cpp.ph · pang kemikal nga ginabaligya sa dagkung langyaw'ng agribisnes. ang pag-uma usa ka...

ANGPahayagan ng Partido Komunista ng Pilipinas

Pinapatnubayan ng Marxismo-Leninismo-Maoismo

Bol yum XLI X I hap 2 0

Oktubre 2 1 , 2 01 8

www. phi l i ppi nerevol uti on. i nfo

Ang matag suok sa mga bukid ug kabukiran sa lapad nga kabanikanhan sa Pi-lipinas puno sa kapit-os ug kagutom. Walay undang ang nasinating pagpa-himulos ug pagpangdaugdaug sa kabus nga mag-uuma, mga mamumuong

panguma ug uban pang saray sa masang kabus. Hilabihan ang ilang pagtinguha ngatapuson ang pagtunhay sa kapin usa ka siglo nga sistemang semipyudal nga gapossa nangaging kapanahonan ug babag sa katilingbanong paglingkawas.

Sa tibuok nasud, nagdilaab ang di-wang masukulon sa masang mag-uumaaron iduso ang ilang kaayohan, pana-lipdan ang ilang mga katungod ug ias-dang ang ilang pakigbisog alang sa ti-nuod nga reporma sa yuta. Labaw panga mitabunok ang yuta aron samotnga paspas ug kaylap nga moasdangang gubat sa katawhan sa mga mosu-nod nga panahon.

Dili na maantus sa masang mag-uuma ang paghari sa dagkung agalongyutaan, mga dagkung kapitalista ngananag-iya sa lapad nga plantasyon ug

Tabunok ang yuta sakabanikanhan aron pasubsubonang gubat sa katawhan

EDITORYAL

mga kumpanya sa minahan ug troso-han. Nanglapaw ang ilang kasilag sapasistang pagpangatake sa mga arma-dong pwersa sa reaksyunaryong estadoaron sumpuon ang ilang pakigbisogalang sa yuta ug katilingbanong husti-sya.

Nagkagrabe ang kaylap nga prob-lema sa kawad-on ug pagpangilog ogyuta. Human ang halos pito ka dekadasa mini nga mga programa sa repormasa yuta, anaa pa gihapon sa kamot sapipila ang dagkung asyenda ug planta-

Komboy sa PNP,

giambus sa BHB

sa CamSurMALAMPUSON NGA GI-AMBUS sa Bagong HukbongBayan (BHB)-West CamarinesSur (Norben Gruta Command)ang 1st Camarines SurProvincial Public Safety Com-pany (PPSC) sa Philippine Na-tional Police (PNP) sa Mahar-lika Highway, Barangay Na-polidan, Lupi, Camarines Surniadtong Oktubre 18, alas-8:55 sa buntag.

Ang maong yunit sa PNPkabahin sa komboy pang-seguridad ni Bureau of Foodand Drugs Authority DirectorGeneral Mila Puno. Tulo kapulis ang napatay ug upatang samaron. Nasakmit gikankanila ang usa ka riplengM14, lima ka magasin sa balaniini ug duha ka magasin sakalibre .45 pistola.

Sukwahi sa ginapagawas"Komboy...," sundi sa panid 3"Tabunok...," sundi sa panid 2

Edi syong Bi saya

Oktubre 21 , 2018 ANG BAYAN2

Ang Ang Bayan gi namantal a duha ka hugna matag bul an sa

Komi te Sentral sa Parti do Komuni sta ng Pi l i pi nas

Bol yum XLI X I hap 2 0 | Oktubre 2 1 , 2 01 8

Unod

Ang Ang Bayan gi napagawas sa

pi nul ongang Pi l i pi no, Bi saya, I l oco,

H i l i gaynon, Waray ug I ngl es.

N agadawat ang Ang Bayan og mga

kontri busyon sa porma sa mga

arti kul o ug bal i ta. Gi naawhag usab

ang mga ti gbasa nga magpadangat

og mga puna ug rekomendasyon sa

pagpal ambo sa atong mantal aan.

ANG

instagram.com/sine.proletaryo

@prwc_info

fb.com/groups/prwcnewsroom

[email protected]

Editoryal: Tabunok ang yuta sa kabanikanhanaron pasubsubon ang gubat sa katawhan 1

PNP, giambus sa CamSur 1

9 ka mag-uuma, gimasaker 4

Konsultant sa NDFP, giaresto 5

Pagpanday sa Partido sa FX 6

Pagpangbarat sa mga mag-uuma 7

Nagapadayon nga gyerang anti-Moro 8

Mga protesta 10

Operation Pacific Eagle-Philippines 11

Kolonyal nga edukasyon sa Pilipinas 13

syon. Aron mabuhi, minilyong mag-uuma ang misulod sa sobra ka ma-pahimuslanong sistema sa pagpaa-bang sa yuta o kaha manarbaho isipmga mamumuong panguma bugti saubos kaayo nga suhulan.

Pinakagrabe ang maong mgapyudal nga kahimtang sa lapad ngahumayan, lubihan ug tubuhan. Gi-napas-an sa mga mag-uuma angtaas nga gasto sa produksyon. Gi-nahikot sila sa mga binhi nga hakogsa mahal nga pestisidyo ug ubanpang kemikal nga ginabaligya sadagkung langyaw'ng agribisnes.

Ang pag-uma usa ka makabuk-tot nga trabaho. Nagpabiling atra-sado ang sistema sa indibidwal ugginagmay'ng pag-uma nga gilang-kuban lamang sa simpleng mga ka-himanang manwal ug mga hayoppang-uma ug nagasalig sa tubigulan. Limitado ang paggamit ogmakinarya ug ubos ang produksyon.Karong tuiga, halos 750,000 na angnawad-an og panginabuhian sa ag-rikultura.

Ang bahandi nga ginamugna samasang mag-uuma ginahuthot sa

mga agalong yutaan nga walaytampo ni bisan tulo sa singot sapag-ugmad sa yuta. Ginakawkawnila ang 30, 50 hangtud 90 por-syento sa ani sa mag-uuma isipabang sa yuta. Aron adunay pang-gasto sa pag-uma ug sa inadlaw-adlaw nga panginahanglan, napu-gos ang mga mag-uuma nga iprendaang ilang yuta ug katungod ngamangabang aron mangutang samga usurero, aryendador, mga ru-ral bank ug ahensya sa microfi-nance nga grabe ka taas ang inte-res. Pito sa napulo ka nagabayad ogamortisasyon sa yuta ang napugosna lang nga isurender ang ilangtitulo.

Dakung patong sa gasto saproduksyon ang abang sa yuta uginteres sa pautang. Sinsilyo na la-mang ang nabilin sa bulsa sa mag-uuma human baratong ginapalit samga komersyante ang ilang mgaprodukto—humay man, kopra, aba-ka o mais. Labaw pang nagkagrabeang ilang kahimtang atubangan sapagsaka sa mga presyo sa mga pa-laliton karung tuiga bunga sa mgagipahamtang nga buhis ni Duterte.

Kaylap ang mga kaso sa pagpa-layas sa mga mag-uuma, mangi-ngisda ug masang minorya sa ilangyutang giugmad o yutang kabilin.Gatusan ka libong ektarya ang gi-nahawan ni Duterte aron hatagag-dalan ang ekspansyon sa mga ope-rasyong mina, o mga negosyo sareal estate, turismo, enerhiya, mgaproyektong pang-imprastruktura ugmga plantasyon sa pinya, saging, oilpalm ug uban pang produktongpang-eksport kasosyo ang dagkunglangyaw'ng kapitalista.

Ilalum sa Oplan Kapayapaan sarehimeng Duterte, ug sa duso ugsuporta sa imperyalismong US, wa-lay pagtagad ang paggamit sa AFP,PNP ug mga grupong paramilitararon kubkubon ug sakupon ang ga-tusan ka komunidad sa kabanikan-han, lakip ang mga lugar sa Moro.Walay pagtagad ang pag-abuso samga katungod-tawo ilabina sa Min-danao nga kapin usa ka tuig na nganapailalum sa balaod militar. Walaysukaranan nga ginapasakaan og ka-so ang masa ug ginaila sila nga iligalug tigsuporta sa armadong kalihu-kan. Kapin 4,000 na ang pugos ngagiparada isip mga "misurender ngaNPA." Aduna nay 13 ka mga kaso sabrutal nga masaker. Dili moubos sa170 ka mag-uuma ang gipatay ilalumni Duterte. Kapin 500,000 ang nap-wersang mobakwit.

Apan pakyas ang todong gye-rang pagpanumpo sa rehimeng US-Duterte batok sa masang mag-uuma. Imbes nga mahadlok ug mo-duko, labaw silang mibarug ug mita-as kamao, sayod ang masa nga masgrabeng pagpanglupig ug pagpahi-mulos ang kadangatan kung moatrassila sa tiranya ug terorismo sa mgaagalong yutaan, dagkung lang-yaw'ng korporasyon ug mga kakun-sabong dunot nga burukrata-kapitalista ug pasista.

Tabunok ang yuta sa kabani-kanhan aron labaw pang iasdangang armadong rebolusyon. Huptanpareho ang obhetibong kahimtangug suhetibong kusog aron iasdangnga walay kaparis sa gipaspason uggilapdon ang gubat sa katawhan satibuok nasud.

"Tabunok...," gikan sa panid 1

"Komboy...," gikan sa panid 1

ANG BAYAN Oktubre 21 , 2018 3

sa Armed Forces of the Philippines(AFP) ug PPSC, maampingon nga gi-pili sa Pulang hukbo ang mga targetniini sa matag taktikal nga opensiba.Partikular sa insidente sa Lupi, angmga armadong elemento lamang saPNP ang naigo sa command-detona-ted nga mga eksplosibo, matud ni KaMa. Roja Banua, tigpamaba sa Na-tional Democratic Front-Bicol. Tu-ngod kay kontrolado ang pagbusikadug klaro ang target, gilikayan angsakyanan nga gisakyan ni Puno. Ma-tud ni Banua, nakuha nila ang eksak-tong mga detalye sa komboy gikanmismo sa PNP.

Ayhan niini, giambus usab saBHB si Teodoro Adaptante niad-tong Oktubre 17, usa ka CAFGUnga nakadestino sa Barangay Ala-nao sa parehong lungsod.

Ang PPSC ug uban pang merse-naryong armadong pwersa sa reak-

syunaryong gubyerno ang nalam-bigit sa dili maihap nga mga krimensa paglapas sa mga katungod-tawosa Bicol. Gawas sa walay pagtagadnga pagpatay sa mga sibilyan satakuban sa "gyera kontra droga,"nalambigit usab siya sa mga kasosa pagpapatay sa mga aktibista.

Camarines Norte. NiadtongOktubre 14, duha ka M4 assaultrifle ang nasakmit sa BHB-Camarines Norte human nila ngagiambus ang 96th IB sa Purok 7,Barangay Dumagmang, Labo, Ca-marines Norte, bandang alas-4 sahapon. Walo ang napatay ug duhaang samaron sa mga sundalo.

Gipahigayon ang ambus duol satemporaryong gikampuhan sa 96thIB.

Agusan del Sur. Naglunsadang BHB-Agusan del Sur og puniti-bong aksyon niadtong Oktubre 4


Kinahanglang subsub ngaiasdang ang mga pakigbisog sa ma-sang mag-uuma. lig-ong iasdangang mga antipyudal, antipasista uganti-imperyalistang pakigbisog ugpalihukon ang minilyong masangkabus sa kabanikanhan. Ipahigayonang makuti ug malangkubon ngapagtuki sa kahimtang ug mga prob-lema sa masa ug kaplagon ang mgasolusyon ug lakang aron tubagonang ilang kaayuhan atubangan sagrabeng krisis sa ekonomiya ugnagkagrabeng katilingbanong ka-himtang. Iasdang ang tanang por-ma sa pagsukol aron iduso ug pana-lipdan ang ilang katungod sa yuta,gikan sa simpleng katungod magta-nom og kunsomo hangtud sa pag-sakmit sa pagpanag-iya sa yuta.

Awhagon ang malukpanongpagsalmot sa mga mag-uuma, ilabi-na ang mga kabatan-onan, sahukbong bayan aron mas labawpang pakusgon ang BHB isip ilanghukbo. Padayon nga palapdon ugpasubsubon ang gerilyang pakigbi-sog subay sa lalum ug malangkubonnga suporta ug pagpalihok sa masa.Malukpanong ilunsad ang mga tak-tikal nga opensiba batok sa bangis

nga pasistang kaaway.Labaw pang palapdon ug palig-

onon ang mga rebolusyonaryongorganisasyong masa ug ang mga ko-miteng rebolusyonaryo gikan sa ang-ang barangay pataas isip mga orga-no sa pulitikanhong gahum. Sa ma-tag ang-ang, ipatuman ang mgaprograma alang sa pangmasang edu-kasyon, kultura, katilingbanongpanglawas, depensa ug pagseguro sakalinaw, ekonomiya ug uban pangnatad aron sulbaron ang ilang mgaproblema. Mamugnaong suklan angtodong gyera sa kaaway ug kampan-ya sa iligalisasyon batok sa masa.

Padayon ug mas malukpanongipatuman ang minimum nga progra-ma sa Partido sa reporma sa yutaaron ipakunhod ang abang sa yuta,tapuson ang usura ug iduso angmakatarunganong presyo sa mgaprodukto. ipatuman ang maksimumnga programa sa kumpiskasyon sayuta kung asa mamahimo kining pa-nalipdan sa BHB. Sa matag yugto,sistematikong planuhan ang ekono-miya aron segurohon ang produk-syon sa pagkaon, padayon nga ipa-taas ang kita sa masang mag-uumaug suportahan ang labaw'ng pagda-

ku sa hukbong bayan.Kining tanan, yawe ang pagpa-

lapad ug pagpalig-on sa Partido.Kinahanglan nga mas labaw pangpalalumon ug palapdon ang pag-ugat sa Partido sa han-ay sa ma-sang kabus sa kabanikanhan, aronepektibong makabansay ug maka-panday og mga lider sa proletar-yong panglantaw, baruganan ugpamaagi. Labaw pang palapdon,palig-onon ug padaghanon ang mgasangay ug seksyon sa Partido.

Ibutyag sa mga pabrika ugeskwelahan sa kasyudaran ang mgaisyu ug pakigbisog sa kabanikanhan.Ginaawhag ang mga kadre ugmyembro sa Partido ug mga akti-bista sa kasyudaran nga dinaghangmoadto sa kabanikanhan ug mo-tampo sa pagpaasdang sa gubat sakatawhan. Labaw sa tanan, gikina-hanglan ang mga kadreng mamu-muo ug mga intelektwal, para mo-tampo sa ilang kaalam ug kahanassa pagpaasdang sa mga pakigbisogsa mag-uuma ug agraryong rebolu-syon, pagtukod ug pagdumala sagubyerno sa katawhan ug pagpaku-sog sa hukbo ug pagpaasdang asarmadong pakigbisog.

"Komboy...," sundi sa panid 4

batok ni Charity Ampong, usa kadespotikong agalong yutaan ngananag-iya sa gatusan ka ektaryangumahan sa lemonsito sa BarangaySan Luis, Agusan del Sur. Gipara-lisa sa mga Pulang manggugubatang usa ka trak ug gisunog ang pi-pila ka sako sa abono ug 18 ka ek-taryang umahan nga gipanag-iyahan ni Ampong. Tubag angmaong punitibong lakang sa rekla-mo kalabot sa ubos kaayo nga su-hulan ug dili makitawhanong kun-disyon sa pamuo sa asyenda.

Sa panahon sa tingtanom, gina-suhulan lamang ni Ampong og P250matag adlaw ang mga mag-uuma.Dili sila ginatugutang magpahulaygawas sa udto. Kung moundang silasa pagtrabaho nga wala sa panahon,ginakibhangan ang ilang suhul. Ma-tag anihan, ginabayaran lamang sila


9 ka mag-uuma, gimasakersa Negros

Siyam ang patay, lakip ang duha ka menor de edad ug upat ka babae, sausa ka masaker sa Hacienda Nene, Purok Fire Tree, Barangay Bulanon,

Sagay City, Negros Occidental, niadtong Oktubre 20.Gipaulanan og bala sa mokabat

40 ka armadong lalaki ang mgamag-uumang nagpahulay bandangalas-9:30 sa gabii sa usa ka tuldasa maong asyenda. Naila ang mganapatay nga silang IglicerioVillegas, Angelipe Arsenal, ugMorena Mendoza nga mga residen-te sa Barangay Plaridel; ug silangPeter Ras, Dodong Laurenio, Bing-bing Bantigue ug Necnec Dumaguit.Lakip usab sa napatay silang Joe-marie Ughayon Jr., 17, taga-Bara-ngay Rafaela Barrera, ug MarchtelSumicad, 17, taga-Purok Maho-gany, Barangay Bulanon.

Subay sa mga taho, halos ta-nang biktima nakahiagom ogpinusilan sa ulo. Tulo sa mga bikti-ma ang gisunog ang patay'ng la-was samtang upat ang nakaluwassa pagpamusil.

Myembro ang mga biktima saNational Federation of SugarWorkers (NFSW) nga nagbungka-lan o kolektibong pag-ugmad salugar sugod niadtong Oktubre 19.Anaa sulod sa 75-ektaryangasyenda ang yuta nga ginakawkawni Atty. Barbara Tolentino, ug gi-naabangan sa Conpinco Trading.

Adunay "notice of coverage"ang maong asyenda gikan saDepartment of Agrarian Reform(DAR), apan wala pa ginasugdanang pagbahinbahin niini.

Matag tuig ginalunsad sa mgamag-uuma dinhi ang bungkalansukad pa niadtong 2008 aron ma-haw-as sa "tiempo muerto" o pa-tay nga panahon taliwala sa ani-han ug pagtanom sa tubo.

Sa usa ka pamahayag, gipada-yag sa NFSW nga ang mga lalakinga mipusil sa mga mag-uuma ma-mahimong mga mersenaryong

myembro sa "Revolutionary Pro-letarian Army," usa ka armadonggrupo sa Negros nga mitiwalag saPartido Komunista ng Pilipinasniadtong 1993.

Gihatagag duso usab saKilusang Magbubukid ng Pilipinasnga dili kini ang unang insidentesa pagpatay sa mga mag-uuma saSagay City.

Niadtong Disyembre 21, 2017,gipatay sa dinunggaban ang lidersa NFSW-Sagay City nga si FloraJemola sa mga gidudahangmyembro sa 12th IB-CAFGU.Niadtong Pebrero 21, gipusil-patay usab sa mga gidudahangmyembro sa CAFGU si RonaldManlanat, myembro sa NFSW saHacienda Joefred, BarangayGeneral Luna.

Matud sa pamahayag saUnyon ng mga Manggagawa saAgrikultura, ang maong mga pag-patay ang direktang resulta sakampanyang "red-tagging" sa AFPsa mga mag-uuma sa Negros.Niadtong Abril 20, nagpagawas ogpekeng report si BGen. EliezerLosanes, kumander sa 303rd IBde,nga ang mga yutang ginabungkalsa mga mamumuong panguma ugmag-uuma sa tubuhan sa Negrosusa ka "komunal nga umahan" saBagong Hukbong Bayan (BHB).

Sa kinatibuk-an, 45 na ang na-patay nga mag-uuma sa NegrosIsland ilalum sa rehimeng Duterte.

Pagpatay. Usa ka mag-uumangB'laan ang gipusil-patay sa mgaelemento sa 73rd IB sa Sityo Ma-hayag, Barangay Upper Suyan,Malapatan, Sarangani niadtongOktubre 7, alas-7 sa gabii.

Naila ang biktima isip si JimmyAmbat, nga giakusahan sa militar


og P90 kada sako sa na-harvestnga lemonsito.

Sa misunod adlaw, giambus saBHB ang mga elemento sa CAFGUActive Auxiliary nga walay pili nganagpabuto sa barangay. Walo angkumpirmadong samaron kanila. Gi-parangalan sa BHB-Agusan del Sursi Joel Seguero nga namartir samaong panagsangka.

Northern Samar. Giambus samga Pulang manggugubat gikan saSpecial Operations Group sa BHB-Northern Samar (Arnulfo OrtizCommand) silang Ananias Rebato,kahing alkalde sa lungsod sa SanJose de Buan uban ang mersenar-yong si Severino Tesoro Jr. niad-tong Oktubre 8 sa BarangayBabaclayon, San Jose de Buan.Namatay sa insidente si Tesorosamtang grabeng nasamdan si Re-bato. Sa wala madugay, namataysi Rebato sa ospital.

Naila si Rebato nga kurakotug despotiko. Nakasang-at batokkaniya ang 31 ka kaso sa pag-pangabusong sekswal ug pag-panglugos sa kababayen-an. Isipusa ka lunod patay nga tigsupor-ta sa AFP, gipangulohan niya angpagsabwag og kahadlok sa mgakomunidad sa maong lungsod ugang pagpalayas, pagpamig-ot ugpagpamatay sa mga mag-uumangnanimuyo dinhi.

Ang maong aksyong punitibokabahin sa pagpahamtang sarebolusyonaryong hustisya dili la-mang para sa mga direktang bikti-ma ni Rebato kundili para usab sakatawhan sa San Jose de Buannga grabeng nag-antus ilalum saiyang tiranikong pagdumala.

Samtang usa ka kabatan-onang mag-uuma ang iligal ngagiaresto ug giimbwelto sa militarsa nahisgutang opensiba.

Naghalad og Pulang saludoang BHB-Eastern Visayas (EfrenMartires Command) kang AmbieGabane (Ka Mati/Ka Mamoy) nganamartir samtang gipahigayonang ambus.


ngamyembro saBHB. Anaa sailang balay siAmbat uban ang iyang pa-milya sa dihang gipatay siya.Gipusil siya samtang nangayog ta-bang sa iyang pag-umangkon ngakanhing gikulata sa mga sundalo.

Niadtong Oktubre 15, gipataysa mga gidudahang elemento samilitar si Victor Villafranca,myembro sa Haligi ng Bata-ngueñong Anakdagat (HABAGAT)sa Lian, Batangas. Aktibo siVillafranca sa kampanya batok sakombersyon sa gamit sa yuta ugmilitarisasyon sa ilang lugar. Ma-tud sa Pamalakaya, si Villafrancaang ikaunum nga mangingisdanggipatay ilalum sa rehimengDuterte.

Sa Albay, gipangpusil sa mgaelemento sa 22nd IB-CAFGU siMario Pantoja Maritana, 40, niad-tong Oktubre 2 sa buntag samtangpauli na sa ilang balay sa BarangayDoña Mercedes, Guinobatan.

Sakay sa iyang motor siMaritana gikan sa paghatod saiyang anak sa eskwelahan sa kasik-bit nga Barangay Malobago sa di-hang giambus siya. Namatay siMaritana sa ospital human angduha ka adlaw.

Dugay na nga ginapasanginlansa militar ang biktima isip tigsu-porta sa BHB ug nalambigit kunosa gipahigayon nga ambus sa BHBniadtong Setyembre batok sa 22ndIB-CAFGU sa ilang barangay.

Sa kasikbit nga syudad saLigao, giadtoan sa mga ginsakpansa 22nd IB-CAFGU ang balay samag-uumang si Amador Orfano,

59, sa Barangay Pandan niad-tong Oktubre 7, bandang alas-3 sa kaadlawon.

Gipangutana sa mga sala-rin si Orfano kung asa ang ba-lay ni Kagawad GraceOcfemia. Human niini, gipusilang biktima ug namatay.

Human ang krimen, mila-hos ang mga salarin sa sunodnga barangay sa Pinama-

niquian ug gisunog ang balayni Ocfemia.

Gawas niini, duha paka balay sa pamilyang

Quinalayo ang magka-sunod nga gisunog samga pasista sa pare-hong barangay niad-tong Oktubre 14 ug16. Nanghulga pa ang22nd IB-CAFGU ngapagasunugon nila ang

tanang balay sa lugar.Dispersal. Disisyete ka

myembro sa NagkahiusangMamumuo sa Suyapa Farms(NAMASUFA), lakip ang usa kamabdos, ang nasamdan sa halosdungan-dungan nga disperal sailang piketlayn sa Sumitomo FruitsCorp. (SUMIFRU) niadtong Oktubre11. Sulod sa 13 ka oras, giatake sa300 ka gwardya, bayarang matonug eskirol sa kumpanya ang mga pi-ketlayn sa SUMIFRU Packing Plant(PP) 370 sa mga barangay sa PilarBabag, PP 98 ug PP340 sa Osmeña,PP 92 sa Alegria, PP 90 sa Gabi, PP99 sa San Miguel ug PP115 sa Ma-parat, tanan sa Compostela,Compostela Valley.

Giguba sa mga miatake anggitukod nga tulda, gisunog angmga istruktura ug pagkaon ug gi-kulata ang mga welgista. Samtangginapahigayon kini, iligal usab ngagisulod sa mga sundalo sa 66th IBang mga balay sa mga mamumuo.Imbes nga tabangan, giaresto pasa mga pulis ang duha sa mgamamumuo. Tungod sa ilang pag-panghingusog, gibuhian gilayonsilang Jimboy Cagas ug RamilMonte.

Matud ni John Paul Dizon, lidersa NAMASUFA, gisulayan usab samilitar ug pulisya nga pugos ngasudlon ang iyang balay nga duol sapiketlayn ayha gisugdan ang pag-dispers.

Ang pagdeploy og mgadispersal team sa lain-laing piket-layn sa mga nagwelgang mamumuosa Sumifru, nahitabo pipila ka ad-law human ibasura sa CompostelaValley Regional Trial Court 11Branch 56 niadtong Oktubre 6 angpetisyon sa Sumifru aron pakga-ngon ang mga mamumuo sa pag-babag sa pagsulod-gawas sa mgaproduktong saging sa maong plan-tasyon.

Samtang, niadtong hapon saOktubre 18, bangis usab nga gi-dispers sa mga gwardya ug pulisyaang gitukod nga kampuhan atuba-ngan sa DAR sa mga mag-uuma ngagikan sa Norzagaray ug San Josedel Monte, Bulacan. Nagtukod angmaong mga mag-uuma og usa kataboan sa mga utan nga ilang gianigikan sa mga yutang ilang giugmadug gipakigbisugan. Miadto usab angmga mag-uuma sa DAR aron ma-kigdayalogo sa liderato niini. Apanbag-ohay lang nahuman ang daya-logo sa dihang miatake ang mgagwardya ug pulis aron idispers angilang gitukod nga mga tulda.

Pagpamig-ot. Padayon ngaginapig-ot ug ginadaut sa militarug ilang mga bayarang troll sainternet ang mga aktibista saNueva Vizcaya, Isabela ug Caga-yan. Mikabat sa 26 ka indibidwalang ginganlang "myembro sa NPA"sa mga dokumento nga ginapakay-lap sa 5th ID sa Tuguegarao Cityug Amulong, Cagayan.

Sa Ilocos, giakusahan sa mgatroll sa AFP si Mary Ann Gabahansa Ilocos Human Rights Allianceisip "tigpanalipod ng NPA" ug "ka-bit sa usa ka konsehal."

Wala usab nakaluwas sa pag-pamig-ot ug pagpangdaut ang mgamanunulat ug istap sa Nordis, usaka alternatibong tinubdan sa balitasa Northern Luzon.


Konsultant sa NDFP ug 4 ka lain pa, iligal nga giaresto

ILIGAL NGA GIARESTO sa militar ug pulisya ang konsultant sa National De-mocratic Front of the Philippines (NDFP) nga si Adelberto Silva, ug upat kalain pa niadtong Oktubre 15, mga alas-2 sa hapon sa Barangay Pagsawitan,Sta. Cruz, Laguna.

Kauban ni Silva, 71, silang Hed-da Calderon, 63, sa Gabriela Wo-men's Party; Ireneo Atadero, 55, saKilusang Mayo Uno; Ediciel Legazpi,60, usa ka mag-uuma; ug ang dray-ber nila nga si Julio Lusania, 53.

Human giharang ang ilang sak-yanan ug sa ilang pagkanaug, nag-tanom ang militar sa mga pusil, gra-nada ug uban pang eksplosibo isipebidensya. Pagkaugma, gikasuhansila og illegal possession of firearmsand explosives. Napabasura ang ka-so batok nilang Calderon, Ataderoug Legazpi ug temporaryo silang gi-buhian niadtong Oktubre 18.

Hugot nga gikundena sa NDFPang pag-aresto kang Silva, nga usasa nag-unang myembro sa NDFPReciprocal Working Committee onSocial and Economic Reforms. Pa-mahayag ni Fidel Agcaoili, chiefpeace negotiator sa NDFP, nagpahi-gayon og mga konsultasyon sa lain-

laing sektor sa dihang giareto silangSilva ug ang iyang mga kauban. Isipkonsultant, angayan unta nga luwassi Silva sa pagpaniktik, pagpang-a-resto, ug intimidasyon ilalum saGRP-NDFP Joint Agreement onSafety and Immunity Guarantees.

Niadto usang Oktubre 15, gida-kop sa pulis sa Misamis Oriental siAlfredo Abao, myembro sa MisamisOriental Farmers' Association. SiAbao ang ikatulong lider-mag-uumanga giaresto sa maong prubinsya.

Iligal usab nga giaresto sa mgasundalo sa 7th ID ug pulis ang upatka aktibista sa Sityo Bangkusay,Barangay Talabutab Norte, Nativi-dad, Nueva Ecija niadtong Oktubre13.

Naila ang mga gidakop nga si-lang Yolanda Diamsay Ortiz, 46, saAnakpawis; ug Eulalia Ladesma, 44,sa Gabriela Women's Party. Nag-pailalum sila sa interogasyon kung

asa duha kanila adunay timaan satortyur sa nawong. Giaresto usabsilang Rachel Galario, 20, ug EdzcelEmocling, 23. Giakusahang mgamyembro sa Bagong Hukbong Bayanang upat, nga kanhi anaa sa lugararon motabang sa mga mag-uu-mang naigo sa Bagyong Ompong.Gibaharan usab sa militar ang ilangmga paryente.

Nagpahigayon og subsub ngalihok-protesta ang mga estudyantesa Polytechnic University of thePhilippines (PUP) isip suporta sakapareho nilang estudyanteng siEmocling ug mga kauban niya ngagiaresto. Temporaryong nakagawassilang Emocling ug Galario niadtongOktubre 16.

Niadtong Oktubre 17, gidakopusab sa siyam ka wala mailang la-laki si Ceasar Carreon, myembro saAnakpawis, sa Mexico, Pampanga.Niini usang Oktubre 18, nasuta ngapipila ka semana na nga nawala siJoey Torres Sr., pangrehiyong or-ganisador sa mga mag-uuma saBayan Muna sa Nueva Ecija.

Ang pagpanday sa Partido sa FX

Kini nga artikulo tampo sa mga myembro sa Partido sa rehiyon saBicol sa serye sa Ang Bayan (AB) mahitungod sa mga tataw nga kasi-natian sa pagtukod sa mga sangay sa Partido sa lain-laing natad sarebolusyonaryong gimbuhaton. Nagapanawagan ang tagdumala sa

AB sa uban pang komite sa Partido nga motampo sa maong serye pinaagi sa pagsumitesa inyong tataw nga mga sugilanon.

Ang pagtukod sa Partido una sa tanan mao ang pagtukod saideolohiya—kini ang gipamatud-an sa sangay sa Partido sa FX. Sa pag-

tukod sa kumpyansa sa Partido sa pagpangulo sa komprehensibong gimbuha-ton, yawe ang lagsik nga edukasyong teoretikal ug sa paningkamot nga idapatkini sa inadlaw-adlaw nga gimbuhaton sa rebolusyon sa sangay.

Tuig 1974 unang naorganisa sanasudnon-demokratikong rebolusyonang mga residente sa baryong FX.Mga rebolusyonaryong gikan sa Sor-sogon ang unang nanimuyo sa lugar.Sa misunod nga mga tuig, natibuokang Komiteng Pang-organisa, angsangay sa Partido sa lokalidad (SPL)ug ang yunit sa milisyang bayan. Angbaryo sa FX ang usa sa mga konsoli-

dadong baryo nga unang napundarsa mga kauban sa prubinsya. Angsangay sa FX miagi na sa pipila kabagyo ug unos bunga sa lain-laingkampanyang "kontra-insurhensiya"sa reaksyunaryong estado.

Susama sa kasinatian sa ubangnatukod nga SPL, nakahiagom angsangay sa FX og mga pag-abante ugpag-atras. Pinaagi sa paghupot sa

mayor nga mga pagtulun-an sa ka-saysayan, miasdang ug mikusog angPartido sa FX. Usa sa maong mgapagtulun-an ang kamahinungdanonsa pagpalagsik sa gimbuhatongedukasyon sa pagtukod sa sangay.

Matud ni Ka Liz, kalihim sa SPLsa FX, sa sulat niya sa mga kaubannga "...sa kasamtangan nakatakdakaming magtukod og komiteng re-bolusyonaryo sa baryo. Dapat dugayna unta kini nga matukod, apan tu-ngod sa hinay nga pagpataas saang-ang sa mga organisasyong ma-sa luyo sa dugay na nga nagtunhayang sangay sa Partido ug mga hing-pit nga masang kahugpungan. Angnahimong hinungdan mao angkanhing hinay nga paghatag ogpagtuon. Bunga usab kini sa kaku-langon sa mga gibansay nga mga

"Pagpanday...," sundi sa panid 7

"Pagpanday...," gikan sa panid 6


instruktor."Tungod sa pagpunting sa mayor

nga mga kanhing kahuyangan, nag-katinabangay ang sangay ug angkomite sa Partido sa rehiyon sagimbuhatong edukasyon sa lokali-dad. Bunga niini, nakab-ot niini angrelatibong taas nga porsyento samga nakahuman sa Batakan ugIntermedyang kurso sa Partido(BKP ug IKP). Nakahuman og IKPang tanang mga kagawad sa komi-teng tigpatuman o KT sa SPL sa FX.Samtang 48% usab sa tibuokmyembro sa sangay ang nakahumanusab niini. Anaa sa 92% sa tibuokmyembro sa Partido sa lokalidadang nakahuman sa BKP.

Nakab-ot sa sangay ang maongmga kalampusan tungod sa pag-andar sa makinarya sa instruksyonsa SPL. Napulo ka instruktor anganaa sa kwerpo sa mga instruksyonsa BKP ug duha ang alang sa IKP.Nahimong palisiya sa komite saPartido sa prubinsya nga mangu-nang awhagon ang mga kalihim saSPL nga mobarug isip mga instruk-tor aron sa ingon mamahimo silangmatngon nga pangunahan ang gim-buhatong edukasyon sa sangay.Samtang adunay kapasidad ang SPLsa FX nga paandaron ang kaugali-ngong makinarya sa BKP, ginaan-dam na usab niini ang mga rekisitoalang sa pagtukod sa kaugalingongmakinarya alang sa IKP.

Matud ni Ka Jing, usa sa mganangulong instruktor sa FX, nalis-dan sila kanhi nga ilunsad ang mgakampanya sa edukasyon sa Partidoilabina ang BKP, apan sukad nganabansay sila nahimong sayon naang paghatag sa pagtuon.

"Una, nakigkonsultahay kami saKT sa SPL alang sa pagpangandamsa pagtuon. Samtang ang milisyangbayan ang nagaasikaso sa seguri-dad. Sa mga kabalayan sa baryo gi-napahigayon ang pagtuon aron maspaspas alang sa mga residentenginstruktor. Tungod kay anaa langkini sa baryo, pleksible ang nahi-mong iskedyul sa pagtuon. Pwedengseminar o istagard, depende sa mga

magtutuon," matud ni Ka Jing.Sagad nga ginabahin sa duha ka

sesyon nga tag-tulo ka adlaw angBKP. Nasulbad niini ang kanhing ka-lisdanan nga dili makatambong angkababayen-ang inahan tungod kayaduna pa silay gagmay'ng anak ngadili pwedeng biyaan kung dugay uglayo ang pagtuon. Bisan ang mgakabatan-onan nga nagatungha saeskwelahan aduna usay higayon ngamakatuon sa BKP tungod kay mama-himo kining ilunsad matag Sabadoug Dominggo.

Tungod sa sistematiko ug plek-sibleng paglunsad og pagtuon, ma-likayan ang daghang baklag sa mgawala nakahuman nga myembro saPartido sa pormal nga mga kurso.Ang badyet sa pagkaon para sapagtuon kaya usab nga suportahansa pondo sa SPL gikan sa mgakontribusyon ug gikan usab sa na-kolektang pondo gikan sa tabang samga benepisyaryo sa agraryong re-bolusyon. Mahinungdanon usab ngamaseguro ang mga kahimanan sagimbuhatong edukasyon, sama salibraryo sa kinahanglang mgateksto ug hand-outs sa pagtuon.Para sa maayo ug paspas nga pag-hatag sa edukasyon, migamit angsangay og kompyuter ug projector.

Tungod sa relatibong naabotnga ang-ang sa konsolidasyon saideolohiya, nalabangan sa sangayang kanhing ginaatubang nga mgaproblema. Lakip dinhi ang pagkapa-sibo sa sangay ug pagkalangan sadaghang gimbuhaton kung layo ang

yunit sa hukbong bayan nga nagali-hok sa erya. Napamatud-an sa ka-sinatian sa SPL sa FX nga angkumpyansa sa mga kauban sa pag-papel sa gimbuhaton sa pulitika ugorganisasyon maong ang pagpalag-sik nga gimbuhaton sa ideolohiya.Gawas sa pagpalampos sa mga por-mal nga kurso, lagsik usab ang ko-lektibong pagplano, pag-ases, ugpagpuna ug pagpuna-sa-kaugali-ngon (PPK) sulod sa sangay.

Matud pa ni Ka Liz, "tungod samaayo ug lagsik nga kolektibongpaglihok, maayo usab namong napa-tuman ang mga gimbuhatong pang-organisasyon. Sa panahong adunaygimbuhaton, nagameting ang KT aronmaayong malapag sa tibuok sangayang gimbuhaton nga nakasubay saprograma sa tulo ka natad—saideolohiya, pulitika ug organisasyon.Ug syempre, aron adunay direksyonug maayo nga modaloy ang meting,kinahanglang itakda ang tumong ugadyenda niini.

Usa pa sa atong pinakamahi-nungdanong sangkap mao ang regularnga PPK. Walay perpektong tawo, ugmamahimo kitang masayop sa pagpa-pel sa gimbuhatong pang-organisa-syon. Busa magkat-on kita nga mo-dawat sa puna ug atong tul-iron angmga sayop. Kini ang mopukaw saatong kaugalingon ug kolektibo mahi-tungod sa matag kakulangon."

Tungod sa grabeng operasyonsa kaaway, adunay mga panahonnga nabungkag ang mga natukodnga mga pangmasang kahugpungan

"Pagpanday...," gikan sa panid 6


Barato nga presyo sa produkto

sa mga mag-uuma sa Mindanao

GIPANGHIMAKAK SA NATIONAL Democratic Front of the Philippines-North Eastern Mindanao Region (NDFP-NEMR) ang pamahayag sa rehi-meng US-Duterte nga ang taas nga presyo sa bugas tungod sa taas ngapresyo sa lokal nga humay.

sa FX. Apan tungod adunay naabotnga kalig-on ang SPL, gikaya nii-ning subling tukuron ang mga or-ganisasyon. Usa ka pananglitanang panahon sa Oplan Bantay LayaI ug II sa rehimeng Arroyo kungasa gipailalum sa grabeng militari-sasyon ang lugar. Human ang pipi-la ka panahon, subling natukod sasangay ang mga kahugpungan satulo ka sektor—mag-uuma, kaba-tan-onon ug kababayen-an. Adunausay katakus ang SPL sa pagdu-mala sa eleksyon sa mga kahugpu-ngan. Tungod sa kalig-on nga naa-bot ug pagkumpleto sa mga rekisi-to, gitukod na ang komiteng rebo-lusyonaryo sa baryo sa FX.

Sa pagpangulo sa sangay, lagsiknga napahigayon ang mga kampan-yang masa sa FX. Daghang higayonnga namobilisa sa Partido ang mgaresidente niini aron mobarog dililang sa lokal nga mga isyu kundilibisan sa mga nasudnong isyu.

Sa dihang gitukod ang lokal ngayunit gerilya sa BHB, usa ang SPL saFX sa nakahatag gilayon og tawonga gikan sa ilang yunit sa milisyangbayan. Matngon ang SPL sa FX satahas niini alang sa rekrutment samga pultaym sa hukbo. Tungod sataas nga panahong napanday pa-kigbisog, dili na usab ginaantus saFX ang mga operasyong militar, ugdili na malingla sa mga saywar sakaaway. Ang mga kadreng lokal saFX adunay malangkubon nga pag-ugat dili lang sa gimbuhaton sakaugalingong baryo. Sayod sila sailang tahas uban pang mga kasikbitnga baryo nga relatibong naulahi.Pipila sa mga kadre sa FX ang anaasa mga komiteng subseksyon nganagalangkob sa baryong gilakubansa klaster.

Pamatuod ang kasinatian saFX sa kamahinungdanon sa gim-buhaton sa ideolohiya sa Partidosa tanang ang-ang. Naghatag angmaong partikular nga kasinatiansa direksyon sa uban pang pang-teritoryong organo sa Partido sapaggunit sa mayor nga gimbuha-ton sa konsolidasyon sa batakangang-ang.

Sa usa ka pag-tuon mahitu-ngod sa kahimtang sa mga mag-uuma sa humay sa NEMR, ang 50kilo nga humay ginapalit sa ko-mersyante sa P900 (P18 bawatkilo) gikan sa mga mag-uuma sapanahon sa anihan. Kasagaran,ang ginaling nga 50 ka kilo ngahumay nagaprodyus og 32-35 kilonga bugas. Nagagasto ang komer-syante og P145—P50 alang sapagbulad, P75 alang sa pagpaga-ling ug P20 alang sa transporta-syon. Ginabaligya sa komersyanteang naprodyus nga 35 kilong bu-gas gikan sa 50-kilong humay ogP55/kilo o P1,925 kada sako.Kung minusan kini sa gibayadngadto sa mag-uuma (P900) uggastos sa pagpagaling (P145),mogawas nga P880 ang netong ki-ta sa komersyante sa matag 50-kilong sakong humay. Kung mopa-lit ang komersyante og 100 ka sa-ko nga humay, mokita kiniP880,000 matag anihan.

Sa North Central MindanaoRegion, kaylap usab ang baratongpagpalit sa mga produkto sa mag-uuma. Atubangan kini sa naga-mahal nga himan sa produk-syon, taas nga abang sa yuta,taas nga singil sa pautang, ubosnga suhulan ug uban pang ma-pahimuslanong kundisyon.Pananglitan niini mao angkahimtang sa mga mang-hag-utay sa San Fernan-do, Bukidnon kung asamokita lang ang matagmag-uuma og P106 kadaadlaw sa ginabaligya ngaabaka. Samtang mokitaog hangtud P7,643 angmga komersyante sa gi-baligyang abaka sa mga

mag-uuma.Grabe usab nga ginapahimus-

lan ang mga mamumuong pangu-ma sa Dole Stanfilco sa Dangca-gan ug Kitaotao, Bukidnon nganagadawat lang og P291 kadaadlaw o P4,365 sa 15 ka adlawnga pagtrabaho. Tungod sa mgakaltas sa kumpanya sa suhulan,mokabat na lang sa P3,765 kadabulan ang ilang aktwal nga mada-wat.

Ang maong mga kundisyong angnagtukmod sa mga mag-uuma ngamakigbisog alang sa ilang katungodnga mabuhi. Sa Bukidnon, nahi-mong malapuson ang mga kampan-ya sa mga mag-uuma sa napulo kamagkasikbit nga baryo aron ipataasang presyo sa ilang mga produkto.Sa usa ka lugar, napatas-an sa mgamag-uuma sa saging ang presyo sailang produkto gikan sa P7.50ngadto P10 matag kilo niining bu-lana.

Sa Agusan del Norte, napatas-an usab sa mga mag-uuma sa kapeang presyo sa ilang ani og P10matag kilo.


Nagapadayon ang gyera batok sa Bangsamoro

Wala pa nahuman ang gyera sa Marawi ug Bangsamoro tungod sa padayonnga pagpang-atake sa Armed Forces of the Philippines sa kinabuhi, katu-

ngod ug mga komunidad sa katawhang Moro. Kini ang tubag sa Suara Bangsamorosa pamahayag sa rehimeng US-Duterte nga "human na" ang gyera sa Marawi, saokasyon sa anibersaryo sa "paglingkawas" sa syudad niadtong Oktubre 17.

Sa rekord mismo sa AFP ug sailang mga among Amerikano, anaa sa214,000 lamang sa mga napalayas sapanagsangka sa Marawi ang nakaba-lik sa ilang mga lugar (lakip ang mgaresidente sa kasikbit nga lungsod)samtang anaa sa 208,000 pa angwala nakabalik sa ilang mga panima-lay. Ang 127,000 kanila ang gibana-bang dili makabalik sa Marawi samosunod nga duha hangtud tulo katuig. Anaa sa 24 ka komunidad sasyudad ang hilabihan nga nagubabunga sa ilang mga bomba ug erop-lanong panggyera ug wala pa nasug-dan ang rekonstruksyon hangtud ka-ron.

Tin-aw alang sa kadaghanan ngaang maong kalampusan dili sa ka-tawhang Moro, kundili kalampusanalang sa mga kakunsabo sa rehimengUS-Duterte, sa mga komprador uglangyaw'ng negosyo, sa dagkungburukrata-kapitalista nga nakabe-nepisyo karon sa mga kontrata gamitang banderang "Bangon Marawi."Kalampusan usab kini sa tropa ngAFP ug US nga misakmit sa ekta-ek-taryang yuta sa Marawi aron tuku-ran og kampo militar.

Sa ilang protesta niadtongOktubre 16, nanawagan ang mgaresidente ug mga kabatan-onangMoro nga pabalikon na sila sa Ma-rawi aron subli na nga matukod angilang mga panimalay.

Matud nila, napul-an na sila samga saad sa gubyerno. Pipila kahugna nga nga naoktaba ang naka-takda nga groundbreaking ceremonysa syudad, nga senyales unta sa si-nugdanan sa rehabilitasyon, bungasa lain-laing hinungdan. Ang ula-hing palusot sa Task Force BangonMarawi (TFBM) mao nga dili kunomaakatambong si Duterte sa "gro-undbreaking."

Matud kang Agakhan Sharief,

lider Meranaw, dugay na nga nag-saad og rehabilitasyon ang gubyer-no apan wala pa kini nakapatukodog bilding ni usa. Tungod kini sawalay katapusan nga negosasyon samga burges-kumprador, mga bu-rukrata-kapitalista ug ilang mgalangyawng kasosyo sa pagbahinaysa benepisyo ug kurakot. Pipila kabeses na nga nag-usab-usab angmga kumpanya nga gahatagan ogmga kontrata sa proseso sa pagpilinga puno sa anomalya ug korap-syon. Bisan ang pondo alang saayuda ginabulsa sa lokal nga ahen-sya ug mga kroni ni Duterte ug walana nakaabot sa mga bakwit.

Padayon nga ginabalewala saTFBM ang mga residente sa 27 kabarangay sa ground zero. Mayoryakanila ang nagpabiling anaa sa mgaevacuation center ug nakasinati oggrabeng gutom ug kalisud. Pas-annila ang padayon nga pagsirit sapresyo sa nag-unag mga palaliton.Niadtong Agosto, mikabat sa 8.1%ang tantos sa implasyon sa rehiyon.

Gawas sa kagutum, gigubausab sa gyera ni Duterte ang kul-tura sa katawhang Moro.

Bunga sa walay pagtagad ngapagpamomba ug gyera ni Duterte,dili moubos sa 37 ka moske, 44 kapasilidad sa madrasah ug 22 ka

eskwelahan ang naguba. Adunausay kapin 3,000 ka kabalayan ngagikawatan sa mga sundalo sa AFPnga nabiyaan sulod sa ground zero.

Aron ipalurang ang kasuko sa mgaresidente, naglunsad og programangKambisita ang TFBM ug lokal ngagubyerno, nga nagtugot sa mga resi-dente nga bisitahon ang naguba nilanga mga panimalay ug lubuson angpipila ka nabyaang mga kabtangan.

Apan matud ni Faykha Khayriy-yah Alonto Ala, residente sa Bara-ngay South Mandaya Proper, dilipaigo ang Kambisita, tungod kaytemporaryong solusyon lamang kinisa dugay na nilang panawagan ngamobalik sa ilang mga panimalay.

Magpadayon ang armadongpagsukol

Wala natapos kundili labaw panggipagrabe ang pakiggyera sa AFP ba-tok sa katawhang Moro. Sa kasamta-ngan, adunay 75% ka tropa sa AFPang nakadeploy sa Mindanao. Pinaagisa balaod militar, gihatagag lisensyaang mga sundalo ug pulis nga mopa-tay ug mang-aresto sa mga sibilyansa takuban sa pag-akusa kanila isipmyembro sa grupong Maute, AbuSayyaf o unsamang grupong ginata-wag nila nga terorista.

Magpadayon ug mograbe anggyera batok sa katawhang Morosamtang nagkagrabe ang pagpatu-man sa rehimen sa mga programa saekonomiya nga pabor sa mga lang-

"Nagapadayon...," sundi sa panid 10


Mga protesta sa Bulan sa mga Mag-uuma

Nagmartsa padulong sa Mendiola ang lain-laing grupo ug organisasyon,sa pagpanguna sa mga mag-uuma niadtong Oktubre 19, isip kabahin

sa komemorasyon sa "Bulan sa mga Mag-uuma."Bitbit ang usa ka myural nga

gitawag og "Death-erte," gunitmga mag-uuma ang mga panawa-gan batok sa kalisud, kagutum ugpasismo.

Matud sa Kilusang Magbubukidng Pilipinas (KMP), daw walay ka-tapusan ang mga pamaagi ni Rod-rigo Duterte aron patyon ang mgaPilipino—gikan sa Oplan Tokhangug Oplan Kapayapaan, hangtud sapagpatay sa kalisud ug kagutombunga sa iyang mga paantus ngapalisiya. Pinakagrabe niini ang wa-lay-pugong nga pagsaka sa presyosa palaliton tungod sa TRAIN Law,samtang nagpabiling ubos ang su-hulan sa masang kabus.

Ginaduso sa KMP kung paunsa

ka langan ug daw walay pagtagadang Department of AgrarianReform (DAR) ilalum sa bag-o nii-ning kalihim nga si John Castrio-nes, ilabina sa pagresolba sa kapin10,000 ka kaso sa yuta ug kanse-lasyon sa mga Certificate of LandOwnership Award (CLOA) sa liboanka mag-uuma nga padayong gina-papahawa sa ilang yutang giug-mad. Mas ginatutukan pa sa DARang kombersyon sa gamit sa yutaug gipasagdang mangdaut angOplan Kapayapaan sa daghang ko-munidad sa mga mag-uuma.

Nabalaka usab ang mga mag-uuma, ang planong pagpagawas sarehimeng Duterte og usa ka bag-ong kamanduan nga magpalungtad

sa mini ug kontra-mag-uuma ngaComprehensive Agrarian ReformProgram.

Lakip sa mga nagmartsa angmga mag-uuma sa Central Luzonnga una nang giharas niadtongOktubre 18 atubangan sa DAR,kung asa nagtukod sila og kampu-han. (Basaha ang kalabot nga arti-kulo sa panid 5.)

Nagpahigayon usab og susa-mang lihok-protesta alang sa lib-reng pag-apud-apod sa yuta, hus-tisya, ug paghunong sa militarisa-syon sa mga komunidad sa mgamag-uuma sa mga sentrong lung-sod gikan Luzon hangtud Minda-nao.

Sa Camarines Norte, nagtigumang gagmay'ng mag-uuma sa lubiaron subling iduso ang pagbalik sa

"Protesta...," sundi sa panid 11

"Protesta...," gikan sa panid 10yaw ug lokal nga burgesya. Padayonnga ginabomba ang mga komunidadsa Moro sa takuban sa pagpukan saterorismo, samtang ginatabunan angwalay pagpakabana nga pagpamatayniini sa mga inosenteng sibilyan,pagpangguba ug pagpangawat sapribadong mga kabtangan.

Niadtong Hunyo 2018, usa kamabdos ang namatay human maigoog mortar gikan sa AFP.

Kaylap nga ginagamit karon saAFP ang "pagpukan sa terorista"aron hatagag katarungan ang mgaatake niini sa katawhang Moro.Niadtong Setyembre, pito ka mag-uumang Tausug ang gipatay sa AFPsamtang ginagukod kuno ang mgaelemento sa Abu Sayyaf. Gigamit saAFP bisan ang Oplan Tokhang sa di-hang giatake niini ang siyam ka mgamyembro sa MILF sa 105th BaseCommand sa Bangsamoro IslamicArmed Force sa Matalam, North Co-tabato. Gipusil-patay usab niadtongmilabay'ng bulan sa Mamasapano,Maguindanao si Babu Meriam UyAcob, lider Meranaw ug ilado ngatigpanalipod sa katungod-tawo.

Hustisya ang panawagan sa ka-tawhang Moro sa pagkaguba sa Ma-rawi. Angayan lamang nga manubagang rehimeng Duterte sa grabengkadaut gibunga niini sa syudad. Angpagkamatay sa 1,000 ka sibilyan bu-nga sa padayon nga operasyong mi-litar, sa mga sibilyang giaresto, gi-tortyur aron mapugos nga moangkonnga mga myembro sa grupong Mauteug tigsuporta niini, ug tanang bikti-ma sa pagpang-abuso sa militar ugkapulisan. Husto usab ang panawa-gan sa katawhan sa Marawi nga hi-nanaling sugdan ang rekonstruksyonsa syudad imbes nga pagtukod ogtemporaryong kabalayan aron hing-pit ug permanente na nga makabaliksa ilang mga panimalay.

Dayag ang pagkainutil sa Bang-samoro Organic Law sa katawhangMoro. Dili kanus-aman man matu-bag niini ang mga hinungdan sa ar-madong pagsukol sa Moro. Gigamitlamang kini sa rehimen aron ihikotang kamot ug hingpit nga pahuya-ngon ang Moro Islamic LiberationFront (MILF). Kadungan sa pagpir-ma sa mini nga balaod, pugos usab

nga gipasurender ni Duterte angmga armas sa matag munisipyo saLanao del Sur aron mawad-an ogkatakus ang katawhan nga panalip-dan ang ilang kaugalingon batok sapagpangatake sa armadong mgaginsakpan sa rehimen.

Ang dili pagtagad sa rehimengDuterte sa katungod ug kaayohansa katawhan, ug ang walay undangnga gyera batok sa katawhang Moroaron ipahamtang ang armadongpaghari sa tibuok Bangsamoro ugaron kawkawon ang ilang bahandiug rekurso ang hinungdan kungnganong magpadayon ang arma-dong pagsukol sa mga Moro. Walaylaing kapilian ang katawhang Morokundili mag-armas aron depensahanang ilang kinabuhi, panginabuhianug ilang yutang kabilin batok sapagpang-atake sa pwersa sa estadoug sa rehimeng US-Duterte. Angkatawhang Moro labaw pang ma-kighiusa sa mga rebolusyonaryongpwersa sa Mindanao aron ipadayonang ilang pakigbisog alang sa ilangkatungod sa kaugalingong paghu-kum ug kagawasan.

"Nagapadayon...," gikan sa panid 9


OPE-P: Nagkagrabeng interbensyong militar sa US

Ilalum sa paghari ni Rodrigo Duterte, labaw nga nagkalalum ug nagkalapadang interbensyong militar sa US sa Pilipinas. Siya mismo ang naghawan sa

dalan sa mas hugot nga kontrol sa US sa nasud, ilabina sa AFP, sa dihang gi-pahamtang niya ang balaod militar sa Mindanao niadtong Mayo 2017 aron"pukanon ang teroristang grupong Maute."

Sukad sa sinugdanan hangtudkatapusan sa iyang "gyera kontra-terorismo" batok sa grupong Mau-te, gipangulohan sa US ang mgaoperasyon sa AFP sulod sa MarawiCity. Gigamit sa US ang panagsang-ka sa syudad aron pormal nga tuku-ron ang Operation Pacific Eagle-Philippines (OPE-P) niadtong Set-yembre 1, 2017. Gipuli ang OPE-Psa Operation Enduring Freedom-Philippines (OEF-P) isip "ginganlannga operasyon" sa US sa nasud. Gi-tukod ang OEF-P sa porma sa 900-kataong Joint Special OperationsTask Force-Philippines nga nakaba-se sulod sa base sa AFP sa Zamboa-nga City gikan 2002 hangtud 2015.

Sama sa OEF-P, nakagambalay angOPE-P sa overseas contigency ope-rations (OCO) sa US (gitawg kanhinga "global war on terror") nga gi-napondohan sa dakung badyet saPentagon.

Niadtong Disyembre 2017, gi-deklara ni Duterte nga mga grupong"terorista" ang Partido Komunistang Pilipinas (PKP) ug Bagong Huk-bong Bayan (BHB) aron hataga'gdugang pangatarungan ang pag-tunhay sa OPE-P ug palapdon angmga operasyon niini gawas sa Min-danao.

Sa taho sa Lead Inspector Ge-neral sa US Defense Departmentalang sa Enero-Mayo 2018, adunay

200-300 ka tropang US ang OPE-Pnga permanenteng nakabase sa na-sud aron maghatag kuno og giya,pagbansay ug tabang sa mga tro-pang Pilipino. Human na ang pa-nagsangka sa Marawi sa maong pa-nahon ug talagsa na lang ang mgapanagsangka tali sa AFP ug mga ar-madong grupong Moro.

Sulod sa kasamtangang tuig,nagtaho ang OPE-P sa gastos nga$32.4 milyon (P1.8 bilyon sa bayloaynga P55-$1). Mayorya sa maongpondo napadulong sa paghatag ogsuportang sarbeylans gikan sa ka-hanginan gamit ang mga unmannedaerial vehicle (UAV o drone) sa mgaoperasyong kombat sa AFP.

Bisan og ang "ISIS-Philippines"ang gipunting nga nag-unang targetsa OPE-P, markado ang paglupad samga drone ayha ang mga pagpang-

"Protesta...," gikan sa panid 10

pondong coco levy, ug ipataas angpresyo sa kopra.

Sa Visayas, nagdapahigayonog Lakbayan Kontra Kagutom, Ka-lisud ug Pasismo ang mga mag-uu-ma ug mangingisda. Sukad Oktub-re 18, nagbaktas ang mga organi-sasyong mag-uuma gikan Cebu,Negros Oriental, ug Bohol aronmagrali atubangan sa kapitolyo saCebu niadtong Oktubre 19 ugipadayag ang ilang mga panawa-gan.

Sa Negros, naglunsad og mgabungkalan ang mga mag-uuma ugmamumuong panguma sa kapin 30ka asyenda sa rehiyon.

Sa Eastern Visayas, naglunsadog dayalogo ang mga grupo sa mgamag-uuma sa ilang mga lokal ngagubyerno aron ipanawagan angpaghawa sa mga tropa sa AFP ngaanaa sa ilang mga komunidad.

Sa Mindanao, lain-laing akti-bidad ug mga caravan ang gilun-sad sa mga mag-uuma, mamumu-ong panguma at mamumuo saplantasyon.

Protesta kontra kagutomNiadtong Oktubre 16, nagpahi-

gayon og mga protesta sa MetroManila ang mga progresibong gruposa pagpanguna sa Bagong AlyansangMakabayan ug Gabriela atol sa ko-memorasyon sa United NationsWorld Food Day. Matud nila, kina-hanglang tawagon kining "WorldFoodless Day" atubangan sa pagsakasa mga presyo sa palaliton.

Bitbit ang mga kaldero ug kal-ha nga walay sulod, naglunsad ogmga "noise barrage" ang mga gru-po sa mga palengke sa Nepa-QMart sa Quezon City, Bagong Si-lang Market sa Caloocan City, Ma-rikina Clock Tower, Pasig City Pub-lic Market, ug Alabang Market saMuntinlupa City.

Matud sa Gabriela, dili kaduda-han nga wala nay makaon ang ka-daghanan sa mga Pilipino tungod kaydili nagahunong ang pagsaka sa pre-syo sa palaliton, labaw ug miabot naang tantos sa implasyon sa 6.7%niadtong Setyembre. Pinakaapekta-do niini ang kapin 2.2 milyong pina-

kakabus nga pamilya sa nasud.Bisan og gisulti sa rehimeng

Duterte nga isuspinde niini angdugang buhis sa mga produktongpetrolyo ilalum sa balaod ngaTRAIN, dili bilib ang mga raliyistatungod kay wala o gamay lamangang mahimong epekto niini sa pre-syo sa mga palaliton.

Samtang sa pagpanguna samga progresibong grupong kaba-tan-onan, nagpahigayon usab ogsubsub nga protesta batok sa pag-apruba sa P2 nga pagtaas-singil saminimum nga pamasahe sa dyip.Niadtong Oktubre 18, nagpahiga-yon og mga protesta sa lain-laingmga unibersidad ug terminal sadyip sa Kamaynilaan.

Matud sa Anakbayan, ang pag-antus sa mga drayber ug opereytorsa dyip bunga sa pagsaka og 40% okapin P14 matag litro sa presyo sadiesel simula Enero. Imbes nga tu-bagon sa rehimen ang maongproblema, gipasa lamang sa mgapasahero ang gibug-aton pinaagisa taas-singil sa pamasahe.

"OPE-P...," sundan sa pahina 12


atake sa AFP sa mga eryang gidu-dahang ginalihukan sa BHB karongtuiga. Halos kanunay na adunaynaunan nga sarbeylans sa drone sa59 insidente sa istraping ug pagpa-momba gikan sa kahanginan nganarekord sa National DemocraticFront-Mindanao sukad Enero 2018.Mga drone usab ang nauna sa mgalugar kung asa adunay nakapokusnga operasyong militar sa AFP.Alang sa 2019, nangayo og $108.2milyon (P5.95 bilyon) o triple sa ka-samtangang pondo ang OPE-P parasa mga operasyon niini sa nasud.

Gigamit usab sa US ang OPE-Paron palapdon ang mga pagbansaymilitar ug magbutang og mas da-kung pwersang militar sulod sa na-sud. Nakapailalum sa OPE-P angBalikatan 34 nga gisalmutan sa8,000 tropa (3,000 Amerikano ug5,000 Pilipino) niadtong Mayo. Gi-sundan kini sa duha pa ka dagkungpagbansay militar: ang MTA SamaSama niadtong Hulyo ug Kamandag2 (kanhing Phiblex) niining Oktub-re. Kabahin sa maong mga pagban-say ang mga paggamit sa live-fireug "amphibious landing" (pagban-say sa pag-atake sa mga bayba-yong dagat), sukwahi sa unangdeklarasyon ni Duterte nga "minu-san" kung dili man dayag niyangibawal kini.

Ang maong dagkung pagbansaykabahin sa nagkadakung presensyasa mga tropa sa US sa kayutaan ugkadagatan sa Pilipinas. Halos ad-law-adlaw, adunay gakahitabo ngagagmay ug dagkung pagbansay,kumperensiya, pagmiting o ubangpang aktibidad nga gipangunahansa mga tropang Amerikano sa lain-laing bahin sa nasud. Gikan sa 258niadtong 2017, mitaas ngadto sa261 ang maong mga aktibidad-mili-tar sa 2018 ug motaas pa ngadto sa281 sa 2019. Matag tuig, nagadag-han ug nagadaku ang mga ginatak-dang pagbansay sa lain-laing aspe-tong militar.

Kadungan niini ang paglayag samga barkong panggyera sa US sakadagatan sa Pilipinas ug sa South

"OPE-P...," mula sa pahina 11

"OPE-P...," sundi sa panid 13

"OPE-P...," gikan sa panid 12

China Sea sa takuban sa "freedomof navigation operations" ug angpagdunggo sa pipila niini para sapag-ayo, paglabay og basura ugpagtubil, ingonman alang sa pagli-ngaw sa ilang mga tropa.

Sa pangkinatibuk-an, nagka-daghan ug nagkanunay ang pagsu-lod-gawas sa mga tropa ug armassa US. Gawas sa mga pagbansay,pinakadaghan dinhi ang mga tro-pang sakay sa mga barkong pang-gyera nga "mubisita" sa nasud. Sakinatibuk-an, napulo ka barkongpanggyera sa US ang midunggo saManila Bay, Subic Bay ug ubanpang dagkung dungguanan sukadEnero. Sakay sa maong mga barkoang dili moubos sa 17,500 ka tro-pang militar, dinosenang eropla-nong panggyera ug uban pang ar-mas panggyera. Gipaandar saenerhiyang nukleyar ang pinaka-dagku niini. Mas daku pa ang ihapsa mga tropang Amerikano nga mi-gawasas-sulod sa teritoryo sa Pili-pinas kung ilakip ang tropa sa mgabarkong naglunsad og dili moubossa 15 ka paglayag sa palibot ug su-lod sa mga kadagatan sa nasud salain-laing hinungdan, lakip ang"freedom of navigation operati-ons." Usa dinhi ang USS Essex nganabutyag lamang nga anaa sa Phi-

lippine Sea niadtong Agosto tungodsa nahulog sa barko ug nawala angusa sa mga Marino niini. Katimbangsa mga barkong US ang mga bar-kong Japanese ug Australian.

Labaw sa interbensyon sa in-ternal nga mga hisgutanan, sublingnapaduso sa US ang estratehikongplano niini nga himuong permanenteug mas malangkubon ang pagbase satropa ug pag-storage sa gamit niinisa Pilipinas ilalum ni Duterte.

Gamit ang kanhi na nga mgakasabutan militar, gisugdan sa USang dayag nga konstruksyon sa mgapasilidad alang sa mga tropangAmerikano sulod sa mga kanhi ni-lang base militar. Niadtong 2017,giablihan sa US ug AFP ang bag-ongbilding sulod sa Basa Air Force Basesa Pampanga nga kunohay para samga operasyong pangkatawhanapan sa aktwal para bodega sailang himan panggyera. Gianunsyousab sa US ug AFP ang hinanalingpagsugod sa konstruksyon sa susa-mang mga pasilidad sa Fort Mag-saysay Military Reservation, Lum-bia Air Base, Antonio Bautista Air-base ug Benito Ebuen Air Base. Ka-rong tuiga, gisugdan ang konstruk-syon sa usa ka base militar sa resi-densyal nga erya sa Marawi City


Gatusan ka tuig nga edukasyong kolonyal sa Pilipinas

Sulod sa kapin usa ka siglo, instrumento sa US ang edukasyon, lakip anguban pang mga institusyon sa kultura sama sa midya, para palig-onon

ang kontrol ug dominasyon niini sa lokal nga ekonomiya ug pulitika.Gikan sa unang mga magtutud-

long Amerikano hangtud sa kasam-tangang programang K-12, ginaga-mit sa US ang sistema sa edukasyonaron ihulma ug bansayon ang kaba-tan-onang Pilipino subay sa mgaestratehiko niining interes sulod sanasud ug sa rehiyon.

Gigamit sa US ang kolonyal ngagubyerno ug ang magkasunod ngapapet niining rehimen sukad 1946aron sistematikong iuyon sa "Ame-rican Dream" ang kultura, gawi ugpagkatawo sa kabatan-onang Pilipi-no. Ginagahinan niini og rekurso angsistema sa edukasyon para seguro-hon nga nagaalagad ang mgaeskwelahan (pribado ug pangpubli-ko), para sa mga panginahanglan samga kumpanya ug institusyon niinisulod ug gawas sa nasud, ingonmansa burukrasyang sibil ug pangsegu-

ridad sa papet niining estado.

Edukasyong AmerikanoGitukod ang sentralisadong sis-

tema sa pangpublikong edukasyonsa Pilipinas niadtong 1901 pinaagisa Act No. 74 sa Philippine Com-mission, ang kolonyal nga gubyernosa US nga gipangulohan ni WilliamHoward Taft. Gitukod niini ang De-partment of Public Instruction (De-partamento sa PangpublikongInstruksyon) nga nagpasulod sanasud og 500 mga magtutudlo gikansa United States nga giila isip mga"Thomasites."

Gitukod sa US ang sistema saprimaryang edukasyon sa Pilipinas,ingonman ang Philippine NormalSchool (Philippine Normal Universitysa kasamtangan) aron bansayon angmga Pilipinong magtutudlo nga sa

kadugayan mipuli sa pagtudlo samga publikong eskwelahan. Gipa-tuman ang paggamit sa Ingles isippinulongan sa instruksyon ug mgalibrong subay sa kulturang Ameri-kano ang gigamit.

Gipakaylap ang pangpublikongedukasyon sa pagtukod sa Univer-sity of the Philippines niadtong1908 pinaagi sa Act No. 1870. Gi-gamit ang unibersidad aron mag-bansay og mga Pilipinong hanas sapulitika ug ekonomiya subay sa di-senyo sa US aron tumao ug ma-ngulo sa kolonyal nga burukrasya.

Niadtong 1927, pinaagi saCommonwealth Act (CA) No. 337,gisugdan ang teknikal-bokasyunalnga edukasyon sa nasud. Gisundankini sa CA 313 nga nagtukod sa mgabokasyunal ug agrikultural ngahayskul sa mga rehiyon.

Nahimo usang balaod angEducation Act of 1940 nga nagti-nguha kunong minusan ang ilitera-siya sa idaran nga Pilipino. Apan sailalum niini, gipatuman ang "ci-tizenship training program," usa kaprograma alang sa pagbansay samga trabahong manwal. Tumongniini nga matubag ang pagpadala ogmga Pilipino sa US, ilabina sa Ha-waii, para mahimong mamumuo saagrikultura.

Edukasyon ilalum sa mga papetnga rehimen

Sukad 1946, sunud-sunod nganagpatam ang mga papet nga rehi-men og mga palisiya aron ipadayonug labaw pang palig-onon ang ko-lonyal nga edukasyon sa nasud. Sapartikular, giseguro niini nga ma-tubag ang panginahanglan alang sabarato ug kiming kusog-kusog-pa-muo sa mga kumpanyang imperya-lista.

Gihimong balaod ni Pres. Dios-dado Macapagal ang Republic Act.No. 3742 niadtong 1963 nga mitu-kod sa Bureau of VocationalEducation aron dumalahan angpagpalambo sa kahanas sa agrikul-tura, industriya, teknikal ug uban

human gimando ug gipadeklara saUS sa rehimeng Duterte isip mili-tary reservation ang dakung bahinsa syudad. Usa kini sa mga hi-nungdan kung nganong wala pagipapauli ug limitado lamang ngaginapabisita ang mga residente sailang kanhing mga lugar.

Padayon nga nakahan-ok angUS og mga eroplano, helikopter,barko, bala, bomba ug uban pangmateryal panggyera sa nasud. Satakuban sa modernisasyon sa AFP,gisulod sa US sa nasud ang armasug nagamit na nga kahimanan nganagkantidad og P5 bilyon sukadEnero 2017. Pagadugangan pa kinisa uban pang himan-militar, samasa anti-missile radar system nganakatakdang "paliton" ni Dutertegikan sa Israel ug unom ka F-16fighter jet nga gikan sa US nga ku-nuhay para sa depensa sa kadaga-tan sa Pilipinas. Ang "pagpalit" samaong mga armas para kuno pana-lipdan ang South China Sea kaba-

hin sa plano sa depensa sa US ba-tok sa nagausbong nga gahum mili-tar sa China.

Padayon ang hugot nga ka-lambigitan sa taas nga upisyal nii-ni sa mga upisyal-militar ug saState Department sa US. Matagtuig ang pagbisita sa kumander saIndo-Pacific Command sa US sanasud, ingonman ang pakigmitingni Defense Secretary Lorenzanasa Washington D.C. ug pakigkitasa taas nga upisyal-militar ugState Department sa US sa nasud.Regular nga nagamiting ang Secu-rity Engagement Board, ang komi-te nga nagadesisyon sa mga akti-bidad sa US sa nasud.

Gawas sa natad sa militar, gi-nasulod usab sa mga ahensya saUS ang lain-laing aspeto sa na-sudnong seguridad sama sa mgaprograma sa Philippine NationalPolice, pagsubaybay sa social me-dia, pagdumala sa pantalan, air-port ug uban pa.

"OPE-P...," gikan sa panid 12


pang bokasyunal nga kurso. Kadu-ngan kini sa pagsugod sa pagnego-syo sa mga langyaw sa mga pabrikasa tela ug senina.

Sa payong sa World Bank (WB),gitukod sa rehimeng Marcos niad-tong 1969 ang Philippine Commisionto Survey Philippine Education(PCSPE) aron iuyon ang edukasyonsa nasud sa "nasudnong kalambu-an." Gikan sa mga rekomendasyonniini, gipatuman ni Marcos ang Ten-Year Educational DevelopmentPlan, usa ka P500 milyong programanga gipondohan sa WB nga nagha-tag duso sa edukasyong nakapukossa ubos nga klase sa kahanas. Gitu-bag niini ang kanhi partikular ngapanginahanglan alang sa baratongkusog-pamuo sa mga export-processing zone. Giduso usab niMarcos ang pag-abrod sa mgagradweyt sa mga eskwelahang bo-kasyunal-teknikal isip solusyon sagrabeng problema sa disempleyo.

Gitukod ni Marcos ang mgasentro alang sa pagbansay sa mgarehiyon ug gipailalum sa Upisina saPresidente ang pagtuon sa mas pas-pas nga treyning, partikular sa mgakabatan-onang wala mitungha ugwalay trabaho.

Sa pagpasa sa Education Act of1982, gitukod ni Marcos ang Bureauof Technical and Vocational Educa-tion aron aseson ang mga progra-mang teknikal ug bokasyunal ugsubling iuyon ang mga kurso, gamitug pabrika sa kanhi nagsugod nanga neoliberal nga kahimtang.

Kabahin niini ang pagsistemati-sa sa rehimen sa pagpadala og mgaPilipino gawas sa nasud pinaagi saExecutive Order No. 797 nga mitu-kod sa Philippine Overseas Employ-ment Agency (POEA).

Matud sa datos sa POEA, mida-ku sa halos 1,035% ang ihap saOFWs gikan sa 36,029 niadtong1975 hangtud 372,784 sa 1985.Mayorya kanila ang gipadala saMiddle East ug nagtrabaho isip mgamamumuo sa proyektong konstruk-syon niadtong dekada 1980.

Ilalum sa rehimeng Corazon

Aquino, gitukod ang New Secon-dary Education Curriculum sa 1989nga sumpay sa kapareho niiningkurikulum sa elementarya. Gipaila-ila dinhi ang asignaturang Techno-logy and Home Economics (THE)nga ginatudlo ang pagluto, pagpa-nahi ug pagpanday. Ingonman, gi-paila-ila ang Values Education nganagsilsil sa mga estudyante sapagka "masunuron" ug "kugihan sapagtrabaho."

Dugang niini, gihimong balaodang RA 6655 o Free Public Secon-dary Education Act of 1988 para hi-muong libre ug obligasyon ang pag-tungha sa hayskul. Usa sa mga na-lakil nga probisyon niini ang mgakursong bokasyunal ug teknikal sakurikulum aron makatrabaho gila-yon ang mga gradweyt sa hayskul.

Tuig 1994, gitukod angTechnical Education and Skills Deve-lopment Authority (TESDA), ug gibu-lag sa Commission on Higher Educa-tion ang mga teknikal-bokasyunalnga eskwelahan. Sukad nga gitukodkini, nadugangan ug nausab-usabang klase sa mga kurso nga gitudlosa TESDA depende sa panginahang-lan alang sa partikular nga kahanassa pangkalibutang merkado.

Niadtong 1998, nagpagawas ogpagtuon ang World Bank ug AsianDevelopment Bank, ang PhilippineEducation for the 21st Century: The1998 Philippine Education SectorStudy (PESS). Nasukip niini angsugyot nga kulangan ang mga asig-natura sa elementarya. Matud kani-la, ang gikinahanglan sa maong pa-nahon mao ang pagpalambo sa ka-takus sa pagbasa ug komunikasyonug batakang kahibalo sa matemati-ka o aritmetik. Haom kaayo angmaong reporma sa nagausbong ngabusiness process outsourcing sa na-sud nga nagsugod niadtong 1992 ugmikaylap sukad 2001.

Pagkalingkod ni Arroyo isip pre-sidente, gitukod ug gipatuman niyaang 2002 Basic Education Curricu-lum (BEC) o mas naila sa tawag ngaMillenium Curriculum. Gigambalayniini sa lima ang mga asignatu-

ra—Ingles, Matematika, Syensya,Filipino ug Makabayan (Pag-SIKAPo Araling (Pag)papahalaga, (S)ining,(I)nformation and CommunicationTechnology, (K)ultura, Kalusugan atKabuhayan, ug (A)raling (P)anlipu-nan at Araling Pangkalusugan).

Gipamubo niini ang paghisgot sakatilingbanong syensya nga labawpang nagpahuot sa espasyo aronmahisgutan ang kasaysayan ug ka-himtang sa katilingban ug sa nasud.Ingonman, sa BEC, gibalik isip pi-nulungan sa pagtudlo ang Inglespara iuyon sa panginahanglan sapangkalibutang merkado. Apan tu-ngod sa nahimong malankubon ngapagbabag niini, gibalik ang pinulu-ngang Pilipino apan isip katimbanglamang nga lengwahe sa pagtudlo.

Sa pagdumala ni Benigno S.Aquino III, hinanali nga gidisenyoang programang K-12 ug gipatumanpinaagi sa Enhanced Basic Educati-on Act of 2013. Dakung bahin sa K-12 ang nagduso sa mga kurso ugpagbansay, pareho ang teknikal-bokasyunal ug propesyunal, alangsa mga trabaho ug pusisyon gawassa nasud. Ilalum sa programa, gi-dugangan og Grade 11 ug 12 o Se-nior High School nga adunay upatka "track" o direksyon: Technical-Vocational-Livelihood (TVL), Aca-demic, Arts and Design ug Sports.

Lakip sa mga kurso nga nalang-kub sa TVL ang pagbansay sa pagka-manikurista, welder, matansero,mga kahanas kalabot sa informationand communications technology uguban pang gikinahanglan sa Canada,Middle East ug uban pang nasud.

Mayorya sa mga estudyante sahayskul ang ginabutang sa direk-syong Technical-Vocational Liveli-hood, ug ginaawhag nga dili na mo-tungha sa kolehiyo. Sa ingon, aw-tomatiko sila nga lakip sa lapad ngahan-ay sa mga walay trabaho. Kungtinguha nila nga magtrabaho, angmapilian lamang nila mao ang ma-himong mga kontraktwal nga adu-nay ubos nga suhulan ug walay be-nepisyo sulod o di kaha gawas sanasud.

cpp.ph · pang kemikal nga ginabaligya sa dagkung langyaw'ng agribisnes. ang pag-uma usa ka...

Documents