควรจะปฏบตไดอยางมประสทธภาพทสด


3. ระดบก าลงการผลตปกต ระดบก าลงการผลตปกต (Normal Capacity) เปนระดบก าลงการผลตเฉลยทกจการก าหนดจากความตองการของสนคาในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงทเปนชวงระยะเวลายาวอาจอยระหวาง 3 - 5 ป โดยปกตการผลตชวงเวลาสนๆ อาจจะไมเทากนในแตละชวงเวลาขนอยกบความตองการตลาดขณะนน แตถาเปนระยะยาว ประมาณการผลตจะเปนไปตามระดบปกตทประมาณการไว ซงท าใหปรมาณการผลตไมเปลยนแปลงภายในชวงระยะเวลาตามแผน ดงนน อตราคาใชจายการผลตจดสรรกจะไมมการเปลยนแปลงในแตละชวงเวลานน ยกเวนวามคาใชจายการผลตบางประเภทมมลคาทสงขน จงตองปรบปรงตวเลขใหม การก าหนดระดบก าลงการผลตปกต เปนการก าหนดปรมาณการผลตใหเพยงพอทจะขายไดในระยะเวลานานพอทจะครอบคลมกบการเปลยนแปลงปจจยตางๆ ตามฤดกาล หรอตามวฎจกรของการด าเนนธรกจ (Business Cycle) โดยทวไปก าลงการผลตปกตมกจะอยในระดบต ากวาก าลงการผลตทพอปฏบตได การค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะค านวณไดโดยน าเอาคาใชจายการผลตโดยประมาณทคาดวาจะเกดขนในระดบปกต หารดวยระดบก าลงการผลตปกต

4. ระดบก าลงการผลตทคาดวาจะผลตจรง ระดบก าลงการผลตทคาดวาจะผลตจรงในงวดหนา (Expected Actual Capacity) เปนระดบการผลตทกจการคาดการวาจะผลตในงวดบญชถดไป โดยทกจการก าหนดปรมาณการผลตของแตละป จงท าใหอตราคาใชจายการผลตจดสรรมการเปลยนแปลงไปในแตละป วธนเหมาะกบกจการทมการเปลยนแปลงปรมาณการผลตขนลงมากๆ ในแตละป ท าใหไมสามารถใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรทก าหนดจากระดบการผลตปกตได การค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรเกดจากการประมาณการคาใชจายการผลตตามระดบการผลตทคาดวาจะผลตจรงในปนนโดยเฉพาะ หารดวยประมาณการตามระดบการผลตทคาดวาจะผลตจรง ดงนน อตราคาใชจายการผลตจดสรรจงแตกตางกนในแตละงวดบญช นนหมายความวา การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบการผลตนจะเปนประโยชนตอการวางแผนและควบคมคาใชจายการผลตในระยะสน โดยเฉพาะอยางยงแผนการผลตในแตละปนนเอง ขนตอนการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร

การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรจะมลกษณะแตกตางกนขนอยกบประเภทของธรกจ หรอถงแมจะอยในธรกจเดยวกนกตาม หากลกษณะการด าเนนงานของแผนกผลตแตละแผนกมความแตกตางกน อาจสงผลตอการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยก


ตามแตละแผนก แทนทจะใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรแบบอตราเดยวทงกจการหรอทงโรงงาน ดงนน อาจกลาวไดวาการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรถกก าหนดขนตามลกษณะการด าเนนการผลต และรปแบบของขอมลทผบรหารตองการ ดงนน ประเดนหลกทกจการตองพจารณาและตดสนใจเสยกอนวากจการตองการอตราคาใชจายการผลตในลกษณะใด ซงประเดนทควรพจารณากอนการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร มดงน 1. กจการตองการก าหนดอตราคาใชจายผลตทคดตามระบบตนทนเตมหรอตนทนรวม (Full Costing หรอ Absorption Costing) หรอระบบตนทนผนแปรหรอตนทนตรง (Variable Costing หรอ Direct Costing) ในแงของการบญชตนทนนยมใชหลกการค านวณตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนเตมในการจดท างบการเงนเพอเสนอตอบคคลภายนอกมากกวาจะใชระบบตนทนผนแปร นนคอ การเอาคาใชจายการผลตคงทรวมเขาเปนตนทนการผลตสนคาดวย ดงนน อตราคาใชจายการผลตจดสรรทพจารณากคอ อตราคาใชจายการผลตจดสรรตามหลกการของระบบตนทนเตม 2. การก าหนดเกณฑทใชส าหรบค านวณคาใชจายการผลตเขาสตวผลตภณฑหรองานวากจการจะใชเกณฑอะไร ซ ง เกณฑท ใชควรเปนปรมาณกจกรรมทกจการเหนวามความสมพนธกบคาใชจายการผลตโดยตรง หรอมความสมพนธมากทสดนนเอง โดยเกณฑทนยมใชโดยทวไป เชน ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร คาแรงทางตรง หรอจ านวนหนวยสนคาทผลต เปนตน 3. กรณทกจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรจากงบประมาณในระดบการผลตตางๆ จะมปญหาวากจการควรจะเลอกใชระดบการผลต (Capacity) ระดบใด ซงอาจจะเปนระดบก าลงการผลตปกต ระดบก าลงผลตทพอปฏบตได หรอระดบก าลงการผลตทคาดวาจะผลตได ดงไดกลาวไวแลวขางตน เพราะอตราคาใชจายการผลตจดสรรถาเลอกใชระดบการผลตทตางกน จะท าใหไดอตราคาใชจายการผลตทแตกตางกน ซงจะสงผลตอการค านวณตนทนการผลตรวมของสนคาแตละชนด มความแตกตางเชนกน 4. กจการควรจะใชวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรวธใด ซงอาจจะใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว (Plant Wide Rates) ทงโรงงาน หรออตราคาใชจายการผลตแยกเปนรายแผนก (Departmental Rates) หรออตราคาใชจายการผลตแยกตามฐานกจกรรม (Activity – based Costing) ซงแตละวธจะมหลกการค านวณตนทนคาใชจายการผลตและขนตอนทแตกตางกน สงผลตอการค านวณตนทนสนคาทมความแตกตางกน 5. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกบรการ (Service Department Rates) จะแยกออกจากอตราคาใชจายการผลตของแผนกผลตหรอไม เมอแผนกผลตนนมาใชบรการกบแผนกบรการนนๆ กจะค านวณอตราคาใชจายการผลตนเขากบปรมาณการใหบรการทแผนกผลตไดใชไปในระหวางงวด แตโดยทวไปกจการมกจะปนสวนคาใชจายของแผนกบรการเขาสแผนกผลตแลวจงค านวณหาอตราคาใชจายการผลตรวมเขาสตวสนคาอกทหนง


จากขอมลดงกลาวขางตน เมอกจการทราบความตองการแลววาคาใชจายการผลตทจะน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจะใชแบบใด กสามารถก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรไดอยางถกตองและเหมาะสม ในทน สมมตใหกจการเลอกวธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวใชกบทงโรงงานเพอใหงายตอการค านวณ (สวนวธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตวธอนๆ จะกลาวโดยละเอยดตอไป) การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะมขนตอนการค านวณ ดงน ขนท 1 เลอกเกณฑ (Base) ทใชค านวณคาใชจายการผลตเขาสตวผลตภณฑ หรองานตางๆ ขนท 2 เลอกระดบก าลงการผลต (Capacity Level) ทจะใชเปนเกณฑในการก าหนดคาใชจายการผลตโดยประมาณ ขนท 3 ค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร (Applied Manufacturing Overhead Rate) เพอใหเขาใจมากยงขน จะอธบายพรอมยกตวอยางการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรของแตละขนตอน ดงน ขนท 1 : การเลอกเกณฑทใชค านวณอตราคาใชจายการผลต การผลตสนคาของกจการอตสาหกรรมแตละประเภทกระบวนการผลตทมความแตกตางกน บางแหงผลตสนคาหลายชนด บางแหงแบงแผนกผลตออกตามลกษณะการท างานซงแตกตางกนไป แตละแผนกมการใชทรพยากรในการผลตแตกตางกน บางแผนกใชคนผลตสนคา บางแผนกใชเครองจกรในการผลต ดงนน เมอกจการตองการก าหนดอตราคาใชจายการผลตใหถกตองและเหมาะสมกบลกษณะการผลตจรงๆ กจ าเปนตองเลอกเกณฑทใชค านวณคาใชจายการผลตอยางเหมาะสม ซงโดยทวไปกจการจะเลอกเกณฑทมความสมพนธใกลชดกบคาใชจายการผลตในแผนกนนๆ โดยดจากลกษณะของคาใชจายการผลตวาจะเปลยนแปลงขนลงตามปรมาณกจกรรมประเภทใดมากทสด เชน คดตามเกณฑจ านวนหนวยทผลตเสรจ เปน ชน อน กโลกรม ปอนด เปนตน หรอ อาจคดตามมลคาแรงงานทผลตสนคา หรอตนทนวตถดบทใชในการผลต เปนตน ซงเกณฑทใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถแบงไดเปน 5 เกณฑ ดงน 1) จ านวนหนวยทผลตเสรจ (Unit of Production) 2) ตนทนวตถดบทางตรง (Direct Materials Cost) 3) ตนทนคาแรงทางตรง (Direct Labor Cost) 4) จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง (Direct Labor Hours) 5) จ านวนชวโมงเครองจกร (Machines Hours) เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร โดยเลอกใชเกณฑตางๆ ทง 5 เกณฑ ดงแสดงรายละเอยดการค านวณในตวอยางท 5.2


ตวอยางท 5.2 บรษทแหงหนงไดประมาณการคาใชจายการผลต และขอมลเกยวกบปรมาณการผลตและตนทนตางๆ ทเกยวของ ส าหรบป 25X1 มดงน คาใชจายการผลตโดยประมาณ 800,000 บาท จ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจ 20,000 หนวย วตถดบทางตรง 850,000 บาท คาแรงทางตรง 720,000 บาท จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง 30,000 ชวโมง จ านวนชวโมงเครองจกร 10,000 ชวโมง ถากจการตองการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร โดยใชเกณฑการค านวณแตละเกณฑ ดงน

1) จ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจ 2) วตถดบทางตรง 3) คาแรงงานทางตรง 4) ชวโมงแรงงานทางตรง 5) ชวโมงเครองจกร

วธการค านวณ อตราคาใชจายการผลตจดสรร แตละเกณฑ สามารถค านวณ ไดดงน

1) อตราคาใชจายการผลตจดสรรตอหนงหนวยทผลตเสรจ = 800,000 บาท 20,000 หนวย = 40 บาทตอหนวย ดงนน ในกรณทกจการเลอกใชเกณฑจ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจเปนเกณฑในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร กจการจะมคาใชจายการผลตตอหนวย เทากบ 40 บาท การเลอกเกณฑจ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจมาค านวณอตราคาใชจายการผลต จะไดผลด กตอเมอกจการมการผลตสนคาเพยงแคชนดเดยว หรอมวธการผลตทไมแตกตางกนมากนก ในกรณทกจการผลตสนคาหลายชนดและลกษณะการผลตแตกตางกน เกณฑนอาจไม

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ จ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจ


เหมาะสม เนองจากสนคาแตละประเภทมลกษณะการผลตทแตกตางกน ควรเลอกใชเกณฑอนในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจะเหมาะสมกวา 2) อตราคาใชจายการผลตคดเปนรอยละของตนทนวตถดบทางตรง อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 800,000 บาท 850,000 บาท = 94.12 % ของตนทนวตถดบทางตรง ดงนน ในกรณทกจการเลอกใชเกณฑตนทนวตถดบทางตรงเปนเกณฑในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร กจการจะมคาใชจายการผลตตอหนวย เทากบ 94.12 % ของตนทนวตถดบทางตรง เกณฑนจะน าไปใชในกจการทมการผลตสนคาประเภทตางๆ โดยมอตราสวนการใชวตถดบตอชวโมงเทากน เชน กจการน าวตถดบใสในเครองจกรซงก าหนดใหใชปรมาณการใชวตถดบจ านวนเทากนตอการผลตหนงชวโมง หรอ ตนทนวตถดบถกควบคมโดยเครองจกร และเครองจกรจะเดนเครองใชเวลามากหรอนอยตามระยะเวลาทผลต ดงนน คาใชจายการผลตจงมความสมพนธกบตนทนวตถดบ ตามระยะเวลาทใชในการผลต นอกจากน ถาพบวาบญชยอยของคาใชจายการผลตเปนคาใชจายทเกยวกบวตถดบเปนหลก เชน คาใชจายในการตรวจรบของ คาใชจายในการเกบรกษาวตถดบ ซงคาใชจายเหลานจะมากหรอนอยขนอยกบตนทนวตถดบทกจการไดรบมา เปนตน 3) อตราคาใชจายการผลตคดเปนรอยละของตนทนคาแรงทางตรง อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 800,000 บาท 720,000 บาท = 111.11 % ของตนทนคาแรงงานทางตรง

ดงนน กรณทกจการเลอกใชเกณฑตนทนคาแรงงานทางตรงเปนเกณฑในการค านวณ

อตราคาใชจายการผลตจดสรร กจการจะมคาใชจายการผลตตอหนวย เทากบ 111.11% ของตนทนคาแรงงานทางตรง

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ ตนทนวตถดบทางตรง X 100

X 100

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ ตนทนคาแรงงานทางตรง X 100

X 100


ส าหรบการใชเกณฑตนทนคาแรงงานทางตรงมาเปนเกณฑในการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร จะไดผลดกตอเมอพบวาบญชยอยของคาใชจายการผลตสวนใหญ เกยวกบคาจางหรอผลตอบแทนทจายใหกบคนงานฝายผลต ซงรายการเหลาน จะมความสมพนธโดยตรงกบตนทนคาแรงทางตรง หรอใชในกรณทพบวาคนงานของกจการมความช านาญหรอเชยวชาญในการผลตทแตกตางกนมาก ส าหรบคนงานทมความเชยวชาญมากจะมโอกาสใชเครองจกรราคาแพง หรออยในกระบวนการผลตสนคาทมความสลบซบซอนมากกวาคนงานทมความเชยวชาญนอยกวา

4) อตราคาใชจายการผลตตอหนงชวโมงแรงงานทางตรง อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 800,000 บาท

30,000 ชวโมง = 26.67 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง

ดงนน ในกรณทกจการเลอกใชเกณฑจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑ

ในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร กจการจะมคาใชจายการผลตตอหนวย เทากบ 26.67 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรตามเกณฑน จะค านวณคาใชจายการผลตเขาเปนตนทนผลตภณฑโดยค านงถงเวลาทใชไปในการผลต ดงนน ถาคนงานท าการผลตโดยใชเวลาเทากน กควรจะค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยเทากน โดยไมค านงวาคนงานนน จะไดรบอตราคาจางแรงงานทแตกตางกนเพยงใด เกณฑนใชหลกการเดยวกบเกณฑจ านวนหนวยสนคาทผลตเสรจ คอ เมอผลตสนคาจ านวนมากขนกตองใชเวลาในการผลตมากขน คาใชจายการผลตกจะสงตามไปดวย ดงนน การใชเกณฑนจงเปนเกณฑทเหมาะสมทสด แตอยางไรกตาม การทกจการจะทราบจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงไดนน กจการตองมการจดบนทก รวบรวมขอมลเกยวกบเวลาทใชในการผลต และสะสมตนทนทเกดขนในแผนกหรองานตางๆ ซงกจการอาจตองเสยเวลาและคาใชจายสงขนเพอเกบรวบรวมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง ดงนน กจการตองพจารณาถงผลประโยชนและตนทนทเกดขนวาคมคาหรอไม

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง


5) อตราคาใชจายการผลตตอหนงชวโมงเครองจกร อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 800,000 บาท

10,000 ชวโมง = 80 บาทตอชวโมงเครองจกร

ดงนน กรณทกจการเลอกใชเกณฑชวโมงเครองจกรเปนเกณฑในการค านวณอตรา

คาใชจายการผลตจดสรร กจการจะมคาใชจายการผลตตอหนวย เทากบ 80 บาทตอชวโมงเครองจกร เกณฑการค านวณอตราคาใชจายการผลตวธน เหมาะสมกบกจการทมเครองจกรเปนจ านวนมาก ซงการค านวณอตราคาใชจายการผลตควรค านงถงขอมลทเกยวกบเครองจกร ซงชวโมงการเดนเครองของเครองจกรเปนเกณฑทมความสมพนธมากทสด เพราะคาใชจายการผลตทเกดขน ไดแก คาเสอมราคาเครองจกร และ คาซอมแซมและบ ารงรกษาเครองจกร เปนตน เปนคาใชจายทมความสมพนธกบการใชเครองจกรมากกวาแรงงาน ยงมจ านวนเครองจกรมากการเสอมคาของเครองจกรกจะมาก หรอตองมการซอมแซมมากนนเอง แตในทางปฏบต อาจเกดความยงยากเพราะตองเสยเวลาและคาใชจายเพอจดบนทกและเกบรวบรวมขอมลจ านวนชวโมงเครองจกรส าหรบการผลตสนคาแตละชนด หรองานแตละงาน จากขอมลขางตน จะเหนไดวาการค านวณคาใชจายการผลตจดสรรโดยใชเกณฑแตละเกณฑทแตกตางกน มขอดและขอเสยทแตกตางกน ดงนน กจการควรพจารณาเลอกเกณฑหรอวธทจะใหตนทนคาใชจายการผลตทมความสมพนธกบเกณฑนนๆ มากทสด โดยค านงถงหลกการทกลาวมาในขางตนประกอบการตดสนใจ ขนท 2 การเลอกระดบก าลงการผลต กจการทท าการผลตสนคาจะมปรมาณการผลตทแตกตางกนไปในแตละงวด ซงเปนเพราะปจจยอนๆ เชน ความตองการของตลาด เปนไปตามฤดกาล ขอจ ากดทางดานทรพยากรทกจการใช เชน จ านวนคนงาน ก าลงการผลตของเครองจกร นโยบายในการเกบสนคาคงเหลอ เปนตน การเลอกระดบก าลงการผลตทเหมาะสม จะชวยใหค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรมความถกตองและใกลเคยงความจรง การค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร เกดขนจากการน าเอาคาใชจายการผลตโดยประมาณ หารดวยเกณฑทใชในการค านวณ ซงคาใชจายการผลตโดยประมาณปจจยทมความส าคญปจจยหนงตอการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ดงนน การค านวณหาวา

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ จ านวนชวโมงเครองจกร


คาใชจายการผลตโดยประมาณมจ านวนเทากบเทาใดนน ขนอยกบระดบก าลงการผลตทกจการน ามาใช เพอประมาณการคาใชจายการผลต ซงระดบก าลงการผลตไดอธบายไวแลวในหวขอ การประมาณระดบการผลต

ขนท 3 การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ค านวณไดจากคาใชจายการผลตโดยประมาณ หารดวยเกณฑทใชในการค านวณ ซงขนอยกบวากจการจะใชเกณฑใด และระดบก าลงการผลตระดบใด ดงไดกลาวมาแลวขางตน ทกจการจะน ามาใชในการค านวณ ซงสามารถค านวณไดดงน

กรณทกจการตองการน าขอมลคาใชจายการผลตจดสรร หรอคาใชจายการผลตทประมาณการไปเปรยบเทยบกบคาใชจายการผลตจรงทเกดขน เพอท าการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตในภายหลงเพอน าขอมลทไดไปใชประโยชนในการวางแผนและการควบคม กจการควรก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร เปน 2 อตรา โดยแบงไปตามพฤตกรรมของคาใชจายการผลต นนคอ อตราคาใชจายการผลตคงท และอตราคาใชจายการผลตผนแปร การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต

เมอกจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรไดแลว กจการจะใชอตรานค านวณหาคาใชจายการผลตจดสรร (Applied Manufacturing Overhead) ทคาดวาจะเกดขนในงวดบญชนน โดยค านงถงเกณฑทใชในผลตทเกดขนจรง หรอ ปรมาณกจกรรมทเกดขนจรงในแตละงวด ซงสามารถค านวณไดจากสตรตอไปน

คาใชจายในการผลตจดสรรทค านวณได จะน าเขาเปนตนทนการผลตในแตละงวด ดงนน จะมการเปด “บญชคาใชจายการผลตจดสรร” หรอคาใชจายการผลตจดสรรคอบญชคาใชจายการผลตโดยประมาณทคดภายใตเกณฑและระดบการผลตทเหมาะสมนนเอง แยกตางหากจาก “บญชคมยอดคาใชจายการผลต” ซงบญชคมยอดคาใชจายการผลต คอ บญชคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในระหวางงวด นนเอง เมอกจการเปดบญชแยกกนจะงายตอการ

คาใชจายการผลตจดสรร = ปรมาณกจกรรมท X อตราคาใชจายการผลตจดสรร เขาเปนตนทนการผลต เกดขนจรงในงวดนน

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตโดยประมาณ เกณฑทใชในการค านวณ


คดคาใชจายการผลตเขาเปนตนทนการผลตไดทนท โดยไมตองรอรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรง กรณทกจการค านวณคาใชจายการผลตจดสรรของทงโรงงานตามชวโมงแรงงานหรอตามชวโมงเครองจกรทไดใชไปในการผลตสนคาชนดนนๆ หรออาจค านวณคาใชจายการผลตจดสรรแยกตามแผนก ตามชวโมงแรงงานหรอชวโมงเครองจกรทเปนของแตละแผนกเชนเดยวกน แตไมวาจะใชเกณฑใดในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร กจการจะเปดบญชคมยอดคาใชจายการผลต (Manufacturing Overhead Control) เพอเกบรวบรวมและสะสมคาใชจายการผลตจรงทเกดขนแยกแตละประเภท แลวคอยน าไปเปรยบเทยบกบคาใชจายการผลตทไดจดสรรไวในตนทนการผลต ดงนน การบนทกบญชรายการทเกยวกบคาใชจายการผลต จะบนทกบญชไดดงน

1. การบนทกบญชคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลต

2. การบนทกบญชคาใชจายการผลตจรงทเกดขน 3. การปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรและคาใชจายการผลตของโรงงานในตอนสนงวด เพอหาผลตางคาใชจายการผลตจดสรรทสงหรอต าไป

เดบต งานระหวางท า XXX เครดต คาใชจายการผลตจดสรร XXX

เดบต คมยอดคาใชจายการผลต XXX เครดต คมยอดคาแรง XXX คมยอดวตถดบ XXX คาเบยประกนภยจายลวงหนา XXX คาน าคาไฟคางจาย XXX คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร XXX เงนสด XXX

เดบต คาใชจายการผลตจดสรร XXX ผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป XXX

เครดต คมยอดคาใชจายการผลต XXX


เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญชคาใชจายการผลต สามารถอธบายไดดงแสดงในตวอยางท 5.3 ตวอยางท 5.3

บรษท ลอมดาว จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตของบรษท สมมตวาในเดอนมกราคม 25X1 แผนกผลตมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง เทากบ 8,000 ชวโมง และมคาใชจายการผลตโดยประมาณ และคาใชจายการผลตจรงจากแหลงตางๆ ดงน

คาใชจายการผลตโดยประมาณ ประจ าป ก าลงการผลตปกต 100,000 ชวโมงแรงงานทางตรง คาใชจายการผลตโดยประมาณ 600,000 บาท

คาใชจายการผลตจรงทเกดขนในเดอนมกราคม 25X1 คาแรงงานทางออม 8,000 บาท คาแรงงานแกไขงาน 5,000 บาท จากบญชคมยอดคาแรง เงนเดอนหวหนาควบคมงาน 15,500 บาท วตถดบทางออม 7,500 บาท จากบญชคมยอดวตถดบ คาเบยประกนภย (จายลวงหนา) 3,500 บาท คาภาษทรพยสน (คางจาย) 2,700 บาท จากการปรบปรงรายการ คาเสอมราคาเครองจกร 2,000 บาท คาซอมแซมและบ ารงรกษา (คางจาย) 2,300 บาท คาใชจายเกยวกบอาคารสถานท 2,800 บาท คาน า – คาไฟ 5,000 บาท จายเปนเงนสด คาใชจายเบดเตลด 2,800 บาท รวม 57,100 บาท

การค านวณและบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต สามารถค านวณและบนทกไดดงน

1) ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 600,000 บาท

100,000 ชวโมงแรงงานทางตรง = 6 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง


2) ค านวณและบนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลต คาใชจายการผลตจดสรร = จ านวนชวโมงแรงานทางตรง × อตราใชคาจายการผลตจดสรร

ทเกดขนจรง = 8,000 ชวโมง × 6 บาท = 48,000 บาท

การบนทกบญชคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลต เดบต งานระหวางท า 48,000

เครดต คาใชจายการผลตจดสรร 48,000

3) บนทกคาใชจายการผลตจรงทเกดขน เดบต คมยอดคาใชจายการผลต 57,100 เครดต คมยอดคาแรง 28,500 คมยอดวตถดบ 7,500 คาเบยประกนภยจายลวงหนา 3,500 คาภาษทรพยสนคางจาย 2,700 คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร 2,000 คาซอมแซมและบ ารงรกษาคางจาย 2,300 เงนสด 10,600

4) ปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรและคาใชจายการผลตจรง ในวนสนงวด เดบต คาใชจายการผลตจดสรร 48,000

ผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป 9,100 เครดต คมยอดคาใชจายการผลต 57,100

เมอบนทกรายการตางๆ ในสมดรายวนทวไปแลว และผานรายการทกรายการไปยงบญชแยกประเภททเกยวของ จะพบวามผลตางคาใชจายการผลตจดสรรทต ากวาคาใชจายการผลตจรง ซงเปนผลตางทไมนาพอใจจ านวน 9,100 บาท เนองจากทกจการจายคาใชจายการผลตจรง 57,100 บาท ซงสงกวาคาใชจายทประมาณการไว 48,000 บาท มผลตางเทากบ 9,100 บาท โดยปกตกจการตองไปวเคราะหตอวา ผลตางคาใชจายการผลตทเกดขนนน เปนเพราะเหตใด อาจเปนเพราะจ านวนวตถดบทใชในการผลตมากกวาทประมาณการไว หรอจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงมากไป รวมไปถงราคาของวตถดบทใชและอตราคาแรงงานทจาย


สงกวาทประมาณการไว เปนตน ซงการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลต จะกลาวถงในเนอหาวชา การบญชตนทน 2 ซงจะกลาวถงตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง

การบนทกบญชเกยวกบผลตางคาใชจายการผลต

เมอกจการเปรยบเทยบคาใชจายการผลตจดสรรและคาใชจายการผลตจรงแลวมผลตางเกดขน อาจเปนผลตางทนาพอใจ หรอไมนาพอใจ เพราะในทางปฏบตเปนไปไดยากทคาใชจายการผลตจดสรรจะมจ านวนเทากบบญชคมยอดคาใชจายการผลตจรง ทงนเพราะรายการทง 2 รายการนเกดจากทมาทแตกตางกน ดงนน จงเกดผลตางคาใชจายการผลตเกดขน จากตวอยางท 5.3 กจการมผลตางคาใชจายการผลตจดสรรต ากวาทเกดขนจรง จ านวน 9,100 บาท ขนหลงจากโอนปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรไปบญชคมยอดคาใชจายการผลต ในตอนสนงวดบญช ดงอธบายไวแลวขางตน ส าหรบวธการบนทกบญชเกยวกบผลตางคาใชจายการผลตในตอนสนงวดบญช มหลายวธ ขนอยกบจ านวนและลกษณะของผลตางทเกดขน ซงสามารถแสดงการบนทกบญชไดดงน

1. ถาผลตางคาใชจายการผลตเปนจ านวนเลกนอย กจการกจะโอนปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตไปบญชตนทนขาย เชน ตามตวอยางของบรษท ลอมดาว จ ากด จะลงบญชปดผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป ในสมดรายวนทวไป ดงน เดบต ตนทนขาย 9,100 เครดต ผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป 9,100 ในทางตรงขามถาเปนผลตางทนาพอใจ หรอผลตางทคาใชจายการผลตจดสรรสงไป (Overapplied Variance) กจะเดบต ผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป และเครดตบญชตนทนขาย ดวยจ านวนผลตางทเกดขน

2. ถาหากผลตางคาใชจายการผลตจดสรรมเปนจ านวนมากและเกดจากเหตการณผดปกต เชน กจการตองจายคาซอมแซมอาคารบางสวนสงกวาปกต เนองจากเกดความเสยหารเนองจากอคคภย รายการนควรถอเปนขาดทน ซงกจการตองน าไปแสดงไวในงบก าไรขาดทน การลงรายการ กรณทตองการแสดงเปนขาดทนในการด าเนนงานจะแสดงดงน เดบต ก าไรขาดทน 9,100 เครดต ผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป 9,100

3. ถาหากผลตางคาใชจายการผลตจดสรรมเปนจ านวนมาก และเกดจากการประมาณการคาใชจายการผลตทไมถกตองหรอคลาดเคลอน หรอมการเปลยนแปลงสวนประกอบตนทนการผลตอยางมาก ซงสงผลอตราคาใชจายการผลตจดสรรเดมซงไดก าหนดไวลวงหนา จะตอง


โอนผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไปนไปปรบกบบญชงานระหวางท า สนคาส าเรจรปและตนทนขาย ตามสดสวนทรวมอยในรายการตางๆ ตามล าดบ วธสดทายเปนวธทเหมาะสมมากทสด เนองจาก เมอกจการมการจดสรรคาใชจายการผลตเขางานระหวางท า ตามปรมาณกจกรรมทเกดขนจรงส าหรบงวดบญชนนๆ แลว สวนใดทผลตเสรจจะโอนออกจากบญชงานระหวางท าไปยงบญชสนคาส าเรจรป และสวนใดทขายไดกจะโอนจากบญชสนคาส าเรจรปไปบญชตนทนขาย หากกจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตต าไปตงแตแรกทมการคดตนทนเขางานระหวางท า กจะท าใหรายการคาใชจายการผลตทจดสรรไวในสนคาส าเรจรปและตนทนขายมตนทนทต ากวาความเปนจรง การปรบปรงยอดผลตางคาใชจายการผลตทถกตองทสด กควรน าเอาผลตางคาใชจายการผลตทจดสรรต าไปนนไปบวกเพมเขากบบญชงานระหวางท า สนคาส าเรจรป และตนทนขาย ซงการปรบปรงในลกษณะน จะใชยอดคงเหลอของบญชตางๆ ในตอนสนงวด เปนเกณฑในการจดสรรผลตางคาใชจายการผลต หรอใชตนทนคาใชจายการผลตทไดรวมไวในบญชงานระหวางท า สนคาส าเรจรปและตนทนขายเปนตวจดสรรผลตางกได เพอใหเขาใจในการปรบผลตางคาใชจายการผลตเขาบญชตางๆ ทเกยวของ ดงแสดงตวอยางในตวอยางท 5.4 ตวอยางท 5.4 บรษท สยามอตสาหกรรม จ ากด มยอดคงเหลอบญชตางๆ ในงบทดลองกอนการปดบญช ดงน คมยอดคาใชจายการผลต 428,000 บาท คาใชจายการผลตจดสรร 400,000 บาท ตนทนขาย 600,000 บาท สนคาส าเรจรป 250,000 บาท งานระหวางท า 150,000 บาท รายละเอยดของสวนประกอบตนทนการผลตทอยในบญชตนทนขายและของคงเหลอในวนสนงวดมดงน


ตนทนขนตน (บาท)

คาใชจายการผลตจดสรร (บาท)

ตนทนขาย 600,000 400,000 300,000 สนคาส าเรจรป 250,000 60,000 60,000 งานระหวางท า 150,000 50,000 40,000 รวม 1,000,000 510,000 400,000


จากขอมลขางตน บรษทมผลตางคาใชจายการผลตจดสรรต าไป 28 ,000 บาท (428,000 – 400,000) ดงนน ถาตองการจดสรรผลตางเขาตามบญชตนทนขาย สนคาส าเรจรป และงานระหวางท า จะใชวธการปรบปรงรายการวธใดวธหนง ดงน

1) การจดสรรผลตางคาใชจายการผลตโดยใชยอดคงเหลอของบญชตางๆ ในวนสนงวด

บญช ยอดคงเหลอในบญช ผลตางท จดสรร (บาท)

ยอดคงเหลอ ในบญชทปรบปรงแลว

(บาท) บาท (%)

ตนทนขาย 600,000 60 16,800 616,800 สนคาส าเรจรป 250,000 25 7,000 257,000 งานระหวางท า 150,000 15 4,200 154,200 รวม 1,000,000 100 28,000 1,028,000 การบนทกรายการเพอโอนปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรไปบญชคมยอดคาใชจายการผลต โดยจดสรรผลตางคาใชจายการผลต ไปเพมเขาบญชเกยวของ ดงน เดบต ตนทนขาย 16,800 สนคาส าเรจรป 7000 งานระหวางท า 4200 คาใชจายการผลตจดสรร 400,000 เครดต คมยอดคาใชจายการผลต 428,000

2) จดสรรผลตางคาใชจายการผลต โดยใชสดสวนของคาใชจายการผลตทรวมอยใน บญชตนทนขาย สนคาส าเรจรป และก าไรขาดทน

บญช คาใชจายการผลต ทจดสรรในบญชตางๆ

ผลตางท จดสรร (บาท)

ยอดคงเหลอในบญช ทปรบปรงแลว

(บาท) บาท (%)

ตนทนขาย 300,000 75 21,000 321,000 สนคาส าเรจรป 60,000 15 4,200 64,200 งานระหวางท า 40,000 10 2,800 42,800 รวม 400,000 100 28,000 428,000


การบนทกรายการปดบญชคาใชจายการผลตตางๆ พรอมทงจดสรรผลตางคาใชจายการผลตจดสรรต ากวาคาใชจายการผลตจรงทเกดขน แสดงรายการไดดงน เดบต ตนทนขาย 21,000 สนคาส าเรจรป 4,200 งานระหวางท า 2,800 คาใชจายการผลตจดสรร 400,000 เครดต คมยอดคาใชจายการผลต 428,000 การจดสรรผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป โดยใชสดสวนคาใชจายการผลตนาจะเปนวธทถกตองมากกวาการใชสดสวนของตนทนรวมจากบญชตางๆ เพราะค านวณจากคาใชจายการผลตทจดสรรเขาบญชตางๆ เหลานน การจดสรรผลตางคาใชจายการผลตวธแรกจะใหผลดกตอเมอ พบวากจการมการผลตสนคาโดยใชสดสวนของตนทนวตถดบ คาแรงและคาใชจายการผลตคงทไมวาจะผลตเมอใดในงานชนใด ในกรณทมผลตางคาใชจายการผลตระหวางการจดสรรทง 2 วธเพยงเลกนอยแลว กควรจะใชวธการจดสรรวธแรก คอ ใชตนทนรวม เพราะไมตองเสยเวลาในการบนทกและรวบรวมคาใชจายการผลตทจดสรรเขางานแตละงานอยางละเอยดตามวธหลง แตถาในกรณทกจการพบวาผลตางคาใชจายการผลตในตอนสนงวดบญชเปนผลตางทนาพอใจ เพราะมการจดสรรคาใชจายการผลตสงกวาคาใชจายการผลตจรง การบนทกบญชใชหลกการเดยวกนกบการพจารณาผลตางทไมนาพอใจดงไดกลาวมาแลว เพยงแตการบนทกบญชจะอยดานตรงกนขาม คอ เดบตบญชคมยอดคาใชจายการผลต และเครดตบญชตนทนขาย หรอ บญชก าไรขาดทน ในทางปฏบตโดยทวไปกจการนยมปดผลตางคาใชจายการผลตเขาบญชตนทนขายมากกวาวธอน เพราะเปนวธทจดท าไดสะดวกรวดเรว และไมตองเสยเวลาในการเกบรวบรวมขอมลเชนเดยวกบวธอนๆ


บทสรป

การค านวณคาใชจายการผลตซงถอเปนตนทนสวนหนงทเปนสวนประกอบส าคญของตนทนสนคา นอกเหนอจากวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรง เพอใหไดขอมลตนทนการผลตใหทนกบความตองการของฝายบรหาร เพอน าไปใชประกอบการตดสนใจตางๆ เชน น าขอมลเปนฐานในการก าหนดราคาสนคา ดงนน การประมาณคาใชจายการผลตไวลวงหนา ถาค านวณตนทนไดถกตองหรอใกลเคยงกบความเปนจรง ท าใหไดขอมลทถกตอง แตการค านวณคาใชจายการผลตจะถกตองไดนน จ าเปนตองค านงถงระดบก าลงผลตทน ามาใชในการค านวณรวมถงเกณฑทใชวาควรใชเกณฑใด จงจะมความสมพนธโดยตรงกบคาใชจายการผลตมากทสด ดงนน การทกจการจะก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบก าลงผลตใดจงเปนขอมลทกจการควรใหความสนใจ และเมอสามารถหาอตราคาใชจายการผลตจดสรรไดแลว กจะใชอตรานค านวณหาตนทนการผลตของสนคาแตละชนดในแตละงวดบญช โดยบนทกไวในบญช “คาใชจายการผลตจดสรร” สวนคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกยงคงเกบรวบรวมและบนทกไวในบญช “คมยอดคาใชจายการผลต ซงในทางปฏบต คาใชจายการผลตจดสรรและคาใชจายการผลตจรงจะมผลตางเกดขน ซงเปนไปไดยากมากทยอดคงเหลอ ณ ตอนสนงวดของทงสองบญชจะเทากน เพราะบญชคาใชจายการผลตจดสรรมาจากการประมาณตนทน สวนอกบญชหนงคอ คมยอดคาใชจายการผลต แสดงตนทนทเกดขนจรง ดวยเหตน จงมผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป เกดขนหลงจากการโอนปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรไปบญชคมยอดคาใชจายการผลต ส าหรบการปดผลตางคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต าไป อาจปรบปรงไดหลายวธ เชน โอนปดไปบญชตนทนขาย หรอบญชก าไรขาดทนหรอ ปรบผลตางใหกบบญชตางๆ ทเกยวของ เชน สนคาคงเหลอ ตนทนขาย และงานระหวางท า เปนตน



ขอ 1. บรษท ขนมอรอย จ ากด ประมาณคาใชจายการผลตส าหรบป 2561 ไว 300,000 บาท และประมาณวาจะผลตสนคาได 50,000 หนวย โดยมตนทนวตถดบทางตรงจ านวน 240,000 บาท ในการผลตขนม บรษทมการใชแรงงานคน จ านวน 75,000 ชวโมง ตนทนคาแรงงานทางตรง ประมาณ 850,000 บาท และเครองจกรมการใชงานจ านวน 15,000 ชวโมงเครองจกร ใหท า

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ตามเกณฑดงตอไปน 1.1. ตนทนวตถดบทางตรง 1.2. จ านวนหนวยทผลต 1.3. ชวโมงเครองจกร 1.4. ชวโมงแรงงานทางตรง

2. ใหท าการบนทกบญชคาใชจายการผลตจดสรรเขาสกระบวนการผลตในเดอนกรกฎาคม ถาหากบรษทมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรง เทากบ 7,500 ชวโมง ขอ 2. บรษท อาหารกระปอง จ ากด มการจดท างบประมาณคาใชจายการผลตส าหรบป 25X2 ไว 1,200,000 บาท และประมาณวาจะผลตสนคาได 120,000 กระปอง โดยมตนทนวตถดบทางตรงจ านวน 550,000 บาท ในการผลตอาหารกระปอง บรษทมการใชแรงงานคน จ านวน 100,000 ชวโมง ตนทนคาแรงงานทางตรง ประมาณ 240,000 บาท และเครองจกรมการใชงานจ านวน 60,000 ชวโมงเครองจกร ใหท า

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ตามเกณฑดงตอไปน 1.1. ตนทนวตถดบทางตรง 1.2. จ านวนหนวยทผลต 1.3. ชวโมงเครองจกร 1.4. ชวโมงแรงงานทางตรง

2. ใหท าการบนทกบญชคาใชจายการผลตจดสรรเขาสกระบวนการผลตในเดอนมกราคม ป 25X2 ถาหากบรษทมจ านวนชวโมงเครองจกร เทากบ 5,000 ชวโมงเครองจกร


ขอ 3. บรษท ปาฏหารย จ ากด ประสบปญหาในการค านวณตนทนการผลตสนคา ผสอบบญชของกจการจงแนะน าใหใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรซงคณะกรรมการบรหารของบรษทตกลงวาจะก าหนดใหมการใชคาใชจายการผลตจดสรร ในป 25X5 อยางไรกตาม สมหบญชของบรษทกยงตดสนใจไมไดวาจะก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบการผลตใด จงมาขอค าแนะน าจากทานโดยใหขอมลการผลต ณ ระดบก าลงการผลตตางๆ ดงตอไปน ก าลงผลตพอปฏบตได (Practical Capacity) 32,000 ชวโมงแรงงาน ก าลงผลตปกต (Normal Capacity) 28,000 ชวโมงแรงงาน ก าลงผลตทคาดวาจะท าในงวดหนา 25,000 ชวโมงแรงงาน (Expected Actual Capacity) อตราคาใชจายการผลตผนแปรเทากบ 5 บาทตอชวโมงแรงงาน คาใชจายการผลตคงท ณ ระดบ10,000 - 30,000 ชวโมงเทากบ 112,000 บาท คาใชจายการผลตคงท ณ ระดบ 30,001 - 60,000 ชวโมงเทากบ 160,000 บาท ในป 25X5 สมหบญชไดรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงซงเทากบ 248,400 บาท ซงประกอบดวยคาใชจายการผลตคงท 120,400 บาท คาใชจายการผลตผนแปร 128,000 บาท ชวโมงแรงงานเทากบ 26,000 ชวโมง ใหท า

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรตอชวโมง ณ ระดบก าลงผลตทง 3 ระดบ 2. ทานจะเลอกก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบก าลงผลตใด ใหเหตผลประกอบ 3. ค านวณผลตางคาใชจายการผลตในป 25X5 โดยใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรททานเลอกในขอ 2 เพยงอตราเดยว


ขอ 4. บรษท ฟาคราม จ ากด ใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลตสนคามาตงแต 25X1 เดมกจการประมาณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบทคาดวาจะผลตไดในงวดหนา (Expected Actual capacity) และค านวณจากชวโมงแรงงานทางตรงเปนเกณฑการก าหนดตวเลขน จดท าในราวเดอนพฤศจกายนของแตละป ตอมาเมอเดอนตลาคม 25X3 บรษทไดวาจาง น.ส.ดารณ สมหบญชคนใหมเขามาท างาน แนะน าวาควรจะก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรจากระดบก าลงผลตปกต (Normal Capacity) นางรจนา ผจดการบรษทไมทราบวาจะเลอกระดบการผลตใดจงจะดทสด จงมาขอค าแนะน าจากทาน โดยใหขอมลงบประมาณส าหรบป 25X4 ดงตอไปน คาใชจายคงท 60,000 บาท คาใชจายผนแปร 90,000 บาท รวม 150,000 บาท

ระดบก าลงผลตปกต 15,000 ชวโมงแรงงานทางตรง ระดบทคาดวาจะผลตในป 25X4 20,000 ชวโมงแรงงานทางตรง

สมมตวาในป 25X4 ระดบผลตจรงเทากบ 18,000 ชวโมงแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทเกดขนจรงประกอบดวย คาใชจายคงท 65,000 บาท คาใชจายผนแปร 103,100 บาท รวม 168,100 บาท ใหท า

1. โดยค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรตอชวโมง ถากจการมการค านวณจาก ระดบการผลตทงสองระดบ (ระดบทคาดวาจะผลต และระดบก าลงการผลตปกต) 2. ทานเหนวาควรจะเลอกอตราคาใชจายการผลตจดสรรจากระดบก าลงผลตใด ใหเหตผลสนบสนนประกอบการตดสนใจ


ขอ 5.บรษททปรกษาดานการตนทนของบรษท กรงเทพมหาชน จ ากด ไดก าหนดคาใชจายการผลตใหแกบรษทดงตอไปน

อตราคาใชจายการผลตผนแปรชวโมงละ 10 บาท คาใชจายการผลตคงทต ากวา 8,000 ชวโมง 100,000 บาท คาใชจายการผลตคงทตงแต 8,001 - 13,000 ชวโมง 150,000 บาท คาใชจายการผลตคงทสงกวา 13,000 ชวโมงขนไป 210,000 บาท

กจการแหงนผลตสนคาเพยงชนดเดยวโดยใชเวลา 2 ชวโมงในการผลตสนคา 1 หนวย วศวกรประจ าโรงงานประมาณวาระดบผลตอดมคตเทากบ 15,000 ชวโมง สวนระดบผลตสงสดทพอปฏบตไดเทากบ 12,000 ชวโมง อยางไรกตาม ฝายขายของบรษทไดประมาณวายอดขายและผลตโดยถวเฉลย 5 ป ไมควรเกน 5,000 หนวย แตส าหรบป 25X6 น ภาวะเศรษฐกจตกต ามาก คดวายอดขายจะไดไมเกน 3,500 หนวย ปรากฏวาในป 25X6 ฝายขายของบรษทสามารถท ายอดขายไดถง 5,500 หนวย และโรงงานไดผลตเทากบจ านวนทขายพอดโดยไมมของคงเหลอ คาใชจายการผลตทเกดขนจรงประกอบดวยคาใชจายการผลตคงท 148,500 บาท คาใชจายการผลตผนแปร 112,750 บาท ใหท า 1. แสดงการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบก าลงผลตตางๆ 2. ใหเลอกวาจะใชอตราคาใชจายการผลต ณ ระดบใดตามทค านวณไวในขอ 1 เพยงอตราเดยว แลวใชอตราดงกลาวค านวณตนทนการผลตในป 25X6 ขอ 6. ฝายบรหารของบรษท เพลน จ ากด ขอใหสมหบญชค านวณอตราคาใชจายการผลต ณ ระดบก าลงผลตตางๆ ดงตอไปน ก. ระดบการผลตปกต ข. ระดบทคาดวาจะผลตจรง ค. ระดบการผลตทพอปฏบตได ง. ระดบการผลตตามทฤษฎ สมหบญชไดรวบรวมขอมล ณ ระดบก าลงผลตตางๆ ดงน

คาดวาจะผลตได

ผลตปกต พอปฏบตได ทฤษฎ

ระดบก าลงผลต 80% 85% 90% 100% ชวโมงแรงงาน 40,000 42,500 45,000 50,000 หนวยสนคาทผลต 20,000 21,250 22,500 25,000


อตราคาใชจายการผลตผนแปรเทากบ 4 บาทตอชวโมง สวนคาใชจายการผลตคงท ณ ระดบ 30,000 - 50,000 ชวโมงเทากบ 170,000 บาท ใหท า

1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบก าลงผลตตางๆ 2. สมมตวาตนทนขนตนในการผลตสนคาเทากบ 20 บาทตอหนวย จงค านวณตนทนตอหนวยของสนคา ณ ระดบก าลงผลตตางๆ 3. ในป 25X1 กจการผลตสนคาได 21,000 หนวย จงค านวณคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบตางๆ 4. ถาในระหวางป 25X1 ขายสนคาได 20,000 หนวย จงค านวณผลกระทบของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร ณ ระดบตางๆ ทมตอการตราคาสนคาคงเหลอปลายงวด ขอ 7. งบประมาณคาใชจายการผลตของบรษท ธนสาร จ ากด และรายละเอยดคาใชจายการผลตจรง ประจ าเดอนมถนายน 25X3 ปรากฏดงตอไปน

รายการ งบประมาณ คาใชจายการผลต ทระดบ 100%

งบประมาณ คาใชจายการผลต ทระดบ 75%

คาใชจาย การผลตจรง

เงนเดอนผควบคมงาน 41,500 41,500 42,500 คาเสอมราคา 37,500 37,500 37,500 ภาษโรงงาน 30,000 30,500 28,000 คาเชา 30,000 30,000 30,000 คาแรงซอมแซม 20,000 15,000 15,000 คาเบยประกนภย 5,000 5,000 5,000 คาแรงงานแมบาน 10,000 7,500 8,000 วสดโรงงาน 12,000 9,000 9,500 คาแรงทางออม 40,000 30,000 35,000 คาก าลงไฟ 10,000 7,500 8,200 รวม 236,000 213,000 218,700 ก าลงการผลตตอเดอน 1,000 ชม. 750 ชม. 800 ชม. ใหท า จากขอมลดงกลาวขางตน จงค านวณหา 1. ใหจ าแนกคาใชจายการผลตเปนตนทนคงทและตนทนผนแปรแลวค านวณอตรา


คาใชจายการผลตจดสรรรวม อตราคาใชจายการผลตคงท และอตราคาใชจายการผลตผนแปร 2. งบประมาณยดหยน (Flexible Budget) ณ ระดบตางๆ 3. งบประมาณยดหยน ประจ าเดอนมถนายน 25X3 4. สมดรายวนขนตน ลงรายการเกยวกบคาใชจายการผลตและแสดงการปดผลตางไปบญชตนทนขาย ขอ 8. บรษท พทยา จ ากด ผลตและขายสนคาโดยใชระบบตนทนสงท า ทงนแผนกบญชได ก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรในอตรา 150% ของคาแรงงานทางตรง เนองจากการผลตสนคาของบรษทเปลยนแปลงขนลงตามฤดกาล ฝายบรหารจงไมไดปดบญชผลตางคาใชจายการผลตในตอนสนเดอน แตจะเปดบญชคาใชจายการผลตจดสรร และบญชคมยอดคาใชจายการผลตแยกคนละบญช และเมอเกดรายการทง 2 ประเภทน พนกงานบญชจะบนทกเขาบญชดงกลาวและสะสมยอดรอไวจนถงสนป จงจะค านวณผลแตกตาง ค า ใ ช จ า ยการผลตโดยโอนเขาบญชตนทนขาย รวมทงปดบญชคาใชจายการผลต และคาใชจายการผลตจดสรรในตอนสนป ส าหรบรายการตอไปนไดมาจากงบทดลองของบรษท ณ วนท 1 มกราคม 25X6

บรษท พทยา จ ากด งบทดลอง

วนท 1 มกราคม 25X6 (หนวย : บาท)

เงนสด 140,000 ลกหนการคา 56,000 วตถดบและวสดสนเปลอง 30,000 งานระหวางท า 20,000 สนคาส าเรจรป 10,000 คาเบยประกนเครองจกรจายลวงหนา 12,000 เครองจกรและอปกรณ 150,000 คาเสอมราคาสะสม-เครองจกรและอปกรณ 50,000 เจาหนการคา 26,200 คาสาธารณปโภคคางจาย 1,800 ภาษเงนไดนตบคคลคางจาย 4,000 ทนหนสามญ 300,000 ก าไรสะสม 36,000 418,000 418,000


ส าหรบรายการในเดอนมกราคม 25X6 แสดงดงตอไปน 1. ซอวตถดบตางๆ 22,000 บาท และวสดสนเปลองตางๆ 10,000 บาท เปนเงนเชอและในเดอนนไดจายช าระหนคาวตถดบและคาวสดสนเปลอง (รายการเจาหนการคา) รวมทงสน 30,000 บาท 2. เบกวตถดบตางๆ ไปใชงานทางตรง 34,000 บาท ใชงานทางออม 8,000 บาท 3. เบกวสดสนเปลองไปใชในแผนกขาย 4,000 บาท ใชในแผนกบรหาร 3,000 บาท 4. เงนเดอนและคาแรงงานรวมทงกจการเทากบ 75,000 บาท ประกอบดวยคาแรงงานทางตรง 30,000 บาท คาแรงทางออม 15,000 บาท เงนเดอนแผนกขาย 20,000 บาท เงนเดอนแผนกบรหาร 10,000 บาท เงนเดอนและคาแรงทกประเภทจะถกหกเปนภาษหก ณ ทจาย 10% ของเงนเดอนและคาแรงงานขนตน และในเดอนนกจการไดจายเงนเดอนและคาแรง (ทงจากยอดคางจายและรายการทเกดขนในระหวางเดอน) รวมเปนเงน 60,000 บาท 5. คาใชจายการผลตตางๆ ตอไปน เปนเงนสด 5.1 คาตรวจสอบคณภาพวตถดบ 3,400 บาท 5.2 คาซอมบ ารงเครองจกร 4,600 บาท 5.3 คาใชจายเบดเตลดในโรงงาน 2,900 บาท 6. กจการจายคาเชาอาคารเดอนละ 16,000 บาท เปนเงนสด และฝายบรหารไดก าหนดใหปนสวนคาเชาอาคารตามพนทเปนตารางเมตร อาคารมพนทรวม 1,000 ตารางเมตร เปนของแผนกผลต 500 ตารางเมตร แผนกขาย 300 ตารางเมตร และแผนกบรหาร 200 ตารางเมตร 7. ในเดอนนไดรบใบแจงหนสาธารณปโภครวม 8,000 บาท ซงฝายบรหารก าหนดใหปนคาสาธารณปโภคใหแผนกตางๆ ตามจ านวนพนท และในตอนสนเดอนไดจายหนคาสาธารณปโภคคางจาย รวมทงสน 7,800 บาท 8. ฝายบญชไดตดจ าหนายคาเบยประกนภยเครองจกรเดอนละ 1,000 บาท 9. กจการคดคาเสอมราคาเครองจกรและอปกรณดวยวธเสนตรง โดยอายการใชงานของเครองจกรและอปกรณเทากบ 5 ป 10. ในตอนสนเดอนผจดการแผนกผลตไดส ารวจของคงเหลอและพบวางานระหวางท าปลายงวดมจ านวนเทากบ 29,000 บาท และสนคาส าเรจรปมจ านวนเทากบ 25,000 บาท 11. กจการขายสนคาในระหวางเดอน เปนเงนเชอ 140,000 บาท และในเดอนนไดรบช าระหนจากลกหนการคาทงหมดรวม 100,000 บาท ใหท า ใหบนทกรายการในสมดรายวนทวไป และผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ พรอมจดท างบทดลอง


คาใชจายการผลตประจ าแผนก

และ การปนสวนคาใชจายการผลต


1. วธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร 2. การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 3. ขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 4. วธการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 5. เกณฑทใชในการปนสวนตนทน 6. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก 7. การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนก 8. การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตประจ าแผนก 9. บทสรป 10. แบบฝกหดทายบท 11. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายถงสาเหตของการเลอกใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก

2. สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรแตละวธได 3. สามารถอธบายและค านวณการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการให

แผนกผลตได 4. สามารถอธบายขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการให

แผนกผลตได 5. สามารถจ าแนกวธการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต 6. สามารถเลอกเกณฑทใชในการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการให

แผนกผลตไดอยางเหมาะสม





1. เอกสารประกอบการสอน เรอง คาใชจายการผลตประจ าแผนก และการปนสวนคาใชจายการผลต

2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต



บทท 6 คาใชจายการผลตประจ าแผนก และการปนสวนคาใชจายการผลต 6 - 3

บทท 6 คาใชจายการผลตประจ าแผนก

และ การปนสวนคาใชจายการผลต

การค านวณคาใชจายการผลตซงถอเปนตนทนทส าคญรายการหนง ทเปนหนงในสวนประกอบหลกของตนทนผลตภณฑ โดยปกตกจการจะท าการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรกอนลวงหนา เพอประมาณการคาใชจายการผลต และใชเปนขอมลเบองตนน าไปใชประกอบการการวางแผนและการควบคม รวมถงการตดสนใจในเรองตางๆ ทเกยวของ ดงไดกลาวไวแลวในบทท 5 แตในความเปนจรงการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรนน ถาพจารณาทลกษณะการด าเนนงาน หรอการใชทรพยากรของแตละแผนก อาจมความแตกตางกน บางแผนกอาจใชคนงานเพอผลตสนคา แตบางแผนกใชเครองจกรเพอผลตสนคา ดงนน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรอาจใชเพยงอตราเดยวทงโรงงาน ถาหากกจการมการผลตสนคาแคหนงชนด หรอมสนคาทมลกษณะไมแตกตางกน ทรพยากรทใชผลตสนคาคลายคลงกน แตถาหากกจการมแผนกทเกยวของกบการผลตสนคามหลายแผนก รวมถงมแผนกบรการ เชน แผนกซอมแซม แผนกบรหารโรงงาน เปนตน ทแผนกผลตไปใชบรการเพอใหงานของแผนกมประสทธภาพ หรอมสนคาทหลากหลาย กระบวนการผลตทแตกตางกน ท าใหการใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงานไมเหมาะสม ซงจะสงผลใหการค านวณตนทนการผลตของสนคาแตละชนดไมถกตองและเหมาะสม กจการจงตองก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยกตามแผนก (Departmental Overhead Rate) จะเหมาะสมกวา

นอกจากน การระบคาใชจายการผลตโดยเอาคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกผลตเพยงอยางเดยวมาหาอตราคาใชจายการผลตจดสรร อาจเปนตนทนทยงไมครบถวน เพราะแผนกผลตไปใชบรการแผนกอนๆ ดวย ดงนน จงตองปนสวนตนทนทเกดขนในแผนกบรการแลวปนสวนตนทนนนไปใหกบแผนกผลต แลวรวมคาใชจายการผลตทเกดขน ไปหาอตราคาใชจายการผลตจดสรรตอไป

นอกจากการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยกแตละแผนกแลว ยงมวธการค านวณอตราคาใชจายการผลตใหมความถกตองมากยงขนอกวธหนง นนคอ การคดตนทนตามฐานกจกรรม (Activity – based Costing : ABC) วธนเกดขนเนองจากการผลตในปจจบนมการใชเทคโนโลยทมความทนสมยมากขน ดงนน การผลตสนคาสวนใหญจะใชเครองจกรททนสมยในการผลต และมความซบซอนในการผลตสนคา การผลตเกดจากกจกรรมตางๆ ทหลากหลาย และคาใชจายทเกดขนมาจากการท ากจกรรมตางๆ เหลานน เพราะฉะนน คาใชจายการผลตทเกดขนจงไมไดขนอยกบแรงงานคนเพยงอยางเดยว แตคาใชจายการผลตทเกดขนนน จะขนอย


กบสาเหตทท าใหตนทนเกดขนในแตละกจกรรมวามปรมาณมากหรอนอย ซงสาเหตทท าใหเกดตนทนในแตละกจกรรม เรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) ซงมหลากหลายสาเหต ดงนน การทกจการจะค านวณตนทนสนคาไดอยางถกตอง กจการตองคดตนทนผลตภณฑไปตามฐานกจกรรมทเกดขน ซงระบบการค านวณตนทนในลกษณะน เรยกวา ระบบการค านวณตนทนแยกตามฐานกจกรรมนนเอง

ดงนน ถาหากกจการมแผนกผลตหลายแผนก และแตละแผนกมลกษณะการท างานทแตกตางกน หรอกจการท าการผลตสนคาหลายชนดเทาใดกยงท าใหการค านวณตนทนของสนคามความคลาดเคลอนจากความเปนจรงมากเทานน ดงนน กจการจงควรก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยกแตละแผนกโดยเฉพาะ เพอใหตนทนสนคาแตละแผนกมความถกตอง รวมถงการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม เพอใหตนทนสอดคลองกบกจกรรมทเกยวของกบการผลตสนคาโดยตรง ดงนน เนอหาในบทนจงกลาวถงหวขอตางๆ ซงประกอบดวย สาเหตของการเลอกใชอตราคาใชจายการผลตแยกตามแผนก หลกการปนสวนหรอปนสวนตนทน วธปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนกผลต ทเกยวกบวธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยกตามแผนก และคดตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก วธการบญชเกยวกบคาใชจายการผลตประจ าแผนก และการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนก ตามล าดบ

วธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร

กจการทมการผลตสนคาจ านวนทหลากหลาย และแตละชนดมลกษณะทแตกตางกน ผานกระบวนการการผลตในแผนกผลตแตละแผนกทแตกตางกนไป การรวบรวมตนทนและคาใชจายจะเปนคาใชจายการผลตทเกดขนในแตละแผนก และแตละแผนกตองเอาขอมลไปใชประเมนผลการปฏบตงานวามผลการด าเนนงานดหรอไม ดงนน วตถประสงคส าคญของการคดตนทนแยกแตละแผนกเพอวตถประสงคหลก 2 ขอ คอ ค านวณตนทนของสนคาหรองานตางๆ ไดอยางถกตอง และ สามารถควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกไดอยางมประสทธภาพ จากเหตผลดงกลาว จงท าใหกจการตองมการก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกขนมาเพอสนองวตถประสงคหลกดงกลาว แตโดยทวไปวธการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร สามารถค านวณได 2 แบบ คอ 1) การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวทงโรงงาน 2) การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแยกแตละแผนก และ 3) การก าหนดอตราคาใชจายการผลตโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม ซงแตละวธสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 204)


1. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวทงโรงงาน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวส าหรบทงโรงงาน

(Plant Wide Rate) เปนการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรร ซงวธนจะรวบรวมคาใชจายการผลตทงหมดทอยในโรงงานไวดวยกน (หรอจากยอดรวมของบญชคมยอดคาใชจายการผลต) แลวหารดวยปรมาณกจกรรมทงหมดของกจการ ซงในทนปรมาณกจกรรมของทงโรงงานอาจจะเปนชวโมงแรงงานทางตรงรวมกได ถาโรงงานนนมทรพยากรหลกในการผลตคอแรงงานคน หรอเปนชวโมงเครองจกรรวมกได ถาโรงงานนนมทรพยากรหลกทใชในการผลตเปนเครองจกร ดงนน การค านวณอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน สามารถค านวณไดดงน

หรอ

ตวอยางการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร เมอมการใชทรพยากรในการผลตทแตกตางกน กรณท 1 : กจการใชแรงงานคนเปนทรพยากรหลกในการผลต กรณท 2 : กจการใชเครองจกรเปนทรพยากรหลกในการผลต ขอดของการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวทงโรงงาน คอ ค านวณงาย และสามารถน าไปค านวณตนทนการผลตไดสะดวก และรวดเรว ในกรณทกจการผลตสนคาเพยงชนดเดยว หรอหากผลตสนคาหลายชนดและสนคาแตละชนดมกระบวนการผลตทคลายคลงกนในแตละแผนกแลว การใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวถอวา

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวมทงสน เกณฑการค านวณคาใชจายการผลตของทงโรงงาน

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวม ปรมาณกจกรรมของทงโรงงาน

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงแรงงานทางตรง) ชวโมงแรงงานทางตรงรวม (ชม.แรงงานทางตรง)

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวม (บาท) (ตอชวโมงเครองจกร) ชวโมงเครองจกรรวม (ชม.เครองจกร)


เปนอตราทเหมาะสม เพราะวธนถอวาคาใชจายการผลตทคาดวาจะเกดขน หรอเกดขนจรงนนเปนของผลตภณฑทกชนดทอยในโรงงาน และคาใชจายการผลตทคดเขาสผลตภณฑจะใชเกณฑหรอฐานใดฐานหนงเทานน เพอน ามาใชในการค านวณอตราคาใชจายการผลต เชน ปรมาณการผลต ชวโมงแรงงานทางตรง ชวโมงเครองจกร เปนตน แตการจะเลอกใชเกณฑใดนนตองมความสมพนธกบลกษณะการด าเนนงานหรอกระบวนการของการผลต

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยวทงโรงงานมากยงขน จะอธบายวธการค านวณโดยใชตวอยางท 6.1 ตวอยางท 6.1

บรษท การะเกด จ ากด เปนบรษทผลตเฟอรนเจอรยหอหนง โดยบรษทมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกเครองจกร และแผนกประกอบชนสวน แผนกเครองจกรมเครองจกรทนสมย มเทคโนโลยระดบสง ราคาคอนขางแพง แตมคนงานคมเครองเพยง 2 - 3 คน แผนกประกอบชนสวนมคนงานทมความช านาญอยเปนจ านวนมาก กจการไดจดท างบประมาณคาใชจายการผลต ณ ระดบก าลงการผลตปกตของทง 2 แผนก ไวดงตอไปน (หนวย : บาท) ตนทนรวม แผนก

เครองจกร แผนก

ประกอบชนสวน คาใชจายการผลต (บาท) 680,000 500,000 180,000 ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) 50,000 16,000 34,000 ชวโมงเครองจกร (ชวโมง) 25,000 25,000 -

กจการผลตสนคา 2 ชนด คอ สนคา A มตนทนวตถดบทางตรงตอหนวย 70 บาท

และคาแรงทางตรง 30 บาท และสนคา B มตนทนวตถดบทางตรงตอหนวย 55 บาทและคาแรงทางตรง 30 บาท ส าหรบเวลาทใชไปในการผลตของสนคาแตละชนดตอหนงหนวยผลต แตกตางกน ดงน รวมชวโมง

ทงสองแผนก (ชวโมง)

แผนก เครองจกร (ชวโมง)

แผนก ประกอบชนสวน (ชวโมง)

สนคา A 5 4 1 สนคา B 5 2 3 รวม 10 6 4


ผจดการบญชตนทนของบรษทก าลงตดสนใจวาถากจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรแบบอตราเดยวทงโรงงานเพอใชประโยชนในการตงราคาสนคา จะมอตราคาใชจายการผลตจดสรรแบบอตราเดยวทงโรงงาน เทากบเทาใด

วธการค านวณ อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตรวม

ปรมาณกจกรรมของทงโรงงาน = 680,000 บาท 50,000 ชวโมงแรงงานทางตรง = 13.60 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง หลงจากนนน าอตรานไปคดคาใชจายการผลตจดสรรเขาสนคาแตละชนด จะไดตนทนสนคา A เทากบสนคา B คอเทากบ 68 บาทตอหนวย (5 ชวโมง x 13.60 บาท) ดงนนตนทนรวมตอหนวยของสนคา A และสนคา B สามารถค านวณไดดงน

สนคา A สนคา B วตถดบทางตรง (บาทตอหนวย) 70 55 คาแรงงานทางตรง (บาทตอหนวย) 30 30 คาใชจายการผลต (บาทตอหนวย) 68 68 ตนทนรวมตอหนวย (บาทตอหนวย) 168 153

ดงนน จากขอมลอตราคาใชจายการผลตจดสรร ของสนคาทงสองชนดเทากบ 68 บาทตอหนวย เมอน าไปค านวณหาตนทนการผลตของสนคา A และสนคา B จะไดตนทนตอหนวย เทากบ 168 บาทตอหนวย และ 153 บาทตอหนวย ตามล าดบ


2. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก (Departmental Rates) ใชกบกจการทมแผนกผลตหลายแผนก และแตละแผนกมลกษณะการผลต การใชแรงงานและหรอการใชเครองจกรทแตกตางกน ซงมผลท าใหตนทนทประกอบเปนคาใชจายการผลตมลกษณะแตกตางกน ดงนน วธการทเหมาะสมควรจะใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแตละแผนก วธนกจการจะรวบรวมคาใชจายการผลตเฉพาะทเปนของแผนกนนๆ ทงทเปนคาใชจายการผลตทางตรงและคาใชจายการผลตทางออม ซงกคอคาใชจายทไดรบการปนสวนมาจากแผนกบรการ หรอคาใชจายโรงงานทวไป และในขณะเดยวกนกจะหาความสมพนธระหวางคาใชจายการผลตของแผนก กบปรมาณกจกรรมในแผนก เชน คาใชจายการผลตแผนกเครองจกรอาจจะสมพนธเกยวเนองกบชวโมงของเครองจกร ในขณะทคาใชจายการผลตของแผนกประกอบชนสวนจะมความสมพนธกบชวโมงแรงงานทางตรง หรอจ านวนตนทนคาแรงทางตรงในแผนกนน เมอหาคาใชจายการผลตและปรมาณกจกรรมไดแลว การค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก สามารถค านวณไดดงน ตวอยางการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก โดยแตละแผนกมกระบวนการผลตทแตกตางกน เชน

แผนกผลต การค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก แผนกขนรป (ใชเครองจกรเปนหลก)

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของแผนกขนรป จ านวนชวโมงเครองจกรของแผนกขนรป

แผนกประกอบชนสวน (ใชแรงงานคนเปนหลก)

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของแผนกประกอบ จ านวนชวโมงแรงงานทางตรงของแผนก

การค านวณคาใชจายการผลตเพอใหมความถกตองและเหมาะสมกบสภาพความเปนจรง และใหเปนไปตามลกษณะของกระบวนการผลต ถาหากกจการมแผนกผลตทมลกษณะการด าเนนงานทแตกตางกน ซงสงผลตอการใชทรพยากรทแตกตางกนเชนกน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกจะชวยใหกจการค านวณตนทนสนคาไดใกลเคยงความเปนจรงมากกวาการใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยว อกทงยงใชอตราดงกลาวนในการวางแผนและควบคมคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกตางๆ ไดอกดวย ดงนนการใช

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของแตละแผนก ประจ าแผนก เกณฑการค านวณคาใชจายการผลตของแตละแผนก


อตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกจงใหประโยชนแกกจการมากกวาการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยงอตราเดยว

เพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกมากยงขน จะอธบายวธการค านวณโดยใชตวอยางท 6.2 ตวอยางท 6.2

จากขอมลตวอยางท 6.1 เนองจากบรษท การะเกด จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก และแตละแผนกมการใชทรพยากรทไมเหมอนกน แผนกเครองจกรมการใชเครองจกรททนสมยมากกวา สวนแผนกประกอบชนสวนจะมการใชแรงงานคนทมความช านาญมากกวา ดงนน ถาหากบรษทตองการค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก จะสามารถค านวณ ไดดงน

วธการค านวณ อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของแตละแผนก

ประจ าแผนก เกณฑการค านวณคาใชจายการผลตของแตละแผนก

ดงนน อตราคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกเครองจกรและแผนกประกอบ ค านวณไดดงน อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 500,000 บาท แผนกเครองจกร 25,000 ชวโมงเครองจกร = 20 บาทตอชวโมงเครองจกร

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = 180,000 บาท แผนกประกอบ 34,000 ชวโมงแรงงานทางตรง = 5.29 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง เมอน าอตราคาใชจายการผลตของทง 2 แผนกไปค านวณตนทนการผลตของสนคา A และ B จะไดตนทนตอหนวยดงน


ตนทนการผลต สนคา A สนคา B วตถดบทางตรง 70.00 55.00 คาแรงทางตรง 30.00 30.00 คาใชจายการผลต แผนกเครองจกร (4 ชม. x 20 บาท) 80.00 (2 ชม. x 20 บาท) 40.00 แผนประกอบชนสวน (1 ชม. × 5.29 บาท) 5.29 (3 ชม. x 5.29 บาท) 15.87 ตนทนตอหนวย 185.29 140.87 จะเหนไดวา ตนทนการผลตรวมของสนคา A ไมเทากบสนคา B อนเนองมาจากการใชเวลาในการผลต และลกษณะการผลตทแตกตางกน นนคอ สนคา A มตนทนตอหนวยเทากบ 185.29 บาทตอหนวย และ สนคา B มตนทนตอหนวย เทากบ 140.87 บาทตอหนวย

3. การก าหนดอตราคาใชจายการผลตโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม การผลตสนคาในปจจบนกจการมการน าเทคโนโลยมาใชในการผลตสนคามากขน

มความซบซอนในกระบวนการผลตมากกวาทเคยผลตในอดต มกจกรรมทเกยวของกบการผลตสนคาทหลากหลาย และกจกรรมแตละกจกรรมเปนตวกอใหเกดตนทนเกดขน ดงนน ระบบการค านวณตนทนผลตภณฑทพฒนาเพอใหการค านวณตนทนผลตภณฑมความถกตองมากขน ใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอมทมการเปลยนแปลงดงกลาว ระบบตนทนตามฐานกจกรรม (Activity - based Costing : ABC) จงเปนระบบทน ามาใชเพอใหการค านวณคาใชจายการผลตมความถกตองมากขน (ศศวมล มอ าพล, 2558 : 4-3) เนองจากปจจยส าคญทท าใหคาใชจายการผลตจะมากหรอนอยขนอยกบกจกรรมทน ามาใชในการผลต อกทง กจกรรมแตละประเภทมสาเหตทท าใหเกดตนทนแตกตางกน ไมไดขนอยกบแรงงานคนหรอเครองจกรเพยงอยางเดยวทมผลตอการคดตนทนคาใชจายการผลต ดงนน ในปจจบนจงมการน าเอาระบบตนทนตามฐานกจกรรม มาเปนระบบการค านวณคาใชจายการผลตเพอมาแกไขปญหาของระบบการค านวณตนทนผลตภณฑแบบเดมใหมความถกตองมากขน โดยค านงถงสาเหตทแทจรงทท าใหเกดตนทนหรอคาใชจายนน หรอเปนการคดคาใชจายการผลตของแตละกจกรรม โดยหาสาเหตทมความสมพนธอยางเปนเหตเปนผล (Cause and Effect Relationship) ระหวางตนทนหรอคาใชจายการผลตดงกลาวกบเกณฑการปนสวนตนทน (Horngren et al., 2015 : 184)

ดงนน ระบบตนทนตามฐานกจกรรมเปนระบบการจดสรรตนทน โดยเฉพาะอยางยงในสวนของคาใชจายการผลตใหกบกลมหรอศนยของกจกรรม (Activity Cost Pools) ทเกยวของกบการผลตสนคาแตละชนดกอนอนดบแรก หลงจากนนแตละกลมของกจกรรมคอยท าการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรตอหนวยของแตละกจกรรม (Activity - based Overhead Rate) ตามจ านวนของกจกรรมหรอสาเหตทท าใหเกดตนทนของกจกรรมนนๆ ซงสาเหตทท าใหเกดตนทน เรยกวา ตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หลงจากนนคอยจดสรรตนทนเขาส


ผลตภณฑแตละประเภท ตามจ านวนของตวผลกดนตนทน แตละผลตภณฑ ถามกระบวนการผลตทมความซบซอนแตกตางกน การใชจ านวนตวผลกดนตนทนยอมไมเทากน และจะสงผลใหตนทนหรอคาใชจายการผลตทถกจดสรรเขาสตวผลตภณฑแตละประเภทไมเทากนดวย

การค านวณตนทนผลตภณฑตามระบบตนทนตามฐานกจกรรม มขนตอนในการค านวณ ดงน

1. จดท ารายละเอยดเกยวกบกระบวนการผลตตงแตเรมแรกจนกระทงถงกระบวนสดทายของการผลต ระบกจกรรม (Activities) หลกๆ ในแตละกระบวนการผลตทเกยวของกบการผลตสนคาแตละชนด

2. ก าหนดตวผลกดนตนทน (Cost Drivers) หรอ สาเหตทท าใหเกดตนทนในกจกรรมทเกยวกบการผลตสนคานนๆ ซงตวผลกดนตนทนนนตองมความเกยวของสมพนธกบตนทนหรอคาใชจายนนๆโดยตรง (Cause and Effect Relationship)

3. จดสรรคาใชจายการผลตใหกบแตละกจกรรม (Activity Cost Pools) ทอยในกระบวนการผลต

4. ค านวณอตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน ((Activity-based Overhead Rate or Cost per Driver) ของแตละกจกรรม โดยการค านวณหาอตราคาใชจายการผลตจดสรรตอหนวยของตวผลกดนตนทน สามารถค านวณไดดงน

5. จดสรรคาใชจายการผลตส าหรบแตละกจกรรม (Manufacturing Overhead) ใหกบผลตภณฑแตละชนดตามจ านวนตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรมทผลตภณฑนนๆ ใช ซงการค านวณคาใชจายการผลตของแตละกจกรรม สามารถค านวณไดดงน

6. ค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยของผลตภณฑแตละชนด โดยรวมคาใชจายการ

ผลตของแตละกจกรรมทเปนของผลตภณฑนน และหารดวยปรมาณสนคาทผลต ดงน

อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของกจกรรมนนๆ ตอหนวย ของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของกจกรรมนนๆ

คาใชจายการผลตของแตละกจกรรม = จ านวนตวผลกดนตนทน X อตราคาใชจายการ ทผลตภณฑใชผลต ผลตตอหนวยของ ของแตละกจกรรม ตวผลกดนตนทน

คาใชจายการผลตตอหนวย = คาใชจายการผลตรวมทกกจกรรมของผลตภณฑนน จ านวนหนวยทผลตได (หนวย)


เมอค านวณคาใชจายการผลตตอหนวยไดแลว จะสามารถค านวณตนทนผลตภณฑตอหนวยไดตอไป (Product Cost per unit) ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตอหนวยทค านวณโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรมนนเอง

เพอใหเขาใจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรตามระบบตนทนตามฐานกจการม จะแสดงตวอยางการค านวณ ดงแสดงในตวอยางท 6.3

ตวอยางท 6.3

บรษท ฟาคราม จ ากด เปนบรษทผผลตและจ าหนายสนคา 2 ชนดหนง ไดแก สนคา A และสนคา B จ านวนสนคาทผลต เทากบ 20,000 หนวย และ 10,000 หนวย ตามล าดบ ในการผลตสนคาทงสองชนด มแผนกผลต 2 แผนก ไดแก แผนกตดแบบและแผนกประกอบชนสวน โดยมตนทนทเกดขนในแผนกผลตทงสองแผนก ดงน แผนกตดแบบ 1,200,000 บาท แผนกประกอบชนสวน 1,800,000 บาท รวม 3,000,000 บาท ตนทนการผลต ประกอบดวย

สนคา A สนคา B

วตถดบทางตรง 100 80 คาแรงงานทางตรง 50 25

คาใชจายการผลตของทงสองแผนก สามารถแบงไปตามกจกรรมทเกยวของ ไดดงน

กจกรรม


(บาท) กจกรรมการจดซอวตถดบ 1,100,000 กจกรรมการตดตงเครองจกร 375,000 กจกรรมการขนรป 1,125,000 กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ 400,000

รวม 3,000,000

โดยทกจกรรมทเกยวของมตวผลกดนตนทนของแตละกจกรรม ดงน


กจกรรม

ตวผลกดนตนทน

จ านวนตว

ผลกดนตนทน

จ านวนตวผลกดน ตนทนทใช

สนคา A ผลต

20,000น.

สนคา B ผลต

10,000น. กจกรรมการจดซอวตถดบ จ านวนครงของการจดซอ 5,000 ครง 3,000 2,000 กจกรรมการตดตงเครองจกร จ านวนครงของการตดตง 2,500 ครง 1,500 1,000 กจกรรมการขนรป จ านวนชวโมงเครองจกร 40,000 ชม. 30,000 10,000 กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ

จ านวนครงของการตรวจสอบ

2,000 ครง 1,200 800

จากขอมลขางตน ผบรหารของบรษทตองการใหพนกงานบญชค านวณคาใชจายการ

ผลตโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม เพอน าขอมลไปใชวางแผนการด าเนนงานในอนาคต

วธการค านวณ จากขอมลขางตน สามารถค านวณอตราคาใชจายการผลตแยกแตละกจกรรม ไดดงน อตราคาใชจายการผลตจดสรร = คาใชจายการผลตของกจกรรมนนๆ

ตอหนวยของตวผลกดนตนทน จ านวนตวผลกดนตนทนของกจกรรมนนๆ

1) จดสรรคาใชจายการผลตของแตละกจกรรมใหกบผลตภณฑแตละชนด

กจกรรม

อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน

(บาทตอหนวย)

คาใชจายการผลตของแตละกจกรรม สนคา A (บาท)

กจกรรมการจดซอวตถดบ 1,100,000/5,000 ครง = 220 (3,000 x 220)

= 660,000

กจกรรมการตดตงเครองจกร

375,000/2,500 ครง = 150 (1,500 x 150)

= 225,000

กจกรรมการขนรป 1,125,000/40,000ชม = 28.125 (30,000 x 28.125)

= 843,750

กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ

400,000/2,000 ครง = 200 (1,200 x 200)

= 240,000

รวม 1,968,750 คาใชจายการผลต/หนวย (1,968,750/20,000) = 98.44


กจกรรม

อตราคาใชจายการผลตตอหนวยของตวผลกดนตนทน


คาใชจายการผลตของแตละกจกรรม สนคา B (บาท)

กจกรรมการจดซอวตถดบ 1,100,000/5,000 ครง = 220 (2,000 x 220)

= 440,000

กจกรรมการตดตงเครองจกร

375,000/2,500 ครง = 150 (1,000 x 150)

= 150,000

กจกรรมการขนรป 1,125,000/40,000ชม. = 28.125 (10,000 x 28.125)

= 281,250

กจกรรมการตรวจสอบคณภาพ

400,000/2,000 ครง = 200 (800 x 200)

= 160,000

รวม 1,031,250 คาใชจายการผลต/หนวย (1,031,250/10,000) = 103.125

2) ค านวณตนทนผลตภณฑของสนคาแตละชนด

สวนประกอบของผลตภณฑ ตนทนตอหนวย (บาทตอหนวย) สนคา A สนคา B

วตถดบทางตรง 100.00 80.00 คาแรงทางตรง 50.00 25.00 คาใชจายการผลต 98.44 103.13 รวม 248.44 208.13

ดงนน จากการค านวณอตราคาใชจายการผลตโดยใชระบบการค านวณตนทนตามฐาน

กจกรรม สนคา A และสนคา B มตนทนตอหนวย เทากบ 248.44 บาทตอหนวย และ 208.13 บาทตอหนวย


การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต

การปนสวนหรอจดสรรตนทน (Cost Allocation) หมายถง กระบวนการตดตามตนทน (Cost Assignment) ซงมความสมพนธกบวตถประสงคทตองการจะวด (Cost Objective) ซงวตถประสงคหลกของการบญชคาใชจายการผลต คอ การน าตนทนทเกยวของกบการผลตรวมเขาไปในแตละผลตภณฑหรอแตละงาน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 106) และพยายามจดสรรตนทนเหลานนใหเขาตามวตถประสงคดงกลาว ซงการปนสวนตนทนเขาหนวยวดตนทนควรใชเกณฑการปนสวนทเหมาะสม (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 247) ตวอยางเชน กจการแหงหนงผลตสนคา 3 ชนด คอสนคา A และ B กจการตองการทราบคาใชจายการผลตทเปนของสนคา A และ B วาเทากบเทาใด ซงกจการจะตองตดตามและค านวณวาคาใชจายการผลตทควรจะใชในการผลตสนคา A และ B เทากบเทาใด ซงคาใชจายการผลตทเกดขนไมจ าเปนวาจะตองมาจากแผนกผลตสนคาทงสองชนดเพยงเทานน แตอาจจะมาจากแผนกอนๆ ทแผนกผลตไปใชบรการ ซงตนทนเหลาน เรยกวา ตนทนทางออม (Indirect Costs) แตถอวาเปนคาใชจายการผลตเชนกน เมอรวบรวมคาใชจายการผลตไดครบถวนกจะปนสวนตนทน หรอคาใชจายทงหมดเขาสตวผลตภณฑนนเอง ธรกจทท าการผลตสนคาขนาดใหญ จะมการแบงแผนกการท างานออกเปน 2 แผนก ไดแก แผนกผลต (Production Departments) และ แผนกบรการ (Service Departments) โดยทวไปคาใชจายการผลตทเกดขนไมไดมแตเฉพาะในแผนกผลตเทานน แตแผนกผลตไดไปใชบรการจากแผนกหรอหนวยงานอนดวย เชน แผนกซอมบ ารง แผนกอาคารสถานท ดงนน เพอใหการค านวณตนทนการผลตมความถกตอง ครบถวนมากยงขน กจการจงจ าเปนจะตองมการตดตามตนทนของแผนกบรการโดยการจดสรรหรอปนสวนตนทนทเกดขนในแผนกบรการใหกบแผนกผลต เพอน าไปรวมเปนตนทนการผลตของสนคาชนดใดชนดหนง

ลกษณะของแผนกผลตและแผนกบรการทงสองแผนกมหนาทและลกษณะงานทส าคญแตกตางกน ดงน

1. แผนกผลต เปนแผนกทมหนาทในการผลตสนคาโดยตรง เชน โรงงานผลตเสอผาส าเรจรป จะมแผนกผลต คอ แผนกตดผา แผนกเยบ สวนโรงงานผลตรถยนต มแผนกตดเหลก แผนกประกอบชนสวน แผนกพนส เปนตน

2. แผนกบรการ เปนแผนกทไมไดมหนาทในการผลตสนคาโดยตรง แตจะท าหนาทในการสนบสนน อ านวยความสะดวกในการผลตใหแผนกผลตท างานไดอยางตอเนอง หรอเปนแผนกทใหบรการแผนกบรการดวยกนเอง เชน โรงงานผลตเสอผาส าเรจรป จะมแผนกบรการ คอ แผนกซอมบ ารงเครองจกร แผนกทรพยากรมนษย สวนโรงงานผลตรถยนต มแผนกอาคารสถานท แผนกบ ารงรกษา แผนกซอมแซม แผนกบญชตนทน เปนตน


ขนตอนการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต

จากหนาทของแผนกผลตและแผนกบรการขางตน จะเหนไดวาแผนกผลตมการใชบรการจากแผนกบรการในบางกจกรรม เชน เมอเครองจกรเสย ตองได รบการซอมแซมจากแผนกซอมบ ารงเครองจกร หรอ การเกบขอมลและบนทกบญชเกยวกบตนทนสนคา จะมพนกงานแผนกบญชตนทนมหนาทในการเกบรวบรวมขอมลและบนทกบญชตนทนการผลต ซงทงสองแผนกมตนทนหรอคาใชจายเกดขน ดงนน เพอใหคาใชจายการผลตมความถกตองและครบถวน ตองมการรวบรวมคาใชจายทเกดขนในแผนกอนๆ ปนสวนไปใหกบแผนกผลต แผนกผลตเองกท าการรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนก แลวน าไปรวมกบคาใชจายทไดรบการปนสวนมา หลงจากนนตนทนทงหมดทค านวณไดจะถกโอนเขาสสนคาแตละชนด ดงแสดงขนตอนการรวบรวมตนทน ดงแสดงในภาพท 6.1

ภาพท 6.1 หลกการปนสวนตนทน ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 247)

หลกการปนสวนตนทน เปนการโอนคาใชจายทเกดขนในแผนกอนๆ หรอแผนกบรการโดยโอนคาใชจายการผลตของแผนกบรการนนเขาสแผนกผลต เมอพจารณาจากภาพท 6.1 สามารถสรปเปนขนตอนการปนสวนตนทน ตามล าดบดงน

ตนทนทเกดขนในแตละแผนก

สนคา A

สนคา B

แผนกผลต 1



แผนกบรการ

(ซอมแซม)

แผนกบรการ (บรหารโรงงาน)

ตนทนทปนของแตละแผนกโดยตรง ตนทนทปนสวนจากแผนกบรการเขาสแผนกผลต ตนทนทค านวณเขาสตวผลตภณฑหรอสนคา


ขนท 1 เกบรวบรวมคาใชจายการผลตทเปนของแผนกตางๆ กอน โดยใชหลกการบญชตนทน อาจจะรวบรวมตนทนตามลกษณะการด าเนนงานประเภทเดยวกนไวในกลมเดยวกน เชน แยกคาใชจายทเกยวกบการจดหาวตถดบ ไวตางหากจากคาใชจายการผลต เปนตน ส าหรบกรณทกจการมการแบงแผนกเปนแผนกผลตและแผนกบรการ กจะรวบรวมคาใชจายทเปนของแผนกนนๆ โดยตรง คาใชจายทางตรงทเปนของแผนกผลตและแผนกบรการ ไดแก เงนเดอนหวหนาคนงาน คาแรงงานทางออม คาลวงเวลา วตถดบทางออมและวสดโรงงาน คาเสอมราคาของเครองจกรและอปกรณตางๆ ทอยในแผนกนนๆ เปนตน ขนท 2 ปนสวนตนทนหรอคาใชจายทเปนของแผนกบรการเขาสแผนกผลตโดยใชเกณฑการปนสวนทเหมาะสม ซงการเลอกเกณฑทเหมาะสม จะเปนเกณฑทแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวางตนทนของแผนกบรการกบลกษณะการบรการ เชน แผนกซอมแซมอาจเลอกชวโมงในการใหบรการแกแผนกผลตเปนเกณฑในการปนสวนตนทนของแผนกซอมแซม เปนตน ขนท 3 รวบรวมตนทนทไดรบการปนสวนมาจากแผนกบรการโดยรวมเขากบตนทนทเปนของแผนกผลตโดยตรง ดงนน คาใชจายการผลตทงหมดจะถกสะสมอยในแผนกผลตทกแผนกครบถวนแลว และน าไปคดเปนตนทนสนคาแตละชนดตอไป วธการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการใหแผนกผลต

แผนกบรการเปนแผนกทใหบรการแผนกอนๆ ชวยสนบสนน และอ านวยความสะดวกใหแผนกอนๆ ทมาใชบรการท างานไดอยางมประสทธภาพ ซงลกษณะของการบรการมหลายประเภท เชน งานบรการซอมแซมและบ ารงรกษา งานดานบคลากรและสวสดการ งานดานการออกแบบพฒนาผลตภณฑ เปนตน แผนกทมหนาทใหบรการน อาจจะใหบรการโดยตรงกบแผนกผลตดานเดยว หรอมการแลกเปลยนบรการกนระหวางแผนกผลตและแผนกบรการหรอแผนกบรการดวยกนเอง ดงนน จงมการก าหนดวธการปนสวนคาใชจายการผลตจากแผนกบรการเขาสแผนกผลตไดเปน 3 วธ ไดแก 1) วธการปนสวนโดยตรง 2) วธการปนสวนตามล าดบขน และ 3) วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต เพอใหเขาใจวธการปนสวนตนทนแตละวธใหมากขน สามารถอธบายรายละเอยดการค านวณ ไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 248 - 252)


1. วธการปนสวนโดยตรง วธการปนสวนโดยตรง (Direct Allocation Method)เปนวธทนยมใชเพราะการค านวณงาย สะดวก และไมยงยาก ซงหลกการปนสวนวธนจะเปนการปนสวนคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกบรการจะโอนเขากบแผนกผลตตามทแผนกผลตมาใชบรการ โดยไมค านงถงบรการทใหระหวางแผนกบรการดวยกน เชน โรงงานแหงหนงมแผนกผลตสองแผนก คอ แผนกประกอบและแผนกตกแตง และแผนกบรการ คอ แผนกซอมแซมและแผนกบรหาร ลกษณะการบรการของแตละแผนกในโรงงานเปนการใหบรการแกแผนกผลตและใหบรการซงกนและกน แตเมอน าวธการปนสวนโดยตรงมาใช กจะพจารณาเฉพาะการบรการทใหแกแผนกผลตเทานน นนคอจะปนสวนคาใชจายทเกดขนของแผนกซอมแซมและแผนกบรหารโรงงานใหแกแผนกประกอบและแผนกตกแตงโดยตรง ดงแสดงการปนสวนตามภาพท 6.2

ภาพท 6.2 วธการปนสวนโดยตรง

ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 249) เพอใหเขาใจเกยวกบการปนสวนตนทนวธการปนสวนโดยตรง ดงแสดงการค านวณในตวอยางท 6.4

แผนกผลต - ประกอบ

แผนกผลต - ตกแตง

แผนกบรการ ซอมแซม

แผนกบรการ บรหารโรงงาน

ตนทนทางตรง




ปนสวนตนทนเขาแผนกผลต


2. วธการปนสวนตามล าดบขน วธการปนสวนตามล าดบขน (Step Allocation Method) เปนวธการปนสวนทยงยากกวาวธการปนสวนโดยตรง เพราะจะพจารณาการบรการระหวางแผนกบรการดวยกนเองประกอบดวย เชน แผนกซอมแซมและแผนกบรหารโรงงานตางกใหบรการซงกนและกน รวมทงใหบรการแกแผนกผลตดวย แตการทจะค านวณการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการทใหระหวางกนนตองพจารณาวา แผนกใดทมาใชบรการมากกวา ควรจะปนสวนคาใชจายการผลตมากกวาแผนกทมาใชบรการนอยกวา ดงนน จงมการก าหนดกฎเกณฑในการปนสวนคาใชจายของแผนกบรการโดยจดล าดบกอนหลงตามความเหมาะสมกบลกษณะการด าเนนงานของกจการ ตามหลกเกณฑโดยทวไปในการปนสวนตามล าดบขน มหลกเกณฑดงน

2.1. พจารณาหาแผนกบรการทใหบรการแกแผนกผลตและแผนกบรการอนๆ มากทสด แลวปนสวนคาใชจายของแผนกนไปใหแผนกอนๆ เปนอนดบแรก

2.2. หลงจากนนจะพจารณาปนสวนคาใชจายของแผนกบรการทใหบรการล าดบรองลงไปเปนอนดบทสอง เมอไดปนสวนคาใชจายของแผนกบรการใดไปใหแกแผนกอนๆ แลว กไมตองปนสวนใหแผนกอนอก คอ ไมตองน าเอาคาใชจายของแผนกอนมาปนสวนใหแผนกนอก

2.3. ปนสวนตามขอ 2.2 จนกระทงแผนกบรการปนสวนคาใชจายใหกบแผนกบรการจนครบทกแผนก ดงแสดงขนตอนการปนสวนตนทน ตามภาพท 6.3

ภาพท 6.3 วธการปนสวนตามล าดบขน ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 251)

แผนกบรการบรหารโรงงาน

แผนกผลต-ประกอบ

แผนกผลต - ตกแตง

แผนกบรการซอมแซม





ปนสวนตนทนแผนกบรหารโรงาน เปนล าดบท 1 ปนสวนตนทนแผนกซอมแซมเขาแผนกผลต เปนล าดบท 2


3. วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต (Algebraic or Reciprocal Allocation Method) วธการปนสวนวธนเปนวธทใหตวเลขถกตองทสด เพราะหลกการปนสวนไดพจารณาถงการบรการทใหระหวางกน (Reciprocal Services) ถามการใหบรการกนและกนในระหวางแผนกตางๆ เปนจ านวนมากควรใชวธน วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต หลกทน ามาใชในการปนสวน คอ การสรางสมการเสนตรง (Linear Equations) ขนมาเพอหาตนทนทงหมดของแผนกหลงจากไดรบบรการจากแผนกอนๆ อยางไรกตามการใชสมการเสนตรงอาจมความยงยาก ถาหากกจการมแผนกบรการตงแตสามแผนกขนไป กรณเชนนจะใชวธการแมททรกซ (Matrix Method) ไปปนสวนตนทนของแผนกบรการแทนวธตงสมการเสนตรง ซงค านวณยากในทางปฏบต ความสมพนธระหวางแผนกบรการตอแผนกบรการดวยกน รวมทงการบรการของแผนกบรการทมตอแผนกผลต ดงนน ตนทนของแผนกซอมแซมจะมตนทนของแผนกบรหารโรงงานรวมอยดวย เชนเดยวกบตนทนของแผนกบรหารโรงงานกจะมตนทนของแผนกซอมแซมรวมอยดวย แลวจงปนสวนตนทนทงหมดของแผนกบรการซงรวมตนทนทไดรบการปนสวนแลวเขาสแผนกผลต

ภาพท 6.4 วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 252)

แผนกผลต -ประกอบ

แผนกผลต -ตกแตง

แผนกบรการซอมแซม

แผนกบรการบรหารโรงงาน





ตนทนแผนกบรหารโรงงานปนสวน ใหแผนกซอมแซม

ตนทนแผนกซอมแซมปนสวนใหแผนก บรหารโรงงาน


เกณฑทใชในการปนสวนตนทน

การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการไปใหแผนกผลตไดอยางถกตองหรอใหใกลเคยงความเปนจรงมากทสด นอกจากจะใชวธการปนสวนตนทนทเหมาะสมแลว กจการยงตองเลอกเกณฑการปนสวนตนทน (Allocation Base) ใหสมพนธกบลกษณะของการบรการทมระหวางแผนกบรการกบแผนกบรการดวยกน หรอแผนกบรการกบแผนกผลตอนๆ ซงจะสงผลตอตนทนทจะปนสวนใหแผนกตางๆ นน ตวอยางเกณฑการปนสวนทใชในกจการ ดงแสดงในตารางท 6.1 ตารางท 6.1 เกณฑทใชในการปนสวนตนทนของแผนกบรการ (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 252)

แผนกบรการ หลกเกณฑทใชในการปนสวนตนทน แผนกอาคารและสถานท จ านวนพนทรวมทกแผนก แผนกวศวกรรม ชวโมงทใหบรการกบแผนกอน แผนกจดซอวตถดบ จ านวนหนวยของวตถดบ น าหนกวตถดบ

ชวโมงทใหบรการ หรอ ตนทนวตถดบ แผนกตรวจสอบคณภาพ จ านวนหนวยของสนคา น าหนกของสนคา

ชวโมงทใหบรการ หรอ จ านวนครงของการตรวจสอบ

แผนกงบประมาณ บรการทใหแกแผนกตางๆ อาจจะวดในรปของชวโมงทใหบรการ

แผนกทรพยากรบคคล จ านวนคนงาน หรอชวโมงทใหบรการ แผนกคลงพสด จ านวนวตถดบทเบกไปใช แผนกซอมแซมและบ ารงรกษา ชวโมงทใหบรการ จ านวนวสดทใชใน

ซอมแซม หรอ ตนทนของเครองจกร แผนกก าลงไฟ กโลวตตตอชวโมง แผนกบรหารโรงงาน จ านวนคนงาน หรอ ชวโมงทใหบรการ แผนกพยาบาล จ านวนคนงาน หรอ ชวโมงทใหบรการ แผนกโรงอาหาร จ านวนคนงาน แผนกบญชโรงงาน ชวโมงทใหบรการ หรอ จ านวนครงในการ

บนทกรายการ


เพอใหเขาใจถงวธปนสวนคาใชจายการผลตจากแผนกบรการใหกบแผนกผลต จะแสดงการค านวณดงตวอยางท 6.4 ดงตอไปน ตวอยางท 6.4 บรษท ลอมดาว จ ากด มขอมลเกยวกบคาใชจายการผลตของแผนกบรการและแผนกผลตแตละแผนก ดงตอไปน แผนกบรการ แผนกซอมแซม 20,000 บาท แผนกบรหารโรงงาน 40,000 บาท แผนกผลต แผนกประกอบ 60,000 บาท แผนกตกแตง 40,000 บาท ขอมลเกณฑทใชในการปนสวนคาใชจายการผลตของแตละแผนก มดงน

แผนก ชวโมงทให บรการซอมแซม

(ชวโมง)

จ านวน คนงาน (คน)

แผนกซอมแซม 10 20 แผนกบรหารโรงงาน 50 10 แผนกประกอบ 350 35 แผนกตกแตง 150 45 รวม 560 110

กจการใชหลกการปนสวนคาใชจายของแผนกซอมแซมทใหบรการแกแผนกอนๆ ตามชวโมงทใหบรการ สวนคาใชจายของแผนกบรหารโรงงานใหปนสวนตามจ านวนคนงาน วธการค านวณ วธการปนสวนคาใชจายของแผนกบรการเขาสแผนกผลต อาจใชตารางแสดงการปนสวนคาใชจายของแผนกบรการ ดงแสดงการค านวณในตารางท 6.1 ถงตารางท 6.3 ซงสามารถแสดงการปนสวนคาใชจายแผนกบรการทง 3 วธ ไดดงน


1) วธการปนสวนโดยตรง การปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนกผลต สามารถแสดงการค านวณ ดงตารางท 6.1 ดงน ตารางท 6.1 ตารางแสดงการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการ

ประจ าเดอนมกราคม 25X1

รายการ หลกเกณฑปนสวน

ยอดรวม (บาท)

แผนกบรการ แผนกผลต

ซอมแซม บรหาร โรงงาน

ประกอบ ตกแตง

คาใชจายการผลตรวม

160,000 20,000 40,000 60,000 40,000

ปนสวนคาใชจาย แผนกบรการ แผนกซอมแซม ชวโมงท

ใหบรการ (20,000) 14,000(1) 6,000(2)

แผนกบรหาร โรงงาน

จ านวนคนงาน

(40,000) 17,500(3) 22,500(4)

รวม 160,000 91,500 68,500 การค านวณประกอบตารางท 6.1 อตราการปนสวนคาใชจายการผลตแผนกซอมแซม = คาใชจายการผลตของแผนก (บาท) จ านวนชวโมงทใหบรการ (ชม.) = 20,000 บาท 500 ชวโมง = 40 บาท / ชวโมง (1) ปนสวนใหแผนกประกอบ = 350 ชวโมง × 40 บาท = 14,000 บาท (2) ปนสวนใหแผนกตกแตง = 150 ชวโมง × 40 บาท = 6,000 บาท


อตราการปนสวนคาใชจายการผลตแผนกบรหารโรงงาน = คาใชจายการผลตของแผนก จ านวนคนงาน (คน) = 40,000 บาท 80 คน = 500 บาท/คน (3) ปนสวนใหแผนกประกอบ = 35 คน × 500 บาท = 17,500 บาท (4) ปนสวนใหแผนกตกแตง = 45 คน × 500 บาท = 22,500 บาท

2) การปนสวนตามล าดบขน จากขอมลของบรษท ลอมดาว จ ากด จะเหนไดวา แผนกบรหารโรงงานใหบรการในขอบเขตทกวางกวาแผนกซอมแซม จงปนสวนตนทนของแผนกบรหารโรงงานเปนอนดบแรก และของแผนกซอมแซมเปนอนดบหลง ดงนนการปนสวนตนทนตามล าดบขน จะปรากฏในตาราง ดงตอไปน ตารางท 6.2 ตารางแสดงการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการ


รายการ หลกเกณฑการปนสวน

ยอดรวม (บาท)

แผนกบรการ แผนกผลต



คาใชจายการผลตรวม

160,000 20,000 40,000 60,000 40,000

ปนสวนคาใชจาย แผนกบรการ แผนกบรหารโรงงาน จ านวนคน (1)8,000 (40,000) (2)14,000 (3)18,000 28,000 แผนกซอมแซม ชวโมงท

ใหบรการ (28,000) (4)19,600 (5)8,400

รวม 160,000 93,600 66,400


การค านวณประกอบตารางท 6.2 อตราการปนสวนคาใชจายแผนกบรหารโรงงาน = คาใชจายการผลตทงหมดของแผนก จ านวนคนงานในแผนกอนๆ (คน) = 40,000 บาท 100 คน = 40 บาทตอคน (1) แบงใหแผนกซอมแซม 20 คน × 40 บาท = 8,000 บาท (2) แบงใหแผนกประกอบ 35 คน × 40 บาท = 14,000 บาท (3) แบงใหแผนกตกแตง 45 คน × 40 บาท = 18,000 บาท อตราการปนสวนคาใชจายแผนกซอมแซม = คาใชจายการผลตรวมทไดรบการปนสวน จ านวนชวโมงใหบรการแกแผนอนๆ (ชม.) = 20,000 + 8000 500 ชวโมง = 56 บาทตอชวโมง (4) แบงใหแผนกประกอบ = 350 ชวโมง × 56 บาท = 19,600 บาท (5) แบงใหแผนกตกแตง = 150 ชวโมง × 56 บาท = 8,400 บาท

3) วธการปนสวนโดยใชวธพชคณต วธนจะค านงถงบรการทใหระหวางแผนกบรการดวยกน ถาหากกจการตองการใช

วธการปนสวนโดยใชวธพชคณตปนสวนคาใชจายในแผนก ตองพจารณาลกษณะการบรการทคาดวาจะไดรบจากแผนกตางๆ เสยกอน สมมตวาสมหบญชโรงงานของบรษท ลอมดาว จ ากดไดประเมนอตรารอยละของบรการทเกดขนในระหวางแผนกบรการดวยกนและแกแผนกผลตดงตอไปน บรการทไดรบจากแผนก ซอมแซม บรหารโรงงาน แผนกบรการ ซอมแซม - 9% บรหารโรงงาน 20% - แผนกผลต ประกอบ 35% 64% ตกแตง 45% 27% รวม 100% 100%


การปนสวนคาใชจายของแผนกบรการวธนจะใชสมการซงค านวณดงน คาใชจายของแผนกซอมแซมทงสน = คาใชจายทางตรงของแผนก + 9% ของคาใชจายใน

แผนกบรหารโรงงาน คาใชจายของแผนกบรหารโรงงาน = คาใชจายทางตรงของแผนก + 20% ของคาใชจายใน แผนกซอมแซม

ให X เปนคาใชจายรวมของแผนกซอมแซม และ Y เปนคาใชจายรวมของแผนกบรหารโรงงาน

ฉะนน X = 20,000 + 9% (Y)…………………………….(1) และ Y = 40,000 + 20% (X)…………………………….(2)

แทนคา Y ในสมการ (1) X = 20,000 + 0.09 (40,000 + 0.2X) = 20,000 + 3,600 + 0.018X = 23,600 + 0.018 X 0.982X = 23,600 X = 24,032.59 หรอ ประมาณ 24,033 บาท (ปดเศษ)

แทนคา X = 24,033 ในสมการ (2) Y = 40,000 + 20% (X)

= 40,000 + 0.2 (24,033) = 40,000 + 4,806.60 = 44,806.60 บาท หรอ ประมาณ 44,807 บาท (ปดเศษ)

เมอไดคา X และ Y แลวขนตอไป คอ น าคาทงสองคา ไปปนสวนตนทน ดงตารางท 6.3 โดยใชหลกเกณฑการปนสวน ซงเปนอตรารอยละตามทประเมนไวขางตน


ตารางท 6.3 ตารางแสดงการปนสวนคาใชจายในการผลตของแผนกบรการ (ปดตวเลขเปนจ านวนเตม)


รายการ ยอดรวม (บาท

แผนกบรการ (บาท) แผนกผลต (บาท)



คาใชจายการผลตรวม 160,000 20,000 40,000 60,000 40,000 ปนสวนคาใชจายแผนกบรการ แผนกซอมแซม (24,033) 4,806 (1) 8,412(2) 10,815(3) แผนกบรหารโรงงาน 4,033 (4) (44,807) 28,676(5) 12,098(6) รวม 160,000 -0- -0- 48,571 31,429

การค านวณคาใชจายแผนกบรการประกอบตารางท 6.3 คาใชจายการผลตแผนกซอมแซม (1) ปนสวนใหแผนกบรหารโรงงาน = 24,033 × 20% = 4,806.60 บาท (2) ปนสวนใหแผนกประกอบ = 24,033 × 35% = 8,411.55 บาท (3) ปนสวนใหแผนกตกแตง = 24,033 × 45% = 10,814.85 บาท คาใชจายการผลตแผนกบรหารโรงงาน (4) แบงใหแผนกซอมแซม = 44,807 × 9% = 4,032.63 บาท (5) แบงใหแผนกประกอบ = 44,807 × 64% = 28,676.48 บาท (6) แบงใหแผนกตกแตง = 44,807 × 27% = 12,097.89 บาท

จากการเปรยบเทยบวธการปนสวนตนทนทง 3 วธ จะเหนวา คาใชจายการผลตหลงการปนสวนของแผนกผลตทงแผนก ซงไดจากวธการปนสวนทง 3 วธมตวเลขไมไดแตกตางกนมากนก ถาหากกจการตองการค านวณตนทนผลตภณฑเปนประการส าคญ กจการมกนยมใชวธการปนสวนตามล าดบขน เพราะการค านวณงายกวาวธการปนสวนโดยใชพชคณต แตถากจการตองการน าขอมลไปใชประกอบการตดสนใจ เชน ก าหนดราคาขาย หรอราคาโอน วธการปนสวนวธท 3 จะใหขอมลทถกตองมากทสด เพราะค านงถงการปนสวนระหวางแผนกบรการดวยกนเอง แลวคอยไปปนสวนใหกบแผนกผลตตอไป ลกษณะการบรการจะมความถกตองมากกวา


การก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก

การก าหนดอตราคาใชจายการผลตแยกเปนรายแผนกจะใหผลทถกตองและใกลเคยงความจรงมากกวาการใชอตราคาใชจายการผลตเพยงอตราเดยวทงโรงงาน ซงการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกจะมขนตอนในการค านวณ ดงน 1. จดเตรยมงบประมาณคาใชจายการผลตทางตรง (Direct Overhead Costs) ทงในแผนกผลตและแผนกบรการ และโดยทวไปจะจดประเภทงบประมาณคาใชจายการผลตเปน 2 ประเภท คอ คาใชจายการผลตคงทและคาใชจายการผลตผนแปร 2. พจารณาความสมพนธระหวางแผนกผลตและแผนกบรการ รวมทงการบรการระหวางแผนกบรการดวยกน เพอใชก าหนดเกณฑในการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนกผลต 3. เลอกวธทจะใชปนสวนตนทนของแผนกบรการเขาสแผนกผลต แลวจดท าตารางการปนสวนคาใชจายการผลตในลกษณะเดยวกบตารางท 6.1 6.2 และ 6.3 ดงไดกลาวมาในหวขอทผานมา 4. พจารณากจกรรมทเกดขนในแผนกผลตแตละแผนก เพอก าหนดเกณฑในการค านวณอตราคาใชจายการผลตของแผนกผลตเอง 5. ค านวณอตราคาใชจายการผลตของแผนกผลตแตละแผนก โดยน าผลลพธทไดจากตารางการปนสวนตนทนในขอ 3 มาหารดวยปรมาณกจกรรมของแผนกผลตในขอ 4 หรอค านวณไดจากสตรตอไปน

เพอใหเขาใจการค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกมากขน จะแสดงตวอยางการค านวณดงตวอยางท 6.5

อตราคาใชจายการผลตของแผนกผลต = คาใชจายการผลตรวมหลงการปนสวน ปรมาณกจกรรมในแผนกผลต


ตวอยางท 6.5 ฝายจดการของบรษท ลอมดาว จ ากด ไดก าหนดงบประมาณคาใชจายการผลตของ

แผนกตางๆ ส าหรบป 25X1 ไวดงรายละเอยดตอไปน (หนวย : บาท) แผนกผลต แผนกบรการ ประกอบ ตกแตง ซอมแซม บรหาร

โรงงาน คาใชจายการผลตทางตรง ตนทนคงท 300,000 75,000 75,000 150,000 ตนทนผนแปร 300,000 300,000 150,000 150,000 รวม 600,000 375,000 225,000 300,000 ฝายบรหารก าหนดใหการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาแผนกผลตโดยใชวธปนสวนตามล าดบขน โดยมรายละเอยดเกยวกบการปนสวนตนทนในแผนกตางๆ ตลอดทงปดงน แผนก ชวโมงทให

บรการซอมแซม (ชวโมง)

จ านวน คนงาน

(คน)

ชวโมงแรงงาน ทางตรง (ชวโมง)

แผนกซอมแซม - 37 - แผนกบรหารโรงงาน 750 30 - แผนกประกอบ 4,500 68 45,000 แผนกตกแตง 3,000 45 30,000 รวม 8,250 180 75,000

กจการก าหนดใหการปนสวนตนทนของแผนกซอมแซมตามเกณฑชวโมงทใหบรการ สวนแผนกบรหารโรงงานจะปนสวนตามเกณฑจ านวนคนงาน และจะค านวณอตราคาใชจายการผลตของแผนกผลตตามเกณฑชวโมงแรงงานทางตรง ซงการค านวณดงแสดงในตารางท 6.4


ตารางท 6.4 ตารางแสดงการก าหนดอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนก ประจ าป 25X1 รายการ หลกเกณฑ

การปนสวน ยอดรวม (บาท)

แผนกบรการ แผนกผลต ซอมแซม บรหาร

โรงงาน ประกอบ ตกแตง

คาใชจายการผลตคงท 600,000 75,000 150,000 300,000 75,000 คาใชจายการผลตผนแปร 900,000 150,000 150,000 300,000 300,000 รวม 1,500,000 225,000 300,000 600,000 375,000 แบงคาใชจายการผลต แผนกบรการ : แผนกบรการโรงงาน จ านวนคนงาน 74,000 (300,000) 136,000 90,000 299,000 736,000 465,000 แผนกซอมแซม จ านวนชวโมง (299,000) 179,400 119,600

(1) คาใชจายการผลตรวม (บาท) 915,400 584,600 (2) ตนทนคงท (บาท) 300,000 75,000 (3) ตนทนผนแปร (บาท) (1) – (2) 615,400 509,600 (4) ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง) 45,000 30,000

อตราคาใชจายการผลตรวม (บาทตอชวโมง) =(1) / (4) 20.34 19.49 อตราคาใชจายการผลตคงท (บาทตอชวโมง) = (2) / (4) 6.67 2.50 อตราคาใชจายการผลตผนแปร (บาทตอชวโมง) = (3) / (4) 13.67 16.99

สมมตวาในเดอนมกราคม จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตจรง รวบรวมไดดงน

จ านวนชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง)

คาใชจายการผลต* (บาท)

แผนกประกอบ 4,200 93,600 แผนกตกแตง 3,700 66,400

*มาจากตารางท 6.2

จากขอมลขางตนนไดก าหนดอตราคาใชจายการผลต โดยแบงเปนตนทนคงท และตนทนผนแปร โดยมสมมตฐานวา คาใชจายทไดรบการปนสวนมาจากแผนกบรการทงหมดเปนตนทนผนแปรเพอสะดวกในการค านวณ ดงนนตนทนคงทหลงการปนสวนของแผนกผลต


ยงคงเปนจ านวนเดยวกบตนทนคงทกอนการปนสวน ซงตรงกนขามกบ ตนทนผนแปรจะมจ านวนสงขนกวาเดมอนเนองมาจากสมมตฐานดงกลาว อตราคาใชจายการผลตคงทและผนแปรของแผนกผลตเหลานจะเปนประโยชนในการจดท างบประมาณยดหยน (Flexible Budget) ของแผนกผลต รวมทงการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนกซงจะไดกลาวถงในวชาการบญชตนทน 2 เรองตนทนมาตรฐานและการวเคราะหผลตาง ตอไป

การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลตประจ าแผนก

กจการทก าหนดอตราคาใชจายการผลตแยกตามรายแผนก กจะใชอตราคาใชจายการผลตน เพอค านวณหาตนทนการผลตสนคาไดทน ดงตวอยาง บรษท ลอมดาว จ ากด ซงก าหนดอตราคาใชจายการผลตของแผนกประกอบและแผนกตกแตง เทากบ 20.34 บาทตอชวโมง และ 19.49 บาทตอชวโมง ตามล าดบ ดงแสดงตวอยางการค านวณในตารางท 6.4 ซงจะน าไปบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต จะเปนดงน

1. บนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลต การบนทกบญชคาใชจายการผลตจดสรรนจะบนทกอยางไรนน ขนกบวธการคดตนทน ถาเปนวธการบญชตนทนงาน กจะรวบรวมตนทนคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกตางๆ จะคดเปนตนทนของงานโดยตรง เดบต งานระหวางท า 157,541 เครดต คาใชจายการผลตจดสรร – แผนกประกอบ 85,428 (1)

คาใชจายการผลตจดสรร – แผนกตกแตง 72,113 (2)

แสดงการค านวณคาใชจายการผลตจดสรร ค านวณไดจาก ชวโมงผลตจรง × อตรา

คาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก ดงน (1) คาใชจายการผลตจดสรร–แผนกประกอบ = 4,200 × 20.34 = 85,428 บาท (2) คาใชจายการผลตจดสรร – แผนกตกแตง = 3,700 × 19.49 = 72,113 บาท(ปดเศษ)

แตถาในกรณทกจการใชวธการบญชตนทนกระบวนการ จะบนทกคาใชจายการผลต

จดสรรในแตละแผนกแยกจากกน โดยลงบนทกบญชดงน เดบต งานระหวางท า – แผนกประกอบ 67,122 งานระหวางท า - แผนกตกแตง 49,700 เครดต คาใชจายการผลตจดสรร-แผนกประกอบ 67,122 คาใชจายการผลตจดสรร-แผนกตกแตง 49,700


2. บนทกคาใชจายการผลตทเกดขนจรง การบนทกบญชจะใชหลกการบนทกบญชคาใชจายการผลตจรง ดงไดกลาวไวแลว

ในบทท 5 นนคอ รวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในแตละแผนก โดยมใบสรปคาใชจายการผลตประจ าแผนกตางๆ เปนบญชยอย หลงจากนนจะปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนกผลต โดยใชเกณฑทเหมาะสม เพอปนสวนคาใชจายการผลตจรงของแผนกบรการเขาสแผนกผลต ซงจะลงบญชตามล าดบขนดงน

2.1. บนทกคาใชจายการผลตทงโรงงาน ตามลกษณะของรายการคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในเดอนมกราคม 25X1 ของบรษท ลอมดาว จ ากด (เปนตวเลขสมมตตามรายการทเกดขนจรง) จะลงบญชไดดงน เดบต คมยอดคาใชจายการผลต 160,000 เครดต คมยอดวตถดบ 40,000 คมยอดคาแรง 45,000 คาน าคาไฟคางจาย 14,000 ภาษทรพยสนคางจาย 12,300 คาเสอมราคาสะสม-เครองจกร 16,500 คาเบยประกนภยจายลวงหนา 15,900 เงนสด 16,300

2.2. หลงจากวเคราะหและจดท าใบสรปรายละเอยดคาใชจายการผลตเปนรายแผนกแลวกจะทราบวาคาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกตางๆ เปนเทาใด ซงจะลงบญชจากขอมลในตารางท 6.2 ดงน เดบต คาใชจายการผลต – แผนกประกอบ 60,000 คาใชจายการผลต - แผนกตกแตง 40,000 คาใชจายการผลต - แผนกซอมแซม 20,000 คาใชจายการผลต - แผนกบรหารโรงงาน 40,000 เครดต คมยอดคาใชจายการผลต 160,000

2.3. เมอกจการปนสวนตนทนทเกดขนจรงในแผนกบรการเขาสแผนกผลต โดยใชเกณฑทเกดขนจรง โดยวธการปนสวนตามล าดบขน ดงตารางท 6.2 คาใชจายการผลตจรงของแผนกบรการจะเขาไปสแผนกผลต ซงจะลงบนทกบญชไดดงน เดบต คาใชจายการผลต - แผนกประกอบ 33,600 (1) คาใชจายการผลต - แผนกตกแตง 26,400 (2) เครดต คาใชจายการผลต - แผนกซอมแซม 20,000 คาใชจายการผลต – แผนกบรหารโรงงาน 40,000


(1) 33,600 = 14,000 + 19,600 (2) 26,400 = 18,000 + 8,400

3. บนทกผลตางคาใชจายการผลตจดสรรและคาใชจายการผลตจรง เมอลงรายการขนท 1 และ ขนท 2 แลว จะเหนไดวาคาใชจายการผลตทเกดขนจรง

ของแผนกผลตตางๆ ตามขอ 2 จะมจ านวนไมเทากบคาใชจายการผลตจดสรรตามขอ 1 นนคอเกดผลตางคาใชจายการผลตขนในแผนกผลตตางๆ ดงน

แผนกประกอบ แผนกตกแตง รวม คาใชจายการผลตจรง : ตนทนโดยตรง 60,000 40,000 100,000 ตนทนทไดรบการปนสวน 33,600 26,400 60,000

รวม 93,600 66,400 160,000 คาใชจายการผลตจดสรร 85,428 72,113 157,541 ผลตางคาใชจายการผลต 8,172

ไมนาพอใจ 5713 นาพอใจ

2,459 ไมนาพอใจ

ผลตางระหวางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงและคาใชจายการผลตจดสรรของแตละแผนกจะโอนไปบญชตนทนขายหรอบญชก าไรขาดทนดงตอไปน เดบต คาใชจายการผลตจดสรร – แผนกประกอบ 85,428 คาใชจายการผลตจดสรร-แผนกตกแตง 72,113 ตนทนขาย/ก าไรขาดทน 2,459 เครดต คาใชจายการผลต-แผนกประกอบ 93,600 คาใชจายการผลต-แผนกตกแตง 66,400

เมอผานรายการเกยวกบคาใชจายการผลตตงแตตนไปยงบญชแยกประเภททเกยวของจะปรากฏความสมพนธระหวางเอกสาร สมดบญชและบญชแยกประเภทตางๆ ดงแสดงในภาพท 6.5


ภาพท 6.5 ความสมพนธระหวางเอกสาร สมดบญช และบญชแยกประเภทตางๆ ทเกยวของ

ลกษณะของรายการคาใชจายการผลต

วตถดบทางออม

คาแรงงานทางออม คาเสอมราคาเครองจกร

คาเบยประกนภย คาน าคาไฟ

คาใชจายการผลตอนๆ

เอกสาร/ ใบส าคญ/ ใบสรปผล

สมดรายวนทวไป/เฉพาะ

ทะเบยนใบส าคญสงจาย

บนทกขนตน

ผานไปบญช แยกประเภท

งานระหวางท า (1) 157,541

สมดรายวนทวไป

อตราคาใชจาย ปรมาณกจกรรม การผลตประจ า X ทเกดขนจรง แผนกผลต

คาใชจายการผลตจดสรรแผนกประกอบ (1) 85,428 (3) 85,428

คาใชจายการผลตจดสรรแผนกตกแตง (1) 72,113 (3) 72,113

คาใชจายการผลต-แผนกบรหารโรงงาน

คมยอดคาใชจายการผลต (2ก) 160,000 ……… 160,000

(2ข) 160,000 ……… 160,000 ใบสรปคาใชจายการผลต

ประจ าแผนก

คาใชจายการผลต-แผนกประกอบ

(2ข) 60,000 33,600 93,600

(3) 93,600 ……… 93,600 คาใชจายการผลต-แผนกตกแตง

(2ข) 40,000 26,400 66,400

(3) 66,400 ……… 66,400

คาใชจายการผลต-แผนกซอมแซม (2ข) 20,000 (2ค) 20,000

(2ข) 40,000 (2ค) 40,000

ตนทนขาย

(3) 2,459

ตารางการ ปนสวนตนทน


การวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตประจ าแผนก

ฝายบรหารสามารถจดใหมการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตแยกเปนรายแผนกได ในท านองเดยวกนกบการวเคราะหผลตางคาใชจายรวมทงการผลตดงไดกลาวมาแลวในบทท 5 กรณเชนน กจการจะตองท างบประมาณคาใชจายการผลตส าหรบแผนกตางๆ ขนมาดวย ทงนโดยใชสตรส าเรจ Y = a + bX ในแตละแผนก ในทนอตราคาใชจายการผลตผนแปรและคาใชจายการผลตคงทรวมของแตละแผนกไดมาจากตารางท 6.4 ซงสรปไดดงน แผนกประกอบ แผนกตกแตง คาใชจายการผลตคงทตอป 300,000 บาท 75,000 บาท อตราคาใชจายการผลตผนแปร 13.67 บาท/ชวโมง 17 บาท/ชวโมง (1) งบประมาณคาใชจายการผลตตอเดอน ณ ระดบผลตจรง

= 300,000/12 + 13.67(4200) = 75,000/12 +16.99(3700)

= 25,000 + 57,414 = 6,250 + 62,863 = 82,414 บาท = 69,113 บาท (2) คาใชจายการผลต = 93,600 บาท = 66,400 บาท (3) คาใชจายการผลตจดสรร = 85,428 บาท = 72,113 บาท ผลตางคาใชจายการผลตรวม = (3) – (2) = 8,172 บาท (ไมพอใจ) 5,713 บาท พอใจ ผลตางงบประมาณ = (2) - (1) = 11,186 บาท (ไมพอใจ) 2,713 บาท พอใจ ผลตางปรมาณผลต = (3) – (1) = 3,014 บาท (ไมพอใจ) 3,000 บาท พอใจ บทสรป

การใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนกเปนสงจ าเปนส าหรบกจการทผลตสนคาตงแตสองชนดขนไป มแผนกผลตหลายแผนกและแตละแผนกมการใชทรพยากร หรอกระบวนการผลตทแตกตางกน เชน บางแผนกใชแรงงานคน และบางแผนกใชเครองจกร การใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก จะชวยใหกจการค านวณตนทนการผลตของสนคาไดถกตองและใกลเคยงความจรงยงขน หรอถากจการมการใชเครองจกรททนสมยในการผลต และมกระบวนการหรอกจกรรมในการผลตสนคาทหลากหลาย อาจใชระบบตนทนตามฐานกจกรรมมาชวยในการค านวณหาตนทนทเกดขนในแตละกจกรรม เพราะแตละกจกรรมจะมสาเหตทท าใหตนทนมากหรอนอยแตกตางกน ซงจะท าใหกจการสามารถค านวณคาใชจายการผลตไดถกตองมากขน ซงจะน าไปสการก าหนดราคาขายทเหมาะสม อตราคาใชจายการผลตจดสรรจงแบงวธการค านวณ ได 3 วธ ไดแก การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพยง


อตราเดยวทงโรงงาน การก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก และการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรโดยใชระบบตนทนตามฐานกจกรรม

นอกจากน เรองส าคญทกจการตองใหความส าคญคอการปนสวนตนทนจากแผนกบรการใหกบแผนกผลต เพราะในความเปนจรง คาใชจายการผลตทเกดขนในแผนกผลตอาจไมเพยงพอ เพอน าไปใชค านวณหาตนทนสนคา เนองจากแผนกผลตตองใชบรการจากแผนกอนๆ ท าใหตนทนทเกดขนในแผนกเหลานน ถอเปนคาใชจายการผลตสวนหนงทกจการควรจะรวมเขาสตวสนคาดวยเชนกน โดยใชหลกเกณฑการปนสวนตนทนใหเหมาะสม ส าหรบวธปนสวนตนทนของแผนกบรการมหลายวธ ม 3 วธ คอ วธการปนสวนโดยตรง วธปนสวนตามล าดบขน และ วธการปนสวนตนทนโดยใชวธพชคณต เมอกจการปนสวนตนทนของแผนกบรการเขาสแผนกผลตไดแลว กจะค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกผลตเปนรายแผนก หรอวธอนทเหมาะสม อตราทค านวณไดนจะน าไปคดตนทนสนคาในงวดบญชตางๆ ไวลวงหนา ซงจะอยในรปของคาใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก ในท านองเดยวกนจะมการรวบรวมและปนสวนคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงจากแผนกบรการเขาสแผนกผลตโดยใชหลกการเดยวกน กรณทคาใชจายการผลตทเกดขนจรงไมเทากบคาใชจายการผลตจดสรรส าหรบแผนกนน กจะมการวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตเพอประโยชนในการควบคมหรอน าไปประเมนผลการด าเนนงานในแตละแผนกตอไป



ขอ 1. บรษท ธรรมชาต จ ากด ผลตสนคา 2 ชนดคอ สนคา A และสนคา B ในปแรกของการด าเนนงาน กจการไดใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเขางานในอตรา 6 บาทตอหนงชวโมงแรงงานทางตรง ซงค านวณไดจากงบประมาณคาใชจายการผลต ณ ระดบ ผลต 40,000 ชวโมงแรงงานทางตรงดงตอไปน

งบประมาณคาใชจายการผลต (บาท) แผนกท 1 (20,000 ชวโมงแรงงานทางตรง) 160,000 แผนกท 2 (20,000 ชวโมงแรงงานทางตรง) 80,000 รวมทงโรงาน 240,000 ในการผลตสนคา A และสนคา B ตอหนวย จะตองใชชวโมงแรงงานทางตรงตอหนวยในแตละแผนกผลตดงน

สนคา A สนคา B แผนกท 1 – ชวโมงแรงงานทางตรง 6 2 แผนกท 2 – ชวโมงแรงงานทางตรง 2 6 รวมชวโมงแรงงานทางตรง 8 8 สมมตวาไมมงานระหวางท าคงเหลอปลายป แตมสนคา A คงเหลออยในคลงสนคาจ านวน 1,000 หนวย ใหท า 1. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรเขางานแบบแยกแผนก (Departmental Manufacturing Overhead Rate) 2. ในกรณทกจการตองการเปลยนไปใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรแบบแยกแผนกจะมผลกระทบกระเทอนตอก าไรขนตนของกจการอยางไรบาง โปรดอธบาย 3. สมมตวาตนทนขนตน (Prime Cost) ในการผลตสนคา A เทากบ 20 บาท ตอหนวย และแผนกขายตองการตงราคาขายโดยบวกก าไรเขาไปอกรอยละ 50 ของตนทนการผลต ใหค านวณราคาขายตอหนวยของสนคา A โดยเปรยบเทยบในระหวาง 2 กรณ ทกจการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรแตกตางกน 4. ในความเหนของทาน ทานเหนวากจการควรเลอกค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรแบบใด โปรดใหเหตผลสนบสนนแตเพยงสนๆ


ขอ 2. บรษท รกบานเกด จ ากด ผลตสนคา 2 ชนดคอ เอบ และ บเอ ในป พ.ศ. 25X1 กจการประมาณอตราคาใชจายการผลตรวมทงโรงงานในอตรา 34 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง โดยก าหนดจากงบประมาณประจ าเดอนในระดบก าลงผลตปกตดงตอไปน

ชวโมงแรงงาน ทางตรง (ชม.)

งบประมาณ คาใชจายการผลต (บาท)

แผนกตด 10,000 480,000 แผนกประกอบ 10,000 200,000 รวม 20,000 680,000 ส าหรบอตราสวนในการผลตสนคา เอบ และ บเอ จ าแนกตามชวโมงทใชในการผลตสนคาในแตละแผนก ดงน

เอบ บเอ แผนกตด 4 ชวโมง 2 ชวโมง แผนกประกอบ 1 ชวโมง 3 ชวโมง รวม 5 ชวโมง 5 ชวโมง ในเดอนมกราคม 25X1 ปรมาณผลตและขายสนคาทง 2 ชนดเปนดงน เอบ บเอ ปรมาณผลต (หนวย) 2,000 2,000 ปรมาณขาย (หนวย) 1,500 1,700 ใหท า 1. คาใชจายการผลตจดสรรประจ าเดอนมกราคม 25X1 ของสนคาทง 2 ชนด 2. ถากจการเปลยนมาใชอตราใชจายการผลตจดสรรประจ าแผนก จงค านวณคาใชจายการผลตจดสรรของสนคาแตละชนด 3. ผลตางระหวางคาใชจายการผลตจดสรรทค านวณตามขอ 1 และขอ 2 รวมทงอธบายสาเหตของผลตางดงกลาว 4. ทานคดวาการใชอตราคาใชจายการผลตรวมทงโรงงานและแบบแยกแผนกจะมผลตอก าไรสทธของบรษทในเดอนมกราคมหรอไม ทานเหนวาวธใดเหมาะสมกวา เพราะเหตใด


ขอ 3. ตอไปนเปนขอมลของบรษท กนกอตสาหกรรม จ ากด สมหบญชของบรษทได ก าหนดการคดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเขางานตางๆ โดยใชระดบผลตปกตตอไปน เปนหลกในการค านวณ แผนกผลต A แผนกผลต B ระดบผลตปกต ตนทนวตถดบ 36,000 บาท ชม. แรงงานทางตรง 6,500 ชม. อตราคาใชจายการผลต จดสรรคงท 10% ตนทนวตถดบ 1 บาท/ชม.แรงงานทางตรง อตราคาใชจายการผลต จดสรรผนแปร 15% ตนทนวตถดบ 1.50 บาท/ชม.แรงงานทางตรง เมอสนปด าเนนกจการไดรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงจากสมดบญชของบรษทดงน คาแรงทางออม 17,400 บาท คาบรหารโรงงาน 3,200 บาท คาใชจายเกยวกบตวอาคาร (คาเสอมราคา, คาประกนภย ฯลฯ) 4,000 บาท คาก าลงไฟ 2,800 บาท ขอมลเพมเตมทเกดขนจรงในปด าเนนงานมดงน

แผนกผลต แผนกบรการ A B ก าลงไฟ

วตถดบทางตรง 33,000 บาท 13,000 บาท - คาแรงทางตรง 11,780 บาท 17,670 บาท - ชม. แรงงานทางตรง 3,500 ชม. 6,000 ชม. - กโลวตต 60% 40% - พนท (ตารางฟต) 750 ตร.ฟต 750 ตร.ฟต 500 ตร.ฟต ส าหรบการปนสวนรายการคาแรงทางออมและคาบรหารโรงงาน ใหใชคาแรงทางตรงเปนหลกในการปนสวน สวนคาใชจายเกยวกบตวอาคารจะใชพนทและคาก าลงไฟถกแบงตามสดสวนของกโลวตต ใหท า 1. ตารางการปนสวนคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในระหวางปเขาเปนคาใชจายของ แผนกผลต A และแผนกผลต B 2. วเคราะหผลตางคาใชจายการผลตทเกดขนจรงกบคาใชจายการผลตจดสรร โดยแยกใหเหนผลตางงบประมาณและผลตางปรมาณผลตของแผนกผลตแตละแผนก


ขอ 4. โรงงานของบรษท สายฟา จ ากด ประกอบดวย แผนกผลต 2 แผนก แผนกบรการ 3 แผนก ผจดการโรงงานตองการทจะปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาสแผนก ผลต แตเขาไมทราบวาจะใชวธใดจงจะเหมาะสมทสดจงมาขอค าแนะน าจากทาน โดยใหขอมลประจ าเดอนมนาคม 25X2 ดงตอไปน

แผนกบรการ แผนกผลต บรหาร

โรงงาน ซอมแซม บ ารงรกษา

อาคาร สถานท

เครองจกร ประกอบ

คาใชจายการผลต (บาท) 48,800 67,000 56,000 620,000 760,000 เนอท (ตารางฟต) 1,625 2,000 3,750 75,000 68,000 ชวโมงแรงงานทางตรง (ชม.)

2,800 2,400 3,900 48,000 32,000

ชวโมงเครองจกร - - - 40,000 30,000 กจการปนสวนคาใชจายการผลตแผนกบรหารโรงงานโดยใชชวโมงแรงงานทางตรงสวนแผนกอาคารสถานทปนสวนโดยใชเนอท ส าหรบคาใชจายการผลตแผนกซอมแซมและบ ารงรกษานนโอนใหแผนกตางๆ ตามสดสวนในการใหบรการดงน แผนกอาคารสถานท 33% แผนกเครองจกร 32% แผนกประกอบ 35% ใหท า 1. แสดงการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาแผนกผลตโดยใชวธปนสวนทางตรง (Direct Method) 2. ถากจการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการเขาแผนกผลตโดยใชวธปนสวนเปนขน (Step Method) ทงนจะปนสวนแผนกซอมแซมและบ ารงรกษาเปนอนดบแรก แผนกบรหารโรงงานและแผนกอาคารสถานทเปนล าดบทสองและสามตามล าดบ จงแสดงการปนสวนดงกลาวและค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรตามชวโมงเครองจกรในแผนกผลตทงสองแผนก 3. จงค านวณผลตางคาใชจายการผลตในแตละแผนก ซงเปนผลทไดจากการเลอกใชวธปนสวนตามขอ 1 และขอ 2 แลวน าเสนอผบรหารโรงงานและทานจะเสนอแนะว ธใดตอผบรหาร


ขอ 5. บรษท เชยงใหมการคา จ ากด ไดจดท างบประมาณคาใชจายการผลตประจ าเดอนส าหรบระดบผลตปกต ส าหรบปงบประมาณ 25X9 ดงรายละเอยดตอไปน (หนวย : บาท)

รวม ตนทน คงท

ตนทน ผนแปร

แผนกบรการ บรหารโรงงานทวไป 26,090 9,000 20,090 คาใชจายของหองอาหาร 1,640 1,000 640 บคลากร 1,000 500 500 อาคาร 10,000 5,000 5,000 คลงสนคา 2,670 1,000 1,670 แผนกผลต แผนกเครองจกร 34,700 20,000 14,700 แผนกประกอบ 48,900 30,000 18,900 รวม 125,000 63,500 61,500

ฝายบรหารตดสนใจทจะแบงคาใชจายแผนกบรการเขาแผนกผลต แตยงไมทราบวาจะปนสวนดวยวธใด ระหวางวธปนสวนทางตรงและปนสวนเปนขน จงไดสอบถามไปยงสมหบญชโรงงาน สมหบญชก าหนดใหใชวธปนสวนเปนขนตามล าดบตอไปน ล าดบท ในการ ปนสวน

เกณฑการ ปนสวน

แผนก ชวโมง แรงงาน โดยตรง

จ านวน ลกจาง (คน)

พนท (ตร.ฟต)

ชวโมง แรงงาน รวม

จ านวน ใบเบก

1 พนท อาคาร - - - - - 2 จ านวน

ลกจาง บคลากร - - 2,000 - -

3 ชม.แรงงานรวม

บรหารโรงงานทวไป

- 35 7,000 - -

4 ชม.แรงงานทางตรง

โรงอาหาร - 10 4,000 1,000 -

5 จ านวนใบเบก

คลงสนคา - 5 7,000 1,000 -

ชวโมงแรงงาน

เครองจกร 5,000 50 30,000 8,000 2,000

ทางตรง ประกอบ 15,000 100 50,000 17,000 1,000 รวม 20,000 200 100,000 27,000 3,000


ใหทานแสดงการปนสวนคาใชจายแผนกบรการของบรษทเขาแผนกผลต โดยใชวธปนสวนทางตรง และวธปนสวนเปนขน และสมมตวาบรษทท าการผลตสนคา 2 ชนด คอ สนคา A และสนคา B โดยใชชวโมงดงน

สนคา A สนคา B แผนกเครองจกร 18 ชวโมง 1 ชวโมง แผนกประกอบ 2 ชวโมง 19 ชวโมง ปรมาณผลต-เดอนมกราคม 25X9 250 หนวย 500 หนวย ส าหรบคาใชจายการผลตจรงในแผนกเครองจกรและแผนกประกอบในเดอน มกราคม 25X9 เทากบ 493,000 บาท และ 510,500 บาท ตามล าดบ ใหท า 1. ตารางปนสวนคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกบรการเขาสแผนกผลตทง 2 วธ 2. แสดงการบนทกคาใชจายการผลตในสมดรายวนทวไปส าหรบการผลตในเดอน มกราคม 25X9 และใหแสดงการปดผลตางคาใชจายการผลตสงหรอต าไปเขาบญชตนทนขาย สมมตวากจการเลอกวธปนสวนทางตรง ขอ 6. บรษท ฟาฮามอตสาหกรรม จ ากด ไดจดท างบประมาณคาใชจายการผลตประจ าแผนก ณ ระดบก าลงผลตปกต ดงรายละเอยดตอไปน (หนวย : บาท)

ตนทนรวม ตนทนคงท ตนทนผนแปร แผนกบรการ แผนกอาคาร 40,000 20,000 20,000 แผนกบคลากร 4,000 2,000 2,000 แผนกบรหารโรงงาน 104,360 24,000 80,360 แผนกโรงอาหาร 6,560 4,000 2,560 แผนกคลงสนคา 10,680 4,000 6,680 แผนกผลต แผนกขนรป 138,800 80,000 58,800 แผนกประกอบ 195,600 120,000 75,600 รวม 500,000 254,000 246,000 ฝายบรหารตดสนใจทจะปนสวนคาใชจายการผลตแผนกบรการเขาแผนกผลต แตไมทราบวาจะปนสวนดวยวธใด จงมาขอใหทานแสดงการปนสวนคาใชจายแผนกบรการเขาแผนกผลตดวยวธปนสวนทางตรงและปนสวนเปนขน ทงนโดยใหขอมลในการปนสวนดงตอไปน


แผนก ชวโมง

เครองจกร จ านวน ลกจาง (คน)

พนท (ตร.ฟต)

ชวโมง ท างาน

จ านวน ใบเบก

เกณฑในการปนสวน

อาคาร - - - - - พนท บคลากร - - 2,000 - - จ านวนลกจาง บรหารโรงงาน

- 35 7,000 - - ชวโมงท างาน

โรงอาหาร - 10 4,000 1,000 - จ านวนลกจาง คลงสนคา - 5 7,000 1,000 - จ านวนใบเบก ขนรป 5,000 50 30,000 8,000 2,000 ชม. เครองจกร ประกอบ 15,000 100 50,000 17,000 1,000 ชม.เครองจกร รวม 20,000 200 100,000 27,000 3,000 กจการจะปนสวนคาใชจายการผลตแผนกบรการตามล าดบคอ ใหแผนกอาคารเปนอนดบแรก แผนกบคลากรเปนอนดบทสอง และแผนกคลงสนคาเปนอนดบสดทาย ใหท า 1. ตารางค านวณอตราคาใชจายการผลตประจ าแผนกโดยใชวธการปนสวนตามล าดบขน (Step Method) 2. สมมตวาบรษทผลตสนคา 2 ชนดคอ สนคา X และสนคา Y โดยใชชวโมงการผลตสนคา 1 หนวยในแผนกตางๆ ดงน

สนคา X สนคา Y แผนกขนรป 18 ชม. 5 ชม. แผนกประกอบ 2 ชม. 15 ชม. รวม 20 ชม. 20 ชม. ตนทนขนตนตอหนวยประกอบดวย วตถดบทางตรง 500 บาท 200 บาท คาแรงทางตรง 300 บาท 600 บาท ใหท า จงค านวณตนทนรวมตอหนวยของสนคาทง 2 ชนด


ขอ 7. บรษท เกงงาน จ ากด รบผลตและขายสนคาชนดหนง บรษทมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกประกอบ และแผนกตกแตง แผนกบรการ 2 แผนก คอ แผนกจดซอ และ แผนกธรการโรงงาน ทงนฝายบรหารไดก าหนดสดสวนในการใหบรการของแผนกบรการดงน

คาใชจาย การผลตทางตรง

(บาท)

สดสวนในการใหบรการ

แผนกจดซอ แผนกธรการโรงงาน

แผนกประกอบ 800,000 60% 50% แผนกตกแตง 600,000 30% 35% แผนกจดซอ 306,000 - 15% แผนกธรการโรงงาน 459,000 10% 3 รวม 2,165,000 ใหท า แสดงการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกจดซอ และแผนกธรการโรงงานเขาแผนกผลตทง 2 แผนก โดยใช 1) วธปนสวนโดยตรง 2) วธปนสวนเปนขน (สมมตวาปนสวนแผนกธรการโรงงานกอนแผนกจดซอ) 3) วธพชคณต ขอ8. บรษท นาร จ ากด เปนบรษททท าการผลตและขายสนคาหลายชนด โดยผานกระบวนการผลต 2 แผนก คอ แผนกขนรปและแผนกตกแตง บรษทมแผนกบรการ 2 แผนก คอ แผนกบรหารโรงงานและแผนกบคลากร ส าหรบรายละเอยดในการผลตในแผนกตางๆ มดงน

แผนก คาใชจายการผลตประจ าเดอนในแผนก (บาท)

แผนกขนรป 213,000 แผนกตกแตง 302,000 แผนกบคลากร (ใชจ านวนบคลากร) 250,000 แผนกซอมบ ารง (ใชชวโมงซอมบ ารง) 120,000


ขอมลในการปนสวนตนทนส าหรบระยะเวลา 1 เดอน แสดงดงน จ านวนบคลากร

(คน) ชวโมงซอมบ ารง

(ชวโมง) ชวโมงผลต

(ชวโมง) แผนกขนรป 30 200 6,000 แผนกตกแตง 70 300 9,000 แผนกบคลากร 15 100 - แผนกซอมบ ารง 5 - - รวม 120 600 15,000

ใหท า 1. แสดงการปนสวนคาใชจายการผลตของแผนกบรการทง 2 แผนกเขาแผนกผลต โดยใช 1) วธการปนสวนโดยตรง 2) วธการปนสวนเปนขน (ใหปนสวนแผนกบคลากรกอน) 3) วธพชคณต 2. ค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรของแผนกผลต โดยใชวธการทกลาวในขอ 1 ทงสามวธ





จน พบลชชง. ศศวมล มอ าพล. (2558). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 23 กรงเทพมหานคร :

อนโฟไมนง. สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชตนทน. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :




การบญชตนทนงานสงท า


1. ลกษณะของการบญชตนทนงานสงท า 2. บตรตนทนงานสงท า 3. การบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท า 4. บทสรป 5. แบบฝกหดทายบท 6. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายความหมายของการบญชตนทนงานสงท า 2. สามารถอธบายลกษณะของระบบบญชตนทนงานสงท า 3. สามารถค านวณตนทนการผลตของงานสงท าแตละงานไดเมอกจการมการใช

ระบบตนทนงานสงท า 4. สามารถบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท าไดอยางถกตอง


1. ประเมนผล 2. การบรรยายเนอหา 3. ถามตอบในชนเรยน 4. ท าแบบฝกหดทายบท



1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชตนทนงานสงท า 2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต 4. ตวอยางกจการท ามการผลตแบบงานสงท า



บทท 7 การบญชตนทนงานสงท า 7 - 3

บทท 7 การบญชตนทนงานสงท า

การบญชตนทนงาน หรอตนทนงานสงท า (Job Order Cost Accounting หรอ Job Order Costing) เปนวธการบญชส าหรบกจการทท าการผลตสนคาหรอเปนกจการท ใหบรการตามค าสงของลกคา ซงกจการจะตองรวบรวมและสะสมตนทนการผลตตามงานหรอตามค าสงของลกคาแตละราย ซงแตละค าสงจะขนอยกบความตองการของลกคา ดงนน จะเหนไดวางานแตละงานมความแตกตางกน บางงานอาจมการใชวตถดบทางตรงและคาแรงงานทางตรงแตกตางกน จงมผลท าใหตนทนการผลตของงานแตละงาน หรอแตละค าสงของลกคามความแตกตางกน การรวบรวมและการสะสมตนทนจะแยกไปตามงานแตละงาน ท าใหตนทนการผลตของงานแตละงานเปนฐานเพอน าไปใชในการก าหนดราคาขาย หรอรายไดจากการใหบรการของแตละงาน และแสดงถงผลการด าเนนงานของกจการไดอยางถกตองและใกลเคยงกบความเปนจรงมากขน นอกจากน การค านวณตนทนการผลตแยกตามงานแตละงานสามารถน าไปใชประโยชนในดานการควบคมตนทนการผลตไดเชนกน ดงนน เนอหาในบทนจงกลาวถงเรองตางๆ ทเกยวกบการบญชตนทนงานสงท า ซงมเนอหาดงน ลกษณะของการบญชงานสงท า บตรตนทนงานสงท า การค านวณตนทนการผลตแยกตามงาน และการบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท า ตามล าดบ

ลกษณะของการบญชตนทนงานสงท า

การบญชตนทนงานสงท า เปนการบญชส าหรบกจการทผลตสนคาตามค าสงของลกคา เชน งานพมพ การผลตเฟอรนเจอร ธรกจรบเหมากอสราง อตอเรอ ธรกจผลตเครองบน รวมไปถงธรกจทใหบรการตามค าสงของลกคา เชน อซอมรถ โรงพยาบาล ธรกจรบท าโฆษณา ธรกจรบปรกษาทางธรกจ เปนตน จากการผลตตามค าสงของลกคา ท าใหลกษณะงานและตนทนการผลตของงานแตละงานมลกษณะทแตกตางกนอยางชดเจน เนองจากลกคามความตองการทแตกตางกน จงสามารถสรปลกษณะส าคญของการบญชตนทนงานสงท า ไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 104)

1. กจการสามารถแยกงานแตละงานหรอแตละค าสงทท าการผลตออกจากกน เพอใหงายตอการรวบรวมและสะสมตนทนการผลตของงานนนๆ

2. กจการจะตองจดท า “บตรตนทนงานสงท า” (Job Cost Sheet) โดยแยกไปตามงานแตละงาน หรอแยกตามค าสงผลตของลกคาแตละราย เพอบนทกและสะสมตนทนของแตละงาน


โดยเฉพาะ ซงรปแบบของบตรตนทนงานสงท าของแตละกจการ อาจมความแตกตางกนไป ขนอยกบลกษณะของงานและกระบวนการผลต งานทท าอาจมการผานเพยงแคแผนกเดยว หรอถางานนนตองผานกระบวนการผลตหลายแผนก บตรตนทนงานสงท าของแตละงานกจะท าการแยกแตละแผนก เพอใหรวบรวมและสะสมตนทนทเกดขนตามแตละแผนก แยกแตละงานใหชดเจนเพอใหงายตอการค านวณตนทนการผลต

บตรตนทนงานสงท าทแยกแตละงานจะท าหนาทเปนเหมอนบญชยอยประกอบบญชคมยอดงานระหวางท า (Work In Process Control Account) ดงนน ยอดรวมของตนทนการผลตจากบตรตนทนงานสงท าจะเทากบยอดคงเหลอในบญชคมยอดงานระหวางท าของงานทกงานรวมกน

ส าหรบกจการทท าการผลตและใชระบบตนทนงานสงท า การใชบญชงานระหวางท าเปนบญชคมยอด โดยมบตรตนทนงานสงท าเปนบญชยอย จงเปนขนตอนทส าคญทขาดไมได กจการจ าเปนจะตองท าขน เพราะในทางปฏบต การท าการผลตหลายๆ งานในชวงเวลาเดยวกน และแตละงานมตนทนการผลตทแตกตางกน การใชบญชคมยอดจะชวยใหกจการสามารถรวบรวมขอมลและบนทกรายการตางๆ ไดสะดวกและรวดเรวมากขน และบตรตนทนงานสงท าสามารถบอกรายละเอยดไดวากจการมงานใดบาง แตละงานมตนทนการผลตอะไรบาง มตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต จ านวนเทาใด

3. การค านวณตนทนสนคาทผลตเสรจแตละงาน เพอบนทกเปนตนทนของสนคาส าเรจรป สามารถค านวณไดจากการรวบรวมตนทนการผลตทอยในบตรตนทนงานสงท าของงานนนๆ และหากกจการตองการทราบตนทนการผลตตอหนวย กสามารถค านวณไดจากการน าตนทนการผลตรวม หารดวยจ านวนหนวยทผลตไดของงานนนๆ ซงสามารถแสดงการค านวณ ไดดงน

4. การค านวณตนทนสนคาทผลตของแตละงานทแสดงไวในบตรตนทนงานสงท า มกใช

วธตนทนปกต (Normal Cost) ซงประกอบดวย ตนทนวตถดบทางตรงทจายจรง คาแรงงานทางตรงทจายจรง และคาใชจายการผลตจดสรรหรอจากการประมาณการโดยใชเกณฑการค านวณอตราคาใชจายการผลตทเหมาะสม (ภายใตก าลงการผลตปกต หรอระดบการผลตทคาดวาจะผลตได ขนอยกบวากจการจะใชระดบใดเปนตวหาร ดงไดอธบายไวแลวในบทท 5) การใชวธตนทนปกตเปนระบบการค านวณตนทนสนคา เพราะวธนสามารถค านวณตนทนของงานทผลต

ตนทนการผลตตอหนวย = ตนทนการผลตรวมของงานนน จ านวนหนวยของสนคาทผลตเสรจ


ไดสะดวกและรวดเรว ไมจ าเปนตองรอใหคาใชจายการผลตเกดขนกอน ท าใหสามารถน าไปก าหนดราคาขายไดอยางรวดเรว

ส าหรบกจการทใชวธการบญชตนทนงานสงท า จะถอวาการใชบญชคมยอดและบญชยอยเปนบญชหลกทตองค านงถง เพราะในทางปฏบตจะท าการผลตงานหลายๆ งานในขณะเดยวกน ซงตองใชวตถดบทงทางตรงและทางออมมหลายชนด คนงานมหลายประเภททงแรงงานทางตรงและทางออม และมรายละเอยดอกมากมายเกยวกบคาใชจายการผลต การใชบญชคมยอดจะชวยใหกจการรวบรวมขอมลและบนทกรายการตางๆไดอยางสะดวกรวดเรว และเมอตองการคนหารายละเอยดทสมพนธกบบญชคมยอดกจะทราบไดจากบญชยอยทประกอบบญชคมยอดเหลานน เชน กจการทราบวามงานทยงผลตไมเสรจ หรองานระหวางท า ณ วนสนงวด มมลคา 15,000 บาท ถากจการตองการทราบวาเปนงานชนดใด จ านวนเงนเทาใด กจะทราบไดตอเมอดจากรายละเอยดในบตรตนทนงาน ส าหรบกจการขนาดใหญอาจจะมการแบงหนาทใหพนกงานบญชคนหนงลงบญชคมยอด และพนกงานบญชอกคนหนงลงบญชยอย และเมอถงตอนสนงวดจะมการหายอดคงเหลอทงของบญชคมยอดและบญชยอย หากทง 2 ฝายลงบญชครบถวนและถกตอง ยอดคงเหลอของบญชคมยอดจะตองเทากบยอดคงเหลอของบญชยอยทกบญชรวมกน ซงเปนการพสจนความถกตองของการบนทกรายการงานทท าขนแตละงานไดเปนอยางด แตอยางไรกตาม โดยสวนใหญกจการจะบนทกเฉพาะบญชคมยอดไวในสมดลงรายการเบองตน ซงหลงจากนนจะผานไปบญชแยกประเภท แลวน ายอดคงเหลอของบญชเหลานไปท างบการเงนตางๆ ทเกยวของ สวนบญชยอยนนเปนการบนทกรายละเอยดทเกยวกบบญชคมยอดอกทหนง ดงนน แบบฟอรมของบญชยอยหรอบตรตนทนงานจงแตกตางกนไปตามความเหมาะสมของแตละงาน และแตละกจการ บตรตนทนงานสงท า

บตรตนทนงานสงท า (Job Cost Sheet) เปนใบสรปตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตทเกดขนในแตละงาน (กชกร เฉลมกาญจนา, 2557 : 36) บตรตนทนงานเปนเสมอนบญชยอยของบญชคมยอดงานระหวางท าทจะแสดงรายละเอยดเกยวกบตนทนการผลตของงานวา ใครเปนผสงท า รปแบบของบตรตนทนงานสงท าของแตละกจการอาจจะมความแตกตางกน ขนอยกบลกษณะของสนคาหรองานทผลต กระบวนการผลตและความตองการทจะทราบขอมลของฝายบรหาร อยางไรกตามไมวาบตรตนทนงานสงท าจะมรปแบบใด ขอมลโดยทวไปทแสดงไวในบตรตนทนงานสงท า นอกเหนอจากตนทนการผลตของงานนนๆ แลวยงประกอบดวยขอมลส าคญอนๆ อก ไดแก รายละเอยดเกยวกบผสงผลต เลขท


งาน ประเภทของผลตภณฑ จ านวนทผลต ลกษณะพเศษของงาน วนทสงท า วนทเรมท า ก าหนดสงมอบงาน และวนทท าเสรจ เปนตน ดงแสดงในภาพท 7.1 และ 7.2

ภาพท 7.1 ตวอยางบตรตนทนงานสงท า (กรณมแผนกผลตแผนกเดยว)

บตรตนทนงานสงท า ชอลกคา .................................................................... เลขทงาน ................................. .................. ลกษณะผลตภณฑลกคา ............................................. วนทสงผลต ......................................... ....... ปรมาณ .................................................................... วนทเรมผลต ............................................... วนทเสรจตามสญญา....................................

วตถดบทางตรง คาแรงทางตรง คาใชจายการผลตจดสรร

วนท ใบเบก เลขท


วนท บตรจดเวลา เลขท


วนท

อตรา คาใชจาย การผลต จดสรร

จ านวนเงน (บาท

ยอดขาย (บาท) xxx ตนทนการผลต :- วตถดบทางตรง xxx คาแรงทางตรง xxx คาใชจายในการผลตจดสรร xxx xxx ก าไรขนตน xxx คาใชจายในการขายและบรหาร (จดสรร 5% ของคาขาย) xxx ก าไรสทธโดยประมาณ (บาท) xxx


ภาพท 7.2 ตวอยางบตรตนทนงานสงท า (กรณมแผนกผลตหลายแผนก)

บตรตนทนงานสงท า ชอลกคา .......................................................... เลขทงาน .................................................. ......... วนทเสรจตามสญญา ......................................... ลกษณะสนคา ........................................ ............. วนเรมผลต ....................................................... วนทผลตเสรจ ...................................................

วตถดบทางตรง วนท แผนกผลต เลขทใบเบกวตถดบ จ านวนเงน

แผนกผลตท 1 แผนกผลตท 2

คาแรงทางตรง วนท แผนกผลต เลขทบตรจดเวลาประจ างาน จ านวนเงน


คาใชจายการผลตจดสรร

วนท แผนกผลต เกณฑก าหนด คาใชจายการ

ผลต

อตราคาใชจาย การผลต


แผนกผลตท 1



ยอดขาย (บาท) xxx ตนทนการผลต :- วตถดบทางตรง xxx xxx คาแรงทางตรง xxx xxx คาใชจายในการผลตจดสรร xxx xxx รวม xxx xxx xxx

ก าไรขนตน xxx คาใชจายในการขายและบรหารจดสรร xxx ก าไรสทธโดยประมาณ (บาท) xxx


การบนทกบญชตามระบบตนทนงานสงท า

การบนทกตนทนการผลตโดยใชวธการบญชตนทนงานสงท า จะมกระบวนการบนทกบญชเหมอนกบทอธบายไวแลวในบทท 3 ถง บทท 5 ซงจะประกอบดวย การบนทกบญชเกยวกบวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต เพอใหเขาใจในการบนทกบญชจะขอยกตวอยางการบนทกบญชระบบตนทนงานสงท า ดงแสดงในตวอยางท 7.1 ซงจะอธบายการบนทกบญชและแสดงรายละเอยดของเอกสารและใบส าคญทเกยวของ โดยเรมตงแตการจดหาทรพยากรอนๆ เพอน ามาใชในการผลต ซงไดแก วตถดบ แรงงาน และปจจยการผลตอนๆ มการเบกใชทรพยากรเพอน าเขาสกระบวนการผลตและผลตจนเสรจเปนสนคาส าเรจรป พรอมทงสงมอบสนคาส าเรจรปเขาคลงสนคาจนกระทงขายสนคาใหกบลกคา ตวอยาง 7.1 บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด ผลตอ ปกรณและเครองใชเปนพลาสตก ตามค าสงผลตของลกคา โดยทบรษทมการใชระบบบญชตนทนงานสงท าในการบนทกตนทนการผลต ในเดอนมกราคม 25X1 กจการรบงานผลต 3 งาน ไดแก เลขท 101 - 103 ดงรายละเอยดตอไปน งานเลขท ผส งผลต/ชอลกคา ลกษณะสนคา จ านวน (หนวย) 101 โรงอาหารมหาวทยาลยอดรธาน แกวน าเมลามน 5,000 ใบ 102 โรงแรมแอดโฮม ถวยชดน าชา 2,500 ชด 103 รานอาหารไทยอสาน จานเมลามน 1,250 ชด

สนคาคงเหลอ ณ วนท 1 มกราคม 25X1 ประกอบดวย วตถดบทางตรงคงเหลอ 33,000 บาท ไมมงานระหวางท า และสนคาส าเรจรปคงเหลอตอนตนงวด ส าหรบรายการทเกดขนในระหวางเดอนมดงน 1. ซอวตถดบเปนเงนเชอรวมทงสน 125,000 บาท ในจ านวนนเปนวตถดบทางตรง 100,000 บาท วตถดบทางออม 25,000 บาท 2. รายละเอยดเกยวกบการเบกวตถดบทางตรง และชวโมงแรงงานทางตรงทเกดขนในงานตางๆ สรปไดดงน

งานเลขท งานเลขท งานเลขท 101 102 103 วตถดบทางตรง (บาท) 60,000 40,000 35,000 ชวโมงแรงงานทางตรง (ชวโมง)

3,000 2,500 2,000


3. บรษทมการเบกวตถดบทางออมไปใชในการผลตรวมเปนเงนทงสน 20,000 บาท 4. เวลาท างานปกตของคนงาน เทากบ 40 ชวโมงตอสปดาห อตราคาแรงงานปกตชวโมงละ 25 บาท สวนคาแรงงานทางออม ประกอบดวย เงนเดอนผจดการโรงงาน 37,500 บาท คาแรงทางออมรวมทงสน 62,500 บาท โดยทบรษทมการหกภาษเงนไดหก ณ ทจายในอตรา 10% ของเงนเดอนและคาแรงเบองตน 5. คาใชจายการผลตอนๆ ประกอบดวย คาเชาทดน (คางจาย) 25,000 บาท คาน าคาไฟ (คางจาย) 37,500 บาท คาเบยประกนภย (จายลวงหนาไปแลว) 5,000 บาท คาเสอมราคา - อาคารและเครองจกร 20,000 บาท คาซอมแซม (จายเงนสด) 10,000 บาท คาใชจายเบดเตลด (จายเงนสด) 13,750 บาท 6. ก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรร ในอตรา 75 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง 7. บรษทมการผลตงานเสรจเพยงงานเดยว คอ งานเลขท 101 และไดสงมอบสนคาใหกบลกคาเรยบรอยแลว โดยก าหนดราคาขายสนคา เทากบ 150% ของตนทนการผลต 8. คาใชจายในการขายและบรหารรวมเปนเงน 50,000 บาทเปนคาใชจายคางจาย 9. โอนปดผลตางคาใชจายการผลตไปบญชตนทนขายในตอนสนงวด

จากขอมลขางตน ถาหากบรษทมการบนทกบญชระบบการสะสมตนทนแบบตอเนอง (Perpetual Cost Accumulation System) และใชวธตนทนปกต (Normal Cost) ในการค านวณตนทนสนคา พนกงานบญชตนทนของบรษทจะบนทกบญชตามระบบบญชตนทนงานสงท า ในสมดรายวนทวไป ไดดงน (การบนทกบญชแยกตามปจจยการผลตทเกยวของไดแก วตถดบ คาแรงงาน คาใชจายการผลต จนกระทงผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป และน าสนคาไปขายใหกบลกคา ตามล าดบ) (ปรบปรงจากกชกร เฉลมกาญจนา, 2557 : 45 - 54)

1. การบญชเกยวกบวตถดบ ในระบบบญชตนทนงานสงท าจ าเปนทจะตองแบงประเภทวตถดบเปน 2 ประเภท

ไดแก วตถดบทางตรง (Direct materials) และวตถดบทางออม (Indirect materials) ซงการบนทกบญชจะบนทกโดยวตถดบทางตรงจะโอนเขาเปนตนทนการผลตของงานแตละงานโดยตรง สวนวตถดบทางออมหรอวสดสนเปลองอนๆ จะถอวาเปนคาใชจายการผลต ดงนน การบนทกบญชเกยวกบวตถดบ จะบนทกรายการตามล าดบขนตอนทเกยวของกบวตถดบ ดงน


1.1 เมอแผนกจดซอท าการซอวตถดบ และไดรบวตถดบเรยบรอยแลว แผนกจดซอวตถดบ เปนแผนกทมความรบผดชอบในการสงซอวตถดบ และ

วสดสนเปลองตามความตองการของแผนกผลต เมอสงซอเรยบรอย จะมการตรวจรบวตถดบและวสดสนเปลองแลวจะน าเขาเกบในคลงพสด หรอคลงสนคา ถาหากกจการมการใชวตถดบหลายประเภท พนกงานบญชจะบนทกรายการโดยใชบญชคมยอด และบญชยอย เพอสะดวกในการค านวณและรวบรวมตนทนวตถดบ และยงเปนประโยชนในดานการควบคมอกดวย

ส าหรบกจการทตองการบนทกรายการซอวสดสนเปลองแยกตางหากจากการซอวตถดบหลกทน ามาใชในการผลต กอาจจะแยกบญชคมยอดไวคนละบญช เชน คมยอดวตถดบ และคมยอดวสดสนเปลอง หรอจะใชชอบญชเดยวกนวา บญชวตถดบและวสดสนเปลอง กได จากขอมลของบรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด ถาหากบรษทซอวตถดบรวมกนไมไดแยกวตถดบทางตรงและทางออมออกจากกน บรษทจงใชบญชคมยอดวตถดบเพยงบญชเดยว ซงการบนทกบญชรายการซอวตถดบ ไดดงน

(1) เดบต คมยอดวตถดบ 125,000 เครดต เจาหน 125,000

บนทกการซอวตถดบทงหมด 125,000 บาท จ านวนนเปนวตถดบ ทางตรงรวม 100,000 บาท และวตถดบทางออม 25,000 บาท

เมอผควบคมพสดไดรบวตถดบเรยบรอย และน าเขาเกบในคลงสนคา กจะลงรายการในชอง “รบ” ของบตรวตถดบ โดยแยกตามชนดหรอประเภทของวตถดบ เชน ตวอยางของบตรวตถดบดงแสดงในภาพท 7.3 วตถดบทางตรงบตรวตถดบแตละใบ จะถอเปนบญชยอยประกอบบญชคมยอดวตถดบอกทอดหนง


บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด

บตรวตถดบ

รายการ วตถดบ X เลขทบตร 1025

วนเดอนป รบ จาย คงเหลอ เลขท

ใบส าคญ ปรมาณ (หนวย)

ตนทน ตอหนวย


เลขท ใบเบก







25X1 1 440 125 55,000 มกราคม 2 1078 800 125 100,000 1,240 125 155,000

15 1004 480 125 60,000 760 125 95,000 17 1005 320 125 40,000 440 125 55,000 30 1006 280 125 35,000 160 125 20,000

สมมตใหวตถดบ X เปนวตถดบทางตรง ซงมราคาทนตอหนวย หนวยละ 125 บาท

ภาพท 7.3 ตวอยางบตรวตถดบ

การบญชตนทน 1

7 - 12

1.2 เมอมการเบกใชวตถดบเขาสกระบวนการผลต เมอเรมผลต แผนกผลตจะมการเบกวตถดบจากคลงพสดเขาในแผนกผลตตางๆ

ตามรายการของวตถดบทจะตองใชในการผลตสนคาชนดนนๆ เอกสารทใชเมอมการเบกวตถดบ คอ ใบเบกวตถดบ ดงแสดงในภาพท 7.4 จะเหนไดวา ใบเบกวตถดบนคอใบเบกเลขท 1007 เบกวตถดบ ก ซงเปนวตถดบทางตรงเขาแผนก ผลตในวนท 5 มกราคม 25X1 โดยเบกไปใชในงานเลขท 101 จ านวน 500 หนวย ตนทนหนวยละ 125 บาท ดงนน ตนทนวตถดบเบกใชในการผลต เทากบ 62,500 บาท

ภาพท 7.4 ตวอยางใบเบกวตถดบ ใบเบกวตถดบจะเปนเอกสารเพอใชในการลงบญชวตถดบ ถาเบกไปใชในการ

ผลตโดยตรงจะลงดานเดบตของบญชงานระหวางท า แตถาในกรณทมการท างานหลายชนพรอมๆ กน กจะใชชอบญชคมยอดงานระหวางท า สวนวตถดบทางออมทเบกไปใชจะโอนเขาบญชคมยอดคาใชจายการผลตของแผนก ยอดรวมของวตถดบทเบกใชทงหมดจะเครดตบญชคมยอดวตถดบ ซงมบตรวตถดบเปนบญชยอย ตวอยางเชน ใบเบกวตถดบเลขท 1007 ใชเปนหลกฐานในการ

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด ใบเบกวตถดบ

วนเดอนปทเบก 5 ม.ค. 25X1 เลขท 1007 แผนกทขอเบก แผนกผลตท 1

รายการ เลขทบตร วตถดบ

จ านวน ตนทนตอหนวย (บาท)


1. วตถดบ 1025 500 แผน 125 62,500

รวม 62,500 เลขทงาน........................................................ ผเบกของ............................ เลขทบญชคาใชจายการผลต........................... ผรบของ.............................


บนทกตนทนวตถดบทางตรงเขาบญชยอย คอ งานเลขท 101 (ดงแสดงในภาพท 7.5) และใชตดยอดบตรวตถดบเลขท 1025 (ดงแสดงในภาพท 7.3) ดวย ในกรณทกจการเบกวตถดบไปใชโดยออมกจะระบเลขทของบญชยอยวตถดบทางออมไวในรายการเลขทบญชคาใชจายการผลต เมอสนงวดหนงๆ แผนกบญชจะรวบรวมใบเบกวตถดบทงหมดเขาดวยกน แลวแบงเปนประเภทๆ ตามการเบกใชวตถดบ เชน ในเดอนมกราคม 25X1 บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด มการเบกใชวตถดบทางตรงรวม 135,000 บาท และวตถดบทางออม 20,000 บาท ดงนนการลงบญชคมยอดจะเปนดงน

(2) เดบต คมยอดงานระหวางท า 135,000 คมยอดคาใชจายการผลต 20,000

เครดต คมยอดวตถดบ 155,000 บนทกการเบกใชวตถดบตลอดเดอนมกราคม 25X1 เมอผานรายการท (1) และ (2) ไปบญชแยกประเภททเกยวของ จะแสดงดงในภาพท 7.6 ซงเปนสรปวงจรตนทนวตถดบและเอกสารใบส าคญทเกยวของใหเหนภาพทชดเจนมากขน

2. การบญชเกยวกบคาแรงงาน การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงานจะเรมเมอพนกงานเขาท างานในโรงงาน ซงพนกงาน

จะตองมการลงเวลาเขางานและออกจากงานโดยใชบตรลงเวลา (Time Clock Card) พนกงานลงเวลาซงอาจจะใชวธลงบนทกหรอใชเครองตอกบตรลงรายการ ซงตองบนทกเปนประจ าทกวน เครองตอกบตรจะบนทกเวลาทเขาท างานและเลกท างาน แผนกบญชจะน ารายละเอยดทไดจากบตรลงเวลาของพนกงานทกคน มาค านวณคาแรงงานประจ าสปดาห หรอประจ าเดอน แตโดยทวไป เพอใหงายตอการแยกวาพนกงานแตละคน ท างานอะไร อยในแผนกใด ใชเวลากชวโมง พนกงานแผนกเกบจ านวนชวโมงหรอแผนกเงนเดอนและคาแรง จงตองมบตรบนทกเวลาประจ างาน (Job Time Ticket) ซงใชบนทกเวลาเรมตนและเวลาสนสดของงานแตละงาน ยอดรวมของคาแรงงานทค านวณไดจากบตรบนทกเวลาประจ างานทกใบจะตองเทากบยอดรวมของคาแรงขนตนทค านวณไดจากบตรลงเวลา นนคอ บตรลงเวลาใชส าหรบบนทกคาแรงขนตน สวนบตรบนทกเวลาประจ างานใชส าหรบแยกประเภทของคาแรงงานวาเปนคาแรงทางตรง และคาแรงทางออมจ านวนเทาใด


7 - 14

ภาพท 7.5 ตวอยางบตรตนทนงาน

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด บตรตนทนงานสงท า

เลขทงาน 101 ก าหนดเวลาสงมอบ 25 ม.ค. 25X1 ลกษณะสนคา แกวเมลามน วนเรมผลต 5 ม.ค. 25X1 ผสงผลต โรงอาหารมหาวทยาลยอดรธาน วนผลตเสรจ 23 ม.ค. 25X1 จ านวน 5,000 ใบ

วนท

วตถดบทางตรง คาแรงทางตรง คาใชจายการผลต จดสรร

เลขทใบเบก


เลขทบตรจดเวลา

ชวโมง จ านวนเงน (บาท)

อตราคาใชจาย ตอชวโมง


25X1 5ม.ค. 1025 60,000 - 1234 100 2,500 - 7 1235 150 3,750 - 9 1236 200 5,000 - 13 1237 180 4,500 - 16 1238 220 5,500 - 19 1239 130 3,250 - 21 1240 120 3,000 - 2 1241 100 2,500 - รวม 60,000 - 1,200 30,000 - รวม 60,000 - 1,200 30,000 - 75 90,000 -

สรป ตนทนรวม 180,000 บาท

ตนทนตอหนวย 36 บาทตอหนวย


ภาพท 7.6 วงจรตนทนวตถดบ

ตวอยางบตรลงเวลาและบตรจดเวลาประจ างานของ นายขยน รกงานเปนพนกงานของแผนกผลต ดงแสดงในภาพท 7.7 และภาพท 7.8 ประจ าสปดาหท 5 - 9 มกราคม 25X1 ชวโมงท างานทงสน 40 ชวโมงตอสปดาห อตราคาแรงชวโมงละ 25 บาท คาแรงขนตนรวม 1,000 บาท

ใบเบกวตถดบ

#1006.

คมยอดวตถดบ ใบเบกวตถดบ

คมยอดงานระหวางท า (1) 55,000 125,000

(2) 180,000


#1005 20,000

คมยอดคาใชจายการผลต

#1006

#1007 60,000

(2) 135,000

บตรตนทนงาน

DM 35,000

.103

DM 40,000

102

DM 60,000

#101

โดยออม (2) 20,000

เจาหน (1) 125,000

#576 #576 #1025

ใบเบกวตถดบ

โดยตรง


7 - 16

ภาพท 7.7 ตวอยางบตรลงเวลา

ภาพท 7.8 ตวอยางบตรบนทกเวลาประจ างาน

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด บตรลงเวลา

ชอ นายขยน รกงาน เลขประจ าตว 007 ประจ าสปดาห 5 - 9 มกราคม 25x1 แผนก ผลต

วน เดอน ป เชา บาย

จ านวนชวโมง เขา ออก เขา ออก

25X1 มกราคม 5 7.45 12.01 12.59 5.03 8 6 7.50 11.59 12.58 5.01 8 7 7.55 12.03 1.01 5.02 8 8 8.00 12.00 1.02 5.00 8 9 7.45 12.02 12.57 5.04 8 ชวโมงท างานปกต 40 ชวโมง อตราคาแรงงานตอชวโมง 25 บาท ชวโมงลวงเวลา - ชวโมง คาแรงรวม 1,000 บาท รวม 40 ชวโมง

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด บตรบนทกเวลาประจ างาน

วน เดอน ป 5 มกราคม 25X1 เลขทบตร 1234 ชอคนงาน นายขยน รกงาน แผนก ผลต ลกษณะงาน ขนรป เลขทบญช คาใชจายการผลต เลขทงานสงท า 101 เวลาเรมงาน 8.00 น. อตราคาแรง 25 บาท / ชม. เวลาเลกงาน 11.00 น. คาแรงรวม 75 บาท เวลาท างาน 3 ชวโมง ผควบคมงาน


ในชวงสนงวดบญช แผนกบญชจะรวบรวมบตรลงเวลาทงหมดเขาดวยกน เพอค านวณหาตนทนคาแรงงานรวมของทงกจการ ซงในเดอนมกราคมมจ านวนชวโมงแรงงานทางตรงทงสน 3,000 ชวโมง อตราคาแรงงานชวโมงละ 25 บาทตอชวโมง รวมเปนคาแรงทางตรงเปนเงน 75,000 บาท

2.1 การบนทกคาแรงขนตน การบนทกคาแรงงานขนตน จะเอาขอมลมาจากบตรลงเวลา แลวน ามาค านวณหา

รายการหกตางๆ จากคาแรงขนตน และหาคาแรงงานสทธทจะจายใหคนงานทงหมดในงวดหนงๆ จากรายละเอยดในตวอยางคาแรงงานทรวบรวมไดจากบตรลงเวลาของแรงงานทางตรงมจ านวน 75,000 บาท สวนคาแรงทางออมทกประเภทมจ านวนรวม เทากบ 100,000 บาท ดงนนเงนเดอน และคาแรงรวมทงโรงงานมจ านวนเทากบ 175,000 บาท

(3) เดบต คมยอดคาแรง 175,000 เครดต คาแรงงานคางจาย 157,500 ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 17,500

เนองจากกจการตองหกไวเปนภาษหก ณ ทจาย 10% ของเงนเดอนและคาแรงขนตนเทากบ 17,500 บาท (175,000 x 10%) ดงนน คาแรงงานสทธทรอไวจายแกคนงานจะเทากบ 157,500 บาท (175,000 – 17,500) ส าหรบกรณทกจการแยกรายการเงนเดอนของพนกงานประจ า เชน ผจดการโรงงาน วศวกร พนกงานบญช ไวตางหาก กอาจจะแยกรายการบญชเงนเดอนไวอกบญชหนง แตบางแหงอาจรวมทงเงนเดอนและคาแรงไวในบญชเดยวกน โดยเรยกชอบญชวา “บญชเงนเดอนและคาแรงงาน” แลวท าการลงบนทกบญชทงสองรายการ ทงคาแรงงานของพนกงานชวคราว และเงนเดอนของพนกงานประจ ารวมอยในบญชเดยว

2.2 บนทกการจายคาแรงงานคางจาย และน าสงภาษเงนไดหก ณ ทจายตอกรมสรรพากรเขต

กจการอาจจายคาแรงงานใหกบพนกงาน โดยก าหนดใหวนสนเดอนเปนวนจายเงนเดอนหรอคาแรงงาน หรอวนสดทายของสปดาหหรอวนใดวนหนง เชน จายคาแรงงานทกวนศกร หรอทกวนจนทรสปดาหท 2 และท 4 เปนตน การลงบนทกบญชเมอจายคาแรงงานและน าสงภาษเงนไดหก ณ ทจาย จะลงบนทกไดดงน

(4) เดบต คาแรงงานคางจาย 157,500 ภาษเงนไดหก ณ ทจายคางจาย 17,500 เครดต เงนสด 175,000


7 - 18

2.3 บนทกและจ าแนกคาแรงงานเขากระบวนการผลตตามประเภทของคาแรง จากขอมลในบตรบนทกเวลาประจ างาน ซงจะแยกวาพนกงานแตละคนท างานใน

แผนกใด มจ านวนชวโมงของการท างานกชวโมง ซงเอกสารนเปนเอกสารทใชในการแยกประเภทคาแรงงาน ดงแสดงในภาพท 7.8 เปนบตรบนทกเวลาประจ างานของนายขยน รกงาน ท างานเลขท 101 รวม 3 ชวโมง คาแรงรวม 75 บาท ในกรณทนายขยน ไปท างานอนทไมใชท าการผลตสนคาหรองานนนๆ โดยตรงกจะใสเลขทบญชยอยของบญชคาแรงงานทางออม ในรายการเลขทบญชคาใชจายการผลต เมอสนงวดหนงๆ แผนกบญชจะรวบรวมบตรบนทกเวลาประจ างานทงหมดเพอเปนหลกฐานในการบนทกบญชคมยอดระหวางท า และบญชคมยอดคาใชจายการผลต จากขอมลของบรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด จะลงบญชไดดงน

(5) เดบต คมยอดงานระหวางท า 75,000 คมยอดคาใชจายการผลต 100,000 เครดต คมยอดคาแรง 175,000

บนทกคาแรงทางตรงของงานเลขท 101 102 และ 103 รวมกนจะเทากบ 75,000 บาท สวนคาแรงทางออมเทากบ 100,000 บาท ส าหรบรายละเอยดคาแรงในงานเลขท 101 ไดปรากฏอยในงบตนทนงาน ดงแสดงในภาพท 7.5 ซงบอกใหทราบวาเปนคาแรงงานของแผนกผลต 30,000 บาท โดยรวบรวมจากบตรบนทกเวลาประจ างานเลขท 1234/1241 หลงจากผานรายการในสมดรายวนทวไปตงแตรายการท (3) ถง (5) ไปยงบญชแยกประเภททเกยวของจะปรากฏดงในภาพท 7.9 ซงเปนสรปวงจรตนทนคาแรงงาน


ภาพท 7.9 วงจรตนทนคาแรงงาน

คมยอดคาแรง

(3) 175,000 (5) 175,000

บตรบนทกเวลาประจ างาน คมยอดงานระหวางท า

DM (2) 135,000 DL (5) 75,000

โดยตรง

#1236

#1235

#1234 DL 75

# 113

20,000

# 102

DL 25,000

# 101

DM 60,000 DL 30,000

โดยออม คมยอดคาใชจายการผลต

IDM (2) 20,000 IDL (5) 100,000

นายขยน รกงาน

เปรยบเทยบกน

(4) 157,500 (3) 157,500

ภาษหก ณ ทจายคางจาย

(4) 17,500 (3) 17,500


คาแรงงานคางจาย


3. การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต การบนทกเกยวกบคาใชจายการผลต จะมบญชทเกยวของอย 2 บญช ไดแก คาใชจาย

การผลตจดสรร และคาใชจายการผลตจรงทเกดขน ถาหากกจการมการใชระบบตนทนปกต คาใชจายการผลตจะบนทกคาใชจายการผลตจดสรรคดเขาเปนตนทนผลตภณฑ แตกเกบรวบรวมคาใชจายการผลตจรงทเกดขนในรอบบญชนน พอถงสนงวดท าการหาผลตางคาใชจายการผลตแลวปดบญชผลตางเขาตนทนขายหรอก าไรขาดทน (ดงไดอธบายไวในบทท 5)

จากขอมลของบรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด กจการสามารถก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรได กควรจะใชอตราคาใชจายการผลตนกบการด าเนนงานจรง เชน ตามตวอยาง ไดก าหนดอตราคาใชจายการผลต เทากบ 75 บาทตอหนงชวโมงแรงงานทางตรง ดงนนคาใชจายการผลตจดสรรตางๆ จะแสดงดงน

ชวโมงแรงงาน อตราคาใชจาย คาใชจายการผลต เลขทงาน ทางตรง การผลตจดสรร จดสรร

(ชม.) (บาท) (บาท) 101 1,200 75 90,000 102 1,000 75 75,000 103 800 75 60,000 รวม 3,000 225,000

การบนทกบญชเกยวกบคาใชจายการผลต สามารถบนทกบญชไดดงน

3.1 การบนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนของงานตางๆ เมอค านวณคาใชจายการผลตจดสรรของทกงานแลวใหน ามารวมกน จะลงบนทก

บญชคาใชจายการผลตจดสรร ไดดงน (6) เดบต คมยอดงานระหวางท า 225,000

เครดต คาใชจายการผลตจดสรร 225,000 บนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขางานเลขท 101 – 103 โดยใชอตราคาใชจาย

การผลตจดสรร 75 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง ส าหรบกรณทกจการตองการจะควบคมคาใชจายการผลตแยกเปนแผนก กจการอาจจะเปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรแยกทละแผนกออกจากกน ซงจะถอเปนบญชยอยของบญชคาใชจายการผลตจดสรร ของทงกจการ จ านวน 225,000 บาท สวนบญชยอยของบญชคมยอดงานระหวางท า จะประกอบดวย รายละเอยดทปรากฏในงบตนทนงานตางๆ เชน ตนทนของ


งานเลขท 101 ดงแสดงในภาพท 7.5 ซงแสดงการค านวณคาใชจายการผลตจดสรรตามเกณฑทกจการก าหนดไว 3.2 การบนทกคาใชจายการผลตทเกดขนจรง

กจการมการรวบรวมคาใชจายการผลตจรงทเกดขน การบนทกบญชคาใชจายการผลตของกจการอาจจะเปดบญชคาใชจายการผลตตามแผนกทเกดรายการ หรอแสดงเปนยอดรวมในบญชคมยอดคาใชจายการผลตเพยงบญชเดยวกได การลงบนทกบญชคาใชจายตางๆ ทนอกเหนอจากวตถดบทางออมและคาแรงทางออม ซงรายการทงสองรายการนไดท าการบนทกบญชไปแลว ในบญชวตถดบ หรอคมยอดวตถดบ และคาแรงงาน หรอคมยอดคาแรงงาน ส าหรบบญชคาใชจายการผลตอนๆ จะลงรายการ คอ เดบตบญชคมยอดคาใชจายการผลต และเครดต ตามทมาของรายการ เชน ถาเปนการจายคาใชจายนนเปนเงนสด ใหบนทกเปนบญชเงนสด หรอถาเปนรายการคางช าระใหบนทกเปนคาใชจายคางจาย หรอถาเปนรายการปรบปรงประจ างวด ใหบนทกเปนคาเสอมราคาสะสม คาใชจายจายลวงหนา แลวแตวารายการทเกดขนเปนบญชใด ส าหรบการบนทกบญชยอยของบญชคมยอดคาใชจายการผลตอาจจะเปดตามชอบญช เชน บญชวตถดบทางออม (ภาพท 7.6) บญชคาแรงทางออม (ภาพท 7.9) ในกรณทมจ านวนรายการคาใชจายการผลตแตละเดอนมเปนจ านวนมาก กอาจจดท าใบสรปคาใชจายการผลตจรงประจ าเดอนดงแสดงในภาพท 7.10 ซงจะเหนไดวาเอกสารทใชส าหรบบนทกรายละเอยดเกยวกบคาใชจายการผลตประเภทตางๆ เชน ใบแจงหน บตรจดบนทกเวลา ใบเบกวตถดบ ใบส าคญจาย หรอบนทกชวยจ าของแผนกบญช รายการตางๆ ทปรากฏในใบสรปคาใชจายการผลตอาจแตกตางกนไปในกจการแตละแหง ขนอยกบจ านวนบญชยอยทมอยในโรงงาน และเมอกจการสรปยอดรวมของคาใชจายการผลตทกประเภทเขาดวยกน กจะไดยอดรวมของบญชคมยอดคาใชจายการผลต ซงจะน าไปลงบนทกบญช ไดดงน

(7) เดบต คมยอดคาใชจายการผลต 111,250 เครดต คาน าคาไฟคางจาย 37,500

คาเบยประกนภยจายลวงหนา 5,000 คาเสอมราคาสะสม – เครองจกร 20,000 คาเชาคางจาย 25,000 เงนสด 23,750


7 - 22

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด ใบสรปคาใชจายการผลตจรง ประจ าเดอนมกราคม 25X1

วน/

เดอน/ป 25X1

เอกสารอางอง วตถดบ ทางออม

คาแรง ทางออม

คาน า คาไฟ

คาเบย ประกนภย

คาเสอม ราคา

บญชอนๆ

รายการ จ านวนเงน

มกราคม ใบเบกวตถดบ 20,000 2 บตรจดเวลา 62,500 5

ใบแจงหน คาเชา

ทดน 25,000

10 บนทกชวยจ า 5,000 8,000 20 บนทกชวยจ า 37,500 15,000 xxx 25 ใบส าคญจาย xxx xxx คาใชจาย

เบดเตลด 23,750

รวม 20,000 100,000 37,500 5,000 20,000 48,750

ภาพท 7.10 ใบสรปคาใชจายการผลตจรง เมอผานรายการ (6) และ (7) ไปยงบญชแยกประเภททวไปทเกยวของ ซงจะแสดงในรปวงจรคาใชจายการผลต ดงแสดงในภาพท 7.11


4. การบนทกตนทนสนคาส าเรจรป เมอกจการท าการผลตงานใดงานหนงเสรจเรยบรอยแลว พนกงานบญชกจะรวมตนทน

การผลตจากงบตนทนงานดงแสดงในภาพท 7.5 ส าหรบบางกจการอาจใชบตรตนทนงานเปนบญชยอยของสนคาส าเรจรป แตกจการบางแหงจะบนทกตนทนสนคาทผลตเสรจ โอนจากบญชคมยอดงานระหวางท าไปเขาบญชคมยอดสนคาส าเรจรป ซงมบตรสนคาเปนบญชยอย จากขอมลบรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด สมมตใหกจการผลตเสรจเพยงงานเดยว ซงมตนทนการผลตรวมเทากบ 180,000 บาท การลงบนทกบญช จะบนทกไดดงน

(8) เดบต คมยอดสนคาส าเรจรป 180,000 เครดต คมงานระหวางท า 180,000 บนทกตนทนการผลตของงานเลขท 101 ซงผลตเสรจจ านวน 5,000 หนวย

ภาพท 7.11 วงจรคาใชจายการผลต

คาใชจายการผลตจดสรร (6) 225,000

อตราการใชจาย การผลตจดสรร

บตรบนทกเวลา ประจ างานคดจาก ชวโมงแรงงาน

คมยอดงานระหวางท า (2)DM 135,000 (5)DL 75,000 (6)FOH 225,000

บตรตนทนงาน #101

DM 60,000

DL 30,000 FOH 90,000

FOH 75000 FOH 60,000

คาใชจายคางจาย (7) 62,500

คาเบยประกนภยจายลวงหนา

เงนสด (7) 23,750

(7) 5,000 xxx บนทกชวยจ า

คาเสอมราคาสะสม xxx

(7) 20,000

IDM 20,000 IDL 1000,000 น า-ไฟ 37,500 คาเชา 25,000 เบยประกน 5,000 คาเสอมราคา 5,000 คาซอม 10,000 เบดเตลด 13,750 231,250

คมยอดคาใชจายการผลต

ใบก ากบสนคา

น า-ไฟโทรศพท 15,000 คาเชา 10,000

คาเสอมราคา

เบยประกนภย 20000


7 - 24

การผลตสนคา เมอผลตเสรจเรยบรอยพนกงานผรกษาพสด จะตรวจรบสนคาทผลตเสรจ และจะบนทกในชองรบของบตรสนคา ดงแสดงในภาพท 7.12 เปนบตรตนทนการผลตของจานเมลามน จ านวน 5,000 ใบ และตนทนการผลตของสนคาตอหนวย จะสามารถค านวณไดดงน

ตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย = ตนทนการผลตรวมของสนคาส าเรจรป จ านวนหนวยทผลตได = 180,000 บาท 5,000 หนวย = 36 บาทตอหนวย

ตนทนตอหนวยทค านวณไดใชตราคาตนทนสนคาทงหมดทผลตได ตนทนขาย และสนคาคงเหลอปลายงวด

ภาพท 7.12 ตวอยางบตรสนคาส าเรจรป

เนองจากกจการผลตเสรจเพยงงานเดยว ดงนนยอดคงเหลอของบญชงานระหวางท า ก

คอ ยอดรวมของงานทยงท าไมเสรจ ซงรายละเอยดของงานทยงท าคางนจะปรากฏอยในบตรตนทนงาน ซงจะไดจากงานเลขท 102 และ 103 ดงผลสรปตอไปน (หนวย : บาท)

No.102 No.103 รวม วตถดบทางตรง 40,000 35,000 75,000 คาแรงทางตรง 25,000 20,000 45,000 คาใชจายการผลตจดสรร 75,000 60,000 135,000 รวม 140,000 115,000 255,000

บรษท ไทยซปเปอรแวร จ ากด บตรสนคาส าเรจรป

ชอสนคา จานเมลามน วนเดอนป

รบ จาย คงเหลอ เลขท งาน

ปรมาณ (ใบ)

ตนทน ตอ

หนวย

ตนทน รวม

ใบส าคญ เลขท


ตนทน ตอ

หนวย

ตนทน รวม


ตนทน ตอ

หนวย

ตนทนรวม

23 ม.ค.

101 5,000 36 180,000 5,000 36 180,000

25 ม.ค.

1022 5,000 36 180,000 - - -


5. การบนทกตนทนขาย กจการไดสงมอบสนคาในวนท 25 มกราคม 25X1 เปนงานเลขท 101 ใหลกคา

ทงหมด ดงนน ตนทนขายของสนคาจะเทากบ 180,000 บาท การ (5,000 หนวย x 36 บาทตอหนวย) ลงบนทกรายการตนทนขาย จะบนทกไดดงน

(9) เดบต ตนทนขาย 180,000 เครดต คมยอดสนคาส าเรจรป 180,000 บนทกตนทนขายสนคาจ านวน 5,000 หนวยๆ ละ 36 บาท เนองจากกจการก าหนดราคาขายเทากบ 150% ของตนทนการผลต ซงค านวณไดดงน

ยอดขาย = 180,000 × 150% = 270,000 บาท

ราคาขายตอหนวย = 270,000 บาท 5,000 หนวย = 54 บาทตอหนวย

ดงนน การลงบนทกบญชเมอมการขายสนคาใหกบลกคา สามารถลงบญชไดดงน (10) เดบต ลกหน 270,000

เครดต ขายสนคา 270,000 บนทกยอดขายของการขายสนคาจ านวน 5,000 หนวย โดยบวกก าไรเพม 50% ของ

ตนทนของการผลต ราคาขายตอหนวย เทากบ 54 บาทตอหนวย เอกสารทใชเปนหลกฐานในการตดยอดสนคาส าเรจรปในชองจายของบตรสนคาส าเรจรป ดงแสดงในภาพท 7.12 คอ ส าเนาใบก ากบสนคา และเมอผานรายการ (8) (9) และ (10) ไปยงบญชแยกประเภททเกยวของ จะปรากฏดงในภาพท 7.13


7 - 26

6. การบนทกคาใชจายในการขายและบรหาร กจการยงไมไดจายคาใชจายในการขายและบรหาร จ านวน 50,000 บาท ดงนนการลง

บนทกบญชคาใชจายในการขายและบรหาร จะบนทกบญชไดดงน (11) เดบต คาใชจายในการขายและบรหาร 50,000

เครดต คาใชจายในการขายและบรหารคางจาย 50,000 บนทกคาใชจายในการขายและบรหารคางจายจ านวน 50,000 บาท

7. การปดผลตางคาใชจายการผลต ขนตอนนเปนการปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรทกจการตงประมาณการไว และ

บญชคาใชจายการผลตจรงทเกดขน ซงโดยทวไปคาใชจายการผลตจดสรรทกจการค านวณเขาเปนตนทนการผลตมกจะไมเทากบจ านวนคาใชจายการผลตทเกดขนจรง เพราะขอมลคาใชจายการผลตทงสองรายการมาจากขอมลคนละแหลง ดงนน ในตอนสนงวดกจการจะปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรไปบญชคมยอดคาใชจายการผลต เพอค านวณหาผลตางทเกดขนส าหรบงวดบญชนน ส าหรบการปดบญชผลตางคาใชจายการผลตจะโอนไปบญชตนทนขายประจ างวด ซงการบนทกการปดบญชคาใชจายการผลตจดสรร และผลตางคาใชจายการผลตจะปดบญช ไดดงน

(12) เดบต คาใชจายการผลตจดสรร 225,000 ผลตางคาใชจายการผลตสงหรอต าไป 6,250

เครดต คมยอดคาใชจายการผลต 231,250 ปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรไปบญชคมยอดคาใชจายการผลต

(13) เดบต ตนทนขาย 6,250

เครดต ผลตางคาใชจายการผลตสงหรอต าไป 6,250 ปดผลตางคาใชจายการผลตต าไปจ านวน 6,250 บาท เขาไปบญชตนทนขาย เมอผานรายการจากสมดรายวนทวไปไปบญชแยกประเภทตางๆ จะปรากฏดงน คมยอดคาใชจายการผลต คาใชจายการผลตจดสรร ตนทนขาย

รวม 231,250 (12) 225,000 (12)225,000 (6) 225,000 (9) 180,000

........... (13) 6,250 (13) 6,250

231,250 231,250 186,250


ดงนน จากบญชแยกประเภทบญชตนทนขายทปรบปรงแลว จะเทากบ 186,250 บาท ในกรณทกจการปดบญชหาผลการด าเนนงานทกเดอน ตนทนขาย 186,250 บาท จะไปหกจากยอดขายจ านวน 270,000 บาท ในงบก าไรขาดทน ซงจะค านวณไดก าไรขนตน ประจ างวดเทากบ 83,750 บาท (ยอดขาย 270,000 – ตนทนขาย 186,250)


ภาพท 7.13 วงจรตนทนของงานทผลตเสรจ

คมยอดงานระหวางท า

(2) DM 135,000 (5) DL 75,000 (6) FOH 225,000 435,000

(8) 180,000 255,000 ………. 435,000


115,000

113

140,000

112 #101

DM 60,000 DL 30,000 FOH 90,000 180,000

(8) 180,000 (9) 180,000 (9) 180,000 คมยอดสนคาส าเรจรป ตนทนขาย

บตรสนคา คาขาย

ลกหน

(10) 270,000

(10) 270,000 ใบก ากบสนคา

คาขาย 270,000

แกวเมลามน รบ จาย คงเหลอ

180,000 180,000


8. การปดบญชเพอหาผลการด าเนนงานประจ างวด ในกรณทกจการปดบญชคาขาย ตนทนและคาใชจายตางๆ เพอหาผลการด าเนนงาน

ทกเดอน การปดบญชเพอหาผลการด าเนนงานทกสนเดอนจะเปนดงน (14) เดบต ขายสนคา 270,000

เครดต ก าไรขาดทน 270,000 ปดบญชขายไปบญชก าไรขาดทนประจ าเดอนมกราคม 25X1

(15) เดบต ก าไรขาดทน 236,250

เครดต ตนทนขาย 186,250 คาใชจายในการขายและบรหาร 50,000 ปดบญชตนทนขายและบญชคาใชจายในการขายและบรหารไปบญชก าไรขาดทนประจ าเดอนมกราคม ดงนน ก าไรสทธประจ างวดจะเทากบ 33,750 บาท วงจรตนทนงานของบญชแยกประเภททเกยวของกบการผลตสนคาในโรงงาน รวมทงแสดงการปดบญชเพอหาผลก าไรหรอขาดทนสทธ ไดสรปรายการทลงไวตงแตรายการขอ 1 - ขอ 15 เพอใหเขาใจถงความสมพนธระหวางรายการตางๆ ตงแตเรมตน จะแสดงความสมพนธของบญชตางๆ ดงแสดงในภาพท 7.14 และในวนท 31 มกราคม 25X1 กจการอาจจะพสจนความถกตองของการลงบญชระหวางบญชคมยอดและบญชยอย จะเหนไดวา ยอดคงเหลอของบญชยอยทนบญชรวมกนจะตองเทากบยอดคงเหลอในบญชคมยอด


คมยอดวตถดบ (1) 55,000 125,000 180,000

(2) 155,000 25,000 180,000

คมยอดคาแรง (3) 175,000 (5) 175,000

คาใชจายการผลตจดสรร (12) 225,000 (6)

225,000 คาใชจายในการขายและบรหาร

(11) 50,000 (15) 50,000 ขาย

(14) 270,000 (10) 270,000 ก าไรขาดทน

(15) 186,250 ก าไรขนตน 83,750 270,000 (15) 50,000 ก าไรสทธ 33,750 83,750

(14) 270,000 .............. 270,000 ก าไรขนตน 83,750 .............. 83,750

คมยอดงานระหวางท า (2) 135,000 (5) 75,000 (6) 225,000 435,000

(8) 180,000 255,000 .............. 435,000

คมยอดคาใชจายการผลต (2) 20,000 (5) 100,000 (7) 111,250 231,250

(12) 225,000 (13) 6,250 ........... 231,250

คมยอดสนคาส าเรจรป (8) 180,000 .......... 180,000

(12) 180,000 .......... 180,000

ตนทนขาย (9) 180,000 (13) 6,250 186,250

(15) 186,250 ........... 186,250

ตนทนงาน เลขท 102

103

วตถดบ 40,000 คาแรง 25,000 คชจ.การผลต 75,000 รวม 140,000

35,000 20,000 60,000

115,000

รวม = 255,000 บาท

รวม = 25,000 บาท บตรสนคาส าเรจรป แกวเมลามน

รบ จาย คงเหลอ 180,000 180,000 -

บญชยอย


x x x

x x x x

วตถดบ คงเหลอ 20,000

ภาพท 7.14 สรปวงจรบญชตนทนงานของบรษทสยามพลาสตก จ ากด


บทสรป

การบญชตนทนงานสงท าเปนวธการรวบรวมและสะสมตนทนเขาไปในตวสนคาหรองานทกจการท าขน ซงงานทท าเปนไปตามค าสงของลกคา ดงนน งานหรอสนคาทผลตขนจะมความแตกตางกน ขนอยกบความตองการของลกคาแตละราย ส าหรบกจการทใชระบบการบญชตนทนงานสงท า บตรตนทนงานเปนเอกสารหรอเปนเครองมอทมความส าคญมากทสด เพอใหกจการสามารถรวบรวมขอมลเกยวกบตนทนวตถดบทางตรง คาแรงทางตรง และคาใชจายการผลตทเกดขนในงานตางๆ เนองจากกจการผลตสนคาหลายชนดหรองานหลายชนในขณะเดยวกน แตกจการลกษณะน จะมปญหาในการรวบรวมคาใชจายการผลตทเกดขนจรงส าหรบงานตางๆ เนองจากวามคาใชจายการผลตหลายรายการทยงไมเกดขน จงเปนเรองยงยากถารอใหคาใชจายการผลตเกดขนกอนแลวคอยมาตงราคาสนคา หรองานทรบไว ดงนน กจการสวนใหญจะก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรขนมาแลวปนสวนคาใชจายการผลตจดสรรเขางานตางๆ ตามหลกเกณฑทเหนวาเหมาะสม และในขณะเดยวกนกท าการรวบรวมคาใชจายการผลตจรงทเกดขนในแผนกตางๆ ไปดวย เมอกจการผลตสนคาหรองานตางๆ เสรจกจะโอนตนทนสนคาทผลตเสรจออกจากงานระหวางท าไปเปนตนทนของสนคาส าเรจรป ตอจากนนจะน าไปเกบในคลงสนคาเพอรอจ าหนายตอไป เมอมการขายจะมการบนทกยอดขาย และลดยอดสนคาส าเรจรปพรอมทงบนทกตนทนขาย เมอถงวนสนงวดบญชกจการจะท าการปดบญชคาใชจายการผลตจดสรรและบญชคมยอดคาใชจายการผลตเพอหาผลตางคาใชจายการผลต ผลแตกตางนอาจเนองจากคาใชจายการผลตจดสรรสงหรอต ากวาคาใชจายการผลตจรงทเกดขน แตไมวาจะสงเกนไปหรอต าเกนไปจะโอนปดไปทบญชตนทนขาย ในทางปฏบต กจการขนาดใหญอาจจะสรปรายการทเกดขนเปนประจ าวนในรปของรายงานเปนรายชวโมง รายวน หรอรายสปดาห ทงนขนกบลกษณะและปรมาณรายการของกจการแหงนน เชน การเบกใชวตถดบเขางานตางๆ อาจจดท าเปนรายวน สะสมคาแรงเปนรายสปดาหและรวบรวมคาใชจายการผลตตางๆ ทเกดขนในแผนกเปนรายปกษหรอรายเดอน แลวน าผลสรปทไดมาลงบญชแยกประเภททวไป


7 - 32


ขอ 1. บรษท บานไทย จ ากด เพงเปดด าเนนงานได 3 เดอน รายละเอยดตนทนการผลตจากสมดบญชของโรงงานปรากฏดงตอไปน

วตถดบทางตรงใชไป 40,000 บาท คาแรงทางตรง 48,000 บาท วตถดบทางออม 6,000 บาท คาแรงทางออม 8,000 บาท เงนเดอนผควบคมงาน 11,600 บาท คาเสอมราคาโรงงาน 2,000 บาท คาเสอมราคาเครองจกร 4,000 บาท คาภาษโรงงาน 600 บาท คาใชจายฝายบรหารโรงงาน 7,000 บาท คาเบยประกนภย 400 บาท คาใชจายเบดเตลดในโรงงาน 2,400 บาท คาน าคาไฟ 3,000 บาท คาซอมแซมและคาบ ารงรกษา 3,000 บาท

ในระหวาง 3 เดอนทผานมา กจการไดรบงานมาผลต 3 งาน ซงไดท าเสรจเพยง 2 งานเทานน ขอมลตนทนทรวบรวมไดจากงานตางๆ มดงน งาน 101 งาน 102 งาน 103 วตถดบทางตรง (บาท) 12,000 16,000 12,000 คาแรงทางตรง (บาท) 16,000 24,000 8,000 ชวโมงแรงงานทางตรง (ชม.) 2,000 3,000 1,000 ชวโมงเครองจกร (ชม.) 1,200 1,800 1,000 เนองจากบรษทเพงด าเนนการไดเพยง 3 เดอน จงยงไมไดก าหนดอตราคาใชจายการผลตคดเขางานไวลวงหนา สมหบญชตงใจจะรอจนถงวนสนงวด 3 เดอน แลวจงจะคดตนทนคาใชจายการผลตจรงเขางานตางๆ โดยใชเกณฑตางๆ ทก าหนดไวดงตอไปน (1) มลคาวตถดบทางตรง (2) คาแรงทางตรง (3) ชวโมงแรงงานทางตรง (4) ชวโมงเครองจกร


ใหท า 1. ค านวณตนทนของงานแตละงานโดยใชเกณฑการค านวณคาใชจายการผลตทง 4 เกณฑดงกลาวขางตน 2. ทานจะเลอกใชเกณฑใดในการค านวณอตราคาใชจายการผลตจดสรรเพราะเหตใด 3. จงค านวณตนทนตอหนวยของงานเลขท 101 และงานเลขท 102 ขอ 2. ตอไปนเปนขอมลของบรษท ประสานการคา จ ากด ซงใชระบบบญชตนทนงานสงท าและมยอดคงเหลอ ณ วนท 31 กรกฎาคม 25X1 ดงน

วตถดบ (วตถดบทางตรง) 80,000 บาท งานระหวางท า 41,700 บาท สนคาส าเรจรป 185,000 บาท

งานระหวางท า ณ วนท 31 กรกฎาคม 25X1 จ านวน 41,700 บาท ประกอบดวย ตนทนตางๆ ดงน

งานเลขท รายการ วตถดบทางตรง



รวม (บาท)

101 แกวน าเซรามก 5,000 3,500 4,000 12,500 102 จานเซรามก 2,500 4,000 3,300 9,800 103 ถวยเซรามก 8,000 5,400 6,000 19,400

รายการคาทเกดขนในเดอนกรกฎาคม 25 มดงน 1. ซอวตถดบ 85,000 บาท เปนเงนเชอ 2. เบกวตถดบทางตรงใชกบงานตางๆ ดงน

งานเลขท 101 11,000 บาท งานเลขท 102 22,000 บาท งานเลขท 103 18,000 บาท งานเลขท 104 9,000 บาท

3. ตนทนคาแรงงานทางตรงของเดอนกรกฎาคม โดยจายเปนเชค และสามารถจ าแนกคาแรงงานตามงานตางๆ ไดดงน

งานเลขท 101 20,000 บาท งานเลขท 102 30,000 บาท งานเลขท 103 18,000 บาท งานเลขท 104 15,000 บาท

4. คาใชจายการผลตอนๆ ไดแก คาน าคาไฟโรงงาน 8,700 บาท คาเชาโรงงาน 12,000 บาท

จายเปนเงนสด


7 - 34

คาเสอมราคา – เครองจกร 9,000 บาท คาเบยประกนภย (จายลวงหนา) 10,000 บาท

5. คาใชจายการผลตจดสรรเขางาน โดยใชเกณฑ 50% ของตนทนแรงงานทางตรงของงานแตละงานเปนเกณฑในการจดสรร

6. งานเลขท 101 และ 103 ท าเสรจ และไดขายไปในราคาบวกก าไร 30% จากตนทนของสนคา ใหท า

1. บนทกรายการคาทเกดขนระหวางเดอนกรกฎาคม ในสมดรายวนทวไป ก าหนดใหใชชอบญชคมยอดวตถดบ คมยอดงานระหวางท า (7 คะแนน)

2. บนทกตนทนลงในบตรตนทนงานสงท า (Job Cost Sheets) (2 คะแนน) ขอ 3. ขอมลตอไปนไดมาจากงบทดลองของบรษทกรงเทพการผลต จ ากด ณ วนท 1 ตลาคม 25X7 สนคาส าเรจรป 40,000 บาท งานระหวางท า 300,000 บาท วตถดบทางตรง 30,000 บาท ส าหรบรายละเอยดในบญชงานระหวางท าตนงวดประกอบดวยงาน 3 งาน ดงตอไปน

งานเลขท รายการ ตนทนรวม (บาท) 324 สนคา ก 1,000 ชน 80,000 325 สนคา ข 500 หนวย 100,000 326 สนคา ค 2,000 ใบ 120,000

ในระหวางเดอนธนวาคม 25X8 มรายการดงตอไปน (1) ซอวตถดบทางตรงเปนเงนเชอ 40,000 บาท วตถดบทางออม 5,000 บาท (2) กจการรบงานใหมคองานเลขท 237 และตองสงซอวตถดบเปนพเศษส าหรบงานนเปนจ านวนเงน 3,000 บาท เปนเงนเชอ (3) คาแรงทางตรงทรวบรวมไดจากงานตางๆ ปรากฏดงน

งานเลขท จ านวนเงน (บาท) จ านวนชวโมง 324 26,000 2,600 325 22,500 2,500 326 28,000 3,500 327 24,000 2,400


คาแรงทางออม 12,000 บาท เงนเดอนผจดการโรงงาน 15,000 บาท

(4) รายละเอยดในการเบกวตถดบทางตรงเขางานตางๆ งานเลขท จ านวนเงน (บาท)

324 10,000 325 12,000 326 11,000 327 15,000

(ไมรวมวตถดบพเศษทซอมาตามรายการขอ2) (5) คาใชจายการผลตทเกดขนจรงในระหวางเดอนประกอบดวย

คาเบยประกนภย 2,400 คาเชอเพลง 6,000 ภาษทรพยสน 3,000 คาน า 4,800 คาเสอมราคาเครองจกร 5,000 คาซอมแซม 3,350 คาเสอมราคาโรงงาน 7,000 คาวตถดบทางออม 2,200 คาไฟฟา 8,000 คาใชจายเบดเตลด 1,650

(6) คาใชจายการผลตจดสรรในอตรา 6.00 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง (7) กจการผลตงานเลขท 324 และ 325 เสรจและไดสงใหแกลกคาเรยบรอยแลว

กจการก าหนดราคาขายโดยบวกก าไรในอตรา 20% ของตนทนการผลต (8) กจการโอนปดผลตางคาใชจายการผลตไปบญชตนทนขาย

ใหท า 1. บญชแยกประเภทดงตอไปน 1.1 บญชคมยอดวตถดบ 1.2 บญชคมยอดงานระหวางท า 1.3 บญชคมยอดสนคาส าเรจรป 1.4 บญชตนทนขาย 1.5 บญชคมยอดคาแรงงาน 1.6 บญชคาใชจายการผลตจดสรร 1.7 บญชคมยอดคาใชจายการผลต 2. บตรตนทนงานเลขท 324 3. แสดงการค านวณตนทนตอหนวยงานของงานเลขท 324 และ 325


7 - 36

ขอ 4. บรษท สยามเฟอรนเจอร จ ากด เปนผผลตเครองเรอนตามค าสงของลกคา งดทดลองของบรษท ณ วนท 1 มถนายน 25X8 ปรากฏดงตอไปน

บรษทเฟอรนเจอร จ ากด งบทดลอง

วนท 1 มถนายน 25X8 (หนวย : บาท)

เงนสด 160,600 ลกหนการคา 50,000 คมยอดวตถดบ 59,000 คมยอดงานระหวางท า 28,000 คมยอดสนคาส าเรจรป 40,000 คาประกนภยจายลวงหนา 24,000 สนทรพยถาวร 1,930,000 คาเสอมราคาสะสม-สนทรพยถาวร 600,000 เจาหนการคา 58,000 ทนหนสามญ 1,400,000 ก าไรสะสม 203,600 2,261,600 2,261,600

รายละเอยดงานระหวางท ามดงน

งานเลขท วตถดบทางตรง แรงงานทางตรง คาใชจายการผลตจดสรร

รวม (บาท)

101 3,000 2,000 3,000 8,000 102 10,000 4,000 6,000 20,000

28,000 รายละเอยดสนคาคงเหลอ ประกอบดวย

งานเลขท รวม (บาท) 98 15,000 99 25,000 40,000 ส าหรบบญชคมยอดวตถดบนนประกอบดวย วตถดบทางตรง 57,000 บาท วสดสนเปลอง 2,000 บาท รายการทเกดขนในระหวางเดอนมถนายน 25X8 มดงน


1. วตถดบทางตรงและวสดสนเปลองทซอมาและเบกมาใชในระหวางเดอน สรปดงน วตถดบทางตรง วสดสนเปลอง รวม (บาท) ซอเชอ 104,000 บาท 6,000 บาท 110,000 บาท เบกใช 82,000 บาท 5,000 บาท 87,000 บาท วสดสนเปลองทเบกใชปรากฏวาใชในโรงงาน 3,000 บาท สวนทเหลอ 2,000 บาท เบกใชในแผนกขายและบรหาร วตถดบทางตรงทเบกใชกบงานตางๆ ดงน

งานเลขท 101 500 บาท งานเลขท 102 18,000 บาท งานเลขท 103 45,000 บาท งานเลขท 104 10,500 บาท งานเลขท 105 8,000 บาท รวม 82,000 บาท

2. เงนเดอนและคาแรงส าหรบเดอน ปรากฏดงน คาแรงทางตรง

งานเลขท 101 1,400 บาท งานเลขท 102 9,600 บาท งานเลขท 103 35,000 บาท งานเลขท 104 9,500 บาท งานเลขท 105 2,500 บาท รวมคาแรงทางตรง 58,000 บาท คาแรงทางออม 13,000 บาท เงนเดอนผจดการโรงงาน 11,000 บาท เงนเดอนฝายขายและบรหาร 14,000 บาท รวมเงนเดอนและคาแรงทงบรษท 96,000 บาท

บรษทจายเงนเดอนและคาแรงในระหวางเดอนเปนเงนสด 80,000 บาท


7 - 38

3. คาใชจายการผลตและคาใชจายอนๆ ทเกดขนในระหวางเดอน มดงน แผนกผลต ขายและบรหาร รวม (บาท) ช าระเงนสด คาซอมบ ารง 8,000 1,000 9,000 คาใชจายเบดเตลด 10,000 2,000 12,000 ไมไดจายเปนเงนสด คาเบยประกนภย 4,000 1,000 5,000 คาเสอมราคา 22,000 3,000 25,000

4. ในระหวางเดอน บรษทท างานเลขท 101 , 102 และ 104 ส าเรจบรบรณ และไดสงงานเลขท 101, 102 และ 104 ใหแกลกคา ราคาขายรวมทงสามงานทสงใหลกคาในเดอนน 180,000 บาท

5. ไดรบช าระเงนสดจากลกหนการคาตางๆ รวมเปนเงน 200,000 บาท 6. จายช าระหน 50,000 บาท 7. กจการโอนคาใชจายการผลตจรงเขางานตางๆ ในอตราเดยวกนกบในปทแลว (ตาม

รอยละของคาแรงทางตรง) 8. บรษทจะปดบญชปละ 2 ครง คอ ในวนท 30 มถนายน และวนท 31 ธนวาคม

ของทกป ใหท า 1. ลงรายการขางตนในสมดรายวนทวไป 2. โอนไปบญชแยกประเภททเกยวของ 3. งบตนทนการผลตและขาย 4. งบก าไรขาดทน 5. งบทดลองหลงการปดบญช ณ วนท 30 มถนายน 25X8 ขอ 5. บรษท พงศพฒน จ ากด รบผลตสนคาตามค าสงลกคา บรษทใชระบบบญชตนทนงานในการลงบญชและค านวณตนทนผลตภณฑ ส านกงานใหญของบรษทอยทถนนสลม สวนโรงงานตงอยทอ าเภอพระประแดง ส านกงานใหญเปนผตดตอซอขายรวมทง รบ - จายเงนภายในกจการทงหมด เพอประโยชนในการรวบรวมตนทนและการควบคมภายใน กจการจงจดใหมสมดบญชโรงงานแยกจากชดบญชของส านกงานใหญ ซงนอกจากจะลงบญชเกยวกบตนทนการผลตแลวยงตองท าการบนทกรายการสนทรพยในโรงงานรวมทงของคงคลงทกประเภททไดเกบรกษาไวในคลงสนคาของโรงงานดวย ยอดคงเหลอตามงบทดลองในสมดบญชโรงงาน ณ วนท 1 มกราคม 25X2 ปรากฏรายละเอยดดงตอไปน


บญชคมยอดวตถดบ บาท วตถดบทางตรง 40,000 วสดสนเปลอง 20,000 60,000 บญชคมยอดงานระหวางท า งานเลขท 455 18,000 งานเลขท 456 19,000 37,000 บญชคมยอดสนคาส าเรจรป จากงานเลขท 448 20,000 บญชเครองจกร 120,000 บญชคาเสอมราคาสะสม - เครองจกร 20,000 บญชแยกประเภททวไป ?

ขอมลการผลตในระหวางเดอนมกราคม 25X2 ปรากฏรายละเอยดดงน 1.ในระหวางเดอน วศวกรไดสงงานผลตใหม 2 งานคอ งานเลขท 457 และ 458 2.ซอวตถดบทางตรง 30,000 บาท วสดสนเปลอง 10,000 บาท เปนเงนเชอ 3.ปรากฏวาวตถดบทางตรงทซอมาบางสวนไมถกตองตามค าสงซอจงสงคนเจาหน จ านวน

เงน 3,000 บาท ในการนตองเสยคาพาหนะเพอขนสงคนแกผขายใหทนภายในก าหนด จ านวน 300 บาท คาพาหนะทกจการจายเงนสดลวงหนาไปกอนน กจการจะน าไปหกหนคาซอสนคาจากผขายไดตามขอตกลงทไดท าไวระหวางกน

4. เมอรวบรวมคาแรงและเงนเดอนทงสนทเกดขนระหวางเดอนไดรายละเอยดดงน คาแรงทโรงงานประกอบดวย

คาแรงทางตรง 50,000 บาท คาแรงทางออม 17,000 บาท เงนเดอนผจดการโรงงาน 10,000 บาท เงนเดอนพนกงานตรวจสอบ 3,000 บาท คาแรงทส านกงานใหญประกอบดวย

เงนเดอนพนกงานขาย 20,000 บาท เงนเดอนพนกงานบรหาร 30,000 บาท เงนเดอนและคาแรงทกประเภทถกหกภาษ ณ ทจาย ในอตรา 10%


7 - 40

5. รายละเอยดจากใบเบกวตถดบและบตรประจ างาน ปรากฏดงน วตถดบทางตรง

(บาท) วสดสนเปลอง (บาท)

คาแรงทางตรง (บาท)

งานเลขท 455 13,000 1,000 15,000 งานเลขท 456 12,000 - 20,000 งานเลขท 457 10,000 - 8,000 งานเลขท 458 5,000 1,500 7,000 งานทวๆ ไป 1,000 9,500 - รวม 41,000 12,000 50,000

6. กจการก าหนดคาใชจายการผลตจดสรรในอตรา 120% ของคาแรงทางตรง 7. กจการจายหนคาวตถดบ และคาแรงคางจายทงสน 8. คาใชจายการผลตอนๆ ทสมหบญชโรงงานรวบรวมเพอใหส านกงานใหญจายเงนไดแก

คาเชาโรงงาน 5,000 บาท คาน าคาไฟโรงงาน 8,000 บาท คาซอมบ ารง 2,000 บาท คาโทรศพท 700 บาท คาใชจายเบดเตลด 2,500 บาท

9. เครองจกรของโรงงานมอายใชงาน 10 ป 10. เมอส ารวจงานท าเสรจในตอนปลายงวด ปรากฏวา งานเสรจ 2 ชน คอ งานเลขท

455 จ านวน 1,000 ชน งานเลขท 456 จ านวน 1,500 ชน 11. กจการไดสงงานเลขท 455 ตอลกคาเรยบรอยแลว โดยก าหนดราคาขายในอตรา

150% จากตนทนการผลต สวนงานเลขท 456 ยงคงคางอยในคลงสนคาทงหมด 12. คาใชจายทส านกงานใหญเปนของฝายขาย 20,000 บาท ฝายบรหาร 10,000 บาท

กจการจายเปนเงนสดทงหมด 13. ผลตางของบญชคาใชจายการผลตไดปดไปบญชตนทนขาย

ใหท า 1. ลงรายการขางตนในสมดรายวนทวไปทงทางส านกงานใหญและโรงงาน (ไมตองแสดงบญชยอย) 2. ค านวณตนทนตอหนวยของงานเลขท 456 3. บญชแยกประเภทโรงงานในสมดของส านกงานใหญ 4. งบทดลองของโรงงาน ณ วนท 31 มกราคม 25X2


ขอ 6. ยอดคงเหลอหลงปดบญชในวนท 1 มกราคม 25X1 ในสมดบญชแยกประเภทของบรษทพฒนาการ จ ากด ปรากฏดงน เงนสด 47,000 บาท เจาหน 59,375 บาท ลกหน 50,000 บาท ทนหนสามญ 100,000 บาท คมยอดวตถดบ 22,000 บาท ก าไรสะสม 34,925 บาท คมยอดงานระหวางท า 7,500 บาท แยกประเภทโรงงาน 62,000 บาท คมยอดสนคาส าเรจรป 32,500 บาท แยกประเภทส านกงานใหญ ? เครองจกร 35,300 บาท *อยในสมดบญชของโรงงาน รายละเอยดในบญชคมยอดตางๆ ประกอบดวย บญชคมยอดวตถดบ : วตถดบ ก 2,000 หนวย 10,000 บาท วตถดบ ข 4,000 หนวย 12,000 บาท บญชคมยอดสนคาส าเรจรป : สนคา ค 1,000 หนวย 12,500 บาท สนคา ง 2,000 หนวย 20,000 บาท งานเลขท 101 งานเลขท 102 บญชคมยอดงานระหวางท า วตถดบทางตรง วตถดบ ก (500 หนวย) 2,500 บาท วตถดบ ข (200 หนวย) 600 บาท คาแรงทางตรง 500 ชวโมง 2,000 บาท 200 ชวโมง 1,000 บาท คาใชจายการผลตจดสรร ในอตรา 2 บาทตอชวโมง 1,000 บาท 400 บาท รวมตนทนงานระหวางท า 5,500 บาท 2,000 บาท

ในระหวางเดอนมกราคม 25X1 มรายการตางๆ เกดขนดงน 1.ซอวตถดบ ก 10,000 หนวย @ 5.20 บาท วตถดบ ข 12,000 หนวย @

3.75 บาทและวตถดบทางออมรวมเปนเงน 17,500 บาท 2. จายเงนเดอนและคาแรงรวมทงสน 110,000 บาท ในจ านวนนเปนเงนเดอน

ในแผนกขายและบรหารรวม 20,000 บาท ทเหลอเปนเงนเดอนและคาแรงของโรงงาน เงนเดอนและคาแรงทกประเภทถกหกเปนภาษ ณ ทจายรวม 16,000 บาท


7 - 42

3.เงนเดอนและคาแรงทโรงงานจ าแนกตามงานตางๆ ดงน คาแรงทางตรง งานเลขท 101 5,000 ชวโมง @ 4 บาท งานเลขท 102 8,000 ชวโมง @ 5 บาท งานเลขท 103 6,000 ชวโมง @ 3 บาท คาแรงทางออม (รวม) 12,000 บาท 4.เบกวตถดบเขางานตางๆ โดยใชระบบเขากอน - ออกกอน (FIFO) ดงน

งานเลขท 101 งานเลขท 102 งานเลขท 103 วตถดบ ก 10,000 หนวย - 1,000 หนวย วตถดบ ข - 12,000 หนวย 2,500 หนวย สวนวตถดบทางออมเบกไปใชในโรงงาน 7,500 บาท

5. กจการไดก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรเทากบ 2 บาทตอชวโมงแรงงานทางตรง 6. ในเดอนนผลตงานเสรจเพยง 2 งาน คอ งานเลขท 101 และ 102 และไดสงมอบให

ลกคาเรยบรอยแลวโดยคดราคาขายเทากบ 120,000 บาท และ 140,000 บาท ตามล าดบ 7. กจการใหเงนลดเงนสด 5% แกลกคาทมาช าระภายใน 20 วน ในเดอนนไดรบเงน

ช าระหนจากลกคาเปนเงนสดรวม 247,000 บาท 8. คาใชจายในการขายและบรหารเปนเงนเชอรวม 15,000 บาท คาใชจายการผลตทจาย

เปนเงนสดรวม 10,800 บาท สวนคาเสอมราคาเครองจกรเทากบ 2,000 บาท 9. กจการปดบญชผลตางคาใชจายการผลตไปบญชตนทนขายประจ างวด

ใหท า 1. งบทดลองทงของโรงงานและส านกงานใหญในวนท 1 มกราคม 25X1 2. สมดรายวนทวไปแสดงการลงรายการขางตนทงหมด โดยไมตองแสดงบญชยอย 3. งบทดลองหลงปดบญชทงของโรงงานและส านกงานใหญในวนท 31 มกราคม 25X1 ขอ 7. บรษท ทวาราตร จ ากด เปนบรษทรบบรการตดตงแสงสและไฟประดบตามงานตางๆ การตดตงแตละครงจะใชวสดแตกตางกนไปตามลกษณะของเวทและงานทแสดง ดงนน กจการจงตองจดเตรยมวตถดบประเภทตางๆ ไวลวงหนา กจการใชระบบตนทนปกต (Normal Costing) ในการค านวณตนทนของงานตางๆ และในเดอนพฤษภาคม 25X8 ม ขอมลในการด าเนนงานดงตอไปน 1. ยอดคงเหลอในบญชของคงเหลอ ณ วนท 1 พฤษภาคม ประกอบดวย บญชวตถดบและอปกรณไฟฟา 38,000 บาท บญชคมงานระหวางท า 145,000 บาท


ส าหรบบญชยอยของบญชคมงานระหวางท าม 2 งานคองานเลขท B - 46 และ D - 81 โดยมรายละเอยดตอไปน งานเลขท

B - 46 งานเลขท D - 81

วตถดบและอปกรณไฟฟา 30,000 บาท 75,000 บาท แรงงานทางตรง 8,600 บาท 10,400 บาท คาใชจายการผลตจดสรร 6,000 บาท 15,000 บาท 2. ในเดอนพฤษภาคมกจการรบงานใหมอก 2 งาน คอ งานเลขท B - 47 และ E - 18 โดยมรายละเอยดเกยวกบการใชวตถดบทางตรงและแรงงานทางตรงดงน

งานเลขท งานเลขท งานเลขท งานเลขท B - 46 D - 81 B - 47 E - 18 วตถดบและอปกรณไฟฟา 3,000 15,000 17,000 8,000 แรงงานทางตรง 1,800 1,600 5,000 4,000 3. ในระหวางเดอนกจการสงซอวตถดบและอปกรณไฟฟาตางๆ รวมเปนเงน 20,000 บาท ตอมากจการไดจายเงนสดช าระหนเพยง 80% 4. จายคาแรงทางออมในตอนสนงวด 2,600 บาท 5. กจการค านวณหกภาษ ณ ทจายคาแรงทกประเภทในอตรา 10% ของคาแรงขนตน 6. จ านวนวตถดบทางออมใชไปจากทกงานรวมแลวคดเปนเงน 3,100 บาท 7. บนทกคาใชจายการผลตดงรายละเอยดตอไปน คาพาหนะขนยายของ (จายเงนสดแลว) 1,000 บาท คาเชาสถานท (จายเงนสดแลว) 2,500 บาท คาใชจายเบดเตลด (จายเงนสดแลว) 360 บาท คาสาธารณปโภค (คางจาย) 1,440 บาท คาเสอมราคาอปกรณส านกงาน 1,500 บาท 8. กจการค านวณคาใชจายการผลตจดสรรเขาเปนตนทนการผลตของงานตางๆ ในอตรา 20% ของมลคาวตถดบและอปกรณไฟฟาทใชไปในแตละงาน และเมอสนเดอนจะค านวณผลตางคาใชจายการผลตในแตละเดอน และโอนเขาบญชผลตางคาใชจายการผลตในตอนสนเดอน ส าหรบยอดผลตางคาใชจายการผลต ณ วนท 1 พฤษภาคม 25X8 (เปนยอดทสะสมจนถง 30 เมษายน 25X8) มจ านวน 2,700 บาท โดยแสดงเปนยอดดลเดบต 9. ในเดอนนผลตงานเสรจ 2 งาน คองานเลขท B-46 และ D-81 กจการไดสงบลเรยกเกบเงนทง 2 งานในอตรา 140% ของตนทนการผลตและไดรบช าระคาบรการจากลกคาเพยง 80% เทานน


7 - 44

ใหท า 1. ลงรายการขางตนในสมดรายวนและผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ (ไมตองแสดงบญชยอย) 2. แสดงตารางสรปตนทนการผลตทง 4 งานโดยแสดงตนทนรวมของทง 4 งานประกอบดวย 3. แสดงมลคางานระหวางท าคงเหลอปลายงวด ณ วนท 31 พฤษภาคม 25X8 4. แสดงยอดคงเหลอของบญชผลตางคาใชจายการผลต ณ วนท 31 พฤษภาคม 25X8 ขอ 8. บรษท โมเดรนเฟอรนเจอร จ ากด ไดรบค าสงผลตเฟอรนเจอรจากลกคา 2 รายเมอตน เดอนสงหาคม 25X4 ดงรายละเอยดตอไปน งานเลขท 511 โรงแรมสนตสข ไดสงท าโตะอาหารจ านวน 50 ตว ในราคา 150,000 บาทงานเลขท 512 ภตตาคารเรอนไทยไดสงท าเกาอ 40 ตว ในราคา 80,000 บาท และขอใหสงมอบภายในวนท 30 สงหาคม ในการผลตเฟอรนเจอรไมวาจะเปนแบบใดของลกคารายใด จะตองผานการผลต 2 แผนก คอแผนกขนรปและแผนกประกอบ กจการใชระบบตนทนงานในการคดตนทนการผลต ส าหรบขอมลและตนทนการผลตในเดอนสงหาคมมดงน

1.วนท 1 สงหาคม แผนจดซอไดซอของดงน ไมอดสกจ านวน 100 แผน จ านวนเงน 50,000 บาท กาว 20 ถง ราคาถงละ 300 บาท ตะป 10 ลง ราคาลงละ 200 บาท น ามนทาไม 50 แกลลอน ราคาแกลลอนละ 200 บาท กจการบนทกของคงเหลอแบบเขากอนออกกอน

2.เบกวตถดบตางๆ ไปใชงานตางๆ ในระหวางเดอนดงตอไปน วนท รายการ ปรมาณ แผนกขนรป งานท 511 16/8 ไมอดสก 75 แผน งานท 512 17/8 ไมอดสก 17 แผน 18/8 น ามนทากาว 15 แกลลอน แผนกประกอบ 19/8 กาว 10 ถง 20/8 ตะป 5 ลง

3. คาแรงทรวบรวมไดจากแผนกตางๆ มดงน แผนกขนรป แผนกประกอบ วนท 16 - 20 ส.ค. คาแรงทางตรง - งานท 511 27,500 8,400 คาแรงทางตรง - งานท 512 12,000 5,200


คาแรงทางออม 10,000 4,000 วนท 23 - 27 ส.ค. คาแรงทางตรง - งานท 512 3,500 6,800 คาแรงทางออม 10,000 3,000

4. คาใชจายการผลตอนๆ ทเกดขน แผนกผลต ทง 2 แผนกประกอบดวย แผนกขนรป แผนกประกอบ

คาซอมบ ารง 8,000 7,000 คาเสอมราคา-เครองจกร 3,000 3,500 คาเชาโรงงาน 5,000 5,000 คาสาธารณปโภค 6,000 4,500 คาใชจายเบดเตลดในโรงงาน 7,400 4,800 5.กจการก าหนดอตราคาใชจายการผลตจดสรรส าหรบแผนกตางๆ ดงตอไปน แผนกขน

รป 120% ของคาแรงทางตรง แผนกประกอบ 150% ของคาแรงงานทางตรง และเพอควบคมคาใชจายการผลตในแตละแผนก สมหบญชจงเปดบญชคาใชจายการผลตจรงและคาใชจายการผลตจดสรรแยกตามแผนก ในกรณทมผลตางคาใชจายการผลต จะปดไปบญชตนทนขายในตอนสนงวด

6.โรงงานผลตงานท 511 เสรจในวนท 20 สงหาคม และงานเลขท 512 เสรจในวนท 29 สงหาคม

7.สงมอบสนคาจากงานทงสองใหแกลกคาเรยบรอย ภายในวนท 31 สงหาคม และไดสงใบแจงหนใหแกลกคาตามราคาทตกลงกน ใหท า 1. ใหทานจ าแนกประเภทวตถดบวารายการใดควรเปนวตถดบทางตรง และรายการใดควรเปนวตถดบทางออม เพราะเหตใด 2. สมดรายวนทวไปบนทกรายการดงกลาวขางตน และผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ 3. จดท าบตรตนทนงานเลขท 512 4. แสดงการค านวณผลตางคาใชจายการผลตในแตละแผนก


7 - 46


กชกร เฉลมกาญจนา. (2557). การบญชบรหาร (การบญชตนทน 2). พมพครงท 5

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. พมพครงท 15 กรงเทพมหานคร :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศศวมล มอ าพล. (2558). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 23 กรงเทพมหานคร :




การบญชตนทนกระบวนการ


1. ลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการ 2. ความแตกตางระหวางระบบการบญชตนทนงานสงท าและการบญชตนทน

กระบวนการ 3. การรวบรวมตนทนตามแผนกผลต 4. วงจรการบญชตนทนกระบวนการ 5. ขนตอนการบนทกบญชระบบตนทนกระบวนการ 6. การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ 7. การจดท ารายงานตนทนการผลต 8. บทสรป 9. แบบฝกหดทายบท 10. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการได 2. สามารถอธบายความแตกตางระหวางระบบการสะสมตนทนงานสงท าและ

ตนทนกระบวนการ 3. สามารถจ าแนกลกษณะของกระบวนการผลตแตละประเภทได 4. สามารถจดท ารายงานตนทนการผลตของแตละแผนกได 5. สามารถบนทกบญชการโอนตนทนการผลตจากแผนกหนงไปใหกบอกแผนก

หนงได เมอกจการมวธการบนทกบญชแบบตนทนกระบวนการ

วธการสอนและกจกรรมการเรยนการสอนประจ าบท 1. การบรรยายเนอหา 2. ถามตอบในชนเรยน 3. ท าแบบฝกหดทายบท



1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชตนทนกระบวนการ 2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต 4. ตวอยางกจการท ามการผลตแบบตนทนกระบวนการ



บทท 8 การบญชตนทนกระบวนการ 8 - 3

บทท 8 การบญชตนทนกระบวนการ

การบญชตนทนกระบวนการ หรอ การบญชตนทนชวงการผลต (Process Costing)

เปนการค านวณตนทนผลตภณฑอกวธหนงซงใชกบกจการทมการผลตตอเนองกนไป และในระหวางการผลตไมสามารถแยกไดวาสวนใดของการผลตเปนของงานชนใด เปนการผลตรวมกน ปกตจะผลตสนคาเพอไวขายในภายหลง เชน การผลตสนคาในกจการผลตน าตาล ปนซเมนต น ามน แปง เปนตน นอกจากนยงใชกบการผลตทตองผลตชนสวนตางๆ เสยกอน แลวน ามาประกอบเปนสนคาส าเรจรป เชน โรงงานผลตรถยนต โรงงานเครองใชไฟฟาประเภทตางๆ โรงงานผลตน าตาล เปนตน เนองจากระบบนมกใชในกจการทผลตสนคาเปนจ านวนมาก (Mass Production) และสนคาแตละหนวยทผลตจะไมแตกตางกน การค านวณตนทนตอหนวยของสนคาทผลตไดงวดหนงๆ จงใชวธการถวเฉลยตนทนการผลตทเกดขน นนคอ จะหาตนทนรวมของปจจยกรผลต ไมวาจะเปนตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตทเกดขนในงวดหนงๆ แลวหารดวยจ านวนหนวยทผลตเสรจในงวดบญชเดยวกน การทตองการหาตนทนตอหนวยตามงวดเวลา เพราะลกษณะการผลตอยในรปตอเนองกนไปตลอดกระบวนการผลต จนกระทงเสรจเปนสนคาส าเรจรป จงตองรวบรวมตนทนตามงวดเวลาเสยกอนแลวจงน าไปค านวณหาตนทนตอหนวยในภายหลง หลงจากนนจะใชตนทนตอหนวยไปคณกบจ านวนหนวยของสนคาทขายไดเพอหาตนทนขายส าหรบงวดบญชนนๆ ดงนน การค านวณตนทนสนคาทขายและสนคาคงเหลอจงจะกระท าไดโดยงาย ยกเวนในกรณทมปญหาเกยวกบการค านวณตนทนงานระหวางท าคงเหลอในตอนตนงวดซงจะกลาวในบทถดไป ส าหรบบทนจะพจารณาการบญชทเกยวกบตนทนกระบวนการซงมเรองตางๆ ดงน ขอแตกตางระหวางการบญชตนทนงานและการบญชตนทนกระบวนการ การรวบรวมตนทนตามแผนกผลต วงจรการบญชตนทนกระบวนการ การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจและ การจดท างบหรอรายงานตนทนการผลต ลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการ การบญชตนทนกระบวนการมลกษณะส าคญตอไปน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 322 และดวงมณ โกมารทต, 2559 : 286) 1. มการรวบรวมขอมลตนทนการผลตและจดท ารายงานแยกเปนแผนก โดยพจารณาจากลกษณะของการท างาน หรอหนาทงาน หรอแยกตามศนยตนทน เชน แผนกตดแบบ แผนกประกอบชนสวน แผนกพนส แผนกอบ แผนกตรวจสอบคณภาพ เปนตน


2. ตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายในการผลตทเกดขนจรงในแผนกจะถกรวบรวมตนทนเปนงวดๆ แลวน าไปบนทกรายการเขาบญชระหวางท า (Work In Process) ของแผนก โดยทวไปมกจะคดตามรอบระยะเวลา 1 เดอน การบนทกบญชจะโอนบญชทเกยวกบปจจยการผลตตางๆ เขาเดบตงานระหวางท า และเมอผลตเสรจเรยบรอยจะโอนตนทนทเกยวของ โดยเครดตออกจากงานระหวางท า ไปยงบญชงานระหวางท าของแผนกผลตอนๆ และเมอผลตเสรจจนเปนสนคาส าเรจรป กจะโอนไปบญชสนคาส าเรจรป 3. รวบรวมขอมลหนวยผลตเสรจจากแผนกนนๆ ในกรณทมงานระหวางท าคงเหลอในตอนตนงวดและปลายงวด จะตองปรบหนวยงานระหวางท าใหอยในรปของหนวยเทยบเทาผลตเสรจ (Equivalent Units) 4. ค านวณตนทนตอหนวยของแผนกตางๆ ในแตละงวด 5. ตนทนของหนวยผลตเสรจจะโอนออกบญชงานระหวางท าของแผนกทผลตเสรจไปยงบญชงานระหวางท าของแผนกถดไป หรอโอนจากบญชสนคาส าเรจรปถาเปนแผนกสดทายทท าการผลต ตนทนการผลตจากแผนกตางๆ จะถกสะสมไวตงแตแผนกแรกจนถงแผนกสดทายทผลตสนคานนเสรจ ซงตนทนทสะสมไวจนผลตเสรจนกคอตนทนสนคาส าเรจรป (Cost of Finished Goods) นนเอง 6. การสะสมตนทนรวมและตนทนตอหนวยในแผนกผลตหนงๆ หรอหลายแผนกจะน าไปแสดงไวในงบตนทนการผลต หรอรายงานตนทนการผลต (Cost of Production Report) งบตนทนการผลตอาจจดท าขนแยกเปนแผนกตามแผนกผลต ในบางกจการทมแผนกผลต 2 - 3 แผนก กอาจแสดงตนทนการผลตแยกแตละแผนกไวในงบตนทนการผลตหรออาจรวมตนทนการผลตแลวจดรายงานตนทนการผลตรวมทกแผนกไวในงบเดยวกนกได ความแตกตางระหวางระบบการบญชตนทนงานสงท าและการบญชตนทนกระบวนการ การบญชตนทนงานกบการบญชตนทนกระบวนการมความแตกตางกน ถาหากเปนวธการคดตนทนเปนแบบตนทนงานสงท า วธการค านวณตนทนการผลต จะคดเขาสผลตภณฑหรองานทท าขนโดยเฉพาะ ซงมความแตกตางกนในงานแตละงาน กจการอาจจะผลตสนคาเพยงแคหนวยเดยว เชน บาน 1 หลง หรองานหลายหนวย เชน รบพมพหนงสอธรรมะ จ านวน 500 เลม เปนตน สวนวธการบญชตนทนกระบวนการ ลกษณะของการผลตจะผลตสนคาเปนจ านวนมาก และเปนการผลตทมการผลตผานหลายแผนก ตอเนองกนไปเรอย จนกระทงเสรจเปนสนคาส าเรจรป พรอมขายใหกบลกคา หากกจการตองการทราบตนทนการผลตประจ างวด กจะตองค านวณตนทนการผลตตอหนวยของแตละแผนก ทเกดขนในงวดนนๆ จงตองมการโอนตนทนการผลตจากแผนกกอนหนา สงตอไปใหกบแผนกทผลตถดไปเรอยๆ ดงแสดงในภาพท 8.1 (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 288)


ภาพท 8.1 เปรยบเทยบการบญชตนทนงานสงท าและการบญชตนทนกระบวนการ นอกจากนยงมขอแตกตางกนในเรองอนๆ ซงสรปไดดงแสดงในตารางท 8.1

การบญชตนทนงานสงท า (Job Order Costing)







สนคาส าเรจรปงานเลขท 101



การบญชตนทนกระบวนการ (Process Costing)








ตารางท 8.1 ขอแตกตางระหวางการบญชตนทนงานสงท า และการบญชตนทนกระบวนการ (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 288) หวขอ การบญชตนทนงานสงท า การบญชตนทนกระบวนการ

1. จ านวนทผลตสนคาแตละครง/งวด

ผลตสนคาตามค าสงของลกคา จ านวนทผลตอาจจะมเพยงหนวยเดยว หรอหลายหนวยกได

ผลตสนคาเพอขายปกตในทองตลาด และจ านวนผลตมเปนจ านวนมาก (Mass Production)

2. ลกษณะของสนคา ลกษณะของสนคามความแตกตางกน ขนอยกบความตองการของลกคา หรอค าสงทผลตของลกคาแตละราย

กรณทผลตสนคาเพยงชนดเดยว สนคาจะมลกษณะเหมอนหรอคลายกน ไมสามารถแยกไดวาสนคาแตละหนวยแตกตางกนอยางไร

3. เอกสารหรอบญชทใชส าหรบรวบรวมตนทน

รวบรวมตนทนตามค าสงผลตแยกเปนงาน และใชบตรตนทนงานสงท าเปนบญชยอย

รวบรวมตนทนการผลตแยกตามแผนกผลต โดยมงบหรอรายงานตนทนการผลตของแตละแผนกเปนบญชยอย

4. สวนประกอบของตนทนการผลตทรวมเขาเปนตนทนสนคาหรองานทท า

ตนทนทใชเปนสวนประกอบส าคญ คอ วตถดบทางตรงคาแรงทางตรงทเกดขนจรงของแตละงาน สวนคาใชจายการผลตมกจะใชคาใชจายการผลตจดสรร หรอระบบบญชเปนระบบตนทนปกต

ตนทนการผลต ประกอบดวย วตถดบ คาแรง และคาใชจายการผลตของแตละแผนก โดยไมจ าเปนตองแยกวาเปนตนทนทางตรงหรอทางออม จะคดตนทนทกรายการเขาแผนกผลตแตละแผนกเสยกอน แลวจงค านวณเขาตวสนคาในภายหลง

5. หนวยของตนทน (สงทน ามาคดตนทน)

เนนตนทนทเกดขนในงานแตละงาน หรอตามค าสงผลตของลกคาแตละราย

เนนตนทนการผลตทเกดขนในแตละแผนกโดยพจารณาจากงวดเวลาเปนส าคญ (สวนใหญจะใชรอบระยะเวลา 1 เดอน)


จากขอแตกตางในแตละหวขอ ของการบญชตนทนงานสงท า และการบญชตนทนกระวนการ สามารถแสดงวธการรวบรวมและค านวณตนทนการผลต ดงแสดงสรปในภาพท 8.2

ภาพท 8.2 ขอแตกตางดานการรวบรวมและค านวณตนทนการผลตระหวาง การบญชตนทนงานและการบญชตนทนกระบวนการ

ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 289)

การทจะเลอกใชวธการบญชตนทนงานสงท า หรอการบญชตนทนกระบวนการนน ใหพจารณาจากลกษณะของสนคาทกจการผลต หรอดจากกระบวนการทผลต แตในทางปฏบตอาจเปนไปไดวากจการอาจประยกตใชระบบบญชตนทนทงสองแบบมารวมอยในกจการเดยวกน นนคอ แผนกผลตหนงอาจใชวธการบญชตนทนงาน สวนอกแผนกหนงใชวธการบญชตนทนกระบวนการ หรอกจการบางแหงตองการจะเปลยนวธการบญชจากแบบหนงไปเปนอก

การบญชตนทนงานสงท า หนวยผลตเสรจ

จากงานตางๆ

งานระหวางท า สนคาส าเรจรป

งาน No.101

งาน No.102

งาน No.103

สนคา/งาน No.101

สนคา/งาน No.102 ข.

สนคา/งาน No.103 ค.

บญชคมยอด

บญชยอย

การบญชตนทนกระบวนการ

หนวยผลตเสรจ

จากการผลตแผนกสดทาย



งานระหวางท าแผนกผลตท 1

งานระหวางท าแผนกผลตท 2

งานระหวางท า


แบบหนงกได โดยไมตองเปลยนแปลงแผนกผลต แคเพยงแตเปลยนวธบนทกรายการบญชและการรวบรวมตนทนทเกยวของเทานน การรวบรวมตนทนตามแผนกผลต การผลตสนคาไมวาจะใชวธการบญชแบบตนทนงานสงท า หรอการบญชตนทนกระบวนการ สนคาแตละประเภทจะผานกระบวนการผลตในลกษณะทแตกตางกน ถาเปนวธการบญชตนทนงานสงท า การเกบรวบรวมตนทนจะเกบตามชนงาน ในขณะทการบญชตนทนกระบวนการจะรวบรวมตนทนแยกตามแผนกผลต หรอศนยตนทน (Cost Center) ทมหนาทผลตสนคา ซงกจการมการแบงแผนกผลตไปตามลกษณะการท างานของแผนกนนๆ เชน บรษท โตโยตา จ ากด เปนบรษททผลตรถยนต โดยรถยนตทผลตเสรจแลวจะผานกระบวนการผลต 3 แผนก ดงน

กระบวนแรกของการผลตรถยนต คอ แผนกเตรยมชนสวน จะมหนาทเตรยมเหลก ชนสวน อะไหลตางๆ ใหพรอม เพอท าเปนโครงรถยนต เมอท าเปนโครงเรยบรอยแลว จะถกสงตอใหแผนกประกอบชนสวน แผนกประกอบชนสวน มหนาทประกอบชนสวน และอะไหลแตละสวนของรถยนต เชน ชนสวนทกระโปรงหนารถ ชนสวนทอยในรถ ฝาหลงรถ เบาะ เปนตน เมอประกอบชนสวนครบทกสวนแลว จะสงตอใหกบแผนกพนส แผนกพนสจะพนส เคลอบส ใสน ายาสนม ใหไดคณภาพตามทตองการ เมอแผนกพนสท าเสรจเรยบรอยแลวจะสงไปยงแผนกคลงสนคาเพอรอไวขายตอไป ในการค านวณตนทนตอหนวยของรถยนตหนงคน จงตองรวบรวมตนทนการผลตในแผนกตางๆ ส าหรบงวดเวลาทตองการ ซงปกตจะใชเวลาประมาณ 1 เดอน แลวค านวณตนทนการผลตตอหนวย ซงการรวบรวมตนทนจะคดตนทนในแผนกเตรยมชนสวนเปนอนดบแรก หนวยใดทผลตเสรจจะโอนออกไปยงแผนกประกอบชนสวน ดงนน ตนทนตอหนวยในแผนกประกอบชนสวน กจะรวมตนทนตอหนวยทไดจากแผนกผลตแรก คอ แผนกเตรยมชนสวน แลวน าไปรวมกบตนทนตอหนวยของแผนกประกอบชนสวน ตนทนการผลตตอหนวยจะถกสะสมเชนนไปเรอย จนกระทงถงแผนกสดทายทผลต จนเสรจเปนสนคาส าเรจรป ตนทนตอหนวยท

แผนกเตรยมชนสวน แผนกประกอบชนสวน แผนกพนส คลงสนคา

วตถดบ วตถดบ

วตถดบ


ผลตเสรจและโอนออกจากแผนกพนส กคอ ตนทนการผลตตอหนวยของสนคาส าเรจรปทจะน าไปบนทกไวในบตรสนคา เมอน าเขาเกบในคลงสนคา วงจรการบญชตนทนกระบวนการ การผลตสนคาทเปนการผลตแบบกระบวนการ จะมลกษณะและกรรมวธการผลตหลายวธ ซงมความแตกตางกนเปนผลใหกระบวนการผลต (Processing) แตกตางกนไปดวย โดยมตงแตแบบทงายทสด คอ มการผลตตอกนไปตลอดตามล าดบกอนหลง จนถงกระบวนการผลตทสลบซบซอน ซงประกอบดวยรปแบบ 3 รปแบบ ดงน 1) กระบวนการผลตแบบเรยงล าดบ 2) กระบวนการผลตแบบขนาน และ 3) กระบวนการผลตแบบจ าแนก แตละวธมลกษณะดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 324 - 325)

1. กระบวนการผลตแบบเรยงล าดบ กระบวนการผลตแบบเรยงล าดบ (Sequential Processing) เปนลกษณะการผลตท

งายทสด สนคาจะถกผลตโดยตองผานกระบวนการผลตหรอชวงการผลตตางๆ จนครบทงหมดตามล าดบ ตนทนจากกระบวนหนงจะถกโอนไปอกกระบวนการหนงตามจ านวนทสนคาหรองานระหวางท าถกโอนไป เมอสนคาผลตเสรจแลว กจะถกโอนไปเปนสนคาส าเรจรป กระบวนการผลตในลกษณะนจะใชในกรณทกจการผลตสนคาเพยงชนดเดยว ดงแสดงในภาพท 8.3

ภาพท 8.3 กระบวนการผลตแบบเรยงล าดบ





2. กระบวนการผลตแบบขนาน กระบวนการผลตแบบขนาน (Parallel Processing) มกจะมสนคามากกวา 1 ชนด

หรอเปนสนคาเพยงชนดเดยวแตตองผานกระบวนการผลตหลายแผนก แลวคอยมารวมกนในตอนทาย เชน อาจมการใชสวนประกอบหรอชนสวนหลายชนด และชนสวนแตละชนดตองผานกระบวนการผลตมากกวาหนงแผนก ดงแสดงในภาพท 8.4

ภาพท 8.4 กระบวนการผลตแบบขนาน

3. กระบวนการผลตแบบจ าแนก กระบวนการผลแบบจ าแนก (Selective Processing) มลกษณะการผลตเปนแบบ

ตรงขามกบแบบขนาน ในชวงตนของการผลตจะมการใชวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตรวมกนในแผนกผลต แตเมอถงแผนกใดแผนกหนง สนคาจะถกแยกออกไปผานแผนกผลตอกแผนกหนงตางหาก สนคาทแยกออกมาจะมลกษณะแตกตางกนแยกไปตามแผนกผลตสดทาย สวนใหญแลวการผลตแบบนจะมการสนคามากวา 1 ชนดขนไป เชน การกลนน ามน การผลตสารเคมแยกตามสตร เปนตน ดงแสดงในภาพท 8.5

ภาพท 8.5 กระบวนการผลตแบบจ าแนก














ขนตอนการบนทกบญชตนทนกระบวนการ การบนทกบญชไมวาจะเปนกระบวนการผลตในลกษณะใด จะมหลกของการบนทกบญชเหมอนกน โดยพจารณาจากกจกรรมหรอรายการทางบญชทเกด ซงจะเรมกระบวนการผลตตงแตการจดหาปจจยการผลต น าปจจยการผลตแตละรายการเขาสกระบวนการผลต การเกบรกษาสนคาส าเรจรปและการขายสนคาส าเรจรปใหกบลกคา ดงนน การบนทกบญชระบบตนทนกระบวนการจะบนทกบญชโดยแบงไปตามกจกรรมหรอขนตอนตางๆ ท เกดขนตามล าดบ ดงน ขนท 1 : การบนทกตนทนการจดหา

การบนทกบญชขนตอนนมลกษณะคลายกบระบบการบญชตนทนงานสงท า บญชแยกประเภททใชจะบนทกตนทนการจดหาปจจยการผลต ไดแก วตถดบ คาแรง และคาใชจายการผลต โดยทกจการจะน าระบบบญชคมยอดและบญชยอยมาใชดวยกได ส าหรบวธ การบญชเกยวกบการจดหาวตถดบ แรงงาน และปจจยตางๆ ในโรงงาน จะคลายคลงกบทไดกลาวมาในบทท 3 ซงจะบนทกเปนคาใชจายในการจดหาวตถดบ หรอบนทกเขาบญชคมยอดคาใชจายการผลต ซงการบนทกจะลงรายการเหมอนกบระบบบญชตนทนงานสงท า ทงนจะใชหลกการควบคมภายในและการค านวณตนทนการผลตดงทกลาวมาในบทท 5 แตอยางไรกตาม อาจมวธปฏบตแตกตางกนไปในกจการแตละแหงกได ขนท 2 : การบนทกตนทนการผลต

ส าหรบการบนทกบญชตนทนการผลต ของระบบตนทนกระบวนการ ประกอบดวย วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ตนทนเหลานจะถกโอนเขาสกระบวนการผลตโดยเขาบญชงานระหวางท าแยกแตละแผนก ตนทนของแผนกผลตท 1 จะโอนเขาแผนกผลตท 2 แผนกอนๆ ไปเรอยๆ จนกระทงผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป ซงจะอธบายการบนทกบญชแตละขนตอนในหวขอถดไป

แตในสวนของระบบตนทนกระบวนการจะมบญชทส าคญทตองท าความเขาใจกอน นนกคอ บญชงานระหวางท า ซงการเปดบญชงานระหวางท า หรอสนคาระหวางผลต จะขนอยกบลกษณะการด าเนนงานของกจการแตละแหง ดงน 2.1 กจการทผลตสนคาเพยงชนดเดยวตอเนองกนโดยตลอด ในกระบวนการผลตเดยวกน เชน น าแขง ปนซเมนต น าตาล เปนตน กจการเหลานจะเปดบญชงานระหวางท าเพยงบญชเดยว (Single Work in Process Account) 2.2 กรณทกจการผลตสนคาหลายชนด (Multiple Products) ควรเปดบญชงานระหวางท า เปน 3 บญชแยกตามปจจยการผลตแตละประเภท ประกอบดวย งานระหวางท า - วตถดบ งานระหวางท า - คาแรงงาน และงานระหวางท า - คาใชจายการผลต เมอรวบรวมตนทนของปจจยการผลตแตละประเภทไดแลว ขนตอมา กคอ การวเคราะหตนทนทควรจะเปนของสนคาแตละชนดเพอหาตนทนรวมตอหนวยของสนคาแตละชนด


2.3 ถากจการผลตสนคาหลายชนดทอยในแผนกเดยวกน อาจจะเปดบญชงานระหวางท าแยกตามชนดของสนคาทผลตได เชน งานระหวางท า - สนคา A งานระหวางท า - สนคา B เปนตน 2.4 กจการทผลตสนคาเพยงชนดเดยว โดยผานกระบวนการผลตหลายแผนก ควรเปดบญชงานระหวางท าแยกตามแตละแผนก (Departmental Work in Process Account) เพอค านวณตนทนการผลตของแตละแผนกไดชดเจนมากขน ซงจะเปนประโยชนตอการควบคมและวดผลการด าเนนงานของแผนกนนๆ โดยเฉพาะ ระบบบญชตนทนกระบวนการในบทน เปนการรวบรวมตนทนแยกตามแผนกผลต หรอศนยตนทนเปนหลก ดงนน การเปดบญชระหวางท าทจะกลาวในบทน จะเปนการเปดบญชงานระหวางท าแยกตามแผนกผลต เชน งานระหวางท า – แผนกผลตท 1 งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 หรอ ระบเปนแผนกตามหนาททแผนกนนท า เชน งานระหวางท า – แผนกขนรป งานระหวางท า – แผนกประกอบ เปนตน

แตอยางไรกตาม เมอกลาวถงการบนทกบญชเกยวกบตนทนการผลตโดยทวไป จะพจารณาไปตามปจจยการผลต ประกอบดวย วตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ซงจะอธบายการบนทกบญชเกยวกบรายการตางๆ โดยใชระบบตนทนกระบวนการ ตามล าดบตอไปน 2.4.1 วตถดบ

เมอมการเบกวตถดบเขาสแผนกผลตแผนกแรก และอาจจะเตมหรอไมเตมวตถดบในแผนกถดไป จนถงแผนกผลตสดทายเสรจสนกระบวนการผลต และเปนสนคาส าเรจรปตามทตองการ การเบกวตถดบเขาสแผนกผลตจะแยกตามแผนกโดยระบรายละเอยดวาแผนกนนเบกวตถดบชนดใด เปนจ านวนเทาใด เนองจากลกษณะการผลตของแตละแผนกทมความแตกตางกน ท าใหตองใชวตถดบทแตกตางกน ฉะนนการบนทกตนทนวตถดบเขาสกระบวนการผลตจงไมตองบนทกรายละเอยดมากเหมอนกบระบบการบญชตนทนงานสงท า เพราะไมตองจ าแนกวาเบกวตถดบชนดใดไปใช เปนวตถดบทางตรงหรอทางออมในงานชนใด กรณทกจการไดผลตสนคาหลายชนดจากวตถดบประเภทเดยวกนในกระบวนการผลตตอเนองอนเดยวกน กจะตองปนสวนตนทนวตถดบดงกลาวไปใหกบสนคาแตละชนด โดยค านงถงเกณฑการปนสวนตนทนรวม (Allocation of Joint Costs) ดงไดกลาวไวแลวในบทท 6


การบนทกบญชเกยวกบวตถดบ เมอมการเบกวตถดบไปใชในแผนกใดแผนกหนง เปนจ านวนเทาใด จะท าการบนทกรายการในสมดบญช คอ สมดรายวนเบกวตถดบ หรอสมดรายวนทวไปกได ถาสมมตวาบรษทมการผลตสนคาตอเนองกน 2 แผนก ดงนน การลงบนทกบญชเกยวกบการเบกใชวตถดบเขาสกระบวนการผลต จะบนทกไดดงน เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 1 xxx งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx เครดต วตถดบ xxx

2.4.2 คาแรงงาน ส าหรบระบบตนทนกระบวนการ คนงานแตละคนจะถกแบงเขาแผนกแต

ละแผนกไปตามงานทท าอยแลว ซงแตละแผนกกแบงไปตามลกษณะการผลตสนคา ดงนน การบนทกเวลาท างานอาจจะใชบตรบนทกเวลาท างานประจ าวน (Daily Time Tickets) หรอบตรบนทกเวลาท างานประจ าสปดาห (Weekly Time Tickets) ควบคไปกบบตรลงเวลา (Clock Cards) โดยพนกงานบญชจะท าการบนทกรายการในสมดรายวนขนตน แลวผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ โดยใชหลกการบญชเกยวกบคาแรงงาน ตามบทท 4 ดงนน การบนทกบญชเกยวกบคาแรงงานเขาแผนกผลตตางๆ จะบนทกบญชไดดงน เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 1 xxx งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx เครดต คาแรงงาน xxx

ถาพบวามคาแรงบางประเภทไมสามารถจดเขาแผนกใดแผนกหนงไดโดยตรง เชน เงนเดอนผจดการโรงงาน ใหถอวารายการนนบนทกเขาบญชคาใชจายการผลตทวไป (General Factory Overhead Account) ซงจะเหนวาวธการบนทกบญชเกยวกบวตถดบและคาแรงงานเขาสกระบวนการผลตในแผนกตางๆ นน ระบบบญชตนทนกระบวนการจะมความสลบซบซอนนอยกวาระบบบญชตนทนงานสงท า ซงจะชวยใหสามารถลดเวลาและคาใชจายทเกดจากการรวบรวมขอมล ค านวณตนทนการผลต และการบนทกบญชรายการในบญชตางๆ ดวย


2.4.3 คาใชจายการผลต การรวบรวมรายละเอยดเกยวกบคาใชจายการผลตทเกดขนในการ

ผลตสนคาชนดใดชนดหนง คอ การรวบรวมคาใชจายการผลตแยกตามแผนกทผลตสนคาชนดนน แตถาหากมตนทนและคาใชจายรายการใดทไมสามารถระบไดอยางชดเจนวาเปนของแผนกใดโดยเฉพาะ กจะใชหลกเกณฑในการปนสวน (Allocation) ตนทนหรอคาใชจายเหลานใหแกแผนกผลตตามเกณฑการปนสวนทเหมาะสม เชน กจการจายคาเชาโรงงานอาจจะปนสวนไปตามพนททแผนกผลตใช คาน าคาไฟทงโรงงานปนสวนไปตามปรมาณการใชของแตละแผนก หรอเงนเดอนผจดการโรงงานปนสวนไปตามชนดของสนคาทผจดการดแล เปนตน กจการบางแหงอาจจะมแผนกบรการ (Service Department) รวมอยในโรงงาน กจะรวบรวมคาใชจายทเปนของแผนกบรการแยกตามแผนก แลวจงปนสวนคาใชจายของแผนกบรการเขาสแผนกผลตตามหลกเกณฑทก าหนด ซงไดกลาวมาแลวในบทท 6 การบนทกบญชท เกยวกบคาใชจายการผลตตามระบบตนทนกระบวนการ เมอบนทกคาใชจายการผลตเขาสกระบวนการผลตแยกตามแผนก อาจบนทกวธใดวธหนงดงน 1) บนทกคาใชจายการผลตทเกดขนจรงเขาแผนกผลตทเกยวของ จะลงบนทกบญชดงน เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 1 xxx งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx เครดต คมยอดคาใชจายการผลต – แผนกผลตท 1 xxx คมยอดคาใชจายการผลต - แผนกผลตท 2 xxx

วธนจะใหผลดเมอกจการท าการผลตสนคาอยางสม าเสมอ และเมอวเคราะหรายการคาใชจายการผลตเปนตนทนคงทและตนทนผนแปรแลว ปรากฏวาตนทนคงทเปนสวนประกอบส าคญของตนทนการผลตรวม 2) บนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขาแผนกผลตทเกยวของ โดยใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรทก าหนดไวลวงหนา ซงเปนหลกการเดยวกนกบการจดสรรคาใชจายการผลตเขาสงานของระบบบญชตนทนงานสงท า ซงจะบนทกบญชไดดงน เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 1 xxx งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx เครดต คาใชจายการผลตจดสรร - แผนกผลตท 1 xxx คาใชจายการผลตจดสรร - แผนกผลตท 2 xxx กจการจะใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรเมอพบวาปรมาณผลตไมสม าเสมอ บางเดอนผลตสนคาเปนจ านวนมาก บางเดอนผลตเปนจ านวนนอย และเมอวเคราะหคาใชจายการ


ผลตแลว ปรากฏวาตนทนคงทมจ านวนสงเมอเทยบกบตนทนการผลตรวม การใชอตราคาใชจายการผลตจดสรรจะชวยใหกจการค านวณตนทนผลตภณฑสม าเสมอไดตลอดทงป แตไมวากจการจะใชวธใดกตาม กจการจะตองเปดบญชคมยอดคาใชจายการผลตโดยมบญชยอยประกอบรายการเหลาน โดยท าเปนใบสรปรายการคาใชจายการผลตประจ าแผนก ซงจะระบใหทราบวาแผนกนนมบญชยอยอะไรบาง และเปนจ านวนเงนเทากบเทาใด ในกรณทกจการใชอตราคาใชจายการผลตจดสรร กจะน ายอดรวมของบญชคมยอดคาใชจายการผลตทเกดขนจรงแตละแผนกไปเปรยบเทยบกบคาใชจายการผลตทจดสรรไวส าหรบแผนกนน เพอค านวณและวเคราะหผลตางคาใชจายการผลตในงวดบญชนน วามจ านวนเทาใด และเปนผลตางในลกษณะแบบใด ผลตางนาพอใจหรอไมนาพอใจเพอเสนอตอฝายบรหารตอไป

2.4.4 หนวยทผลตเสรจและโอนออกระหวางแผนก แผนกทผลตเสรจและโอนออกจากแผนกผลตท 1 ถอวาเปน

หนวยรบโอน (Transferred Units) ของแผนกผลตท 2 และหนวยทผลตเสรจและโอนออกจากแผนกผลตท 2 กจะเปนหนวยรบโอนของแผนกผลตท 3 และจะพจารณาตอเนองกนเชนนไปเรอย จนกระทงถงแผนกสดทายซงจะสงหนวยทผลตเสรจหรอสนคาส าเรจรปไปเกบทคลงสนคา กจการอาจจะทราบปรมาณของหนวยทผลตเสรจ และโอนใหระหวางแผนกจากรายงานการผลตของแผนกแตละแผนก แตไมทราบวาตนทนทโอนใหระหวางกนวามจ านวนเทาใด ดงนน กจการจงตองมการจดท างบตนทนการผลต หรอรายงานตนทนการผลตประจ าแผนก (Cost of Production Report) รายงานนจะบอกใหทราบถงตนทนตอหนวยและตนทนรวมของหนวยทผลตเสรจและโอนออกของแผนกผลตแตละแผนก กจการตองทราบขอมลตนทนเหลานเสยกอนจงจะบนทกบญชได ส าหรบการบนทกบญชหนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 สงไปผลตตอในแผนกผลตท 2 จะบนทกบญชไดดงน เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx เครดต งานระหวางท า - แผนกผลตท 1 xxx

ขนท 3 : การบนทกตนทนสนคาทผลตเสรจเพอเกบในคลงสนคา การลงบญชเกยวกบการโอนตนทนของหนวยทผลตเสรจและโอนออกไปเกบไวท

คลงสนคาจะท าเมอทราบตนทนรวมของสนคาส าเรจรป หรอตนทนสนคาทผลตเสรจเรยบรอยแลว หรอค านวณตนทนหลงจากทท ารายงานตนทนการผลตของแผนกสดทายเสรจสนกระบวนการ เชน ถากจการมการผลตสนคาตอเนองกน 2 แผนก กจการจะทราบตนทนรวมไดเมอท ารายงานตนทนการผลตในแผนกผลตท 2 เสรจแลว ส าหรบการลงบนทกบญชเกยวกบการโอนตนทนสนคาทผลตเสรจเปนสนคาส าเรจรป จะบนทกบญชไดดงน เดบต สนคาส าเรจรป xxx เครดต งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 xxx


ขนท 4 : การบนทกตนทนของสนคาทขายได (ตนทนขาย) เมอกจการสามารถขายสนคาใหกบลกคาไดแลว กจะบนทกตนทนขายดวยราคาทน

และขณะเดยวกนกบนทกยอดขายทกจการขายไดในราคาขาย ส าหรบราคาทนของสนคาจะค านวณไดจากขนท 3 เพอหาตนทนขายในระหวางงวด และจะลงบนทกบญชทงสองรายการ ไดดงน เดบต ตนทนขาย (ปรมาณการขาย x ราคาทน) xxx เครดต สนคาส าเรจรป xxx เดบต ลกหน xxx เครดต ขายสนคา (ปรมาณการขาย x ราคาขาย) xxx ส าหรบกจการทตองการวดผลการด าเนนงานทกเดอน กจะปดบญชขายสนคาและตนทนขายไปบญชก าไรขาดทน หรอบญชสรปผลรายไดและคาใชจายประจ างวดบญชนนๆ จากหลกการบนทกบญชตงแตขนแรก คอ การจดหาวตถดบ คดคาแรงงาน และรวบรวมคาใชจายการผลตประจ าแผนก จะใชหลกการเดยวกนกบระบบบญชตนทนงานสงท า เพอใหเขาใจเกยวกบการบนทกบญชตงแตการเบกปจจยการผลตเขาสกระบวนการผลต ผลตจนเสรจสนเปนสนคาส าเรจรปและตอมาเมอมการขายสนคาใหแกลกคาตอไป ดงแสดงในตวอยางท 8.1


ตวอยางท 8.1 บรษท รงเรองการคา จ ากด ผลตสนคาโดยใชระบบบญชตนทนกระบวนการ บรษท

ผลตสนคาชนดหนง โดยมแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนกตดและแผนกประกอบ โดยมขอมลปรมาณสนคาทผลตและตนทนการผลต ประจ าเดอนสงหาคม ดงน แผนกตด แผนกประกอบ

ปรมาณหนวยผลต (หนวย) หนวยน าเขา 25,000 25,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 25,000 25,000

ตนทนการผลตประจ าแผนก (บาท) วตถดบทางตรง 25,000 52,500 คาแรงงานทางตรง 77,500 100,000 คาใชจายการผลต 80,000 110,000 รวม 182,000 262,500

ไมมงานคงคางหรอไมมงานระหวางท าคงเหลอยกมาจากงวดกอน ทงในแผนกตดและแผนกประกอบ กจการขายสนคาไดจ านวน 20,000 หนวย จากขอมลปรมาณการผลต และตนทนการผลตขางตนน บรษทจะบนทกรายการวตถดบ คาแรง คาใชจายการผลต และหนวยผลตเสรจไปยงสนคาส าเรจรป ไดดงน

สมดรายวนทวไป

25X1 ม.ค. 31 งานระหวางท า - แผนกตด 25,000 - (1) งานระหวางท า - แผนกประกอบ 52,500 - วตถดบ 77,500 - บนทกตนทนวตถดบทเบกไปใชในแผนกตางๆ

ของเดอนมกราคม 25X1

(2) งานระหวางท า - แผนกตด 77,500 - งานระหวางท า - แผนกประกอบ 100,000 - คาแรงงาน 177,500 - บนทกคาแรงงานทเกดขนในแผนกตางๆ ของ

เดอนมกราคม 25X1


25X1 - ม.ค. 31 งานระหวางท า - แผนกตด 80,000 (3) งานระหวางท า - แผนกประกอบ 110,000 - คมยอดคาใชจายการผลต - แผนกตด 80,000 - คมยอดคาใชจายการผลต - แผนกประกอบ 110,000 - บนทกคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในแผนกตด

และแผนกประกอบประจ าเดอนมกราคม 25X1

เมอผานรายการในสมดรายวนไปบญชแยกประเภททง 2 แผนก กจะเปนดงน

งานระหวางท า - แผนกตด (1) วตถดบ 25,000 (2) คาแรง 77,500 (3) คาใชจายการผลต 80,000

งานระหวางท า - แผนกประกอบ (1) วตถดบ 52,500 (2) คาแรง 100,000 (3) คาใชจายการผลต 110,000 เนองจากแผนกตดผลตเสรจทง 25,000 หนวยทน าเขา ดงนน ตนทนหนวยผลตเสรจและโอนออกจากแผนกตดจะเทากบ 182,500 บาท ซงเทากบผลรวมของตนทนวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลตรวมกนทเปนของแผนกตด และเมอโอนตนทนจากแผนกตดแบบไปใหกบแผนกประกอบ การลงบนทกบญชไดดงน 25X1 ม.ค. 31 งานระหวางท า - แผนกประกอบ 182,500 - (4) งานระหวางท า - แผนกตด 182,500 - โอนตนทนของหนวยผลตเสรจจากแผนกตดไป

แผนกประกอบ

ตนทนของหนวยรบโอนของแผนกประกอบ 182,500 บาท จะไปรวมกบตนทนการผลตทเปนของแผนกประกอบเอง หรอเทากบ 445,000 บาท (182,500 + 52,500+ 100,000+


110,000) ซงเทากบตนทนของหนวยทผลตเสรจและโอนออกไปเกบทคลงสนคา หรอเปนตนทนของสนคาส าเรจรปจ านวน 25,000 หนวยเชนกน เพราะแผนกประกอบสามารถผลตไดเสรจทง 25,000 หนวย ทไดรบโอนมาจากแผนกตด ดงนน การลงบนทกบญชตนทนสนคาทผลตเสรจและโอนออกจากแผนก จะไดดงน 25X1 ม.ค. 31 สนคาส าเรจรป 445,000 - (5) งานระหวางท า-แผนกประกอบ 445,000 - โอนตนทนหนวยทผลตเสรจรวม 10,000 หนวย

ไปคลงสนคา

ถาจะค านวณหาตนทนตอหนวยของสนคาทผลตเสรจ ทบนทกในบตรสนคาจะเทากบ 17.80 บาท ซงสามารถค านวณไดจาก

ตนทนตอหนวยของสนคาส าเรจรป = ตนทนตอหนวย + ตนทนตอหนวย ของแผนกตด ของแผนกประกอบ

= 182,500 + 262,500 25,000 25,000 = 7.30 + 10.50 = 17.80 บาทตอหนวย ดงนน ตนทนขาย = ปรมาณสนคาทขายได × ตนทนตอหนวย = 20,000 × 17.80 = 356,000 บาท

การบนทกบญชเกยวกบตนทนขาย และยอดขายทขายได จะลงบนทกบญชไดดงน 25X1 ม.ค. 31 ตนทนขาย 356,000 - (6) สนคาส าเรจรป 356,000 - บนทกตนทนขายสนคาจ านวน 20,000 หนวย

ระหวางเดอนมกราคม


เมอผานรายการในสมดรายวนไปบญชแยกประเภททง 2 แผนก และบญชตนทนขายและ สนคาส าเรจรป จะเปนดงน

งานระหวางท า - แผนกตด (1) วตถดบ 25,000 (4) แผนกประกอบ 182,500 (2) คาแรง 77,500 (3) คาใชจายการผลต 80,000 182,500 182,500

งานระหวางท า - แผนกประกอบ (1) วตถดบ 52,500 (5) สนคาส าเรจรป 445,000 (2) คาแรง 100,000 (3) คาใชจายการผลต 110,000 445,000 445,000

สนคาส าเรจรป (5) แผนกประกอบ 445,000 (6) ตนทนขาย 356,000

ยอดยกไป 89,000 445,000 445,000

ตนทนขาย

(6) สนคาส าเรจรป 356,000 การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ จากขอมลตวอยางท 8.1 บรษท รงเรองการคา จ ากด จะสามารถค านวณตนทนตอหนวยของจ านวนสนคาทผลตเสรจ (Equivalent Units) ในแตละแผนกหรอเรยกวาหนวยเทยบเทาหนวยส าเรจ ซงการค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจเปนการค านวณงานระหวางท าทผลตยงไมเสรจ โดยใหอยในรปของจ านวนหนวยของสนคาส าเรจรป โดยงานระหวางท าทยงไมเสรจนจะแสดงในรปของขนความส าเรจ อาจแสดงเปนรอยละหรอสดสวนของความส าเรจ (ศศวมล มอ าพล, 2558 : 3-29) เชน ถามงานระหวางท าปลายงวดจ านวน 2,000 หนวย โดยขนความส าเรจเทากบ 80% เมอท าการค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ จะเทากบ 1,600 หนวย (2,000 X 80%) เปนตน


หนวยทผลตเสรจทกหนวยจะไดรบการถวเฉลยตนทนทงหมดทเกดขนในงวดนน ตนทนตอหนวย หนวยละเทาๆ กน แตกรณเชนนเปนไปไมไดในสถานการณจรงๆ เพราะตามลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการนน มการใสวตถดบ คาแรงงาน และคาใชจายการผลต ตอเนองกนตลอดกระบวนการผลตเปนจ านวนมาก เมอผลตหนวยใดเสรจกจะรบหนวยใหมเขามาแทนทตลอดเวลา เปนเชนนไปเรอยๆ ดงนน ในความเปนจรงจงเปนไปไมไดวาหนวยทน าเขาในระหวางงวดจะตองไดรบการผลตจนเสรจสนทกหนวยอาจจะมบางหนวยทผลตเสรจกอนสนงวด และบางหนวยไปผลตเสรจในงวดถดไป ซงหนวยทผลตไมเสรจและคงคางอยในวนสนงวดนกคอ “งานระหวางท า” ปญหาทเกดขนในการค านวณตนทนตอหนวย คอ จะค านวณตนทนตอหนวยไดอยางไรในเมอผลตเสรจเปนบางหนวยเทานน

ดงนน สตรในการค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจสามารถค านวณไดดงน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 212)

เพอใหเขาใจในการค านวณตนทนการผลต ดงแสดงในตวอยางท 8.2


จากตวอยางของบรษท รงเรองการคา จ ากด สมมตวาในเดอนมกราคม 25X1 ตนทนการผลตเทาเดม แตขอมลปรมาณผลตเปลยนแปลงไป ดงน

แผนกตด แผนกประกอบ หนวยน าเขาผลต (หนวย) 25,000 20,000 หนวยผลตเสรจโอนออกไปแผนกประกอบ 20,000 หนวยผลตเสรจโอนไปคลงสนคา 12,500 งานระหวางท าปลายงวด - แผนกตด

(ผลตเสรจเพยง

)

งานระหวางท าปลายงวด - แผนกประกอบ

(ผลตเสรจเพยง

)

5,000

7,500 รวมหนวยทผลต 25,000 20,000

สมมตวากจการใสวตถดบ A ในตอนตนของกระบวนการผลตในแผนกตด และใสวตถดบ B อยางสม าเสมอตามขนของความส าเรจของการผลตในแผนกประกอบ สวนแรงงาน

หนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ = ผลรวม (จ านวนผลผลตทผลตเสรจเพยบบางสวน X สดสวนหรออตรารอยละของงานทท าเสรจ)


และคาใชจายในการผลตไดน าเขาผลตอยางสม าเสมอตามขนของความส าเรจของกระบวนการผลตในแตละแผนก เมอพจารณาการใสปจจยการผลตครบทง 3 สวน คอ วตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลตโดยสมบรณ (ครบถวนหรอเทากบ 100%) จะเหนไดวาเฉพาะหนวยผลตเสรจเทานนทไดรบปจจยการผลตครบถวนทง 100% สวนหนวยงานระหวางท าปลายงวดซงส ารวจโดยนาย

ชางหรอวศวกรประจ าโรงงานนน ปรากฏวาในแผนกตดผลตเสรจเพยง

หรอเทากบ 50%

สวนในแผนกประกอบ ผลตเสรจเพยง

หรอเทากบ 66.67% หรอ ผลตไมครบ 100% นนเอง

การน าเอาหนวยทงทผลตเสรจและผลตไมเสรจมารวมกนเพอน าไปหารตนทนทงหมดยอมแสดงตนทนตอหนวยทไมถกตอง เพราะหนวยของงานระหวางท าปลายงวดไดรบตนทนของปจจยการผลตเพยงบางสวนเทานน เมอใชหนวยทตรวจนบ (Physical Units) เปนตวหารไมได กตองมการปรบหนวยงานระหวางท าใหอยในรปของหนวยทผลตเสรจ หรอทเรยกวา หนวยเทยบเทาหนวยผลตเสรจ หรอ หนวยเทยบเทาหนวยส าเรจ เพอน ามาใชในการค านวณตนทนตอหนวยของสนคา

การค านวณหนวยเทยบเทาหนวยทผลตเสรจ จะแยกตามปจจยการผลต ไดแก หนวยเทยบเทาส าหรบหาตนทนวตถดบตอหนวย คาแรงงานและคาใชจายการผลตตอหนวย ขนอยกบกรรมวธการผลต เชน ตามตวอยางของบรษท รงเรองการคา จ ากด กจการใสวตถดบในลกษณะทแตกตางกนของแตละแผนก สวนแรงงานและคาใชจายการผลตจะเกดขนในลกษณะสมพนธกน จงมขอสมมตวา ตนทนทงสองรายการนไดเกดขนอยางสม าเสมอตลอดกระบวนการผลตในแผนกและนยมรวมตนทนคาแรงงาน และคาใชจายในการผลตไวดวยกน โดยเรยกวาเปนตนทนแปรสภาพ หรอตนทนเปลยนสภาพ (Conversion Costs) ตามกรณน ตนทนในการใสวตถดบแตกตางไปจากตนทนในการใสแรงงานและคาใชจายการผลต เพราะมเปอรเซนตการท าเสรจไมเทาเทยมกน ดงตวอยางแผนกตดซงก าหนดใหใสวตถดบ A ในตอนตนของกระบวนการผลต ซงหมายความวาทกหนวยทน าเขามโอกาสรบตนทนวตถดบ A ครบถวน ทงในหนวยทผลตเสรจโอนใหแผนกประกอบ และหนวยในงานระหวางท าปลายงวดของแผนกตด ดงในภาพท 8.6


ภาพท 8.6 เสนทางของตนทนการผลตในแผนกตด ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 304)

จากเสนทางของตนทนการผลตภาพท 8.6 จะเหนไดวา วตถดบไดใชในการผลตโดยครบถวน ไมวาจะอยในหนวยผลตเสรจซงโอนใหแผนกประกอบจ านวน 20,000 หนวย หรออยในงานระหวางท าจ านวน 5,000 หนวย ดงนน หนวยเทยบเทาของวตถดบ A ค านวณไดดงน

วตถดบ A ทอยในหนวยผลตเสรจ (คดตนทนเตมท 100%) 20,000 หนวย วตถดบ A ทอยในหนวยงานระหวางท า (คดตนทนเตมท 100%) 5,000 หนวย รวมหนวยเทยบเทา - วตถดบ 25,000 หนวย

ส าหรบการใสคาแรงงานและคาใชจายการผลตในแผนกตด วเคราะหไดวาไดใสโดยครบถวนในหนวยผลตเสรจ สวนทอยในงานระหวางท าจ านวน 5,000 หนวย ผลตเสรจเพยง

หรอ คดเปน 50% ของทงหมด เมอกจการผลตไปไดมากนอยเทาใดกควรจะใสตนทนใน

สดสวนเดยวกนกบเปอรเซนตของหนวยทผลตได ดงนนตนทนแปรสภาพในงวดนจงเปนตนทนของหนวยผลตเสรจบวก 50% ของงานระหวางท าปลายงวด โดยทเปอรเซนตของการผลตในหนวยผลตเสรจไมเทากบงานระหวางท าปลายงวด จงตองมการดดแปลงหนวยของงานระหวางท าปลายงวดใหเทยบเทาหนวยผลตเสรจดงน

หนวยผลตเสรจ 20,000 หนวย

วตถดบ กระบวนการผลตใน แผนกตด

ปรมาณ น าเขา 25,000

หนวย

คาแรง + คาใชจายการผลต

วตถดบ 100%

ตนทนแปรสภาพ 100%

แผนก ประกอบ

วตถดบ 100% แปรสภาพ 50%

งานระหวางท าปลายงวด 5,000 หนวย


ถากจการตองการผลตใหครบ 100% จ านวนหนวยของงานระหวางท า 5,000 หนวย

ถากจการผลตเสรจเพยง

หรอ 50% ของทงหมด จะมจ านวนหนวยทผลตเสรจ จะ

เทากบ

= 5000 x

= 2,500 หนวย ดงนน สรปไดวา ถาจ านวนทผลต 5,000 หนวย แตสภาพการผลตเสรจเพยง 50% มจ านวนหนวยเทยบเทาผลตเสรจ เทากบ 2,500 หนวย

หรอ สามารถค านวณโดยใชอตรารอยละของงานทท าเสรจ ไดดงน

จากขอมลตามตวอยางท 8.1 อตรารอยละของงานระหวางท าทผลตเสรจ เทากบ

หรอคดเปน 50 % ไดดงน หนวยเทยบเทาของปจจยการผลต = 5,000 × 50% = 2,500 หนวยเทยบเทา ดงนนหนวยเทยบเทาผลตเสรจ ของตนทนแปรสภาพ (คาแรงงานและคาใชจายการผลต) ในแผนกตด จะค านวณไดดงน ตนทนแปรสภาพทอยในหนวยผลตเสรจ (คดตนทนเตมท 100%) จ านวน 20,000 หนวย ตนทนแปรสภาพทอยในหนวยงานระหวางท า (คดเทยบเทา 50%) จ านวน 2,500 หนวย รวมหนวยเทยบเทา - ตนทนแปรสภาพ 22,500 หนวย ส าหรบแผนกประกอบ การค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจจะใชหลกการเชนเดยวกบแผนกตด แตจะมสวนทไดรบโอนมาจากแผนกตดโอนมาใหแผนกประกอบเพมดวย ดงนน แผนกประกอบ จงตองหาหนวยเทยบเทาของวตถดบและตนทนแปรสภาพ และหาหนวยเทยบเทาของหนวยทรบโอนมาจากแผนกตดดวย

ทงนเปนเพราะการรวบรวมตนทนของระบบบญชตนทนกระบวนการอยในรปของการสะสมตนทนจากแผนกผลตแผนกแรกไปจนถงแผนกสดทาย เมอผลตหนวยใดเสรจ จะสงหนวยทเสรจของแผนกนน ไปใหกบแผนกผลตถดไปกจะโอนตนทนของหนวยนนออกไปดวย ทางดานแผนกผลตทรบหนวยรบโอน (Transferred Units) ไปผลตตออาจจะใสวตถดบหรอไมกไดทงนขนกบกรรมวธการผลต เมอผลตเสรจกจะรวบรวมตนทนทงทรบโอนมาจากแผนกผลตทผานมากบตนทนการผลตทเปนของแผนกเอง เพอค านวณตนทนหนวยผลตเสรจและโอนออกสงใหแผนกผลตอนดบถดไป และจะกระท าเชนนจนถงแผนกผลตสดทาย ซงจะไดตนทนทสะสมไวทงหมดตงแตตนจนเปนสนคาส าเรจรป เพอใหเขาใจถงรปแบบในการค านวณหนวยเทยบเทาในแผนกประกอบ สามารถแสดงไดดงภาพท 8.7 ดงน


ภาพท 8.7 เสนทางของตนทนการผลตในแผนกประกอบ ดงนน การค านวณหนวยเทยบเทาของหนวยรบโอน วตถดบทางตรง และตนทนแปร

สภาพในแผนกประกอบ สามารถสรปการค านวณ ไดดงน หนวยทนบได หนวยเทยบเทา

หนวยรบโอน วตถดบทางตรง ตนทนแปรสภาพ

ในหนวยผลตเสรจ 12,500 12,500 12,500 12,500 ในหนวยงานระหวางท า (ใสวตถดบและแปรสภาพ 66.67%) 7,500 7,500 5,000 5,000 รวม 20,000 20,000 17,500 17,500 การจดท ารายงานตนทนการผลต ระบบบญชตนทนงานสงท าจะใชบตรตนทนงาน แสดงรายละเอยดเกยวกบขอมลปรมาณการผลตและตนทนการผลตทเกดขนในงานตางๆ แตส าหรบระบบบญชตนทนกระบวนการจะใชรายงานตนทนการผลต หรองบตนทนการผลต ซงรายงานตนทนการผลตจะแสดงรายละเอยดเกยวกบขอมลปรมาณการผลต และตนทนการผลตทเกดขนของแผนกตางๆ สวนใหญนยมจดท ารายงานตนทนการผลตแยกเปนรายแผนก มากกวาจะแสดงเปนยอดรวม โดยรวมตนทนการผลตของทกแผนกไวในรายงานชดเดยวกน รปแบบของรายงานตนทนการผลตอาจจดท าไดหลายแบบ ขนอยกบความตองการของกจการแหงนน แตไมวาจะจดท าใน

หนวยผลตเสรจ 12,500 หนวย

หนวยรบโอน จากแผนกตด 20,000 หนวย

วตถดบ +

แปรสภาพ ครบ 100%

0 10 20

80 90 100

หนวยรบโอน วตถดบ

แปรสภาพ

คลงสนคา

เกบเขาคลง

รบโอน 100% วตถดบและ

ตนทนแปรสภาพ 66.66%

งานระหวางท าปลายงวด 7,500 หนวย

กระบวนการผลตในแผนกประกอบ

วตถดบ

คาแรงงาน + คาใชจายการผลต


รปแบบใดขอมลทแสดงไวในรายงานตนทนการผลต สามารถแบงไปตามขนตอนในการรวบรวมและค านวณตนทน ซงสามารถแบงไดเปน 5 ขนตอน ดงน ขนท 1 แสดงปรมาณการน า เขาของหนวยผลต หรอปรมาณผลต (Quantity Schedule) เรยกวา หนวยน าเขาในรปของหนวยนบได (Physical Units) ในกระบวนการผลตของแตละแผนก ขนท 2 ค านวณจ านวนผลผลต (Output) ทไดรบในรปของหนวยเทยบเทาผลตเสรจ (Equivalent Units) ตามขนของความส าเรจทสามารถผลตได ขนท 3 รวบรวมตนทนการผลตทงหมดทเกดขนในแผนกประจ างวดเวลานนๆ ขนนจะแสดงทงตนทนรวมและตนทนตอหนวย โดยแยกตนทนไปตามปจจยการผลต ไดแก วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต หรอรวมคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตเปนตนทนแปรสภาพ) ในกรณทเปนแผนกทไดรบมาจากแผนกอน เชน เปนแผนกผลตท 2 หรอแผนกผลตท 3 กจะรวมตนทนของหนวยรบโอนจากแผนกกอนหนาเขาไปดวย หรอ

ขนท 4 ค านวณตนทนของปจจยการผลตตอหนวย (Unit Cost) แตละรายการ (วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต) ซงสามารถค านวณไดดงน ขนท 5 ค านวณตนทนหนวยทผลต ซงไดแก ตนทนของหนวยผลตเสรจทงทคงอยในแผนกและโอนออกไปแผนกถดไป หรอไปสนคาส าเรจรป (ถาแผนกทผลตเปนแผนกสดทายทผลตสนคา) และค านวณตนทนงานระหวางท าปลายงวด โดยใชตนทนตอหนวยทค านวณไดจากขนท 4 มาคณกบจ านวนหนวยเทยบเทาของงานระหวางท าจากขนท 2 เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจ และการค านวณตนทนการผลตแตละรายการ จะแสดงตวอยางการค านวณดงแสดงในตวอยางท 8.3


บรษท สยามทอย จ ากด เปนบรษททท าการผลตของเลนเดกชนดหนง โดยบรษทมแบงกระบวนการผลตออกเปน 2 แผนก ไดแก แผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 แผนกผลตท 1 มหนาทเกยวกบการเตรยมชนสวน และแผนกผลตท 2 มหนาทประกอบชนสวนใหเปนตวสนคา ในแผนกผลตท 1 มการใชวตถดบทางตรง A ทงหมดในตอนตนกระบวนการผลต ส าหรบแผนกผลตท 2 มการใชวตถดบทางตรง Bโดยสม าเสมอตามสดสวนการผลตในแผนกผลตท 2 สวนคาแรงงานและคาใชจายการผลตจะถกใชอยางสม าเสมอตลอดกระบวนการผลตทงสองแผนก เมอผลตเสรจจะโอนไปยงคลงสนคาตอไป

ตนทนปจจยการผลตตอหนวย (เทยบเทา) = ตนทนของปจจยการผลตแตละรายการ จ านวนหนวยเทยบเทาผลตเสรจ (จากขนท 2)


ขอมลปรมาณการผลตและตนทนการผลตประจ าเดอนมกราคม 25X1 มดงน แผนกผลตท 1 แผนกผลตท 2 ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขา 10,000 8,000 หนวยผลตเสรจโอนออกไปแผนกผลตท 2 8,000 หนวยผลตเสรจโอนออกไปคลงสนคา 5,000 งานระหวางท าปลายงวด – แผนกผลตท 1

(ผลตเสรจ

)

2,000

งานระหวางท าปลายงวด – แผนกผลตท 2

(ผลตเสรจ

)

3,000

แผนกผลตท 1 แผนกผลตท 2 ตนทนการผลต (บาท) : วตถดบทางตรง A 25,000 วตถดบทางตรง B 52,500 คาแรง 77,500 100,000 คาใชจายการผลต (จดสรร) 80,000 110,000 หนวยขายในระหวางเดอนเทากบ 3,000 หนวยในราคาหนวยละ 200 บาท จากขอมลขางตน ถาพนกงานบญชตนทนตองการจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตทงสองแผนก ประจ าเดอนมกราคม 25X1 สามารถจดท าไดดงน

ขนท 1 แสดงหนวยน าเขากระบวนการผลตทนบไดในแผนก เพอใหทราบวาไดมการน าหนวยทเอาเขาผลตในแผนกนนเปนจ านวนเทาใด ถาแผนกนไมใชแผนกแรกจะตองพจารณาวาเปนหนวยทรบโอนมาจากแผนกกอนเปนจ านวนเทาใด และเมอผลตเสรจจากแผนกนแลวจะโอนออกไปยงแผนกใด เปนจ านวนกหนวย มหนวยทคงคางทเปนงานระหวางท าปลายงวดหรอไม ถามจ านวนเทาใด ขนของความส าเรจหรอเปอรเซนตการผลตมากนอยเพยงใด ส าหรบความสมพนธระหวางหนวยผลตทน าเขา (Input) และผลผลตทไดรบ (Output) อาจแสดงในรปสมการดงน

=

หนวยงานระหวางท าตนงวด (ถาม) + หนวยเรมผลตหรอน าเขา

หนวยทผลตเสรจและโอนออก + หนวยงานระหวางท าปลายงวด


จากขอมลของบรษท สยามทอย จ ากด แผนกผลตท 1 ไมมงานระหวางท าตนงวด ดงนน หนวยน าเขาในเดอนมกราคม จะเทากบ 10000 หนวย ซงเทากบ หนวยผลตเสรจรวมกบหนวยงานระหวางท าปลายงวด คอ 8,000 + 2,000 หนวย

ดงนน การแสดงรายละเอยดของขนท 1 ในรายงานตนทนการผลต จะเปนดงน ขนท 1 ค านวณปรมาณการผลต ตามหนวยทนบได

ปรมาณการผลต (หนวย) หนวยน าเขา 10,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 8,000 งานระหวางท าปลายงวด 2,000 รวมหนวยทผลต 10,000 ขนท 2 ค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจ

การค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจ สามารถแสดงการค านวณแยกตามปจจยการผลต ซงประกอบดวย วตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ (คาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลต) ดงแสดงรายละเอยด ไดดงน

หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : (ขนท 1) (ขนท 2) หนวยทนบได หนวยเทยบเทา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ หนวยน าเขา 10,000 หนวยผลตเสรจและโอนออกไปแผนก ผลตท 2

8,000 8,000 8,000

หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (2000 x 100%) ตนทนแปรสภาพ 50%(2000 x 50%)

2,000

2,000

1,000 รวมหนวยผลต 10,000 10,000 9,000

ขอสงเกต

การแสดงรายละเอยดเกยวกบปรมาณการผลตและหนวยเทยบเทานจะแสดงในรปของจ านวนหนวย ไมใชจ านวนเงน การแสดงในรปหนวยอาจจะอยในรปแบบทแตกตางกนขนอยกบลกษณะของสนคาทผลตเสรจ เชน หนวยอาจจะเปนกโลกรม ปอนด โหล เมตร ชน คน ตว อน เปนตน แตไมวาจะใชหนวยผลตลกษณะใดกตามตองปรบใหแสดงในหนวยวดเดยวกนเพอสะดวกตอการค านวณหนวยเทยบเทา


ขนท 3 และขนท 4 รวบรวมตนทนวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลต (หรอตนทนแปรสภาพ) ทเกดขนในแผนกผลตท 1 และค านวณหาตนทนตอหนวย

กรณทมงานระหวางท าตนงวด กจการจะตองแสดงตนทนนรวมไวดวยแตเนองจากกจการนเปนเดอนแรกของการด าเนนงาน จงไมมงานระหวางท าตนงวด ดงนน ตนทนรวมในแผนกผลตท 1 จงหมายถงตนทนการผลตในงวดปจจบนเทานน สวนตนทนตอหนวย จะค านวณโดยเอาตนทนการผลตแตละรายการ หารดวยจ านวนหนวยเทยบเทาผลตเสรจทค านวณไดจากขนท 2 ซงสามารถแสดงรายละเอยดในรายงานตนทนการผลต ไดดงน

(ขนท 3) (ขนท 2) (ขนท 4) ตนทนการผลต (บาท) ตนทนรวม

(บาท) หนวยเทยบเทา

(หนวย) ตนทนตอหนวย (บาทตอหนวย)

ตนทนการผลตระหวางงวด วตถดบทางตรง 25,000 10,000 2.50 คาแรงงานทางตรง 77,500 9,000 8.61 คาใชจายการผลตจดสรร 80,000 9,000 8.89

รวม 182,500 20.00 ถาหากมงานระหวางท าคงเหลอยกมาตนงวด กจการจะตองรวมรายการตนทนของงานระหวางท าคงเหลอตนงวดเขาไปดวย ดงนนตนทนทคดเขากบแผนกผลตท 1 จะเทากบตนทนงานระหวางท าคงเหลอตนงวด + ตนทนการผลตในระหวางงวด ขนท 5 ค านวณตนทนการผลตรวมของหนวยทผลตเสรจและตนทนของงานระหวางท าปลายงวด โดยใชตนทนตอหนวยทค านวณไดในขนท 4 คณกบจ านวนหนวยทผลตเสรจ หรอหนวยงานระหวางท าปลายงวด จากขอมลของบรษท สยามทอย จ ากด จะสามารถค านวณตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 ดงน ตนทนการผลตรวม (บาท) ผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2 (8,000 x 20) 160,000 งานระหวางท าปลายงวด วตถดบทางตรง (2,000 x 100% x 2.50) 5,000 คาแรงงานทางตรง (2,000 x 50% x 8.61) 8,610 คาใชจายการผลตจดสรร (2,000 x 50% x 8.89) 8,890 22,500

รวม 182,500 ขอสงเกต


เมอรวมค านวณตนทนการผลตของหนวยทผลตเสรจและโอนไปแผนกท 2 และตนทนของงานะระหวางท าปลายงวด และ ตนทนของแตละรายการเมอรวมกนแลวจะเทากบตนทนรวมทคดเขาแผนกตามขนท 3 แตถาตนทนรวมของหนวยทผลตไดจากแผนกผลตท 1 ไมเทากบตนทนรวมทคดเขาแผนก กแสดงวาเกดขอผดพลาดทใดทหนงในรายงานตนทนการผลต ซงพนกงานจะตองคนหาขอผดพลาดพรอมกบแกไขใหถกตอง แตอยางไรกตามในกรณทผท ารายงานค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจผดตงแตแรก ซงจะสงผลท าใหการค านวณตนทนตอหนวยผด กจะน าไปสการค านวณตนทนของผลตผลในขนท 5 ผดไปดวย ดงนนจงตองเพมความระมดระวงและความรอบคอบในการวเคราะหขอมลทง 5 ขนตอนดงไดกลาวไปแลวขางตน

เมอสรปผลการจดท ารายงานตนทนการผลตทง 5 ขนเขาดวยกนจะไดรายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 ดงน

บรษท สยามทอย จ ากด รายงานตนทนการผลต - แผนกผลตท 1

ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนมกราคม 25X1 ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขา 10,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 8,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด (ใสวตถดบ 100% แปรสภาพ 50%) 2,000 รวมหนวยทผลต 10,000 หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : วตถดบ

ทางตรง A ตนทน

แปรสภาพ หนวยผลตเสรจและโอนออกไปแผนก ผลตท 2

8,000 8,000

หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (2,000 x 100%) ตนทนแปรสภาพ 50%(2,000 x 50%)

2,000

1,000 รวมหนวยผลต 10,000 9,000


ตนทนการผลต (บาท) ตนทนรวม หนวยเทยบเทา

ตนทนตอหนวย

ตนทนการผลตระหวางงวด วตถดบทางตรง 25,000 10,000 2.50 คาแรงงานทางตรง 77,500 9,000 8.61 คาใชจายการผลตจดสรร 80,000 9,000 8.89

รวม 182,500 20.00 ตนทนการผลตรวม (บาท)

ผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2 (8,000 x 20) 160,000 งานระหวางท าปลายงวด วตถดบทางตรง (2,000 x 100% x 2.50) 5,000 คาแรงงานทางตรง (2,000 x 50% x 8.61) 8,610 คาใชจายการผลตจดสรร (2,000 x 50% x 8.89) 8,890 22,500 รวม 182,500 เมอเขาใจหลกการจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 แลว กจะใชหลกการเดยวกนนจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ในเดอนมกราคม 25X1 ซงจะเหนวารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 จะเพมการค านวณตนทนหนวยทรบโอนจากแผนกผลตท 1 เขาไปดวย ดงนน ตนทนตอหนวยทผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป คอ ตนทนตอหนวยทรบโอนจากแผนกผลตท 1 รวมกบตนทนการผลตตอหนวยทเปนของแผนกผลตท 2 ตนทนทอยในงานระหวางท าปลายงวดของแผนกผลตท 2 จะตองนบรวมตนทนของหนวยทรบโอนจากแผนกผลตท 1 ซงท าครบถวน 100% แลวกบตนทนการผลตของแผนกตามสวนทผลตไปแลว ดงนน จากขอมลของบรษท สยามทอย จ ากด สามารถแสดงรายละเอยดรายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ไดดงน



ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนมกราคม 25X1

ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขา หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 8,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 5,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด (ใสวตถดบ 100% แปรสภาพ 50%) 3,000 รวมหนวยทผลต 8,000 หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : วตถดบ

ทางตรง B ตนทน

แปรสภาพ หนวยผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป 5,000 5,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (3,000 x 100%) 3,000 ตนทนแปรสภาพ 66.67% (3,000 x 66.67%) 2,000 รวมหนวยผลต 8,000 7,000 ตนทนการผลต (บาท) ตนทนรวม หนวย

เทยบเทา ตนทนตอหนวย

ตนทนการผลตจากแผนกกอน

รบโอนมาจากแผนกผลตท 1 160,000 8,000 20.0000 ตนทนการผลตระหวางงวด วตถดบทางตรง 52,500 8,000 6.5625 คาแรงงานทางตรง 100,000 7,000 14.2857 คาใชจายการผลตจดสรร 110,000 7,000 15.7143 รวม 422,500 56.5625


ตนทนการผลตรวม (บาท) ผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป (5,000 x 56.5625) 282,800.00 งานระหวางท าปลายงวด ตนทนรบโอน (3,000 x 20) 60,000.00 วตถดบทางตรง (3,000 x 100% x 6.5625) 19,687.50 คาแรงงานทางตรง (3,000 x 66.67% x 14.2857) 28,571.40 คาใชจายการผลตจดสรร (3,000 x 66.67% x 15.7143) 31,428.60 139,687.50 รวม 422,487.50*

*ตนทนการผลตรวม เทากบ 422.487.50 บาท ไมเทากบตนทนการผลตรวมแยกแตละ

แผนก 422,500 บาท ตางกน 12.50 บาท เนองจากการปดเศษทศนยมของตนทนการผลตตอหนวย

ส าหรบการบนทกบญชในสมดรายวนทวไป อาจจะใชวธการลงบญชทไดกลาวในเรองท 8.4 หรอการลงบญชตอไปนกได ดงนนสมดรายวนทวไปจะแสดงขอมลตามตวอยางท 3 ดงตอไปน (1) เดบต งานระหวางท า – แผนกผลตท 1 182,500 เครดต คมยอดวตถดบ 25,000 คาแรงงาน 77,500 คาใชจายการผลต 80,000 บนทกตนทนการผลตของแผนกตดในเดอนมกราคม 25X1

(2) เดบต งานระหวางท า-แผนกผลตท 2 160,000 เครดต งานระหวางท า-แผนกผลตท 1 160,000 บนทกตนทนหนวยทผลตเสรจจ านวน 8,000 หนวยจาก แผนกผลตท 1ไปยงแผนกผลตท 2

(3) เดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 262,500 เครดต คมยอดวตถดบ 52,500 คาแรงงาน 100,000 คาใชจายการผลต 110,000 บนทกตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ในเดอนมกราคม 25X1


(4) เดบต สนคาส าเรจรป 282,800 เครดต งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 282,800 บนทกตนทนหนวยผลตเสรจโอนไปคลงสนคาจ านวน 5,000 หนวย

(5) เดบต ตนทนขาย 169,687.75 เครดต สนคาส าเรจรป 169,687.75 บนทกตนทนการขายสนคาจ านวน 3,000 หนวยในราคาหนวยละ 56.5625 บาท

(6) เดบต ลกหน 450,000 เครดต ขาย 450,000 บนทกขายสนคาจ านวน 3,000 หนวยในราคาหนวยละ 150 บาท

งานระหวางท าคงเหลอทค านวณไดจากงบตนทนการผลตทง 2 แผนกจะเปนยอดคงเหลอยกไปในงวดหนา ซงยอดนจะแสดงเปนยอดคงเหลองานระหวางท าในตนเดอนกมภาพนธ 25X1 และเปนปญหาในการค านวณตนทนตอหนวยของการผลตในเดอนหนาดงจะไดกลาวในบทถดไป ส าหรบก าไรเบองตนทค านวณไดในเดอนนจะเทากบ 150,000 – 69,000 เทากบ 81,000 บาท ในกรณทกจการตองการวดผลการด าเนนงานทกสนเดอน กจะปดบญชขายและตนทนขายโดยใชหลกการทไดกลาวมาแลวในวธการบญชตนทนงาน บทสรป วธการบญชตนทนกระบวนการเปนวธการรวบรวมและค านวณตนทนการผลตสนคาทตองผานกระบวนการผลตทตองผานแผนกหลายแผนกตอเนองกน และจะไดสนคาทมลกษณะเหมอนกนเปนจ านวนมาก หลกส าคญของวธการบญชตนทนกระบวนการ คอ การรวบรวมขอมลตนทนการผลตแยกทละแผนก ในงวดระยะเวลาใดเวลาหนงซงอาจจะเปน 1 เดอน ส าหรบวธการบญชตนทนกระบวนการจะเกยวของกบกจกรรมทอยในกระบวนการผลต ไดแก การจดหาปจจยการผลต น าเขาสกระบวนการผลต ผลตสนคาเสรจ น าเขาเกบในคลงสนคา และขายสนคาใหแกลกคา ดงนน การบนทกตนทนจงเรมตงแตตนทนเกยวกบการจดหาปจจยการผลต ตนทนของสนคาส าเรจรปทผลตเสรจและน าเขาเกบในคลงสนคา และตนทนจากการขายสนคา รวมไปถงมลคาทขายได การบนทกบญชจะใชแนวปฏบตคลายคลงกบวธการบญชตนทนงานสงท า เพยงแตมขอแตกตางในสวนของการคดตนทนวตถดบและคาแรงงานเขาสกระบวนการผลตจะท าไดงายกวาวธการบญชตนทนงานสงท า เพราะไมตองแยกวาเปนวตถดบทางตรงหรอวตถดบทางออม คาแรงทางตรงหรอคาแรงทางออม และไมตองตดตามวาเปนของงานชนใด จ านวนเทาใด เพราะกจการมการรวบรวมตนทนการผลตแยกเปนแผนกอยแลว


สวนของคาใชจายการผลตทน าเขาสกระบวนการผลตอาจจะใชคาใชจายการผลตทเกดขนจรงในแผนก หรอคาใชจายผลตจดสรรทก าหนดไวส าหรบแผนกนนกได เมอรวบรวมตนทนเขาตามแผนกไดแลว กจะท ารายงานตนทนการผลตประจ าแผนก ซงถอวาเปนเครองมอส าคญในการค านวณตนทนวตถดบทางตรง คาแรงทางตรงและคาใชจายการผลต รวมทงตนทนของหนวยทผลตเสรจและโอนออกจากแผนก เนองจากกจการผลตสนคาเปนจ านวนมากจงตองค านวณตนทนการผลตตอหนวยแตละแผนกดวยวธการถวเฉลย ดงนน ตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย จะเทากบ ตนทนการผลตตอหนวยทสะสมตงแตแผนกแรกถงแผนกสดทาย

ประเดนทส าคญอกประเดนหนงกคอระบบตนทนกระบวนการจะมงานระหวางท าเกดขน เพราะในความเปนจรงกจการอาจผลตสนคาไมเสรจในแตละงวดบญช จงท าใหสนคาบางประเภททน าเขาสกระบวนการผลตไปแลว แตยงคงคางอยในกระบวนการ ซงตองผลตตอในงวดถดไป ซงงานทคางน จะเรยกวา งานระหวางท าคงเหลอปลายงวด ซงจะเปนปญหาตอการคดตนทนตอหนวยดวยวธถวเฉลย กจการจงตองมการค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจไวในรายงานตนทนการผลตในแตละแผนกดวย เมอค านวณหนวยเทยบเทาไดแลวกจะหาตนทนถวเฉลยตอหนวยแลวน าขอมลนไปค านวณหาตนทนของหนวยผลตเสรจและโอนออกจากแผนก และงานระหวางท าปลายงวดของแผนกในภายหลง



ขอ 1. บรษท ดวงใจ จ ากด เปนบรษททท าผลตสนคาและจ าหนายสนคาชนดหนง ขอมลเกยวกบปรมาณการผลตในระหวางเดอนสงหาคม 25X1 มดงน หนวยเรมผลตระหวางเดอน 40,000 หนวย หนวยผลตเสรจ 30,000 หนวย หนวยระหวางท าปลายงวด 10,000 หนวย ใหท า จงค านวณหาหนวยเทยบเทาผลตเสรจในกรณตางๆ ดงน

1. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง 100 % และตนทนแปรสภาพ 60% 2. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง 50 % และตนทนแปรสภาพ 80% 3. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ ในสดสวนเดยวกน

ขอ 2. บรษท ดวงดาว จ ากด เปนบรษททท าผลตสนคาและจ าหนายสนคาชนดหนง ขอมลเกยวกบปรมาณการผลตในระหวางเดอนสงหาคม 25X1 มดงน หนวยเรมผลตระหวางเดอน 50,000 หนวย หนวยผลตเสรจ 20,000 หนวย หนวยระหวางท าปลายงวด 10,000 หนวย ใหท า จงค านวณหาหนวยเทยบเทาผลตเสรจในกรณตางๆ ดงน

1. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง 100 % และตนทนแปรสภาพ 50% 2. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง 50 % และตนทนแปรสภาพ 80% 3. งานระหวางท าปลายงวดใชวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ ในสดสวนเดยวกน


ขอ 3. บรษท สายฟา จ ากด รบผลตและจ าหนายสนคาชนดหนงโดยใชระบบตนทนกระบวนการตอไปน บรษทมขอมลทไดจากการผลตในเดอนแรกของป 25X1

ปรมาณผลต (หนวย) แผนกท 1 แผนกท 2 หนวยน าเขา 8,000 - หนวยรบโอนจากแผนกท 1 - 6,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 6,000 4,000

งานระหวางท าปลายงวด (ท าเสรจ

) 2,000 -


) - 2,000

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบทางตรง 80,000 100,000 คาแรงทางตรง 28,000 36,000 คาใชจายการผลตจดสรร 42,000 54,000 รวม 150,000 190,000

กจการจะใสวตถดบ A ในตอนตนของแผนกผลตท 1 และจะใสวตถดบ B ในตอนตนของแผนกผลตท 2 สวนคาแรงและคาใชจายการผลตจะเกดขนโดยสม าเสมอตลอดกระบวนการผลต ใหท า 1. บนทกรายการในสมดรายวนทวไป ส าหรบเหตการณเดอนมกราคม 25X1 2. จดท ารายงานตนทนการผลตประจ าเดอนมกราคม 25X1


ขอ 4. บรษท สายฟา จ ากด รบผลตและจ าหนายสนคาชนดหนงโดยใชระบบตนทนกระบวนการตอไปน บรษทมขอมลทไดจากการผลตในเดอนแรกของป 25X1

ปรมาณผลต (หนวย) แผนกท 1 แผนกท 2 หนวยน าเขา 8,000 - หนวยรบโอนจากแผนก ก. - 6,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก 6,000 4,000


) 2,000 -


) - 2,000

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบทางตรง 80,000 100,000 คาแรงทางตรง 28,000 36,000 คาใชจายการผลตจดสรร 42,000 54,000 รวม 150,000 190,000

กจการจะใสวตถดบ A ในตอนตนของแผนกผลตท 1 และจะใสวตถดบ B ในตอนตนของแผนกผลตท 2 สวนคาแรงและคาใชจายการผลตจะเกดขนโดยสม าเสมอตลอดกระบวนการผลต ใหท า 1. บนทกรายการในสมดรายวนทวไป ส าหรบเหตการณเดอนมกราคม 25X1 2. จดท ารายงานตนทนการผลตประจ าเดอนมกราคม 25X1 ขอ 5. ใหใชค าตอบจากขอ 4 สมมตทานไดรบขอมลจากการผลตในเดอนกมภาพนธ 25X1 ดงน

ปรมาณผลต (หนวย) แผนก ก. แผนก ข. หนวยน าเขาผลตใหม 1,000 - หนวยรบโอนจากแผนก ก. - ? หนวยผลตเสรจและโอนออก 900 ?


) ? -


) - 400

ตนทนการผลต (บาท)


วตถดบ 12,400 18,900 คาแรง 4,440 8,100 คาใชจายการผลต 6,660 12,000 รวม 23,500 39,000

ใหท า 1. บนทกรายการในสมดรายวนทวไปและผานไปบญชแยกประเภททเกยวของ 2. จดท างบตนทนการผลตประจ าเดอนกมภาพนธ 25X1 ขอ 6. ใหใชค าตอบในขอ 2 จดท างบตนทนการผลตของบรษท บญมา จ ากด ประจ าเดอน มนาคม 25X1 ปรมาณผลต (หนวย) แผนก ก. แผนก ข. หนวยน าเขาผลตใหม 1,200 - หนวยรบโอนจากแผนก ก. - ? หนวยผลตเสรจและโอนออก 1,100 ?


) 400 -


) 500

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบ 15,000 21,000 คาแรง 4,500 8,000 คาใชจายการผลต 6,000 12,000 รวม 25,500 41,000 ใหท า งบตนทนการผลตทง 2 แผนกในเดอนมนาคา 25X1 โดยแสดงการค านวณแบบผลตกอนเสรจกอน และแบบถวเฉลย


การบญชตนทนกระบวนการ (ตอ)


1. การค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวด 2. การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก 3. การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธเขากอน – ออกกอน 4. การจดท ารายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพม 5. บทสรป 6. แบบฝกหดทายบท 7. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายวธการค านวณตนทนการผลตแตละวธได กรณมงานระหวางท าตนงวดและปลายงวดมาเกยวของ

2. สามารถบนทกบญชตนทนกระบวนการ กรณมงานระหวางท าตนงวดได 3. สามารถค านวณตนทนการผลตวธถวเฉลยถวงน าหนก และวธเขากอน – ออก

กอนได 4. สามารถจดท ารายงานตนทนการผลตแตละวธได





1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชตนทนกระบวนการ (ตอ) 2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของจากอนเทอรเนต 4. ตวอยางกจการท ามการผลตแบบตนทนกระบวนการ



บทท 9 การบญชตนทนกระบวนการ (ตอ) 9 - 3

บทท 9 การบญชตนทนกระบวนการ (ตอ)

บททแลวไดกลาวถงลกษณะของการบญชตนทนกระบวนการ ขอแตกตางระหวางการ

บญชตนทนงานสงท าและการบญชตนทนกระบวนการ การบนทกบญชและการจดท ารายงานตนทนการผลต ท าใหมความเขาใจขอมลเบองตนเกยวกบวธการรวบรวมและค านวณตนทนการผลตแยกแตละแผนกตามระบบตนทนกระบวนการ ตลอดจนการบนทกรายการทางบญชดวยวธการบญชตนทนกระบวนการ แตในบทท 8 จะเปนการค านวณตนทนการผลตแตละแผนกโดยไมมงานระหวางท าตนงวด (Beginning Work In Process) ซงในความเปนจรงการผลตสนคาไมวาจะเปนอตสาหกรรมประเภทใดจะตองมงานทยงผลตไมเสรจในงวดกอน หรอทเรยกวา งานระหวางท าปลายงวด (Ending Work In Process) และจะกลายมาเปนงานระหวางท าตนงวดในงวดปจจบน ซงกจการจะตองน ามาผลตตอใหเสรจในงวดปจจบน ถาไมใชเปนการเรมผลตสนคาในเดอนแรกหรออาจเปนชวงเรมด าเนนธรกจใหม ดงนน ในบทนจะอธบายเพมเตมเกยวกบการค านวณตนทนการผลตตามระบบการบญชตนทนกระบวนการในกรณทมงานระหวางท าตนงวด หรอเมอมหนวยผลตเพมขน หรอหนวยเสยเกดขนในแผนกตางๆ ดงนนในบทนจะไดอธบายถงรายละเอยดเกยวกบการค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวด เนองจากตนทนการผลตถามงานระหวางท าตนงวดหรอปลายงวดมาเกยว จะมผลท าใหการค านวณตนทนมความแตกตางกน ขนอยกบวธการค านวณมลคาสนคาส าเรจรป ซงอาจจะใชวธการค านวณตนทนการผลตแบบถวเฉลย หรอวธเขากอน – ออกกอนกได หลกการคดตนทนกจะแตกตางกน ดงนน เนอหาในบทน จะอธบายถงการจดท ารายงานตนทนการผลตแบบวธถวเฉลย การจดท ารายงานตนทนการผลตแบบเขากอน - ออกกอน รวมถงการจดท ารายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพม และเมอมหนวยเสยหรอหนวยสญ มาเกยวของรวมดวย การค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวด

จากตวอยางทอธบายในบทท 8 เปนกรณทบรษทไมมงานระหวางท าตนงวด แตในความเปนจรง ถาหากกจการมการด าเนนธรกจมานานหลายป โดยทวไปกจการจะตองมงานทยงคางอยในงวดกอนทยงท าไมเสรจ แลวน ามาท าตอในงวดบญชถดไป เชน โรงงานผลตรถยนต อาจผลตรถยนตไมเสรจแตโรงงานอาจตองปดโรงงานชวงสงกรานต หรอเปนชวงทเครองจกรมการซอมแซม ท าใหการผลตไมเปนไปตามแผน เกดความลาชาในการผลต อาจมสนคาบางอยางทยงผลตไมเสรจ จะท าการผลตตอเมอเปดโรงงานอกครง หรอเมอพนกงานกลบมาท างาน หรอเครองจกรไดรบการซอมแซมเรยบรอย ดงนน ถาลกษณะการผลตเปน


แบบตอเนอง (Continuous Process) เมอถงวนสนงวดกจการจะยงคงมสนคาบางสวนทยงผลตไมเสรจ ซงสนคาเหลานจะกลายเปนงานระหวางท าตนงวดของงวดการผลตใหมตอไป หรองวดบญชถดไป นนเอง (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 356)

จากตวอยางของบรษท สยามทอย จ ากด ในบททแลว เปนขอมลการผลตเดอนแรกของการด าเนนงานของบรษท จงไมมงานระหวางท าตนงวดในเดอนมกราคม แตหลงจากท ารายงานตนทนการผลตประจ าเดอนมกราคมเสรจสน ปรากฏวามงานระหวางท าปลายงวดในแผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 เทากบ 2,000 และ 3,000 หนวย ตามล าดบ รายการนจะแสดงเปนงานระหวางท าตนงวดของเดอนกมภาพนธ ซงบรษทจะน ามาผลตตอในแผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนการผลตและจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตทงสอง กรณมงานระหวางท าตนงวดมาเกยวของ ดงในตวอยางท 9.1 ตวอยางท 9.1 จากขอมลของบรษท สยามทอย จ ากด บรษทไดจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 ประจ าเดอนมกราคม 25X1 เรยบรอยแลว มงานระหวางท าปลายงวด จ านวน 2,000 และ 3,000 หนวยตามล าดบ ในเดอนกมภาพนธ แผนกผลตทงสองจงตองท าการผลตงานทยงไมเสรจใหเสรจเรยบรอย เพอน าไปขายใหกบลกคาตอไป โดยในเดอนกมภาพนธ บรษท สยามทอย มขอมลปรมาณการผลต และตนทนการผลตตางๆ ดงน ปรมาณหนวยผลต (หนวย) แผนกผลตท 1 แผนกผลตท 2 งานระหวางท าตนงวด 2,000 3,000 หนวยน าเขาผลต 12,000 11,000 หนวยผลตเสรจโอนออกไปแผนกผลตท 1 11,000 หนวยผลตสนคาส าเรจรป 10,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด

แผนกผลตท 1 (ผลตเสรจ

แผนกผลตท 2 (ผลตเสรจ

3,000

4,000 ตนทนการผลต (บาท) งานระหวางท าตนงวด 22,500 135,000 วตถดบทางตรง 15000 คาแรงทางตรง คาใชจายการผลตจดสรร


ตนทนการผลต (บาท) แผนกผลตท 1 แผนกผลตท 2 ตนทนในระหวางเดอน วตถดบทางตรง 35,250 75,000 คาแรงทางตรง 92,500 150,000 คาใชจายการผลตจดสรร 100,000 180,000

ในเดอนกมภาพนธ 25X1 กจการไดใสวตถดบทางตรง A เขาในตอนตนกระบวนการผลตในแผนกผลตท 1 และปอนวตถดบ B เขาตามเปอรเซนตของการผลตในแผนกผลตท 2 สวนคาแรงงานและคาใชจายการผลตของทง 2 แผนก ใหถอวาไดน าเขาผลตในแผนกอยางสม าเสมอ จากขอมลขางตน ถาพนกงานบญชตองการจดท ารายงานตนทนการผลตของทง 2 แผนกประจ าเดอนกมภาพนธ 25X1 เมอกจการไดน าขอมลการผลตขางตนเพอไปจดท ารายงานตนทนการผลต จะพบปญหาดงตอไปน 1) หนวยทผลตเสรจจากแผนก เชน ในแผนกผลตท 1 จ านวน 11,000 หนวยนน สามารถบอกขอแตกตางไดหรอไมวาเปนหนวยทมาจากงานระหวางท าตนงวดหรอเปนหนวยทมาจากหนวยทน าเขาผลตใหมในระหวางงวด 2) จะคดหนวยเทยบเทาใหกบหนวยทผลตเสรจครบถวน 100% หรอไม ทงนโดยไมค านงถงสวนทไดท าไปแลวในงานระหวางท าตนงวด 3) จะน าตนทนงานระหวางท าตนงวดมารวมกบตนทนทเกดขนในแผนกในระหวางงวดหรอไม การตอบปญหาเหลานไดขนกบวธการค านวณตนทนงานระหวางท าตนงวด ซงประกอบดวย 2 วธ ไดแก วธถวเฉลย หรอถวเฉลถวงน าหนก และวธเขากอน – ออกกอน ซงแตละวธมหลกการค านวณตนทนการผลต ไดดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 356)


1. วธถวเฉลย หรอถวเฉลยถวงน าหนก วธถวเฉลยหรอถวเฉลยถวงน าหนก (Average Costing หรอ Weighted Average

Costing Method) เปนการน าเอาตนทนของงานระหวางท าตนงวดไปรวมกบตนทนการผลตในระหวางงวด เพอหาตนทนการผลตทงหมดทคดเขากบแผนก แลวหารดวยหนวยเทยบเทาของหนวยทผลตเสรจทงหมดจากแผนกน ซงตนทนการผลตตอหนวยเทยบเทา สามารถค านวณ โดยใชสตรดงน วธการค านวณตนทนการผลตแบบถวเฉลยถวงน าหนก จะเปนการพจารณาวางานระหวางท าตนงวดเปนหนวยทเรมผลตใหม ซงจะน าไปรวมเขาเปนสวนหนงของตนทนการผลตในปจจบน โดยไมค านงวาการผลตไดเรมผลตมาจากงวดกอนมากนอยเพยงใด จะท าการถวเฉลยตนทนการผลตทกชนดวามตนทนตอหนวยเทากบเทาใด แลวกจะใชราคาตนทนถวเฉลยนนเปนราคาเดยวในการตราคาสนคาคงเหลอ หรอผลตผลทไดรบ (Output) ในรายงานตนทนการผลต

2. วธเขากอน – ออกกอน (First - in , First – out Method : FIFO Method) วธการค านวณตนทนการผลตตามวธเขากอน – ออกกอน เปนการคดตนทนงานระหวางท าตนงวดเมอผลตเสรจแยกออกตางหากจากตนทนการผลตทเกดขนในงวดใหม ซงวธนอยภายใตสมมตฐานทวา งานระหวางท าตนงวดซงน าเขาผลตในแผนกตงแตงวดทแลว จะท าการผลตกอน และเสรจไปกอนเปนรนแรก หลงจากนนจงผลตหนวยน าเขาในงวดปจจบนตอ ดงนน การคดตนทนของหนวยทผลตเสรจจากหนวยทน าเขาผลตใหมในงวดปจจบนจะเปนตนทนในสวนถดมา หรอกลาวไดวาหนวยทผลตเสรจจากแผนกในปจจบนจะประกอบดวยหนวยผลต 2 รน ไดแก 2.1 จากหนวยทเปนงานระหวางท าตนงวด และ 2.2 จากหนวยทเรมผลตใหมในงวดปจจบน ดงนน ตนทนตอหนวยทผลตเสรจในปจจบนจงแตกตางกนกบตนทนตอหนวยของงานระหวางท าตนงวด แบงไปตามรนทน าเขาผลต ซงวธนจะไดตนทนตอหนวยทผลตเปน 2 กลม นนคอ กลมแรกเปนมลคาจากตนทนงานระหวางท าตนงวดซงตองผลตตอเพมเตมในงวดปจจบน และกลมทสองเปนมลคาของหนวยทเรมน าเขาผลตใหม จนเสรจในงวดปจจบน ซงการค านวณตนทนการผลตแยกตามแผนกวธน จะตรงกนขามกบการค านวณตนทนแบบถวเฉลยถวงน าหนกทคดตนทนการผลตเพยงแคกลมเดยว คอตวเลขตนทนถวเฉลยทค านวณได

ตนทนตอหนวยเทยบเทา = ตนทนงานระหวางท าตนงวด + ตนทนการผลตในงวดปจจบน หนวยเทยบเทาผลตเสรจทงหมด


เพอใหเหนถงขอแตกตางระหวางการค านวณตนทนทง 2 วธ ดงแสดงเสนทางตนทนการผลตเปรยบเทยบระหวาง 2 วธ ดงแสดงในภาพท 9.1

ภาพท 9.1 เสนทางตนทนการผลตของการค านวณตนทนการผลตแตละวธ ทมา: (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 324)

ส าหรบการทกจการจะเลอกวธใดในการค านวณตนทนการผลต ขนอยกบวาวธใดจะเหมาะสมกบกจกรรมทเกดขนในกจการหรอความตองการทจะค านวณตนทนใหถกตองมากทสด รวมทงประโยชนทคาดวาจะไดรบจากแตละวธ หากมผลแตกตางระหวางการใชทง 2 วธเพยงเลกนอยกควรเลอกวธทค านวณงายและสะดวก เวนแตในกรณทตนทนในแตละงวดเปลยนแปลงขนลงจ านวนมาก (Large Cost Fluctuations) ซงมผลท าใหตนทนงานระหวาง

การคดตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก

การคดตนทนการผลตตามวธเขากอน - ออกกอน

+ = ตนทนงวดกอนทอยใน งานระหวางท าตนงวด

ตนทนการผลตใน งวดปจจบน


ตนทนถวเฉลยตอหนวย

ตนทนหนวยผลต เสรจทงหมด

ตนทนงาน ระหวางท าปลายงวด

ตนทนรวม ตนทนการผลตใน งวดปจจบน

ตนทนงวดกอนทอยใน งานระหวางท าตนงวด

ตนทนปจจบนตอหนวย

ตนทนหนวยท ผลตเสรจจาก

งานระหวางท าตนงวด

ตนทนหนวยท เรมเขาผลต

และเสรจในงวดปจจบน

ตนทนหนวยทเรมเขาผลต แตผลตไมเสรจ ในงวดปจจบน

= งานระหวางท าปลายงวด

+ =


ท าตนงวดแตกตางไปจากตนทนทเกดขนในงวดปจจบนคอนขางมาก สถานการณเชนนควรใชวธการเขากอน - ออกกอนจะดกวาวธการถวเฉลยถวงน าหนก แตอยางไรกตาม ถาหากตนทนมการเปลยนแปลงเพยงเลกนอยในแตละงวด หรอเมอตนทนทอยในงานระหวางท ามมลคานอยมากเมอเทยบกบตนทนการผลตรวม แมวาตนทนจะเปลยนแปลงขนลงมากในแตละงวดกตาม ควรใชวธการถ วเฉลยถวงน าหนก เพราะวธนค านวณงาย และสะดวกรวดเรวกวาวธเขากอน - ออกกอน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 325) เพราะเนองจากกจการตองพยายามแยกตนทนการผลตตามงวดของการผลตออกเปนกลมทมากอนหลง ไดแก กลมของงานระหวางท าตนงวดกอน แลวคอยตามดวยตนทนของหนวยน าเขาในงวดปจจบน ซงเปนวธทยงยากมากกวาวธถวเฉลยถวงน าหนก การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก

การจดท ารายงานตนทนการผลตสามารถแสดงการค านวณรายการตางๆ โดยละเอยดได 5 ขนตอน ดงไดอธบายไวแลวในบทท 8 ดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : และศศวมล มอ าพล, 2558 : 3-31) ขนท 1 : รวบรวมรายละเอยดและค านวณจ านวนหนวยทนบได (Physical Units) เกบรวบรวมขอมลปรมาณการผลตวามจ านวนของงานระหวางท าตนงวด หนวยเรมผลต หนวยผลตเสรจและโอนออก และงานระหวางท าปลายงวดมจ านวนเทาใด ซงเมอตรวจสอบหนวยรวมของปจจยการผลตทน าเขาทงหมด จะตองเทากบจ านวนรวมของผลผลตทไดรบ ดงแสดงเปนสมการไดดงน

ดงนน ตามตวอยางท 9.1 แผนกผลตท 1 จะมรายละเอยดเกยวกบหนวยทนบได ดงน ปรมาณการผลต (หนวย) งานระหวางท าตนงวด 2,000 หนวย หนวยผลตเสรจและโอนออก 11,000 หนวย หนวยเรมผลต 12,000 หนวย = งานระหวางท าปลายงวด 3,000 หนวย รวม 14,000 หนวย รวม 14,000 หนวย

หนวยงานระหวางท าตนงวด +

หนวยเรมผลตระหวางงวด หรอ หนวยรบโอนจากแผนกทผานมา

หนวยผลตเสรจคงอยในแผนก (ถาม) +

หนวยผลตเสรจโอนออกไปแผนกตอไปหรอไปเกบทคลงสนคา

+ หนวยงานระหวางท าปลายงวด

=


ขนท 2 : ค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจแยกตามปจจยการผลต การค านวณหนวยเทยบเทาผลตเสรจ จะแยกตามปจจยการผลตทใชในแผนก คอ

วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต หรอ ตนทนแปรสภาพ (รวมคาแรงงานทางตรงและคาใชจายการผลตรวมกน) เนองจาการค านวณตนทนการผลตดวยวธถวเฉลยถวงน าหนกไมตองพจารณาถงหนวยผลตเสรจบางสวนทมาจากงานระหวางท าตนงวด ดงนน จงคดหนวยเทยบเทาจากยอดรวมของหนวยผลตเสรจไดทนท ดงเชนตวอยางการค านวณหนวยเทยบเทาของแผนกผลตท 1 ซงอธบายไดดงตอไปน หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : (ขนท 1) (ขนท 2) หนวยทนบได หนวยเทยบเทา วตถดบ ตนทนแปรสภาพ หนวยผลตเสรจและโอนออกไปแผนกผลตท 2 11,000 11,000 11,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (3,000 x 100%) 3,000 3,000 ตนทนแปรสภาพ 33.33% (3000 x 33.33%) 1,000 รวมหนวยผลต 14,000 14,000 12,000 ขนท 3 และขนท 4 : รวบรวมตนทนทงหมดทคดเขากบแผนก และค านวณหาตนทนตอหนวยแยกตามปจจยการผลต โดยแสดงตนทนการผลตทงทเปนยอดรวมและตนทนตอหนวยแยกตามปจจยการผลต ตนทนทงหมดทคดเขาแผนกจะเทากบตนทนงานระหวางท าตนงวด รวมกบตนทนการผลตปจจบน หรอตนทนการผลตทเกดขนในระหวางงวด จากขอมลของบรษท สยามทอย จ ากด จะสามารถค านวณตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 ไดดงน





ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง งานระหวางท าตนงวด 5,000 เกดขนในระหวางงวด 35,250 40,250 14,000 2.875 ตนทนแปรสภาพ งานระหวางท าตนงวด 17,500 เกดขนในระหวางงวด 192,500 210,000 12,000 17.50

รวม 250,250 20.375 จากการค านวณขางตน จะเหนไดวา ตนทนตอหนวยของวตถดบทางตรง สามารถค านวณไดจากสตรดงน และ ตนทนตอหนวยของตนทนแปรสภาพ สามารถค านวณไดจากสตรดงน หลงจากนนจงเอาตนทนตอหนวยของวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพ มารวมกนเพอหาตนทนรวมตอหนวย

ตนทนตอหนวยเทยบเทาของ = ตนทนวตถดบใน + ตนทนวตถดบทเกดขน วตถดบทางตรง งานระหวางท าตนงวด ในระหวางงวด

ตนทนตอหนวยเทยบเทาของ = ตนทนแปรสภาพใน + ตนทนแปรสภาพทเกดขน ตนทนแปรสภาพ งานระหวางท าตนงวด ในระหวางงวด


ขนท 5 : สรปตนทนทเกดขนทงหมดของหนวยทผลตในรปของหนวยผลตเสรจโอนออกและงานระหวางท าปลายงวด โดยน าผลลพธในขนท 4 ไปคณจ านวนหนวยเทยบเทาผลตเสรจ หรอหนวยงานระหวางท าปลายงวด เชน ตามตวอยางของบรษท สยามทอย จ ากด แผนกผลตท 1 จะมตนทนการผลต ดงน ตนทนหนวยผลตเสรจ = 11,000 หนวย × 20.375

= 224,125 บาท

ตนทนงานระหวางท าปลายงวด = (3,000 × 2.875) + (3,000 ×

× 17.50)

= 8,625 + 17,500 = 26,125 บาท

ตนทนรวมหนวยทผลต = 224,125 + 26,125 = 250,250 บาท

จะเหนวายอดรวมของตนทนหนวยทผลต จะเทากบยอดรวมของตนทนทคดเขากบแผนกซงแสดงไวในขนท 3 เมอน ารายละเอยดในขนตอนตางๆ ทง 5 ขนตอน มาจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 1 ในเดอนกมภาพนธ จะสามารถจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธถวเฉลยถวงน าหนก ไดดงน



วธถวเฉลยถวงน าหนก ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนกมภาพนธ 25X1

ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขากระบวนการผลต : งานระหวางท าตนงวด 2,000 หนวยเรมผลต 12,000 14,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก : หนวยผลตเสรจและโอนออก 11,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด 3,000 รวมหนวยทผลต 14,000 หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : วตถดบ



11,000 11,000

หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (3,000 x 100%) ตนทนแปรสภาพ 33.33%(3,000 x 50%)

3,000

1,000 รวมหนวยผลต 14,000 12,000 ตนทนการผลต (บาท) ตนทนรวม หนวย


ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง งานระหวางท าตนงวด 5,000 เกดขนในระหวางงวด 35,250 40,250 14,000 2.875




ตนทนแปรสภาพ งานระหวางท าตนงวด 17,500 เกดขนในระหวางงวด 192,500 210,000 12,000 17.500

รวม 250,250 20.375

ตนทนการผลตรวม (บาท) ผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2 (11,000 x 20.375) 224,125 งานระหวางท าปลายงวด วตถดบทางตรง (3,000 x 100% x 2.875) 8,625 ตนทนแปรสภาพ (3,000 x 33.33% x 17.50) 17,500 26,125 รวม 250,250 ตนทนการผลตของหนวยผลตเสรจทค านวณไดจ านวน 224,125 บาท จะลงบญชเดบต งานระหวางท า - แผนกผลตท 2 และเครดตงานระหวางท าแผนกผลตท 1 ดงนน ตนทนการผลตน คอ ตนทนทแผนกผลตท 2 ไดรบโอนมาในเดอนกมภาพนธนนเอง ท านองเดยวกน เมอกจการจดท ารายงานตนทนการผลตในแผนกผลตท 2 กจะใชวธการทง 5 ขนตอน โดยเพมการค านวณตนทนทรบโอนจากแผนท 1 เขาไปดวย และตนทนตอหนวยเทยบเทาของตนทนรบโอนจะไดจากการถวเฉลยตนทนตอไปน

เมอแผนกผลตท 2 น าตนทนรบโอนตอหนวย บวกเขากบตนทนวตถดบทางตรง B ตอหนวยและตนทนแปรสภาพตอหนวยกจะไดตนทนสนคาส าเรจรปตอหนวย ดงรายละเอยดในรายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2

ตนทนรบโอนตอหนวย = ตนทนของหนวยรบโอนในงานระหวางท าตนงวด

+ ตนทนของหนวยทรบโอนในงวดปจจบน

หนวยเทยบเทาทผลตเสรจของหนวยรบโอน



วธถวเฉลยถวงน าหนก ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนกมภาพนธ 25X1

ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขากระบวนการผลต : งานระหวางท าตนงวด 3,000 หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 11,000 14,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก : หนวยผลตเสรจและโอนออก 10,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด 4,000 รวมหนวยทผลต 14,000 หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : วตถดบ



10,000 10,000

หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (3,000 x 100%) ตนทนแปรสภาพ 50%(4,000 x 50%)

4,000



ตนทนการผลตรบโอนจากแผนกกอน :

งานระหวางท าตนงวด 60,000

รบโอนจากแผนกผลตท 1 224,125

284,125 14,000 20.295 ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง งานระหวางท าตนงวด 30,000 เกดขนในระหวางงวด 75,000 105,000 14,000 7.500




ตนทนแปรสภาพ งานระหวางท าตนงวด 60,000 เกดขนในระหวางงวด 330,000 390,000 12,000 32.5000

รวม 764,125 60.295

ตนทนการผลตรวม (บาท) ผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป (10,000 x 60.295) 602,950 งานระหวางท าปลายงวด ตนทนรบโอน (4,000 x 20.295) 81,180 วตถดบทางตรง (4,000 x 50% x 7.50) 15,000 ตนทนแปรสภาพ (4,000 x 50% x 32.50) 65,000 161,180 รวม 764,130*

*ตนทนการผลตรวม เทากบ 764,130 บาท สงกวา ตนทนการผลตรวมทแยกตาม

ปจจยการผลต 764,125 บาท เทากบ 5 บาท เพราะเกดจากการปดเศษทศนยม ของตนทนการผลตตอหนวยทรบโอนมา 20.295 บาทตอหนวย นนเอง ส าหรบการบนทกบญชในการโอนตนทนการผลตจากแผนกผลตท 1 ไปยงแผนกผลตท 2 และ โอนจากแผนกผลตท 2 ไปเปนสนคาส าเรจรป จะบนทกบญชไดดงน เดบต งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 224,125 เครดต งานระหวางท า – แผนกผลตท 1 224,125 โอนงานระหวางท าแผนกผลตท 1 ไปยงแผนกผลตท 2

เดบต สนคาส าเรจรป 602,950

เครดต งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 602,950 โอนงานระหวางท าแผนกผลตท 2 ไปเปนสนคาส าเรจรป


การจดท ารายงานตนทนการผลตตามวธเขากอน - ออกกอน

ส าหรบการค านวณตนทนการผลตโดยใชวธเขากอน - ออกกอน หรอ ผลตกอน – เสรจกอน (First – In, First – Out : FIFO Method) มขอสมมตฐานทวา งานระหวางท าทยงคางอยในงวดกอน ตองน าผลตกอน แลวคอยผลตหนวยผลตน าเขาใหมผลตตอจากนน นนคอ งานระหวางท าตนงวดเปนผลผลตรนหนง ทแยกตางหากจากผลผลตทเพงน าเขาผลตใหมนนเอง ดงนน การค านวณตนทนการผลตจะแบงราคาทนออกเปน 2 กลม ซงจะแสดงรายละเอยดในการค านวณขนท 1 - ขนท 5 ของการจดท ารายงานตนทนการผลต ตามล าดบ ดงน ขนท 1 : รวบรวมรายละเอยดเกยวกบหนวยทนบได

การค านวณตนทนการผลต โดยใชวธเขากอน – ออกกอน จะตองเพมรายละเอยดใหเหนชดวา หนวยผลตเสรจทโอนออกจากแผนกเปนหนวยทมาจากงานระหวางท าตนงวดหรอหนวยทกจการน าเขามาใหม เชน ในจ านวน 11,000 หนวยทผลตเสรจนน หากค านงถงหลกการเขากอน ตองผลตเสรจกอน งานระหวางท าตนงวด จ านวน 2,000 หนวย จะผลตเสรจเปนอนดบแรก และอก 9,000 หนวย จะเปนหนวยทเพงน าเขาผลตในงวดปจจบน สวนงานระหวางท าปลายงวดจ านวน 3,000 หนวย ควรจะเปนหนวยทเพงน าเขาผลตใหม แตหนวยนนยงผลตไมเสรจ ดงนน รายละเอยดเกยวกบปรมาณผลต จะมรายการดงน ปรมาณผลตน าเขาแผนก (หนวย) : งานระหวางท าตนงวด 2,000 หนวยเรมน าเขาผลตในระหวางงวด 12,000 รวมหนวยทคดเขาแผนก 14,000

หนวยผลตเสรจและงานระหวางท า เรยงตามล าดบ ตามหลก FIFO หนวยผลตเสรจ หนวยผลตเสรจจากงานระหวางท าตนงวดเปนล าดบแรก 2,000 (11,000 หนวย) หนวยเรมผลตใหม หนวยผลตเสรจจากหนวยเรมเขาผลตใหมเปนล าดบท 2 9,000 11,000 (12,000 หนวย)

หนวยผลตทยงไมเสรจจากหนวยเรมเขาผลตใหมเปนล าดบท 3 3,000 รวมหนวยทผลตจากแผนก 14,000

การจดล าดบการผลตดงกลาวเปนการชวยใหผจดท ารายงานตนทนการผลตเขาใจเสนทางของปจจยการผลตแตละรายการ และสามารรถน าไปค านวณจ านวนหนวยเทยบเทาในขนตอไปไดงายขน


ขนท 2 : การค านวณหนวยเทยบเทา หลงจากวเคราะหขอมลวาหนวยผลตใดทใชจากการผลตในรนเกา (งานระหวางท าตน

งวด) และหนวยผลตใดทผลตจากการผลตในรนใหม (หนวยน าเขาในงวดเดอนกมภาพนธ) เรยบรอยแลวกสามารถค านวณหนวยเทยบเทาของปจจยการผลตตางๆ ไดดงแผนภาพตอไปน

หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) วตถดบ

ทางตรง ตนทนแปรสภาพ

หนวยผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2 11,000 11,000 หก หนวยงานระหวางท าตนงวด 2,000 2,000 หนวยเรมผลตระหวางงวด และผลตเสรจ 9,000 9,000 บวก จ านวนความตองการผลตเสรจของงานระหวางท าตนงวด (0% x 2,000) 0 (50% x 2,000) 1,000 บวก หนวยระหวางท าปลายงวด (100% x 3,000) 3,000 (33.33% x 3,000) 1,000 รวม 12,000 11,000

ขนท 3 และขนท 4 : รวบรวมตนทนทงหมดทคดเขากบแผนก เนองจากค านวณตนทนการผลตวธเขากอน – ออกกอน จะตองแยกตนทนเปน 2

ประเภท คอ ตนทนของงานระหวางท าตนงวด และตนทนการผลตทเกดขนในงวดปจจบนดงน





งานระหวางท าตนงวด 22,500 ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง 35,250 12,000 2.9333 ตนทนแปรสภาพ 192,500 11,000 17.5000 รวม 250,250 20.4333 จะเหนไดวาวธการค านวณวธน ไมไดกระจายยอดงานระหวางท าตนงวดออกเปนตนทนวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพเหมอนแบบวธถวเฉลยถวงน าหนก เพอใหยอดตนทนวตถดบทางตรงและตนทนแปรสภาพ แสดงจ านวนทเกดขนในปจจบนโดยเฉพาะ ซงจะน าตนทนการผลตของงวดปจจบนนไปค านวณหาตนทนตอหนวยตามขนท 4 ดงแสดงในตารางขางตน

อยางไรกตามกยงตองแสดงยอดตนทนรวมของงานระหวางท าตนงวดและตนทนในระหวางงวดอย เพอหาผลรวมของตนทนการผลตทงหมดทคดเขาแผนกผลตท 1 ขอสงเกต การค านวณตนทนตอหนวยในขนนคดจากยอดตนทนทเกดขนในงวดปจจบนเทานน ขนท 5 : สรปตนทนการผลตของหนวยทผลตในรปของหนวยผลตเสรจ

การค านวณตนทนการผลตจะตองน ายอดคงเหลอของงานระหวางท าตนงวดมาค านวณรวมกบตนทนทเกดขนในงวดปจจบนดวย ดงรายละเอยดตอไปน ตนทนหนวยผลตเสรจ โอนออกไปแผนกผลตท 2 จ านวน 11,000 หนวย ประกอบดวย (1) หนวยทมาจากงานระหวางท าตนงวด 2,000 หนวย ซงมตนทนดงน งานระหวางท าตนงวด 22,500 บาท บวก ตนทนการผลตทผลตในงวดนจนเสรจ ตนทนแปรสภาพ (2,000 × 50% × 17.50) 17,500 บาท (2) หนวยทเรมเขาผลตใหมและเสรจ (9,000 หนวย × 20.4333) 183,900 บาท ตนทนหนวยผลตเสรจและโอนออกทงสน (1) + (2) 223,900 บาท


รายการขางตนนจะเปนตนทนการผลตทโอนเขาแผนกผลตท 2 ในระหวางงวด สวนการค านวณตนทนงานระหวางท าปลายงวดจะคดจากตนทนการผลตในงวดปจจบนเทานน เพราะเมอพจารณาตามล าดบการผลต รายการนคองานทยงผลตไมเสรจ ซงควรจะเปนหนวยน าเขาใหมในระหวางเดอน การค านวณตนทนงานระหวางท าปลายงวดจงประกอบดวย วตถดบทางตรง A (3,000 × 100% × 2.9333) 8,800 บาท ตนทนแปรสภาพ (3,000 × 33.33% ×17.50) 17,500 บาท รวมตนทนงานระหวางท า 26,300 บาท จากรายละเอยดการค านวณตนทนการผลตตามขนตอนทง 5 ขนจะไดรายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ตาม ตามวธเขากอน - ออกกอน ดงน

บรษท สยามทอย จ ากด รายงานตนทนการผลตแผนกผลตท 1

วธเขากอน - ออกกอน ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนกมภาพนธ 25X1



แปรสภาพ หนวยผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2

11,000 11,000

หก หนวยงานระหวางท าตนงวด 2,000 2,000 หนวยเรมผลตระหวางงวด และผลตเสรจ 9,000 9,000 บวก จ านวนความตองการผลตเสรจของงานระหวางท าตนงวด

0 1,000

บวก หนวยระหวางท าปลายงวด 3,000 1,000 รวม 12,000 11,000




งานระหวางท าตนงวด 22,500 ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง 35,250 12,000 2.9333 ตนทนแปรสภาพ 192,500 11,000 17.5000 รวม 250,250 20.4333 ตนทนการผลตรวม (บาท)

ผลตเสรจและโอนออกไปยงแผนกผลตท 2 จากงานระหวางท าตนงวด ตนทนการผลตจากงวดกอน 22,500 ตนทนแปรสภาพ 17,500 จากงานเรมผลตระหวางงวด 40,000 ตนทนทใชผลตเสรจ (9,000 x 20.4333) 183,900 รวม 223,900 งานระหวางท าปลายงวด วตถดบทางตรง (3,000 x 100% x 2.9333) 8,800 ตนทนแปรสภาพ (3,000 x 33.33% x 17.50) 17,500 26,125 รวม 250,025*

*ตนทนการผลตรวมของแผนกผลตท 1 250,025 บาท ต ากวาตนทนการผลตรวมแยกตามปจจยการผลต 250,250 บาท จ านวน 25 บาท เพราะเกดจากการปดเศษทศนยม ของตนทนวตถดบทางตรงตอหนวย นนเอง ส าหรบการจดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 กจะใชหลกการเดยวกนกบของแผนกผลตท 1 เพยงแตพจารณาตนทนการผลตของหนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 เขาไปดวย อยางไรกตาม แมวาตนทนของหนวยทรบโอนจากแผนกผลตท 1 ในระหวางเดอนกมภาพนธ จะประกอบดวย ตนทนการผลตซงมราคาทน 2 กลม คอ จากงานระหวางท าตนงวดมลคารวม 40,000 บาท และตนทนของหนวยทเรมน าเขาผลตมลคา 183,900 บาท แตแผนกผลตท 2 จะรบตนทนการผลตจากแผนกผลตท 1 ในยอดรวม 223,900 บาท และใชตนทนการผลตน ค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยรบโอนในราคาเดยวโดยจะใชสตรตอไปน


ตนทนตอหนวยรบโอน = ตนทนทรบโอนมาในระหวางงวด

หนวยเทยบเทาของหนวยรบโอน

= 223,900 บาท 11,000 หนวย = 20.3545 บาท สวนตนทนการผลตแยกตามปจจยการผลตแตละชนด จะค านวณโดยใชสตรขางตน เมอรวมตนทนของหนวยรบโอนเขากบตนทนวตถดบทางตรง B และตนทนแปรสภาพของแผนกผลตท 2 กจะไดตนทนตอหนวยของสนคาส าเรจรป ดงแสดงรายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2


วธเขากอน - ออกกอน ประจ างวด 1 เดอน เดอนกมภาพนธ 25X1



แปรสภาพ หนวยผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป

10,000 10,000

หก หนวยงานระหวางท าตนงวด 3,000 3,000 หนวยเรมผลตระหวางงวด และผลตเสรจ 7,000 7,000 บวก จ านวนความตองการผลตเสรจของงานระหวางท าตนงวด

1,000 1,000

บวก หนวยระหวางท าปลายงวด 2,000 2,000 รวม 10,000 10,000




ตนทนจากงวดกอนและรบโอนจากแผนกท 1 งานระหวางท าตนงวด 135,000 รบโอนจากแผนกผลตท 1 ระหวางงวด 223,900 11,000* 20.3545 ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง 75,000 10,000 7.5000 ตนทนแปรสภาพ 330,000 10,000 33.0000 รวม 763,900 60.8545 ตนทนการผลตรวม (บาท)

ผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป จากงานระหวางท าตนงวด ตนทนการผลตจากงวดกอน 135,000 วตถดบทางตรง 7,500 ตนทนแปรสภาพ (3,000 x 1/3 x 33.00) 33,000 175,500 จากงานเรมผลตระหวางงวด ตนทนทใชผลตเสรจ (7,000 x 60.8575) 426,003 รวม 601,503 งานระหวางท าปลายงวด ตนทนรบโอนจากแผนกผลตท 1 (4,000 x 20.3545) 81,418 วตถดบทางตรง (4,000 x 50% x 7.50) 15,000 ตนทนแปรสภาพ (4,000 x 50% x 33.00) 66,000 162,418 รวม 763,921**

*รบโอนมาจากแผนกผลตท 1 จ านวน 10000 หนวย ***ตนทนการผลตรวมของแผนกผลตท 2 ทโอนไปเปนสนคาส าเรจรป 763,921 บาท

สงกวา ตนทนการผลตรวมแยกตามปจจยการผลต 763,900 บาท จ านวน 21 บาท เพราะเกดจากการปดเศษทศนยม ของตนทนตอหนวยจากการทไดรบโอนมา นนเอง


การจดท ารายงานตนทนการผลตเมอมหนวยเพม

กระบวนการผลตของอตสาหกรรมบางแหง การผลตปกตอาจมการเพมวตถดบทางตรงใสในกระบวนการผลตบางแผนก ซงอาจเพมขนมากกวาจ านวนวตถดบทไดใชไปในการผลต โดยการเพมนน อาจเกดจากปฏกรยาเคมหรอชวภาพทท าใหเกดการขยายตวของปรมาณงาน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2558 : 243) เชน ผลตในแผนกผลตท 1 จ านวน 10,000 หนวย แตพอโอนหนวยผลตเขาแผนกผลตท 2 มการใสวตถดบตงแตตนของแผนกท 1 ซงเมอสงหนวยผลตเสรจตอไปใหแผนกถดไป กจะมแตเฉพาะคาแรงงานและคาใชจายการผลต เพอผลตสนคาส าเรจรปใหเสรจเรยบรอยพรอมขายใหกบลกคา โดยไมตองใสวตถดบอก แตบางแหงกใสวตถดบทางตรงในแผนกผลตอนๆ ทนอกเหนอจากแผนกแรก ดงตวอยางของบรษท สยามทอย จ ากด ทไดกลาวมาแลว อยางไรกตามการเตมวตถดบในแผนกหลงๆ นอาจจะมผลตอปรมาณและตนทนการผลตในแผนก สามารถแบงเปนกรณไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 339) 1. การใสวตถดบเพมไมไดท าใหเพมปรมาณการผลต เชน ในโรงงานประกอบรถยนต การใสชนสวน ตวถง ยางรถยนต เปนตน ไมไดเพมจ านวนรถยนต แตเปนการเพมตนทนการผลต เปนตน การค านวณตนทนการผลตในกรณน จะนบรวมตนทนวตถดบทางตรงทงหมดทใสเขาไปเปนตนทนการผลตของแผนก เมอหนวยผลตเทาเดมแตตนทนการผลตสงขน จะมผลท าใหตนทนตอหนวยเพมขน 2. การใสวตถดบเพมอาจมผลท าใหเพมปรมาณการผลต และตนทนการผลตไปพรอมๆกน ซงท าใหตนทนตอหนวยเปลยนแปลงไป เชน การเตมน าตาลในน าผลไม เตมสารเคม หรอของเหลว เชน น า อาจมผลท าใหหนวยผลตเพมขน น าหนกเพมขน บรรจขวดไดในปรมาณทมากขน แตอยางไรกตาม ถากจการไมไดคดคาน าตามปรมาณทใชไปอาจจะถอไดวาปรมาณการผลตทเพมขนแตตนทนการผลตไมเพมขน กรณเชนนตนทนการผลตตอหนวยในแผนกผลตทเตมน าจะลดลง เนองจากตนทนการผลตเพม แตปรมาณการผลตมากขน ตนทนถวเฉลยตอหนวยจะยงลดลง ส าหรบการค านวณตนทนการผลตตามกรณน จะตองปรบปรงตนทนตอหนวยทรบโอนมาจากแผนกแรก เพราะปรมาณการผลตในแผนกผลตท 2 หรอแผนกถดไปจะสงกวาในแผนกแรกๆ เพอใหเขาใจเกยวกบการค านวณตนทนการผลตในกรณทมการเพมปจจยการผลตในแผนกบางแผนกแลวท าใหปรมาณการผลตมการเปลยนแปลง จะแสดงการค านวณ ดงตวอยางท 9.2


ตวอยางท 9.2 บรษท น าผลไมแสนอรอย จ ากด ผลตน าผลไมชนดหนง โดยผานกระบวนการผลต

ตอเนอง 2 แผนก คอ แผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 หนวยทผลตเสรจจากแผนกผลตท 2 จะบรรจขวดสงไปคลงสนคาเพอรอดขายใหกบลกคาตอไป กจการใชวธถวเฉลยถวงน าหนกในการค านวณตนทนการผลต ส าหรบขอมลปรมาณการผลตและตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ในเดอนมนาคม 25X2 ปรากฏดงน

ปรมาณการผลต (กรม) งานระหวางท าตนงวด 5,000 (ใสวตถดบครบ 100% ตนทนแปรสภาพ 60%) หนวยรบโอนจากแผนกท 1 40,000 หนวยผลตเพมขนเนองจากเพมวตถดบ 4,000 หนวยผลตเสรจโอนออกไปคลงสนคา 36,000 หนวยผลตเสรจคงอยในแผนก 5,000 งานระหวางท าปลายงวด 8,000 (ใสวตถดบครบ 100% ตนทนแปรสภาพ 50%) ตนทนการผลต (บาท) งานระหวางท าตนงวด :- หนวยรบโอน 68,000 วตถดบ 20,000 ตนทนแปรสภาพ 40,000 ตนทนในระหวางงวด:- หนวยรบโอน 520,000 วตถดบ 176,000 ตนทนแปรสภาพ 590,000

บรษทไดมการเตมสารละลายเพมความหวานบางอยาง(วตถดบ) ในตอนตนกระบวนการผลตในแผนกท 2 สวนตนทนแปรสภาพนนใหถอวาเกดขนอยางสม าเสมอตลอดการผลต ผจดการฝายบญชตองการค านวณหาตนทนการผลตของน าผลไม จงใหพนกงานบญชจดท ารายงานตนทนการผลต โดยใชวธการค านวณตนทนถวเฉลยถวงน าหนก ตนทนการผลตทเกดขนในแผนกผลตท 2 สามารถแสดงการค านวณ และจดท ารายงานตนทนการผลต ไดดงน


การจดท ารายงานตนทนการผลตจะสรปขนตอนการจดท าเปน 5 ขน ตามล าดบ ดงน ขนท 1 : หาปรมาณหนวยผลต

ใชสมการดงทไดกลาวมาแลวในตวอยางท 9.1 โดยเพมรายการหนวยผลตเพมขนเนองจากการเพมวตถดบเขาไปดวย และตามตวอยางนมหนวยผลตเสรจบางหนวยทคงอยในแผนกกใหค านวณรวมกบหนวยผลตเสรจโอนออกโดยใชหลกการเดยวกน ดงนน สมการทไดจะเปนดงน ปรมาณการผลต (หนวย) งานระหวางท าตนงวด 5,000 หนวยผลตเสรจโอนออก 36,000 หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 40,000 = หนวยผลตเสรจคงอย ใน

แผนก 5,000

หนวยผลตเพมขน 4,000 งานระหวางท าปลายงวด 8,000 รวม 49,000 รวม 49,000 ขนท 2 : ค านวณหนวยเทยบเทาตามวธถวเฉลยถวงน าหนก โดยค านวณจากหนวยทผลตเสรจรวมทงหมดซงเทากบ 41,000 หนวย คดเทยบปจจยการผลต 100% โดยไมตองแยกเปนราคาทนออกเปน 2 กลม เหมอนวธเขากอน - ออกกอน ขนท 3 – ขนท 5 : รวบรวมตนทนทงทเปนของงานระหวางท าตนงวด และตนทนการผลตทเกดขนในงวดปจจบน แลวค านวณหาตนทนการผลตตอหนวยเทยบเทาของปจจยการผลตอนๆ

ผลรวมของตนทนการผลตตอหนวย จะน าไปค านวณตนทนการผลตของหนวยทผลต ซงไดแก ตนทนการผลตของหนวยผลตเสรจ โอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป ตนทนหนวยผลตเสรจคงอยในแผนก รวมทงงานระหวางท าปลายงวด รายละเอยดของการค านวณขนตางๆ แสดงในตารางท 9.5 ในทนแสดงรายงานตนทนการผลตอกลกษณะหนง ซงแตกตางจากทเคยกลาวมาแลว ทงน เพอใหผเรยนไดเหนแบบฟอรมของรายงานตนทนการผลตหลายๆ แบบ


บรษท น าผลไมแสนอรอย จ ากด รายงานตนทนการผลต - แผนกผลตท 2

วธถวเฉลยถวงน าหนก ส าหรบงวด 1 เดอน ประจ าเดอนมนาคม 25X2

ปรมาณผลต (หนวย) : หนวยน าเขากระบวนการผลต : งานระหวางท าตนงวด 2,000 หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 40,000 หนวยผลตเพม 4,000 46,000 หนวยผลตเสรจและโอนออก : หนวยผลตเสรจและโอนออก 36,000 หนวยผลตเสรจคงอย 6,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด 4,000 รวมหนวยทผลต 46,000 หนวยเทยบเทาผลตเสรจ (หนวย) : วตถดบ



36,000 36,000

หนวยผลตเสรจคงอยในแผนก 6,000 6,000 หนวยงานระหวางท าปลายงวด : วตถดบ 100% (4,000 x 100%) ตนทนแปรสภาพ 50% (4,000 x 50%)

4,000



ตนทนการผลตรบโอนจากแผนกกอน :

งานระหวางท าตนงวด 68,000

รบโอนจากแผนกผลตท 1 520,000

588,000 46,000 12.7826




ตนทนการผลตทเกดขนในแผนก : วตถดบทางตรง งานระหวางท าตนงวด 20,000 เกดขนในระหวางงวด 176,000 196,000 46,000 4.2609 ตนทนแปรสภาพ งานระหวางท าตนงวด 40,000 เกดขนในระหวางงวด 590,000 630,000 44,000 14.3182

รวม 1,414,000 31.3617

ตนทนการผลตรวม (บาท) ผลตเสรจและโอนออกไปเปนสนคาส าเรจรป (36,000 x 31.3617) 1,129,021.20 หนวยผลตทอยในแผนก (6,000 x 31.3617) 188,170.20 งานระหวางท าปลายงวด ตนทนรบโอน (4,000 x 12.7826 ) 51,130.40 วตถดบทางตรง (4,000 x 100% x 4.2609) 17,043.60 ตนทนแปรสภาพ (4,000 x 50% x 14.3182) 28,636.40 96,810.40 รวม 1,414,001.80*

*ตนทนการผลตรวม 1,414,001.80 บาท สงกวาตนทนการผลตแยกตามปจจยการผลต 1,414,000 บาท เทากบ 1.80 บาท เพราะเกดจากการปดเศษตนทนการผลตตอหนวยของปจจยการผลตแตละรายการ ทงวตถดบทางตรง และตนทนแปรสภาพตอหนวย


การมหนวยผลตเพมขนในแผนกผลตท 2 จะเหนไดวา ตนทนรบโอนตอหนวยในแผนกผลตท 2 จะต ากวาตนทนทค านวณไดจากแผนผลตท 1 เพราะ เมอแผนกผลตท 1 สงหนวยทผลตเสรจใหแผนกผลตท 2 จ านวน 40,000 หนวย ตนทนตอหนวยจะเทากบ 13 บาทตอหนวย (ตนทนรบโอนรวม 520,000 บาท / 40,000 หนวย) ตอมาแผนกผลตท 2 รบโอนมาผลตเพมเตม ซงท าใหปรมาณผลตเพมขน 4000 หนวย ดงนน ตนทนการผลตตอหนวยจงลดลงเทากบ 12.7826 บาทตอหนวย (งานระหวางท าตนงวด 68,000 + ตนทนรบโอน520,000 / 46,000 หนวย)

ส าหรบการบนทกบญชในการโอนตนทนการผลตจากแผนกผลตท 1 ไปยงแผนกผลตท 2 และ โอนจากแผนกผลตท 2 ไปเปนสนคาส าเรจรป จะบนทกบญชไดดงน เดบต งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 520,000 เครดต งานระหวางท า – แผนกผลตท 1 520,000 โอนงานระหวางท าแผนกผลตท 1 ไปยงแผนกผลตท 2

เดบต สนคาส าเรจรป 1,129,021.20

เครดต งานระหวางท า – แผนกผลตท 2 1,129,021.20 โอนงานระหวางท าแผนกผลตท 2 ไปเปนสนคาส าเรจรป

บทสรป

การค านวณตนทนการผลตตอหนวยและการจดท ารายงานตนทนการผลตประจ าแผนก ในกรณทมงานระหวางท าตนงวด และเมอมหนวยเพมทเกดขนในกระบวนการผลต ซงการค านวณตนทนการผลตเมอมงานระหวางท าตนงวดมวธการค านวณ 2 วธ ไดแก วธถวเฉลยถวงน าหนก และวธเขากอน - ออกกอน แตละวธจะมหลกการค านวณทแตกตางกน ส าหรบวธถวเฉลยถวงน าหนก ตนทนจากงานระหวางท าตนงวดจะน าไปรวมกบตนทนการผลตทเกดขนในระหวางงวด แลวจงน าตนทนการผลตรวมทไดไปหารดวยหนวยเทยบเทาผลตเสรจของปจจยการผลตแตละประเภท กจะไดตนทนการผลตถวเฉลยตอหนวย ซงจะน าไปคดตนทนหนวยผลตเสรจและงานระหวางท าปลายงวดตอไป สวนวธเขากอน – ออกกอน จะมหลกการทวางานทมากอนจะถกน าไปผลตใหเสรจกอน ดงนน กจการจะตองแยกสวนตนทนของงานระหวางท าตนงวดไวตางหากจากตนทนการผลตทเกดขนในระหวางงวด และจะน าตนทนในระหวางงวดซงเปนตนทนการผลตในงวดปจจบนเทานนมาหารดวยหนวยเทยบเทาผลตเสรจของปจจยการผลต เพอหาตนทนการผลตตอหนวย ในกรณทตองการค านวณตนทนการผลตของหนวยผลตเสรจกตองคดจากสวนทมาจากงานระหวางท าตนงวดกอน แลวจงค านวณตนทนการผลตจากสวนทไดจากการผลตในงวดปจจบน


ซงล าดบของสงทน าเขาผลตมความส าคญตอการค านวณตนทนการผลต งานระหวางท าตนงวดมากอน ตองน ามาผลตกอน และตนทนทเกดขนกจะเปนของตนทนงานระหวางท า แลวคอยตามดวยหนวยน าเขาในงวดปจจบนเรยงตามล าดบ ส าหรบกรณทมหนวยผลตเพมเกดขนในกระบวนการผลต การจดท ารายงานตนทนการผลต ยงคงใชหลกการเดม แตไดจดใหมการพจารณาหนวยผลตทเพมขน รวมเขาไปในการค านวณหาหนวยเทยบเทาผลตเสรจดวย และค านวณตนทนการผลตตามวธการทเหมาะสม ไมวากจการจะคดตนทนแบบถวเฉลยถวงน าหนก หรอวธเขากอน - ออกกอน กรณทมหนวยเพมจะมผลท าใหจ านวนหนวยสงขนแตท าใหตนทนตอหนวยลดลง ดงนน กจการตองมการพจารณาเหตการณตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการผลต วามผลท าใหตนทนการผลตมการเปลยนแปลงอยางไร ผบรหารจะไดน าขอมลตนทนการผลตเหลาน ไปใชในการตดสนใจตอไป


แบบฝกหดทายบท ขอ 1. บรษท ศรฟา จ ากด เปนบรษททมลกษณะการผลตเปนแบบกระบวนการ และใชระบบการคดตนทนสนคาแบบปกต โดยบรษทไดแบงแผนกผลตออกเปน 2 แผนก ไดแก แผนกท 1 และแผนกท 2 ในระหวางเดอนพฤษภาคม มขอมลหนวยผลต และตนทนการผลต ดงน

แผนกผลต 1 แผนกผลต 2 หนวยผลต (หนวย) : หนวยของระหวางท าตนงวด แผนกท 1 (DM 100% DL และ OH 40%)

4,000

แผนกท 2 (DM 100% DL และ OH 20%)

6,000

เรมน าเขาสกระบวนการผลต 40,000 ............. โอนไปแผนก 2 35,000 หนวยผลตเพม 5,000 โอนไปสนคาส าเรจรป 44,000 หนวยของงานระหวางท าปลายงวด แผนกท 1 (DM 100% DL และ OH 60%) ............. แผนกท 2 (DM 100% DL และ OH 30%) ............. ตนทนการผลต (บาท) : ตนทนการผลตงานระหวางท าตนงวด: ตนทนรบโอน 0 40,000 วตถดบทางตรง 14,000 12000 คาแรงงานทางตรง 6,560 10,280 คาใชจายการผลตจดสรร 11,000 4,600 ตนทนการผลตทเกดขนระหวางงวด (บาท) :

วตถดบทางตรง 140,000 80,000 คาแรงงานทางตรง 50,000 70,000 คาใชจายการผลตจดสรร 90,000 40,000

ใหท า รายงานตนทนการผลต ส าหรบแผนก 1 และ 2 เดอนพฤษภาคม 2560 โดยใชวธถวเฉลย (Weighted Average Costing)


ขอ 2. บรษท รกชาต จ ากด มแผนกผลต 2 แผนก คอ แผนก A และแผนก B ซงบรษทมการใชระบบตนทนกระบวนการในการค านวณตนทนการผลต กระบวนการผลตของกจการจะเตมวตถดบ X ในตอนตนของแผนก A และเตมวตถดบ Y ทงหมดเมอผลตไปได 50% ของกระบวนการผลตในแผนก B ส าหรบขอมลปรมาณการผลตและตนทนการผลตในเดอนมกราคมและกมภาพนธ ประจ าป 25X1 มดงน ขอมลเดอนมกราคม 25X1 แผนก A แผนก B ปรมาณการผลต (หนวย)

หนวยน าเขา/รบโอน 25,000 หนวย ? หนวย หนวยผลตเสรจและโอนออกจากแผนก 22,500 หนวย 20,000 หนวย งานระหวางท าปลายงวด (ตนทนแปรสภาพ 50%) 2,500 หนวย

งานระหวางท าปลายงวด (ตนทนแปรสภาพ 40%) 2,000 หนวย ตนทนการผลต (บาท) วตถดบทางตรง 12,500 20,000 ตนทนแปรสภาพ 28,500 31,200 รวม 41,000 51,200 ขอมลเดอนกมภาพนธ แผนก A แผนก B ปรมาณการผลต (หนวย)

งานระหวางท าตนงวด ? หนวย ? หนวย หนวยน าเขา/รบโอน 20,000 หนวย ? หนวย หนวยผลตเสรจและโอนออก 19,000 หนวย 18,000 หนวย หนวยผลตเสรจคงอยในแผนก 500 หนวย - หนวย งานระหวางท าปลายงวด (แปรสภาพ 80%) ? หนวย 2,500 หนวย

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบทางตรง 13,020 24,600 ตนทนแปรสภาพ 31,890 40,000 รวม 44,910 64,600 ใหท า 1. จดท ารายงานตนทนการผลตทง 2 แผนกในแตละเดอน (วธถวเฉลยถวงน าหนก) 2. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป


ขอ 3. ผลตภณฑชนดหนงของบรษท ธนา จ ากด ตองผานกระบวนการผลต 2 แผนก คอ แผนกเครองจกร และแผนกประกอบ วตถดบทใสในกระบวนการผลตม 2 ชนด คอ วตถดบ X ใสในตอนตนของแผนกเครองจกร และวตถดบ Y ใสในตอนทายของแผนกประกอบ ขอมลการผลตส าหรบ 2 เดอนแรกของป 25X2 มดงน

ประจ าเดอนมกราคม 25X2 ปรมาณหนวยผลต (หนวย) แผนกเครองจกร แผนกประกอบ หนวยน าเขา 800 หนวย - หนวยรบโอนจากแผนกเครองจกร - ? หนวย หนวยผลตเสรจและโอนออก 600 หนวย 400 หนวย


) ? หนวย


) 200 หนวย

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบ 8,000 4,000 คาแรง 5,360 3,600 คาใชจายการผลต 8,040 1,800 รวม 21,400 9,400

ประจ าเดอนกมภาพนธ 25X3 ปรมาณหนวยผลต (หนวย) แผนกเครองจกร แผนกประกอบ หนวยน าเขา 860 หนวย - หนวยรบโอนจากแผนกเครองจกร - ? หนวย หนวยผลตเสรจและโอนออก ? หนวย 500 หนวย


) 300 หนวย


) 350 หนวย

ตนทนการผลต (บาท) วตถดบ 8,600 5,000 คาแรง 7,020 5,130 คาใชจายการผลต 8,580 2,850 รวม 24,200 12,980 ใหท า 1. รายงานตนทนการผลตทง 2 แผนกในแตละเดอน (ใชวธเขากอน - ออกกอน) 2. บนทกบญชงานระหวางท าในแตละแผนก และเปดเปนบญชแยกประเภททวไป


ขอ 4. บรษทมตรพล จ ากด ผลตและจ าหนายสนคาโดยใชระบบบญชตนทนกระบวนการ แผนกผลตของบรษทแบงเปน 2 แผนกคอ แผนกผลตท 1 และแผนกผลตท 2 ขอมลตอไปนไดมาจากแผนกผลตท 2ในเดอนธนวาคม 25X2 ปรมาณการผลต (หนวย)

งานระหวางท า 1 ธ.ค. 25X2 (

) 200 หนวย

หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 1,800 หนวย หนวยโอนไปสนคาส าเรจรป 1,400 หนวย

งานระหวางท า 31 ธ.ค. 25X2 (

) 300 หนวย

ตนทนการผลต ประกอบดวย งานระหวางท า 1 ธ.ค. 25X2 ตนทนรบโอนจากแผนกผลตท 1 31,600 บาท วตถดบทางตรง 5,700 บาท ตนทนแปรสภาพ 11,800 บาท ตนทนทเกดขนระหวางเดอน ตนทนรบโอนจากแผนกผลตท 1 28,840 บาท วตถดบทางตรง 23,230 บาท ตนทนแปรสภาพ 17,320 บาท กจการใสวตถดบทางตรงอยางสม าเสมอเมอท างานไปได 50% จนกระทงเสรจเปนสนคาส าเรจรป กจการท าการตรวจสอบคณภาพของงานเมอท าไปแลว 70% ใหท า จดท ารายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ในเดอนธนวาคม 25X2 ขอ 5. บรษท รงเรอง จ ากด ผลตสนคาชนดหนง มแผนกผลตของบรษทม 2 แผนกคอ แผนกผลตท 1และแผนกผลตท 2 ขอมลตอไปนไดมาจากแผนกประกอบในเดอนมถนายน 25X3 ปรมาณผลต (หนวย) งานระหวางท าตนงวด (แปรสภาพ 40%) 800 หนวยรบโอนจากแผนกผลตท 1 2,900 หนวยผลตเสรจโอนไปคลงสนคา 2,500 หนวยผลตเสรจคงอยในแผนก 500 งานระหวางท าปลายงวด (แปรสภาพ 80%) ?


ตนทนการผลต (บาท) ตนทนโอนจากแผนกผลตท 1 ในงานระหวางท าตนงวด 9,200 รบโอนมาในระหวางงวด 31,200 ตนทนการผลตในแผนก ในงานระหวางท าตนงวด ตนทนแปรสภาพ 3,200 ตนทนการผลตในระหวางงวด วตถดบ A 17,000 วตถดบ B 7,500 ตนทนแปรสภาพ 30,000

กรรมวธการผลตในแผนกผลตท 2 เมอแปรสภาพงานทไดรบโอนมาจากแผนกผลตท 1ไปได 50% จงใสวตถดบ A สวนวตถดบ B จะใสตอเมอผลตสนคานนเสรจเรยบรอยแลว หนวยทใสวตถดบแลวจะถกสงไปยงคลงสนคา ส าหรบการเกดหนวยสญในระหวางงวดถอเปนเหตการณปกตของการผลต ซงกจการไมไดค านวณตนทนของหนวยสญแตประการใด ส าหรบสนคา 500 หนวยทผลตเสรจคงอยในแผนกในเดอนน เปนหนวยทเพงรบโอนมาจากแผนกผลตท 1และมาท าการแปรสภาพงานจนเสรจเรยบรอยเมอวนท 30 มถนายน 25X3 แตยงไมไดใสวตถดบ B เลยทงจ านวน บรษทใชวธการค านวณตนทนสนคาส าเรจรปแบบถวเฉลยถวงน าหนก ใหท า 1. รายงานตนทนการผลตของแผนกผลตท 2 ประจ าเดอนมถนายน 25X3 2. แสดงการลงรายการในสมดรายวนทวไป


ขอ 6. บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ผลตสนคาชนดหนงโดยผานการผลต 2 แผนก คอ แผนกเตรยม และแผนกผสมแปง บรษทใชระบบตนทนกระบวนการในการลงบญช กรรมวธการผลตของกจการมดงนคอ วตถดบ A จะถกใสตอนตนของแผนกเตรยมซงจะมผลท าใหหนวยผลตเพมขนในระหวางงวด สวนในแผนกผสมแปงนนจะใสวตถดบ B เมอแปรสภาพงานไปแลว 100% เนองจากกรรมวธการผลตในแผนกผสมจะตองผานความรอนในอตราสง จงท าใหหนวยของสนคาสญเสยไปในระหวางการผลตของแผนกน ขอมลการผลตในเดอนมกราคม 25X2 มดงน แผนกเตรยม แผนกผสม ปรมาณการผลต (หนวย) งานระหวางท าตนงวด (แปรสภาพ 60%) 700 - งานระหวางท าตนงวด (แปรสภาพ 50%) - 600 หนวยเรมผลต 1,800 - หนวยเพมขนเนองจากใสวตถดบ 500 - หนวยผลตเสรจและโอนออก ? 2,000 งานระหวางท าปลายงวด (แปรสภาพ 80%) 500 - งานระหวางท าปลายงวด (แปรสภาพ 75%) - 800 หนวยเสย - ? ตนทนการผลตในแตละแผนก (บาท) งานระหวางท าตนงวด หนวยรบโอน - 6,500 วตถดบทางตรง 4,800 - ตนทนแปรสภาพ 1,600 1,500 ตนทนการผลตในระหวางเดอน วตถดบทางตรง 16,200 6,000 ตนทนแปรสภาพ 10,000 13,800 กจการค านวณตนทนกระบวนการ โดยใชวธถวเฉลยถวงน าหนก ใหท า 1. จดท ารายงานตนทนการผลตในแตละแผนก ประจ าเดอนมกราคม 25X2 2. บญชงานระหวางท าในแผนกผลตทง 2 แผนก


การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได


1. ความหมายของผลตภณฑรวม 2. ลกษณะทวไปของผลตภณฑรวม 3. การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม 4. หลกเกณฑในการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม 5. การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวม 6. การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวม 7. ความหมายของผลตภณฑพลอยได 8. ลกษณะของผลตภณฑพลอยได 9. การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได 10. บทสรป 11. แบบฝกหดทายบท 12. เอกสารอางอง


1. สามารถอธบายความหมายและลกษณะของผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยไดได

2. สามารถอธบายหลกเกณฑการจดสรรตนทนและสามารถจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวมไดอยางถกตอง

3. สามารถค านวณการตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวมไดอยางถกตอง 4. สามารถอธบายขนตอนการลงบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและ

ผลตภณฑพลอยไดได 5. สามารถจดท ารายการในงบก าไรขาดทนเกยวกบผลตภณฑพลอยไดได





1. เอกสารประกอบการสอน เรอง การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได

2. PowerPoint 3. แหลงเวบไซดทเกยวของกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยไดจาก

อนเทอรเนต



บทท 10 การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได 10 - 3

บทท 10 การบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได

ธรกจทท าการผลตสนคาจะมปจจยการผลตไมวาจะเปนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตเพอน ามาใชในกระบวนการผลตสนคา ส าหรบบางอตสาหกรรมอาจมการผลตสนคาหลกเพยงแคชนดเดยว แตบางอตสาหกรรมมการผลตสนคาไดหลากหลายชนด หรอในกระบวนการผลตสนคานน อาจมาจากปจจยการผลตรวมกน เชน ใชวตถดบ แรงงาน และเครองจกรรวมกน เพยงแตมสวนประกอบทเพมเตมเขาไปในกระบวนการผลตทแตกตางกนเลกนอย แลวสามารถผลตสนคาไดหลายชนด พรอมๆ กน ดงนนส าหรบอตสาหกรรมทมการใชปจจยการผลตรวมกนอาจมสนคาทกจการสามารถผลตไดมากกวาหนงชนดในกระบวนการผลตหนงๆ และสามารถน าเอาสนคาเหลานไปขายได เปนสนคาทขายปกตในทองตลาด

ตวอยางธรกจทสามารถผลตสนคาไดมากกวาหนงชนดในการผลตครงเดยว เชน อตสาหกรรมผลตเฟอรนเจอรมไมเปนวตถดบหลกทน ามาใชในการผลต ซงไมสามารถน ามาผลตเฟอรนเจอรไดหลายลกษณะ เปนโตะ เกาอ หรอเฟอรนเจอรแบบอนๆ หรออตสาหกรรมผลตน ามน ซงมน ามนดบเปนวตถดบหลก น ามนดบสามารถผลตเปนน ามนเบนซนและน ามนดเซล และน ามนอนๆ ได ขนอยกบสารเคมทเปนสวนประกอบทอยในน ามนแตละประเภท เปนตน ดงนนในกระบวนการผลตสนคาเหลาน จะมกระบวนการชวงแรกของการผลตมขนตอนการผลตรวมกน ท าใหมตนทนการผลตรวมกน ไมวาจะเปนตนทนวตถดบหลก คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต ตนทนทเกดขนรวมกนน ถกเรยกวา ตนทนรวม (Joint Costs หรอ Common Costs)

การผลตสนคาทมวตถประสงคทตองการจะใหไดผลผลตมากกวาหนงชนดและมมลคาใกลเคยงกนหรอแตกตางกน ผลตภณฑทเกดจากกระบวนการผลตรวมกน ถกเรยกวา ผลตภณฑรวม (Joint Products) ซงผลตภณฑเหลานถอเปนผลตภณฑหลก (Main Products) ของแตละธรกจ มวตถประสงคหลกเพอน าไปขายเปนรายไดหลกของกจการ แตในบางกระบวนการผลตกจการอาจมเปาหมายหลก คอ ผลตผลตภณฑหลกเพยงแคชนดเดยว แตในกระบวนการผลตเดยวกนไดมผลตภณฑอกสงหนงเกดขนควบคกนโดยไมไดตงใจ แตสามารถน าไปขายได แตอาจจะมมลคานอย ไมเทากบผลตภณฑหลก เราเรยกผลตภณฑนวา ผลตภณฑพลอยได (By – products) ซงผลตภณฑนสามารถน าไปจ าหนายใหกบลกคา หรออาจน าไปแปรสภาพ หรอน าไปผลตตอ เพอเพมมลคาใหกบผลตภณฑ กอนทจะจ าหนายใหกบลกคาตอไป


ดงนน ในกระบวนการผลตผลตภณฑรวม หรอรวมไปถงผลตภณฑพลอยได จงมประเดนของตนทนการผลตทเกดขนรวมกน เพอใหสะดวกตอการค านวณตนทนของผลตภณฑ รวมไปถงขนตอนของการบนทกบญชของผลตภณฑทงสองประเภท ใหมความถกตองและเหมาะสมทสด การจดสรรหรอการปนสวนตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑแตละชนดจงเปนเรองทมความส าคญ เพอใหมความยตธรรมมากทสดในการค านวณตนทนผลตภณฑแตละประเภท รวมถงการน าขอมลตนทนดงกลาวไปใชประกอบการตดสนใจไดอยางถกตอง ดงนน เนอหาในบทนจะอธบายถงการค านวณตนทนผลตภณฑ การจดสรรตนทนการผลตรวม และวธการบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได ในแตละหวขอตามล าดบ ความหมายของผลตภณฑรวม

ผลตภณฑรวม (Joint Products) หมายถง ผลตภณฑตงแตสองชนดขนไปซงผลตไดจากวตถดบในกระบวนการผลตอนเดยวกน (ดวงมณ โกมารทต, 2559 : 357) และเปนผลผลตทไดจากกระบวนการผลตผลตภณฑโดยใชปจจยการผลตรวมกน ไดแก วตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลตตางๆ ทใชรวมกน ธรกจทมผลตภณฑรวมเกดขน เชน โรงเลอยไม โรงกลนน ามน โรงสขาว ฟารมโคนม โรงงานช าแหละเนอสตว โรงงานผลตสารเคม เปนตน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 472)

จากความหมายของผลตภณฑรวมขางตน สามารถสรปไดวา ผลตภณฑรวม เปนผลตภณฑทเกดจากกระบวนการผลตเดยวกน มการใชปจจยการผลตรวมกน ไมวาจะเปนวตถดบ แรงงาน และคาใชจายการผลตอนๆ ทอยในกระบวนการผลตรวมกน แลวผลตไดเปนผลตภณฑหลกของกจการไดมากกวาหนงชนดขนไป

ลกษณะทวไปของผลตภณฑรวม

ลกษณะทวไปของผลตภณฑรวม มลกษณะดงน (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 472)

1. ผลตภณฑรวมเปนผลตภณฑทถกผลตขนมาจากวตถประสงคหลกของธรกจนนเพอกอใหเกดรายไดหลกของกจการ

2. ผลตภณฑรวมเปนผลตภณฑทไดจากกระบวนการผลตรวมกนมการใชปจจยการผลตรวมกน เชน วตถดบ แรงงาน และเครองจกร รวมกน ท าใหตนทนการผลตเปนตนทนรวมทเกดจากกระบวนการผลตรวมกน

3. ผลตภณฑทเกดจากการผลตรวมกน ซงเกดจากวตถประสงคหลกของการผลตสนคา มมลคาทคอนขางสง เชน กระบวนการผลตของโรงกลนน ามน ทใหผลตภณฑหลกถง 2


ชนด ไดแก น ามนเบนซน และน ามนดเซล เปนตน ซงผลตภณฑทงสองชนดมมลคาทใกลเคยงกนหรอมมลคาแตกตางกน ขนอยกบลกษณะของสนคาแตละชนด

4. ผลตภณฑรวมเปนผลตภณฑท สวนใหญมอตราสวนของการผลตทคงท เชน น ามนดบ 10 ลตร เมอผานกระบวนการผลตของโรงกลนน ามนแลว จะท าใหไดน ามนเบนซน 4 ลตร และน ามนดเซล 6 ลตร เปนตน การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม

กระบวนการผลตผลตภณฑหลกรวมกน ท าใหเกดตนทนการผลตรวม ซงประกอบดวยตนทนวตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลตตางๆ เนองจากธรกจมการใชอปกรณตางๆ เครองจกร รวมไปถงแรงงานทผลตสนคารวมกน ตนทนการผลตทเกดจากกระบวนการผลตรวมกนและใหผลตภณฑออกมาหลายชนด ซงเรยกวา ผลตภณฑรวม (Joint Products) และตนทนทเกดขนในกระบวนการผลตรวมกน ถกเรยกวา ตนทนรวม (Joint Costs) ซงตนทนรวมดงกลาว ตองมการจดสรรใหกบผลตภณฑทเกยวของตามเกณฑทยตธรรมหรอเหมาะสมทสด เพอใหการค านวณตนทนสนคาใกลเคยงกบความเปนจรงและสามารถน าเอาขอมลไปใชในการตงราคาสนคาไดอยางเหมาะสม

โดยทวไป จดทแยกผลผลตออกมาเปนผลตภณฑชนดตางๆ ไดหลายหลายชนด เรยกวา จดแยกตว (Split – off Point) ซงการผลตสนคา ณ จดน อาจน าไปจ าหนายใหกบลกคาทนท หรอ ไปเพมมลคาโดยการแปรรปสนคาโดยท าการผลตสนคานนตอ แลวจงคอยจ าหนายใหกบลกคา ตนทนทเกดขนในกระบวนการของการผลตตอ หรอเปนตนทนหลงการผลต ณ จดแยกตว จะถกเรยกวา ตนทนแยก (Separable Costs) ซงสามารถแสดงรายละเอยดดงในภาพท 10.1

ภาพท 10.1 แสดงลกษณะของกระบวนการผลตผลตภณฑรวม ตนทนรวม และตนทนแยก

ปจจยการผลตรวม : 1) วตถดบทางตรง 2) คาแรงงานทางตรง 3) คาใชจายการผลต

ผลตภณฑรวมชนดท 1

ผลตภณฑรวมชนดท 2

จดแยกตว (Split – off Point)

ผลตภณฑชนดท 3

ขาย

ผลตตอ (ตนทนแยก)

ขาย


เพอใหเขาใจเกยวกบวตถดบรวม ผลตภณฑรวม ตนทนรวมและตนทนแยก จะขอยกตวอยางน ามนดบซงเปนวตถดบรวม น าเขาสกระบวนการผลตรวมกน แลวท าใหไดน ามน ซงเปนผลตภณฑรวม ประกอบดวย น ามนดเซล น ามนกาด ซงขายไดทนท ณ จดแยกตว และน ามนเบนซน โดยสามารถน าไปผลตตอเปนน ามนเบนซนสตร 91 และน ามนเบนซนสตร 95 ขนอยกบสารเคมหรอสวนประกอบทใสเพมเตมลงไป เมอไดน ามนเบนซนแตละสตรแลวคอยขาย

ภาพท 10.2 ตวอยางแสดงกระบวนการผลตน ามนดบเปนผลตภณฑรวมมากกวาหนงชนด

หลกเกณฑในการจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวม

หลกเกณฑทใชในการจดสรรตนทนผลตภณฑใหกบผลตภณฑรวม สามารถแบงไดเปน 2 หลกเกณฑ ดงน (ปรบปรงจาก Horngren, Datar and Rajan, 2015 : 657)

1. การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวมโดยใชขอมลดานการตลาด การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชขอมลดานการตลาด (Market –

Based data) เปนเกณฑ สามารถแบงไดเปน 3 วธ ไดแก 1) การจดสรรตนทนรวมตามมลคาขายหรอราคาตลาดของผลตภณฑรวม (Sales Value at Split off Method) 2) การจดสรรตนทนรวมตามมลคาสทธทจะไดรบ (Net Realizable Value Method : NRV Method) และ3) การจดสรรตนทนรวมตามเปอรเซนตก าไรขนตนคงทมลคาสทธทจะไดรบ (Constant Gross – Margin Percentage NRV Method)

น ามนดบ

น ามนดเซล

น ามนเบนซน

น ามนกาด

น ามนเบนซน 91

น ามนเบนซน 95 จดแยกตว


ตนทนแยก

ขาย

ขาย

ผลตตอ


2. การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชตววดทางกายภาพ การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชตววดทางกายภาพ (Physical

Measures) ลกษณะทางกายภาพในทน หมายถงสงทมองเหน จบตองได วดปรมาณไดอยางชดเจน เชน น าหนก และปรมาณของผลตภณฑรวมเปนเกณฑ ซงวธการจดสรรตนทนรวมตามเกณฑน ไดแก 1) การจดสรรตนทนรวมตามปรมาณสนคาทผลต (Physical Unit Method) และ 2) การจดสรรตนทนรวมตามน าหนกของสนคาทผลตได เปนตน

จากหลกเกณฑดงกลาวขางตน ท าใหมวธการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละประเภทไดหลายวธ ซงกจการจะใชวธใดนน ขนอยกบวาลกษณะของผลตภณฑรวม หรอขอมลทกจการมอยเปนขอมลลกษณะใด มเพยงพอหรอไม ซงแตละวธสามารถอธบายรายละเอยดการค านวณวธการจดสรรหรอการปนสวนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละหลกเกณฑ ไดดงน

1. การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชขอมลดานการตลาด (Market – Based data) เปนเกณฑ

การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชเกณฑน สามารถแบงไดเปน 3 วธ ดงน

1.1 การจดสรรตนทนรวมตามมลคาการขายของผลตภณฑรวม วธการจดสรรตนทนรวมโดยใชเกณฑมลคาการขายหรอราคาตลาดของ

ผลตภณฑรวมแตละชนด ณ จดแยกตว (Sales Value at Split - off Point Method) จะพจารณาจากมลคาการขาย หรอ ราคาตลาดของสนคาแตละชนด ขนอยกบวาสนคาชนดใดมมลคาการขายเทาใดหรอมราคาตลาดมากนอยเพยงใด สนคาทมมลคาการขายสงจะไดรบการจดสรรตนทนรวมทสงกวาสนคาทมมลคาการขายทต ากวา การจดสรรตนทนโดยใชวธน มเหตผลส าคญ 2 ประการ คอ

1.1.1 มลคาการขาย หรอราคาตลาดของผลตภณฑรวมแตละชนดทน ามาใชเปนเกณฑในการจดสรรตนทน สามารถทราบขอมลไดอยางชดเจนแนนอน จงท าใหการจดสรรตนทนรวมมความยตธรรมมากขน

1.1.2 การจดสรรตนทนรวมโดยค านงถงปรมาณการผลตเปนเกณฑในการจดสรรตนทน เปนวธการจดสรรตนทนทไมเหมาะสมเนองจากผลตภณฑรวมแตละชนดมมลคาการขายไมเทากน บางชนดมมลคาสงมาก บางชนดมมลคานอยกวา ดงนน การใหความส าคญกบผลตภณฑรวม จงควรค านงถงมลคาการขายของผลตภณฑรวมแตละชนด แทนการพจารณาโดยใชเกณฑอน นนคอผลตภณฑรวมชนดใดมมลคาการขายสงควรไดรบการจดสรรตนทนรวมทสงกวา ผลตภณฑรวมทมมลคาการขายทต ากวาจะไดรบการจดสรรตนทนรวมทรองลงมา ตามล าดบ


เพอใหเขาใจในเรองการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนด สามารถแสดงการจดสรรตนทนไดดงตวอยางท 10.1 ตวอยางท 10.1 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ท าบรษททท าการจ าหนายและผลตสนคา โดยบรษทใชวตถดบทางตรงรวมกน ซงสามารถผลตเปนผลตภณฑรวมได 3 ชนด ไดแก ผลตภณฑ A B และ C โดยในกระบวนการผลตสนคาทงสามชนด มตนทนการผลตรวมจ านวน 550,000 บาท ผลตภณฑรวมทง 3 ชนด คอ ผลตภณฑรวม A B และ C มปรมาณการผลตและขายเทากบ 10,000 หนวย 12,000 หนวย และ 15,000 หนวย ตามล าดบ และ ราคาขายตอหนวยของผลตภณฑทงสามชนด เทากบ 20 10 และ 15 บาท จากขอมลขางตน สามารถแสดงผลตภณฑรวมของบรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ไดดงน จากขอมลขางตน จะเหนไดวาบรษทมผลตภณฑรวม จ านวน 3 ชนด โดยมปรมาณการผลตและขาย รวมถงราคาขายตอหนวยของสนคาแตละชนดไมเทากน บรษทสามารถใชเกณฑการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนด โดยพจารณาจากขอมลดานการตลาด หรอขอมลทางกายภาพ ดงไดกลาวไวขางตน ขนอยกบนโยบายของบรษท เพอใหเขาใจในเรองการจดสรรตนทนรวมตามมลคาการขายหรอค านงถงราคาตลาดใหกบผลตภณฑรวม สามารถแสดงการค านวณดงตวอยางท 10.2

วตถดบทางตรงรวม 550,000 บาท

ผลตภณฑรวม A

ผลตภณฑรวม B

ผลตภณฑรวม C

ขายได 10,000 หนวย @ 20 บาท




ตวอยางท 10.2 จากขอมลตวอยางท 10.1 บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ท าการผลตสนคา โดยบรษท

สามารถผลตภณฑรวมได 3 ชนด ไดแก ผลตภณฑ A B และ C โดยในกระบวนการผลตสนคาทงสามชนด มตนทนการผลตรวมจ านวน 550,000 บาท

จากขอมลขางตน ผลตภณฑรวมทง 3 ชนด จะไดรบการจดสรรตนทนการผลตรวมตามมลคาการขายหรอราคาตลาดใหกบผลตภณฑรวม ไดดงน

ผลตภณฑ

รวม ปรมาณขาย

(หนวย)

ราคาขายตอหนวย

(บาท/หนวย)

มลคา การขาย (บาท)

สดสวนของมลคาการขาย (1)

%


(บาท)

ตนทนทไดรบการจดสรร (2)

(บาท)

ตนทน ตอหนวย(3)

(บาท/หนวย)

A 10,000 20 200,000 36.70 550,000 201,850 20.19 B 12,000 10 120,000 22.02 550,000 121,110 10.09 C 15,000 15 225,000 41.28 550,000 227,040 15.14 37,000 545,000 100.00 550,000

รายละเอยดการค านวณ (1) สดสวนมลคาการขาย สามารถค านวณ ไดดงน ผลตภณฑรวม A = 200,000/545,000 x 100 = 36.70 % ผลตภณฑรวม B = 120,000/545,000 x 100 = 22.02 % ผลตภณฑรวม C = 225,000/545,000 x 100 = 41.28 % (2) ตนทนทไดรบการจดสรร สามารถค านวณ ไดดงน ผลตภณฑรวม A = 550,000 x 36.70% = 201,850 บาท ผลตภณฑรวม B = 550,000 x 22.02% = 121,110 บาท ผลตภณฑรวม C = 550,000 x 41.28% = 227,040 บาท (3) ตนทนตอหนวย ผลตภณฑรวม A = 201,850/10000 = 20.19 บาทตอหนวย ผลตภณฑรวม B = 121,110/12000 = 10.09 บาทตอหนวย ผลตภณฑรวม C = 227,040/15000 = 15.14 บาทตอหนวย


1.2 การจดสรรตนทนรวมตามมลคาสทธทจะไดรบ การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนดตามมลคาการขาย หรอราคาตลาดของผลตภณฑรวม ณ จดแยกตว ผลตภณฑบางชนดสามารถจ าหนายไดทนท ณ จดแยกตว และทราบมลคาการขายไดทนท ดงอธบายในตวอยางขางตน แตในบางกรณ การผลตผลตภณฑเมอผานกระบวนการผลต ณ จดแยกตวแลวแตยงไมสามารถจ าหนาย หรอทราบราคาขายของผลตภณฑไดทนท เพราะตองท าการผลตตอจงจะจ าหนายสนคาได หรอเปนตนทนในการผลตผลตภณฑรวมตอหลงจากจดแยกตว ดงนน ถากระบวนการผลตมลกษณะเปนเชนน กจการตองท าการประมาณมลคาการขาย ณ จดแยกตว หรอเรยกวา มลคาการขายโดยประมาณ ณ จดแยกตว หรอ มลคาสทธทคาดวาจะไดรบ (Net Realizable Value : NRV) ของผลตภณฑรวมแตละชนด แลวคอยจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมตามมลคาการขายสทธทไดรบใหกบผลตภณฑแตละชนด

มลคาสทธทจะไดรบ หมายถง มลคาขายเมอผลตตอเสรจแลวหกดวยตนทนแยกทเพมขนเปนมลคาขายโดยประมาณ ณ จดแยก แตถาหากผลตภณฑรวมนน สามารถขายไดหรอมราคาตลาด ณ จดแยกอยแลว โดยไมตองผลตตอ กใหใชมลคาขายหรอราคาตลาด ณ จดแยกนน เปนเกณฑในการจดสรรเลย โดยไมตองใชวธการประมาณยอดขาย ณ จดแยก (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 477)

แตอยางไรกตาม ส าหรบผลตภณฑรวมทตองผลตตอเพอเพมมลคาใหกบสนคา และยงไมมมลคาขายหรอราคาตลาด ณ จดแยกตว การจดสรรตนทนรวมใหผลตภณฑรวมกตองค านวณหามลคาสทธทคาดวาจะไดรบ เปนเกณฑในการจดสรร แลวคอยจ าหนาย เชน การผลตน ามนดบ มการผลตตอเปนน ามนเบนซน หรอน ามนดเซลกอน แลวคอยจ าหนายใหกบลกคา ดงนน ตนทนการผลตจงมสวนทเพมหลงจากการผลตตอ ซงจะเรยกตนทนสวนนวา ตนทนแยก (Separable Costs) ดงนน การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชวธมลคาสทธทไดรบ จงค านวณจากมลคาการขายของสนคาหลงการผลตตอ (Final Sale Value) หกดวย ตนทนทเกดขนจากการผลตตอ หรอตนทนแยก แลวน ามาจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑรวมตามสดสวนของมลคาสทธทไดรบของผลตภณฑแตละชนด ดงนน มลคาสทธทไดรบ สามารถแสดงการค านวณ ไดดงน เพอใหเขาใจในการการจดสรรตนทนรวมตามมลคาสทธทจะไดรบ สามารถแสดงการค านวณดงตวอยางท 10.3

มลคาสทธทคาดวาไดรบ = มลคาการขาย (หลงการผลตตอ) – ตนทนทเกดขนหลงผลตตอ


ตวอยางท 10.3 บรษท อดรโชคชยฟารม จ ากด ท าการผลตสนคา โดยบรษทสามารถผลตภณฑรวมได

2 ชนด ไดแก ครม และ นมไขมนต า โดยในกระบวนการผลตผลตภณฑทงสองชนด มตนทนการผลตรวม 400,000 บาท เมอผานกระบวนการผลตรวม บรษทฯ สามารถผลตผลตภณฑรวมได 2 ชนด โดยมปรมาณการผลต เทากบ 25,000 และ 75,000 ตามล าดบ หลงจากนน บรษท ไดท าการผลตตอ ครมผลตตอเปนเนย สวนนมสดผลตตอเปนนมขนจด โดยมตนทนทเกดขนหลงการผลตตอ จ านวน 280,000 บาท และ 520,000 บาท ตามล าดบ

ผลตภณฑรวม ผลตภณฑหลงการผลตตอ

ครม นมไขมนต า ครมเนย นมขนจด ปรมาณการผลต (หนวย) 25,000 75,000 20,000 50,000 ปรมาณทน าไปผลตตอ(หนวย) 25,000 75,000 ปรมาณการขาย (หนวย) 12,000 45,000 ราคาขายตอหนวย 8 4 25 22

กระบวนการผลตน านมดบของบรษท อดรโชคชยฟารม จ ากด มดงน

จากขอมลขางตน ผลตภณฑรวมทง 2 ชนด คอ ครม และนมไขมนต า จะไดรบการ

จดสรรตนทนการผลตรวมตามวธมลคาสทธทจะไดรบ ดงแสดงการค านวณ ไดดงน

น านมดบ

นมไขมนต า

ครม ครมเนย

นมขนจด

ผลตตอ

ผลตตอ

ตนทนการผลตตอ 280,000 บาท บาท

ตนทนการผลตตอ 520,000 บาท บาท

ตนทนการผลตรวม 400,000 บาท บาท


ผลตภณฑรวม

ปรมาณการขาย (หนวย)

มลคาการขาย ณ จดแยกตว(บาท)

ตนทนการผลต

ตอ (บาท)

มลคาสทธทจะไดรบ(1)

สดสวนมลคาสทธทไดรบ(2)

ตนทนทไดรบการจดสรร(3)

(บาท)


(บาท)

ตนทนตอหนวย(4) (บาท/หนวย)

ครมเนย 20,000 500,000 280,000 220,000 27.50% 110,000 390,000 19.50 นมขนจด 50,000 1,100,000 520,000 580,000 72.50% 290,000 810,000 16.20

1,600,000 800,000 400,000

แสดงการค านวณ (1) มลคาสทธทคาดวาจะไดรบ

ครมเนย = 500,000 - 280,000 = 220,000 บาท น าขนจด = 1,100,000 - 520,000 = 580,000 บาท

(2) สดสวนมลคาสทธทไดรบ ครมเนย = 220,000/800,000 = 27.50% น าขนจด = 580,000/800,000 = 72.50%

(3) ตนทนทไดรบการจดสรร ครมเนย = 400,000 x 27.50% =110,000 บาท น าขนจด = 400,000 x 72.50% = 290,000 บาท

(4) ตนทนตอหนวย ครมเนย = 390,000/20,000 = 19.50 บาทตอหนวย น าขนจด = 810,000/50,000 = 16.20 บาทตอหนวย


1.3 การจดสรรตนทนรวมตามเปอรเซนตก าไรขนตนคงทของมลคาสทธทจะไดรบ

การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนดตามเปอรเซนตก าไรขนตนคงทของมลคาสทธทจะไดรบ (Constant Gross – Margin Percentage NRV Method) มขนตอนการจดสรรตนทนรวม ดงน

ขนท 1 ค านวณเปอรเซนตก าไรขนตนรวม ขนท 2 ค านวณตนทนการผลตรวม ขนท 3 จดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม

แตละขนตอนสามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน

ขนท 1 ค านวณเปอรเซนตก าไรขนตนรวม ขนตอนนใหค านวณหาเปอรเซนตก าไรขนตนรวม (Overall Gross Margin

Percentage) ของผลตภณฑรวมทกชนด โดยการหาผลตางระหวางรายไดรวมหรอยอดขายรวมของผลตภณฑรวมทกชนด แลวหกดวยตนทนการผลตรวม ซงประกอบดวย ตนทนการผลตรวม รวมกบตนทนทเกดขนจากการผลตตอของผลตภณฑรวมทกชนด หลงจากนน หาเปอรเซนตของก าไรขนตนเทยบกบยอดขาย

ขนท 2 ค านวณตนทนการผลตรวม ขนตอนนเปนการค านวณก าไรขนตนรวมของผลตภณฑแตละชนดจะถก

ค านวณดวยเปอรเซนตก าไรขนตนรวมคณกบมลคาการขายของผลตภณฑแตละชนด ผลตางทไดระหวางมลคาการขายของผลตภณฑแตละชนดหกดวยก าไรขนตนรวมจะเทากบตนทนการผลตรวม (Total Production Costs for each product) ของผลตภณฑแตละชนด

ขนท 3 จดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม ขนตอนสดทายจะน าเอา ตนทนการผลตของผลตภณฑแตละชนดจะถกหกออก

จากตนทนการผลตรวม ผลตางทไดคอตนทนการผลตทจดสรรใหกบผลตภณฑแตละชนด (Allocated Joint Costs)


ตวอยางท 10.4 จากตวอยางท 10.3 จะไดรบการจดสรรตนทนการผลตรวม ตามเปอรเซนตก าไรขนตน

คงทของมลคาสทธทจะไดรบ ไดดงน ผลตภณฑ

รวม ตนทนรวม

(บาท)

ผลตภณฑหลงการผลตตอ

ปรมาณการขาย (หนวย)

ราคาขายตอหนวย

มลคาการขาย หลงการผลต

ตอ

ตนทนการผลตตอ (หลงจดแยกตว)

ตนทนทไดรบการ

จดสรร ครม 400,000 ครมเนย 20,000 25 500,000 280,000 95,000

นมไขมนต า นมขนจด 50,000 22 1,100,000 520,000 305,000 1,600,000 400,000

แสดงการค านวณ แตละขนตอน ไดดงน ขนท 1 ค านวณเปอรเซนตก าไรขนตนรวม

มลคาการขาย 1,600,000 หก ตนทนการผลตรวมและตนทนแยก 1,200,000 ก าไรขนตน 400,000 เปอรเซนตก าไรขนตน ((400,000/1,600,000) x100) 25%

ขนท 2 ค านวณตนทนการผลตรวม

ครมเนย นมขนจด รวม มลคาการขาย 500,000 1,100,000 1,600,000 หก ก าไรขนตน 125,000 275,000 400,000ตนทนการผลต 375,000 825,000 1,200,000

ขนท 3 จดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม

ตนทนการผลต 375,000 825,000 1,200,000 หก ตนทนแยก 280,000 520,000 800,000 ตนทนทจดสรรให ผลตภณฑแตละชนด 95,000 305,000 400,000


2.การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชตววดทางกายภาพ การจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมโดยใชตววดทางกายภาพ (Physical

Measures) เชน น าหนก ปรมาณของผลตภณฑรวมเปนเกณฑ ซงวธการจดสรรตนทนรวมตามเกณฑน ไดแก

2.1 การจดสรรตนทนรวมตามปรมาณหนวยของสนคาทผลต วธการจดสรรตนทนรวมโดยใชเกณฑปรมาณหนวยของสนคาทผลต (Physical

– Measure Method) จะพจารณาจากปรมาณการผลตของผลตภณฑรวม ซงสามารถใชจ านวนหนวยทผลต หรอ ใชหนวยวด ชง ตวงเปนหนวยนบเพอจดสรรตนทนรวมกได เชน มาตรวดเปนลตร แกลลอน ตน กโลกรม เปนตน วธการจดสรรตนทนรวมวธน ผลตภณฑรวมชนดใดมปรมาณการผลตจ านวนมาก จะไดรบการปนสวนตนทนในจ านวนทมากกวาผลตภณฑรวมทมปรมาณการผลตทนอยกวา แตเมอค านวณหาตนทนการผลตตอหนวย จะมตนทนตอหนวยทเทากน ตวอยางท 10.5

บรษท อดรอตสาหกรรม จ ากด ท าการผลตสนคา โดยบรษทสามารถผลตภณฑรวมได 3 ชนด ไดแก ผลตภณฑ A B และ C โดยในกระบวนการผลตสนคาทงสามชนด มตนทนวตถดบทางตรง 180,000 บาท คาแรงงานทางตรง 250,000 บาทและคาใชจายการผลตจดสรร 120,000 บาท เมอผานกระบวนการผลต บรษทฯ สามารถผลตผลตภณฑรวมได 3 ชนด โดยมปรมาณการผลต เทากบ 12,000 15,000 และ 23,000 หนวย ตามล าดบ จากขอมลขางตน ผลตภณฑรวมทง 3 ชนด จะไดรบการจดสรรตนทนการผลตรวม ไดดงน ผลตภณฑ

รวม ปรมาณการ

ผลต (หนวย)

สดสวนของปรมาณการ

ผลต(1)


ตนทนทไดรบการจดสรร(2)

ตนทนตอหนวย(3)

A 12,000 0.24 550,000 132,000 11 B 15,000 0.30 550,000 165,000 11 C 23,000 0.46 550,000 253,000 11 50,000 550,000


แสดงการค านวณ (1) สดสวนของปรมาณการผลต

ผลตภณฑรวม A = 12,000/50,000 = 0.24 ผลตภณฑรวม B = 15,000/50,000 = 0.30 ผลตภณฑรวม C = 23,000/50,000 = 0.46

(2) ตนทนทไดรบการจดสรร ผลตภณฑรวม A = 550,000 x 0.24 = 132,000 บาท ผลตภณฑรวม B = 550,000 x 0.30 = 165,000 บาท

ผลตภณฑรวม C = 550,000 x 0.46 = 253,000 บาท

(3) ตนทนตอหนวย ผลตภณฑรวม A = 132,000/12,000 = 11 บาทตอหนวย ผลตภณฑรวม B = 165,000/15,000 = 11 บาทตอหนวย

ผลตภณฑรวม C = 253,000/23,000 = 11 บาทตอหนวย


การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวม

การตราคาสนคาคงเหลอเมอตอนสนงวดส าหรบผลตภณฑรวมแตละชนด ถอเปนสงทมความส าคญตอธรกจ เพราะสนคาคงเหลอปลายงวดจะมมลคาเทาใด ตองน าไปแสดงไวในงบแสดงฐานะการเงนของกจการ แตในทางปฏบตมกมปญหาในประเดนของการตราคาสนคาคงเหลอของนกบญชตนทน เนองจากวธการตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวมมวธการตางๆ หลายวธ ดงนน เพอใหการแสดงราคาทนของสนคาคงเหลอแสดงมลคาไดใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสด ในกรณทกจการหรอโรงงานมการสะสมตนทนรวมไวในผลตภณฑตลอดทงป และมการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมตามเกณฑทกลาวมาแลวขางตน การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวมกควรทจะใชตนทนตอหนวยของผลตภณฑรวมแตละชนดทค านวณได คณกบจ านวนของสนคาคงเหลอปลายงวดทตรวจนบไดในตอนสนงวด

แตถาในกรณทกจการมการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนดในทกๆ ชวงของการผลต เชน ทกเดอน หรอ ทกรอบทท าการผลต จะมผลท าใหตนทนตอหนวยของผลตภณฑรวมแตละชนดในแตละงวดการผลตจะไมเทากน นนคอ ตนทนตอหนวยของผลตภณฑรวมแตละชนดจะมตนทนตอหนวยทไมเทากนในแตละงวดการผลต ทงๆ ทเปนผลตภณฑรวมชนดเดยวกน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 480)

นอกจากน การตราคาสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวมในตอนสนป กจการอาจเลอกใชวธการตราคาสนคาคงเหลอ (วตถดบคงเหลอ) ทแตกตางกน เชน วธถวเฉลยอยางงาย วธถวเฉลยถวงน าหนก วธเขากอน – ออกกอน และวธเขาหลง – ออกกอน เปนตน ซงถาเลอกใชวธการตราคาสนคาคงเหลอทไมเหมอนกน จะสงผลตอมลคาของสนคาคงเหลอของผลตภณฑรวมแตละชนดแตกตางกนไปดวย

การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑรวม

การบญชเกยวกบผลตภณฑรวม (Joint Products) สามารถบนทกบญชตามรายการทเกดขน ไดดงน (ปรบปรงจากดวงมณ โกมารทต, 2559 : 388)

1. เมอมการเบกวตถดบทางตรงเขาสกระบวนการผลต

เดบต คมยอดงานระหวางท า xxx เครดต คมยอดวตถดบ xxx


2. เมอมการจ าแนกคาแรงงานทางตรงเขาสกระบวนการผลต

3. บนทกคาใชจายการผลตจดสรรเขางานระหวางท า (คมยอด)

4. บนทกโอนงานระหวางท า (คมยอด) เขางานระหวางท าของผลตภณฑรวมแตละ

ประเภท (โดยจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑแตละประเภทตามเกณฑทก าหนด) เพอใหเขาใจเกยวกบการโอนตนทนการผลตรวมใหแกผลตภณฑรวมแตละชนด

สามารถแสดงความสมพนธ ดงภาพท 10.3

เดบต คมยอดงานระหวางท า xxx เครดต คมยอดคาแรงงาน xxx

เดบต คมยอดงานระหวางท า xxx เครดต คาใชจายการผลตจดสรร xxx

เดบต งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม A xxx งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม B xxx งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม C xxx เครดต คมยอดงานระหวางท า xxx


ภาพท 10.3 แสดงการโอนตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวมตามปรมาณหนวยผลต

คมยอดงานระหวางท า วตถดบ

คาแรงงาน


งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม A

งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม B

งานระหวางท า – ผลตภณฑรวม C

180,000

250,000

120,000

ตนทนรวม 132,000



วตถดบ 180,000

คาแรงงาน 250,000

คาใชจาย การผลตจดสรร 120,000

โอนไป 550,000 ผลตภณฑรวม


ความหมายของผลตภณฑพลอยได

โดยทวไป การผลตสนคาในกระบวนการผลตหนง วตถประสงคหลกของการผลตสนคาคอเพอใหไดผลตภณฑหลก (Main Products) ตามทกจการตองการ และน าไปขายใหกบลกคา และเปนรายไดหลกของกจการ ซงผลตภณฑทผลตได อาจผลตไดเพยงชนดเดยวหรออาจมสนคาหลายชนดในกระบวนการผลตเดยวกน ทเรยกวา ผลตภณฑรวม (Joint Products) ซงไดอธบายในตอนตนของบทน แตในกระบวนการผลตผลตภณฑบางชนด นอกจากจะไดผลตภณฑหลกแลว ยงสามารถผลตผลตภณฑพลอยไดควบคกบผลตภณฑหลกไดเชนกน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 481) ดงนน ผลตภณฑพลอยได (By Product) จงหมายถง ผลตภณฑทเกดรวมกบผลตภณฑหลกในกระบวนการผลตสนคาทกอใหเกดผลผลตรวมกน (ประภาภรณ เกยรตกลวฒนา, 2557 : 307) ตวอยางของผลตภณฑพลอยได เชน แกลบทไดจากโรงสขาว เศษกากน ามนหรอยางมะตอยทไดจากโรงกลนน ามน ขเลอยทไดจากโรงงานไมแปรรป หรอโรงงานท าเฟอรนเจอรไม กลเซอรนทไดจากโรงงานท าสบ เปนตน ซงผลตภณฑหรอเศษซากเหลานไดมาพรอมกบผลตภณฑหลก เกดขนพรอมกระบวนการผลตหลก แตไมใชวตถประสงคหลกของการผลตผลตภณฑหลกนนเอง

ลกษณะของผลตภณฑพลอยได

ผลตภณฑพลอยไดเกดขนพรอมกบผลตภณฑหลก ซงโดยปกตผลตภณฑหลกจะมจ านวนมากและน าไปขายใหกบลกคา และเปนรายไดหลกของกจการ สวนผลตภณฑพลอยไดมกมจ านวนนอย มลคาคอนขางต า สามารถน าไปขายหรอน าไปผลตตอเพอเพมมลคาใหกบสนคากอนการขายกได ดงนน ลกษณะของผลตภณฑพลอยได จงมลกษณะส าคญดงน (สมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 481)

1. ผลตภณฑพลอยไดเมอเทยบกบผลตภณฑหลก จะมจ านวนนอยมากเมอเทยบกบจ านวนของผลตภณฑหลก แตกอาจน าผลตภณฑพลอยไดไปใชประโยชนไดโดยการขาย แตถามจ านวนนอยมาก มกถอวาเปนเศษซากแทนทจะใหเปนผลตภณฑพลอยได

2. มลคาการขายของผลตภณฑพลอยไดมมลคาไมสงมากเมอเทยบกบผลตภณฑหลก 3. ผลตภณฑพลอยไดบางชนดสามารถน าไปขายไดทนท หรอบางชนดกจการอาจ

น าไปผลตตอแลวคอยขาย จงท าใหมตนทนการผลตเพมเนองจากกระบวนการผลตตอท าใหตองมการใชตนทนวตถดบ คาแรงงานและคาใชจายการผลตเพมขน

4. ผลตภณฑพลอยได ไม ใชผลตภณฑท เกดจากวตถประสงคหลกของธ รกจเชนเดยวกบผลตภณฑหลก แตจะเกดขนเสมอเมอมกระบวนการผลตผลตภณฑหลกชนดนเกดขน


จากขอมลลกษณะของผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยไดจงสามารถสรปขอแตกตางระหวางผลตภณฑทงสองชนดไดดงน ตารางท 10.1 ขอแตกตางระหวางผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยได ขอ ลกษณะ ผลตภณฑรวม ผลตภณฑพลอยได 1 ลกษณะของผลตภณฑ

วตถประสงคเพอผลตผลตภณฑหลก

เกดขนพรอมกบผลตภณฑหลก

2 มลคาของผลตภณฑ

มลคาคอนขางสง เปนรายไดหลกของกจการ

มลคาคอนขางต า

3 การค านวณตนทนการผลต

ตนทนการผลต ประกอบดวย วตถดบทางตรง คาแรงงานทางตรง และคาใชจายการผลต

ไมมตนทนการผลต เนองจากเกดขนพรอมกบการผลตภณฑหลก

4 การจดสรรตนทนการผลตใหกบผลตภณฑ

จดสรรตนทนการผลตใหกบผลตภณฑรวมตามเกณฑทเหมาะสม เชน ปรมาณการผลต มลคาขายหรอราคาตลาด หรอมลคาสทธทไดรบ

อาจจะจดสรรตนทนการผลตใหกบผลตภณฑพลอยไดหรอไม ขนอยกบนโยบายของบรษท

การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได

การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได มแนวคดทเปนทยอมรบอย 2 แนวคด ไดแก (ปรบปรงจากสมนก เออจระพงษพนธ, 2557 : 481)

1. การบนทกบญชผลตภณฑพลอยไดโดยไมมการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได

2. การบนทกบญชผลตภณฑพลอยไดโดยมการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได

การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยไดแตละแนวคด สามารถอธบายรายละเอยด ไดดงน


แนวคดท 1 : การบนทกบญชผลตภณฑพลอยไดโดยไมมการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได

ส าหรบแนวคดน ตนทนการผลตรวมจะไดมการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได ท าใหผลตภณฑพลอยไดไมมตนทนการผลตเกดขนในขณะทท าการผลต จงไมการบนทกบญชเปนสนคาคงเหลอ ดงนน การบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยไดจะเกดขนเมอมการขายเทานน ซงจะมผลตอการบนทกบญชรายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได ในวนทมการขายผลตภณฑพลอยได โดยสามารถบนทกบญช ไดดงน

การน าเสนอรายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดในงบก าไรขาดทน สามารถแสดงได

2 กรณ ดงน กรณท 1 : เมอไมมการผลตผลตภณฑพลอยไดตอ และไมมการจดสรรตนทนการ

ผลตและคาใชจายตางๆ เกดขนเนองจากขายผลตภณฑพลอยได 1.1 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดเปนรายไดจากการขาย

สนคา 1.2 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดเปนรายไดอนๆ 1.3 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดน าไปหกออกจากตนทน

ขายของผลตภณฑหลก 1.4 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดน าไปหกออกจากตนทน

การผลตในงวดบญชนนๆ กรณท 2 : เมอมการผลตผลตภณฑพลอยไดตอ หรอมตนทนการผลตและ

คาใชจายจากการด าเนนงานจากการขายผลตภณฑพลอยได การน าเสนอรายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดในงบก าไรขาดทนทง 2 กรณ

สามารถแสดงรายละเอยดรายการตางๆ ในแตละกรณไดดงน

เดบต เงนสด xxx เครดต รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได xxx


กรณท 1 : เมอไมมการผลตผลตภณฑพลอยไดตอ และไมมการจดสรรตนทนการผลตและคาใชจายตางๆ เกดขนเนองจากขายผลตภณฑพลอยได การน าเสนองบก าไรขาดทนทง 4 วธ สามารถแสดงรายการไดดงน

1.1 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได โดยแสดงเปนรายไดจากการขายสนคา

เพอใหเขาใจการน าเสนอขอมลรายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได จะแสดงรายละเอยดการค านวณตามตวอยางท 10.6 ตวอยางท 10.6

บรษท สยามเฟอรนเจอร จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเฟอรนเจอรไม มกระบวนการผลตผลตภณฑหลก 2 ชนด คอ เกาอไม และโตะไม และมผลตภณฑพลอยได คอ เศษไม ในระหวางป 25X1 บรษทมตนทนการผลตรวมเกดขนรวม 250,000 บาท ประกอบดวย วตถดบทางตรง 100,000 บาท คาแรงงานทางตรง 80,000 บาท และคาใชจายการผลต 70,000 บาท ขอมลเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได มดงน ผลตภณฑ ปรมาณการผลต ปรมาณการขาย ราคาขายตอหนวย (หนวย) (หนวย) (บาทตอหนวย)

เกาอไม 1,000 800 200 โตะไม 1,500 1,200 250 เศษไม 500 500 50

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขาย : ผลตภณฑหลก xxx ผลตภณฑพลอยได xxx xxx หก ตนทนขาย xxx ก าไรขนตน xxx หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx ก าไรสทธ xxx


นอกจากน บรษทมคาใชจายในการด าเนนงานระหวางป 25X1 ทงสน 85,000 บาท และบรษทมนโยบายทจะไมจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑพลอยได สวนการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑรวม จดสรรโดยใชปรมาณการผลตเปนเกณฑในการจดสรร

จากขอมลขางตน สามารถจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนด ไดดงน

ผลตภณฑ ปรมาณ การผลต (หนวย)

สดสวนของปรมาณการ

ผลต(1)

ตนทนการผลตรวม (บาท)

ตนทนทจดสรรให

ผลตภณฑรวมแตละชนด(2)



เกาอไม 1,000 0.4 250,000 100,000 100 โตะไม 1,500 0.6 250,000 150,000 100 2,500 1.0 250,000

แสดงการค านวณ ไดดงน (1) สดสวนของปรมาณการผลต

เกาอไม = 1,000/2,500 = 0.4 โตะไม = 1,500/2,500 = 0.6

(2) ตนทนทจดสรรใหผลตภณฑรวมแตละชนด เกาอไม = 250,000 x 0.4 = 100,000 บาท โตะไม = 250,000 x 0.6 = 150,000 บาท

จากขอมลตนทนทจดสรรใหกบผลตภณฑรวมแตละชนด สามารถแสดงรายไดจากการ

ขายผลตภณฑรวมแตละชนดและผลตภณฑพลอยไดในงบก าไรขาดทน โดยถอวารายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดเปนรายไดจากการขายสนคา กจการสามารถแสดงรายการไดดงน

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขาย : ผลตภณฑหลก 460,000 ผลตภณฑผลพลอยได 25,000 485,000

หก ตนทนขาย 250,000 ก าไรขนตน 235,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน 85,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 150,000

1.2 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดแสดงเปนรายไดอนๆ


จากขอมลในตวอยางท 10.6 การแสดงรายไดจากการขายผลตภณฑ

รวมแตละชนดและผลตภณฑพลอยได ในงบก าไรขาดทน และถอวารายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดเปนรายไดอนๆ สามารถแสดงรายการไดดงน

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายผลตภณฑหลก 460,000 หก ตนทนขาย 250,000 ก าไรขนตน 210,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน 85,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 125,000 บวก รายไดอนๆ:

รายไดจากการขายผลตภณฑผลพลอยได 25,000 ก าไรสทธ 150,000

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายของผลตภณฑหลก xxx หก ตนทนขาย xxx ก าไรขนตน xxx หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx ก าไรจากการด าเนนงาน xxx บวก รายไดอน : รายไดจากการขายของผลตภณฑผลพลอยได xxx ก าไรสทธ xxx


1.3 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดแสดงเปนรายไดหกออกจากตนทนขายของผลตภณฑหลก

จากขอมลในตวอยางท 10.6 ขางตน การแสดงรายไดจากการขายผลตภณฑรวมแตละชนดและผลตภณฑพลอยได ในงบก าไรขาดทน และถอวารายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดหกออกจากตนทนขายของผลตภณฑหลก สามารถแสดงรายการไดดงน

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายของผลตภณฑหลก 460,000 หก ตนทนขาย 250,000 หก รายไดจากการขายผลตภณฑผลพลอยได 25,000 225,000 ก าไรขนตน 235,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน 85,000ก าไรจากการด าเนนงาน 150,000

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายของผลตภณฑหลก xxx หก ตนทนขาย xxx หก รายไดจากการขายของผลตภณฑผลพลอยได xxx xxx ก าไรขนตน xxx หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx ก าไรสทธ xxx


1.4 รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดแสดงเปนรายไดหกออกจากตนทนการผลตของผลตภณฑในงวดบญชนนๆ

จากขอมลในตวอยางท 10.6 ขางตน การแสดงรายไดจากการขายผลตภณฑรวมแตละ

ชนดและผลตภณฑพลอยได ในงบก าไรขาดทน และถอวารายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดแสดงเปนรายไดหกออกจากตนทนการผลตของผลตภณฑในงวดบญชนนๆ สามารถแสดงรายการไดดงน

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายของผลตภณฑหลก 460,000 หก ตนทนขาย :

ตนทนการผลตระหวางงวด 250,000 หก รายไดจากการขายของผลตภณฑพลอยได 25,000 225,000 หก สนคาคงเหลอปลายงวด (500 หนวย x 90(1)) 45,000 180,000 ก าไรขนตน 280,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน 85,000ก าไรจากการด าเนนงาน 195,000

(1) ตนทนการผลตตอหนวย = 225,000 บาท / 2,500 หนวย

= 90 บาทตอหนวย

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายของผลตภณฑหลก xxx หก ตนทนขาย : สนคาส าเรจรปคงเหลอตนงวด xxx บวก ตนทนการผลต xxx หก รายไดจากการขายของผลตภณฑพลอยได (xxx) xxx ตนทนสนคาทมไวเพอขาย xxx หก สนคาส าเรจรปคงเหลอปลายงวด xxx xxx ก าไรขนตน xxx หก คาใชจายในการด าเนนงาน xxx ก าไรสทธ xxx


กรณท 2 : เมอมการผลตผลตภณฑพลอยไดตอ หรอ มตนทนการผลตและคาใชจายจากการด าเนนงานจากการขายผลตภณฑพลอยไดเพมเตม

การแสดงรายการรายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได สามารถแสดงรายการในงบก าไรขาดทนไดทง 4 วธ เชนเดยวกบกรณท 1 เพยงแตเพมตนทนการผลตทเกดขนจากการผลตตอ รวมไปถงคาใชจายจากการด าเนนงานตางๆ สามารถน าขอมลคาใชจายดงกลาว ไปหกออกจากรายไดจากการขายผลตภณฑผลพลอยได โดยแสดงเปนรายไดสทธ ในงบก าไรขาดทน ตวอยางท 10.7

จากตวอยาง 10.6 ถาบรษท สยามเฟอรนเจอร จ ากด มการเสยคาใชจายในการขายและบรรจหบหอเพมเตมอก จ านวน 10,000 บาท การแสดงรายไดจากการขายผลตภณฑรวมแตละชนดและผลตภณฑพลอยได ในงบก าไรขาดทน และถอวารายไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดหกออกจากตนทนขายของผลตภณฑหลก สามารถแสดงรายการไดดงน

งบก าไรขาดทน รายไดจากการขายผลตภณฑหลก 460,000 หก ตนทนขาย 250,000 ก าไรขนตน 210,000 หก คาใชจายในการด าเนนงาน 85,000 ก าไรจากการด าเนนงาน 125,000 บวก รายไดอนๆ:

รายไดจากการขายผลตภณฑพลอยได (25,000 -10,000(1)) 15,000 ก าไรสทธ 140,000

(1) คาใชจายในการขายและบรรจหบหอเพมเตมจากการขายผลตภณฑพลอยได

จ านวน 10,000 บาท


แนวคดท 2 : การบนทกบญชผลตภณฑพลอยได โดยมการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได

การบนทกบญชตามแนวคดน เปนการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยได ซงถอวาผลตภณฑพลอยไดเหมอนผลตภณฑรวมชนดหนง ดงนน การจดสรรตนทนใหกบผลตภณฑพลอยได จงใชเกณฑในการจดสรรคลายกบการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑรวม ดงไดกลาวมาแลวขางตน จะใชเกณฑใดในการจดสรรกขนอยกบนโยบายของแตละบรษทหรอโรงงานนนๆ การจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑพลอยไดสามารถแสดงดงภาพท 10.4

ภาพท 10.4 แสดงลกษณะการจดสรรตนทนการผลตรวมใหแกผลตภณฑพลอยได ส าหรบการบนทกบญชตนทนการผลตทไดรบการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑ

พลอยได จะบนทกเขาบญช “ผลตภณฑพลอยได” ซงจะถอวาเปนสนคาคงเหลอชนดหนงของบรษท ดงนน เมอมการขายผลตภณฑพลอยได จะลดยอดบญชผลตภณฑพลอยได เสมอนเปนสนคาคงเหลอของกจการเชนเดยวกบผลตภณฑรวมรายการอนๆ ซงการบนทกบญชเกยวกบผลตภณฑพลอยได สามารถบนทกบญช ไดดงน

ตนทนการผลตรวม

ผลตภณฑหลก

ผลตภณฑรวม A

ผลตภณฑรวม B

ผลตภณฑพลอยได


2.1 เมอมการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑพลอยได

2.2 เมอมการผลตผลตภณฑพลอยไดตอ มการใชตนทนการผลตเพมขน

2.3 เมอมการขายผลตภณฑพลอยได

ราคาทขายไดอาจจะขายเทากบราคาทน หรออาจจะสงหรอต ากวาราคาทน ถาขายผลตภณฑพลอยไดในราคาสงหรอต ากวาราคาทน จะท าใหมก าไรหรอขาดทนจากการขายผลตภณฑพลอยได สามารถบนทกบญชของแตละกรณ ไดดงน

กรณท 1 ขายผลตภณฑพลอยได ราคาขายเทากบราคาทน

กรณท 2 ขายผลตภณฑพลอยได ราคาขายต ากวาราคาทน

เดบต ผลตภณฑรวม – A xxx ผลตภณฑรวม – B xxx ผลตภณฑพลอยได xxx เครดต งานระหวางท า xxx (จดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑรวม และผลตภณฑพลอยไดตามเกณฑสดสวนการจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑทงสองชนด)

เดบต ผลตภณฑพลอยได xxx เครดต วตถดบ xxx คาแรงงาน xxx คาใชจายการผลตจดสรร xxx

เดบต เงนสด xxx เครดต ผลตภณฑพลอยได xxx

เดบต เงนสด xxx ขาดทนจากการขายผลตภณฑพลอยได xxx

เครดต ผลตภณฑพลอยได xxx


กรณท 3 ขายผลตภณฑพลอยได ราคาขายสงกวาราคาทน

ในการบนทกบญชเกยวกบการขายผลตภณฑพลอยไดนน ถาหากมก าไรหรอขาดทนจากการขายผลตภณฑพลอยได เราสามารถทจะน าก าไรหรอขาดทนจากการขายผลตภณฑพลอยไดแสดงในงบก าไรขาดทน ในหวขอรายไดอน หรอคาใชจายอน แลวแตวาจะเกดขนเนองจากสาเหตใด หรอในบางครงถาการผลตและจ าหนายผลตภณฑพลอยไดมไดเกดขนเปนประจ า กอาจจะแสดงในหวขอรายการพเศษ นอกจากน เรากอาจจะน าผลก าไรหรอขาดทนทไดจากการขายผลตภณฑพลอยไดนไปเพมหรอลดตนทนการผลตในสวนของผลตภณฑหลกกไดเชนกน ตวอยางท 10.8

บรษท สยามเฟอรนเจอร จ ากด เปนบรษททท าการผลตและจ าหนายเฟอรนเจอรไม มกระบวนการผลตผลตภณฑหลก 2 ชนด คอ เกาอไม และโตะไม และมผลตภณฑพลอยได คอ เศษไม ในระหวางป 25X1 บรษทมตนทนการผลตรวมเกดขนรวม 250,000 บาท ประกอบดวย วตถดบทางตรง 100,000 บาท คาแรงงานทางตรง 80,000 บาท และคาใชจายการผลต 70,000 บาท ขอมลเกยวกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได มดงน ผลตภณฑ ปรมาณการผลต ปรมาณการขาย ราคาขายตอหนวย

เกาอไม 1,000 800 200 โตะไม 1,500 1,200 250 เศษไม 500 500 50

นอกจากน บรษทมคาใชจายในการด าเนนงานระหวางป 25X1 ทงสน 85,000 บาท

และบรษทมนโยบายทจะไมจดสรรตนทนรวมใหกบผลตภณฑพลอยได สวนการจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑรวม จดสรรโดยใชปรมาณการผลตเปนเกณฑในการจดสรร

จากขอมลขางตน การจดสรรตนทนการผลตรวมใหกบผลตภณฑรวมแตละชนด ไดดงน

เดบต เงนสด xxx เครดต ผลตภณฑพลอยได xxx ก าไรจากการขายผลตภณฑพลอยได xxx


ผลตภณฑ ปรมาณ

การผลต สดสวนของปรมาณการ

ผลต(1)

ตนทนการผลตรวม

ตนทนทจดสรรให

ผลตภณฑแตละชนด(2)

ตนทนตอหนวย(3)

เกาอไม 1,000 0.33 250,000 82,500 82.50 โตะไม 1,500 0.50 250,000 125,000 82.50 เศษไม 500 0.17 250,000 42,500 82.50 3,000 1.00 250,000

แสดงการค านวณ (1) สดสวนของปรมาณการผลต

เกาอไม = 1,000/3,000 = 0.33 โตะไม = 1,500/3,000 = 0.50 เศษไม = 500/3,000 = 0.17

(1) ตนทนทจดสรรใหผลตภณฑแตละชนด

เกาอไม = 250,000 x 0.33 = 82,500 บาท โตะไม = 250,000 x 0.50 = 125000 บาท เศษไม = 250,000 x 0.17 = 42,500 บาท

(2) ตนทนตอหนวย เกาอไม = 82,500/1,000 = 82.50 บาทตอหนวย โตะไม = 125000/1,500 = 82.50 บาทตอหนวย เศษไม = 42,500/500 = 82.50 บาทตอหนวย


บทสรป

กรณทกจการผลตสนคาไดหลายชนดจากกระบวนการผลตรวมกน สนคาดงกลาวอาจจดอยในลกษณะของผลตภณฑรวม ผลตภณฑหลกหรอผลตภณฑพลอยได ผลตภณฑดงกลาวจะมประเดนของการค านวณตนทนการผลตทเกดขนรวมกน ซงอาจมผลท าใหตนทนการผลตตองไดรบการปนสวนจากกระบวนการผลตรวมกน ดงนน เพอใหตนทนมความถกตองจงตองใชหลกการบญชทเกยวของกบผลตภณฑรวมและผลตภณฑพลอยได การบญชส าหรบผลตภณฑรวม คอ ผลตภณฑทจ าเปนตองผลตจากกระบวนการผลตรวมกน และผลตภณฑแตละชนดตางมมลคาเทาเทยมกน ท าใหเกดปญหาในการจดสรรตนทนรวมวาควรจะใชเกณฑใดในการปนสวนแลวแตวาเกณฑใดเหมาะสมทสด

การบญชทเกยวกบผลตภณฑพลอยไดมหลายวธ การจะใชวธปฏบตวธใดนนจะขนอยกบปรมาณและและมลคาของผลตภณฑพลอยได และนโยบายของฝายบรหารวาเปนเชนไร เนองจากผลตภณฑพลอยไดบางชนดไมสามารถผลตตอ หรอบางชนดตองการเพมมลคาผลตภณฑ ผลตภณฑจ าเปนตองผลตตอแลวสามารถขายไดในราคาทสงขน โดยตองน าเอาตนทนในการผลตเพมเตมและคาใชจายตางๆ ทเกยวกบผลตภณฑพลอยไดมาประกอบการพจารณา และน าไปใชในการบนทกบญช

แตอยางไรกตาม ถาหากไมมวธการจดสรรตนทนรวมวธใดทจะใหผลลพธทถกตองและเปนจรง เพราะโดยลกษณะของตนทนรวมไมสามารถจะแบงได โดยปกตการปนสวนตนทนรวมมประโยชนตอการค านวณเพอตราคาสนคาคงเหลอ และจดท างบการเงนประจ างวดเทานน หากมปญหาใดๆ ทจะตองเลอกตดสนใจวาจะเพมหรอลดจ านวนสนคาทขายของสนคาประเภทใดและจะขายสนคาราคาเทาใด จะตองน าเทคนคการวเคราะหตนทนสวนเพมน ามาใชเปนเครองมอในการตดสนใจ



ขอ 1. ในการผลตสนคา A ซงเปนผลตภณฑหลกของกจการแหงหนง จะไดสนคา B เปน ผลตภณฑพลอยได โดยมปรมาณมากนอยแตกตางกนไปในแตละเดอน ส าหรบรายละเอยดการผลตและขายในเดอนกมภาพนธ 25X2 แสดงดงตอไปน

สนคา A สนคา B ปรมาณผลต 10,000 กก. 1,000 กก. ปรมาณขาย 8,000 กก. 1,000 กก. ราคาขายตอหนวย 20 บาท ขนอยกบทางเลอก 1.ตนทนในการผลตรวมกอนจดแยกตว ประกอบดวย วตถดบทางตรง 32,000 บาท คาแรงทางตรง 20,000 บาท คาใชจายการผลต 30,000 บาท คาใชจายในการขายและบรหารสนคาทง 2 ชนด เทากบ 25% ของคาขาย

2. กจการมทางเลอกในการผลตและขายสนคา B ดงน 2.1 น าไปหมนเวยนเปนเชอเพลงใชในโรงงาน ผจดการโรงงานตงใจจะใชราคาทดแทนเชอเพลงกโลกรมละ 5 บาท เปนมลคาของสนคา B ซงจะน าไปลดตนทนของสนคา A ในแตละงวด 2.2 ก าหนดสนคา B เปนผลตภณฑพลอยได และยงไมตราคาจนกวาจะขายได ปรากฏวากจการสามารถขายสนคา B ไดในวนสนงวดในราคากโลกรมละ 5.60 บาท โดยขายเปนเงนสด 2.3 น าสนคา B ไปผลตตอ โดยเสยตนทนเพมเตมหลงจดแยกตวดงนคอ วตถดบทางตรง 3,000 บาท คาแรงทางตรง 2,000 บาท และคาใชจายการผลต 2,000 บาท และไดขายสนคา B ทงหมดในวนสนเดอนในราคากโลกรมละ 12 บาท เปนเงนสด 2.4 แผนกบญชไดบนทกตนทนกอนจดแยกตวของสนคา บ ณ จดแยกตว โดยใชราคาตลาด ณ จดแยกตวของสนคาทง 2 ชนด เปนเกณฑในการปนสวน ทงนราคาตลาด ณ จดแยกตวของสนคา B เทากบ 5 บาท ตอกโลกรม และตอมากจการไดน าสนคา B ไปผลตเพมเตม โดยเสยตนทนเพมเตมเทากบ 7,000 บาท (รายละเอยดในขอ 2.3) และไดขายสนคา Bไปทงหมด เปนเงนสด ในราคาหนวยละ 12 บาท 3. แผนกบญชปดบญชทกสนเดอน เพอประมวลผลการด าเนนงานของกจการ


ใหท า 1. ใหทานบนทกรายการเฉพาะผลตภณฑพลอยได ภายใตทางเลอกตางๆ (2.1 - 2.4)

รวมทงแสดงการปดบญชไปบญชก าไรขาดทนในวนสนงวด 2. ค านวณตนทนตอหนวยของสนคา A ภายใตทางเลอกตางๆ (2.1 - 2.4) 3. แสดงงบก าไรขาดทนของกจการ ภายใตทางเลอกและขอก าหนดตอไปน

3.1 ภายใตทางเลอก 2.2 ใหแสดงรายไดสทธจากการขายสนคา B เปนรายไดอนๆ ในงบก าไรขาดทน

3.2 ภายใตทางเลอก 2.2 ใหแสดงรายไดสทธจากการขายสนคา B เปนรายการหกตนทนขายของสนคา A ในงบก าไรขาดทน

3.3 ภายใตทางเลอก 2.2 ใหแสดงรายไดสทธจากการขายสนคา B เปนรายการหกตนทนการผลตของสนคา A ในงบก าไรขาดทน ขอ 2. บรษท นานาผลตภณฑ จ ากด ผลตสนคา ก เปนผลตภณฑหลก และสนคา ข. เปนผลตภณฑพลอยได ส าหรบขอมลการผลตและการขายในป 25X1 ซงเปนเดอนแรกของการด าเนนงาน แสดงดงน ปรมาณการผลต - สนคา ก 100,000 ปอนด สนคา ข 50,000 ปอนด ตนทนและคาใชจายด าเนนงาน ตนทนกอนจดแยกตว 320,000 บาท ตนทนหลงจดแยกตว - สนคา ก 80,000 บาท คาใชจายในการขายและบรหาร 30% ของคาขายสนคา ก ในระหวางเดอนกจการไดขายสนคา ก 80 ,000 ปอนด ในราคา 8 บาท/ปอนด เปนเงนเชอ และกจการปดบญชทกสนเดอน เพอประมวลผลการด าเนนงานของกจการ ใหท า

1. บนทกรายการขางตนในสมดรายวนทวไป ภายใตกรณตางๆ ดงน 1.1 สมมตวาสนคา ข ไมมตนทนกอนแยกตว และกจการจะบนทกคาขายสนคา ข เปนรายไดจากผลตภณฑพลอยไดตอเมอขายได และกจการสามารถขายสนคา ข จ านวน 40,000 ปอนด เปนเงนสด ในราคาปอนดละ 0.60 บาท ในวนสนงวด และในการขายสนคา ข กจการเสยคาใชจายในการขายสนคา ข. เทากบ 10% ของคาขาย ซง แผนกบญชจะน าไปหกจากรายไดจากการขายสนคา ข.


1.2 สมมตวาสนคา ข มความส าคญกบบรษท และกจการไดน าสนคา ข ไปผลตเพมเตมหลงจดแยกตว โดยมตนทนเพมเตมหลงจดแยกตว 20 ,000 บาท แผนกขายประมาณวาราคาขายของสนคา ข หลงจดแยกตวเทากบ 0.80 บาทตอปอนด และกจการตองการค านวณตนทนสนคา ข กอนแยกตว ทงนกจการไดประมาณอตราคาใชจายในการขายและบรหาร และอตราก าไรสทธทตองการของสนคา ข เทากบ 10% และอตรา 25% ของคาขายตามล าดบ

2. ค านวณตนทนตอหนวยของสนคา ก ภายใตกรณท 1.1 และ 1.2 3. แสดงงบก าไรขาดทน ภายในกรณท 1.1 ทงนกจการตองการแสดงรายไดสทธจาก

การขายสนคา ข เปนรายไดจากการขายในงบก าไรขาดทน 4. แสดงงบก าไรขาดทนแยกตามประเภทสนคา ภายใตกรณท 1.2 (กจการใหความส าคญ

แกสนคา ข เชนเดยวกบสนคา ก) ขอ 3. บรษท เคมภณฑ จ ากด ผลตสารเคม 3 ชนด คอ คารบอน โบรอน และอารกอน 2 ชนดแรก เปนผลตภณฑหลก สวนชนดหลงเปนผลตภณฑพลอยได บรษทมแผนกผลต 4 แผนก แผนกท 1 เปนแผนกสกดสารเคมแตละชนดจากสนแรทน าเขาตอนตนของแผนก ซงจะไดสารเคมทง 3 ชนดพรอมกน หลงจากนนจะน าสารเคมแตละชนดไปแปรสภาพเปนสนคาส าเรจรปตอไป โดยคารบอนจะถกน าไปผลตในแผนกท 2 โบรอนจะสงไปผลตในแผนกท 3 และอารกอนจะน าไปผลตในแผนกท 4 รายละเอยดในการผลตประจ าเดอนพฤศจกายน 25X4 มดงน วตถดบ ตนทนแปรสภาพ แผนกท 1 30,750 บาท 20,000 บาท แผนกท 2 - 12,000 บาท แผนกท 3 - 8,000 บาท แผนกท 4 - 1,000 บาท ผลตภณฑ ปรมาณผลต

(ปอนด) ปรมาณขาย (ปอนด)

ราคาขาย ตอปอนด (บาท)

รอยละของคาใชจายด าเนนงาน

ตอคาขาย (%) คารบอน 3,000 2,500 20 20 โบรอน 4,000 3,800 10 20 อารกอน 1,000 1,000 5 15

(ไมมงานระหวางท าตนงวดหรอปลายงวด)


บรษทตราคาอารกอนโดยประมาณวาจะมก าไรสทธ 10% ของคาขาย สวนการปนสวนตนทนรวมของคารบอนและโบรอน ค านวณตามเกณฑคาขาย ใหท า

1. งบก าไรขาดทนประจ าเดอนพฤศจกายน 25X4 2. สมมตวา อารกอนเปนผลตภณฑรวมเชนเดยวกบคารบอนและโบรอน จงค านวณ

ตนทนตอหนวยของสารเคมทง 3 ชนด โดยแบงตนทนรวมตามเกณฑคาขาย ขอ 4. บรษท แรธรรมชาต จ ากด เปนบรษทขดเจาะแรเพอสงเคราะหเปนสารเคมชนดตางๆ ในระหวางเดอนกรกฎาคม มขอมลในการผลตดงตอไปน แผนก ก ขดเจาะแรปรมาณ 80 ,000 ปอนด ณ จดแยกตวของแผนก ก และไดสารเคมตอไปน สาร A 80% สาร B 15% สาร C 5% กจการถอวาสาร C เปนเศษวสดเพราะมจ านวนนอยซงจะตราคาตอเมอขายสาร C ได จงบนทกเฉพาะจ านวนเทานน สวนสาร B เปนผลตภณฑพลอยได ซงจะไปผลตตอในแผนก ข ส าหรบสาร A จะถกขายไปทนททผลตเสรจจากแผนก ก. ปรมาณขาย (ตามสดสวนของหนวยทผลตได) สาร A 70% ของหนวยทผลตได สาร B 100% ของหนวยทผลตได

ตนทนการผลต (บาท) แผนก ก แผนก ข วตถดบ 50,000 7,750 คาแรง 26,000 6,000 คาใชจายการผลต 17,500 3,250

ส าหรบขอมลในการขายและการบรหาร มดงน สาร A สาร B

ราคาขายตอปอนด (บาท) 6 1.95 คาใชจายในการขายและบรหาร (บาท) 19,500 2,500


ใหท า 1. งบก าไรขาดทนตามสมมตฐานเกยวกบสาร B ดงตอไปน

1.1. รายไดสทธจากการขายสาร B เปนรายไดอนๆ 1.2. รายไดสทธจากการขายสาร B เปนรายการหกจากตนทนขายของสาร A 1.3. ใชวธ Reversal Cost ในการค านวณตนทนรวมของสาร B 1.4. สมมตกจการถอวาสาร A และสาร B เปนผลตภณฑรวม ใหแบงตนทนรวมใหสาร A และสาร B ตามเกณฑคาขาย ณ จดแยกตว (Sales Value Method) ขอ 5. บรษท ทวภณฑ จ ากด ผลตสนคาได 3 ชนด จากกระบวนการผลตรวมกนคอ สนคา ก. ข. และ ค. ซงฝายบรหารไดก าหนดใหสนคาทง 3 ชนด เปนผลตภณฑรวม สนคา หนวยทผลต (หนวย) น าหนก (กก.) ราคาขายตอหนวย (บาท) ก. 400 10 50 ข. 100 15 120 ค. 100 21 360

ตนทนรวมในการผลตประกอบดวย วตถดบ 12,000 บาท คาแรง 8,000 บาท คาใชจายในการผลต 10,000 บาท ใหท า

1. แสดงการค านวณตนทนตอหนวยของสนคา ก ข และ ค โดยใชเกณฑการแบงตนทนรวมแบบถวเฉลย แบบถวเฉลยถวงน าหนก และแบบมลคาขายสทธ ทงนคาใชจายด าเนนงานเทากบ 10% ของคาขาย

2. ถาสนคา ก. เปนผลตภณฑพลอยได โดยบรษทบนทกรายไดทงหมดจากการขายสนคา ก เปนรายไดอนๆ จงค านวณหาตนทนตอหนวยของสนคา ข และสนคา ค โดยใชวธมลคาขายเปนเกณฑในการแบงตนทนรวม

3. กจการควรจะแบงตนทนรวมวธใดจงจะเหมาะสม โปรดอธบาย


ขอ 6. บรษท เจรญทรพย ผลตสนคา 3 ชนด คอ สนคา ก และ ข เปนผลตภณฑรวม และสนคา ค เปนผลตพลอยได บรษทตราคาผลตภณฑพลอยไดแบบ Reversal Cost สวนการแบงตนทนรวมแบงให ก และ ข ตามเกณฑคาขาย ณ จดแยกตวตอไปนเปนขอมลการผลตในเดอนกมภาพนธ 25X9 รายละเอยดสนคาคงคลง สนคา ก สนคา ข

1 ก.พ. 25X9 6,500 หนวย (13,000 บาท) 10,000 หนวย (15,000 บาท) 29 ก.พ. 25X9 8,500 หนวย 6,000 หนวย สวนสนคา ค. ไมมหนวยคงเหลอทงตนงวดและปลายงวด และบรษทตราคาสนคาคงคลงแบบ FIFO

ตนทนการผลตประจ าเดอน ตนทนกอนแยกตว 21,200 บาท ตนทนหลงจดแยกตว สนคา ก 6,000 บาท สนคา ข 2,000 บาท สนคา ค 1,200 บาท

รายละเอยดการขายระหวางเดอน สนคา ก 8,000 หนวย ในราคาหนวยละ 3 บาท สนคา ข 9,000 หนวย ในราคาหนวยละ 2 บาท สนคา ค 2,400 หนวย ในราคาหนวยละ 1 บาท ใหท า

1. ค านวณตนทนตอหนวยของสนคาทง 3 ชนด 2. งบก าไรขาดทน (บางสวน) ประจ าเดอนกมภาพนธ 25X9


ขอ 7. บรษท รวมผลตภณฑ จ ากด ผลตสนคา 3 ชนด จากกระบวนการผลตรวม คอสนคา M N และ P ส าหรบขอมลการผลตและขายในเดอนมนาคม 25X3 ปรากฏดงน 1. ตนทนการผลตประกอบดวย วตถดบทางตรง 80 ,000 บาท คาแรงทางตรง 40,000 บาท และคาใชจายการผลต 60,000 บาท และในเดอนนไมมของคงเหลอในตอนตนงวด 2. รายละเอยดในการผลตสนคาทง 3 ชนด แสดงดงน

สนคา ปรมาณผลต (หนวย)

น าหนกตอหนวย (กก.)

ปรมาณขาย (หนวย)

ราคาตลาดตอหนวย (บาท)

M 2,000 4 กก. 1,600 20 N 4,000 2.5 กก. 3,200 30 P 6,000 3 กก. 5,000 40

3. กจการน าสนคาทง 3 ชนดออกขายทนท ณ จดแยกตว โดยมอตราคาใชจายใน

การขายและบรหารเทากบ 25% ของคาขาย

ใหท า 1. ถาสนคา M, N และ P เปนผลตภณฑรวม ใหแสดงการค านวณตนทนตอหนวยของ

สนคาทง 3 ชนดตามวธ 1.1 ถวเฉลยดวยปรมาณผลต 1.2 มลคาขายทคาดวาจะไดรบ โดยใชราคาตลาด ณ จดแยกตว

2. ถาสนคา M เปนผลตภณฑพลอยได โดยกจการก าหนดมลคาผลตภณฑพลอยไดจากราคาตลาด ณ จดแยกตว และน ามลคานไปหกจากตนทนการผลตรวม และน าตนทนรวมสทธไปแบงใหผลตภณฑรวมทเหลอ (สนคา N และ P) โดยใชวธถวเฉลยดวยน าหนก ใหค านวณ 2.1 ตนทนตอหนวยของสนคา N และ P 2.2 จดท างบก าไรขาดทนประจ าเดอนมนาคม 25X3 ในกรณกจการประมาณคาใชจายในการขายและบรการใหกบสนคา N และ P เทานน เพราะในการขายสนคา M ซงเปนผลตภณฑพลอยไดนนกจการไมไดเสยคาใชจายในการขายและบรหารแตประการใด


ขอ 8. บรษท เจรญผลตภณฑ จ ากด ผลตสนคา 4 ชนดคอ ก ข ค และ ง จากกระบวนการผลตรวมในแผนกเตรยม จากประสบการณทผานมา บรษทพอจะประมาณไดวาอตราก าไรขนตนตอคาขายโดยถวเฉลยรวมของกจการ = 30% ของคาขาย ดงนนกจการจงน าอตราสวนนไปค านวณหาตนทนตอหนวยของผลตภณฑในแตละเดอนตลอดมา ส าหรบในเดอนสงหาคม 25X3 ไดน าวตถดบเขาผลตจ านวน 10,000 หนวย รายละเอยดเกยวกบการผลตและขายสนคาตางๆ แสดงดงน

สนคา ก สนคา ข สนคา ค สนคา ง ปรมาณผลต (หนวย) 2,000 2,500 2,000 2,500 ปรมาณขาย (หนวย) 1,700 2,000 1,400 2,200 ราคาตลาดตอหนวย 15 บาท 20 บาท 18 บาท 22 บาท ตนทนเพมเตมหลงจดแยกตว (บาท) วตถดบ - 7,500 6,000 9,500 ตนทนแปรสภาพ 6,000 5,000 6,200 9,500 สมมตวาไมมงานระหวางท าทงตนงวดและปลายงวด จงค านวณตนทนรวม และตนทนกอนแยกตวของสนคาทง 4 ชนดในเดอนสงหาคม 25X8


บรรณานกรม

กชกร เฉลมกาญจนา. (2557). การบญชบรหาร (การบญชตนทน 2). พมพครงท 5

กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. จนทนา สาขากร และ ศลปพร ศรจนเพชร. (2556). การบญชขนตน. พมพครงท 1

กรงเทพมหานคร : ทพเอน เพรส. ดวงมณ โกมารทต. (2559). การบญชตนทน. (พมพครงท 15). กรงเทพฯ :

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประภากรณ เกยรตกลวฒนา. (2558). การบญชตนทน. พมพครงท 1 กรงเทพฯ : จน พบลชชง.

ศศวมล มอ าพล. (2558). การบญชเพอการจดการ. พมพครงท 23 กรงเทพมหานคร :

อนโฟไมนง. สภาวชาชพการบญช ในพระบรมราชปถมภ. (2559). มาตรฐานการรายงานทางการเงน.

คนเมอ 10 ธนวาคม 2559, จาก http://www.fap.or.th/ สมนก เออจระพงษพนธ. (2557). การบญชตนทน. พมพครงท 7 กรงเทพมหานคร :

แมคกรอ-ฮล. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา. (2559). พระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ.2541.

คนเมอ 20 ธนวาคม 2559, จาก http://www.labour.go.th/th/doc/law/labour_protection_2541_new.pdf

Horngren, C.T., Datar, S.M., and Rajan, M.V. (2015). Cost Accounting A Managerial

Emphasis. (15th ed). England : Pearson Education

(cost accounting i)portal5.udru.ac.th/ebook/pdf/upload/177gd5d14171126… · ·...

Documents