ประกาศกรมการแพทย เรอง แนวทางปฏบตการรกษาทางทนตกรรมในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019

ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (COVID-19) ทำใหจำเปนตองงดและเลอนการรกษาทางทนตกรรมในผปวยทวไปทไมฉกเฉนมาระยะหนงซงอาจทำใหเกดผลเสยแกผปวยจำนวนไมนอยทจำเปนตองไดรบการรกษาในเวลาทเหมาะสมเมอพจารณาจากขอมลเชงประจกษทางระบาดวทยาของสถานการณการระบาดของโรค COVID–19 และการบรหารทรพยากรทางสาธารณสข ในปจจบนกระทรวงสาธารณสขตระหนกในผลกระทบตอผปวยเหลาน จงเหนควรใหมการเรมบรการรกษาทางทนตกรรมท ไมฉกเฉนทสมควรดวยความระมดระวง คณะทำงานซงประกอบดวย ตวแทนขององคกรดานทนตกรรม ไดแก ทนตแพทยสภา ราชวทยาลยทนตแพทยแหงประเทศไทย องคกรผบรหารคณะทนตแพทยศาสตรแหงประเทศไทย สมาพนธทนตแพทย กระทรวงสาธารณสข สมาคมทนตแพทยเอกชน และ สถาบนทนตกรรม กรมการแพทย มความเหนรวมกนวาเพอใหระบบการดแลสขภาพชองปากของประชาชนสามารถดำเนนการตอไปได โดยจดทำ “แนวทางปฏบตการรกษาทางทนตกรรมในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019” มวตถประสงคสำคญ ดงน

1. ใชเปนแนวทางในการบรหารจดการรกษาผปวยตามความเรงดวนและความจำเปนทเหมาะสมตามระดบ Emergency, Urgency และ Elective case ตามลำดบ บนพนฐานของการประเมนสถานการณการระบาดในแตละพนท และตามศกยภาพของระบบบรการของโรงพยาบาลและเขตสขภาพ

2. คำนงถงความปลอดภยของผปวย บคลากรทางการแพทย และผปวยรายอนๆ ทมารกษาในโรงพยาบาล

3. ใหมมาตรการการปองกนทเหมาะสมและไมใชทรพยากรทสนเปลองมากเกนความจำเปน ตระหนกถงการใชทรพยากรทมอยอยางจำกด อยางสมเหตสมผล

4. ใหมระบบการบรหารจดการทเหมาะสมเพอหลกเลยงขอขดแยงตางๆระหวางทนตแพทย ผปวยและผปฏบตงาน

5. ใหพจารณาปฏบตตามรายละเอยดเอกสารแนบทายดวยความเหมาะสม โดยยดวตถประสงคขางตนเปนหลก

จงประกาศมาเพอทราบโดยทวกน

ประกาศ ณ วนท พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๖๓ (นายสมศกด อรรฆศลป) อธบดกรมการแพทย

1

รายละเอยดเอกสารแนบทาย

แนวทางในการจดกลมอาการตามความเรงดวน Emergency Urgency และ Elective case

ในผปวยทางทนตกรรม

(หมายเหต: นยามทแนะนำนเปนแนวในการทำความเขาใจระหวางผปฏบตงานใหตรงกนเทานน)

ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 ขณะทมความจำกดของทรพยากรทาง

การแพทยและคำนงถงความปลอดภยจากการตดเชอของบคลากรทางการแพทย แนะนำใหปรบสดสวนการ

ใหบรการทนตกรรมโดยพจารณาจาก การจดกลมอาการ ใหลำดบตามความเรงดวนของโรค ตามลำดบดงน

ภาวะเรงดวนฉกเฉน (Emergency) ภาวะเรงดวน (Urgency) และ ภาวะไม เรงดวน (Elective case)

โดยกรณฉกเฉนและเรงดวนใหพจารณาตามประกาศกรมการแพทยรวมกบองคกรวชาชพทางทนตกรรม

ณ วนท 30 มนาคม พ.ศ. 2563 ทงน ภาวะไมเรงดวน ใหพจารณาในกรณทเปนผปวยตอเนองหรอในกรณท

หากขาดการดแลรกษาตอเนองเปนระยะเวลานาน อาจสงผลเสยตอผปวยตามสาขาการบรการทนตกรรม ดงน

(สวนกรณอนๆ ขนอยกบดลยพนจของทนตแพทยและความพรอมดานอน ๆของระบบสนบสนนการใหบรการ)

ปรทนตวทยา

1. ผปวยทมความจำเปนตองไดรบการรกษาทางปรทนตกอนการผาตดทางการแพทยตางๆ ทมการนด

หมายแลว เชน เปลยนขอเขา, เปลยนลนหวใจ, ฉายรงสเพอการรกษา

2. ผปวยทสมควรไดรบ Periosurgeryเพอปองกนการเกด disease progression โดยตองเปนการผาตด

ทไมมการกรอฟงกระจายมาก

3. ผปวยทจำเปนตองไดรบการ maintenance เชน กลมทเปน high risk หรอ Follow up ภายหลง

Periosurgery

ทนตกรรมหตถการ 1. ฟนผลกทเสยงตอการเปลยนแผนการรกษาเปนการรกษารากฟน 2. การเปลยนวสดอดฟนชวคราวเปนการบรณะฟนถาวรกรณผปวยไมสามารถใชงานไดหรอมการแตกหก

ของวสด 3. ผปวยกลม high caries risk หรอม systemic disease ทจำเปนตองทำการรกษา

วทยาเอนโดดอนต 1. กรณรกษารากฟนยงไมเสรจ มอาการปวดแลวไดรบยาแลวไมดขน 2. กรณทพจารณาแลววามแนวโนมจะเกดปญหาเชน ปวดบวม ม leakage หรอม crack 3. case trauma ทตองม intervention

2

ทนตกรรมประดษฐ 1. ครอบฟนชวคราวทใสมาเปนระยะเวลานาน ซงอาจจะมการรวซมและอาจทำใหเกดฟนผตอได รวมถง

ครอบฟนชวคราวแตก 2. ครอบฟน หลด ขยบ ผ 3. ครอบฟนชวคราวและฟนเทยมชวคราวใน Rehabilitation case ทจำเปนตองประเมนและปรบการ

สบฟนอยางตอเนอง 4. ฟนทรกษาคลองรากฟนแลวและรอการบรณะ 5. ฟนเทยมทตองมการเปลยน soft liner 6. ฟนเทยมทจำเปนตองไดรบการกรอแกไขเนองจากใสแลวเจบ 7. ฟนเทยมททำเสรจแลวรอใส

ทนตกรรมรากฟนเทยม 1. รากฟนเทยมทฝงไปแลว แตยงไมไดบรณะดวยครอบฟนตองใสฟนเพอปองกนฟนขางเคยงลม หรอ

กอใหเกดความเสยหายอนๆ ในชองปาก 2. ครอบฟนบนรากฟนเทยม หลด ขยบ 3. Screw บนสวนของรากฟนเทยม หลวม หลด ขยบ 4. Fixture, Abutment, Screw โยก แตก หก 5. O ring, attachment ขยบ หลด ขาด ทำใหฟนเทยมหลวม

ศลยศาสตรชองปาก 1. ฟนทมความจำเปนตองถอนหรอฟนคดทจำเปนตองผาตด โดยถาทงไวเปนระยะเวลานานอาจทำให

เกดการตดเชอลกลามได 2. กรณการผาตดบรเวณใบหนาและขากรรไกร ทมความจำเปนตองรกษาเพอลดการลกลามของโรค

เชน ถงนำหรอเนองอก (cystic lesion or Tumor) ของบรเวณใบหนาและขากรรไกร

ทนตกรรมสำหรบเดก 1. มฟนผลกลาม หรอ ผลก ทหากทงไว เสยงทจะตองเปลยนแผนการรกษาเปนรกษารากฟน 2. รกษารากฟนนำนมยงไมเสรจ 3. รกษารากฟนนำนมเสรจและอดชวคราวไว 4. ฟน trauma ททำ splint ไวและยงไมไดเอา splint ออก 5. ผปวยทประเมนแลวมปญหาเกยวกบ space deficiency

5.1 ถอนฟนไปแลว และมความจำเปนตองใส space maintainer 5.2 มความจำเปนตองใส removable appliance

6. ฟนทไดรบการวนจฉยวา retained root หรอ prolong retention

3

ทนตกรรมจดฟน 1. ผปวยทตองมการปรบเครองมอตอเนองตามดลยพนจของทนตแพทยผดแลผปวย เชน อยระหวางการ

ใหแรงทตอเนอง, ผปวย corticotomy เปนตนทงในงานจดฟนแบบตดแนนและงานจดฟนแบบถอดได 2. ผปวยทตองตดเครองมอ ในกรณทมการเตรยมชองปากไวเเลว เชน ถอนฟนเพอการจดฟนและยงไมม

การเรมใหแรง 3. ผปวยทตองถอดเครองมอ ในกรณทพมพปากเพอสงทำเครองมอคงสภาพฟนไวแลว หรอวางแผนพมพ

ปากทำเครองมอคงสภาพฟนในครงถดไป แตมเครองมอหลดระหวางการนดหมาย หมายเหต ควรมการจำกดผปวยตอวนตอทนตแพทย ทนตกรรมบดเคยว ผปวยทปวดจาก non odontogenic สามารถปรกษาไดทาง VDO call และ Tele treatmentนอกเหนอจากแนวทางขางตน Elective case บางกรณ ซงหากขาดการดแลรกษาตอเนองเปนระยะเวลานาน อาจสงใหเกดผลเสยตอผปวยสาขาทนตกรรมบดเคยว ไดแก

1. ผปวยกรณทสามารถตรวจใหการรกษา ใหคำแนะนำ การทำกายภาพบำบด หรอ จายยาไดหรอ กรณผปวยทตองไดรบยาตอเนอง

2. ผปวยกรณทเครองมอใสในชองปากทจำเปนตองไดรบการกรอแกไขเนองจากใสแลวเจบ หรอเกดการชำรดเสยหาย

3. ผปวยกรณทเครองมอใสในชองปากททำเสรจแลวรอใสหากทงไวเปนระยะเวลานานอาจทำใหเกดความเสยหายตอฟนหรออวยวะอนๆ ในชองปาก

4. ผปวยกรณทแพทยสงตวมารกษาโรคหยดหายใจขณะหลบจากการอดกน ถารอทำใหสงผลเสยตอ สขภาพรางกายและกระทบกบแผนการรกษาโรคของแพทย

5. ผปวยกรณใสเครองมอ mandibular advancement device เพอรกษาโรคหยดหายใจขณะหลบจากการอดกนทอยในระหวางกำลงปรบเครองมอเพอยนขากรรไกรกอนสงกลบไปหาแพทยหากทงไวรกษาไมตอเนองทำใหมผลเสยกบสขภาพรางกายและแผนการรกษาโรคของแพทย

เวชศาสตรชองปากและทนตรงส 1. สามารถใหการรกษาผปวยในกรณตรวจ จายยาได 2. การถายภาพรงสเนนการใชการถายภาพรงสนอกชองปาก (Sectional / full width panoramic

หรอ small volume CBCT ในกรณท panoramic ยงไมสามารถแปลผลไดหรอไมสามารถใหรายละเอยดทเพยงพอหรอ oblique lateral radiograph)

4

แนวทางการคดกรองผปวยทางทนตกรรม

เพอความปลอดภยของทนตบคลากรและเพอปองกนการแพรกระจายเชอไวรสโคโรนา 2019

ทนตบคลากรทกคนตองใหความสำคญและรวมการคดกรองผปวยทกรายในดานความเสยงตอการตดเชอ

เปนหนงในการประเมนกอนการทำหตถการดงตอไปน

การคดกรองโดยการซกประวต (social risk factor, physical/medical risk factor) ควรดำเนนการ

ตามแนวทางเวชปฏบต การวนจฉย ดแลรกษา และปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล กรณโรคตดเชอไวรส

โคโรนา 2019 (COVID-19) รวมกบการตรวจประเมนอาการ อาการแสดง กอนการรกษาทางทนตกรรม ทงน

การคดกรองโดยการสอบถาม สามารถดำเนนการไดกอนถงวนนดอยางนอย 1 วน เพอลดความเสยงจากการ

เดนทางของผปวยมายงสถานพยาบาล

ประวต

• มประวตเดนทางไปยง หรอมาจากพนทหรออยอาศยในพนทเกดโรคระบาดตอเนองของ COVID-19

• มประวตคนในครอบครวปวยเปน COVID-19สมผสกบผปวย COVID-19 หรอสารคดหลงจากระบบ

ทางเดนหายใจของผปวยโดยไมไดใสอปกรณปองกนตนเองทเหมาะสม

• เปนผประกอบอาชพทเกยวของกบนกทองเทยว สถานทแออด หรอตดตอกบคนจำนวนมาก

• มประวตไปในสถานททชมชน หรอสถานททมการรวมกลมคน เชน ตลาดนด หางสรรพสนคา

สถานพยาบาลขนสงสาธารณะ

• เปนบคลากรทางการแพทยทมโอกาสใกลชด/ สมผสผปวย COVID-19

อาการ และอาการแสดง

• ไอเจบคอนำมกไหล

• มไขอณหภมตงแต 37.5 C

• การสญเสยการไดกลน การรบรส

• ปวดศรษะปวดกลามเนอ

• หายใจเหนอย/ หายใจเรว

5

แนวปฏบตในการรกษาทางทนตกรรมในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (**หลกการสำคญทตองทำความเขาใจในเบองตน คอการบรการ elective case ทจำเปนใน

ระยะแรก ตงอยบนสมมตฐานเบองตนวาเปนการใหบรการเฉพาะผปวยทไมมความเสยงในการเปน spreader ของ COVID -19 กอนเทานน ตามหลกฐานเชงประจกษในขณะนการคดกรองทางคลนกเปนสงทสำคญทสด ททนตแพทยตองใสใจมากทสด ผปวยทคดกรองโดยการซกประวตวาเปนกลมไมมความเสยงเหลานมความเปนไปไดทจะเปนพาหะนอยมาก** การตรวจคดกรองทางหองปฏบตการไวรสวทยาโดยไมจำเปนจะทำใหเกดความสญเสยทางเศรษฐกจและการใชทรพยากรโดยไมจำเปนอยางมาก)

ในการดแลผปวยทางทนตกรรม ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 มแนวปฏบตดงน ก. แนวปฏบตทางทนตกรรม ในกรณผปวยเขาขายเปนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (PUI suspected case)

1. กรณทผปวยจดอยในกลมมอาการฉกเฉน (Emergency) ใหบคลากรททำการรกษาสวมใสMaximum PPE โดยใช High Volume Evacuation (HVE) /High power intraoral suction ทำการรกษาในหองแยก Airborne Infection Isolation Rooms (AIIRs) หรอหอง Negative pressure และสงตวผปวยเพอรบการตรวจวนจฉยดวยวธ RT-PCR test จากสถานพยาบาลทมศกยภาพเพยงพอ

2. กรณทผปวยมอาการไมฉกเฉน (Non-Emergency) อาจพจารณาทางเลอกสงตรวจ RT-PCR test ในกรณทตองการตรวจเพอการเฝาระวงเชงรก (Active Surveillance) หรอสงตรวจในเคส ทตองแอดมททโรงพยาบาล ทงนขนอยกบบรบทความพรอมและศกยภาพของแตละสถานพยาบาล

• ในกรณทยนยนผลการตรวจผลตรวจเปนบวกใหเลอนการรกษาทางทนตกรรมออกไปกอนอยางนอย 30 วน หลงจากทผปวยไดรบผลตรวจ RT-PCR เปนลบ และพจารณานดหมายใหการรกษาทางทนตกรรมใหม โดยใหบคลากรททำการรกษาสวมใส Standard PPE รวมกบใชhigh Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองทนตกรรมทม การหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสม โดยไมจำเปนตองมการตรวจหาการตดเชอไวรสซำในวนทมาทำการรกษาทางทนตกรรม

• ในกรณทยนยนผลการตรวจผลตรวจเปนลบ ใหพจารณาใหการรกษาทางทนตกรรมไดโดยเรวเพอลดความเสยงตอการทผปวยจะตดเชอในระหวางน ในชวงระยะเวลาระหวางการรกษาทางทนตกรรมแตละครง ผปวยควรปฏบตตวกอนตามคำแนะนำอยางเครงครด ไดแกการรกษาระยะหางหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตางๆ ไมอยใกลชดผทมอาการเปนไขหวด หลกเลยงการออกไปในทชมชน งดพบปะกบญาตหรอบคคลอนโดยเฉพาะคนทมาจากตางถน โดยใหบคลากรททำการรกษาสวมใส Standard PPE รวมกบใชhigh Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองทนตกรรมทม การหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสม * ทงนมาตรการการดแลผปวยระหวางทรอผลตรวจคดกรองทางหองปฏบตการไวรสวทยา

ใหเปนไปตามนโยบายของแตละโรงพยาบาลทกำหนดตามแนวโนมความชกของพนทตงของโรงพยาบาล และตองแนะนำผปวยใหสวมหนากากอนามยและระมดระวงตอพฤตกรรมทเสยงตอการตดเชอ หรอกระจายเชอไปสผอน

6

ข. แนวปฏบตในการรกษาในกรณผปวยไมเขาขายเปนโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (Non -PUI suspected case)

1. กรณทผปวยจดอย ในกลมมอาการฉกเฉน (Emergency) ใหบคลากรททำการรกษาสวมใส

Maximum PPE โดยใช high Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองแยก Airborne Infection Isolation Rooms (AIIRs) หรอหอง Negative pressureและสงตวผปวยเพอรบการตรวจวนจฉยดวยวธ RT-PCR testจากสถานพยาบาลทมศกยภาพเพยงพอ

2. กรณทผปวยมอาการไมฉกเฉน (Non-Emergency) อาจพจารณาทางเลอกสงตรวจ RT-PCR testในกรณทตองการตรวจเพอการเฝาระวงเชงรก (Active Surveillance) หรอกรณตอง Admit ผปวยโดยพจารณาวธการทเหมาะสมทงนขนกบดลยพนจของทนตแพทยผใหการรกษา บรบทความพรอมและศกยภาพของแตละสถานพยาบาล

2.1 กรณทไมสงตรวจ RT-PCR

• กรณหตถการท เกดละอองฝอยฟงกระจาย ใหบคลากรททำการรกษาสวมใสFull PPE รวมกบการใส Mask N95 หรอ sealed surgical mask โดยใช high Volume Evacuation (HVE)ทำการรกษาในหองทนตกรรมทม การหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสม

• กรณหตถการทไมเกดละอองฝอยฟงกระจาย ใหบคลากรททำการรกษาสวมใสStandard PPE โดยใช high Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองทนตกรรมทมการหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสม

2.2 กรณทสงตรวจ RT-PCR

• ในกรณทยนยนผลการตรวจผลตรวจเปนบวก ใหเลอนการรกษาทางทนตกรรมออกไปกอนอยางนอย 30วนหลงจากทผปวยไดรบผลตรวจ RT-PCR เปนลบ และพจารณานดหมายใหการรกษาทางทนตกรรมใหมโดยใหบคลากรททำการรกษาสวมใส Standard PPE รวมกบhigh Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองทนตกรรมทมการหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสมโดยไมจำเปนตองมการตรวจหาการตดเชอไวรสซำ

• ในกรณทยนยนผลการตรวจผลตรวจเปนลบ ใหพจารณาใหการรกษาทางทนตกรรมไดโดยเรวเพอลดความเสยงตอการทผปวยจะตดเชอในระหวางน ในชวงระยะเวลาระหวางการรกษาทางทนตกรรมแตละครง ผปวยควรปฏบตตวกอนตามคำแนะนำอยางเครงครด ไดแกการรกษาระยะหางหลกเลยงพฤตกรรมเสยงตางๆ ไมอย ใกลชดผทมอาการเปนไขหวด หลกเลยงการออกไปในทชมชน งดพบปะกบญาตหรอบคคลอนโดยเฉพาะคนทมาจากตางถน โดยใหบคลากรททำการรกษาสวมใส Standard PPE รวมกบ high Volume Evacuation (HVE) ทำการรกษาในหองทนตกรรมทมการหมนเวยนและระบายอากาศทเหมาะสมโดยไมจำเปนตองมการตรวจหาการตดเชอไวรสซำ * ทงนมาตรการการดแลผปวยระหวางทรอผลตรวจคดกรองทางหองปฏบตการไวรส

วทยาใหเปนไปตามนโยบายของแตละโรงพยาบาลทกำหนดตามแนวโนมความชกของพนทตงของโรงพยาบาลและตองแนะนำผปวยใหสวมหนากากอนามยและระมดระวงตอพฤตกรรมทเสยงตอการตดเชอ/กระจายเชอไปสผอน

7

8

แนวทางปฏบตการควบคมการตดเชอในการบรการทางทนตกรรม

** ทงนขอใหแตละหนวยงานพจารณาใหการรกษาตามศกยภาพของหนวยงานโดยคำนงถงประโยชนและความปลอดภยของผปวยและทนตบคลากรเปนหลกในแงของกระบวนการปองกนโรคและควบคมการแพรระบาดของโรค COVID-19

1. ควรมระบบการนดหมาย ลวงหนาทางโทรศพท/ Application 2. ควรมชองทางใหผปวยปรกษาปญหาสขภาพชองปาก กรณฉกเฉน/เรงดวนกรณผปวยมขอสงสยและ

เพอลดความเสยงจากการเดนทางมารบบรการ เชน ระบบปรกษาทางไกล ระบบโทรศพท เปนตน 3. แนะนำใหผปวยมารบการรกษาเพยงคนเดยว หรอในกรณทตองมผดแล/ผปกครอง ควรมผตดตาม

เพยง 1-2คน 4. คดกรองผปวยและญาต/ผตดตาม กอนใหการรกษาทางทนตกรรม โดยทำการซกประวตอยางละเอยด

และวดไข แนะนำใหผปวยและญาต/ผตดตาม สวมใสหนากากอนามยตลอดเวลาขณะทรอรบการบรการ

5. ควรมการจดแยกพนทการใหบรการตามความเสยงตอการเกดการแพรกระจายเชอออกเปน 3 บรเวณ คอ 1) พนทพกหรอสำนกงานของเจาหนาทพนทพกรอรบการรกษา 2) พนทการรกษาทไมเกดหรอเกดละอองฝอยจากหตถการในระดบตำ 3) พนทการรกษาทเกดละอองฝอยจากหตถการในระดบสง

6. ทนตแพทย ผชวยทนตแพทย และบคลากรทเกยวของใหสวมใสอปกรณปองกนตนเองตามแนบทายประกาศเรองชนดของการใชอปกรณปองกนตนเองทางทนตกรรม **ทงนแนวทางอาจมการปรบตามความพรอมหรอนโยบาย ตามความเหมาะสมของแตละหนวยงาน

7. แนวทางการเปลยนอปกรณปองกนตนเองทางทนตกรรม ใหพจารณาตามแนบทายแนวทางการปฏบต /การใชอปกรณตามหตถการทางทนตกรรม

8. ลางมอใหสะอาดอยางถกวธดวยนำยาฆาเชอ 9. การเตรยมหองกอนการรกษา

9.1 ในหองททำการรกษา ใหเอาสงของทไมจำเปนออกใหหมดและใหทนตแพทยบนทกเวชระเบยนนอกหองทใหการรกษาผปวย

9.2 ปกคลมพนผวบรเวณสวนสมผสตางๆดวยวสดทใชแลวทงเชน plastic wrap 9.3 หลกเลยงการใชอปกรณทำฟนทกอใหเกดการฟงกระจายของละอองนำ เชนการเปาลม , การใช

หวกรอ, การใชเครองขดหนปน Ultrasonic ในพนทการรกษาทแยกไมใหมการฟงกระจาย 10. ใหผปวยบวนปากดวยนำยาบวนปาก 0.2% povidone iodine โดยใหอมกลวในชองปาก 1 นาท

แลวบวนทง โดยมขอหามใชในผปวยทมการทำงานของตอมไทรอยดผดปกต ผทมประวตการแพไอโอดน ผปวยโรคไต ผปวยตงครรภ ผปวยในระยะใหนมบตร และเดกอายตำกวา 6 ป หากใชนำยาบวนปากดงกลาวไมได ใหพจารณาใชนำยาบวนปาก1% hydrogen peroxide โดยมขอควรระวงคอ

9

อาจกอใหเกดการระคายเคองคอนขางสง จงหามใชในผสงอาย ผทปากแหงนำลายนอยหรอมแผลในชองปาก ผปวยทมแผลถอนฟน

ในกรณทผปวยทไมสามารถควบคมการกลนได เชนผปวยเดก หรอผปวยสงอาย ใหใชผากอซหรอสำลชบนำยาบวนปากเชดภายในชองปากแทนการบวนนำยา

11. พจารณาถายภาพรงสนอกชองปาก (Panoramic หรอ CBCT) เปนหลกจากดการใช intraoral x-ray โดยเฉพาะตาแหนงทกระตนใหเกดการไอหรอสาลก เชน upper/lower posterior molar ในหตถการงานวทยาเอนโดดอนต ขนตอนวดความยาวรากในการทางานพจารณาใช electronic apex locator เปนหลก

12. ใช High Volume Evacuation( intraoral high power suction) ในผปวยทกรายและพจารณาใช extraoral high power suction ทม HEPA filter เพม

13. ในหตถการบางอยางทกระตนให เกด gag reflex หรอไอ เชน การพมพปาก พจารณาการใช intraoral scanner

14. ในการรกษาทจำเปนตองมการขดแตงชนงานนอกปาก ใหแชชนงานในdisinfectant agent อยางเหมาะสม กอนการกรอแตงนอกชองปากควรทำรวมกบการใช extraoral high power suction หรอกรอแตงชนงานในกลองพลาสตกเพอลดการฟงกระจาย

15. ใชเวลาในการรกษาอยางเหมาะสม ไมควรเกน 1 ชวโมงในผปวยแตละราย 16. การดแลพนผวและบรเวณแวดลอม

16.1 เชดทำความสะอาดดวยสารฆาเชอ (surface disinfectant) ทเหมาะสมสำหรบพนผวนนๆในความเขมขนและระยะเวลาทสามารถทำลายเชอกอโรค COVID-19 ได หลงจากเสรจสนการรกษาผปวยแตละราย

16.2 ในกรณทตองใหการรกษาผปวยตอเนองกนหลายรายควรใหมการระบายอากาศในหองทำฟน หรอเวนระยะเวลาไวอยางนอย 30 นาทและทำความสะอาดพนผว กอนเรมการรกษาผปวยรายตอไป

16.3 พนทการใหบรการอนๆ เชนจดนด จดชำระคารกษา ใหเชดทำความสะอาดพนผวทก 1 ชวโมงและมแอลกอฮอลเจลสำหรบทำความสะอาดมอในทกจดบรการ

16.4 การจดการผาปนเปอนตดเชอ ไดแก ผาเปอนเลอด/สารคดหลง ทมองเหนไดชดเจน หรอทคาดวาจะปนเลอนเลอด/สารคดหลง ใหแยกบรรจในถงพลาสตกสแดงไมเกน 2/3ถง และสงทำความสะอาดตามมาตรฐานการซกผาตดเชอ

16.5 เจาหนาทหรอแมบานททำความสะอาดพนผวและสงแวดลอม ตองสวมอปกรณปองกนคอ หนากากอนามย face shield/แวนตา ผากนเปอนกนนำและถงมอยางอยางหนา

17. ใหจดการขยะตดเชอโดยทงในถงขยะตดเชอ (ถงแดง) และทำการกำจดดวยวธการทเหมาะสม 18. ใหนำมาตรการ physical distancing มาปรบใชในการบรหารจดการผปวยอยางเหมาะสม 19. ใหบรการตอบขอซกถามและใหคำแนะนำการดแลตนเองแกผปวยและญาต ผานชองทางโทรศพท

หรอชองทางอนๆทเหมาะสม

10

แนวปฏบตในการลดปรมาณการปนเปอนของเชอในอากาศในคลนกทนตกรรม

สงทควรปฏบตเพอลดความเสยงของการแพรเชอจากการฟงกระจายของละอองฝอยทเกดขนจากหตถการทางทนตกรรม ไดแก

1. ใชระบบการปองกนการดดกลบ (anti-retraction valve) ของดามกรอฟน เพอปองกนไมใหเกดการดดกลบของนำภายในชองปาก กลบเขาไปในระบบนำของยนตทำฟน

2. ทำการเดนเครองไลนำออกจากสายสงนำกอนเรมปฏบตงานและในระหวางเปลยนผปวยทกราย เปนระยะเวลาอยางนอย 20-30 วนาท

3. การใชเครองดดความแรงสง (high power suction หรอ high volume evacuators) แบบ motor suction อยางถกวธ ในหตถการทมการฟงกระจาย

• ระบบการดดนำลายแบบ high powersuction ในยนตทนตกรรมทเปนแบบ Air suction ควรม การเดนทอระบายอากาศแยกออกจากทอนำทงของยนต เพอไมใหเกดแรงดนกลบมาทอางบวนนำลาย เกดการฟงกระจายของไวรสตามมาได

• กรณทการเปลยนแปลงกระทำไดยาก พจารณาใช Mobile motor suction หรอ Surgical mobile motor suction แทนได

11

แนวทางการปฏบต /การใชอปกรณจำแนกตามหตถการทางทนตกรรม

หมายเหต

+++ หมายถง เปนอปกรณหรอขนตอนทจำเปน และควรตองใชเพอ Infection control

ในหตถการทเปน High Aerosol

++ หมายถง เปนอปกรณหรอขนตอนทม แลวจะชวยเพมประสทธภาพของ Infection control

ในหตถการทเปน Moderate Aerosol

+ หมายถง เปนอปกรณหรอขนตอนทมแลว มผลเพมประสทธภาพโดยรวมของ Infection

controlเพยงเลกนอยในหตถการทเปน Low Aerosol

- หมายถง หตถการนนๆ ไมสามารถใชอปกรณชนดนนได

+/- หมายถง เปนอปกรณหรอขนตอนทชวยเสรมประสทธภาพในการฟงกระจายของ Aerosol

โดยยงไมมขอมลสนบสนนเชงประจกษ

12

แนวปฏบตในการจดสงแวดลอมเพอควบคมการตดเชอในหองทนตกรรม

1. บรเวณหองทพกคอยของผปวย/ญาต

• ควรแยกพนทพกคอยออกจากพนทหองทมการรกษาไมใหมการไหลเวยนของอากาศรวมกน

• ควรจดพนทการนงและเกาอใหหางกนไมนอยกวา 1 เมตร

• ควรมการทำความสะอาดพน บรเวณทมการสมผสดวยมอ เชน มอจบประต เกาอ ปมกดลฟท หองนำ ดวย surface disinfectant ทเหมาะสมทก 1-2 ชวโมง

• การบรการอนๆ เชน การชำระเงน การสงมอบเอกสารใบนดควรใชวธการเพอลดการสมผสเชอ

• จดใหมแอลกอฮอลเจลอำนวยความสะดวกในการทำความสะอาดมอใหผปวยและญาต

• ใหผปวยและญาตสวมใสหนากากอนามยตลอดเวลา ยกเวนขณะทไดรบการตรวจรกษา

• ควรจดใหมระบบระบายอากาศไมนอยกวา 2 ACH ซงสามารถทำไดโดย การมพดลมดดอากาศบรเวณผนงหองออกสบรรยากาศภายนอก หรอ เปดหนาตางระบายอากาศเปนเวลา 10-15 นาททก1-2 ชวโมง

• พจารณาเพมเครองฟอกอากาศทมHEPA filter และมประสทธภาพเหมาะสมกบขนาดของหอง

2.บรเวณทใหการรกษา

• ควรการควบคมทศทางการไหลของอากาศภายในหอง โดยวางตำแหนงหวจายลมเยนใหลมผานบรเวณสะอาดตองการความสะอาดมากกวาไปยงทสะอาดนอยกวา

** ทงนแตละสถานพยาบาล/หนวยงาน สามารถปรบรปแบบไดตามความเหมาะสมกบประเภทของ

หตถการภายในหองบรบทดานโครงสรางและความพรอมของแตละแหง โดยปรกษาวศวกรผมความ

เชยวชาญดานวศวกรรมปรบอากาศโดยสามารถพจารณาแนวทาง ดงน

1) ถายเทอากาศในหองออกขางนอกใหได 6-12 เทาของขนาดหอง ภายใน 1 ชวโมงหรอ

2) ถายเทอากาศในหองออกขางนอกใหไดอยางนอย 2 เทา และมระบบฟอกอากาศในหองดวย HEPA

filter 10 เทา

นอกจากนหากไมสามารถปรบปรงโครงสรางของระบบปรบอากาศไดกสามารถเลอกใชระบบระบาย

อากาศประเภทอนทดแทนได เชน การเปดหนาตางระบายอากาศ หรอการใชพดลมดดอากาศใหมปรมาณ

อากาศออกจากหองทนตกรรม (Exhaust Air) อยางนอย 2 ACH ตดตงในตำแหนงทเหมาะสมโดยรายละเอยด

ของประสทธภาพของพดลมดดอากาศทเหมาะสมกบปรมาตรของหอง ดงน

13

หรอเลอกใชเครองฟอกอากาศ (Air Purifier) มเครองฟอกอากาศ (Air Purifier) ในหองทใหบรการ

ทนตกรรม โดยคณลกษณะของเครองฟอกอากาศตองประกอบดวย HEPA filter ทมคณภาพ

มาตรฐานและทศทางการไหลเขาออกของอากาศไมอยในทศทางเดยวกนของเครองและ วางตำแหนง

เครองฟอกอากาศในตำแหนงทสะอาดนอยกวาตามทศทางการไหลเวยนของอากาศภายในหองทนตกรรม

*ขอมลอางองจาก 1) https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0003186

https://doi.org/10.1371/journal.pone.0003186 "Inactivation of Poxviruses by Upper-Room UVC Light in a Simulated Hospital Room Environment"James J. McDevitt,Donald K. Milton ,Stephen N. Rudnick,Melvin W. First Published: September 10, 2008

2) https://www.cdc.gov/niosh/docs/2009-105/default.html :"The National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH)"

14

ประเภทของอปกรณปองกนตนเองทางทนตกรรม

(ขอมลอางองตามแนวทางของทนตแพทยสภา)

ในกรณท surgical mask เปยกหรอปนเปอนสงคดหลง ควรเปลยนใหมทนท

* ทงนทนตบคลากรทเกยวของควรไดรบความร มความเขาใจในการเลอกใชอปกรณปองกน

ตนเองแตละประเภทไดอยางมประสทธภาพ รวมถงควรมการฝกซอมถอดใสใหเกดความชำนาญ

เพอลดการปนเปอนสงคดหลงหรอละอองฝอยจากการรกษาผปวยดวย

ในกรณหตถการ Aerosol สามารถปรบใชSealedSurgical Maskเชน การใช Mask Fitter หรอการใช Transporeปดผนกขอบโดยรอบ Surgical Mask ทดแทน N95 ได

15

ระบบขอมลการบรหารทรพยากร PPE

หนวยงานหรอสถานพยาบาลทกแหง ควรมระบบจดเกบขอมลการใชทรพยากรการใชอปกรณ PPE ใน

หตถการแตละประเภท เพอใชเปนขอมลใหเกดการบรหารจดการทรพยากรใหมประสทธภาพ เกดประโยชน

สงสด ในสถานการณภาวะฉกเฉนระดบประเทศ ดงตารางตวอยางตอไปน

ชอสถานพยาบาล...............................................................จงหวด................................................

หตถการ ชนด /จำนวน Mask

ชนด/จำนวน Gown

Reuse /

Disposable

PUI /Non

PUI PCR

sample

PCR result

ผาฟนคด N95 / 2 Isolation/2 Reuse Non saliva Negative

Incision

&drain

N95/3 Cover all /3 Disposable PUI Throat

swab

Positive