COVID-19 ไวรสเปลยนโลก How COVID-19 shapes the New World Order

สารบญ หนา

สถานการณปจจบน 1

“หาง” จนตองเปลยน : ผลกระทบตอโลกและนยยะตอโลกอนาคตในมตตางๆ 2 (Current Impacts of COVID-19 and the Aftermath of COVID-19)

- ดานเศรษฐกจ 2 - ดานภมรฐศาสตร (Geopolitics) การเมอง และความรวมมอระหวางประเทศ 8 - ดานสงคมและเทคโนโลย 10

ผลกระทบตอเศรษฐกจไทย 11 - การผลต 12 - การสงออก 14 - การทองเทยว 17 - การบรโภค 18

กาวตอไปหลง COVID-19: ขอเสนอแนะตอภาครฐ และเอกชน 19

บรรณานกรม 23

COVID-19 ไวรสเปลยนโลก (How COVID-19 shapes New World Order)

สถานการณปจจบน วนท 31 ม.ค. 2563 องคการอนามยโลก (WHO) ประกาศให

COVID-19 เปนภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขระหวางประเทศ ท าใหหลายประเทศยกระดบขอจ ากดเกยวกบการเดนทางและการคาเพมจากมาตรการทบงคบใชไปกอนหนา เพอใหความส าคญการปองกนและลดการแพรระบาดขามพรมแดนเปนอบดบแรก นอกจากน แตละประเทศน ามาตรการ “รกษาระยะหางทางสงคม” มาปรบรปแบบการปฏสมพนธทางสงคมและเศรษฐกจการคาในภาวะระมดระวงการแพรระบาด

นบจาก ธ.ค. 2562 ทเรมพบผปวยในประเทศจน สถานการณการระบาดในปจจบน (26 พ.ค. 2563) มผตดเชอทวโลก 5.6 ลานราย ผ เสยชวตสะสมมากกวา 348,000 ราย ใน 213 ประเทศและดนแดนทวโลก1 โดยจ านวนผตดเชอสวนใหญอยในทวปอเมรกาและยโรป อาท สหรฐฯ สเปน รสเซย สหราชอาณาจกร อตาล บราซล ฝรงเศส และบางสวนในทวปเอเชย เชน ตรก อหราน จน และอนเดย (กราฟท 1 – 4)

แมบคลากรทางการแพทยเรงคดคนวคซนรกษา โดยใช genetic material ของไวรส Sars-CoV-2 (ซงเปนตนก าเนดเชอ COVID-19) ทจนเผยแพรใหศกษาวจยตงแตเดอน ม.ค. 2563 แตคาดวาจะใชเวลาไมต ากวา 18 เดอน2 (ประมาณ ก.ย. 2564) กวาวคซนจะพรอมใชงานหลงผานการทดสอบและรบรองผล อกทงตองใชเวลาอกระยะหนงในการผลตใหเพยงพอตอความตองการ ท าใหระหวางทยงไมมยา/วคซนรกษา ทกคนจงมโอกาสเสยงทจะตดไวรสได ถาอยในพนทหรอสมผสกบกลมเสยง หรออาจไดรบเชอและกลายเปนพาหะ (Spreader) โดยไมแสดงอาการผดปกต และประเทศตางๆ อาจจ าเปนตองใชมาตรการปองกนและควบคมการระบาดทงภายในประเทศและตางประเทศตอไปอกอยางนอย 1 – 2 ป (จนถงปลายป 2564 – ตนป 2565) หรอจนกวาจะมวคซนและยาทมประสทธภาพและมจ านวนเพยงพอตอความตองการท งโลก ท าใหขณะนประเทศตางๆ ทสถานการณเรมดขน หรอจ าเปน ตองขบเคลอนกจกรรมทางเศรษฐกจในประเทศ เรมผอนคลายมาตรการอยางระมดระวง เพอใหประชาชนสามารถด าเนนชวตตอไปได พรอมกบควบคมการระบาดไมใหขยายวงมากจนตองกลบมาใชมาตรการอยางเขมงวดอก

1 https://www.worldometers.info/coronavirus/ 2 https://www.theguardian.com/world/2020/mar/30/coronavirus-vaccine-when-will-it-be-ready

กราฟท 4 จ านวนผตดเชอตอประชากร 1 ลานคน

กราฟท 2 จ านวนผตดเชอ เสยชวต และรกษาหายสะสม ในจน

กราฟท 3 จ านวนผตดเชอสะสมในประเทศอนๆ (ไมรวมจน)

กราฟท 1 จ านวนผตดเชอใหมทวโลก

ทมา: Capital Economics (26 พ.ค. 2563)

2

“หาง” จนตองเปลยน : ผลกระทบตอโลกและนยยะตอโลกอนาคตในมตตางๆ (Current Impacts of COVID-19 and the Aftermath of COVID-19) วกฤตสาธารณสขระดบโลกและการใชมาตรการ “รกษาระยะหางทางสงคม” สงผลกระทบตอโลกอยางมนยยะ

ส าคญและเปนตวเรงใหเกดการ “ปรบเปลยน (Disrupt)” ครงใหญทงมตดานเศรษฐกจ ภมรฐศาสตร สงคมและเทคโนโลย

I. ดานเศรษฐกจ ผลกระทบของเชอไวรสตอเศรษฐกจทวโลก แสดงใหเหนความเปราะบางของระบบเศรษฐกจและการผลตระหวางประเทศทพงพากนและกน (GVCs Linkages) ความเหลอมล าทางเศรษฐกจและสงคมภายใตระบบทนนยม ทจะเปนตวเรงกระบวนการปรบโครงสรางเศรษฐกจและหวงโซอปทาน (GVCs reconfiguration) และอาจท าใหระบบเศรษฐกจโลกเขาสแนวคดลทธชาตนยมทางเศรษฐกจ (Economic Nationalism) และการปกปองการคา (Protectionism) มากขน 1. เศรษฐกจชะลอตว การแพรระบาดทกระจายเปนวงกวางและยงไมสามารถควบคมได

ท าใหเกดการหยดอยางฉบพลน (sudden stop) ของเศรษฐกจและการคาโลก ทงดานอปทาน ความสามารถในการผลต การสงออกและน าเขาสนคาและขนสงโลจสตกสและบรการสายการบนทลดลง จากมาตรการควบคมการแพรระบาดอยางเขมงวด อาท การปดประเทศ (country lockdown) การปดเมองควบคมการเขา-ออก มาตรการควบคมโรงงานสงใหหยดการผลต รวมไปถงการจ ากดเวลาท างานและรกษาระยะหางทางสงคมของแรงงาน และก าลงแรงงานทลดลงจากภาวะเจบปวย และ ดานอปสงค รายไดทลดลง ความกงวลตอการตดโรค และความเชอมนทลดลงกบอนาคตทไมแนนอน แมขณะนยงไมสามารถประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจทแนชด แตนกวเคราะหหลายส านกเหนพองกนวา COVID-19 จะสรางความเสยหายตอระบบเศรษฐกจโลกในวงกวางและรวดเรว มากกวาวกฤตการเงนป 2551 (Hamburger Crisis) ทความเสยหายจ ากดอยทอตสาหกรรมการเงนเปนหลก

202

กราฟท 7 ความเชอมนของภาคธรกจ (การผลต) และผบรโภค ของกลมประเทศ OECD ปรบตวลดลง

ทมา: OECD (เม.ย. 2563)

กราฟท 5 ดชนผจดการฝายจดซอ (Purchasing Manager Index: PMI) ของประเทศส าคญปรบตวลดลง

ทมา: WTO (เม.ย. 2563) กราฟท 6 จ านวนชาวอเมรกนยนขอสวสดการวางงาน

สงเปนประวตการณใน ม.ค. 63

ทมา: WTO (เม.ย. 2563)

3

องคการระหวางประเทศและหนวยงานเศรษฐกจหลายส านกประเมนวาเศรษฐกจโลกก าลงเขาสภาวะถดถอย (Recession) โดยกองทนการเงนระหวางประเทศ (International Monetary Fund: IMF) คาดการณวา GDP โลก จะหดตว 3% ในป 2563 โดยกลมประเทศพฒนาแลวจะประสบภาวะเศรษฐกจหดตวมากทสด เชน ยโรป (-7.5%) สหรฐฯ (-5.9%) แคนาดา (-6.2%) ญปน (-5.2%) เปนตน ขณะทเศรษฐกจไทยคาดวาจะหดตว 6.7% ส าหรบ Capital Economics คาดการณวา GDP โลกจะหดตว 5% ในป 2563 (เทยบกบการหดตว 0.8% ชวง Hamburger crisis ในป 2552) โดยภมภาค/ประเทศทเศรษฐกจหดตวมากทสดไดแก ยโรป (-12%) สหรฐฯ (-5.5%) และจน (-5%) ขณะทเศรษฐกจไทยคาดวาจะหดตว 5% (ตารางท 1)

ในดานการคา องคการการคาโลก (WTO) ประเมนวา ปรมาณการคาโลก ในป 2563 จะหดตวระหวาง -13% ถง –32% (กราฟท 7)

มลคาการสงออกทแทจรงในโลก (Real Export) ป 2563 คาดวาจะหดตวระหวาง -8.1% ถง -20.4% โดยการสงออกของทวปอเมรกาเหนอและเอเชย จะหดตวมากทสด (ทมา : WTO) อตสาหกรรมทมลคาการสงออกทแทจรงนาจะลดลงสงสด 3

อนดบแรก (ป 2563) ไดแก คอมพวเตอรและอเลกทรอนกส (-10.5% ถง -22.6%) สวนประกอบรถยนต/อปกรณขนสง (-9.7% ถง -23.5%) อปกรณไฟฟา (-8.8% ถง -24.1%) และเครองจกรกล (-8.7% ถง -18.8%) เนองจากเปนอตสาหกรรมทมหวงโซคณคาซบซอนและหลายประเทศพงพาระหวางกนสง โดยจากขอมล OECD Trade In Value Added (TiVa) ระบวามลคาการสงออกสนคาอเลกทรอนกสในแตละประเทศมาจากกจกรรมภายนอกประเทศ (Foreign Value Added in Gross Exports) ระหวาง 10% ถง 50% (สหรฐฯ 10% จน 25% เกาหลใตมากกวา 30% สงคโปรมากกวา 40%) ขณะทการสงออกสนคากลมนของเมกซโก มาเลเซยและเวยดนาม มาจากการสรางมลคาเพมของตางชาตมากกวา 50% ทงน การน าเขาปจจยการผลตทส าคญไดรบผลกระทบอยางมากและมแนวโนมทจะชะงกลงจากการปดโรงงานชวคราวในประเทศจน เชนเดยวกบในยโรปและอเมรกาเหนอ

ภาคบรการทมลคาการสงออกทแทจรงลดลงสงสด 3 อนดบแรก (ป 2563) ไดแก ทพกและการทองเทยว (-19.2% ถง -37.4%) การขนสงทางอากาศ (-18.2% ถง -34.9%) การขนสงอนๆ (-12.6% ถง -26.8%)

ประเทศ IMF Capital Economics 2020 2021 2020 2021

โลก -3.0 5.8 -5.0 8.5 สหรฐฯ -5.9 4.7 -5.5 7.0 ยโรป -7.5 4.7 -12.0 10.0 เยอรมน -7.0 5.2 -8.0 4.5 ฝรงเศส -7.2 4.5 -10.0 7.5 อตาล -9.1 4.8 -18.0 15.0 UK -6.5 4.0 -12.0 10.0 บราซล -5.3 2.9 -5.5 2.5 รสเซย -5.5 3.5 -6.0 4.5 จน 1.2 9.2 -5.0 15.0 อนเดย 1.9 7.4 1.0 9.0 ญปน -5.2 3.0 -7.0 5.0 มาเลเซย -1.7 9.0 -5.0 - เวยดนาม 2.7 7.0 3.5 - ไทย -6.7 6.1 -5.0 -

ตารางท 1 ประมาณการการเตบโตทางเศรษฐกจ (GDP) (%)

กราฟท 7 WTO คาดการณการการคาโลกป 2563 และ 2564

ทมา: WTO (เม.ย. 2563)

ทมา: IMF (เม.ย. 2563), Capital Economics (24 เม.ย. 63)

4

ผลกระทบทางเศรษฐกจทรนแรงกวาวกฤตการณในอดต เปนผลมาจากเศรษฐกจจนมขนาดใหญและมบทบาทตอเศรษฐกจโลกมากขนตงแตป 2544 ภายหลงเขาเปนสมาชกองคการการคาโลก ทงในฐานะแหลงผลตรายส าคญในหวงโซอปทานโลก (Factory of the world) ในอตสาหกรรมตางๆ (กราฟท 8) และในฐานะผบรโภคอนดบตนของโลก วกฤตการแพรระบาดจากจนจงสงผลกระทบตอเนองไปยงเศรษฐกจของประเทศคคา/ประเทศผผลตทเชอมโยงหวงโซอปทานกบจน เปนลกโซอยางหลกเลยงไมได

อยางไรกด นกวเคราะหคาดวาสถานการณระบาดจะควบคมไดภายในป 2563 และเศรษฐกจโลกจะกลบมาฟนตวในป 2564 อยางคอยเปนคอยไป ขนกบความมประสทธภาพของนโยบายกระตนเศรษฐกจของประเทศตางๆ โดย Mckinsey & Company3 วเคราะหวา เศรษฐกจโลกมโอกาสฟนตวไดเรวภายในไตรมาส 3/2563 หากสามารถควบคมการระบาดไดภายใน 2-3 เดอน แตหากรฐบาลไมสามารถควบคมไดอยางมประสทธภาพ เสยงทจะเกดการแพรระบาดไดอก และจ าเปนตองขยายเวลาใชมาตรการออกไป จะสงผลใหเศรษฐกจโลกฟนตวไดชาและใชเวลาประมาณ 2 ป (ไตรมาส 3/2565) กวาเศรษฐกจจะเขาสระดบเดยวกบชวงกอนเกดวกฤต (กราฟท 9 และ 10)

3 Mckinsey & Company. 25 March 2020. COVID-19: Briefing Note. Global Health and crisis response

ทมา: OECD (2563)

กราฟท 8 แสดงสถานะเศรษฐกจจนทมบทบาทตอเศรษฐกจโลกมากขน

กราฟท 9 และ 10 การคาดการณการฟนตวของเศรษฐกจโลกและประเทศส าคญ (ณ 25 ม.ค. 2563)

ทมา: McKinsey & Company (25 ม.ค. 2563)

5

2. การเปลยนแปลงของหวงโซอปทานโลก (GVCs Reconfiguration) ไวรส COVID-19 ชใหเหนถงความเปราะบางของระบบ

เศรษฐกจทพงพาซงกนและกน (Interdependence in Global Value Chains (GVCs)) โดยแมวาความเชอมโยงของหวงโซอปทานโลกและอตสาหกรรมตามขนตอนการผลต (Stage of Processing) ชวยเพมความสามารถทางการแขงขนและประสทธภาพดานตนทน และผลกดนใหเศรษฐกจโลกขยายตวอยางรวดเรวในชวงหลายทศวรรษทผานมา แตการแพรระบาดครงนชใหเหนวา การพงพาหวงโซอปทานจนมากเกนไป ก าลงกลายเปนจดออนและสงผานความเสยงตอระบบเศรษฐกจโลก เนองจากมาตรการจ ากดการคมนาคม ปดเมอง ปดประเทศ ของประเทศหนงจะสงผลตอการผลตของประเทศอนๆ ตอเนองเปนหวงโซ อาท มาตรการปดเมองและหยดการผลตของจน ซงเปนศนยกลางการผลตอตสาหกรรมหลายประเภท เชน เทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การแพทย เครองใชไฟฟา ท าใหนานาประเทศไมสามารถน าเขาสนคาวตถดบ หรอสนคาขนกลางทจ าเปนในการผลตขนตอไป อาท ชนสวนโทรศพท ยาและอปกรณทาง การแพทย โดยประเทศทไดรบผลกระทบมากทสด ไดแก สหรฐฯ และยโรป โดยเฉพาะเยอรมน ทพงพาการผลตจากจนเปนหลกและก าลงเผชญปญหาขาดแคลนหนากากอนามย และอปกรณชวยหายใจ อยในขณะน (จนเปนผผลตและผสงออกรายใหญของอตสาหกรรมอปกรณทางการแพทย มสดสวนการตลาดถง 70% ในตลาดโลก) มาตรการปดเมองและหยดการผลตของอตาล ซงเปนผผลตชนสวนไฟฟาขนาดเลกทใชในรถยนต สงผลกระทบตอเนองไปยงผประกอบการและแรงงานในอตสาหกรรมทเกยวของ องคการการคาโลก (WTO) วเคราะหหวงโซมลคาโลก (Global Value Chain: GVC) ในป 2560 ทแสดงเครอขายการคา (Trade Networks) การสงออกสนคา/บรการในรปมลคาเพม (Value-added exports) ระหวางประเทศส าคญ 3 ระดบ คอ (1) การผลตและ

กราฟท 11 เครอขายการคาภายใตหวงโซมลคาโลก ป 2560 (ดานการผลต (อปทาน) สนคาบรการในภาพรวม)

เครอขายการคาแบบดงเดม (Traditional Trade)

เครอขายการคาภายใตหวงโซมลคาโลกขนตน (Simple GVC)

เครอขายการคาภายใตหวงโซมลคาโลกขนสง (Complex GVC)

ทมา: WTO (2562)

6

สงออกสนคาบรการขนสดทาย หรอ การคาแบบดงเดม4 (Traditional Trade) (2) การผลตและสงออกสนคาวตถดบขนกลางเพอใชในการผลตสนคาอปโภคบรโภคในอกประเทศหนง (หวงโซมลคาโลกขนตน (Simple GVC))5 และ (3) การผลตและสงออกสนคาวตถดบขนกลาง เพอใชผลตสนคาเพอการสงออกไปยงอกประเทศหนง (หวงโซมลคาโลกระดบขนสง (Complex GVC))6 ผลการศกษาพบวา เยอรมน จน และ สหรฐฯ เปนผผลตหลกรายส าคญของโลก และแตละประเทศตางเปนผผลตหลกภายในภมภาคของตนเอง เยอรมน (ยโรป) จน (เอเชย) สหรฐฯ (อเมรกา) โดยในดานการคาแบบดงเดม (การผลตและสงออกสนคาขนสดทาย) ทง 3 ภมภาคมเครอขายเชอมโยงกนผานผผลตรายส าคญทง 3 ประเทศ แตในสวนของการผลตและสงออกสนคาขนกลาง (Simple/Complex GVC) แตละภมภาคใหความส าคญกบการผลตและสงออกระหวางประเทศคคาภายในภมภาคมากกวา (กราฟท 11) ความสมพนธของเครอขายการคาขางตนสะทอนถงผลกระทบทจะเกดขนตอเนองกบประเทศตางๆ หากเกดการระบาดขนกบทง 3 ประเทศ

นอกจากน การประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา (UNCTAD) วเคราะหวา ปจจบน จนมบทบาทในฐานะของผผลตสนคาวตถดบขนกลางในอตสาหกรรมตางๆ ของหวงโซมลคาโลก (เรยงจากมากไปนอย) คอ เครองมอวดความแมนย า เครองจกรกล ยานยนต อปกรณสอสาร เครองจกรอเลกทรอนกส ยางและพลาสตก เครองจกรส านกงาน ผลตภณฑหนง เหลก กระดาษ/สงพมพ ปโตรเลยม/เคมภณฑ สงทอและเสอผา และผลตภณฑไม/เฟอรนเจอร ดงนน การหยดการผลตสนคาในจน จะสงผลกระทบตอเนองไปยงอตสาหกรรมของประเทศอนๆ ทพงพาวตถดบจากจน เชน สหภาพยโรป (เครองจกรกล ยานยนต เคมภณฑ) สหรฐฯ (เครองจกรกล ยานยนต เครองวดความแมนย า) ญปน (เครองจกรกล ยานยนต) เกาหลใต (เครองจกรกล อปกรณสอสาร)

หวงโซมลคาโลกในป 2560 (กราฟท 11) ชใหเหนวา ไทยเชอมโยงกบจนในหวงโซอปทานทง 3 ระดบ คอ การสงออกสนคาและบรการขนสดทาย สนคาวตถดบขนกลางเพอใชในการผลตสนคาอปโภคบรโภค และสนคาวตถดบขนกลาง เพอใชผลตสนคาเพอการสงออก ทงน ญปน เปนประเทศตวกลางเชอมโยงระหวางไทยและจนทงในหวงโซมลคาการผลตสนคาอปโภคบรโภคในประเทศ (Simple GVCs) และการผลตสนคาเพอสงออก (Complex GVCs)

อยางไรกตาม โครงสรางหวงโซอปทานเรมปรบเปลยนมาซกระยะ จากความไดเปรยบดานตนทนในจนทเรมลดลง เศรษฐกจจนมรายไดมากขน ท าใหตนทนการด าเนนการและคาแรงสงขนตามไปดวย ประกอบกบแรงกดดนจากสงครามการคาสหรฐฯ-จน ตงแตป 2561 และแมวาการแพรระบาดของ COVID-19 จะเปนเพยงปจจยชวคราว แตความเสยงและผลกระทบทางเศรษฐกจทเกดขนอยางกวางขวาง เปนปจจยเรงใหการปรบโครงสรางเศรษฐกจและหวงโซอปทานรวดเรวขน โดยกระจายความเสยงดวยการยายการผลต/การลงทนออกจากจนมากขน ทงน สงเกตไดวาการปรบตวของหวงโซจากสงครามการคา สวนใหญจะอยในกลมสนคาดานความมนคงและเทคโนโลย แต COVID-19 เรงการปรบตวของหวงโซอปทานสนคาอนๆ ดวยเชนกน เชน รถยนต อปกรณการแพทย และสารตงตนในอตสาหกรรมยา ทงน นกลงทนและผประกอบการจะตองประเมนสภาพแวดลอมทางธรกจวาจะสามารถลดการพงพาจนไดมากนอยเพยงใด

รปแบบหวงโซอปทานการผลตในอนาคตจะมแนวโนมยดหยนมากขน (Resilient Supply Chain) และประเทศตางๆ มแนวโนมพงพาหวงโซอปทานในภมภาคหรอในประเทศตนเองเพมขน (Local production) และกระจายความเสยงดานการ

4 การคาแบบดงเดม (Traditional Trade) หมายถง มลคาเพมในสนคาขนสดทายเพอการสงออก หรอสนคาทผลตขนดวยปจจยการผลตในประเทศและสงออกขามพรมแดนเพอการอปโภคบรโภคเทานน (‘Traditonal Trade’ is domestic value added embodied in final product exports or products are made completely by domestic factors and factor content crosses a national border once for consumption only) 5 Simple GVC หมายถง มลคาเพมในสนคาขนกลางทสงออกไปยงประเทศคคาเพอใชผลตสนคาเพออปโภคบรโภคภายในประเทศคคา เชน สนคาเหลกจากจนถก

สงไปเพอสรางตกในสหรฐฯ (‘Simple GVC activities’ refer to the domestic value added embodied in a country-sector’s intermediate trade that is used by the partner country to produce its domestic products consumed locally

6 Complex GVC หมายถง มลคาเพมในสนคาขนกลางทสงออกไปยงประเทศคคาเพอใชผลตสนคาสงออกไปประเทศอน (ทงในรปสนคาขนกลาง หรอ สนคาขนสดทาย) (‘Complex GVC activities’ is value added embodied in intermediate exports/imports that is used by a partner country to produce exports (intermediate or final) for other countries. In this case, factor content crosses a national border at least twice)

7

ผลตทโดยไมพงพาประเทศใดประเทศหนงมากเกนไป เชนเดยวกบ มมมองภาคธรกจท COVID-19 กระตนใหปรบกลยทธการลงทนหวงโซอปทาน (Supply Chain) มองหาทางเลอกการตงโรงงานการผลตเพอเพมประสทธภาพการจดการความเสยง (Risk Management) รองรบการเปลยนแปลงอยางฉบพลนทอาจเกดขนอกในอนาคต โดยมความเปนไปไดดงน การยายการผลตออกจากจนไปประเทศอนๆ ในเอเชย เชน เวยดนาม อนโดนเซย โดยโยกยายการผลตบางสวนมายง

เอเชยตะวนออกเฉยงใตบางแลวจากสงครามการคา อยางไรกตาม ความพรอมและการขจดอปสรรคดานโครงสรางพนฐาน กฎระเบยบเรองภาษ แรงงาน และกระบวนการยตธรรม รวมถงการพฒนาทกษะแรงงาน เปนสงทเรงแกไขอนดบแรกเพออ านายความสะดวกทางธรกจ

การตดสายการผลตใหสนลง (Shorten supply chain) เชน สหรฐฯ ยายฐานการผลตมายงเมกซโก และยโรป (ยโรปตะวนออก หรอตรก)

การลงทนในเทคโนโลย อาท หนยนตและการพมพสามมต (3D Printing) ในประเทศพฒนาแลว และผลตใกลผบรโภคมากขน

3. นโยบายปกปองการคาขยายไปทวโลก อาจน าไปสการทวนกระแส/ตอตานโลกาภวตน (Deglobalization) ทกประเทศใหความส าคญตอความมนคงทางสาธารณสขในภาวะวกฤตและเรมใชมาตรการปกปองทางการคามากขน ขอมลจาก

International Trade Centre (ITC) ระบวา ม 94 ประเทศทออกมาตรการจ ากดการสงออก และ 10 ประเทศ ทออกมาตรการจ ากดการน าเขาสนคาทางการแพทย (หนากากอนามย อปกรณเพอการปองกน ยา และเจลลางมอ) และสนคาอนๆ อาท อาหาร ขณะทม 2 ประเทศ ออกมาตรการผอนคลายการสงออก และ 103 ประเทศ ออกมาตรการผอนคลายการน าเขาในสนคากลมเดยวกน

ประเทศทใชมาตรการจ ากดการสงออกสนคาทางการแพทย อาท สหรฐฯ อารเจนตนา ออสเตรเลย บราซล จน อนเดย เกาหลใต มาเลเซย อนโดนเซย ตรกและไทย

ประเทศทใชมาตรการจ ากดการสงออกสนคาอาหาร อาท ตรก (เลมอน) เมยนมา (ขาว) อนเดย (ขาว) คาซคสถาน (เมลดบควท น าตาลทรายขาว มนฝรง แครอท กะหล าปล) ฟลปปนส (ขาว) รสเซย (ขาวสาล บารเลย ขาวโพด) และเวยดนาม (ขาว)

ประเทศทผอนคลายมาตรการน าเขาสนคาทางการแพทย อาท สวตเซอรแลนด อารเจนตนา บราซล แคนาดา ออสเตรเลย เกาหลใต อนเดย จน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และไทย

ประเทศทผอนคลายมาตรการน าเขาสนคาอาหาร อาท อนเดย (หวหอมและกระเทยม) สวตเซอรแลนด (เนย ไขไก และมนฝรง) อนโดนเซย (หวหอมและกระเทยม)

ภาพท 1 การใชมาตรการปกปองทางการคาของประเทศตางๆ ในชวงการแพรระบาด COVID-19

ทมา: ITC (2563)

8

กระแสตอตานโลกาภวตน อาท นโยบายปดประเทศ การปกปองทางการคา แนวคดชาตนยมขวาจด ชาตนยมทางเศรษฐกจ เรมขนตงแตกอนเกดวกฤตไวรส7 COVID-19 ชจดออนและความเสยงในระบบเศรษฐกจโลกภายใตกระแสโลกาภวตน และท าใหกลมตอตานโลกาภวตนสรางความชอบธรรมดวยการเนนย าความเชอวาพรมแดนยงเปนสงจ าเปน และเรยกรองการปกปองทางการคามากขน (The turn of protectionism and Deglobalization) นอกจากน ผเชยวชาญดานการคาแสดงความกงวลวา ประเทศตางๆ อาจขยายการปกปองทางการคาเพอความมนคงทางอาหาร (Food Security) และจ ากดความเสยหายทางเศรษฐกจจากสถานการณ COVID-19 อาท การปกปกปองอตสาหกรรมส าคญของประเทศ (Favored Industries) โดยพบวา รฐบาลตางๆ ออกมาตรการจ ากดการสงออกสนคาอาหารรวม 85 มาตรการเนองจากราคาในตลาดโลกสงขนอยางมาก ในชวงวกฤตการณเงน ป 2551 – 2554 นอกจากน มาตรการจ ากดการเดนทาง การเพมเงอนไขการขอวซา ยงเปนอกตวอยางของกระแสปกปองทางทางการคาและชาตนยม โดยประเทศตางๆ อาจทบทวนนโยบายเศรษฐกจของตนเอง โดยกระจายความเสยงไมพงพารายไดทางใดทางหนงจนเกนไป อาท ลดพงพาการสงออกหรอทองเทยวเปนหลก และเพมการบรโภคและการลงทนในประเทศ

II. ดานภมรฐศาสตร (Geopolitics) การเมอง และความรวมมอระหวางประเทศ

การแพรระบาดของไวรสกระทบตอการเมองระหวางประเทศอยางมนยส าคญ ทงในแงการปรบสมดลอ านาจทางภมรฐศาสตรระหวางโลกตะวนตกและโลกตะวนออก โดยเฉพาะสหรฐฯ และจน และเรงประบวนการเปลยนอ านาจโลกใหม (New World Order) ใหโนมเอยงไปทางลทธชาตนยมทางเศรษฐกจ อกทงยงสรางชองวางความเหลอมล าทางเศรษฐกจการเมองใหกวางขน กอใหเกดค าถามตอบทบาทขององคกรระหวางประเทศและแนวทางการสรางความรวมมอในอนาคต

1. ความลมเหลวของการเปนผน าโลกของสหรฐฯ บทบาทขององคกรระหวางประเทศทออนแอ กอนเกดการระบาด การเมองโลกมลกษณะของการแขงขนกนระหวางสหรฐฯ กบจน โดยสหรฐฯ ยงคงเปนมหาอ านาจอนดบ 1

ของโลก ในขณะทจนกเตบโตจนขนมาเปนมหาอ านาจอนดบ 2 ของโลก แตการแพรระบาดอยางรนแรงในสหรฐฯ และยโรป ก าลงจะท าใหอ านาจของสหรฐฯ และตะวนตกลดลง ในขณะทจนซงสามารถหยดยงการระบาดไดกอน ก าลงใชโอกาสนเขามามบทบาทตอภมรฐศาสตรโลกอกครง ไวรสอาจเปนตวเรงใหโครงสรางอ านาจโลกจากสหรฐฯ โนมเอยงมาทางจนมากขน

ในระเบยบโลกสองขวอ านาจ (Bipolar World) สหรฐฯ แสดงบทบาทการเปนผน าโลกมาโดยตลอดในชวง 70 กวาปทผานมา ในประเดนตางๆ ไมวาจะเปนการคา ความมนคง และมนษยธรรม รวมถงการชน าองคการระหวางประเทศ ทมจดเรมตนของระบบการคาเสรหลงสงครามโลกครงท 2 อยาง IMF World Bank และ WTO โดยนอกจากอ านาจทางทหารและเศรษฐกจทเขมแขง สหรฐฯ ยงใช soft power สนบสนนความชอบธรรมในการเปนผน าโลก

อยางไรตาม สหรฐฯ กลบลมเหลวในการท าหนาหนาทผน าโลกในการจดการการแพรระบาดของไวรส8 เพกเฉยตอการประสานความรวมมอกบนานาประเทศเพอจดสรรทรพยากรและความชวยเหลอในภาวะฉกเฉน และใหความส าคญกบการจดการในประเทศตนเองมากกวา แตกลมเหลวจากความลาชาในการรบมอกบไวรสและไมสามารถสรางความมนใจใหกบประชาชนอเมรกน นอกจากน ประชาคมโลกยงไดตงค าถามถงบทบาทขององคกรระหวางประเทศทดออนแอและไรทศทาง

2. บทบาทการเปนผน าของจน และก าเนดระเบยบโลกใหม (New World Order) COVID-19 จะเรงการเปลยนแปลงขวอ านาจในอ านาจทางการเมองและเศรษฐกจจากตะวนตกไปตะวนออก การรบมอ

สถานการณทรวดเรวและมประสทธภาพของประเทศแถบเอเชย เชน เกาหลใต ไตหวน และสงคโปร ยงชใหเหนถงแนวโนมการเปลยนขวอ านาจสภมภาคเอเชย และลดทอนความส าคญของชาตตะวนตก ทลาชาและมประสทธภาพนอยกวา

7 นโยบายการปกปองทางการคาของสหรฐฯ ทประกาศสงครามการคากบจน ยโรป และประเทศคคาอนๆ เพอใหประเทศเหลานน าเขาสนคาของตนมากขน

ในขณะทสงเสรมใหธรกจสหรฐกลบมาผลตในประเทศมากขน การออกจากสหภาพยโรปของสหราชอาณาจกร (Brexit) การพพาททางการคาระหวางญปนและเกาหลใตจากกรณความขดแยงสมยสงครามโลก

8 หนาทหลกของผน าโลก 3 ประการ ไดแก 1) การจดการการปกครองในประเทศ 2) การเปนผจดสรรทรพยากรสาธารณะระหวางประเทศ 3) เจตจ านงและความสามารถในการประสานความรวมมอระหวางประเทศในการรบมอวกฤตการณตางๆ

9

ไวรสเปนตวเรงใหเกดการปรบเปลยนโครงสรางอ านาจโลก โดยมจนเปนศนยกลางมากขน (China-Centric Globalization) โดยการแพรระบาดอยางรนแรงในสหรฐฯ และยโรป ก าลงจะท าใหอ านาจของสหรฐฯ และตะวนตกตกต าลง ขณะทจนทสามารถหยดยงการระบาดไดกอน ดวยความส าเรจในการจดการวกฤตภายในประเทศของจน รวมถงการใหความชวยเหลอประเทศตางๆ โดยเปนประเทศแรกทใหความชวยเหลอทางการแพทยแกอตาลและเซอรเบย ขณะทประเทศสมาชกสหภาพยโรปอนๆ เพกเฉย ทงน จนก าลงใชโอกาสนสรางความชอบธรรมและบทบาทความเปนผน าของรฐบาลจนตอประชาคมโลก พรอมการประชาสมพนธบทบาทในเวทโลกของตนเองอยางแพรหลายเพอโฆษณาความส าเรจในการจดการปญหา COVID-19 ท าใหสหรฐฯ สญเสยบทบาทในการเปนผน าโลกในประเดนน

อยางไรกด สหรฐฯ และจน จะยงคงเปนผเลนส าคญในเวทโลกและมอทธพลตอภมภาคตางๆ เชนเดยวกบ ญปน เกาหลใต ออสเตรเลย และอนเดย ทจะยงมบทบาทในฐานะประเทศอ านาจในระดบกลาง (Middle Power) ทงน ประเทศพนธมตรเดมของสหรฐฯ เชน ญปน เรมถอยหางและด าเนนนโยบายทเออประโยชนของตนเองมากขน

3. การปลกกระแสชาตนยม (Nationalism) บทบาทของรฐในการจดการวกฤตทวความส าคญมากกวาทเคย ความเสยหายทางเศรษฐกจและผลกระทบตอสงคมทรนแรง

มากขน รวมทงความเพกเฉยตอการรองขอความชวยเหลอจากพนธมตร ดงดดใหเกดความเคลอนไหวของลทธชาตนยม ย าแนวคดทวาความเปนอยของประชาชนในประเทศจะตองมากอนคนทมใชสมาชกของรฐและความรวมมอระหวางประเทศ โดยรฐบาลหลายประเทศตองใชมาตรการปองกนตนเองใหรอด เชน การประกาศนโยบายจ ากดการสงออกสนคาจ าเปนเพอรองรบประชาชนในประเทศ รวมถงการจ ากดการเดนทางจากตางประเทศ

อยางไรกด การออกมาตรการปองกนตนเองในระยะสน จะสงผลกระทบตอสมดลของระบบการคาในระยะยาว และ มความเปนไปไดวารฐอาจคงมาตรการเหลานเมอวกฤตสนสดลง กลาวคอ เมอประเทศผน าเขาตระหนกถงความเสยงของการขาดแคลนและไมสามารถเขาถงสนคาจ าเปนในภาวะฉกเฉน การพงพาตนเองและคงมาตรการตางๆ ไว อาจเปนทางเลอกทดทสดเพอเปนหลกประกนความมนคงในระยะยาว

4. ความรวมมอระหวางประเทศ – วคซนทดทสดของกระแสชาตนยมและการปกปองทางการคา โลกหลงวกฤต COVID-19 อาจถอยหางจากโลกาภวตนในอดมคตทประเทศเกอกลซงกนและกน หากปราศจาก

แรงจงใจในการปกปองผลประโยชนสวนรวมจากการรวมกลมเขากบเศรษฐกจโลก (Global Economic Integration) ซงจะไปสความถดถอยของการจดการปกครองโลกทางเศรษฐกจ (Global Economic Governance) ทเปนรากฐานของความรวมมอทางเศรษฐกจตงแตศตวรรษท 20 ทงน ผน าทางการเมองจะมบทบาทส าคญในการธ ารงรกษาความรวมมอระหวางประเทศไว โดยหลกเลยงการแขงขนทางการเมองและภมรฐศาสตรทรนแรง ซงความรวมมอระหวางประเทศจะเปนวคซนทดทสดของกระแสการปกปองทางการคา

ทามกลางกระแสชาตนยมและการปกปองทางการคา อยางไรกด วกฤต COVID-19 อาจท าใหเกดความรวมมอระหวางประเทศรปแบบใหม (New Form of International Cooperation) เชนเดยวกบภายหลงการเกดวกฤตเศรษฐกจโลกถดถอยครงใหญ (Great Depression) และสงครามโลกครงท 2 ซงท าใหนานาชาตรวมกนกอตงองคกรความรวมมอระหวางประเทศอยางธนาคารโลก (World Bank) และกองทนการเงนระหวางประเทศ (IMF)

ในชวง COVID-19 องคกรระหวางประเทศควรผลกดนใหเกดความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน (Public-Private Partnerships) เพอขยายการผลตและเพมการเขาถงอปกรณการแพทยและยาในพนททจ าเปน นอกจากน อาจผลกดนใหเอกชนสามารถขยายการลงทนไดโดยตรงตามความตองการของประเทศตางๆ และองคกรระหวางประเทศ/ภาครฐใหการชวยเหลอดานก าลงการผลต เชน ใหกเงน เพอสนบสนนการลงทนผลตสนคาในแหลงทมความไดเปรยบทางการผลต (Comparative Advantage) หรอในพนทซงอยใกลกบแหลงทมความตองการ ซงจะท าใหสามารถผลตสนคาจ าเปนทางการแพทยทจ าเปนในแหลงทมประสทธภาพ และสามารถกระจายสนคาไปตามความตองการไดอยางเหมาะสมภายใตระบบการคาแบบเสร ตลอดจนยงเกดผลพลอยได สรางการลงทนและจางงานในประเทศทเปนฐานการผลตดวย

10

III. ดานสงคมและเทคโนโลย

มาตรการรกษาระยะหางเพอปองกนความเสยงจากการตดเชอ เปลยนพฤตกรรมของบคคล โดยคนจะใหความส าคญกบสาธารณสขมากขน เปลยนผานเขาสสงคมดจทลและสรางโอกาสใหเศรษฐกจดจทลและการพฒนานวตกรรมและเทคโนโลยเตบโต

1. ประเดนสาธารณสข จะไดรบความส าคญมากขน ภยคกตามจากไวรสกดดนใหรฐบาลใสใจเรองสาธารณสขของประชาชนมากขน เพราะวกฤตครงนชใหเหนความจ าเปนของ

การใหบรการตรวจสขภาพประชาชนอยางทวถง เพอคนหาบคคลทเปนพาหะของโรคแตไมสามารถไปตรวจไดเพราะขาดทนทรพย หรอเปนพาหะแตไมแสดงอาการและใชชวตตามปกต เกดความเสยงทจะแพรเชอสผอนโดยไมรตว จนในทสดการควบคมโรคในภาพรวมจะท าไดยากล าบาก

ภาคสวนยอยของสงคมจะปรบตวและตนตวเรองสขอนามยอยางแพรหลาย เชน องคกรเอกชน จะออกกฎใหสวมหนากากอนามย ตดตงแอลกอฮอลและเจลลางมอในพนทสวนกลาง การพนยาฆาเชอส านกงานจะถกบรรจอยในเรองความปลอดภย จดรถรบสงพนกงานเพอลดโอกาสการรบเชอจากสงแวดลอม ในดานการศกษาและเยาวชน วคซนบางตวอาจถกบรรจเปนวคซนหลกส าหรบเยาวชน ปลกฝงพฤตกรรมสวมหนากากอนามย สลบชวงเวลาปลอยพกของเดกแตละชนเพอลดความแออดของ โรงอาหาร ในดานของอาหาร สนคาอปโภคบรโภค จะใหความส าคญกบความสะอาดและปลอดเชอตลอดหวงโซการผลตมากขน

2. สงคมเปลยน : การรกษาระยะหางทางสงคม จะเปนความปกตรปแบบใหม (New Normal) ปรากฏการณส าคญท าใหพฤตกรรมของคนในสงคมเปลยนแปลงไป เชน อนเทอรเนต สงผลใหรปแบบการใชชวตของคนใน

สงคมเปลยนแปลงไปในระยะยาว การแพรระบาดของไวรสโควด-19 จะท าใหการด าเนนชวตของคนทวโลกตองระมดระวงการระบาดมากขน การสวมหนากากอนามย ลางมออยางสม าเสมอ การรกษาระยะหางระหวางกนจะเปนเรองปกต และหลกเลยงการท ากจกรรมและใชสถานทรวมกน เชน การจดโตะทนงในสถานททมคนหมมากจะมจ านวนทนงลดลงและมระยะหางกนมากขน การจดกจกรรมทมคนหมมากหรอมโอกาสสมผสรางกายจะตองไดรบการทบทวนหรอเปลยนใหมทงหมด สะทอนวาคนจะใหความส าคญและใชประโยชนจาก “สงคมเศรษฐกจแบบแบงปน” (Sharing Economy) ลดลง

3. สงคมดจทลเตมรปแบบ สรางโอกาสใหเศรษฐกจดจทลเตบโต ไวรสเรงใหประชาชนตองพฒนาความสามารถทางเทคโนโลยมากขน จากมาตรการของรฐบาลและองคกรตางๆ ทท าให

ประชาชนตองหางกบผคน อยบานมากขน ท าใหผคนเรมใชชวตในโลกออนไลนมากขนยงกวาเดม ทงดานการเรยน การท างาน สขภาพ การผอนคลาย การพบปะสงสรรค การท าธรกรรมซอขายแลกเปลยน ซงเมอประชาชนใชไประยะหนงจนเกดความคนเคยแลวอาจท าใหเปลยนพฤตกรรมไปอยางถาวร คลายกบการระบาดของโรคซารสในป 2545 ทท าใหคนจนใช E-Commerce เพอหลกเลยงการตดเชอ ดงนน ความส าคญของสถานท (Place) ต าแหนงทตง (Location) และตวรานคา (Physical existence) จะลดลงอยางมาก โดยกลมธรกจทไดรบผลกระทบมากคอ หางสรรพสนคา และชอปปงมอลล

เศรษฐกจดจทลเตบโตขนสะทอนการปรบเปลยนพฤตกรรมสสงคมออนไลนในวกฤต COVID-19 การอยบานมากขนเพอปองกนความเสยงจากการตดเชอ สรางโอกาสใหเศรษฐกจดจทลเตบโตขน รายงาน Digital Economy Index (DEI) 2020 จดท าโดยบรษท Adobe เผยวา การคาออนไลนในสหรฐฯ ในชวงวกฤตไวรส (13 – 15 ม.ค. 2563) มยอดขายรายวนสงขน 25% โดยสนคาอปโภคบรโภคมยอดขายมากกวาเดมถง 2 เทา เมอเทยบกบสปดาหกอนหนา (1 – 11 ม.ค. 2563) สวนการคาออนไลนในสหราชอาณาจกรในชวงวนท 8 – 20 ม.ค. 2563 กมยอดขายรายวนสงขน 33% เมอเทยบกบเดอนกอน (1 ก.พ. – 7 ม.ค. 2563) การเตบโตยงชวยตอยอดใหมผเลนในตลาดมากยงขน ทงผประกอบการทท าธรกจแบบเดมทตองเรงปรบเปลยนเขาสตลาดดจทลและผประกอบการรายใหมทเหนโอกาสทางธรกจ

4. เทคโนโลยและนวตกรรมจะมบทบาทในกจกรรมทางเศรษฐกจอยางแพรหลาย เทคโนโลยหนยนตและระบบอตโนมต จะเขามามบทบาทสนบสนนการแพทยระหวางชวงไวรสระบาดมากขน โดยเขามา

ท างานทเสยงตอการตดเชอและรกษาระหางหางทางสงคม เชน หนยนตชวยดแลผปวย หนยนตจดเตรยมและสงสนคาอปโภค

11

บรโภค หนยนตพนยาฆาเชอ เปนตน ในขณะเดยวกน เทคโนโลยทสนบสนนการเตบโตของสงคมและเศรษฐกจดจทลจะถกพฒนากาวหนามากขน เชน ปญญาประดษฐ (Artificial Intelligence: AI) เทคโนโลยผสานโลกจรงเขากบโลกเสมอน (Augmented Reality: AR) บลอกเชน (Blockchain) ระบบความปลอดภยทางไซเบอร (Cybersecurity) โครงขายโทรคมนาคมอนเทอรเนตความเรวสง อปกรณสอสารไรสายทรองรบการเชอมตออนเทอรเนตความเรวสงกวามาตรฐานปจจบน เปนตน

นอกจากน ไวรสท าใหภาคธรกจไดทบทวนแผนการจางงาน คดสรรแรงงานกลมจ าเปนและขาดไมได และตดแรงงานกลมทไมจ าเปน เพอลดความสญเปลาในการด าเนนงาน (Lean) สรางความคลองตวใหธรกจและประคองการฟนตวเมอ COVID-19 คลคลาย นอกจากน ภาคธรกจมแนวโนมใชเครองจกรเขามาทดแทนแรงงานคนมากขน ลดความเสยงจากการตดเชอระหวางพนกงานและสรางมลคาเพมใหกบสนคาหรอบรการของธรกจ

ผลกระทบตอเศรษฐกจไทย สถานการณแพรระบาดของไวรส COVID-19 ทกระจายตวไปในประเทศตางๆ ทวโลก สงผลใหกจกรรมทางเศรษฐกจโลกตอง

ชะลอหรอหยดชะงก และกระทบตอเนองถงภาพรวมเศรษฐกจไทยในไตรมาสแรกของป 2563 ปรบตวลดลงรอยละ 1.8 (%YoY) เทยบกบการขยายตวรอยละ 1.2 ในไตรมาสกอนหนา ขณะทหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและเอกชน จงปรบลดประมาณการเศรษฐกจไทยลงจากการคาดการณเดม (ตารางท 2) โดยวกฤตไวรสไดสงผลกระทบผาน 4 ชองทางหลกคอ 1) การผลต 2) การสงออก 3) การทองเทยว 4) การบรโภคภายในประเทศ

รายการ หนวย สศช. ธปท. World Bank IMF SCBEIC KRUNGSRI

ณ 18 พ.ค. 63 (17 ก.พ. 63)*

ณ ม.ค. 63 (ธ.ค. 62)*

ณ เม.ย. 63 ณ เม.ย. 63 ณ 2 เม.ย. 63 Base Case

ณ 18 พ.ค. 63

GDP %YOY (-6.0) – (-5.0) (1.5 – 2.5)

-5.3 (2.8)

-3.0 -6.7 -5.6 (-0.3)

-5.0 (-0.8)

จ านวนนกทองเทยว ลานคน - (37.0)

15.0 - - 13.1 (27.7)

-

การสงออก %YOY -8.0 (1.4)

-8.8 (ขยายตวเลกนอย)

-5.5 - -12.9 (-5.8)

-10.0 (-6.0)

การน าเขา %YOY -13.2 (-)

- -3.0 - -15.3 (-9.1)

-16.0 (-9.0)

การบรโภคภาคเอกชน %YOY -1.7 (3.5)

หดตว (ขยายตวระยะสน)

-1.8 - -2.3 (1.3)

-1.1 (0.9)

การลงทนภาคเอกชน %YOY -4.2 (3.2)

หดตว (ขยายตวต า)

- - -9.7 (-1.3)

-5.5 (-1.5)

การบรโภคภาครฐ %YOY 3.6 (2.6)

ขยายตว (ขยายตวต า)

1.7 - 2.5 (2.2)

2.3 (2.0)

การลงทนภาครฐ %YOY 5.6 (4.8)

ขยายตว (ขยายตวต า)

- - 4.5 (4.3)

2.0 (0.8)

อตราเงนเฟอทวไป %YOY (-1.5) – (-0.5) (0.4 – 1.4)

-1.0 (0.8)

1.0 -1.1 -0.9 (-0.2)

-0.8 (-0.3)

ราคาน ามนดบ USD/Brl. 33.0 – 43.0 (57.0 – 67.0)

- - - 36.4 (43.1)

44.0 (47.0)

อตราแลกเปลยน Bht/USD 31.8 – 32.8 (30.7 – 31.7)

- - - - (30.5 – 31.5)

32.00 (30.88)

บญชเดนสะพด % ของ GDP 4.9 (5.3)

- 2.3 5.2 2.6 (4.5)

-

ตารางท 2 การประมาณการเศรษฐกจไทยจากผลการแพรระบาด COVID-19 (*(....) หมายถง ประมาณการเดม)

ทมา: สศช., ธปท., World Bank, IMF, SCBEIC. Krungsri Research (2563)

12

1. การผลต ภาคการผลตของไทยไดรบผลกระทบจากการแพรระบาดของไวรส COVID-19 ผานการพงพาวตถดบ/ปจจยขนกลาง

และการเชอมโยงหวงโซอปทานกบตางประเทศ โดยเฉพาะกบประเทศศนยกลางเศรษฐกจโลกอยาง จน ญปน และสหรฐฯ โดยสาขาทพงพา/เชอมโยงหวงโซอปทานระหวางประเทศสงมแนวโนมทจะไดรบผลกระทบมากกวา ทงน ในไตรมาสแรกป 2563 การผลตสนคาอตสาหกรรมของไทย ลดลง 2.7% สอดคลองกบดชนผลผลตอตสาหกรรม (MPI) ทลดลง6.6% โดยเฉพาะสนคาส าคญ เชน ยานยนต (MPI ลดลง 18.8%) จกรยานยนต (MPI ลดลง 13.7%) ยางนอกและยางใน (MPI ลดลง 7.7%) เปนตน จากขอมลของการประชมสหประชาชาตวาดวยการคาและการพฒนา (UNCTAD) พบวา กลมสนคาทไทยพงพาวตถดบ

จากจนสง ไดแก ยางและพลาสตก เครองจกรกลและอปกรณ เคมภณฑ อปกรณสอสาร ยานยนต และเครองใชไฟฟา ในท านองเดยวกน องคการการคาโลก (WTO) ประเมนวา หวงโซอปทานการผลตเครองจกรกลอเลกทรอนกส สงทอ เหลกและผลตภณฑจากเหลก และอปกรณสอสารของไทยมความเกยวเนองสงกบ จน ญปน เกาหลใต และสหรฐฯ

ผลกระทบตอการผลตของอตสาหกรรมในประเทศจากปญหาการขาดแคลนวตถดบ สามารถจ าแนกเปน 2 สวน คอ การผลตสนคาเพออปโภคบรโภคในประเทศ และการผลตเพอการสงออก ดงน การผลตเพอการอปโภคบรโภคภายในประเทศ (หวงโซมลคาโลกขนตน – Simple GVC) การผลตสนคา/บรการของไทย

เพออปโภคบรโภคภายในประเทศ ทงในภาพรวม และในสาขาสงทอ อปกรณสอสาร บรการ มโอกาสไดรบผลกระทบมาก หากจน ญปน และสหรฐฯ ไมสามารถผลตหรอชะลอการขนสงสนคา/บรการขนกลาง โดยจากผลการวเคราะห หวงโซมลคาโลกป 2560 ทงการผลตสนคาบรการในภาพรวม และบางสาขา (สงทอ อปกรณสอสาร (ICT) และภาคบรการ) ของ WTO พบวาจนเปนผผลตรายใหญ (Supply Hub) ผปอนสนคา/บรการขนกลางไปยงประเทศตางๆ ในเอเชย เพอผลตสนคาอปโภคบรโภคภายในประเทศตน ส าหรบไทยนน ในภาพรวมเชอมโยงกบหวงโซอปทานจนผานญปนเปนหลก และในสวนรายสาขา ไทยพงพาบรการขนกลางจากจนผานญปน ขณะทพงพาวตถดบขนกลางเพอการผลตสงทอจากจน ส าหรบสาขา ICT ไทยพงพาสนคา/บรการขนกลางจากสหรฐฯ (กราฟท 12)

การผลตเพอการสงออก (หวงโซมลคาโลกระดบขนสง - Complex GVCs) การผลตสนคา/บรการเพอการสงออกของไทย ทงในกลมสงทอ กลมอปกรณสอสาร บรการ และในภาพรวม มโอกาสไดรบผลกระทบมาก หากจน และญปน ไมสามารถผลตหรอชะลอการขนสงสนคาขนกลาง โดยจากการวเคราะห ของ WTO พบวาจนยงคงเปนผผลตสนคา/บรการขนกลางใหกบภาคการผลตเพอสงออกของประเทศตางๆ ในเอเชย โดยในภาพรวม ไทยพงพาสนคา/บรการขนกลางจากจนผานญปน สวนการวเคราะหรายสาขา พบวา ในภาคบรการ และ ICT ไทยพงพาสนคา/บรการขนกลางจากจนทางออมผานญปน แตการผลตในอตสาหกรรมสงทอไทยพงพาสนคาจากจนโดยตรง (กราฟท 12)

กราฟท 12 หวงโซคณคาโลกในป 2560 (ดานอปทาน) รายอตสาหกรรม

ระดบขนตน (Simple GVC) ระดบขนสง (Complex GVC)

สนคาและบรการทงหมด

13

สาขาสงทอ

สาขา ICT

ภาคบรการ

ทมา: WTO (2562)

กราฟท 12 (ตอ) หวงโซคณคาโลกในป 2560 (ดานอปทาน) รายอตสาหกรรม

ระดบขนตน (Simple GVC) ระดบขนสง (Complex GVC)

14

ภาคการผลตไทยอาจเปลยนไปภายหลง COVID-19 แนวความคดยายฐานการผลตออกจากจนไปยงประเทศอนๆ และการตดสายการผลตใหสนลง โดยยายฐานการผลต

ไปยงประเทศใกลเคยงเจาของทน อาจสงผลตอประเทศไทยใน 2 ดาน ดานหนงคอ นกลงทนอาจมองประเทศไทยเปนทางเลอกในการตงโรงงานผลต โดยในชวงไตรมาสแรกของป 2563 นกลงทนตางชาตขอรบการสงเสรมโครงการมลคาเงนลงทนรวม 27,425 ลานบาท โดยญปนมมลคาเงนลงทนสงสด เนองจากขณะนญปนมนโยบายสนบสนนใหนกลงทนยายฐานการผลตออกจากจน ไปยงประเทศอนๆ ซงนกลงทนญปนคนเคยกบประเทศไทยเปนอยางด แตอกดานหนง กจการตางๆ ทเคยใชไทยเปนฐานการผลตอาจลดหรอยายการผลตออกไปไดเชนกน สงส าคญทจะดงดดการลงทนระยะยาวได คอ การสรางความเชอมนในการควบคมการระบาด การดแลสาธารณสขทมมาตรฐาน พรอมกบการผอนปรนการผลตและการขนสงสนคาใหด าเนนการไดตามปกตมากทสด

รปแบบการผลตจะปรบตวโดยเนนสขภาพและความปลอดภยของพนกงาน การจดระบบโรงงานจะเพมการปองกนการระบาดของโรคนและโรคระบาดอนๆ ทจะเกดขนในอนาคต โดยลดการแออดของคนงานในสายการผลต ปรบเวลาเขางาน เวลาพกและเวลาเลกงาน หรออาจน าหนยนตและระบบอตโนมตเขามาท างานแทน ในสวนของอตสาหกรรมทพงพาการน าเขาวตถดบจากตางประเทศ จะวางแผนพฒนาระบบตดตามสถานะวตถดบในหวงโซการผลต สอสารกบผผลตวตถดบเพอรบทราบขอมลและแกไขปญหาไดทนทวงท จดเตรยมหาแหลงวตถดบอนๆ เปนทางเลอกเพมเตมเพอลดความเสยงจากการพงพาการน าเขาวตถดบจากประเทศใดประเทศหนง

อตสาหกรรมการผลตสนคาจ าเปน เชน อาหาร เครองดม ยา และอปกรณการแพทย จะมงเนนการสรางความมนคงทางอาหารและสขภาพโดยใชทรพยากรในประเทศทสามารถผลตไดเองมากขน และน านวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในกระบวนการผลต เพอความปลอดภยปลอดเชอ สรางมลคาเพม และสามารถตอบสนองความตองการพนฐานและปรมาณการบรโภคของประชากรในประเทศและโลกไดอยางเพยงพอ

2. การสงออก การสงออกสนคา ซงคดเปนสดสวนประมาณครงหนงของ GDP ไทย ไดรบผลกระทบจากโลกและเศรษฐกจหลายประเทศค

คาส าคญ เชน จน ญปน สหภาพยโรป ทชะลอตว เนองจากมาตรการควบคมการแพรระบาดทเขมงวด เชน การจ ากดพนท การลดการเคลอนยายคนและสนคา การเพมกระบวนการตรวจและฆาเชอในประเทศคคา ทสงผลใหกจกรรมทางเศรษฐกจบางสวนหยดชะงก รวมทงสงผลใหการขนสงและโลจสตกสลาชา ประกอบกบราคาน ามนทลดลงตามอปสงคน ามนดบในชวงการแพรระบาดของ COVID-19 ซงเปนปจจยกดดนมลคาสงออกสนคาทเกยวเนองกบราคาน ามนลดลง ไดแก เมดพลาสตก เคมภณฑ และน ามนส าเรจรป (มสดสวนเกอบ 10% ของการสงออกไทย)

นอกจากน การหยดชะงกหรอขาดชวงของหวงโซอปทาน (Supply Chain Disruption) ในหลายประเทศ ท าใหการสงออกไทยซงพงพาวตถดบและสนคาขนกลางจากประเทศอนๆ (Backward Linkage in GVCs) ไดรบผลกระทบ เนองจากขาดแคลนวตถดบจากตางประเทศ โดยสาขาการสงออกของไทยทใชวตถดบจากตางประเทศสง ไดแก คอมพวเตอร อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟา เครองจกรเครองมอ การผลตรถยนตและชนสวน และเคมภณฑ และมแหลงน าเขาสนคาวตถดบและกงส าเรจรปทส าคญของไทย 3 อนดบแรก ไดแก จน (18%) ญปน (15%) และไตหวน (7%) ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ ธนาคารไทยพาณชย (SCBEIC) วเคราะหวา กลมสนคาสงออกของไทยทพงพาวตถดบจาก

กลมประเทศจน ญปน และเกาหลใต ในสดสวนสง ไดแก เครองจกรและอปกรณ เหลกและผลตภณฑจากเหลก เครองใชไฟฟาและเครองอเลกทรอนกส ยานยนต เคมภณฑ และผลตภณฑยางและพลาสตก (ภาพท 2)

15

นอกจากน สนคาไทยทเปนสวนหนงของหวงโซอปทานการสงออกสนคาของตางประเทศ (Forward Linkage in GVCs) ก

มแนวโนมไดรบผลกระทบจากกจกรรมทางเศรษฐกจคคาทชะงกงนในประเทศคคาดวย โดยอตสาหกรรมทไทยมสวนรวมในหวงโซการสงออกของตางประเทศสง อาท คอมพวเตอร อเลกทรอนกส เคมภณฑ ยานยนตและสวนประกอบ และเครองนงหม โดย ประเทศส าคญทไทยอยในหวงโซการผลตและสงออก ไดแก จน (3.3% ของการสงออกไทย) อาเซยน (3.1%) ญปน (0.7%) และเกาหลใต (0.7%) (ทมา: OCED TiVA Database) ศนยวจย SCBEIC วเคราะหวา หากการผลตและขนสงชะลอตวหรอหยดชะงกในจน ญปน และเกาหลใต กลมสนคา

สงออกไทยทมแนวโนมไดรบผลกระทบมาก ไดแก ไมและผลตภณฑ สนคาเกษตร ผลตภณฑปโตรเลยม เครองจกร ผลตภณฑเหลก ผลตภณฑอาหาร สงทอ และเคมภณฑ สะทอนจากการมสวนรวมในหวงโซอปทานและการพงพาตลาดจน ญปน และเกาหลใต ในสดสวนคอนขางสง (ภาพท 3)

ภาพท 3 สนคาสงออกประเภทวตถดบขนกลางของไทยทพงพาตลาดจน ญปน และเกาหลใต

ทมา: SCBEIC (2563)

ทมา: SCBEIC (2563)

ภาพท 2 สนคาสงออกไทยทพงพาวตถดบขนกลางประเทศจน ญปน และเกาหลใต

16

ภาพรวม 4 เดอนแรกของป 2563 การสงออกขยายตวท 1.19% เมอหกสนคาเกยวเนองกบน ามน ทองค า และอาวธ การสงออกหดตวรอยละ 0.96 โดยการสงออกทองค าขยายตวสง ในระยะทผานมา เนองจากความกงวลตอสถานการณโรคโควด-19 และเศรษฐกจโลกทชะลอตว จงหนมาถอสนทรพยปลอดภยมากขน ประกอบกบการสงออกน ามนและสนคาเกยวเนองน ามนไดรบผลกระทบจากราคาททรงตวในระดบต า ท าใหมลคาการสงออกชะลอตว อยางไรกด การผอนคลายมาตรการลอกดาวนของประเทศตางๆ อาท จน ญปน เยอรมน อตาล และนวซแลนด ท าใหกจกรรมทางเศรษฐกจ การผลต และก าลงซอของประเทศคคาเหลานกลบมาขยายตว เปนผลดตอการสงออกของไทย การสงออกสนคากลม Real Sector หลายรายการยงขยายตวไดด โดยเฉพาะสนคาเกษตรและอตสาหกรรมเกษตร

ขยายตว จากแนวโนมความตองการความมนคงทางอาหารสงขนในชวงการแพรระบาด อาท ซารดนกระปอง (17.1%) ทนากระปอง (2.7%) ผลไมกระปองและแปรรป (11.2%) นมและผลตภณฑนม (9.7%) ไกสดแชแขงและแปรรป (7.8%) สงปรงรสอาหาร (13.7%) และอาหารสตวเลยง (15.9%) โดยคาดวาสนคากลมอาหารจะเตบโตดอยางตอเนอง 1 – 2 ป ซงนบเปนโอกาสในการขยายตลาดสนคาเกษตรของไทย และสนคาอตสาหกรรมทขยายตว คอ สนคาอเลกทรอนกส (4.5%) โดยเฉพาะเครองคอมพวเตอรและสวนประกอบ (6.2%) ซงเปนสนคาทเคยไดรบผลกระทบสงจากสงครามการคาระหวางสหรฐฯ และจน สะทอนวาผลกระทบจากปจจยดงกลาวเรมเบาบางลงและผประกอบการเรมปรบตวไดในระดบหนง อยางไรกด ภาพรวมการสงออกสนคาอตสาหกรรมยงไดรบผลกระทบจากมาตรการการปดเมองเพอระงบการแพรระบาดของโควด-19 คอนขางสง

ในมตรายตลาด การสงออกเตบโตกระจายตวในหลายตลาดมากขนและมแนวโนมเตบโตตอเนองตงแตตนป 2563 เชน สหรฐฯ ฮองกง สงคโปร กมพชา และไตหวน และลาสดเดอนเม.ย. 2563 การสงออกไปจนและญปน กลบมาขยายตวในรอบ 3 และ 6 เดอน ท 9.0% และ 9.8% ตามล าดบ สอดคลองกบสถานการณการแพรระบาดทเรมคลคลายและการปลดลอกมาตรการลอกดาวนของทงสองประเทศ

การสงออกของไทยอาจเปลยนไปภายหลง COVID-19 การระบาดท าใหหลายประเทศเรมตระหนกถงความมนคงทางอาหาร ดงเหนไดจากมาตรการชะลอการสงออกสนคา

เกษตรบางประเภทเพอส ารองส าหรบการบรโภคภายในประเทศ ในขณะทบางประเทศยอมผอนคลายกฎเกณฑน าเขาสนคาอาหาร เพอปองกนปญหาอาหารขาดแคลน จงอาจเปนปจจยผลกดนการสงออกสนคาไทยมากขน

การสงออกของไทยอาจจะตองเผชญกบความเขมงวดดานมาตรฐานความปลอดภยทเพมขนในหลายประเทศ ท าใหผประกอบการไทยตองใหความส าคญกบการผลตและบรรจภณฑมากขนเพอสรางความเชอมนวาสนคาปลอดเชอ

แนวความคดการพงพาหวงโซอปทานในภมภาคหรอในประเทศตนเองเพมขน (Local production) และกระจายความเสยงดานการผลตโดยไมพงพาประเทศจน หรอประเทศใดประเทศหนงมากเกนไป อาจสงผลใหตลาดการสงออกสนคาวตถดบของไทยในอนาคตจะกระจายตวไปยงฐานการผลตใหมในประเทศตางๆ ของภมภาคมากขน แตในขณะเดยวกน หากประเทศคคาของไทยมเทคโนโลย/ระบบอตโนมตทชวยใหตนทนการผลตต าลง และสามารถผลตสนคาดวยตนเองมากขน อาจสงผลใหความตองการสนคาไทยในตลาดตางประเทศลดลงดวย

17

3. การทองเทยว การทองเทยว คดเปนสดสวนประมาณรอยละ 11 ของ GDP ไทย

(ป 2562) การแพรระบาดของไวรส COVID-19 ท าใหจ านวนนกทองเทยวตางชาตในไตรมาสแรกของป 2563 ลดลงจากชวงเดยวกนของปกอน 38% โดยเฉพาะนกทองเทยวจากเอเชยตะวนออก อาท จน (-60%) เกาหลใต (-51%) ฮองกง (-42%) ไตหวน (-40%) สงคโปร (-45%) เอเชยใต อาท ศรลงกา (-53%) อนเดย (-42%) ปากสถาน (-41%) และตะวนออกกลาง อาท สหรฐอาหรบเอมเรตส (-70%) อสราเอล (-41%) คเวต (-42%) ท าใหไทยสญเสยรายไดจากนกทองเทยวตางชาต 40% เมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอน (ตารางท 3)

อปสงคการทองเทยวทลดลงอยางกระทนหนสงผลกระทบตอธรกจเกยวเนองอนๆ ตลอดหวงโซอปทานดวย ซงศนยวจยกรงศร ธนาคารกรงศรอยธยา (Krungsri Research) วเคราะหวา การทองเทยวทหยดลงกะทนหนจะสงผลอยางรนแรงตอธรกจ การขนสงทางอากาศ โรงแรม รานอาหาร โรงกลนน ามน การผลตไฟฟา และบรการธรกจ เปนตน (กราฟท 14)

การทองเทยวไทยอาจเปลยนไปภายหลง COVID-19 รปแบบการใชชวตทระมดระวงการตดเชอ สงผลใหนกทองเทยวใหความส าคญกบสาธารณสขมากขน ดวยเหตน

การฟนตวของการทองเทยวจงตองอาศยการสรางความเชอมนดานการปองกนและควบคมสถานการณระบาด มาตรฐานสขอนามย ตลอดจนการจดการรกษาระยะหางทางสงคมทมมาตรฐาน ของสถานททองเทยว ระบบขนสง โรงแรมทพกตางๆ เปนส าคญ

พฤตกรรมนกทองเทยวอาจเปลยนแปลงเปนการทองเทยวระยะใกลมากขน เพอลดความเสยงจากการตดเชอจากการเดนทางระหวางประเทศทใชเวลานาน ท าใหการทองเทยวในประเทศ และนกทองเทยวจากประเทศใกลเคยงและในภมภาค มโอกาสฟนตวกอน

รปแบบธรกจทองเทยวอาจเปลยนไป การทองเทยวบางสวนอาจยงมโอกาสฟนตวได เชน การทองเทยวเชงสขภาพ ธรรมชาตการทองเทยวเชงคณคาทสรางประโยชนใหแกผอน (การพฒนาพนท การอนรกษวฒนธรรม รบผดชอบตอสงคม) แตขอจ ากดของการรกษาระยะหางทางสงคมและมาตรการดานสาธารณสข ท าใหการแขงขนในอตสาหกรรม

ตารางท 3 จ านวนและรายไดจากนกทองเทยวตางประเทศ ในไตรมาสแรกของป 2562 และ 2563

มกราคม - กมภาพนธ 2563

ทมา: การทองเทยวแหงประเทศไทย (2563)

กราฟท 14 ผลกระทบของไวรสตอหวงโซอปทานการทองเทยว

ทมา: Krungsri Research (2563)

18

การทองเทยวอาจไมสามารถท าใหตนทนลดลงจากการประหยดตอขนาดไดเหมอนอยางทเคยเปน ธรกจทองเทยวอาจจ าเปนตองปรบวธหารายไดใหมทสรางมลคาเพมไดสง ในขณะเดยวกนตองคมคาและสะดวกจากมมมองของนกทองเทยวดวย เชน การน าเสนอบรการทปรบเปลยนได (customizable) การทองเทยวกลมเลก เปนตน นอกจากน ธรกจทองเทยวทเคยไดประโยชนจาก “เศรษฐกจแบงปน” เชน โฮมสเตย หรอ Airbnb จะไดรบความนยมลดลงจนกวาจะมยา/วคซนตานไวรสทไดผล หรอมมาตรฐานความสะอาดปลอดภยเพยงพอ

ระบบการตดตอและการช าระเงนแบบดจทลจะไดรบความนยมมากขน เพอลดโอกาสตดเชอจากการพบปะทางกายภาพ กอปรกบผลกระทบทธรกจทองเทยวไดรบในชวงเกดการระบาดรนแรงเมอตนปทผานมา สงผลใหธรกจจ าเปนตองลดกระบวนการท างานใหสนลง ใชเทคโนโลยท างานแทน และลดต าแหนงงานทไมจ าเปนออกไป (เชน ระบบทใหนกทองเทยวเชคอนดวยตนเองโดยไมตองใชพนกงาน) สงผลใหบคลากรในธรกจทองเทยวตองเพมพนทกษะ (Reskill/upskill) และสามารถท างานไดหลายต าแหนง

4. การบรโภค การประกาศสถานการณฉกเฉนททจ ากดการเคลอนยายของประชาชนชวคราว ปดสถานประกอบการทกอใหเกดการรวมตว

กนของคนหมมาก เปนตน ท าใหการบรโภคสนคาและบรการบางประเภทเพมสงขน เชน อาหาร (เพอเตรยมใชชวตในทอยอาศย) สนคาเกยวกบการท าความสะอาด ยา สนคาดแลสขภาพ การใชอนเทอรเนตเพอท ากจกรรมตางๆ ในระบบออนไลน แตในขณะเดยวกนกสงผลใหการบรโภคสนคาและบรการหลายประเภทชะลอตวลง เชน สนคาและบรการหมวดโรงแรมและรานอาหาร การคมนาคมขนสง และกจกรรมสนทนาการ และสนคาอนๆ เชน เครองดมแอลกอฮอล เครองแตงกาย เฟอรนเจอร เปนตน ทงน ในไตรมาสแรกของป 2563 การบรโภคภาคเอกชนของไทยขยายตวในอตราทชะลอลง เหลอ 3.0% โดยการใชจายหมวดสนคาคงทนลดลง -8.8% หมวดสนคากงคงทนลดลง -4.4% ขณะทการใชจายหมวดสนคา ไมคงทนขยายตว -2.8% เนองจากภาคครวเรอนเตรยมการรองรบโรคไวรสโควด-19 ท าใหการใชจายสนคาอาหารและเครองดมหลายประเภทขยายตว เชน ปลาทนากระปอง บะหมกงส าเรจรป น าดมบรสทธ และการใชจายหมวดบรการเพมขน +9.3% ตามปรมาณการใชไฟฟาภาคครวเรอนทเพมขน ศนยวจย SCBEIC วเคราะหวา ในชวงทประชาชนมความกลวสงสด หรอการปดเมองหลายเมองในชวงเวลาทผานมา

การบรโภคภาคเอกชนโดยรวมจะลดลงถง 7.3% ของ GDP และถาเหตดงกลาวมระยะเวลา 1 เดอน จะท าให GDP ตอเดอนลดลง 7.3% ตอเดอน หรอโดยเฉลยแลว GDP ทงปจะลดลง 0.6%

นอกจากน SCBEIC วเคราะหวา ภาคครวเรอนและ SMEs มกนชนทางการเงนนอย ตวเลขส ารวจครวเรอนไทยลาสดป 2562 พบวา 34% ของครวเรอน หรอกวา 7.3 ลานครวเรอน มทรพยสนทางการเงนไมเกน 1 เดอนของคาใชจาย ขณะทครวเรอนทประกอบธรกจซงสวนใหญเปนธรกจขนาดเลก (Small SMEs: SSMEs) มถง 42.5% หรอกวา 1.1 ลานครวเรอน มทรพยสนทางการเงนไมเกน 1 เดอนของคาใชจายรวมเชนกน การหยดอยางฉบพลนของกจกรรมทางเศรษฐกจ จะสงผลใหรายไดของแรงงานและธรกจลดลงอยางมาก ธรกจทมสภาพคลองนอย อาจตองลดคาใชจายดวยการลดแรงงาน หรออาจถงขนปดกจการลง จะยงท าใหภาคครวเรอนขาดสภาพคลองมากขน สงผลกระทบตอความสามารถในการใชจายและการช าระหน ซงจะมนยตอรายไดของภาคธรกจเสถยรภาพระบบสถาบนการเงน และการฟนตวของเศรษฐกจในระยะขางหนาดวย สอดคลองกบ ศนยวจยกรงศรฯ ทไดวเคราะหวา หากภาครฐปดเมองเปนเวลา 2 เดอน สาขาทจะไดรบผลกระทบดานสภาพคลองสง เชน ธรกจรานอาหาร โรงแรมทพก สายการบน ยานยนตและการซอมบ ารง การคาสง สถานบนเทงและธรกจ SMEs มแนวโนมไดรบผลกระทบมากกวาธรกจทมขนาดใหญกวา นอกจากนน การวางงานและสญเสยรายไดจากการระบาดสงผลใหภาคครวเรอนมภาระหนสงขน เกษตรกร แรงงานนอกภาคเกษตร ลกจาง อาชพอสระ ประสบปญหารายไดไมเพยงพอตอคาใชจายมากขน และอาจสงผลใหภาระหนทไมสามารถช าระไดของครวเรอน (unserviceable debts of household) เพมสงขน ซงจะกระทบตอก าลงซอ ลดการใชจายภาคเอกชน และอาจมผลตอการฟนตวทางเศรษฐกจของประเทศ

19

การบรโภคไทยอาจเปลยนไปภายหลง COVID-19 จ านวนผตดเชอของไทยทลดลงตอเนอง เปนสญญาณบวกใหศนยบรหารสถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอ

ไวรสโคโรนา 2019 หรอ โควด-19 (ศบค.) พจารณามาตรการผอนปรนระยะท 2 เมอวนท 17 พ.ค. 2563 ซงมผลใหสถานประกอบการหลายแหงสามารถเปดด าเนนการได ประกอบกบนโยบายลดคาครองชพ สนเชอชวยเหลอภาคธรกจ และเงนชวยเหลออนๆ จะชวยฟนรายไดและการบรโภคของแรงงานและครวเรอนได อยางไรกตาม แนวโนมพฤตกรรมการมาตรการรกษาระยะหางสงคมและการรกษาความสะอาด อาจสงผลใหสนคาหรอบรการทมความเสยงตอการแพรเชอจากความแออด/การสมผส/การรวมตวของคนหมมาก เชน ตลาด/แผงคาขายสนคาทไมเวนระยะหาง การเลน/ชมกฬา สวนสนก และโรงภาพยนตร ไมสามารถด าเนนการด าเนนการไดอยางเตมรปแบบ ดงนน จงฟนตวคอยเปนคอยไปจนกวาจะมยา/วคซนตานไวรสทไดผล หรอมมาตรฐานความสะอาดปลอดภยเพยงพอ

บรษท The Nielsen Company (ประเทศไทย) เผยผลวจยตลาดวา มาตรการกกตวในชวงทผานมาไดปรบเปลยนพฤตกรรมการรบสอและบรโภคผานสอออนไลนมากขน มผบรโภคกลมใหมเพมขน เชน ผสงอาย นอกจากนน ผบรโภคใหความส าคญกบคณภาพของสนคามากขน ความออนไหวดานราคาลดลง และบรโภคบรการทางเลอกทสอดรบกบวถชวตใหมมากขน เชน แอปพลเคชนออกก าลงกาย สงอาหาร สนคาและบรการออนไลน เปนตน

บรษท Wunderman Thompson และ Dattel เผยผลวจยความตองการของผบรโภควา กลมสนคาทใชเปนประจ าและไมตองใชความคด/ขอมลในการตดสนใจซอสง (Low-Involvement) เชน อาหารและเครองดม สนคาสขภาพและความงาม และของใชภายในบาน ยงคงมการบรโภค โดยนยมซอทางออนไลนมากขน อยางไรกด ความกงวลดานการแพรระบาด ประกอบกบรายไดทไมมนคงในชวงทผานมาจะเปนสวนหนงทท าใหผบรโภคสวนใหญคาดการณหรอวางแผนเปลยนพฤตกรรม/ปรมาณการซอสนคาตางๆ ในอนาคต ส าหรบสนคา/บรการทตองใชความคด/ขอมลในการตดสนใจซอสง (High-Involvement) เชน ยานยนต อสงหารมทรพย เครองใชไฟฟา สมารทโฟนและอปกรณอเลกทรอนกส การลงทนและการประกน และการทองเทยว มแนวโนมฟนตวภายใน 1 - 12 เดอน ในกลมผบรโภคทมรายไดสง (รายไดมากกวา 40,000 บาท/เดอน) แตผมรายไดนอยมแนวโนมชะลอการบรโภคออกไป สวนรานคาปลก-สง และภาคบรการกลมความงามและยา รานเพอความบนเทงและผอนคลาย และรานไลฟสไตลและสขภาพ มแนวโนมสขภาพ อาจกลบมาเปนปกตฟนตวนอยทสด เนองจากผบรโภคยงมความกงวลเรองไวรสจงและท าใหออกจากทอยอาศยนอยลง

กาวตอไปหลง COVID-19: ขอเสนอแนะตอภาครฐ และเอกชน

1. ภาครฐ Crisis Management ใชมาตรการการเงนและการคลงเพอบรรเทาผลกระทบทางศรษฐกจ เสรมสภาพคลองธรกจ และชดเชยก าลงซอ

ของประชาชนทไดรบผลกระทบ โดยเฉพาะ SMEs และแรงงานในกลมธรกจรานอาหาร โรงแรมทพก สายการบน ยานยนตและการซอมบ ารง การคาสง สถานบนเทง เพมสภาพคลองใหกบระบบเศรษฐกจและลดผลกระทบจาก COVID-19 ชวยธรกจเอกชนทประสบปญหาใหสามารถระดมทนไดตอเนอง การใหเงนชวยเหลอครวเรอน ธรกจ SMEs และแรงงานทไดรบผลกระทบ

เรงผอนคลายมาตรการบางสวนเพอใหประชาชนสามารถกลบมาประกอบอาชพโดยเรวทสด สงเสรมใหประชาชนรกษาระยะหางทางสงคมจนคนชนกบความปกตรปแบบใหม (New Normal) จนกวาไวรสหรอยาจะไดรบการผลตอยางแพรหลายและทวถง

20

Restore the economy ใชมาตรการกระตนเศรษฐกจเพมเตมเพอเรงการฟนตวของเศรษฐกจทงฝงอปทาน (Supply) และอปสงค (Demand)

หลง COVID-19 การสนบสนนธรกจกลบมาเปดใหม โดยเฉพาะการสงเสรมใหผผลตลงทนพฒนาเทคโนโลยใหมๆ สรางมลคาเพม

ทางการตลาด (อาท การพฒนาและออกแบบบรรจภณฑตามแนวโนมความตองการของตลาด) และการคาขายสนคาในอคอมเมรซ (e-commerce)

การสนบสนนการคาระหวางประเทศ อาท ขยายระยะเวลาการยกเวนภาษน าเขาสนคาทจ าเปนตอการผลตเพอลดตนทนภาคธรกจ อ านวยความสะดวกทางการคา (เชน การผอนปรนกฎเกณฑการสงออกและน าเขาใหคลองตว การลดขนตอนและระยะเวลาการตดตอราชการ และลดการเดนทางมาตดตอราชการของประชาชนทหนวยงานรฐ โดยน าเทคโนโลยมาใหบรการประชาชนมากขน)

การสงเสรมการใชจายเพมเตมโดยเฉพาะสนคาเกษตรและการทองเทยวในประเทศ เพอสนบสนนการทองเทยวและกจกรรมของเศรษฐกจทองถน (อาท ชสนคาสงบงชทางภมศาสตร (GI) กระตนเศรษฐกจทองถนและเชอมโยงการทองเทยวเชงวฒนธรรม)

การชวยเหลอแรงงานเพมเตม จดสรรเงนชวยเหลอแกแรงงานทไดรบผลกระทบสง อาท ภาคการทองเทยว อตสาหกรรมอเลกทรอนกสและยานยนต หรอใชมาตรการดานภาษ การจายเงนชวยเหลอดานสวสดการเพอจงใจใหธรกจยงคงจางแรงงาน

การระบาดของไวรส COVID-19 กระตนใหเกดการทบทวนการก าหนดนโยบายภาครฐ เพอเตรยมความพรอมและรบมอตอการเปลยนแปลงในมตดานเศรษฐกจ ภมรฐศาสตร สงคมและเทคโนโลย

ทบทวนต าแหนงยทธศาสตรทางการคาและการลงทนระหวางประเทศ ใหสอดคลองกบเศรษฐกจโลก หวงโซการผลตและภมรฐศาสตรทจะเปลยนแปลง 1) ดานภมรฐศาสตร : แมวกฤตไวรสจะผลกดนใหจนมบทบาทตอโลกมากขน แตสหรฐฯ กยงคงความเปนมหาอ านาจ

และประเทศอ านาจระดบกลาง (Middle Power) เชน ญปน เกาหลใต ออสเตรเลย และอนเดย จะยงเปนผเลนส าคญในเวทโลกและมอทธพลในภมภาคตางๆ ไทยจงควรรกษาและบรหารความสมพนธหลายฝายอยางสมดล ผานการขบเคลอนยทธศาสตรและความรวมมอกรอบตางๆ อาท ความตกลงหนสวนเศรษฐกจระดบภมภาค (RCEP) ยทธศาสตรอนโด-แปซฟก และความรเรมแหงอาวเบงกอลส าหรบความรวมมอหลากหลายสาขาทางวชาการและเศรษฐกจ (BIMSTEC) โดยยดหลกการการรกษาอ านาจอธปไตย ความเปนเสรและเปดกวาง เพอประโยชนรวมกนของนานาประเทศ รวมถงขอตกลงการคาและการลงทนพหภาคและทวภาค เชน ขอตกลงการคาเสร (FTAs) และกระชบความสมพนธหนสวนเชงยทธศาสตร(strategic partnerships) เพอสรางโอกาส เพมแตมตอและทางเลอก และปดจดออนของทางการคาการลงทน ทงน ไทยควรยดมนและสนบสนนความรวมมอระหวางประเทศ และใชเวทระหวางประเทศแสดงตวตนและผลกดนประเดนรวมตอไป

2) ดานหวงโซอปทานและการผลต : ไทยควรปรบหวงโซอปทานการผลตใหยดหยนมากขน (Resilient Supply Chain) และลดการพงพาแหลงใดแหลงหนงมากเกนไปและกระจายความเสยง โดยลกษณะส าคญของประเทศทางเลอก อาท (1) ความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาต (2) จ านวนแรงงานทมคณภาพและอตราคาจางไมสงเกนไป (3) ระยะทางไมไกลจากไทยเพอความสะดวกในการดแลการผลตอยางใกลชด (4) เปนตลาดขนาดใหญ หรออยใกลกบตลาดเปาหมาย (5) ความพรอมและการขจดอปสรรคดานโครงสรางพนฐาน กฎระเบยบเรองภาษ แรงงาน และกระบวนการยตธรรม เปนตน โดยภาครฐมสวนส าคญในการสนบสนนและลดอปสรรคทางการคาและการลงทนระหวางไทยและประเทศเปาหมาย อาท อนเดย และอนโดนเซย นอกจากน ในดานการผลต วกฤตไวรสแสดงเหนความส าคญของสนคาจ าเปนพนฐาน และสขอนามยในการด ารงชพ ไทยจงควรรกษาและ

21

พฒนาความสามารถในการผลตสนคาจ าเปน อาท สนคาเกษตร เกษตรแปรรปและอาหาร สนคาและบรการดานสขภาพและสาธารณสข ใหมความสะอาดปลอดภย และเพยงพอตอความตองการของประชาชนในประเทศ

ทบทวนโครงสรางเศรษฐกจของประเทศและยทธศาสตรการขบเคลอน โดยปรบโครงสรางเศรษฐกจใหสมดลระหวางอปสงคจากตางประเทศ (การสงออกและการทองเทยว) และอปสงคภายในประเทศ มงเนนการสรางความเขมแขงของเศรษฐกจภายในประเทศและทองถนมากขน อาท สงเสรมการผลตในประเทศเพอทดแทนการน าเขา ซงจะชวยสรางรายไดใหทองถน ตลอดจนจะชวยกระจายความเสยงในหวงโซการผลตทพงพาการน าเขาจากตางประเทศสง รวมทงสงเสรมการผลตและสงออกสนคาศกยภาพทสามารถสรางสายการผลต และมลคาเพมทงหมดหรอโดยสวนใหญใหเกดขนภายในประเทศ (อาท สนคาเกษตรแปรรปและอาหาร) หรอในกรณตวอยางของจน ทลดการพงพาการสงออกและเพมสดสวนการบรโภคในประเทศ ผานการลงทน การใชจาย รวมไปถงการเพมสวสดการตางๆ เพอมงหวงจะน าไปสการเพมอ านาจจบจายใชสอยของประชาชนมากขน ท าใหเวลาเกดวกฤตนอกประเทศ เศรษฐกจจนทมคนจนบรโภคเองในประเทศจงยงขบเคลอนไปได

พฒนาดานเทคโนโลยและการสาธารณสข ใหความส าคญกบสวสดภาพและความปลอดภยของประชาชน สรางความเชอมนตอรฐบาลส าหรบวกฤตในครงหนา โดยแผนรองรบทชดเจนและโปรงใส จะสรางขวญก าลงใจแกประชาชนในการด าเนนชวตอยางปกตสข อาท การพฒนาและบรณาการระบบสาธารณสขกบระบบเทคโนโลย เพอการประมวลขอมล ประเมนผลและการสอสารขอมลทนาเชอถอตอสาธารณชน นอกจากน การใชนวตกรรมและเทคโนโลยดจตอลนวตกรรม เชน AI, Blockchain, และโดรน ในการบรหารจดการจะชวยใหการบรการสาธารณสขมความยดหยนมากขนในอนาคต

พฒนาดานสงคม และแรงงาน สงเสรมการพฒนาทนมนษยโดยเฉพาะแรงงานทอาจตกงานจากการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ อาท สงเสรมใหนายจางเพมผลตภาพแรงงาน สนบสนนคาใชจายส าหรบพฒนา Digital skills และ Highly-skilled ตลอดจนใชมาตรการดานภาษจงใจใหธรกจลงทนพฒนาทกษะแรงงานของตนเองมากขน

2. ภาคเอกชน Crisis Management ใชประโยชนจากโครงการสนบสนนและชวยเหลอของรฐ ทงน การใหความชวยเหลอของภาครฐอาจแตกตางกนในแตละ

สาขา บรษทควรท าความเขาใจและระบความชวยเหลอทเออประโยชนแกตนสงสด ซงจะชวยลดภาระคาใชจายสวนทจ าเปนลงไปไดบาง

ใหความส าคญกบสวสดภาพและความปลอดภยของพนกงาน เมอพนกงานรสกปลอดภย จะท าใหการท างานในสวนตางๆ ของบรษทราบรนและตอเนอง

นโยบายหรอแนวทางการท างานทยดหยนตอสถานการณ อาท การท างานจากทบาน ในกรณทตองพบปะกบลกคา ควรมมาตรการปองกนการตดเชอแกพนกงาน

สอสารตอพนกงาน โดยสอดคลองกบรฐบาลและหนวยงานสาธารณสข ประเมนสถานการณและตดสนใจเชงรกเพอรกษาความตอเนองของธรกจและเสรมสรางความยดหยน

ตรวจสอบสถานะทางการเงน และระบจดเสยงเพอหาทางแกไขเปนอนดบแรก (assess financial and operational risks) โดยตดตามตนทนทสงขน และผลกระทบตอก าไร โดยอาจเจรจาเงอนไขการซอขายใหมเมอภาวะการเงนตงตว

รกษาการตดตอซพพลายเออร (Supplier) เพอระบความเสยงทอาจเกดขนเมอสถานการณเปลยนแปลง และทดสอบภาวะวกฤต (Stress Test) ซพพลายเออรขนตางๆ โดยเฉพาะอตสาหกรรมยานยนตทพงพาซพพลายเออรมาก

22

Restore businesses ปรบหวงโซอปทานใหมใหยดหยน โดยหาซพพลายเออรทางเลอกเพอกระจายความเสยงการผลต โดยไมพงพาผผลต

สนคาวตถดบ (tier-nth supplier) จากรายใดรายหนงหรอประเทศใดประเทศหนง และสรางการผลตใหมความคลองตว (agile manufacturing facilities) ทงน อาจพจารณาการพฒนาเครอขายการผลตและสรางหวงโซอปทานขนตน/ขนกลางภายในประเทศ ทดแทนการน าเขาจากตางประเทศ

ปรบโครงสรางสนคาของไทย (product portfolio management) และลดผลกระทบจากการเปนสวนหนงของหวงโซอปทานตางชาต เชน เปลยนจากการสงออกสนคาขนตน/ขนกลาง (primary/intermediate products) เปนสนคาขนสดทาย (finished goods) ใหมากขน

พจารณาปรบแนวทางการลงทนในลกษณะแนวขนาน (Horizontal Intra-Industry Trade (HIITHIIT) and/or Horizontal FDI) โดยตงโรงงานทเปนขนตอนการผลตเดยวกนในหลายๆ พนทมากขน เพอลดความเสยงหากการผลตขนตอนใดขนตอนหนงในประเทศ/พนทใดตองปดตวลง กยงสามารถดงผลผลตขนตนและขนกลางจากโรงงานทเหมอนกนในประเทศ/พนท/ประเทศอนๆ มาใชผลตตอไปได

ปรบการผลตโดยใชเทคโนโลยมากขน กระจายงานเหลานใหบคลากรในประเทศตางๆ ท างานขามประเทศผานระบบโทรคมนาคมสมยใหม เนนการลดตนทนใหธรกจมความคลองตว (lean) มากขน

3. บคลากร/แรงงาน พฒนาทกษะ (upskilled/reskilled) ใหสอดคลองกบโครงสรางเศรษฐกจในอนาคต โดยเฉพาะทกษะทไมสามารถ

ทดแทนโดยเครองจกรหรอระบบอตโนมตไดโดยงาย เชน บคลากรทางการแพทยและสาธารณสข อตสาหกรรมสรางสรรค ศลปวฒนธรรม ทศนศลป (จตรกรรมและประตมากรรม) การแสดง ดนตร ภาพยนตรและสอดจทล การออกแบบ แฟชน โฆษณา ซอฟทแวร) การพฒนาทกษะการคดเชงวพากษ (Critical Thinking) และการแกปญหาทซบซอน (Complex Problem Solving) และทกษะการท างานรวมกบคนอน

------------------------------------------------------------------------- กองวจยเศรษฐกจการคามหภาค

ส านกงานนโยบายและยทธศาสตรการคา 26 พฤษภาคม 2563

23

บรรณานกรม กรงเทพธรกจ. 20 เม.ย. 63. ‘โควด’ ปฎวตซพพลายเชนโลก ผผลตจอยายฐานลดพงพาจน. https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/876855 กรงเทพธรกจ. 7 พ.ค. 63. ฉากทศน 'การทองเทยวไทย' หลง COVID-19. https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/879331 เกยรตอนนต ลวนแกว. 21 เมษายน 2563. “แรงงานกลมเปราะบาง” เจบตวมากสดหลงโควด-19. กรงเทพธรกจ. www.bangkokbiznews.com/news/detail/877052 จนจรา สมบตพนศร. 25 มนาคม 2563. โคโรนาไวรสและจดจบของโลกาภวตน?. The 101 World. www.the101.world/coronavirus-and-globalisation/ ฐานเศรษฐกจ. 3 พ.ค. 63. อานสงสโควดท าใหทวโลกตองหนมองไทยมากขน. https://www.thansettakij.com/content/432659 ฐานเศรษฐกจ. 8 พ.ค. 63. ธรกจตองปรบตวอยางไรให “รอด” เมอโควด-19 อยดวยอกยาว. https://www.thansettakij.com/content/433344 ดร.ยรรยง ไทยเจรญ. 3 เมษายน 2563. การลดความชนของภาวะเศรษฐกจถดถอย (Flattening the recession curve). กรงเทพธรกจ คอลมน กาวทนเศรษฐกจ. www.scbeic.com/th/detail/product/6745 ฐานเศรษฐกจ. 3 พ.ค. 63. อานสงสโควดท าใหทวโลกตองหนมองไทยมากขน. https://www.thansettakij.com/content/432659 ฐานเศรษฐกจ. 8 พ.ค. 63. ธรกจตองปรบตวอยางไรให “รอด” เมอโควด-19 อยดวยอกยาว. https://www.thansettakij.com/content/433344 ธนาคารแหงประเทศไทย. 2 มกราคม 2563. เรอง รายงานนโยบายการเงน ฉบบเดอนธนวาคม 2562. ขาวธนาคารแหงประเทศไทย ฉบบท 1/2563. www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/MonetPolicyComittee/MPR/DocLib/PressMPR_December2562_58di84.pdf ธนาคารแหงประเทศไทย. 8 เมษายน 2563. เรอง รายงานนโยบายการเงน ฉบบเดอนมนาคม 2563. ขาวธนาคารแหงประเทศไทย ฉบบท 21/2563. www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/MonetPolicyComittee/MPR/DocLib/PressMPR_March2563_vp5sp02.pdf แนวหนา. 8 พ.ค. 63. ไทยหลงวกฤตโควด-19 นาจะเปนแหลงรองรบการลงทนของญปน. บทบรรณาธการ. https://www.naewna.com/politic/columnist/43916 ประชาชาตธรกจ. 3 พ.ค. 63. อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ของไทยในยคโควด-19. https://www.prachachat.net/columns/news-458855 ประชาชาตธรกจ. 23 เม.ย. 63. โควดทรานสฟอรม เทยวไทย ธรกจ (ตอง) พรอมเปลยนแปลง. https://www.prachachat.net/tourism/news-454147 ปต ศรแสงนาม. 24 กมภาพนธ 2563. โลกทไมเหมอนเดมหลง COVID-19. The 101 World. www.the101.world/the-world-after-covid-19/ ปต ศรแสงนาม. 10 มนาคม 2563. เมอเศรษฐกจตดไวรส. The 101 World. www.the101.world/piti-one-on-one/ โพสตทเดย. 4 พ.ค. 63. บญหลนทบไทยแลนด? เมอญปนหนจนยายฐานมาอาเซยน. https://www.posttoday.com/world/622597 มตชน. 8 พ.ค. 63. ‘บกต’ ยน 17 พ.ค. คลายลอกเปดหางฯ ขอบคณ ปชช.รวมมอ ตดเชอใหมเหลอหลกเดยว. https://www.matichon.co.th/politics/news_2175641 วนชย ตนตวทยาพทกษ. 24 มนาคม 2563. หลงโรคระบาดจากไป จะเหนอะไร. The 101 World. www.the101.world/world-after-coronavirus/ สนตธาร เสถยรไทย. 10 มนาคม 2563. เมอไวรสเปลยนโลก(ดจทล)-หาโอกาสในวกฤต. The 101 World. www.the101.world/economics-opportunity-in-covid19-crisis/ ส านกงานสภาพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 18 พฤษภาคม 2563. ภาวะเศรษฐกจไทยไตรมาสแรกของป 2563 และแนวโนมป 2563. https://www.nesdc.go.th/ewt_dl_link.php?nid=10212&filename=QGDP_report Brandbuffet. 16 เม.ย. 63. หลง Covid-19 เทรนดผบรโภคไทยเปลยนพฤตกรรมถาวร เปด ‘4 แนวทาง’ธรกจพลกวกฤตเปนโอกาส. https://www.brandbuffet.in.th/2020/04/nielsen-changing-consumer-behavior-in-covid19/ Brandinside. 8 พ.ค. 63. จดเดนไทยผลตอาหารได เปนทางรอดอตสาหกรรมอาหารและเครองดมในวกฤตโควด-19. https://brandinside.asia/how-to-survive-for-food-industry-in-thailand/ Capital Economics. 26 May 2020. The economic impact of COVID-19. www.capitaleconomics.com/the-economic-effects-of-the-coronavirus/

24

IEA. April 2563. Oil Market Report - April 2020. Flagship Report. www.iea.org/reports/oil-market-report-april-2020 IMF. April 2563. World Economic Outlook, April 2020 Chapter 1: The Great Lockdown. www.imf.org/en/Publications/WEO/Issues/2020/04/14/weo-april-2020 Krungsri Research Intelligence. ก ม ภ า พ น ธ 2 5 6 3 . COVID-1 9 : Severe blow to Thai tourism and supply chains. www.krungsri.com/bank/getmedia/66407901-b195-41b1-b71e-7d65cf7b3beb/RI_Tourism_200228_EN.aspx Krungsri Research Intelligence. 10 เมษายน 2563. Monthly Economic Bulletin April 2020. www.krungsri.com/bank/getmedia/aab22f9a-feab-418a-b545-8bbb99dfc906/MB_Bulletin_200410_EN.aspx Krungsri Research Intelligence. 18 พฤษภาคม 2563. Monthly Economic Bulletin May 2020. https://www.krungsri.com/bank/getmedia/d0cdb2a5-ac5b-4cb8-8ca0-7a03eb15ff0e/MB_Bulletin_200515_EN.aspx Mckinsey & Company. 25 March 2020. COVID-19: Briefing Note, Global Health and crisis response OECD. April 2020. Main Economic Indicator, Volume 2020/4, April. read.oecd-ilibrary.org/economics/main-economic-indicators/volume-2020/issue-4_58177352-en SCBEIC. 13 มนาคม 2563. EIC ปรบลดคาดการณ GDP ไทยป 2020 เปนหดตวท -0.3% จากการแพรระบาดของ COVID-19 ทรนแรงเพมขนมากกวาคาด. www.scbeic.com/stocks/product/o0x0/tg/e8/fllktge870/EIC-Note_GDP_COVID-Widespread_20200313.pdf SCBEIC. 2 เมษายน 2563. EIC ประเมนเศรษฐกจไทยป 2020 เขาสภาวะถดถอยและหดตวท -5.6% จากเศรษฐกจโลกเขาสภาวะถดถอยและจ านวนนกทองเทยวทลดลงมากกวาทคาด. www.scbeic.com/th/detail/file/product/6742/fm4rh4i8yc/EIC-Note_GDP_-5.6-_02042020.pdf Spinney Laura. 1 April 2020. Coronavirus vaccine: when will it be ready ?. www.theguardian.com/world/2020/mar/30/coronavirus-vaccine-when-will-it-be-ready The Standard. 15 เม.ย. 63. โควด-19 เปลยนผบรโภคไทยอยางไร เจาะลกพฤตกรรมและการตดสนใจซอในชวงกอน-ระหวาง-หลงเกดวกฤต. https://thestandard.co/how-coronavirus-change-customer-buying-behaviour-before-and-after/ World Bank. March 2020. Global Monthly: March 2020. pubdocs.worldbank.org/en/897221585846526296/Global-Monthly-Mar20.pdf Worldometer. 26 May 2020. COVID-19 CORONAVIRUS PANDEMIC. https://www.worldometers.info/coronavirus/ WTO. 2019. Global Value Chain Development Report 2019. www.wto.org/english/res_e/publications_e/gvcd_report_19_e.htm