ျမနမာႏငငရမတတမးအေမြအႏစမားက

မတတမးတငျခငး

ျဖစရပမားက ေလလာသးသပျခငး

© UNESCO

Myanmar Book Center

ႏငႏငေအး (ယနကစက - ျမနမာ)

မးသနးေအာင (Foresight Media)

၂၀၁၈ ခႏစ

မပငခြင

ဘာသာျပနသ

တညးျဖတသ

ကြနျပတာဒဇငး

ဘာသာျပနဆသညႏစ

1

မာတကာ

ေနာကခအေျခအေနႏင နညးလမး ၂

ရလဒမား ၄

MBAPF အေၾကာငး ၅

ေလလာသးသပခက ၁ ၆ ေရးေဟာငးသေတသနႏင အမးသားျပတကဥးစးဌာန၊ အမးသားျပတက (ရနကန) ေလလာသးသပခက ၂ ၁၀ လထစာၾကညတက (မႏေလး)

ေလလာသးသပခက ၃ ၁၄ တကသလမား ဗဟစာၾကညတက

ေလလာသးသပခက ၄ ၂၀ အမးသားမတတမးမား ေမာကြနးတကဥးစးဌာန၊ အမးသားေမာကြနးတက (ေနျပညေတာ)

ေလလာသးသပခက ၅ ၂၄ ျပနၾကားေရး ဝနႀကးဌာန၊ ႐ပရငျမႇငတငေရးဌာနခြ၊ ႐ပရငေမာကြနးတက ေလလာသးသပခက ၆ ၂၈ သမငးသေတသနႏင အမးသားစာၾကညတက ဥးစးဌာန၊ အမးသားစာၾကညတက (ရနကန)

2

ေနာကခအေျခအေန

ကလသမဂၢ ပညာေရး၊ သပၸႏင ယဥေကးမႈအဖြ႕ (ယနကစက) ၏ ကမာၻ႔မတတမးအေမြအႏစ အစအစဥ (UNESCO Memory of the World Programme) မတဆင အေရ႕ေတာငအာရရ ဖြ ႔ၿဖးတးတကမႈ အနညးဆးႏငငမား (LDCs) ႏင ဖြ ႔ၿဖးဆ ကၽြနးႏငငငယေလးမား (SIDS) ရ မတတမးအေမြအႏစမားက ထနးသမးေစာငေရာကရန စမကနး၏ တစစတတစေဒသအျဖစ ဤေလလာမႈက ျပလပျခငးျဖစပါသည။ ယခစာအပတြင ယနကစကႏင မေလးရားႏငငမ Funds-In-Trust တ႔၏ ပပးမႈျဖင MBAPF က လပေဆာငခသည ျမနမာႏငငရ မတတမးအေမြအႏစမားက ေလလာသးသပမႈမား ပါ၀ငပါသည။

Malaysia Funds-in-Trust

3

နညးလမး

ကမာၻ႔မတတမးအေမြအႏစ အစအစဥအတြက အမညစာရငးတငသြငးႏငရန ၂၀၁၇ခႏစ၊ ေမလ ၄-၅ ရကတြင အလပ႐ေဆြးေႏြးပြတစခက ရနကနၿမ႕တြင ယနကစကကဥးေဆာင၍ ကငးပခသည။ ျမနမာႏငငရ အစးရႏင အစးရမဟတသညအဖြ႕အစညးမားမ တကေရာကခသမားမာ-

• ေရးေဟာငးသေတသနႏင အမးသားျပတကဥးစးဌာန (ရနကန၊ ေနျပညေတာ၊ ပဂ) • ျမနမာႏငငဆငရာ ယနကစကအမးသားေကာမရင• ပညာေရးဝနႀကးဌာန• ျပနၾကားေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဥးစးဌာန၊ ျပနၾကားေရးဝနႀကးဌာန • ျမနမာအသႏင ႐ပျမငသၾကား၊ ျပနၾကားေရးဝနႀကးဌာန • Save Myanmar Film (NGO)• အမးသားမတတမးမား ေမာကြနးတကဥးစးဌာန (ေနျပညေတာ၊ ရနကန)• သမငးသေတသနႏင အမးသားစာၾကညတက ဥးစးဌာန (ရနကန၊ ေနျပညေတာ) • တကသလမား ဗဟစာၾကညတက• ရနကနတကသလ• ျမနမာသမငးေကာမရင• Myanmar Book Aid and Preservation Foundation (NGO)• လထစာၾကညတက (မႏေလး) - တ႔ျဖစသည။

အလပ႐ေဆြးေႏြးပြအၿပးတြင တကေရာကလာသမားက ျမနမာႏငငရ မတတမးအေမြအႏစမားက မတတမးတငႏငရန MBAPF က ကနဥးစစတမး ေကာကယခသည။ အဖြ႕အစညး (၆) ခက စစတမးတြင ပါ၀ငေျဖဆခ ၿပး၊ အနာဂတတြငျပလပမည ပမကယျပန ႔ေသာစစတမးတြင ျမနမာႏငငရ ျပညနယ/တငးေဒသႀကးမား လႊမးၿခပါ၀ငႏငပါသည။

4

ရလဒမား

ျမနမာႏငငတြင ကမာၻ ႔မတတမးအေမြအႏစဆငရာ အမးသား ေကာမတဖြ ႕စညးရန လပေဆာငေနပါသည။ အမးသားေကာမတ၏ ရညရြယခကတစခမာ တငးျပညရ သသာထငရားသည မတတမးအေမြအႏစမားက စာရငးျပစရနႏင အမးသားအဆင မတတမးအေမြအႏစ (National MoW Register) အစအစဥ ေပၚေပါကရန ျဖစသည။ ျဖစသည။ ထ႔ေၾကာင ဤေလလာမႈသည ျမနမာႏငင၏ အမးသားအဆင မတတမးအေမြအႏစ စတငေပၚေပါကရန အေျခခအတျမစ ျဖစလာႏငသည။

ထ ႔အျပင ေလလာမႈတြင ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာတြင အေရးပါသည အမားျပညသႏင ပဂၢလက လကဝယတြင စေဆာငးထားမႈမားက အေလးေပးေဖာျပထားသည။ ျဖစရပမားက ေလလာသးသပခကမားသည ေဒသတြငးႏင ႏငငတကာအဆင မတတမးအေမြအႏစမားအတြက အမညစာရငး တငသြငးရာ၌လညး အသးျပႏငသည။

ေလလာမႈအရ စေဆာငးထားရသည ပစၥညအခ႕သည အေရးပါေသာလညး ၾကာရညတညတေအာင ထနးသမးရနအတြက စနေခၚမႈမားရသည။ မတတမးအေမြအႏစအစအစဥႏင အမးသားအဆငတြင မတတမးအေမြအႏစဆငရာ ယနကစကေထာကခအႀကျပခကမား (UNESCO Recommendation on Documentary Heritage, 2015) က အေကာငအထညေဖာျခငးသည ၎ပစၥညးမား ေရရညတညတေအာင ထနးသမးရာတြင ကညပပးမႈမားရရရန အေထာကအကျပႏငသည။

ေလလာသးသပခကမားအရ စေဆာငးထားသည ပစ ၥညးမားသည (အမားျပညသ) အလြယတက လကလမးမမေၾကာငး၊ ဒစဂစတယစနစသ ႔ ကးေျပာငးသမးဆညးထားသည ပစၥညးအနညးငယသာရေၾကာငးႏင ျပညသအမားက လကလမးမၾကည႐ႈေလလာႏငသည မဝါဒမားက သတမတထားျခငးမရေၾကာငး ေတြ႕ရသည။ မတတမးအေမြအႏစဆငရာ ယနကစက ေထာကခအႀကျပခကမားက အဖြ႕အစညးမားႏင အစးရမားက ထနးသမးစေဆာငးထားသည ပစၥညးမားအား ျပညသအမားက လကလမးမၾကည႐ႈေလလာခြငေပးရန လအပေၾကာငး အေလးေပးေဖာျပထားသည။ ယနကစက၏ အႀကျပခကမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက အာဆယအဖြ႕၀ငႏငငမားက စမကနး (Action Plan) တစခေရးဆြရာတြင ျမနမာအစးရကယစားလယမားလညး ပါဝငခသည။

ဤစစတမးတြင ျမနမာႏငငရ အဖြ႕အစညးမားက ၎တ ႔ထနးသမးစေဆာငးထားသည အေရးပါေသာပစၥညးမားက အမးအမညေဖာထတရန၊ ၎ပစၥညးမား ေရရညတညတေအာင ထနးသမးေရးႏင (အမားျပညသအတြက) ပမလကလမးမေရးတ ႔ လပေဆာငရနအတြက လကရပကတအေျခအေနက အေျခခအေနအထား (base) အျဖစ သတမတရန ရညရြယသည။

5

စာမႏင စာအပမားက ထနးသမး ထားရရာတြင ႏငငလးဆငရာ ျပနာရႏငသညဟ ျမငေသာေၾကာင MBAPF က ဥးေသာေကာငးႏင John Badgley တ ႔က ၁၉၉၀ ခႏစတြင အဖြ႕အစညးတစရပျဖင ေျဖရငးရန တညေထာငလကျခငးျဖစသည။ Badgley သည Cornell တကသလ၏ အေရ႕ေတာငအာရ စေဆာငးမႈတြင ထငရားေသာ ျပတကမးျဖစၿပး ဥးေသာေကာငးသည တကသလစာၾကညတကမားအားလးအတြက တာဝနယရသည ဗဟစာၾကညတကမား၏ စာၾကညတကမးျဖစသည။

ျမနမာႏငငရ စာၾကညတကစေဆာငးမႈ အမားအျပားက ထခကပကစးေစသည ၂၀၀၈ နာဂစ ဆငကလနးၿပးေနာက ဥးေသာေကာငး၏ သားျဖစသ ေဒါကတာ သန႔ေသာေကာငးသည MBAPF ၏ အလပအမႈေဆာင ဒါရကတာအျဖစ တာဝနလႊေျပာငးယခသည။ ေဒါကတာ သန႔ေသာေကာငးသည Myanmar Book Centre က တငးျပည၏ အဓက စာအပတငသြငးသညအဖြ႕အျဖစ ေျပာငးလခၿပး စာၾကညတကမးမား၊ ICT ကၽြမးကငပညာရငမားႏင စာအပခစသမားပါဝငသည အဖြ႕က ဖနတးရန၊ ဆငးရသမားအတြက ပညာေရးျမႇငတငေပးရနႏင ကမာၻလးဆငရာ အသပညာမားက ျမနမာႏငငအႏ႔အျပားရ လကလမးမမသမားထေပးရန ရညရြယသညအဖြ႕အစညးက ဥးေဆာငခ သည။

MBAPF ၏ ေမၽာမနးခကမာ ကမာၻေပၚတြင ျဖစေနသညစာၾကညတကႏငပတသက၍ လပေဆာင ေနမႈမားက ျမနမာႏငငသ႔ ယေဆာငလာျခငးျဖင အရငးအျမစမားေပးအပရန လပရညကငရည တညေဆာကေပးႏငရနျဖစသည။ အဓကတာဝနမာ ရပရြာမ စာၾကညတကမားက ရပရြာအေျချပ စငတာမားအျဖစေျပာငးလ ၿပး ျမနမာႏငငတြင အသပညာအေျချပ လ ႔အဖြ ႔အစညးက တညေထာငရန ျဖစသည။

Myanmar Book Aid and Preservation Foundation (MBAPF) အေၾကာငး

6

ေရးေဟာငးသေတသနႏင အမးသားျပတကဥးစးဌာန၊ သာသနာေရးႏင ယဥေကးမႈ၀နႀကးဌာန

ေလလာခက ၁

7

အဖြ႔အစညးအေၾကာငး ေဖာျပခက

၁၉၀၂ ခနစတြင ကမၸညးေကာကစာဌာန (Burma Epigraphy Office) က ျဗတသကလနလကေအာကတြင တညေထာငခသည။ ဤ႐း၏ အဓက လပငနးမားမာ ေကာကစာမားအားလးက စာရငးေကာကယ၊ ထနးသမးၿပးမတတမး တငရန၊ ႏငငအန႔အျပားေရးေဟာငး အေဆာကအဥမားက ထနးသမးၿပး ေရးေဟာငးပစၥညးမားက စေဆာငးရန ျဖစသည။

ျမနမာႏငငသည ၁၉၄၈ခႏစတြင လြတလပေရး ရၿပးေသာအခါ ကမၸညးေကာကစာဌာနက ေရးေဟာငးသေတသနဌာနအျဖစ ေျပာငးလဖြ႕စညးခသည။ ၁၉၅၇ ခႏစတြင ယဥေကးမႈ ဝနႀကးဌာနေအာကတြင ယဥေကးမႈဗမာနက ဖြ႕စညးခၿပး၊အမးသား စာၾကညတက၊ အမးသားျပတက ႏင ျပညနယနငတငးမားရ ျပတကႏင စာၾကည တကမားက တာဝနယရသည။

၂၀၀၉ ခႏစ ေဖေဖာဝါရလတြငေရးေဟာငး သေတသနဌာနႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အဖြ႔အစညး မားကေပါငးစညးၿပး ေရးေဟာငး သေတသနႏင အမးသားျပတကဥးစးဌာန အျဖစ ျပငဆင ဖြ႕စညးခသည။

စေဆာငးထားရမႈမား

ေရးေဟာငး သေတသနႏင အမးသား ျပတကဥးစးဌာနတြင စေဆာငးထားရသည ပစၥညးအမးအစားမာ မားျပားစလငသည။ ၎တ႔မာ

(i) ပမား၊ ေျမပမား၊ ဓာတပမားႏင ေစတ၊ ဘရားေကာငး၊ ေရးေဟာငးကနး၊ ေရးေဟာငး ဘနးႀကးေကာငးမား၊ ေရးေဟာငး ၿမ႕ေတာမား၊ တးေဖာေရး ေနရာမား၊ ေရးေဟာငးနယေျမ စသည ေရးေဟာငး အထမးအမတမားက မတတမးတငထားမႈမား

(ii) ႏငငအႏ႔မ စေဆာငးကးယခသည ေကာကစာ မတမား

(iii) ျမနမာႏငငအႏ႔မ ေပစာမား

(iv) နရေဆးေရး ပနးခမားအား မနျပားနဂၢတစ (glass plate negatives) ျဖင သမးဆညးထားမႈမား၊

(v) ေရႊ၊ ေငြ၊ ေၾကးန၊ သ၊ ေကာက၊ သစသားျဖင ျပလပထားသည

ေရးေဟာငးပစၥညးမား။

8

အကဥးခပ

ပဂေဒသ အပါအဝင ႏငငအႏ႔အျပားမ ေရးေဟာငးအေဆာကအဥမား၊ ႐ပကြမား၊ သစသား ပနးပမား၊ အဂၤေတ႐ပကြမား၊ တးေဖာေရး ေနရာမား၊ ဗဒၶဘာသာႏငဆငသည ပနးခမားႏင ႐ပတမားက မတတမးတငထားသည မနျပားနဂၢတစ အခပေရ ၄၀၀၀ ေကာ (ခန႔မနးေျခ သကရာဇ ၁၉၀၀-၁၉၂၀ အတြငး) ကစေဆာငးထားသည။

၎တ႔က စစမျဖစမ စေဆာငးထားျခငးျဖစၿပး အလြနရားပါးပါသည။ ရနကနၿမ႕ ေရး/သ သည တစႏငငလးတြင အဆပါ မနျပားနဂၢတစမားက ျပညျပညစစ စေဆာငးထားသည တစခတညးေသာ ဌာနျဖစပါသည။ ပဂရ ဘရားပထးမားႏင ဆငသည မတတမးအမားအျပားက မညသညေနရာတြငမ မရရႏငေတာ ေသာေၾကာင ထမနခပမားသည အေရးပါသည သတငးအခကအလက အရငးအျမစမား ျဖစသည။

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

လကရတြင ၎တ႔က အမားျပညသ ၾကည႐ႈႏငျခငးမရေသးဘ မနခပ ၃၀ % က ဒစဂစတယသ႔ ကးေျပာငးသမးဆညးထားၿပး ျဖစသည။

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

ေရး/သသည မနျပားနဂၢတစ အခ႕က ဓာတပ႐ကသမးဆညးထားၿပး၊ အခ႕က ဒစဂစတယသ႔ကးေျပာငးသမးဆညးထား သည။ မနျပားနဂၢတစမားက ထနးသမးထားရရန ေခတမနညးပညာ ေရး/သတြင မရေသာေၾကာင ပညာရငမားက ဖတေခၚၿပး ဝနထမးမားက ထနးသမးေရး နညးလမးမား ျပသေစခငပါသည။

အႏရာယမား

သဘာဝ ေဘးအႏရာယမား၊ ပးမႊားမားႏင စစြတျခငးေၾကာင အခ႕ေသာ မနခပမား သည ပကစးေနၿပျဖစသည။

ဝကဘဆက http://www.archaeologymm.com/php/home_about.php

ဓာတပ လငခ https://drive.google.com/

9

ပဂရ ဂေျပာကႀကးဘရားအတြငးမ ေကာကနရေဆးေရးပနးခ၏ မနျပား နဂၢတစ

ပဂရ ဂေျပာကႀကးဘရားအတြငးမ ေကာကနရေဆးေရးပနးခ၏ မနျပား နဂၢတစ

10

လထစာၾကညတက (မႏေလး)

ေလလာခက ၂

11

လထ စာၾကညတက

အဖြ႔အစညးအေၾကာငး ေဖာျပခက လထ စာၾကညတကက ၂၀၀၄ ခႏစတြင လထ ဥးလ (၁၉၁၀-၁၉၈၂)၊ လထ ေဒၚအမာ (၁၉၁၅-၂၀၀၈) ႏင ‘လထ’ မသားစတ႔မ တညေထာငခသည။ စာၾကညတကသည သးထပအေဆာကအဥးအတြငး တညရၿပး မႏေလးၿမ႕ ခမးေအးသာစ ၿမ႕နယရ လကေဆးကန ရပကြကတြင ရသည။

လထ ဥးလ ႏင လထ ေဒၚအမာတ႔သည လကထပၿပးေနာက မႏေလးၿမ႕တြင အေျခခၿပး လထ သတငးစာက ထတေဝခသည။ အားကစား၊ စတပညာ၊ အာရႏင အေရ႕တငးဆငရာစာအပ၊ မဂၢဇငးႏင သတငးမားကစေဆာငး သမးဆညးခၾကသည။ စာေရးဆရာမားမ လကမတထးၿပး ၎တ႔က လကေဆာငေပးခသည စာအပမားကလညး သမးဆညးထားခသည။ ျမနမာသမငးအတြက တနဖးရလာမည ၎တ႔၏ စေဆာငးမႈမားက အေျခခ၍ စာၾကညတက တစခဖြငရန လထဥးလက ရညရြယခသည။ စေဆာငးမႈမားေပၚ အေျခခ၍ လထ ဥးလသည ‘သတငးစာမားကေျပာေသာသမငး’ အပါအဝင စာအပမားက သေတသနျပ ေရးသားခသည။ လထ ေဒၚအမာသည စေဆာငးထားမႈက ကညစမခန႔ခြခၿပး၊ စာၾကညတကတစခ ထေထာငရန စစဥခသည။

၎တ႔၏ သားသမးမားျဖစေသာ မႏေလး ေဆးတကသလ (ပါေမာကၡႏင

ေဆးပညာဌာနမး - ၿငမး) ပါေမာကၡ သနးရငမာ၊ (မသားစ စးပြားေရးျဖစသည လထ စာအပတကက စမခန႔ခြသည) ေဒၚတငဝငးႏင ဥးျငမးခမး (စာေရးဆရာ) တ႔က လထ စာၾကညတကက ဆကလကထနးသမးလကရသည။ လထ စာၾကညတကသည ယခအခါတြင ျမနမာသမငးႏင စာေပပညာရငမားအတြက အကးအကားျပညစသည စာၾကညတက ေကာငးတစခ အျဖစ ရပတညေနပါသည။ သမငး၊ ပထဝ၊ ႏငငတကာဆကဆေရး၊ စာၾကညတကႏင သတငးအခကအလက ေလလာေရး၊ ေရးေဟာငး သေတသနႏင ဒနကေဗဒ ေလလာေနသည ေကာငးသားမားႏင ပညာရငမားသည စာၾကညတကက အသးျပၾကပါသည။ ထ႔အျပင စာေရးဆရာမား၊ ဂာနယလစမားႏင သေသသမားသညလညး စာၾကညတကသ႔ ေန႔စဥလာေရာကၾကသမားထတြင ပါဝငၾကသည။

12

စေဆာငးထားရမႈမား

ျပညတြငး ဝယယမႈမားႏင လကေဆာင ရရမႈမားေၾကာင စေဆာငးမႈ သည အျမတမး ျမငတကေနပါသည။ လကရတြင ဘာသာေရး၊ အတပတ၊ သမငး၊ ရညညႊနးကမး၊ မဂၢဇငး၊ဂာနယႏငသတငးစာမားမ ဘာသာရပေပါငးစႏငပတသက၍ စာအပေပါငး ၅၀,၀၀၀ ေကာ ရပါသည။

စာၾကညတကတြင ကြယလြနသြားၿပျဖစသည စာေရးဆရာမားျဖစ၏ စာအပမားကလညး အထးစေဆာငးထားပါသည။ ဥပမာ သမငး ပညာရငပါေမာကၡ ေဒါကတာ သနးထြနး (၁၉၂၃-၂၀၀၅) ၏ အဂၤလပဘာသာႏင ျမနမာဘာသာ စာအပမားမာ အပေရ ၇,၀၀၀ ခန႔ ရသည။ အျခားေသာအေရးပါသည စေဆာငးမႈမားတြင ကြယလြနသြားၿပျဖစသည ဆရာ ေရႊဥေဒါငး (၁၈၈၉-၁၉၇၃) ႏင သတငးစာဆရာႀကး လထ ဥးစနဝငး (၁၉၄၀-၂၀၁၂) တ႔ ပါဝငသည။

အျခားေသာ အဖးတနအရာမားျဖစသည ေပစာမား (၂၁၀)၊ ေခါကထားသည ပရပက (၁၃၀)၊ ၁၉၅၀ ခႏစ မ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငး လထ မသားစထသ႔ မတေဆြမားမ ေပးပ႔ ေသာ စာမား (၎တ႔က ဒစဂစတယစနစတ႔ ကးေျပာငးေန) လညး ပါဝငသည။

မဂၢဇငးမား- ဒဂ ၁၉၂၂-၁၉၂၈ ႀကးပြားေရး ၁၉၃၃-၁၉၄၀ တးတကေရး ၁၉၃၅ ႐ႈမဝ ၁၉၄၇-၁၉၉၂ ေငြတာရ ၁၉၆၀-၁၉၉၉ ေသြးေသာက ၁၉၄၇-၁၉၉၀ မးေဝ ၁၉၆၈-၁၉၉၀

ျမဝတ ၁၉၅၃-၁၉၉၃

ဂာနယမား- ေနျပညေတာ ၁၉၂၁-၁၉၂၂ဒးဒတ ၁၉၃၀-၁၉၃၁ဗႏၶလ ၁၉၂၆-၁၉၃၅အးေဝ ၁၉၆၈-၁၉၇၂လထ ၁၉၄၅-၁၉၅၉

သတငးစာမား-လထ ၁၉၄၆-၁၉၆၇သရယ ၁၉၃၁-၁၉၃၃ျမနမာအလငး ၁၉၂၇-၁၉၃၂, ၁၉၄၅-၁၉၄၆ေၾကးမ ၁၉၆၂, ၁၉၆၆-၁၉၇၇ဟသာဝတ ၁၉၄၅-၁၉၄၇

အကဥးခပ

စာၾကညတကတြင ျမနမာသတငးစာ၊ ဂာနယႏင မဂၢဇငးမား အျပညအစ စေဆာငးထားၿပး ၎တ႔ထမ အခ႕မာ (တစႏငငလးတြင) တြင ဤေနရာ၌သာ ေလလာဖတ႐ႈႏငသည။ အျခားေသာ စာၾကညတကမားတြင အခ႕ေသာ စေဆာငးမႈမား ရေသာလညး လထစာၾကညတကတြင ျပညျပညစစ စေဆာငးထားရမႈ အမားအျပားရသည။

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

အဓက ထနးသမးရန နညးလမးမာ ဒစဂစတယစနစသ႔ ေျပာငးျခငးျဖစသည။ ထ႔မသာ မရငးကသမးဆညးႏငမညျဖစသည။ စာၾကညတကသည စေဆာငးမႈ တစခလးက ဒစဂစတယစနစသ႔ေျပာငးရန ရညရြယထားၿပး ရားပါး ထတေဝမႈမား/ စာမမားက ေတာငးခေနသည။

13

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

စာၾကညတကက မနက ၉ နာရမ ညေန ၅ နာရ၊ တနလၤာမ စေနအထ အမားျပညသ အသးျပရန ဖြငလစေပးထားၿပး စာၾကည တကမးႏင စာေရး ငါးဥးရသည။ ေခါငးစဥအလက ကတတေလာကမားက Dewey Decimal Classification အရ စစဥထားရသည။ စာၾကညတကတြင စာေရးဆရာႏင စာအပအမညပါဝငသည ကတတေလာကမား ရသည။ စာၾကညတကသည ရာပါးစာအပမားႏင ေပစာမားက ဒစဂစတယသ႔ စတငေျပာငး ေနၿပ ျဖစသည။

အႏရာယမား မႏေလး၌ ေႏြရာသကာလတြင အပခန အလြနျမငမားမႈသည စေဆာငးမႈအတြက အႏရာယရႏငသည။

ဝကဘဆက http://bit.ly/2nPCA5v

၁၉၄၅ခႏစ၊ ဂလငလ၊ ၁၅ ရကေန႔ထတ လထဂာနယ

၁၉၄၆ခႏစ၊ ဧၿပလ၊ ၁၉ ရကေန႔ထတ လထဂာနယ

၁၉၂၉ခႏစ၊ ႏ၀ငဘာလ၊ ၁၈ ရကေန႔ထတ မႏေလးသရယေန႔စဥသတငးစာ

14

တကသလမား ဗဟစာၾကညတက

ေလလာခက ၃

15

အဖြ႔အစညးအေၾကာငး ေဖာျပခက

တကသလမား ဗဟစာၾကညတကသည ျမနမာေရးေဟာငး စာမမားက စေဆာငး ထနးသမးရာတြင ဥးေဆာငက႑မ ပါဝငသည။

ရနကန တကသလ စာၾကညတကက ၁၉၂၉ ခႏစတြင တညေထာငခသည။ ဒတယကမာၻစစအတြငး ရားပါးလကေရး စာမမားအပါအဝင ရနကန တကသလ စာၾကညတကတြင ယခငက စေဆာငးထား ခသမ ဖကဆးခလကရသည။ ရနကနတကသလစာၾကညတက အေဆာက အဥးမာ ႀကးႀကး မားမား ပကစးခၿပး၊ ျပနလညျပျပငခရသည။ ၁၉၅၂ ခနစတြင ျပနလညဖြငလစခသည။

၁၉၆၄ ခႏစတြငရနကနတကသလ စာၾကညတက၏ အမညက တကသလမား ဗဟစာၾကညတကဟ ေျပာငးလခသည။ တကသလမား ဗဟ စာၾကညတက အေဆာကအဥးက ၁၉၈၀ ခႏစတြင တညေဆာကၿပးစးခသည။ ရနကန တကသလစာၾကညတကက မလအေဆာက အဥးတြင ၁၉၈၇ ခႏစတြင သးျခား ျပနလညတညေဆာကခသည။ တကသလမား ဗဟစာၾကညတကသည ရနကနၿမ႕ ကမာရြတၿမ႕နယ ရနကန တကသလဝငးအတြငး တညရသည။

စေဆာငးထားရမႈမား ေပစာႏင ပရပက လကေရး စာမမားက ျမနမာႏငငရ ေရးကေသာ ဘနးႀကးေကာငး အမားအျပားတြင ေတြ႔ႏငေသးေသာလညး

တကသလမား ဗဟ စာၾကညတကတြင အမားဆး စေဆာငးထားရသည။ စစေပါငး အေရအတြကမာ ၁၉,၀၀၀ ျဖစၿပး ေပစာေပါငး ၁၅၀၀၀ ႏင ပရပက ၄၀၀၀ ခန႔ ပါဝငသည။

စေဆာငးမႈတြင အေၾကာငးအရာမးစ ပါဝငၿပး ဗဒၶတရား၊ တပဋက၊ သမငးဝင စာရြကစာတမးမား၊ တငးရငးေဆး၊ နကၡတေဗဒင၊ နကၡတေဗဒ၊ ဓေလထးတမး ဥပေဒႏင ျမနမာ စာေပစသညတ႔ ပါဝငသည။

သမ၊ ေတာဝငနနးေတာရ အပေတာတ႔၏ သ႐ပေဖာပမား ပဂေခတတြင နနးေတာရ မဖရား၊ မငးသမးတ႔တြငရသည ေတာဝင ဆပင ပစမား၊ မငးသားႏင ဘရငတ႔ အသးျပသည ေဖာငေတာမား၏ ပမားက အႏစတအျပညအ၀ပေဖာရန ပရပကမားက အသးျပသည။

ဤပရပကမားက ၁၉၆၄ ခႏစမစ၍ စေဆာငး ခသည။ ၁၉၇၇ ခႏစ တြင ယနကစက မ ေရးေဟာငးစာေပ ထနးသမးေရး ကၽြမးကငပညာရင ေဒါကတာ ရာဂါဗနႏင တကသလမား ဗဟစာၾကညတကမး ေဒါကတာေသာေကာငးတ႔သည မႏေလး၊ စစကငး၊ မရြာ၊ ပခက၊ ပခး၊ ေညာငဥး၊ မေကြး၊ ေတာငတြငးႀကး၊ ျပည၊ ဗႏးၿမ႕ေဟာငး၊ ေမာဇာၿမ႕တ႔မ ေရးေဟာငး ပရပကမားက ရာေဖြစေဆာငးခသည။ အခ႕ေသာ ပရပကတ႔က စငျဖၿမ႕နယ၊ သရကျခငးရြာ ႏင ေပာဘြယၿမ႕ရ ဘနးႀကးေကာငးတ႔မ လဒါနးမႈျဖင တကသလမား ဗဟစာၾကညတကက လကခရရခသည။ အခ႕က ေရႊဘႏင ၾကညျမငတငၿမ႕မားမ ၀ယယရရခသည။

16

ထးျခားမႈ

ျမနမာႏငငတြင အေရာငအေသြးစလငေသာ ပရပကမားက အမားဆးစေဆာငးထားသည ေနရာ ျဖစသည။ ၎ပရပကမားမာ နဂမလ လကရာႏင ျပညစသညအရငးအျမစမား ျဖစေသာေၾကာင ထးျခားထငရားသည စေဆာငးမႈျဖစသည။

ဗဒၶဘဝျဖစစဥ

႐ပပမားတြင ဗဒၶသည မဂၤလာကနေတာတြင ေရခးသန႔စငေနသညပ၊ ေကာကျဖာထက တြင နားေနသညပ၊ သဒၶတမငးသားထ သားေတာရာဟလာေမြးဖြားေၾကာငး အေၾကာငးၾကားသည ပမားတ႔ ျဖစသည။

သမေတာ ၁၈၈၄ ခႏစတြင ဆြသည ဤပရပကတြင သမေတာပစက ေဖာျပထားသည။ သမက ဝနးရေနသည ေနရာမားျဖစသည ကမးနပါး၊ ရြာမား၊ ေတာငမား ႏင လဏဂမားကပါ ေရးဆြထားသည။ သမေတာ၏ ေနရာအေၾကာငး ေကာငးကြက ဆးကြကမားက ပထတြင ထညေရးထားသည။

နနးေတာရ အပေတာ ၁၀၀ ပရပကတြင နတသား၊ နတသမးမား၊ ေတာငမား၊ တရစာၦနမား၊ စပါးအမးအစား၊ ငါးအမးအစား၊ ေရႊအတနးအစား၊ ပနးပင၊ သစသး၊ ငကမားအေၾကာငး ေဖာျပထားသည။

ေ၀ႏရာ ဇာတေတာ

ဤပရပကတြင ဘရားအျဖစမရမ ဗဒၶ၏ ဘဝျဖစသည ေ၀ႏရာ၏ ဇာတလမးက ေဖာျပထားသည။

ျမငးခငးသဘင

ဤပရပကတြင ေတာဝငျမငးတပအဖြ႔ဝငမားမ ျမငးေရး၊ လေရး ပစ ၃၇ မးက ေရးဆြ ထားသည။

ဆင႐ငးက ယဥေစျခငး

ဤပရပကတြင လမားမ ဆင႐ငးတစေကာင က ေထာငေခာကထသ႔ မားေခၚရန ႀကးစားေနပက ေဖာျပထားသည။

မငးတနး ဘရငအလ (ျမနမာ သကရာဇ ၁၂၀၆ – ၁၂၂၂)

ဤပရပကတြင အလျပေနပ အမးမး (ဆြမးအလ) က ေဖာျပထားသည။

၃၁ ဘ

ဤပရပကတြင ဗဒၶဘာသာ၀ငမား ယၾကည သည ၃၁ ဘအေၾကာငး ေဖာျပထားသည။

17

ေရႊနနးေတာမ အပေတာ ၁၀၀

မငးတနးမငးႀကး၏ အလေတာ ေ၀ႏရာ ဇာတက

18

သမေတာႀကး

ျမငးခငးသဘင

ဗဒၶဘ၀ျဖစစဥ

ဆငရငးကးသြငးျခငး

19

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

စေဆာငးထားမႈမား၏ ဒစဂစတယ မတမားက လထမ အခမ ၾကည႐ႈႏငသည။ စာၾကညတကတြင စာဖတခနးရသည။ အထး ၾကည႐ႈမႈ မဝါဒမရပါ။ သ႔ေသာ မရငးက ကာကြယရန ဒစဂစတယ မတကသာ ၾကည႐ႈႏငသည။

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

ေရာငစပရပကမားက ဒစဂစတယ စနစ ေျပာငးထားၿပးျဖစသည။ ပမားတြင အသးျပထားသည အေရာငမားသည အန၊ လေမၼာ၊ အနက၊ အစမး၊ အျပာ၊ အဝါ၊ အျဖ၊ ပနးေရာငႏင အျခားေသာ ေတာကပၿပး ဆြေဆာငမႈရသည အေရာငမားျဖစသည။ ထ႔အျပင ေဆးမားသည သဘာဝ ေဆးေရာငျဖစၿပး ဓာတပစၥညး မပါဝငပါ။ ထ႔ေၾကာင ပရပကမားသည အလြနေကာငးမြန သည အေျခအေနႏင ပစတြင ရေနေသးသည။

အႏရာယမား

စေဆာငးမႈအတြက အႏရာယမားရေနၿပး ထနးသမးရာတြငလညး ျပနာ ရသည။ ျမနမာႏငင၏ ရာသဥတအရ မးရာသတြင စစြတေသာေၾကာင စေဆာငးထားမႈမားတြင စစြတၿပး မႈတကႏငသည စနေခၚမႈ ရသည။

ေႏြရာသတြင အပဆး အပခနသည ၁၀၀ ဒဂရ ဖာရငဟကအထက ေရာကႏငၿပး စေဆာငးထားမႈမားသည ၾကြပရြလာၿပး လြယလြယကက ကးေၾကႏငသည။ ထအခနတြင တကသလမား ဗဟစာၾကညတကသည မတညျငမေသာ လပစစေပးမႈႏင ကနကစရတေၾကာင ေလေအးေပးစကက ၂၄ နာရ မဖြငႏငပါ။

စေဆာငးထားမႈမားအားလးက ဒစဂစတယ စနစသ႔ ေျပာငးထားၿပး CD, DVD ႏင hard disk တ႔တြင သမးဆညးထားသည။

ဝကဘဆက

http://www.uclmyanmar.org/

အကဥးခပ

အေစာဆး ပရပကက ၁၉ ရာစအေစာပငး တြင ေရးဆြထားၿပး ေကာငးမြနသည အေျခအေနတြင ရေနေသးသည။ ႏငငတကာႏင ျပညတြငးမ ပညာရငမားသည စေဆာငးထားမႈက သေတသန ျပလပၿပး ျဖစသည။

ဤ (၈) ေရာငစ ပရပကမားသည သမငး အရ၊ လမႈေရးအရ၊ ထးတမး စဥလာအရ၊ အႏပညာအရႏင ဘာသာေရးအရ အေရးပါေသာေၾကာင ၎တ႔က ကမာၻ႕ မတတမးအေမြအႏစအျဖစ စာရငးသြငးရန အလား အလာရသည။

20

အမးသားမတတမးမား ေမာကြနးတကဥးစးဌာန

ေလလာခက ၄

21

အဖြ႔အစညးအေၾကာငးေဖာျပခက

ျမနမာႏငင အမးသား ေမာကြနးတက က ၁၉၇၂ ခႏစတြင စမကနးႏင ဘ႑ာေရး ဝနႀကးဌာန လကေအာကတြင အတြငးေရးမးမား ႐းစာၾကညတကအျဖစ တညေထာငခသည။၁၉၈၂ခႏစတြင ယနကစက သည ‘အမးသား ေမာကြနးတကမားက ခငမာအားေကာငး ေစျခငး’ စမကနးျဖင အမးသား ေမာကြနးတကမား ဖြ႕ၿဖးတးတကရန ပပးကညခရာ နညးပညာႏင စကကရယာ အကအညမား ရရခသည။ ၁၉၉၀ ခႏစတြင အမးသားမတတမးႏင ေမာကြနးဥပေဒက စတငျပ ႒ာနးခသည။ ၁၉၉၁ ခႏစတြင အေရ႕ေတာငအာရေဒသ အျပညျပညဆငရာေမာကြနးတကမား ေကာငစ၏ အဖြ႕၀ငႏငင ျဖစခသည။ ၁၉၉၃ ခႏစတြင အျပညျပညဆငရာ ေမာကြနးတကမားေကာငစ၏ အဖြ႕၀ငႏငင ျဖစခသည။ ၂၀၁၅ ခႏစတြင အမးသားမတတမးမား ေမာကြနးတကဥးစးဌာန (႐းခပ)က ေနျပညေတာတြင ဖြငလစခသည။

စေဆာငးထားရမႈမား

ျမနမာႏငင အမးသားေမာကြနးတက၏ အားသာခကမာ အစးရမတတမးမား၊ (အျခားေသာအထးေအဂငစမား၏ ပငဆငမႈေအာကတြငရသည) ပဂၢလစေဆာငးမႈမားႏင သမငးဆငရာ စာရြကစာတမးမား က ထနးသမးခြငရျခငး ျဖစသည။ စေဆာငးမႈမားထတြင ဥပေဒမား၊ စညးမဥးမား၊ ႏစစဥ ဌာန အစရငခစာမား၊ ႏစစဥ စာရငးအငးဆငရာ အစရငခစာမား၊ တရားဝင ျပနတမးမား၊ သနးေခါငစာရငး အစရငခစာမား၊ အပခပေရး လမးညႊနမားႏင အစးရ တာ၀နရသမား ျပစထားေသာ စာတမးမား စသညျဖင ပါဝငသည။ ထ႔အျပငေပစာႏင ပရပကစာပစျဖငရေသာ အျဖစ သမငးဝငလကေရးစာမမားကလညး စေဆာငးထားရရာ ေပစာရြကေပါငး ၅၂၀၅ ခပႏင ပရပက ၃၄ ခရသည။

ထးျခားမႈ

အမးသား ေမာကြနးတကတြင စေဆာငး ထားမႈ မားထမ ထးျခားသညပစၥညးမာ စစသႀကးမဟာဗႏၶလ၏ ေပစာျဖစသည။

22

အကဥးခပ

စစသႀကးမဟာဗႏၶလ၏ ေပစာရြကသည ထးျခားသည အေၾကာငးအရာအမားအျပား ရသည။

- ေပစာရြက ၅ ရြက ပါဝငၿပး ႏစဖကလး တြင ျမနမာဘာသာစကားျဖင ေရးသား ထားသည။

- ႏစလငး လကေရးစာမျဖစၿပး အလား ၃ေပ ႏင ၁ လကမ၊ အန ၁.၁ လကမ ရသည။ ၎သည သတငးအခက အလကအရ တနဖးရသလ သကေသ အေထာက အထား အျဖစလညး တနဖးရသည။

- ၎သည အမးသား ေခါငးေဆာငျဖစသည စစသႀကးမဟာဗႏၶလ၏ အမန႔ ျဖစသည။

- ၁၈၂၄ ခႏစ အဂၤလပ-ျမနမာ (ပထမ) စစပြႏငသက ဆငၿပး စစမနမႈ၊တရား၀ငမႈ ႏင တမထးျခားမႈရသညေမာကြနးမတတမးတစခ ျဖစသည။

အမးသား ေမာကြနးတကသည ၎က အႏၵယႏငင ဝနႀကးခပ ရာဂစဂႏၶထမ ၎ ျမနမာႏငငသ႔ ခစၾကညေရး အလညအပတ ေရာကရသည ၁၉၈၇ ခႏစတြင လကခရရခသည။ အဆပါ ေပစာက သမၼတဥးစနးယထသ႔ လကေဆာငအျဖစ ေပးအပခသည။ အဆပါေပစာက မလႊေျပာငးမက အႏၵယႏငငကာလကတားၿမ႕ ဗစတးရးယား ျပတကတြင ျပသထားသည။

ေပစာ၏ သမငး-

အာသနယရ ေဝသာလက ျမနမာဘရင၏ ခြငျပခကျဖင ဆႏၵာရ ဂြနဒရန (Sandara Gondashein) က လြတလပစြာ အပခပသည။ သ႔ေသာ ျမနမာဘရငက ပနကနရန ႀကးပမးၿပးေနာက ျမနမာ တပမေတာ၏ စစဥးစးခပျဖစသည စစသႀကးမဟာဗႏၶလက ၎အားႏမနငး

ျမနမာစစသႀကး မဟာဗႏၶလ၏ ေပစာ

23

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

အမးသားေမာကြနးတကတြင စစသႀကး မဟာဗႏၶလ၏ေပစာက မတကးယေဖာျပထားၿပး၊ အမားျပညသ ေလလာၾကည႐ႈႏငရန ျပခနးငယတြင ျပသထားသည။

စေဆာငးမႈမားသ႔ လငခ https://drive.google.com/drive/

ရနႏင ေဒသတြငး ၿငမးခမးေရးႏင ၿငမ၀ပပျပားေရး ျပနလညရရေအာင ေဆာငရြကရန ဘရငက တာ၀နေပးခသည။ စစသႀကးမဟာဗႏၶလက ပနကနမႈ၏ရလဒ သည ျပငးထနဆး၀ါးႏငၿပး၊ ျမနမာႏင မဏပရအၾကား တညရခသည ကာလရည ၾကာ ခစၾကညေရးက ထခကေစႏငေၾကာငး သတေပးစာ ေပးပ႔ခသည။

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

ဤေပစာက ဒစဂစတယပစသ႔ ကးေျပာငးသမးဆညး ထားၿပးျဖစသည။ အမးသား ေမာကြနးတက ေပစာက သစသားေသတာအတြငးထည၍ အပခနႏင စထငးဆက ထနးခပထားသည မနပးအတြငး ထားရသည။ မရငးက လျခေရးအတြက သးျခားအခနးတြင ထားရသည။

ျမနမာစစသႀကး မဟာဗႏၶလ၏ ေပစာ

24

ျပနၾကားေရး ဝနႀကးဌာန၊ ျပနၾကားေရးႏင ျပညသ႔ဆကဆေရးဥးစးဌာန၊ ရပရငျမႇငတငေရးဌာနခြ (ေမာကြနး႐ပရင႐းခြ)

ေလလာခက ၅

25

အဖြ႔အစညးအေၾကာငးေဖာျပခက

ေမာကြနး႐ပရင႐းခြသည ၁၉၄၅ခႏစ ဒတယကမာၻစစႀကးအၿပး စစအပခပေရးကာလအတြငး၌ ‘Field Publicity’ အမညျဖင စတငေပၚေပါကခသည။ ၁၉၄၇ ခႏစ တြင ျပနၾကားေရး ဝနႀကးဌာန အစးရ ႐ပရငႏင ျပဇာတဌာနဟ အမညေပးခၿပး ၁၉၆၃ ခႏစတြင ႐ပရငေကာပေရးရငး၊ ေမာကြနး႐ပရင႐းခြ အမညသ႔ ေျပာငးလခသည။ ၁၉၉၇ ဇလငလ ၉ရက ေန႔တြင ျမနမာ႐ပရငလပငနး၊ ေမာကြနး႐ပရင႐းခြ အမညျဖင အစးရမ ေဆာငရြကေနသည သတငးမတတမးမာက ႐ကကးထတလပျပသခသည။ ေဖာေျဖေရး အစအစဥအတြက ၃၅ မလလတာ ႏင ၁၆ မလလတာ ႐ပရငမားက ျမနမာႏငင အႏ႔အျပားတြင ခရးသြား ႐ပရင႐အျဖစ လညလည ျပသခသည။ ၁၉၅၀ခႏစမားမ စ၍ ႐ပရငေမာကြနးတကသည ျမနမာအကယ ဒမဆရ ဇာတကားမားႏင အမညစာရငး အသြငးခရသည ဇာတကားမားက စတင သမးဆညးခ သည။ ႐ပရငေမာကြနးတက က ႐ပရငဇာတကားမား သမးဆညးထားရန အတြကသာ မဟတဘ ႐ပရင႐ကျခငး၊ ဇာတကား ေဆးျခငး၊ ဇာတကား တညးျဖတျခငး၊ ဇာတကား ကးျခငး၊ အသသြငးျခငးႏင အျခားေသာ ထတလပေရးၿပးေနာက လပငနးမားကပါ လပေဆာငရန အသးျပသည။

စေဆာငးထားရမႈမား

စေဆာငးမႈတြင သတငးကားမား (newsreels) ႏင ျမနမာ႐ပရငဇာတကား မား ပါဝငသည။ ၎တ႔အျပင ဗလခပေအာငဆနး၏ မန႔ခြနးမား (၁၉၄၀ ခႏစ၀နးကင) ကသ႔ေသာ အသဓာတျပားမားက ထနးသမးထားသည။

႐ပရငေမာကြနးတကတြင ၁၉၆၂ ခႏစမ ၂၀၁၅ ခႏစ အထ သတငးကားေပါငး ၂၉၀၆ ခ ရၿပး ျမနမာ လြတလပေရးေန႔၊ အလတင အခမးအနား၊ ျမနမာျပညတြငးစစက ထငဟပသည အငးစနတကပြ၊ ဗဒၶဘာသာ တြင အေရးအႀကးဆး ဘာသာေရးအခမးအနား တစချဖစသည ဆ႒သဂၤါယနာတငပြ၊ ဗလခပေအာငဆနးႏင အာဇာနညမားက လပႀကခသည ဂဠနဥးေစာက ကြပမကျခငး၊ ကရငေခါငး ေဆာငျဖစသည ေစာဘဥးႀကး စာပန တ႔ပါဝငသည။

႐ပရငဇာတကားမား ကလညး ႐ပရင ေမာကြနးတကတြငသမးဆညးထား သည။ ေမာကြနးတြင အျဖအမညး ႐ပရင ၁၂ ကားႏင ေဆးေရာငစရပရင ၁၃၀ ကား ပါဝငသည။ ျမနမာေရးေဟာငး႐ပရငမားသည ထပမမကနရစႏငေတာ သျဖင ယခရေန သည ႐ပရငမားသည အေရးပါသည။

ထးျခားမႈ

ျမနမာႏငငတြင ၁၉၃၄ ခႏစတြင ေအ၀မး ႐ပရင ထတလပေရးမ ျမဂႏငဆသည အသတတ ႐ပရငဇာတကား တစကားက ထတလပခသည။

26

အကဥးခပ

ျမဂႏငသည ျမနမာႏငငတြင ၁၉၃၄ ခႏစတြင ေအ၀မး ႐ပရင ထတလပေရးမ ထတလပသည အသတတ ႐ပရငျဖစသည။ ထ႐ပရငသည တညရေနဆ ျမနမာ႐ပရင ကားမားထတြင ေရးအကဆး ႐ပရငျဖစၿပး ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျပနလည ထနးသမးခသည။

ျမနမာ႐ပရငေလာက၏ ေရႊေရာငအတတႏင ယေန႔တြင ထနးသမးေစာငေရာကရန အေရးပါသည အေျခအေနေၾကာင ျမဂႏငသည အမးသားရတနာ တစပါးပငျဖစသည။ ၎က ၂၀၁၆ ခႏစတြင ျပနလညထနးသမးခရာ၊ ျမနမာႏငငအတြငး ျပန႔ႀကေနႏငသည အေမြအႏစက ထနးသမးရန ႀကးပမးလပေဆာငမႈမားအတြက အားရစရာျဖစသည။ ျမနမာ႐ပရငသမငး အတြက မတေကာကျဖစသည။

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

႐ပရငက အမားျပညသထသ႔ ျပသႏငသည။ ဒစဂစတယနညးပညာသ႔ ကးေျပာငးထနးသမးထားမႈလညး ရၿပး၊ ပရသတက ျဖန႔ေ၀ရန မတကးထားမႈလညး ရသည။

အႏရာယမား

အတလႏငင ဘလညာၿမ႕ရဓာတခြခနးတြင အျပညအဝျပနလညရယၿပးျဖစေသာ ေၾကာင အႏရာယမရပါ။

ျမဂႏငက ထနးသမးထားသည ျမနမာႏငငရ ႐ပရငေမာကြနးတကသည ႏငငတကာအဆငမထနးသမးႏငမႈ မရေသးေသာေၾကာင ႐ပရငေမာကြနးတကက အဆငျမႇငတငရနအစအစဥက Save Myanmar Film မ လပေဆာငေနသည။

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

ဤျမနမာ ရတနာက ၂၀၁၆ ခႏစတြင ထနးသမးႏငခသည။ ဒစဂစတယမတက ႐ပရငေမာကြနးတကတြင ထနးသမး ထားရၿပး၊ အျခားမတတစခက ျပငသစႏငင၊ ပရစၿမ႕ရ MEMORY! ႐ပရငအဖြ႕အစညးက ထနးသမးထားသည။ ႐ပရင၏ မလအစတအပငးအခ႕မာ အတလႏငင ဘလညာၿမ႕ရCineteca (႐ပရငေမာကြနး တကႏင ေရးေဟာငးဇာတကားမားက ျပနလညထနးသမးမႈ လပသညေနရာ) တြင ထနးသမးထားဆျဖစသည။

ဝကဘဆက http://2016e.memoryfilmfestival.org/mya-ganaing-1934/

27

ျမဂႏင (မပင) ေမာကြနးရပရင၊ ျပနၾကားေရး၀နႀကးဌာန

28

အမးသား စာၾကညတက

ေလလာခက ၆

29

အဖြ႔အစညးအေၾကာငးေဖာျပခက

အမးသား စာၾကညတကသည ၿဗတသ ကလနေခတ ၁၈၈၃ ခႏစ တြင ဖြငလစခသည ဘားနကဒစာၾကညတက မတဆင ဆငးသက လာျခငး ျဖစသည။

၁၉၅၂ ခႏစတြင ဘားနကဒစာၾကညတကက ယဥေကးမႈဝနႀကးဌာန လကေအာကတြင ႏငငေတာ စာၾကညတကအျဖစထားရခသည။ ၁၉၆၇ ခႏစတြင အမးသား စာၾကညတကဟ ေျပာငးလေခၚေ၀ၚခသည။ စာၾကညတကက ဂဗလေဟာ အေဆာကအဥးတြင ပထမဆး ဖြငလစခၿပး တစေနရာမ တစေနရာသ႔ ေျပာငးေရႊ႕ခသည။ ၂၀၀၈ ခႏစ ေအာကတဘာလတြင စာၾကညတကက လကရေနရာျဖစသည အမတ ၈၅၊ သရမဂၤလာ ရပသာလမး၊ ကမာၻေအးဘရားလမး၊ ရနကငးၿမ႕နယ၊ ရနကနၿမ႕သ႔ ေျပာငးေရႊ႕ ခသည။

စေဆာငးထားရမႈမား

အမးသား စာၾကညတက (ရနကန) တြင စာအပ၊ စာေစာင၊ လကေရး မရငးႏင e-book မားအပါအဝင အမးအစား ၈၀၀,၀၀၀ ခန႔ သမးဆညးထားသည။

ထးျခားမႈ

ျမနမာႏငငအမးသားစာၾကညတကရ အထးျခားအထငရားဆးေသာ စေဆာငးမႈ မားအနကတစခမာ ေဖာငေတာ ၇၃ စး ႏင ၄ငးတ႔ကအသးခနညး ၃၇သြယတ႔ အေၾကာငး ထငဟပေဖာျပထားသည ပရပကမားျဖစသည။ ပရပကဆသညမာ ေရးျမနမာေခတက သစေခါကမ ထတလပထားေသာ စကေပၚတြင ေရးသားထားေသာ လကေရးစာမႏင ရပပမားျဖစျပး၊ မတတမးစာအပအျဖစ အသးျပခၾကသည။

ပရပကတြငေရးဆြထားသည လကရာႏင သမငးအေထာကအထားမားက အေျခခ၍၎တ႔က ဘးေတာဘရား (ဗဒမငး)လကထကတြင ေရးသားခေၾကာငး သရသည။

30

ထနးသမးေစာငေရာကမႈ

စေဆာငးမႈက ဖနမတကရန၊ မႈမတကရန ေကာငးမြနစြာ ထနးသမးထားသည။ ၎က ဒစဂစတယစနစသ႔ ေျပာငးလ သမးဆညးၿပး ျဖစသည။

အႏရာယမား

ျမနမာႏငင၏ အေျခအေနေၾကာင စထငးမႈ၊ အပခန အေျပာငးအလ။

စေဆာငးမႈ ဓာတပမားထသ႔ လငခ https://drive.google.com/drive/

အကဥးခပ

ေလမား (ေလေတာ၊ ေဖာငေတာဟသည အမညမား) ၏ သမငးေၾကာငး၊ ပသ႑ာန မား၊ အမးအစားမားႏင ေလဥးႏင အျမးပငးတ႔တြင ျပငဆငထားမႈမား၊ ဗဒမငး (၁၇၄၅-၁၈၁၉) လကထကႏင ေနာကပငးမငးဆကမားတြင ၎တ႔က အသးျပပမားႏင ဆငယငပမား ပါ၀ငသည။

အမားျပညသၾကည႐ႈလကလမးမမႈ

အတအက မတကးထားသည စာအပက အမားျပညသ အသးျပႏငရန ျပသထားၿပး ရညညႊနးစာဖတခနးတြင ၾကည႐ႈႏငသည။ ျပညတြငးႏင ျပညပမ သေတသမားသည စာၾကညတက၏ စညးမဥးစညးကမးမားႏင အည အသးျပႏငသည။

ေဖာငေတာပက သရပေဖာျပထားသည ပရပက

31

ေဖာငေတာပက သရပေဖာျပထားသည ပရပက

ေဖာငေတာပက သရပေဖာျပထားသည ပရပက

32