crna gora ministarstvo zaljudskai...

Grna GoraVLADA CRNE GOREBroj; 07-1285Podgorica. 16. aprila 2018.

CRNA QORA

SW1P§TINA CRNE GORE

PRIMUENO:

KLASIFIKACIONIBROJ:

VEZA:

20 GOD.

IPO'

XJiVI

Primljeno;Org. JecJ.

PREDSJEDNIKU SKUPSTINE GRNE GOREPODGORICA

Vlada Grne Gore, na sjednici dd 29. marta 2018. godine, ds^jjlaie 1ZVJE§TAJ ORAZVOJU IZASTITI PRAVA ""ANJINSKIH NARQDAiDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA " .2^-kojl Vam uprilogu dbstavljaroo radi stavljanja uprocedur.u SkupstineGrne Gore.

Za predstavnike Vlade koji 6e uGestvovatI uradu ;Skupstin? injenihradnih tijela, prillkom razmatranja ovog is'Jestaja, odreden: suMEHWED ZENKA, ministar za ijudska i manjmska prava ' LEaGJOKAJ geheraini direktor Direktorata za unapredenja i zastitu pravamanjinskih naroda i drugih manjinsklh nacionalmh zajednica ,uMinlstarstvu za Ijudska i manjinska prava.

I

PREDSJEDNIKDusko Markovid, s, r.

CRNA GORA

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava

IZVJESTAJ0 RAZVOJUIZASTITI PRAVA MANJINSKIH NARODAIDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U

2017. GODINI

Podgorica, mart2018. godine

irIzvjeStaj 0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih

zajednica u 2017. godini

SADR2aJ:

UVOD 4

IZVJESTAJ 0 RAZVOJU IZA5TITI prava manjinskih naroda I DRUGIH MANJINSKIHNACIONALNIH ZAJEDNICA U 2017. GODINI 5

1.PRAVNIOKVIR ZAStITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIHZAJEDNICA U CRNOJ GORI 6

2.INSTITUCIONALNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIHNACIONALNIH ZAJEDNICA - 9

2.1. MINISTARSTVO ZA LJUDSKA1 MANJINSKA PRAVA 9

2.1.1. DIrektoraCza unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih za}ednlca.........H..~..........M.....10

2.1.2.Zakon o izmjenama I dopunama Zakona o manjinskimpravima islobodama ..11

2.13. Predlog Zakona o izboru, upotrebi ijavnom Isticanju nacionalnih simbola 13

2.1.4. Informaclja o zastupljenosti manjina u Centru za socijalnl rad. Zavodu za socijainu i dje£juzaStitu i ZavoduzazapoSIjavanjeCrne Gore 14

2.1.5. Memorandum! o saradnjl- — 15

2.1.6. IzvjeStaJl o sprovodenju medunarodnih dokumenata — 15

2.1.7. Prevod i Stampanje pravnlh proplsa na albanski i romskl jezik...^...^.. 20

2.1.8. Aktlvnosti u okvlru radnih grupa za pregovaraika Poglavlja 231 19.m..m...».» 20

2.1.9. Saradnja na projektima 21

2.1.10. Okrugli stolovi, konferendje i predavanja .....................................22

2.1.11. Saradnja sa nedadlnim organlzacijama— ..~...,»,....-..........~.........23

2.2. SAVJETI MANJINSKIH NARODA I DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIHZAJEDNICAU CRNOJ GORI 25

2.2.1. Nadonaln! savjet Albanaca u CrnoJ 26

2.2.2. BoSnjaSko vijedeu Cmoj Gorl. ......27

2.2.3. Hrvatskt savjetu Crnoj Gori ......29

2.2.4.Savjet Musllmanskog naroda Cme Gore. ..».........31

2.2.5. Romski savjet u Crnoj Gori..................... ......32

2.3. FOND ZA ZASTITU IOSTVARIVANJE MANJINSKIH PRAVA. 36

2.4.CENTAR ZA OCUVANJEIRAZVOJ KULTURE MANJINA CRNE GORE - CEKUM 52

3. OBLAST ZA§T1TE PRAVA 56

3.1ZABRANA LZASTITA OD DISKRIMINACIJE.™ .„.......56

3.2.0BRA20VANJE 60

33. KUITURA 64

3.4. INFORMISANJE 67

ut

Jzvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

3.5.UPOTREBAJEZ1KAI PISMA.

3.6. UCeS(SE UJAVNOM ZIVOTU I POLITICKA PARTICIPACIJA

4. RAZVOJNAI EKONOMSKA POLITIKA

4.1. Izrada planskih dokumenata~..»

4.2.Prioritetnipro]ektiu oblastivodosnabdijevan]a i upravljanja otpadnimvodama.

4.2.1. Projekat upravljanja otpadnim vodama u op§tiniPljevlja..

-69

.72

74

74

.73

.75

4.2.2. Projekatvodosnabdijevanja [upravljanja oâdnlm vodamau opStIni Berane..— 75

4.23.Projekat upravljanja oQ)adnIm vodama u opStini Bijelo Polje..-..-..- 76

4.3. Program podsticanja razvoja Idasterau CmoJ Gori zaperiod 2017-2020. godlna- 78

4.4. Program podsticanja razvoja konkurentnosti preduzetnika, mikro, malih i srednjlh preduzeda u Sjevernomreglonu CmeGore1manje razvijenim opStinama.

4.5. Program povedanja regionalne 1lokalne konkurentnosti kroz usaglaSavanje sazahêvima medunarodnihstandarda poslovanja za period 2017-2020. godina-.—-.

4.6. Uredba o podsticanja direktnlh Investicija..-

4.7. Projekat razvoja biznis zona- —

5.UNAPREDENJE POLOÂJA ROMSKE POPULACIJE5.1. Obrazovanje —

5.2 Stanovanje —.——

S3. Zdravstvena zaStlta.—

5.4. ZapoSljavanje

5.5. Pravni status.—.—..— —

5.6. Socijalnl statusi porodltna zaStita borba protiv nasllja u porodici 1nasllje nad2enama.

5.6.1.Borba protivtrgovine ljudima Ispre5avanje sklapanja djeiSIjih nedozvoljenlh brakova

REZIME -

,.-78

..-78

-79

....82

....85

85

.87

.88

...88

.90

91

92

- „95

Izvjestaj 0 razvoju izastiti pravamanjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

UVOD

Programom rada Vlade Crae Gore za I kvartal 2018. godine predvidena je izrada IzvjeStaja orazvoju i zagtiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u 2017.godini. Ovaj IzvJeStaj se podnosi u skladu sa clanom 38 Zakona q manjiuskim pravima islohodamJ\iO]\m. je propisana obaveza Vlade Cme Gore da najmanje jednom godiSnjepodnosi SkupStini Cme Gore izvje§taj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Osnovni cilj Iz '̂je§taja o razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica za 2017. godinu jeste da pru2i prikaz politike zaStite manjina, kako unormativnom dijelu, tako i po pojedinim oblastima dmStvenog ^vota zna5ajnim za zaStitumanjinskih narodai dmgih manjinskih nacionalnih zajednica.

U normativnom dijelu bitno je napomenuti da je Vlada Cme Gore, na sjednici od 11. jula2016. godine, utvrdila Predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona a manjinskimpravima islobodama. Zakon o manjinskim pravima islobodama]^ usaglaSen saprepomkamaEvropske komisije i Venecijanske komisije. SkupStina Cme Gore je 27. aprila 2017. godine,usvojila Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o manjinskimpravima i slobodama.

Reforma Fonda za zaStitu i osivarivanje manjinskih prava (u daljem tekstu Fond) jefokusirana na sprjecavanje objektivno mogudeg konflikta interesa, uvodenje dvostepenostikod odlucivanja o projektima koji sefmansiraju izsredstava Fonda, kao i podizanju kvalitetamonitoringa i evaluacije podrianih projekata. Takav pristup je zasnovan i na odredenimmanjkavostima koje su uo£ene od strane drzavnih institucija koje vrSe kontrolu utroSkabud&tskih sredstava (Drzavna revizorska institucija), Evropske komisije, Sayjeta Evrope, idmgih subjekata.

Vlada Cme Gore je 02. novembra 2017. godine utvrdila Predlog Zakona o izboru, upotrebijavnom isticanju nacionalnih simbola. Ovim Zakonom ureduje se pravo na Slobodan izbor,upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnika/ca manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnih z^ednica u naSoj dr^avi. Zakonom o izboru, upotrebi, javnomisticanju nacionalnih simbola, izmedu ostalog, navodi se da se nacionalnim simbolimasmatraju simboli koje pripadnici manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica upotrebljavaju zasvoje predstavljanje i izrazavanje svog nacionalnog identiteta.

Takode, bitno je napomenuti da su u prethodnoj godini stvoreni preduslovi za dalje ja5anjekapaciteta Fonda za zastitu i ostvarivanje manjinskih prava. Centra za ofiuvanje i razvojkulture manjina Cme Gore, kao i savjeta manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica.

^»SIuibeni list RCG«, br.31/06,51/06i38/07,2/11 i »Sluzbeni list Crne 6ore«, broj 031/17

t

IzvjestaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

IZVIESTAJ 0 RAZVOJU I ZASTITI PRAVA MANJINSKIH NARODAI DRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U 2017.GODINI

Obaveza Vlade Cme Gore je da najmanje jednom godi§nje podnosi SkupStini Cme GoreIzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica. Ova obaveza propisana je u skladu sa 51anom 38 Zakona o manjinskim pravima islobodama^.

Programom rada Vlade Cme Gore za 2018. godinu (I kvartal) predvidena je izrada IzyjeStaja0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica za2017. godinu i njegovo podnoSenjeSkupStini Cme Gore na usvajanje.

Osnovni cilj IzvjeStaja o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih nacionalnihzajednica za 2017. godinu jeste da pru2i prikaz politike zaStitemanjina, kako u normativnomdijelu, tako i po .pojedinim oblastima druStvenog 2ivota znaSajnim za zaStitu manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

Vlada Cme Gore je, na sjednici od 23. marta 2017. godine, razmotrila i usvojila IzveStaj orazvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinksih nacionalnih zajednica u 2016.godini.

IzveStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i dmgih nacionalnih zajednica za 2016.godinu, SkupStinaCme Goreje usvojila 02. juna 2017. godine.

*»Sluzbenl list RCG«, br. 31/06, 51/06138/07, 2/111 »Slu2beni list Crne 6ore«, broj 031/17

Izvjestajo razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

1. PRAVNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA I DRUGIHMANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Cma Gora je ustavno definisana kao gradanska, demokratska, ekoloSka i di^va socijalnepravde, zasnovana na vladavini prava. Nosilac suverenosti je gradanin koji craogorskodriavljanstvo.

Ustav Cme Gore daje pravnu osnovu za promovisanje, ja5anje i unapredenje zaStiteosnovnihljudskihprava i sloboda i potvrdujeobavezu Cme Gore da poStuje medunôdne standardeutorn kontekstu. Gotovo polovina Clanova Ustava (68 od 158) se odnose na ljudska prava islobode, 6iine je normativno potvrden njihov znaCaj, Osnovne odredbe Ustava sadrie triodredbe, suStinske za uiivanje ljudskih prava i sloboda. Clanom 6 data je op§ta garancijazaStite ljudskih prava i sloboda, kao nepovredivih kategorija. Clan 7 propisuje zabranuizazivanja mr^nje ili netrpeljivosti po bilo kom osnovu, a 51an 8 propisuje zabranudiskriminacije, kao opSteg preduslova za uîvanje svih ljudskih prava i sloboda. TaSnije, udlanu 8 jem5i se zabrana svake »posredne ili neposredne diskriminacije po bilo kom osnovu«,a takode »ne6e se smatrati diskriminacijom propisi i uvodenje posebnih mjera koji suusmjereni na stvaranje uslova za ostvarivanje nacionalne, rodne i ukupne ravnopravnosti izaStite lica koja su po bilo kom osnovu u nejednakom poloiaju. Posebne mjere se moguprimjenjivati, samo dok se ne ostvare ciljevi zbog kojih su preduzete«, Sto ostavlja prostor zauspostavljanje dodatnih raehanizama zaStitei unapredenja prava manjina, odnosno integracijumanjina sa oduvanjem svoje posebnosti.

Drugi dio Ustava, sadrii 65 61anova kojim se garantuju ljudska prava i slobode, gradanska ipolitidka, ekonomska, socijalna i kultuma, kao i prava manjina. Ustav i zakoni Cme Goremanjinama daju 1set dodatnih prava.

Ustav u drugom dijelu, u Clanovima 79 i 80 pripadnicima manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica jemdi prava i slobode, koja mogu koristiti pojedinafino i uzajednici sa drugima, a zabranjuje asimilaciju pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica. Ustavom se jemde sljededaposebna - manjinska prava:

- naizraâvanje, 6uvanje,razvijanjeijavnoispoljavanje nacionalne, etniCke, kultumeivjerske posebnosti;

- na izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola i obilje^vanje nacionalnihpraznika;

- na upotrebu svog jezika i pisma u privatnoj, javnoj i sluzbenoj upotrebi;- na gkolovanje na svom jeziku i pismu u drâvnim ustanovama i da nastavni programi

obuhvataju i istoriju i kulturu pripadnika manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica;

Izvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

- da u sredinama sa zna^ajnim u5e§cem u stanovniStvu organi lokalne samouprave,dr^vni i sudski organi vode postupak i na jeziku manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica;

- da osnivaju prosyjetna, kultuma i yjerska udruzenja uz materijalnu pomod driave;

- da sopstveno ime i prezime upisuju i koriste na svom jeziku i pismu u slu2benimispravama;

- da u sredinama sa znadajnim udesdem u stanovniStvu tradicionalni lokalni nazivi,imena ulica i naselja, kao i topografske oznake budu ispisani i na jeziku manjinskihnaroda i drugih manjinskihnacionabih zajednica;

- na autentidnu zastupljenost u SkupStini Cme Gore i skupStinama jedinica lokalnesamouprave u kojima dine znadajan dio stanovniStva, shodno principu afirmativneakcije;

- na srazmjemu zastupljenost u javnim sluzbama, organima driavne vlasti i lokalne• samouprave;

- na informisanje na svom jeziku;- da uspostavljaju i odrzavaju kontakte sa gradanima i udru&njima van Cme Gore sa

kojimaimaju zajednidko nacionalno i etnidko porijeklo, kultumo- istorijsko nasljede,kao i vjerska ubjedenja;

- na osnivanjesaA^eta za zaStitu i tmapredenje posebnihprava.

Pored nacionalnog zakonodavstva, kojim se garantuje poStovanje osnovnih ljudskih prava isloboda, kao i prava manjina, Cma Gora je, odredbom dlana 9 Ustava, utvrdila da supotvrdeni i objavljeni medunarodni ugovori i opgteprihvadena pravila medunarodnog pravasastavni dio unutrasnjeg pravnog poretka, te da imaju primalnad domadim zakonodavstvom ineposredno seprimjenjuju kadaodnose ureduju drugadije odimutraSnjeg zakonodavstva

Od pravnih instrumenata UN^-a, to su: Pakt o gradanshm i politidkim pravima, sa obafakultativna protokola, Pakt o socijalnim, ekonomskim i kulturnim pravima, kao iMedunarodna konvencija o eliminisanju svih oblika rasnediskriminacije. Takode, CmuComobavezuje i Univerzalna deJdaracija o ljudskim pravima, ali ne kao ugovoma, ved kaomedunarodno obidajno-pravna obaveza.

Od pravnih instrumenata SE^, to su: Evropska konvencija za zaStitu ljudskih prava i osnovnihsloboda, Evropska socijalna povelja, Okvirna konvencija za zaStitu nacionalnih manjina iEvropskapovelja o regionalnim i manjinskimjezicima.

Zakonom omanjinskim pravima i slobodamc^ na bliii nadin se ureduje set manjinskih prava imehanizama zaStite tih prava Zakon se odnosi na oduvanje nacionalnog identiteta manjina,

'Ujedlnjene Nadje/engl. United Nations"^Savjet Evrope / engl. Council ofEurope (CoE)^(»Slu2beni list RCG«, br.31/06,51/06138/07,2/111 „SIu2beni list Crne Gore", broj 31/17

IzvjeStaj o razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica u 2017, godini

zastiti od asimilacije manjina, kao i omoguoavanje djelotvomog u5eS6a manjina u javnomzivotu. Shodno definiciji iz Zakona, manjinski narod i druga manjinska nacionalna zajednicaje svaka grupa drzavljana Cme Gore, brojfiano manja od ostaiog preovladujucegstanovniStva, koja ima zajedniCke etnifike, yjerske ili jeziCke karakteristike, razliSite odostaiog stanovniStva, istorijski je vezanaza CmuGorui motivisanaje2eljom za iskazivanjemi oCuvarijem nacionalnog, etniSkog, kultumog, jezidkog i yjerskog identiteta.

Pored Zakom o manjinsJdm pravima i slobodamay pravni okvir kojim su regulisana pravamanjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica5inezakoni i drugi akti kojim seleguliSe ostvarivanje prava iz pojedinih oblasti, kao 5to su obrazovanje, informisanje, kultura,upotreba jezika i pisma itd.

BMa je rije5 o unapredenju antidiskriminacione politike2017. godinu je obiljezilo usvajanjePredloga Zakom o izmjenama i dopmama zakom o zabrani diskriminacije^, U pogleduzaStite od diskriminacije po osnovu rasne i nacionalne pripadnosti, ovim izmjenama bitno jeunaprijedeno postojede zakonsko rjeSenje, na naSin §to je postojeda jedinstvenanorma, kojaje regulisalarasnu i vjersku diskriminaciju podijeljenana dvije odredbe koje posebno ureduju„rasnu diskriminaciju" i „diskriminaciju po osnovu -sjere i uyjerenja". Kada je u pitanjuzaStita od diskriminacije po osnovu rasne pripadnosti, posebno je akcenat stavljen na za§tituod diskriminacije u oblasti obrazovanja, rada, zapoSljavanja i izbora zanimanja, strufinogosposobljavanja, socijalne zaStite i socijalnih davanjama, zdravstvene za^ite i stanovanja.Takode, u dijelu kaznenih odredbi, znadajna novinapredstavlja i povedanje obimakaznenihodredbi kao i uvodenje prekrgajnih odredbi za fizidko lice koje udini diskriminaciju, StodosadaSnjim geSenjem nije bilo uredeno.

^Sluzbeni list Crne Gore, 042/17od30.06.2017

IzvjeStaj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

2. INSTITUCIONALNI OKVIR ZASTITE MANJINSKIH NARODA IDRUGIH MANJINSKIH NACIONALNIH ZAJEDNICA

Zl. MINISTARSTVOZA LJUDSKAIMANJINSKA PRAVA

Shodno Clanu 24 Uredbe o organizaciji i nadinu rada drzavm uprave^ Ministarstvo zaljudska i manjinska prava vrgi poslove uprave koji se odnose na: zaStitu ljudskih prava isloboda, ako ta zaStita nije u nadle^osti drugih ministarstava; zaStitu od dlskriminacije;pradenje ostvarivanja i za§titu prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica u dijelu nacionalnog, etniCkog, kultumog, jezifikog i \jerskogidentiteta; un^redivanje medusobnih odnosa pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica; unapredenje meduetnidke tolerancije u Cmoj Gori, kao iuspostavljanje i odrzavanje nesmetanih kontakata pripadnika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica sa gradanima i udru2enjima van Cme Goresa kojimaimajuzajednidko nacionaino i etni5ko porijeklo, kultumo - istorijsko nasljede kao i yjerskaubjedenja; odnose drzave sa yjerskim zajednicama u Cmoj Gori; rodnu ravnopravnost;imapredenje poloiajaRoma i Egipdana i njihovu integraciju u svetokove dm§tvenog zivota;kao i druge poslove koji su mu odredeni u nadleznost, Na osnovu Clana 37 st. 2 Zakona odriavnoj upravf^ na predlog ministra zaljudska i manjinska prava, Vlada Cme Gore je,nasjednici od 16. novembra 2017. godine, utvrdila Pravilnik kojim su utvrdene sljededeunutraSnje organizacione jedinice:

• Direktorat za unapredenje i zaStituljudskih prava i sloboda;• Direktorat za unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i dmgih manjinskih

zajednica;• Direktorat za odnose sa vjerskim ^jednicama;• Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti;• Odjeljenje za unapredenje i zaStituprava Roma i Egipdana;• Odjeljenje za evropske integracije, programiranje i implementaciju EU fondova;• Kabinet ministra;• Sluzba za opSteposlove;• Sluibazafinansijske poslove.

Pravilnikom o umitraSnjoJ organizaciji i sistematizaciji utvrdeno je da poslove iz djelokrugaradaMinistarstvaobavljaukupno 46 izvi^ilaca, dokje u toku2017. godinepomenuteposloveobavljao ministari 28 (dvadeset osam)slu2benika i namjeStenika,

Imajufii u vidu djelokrug rada Ministarstva® i brojne obaveze koje proizlilaze na putuevropskih integracija Cme Gore, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava u narednom

'„S1. list C, br. 5/12,25/12 (61/12®„SI. list RCG", br. 38/03 i„Sl. list CG", br. 22/08 i42/11^Ministarstvo za ljudska imanjinska prava

IzvjeStaj 0 razvoju izaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

periodu planira dodatao jaSanje kadrovskih kapaciteta, odnosno angaiman stru5no -osposobljenog kadra, te je izmedu ostalog, pravilnikom o unutraSnjoj sistematizacijiplaniiano da se u Direktoratu za unaprijedenje i zagtitu manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica u narednom periodu zaposle jo§ 4 (Cetiri) izvrSioca

2.1.1. Direktorat za unapredenje i zastitu prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih zajednica

NBsija Direktorata za unapredenje i za§titu prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednicajeste unapredenje i zaStita prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, uspostavljanjem jednakih uslova za zivot i razvoj i uva^avanjeprincipa afirmativne akcije kada se radi o pripadnicima manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Cilj Direktorata je razvijanje i pradenje politika sprovodenja medunarodnih ugovora uoblastima manjinskih prava i iniciranje usaglaSavanja domadih propisa sa medunarodnimugovorima i drugim medunarodnim aktima omanjinskim pravima, kao i druga pitanja kojimase reguliSe polo2aj pripadnika/ca manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalmhzajednica.

StrateSki ciljevi Direktorata u narednom periodu bide orijentisani ka jaCanju postojedihinistitucija i dosljedna implementacija zakonodavnog okvira cime ce se u piaksi omogucitidalje unapredenje statusa manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednicu ucmogorskom dru§tvu.

Prvenstveno rijed je o oblastima zaStite kultumog identiteta, obrazovanju, infonnisanju,promovisanju jeziCke razliditosti, tradicije, obiCaja i drugih posebnosti manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica, dok je djelotvomo uCeSde manjina u javnom ipolitifikom 2ivotu jedna od osnovnih intencija u medunarodnim standardima, a koje jeprepoznato i kroz domade zakonodavstvo i praksu.

Vizija Direktorata za unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica jeste izgradnja Cme Gore kao interkulturalne driave, odnosno dapripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica budu u potpunostiintegrisani u cmogorsko druStvo.

Direktorat je tokom 2017. godine imao niz znafiajnih aktivnosti u cilju zaStite i unapredenjaprava manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnih zajedmca, a one najznaCajnije utoku 2017. godine su: Izmjene i dopune Zakona o manjinsldm pravima i slobodama\Prijedlog Zakona a izboru, upotrebi ijavnom isticanju nacionalnih simbola\ Informacija ozastupljenosti manjina u Centra zasocijalni rad, Zavodu zasocijalnu i djedju zaStitu i Zavodu

10

Jzvjestaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

za zapogljavanje Cme Gore; Izvjegtaj Cme Gore o sprovodenju Evropske povelje oregionalnim Hi manjinskim Jezicima; Tredi izyjegtaj Cme Gore o sprovodenju Okvimekonvencijeza zaStitu nacionalnih manjina; Izvjegtaj za borbu protiv rasizma i netipeljivosti(ECRI) o Cmoj Gori;Tre(/i nacionalni Izvjegtaj u okvira Univerzalnog periodiCnog pregleda(UPR); Cetvrti, .peti i gesti izyjegtaj Cme Gore o ostvarivanju medunarodne Konvencije oeliminaciji svih oblika rasne diskriminacije (CERD); saradnja na projektima, okmgli stolovi,konferencije i predavanja; saradnju sa savjetima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, tijelima Ujedinjenih nacija, Savjeta Evrope, nevladinimorganizacijama, medijima, itd.

2.1.2. Zakon o izmjenama i dopiinama Zakona o manjinsldm pravima islobodama

Skupgtina Cme Gore je 27. aprila 2017. godine usvojila Zakon o izmjenama i dopunamaZakona o manjinskimpravima i slobodama. Zakon je u potpunosti uskladen sa preporukamaVenecijanske komisije.

Osnovni razlozi donogenja ovog Zakona usmjereni su ka intervenciji u dijelu institucionalnepodrgke ostvarivanju manjinskih prava i sloboda, transparentnosti i efikasnosti procedurakojima se vrgi raspodjela sredstava za realizaciju projekata namijenjenih aktivnostimazna5ajnim za o5uvanje i razvoj nacionalnih, odnosno etni5kih posebnosti manjinskih naroda idmgih manjinskih nacionalnih zajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog,kultumog, jezidkog i vjerskog identiteta, pravno pozicioniranje CEKUM^°-a, kao i jaCanjekapaciteta savjeta, preciznije se definigu odredeni pojmovikao gto je „zna6ajan dio", i sliCno.

Reforma Fonda'̂ je fokusirana na spijedavanje objektivno mogu6eg konflikta interesa,uvodenje dvostepenosti kod odlu5ivanja o projektima koji se finansiraju iz sredstava Fonda,kao i podizanju kvaliteta monitoringa i evaluacije podrtanih projekata. Takav pristup jezasnovan i na odredenim manjkavostima koje su uo5ene od strane dr^vnih institucija kojevrge kontrolu utrogka budietskih sredstava (Diiavna revizorska institucija), kao i odEvropske komisije, Savjeta Evrope, nadle&iogkomiteta i drugih subjekata,

Skupgtina Cme Gore je, radi podrske aktivnostima znacajnim za oSuvanje i razvojnacionalnih, odnosno etnidkih posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kultumog, jeziCkog i vjerskogidentiteta, osnovala Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava u ovim i dmgim

^®Centar za oCuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore" Fond za zaStltu Iostvarivanje manjinskih prava Crne Gore"Ujedlnjene Nacije/eng. United Nations

11

Izvjestaj0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

oblastima. Skupgtina Cme Gore je dana 16. oktobra 2017. godine donijela Odluku oizmjenama i dopuni odluke o osnivanju Fonda za zaStitu i ostvarivanje manjinsidh prava'̂ .Fond se finansira iz bud^eta Cme Gore sa najmanje 0,15 % sredstavateku6eg budzeta.

Izmjenama i dopunama Zakona o manjinsMm pravima / shbodamat pravno se pozicioniraCentarza ocuvanje i razvoj kulture manjina. U cilju promocije i zaStite manjinskih prava,podsticanja oCuvanja, razvoja i izra2avanja kulture manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica u Cmoj Gori, podsticanja duha tolerancije, medukulturalnog dijaloga,uzajamnog poStovanja i raziunijevanja, Vlada Cme Gore je osnovala Centar za ocuvanje irazvoj kulture manjina. Vlada Cme Gore je, na sjednici od 24 . avgusta 2017. godine,donijela odluku o organizovanju javne ustanove Centar za oduvanje i razvoj kulture

" I4t\manjina ,

Clanom 33 Zakona o manjinskim pravima i slobodama definisano je da manjinski narod Uidruga manjinska nacionalna zajednica i njihovi pripadnici, u cilju oduvanja svog ukupnognacionalnog identiteta i unapredenja svojih sloboda i prava, mogu osnovati sayjet togmanjinskog narodaili druge manjinske nacionalne zajednice.

U cilju unapredenja finansijskog i narativnog izvjeStavanja Ministarstvo za ljudska imanjinska prava je kreiralo poseban obrazac za izvjeStavanje savjeta. Pored izvjeStaja, sayjetidostavljaju i program rada za tekudu godinu. Savjeti manjinskog naroda ili druge manjinskenacionalne zajednice (u daljem tekstuSavjeti), u skladu sa Zakonom o manjinskim pravama islobodama, obavezni su da do 31.januaratekude za prethodnu godinu, podnesu Ministarstvuza ljudska i manjinska prava kao i nadleznom radnom tijelu Skupgtine Cme Gore do 31.marta tekude za predhodnu godinu IzyjeStaj o radu i finansijskom poslovanju i izvjestajnezavisnog revizora. Ovim Zakonom sayjetima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica za funkcionisanje i realizaciju programskih sadrzaja obezbjeduju sesredstva u iznosu od najmanje 0,05% tekudeg bud^ta.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodama dato je i pravo na upotrebu svogjezika i pisma.Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona q manjinskim pravimai slobodama preciznije sedefiniSu odredeni pojmovi, pa se tako „2na£ajan dio" zamjenjuju se rijefiima: „najmanje 5%",dakle u jedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica dine vedinu ili 5 % stanovniStva, prema rezultatimadva poslednja uzastopna popisa, u sluibenoj upotrebi je i jeziktihmanjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Clanom 28 Zakona o manjinskim pravima i slobodama definisana je obaveza lokalnesamouprave, da u jedinicama lokalne samouprave u kojima vedinu ili najmanje 5%stanovniStva, u dva uzastupna popisa stanovni§tva, cine manjinski narodi i druge manjinske

""Sluzbeni list Crne Gore^ br.068/17od 20.10.2017.godlne"Sluibenilist ane Gore", br.060/17od 30.09.2017.godine

12

IzvjeStaj 0 razvoju i zastitiprava manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

nacionalne zajednice, lokalna samouprava je duina da, u okviru plana i programa zadjelotvomo u5e§de lokalnog stanovniStva u vrSenju javnih poslova ili donoSenjem posebnogplana i programa, preko sayjeta odnosnih manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica, obezbijedi uslove za u5e§6e manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u donogenju programa razvoja opStine, prostomih i urbanisti5kih planova, budSeta iopStih akata kojima se utvrduju prava i obaveze gradana i uredi na£in i postupak udeScamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u vrSenju javnih poslova i daodiediorgan koji sprovodi javnu raspravu po tim i drugim aktima".

2.1.3. Predlog Zakona o izboru, upotrebi i Javnom isticanju nacionalnihsimbola

Ministarstvo je formiralo Radnu grupu kojaje pripremila Nacrt Zakona o izboru, koriSdenju ijavnom isticanju nacionalnih simbola, a 6ije usvajanje je planirano.

Ustavni osnov za donoSenje zakona sadrian je u dlanu 79ta5ka2 Ustava Cme Gore, kojim sejemCi pravo i sloboda pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica na izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola i obiljeiavanje nacionalnihpraznika.

Vlada Cme Gore je na 47. Sjednici od 02.11.2017. godine utvrdila Prijedlog Zakona oizboru, upotrebi javnom isticanju nacionalnih simbola. Ovim Zakonom ureduje se pravo naSlobodan izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnika/ca manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u na5oj dr2avi.

Zakon o upotrebi nacionalnih simbola je donijet 2000. godine. Ovim Zakonom seuredujepravo na Slobodan izbor, upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnikamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u Cmoj Gori. S pbzirom navremensku prevazidenost ovog Zakona, donogenje novog Ustava Cme Gore, njegovemanjkavosti u dijelu izbora nacionalnih simbola itd. pristupilo seizradi novog Zakona. NacrtZakona o izboru, upotrebi i javnom isticanju nacionalnih simbola uskladen sa Evropskimzakonodavstvom, kao i potvrdenim medunarodnim ugovorima Ujedinjenih Nacija i SayjetaEvrope kojimaje definisana zaStita nacionalnih identiteta.

U praksi, veoma Cesto se prilikom razliditih javmTi skupova, manifestacija i drugih dogadajaupotrebljavaju razlifiiti simboli, prije svega zastave, za koje ne postoje saznanja ko ih jeutvrdio, cije su, odnosno 6iji identitet izrazavaju itd. Slidna je situacija kada je u pitanjuupotreba simbola u organima dr^avne uprave ili lokalne samouprave, te i kada je u pitanjuprivatna upotreba simbola. Ovim Zakonom se defini§e izbor, upotreba i isticanje nacionalnihsimbola, kako javno tako i privatno, a i jasno se definiSu situacije kada je upotrebanacionalnih simbola zabranjena.

13

IzvjeStaj 0rozvoju izaStiti prava manjinskih tiaroda idrugih tnanjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

Pored postojanja direktiva iz domena ljudskih prava, a koje se odnose na pojedine oblastiostvarivanja tih prava, oblast koju tretira Prijedlog Zakona o izboru, upotrebi i jamomisticanju nacionalnih simbola je uredena propisima koji pripadaju tzv. mekom pravu , Stoostavlja mogudnost da svaka zemlja implementira propise i preporuke zadriavajudispecifi6nost svog sistema.

Vlada Cme Gore je 02. novembra 2017. godine utvrdila Predlog Zakona o izboru, upotrebijavnom isticanju nacionalnih simbola, s IzvjeStajem sa javne rasprave koje je dostaviloMinistartsvo za ljudska i manjinska prava. Vlada je zadrizila Ministarstvo kulure da u Stokradem roku, pripremi i Vladi dostavi prijedlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona odrzavnim simbolima i Danu drzavnosti, kojim 6e se propisati da se na zgradama jedinicelokalne samouprave i zgradama javnih ustanova, 6iji je osnivaC drSava, odnosno lokalnasamouprava stalno vije Zastava Cme Gore, kao i da preispita druge odredbe Zakona koje seodnose na upotrebu Zastave. Vlada je zadu2ila takode i Ministartsvo unutrasnjih poslova da,u Sto krafim roku, pripremi i Vladi dostavi predlog Zakona o izmjenama i dopunama Zakona0javnom redu i miru kojim 6e se qeSenja iz 51ana 23 ovog zakona uskladiti s PredlogomZakona o izboru, upotrebi ijavnom isticanju nacionalnih simbola.

2.1.4, Informacija ozastupljenosti manjina u Centra zasocijalni rad,Zavoduzasocijalnu i djequ zastitui Zavodu zazaposljavanje Crne Gore

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je, u saradnji sa Upravom za kadrove, nastavilo saistrazivanjima ozastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica. Tokom 2017. godine istraiivanjem su bill obuhvaceni Centar za socijalni rad,Zavod za socijalnu i djedju zaStitu i Zavod za zapoSljavanje Cme Gore. Ovo istrazivanjeVlada Cme Gore ce usvojiti zajedno saInformacijom o zastupljenosti manjinskin naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica u javnim sluibama, organima dr^avne vlasti ilokalne samouprave u Cmoj Gori za2018. godinu.

Djelotvomo u6eg6e i zastupljenost pripadnika manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica u politiCkom i javnom ^votu Cme Gore jedan je od najva2mjihsegmenata unutraSnje integraoije cmogorskog druStva. U skladu sa filanom 79, taCka 10Ustava Cme Gore, pripadnicima manjina se jamdi pravo srazmjeme zastupljenosti u javnimsluSbama, organima driavne vlasti i lokalne samouprave.

Pitanje zastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica jeslo2en i dugoroCan proces. Cma Gora jemedu rijetkim zemljama koja izgodine

"engl.So/f/ow

14"

IzvjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017,godini

u godinu radi ovakva istrazivanja i to najbolje pokazuje s kolikom pa^njom pristupa ovompitanju.

2.1.5. Memorandumi o saradnji

Uproteklom periodu ucilju promovisanja, o5uvanja i unq)redenja prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica Ministarstvo je potpisalo nekoliko znaCajnihMemoranduma o saradnji koji imaju za cilj sprovodenje, kontinuirano pra6enje iimplementaciju principa afnmitivne akcije za pripadnike manjinskih naroda i drugihmanjinskin nacionalnih zêdnica.

Tokom 2017. godine Ministarstvo je nastavilo sa aktivnostima u cilju pradenja mjera izpotpisanih Memoranduma sa drzavnim institucijama: Zavcdom za statistiku Cme Gore,Univerzitetom Cme Gore, Upravom za kadrove, Policijskom akademijom, Unijomposlodavaca, kao i savjetiraa manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajedmca.

2.1.6. IzvjeStaji o sprovodenju medunarodnih dokumenata

Ministarstvo vanjskih poslova je u izvjegtajnom periodu nastavilo da se na posredan nadihbavi pitanjima razvoja i zagtite prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica kroz pradenje lada komiteta kao i komiteta Sa\jeta Evrope koji se havepredmetnom tematikom.

Redovno sepripremaju izyjegtaji prema tijelima UN komiteta i komiteta Sayjeta Evrope,

U skladu sa dinamikom rada OEBS '̂-a odrâvaju se redovni kontakti sa kancelarijomvisokog komesara OEBS-a zanacionalno manjine.

2.1.6.1. Tred izvjestaj Crne Gore o sprovodenju Okvirne konvendjeza zaStitunadonalnlh manjina

Cma Gora je 16. juna 2017. godine dostavila Tredi IzveStaj o ostvarivanju Okvimekonvencije za zaStitu nacionalnih manjina koji je podnjet na osnovu 6lana 25 stav 2Okvime

•• 18konvencije za zastitunacionalnih manjina SE .

^®Ujedinjene nacije / engl. United Nations'•Ôrganizacija za Evropsku bezbjednost isaradrju/engl. Organizationfor Security and Co-operation in Europe/^Savjet Evrope / engl. Council of Europe (CoE)

15

IzvjeStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Cma Goraje, nakon obnove nezavisnosti, pismom ministra inostranih poslova od 06. jiina2006. godine, igavila da prihvata sve obaveze koje proizilaze iz konvencija i sporazumaSayjeta Evrope kojeje potpisala ili ratifikovala biv§a drzavna zajednica Srbija i Cma Gora.Dodjeljuju6i status posmatraca Cmoj Gori, Komitet rainistara SE je joS u pretprijemnomperiodu priznao Cmoj Gori 6Ianstvo u konvencijama i protokolima otvorenim za pristupdriava neClanica, kao i sukcesorski status u odredenom broju tzv. zatvorenik konvencija,izmeduostalih i Okvirnoj konvenciji za zastitu nacionalnihmanjina.

Cma Gorajell, maja 2007. godine postala punopravna Clanica Sayjeta Evrope, a Clanstvo uOkvirnoj konvenciji joj je priznato od 06. juna 2006. godine (datuma izjave o sukcesorskomstatusu u konvencijama i protokolima SE^®, kojih je stiana ili potpisnica bila bivSa drzavnazajednica Srbija i Cma Gora).

Na osnovu odredbe iz £Iana 25. stav 1. Okvime konvencije, Cma Gora je dostavila svojInicijalni izvjeStaj u junu 2007. godine, nakon 5egaje Savjetodavni komitet poCeo pregledtog Iz^je§taja na svomtridesetom sastanku u periodu od 05. do 09.novembra 2007.godine.

Tre6i izvjestaj je safiinjen uz koordinaciju Ministarstva za Ijudska i manjinska prava, uzu£eg6e: Ministarstva pravde, Ministarstva unutraSnjih poslova, Ministarstva vanjskihposlova,Ministarstva prosvjete, Ministarstva kulture, Ministarstva rada i socijalnog staranja,Ministarstva sporta, Centra oCuvanje i razvoj kulturemanjina u Cmoj Gori,Fonda za zaStitu iostvarivanje manjinskih prava, Uprave za kadrove, Univerziteta Cme Gore, Javnog seiidsaCme Gore, Zajednice Op§tina Cme Gore, Zavoda za statistiku, Savjetamanjinskih naroda idrugihmanjinskihnacionalnih zajednicau Cmoj Gori, i dr.

Tre6i izvje§taj Cme Gore je imao za cilj da uka2e na zakonodavne, institucionalne i drugemjerekojeje Cma Gorapreduzela i preduzima da bi realizovala obaveze utvrdene Okvimomkonvencijom. Pratedi preporuke sadriane u Drugom miSljenju Savjetodavnog Komiteta iRezoluciji Komiteta ministara, IzvjeStaj se, koliko je bilo mogu6e, pridrzava forme odgovorana pojedina pitanja

2.1.6.2. IV IzvjeStaj Crne Gore o sprovodenju Evropske povelje o regionalnimili manjinskim jezicima

Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima je potpisana od strane Drzavnezajednice Srbija i Cma Gora 22. marta 2005. godine. SkupStina Drzavne zajednice Srbija iCma Gora usvojila je Tkikon o ratiflkaciji Povelje 21. decembra 2005. godine. Nakonratifikacije od strane predsjednikaDriavne zajednice Srbija i Cma Gora, u skladu sa Clanom18 Povelje, instrument ratifikacije Dr&vne zajednice Srbije i Cme Gore je deponovan kodgeneralnog sekretara Sayjeta Evrope 15. februara 2006.godine.

^^Savjet Evrope / engl. Council ofEurope (CoE)

16

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Nakon proglaSenja nezavisnosti Cme Gore 3. juna 2006. godine, Cma Gora je poslalanotugeneralnom sekretam u kojoj je dala izjavu o sukcesiji ugovora, 5to znaCi daje izjavila da6e"pogtovati i sprovoditi sve konvencije i protokole Savjeta Evrope koje je Drzavna zajednicaSrbija i Cma Gora potpisala i ratifikovala do tada" (5to je ukljuCivalo i Povelju). Za CmuGom Poveija je stupila na snagu 6. juna 2006. godine. Instrument ratifikacije je a^urirannotom odMinistarstvainostranihposlovaCme Gore 13. oktobra2006. godine.

Evropskom poveljom o regiomlnim i manjinsldmjezicima kojoj je Cma Gora pristupila, CmaGora se obavezala da implementira naSela sadriana u ovom medunarodnom dokumentu.Zakonom o ratifikaciji Evropske povelje o regiomlnim Hi manjinskimjezicima, Cma Gora seodredila da se ista odnosi na primjenu albanskog i romskog jezika. Izmjenama zakona uoblasti obrazovanja iz 2011. godine, predmet koji se do tada zvao „matemji jezik"preimenovan je u predmet pod nazivom „cmogorski-sipski, hrvatski i bosanski jezik"- fietirijezika koja su istog korijena i porijekla, za razliku od albanskog i romskog jezika koji surazliCiti.

Instrument ratifikacije Cme Gore navodi da se Poveija primjenjuje na podmCjima gdje suregionalni ili manjinski jezici u sIu2benoj upotrebi u skladu s nacionalnim zakonodavstvom.Prema Ustavu Cme Gore, romski jezik nepripada jezicima koji su u sluzbenoj upotrebi. Ipak,nadlezni dr2avni organi i druge institucije i organizacije su preduzeli mjere za promocijuupotrebe romskog jezika ujavnosti.

Cma Gora je 2016, godine izradila Cetvrti IzveStaj o sprovodenju Evropske povelje oregiomlnim i manjinskim jezicima, dok je u septembru 2017. godine Komitet eksperatadostavio preporuke za efikasnije sprovodenje preporuka Komiteta ministara Savjeta Evropevezano za Evropsku povelju o regionalnim ili manjinskim jezicimau odnosuna CmuGoru.Ministarstvo za ljudska i manjinska prava foimiralo je Komisiju za izradu Izvjegtaja CmeGore 0 sprovodenju Okvirne konvencije opravima nacionalnih manjimi Evropskepovelje oregionalnim i manjinsldmjezicima, kao i pradenja sprovodenju preporuka Komiteta eksperataOkvirne konvencije opravima nacionalnih manjim i Komiteta eksperata Evropske povelje oregionalnim i manjinskim jezicima, a koju 5ine predstavnici svih relevantnih institucija isavjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

2.1.6.3. Izvjestaj Evropske komisije za borbu protiv rasizma I netrpeljivosti(ECRI) o CrnoJ Gori

Dana 28. marta 2017. godine Sekreterijat ECRI^^-ja je dostavio Nacionalnom oficiru zavezu

^Evropska komisija za borbu protiv rasizma Inetrpeljivosti/engl. European Commission against Racism andIntolerance

17

IzvjestaJ 0 razvoju izaMti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

sa ECRI-jem Nacrt izvje§taja o Cmoj Gori Qcoji je saCinjen na bazi sastanaka predstavnikaECRI-ja sa predstavnicima cmogorskih institucija u oktobm 2016. godine), cime je o^oCelafaza poyjerljivog dijaloga ove Komisije sa cmogorskim institucijama,

Sekreterijat ECRI-ja je ovom prilikom zatrazio dostavljanje komentara na predmetniIzvjeStaj, na bazi £ega su kontaktirane 22 institucije/agencije i prikupljeni su komentari uodnosu na predmetni Nacrt IzyjeStaja, koji su potom dostavljeni Sekreterijatu ECRI-ja umaju 2017. godine.

ECRI^^ je uovom Izvjestaju konstatovao da je Cma Gora ostvarila znafiajan napredak, prijesvega na planu zagtite od zlofiina iz miznje i govora mr&ije, zaStite od diskriminacije poosnovu pripadnosti rasi. Naznafieno je i da je Institucija ZaStitnika Ijudskih prava i slobodaojacana u pogledu svojih nadleinosti. te da su kroz unapredenje zakonodavstva, razvojastrateSkib dokumenata i pristupa u ijegavanju pitanja kampa na Koniku ostvareni bitni koracizaunapredenje polozaja pripadnika romske i egipdanske populacije. Takode je istaknuto dajeCma Gora ostvarila znaCajan napredak i naplanu unapredenja i zagtite prava LGBTI osoba.

ECRI je u IzvjeStaju naveo i koje bi korake Cma Gora trebala dalje preduzeti kako bi seunaprijedilo stanje u oblastima koje mandat ove Komisije pokriva. U torn smislu je izdat setpreporuka 5ijoj bi realizaciji trebalo pristupiti u narednom periodu, a koje de biti i predmetinteresovanja i pradenja od straneoveKomisije.

2.1.6.4. Treci nacionaini IzvJeStaj u okviru Unlverzalnog periodicnog pregleda(UPR)

Vlada Cme Gore, nasjednici od 12. oktobra 2017. godine, razmotrila je Nacionalni izvjeStaj0 stanju Ijudskih prava u Cmoj gori u okviru tredeg ciklsa Opgteg periodiCnog pregledaSayjeta Ujedinjenih nacija za ljudska prava (UPR) za period 2013 - 2017. godine. S tim uvezi Vlada Cme Gore je usvojila Nacionalni izyjeStaj o stanju Ijudskih prava u Cmoj Goridana 19, oktobra 2017. godine.

Nacionalni izyjeStaj o stanju Ijudskih prava u Cmoj Gori je pripremljen u skladu saobavezama preuzetim u okvim tredeg ciklusa OpSteg pericdi5nog pregleda Ujedinjenihnacija, a koji podrazumijeva dostavu informacije o implementaciji preporuka dobijenih uokviru drugog ciklusa Opsteg periodidnog pregleda Savjeta UN^ za ljudska prava. IzraduizyjeStaja su koordinirali Ministarstvo vanjskih poslova i Ministarstvo zaljudska i manjinskaprava.

Evropska komisija za borbu protiv rasizma Inetrpeljivosti / engl. European Commission against Racism andintolerance

Ujedinjene Nacije/eng. UnitedNations

18

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

IzvjeStaj je rezultat nacionalnih konsultacija u kojima su u5estvovali di&vni organi(ministarstva i organi uprave, sudstvo i tuziiaStvo), nacionalna institucija zaStitnika ljudskihprava, nevladine organizacije i UN sistem u Cmoj Gori.

2.1.6.5. ^etvrti, peti i Sesti izvjestaj Crne Gore o ostvarivanju medunarodneKonvencije o elfminaciji svih oblika rasne dlskriminacije, opsti pravnl ipoliticki okvir u vezi sa eliminacijom dlskriminacije

Cma Gora je u II kvartalu 2017. godine dostavila Medunarodnom komitetu za eliminacijusvih oblika rasne diskriminacije svoj Cetvrti, peti i Sesti izvjeStaj Cme Gore o ostvarivanjumedunarodne Konvencije o eliminaciji svih oblika rasne diskriminacije.

KljuCni elementi sadrzani u predmetnom IzvjeStaju su:

o Medunarodne konvencije kojima je pristupila Cma Gora

Osim ranije preuzetih obaveza i zakljuCenih ugovora, u ovom izvjeStajnora periodu driavaCma Goraje ratifikovala sljedede medunarodne ugovore koji imaju posredno ili neposrednodejstvo na eliminaciju diskriminacije: Opcioni protokol uz Medunarodni pakt o ekonomskim,socijalnim i kultumim pravima i Fakultativni protokol o komunikacijskim procedurama uzKonvenciju o pravima djeteta; Konvenciju o smanjenju apatridije; te Konvenciju ospijeCavanju i suzbijanju nasilja nad2enama i nasilja u porodici.

o Ustavni okvir za implementaciju ljudskih prava i sloboda

Ustavni okvir za implementaciju ljudskihprava u cjelosti je ostao nepromijenjen u odnosunaraniji izyjestajni period. Jedina novina je Zakon o Ustavnom sudu Cme Gore, kojim jepredvidena mogudnost podnoSenja prijedloga za ocjenu saglasnosti zakona s Ustavom ipotvrdenim i objavljenim medunarodnim ugovorima (dlan 54 stav 1 tadka 1 i stav 2 i 3),odnosno drugih propisa i opStih akata s Ustavom i zakonom od strane Suda(redovnog), kao ipostupak odludivanja Ustavnog suda, u tom sludaju.

o liistitucionalni okvir za zaStituljudskih prava i sloboda

Datje pregled institucionalne mre^e za zaStitu ljudskih prava i sloboda, a koja kao kljudneaktere, pored sudske vlasti, organa za prekrSaje, inspekcijske sluibe, regulatomih i dmgihagencija, Savjeta za gradansku kontrolu rada poiicije, obuhvata sljededeinstitucijeiMinistarstvo za ljudska i manjinska prava, Odbor za ljudska prava i slobodeSkiqjStine Cme Gore i ZaStitnikaljudskih prava i sloboda Cme Gore.

19

Izvje^taj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

o Nacionalne strategije

Na planu politika, odnosno strateSkih dokumenata koja su od zna5aja za tematiku kojuispituje Medunarodni komitet za eliminaciju svih oblika rasne diskriminacije, ovo tijelo jeinfonnisano o va2e6im strategijama £ija je implementadja u toku. U prvom redu to su:Stiategija manjinske politike, Strategija za socijalnu inkluziju Roma i Egipdana u Cmoj Gori2016-2020, Strategija ranog i predSkolskog vaspitanja i obrazovanja u Cmoj Gori 2016-2020,Strategija mkluzivnog obrazovanja u Cmoj Gori 2014-2018 i Nacionalna stambena strategija2011-2020.

2.1.7. Prevod i Stampanje pravnih propisa na albanski i romski jezik

U cilju oCuvanja i unapredenja kultumog identiteta, kao jednog od najvaznijeg prava manjina,Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2017. godine nastavilo je publikovanjepropisakao i dmge literaturekoja se ti£e manjinskihnaroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica na manjinskim jezicima, Zakon o izmjenama i dopunama Zdkom o manjinsldmpravima i slobodamakao i Priedlogzakonao izboru, upotrebi ijavnom isticanjunacionalnihsimbola su prevedeni na albanski jezik.

2.1.8. Aktivnosti u okviru radnih grupa za pregovara£ka Poglavlja 23 i 19

Poslije dobijanja MiSIjenja Evropske komisije za filanstvo Cme Gore u Evropskoj uniji,otvaranja pregovora, obrazovanja radnih grupa za pregovaracka Poglavlja 23 i 19,Ministarstvo za ljudska i manjinska pravaje uzelo u£e§6eu izradi i realizaciji Akcionog planaza potrebe pregovaraCkog Poglavlja 23, a Direktorat za unapredenje i zaStitu manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica Ministarstva je, ovim Akcionim planom,prepoznatkaojedan od kljuCnih akterau oblasti "Temeljnih prava".

U odnosuna otvorenopregovaraCko Poglavlje23, pracene su i definisanemjere iz Akcionogplana i uradeni su periodidni izvjeStaji o stepenunjihovelealizacije, a sve u cilju bolje zaStitei unapredivanja manjinskih narodai drugihmanjinskih nacionalnihzajednica.

Takode, dio aktivnosti ovog Direktorata, koji je obuhvaden mjerama iz Poglavlja 19, jerealizovan u okvim pratedeg Akcionog plana za ovo Poglavlje.

20


Z.1.9. Saradnfa na projektima

U okviru prbjekta Podr§ka nacionalnim institucijama u prevenciji diskriminacije u Cmoj Gori- PREDIM (koji implementira programska Kancelarija Sayjeta Evrope u Cmoj Gori, uzfinansijsku podrSku Evropske komisije) sprovedene su sljedede aktivnosti koje se tiCupolitike zastite manjina:

> Obuke

- Seminar na temu tyPrava nacionalnih manjina u Cmoj GorC\ u periodu 31.oktobar - 1. novembar 2017. godine, Seminar je organizovan zapredstavnike/ce nacionalnih manjinskih sayjetai predstavnike/ce Ministarstvaza ljudska i manjinska prava;

> Angazman eksperata- Evaluacija nacionalne Strategije manjinske politike, decembar 2017. godine;- Komentari na podzakonske akte Zakona a manjinskim pravima i slobodama,

decembar 2017. godine;- Sadriaj za obrazac sa najvainijim elementima za IzyjeStaj o aktivnostima

Sayjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica,decembar 2017. godine;

>• Kampanje/Javno zastupanje- Istra^ivanje javnog mnjenja o ljudskim pravima, CEDEM , 26. maj 2017.

godine (drugo istra^vanje je planirano za februar/mart 2018. godine);- Kampanja putem druStvenih mreza, Amplitude, novembar 2017. - mart 2018.

godine.

U okvim nove perspektive Instmmenta pretpristupne podr§ke 2014 - 2020, bide sprovedenadvaprojekta koja za cilj imajupoboljganje i zaStitu pravamanjinskih narodai to:

1. PodrSka politici borbe protiv diskriminacije i politici rodne ravnopravnosti (IPA^2014) ima za cilj unapredenje dniStvenog i institucionalnog odgovora u pogledupromovisanja, zaStite i primjene ljudskih prava i jednakih mogudnosti, sa posebnimfokusom na implementaciju antidiskriminatomih politika i politika rodneravnopravnosti. Odekivani rezultati su: (1)Zakonski okvirza zaStitu od diskriminacijepoznat, shvadeni primijenjennarodito u odnosuprema Romima,pripadnicimaLGBTIzajednice, osobama s invaliditetom, zenama i manjinama; (2) Uspostavljen efikasan iefektivan sistem za postizanje rodne ravnopravnosti i osnazivanje 2ena; (3)Unaprijeden sistem zagtite ljudskih prava osoba liSenih slobode. Za ovu akciju

23Centarza demokratlju Iljudska prava" engl. Instrumentfor Pre-Accesslon Assistance

21

Izvjestaj0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

izdvojeno je €1.435.000 iz EU^ sredstava kao i €293.000 nacionalnih sredstava,Projekat je po6eo s realizacijom tokom marta 2016. godine.

2. Promocija i zaStita Ijudsldhprava Roma i drugih ugrozenih grupa (IPA 2015) 6iji seprimami cilj odnosi na poboljgan pristuppravimaRoma i Egipdanai drugihugro2enihgrupa u zapoSljavanju, obrazovanju, zdravstvu i socijalnoj inkluziji u opStinamaPodgorica, Nik§i6 i Berane. Akcija 6e takode doprinijeti jaCanju administrativnih iorganizacionih kapaciteta Ministarstva za ljudska i manjinska prava za rad sastanovniStvom romske 1egipdanske populacije kao i koordinaciju aktivnosti u oblastiljudskih prava. Za ovu akciju izdvojeno je €1.000.000. Projekat je podeo srealizacijomtokom decembra2016. godine. Trajanjeakcije6e biti 18-24 mjeseci.

2,1.10, Okrugli stolovi, konferencije i predavanja

U tokuprethodne godine Direktorat za unapredenje i zaStltu pravamanjinskih narodai drugihmanjinskih nacionalnih zajednica je organizovalo niz seminara i edukacija, od kojih je uovom dijelu najbitnije pomenuti Follow up seminar - Drugi ciklus - nastavak seminara osprovodenju Okvirne kohvencije za zaStitu nacionalnih manjina u Crnoj GorU seminar"Domadi pravni okvir i medunarodni standard! zaStite manjinskih prava sa fokusom naOkvimu konvenciju za zaStitu nacionalnih manjina i Ewopsku povelju o regionalnim Himanjinskimjezicima".

2,1.10.1. Follow up seminar - Drugl ciklus - nastavak seminara o sprovodenjuOkvirne konvencije za za§titu nacionalnih manjina u Crnoj Gori

Ministarstvo za ljudska i manjinska pravaje u saradnji sa Savjetodavnim odborora Okvirnekonvencije za zaStitu nacionalnih manjina Savjeta Evrope 07. Februara 2017. godine uPodgorici organizovalofollow up seminar - Drugi ciklus - nastavak seminara o sprovodenjuOkvirne konvencije za zaStitu nacionalnih manjina u Cmoj Gori. Seminar je imao dvijesesije. U prvoj sesiji tema je bila: Suzbijanje netipeljivosti, rasizma, ksenofobije, naroCitoprotiv Roma, ukljuduju6i politicku arenu, dok je druga sesija imala dvije teme u okvirutematske rasprave. Prva temaje bila: „Obrazovanje i jeziCka pravanacionalnih manjina", atema druge sesije se bavila funkcionisanjem savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica. Na seminaru su ucestvovali predstavnici nadleinih ministarstva,Centra za oduvanje i razvoj kulture. manjina, Fonda za zastitu i ostvarivanje manjinskihprava, nacionalnih savjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica.

^^Evropska Unija / engl. European Union

22

IzvjeStaj 0 razvoju iza^ti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

ZaStitnika ljudskih prava i sloboda, Zajednice opStina Cme Gore, predstavnioi lokalnihsamouprava, sudstva,-tuMIa§tva, Upraveza kadrove, Javnogservisai nevladinihorganizacija.

Seminar -„Doma6i pravni okvir i medimarodni standardi zaStite manjinskih prava safokusom na Okvimu konvenciju za za5titu nacionalnih manjina i Evropsku povelju oregionalnim ili manjinskim jezicima".

U cilju boljeg upoznavanja sa doma6im pravnim okvirom i medtmarodnim standardimazaStite manjinskih prava, sa posebnimfokusomna Okvirnu konvenciju za zaStitu nacionalnihmanjina i Evropskupovelju o regionalnim ili manjinskimjezicima,organizovan je seminar 18-19. decembra2017. godine.

Tokom seminara poseban akcenat je stavljen na efikasnije sprovodenja preporiikaKomitetaministara Sayjeta Evrope vezano za Evropskupovelju o regionalnim ili manjinskimjezicimau odnosu na Cmu Goru.

2.1.11. Saradnja sa nevladinim organizacijama

Direktorat za imapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih zajednicetokom 2017. godine odiiavao je redovne kvartalne sastanke sa nevladinim organizacijama,te okrugle stolove i tribine sa NVO^® sektorom o temama koje se odnose na unapredenjepravamanjiskih narodai drugih nacionalnih zajednica u Cmoj Gori.

Shodno odredbama Uredbe o nadinu i postupku ostvarivanja saradnje organa drzavneuprave i nevladinih organizacijcf^, Ministarstvo je, putem javnih poziva, ukljuCivalopredstavnike nevladinog sektora u izradi zakona za koje je predlaga5 ovo Ministarstvo, iradnih tijela za pradenje sprovodenja definisanih politika. Pored toga, prilikom odr2avanjaokruglih stolova, konferencija, seminara, treningai dr. u organizaciji Ministarstva, aktivnosuudestvovali i predstavhici nevladinih organizacija koje se bave pitanjima zaStite ljudskihprava, bilokao predava5i, voditelji radionica ili polaznici edukadja.

Tokom 2017. godine posebno dobru saradnju Direktorat za unapredenje i zastitu pravamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica je imalo sa sljededimnevladinim organizacijama: CEDEM^^, Centar za gradansko obrazovanje, Gradanskaalijansa, Hrvatsko gradansko dru§tvo. Forum BoSnjaka, Juventas, Matica Muslimanska,Gradanska incijativa, Mladi Romi, Centar za romske incijative, Udruienje Egipdana CmeGore, Koalicija Romski krug, Koalicija Romi i Egip6ani zajedno, Udruzenje raseljenih Romai Egipdana, Novi Horizonti, i drugenevladineorganizacije.

^^Nevladine organizacije"„Siu2benl list CG", broj 07/12

NVO "Centar za demokratlju i ijudska prava"

23

IzvjestaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Ministarstvo je unaprijedilo i saradnju sa nevladinim organizacijama koje se bave zaStitomljudskih i manjinskih prava.

24

IzyjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

22. SAVJETlMmjlNSKmNARODAimmmMANJimmnNAClONALNinZAJEDNICA U CRNOJ GORI

Ustav Cme Gore, £Ianom 79 pripadnicima manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica jemfii prava i slobode koja mogu koristiti pojedinaCno i uzajednici sadrugima, izmedu ostalog i na osnivanje Sayjeta za zaStitu i unapredenje posebnih prava (Clan79 stav 1taCka 13) i Clanom 33 Zakona o manjinsfdm pravima i slobodamc^^.

Na osnovu Clana 33 stav 10 Zakona a manjinskim pravima i slobodamc^^, Ministarstvo zaljudska imanjinska prava je20.09.2017. godine (Broj; 01-023-1714/17-1) donijelo/>/-avi7a zaizbore dlanova savjeta manjinskog naroda Hi druge manjinske nacionalne zaj'ednice.Utoku 2017. godine Sayjeti manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice suodr2ali svoje elektorske skupstine za izbor Clanova Savjeta i formirani su tredi sazivi istih, ito:

- Hrvatski sa^jet u Cmoje Gori;- RomskiSayjet u Cmoj Gori;- BognjaCko vijeCe u Cmoj Gori; i- SayjetMuslimanskog naroda Cme Gore.

Srpski nacionalni savjet je.objavio javni pozivzalll saziv u dnevnim novinama dana 11.12.2017. godine i trajao jedo 31.12.2017. godine, dok jenacionalni sayjet Albanca uCmoj Goriuputio javni poziv zainteresovanim pripadnicima albanske manjine uCmoj Gori za uCegCe naelektorskoj skupgtini za sazivanje III Nacionalnog savjeta Albanaca u Cmoj Gori 20.decembra2017. godine i javni poziv jebio otvoren do 10. 01.2018. godine.

Zakon omanjinskim pravima i slobodama propisuje da se sredstva za finansiranje savjetamanjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice obezbjeduju u Budietu CmeGore, u iznosu od najmanje 0,05% tekuceg budzeta, dok u skladu saZakonom o Bud^etu za2018.godinu ista iznose €600.000,00, odnosno udvostreCena su sredstva za njihovofunksionisanje u odnosu nadosadagnji period.

Radi boljeg unapredenja manjinskih prava neophodna je saradnja sa sayjetima, i u tornkontekstu Ministarstvo za ljudska i manjinska prava tokom 2017. godine je nastavilo sakontinuiranom saradnjom sa svim manjinskim sayjetima uCmoj Gori.

Predstavnici sayjeta su uCestvovali u radnim grupama, komisijama, okmglim stoloviriia,konferencijama, edukacijama i drugim aktivnostima od znaCaja za manjinske narode i dragemanjmske nacionalne zajednice od kojih vrijedi napomenuti uCeSce uradnoj grupi za izradu

^uSIuiEbeni list RCG«, br. 31/06,51/06 i38/07,2/111 )>Slufbeni list CG«, broj 031/17"Slulbeni list RCG", br, 31/06,51/06138/071 „Slufbeni list Crne Gore", broj 002/11,008/11 i031/17

25

IzyjeStxij 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Zakona o imjenama i dopunama zakona o manjitiskimpravima i slobodama, Nzicrta Zakona oupotrebi i isticanju nacionalnih simbola i Nacrt Zakonao obrazovanju i vaspUanju^ i dr.

Svaki savjet ima svog predstavnika u upravnom odboru Fonda za zaStitu i ostvarivanjemanjinsJdhprava i Savjeiu za saradnju sa iseljenicima.

Predstavnici sayjeta su aktivno uzeli u6e§6e tokom boravka predstavnika Komiteta eksperataEvropske povelje o regionalnim ill manjinskim jezicima, Komisiji za izradu i pracenjeimplementacije Cetvrtog izvjeStaja o Povelji i III Izvjegtaja o sprovodenju Okvimekonvencije za nacionalne manjine, odnosno tokom boravka ekspertske misije Evropskekomisije za oblast osnovnih ljudskih prava.

2.2.1, Nacionaln! savjet Albanaca u Crnoj Gori

Na osnovu filana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodanu^^ i Pravilnika o obrascu inacinu vodenja evidencije savjetc^^, Ministarstvo je RjeSenjem broj 01-2709/13 od01.11.2013. godineu EvidencijusayjetaupisaloAlbanskisavjet Nacionalni sayjetAlbancauCmoj Gori, 20 decemra 2017. godine uputilo je javni poziv zainteresovanim pripadnicimaalbanske manjine u Cmoj Gori za u£e§6e na elektorskoj skupStini za sazivanje IIINacionalnog sayjeta Albanaca u Cmoj Gori. Javni poziv je bio otvoren do 10.01.201S.godine.

Aktivnosti Nacionalnog SavjetaAlbanaca (u daljem tekstu: NSA)jeu protekloj 2017. godiniimao dosta aktivnosti, a ovim izvjeSt^'emsu obuhvacene oblasti kojima je NSA posvijetion^viSepainje, kao na primjer: obrazovanje na albanskom jeziku; informisanje na albanskomjeziku; upis studenata na univerzitetima u regionu, a pogotovo onima gdje se nastava izvodina albanskom jeziku (Albanija, Kosovo, Makedonija); zastupljenost pripadnika albanskognaroda u diiavnim institucijama; jaSenje nacionalnog i kultumog identiteta kao i oCuvanjealbanskog jezika i identiteta.

§to se ti5e obrazovanja na albanskom jeziku, NSA je tokom 2017. godine, u okvim projektafinansiranog od strane Fonda za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava^ dodjelio Skolskelektireu srednjimgkolamagdje se nastava izvodi i na albanskom jeziku. Tokom2017. godinepredstavnici NSA su posjetili sve srednje Ikole u Cmoj Gori gdje se nastava izvodi naalbanskom jeziku. Ovom prilikom um6ene su donacije - Skolske lektire u skladu sanastavnim planom i programcm.

"»Siu2beni list RC6«, br.31/06, 51/06138/07 i »Slu2beni list Crne Gore«, broj 02/11^»Sluibenl list Crne 6ore«, broj 37/08

26

IzvjeStaj 0 razvoju i zaSdtiprava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

NSA^^ - Komisija za obrazovanje je dostavila prijedloge i sugestije u izmjenama i dopunamaseta zakona iz oblasti obrazovanja. U okviru Javnog poziva, NSA je podnio preporukeZavodu za §kolstvo vezano za nastavni plan i program za predraete: Albanski jezik iknji^evnost, Istorija, Geografija, Likovna kultura i MuziCka kultura, koje su povezane sanacionalnim identitetom.

Predsjednik NSAje Zavodu za Skclstvo Cme Gore uputio iniciativu da se u Skole u kojima senastava izvodi dvojeziCno, Albanski jezik uvede kao redovan nastavni predmet za sveu5enike.

Povodom obilezavanja Dana ufiitelja (7. mart), NSA je u Centni za kulturu u Ulcinju,organizovao kultumu manifestaciju gdje su uSestvovali umjetnici iz zemlje i regiona.

U izvjestajnom periodu, NSA je aktivno u5estvovao u procesu upisa studenata albanskenacionalne manjine, koji su bili zainteresovmi da svoje gkolovanje nastave u univeizitetima uPriStini, Tirani, Skadru, Podgorici, Bam, i drugjm centrima.

NSA je i u 2017. godini podr2ao mnoge kultume aktivnosti kao gto su izdavanje i promocijeknjiga, kultume urnjetniSke manifestacije, sportske aktivnosti itd.

Povodom albanskog nacionalnog praznika 28. novembra — Dana Zastave, NSA jeorganizovao niz manifestacija i aktivnosti u Plavu, Tuzima-Malesiji i Ulcinju. Takode, u 6astDana Zastave, NSA u saradnji sa opStinom Ulcinj i opgtinom Skadar (Republika Albanija)organizovali su po Sesti put "Maraton nezavisnosti Ulcinj - Skadar", u kome je uCestvovalovi§e od 60 (Sezdeset) takmi5araiz raznihzemalja svijeta,

U okvim NSA je i tokom ove godine izlazio nedjeljnik Kokajavore^ jedini listna albanskomjeziku u Cmoj Gori koji se finansira od strane SkupStine Cme Gore. NSA je obiljeiiopetnaestogodignjicu osnivanja Koha Javore. NSA je pomagao RTV '̂̂ stanice na albanskomjeziku u Cmoj Gori.

2.2.2. BoSnjaCko vijede u Crnoj Gori

Na osnovu 61ana 34 Zakona a manJinsJdm pravima i slobodarm^^ i Pravilnika a obrascu inadinu vodenja evidencije savjetc^^, Ministarstvo je RjeSenjem broj 01-023-698/17-20 od27.09.2017. godineu Evidencijusayjetaupisalo BoSnjaSko vijede.

^^Nacionalni savjet Albanaca"Radio Itelevizlja"»Sluibeni listRCG«, br.31/06,51/06138/07,02/lli »Sluzbeni list Crne Gore«, broj 031/1736.»Sluzbeni list Crne Gorea, broj 37/08

27

Izvjekaj o razvoju izaîti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Bo§njacki sayjet u Cmoj Gori je na XI sjednici odizanoj u Rofajama 18.03.2017.godineusvojio zavrSni raCun budêta Bo§nja6kog vijeca za 2016.godinu, kao i budget za tekudugodinu. Takode, donijetaje odluka o osnivanju Bo§nja6ke nacionalne biblioteke, formiranajekomisija za dodjelu jednokratne pomodi za 20 (dvadeset) studenata boSnjadke nacionalnosti,bez jednog ili oba roditelja, a sa najmanjom prosjednom ocjenom 8.5 i donijeta je odluka dase Odbor za bosanski jezik i boSnjaCku knjiievnost ovlasti da iznade zakonsku formu ipodnese inicijativu za uvodenje bosanskog jezika u obrazovni program Cme Gore.

BoSnjacko vijece u Cmoj Gori je, u saradnji sa Centrom za kulturu Ro2aje, i Narodnombibliotekom organizovalo promociju Casopisa Bosnjacka rijed. Tom prilikom su Bo§nja5konacionalno vijece iz Srbije, i Centar za boSnjaCke studije donirali preko 200 (dvije stotine)knjiga za osnivanjeBoSnjadke nacionalne biblioteke. Takode, prisutni udesnici na promocijisu donirali knjige u skladu sa svojim mogudnostima. U procesu je realizacija projektaotvaranja BoSnjacke biblioteke. Cilj ovog projekta je da se na jednom mjestu sublimirabo§njadka literatura iz svih oblasti, kako bi bila dostupna kako bosnjadkoj zajednici u CmojGori tako i Siroj naudnoj i ditalaCkoj javnosti. Realizacija prvog dijela projekta, koja obuhvatazakup prostorija, nabavkubibliotedke gradei opremanje prostorijase privodi kraju.

BoSnjacko vijede u Cmoj Gori je realizovalo projekat Monitoring medijske scene Cme Goresa posebnim akcentom na Javni servis koji je podr^ od Fonda za zaStitu i ostvarivanjemanjinskih prava. Realizacija projekta .Jiônitoring medijske scene u Crnoj Gori, saposehnim akcentom na Javni servis'̂ imala je prije svega za cilj da uka& na probleme sakojima se suodavaju Bo§njaci kada je u pitanju zastupljenost u medijskom prostom Javnogservisa, kao i u kadrovskoj strukturi. Takode, ovaj projekat je imao za cilj da se napraviparalelna analiza zastupljenosti u komercijalnim medijima, kako u televizijskim tako i ugtampanim i elektronskim, odnosno na portalima. Zbog kompleksnosti posla i pouzdanostiistra^vanja, angaôvana je agencija za elektronsko pradenje i arhiviranje medija -„Arhimed", koja je kroz tromjesedni period, pratila programski sadrzaj Javnog servisa i za tajperiod uradila analizu zastupljenosti BoSnjaka na torn mediju. Pradeni je program i RadioRo2aje, Radio Berane, Radio Bijelo Polje, RTV Pljevlja, Radio Bar; dnevne novine Vijesti,Dan, Pobjeda; portali Vijesti, Cafe del Montenegro, RTCG i AntenaM.

Nakon pradenja i turadene analize medijske scene organizovan je Okrugli sto ^jSoSnjaci imediji u Crnoj Gori-stanje i perspektive^*27.05.20\7. godine. Na okruglom stolu je biloukupno 24 (dvadeset detiri) udesnika, predstavnici institucija i medija, kao i predstavniciorganizatora odnosno Bo§njackog vijeda u Cmoj Gori. Pored predstavljanja realne slikepolozajaBoSnjaka u cmogorskim medijima, predlo2ena su i odredenaijeSenja, kada je Javniservis u pitanju, obzirom da se radi o mediju koji se finansira iz Javnog budieta i na kom svinarodi imaju pravo na srazmjemu zastupljenost. Naime, predloieno je da se uvede sedmidnaemisija namijenjena istoriji i kulturi manjinskih naroda, a da se aktuelna problematikamanjina tretira u okviru redovnih emisija javnih servisa i elektronskih medija uopgte. Bududi

28

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih mroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

da je to jedini programski sadr&j u TVCG '̂ koji se bavi identitetom/kulturom/tradicijomtriju nacionalnih manjina n Cmoj Gori (Bognjaka, Muslimana i Hrvata) ocijenjeno je da jenuzno unutarRedakcije za manjine stvoriti sveusiove i tim koji 6e nesmetano i profesionalnorealizovati emisiju "Mostovi" kako bi ona istinski dobila smisao pribli2avanja i afinnacijerazlika medu nama. Takode, u okviru TVCG potrebno je da se formira redakcija nabosanskom jeziku sa najmanje 3 (tri) novinara i urednikom. Kao rezultat analize pradenjamedija Stampan je zbomikradovasa okruglog stolau tirazuod 500 (petstotina) primjeraka.

Nakon izbora novog saziva BoSnjadkog vijeda realizovane su brojne zvani^ne posjeteinstitucijama u zemlji i inostranstvu.

2.2.3. Hrvatski savjetu Crnoj Gori

Na osnovu Clana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodam<^^ i Pravilnika o obrascu imSim vodenja evidencije savjetc^^^ Ministarstvo je RjeSenjem broj 01-023-578/17-13 od06.09.2017. godine u Evidenciju sayjeta upisalo Hrvatski sayjet u Cmoj Gori.

Generalna ocjenau Hrvatskomsavjetuu Cmoj Gori,jeste da su dobili pohvale za svoj rad odsvih relevantnih adresa u Cmoj Gori i Republici Hrvatskoj. Udinjenje maksimalan napor ianga&an puni kapacitet-Vije6a kako bi na§e djelovanje bilo u cilju zagtite, promicanja iimapredenja prava hrvatskoga naroda u Cmoj Gori te na dobrobit kultumo-povijesno-religijske tradicije hrvatskoga naroda u Cmoj Gori.

Na podmCju kulture, Hrvatski sayjet u Cmoj Gori kao posebno uspjeSne projekte istiCeobjavljivanje knjige yJKiuIturalno pamdertje-ogledi o hrvatskoj kulturi i knjizevnosti Boke^\promociju Digitalne antologije „Hrvatsko pjesniStvo Bake kotorske**'y projekat glagoljice natlu Boke kotorske, pripremu knjige o Idi Veroni, izdavanje pjesnifike zbirke Versi kamena i

mora u saradnji s CEKUM'**^-om, gdje je po prvi puta obradeno savremeno hrvatskopjesniStvo Boke.

Hrvatski savjet u Cmoj Gori je pomogao RadioiTux da donacijom ishoduje nabavkumodemije opreme, prijeko neophodne, nakon Sto se ishodovala druga frekvencija, odnosnonacionalna koncesija, §to se smatra izuzetno velikim uspjehom i kljudnim momentom zapromoviranje iive hrvatske rijedi u etem Boke kotorske i Sire.

''Televizlja Crne Gore^nSluzbenl list RC6«, br. 31/06,51/06 i38/07,02/111 »Sluzbeni list Crne Gorett, broj 031/17"»Slu2benl list Crne Gore«, broj 37/08^^Centarza oSuvanje Irazvoj kulture manjina crne Gore

29

IzvjeStaj 0 razvoju izakiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Hrvatski savjet u Cmoj Gori je, takode, bio aktivno ukljuCen u popunjavanje knji2m5nogafundusa Hrvatske knjimice ^judevit Gaj u Donjoj Lastvi kao i u pomaganju terenskenastave Dopunske §kole hrvatskoga jezika.

Hrvatski sayjet u Cmoj Gori je iniciraoosnivanje Zavoda za istoriju i kulturu Hrvata Boke iPrimorja po uzoru na sliCne institucijeu zemljamau regiji. Isti je podriao uvrStavanje Kolasv. Tripunau nematerijalnukultumu bagtinu bokeljskih Hrvatau Hrvatskoj.

Hrvatski savjet u Cmoj Gori se ukljuCio u projekt pripreme nastavnog sadriaja iz istorije,tradicije, kulture i knjiievnosti manjinskih naroda u Cmoj Gori, a koji bi bili uvrStem uudSbenike redovne nastave u osnovnim i srednjim gkolamau Cmoj Gori. Projekt je predvidenu saradnji sa Ministarstvo prosvjete Cme Gore, gdje bi se formirala jedna radna gmpa popitanju izmjena Plana i programa.

Predstavnici Hrvatskog savjeta u Cmoj Gori su uCestvovali na XXII Forumu hrvatskihmanjina u Zagrebu sredinom mjeseca novembra, koji je za temu imao kultumo-tradicijskoblago Hrvata u susjednim zemljama. Predstavnici Hrvatskog savjeta u Cmoj Gori suuCestvovali na III. Hrvatskom iseljeniCkom kongresu u Sibenilcu, gdje je tema biIa„MIadi iekonomsko-demografska politika".

•Hrvatski sa\jet u Cmoj Gori je saradivao sa Fondom za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava Cme Gore, koji je finansirao 2 (dva) projekta hrvatskog savjeta: „Idu Veronu" iGostovanjehrvatskih i cmogorskih knji2evnikau Cmoj Gori u Zagrebu.

Hrvatski savjet u Cmoj Gori je, takode, organizovao nauCni skup o demografiji i kulturiHrvata Boke u saradnji sa Hrvatskim katoliSkim sveu6ili§tem, kao i predavanje o glagoljicina tlu Boke i to utri razlicita navrata pod pokroviteljstvom Veleposlanstva RH '̂ i SrediSnjegdr^avnog ureda za Hrvate izvan RH.

Osim naprijed navedenog Hrvatski sayjet u Cmoj Gori je pomogao organizaciju sad ve6tradicionalne FeSte od rogada Hrvatske krovne zajednice Croatorum. Hrvatski savjet uCmoj Gori podriava i jedini tiskani medij na hrvatskome jeziku, Hrvatski glasnik, kojiredovno izlazi u okviru Hrvatskog gradanskog dnigtva. Takode, uCestvovao je u odr^avanjuHrvatskoga doma, odnosno Doma kulture Josip Markovicu Donjoj Lastvi.

Predstavnici Hrvatskog sayjeta u Cmoj Gori su, u izyjeStajnom periodu, gostovali uemisijama lokalnih, drSavnih i regionalnih medija (RTCG^^-a, HRT*^-a, HR-a)posvedenimmanjinama, odnosno dijaspori, (Glas domovine, Mostovi), kojom su prilikom

^^Republika Hrvatska^^Radio-televlzija Crne Gore''̂ Hrvatska radio-televlzlja

30

Izvjestaj0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

predstavljali rad savjeta i djelovanje na dobrobit hrvatskoga naroda u Cmoj Gori. UizvjeStajnom periodu, Hrvatski savjet u Cmoj Gori je promovisao dokumentami film o novimhrvatskim blaienicima Svete vjere mudenici i film yPapa s Jadrana o Papi Sikstu V,porijeklom iz Boke kotorske.

2.2.4. Savjet Muslimanskog naroda Cme Gore

Na osnovu dlana 34 Zdkona o manjinsfdm pravima i slobodama^ iPravilnika o obrascu inadinu \odenja evidencije savjetd^^y Ministarstvo za Ijudska i manjinska prava je RjeSenjembroj 01-023-1135/17-6 od 12.12.2017. godine u Evidenciju sayjeta upisalo Muslimanskisavjet. U skladu sa Statutom Sayjeta Muslimanskog naroda Cme Gore(u daljem tekstu:SMNCG)i u 2017.godini Sayjet je obavljao poslove od javnog interesa u skladu sa Zakonom0 manjinskim pravima i slobodama kao samostalna institucija u oblasti posebnlb pravapripadnika Muslimanskog naroda Cme Gore, te u skladu sa Statutom i Pravilnikom o raduSayjeta Muslimanskog naroda Cme Gore.

U izvjeStajnom periodu, predstavnici SMNCG su aktivno ufiestvovali u realizacijiprojekata finansiranih od strane Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava CrneGore. Na planu informisanja redovno funkdoniSe sajt SMNCG na adresiwww.savietmuslimanacg.me.

U izvjeStajnom periodu SMNCG je po prvi put objavio svoj Casopis pod nazivom RevijaMuslimana, Takode, Savjet je uradio reprint izdanja dvije knjige Istorija Muslimana CmeGore.

Predstavnici SMNCG aktivno su uCestvovali u svim djelatnostima koje je organizovaloMinistarstvo za Ijudska i manjinska prava kako u domenu edukadje, tako i u domenu

rada na zakonskim aktlma.

Zahvaljujud angaSovanju danova SMNCG, kao i raspolozivim sredstvima Savjet je uprotekloj godini:

o Pomogao relizadju konkretnih projekata i redovnih aktivnosti od znac^ja zaMuslimanski narod Cme Gorej

o Blagovremeno informisao javnost o istinosti i dnjenicana vezanim za aktivnostiSavjeta;

o Svoje aktivnosti usmjerio ka unaprijedenju, razvoju i zaStiti posebnih pravaMuslimanskog naroda Crne Gore, afirmaciji njihovog kultumog i nacionalnogidentiteta;

^ Sluibeni list RCG«, br. 31/06,51/06138/07 isSluzbeni list Crne Gore«, broj 02/11)4S.»Siuibenl list Crne 6ore«, broj 37/08

31


o Pratio alrtivnosti na realizaciji projekata koji su finasirani od strane Fonda zazaStitu i ostvarivanje manjinskih prava iz redova Muslimana Crne Gore.

2.2.5. Romski savjet u Crnoj Gori

Na osnovu Clana 34 Zakona o manjinskim pravima i slobodamct^ i Pravilnika a obrascu inacinu vodenja evidencije savjeta^^y Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je RjeSenjembroj 01-023-920/17-2 od 06.09.2017. godine u Evidenciju savjeta upisalo Romski sayjet.

Romski savjet je u izyjestajnom periodu potpisao memorandum o saradnji sa njemaCkomoragnizacijom „Help - Hilfe zur Selbsthilfe e.V.". Takode, predstavnici Romskog savjeta suuCestvovali u programu prekograniCne saradnje Cma Gora - Kosovo 2014 - 2020 i obuci oizradi IPA'̂ ® projekata u okvim prekogranidne saradnje Italija - Albanija-Cma Gora 2014 -2020. Osim toga, Romski sayjet u crnoj Gori je obileJio, sada ve6 tradicionainumanjifestaciju, odnosno proslavu svjetskog dana Roma - S. Aprila.

Romski savjet u Crnoj Gori je, u izyjestajnom periodu, pripadnicima romske populacije uCrnoj Goridodijeliojednokratnu finansijsku pomod u ukupnom iznosu preko €30.000,0.

Romski savjet je aktivno ukljuCen u implementaciji projekta ^^Promocija i zaStita ljudskihprava Roma, Egipcana i drugih ranjivih grupa safokusom na Berane, NikSid i Podgoricit\

2.2.6. Srpski nacionalni savjet

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava pozvalo je u skladu sa Zakonom o manJinsJdmpravima i shbodama^^, Pravilima za izbore dlanova savjeta manjinskog naroda Hi drugemanjinske nacionalne zajednice^^ i Pravilnika o obrascu i nadinu vodenja evidencijesavjetc^^ upisao Srpski nacionalni savjet u Registar nacionalnih sa\jeta pod rednim brojem01-510/14, od 25.02.2014. godine. Javni poziv za IH saziv Srpskog nacionalnog savjeta jeobjavljen u dnevnim novinama dana 11.12.2017. godine i trajao je do 31.12.2017. godine.

%Sluzbeni list RC6«, br. 31/06,51/06138/07,02/111 »Sluibenl list Crne 6ore«, broj 031/17^^»Sluzbenl list Crne Gore«, broj 37/08^ engl. InstrumentforPre-Accession Assistance"^Sl. list RCG", br. 31/06,51/05 i38/07 i„Sl. list Crne Gore", br. 02/11""^SMIst Crne Gore", br12/139"„S!. list Crne Gore", br. 37/08

32

Izvjestaj 0 razvoju izaMti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017.godini

U protekloj godini Srpski nacionaini sayjet je ostvario zna5ajne rezultate. SaCuvani su iprogireni svi dosadaSnji projekti po kojima je aktivnost Srpskog nacionalnog sayjeta bilaprepoznatljiva u prethodnim godinama.

Srpske elektronske novine svakodnevno opSimo informiSu o svim najvainijim dogadajima uzemlji, okniienju i svijetu. Nova uredivaCka koncepcija, kao proizvod iskustva 1potrebaCitalaca, sa obogadivanjem vige autorskih video snimaka, specijalnih i stalnih TV emisija,posebnih i specijalnih priloga, portalu Srpske novine CG nvecala je Citanost. Mnogi odtekstova koji susemogli na6i naportalu Srpske novine prenogeni su i u drugim gtampanim ielektronskim medijima Ono §to portal Srpske novine fiini posebnim, ne samo na prostomCme Gore, ve6 i okruienja, jeste Cinjenica da su u njemu pohranjena gotovo sva izdanjaKnji&vne zadruge, njih preko 200 (dvije stotine) naslova Na portalu se mogu nadi i dodatnisadriaji u vidu galerija fotografija, foto prifia i reportaia koje su pratile znaCajne dogadaje uCmoj Gori.

Srpski radio je u 2017. godini svoju produkciju po podacima Agencije zaelektronske medijeobogatio sa najvedim brojem sadr^aja U protekloj godini Srpski radio pokrivao je podrudjaopgtina Andrijevica, Berane, Bijelo Polje, Mojkovac, KolaSin, Nikgid, Pluzme, Podgorica,Danilovgrad i gradske opStine Golubovci i Tuzi, kao i (hjelove opgtina Bara i Cetinja U2017.godini Srpski radio je dobio dozvolu za progirenje svoje sluganosti na opgtine HercegNovi, Kotor, Tivat, Bar, Pljevlja i ^abljak, sto znadi daje gotovo ditav prostor Cme Gorepokriven ovim znadajnim srpskim medijem, koji je uprethodnom vremenu imao vamu uloguu pravovremenom i kvalitetnom informisanju srpskog naroda i gradana Cme Gore.Srpskinacionaini savjet sasebi bliskim organizacijama organizovao je rad Srpske televizije, koja semoze pratiti na kablovslom operaterima Ekstra TV,'Mtel i Telemah, koji pokrivaju ditavprostor Cme Gore sanajvedhn brojem korisnika kablovske televizije,

Periodidnim izlaSenjem nastavljena je produkcija dasopisa Srpske novine preko dijeg sesadrzaja jasno prepoznaje koncepcija oduvanja srpskog identiteta u Cmoj Gori. U njemu senalaze najznadajnije informacije iz Cme Gore, regiona i svijeta, interyjui, aktuelnosti,informacije iz politike, drugtva, ekonoraije, kulture, sporta i raznih vrsta zanimljivosti.Casopis „Srpske novine" izlazi periodidno, odnosno jednom mjesedno i do kraja 2017.godineobjavljeno je 96 (devedeset gest) brojeva, gto predstavlja izuzetan uspjeh posebno ako se znada je za kvalitet sadrzaja dobio znadajna priznanja od Srpske akademije nauka i umetnosti,Patrijargije Srpske pravoslavne crkve i najuglednijih srpskih intelektualaca.

Knjizevna zadruga Srpskog nacionalnog sayjeta nastavila je sa svojim aktivnostima u okviruizdavadke djelatnosti. Knjiievna zadruga nagradenaje naPodgorickom sajmu 2014.godine zaIzdavadki poduhvat, istu nagradu je dobila 2015.godine na Novosadskom sajmUy dok je najednom odnajprestiinijih i najvedih sajmova i izlozbi knjiga u Evropi, koji se svake godine uzadnjoj nedelji oktobra odriava u Beogradu, dobila prestiznu nagradu „Najbolji izdavad izdijaspore za 2016. godinu" i istu nagradu potvrdila na Beogradskom sajmu knjiga 2017.

ii

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

godine. Takode, Knji2evna zadniga Sipskog nacionalnog savjeta nagradena je za izdavaCkipoduhvat na Sajmu knjiga u Andridgradu 2017.godine, kao i sa posebnim priznanjemUdruienja knjiievnika Cme Gore Nemanjin fig za izuzetan doprinos razvoju kulture,izdavaStva i oduvanja identiteta srpskog naroda u Cmoj Gori. Redosled dobijenih nagradapokazuje kontinuitet i kvalitet u radu ove izdavaCke ku6e koja je od svog osnivanja 2006.godine do kraja 2017. godine objavila vi§eod 250 (dvije stotine pedeset) knjiga i publikacija idobila gotovo sve nagrade koje se dodjeljuju za knjizevnost (poeziju i prozu) na sipskomgovomom podrudju.

U 2017. godini Knjizevna zadruga Sipskog nacionalnog savjeta izlagala je svoja izdanja naNovosadskom i Podgoridkom sajmu, na Trgu od cirilice u Herceg Novom, Sajmu uAndridgradu i 62. medunarodnom beogradskom sajmu, na kojemu je kao izdavadka kuda,drugu godinu za redom, nagradena prestiznom nagradom „Najbolji izdavad iz dyaspore". NanajznaCajnijoj manifestaciji kojom seuCmoj Gori brani srpskijeziki diriliCnopismo naTrguod dirilice u Herceg Novom Knjizevna zadruga Srpskog nacionalnog savjeta dobila je prvunagradu Trga od dirilice dirilnik namijenjenu nacionalnim ustanovama za izuzetne zasluge uodbrani dirilidnog identiteta i dostojanstva sipskog naroda u 2017. godini.

U svojim redovnim aktivnostima na obilje2avanju srpskih nacionalnih praznika i vamihdatuma za oduvanje identiteta, tradicije i kulture srpskog naroda u Cmoj Gori, Srpski

macionalni savjetje i tokom 2017. godine organizaovao veliki-broj aktivnosti.

Kao jedan od nosilaca projekta povezivanja srpskih organizacijam na naj§irem prostoruregiona, Srpski nacionalni savjet je u programu pravoslavnih i srpskih integracija potpisaosporazume o saradnji sa najuticajnijim institucijama kulture sipskog naroda - Maticomsipskom iz Novog Sada i Srpskom knjiJevnom zadrugom iz Beograda. U saradnji saMaticomsrpskomiz Novog Sada o troSku Srpskognacionalnog savjeta gtampanje jedan brojLjetopisa Matice srpske, a saradnja sa Srpskom knjiievnom zadrugom potvrdena je na nadinsto je Srpskinacionalni savjet obezbijedio sredstvada se u presti2nim edicijama §tampa vi§eknjiga u zajednidkoj produkciji: reman Labuda Dragica Kukavidjapilad^ Rajko Petrov NogoSonet i smrt, Dobrica Erid Izabrane pesme i Momdilo Midovid NJegoS u zboru svjetskihvelikana.

U povezivanju sa nacionalnim i kultumim organizacijama §irom regiona, Srpski nacionalnisavjet potpisao je sporazume o saradnji "sa Samoupravom Srba iz Madarske, UdruzenjemSrba i Cmogoraca Morada ~ Rozqfa iz Albanije, Nacionalnim savezom Srba iz Makedonije,Savezom Srba iz Rumunije, Srpskim narodnim pokretom Svetozar Miletid iz Novog Sada,Srpskim narodnim pokretom ,J[zbor je na§" iz Banjaluke, DruStvom srpskih domadina izBeograda, Srpskim kultumim i prosyjetnim druStvom Prosvjeta iz Republike Srpske,Asocijacijom Stvaraoci Republike Srpske sa Pala i Udruzenjem Srba iz Hrvatske i sa svimaimao uspjegnu i konkretnu saradnju, sa zajednidkim projektima na oduvanju sipskognacionalnog, jezidkog i kultumog identiteta. Cilj uspostavljanja saradnje sa kultumim i

34

IzvjeStaJ 0 razvoju i zastiti prava manjinskib naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

nacionalnim organizacijama Srba iz regiona je i unapredenje kvaliteta knjiievnog,umjetniCkog i obrazovnog rada, kroz zajednidko djelovanje uskladeno sa potrebama druStva iprojektovanim razvojem oblasti u kojima se moze ostvariti integracija srpskog naroda nanajgirem prostoru.

U skladu sa mogudnostima Srpski nacionalni savjet materijalno je pomagao prepoznatiljivenacionalne organizacije koje se bave zaStitom i oduvanjem srpskog identiteta. Dodijelio jeznadajan broj pojedinadmh pomodi najboljim udenicima i studentima srpske nacionalnostikoji su bill u materijalnoj potrebi radi nastavljanja uspjeSnog skolovanja. U vi§e sludajevaSrpskinacionalni sayjet je intervenisao i prema zahtjevimapojedinaca i dodjeljivao sredstvasocijalnim sludajevima za koje se nedvosmisleno moglo utvrditi da svoj problem ne moguryeSiti na neki drugi nadin.

Sve aktivnosti Srpski nacionalni savjet realizovao je kao projekte za koje je zajedno sa sebibliskim organizacijama konkurisao kod diiavnih fondova Cme Gore i Srbije i uz znadajnupomod velikog broja volontera koji su nesebidno udestvovali u aktivnostima Srpskognacionalnog sayjeta.

35

Izvjestaj 0 razvoju i zasUtiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017. godini

2.3. FOND ZA ZASTITUIOSTVARIVANJEMANJINSKIH PRAVA

SkupStina Cme Gore je dana 16. oktobra 2017. godine donijela je Odluku o izmjenama idopuni odluke o osnivanju Fonda zazaStitu i ostvarivanje manjinskihpravcP'.

Zakonom o manjinskim pravima i slobodamay 61an 36, i Odlukom a osnivanju Fonda zamanjine^^, SkupStina Cme Gore, radi podrSke aktivnostima znaCajnim za ofiuvanje i razvojoacionalnih, odnosno etnidkih posebnosti manjinskihnaroda i dmgih manjinskihnacionalnihzajednica i njihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kultumog, jeziCkog i yjerskogidentiteta, osnovi!i.2,]&FondzazaStitu i ostvarivanje manjinskihprava Crne Gore.

Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava je u 2017. godini dva puta raspisivao javnikonkurs za raspodjelu sredstava projektima.

IRASPODJELA SREDSTAVA FONDA ZA 2017. GODINU

Odluku0 prvoj raspodjeli sredstavaFonda za zaStitu i ostvarivanje manjinskihprava za 2017.godinu. Upravni odbor Fonda je donio na sjednici odr^oj dana 18.04.2017. godine.

U prvoj raspodjeli za sredstva Fonda konkurisao je 321 (tri stotine dvadeset jedan) projekat,sa zahtjevima za finansijsku podrSku u ukupnom iznosu od €2.256.841,42. Zbogneispunjavanja formalno-pravnih' uslova iz procedure odlufiivanja eliminisano je 79projekata. Zbog nedovoljnog broja bodova raspodjelom nije obuhvadeno 114 (sto Cetmaest)projekata. Po osnovu eliminatomih kriterijuma odbijeno je 5 (pet) projekata. Od 242 (dvijestotine Cetrdeset dva) projekta koji su ispunili konkursne uslove, fmansijskom podrSkomobuhvaceno je 123 (sto dvadeset tri) projekta, sa ukupnim iznosom od €680.000,00.ProsjeSan iznos finansijske podrske Fonda projektima u I raspodjeli za 2017. godinu iznosi€5.528,46.

r/b Naziv projekta Naziv nosioca projekta Bodovi Odobreni

iznos

sredstava

u€

1. Casopis „Hrvatski glasnik" Hrvatsko gradanskodmStvo Cme Gore 94 8.000

2. Srpski jezik i dirilica, osnovesrpskog identiteta

Srpski nacionalni savjetCme Gore

93 18.000

3. Radio serijal Sipski identitet uCmoj Gori

Sipski kultumi centar"Stefan Nemanja"

93 18.000

4. Informativna produkcija Srpske NVO "Dru5tvo za 92 27.000

""Sluzbeni list Crne Gore" br. 068/17 od20.10.2017. godine^ '̂'Sluibeni list Crne Gore", br. 068/17 cd 20.10.2017. godine

36

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017. godini

televizije ravnopravnost itoleranciju"

5. Festival priCe- ZaviCajne staze-Bihor 2017 "Magija ienskogpisma"

NVO "Centar za kulturu

Bihor"

93 9.000

6.Informativna produkcija SrpskogKul radija

NVO "DruStvo za

ravnopravnost itoleranciju"

92 26.000

7. Uz razvoj kulture i tradicijeimamo i bududnost

NVO ,Romski kultumicentar" 92 7.500

8.Radio Dux i portalwww.radiodux.me

NVO Hrvatska krovna

zajednica "DuxCroatorum" Radio Dux

92 24.000

9.

Fe§ta od rogadaNVO Hrvatska krovna

zajednica "DuxCroatorum"

92 4.200

10. Srpski vjerski i nacionalnipraznici

DruStvo srpskih domacinaCme Gore

91,50 18.000

11. Srpska kultura u Cmoj Gori iregionu- TV serijal

NVO "Kultuma scena"91 21.000

12. Igra i pjesmaje naS zivot Ramo Machtolf 91 5.000

13. Hrvatski knjiJevnici u Cmoj Gorii cmogorski knjiievnici u Zagrebu

Hrvatsko nacionalno

vijede u Cmoj Gori91 4.000

14.Ida Verona-zivot i djelo

Hrvatsko nacionalno

vijede u Cmoj Gori91 4.000

15.Sjedanje na irtve

Forum Bo§njaka CmeGore

90 6.000

16. PSrdorimi i gjuhes shqipe neinstitucionet shtetSrore dhe

sektorin privat nd trevSn eKomunes Ulqinit dhe Tivarit

KoriSdenje albanskog jezika udriavnim institucijama iprivatnom sektom u Op§tiniUlcini i Bar

Besnik Lika

90 2.650

17. Nabavka gamitura uniformi zadlanove orkestra

Glazbeno prosyjetnodniStvo Tivat 90 7.000

18.Romski radio - Romski glas NVO "Udru&nje Roma"

Cme Gore 89 12.000

19.Srpske elektronske novine Srpski kultumi centar

"Stefan Nemanja" 89 17.000

20. "11 je vedro..."- izvome pjesmeMuslimana transformisane u solopjesmu

Senad Gadevid 89 7.000

21. Manastiri i crkve srpskog naroda u NVO "Bisemica"

37.

IzvjeStaj o razvoju i zaStitiprava manjinskib naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica u 2017. godini

Cmoj Gori 89 18.00022. Afirmacija kultumog nasljeda

BoSnjaka u Cmoj Gori krozpublikovanje autorskog djelaknii&vnika Zaima Veskovida

Rifat Veskovid89 3.000

23. MaU Radio Elita 89 4.58524. Flasim, avancojmedhe veprojme

Govorimo, xinapredujemo 1djelujemo

TVTeuta89 6.050

25.Isiam-suzivot i tolerandja II NVO "Veliko srce-Bar

Ilo"

89 5.000

26.

Dani Mrkojevida Alen Pelinkovic

88 7.000

27. Razgradnja islamofobije i drugihyjerskih predrasuda krozsusretanje islama i hri§6anstva ucilju afirmacije yjerskog identitetaMuslimana i njihove boljeintegracije u CG

NVO Udruzenje za pomodmarginalizovanim licima igrupama

88 5.000

28. Ramazanska nod NVO "Romska duSa" 88 5,60029. Ko nahrani postada imade nagradu

kao i onaj §to postiNVO "Mladi romski

pokref* 88 6.300 .30. Botimi i librit,, Krijime popullore

shestanase,,

Stampanje knjige '*Narodnostvarala§tvo §estana"

Sim Dobreci

88 2.450

31. Medijska promocija kultumebaStine Muslimana u Cmoj Gori Azra Hrapovid

88 2.900

32. 28 nentor -Dita e Flamurit

Kombetar

28. novembar- Dan zastave

KKSH-MalineZi

Albanski sayjet u CmojGori

87 15.100

33. Oduvanje i razvoj jezidkogidentiteta kroz edukacija romskedjece i mladih o svojoj kulturi,nacionalnoj i etnidkoj posebnosti

NVO "Udruienje RomaBudo Tomovid -NikSid" 87 3.000

34. Radio serijal '*Bisemica" NVO "Bisemica" 87 18.00035. . Simpozirimi shkencor: "Figurat

emblematike gjate historis netrevat e Plaves dhe Gucise Pjesa edyte"; Organizimi i TubimitTradicional Popullor "Miresevinine Alpet Shqiptare" Vuthaj 2017.;Dhe festival! kombetar me 29.30 e

Alpet Shqiptare

38

IzvjeStaJ 0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

31 korxik2017.

NauCni simpozijum: „Istaknuteistorijske liCnosti u Plavu iGusinju, 2 dio"; Organizovanjetradicionalnog narodnogokupljanja „Dobro doSH naProWetije"; Nacionalni festival29,30. i 31. .iul 2017

86 10.200

36. Komunisti I Muhadiiri (1962-1970) sludai OpStine Roiaje

Prof, dr Serbo Rastoder86 3.400

37. Muslimanski glas miraGradanska inicijativamladih

86 4.000

38.Romski bal 2017

KoUcija NVO Romskiforum za integraciie 86 3.600

39. Osnivanje boSnja5ke nacionalnebiblioteke

Bosnjadki sayjet u CmojGori 86 21.000

40. Trajnimi i lidershipit per 9gsh^etpublike

Trening liderstva za.iavna pitanja

Monitoring group Ulqin-MogUl

85 3.500

41. BoSnjaci postali i opstali autohtoninarod Cme Gore kroz baStinu

nacionalnih, kultumih, jeziSkih ivierskih vriiednosti

Amela Tahirovid85 4.000

42. Botimi i 3 librave:

1. Disa autorg n6 kSrkim tS njgdrame „Ndryshe"2. Fejesa n'djep ose Ulqini imamin

3. Perkthimi ne gjuhen malazezedhe botimi i librit „Legjendat eUlqinit te GazmendQitakut"

Stampanje 3 knjige:1. Nekoliko autora u potrazi zadramom „Druga6iji"2. Vjeridba u kolijevci ili oduzetiUlcinj3. Prevod i Stampanje nacmogorski jezik knjige „LegendeUlcinja autora G. Citakua"

Gazmend Qitaku85 3.800

43. Casopis "Ahnanah" Almanah 85 7.400

44. Hrvatski jezik i susreti jeziCkekulture na online platformi

Marina Bogdanovic85 2.000

45. Posebnost na§ih krajeva, istorijskoi kultumo naslijede

TV Boin85 4.500

39

Jzvjestaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

46. Narodne pjesme Muslimana uCmoi Gori

Slobodan Jerkov85 4.000

47. Vakifi i diamije Gomjeg Bihora Isat Skenderovid 85 3.000

48. Kultura i tradicija bosnjaCkeposebnosti slikom kroz arhitekturuna podruSju Cme Gore

Delila Kurpejovic 85 3.500

49.Prostor za rad druStva

Hrvatsko gradanskodruStvo Cme Gore 85 3.300

50. Edukim i fgmijevg permestrashggimisS kulturore letrare

Edukacija djece putem kultumebaStine

Prof, dr Elez Osmanoviq 85 3.222

51. Promocija hrvatske nacionalne ietniCke posebnosti u regionusjevera Cme Gore

NVU "Forum Hrvata

sjevera"85 2.500

52.

Revista pgr kulture, shkence dhefeshâ shoqerore

Casopis za kultuni, nauku idruStvena pitanja

Shoqata per kulture dhe9eshtje shoqSrore"Malgsia"

Udru2enje za kulturu,nauku i druStvena pitanja"Malesia"

84 2.050

53. Promovisanje romske kulture uNikSidu

NVORAENikSid84 4.400

54. Informativni portal Roma iEgipdana

NVO "Informativni centar

Roma i Egipcana"84 3.250

55. Uticaj predislamske kultumesimbolike na bo§nja6ku kultum uCmo] Gori

Al-Ammar KaSic 84 3.100

56. Dani Ramazana u Beranama Rifat LiCina 84 3.8O0

57. Folklor Roma Cme Gore Nikolina Pavidevic 84 2.350

58. Adaptacija prostora za kultumo-yjersko naslede kapela^crkvanaselje Pepdoni-prvi dio

Pepdonovid Derda 84 800

59. Znamenite liCnosti boSnjadkognaroda i njihov drustveni doprinosu Cmoj Gori

Majda Adrovid 84 3.000

60.Uticaj tradicije na mlade Rome NVO "Mladi Romi

Podgorice" 84 3.200

61. Informativni centar êna

RomkinjaNVO "Romsko vrijeme"

84 4.300

62. Status i poloSaj Muslimana uJu2noj regiji Cme Gore-Istraîvanje

Ema Kalad 84 4.300

63. Edukativna onlajn kampania o NVO "Fabrika mladih-

40

IzvjeStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i dragih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

karakteristikama identiteta

Muslimana u Cmoj GoriYouth factory" 84 3.000

64. Muslimani u staroj cmogorskojStampi-bibliografi.ia

Centar za regionalnusaradnju 84 4.900

65, Roman "Trag u vremenu" CamilSkrijelj 84 2.000

66. Pola vijeka likovnog stvaralaStvaAhmeta Ademagida „Staro Rozajena akvarelima"

Ahmet Ademagid 84 1.200

67.Raspjevana Boka Hrvatsko kultumo dmgtvo

"Tomislav"

84 2.000

68. Istrazivanje i publikacija foto-materijala o bognjaCkoj arhikteturiu Baru i Ulcinju

NUR-Bar 84 6.000

69. Kalimera poetike 2017

Ve6e poeziie2017Art Club 84 4.350

70. Manifestimi „Pranvera nB Ane teMalit2017"

Manifestacija ,JProljede xlAnamalit podrudiu 2017"

Shoqata Joqeveritare„Ora«

84 3.875

71. Bukurite natyrore dhe vleratkombetarc _shqiptare ne Plave eGuci

Prirodne Ijepote i nacionalnevrijednosti Albanaca u Plavu iGusinju

Shaban Prelvukaj

84 3.100

72. Projekat planiranja i realizacijekratkometraznog filma»Cervantes«

NVO"Adhoc" 84 5.648

73. Analiza doprinosa afirmacijikulturaog i nacionalnog identitetaMuslimana Cme Gore od straneorganizacija kulture i drugihsubjekata

Nedim Cokovid 84 4,400

74. Promocija CD/DVD izdanja„Digitalna antologija -hrvatskopjesniStvo Boke kotorske"

Dijana MiloSevid 84 4.000

75. Specijalno izdanje bibliografijedlanaka i autora u Sasopisu„Hrvatski glasnik"

Tripo Schubert 83 3.000

76. Edukacija i afirmacija mladih ooCuvanju nacionalne i etnidkeposebnosti boSniaka Cme Gore

Senadija Murid 83 4.000

77. Thesaret e trashigimise kulturorete shqiptareve Alma Sulejmanovic

83 3.750

41

IzvjeStaJ o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Blago kultume bagtine Albanaca78. N6 dere te oborrit

Na kapiji dvoriSta

Dr Gani Karamanaga 83 1,500

79. Manifestimi tradicional letrar»Ora e Maleve" Rozhaje -Edicioni i 9 (nente)

Tradicionalna knjizevnamanifestacija "Gorska vila" - 9.godina

All Daci

83 4.500

80. Portal www.sehara.me Adis Pepic 83 4.75081. Poloiaj, tradicija i obi^aji

bognjacke 2ene u Cmoj GoriGreta Copkov

83 3.00082. Knjiga "Kazivanje Ahmet-bega

Mugovida"Veselin Konjevid

83 3.00083. Moraine norme i obiCeyi u praksi

Muslimana Cme GoreAlma Mulid

83 3.000

84. Za bolji 2ivot Bognjaka naruralnom podruCiu

Hankija Ad2ibulid83 1.500

85. Tradicionalni mali kuvar- SotiraUlqinake Aferdita Cungic

83 1.45086. Informimi i mesimdhgngsve mbi

proceset e reja didaktike nS ftishene mesimdhgnies bashekohre, dheruajtja e identitetit etnik pgrmesedukimit dhe arsimit

Informisanje nastavnika o novimprocesima didaktike na poljusavremene nastave i oCuvanjeetnigkog identiteta putemedukucije i nastave

Dr Dritan Ceka 83 3.500

87. Cun mulja- dokumentami film NVO "Pdelarski centar" 83 2.60088. Uredenje starog bognjagkog

grobljaNevresa MuradbagidGrbovid

83 3.500

89. Edukacija Bognjadkog naroda nateritoriji Berana Mahija Muratovid

83 2.70090. Ulcinjske gansone Isljam AdSemovid 83 3.41591. Likovno stvaralagtvo i muzika

Muslimana u Cmoj Gori Ganid Nusret83 5.000

92. Unapgedenje bosnjaSke kultumetradicije u Bijelom Polju Dalida KovaCevid

82 1.20093. Kultumo-sportske igre u

MrkpjevidimaAnela Durovid

82 4.90094. Drama „Nana" (Majka) TeatarTeuta 82 4.840

42

IzvjeStaj o razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

95. Riznica Muslimanske kulture

Bijelog PoljaMirzaLukaC

82 3.500

96. Izrada suvenira sa boSnjaCkimnacionalnim obllje^ima

Ned2ad Leki682 3.600

97. Poetsko muziCka veCe "U susretRamazanu"

Amera Brkovi682 3.000

98. Botimi i librit »Vizione«

Stampanje kniige»Viziia<<Qani Osmani 82 3.350

99. Plan za ostvarivanje pravanacionalnih manjina-BoSnjakaCme Gore

Melisa Mujanovid 82 1.900

100. Doprinos oCuvanju i zaStitispomenika kulture Muslimanskognaroda Bijelog Polja

Began Cokovid 82 4.800

101. SaCuvati od zaborava kulturu

boSnja5kog narodaElvir 2igovi6

82 3.200

102. OCuvajmo tradiciju Orhan Orahovac 82 3.500

103. Pribliiavanje boSnjafikihnacionalnih obilje^ja bo§nja&komnarodu kroz starine

Ado Mekid 82 3.000

104. Katalogu i veshjeve kombetare netreven e Anes se Mailt

Katalog nacionalne noSnje napodruSju Anamalit

Sabri Salaj 82 3,815

105. Tradicija Bo§njaka sjevera CmeGore

Azra Kalender82 1.750

106, Tradicija moj ponos Ruzmir Osmanovid 82 2.400

107. Muzidka tradicija MuslimanaBijelog Polja

Samir Zaimovid82 7.200

108. BoStijadka kultura Demokratski progres 82 2.000

109. SaCuvati od zaborava tradicijubo§nja&kog naroda

Nedzad Mehovid82 1.750

110.Izdava5ka djelatnost

Srpski nacionalni sa>jetCme Gore

82 23.000

111. GjurmS dhe gjunnime filologjik^

Tragovi i filoloSka istraiivanjaProfdr Ruzhdi Ushaku 81 2.300

112. Letnja §kola harmonike u Petnjici Mirsad TarhaniS 81 1.500

113. IstraidvaCki rad "U6eS6ebo§nja5ke kulture i obi5aja ucmogorskom multikulturalizmu"

Sanela Novalid 81 2.800

114. Stampanie zbirke pjesama Amina Kud 81 1.100

115. Pasha fikun e UllininSami Migeri

81 1.300

43

IzvjeStaJ 0razvoju izaStitiprava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Vidjeh smokvu i maslinu116. Prikaz kulture u svim

kulturoloSkim odrednicamaMuslimana u Biielom Polju

Damir Drpljanin 81 5.500

117, Savremeno 2ensko pismo ubognjadkoj litereaturi Dijana Tiganj

81 1.300118. Bogniaci i obidaii za Bajram Edis Hoti 81 1.100119. Vrijednosti bognjadke kulture Jasmin Kanalid 81 1.100

120. Izrada letaka i fotografijekultumog identiteta i bagtineMuslimana Podgorice i okoline,nekad i sad

Sead Mandid81 4.900

121. One su duvari bognjadke kulture -nage mafke Sanela Zejnelagid

81 1.700122. Nevidljivahistorija Nermina Bagid 81 2.750

123. Zajedno do oduvanja i razvojakultumog identiteta Romskepopulaciie u Cmoj Gori

NVO "Romska nadaNiksid"

80 2.500

n RASPODJELA SREDSTAVAFONDAZA 2017. GODINU

Upravni odbor Fonda na sjednici odr^anoj dana 21.07.2017. godine donio jeOdluku odrugojraspodjeli sredstava Fonda za 2017. godinu. U drugoj raspodjeli za sredstva Fondakonkurisalo je 215 (dvije stotine petnaest) projekata, sa zahtjevima za finansijsku podrSku uukupnom iznosu od €1.329.207,73, Zbog neispunjavanja formalno-pravnih uslova izprocedure odIu5ivanja eliminisano je 46 (Cetrdeset Sest) projekata. Zbog nedovoljnog brojabodova raspodjelom nije obuhvadeno 98 (devedeset osam) projekta. Po osnovu eliminatomihkriterijuma odbijeno je 4 (eetiri) projekta, Od 169 (sto gezdeset devet) projekta koji suispunili konkursne uslove, finansijskom podrSkom obuhvadeno je 67 (gezdeset sedam)projekata, sa ukupnim iznosom od €292.926,00. Prosjedan iznos finansijske podrgke Fondaprojektima u IIraspodjeli za2017.godinu iznosi €4.372,03.

r/b Naziv projekta Naziv nosioca projekta Bodovi Odobreni- iznos

sredstava

u€

44

Izvjestaj0 razvoju izakiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

1. Punimi i rrobave kombetare perbxitradhe gra per SHKA "Maja e

Karanfilit" Vuthaj

Izrada nacionalnih noSnji zamuSkarce i 2ene za potrebe KUD

"Maja e Karanfilit" Vusanje

"Maja e Karanfilit" VuthajGuci

95 8.300,00

2. ZaStitaidentiteta srpskog naroda uCmoj Gori

SKC "Stefan Nemanja"94 24.300,00

3.

Srpske novine

NVO "DruStvo za


93 23.000,00

4.Izdavadka djelatnost

Srpski nacionalni sayjetCme Gore

9214.400,00

5. Casopis "Hrvatski glasnik"Hrvatsko gradansko

druStvo Cme Gore

926.000,00

6.

Serijali Srpske TVNVO" "DmStvo za


91

25.000,00

7. Poema e mergimit-Kolai poezija,priCeiz iivota svog i drugih,porodidna stabia albanskih

plemena iz Plava i Gusinja sakratkom istorijom

Hasnija Gjonbalaj 90

2.550,00

8. Ostvarivanje Ustavom zajamCenihprava manjinskog muslimanskog

naroda Cme Gore (Clan 79Ustava)

Matica muslimanska Cme

Gore

90 5.000,00

9. Tradicija i kultura MuslimanaCme Gore

NVO "Koraknade" 90 2.500,00

10. 2ene, njihovuticaj u Cuvanjuetnidke posebnosti

TV "Boin" 90 3.200,00

11. Stampanje VIIIizdanja Sasopisa"Alav"

NVO "Romski kultumi

centar"

90 6.000,00

45

Izvje^aj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

12. Svjetski dan Roma NVO "Udru^nje RomaCme Gore"

90 7.600,00

13. Kratak film "The girl ofmydream ir'

Gezim Mavriq 90 1.585,00

14. Muzidko folklorna baStina Istodne

Cme Gore-dokumentami film

Eldar Lakota 90 4.000.00

15. Evidentimi dhe leximi i

gurvarreve me mbishkrime arabe-

osmane ne pjesSn urbane tSkomunes se Ulqinit dhe fshatrave

nS rrethinen e tij si dhe pergati^a etyre p6r botim

Evidentiranje i tumaCenjenadgrobnih spomenika sa arapsko-

osmanskim natpisima nagradskom podru5ju opStine Ulcinj

i okolnim selima i priprema zaStampanje

All Bardhi 89 5.000,00

16. Manifestimi "DitSte Diaspores neAngte Mailt 2017"

Manifestacija "Dani dijaspore uAnamalit 2017"

OJQ "Biznis klubAnamalit" 88

2.400,00

17. Garat e Recituesve tg Rinj 2017

Takmi6enje mladih recitatora2017

Fondacioni "Studenti" 88 1.820,00

18.ArheoIoSka riznica Bihora -Torine

NVO "Centar za kultum -

Bihor" Petnjica88 3.000,00

19. Deputetdt Shqiptarg nS Malin e Zing 70 yjet (1946-2016) -studim

Albanski poslanici u Cmoj Gori uzadnjih 70 godina (1946-2016)-

istrailvanje

Gjekg Gjonaj

87,5 3.000,00

20. Alka (publikacija)-ulazni poitali, Emir Alihod2i6 87 3.000,00

46

JzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda / drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

vrata i kapije bo§nja5kihobjekataslikom i rije2ju

21. Razli5itost na djelu NVO "Tolerancija" 87 6.000,00

22. Festival folklora "Rapsha 2017" NVO "KUD Rapsha" 87 4.000,00

23. Mrkovska ku6a Miisad Rasketic 87 4.500,00

24. Trodnevna manifestacija:"Kultuma razglednica Muslimana

u Cmoj Gori"Murat Mededovid 86 4.500,00

25. "ZHriidetit", 4+

"Glas mora", 4+Hajro Ulqinaku 86 1.000,00

26. Deveti broj Casopisa "Osvit-glasMuslimana Cme Gore"

Matica muslimanska Cme

Gore86 3.500,00

27. web portalwww.bosnjackiportal.me-

bosnjadki portalAlmir Koljenovid 86 2.500,00

28. Prezantimi i kultures kombetare

pertej kufijve

Predstavljanje nacionalne kulture

izvan granica

OJQ "Art Dulcinium" 86 2.850,00

29. Zvanican websajt Romskognacionalnog savjeta

www.romskisavjet.meMuhamed Ukovid 85 2.500,00

30. Stampanje i promocija knjige"Balkanski evnuh"

Dina Muric 85 2.500,00

31. Kultuma baStina Plavsko-

Gusinjskog kraja (Dokumentamifilm)

Admir KolaSinac 85 2.100,00

32. Od Kvamera pa do lijepe Boke Poly Gjurgjevid 85 2.000,00

33. "Albanci i ja'-putopisni esej Jovan Nikolaidis 85 1.650,00

34. Tragom izgubljenih duSa Adisa PuriSic 85 2.500,00

47

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

35. Tragom kultume baStine Srba u

Cmoj GoriMilica Popovid 85 1.150,00

36. Bibliografija muslimanskognaroda Cme Gore 2004-2010

Centar za regionalnusaradnju

85 5.000,00

37. Znanje nam otvara vrata

bududnostiNVO "Romi u usponu" 85 3.000,00

38. Hrvatski kultumi komer "Plodovi

zivota"

Zajednica Hrvata i

prijatelja -Cma Gora85 2.100,00

39. BoSnjaciu kontekstu antiislamskekampanje

Forum Bo§njaka Cme

Gore85 4.500,00

40. Stampanje i promocija knjigeBraha Adrovica "Velika §etalica"-

humoristi5ko satiriSnepjesmeBraho Adrovic 85 1.400,00

41. 05uvanje kultume baStineBo§nja6kog naroda kroz

simpozijumeJasna Durovid 85 3.810,00

42.Radio Dux i portalwww.radiodux.me

NVO Hrvatska krovna

zajednica "DuxCroatorum" Radio Dux

85 15.300,00

43. Izrada studije optimalnog modelaupravljanja Starim gradom

"Kalaja"-UlcinjArsllan Hajdinaga 85 1.900,00

44.Protiv predrasuda i diskriminacije

NVO "Romi u sportu"Podgorica

84 3.300,00

45. Cuvari nasljeda-Knjiga/zbomik Marina Vukovid 84 3.700,00

46. Vrijednosti boSnjafike kulture Esad Ceman 84 3.000,00

47. Botimi i temes magjistrale "Shtypimalazias per fesh^en Shqiptare1990-2000"; Botimi i romanit

"Roja e nderit"Stampanje Magistarskog rada

»Cmogoiski Stampanimediji oalbanskompitanju 1990-

Robert Camaj 83 2.030,00

48

IzvjeStaj 0 razvoju izastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

2000.godine«;

Stampanje romana »Cuvar Casti«

48. Kultumo nasljede Miislimana uCmoj Gori

Lejia Bekta§evi6 83 3.200,00

49. RazIi6itosti o kulturi i jezikuRoma-kroz radionice

Petar Marti6 83 4.000,00

50. Paganska Korijen Skender Osmani 83 1.250,00

51.Nabavka bariton saksofona

Glazbeno prosvjetnodruStvo Tivat

83 1.850,00

52. Ropojanski dani NVO "Ropojan Vas zove" 83 2.000,00

53. Promocija i afinnacija folklomebaStineboSnja5kog naroda Semina Kurpejovi6 83 3.210,00

54. Sot veprojme-kujtojme teshkuaren e niajme te ardhmen

Djelujmodanas-prisjetimo seproSlosti i saCuvajmo budu<5nost

Vait Nikaj 83 4.000,00

55. Promocija i afirmacija osobenostiidentitetabo§nja6kog narodau

Cmoj Gori kroz okruglestolove iradionice

Mersiha Rastoder 83 2.810,00

56. Bo§njaci u kultumo-historijskomkontekstu n

Sead §ahman 82.5 2.000,00

57. Sudbinasest gradskihpodgoriCkihdzamija od nastanka do danas Majda D2aferadzovi6 82.5 2,500,00

58.. Turcizmi u govombo§nja5kognarodau ro2ajskom kraju Kurpejovid Nerkesa 82.5 1.500,00

59. "Ne safari"- novella

**Na safariju" - novelaAsllan Bisha 82 1.250,00

60. Umjetnost Muslimana izra^enakroz slikarstvo i maketarstvo

Darmin Ganid 82 2.200,00

61. Han-mjesto susretaBognjaka Nermin Softie 82 2.000,00

49

IzvjeStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

62. §tampanje i promocija knjige"Rodno mjesto" Zumbera

Muratovida

Zumber Muratovi6 82 2.000,00

63. Predromani6ka arhitektura na tlu

Hrvatske (izloiba)Zajednica Hrvata i

prijatelja -Cma Gora81 1.800,00

64. Islamska zajednica u Cmoj Gori injen znaSaj u ocuvanju i

unaprijedenjuvjerskogidentiteta,svih Muslimana u Cmoj Gori

Zijad Halilovid 80 3.010,00

65. Tradicionalni obiSaji umuslimanskim porodicama za

vrijeme Ramazana i ramazanskogBajrama i Kmban Bajrama

Lejla Be6i6 80 4.000,00

66. Izmedu zvijezda i blata Alma Rastoder 80 1.400,00

67. Budi i ti osna^na Romkinja Sandra Avdula 80 3.000,00

Tokom 2017. godine za sredstva Fonda konkurisalo je 536 (pet stotina trideset Sest)projekata, sa zahtjevima za finansijsku podrSku u ukupnom iznosu od €3.586.049,15. Zbogneispimjavanja formalno-pravnih uslova iz procedure odludivanja eliminisano je ukupno 125(sto dvadeset pet) projekata. Zbog nedovoljnog broja bodova raspodjelom nije obuhvaden212 (dvije stotine dvanaest) projekata. Po osnovu eliminatomih kriterijuma odbijeno je 9(devet) projekata. Od 411 (Cetiri stotinejedanaest) projektakoji su ispunili konkursne uslove,finansijskom podr§kom obuhvaceno je 190 (sto devedeset) projekatasaukupnim iznosom od€972.926,00.

Fond je tokom 2017. godine raspodijelio ukupno €972.926,00 za projekte koji se haveoCuvanjem i razvojem nacionalne i etniCke posebnosti, unapijedenja kultumog identiteta ibaStine, razvoja jeziCkog identitetai unaprijedenje yjerskog identitetamanjinskihnacionalnihzajednicau Cmoj Gori, kao i zaStitom i unapijedivanjem manjinskih prava. ProsjeSan iznosfinansijske podrSke Fonda po podx^om projektuu 2017.godini iznosi €5.120,67.

U okviru infoimisanja pripadnika manjinskih naroda 1 drugih manjinskih nacionalnihzajednica putem Stampanih i elektronskih medija u Cmoj Gori u 2017. godini, najvedi brojnjih se, kao i u prethodnomperiodu, finansira/sufinansira iz sredstavaFonda: Radio Eiita, TVBoin, TV Teuta, dasopis Osvit-glas Muslimana Cme Gore, Casopis za kulturu, nauku idruStvena pitanja-Malesia, 6asopis Almanah, 6asopis Hrvatski glasnik. Radio Dux i portal•www.radiodux.me, Informati-vni portal Roma i Egip6ana, Radio Roma, dasopis Alav, websajt Romskog savjeta, Srpskenovine, SrpskaTV, Srpskiradio, portal srpskeno-vine, i dr.

50

JzyjeStaj o razvoju izaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

StruSna sluzba Fonda vrSi monitoring i evaluaciju realizacije projekata koje je finansirao illsufinansirao Fond, pradenje dinamike realizacije i dinamike troSenja sredstava, kao iizvjestavanje o eventualnom nenamjenskom ili neracionalnom trosenju sredstava iz podr§keFonda.

Ugovorima o finansiranju/snfinansiranju finansijskom podr§kom Fonda obuhvadenihprojekata. Fond je obavezao korisnike/ce njegovili sredstava da StruCnoj sluzbi Fondadostavljaju izvjeStaje o realizaciji projekata, kako fazne, tako i konadne, koji su potkrijepljenivalidnom finansijskom dokumentacijom kojom se dokazuje opravdanost troSenja sredstava.Pored toga, korisnici/e su obavezani da im izvjeStaji budu potkrijepljeni i audio-vizuelnomdokumentacijom, kao i dokazima o medijskoj propradenosti manifestacija podiianihsredstvima Fonda.

Fond je obavezao korisnike/ce njegovih sredstava da obayjeStavaju Strudnu sluibu Fonda odatumima i mjestima odriavanja manifestacija u okviru realizacije podiianih projekata, asvoju Strudnu sluzbu da, u okvira monitoringa realizacije projekata, na takve manifestacijedelegira svoje predstavnike/ce. Stoga predstavnici/e Fonda redovno prisustvuju veomaraznorodnim i mnogobrojnim manifestacijama 5irom Cme Gore, koje su finansiranesredstvima na§e institucije. Predstavnici/e Fonda imali su priliku da prisustvujuprezentacijama i promocijama umjetnidkih, strudnih i naudnih tvorevina pripadnikamanjinskih nacionalnih zajednica, podr&nih sredstvima Fonda, u susjednim driavama, unjihovimveomarespektabilnim institucijama.

Fond na svom web sajtu y\fmv.jzm.me redovno aiurira podatke o korisnicima sredstavaFonda, odnosno o realizaciji njihovih projekata, ocjeni njihovih narativnih i finansijskihiz\oe§taja, kao i statistidke podatke za svakuraspodjelu pojedinaSno od 2008. godine.

U 2017. godini Fond je na promotivnim Standovima medunarodnih sajmova knjiga uSarajevu (april), Podgorici (maj), Ulcinju (avgust) i Tirani (novembar) izlorioknji^evna djelakoja su korisnici sredstava Fonda, pripadnici manjinskih nacionalnih zajednica, objavili nasvojimjezicima, zahvaljujudi finansijskoj podrSci Fonda.

Fond je u toku 2017. godine zaposlio jedno lice na radno mjesto Vi§i namjeStenik-vozaS-kurir.

51

IzvJestaJ 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017.godini

2,4£ENTAR ZA OCUVANJEIRAZVOJ KULTURE MANJINA CRNE GORE -CEKUM

Centar za oduvanje i razvoj kulture manjim Crne Gore^^ je jedinstvena ustanova koju jeosnovala Vlada Cme Gore sa ciljem unapredenja manjinskih prava u oblasti kulture iajfinnacije multikulturalizma - suiivota, kao jedne od temeljnih vrijednosti savremene CmeGore. Po tomeje ovo jedinstvena institucijanesamo u zemlji, vec i uregionu i Sire. Upravo,sadr2aj, projekti i aktivnosti koji predstavljaju suzivot su osnovai suStina cjelokupnekoncepcije rada ove ustanove. CEKUM^^ je u 2017. godini kroz svoje programe radio natome da uzdigne unapredenje prava manjinskih naroda u oblasti kulture i kultumog nasledamanjinskih naroda koji ave u Cmoj Gori. Kako je kultura najdvrSda i najinspirativnija osnovaza povezivanje naroda u tom smislu su kreirani i programi koje ova ustanova promoviSe uzemlji i regionu. Poseban akcenat se stavlja na oûvanje kultumog nasljeda.

CEKUM je tokom 2017. godine kroz svoje programe intezivno nastavio da njegujemultikulturalizam, promovise i razvija kultumo stavaralaStvo manjinskih naroda, nanjihovom matemjem jeziku i na taj nadin ukazao na osobenosti kultume tradicije.

CEKUM je relizovao muziCke, likovne, filmske i knjiêvne programe istiCudi kaotradicionalne vrijednosti kultum manjinskih naroda, kao i pokazao da svremeno stvaralaStvoobiluje talentima kojima je CEKUM pruSio priliku da se pokaiu cmogoiskoj, a i javnosti uokru2enju. S obzirom da programi CEKUM-a promiviSu suzivot i multikulturalizam, mozese redi da je CEKUM realizacijom svojih programa uspio da izgradi svijest o znadajunaslijedenog kultumog blaga i njegove uloge u savremenim deSavanjima. S druge strane,realizujudi svoje programe CEKUM uvijek i prije svega, nastoji da zaStiti ljudska pravasvakog pojedinca, prevashodno pravo na kultumi identitet, na uCeSde u kultumom Svotu,pravo na kultumo naslijede i dmga.

CEKUM veliku vainost pridaje knjiievnom programu i knjiievnim izdanjima uprevodilaStvu smatrajuci da je to jedan od znadajnijih segmenata upoznavanje knjiêvnogstvaralaStva a samim tim i kulture svih naroda koji zive u Cmoj Gori koji, kroz osobenostjezidkog izrazavanja prezentuju svoju kultura, a putem prevodilaStva uspijevaju boljeprezentirati svoja knjiêvna djela.

Najzanadajnije aktivnosti CEKUM^^-a tokom 2017.godine su:

^ Vlada Crne Gore, na sjednlci od 24. avgusta 2017 godine, donijela jecdluku o organlzovanju javne ustanoveCentar za oCuvanje I razvoj kulture manjina ("Sluibeni list Crne Gore", br. 060/17 od 30.09.2017.godine)."Centar za oCuvanJe Irazvoja kulture manjina Cme Gore®®Centar za oCuvanje 1razvoja kulture manjina Crne Gore

52

Izvjestaj 0 razvoju i zastitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Vece klapa Crae GoreCental je trade godine za redom organizovao II Vede klapa Cme Gore koje je odrzano07.02.20n.godine u KIC '̂-u Budo Tomovid u Podgorici. Publici se predstavilo 12 klapa izKotora, Budve, Podgorice, Ulcinja, Bara, Tivta i Herceg Novog, a to su; „Maris",jânnonija", „Incanto", „Bisermce Boke", „Alata", „Assa voce", „Kalimera", „Jedinstvo",„Veterani vazda mladi", „Castel Nuovo", „Jadran" i „VeseIice". Cilj ovog programa, jesteukazivanje na klapsko pjevanje kao dio cmogorske muzidke tradicije, a podsjedanja radi,UNESKO^^ ga jeuvrstio u nematerijalnu syjetsku kultumu b^tinu. CEKUM de se zaiagati dasledede godine unaprijedi ovaj programu medunarodni i pored domadih klapaugostitl 1klapeiz oknizenja,

Roman akademika Zuvdije Hod£ida mojt' na albanskom jezikuCEKUM je izdao i promovisao roman akademika Zuvdije Hodiida„Syimoji" na albanskomjeziku „Te gjithS te e mit6". Roman je promovisan u biblioteci u Ulcinju 16.05.2017.godine,apromocijau Skadaruje odrzana23.09.2017.godine u biblioteci uMarin Barleti.

Koncert bora Stanko Dragojevic i klapa Assa Vocce i Alata u NilîcuCEKUM^^ je priredio koncert podgoridkog bora Kultumo - umjetnidkog druStva „StankoDragojevid" koje je za svojih 137 godina rada okupljao generacije dlanova razliditihstarosnih doba i pravi je primjer multikulturalnog druStva. Na istoj vederi su nastupaliklape .Aâta" i „Assa Voce" a koncert je odr2an 06.03.2017.godine uNikSidkom pozorigtu.

Objavljen 11-tibroj dasopisaU maju je iz gtampe izaSao novi broj dasopisa za kulturu, knjiêvnost i nauku „Kod", uizdanju Centra za oduvanje i razvoj kulture manjina Cme Gore. Ovo je jedanaesti po redubroj koji je u prvom dijelu posvijeden preminulom slikam Deljosu Dokaju ( Gjelosh Gjokaj1933-2016), aobjavljni su tekstovi autorakoji supisali o njemu.

Medunarodni sajam knjiga u PodgoriciNa Medjunarodnom sajmu knjiga koji je odrzan u Podgorici 2017. godine, CEKUM je vedosmu godinu zaredom imao svoj Stand. Pored izdanja knjiga i dasopisa na Standu CEKUM-asubile knjige drugih izdavada i poripadnika manjinskih naroda u Cmoj Gori.

Predstavljanje knjige ^^Flamenko uiopija" Nadije RebronjeCEKUM je 08.06.2017. godine u Biblioteci „Radosav Ljumovid" u Podgorici organizovaopredstavljanje knjige poezije "Flamenko utopija" autorke Nadije Rebronja.

"Kulturno informativni centar5dengl. United Nations Educational Scientific andCultural Organization/OTgan\zac\\a Ujedinjenih naroda zaobrazovanje, nauku i kulturu^^Centar za oCuvanje i razvoja kulture manjina Crne Gore

ii

IzvjeStaj o razvoju izaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Koncert "Biseri narodnog melosa erneGore" u Skadru(Albanija)U Skadru (Albanija)je 08.06.2017. godine odrian koncert "Biseri narodnog melosa CmeGore", usail pozoriSta "Mideni". Koncert jeprenosila gradska TV 1, a emisiju ogostovanju uSkadru snimilaje i ekipa RTCG i emiotavala u emisiji Mostovi.

Predstavljena knjiga "TegjUhdte mite"ZuvdijeHodSice u SkadruCEKUM je u saradnji sa gradskom bibliotekom „Marin Barleti" iz Skadra, 23.09.2017.godine, organizovao u biblioteci „Marin Barleti" u Skadru promociju knjige "Te gitMmite"(Svi moji) autora ZuvdijeHod^da.

Otvorena izloiba slikarke Tea Franca u BerlinuU organizaciji CEKUM-a, u galeriji Berlin Blue Art Gallery u Berlinu (Njemafika),04.09.2017. godine, otvorena je izlo^ba mlade akademske slikarke Tea France. Ovaj dogadajjog vaznijim 6ini cinjenica gto se realizovao upravo u godini, ukojoj se obiljeiava 11 godinaod obnove samostalnosti Cme Gore i 111 godina od uspostavljanja cmogorsko-njemaCkihdiplomatskih odnosa". Izio2bu je otvorio ambasador CmeGoreu Berlinu.

CEKUM je izdao i promovisao reman „UtiscP^ autora Bogi6a Rako£eviâUPodgorici je, u organizaciji CEKUM-a, 20.10.2017. godine, objavljena knjiga " Utisci"autora Bogida Rakodevida. Tim povodom je u saradnji sa Narodnom bibliotekom "RadbsavLjumovid" organizovana promocija.

Koncert "Bweri narodnog melosa Crne Gore" uZagrebu (Hrvatska)U Zagrebu je 28.10.2017. godine, uprilidena proslava Lucindana - praznika koji slovi zanajvedi i najradosniji medu cmogorskim iseljeniStvom u Hrvatskoj. Pozivom od straneorganizatora "Nacionalne zajednice Cmogoraca Hrvatske" i "Drugtva Cmogoraca i prijateljaCme Gore - Montenegro" u okvim proslave "LuCindanskih susreta 2017." predstavljen je ikoncertm program CEKUM-a "Biseri narodnog melosa Cme Gore" koji za cilj imanjegovanje, oduvanje i popularizaciju tradicionalnih cmogorskih narodnih pjesama.

Zbirkapoezije "Album zaprognane" pjesnikinje Rebeke îlovidCEKUM je organizovao promociju zbirke poezije "Album za progjmne" pjesnikinje RebekeCilovid. Promocija je odriâna 14.12.2017. godine uKultumo informativnom centm "Banja",u Podgorici.

Casopis broj 12Iz Stampe jeudecembra izadao novi broj dasopisa za kultum, knji&vnost i nauku „Kod" uizdanju CEKUM-a.

54

Izvjestaj orazvoju izastitiprava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Zbirka poezije Versi kamena imora (Poezija savremenih hrvatskih pjesnika)CEKUM je u^saradnji sa Hrvatskim nacionalnim vijefiem Cme Gore izdao knjigu Versikamena i mora .Uzbirci je zastupljeno dvanaest pjesnika, apromovisanajeunovembruuPodgorici uNarodnoj Biblioteci Radosav Ljumovid.

Dokumentarni filmovi u koprodukciji sa RTCGCekum je u 2017.godiiii u kooprodukciji saRTCG snimio i izdao dva dokumentamaSUkar emotivnih uznesenja oHilmiji Catovidu i Mag Stripa oAndriji Mauiovifiu i takode^vrSio film o Mniu Azemoviiu Pamet Je u narodu. Fimovi su snimljeni o znamenitimlidnostima manjinskih naroda koji su dali svoj dopinost u oblasti kultumog stvaralaStva, amnogi od njih su zaboravljeni. Da bi se autentiCno prikaô njihov zivot i djelo, snimali su seu gradovima gdje surodeni, gdje su2iyjeli i stvarali.

Koncerti *^Biseri narodnog melosa Crne Gore^CEKUM je zbog velikog interesovanja u Cmoj Gori nastavio i u 2017. godini saprikazivanjem koncerta "Biseri narodnog melosa Cme Gore", i to: i to: 28.02.2017. godine usaH Niksidkog pozorista, u KoIaSinu 24.05.2017. godine u sali Centra za kulturu, uBeranama 29.05.2017. godine u Centra za kulturu, u Pljevljima u „Domu vojske", u saliCentra za kulturu §avnik 21.07.2017. godine, u Plavu je koncert prikazan povodommanifestacije ,d)ani borovnice" 30.07.2017. godine, u Ro5ajama povodom obiljeâvanjaDana OpStine Ro2aje 03.08.2017. godine a u Petnjici ppvodom Dana Op§tine 04.08.2017.godine. Osim toga, uMojkovcu je koncert upriliCen povodom obiljeâvanja dana Opgtine11.08.2017. godine, dok je u okviru Tivat World Music Fcstivala —Feel it. Taste /t, uorganizaciji lokalne Turistieke organizacije 24.09.2017, godine.

Centar za oeuvanje i razvoj manjina Cme Gore je od poCetka 2017. godine podizao brojneprojekte institucija, pojedinaca iNVO koje funksioniSu na amaterskoj osnovi apogotovo onediji su programi zasnovani i sire multikulturalizam kroz svoje sadr&je. Centar je svimzahêvima NVO, pojedinaca, grupa, amaterskih kultumo umjestiCkim druStvava pokugao daudovolji uskladu sa svojim mogu6nostima Sto je doprinjelo afiimaciji mladih umjetnika sasjevera Cme Gore.

Poezija suvremenih hrvatskih pjesnika Crne Gore

55

IzvjeStaj o razvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

3. OBLAST ZASTITE PRAVA

3.1 ZABRANAIZASTITA OD DISKRIMINACIJE

Kadaje rijed o antidiskriminacionoj politici, u normativnoni dijelu, 2017, godinu je obilje^ilousvajanje Prijedloga Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o zabrcmi diskriminacije.Ovim izmjenama, Zakon ozabrani diskriminacije je dobio ocjenu pune uskladenosti.

U pogledu za§tite od diskriminacije po osnovu rasne i nacionalhe pripadnosti, ovimizmjenama bitno je unaprijedeno postojece zakonsko ijeSenje, na naSin §to je postojedajedinstvena norma, koja je regulisala rasnu i vjersku diskriminaciju podijeljena na dvijeodredbe koje posebno ureduju „rasnu diskriminaciju" i „diskrimiriaciju po osnovu vjere iuvjerenja". Kadaje u pitanju zaStita od diskriminacije po osnovu rasne pripadnosti, posebnoje akoenat stavljen na zagtitu od diskriminacije u oblasti obrazovanja, rada, zapoSljavanja iizbora zanimanja, strudnog osposobljavanja, socijalne zaStite i socijalnih davanjama,zdravstvene zaStite i stanovanjaTakode, u dijelu kaznenih odredbi, znadajna novinapredstavlja i povedanje obima kaznenih odredbi kao i uvodenje prekrgajnih odredbi zafizidkolice koje udini diskriminaciju, sto dosadaSnjim ijesenjem nijebilouredeno.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o zabrani diskriminacije izmijenjen je konceptdirektne, odnosno neposredne diskriminacije i dodatno uskladen sa evropskimzakonodavstvom, a posebnim stavom je istaknuto da se ovaj zakon primjenjuje na javni iprivatni sektcr. Zakon sadrzi nove posebne oblike diskriminacije: "uznemiravanje","seksualno uznemiravanje" i "rasnadiskriminacija", Takode, dataje i sveobuhvatna definicija"govora mr2nje" i sankcionisana na odgovarajudi nacin, u okviru ovog zakona. Obavezavodenja evidencije o svimsludajevima diskriminacije koju sudo sadavodili sudovi, organi zaprekrSaje i inspekcije, sadaje proSirena i na tualaStvo i policiju.

Izmjene kojima je znadajno unaprijeden tekstZakona o zagtitniku/ci ljudskih pravai slobodaCme Gore obezbjeduje se transparentniji postupak izborakandidata za ZaStitnika od stranePredsjednika dr^ave; uvedena je obaveza prijema ZaStitnika na njegov zahtjev, bezodlaganjai ta obaveza proSirena je na sve staijeSine organa sa kojima 6e, od sada, ZaStltnik imatimogucnost direktnogsastajanja.

ProSirena su ovlaSdenja u vrSenju poslova zagtite od torture u saradnji sa PotkomitetomUjedinjenili nacija za prevenciju od torture i drugih surovih, neljudskih ill ponizavajudihkayni ili postupaka. U vezi sa postizanjem vede "finansijske nezavisnosti" izmjenama idopunama znaCajno se imaprijedila finansijska pozicija institucije 21a§titnika ljudskih prava isloboda Cme Gore. Uvi^tena je i normakoja omogudava ZaStitniku da samostalno odluCuje ozasnivanju radnog odnosa, pravima, obavezama i odgovomostima zaposlenih u Sluibi i nije

56

Izvje^taj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

du^ da pribavlja potvrde, odobrenja ili saglasnosti od ministra nadle&iog za poslovebudzeta.

Ministarstvo pravde je unapredenje i zaStitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, iz okvira svoje nadleznosti, obezbijedilo u normativnom dijelu, krozizmjene i dopune Krividnog zakonikaCrne Gore, PorodicnogzakonaCrne Gore iZdkona0 izvrSenJu kaznizatvora, novdane kazne i mjera bezbjednosti Crne Gore.

U Clanu 42a Krividnog zakonika Crne Gore (izmjene i dopune od 2015. i 2017. godine)propisano je, da ako je kriviCno djelo uCinjeno iz mrinje prema drugom lieu zbog nacionalneili etniCke pripadnosti, pripadnosti rasi ili yjeroispovijesti ili zbog odsustva te pripadnosti,invaliditeta, pola, seksualne orijentacije ili rodnog identiteta, tu okolnost sud 6e cijeniti kaoote2avaju6u, osim ako to nije propisano kao obilje^^e osnovnog ili te2eg oblika krividnogdjela.

Izmjenama i dopunama Porodidnog zakona^^ dija je primjena podela 19. maja 2017.godine,uveden je princip nediskriminacije i ostvarivanje jednakih mogudnosti za svu djecu.Propisana je antidiskriminaciona klauzula o zabrani svih oblika neposredne i posrednediskriminacije djeteta ili grupe djece, njihovih roditelja, usvojitelja, staratelja, hranitelja,Clanova porodice djeteta i djetetu bliskih lica, koja se zasniva na rasi, boji ko2e, nacionalnojpripadnosti, druStvenom ili etnidkom porijeklu, vezi sa nekim manjinskim narodom ilimanjinskom nacionalnom zajednicom, jeziku, yjeri ili uyjerenju, politidkom ili drugommiSljenju, polu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, zdravstvenom stanju, invaliditetu,starosnoj dobi, imovnom stanju, bradnom ili porodidnom stanju, pripadnosti grupi ilipretpostavci o pripadnosti grupi, politidkoj partiji ili drugoj organizaciji, kao i na drugimstvamim, odnosno pretpostavljenim lidnim svojstvima djeteta, njegovih roditelja, staratelja,dlanovaporodice i djetetu bliskih lica.

Pcdsjedanja radi, odredbom dlana5 Zakona o izvrSenju kaznizatvora, novdane kazne i mjerabezbjednosti, od 2015. godine, propisano je, da je zabranjena diskrirainacija osudenog komeje izredena kazna zatvora, kazna zatvora od detrdeset godina, novdana kazne i mjerabezbjednosti, po osnovu rase, boje koie, nacionalne pripadnosti, druStvenog ili etnidkogporijekla, veze sa nekim manjinskim narodom ili manjinskom nacionalnom zajednicom,jezika, yjere ili uvjerenja, politidkog ili drugog miSljenja, pola, rodnog identiteta, seksualneoijentacije, zdravstvenog stanja, invaliditeta, starosne dobi, imovnog stanja, bradnog iliporodidnog stanja, pripadnosti grupi ili pretpostavci o pripadnosti grupi, politidkoj partiji ilidrugoj organizaciji, kao i po osnovu drugih lidnih svojstava.

U skladu sa navedenom odredbom zakona, te u skladu sa Ustavom Crne Gore, potvrdenimmedunarodnim ugovorima i opSteprihvadenim pravilima medunarodnog prava u Zavodu zaizvr§enje krividnih sankcija sva lica li§ena slobode su jednako i ravnopravno tretirana, bez

®^Sluzbenl list CG", broj 53/16

57

IzvjeStaj o razvoju i zastiti prava manjinsfdh naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

obzira na vjersku, nacionalnu i drugu pripadnost, §to iskljuduje diskriminaciju po bilo komosnovu.

To dalje znaCi, da lica lisena slobode u Zavodu, bilo da se radi o zatvorenicima illpritvorenim licima, a koji su pripadnici manjina i manjinskih zajednica, ostvaruju ista prava iimaju iste obaveze kao lica li§ena slobode koja nijesu pripadnici manjina i manjinskihzajednica (npr. pravo na pritu2bu odnosno zaibu radi zastite prava i interesa strajeSini Zavodaza izvrSenje krividnih sankcija, Ministarstvu pravde ili Instituciji ZaStitnika ljudskih prava isloboda preko sanduSida za pritu^be koji su postavljeni u svim organizacionim jedinicamaZIKS-a; smjeStaj u prostorijama sa licima liSenim sobode koji nijesu pripadnici manjina imanjinskih zajednica; pravo na zdravstvenu za§titu; radno angaiovanje i naknade za rad,pogodnosti-kada su u pitanju zatvorenici; strufina obuka i obrazovanje; pravo na posjete;sportske, rekreativne i kultume aktivnosti; kontakt sa spoljnim svijetom-dopisivanje;koriSdenjetelefona; posjedovanje vjerske literatutre; vrSenjeyjerskih obreda, itd).

Prilikom prijema na izdriavanje kazne zatvora ili izvrSavanje mjere pritvora, lica li§enaslobode se upoznaju sa njihovim pravima i obavezama na jeziku koji razumiju i omogudenoim je da se upoznaju sa svojim pravima i obavezama koje su propisane Zakonom o izvrSenjukazni zatvora, novdane kazne i mjera bezbjednosti, Pravilnikom o kudnom redu u Zavodu zaizvrSenje krividnih sankcija i Pravilnikom o bliêm nacinu izvrSavanja pritvora, kojim suregulisana njihova prava i obaveze. Navedeni zakon i pravilniciprevedeni su na albanski iengleski jezik 1 udinjeni dostupnim licima liSenih" slobode kojima cmogorski jezik nijepoznat. Takode, svim licima liSenim slobode dozvoljena je upotreba svog jezika posredstvomtumada.

Po dolasku na izdrâvanje kazne zatvora sva lica li§ena slobode popunjavaju anketni listidkoji sadrzi spisak namimica, i na taj nadin odluduju o tome koje namimice êle dakonzumiraju u zavisnosti od vjerskih i kultumih potreba i starosne dobi. Nadleznom Odsjekuzaduienom za ishranu lica liSenih slobode u ZIKS^^-u, dostavljaju se popunjeni anketnilistidi, 0 demu se vodi evidencija.

Take se pripadnicima islamske vjeroispovijesti daje posebna ishraua-halal ishrana koja sepriprema koriSdenjem odgovarajudih namimica, odvojeno od ishrane pripadnika drugihvjeroispovijesti. Svakodnevno je oko 30% pripremljene hrane namijenjeno pripadnicmaislamske vjeroispovijesti, bez obzira §to je prema statistidkim podacima broj pripadnika

islamske "vjeroispovijesti do danas uvijek bio manji od 30%. Nova zatvorska kuhinja u ZIKS-a koja je u funkciji od 2016. godine, ispunjava sve trazene standarde kako HACCP tako iHalal standard.

Osudenalica imaju pravo na yjerski avot i kontakte sa predstavnicima vjerskih zajednica uskladu sa Pravilnikom o kudnom redu u Zavodu za izvrSenje krividnih sankcija i na svakizahêv u vezi posta, odgovoreno je poziti"vno u skladu sa njihovom religijom, kultumim i

"zavcd Z9 izvrSenje kriviSnih sankcija

58

IzyjeStaj o razvoju i za^titiprava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

obiCajnim potrebama. Osudenim licima pripadnicima manjina i manjinskih zajednicaomogudeno je ostvarivanje prava na vjerski iivot u punom obimu, na svaki zahtjev, bilopojedinafian ili koiektivan, odgovoreno je pozitivno, u posebnoj prostoriji namijenjenoj za tusvrhu. U cilju ostvarivanja prava navjerski 2ivot osudenih lica, Zavod neposredno saradujesa vjerskim zajednicama. Osudenom lieu je dozvoljeno da prima 1 posjeduje yjerskuliteraturu. Tako je od strane islamske zajednice u Cmoj Gori u 2017. godini, kao i ranijihgodina doniran odredeni brojknjiga za zatvorsku biblioteku-vjerske literature.

Sudski organi vode postupak i na jeziku manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica, u ovom djelu, konkretno se odnosi naOsnovni sud u Ulcinju, Upostupciraa koji sevode pred ovim sudom, svakoj stranci omogu6eno je datra2i i dobije sudskog tumaCa zajezikkojim govori stranka.' Sto se tifie broja predmeta gdje je bilo ovakvih zahêva, poobavjeStenju predsjednika Osnovnog suda u Ulcinju, statistiCki nije mogude praviti tu vrstuanalize, iz razloga Sto se desida stranka ne traii tumada na samom poCetku, negomo2e u bilokojoj fazi postupka.

BroSure o pravima stranaka u sudskom postupku se Stampaju dvojeziCno. U drugim sudovimanije bilo zahtjeva zasudskim tumadima, zbog 5ega se postupci vode naslu^benom jeziku.

Edukacija i promocija antidiskriminatomog ponaSanja i prakse, kao sastavni dio Planaimplementacije antidiskriminacionog zakonodavstva su kontinuirane aktivnosti Ministarstva.Obuka je namijenjena, piije svega, profesionalcima, te svima onima koji na bilo koji nafiindolaze u kontakt sasluCajevima diskriminacije. Planom edukacije su, u dosadaSnjem periodu,bili obuhvadeni predstavnici sudstva, kancelarije Ombudsmana, nevladinih organizacija kojese bave zaStitom Ijudskih prava i sloboda, zatim, predstavnici svih podruCnih jedinica iispostava policije u cmogorskim gradovima i predstavnici lokalnih samouprava, tepredstavnici svih inspekcijskih sluzbi u Cmoj Gori, predstavnici svih sudova zaprekiâje uCG, predstavnici tuîlaStva, predstavnici ustanova centara za socijani rad. Pocev od 2016.godine,nastavni planedukacija jeproSirenna 6 (Sest) seminara i 6 (Sest) pratedih radionicaodkojih je jednaradionica/seminar bilaposvedena zabrani diskriminacije po osnovu rasne inacionalne pripadnosti. Polaznici edukacije u 2017. godini su bili predstavnici organadrâvne uprave zaduzeni zarad sa ranjivim druStvenim grupama.

Direktorat za mlade u Ministarstvu sporta preduzeo jeodredene mjere i aktivnosti u ciljusuzbijanja govora mr&ije medu mladima. Cma Gora joS od 2012, godine zajedno sapartnerima sprovodi kampanju "Suzbijanje govora miinje", koju je pokrenuo Sayjet Evrope,a koja se pored Cme Gore sprovodi u jog 43 (Cetrdeset tri) zemlje. Od samog poCetkakampanje realizovane su brojne aktivnosti, kako nanacionalnom i regionalnom nivou, tako ina nivou Sayjeta Evrope. U 2017. godini Ministarstvo sporta je podrô realizaciju 2 (dva)projekta koja za cilj imaju suzbijanje govora mrinje medu mladima i to projekat nevladineorganizacije SOS-telefon za^ne i djecu irtve nasilja, "Jadanje aktivizma mladih u prevencijirodno zasnovanog nasilja" i projekat NVO 35mm "Cma Gora bez mr2nje".

59

Izvjestaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manj'inskih nacionalnihzajednicQ u2017. godini

Tokom izvje§tajnog perioda, Odjeljenje za poslove rodne ravnopravnosti sprovelo je brojnekampanje i edukacije u cUju podizanja svijesti o vaznosti pitanja rodne ravnopravnosti ijednakih moguinosti i implementacije Zakona orodnoj ravnopravnosti. Kroz ove aktivnostiobuhvacen je veliki broj direktnih aktera koji se bave pitanjem rodne ravnopravnosti. Ufokusu djelovanja su aktivnosti koje su se posebno odnosile na edukaciju uvezi sa domadim imedunarodnim antidiskriminacionim zakonodavstvom, ve6e poUtifike participacije zena,boljeg ekonomskog polozaja zena, te borbe protiv svih oblika nasiija nad fenama.

U okviru projekta IPA^^ 2014 *'Podrska antidiskriminacionim i politikama rodneravnopravnosti'', koji realizuju Ministarstvo za ljudska 1manjinska prava, u saradnji saKancelarijom UNDP®^-a u Cmoj Gori, a uz finansijsku podiû DEU^û Cmoj Gori,sprovode se ukontinuitetu akdvnosti vezane za oblasti: antidiskriminacija, ja£anje kapaciteta,'politicko osnaavanje, ekonomsko osnaiivanje i borba protiv nasiija nad zenama i nasiija uporodici.

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava su usaradnji sa Misijom OEBS^-a uCmoj Gorirealizivali su projekat: ,Jadanje mehanizama za rodnu ravnopravnost na lokalnom nivou".

3.2. OBRAZOVANJE

Prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica upogleduobrazovanja uredena su Ustavom Crne Gore, Zakonom omanjinskim pravima islobodama,Opstim zakonom o obrazovanju i vaspitanju, i drugim zakonima iz oblasti obrazovanja ivaspitanja.

ômovisanje medusobnog razumijevanja i tolerancije ogleda se ukoncipiranju obaveznih iizbomih predmeta. Naime, znanja i vjegtine u oblasti ljudskih prava i vrijednostiinterkulturalizma udenici stiCu uokvini obaveznih i izbomih predmeta.

Takode, skolama je data obaveza da uokviru otvorenog kurikuluma ukljuCe 20 %nastavnihsadrzaja koji (5e kreiratinastavnici, roditelji i Skole usaradnji sa lokalnom zajednicom §tozna5ajno doprinosi ostvarivanju prava na izudavanje specifiCnosti jezika, kulture, istorije idrugih posebnosti manjinskih naroda, odnosno sredine ukojoj Skola ladi.

Na teritoriji na kojoj 2ive pripadnici albanskog naroda predgkolsko vaspitanje i obrazovanjaje organizovano u javnim predSkoIskim ustanovama u skladu sa zakonom. Vaspitno

êngl. instrumentfor Pre-Accession Assistanceengl. United Nations Development Programme / Program Ujedinjenih Nacija za razvojDelegadja Evropske unije

engl. OrganizationforSecurity and Co-operation in Europe / Organlzaclja za Evropsku bezbjednost isaradnju

60

IzvjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017.godini

obrazovni rad realizuju rad realizuju vapita5i na albanskom jeziku. Na ovom obrazovnomnivou jeukljufieno 319 (tri stotine devetnaestoro) djece.

Drzavna Plav Djedijivrtid Albanski 34 13 47

Drâvna Ulcinj Solidamost Albanski 132 96 228

Drzavna Bar Vukosava

Ivanovid

MaSanovid

Albanski 15 6 21

Driavna Podgorica Dina Vrbica Albanski 10 13 23

Ukupno 191 128 319

Na teritorijama gdje zivi znacajan broj pripadnika albanske nacionalnosti (Ulcinj, Tuzi,Roiaje, Plav, Bar) nastava se izvodi i na albanskom jeziku. U ovim gkolama nastavu naalbanskom jeziku pohada 2886 (dvije hiljade osam stotina osamdeset Sest) ufienika. Zavod zaud2benike i nastavna sredstva posebnu pa2nju posveduje uredivanju ud^benika na albanskomjeziku.

Po5etkom gkolske 2017/18 godine otvorena je Podrudna ustanova Osnovne muzidke Skole"Vasa Pavid" uTuzima, sa dvojezidnom nastavom, na cmogorskom ialbanskom jeziku.

Realizacija zadataka Zavoda za udzbenike i nastavna sredstva od^dja se u skladu saZakljudcima Radne grupe Ministarstva prosyjete za analizu programa i ud^benika za nastavuna albariskom jeziku koji se odnose na izmjenu i dopunu programa nastavnih predmetaAlba^ki jezik i knjiievnost, Istorija, Geografija, Likovna kultura, Likovna umjetnost,M^dka kultura iMuzidka umjetnost, za osnovnu i srednju Skolu, odnosno sadi^ja unjimakoji se odnose na identitet Albanaca u Cmoj Gori. Upripremi je vedina ud^benika uskladusa novim programima, aostali ud^benici de se realizovati tokom idude godine.

Zavod za Skolstvo je formirao komisije koje su radile na izradi svih predmetnih programa sazadatkom da se broj ishoda udenja smanji radi lasteredenja udenika i ostavi vedi prostornastavnicima za realizaciju nastavnih sadiiaja u cilju uspjesnog usvajanja znanja unastavnom procesu. Naime, usvakom predmetnom programu je predvideno 80-85% sadrâja,dok o^tak od 15-20% gkole treba autonomno da koriste za planiranje razliditih nastavnihsadr&ja kojim bi se uvaîle specifidnosti nacionalne kulture, jezika, istorije, umjetnosti idrugih sadizaja koji se odnose i na pripadnike manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica.

61

IzvjeStaj o razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzaJednicQ u 2017. godini

MDiiavna Bar Derd Kastriotl

Skenderbeu

Albanski 46 46 92

Driavna Gusinje Diafer Nikodevid Albanski 71 57 128

Driavna Plav Hajro Sahmanovid Albanski 45 42 87

Drzavna Podgorica 29-Nov Albanski 77 101 178

Dr2avna Podgorica Derd Kastrioti -

SkenderbegAlbanski 23 18 41

Driavna Podgorica Jedinstvo Albanski 26 27 53

Driavna Podgorica Mahmut Lekid Albanski 316 272 588

Driavna Ro^je Dacide Albanski 12 15 27

Dr2avna Ulcinj Bedri Elezaga Albanski 238 199 437

Driavna Ulcinj BoSkoStrugar Albanski 116 108 224

Drzavna Ulcinj JU Osnovna

§koIa"Marko

Nuculovid"

Albanski 24 25 49

Driavna Ulcinj MarSal Tito Albanski 403 366 769

Drzavna Ulcinj Osnovna muzidka

Skola

Albanski 78 105 183

Drzavna Podgorica Osnova muzidka

Skola "Vasa Pavid"

Albanski 5 25 30

1Ukupno 1480 1406 2886

Srednje obrazovanje na albanskom jeziku se realizuje u fietiri srednje Skole (u Ulcinju, gdjepostoje dvije srednje skole, od kojih je jedna privatna gimnazija, kao i Tuzima i Plavu).Ove Skolske godine srednje Skole sa nastavom na albanskom jeziku (gimnazija i strudneSkole) pohada 1054 (hiljadu pedeset 5etiri) uCenika.

••r= :-r's*

Drzavna Plav JU SREDNJA

MJE§OVITASkola "be6obaSiC"

Albanski 51 41

Diiavna Podgorica Gimnazija "25.maj"

Albanski 169 132 301

Drzavna Ulcinj J.U. SrednjamjeSovita Skola

Albanski 331 265 596

62

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

"Bratstvo-

Jedinstvo"

Privatna Ulcinj Drita Albanski 18 47 65

Uki^no569 485 1054

Na Univerzitetu Cme Gore ve6 duii niz godina postoji studijsld program za uCitelje naalbanskom jeziku, u skladu sa Zakonom o visokom obrazovanju.Na ovom studijskomprogramuuovoj akademskoj godini upisanoje 14(£etmaest)studenata.

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, u saradnji sa Ministarstvom obrazovanja,omiadine i sporta Repiiblike Albanije i Ministarstvom prosyjete Republike Kosovo, svakeakademske godine obezbjeduje odredeni broj mjestana univerzitetima u ovimdriavama radiupisa prvenstveno studenata albanske nacionalnosti iz Cme Gore. U ovu aktivnost jeukljuCeno 1Ministarstvo prosvjete i nacionalni sayjetalbanaca.

63


3.3. KULTURA

Zakonom o kulturi utvrdenje model ostvarivanja kulture na principimaslobode stvaralaStvai pogtovanja prava na kulturu, uz ravnopravno ofiuvanje svih kultumih identiteta i pogtovanjekultume razliCitosti.Podrgku i podsticaj razvoja kulture Ministarstvo kulture obezbjeduje nanekoliko nadina. Jedan od prioritetnih vidova podrSke u kulturi, obezbjeduje se putemsufinansiranja kultumo-umjetnidkog stvaralaStva po osnovu javnog konkursa. Konkursi seobjavljuju na godi§njem nivou. Pravo u5e§6a u skladu sa zakonskim kriterijumima otvorenoje za sve udesnike na kultumoj sceni CmeGore, kao i pripadnike manjinskih naioda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica. Selekciju projekata za sufinansiranje opredjeljuje kvalitetumjetnidke produkcije, inovativnost u programskim sadriajima, reference realizatora kao ipromocija multikulturalnih vrijednosti, doprinos oCuvanju tradicije i si. 2^a6ajan vid podrSkeobezbjeduje se realizacijom posebnog Vladinog programa „Razvoj kulture na sjeveru" , akoji se odnosi na 12 (dvanaest) opstina sjevemog dijela Cme Gore, gdje vedinski diopopulacije dine pripadnici manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnih zajednica.

Javnim konkursom realizovanim u 2017. godini, obezbijedena je podrSka za produkcijuukupno 176 (sto sedamdeset §est) projekta iz svih oblasti kulture i umjetnosti (likovnaumjetnost, muzidko-scenska djelatnost, knjiXevnost i knjizevno prevodenje, manifestacije ifestival!, pozoriSna i filmska produkcija) u ukupnom iznosu od 808.260 eura. Meduodobrenim projektima podriani su i projekti manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica. Sa tim statusom, uz pogtovanje kriterijuma kvaliteta umjetnidkeprodukcije odobreno je za sufinansiranje 19 (devetnaest) autorskih projekata pripadnikamanjinskih naroda. Ovim projektima promovigu se i predstavljaju multikultualne vrijednostiCme Gore.

KuUurna baStina

Zakon ozaStiti kulturnih dobara^^, kao jedan od osnovnih ciljeva zagtite, propisuje oduvanjekultume raznolikosti kroz unapredenje stanja i vrijednosti svih vrsta kultumih dobara,njegovanje kreativnosti i razumijevanja razliditih kultura i kultumih slojeva, unapredenjedijaloga medu kulturama i religijama. Istim Zakonom propisano je da svako imapravo da,pod jednakim uslovima, individualno ili kolektivno, koristi kultuma dobra, radi udeSda ukulturaom iivotu, uzivanja, naudnog napretka ilidmge dobrobiti koja iznjega proistide, kao ida doprinosi njegovom obogadivanju i oduvanju, te da je svako fizidko i pravno lice,ukljudujudi i vjerske zajednice, du2no da pogtuje kultuma dobra drugih, na isti nadin kao isvoja.

Vlada Cme Gore je na prijedlog Ministarstva kulture, a u skladu sa dlanom 128 Zakom ozaStiti kulturnih dobara, Programom zagtite i oduvanja kultumih dobara za 2017.godinu

"siuibenl list Crne Gore broj 49/08"Sl.llst Crne Gore"br, 49/10,40/11

64

IzvjeStaj 0razvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

nastojala da utide na ravnomjemo oCuvanje kultumog identiteta svih manjinskili zajednica uCmoj Gori, kroz 102 (sto dva) projekata koji se odnose na: konzervatorsku, muzejsku,bibliotefiku, arhivsku i kinoteCku djelatnost koje 6e realizovati nacionalne i lokalne javneustanove, organi drzavne uprave iz oblasti kultume bagtine. Navedenim programom se naravnomjeran nadin unapreduje stanje kultumih dobara, kroz projekte kojima se duva identitetsvih manjinskih zajednica i Stite kultuma dobra kao dokaz multikulturalnosti i osobenosticmogorskog kultumog nasljeda. Takode, piedmetni program se bavi zaStitom i promocijombogatog i raznolikog kultumog izraza i kultumih identiteta imanentnih cmogorskoj kulturi.kroz potrebu poStovanja kultume raznolikosti i dokumentovanje baStine sa ciljem njenogunapredenja za budude genaracije,

Od navedenih projekata, odredeni broj se odnosi na zaStitu i ofiuvanje kultume bagtinemanjinskih naroda Cme Gore poput: ArheoloSka i konzervatorska istrazivanja i izradakonzervatorskog projekta za Caf Kig, Tuzi, Konzervatorski tretman biste Tripa Kokoljaispred crkve Sv. Nikole u Perastu, Druga faza uredenja platoa i ogradivanja kompleksaZavidajnog muzeja "Ganica kula", Ro2aje, Izrada konzervatorskog projekta na kultumomdobru Kucanska dzamija, Izrada konzervatorskog projekta i sprovodenje I fazekonzervatorskih mjera na Etnografskoj zbirci OJU „Muzeji" Kotor, Sprovodenje arheologldhistrazivanja i konzervatorskih radova na otkrivenim partijama zidova Utvrdenja Izlit, OpStinaRozaje - III faza, Arheologka istaZivanja lokaliteta Torine, OpStina Petnjica, Izradakonzervatorskog projekta i sprovodenje konzervatorskih mjera na kultumom dobmEtnografska zbirka ZaviCajnog muzeja Bijelo Polje, Izrada konzervatorskog projekta isprovodenje I faze konzervatorskih mjera na Etnografskoj zbirci OJU ,>luzeji" Kotor,Manifestacija "Bokeljska nod" Popularizacija i prezentacija kultume bagtine Boke i CmeGore u Rijeci, Zadru i Zagrebu.

Popularizacija i prezentacija kultume bagtine Boke i Cme Gore u Rijeci, Zadm i Zagrebu,Izrada nognje za KUD^^ **VreIo Ibra", Rozaje, realizacija manifestacije Bokeljska nod.

Ministarstvo kulture jeu skladu sa dlanom 8Zakom o kulturi, pripremilo Program razvojakulture, kroz mjere i aktivnosti za unapredenje sektora kulture na nacionalnom i lokalnomnivou, kroz strateSka pitanja od 2016.do 2020.godine koja se odnose na realizaciju mjeraMinistarstva kulture u podsticanju razvoja kultumo-umjetnidkog stvaralagtva, zagtite ioduvanja kultume bagtine, ajSrmaciju kultumih identiteta koji odraZavaju tradiciju isaviemenost Cme Gore i druga pitanja od znadaja za kontinuirani kultumi razvoj. Sastavnidio jeAkcioni plan za 2017.godinu, u fonni Izvjegtaja diju je realizaciju utvrdila Vlada CmeGore, a ovaj dokument izmedu ostalog definige aktivnosti, nosioce i dinamiku realizacijejednog odciljeva - zagtita i promocija raznolikosti kultumih izraza.

Transnacionalna, serijska nominacija venecijanskih utvrdenja od XVI do XVII vijeka, 6iji jesastavm dio i Kotorska tvrdava, a koju su podmjele Italija, Hrvatska i Cma Gora prihvadena

^Kultumo umJetniCko drultvo

65

IzvjeStaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

je na 41. zasijedanju UNESCO '̂' Komiteta za syjetsku bastinu uKrakovu. Pored navedenog,pokrenuta je procedura pripreme Nominacionog dosijea za upis Bokeljgke momarice naReprezentativnu listunematerijalnih dobara UNESCO-a.

Uposljednjoj nedjelji septembra obilje&ni su Dani evropske baStine, kroz organizovanje 35progrma u 12 (dvanaest) cmogorskih opgtina, sa temom "Kultuma i prirodna baStina -pejzaz mogu6nosti". Manifestacija je otvorena medunarodnom konferencijom „KuItunia iprirodna baStina - mogu6nosti za zaStitu, promociju i valorizaciju", ukojoj su uCestvovalipredavaCi izAustrije, Hrvatske, Francuske, Italije i Cme Gore.

70

kulturu Ujedinjenih nacija

66

Izvjestaj 0razvoju izaStiti pram manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017.godini

3.4. INFORMISANJE

Set medijskih zakona {Zakon o medijima, Zakon oradio-difuziji i Zdkon ojavnim radio-dijuznim servisima Crne Gore) oblast informisanja regulige se uskladu sUstavom i na nivoustandarda sadrianih umedunarodnim dokumentima o Ijudskim pravima i slobodama (UN,OSCE , Sayjet Evrope. EU). Set ovih zakona, usaglaSen sa medunarodnim standardima uokvru temeljnog ljudskog prava na infonnisanje, apostrofira potrebe pripadnika manjinskihnaroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica za informisanjem na matemjim jezicima.

U okwru informisanja pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica putem gtampanih medija u Cmoj Gori najvedi broj se izdaje na albanskom,hrvatskom, romskom i bosanskom jeziku. Stampani mediji se uglavnom finansiraju izsredstava Fonda za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava, izuzev nedjeljnika na albanskomjeziku Koha Javore Cije izdavanje finansira SkupStina Cme Gore, na osnovu eiana 82 stay Ita£ka 3Ustava Cme Gore i dlana 3stav 2Zakona otnedijinta,

Televizija Cme Gore i Radio Cme Gore shodno zakonskim obavezama usvoje programeemituju emisije posvijedene afinnaciji maninskih prava uCmoj Gori. Sovim cEjem tokom2017. godine Javni servis RTV Cme Gore je emitovao sljedede programe:

Program za manjine koji proizvodi emisije na manjinskim jezicima (albanskom i romskomjeziku), i na sluibenom jeziku posvijeden manjinama, upotpunosti je ispunio planiianeprogramske sadrzaje;

Uokviru Programa za manjine tokom 2017. godine emitovano je 259 (dvije stotine pedesetdevet) informativnih emisija Lajmet na albanskom jeziku i43 (detrdeset tri) emisije Mozaiku(hronike naalbanskom jeziku);

Emitovano je 24 (dvadeset detiri) emisije utrajanju od 25 min na romskom jeziku Savorekoja seemituje dva puta mjesedno;

Realizovano je i43 (Cetrdeset tri) emisija Mostovi utrajanju od 30 min do septembra azatim40 min. (posvedenih kulturi, istoriji itradiciji manjinskih naroda uCmoj Gori);

Emitovanaje i5emisija Ljudi ivremena utrajanju od 30-40 minuta;

Lajmet - je dnevna informativna emisija na albanskom jeziku koja se bavi informisanjemalbanske populacije na matemjem jeziku. Uredivadka politika ove emisije je usaglasnosti sauredivadkom politikom TVCG" sa naglaskom na dogadaje koji se tidu albanaca uCmoj Gorii regionu;

engl. OrganizationforSecurity and Co-operotion in EuropeTeleviztja Crne Gore

67

Izvjestaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

Mozaikuje emisija koja traje 60 minuta, na albanskom je jeziku i mozai5kog je tipa, Fo£elajeda se emituje 1998. godine i bez prekida se emituje do danasnjih dana. Emisija se bavizivotom albanaca u Cmoj Gori kroz priloge koje pripremaju novinari iz raznih sfera 2ivot^politike, obrazovanja, ekonomije, kulture i sporta. U svakoj emisiji se emituje do 5 (pet)priloga razliSitih fornii, od reporta^ hronika, interyjua i razgovora, a koje su kombinovanemuzikom.

Savore - je emisija na romskomjeziku koja se emituje svake druge nedjelje, u trajanju od 25minuta. Emisija se prevodi sa sluzbenog na lomski ili sa romskog na slu^beni u zavisnosti odsagovomika. Bavi se avotom romske i egipdanske zajednice u Cmoj Gori, promocijomkulture i obrazovanja, a i socialnim statusom ove zajednice.

LJudi I Vremem - je ciklus od 5 (pet) emisija, uglavnom portreti o znamenitim liCnostimaraznih profila, a pripadaju manjinskim narodima u Cmoj Gori.

U cilju zaStite i razvoja prava manjinskihnaroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednicauoblasti informisanja Ministarstvo kulture uSestvuje u sprovodenju Strategije za socijalminkluziju Roma i Egipcana u Crnoj Gori 2016-2020^ godiSnjih akcionihplanova u okviru ovestrategije. Cilj aktivnosti je podizanje svijesti javnosti o kljufinim pitanjima u inkluzivnomprocesu.

h^ere koje sprovodi Ministarstvo kulture su afirmisanje istra^ivadkog izyjeStavanja umedijima o procesu socijalne integracije romske i egipdanske populacije u cmogorskodruStvo, sufinansiranje programskih sadrzaja u lokalnim gtampanim medijima i medijskimnauCnim Casopisima koji se, izmedu ostalog, bave i ovim pitanjem i medijsko predstavljanjekljuSnih pitanja inkluzijeromskepopulacijeu cmogorsko dm§tvo.

U okviru ovih mjera Ministarstvo sprovodi godiSnji konkursza najbolji istraavaCkiprilog natemu "Socijalna integracija Roma u Cmoj Gori". Pro§logodi§nji laureat je Adriatic radio izBijelog Polja, autorka priloga Emisija o Z)e«zsw(radijski prilog o djeCaku sa invaliditetom).Nagrada se uruSuje 8. aprila na Dan Roma.

Takode, Ministarstvo kao mjem sprovodi godiSnji konkurs za sufmansiranje lokalnihStampanih medija i medijskih nau6nih 6asopisa gdje je u okviru zadatih tema i socijalnainkluzijaRoma, U okvim konkursasufinasirano je vi§e odabranih projekata^

Posebno je sufinansiran projekat-tematski broj medijskog naudnog dasopisa Medijskapolitika-temaiJ/ovo o Romima-Romskoslovo.

Da bi kljudna pitanja inkluzije bila predstavljena javnosti ministarstvo sufinansira izraduaudiovizuelnih spotovai radio dzinglovakoje emitujeJavni servis i lokalnijavni emiteri.

68

IzvjeStaj 0 razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017.godini

3.5, UPOTREBA JEZIKAIPISMA

Ljudska prava u Cmoj Gori garantovana su i zaSticena Ustavom Cme Gore, zakonima iostalim propisima donijetim u skladu sa Ustavom, uz obezbijedenje najvedeg stepenapoStovanja medunarodnih standarda u oblasti sprovodenja i za§tite ljudskih prava isloboda.Ustav posveduje veliku painju zaStiti identiteta manjinskih naroda i dru^hmanjinskih nacionalnih zajednica kojima se jem5e prava i slobode koje mogu koristitipojedina5noi u zajednici sa drugima.

Zakonom o manjinskim pravima i slohodama dato je i pravo na upotrebu svogjezika i pisma.Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama preciznije sedefiniSu odredeni pojmovi, pa se tako „2na£ajan dio" zamjenjuju se rijeCima: „najmanje 5%",dakle u jedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica cinevedinu ili 5 % stanovniStva, prema rezultatimadvaposlednja uzastopna popisa, u sluibenoj upotrebi je i jeziktih manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica.

Takode, Ministarstvo unutraSnjih poslova, u skladu sa administrativnim i kadrovskimkapacitetima, posebnu paznju posveduje zaStiti prava sluzbenika manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica, u skladu sa Ustavom Cme Gore, Zakonom o dr&vnimsluibenicima i namje§tenicima i Zakonomo manjinskim pravimai slobodama.

a) U periodu od 01.01.2017.godine, zakljudno sa 31.12.2017.godine, za cmogorskedriavljane kojiu sluzbenoj upotrebi koriste cmogorski, srpski, bosanski, albanski ili hrvatskijezik, podaci u liCnoj karti su unijeti i na jednom od tih jezika, a ime i prezime unijeto jesamo na jeziku podnosioca zahtjeva, i to:-cmogorski 26241;-srpski jezik-910;- bosanski jezik - 52;- albanski jezik - 392;- hrvatski jezik - 26.

b) U periodu od 01.01.2017. godine, zakljucno sa 31.12.2017. godine, na zahtjev podnosiocazahtjeva, podaci o imenu i prezimenu unijeti su u paso§ na zah^ev podnosioca zahtjeva najezicimau sluibenoj upotrebi, ito:- cmogorski 30717

-srpskijezik-798;-bosanski jezik - 118;

- albanskijezik - 477;- hrvatski jezik-23.

69

IzvJestaJ 0 razvoju izastiti prava manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

c) Clanom 3Zakona o matidnim registrima^^piopisanoda sematiCni registri vode> a izvodii uyjerenja izdaju na cmogorskom jeziku. Lidno ime pripadnika manjinskog naroda ili dnigemanjinske nacionalne zajednice upisuje se u mati6ne registre na njegovom jeziku i pismu, uskladu sa zakonom. Li^no ime stranea upisuje se na jeziku podnosioca zahtjeva latiniSnimpismom. LiCno ime u matiSnim registrima mo5e biti upisano same najednom jeziku i pismiLIzuzetno, prezime koje se stiCe prilikom zaklju5enja braka upisuje se na jeziku lica 6ije seprezime uzima ili pridru2uje, pri 6emu novo liCno ime mora biti upisano na jednom pismu.Podaci 0 mjestu, opStini i driavi koji se odnose na pripadnika manjinskog naroda ili drugemanjinske nacionalne zajednice upisuju se i na jeziku i pismu tog manjinskog naroda ilidruge manjinske nacionalne zajednice, u skladu sa zakonom.

Izvodi i uvjeranja iz mati5nihregistaraza pripadnike manjinskog naroda ili druge manjinskenacionalne zajednice izdaju se i na jeziku i pismu tog manjinskog naroda ili druge manjinske

nacionalne zajednice, u skladu sa zakonom. Radi implementacije ove norme, izvod izmatidnog registra rodenih, izvod iz matiCnog registra umrlih i uyjerenje o cmogorskomdiiavljanstvu izdaju se na zah^'evpodnosioca zah^eya, na sljedecim obrascima:- cmogorski jezik - latiniCnim pismom;- srpskijezik —diriliCnim pismom;- bosanskijezik - latinidnim pismom (dvojeziCno);- albanskijezik - albanskim pismom (dvojezi5no);- hrvatski jezik - latinidnim pismom (dvojezi&io).

Pod terminom «dvojezicno» podrazumijeva se pisanje na cmogorskom jeziku latiniCnimpismom, kao sluibenim jezikom, i pisanje najednom od jezika u sluibenoj upotrebi.

U okvim Prevencije i rada policije u zajednici u saradnji sa upravama osnovnih §kola„Stefan Mitrov Ljubi§a" u Budvi i „Mirko Srzentic" u Petrovcu, „Drago Milovid" u Tivtu,„Njego§" u Kotoru i „Mahmut Lekii" u Tuzima, Uprava policije je organizovala izajedniCki realizovala edukativno-preventivne akcije pod nazivom „Prijateljstvo, a nenasilje".Akcija je realizovana u saradnji sa viSe organizacionih jedinica MUP-a - Upravepolicije, kao §to su Posebna jedinica policije, Kriminalistidka policija i Centri i odjeljenjabezbjednosti,

Sektor policije op§te nadle^osti i Sektor graniSne policije su u sklopu realizacije akcijeizvr§ili stampanje 200 000 komada edukativno promotivnih flajera na cmogorskom ialbanskom jeziku koji su distribuirani turistima - vozaSima motomib vozila, na granidnimprelazima, prilikomulaska u Cmu Goru.Kroz edukativno-promotivni flajer Upravapolicijejeukazaia i na eventualne bezbjednosne rizikeu saobradaju. Krozprigodan apelpozivala je sveudesnike u saobradaju da poStuju zakonske propise, vode raCuna o lidnoj bezbjednosti,bezbjednosti svojih porodica i ostalih uCesnika u saobradaju.

^ „SI. list CG", br. 47/08,41/10,40/11

70

Izvjestajo razvoju izastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

U sklopu realizacijePlana organizacionog odbora za proslavu Dana MinistarstvaunutraSnjihposlova -2 oktobra, u svim stanicama policije realizovana je planska aktivnost »Casbezbjednosti u saobradaju«. Cas bezbjednosti je odrian u okvira prevencije i rada policije uzajednici kroz saradnjustanicapolicija i uprava §kola,posebno u gradskimosnovnim Skolamai isturenim odjeljenjimakoja se nalaze na seoskompodm5ju.Edukativni Casovi su odriani uosnovnoj Skoli "Mahmut Lekid" - Tuzi, odnosno u podruCnim odjeljenjima u selimaSukuTud, Milje§ i Vuksanlekidi, zatim u gkolskimustanovama „Jedinstvo" u selu Skorad i "29novembar'* u selu DinoSa. Udenici su upoznati sa osnovnim mjerama bezbjednosti usaobradajU) kao i sa dijelom opreme i tebnidkih sredstava sa kojima raspolaze saobradajnapolicija.U saradnji sa misijom OEBS '̂̂ -a odStampano je UOOO (jedanaest hiljada) rasporedadasovana cmogorskom i albanskomjeziku, sa edukativnim porukama.

U cilju transparentnosti i po§tovanja ljudskih prava zadr2anih lica u Upravi policije, svakomzadrianom lieu urucuje se tzv. "Informativni list za zadriano lice", Ciji prijem potvrduju svazadtiana lica svojerudnim potpisom. Informativni list je §tampan na vi§ejezika(cmogorki,engleski,njeniacki,ruski,albanski,romski) u kojem su navedena pravazadi^og lica.

Zakonom ojavnom redu i mini u Clanu 19 propisano je da de se za preb^aj ))ko na javnommjestu govorom, natpisom, znakom ili na drugi nadin vrijeda drugog po osnovu nacionalne,rasne ili vjerske pripadnosti, etnidkog porijekla ili drugog lidnog svojstva, kazniti novdanomkaznom od €250 do €1.500 ili kaznom zatvora do 60 dana.«Prema podacima iz Upravepolicije Ministarstva unutraSnjih poslova u 2017.godini registovan je 28 (dvadeset osam)prekr§aj koji se odnosi na vrijedanje nacionalnihosje6anja.Prekr§aji su izvrSeni od strane 29lica dok su 16 (§esnaest) lica oStedena vrSenjem prekr§aja. Uprava policije u skladu sagodiSnjim Programimaobuke, sprovodi kontinuirane strudne obiikeslu^benikana Policijskojakademiji, Upravi za kadrove, okmglim stolovima, konferencijama i drugim vidovima gdjesc pitanje manjinskih prava razmatra samostalno ili u okviru drugih tema u skladu saProgramom strudnog usavrSavanja driavnih sluibenika i namjeStenika.

Organizacija za evropsku bezbjednost i saradnju

71

Izvjestaj0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnihzajednica u 2017. godin i

3.6. uCsSCEUJAVNOMilVOTUIPOLITlCKA PARTICIPACIJA

U£e§6e ili zastupljenost-pripadnika manjina u politi^kom i javnom ^votu Cme Gore imauporiSte u postoje^em zakonodavstvu, Ustav Cme Gore u 61anu 79, taCka 9 i 10 jemCi pravona autentiCnu zastupljenost pripadnika manjina u SkupStini Cme Gore i skupstinama jedinicalokalne samouprave u kojima 6ine zntan dio stanovniStva, shodno principu afirmativneakcije, kao i pravo na srazmjemu zastupljenost u javnim sluibama, organima drlavne vlasti ilokalne samouprave.

Izmedu ostalih posebnih - manjinskih prava Ustavom se jemCi i pravo na autentiCnuzastupljenost u Skupstini Cme Gore i skupStinamajedinica lokalne samouprave u kojima 6ineznaCajan dio stanovnistva, shodno principu afirmativne akcije.

Zakonom o izboru odbornika i poslanika (koji je donijela SkupStina Cme Gore je 16septembra 2011. godine)je na bli2i naSindefinisanaustavna garancijamanjinskim narodimai dmgim manjinskim nacionalnim zajednicama na autentidnu zastupljenost u SkupStini CmeGore. Princip afirmativne akcijedefinisanizbomimzakonodavstvom se posebno ogledau:• mogu6nosti manjeg broja kandidata na poslani5kim listama koju podnose gmpe gradana

ili politiCke stranke koje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnuzajednicu;

• manji broj potpisa za potvrdivanje lista koje podnose gmpe gradana ili politidke strankekoje predstavljaju manjinski narod ili manjinsku nacionalnu zajednicu;

• preferencijalni tretman kada nijedna izboma lista za izbor poslanika pripadnikaodredenog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice ne ispuni definisanicenzus od 3% ukupnog broja vazecih glasova, a pojedinadno dobiju najmanje 0,7%vazedih glasova, sti5u pravo na u6e§de u raspodjeli mandata kao jedna - zbima izbomalista sa ukupno dobijenim brojem va^edih glasova, s tim §to 6e se za obradun mandatapriznavati zbrajanje koje obezbjeduje osvajanje do tri mandata;

• za hrvatski narod u Cmoj Gori, u sludaju da m jedna izboma lista za izbor poslanika izreda ovog naroda ne ispuni gore navedene uslove, najuspjesnija od tih lista sa najmanje0,35% va2e6ih glasova sti6e pravo na jedan poslaniCki mandat.

Navedena prava koriste izbome liste pripadnika odredenog-istog manjinskog naroda,odnosno odredene-iste manjinske nacionalne zajednice, sa udeSdem do 15% od ukupnogstanovnistva u izbomoj jedinici, prema podacima sa posljednjeg popisa stanovniStva.

Zakonom o manjinskimpravima i slobodamajt definisano da ako poslanici izabrani shodnoprincipu afirmativne akcije, a u skladu sa izbomim zakonodavstvom smatraju da predloieniakt ili propis bitno zadire u interese tih manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnihzajednica, o tome de podnosilac predloga i ti poslanici usagla§avati stavove. UsaglaSavanje seodnosi na: pitanja koja se odnose na promjene etnidke strukture stanovniStva suprotno dlanu

72

Izvjestaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

39 stav 1 ovog zakona; pitanja koja se odnosena sadriaje obrazovnihprogramabez miSIjenjaSayjeta manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica; pitanja koja se tiSuo5uvanjajezi5kog i nacionainog identiteta manjinskih narodai drugihmanjinskih nacionalnihzajednica" (dlan 29).

Op§tinska izboma komisija za izbor odbomika, a Driavna izboma komisija za izborposlanika utvrduje ukupan broj glasova koji je dobila svaka izboma lista i utvrduje brojmandata koji pripada svakoj listi. Svakoj izbomoj listi pripada broj mandata srazmjeran brojudobijenih glasova. U raspodjeli mandata uCestvuju izborae liste koje su dobile najmanje 3%od ukupnog broja vazedih glasova u izbomoj jedinici. Izuzetno od ovoga, izbome liste zaizborposlanika pripadnika odredenog manjinskog narodaili manjinske nacionalne zajednice,naznaCenog u izbomoj prijavi ili nazivu izbome liste, u sluCaju da ni jedna od njih ne ispuniuslov iz stava 1 ovog 51ana, a pojedinafino dobiju najmanje 0,7% va&6ih glasova, sti5u pravona u6eg6e u raspodjeli mandata kao jedna - zbima izbomalista sa ukupno dobijenim brojemva2e6ih glasova, s tim §to 6e se za obra£un mandata priznavati zbrajanje koje obezbjedujeosvajanje do tri mandata.

U sluCaju da ni jedna od izbomih lista za izbor poslanika pripadnika hrvatskog naroda uCmoj Gori ne ispuni uslove iz Clana 94 stav 1 ovog fil^a i taCke 1 ovog stava, najuspje§nijaod njih, sa najmanje 0,35% va^edih glasova stiCe pravo na jedan poslani5ki mandat Ovopravo koriste izbome liste pripadnika odredenog - istog manjinskog naroda, odnosnoodredene - iste manjinske nacionalne zajednice, sa u5eg6em do 15% od ukupnogstanovniStvau izbomoj jedinici, prema podacimasa posljednjeg popisa stanovniStva. U5e§6e izbome listepripadnika odredenog manjinskog naroda ili manjinske nacionalne zajednice u predizbomojkoaliciji sa izbomim listama pripadnika dmgog manjinskog naroda ili manjinske nacionalnezajednice ili izbomim listama politiCkih stranaka ili gmpa gradana koje ne koriste pravo izstava 2 ovog Clana ne iskljuCuje drugim podnosiocima izbomih lista tog manjinskog narodaili manjinske nacionalne zajednice pravo iz stava 2 ovog Clana.

Izbome liste za izbor odbomika pripadnika odredenog manjinskog naroda ili manjinskenacionalne zajednice, naznaCenog u izbomoj prijavi ili nazivu izbome liste, u sluCaju da nijednaodnih ne ispuniusloviz stava 1 ovogClana, stiCu pravo na uCeSCe u raspodjeli mandatapojedinaCno, sa dobijenim brojem va&cih glasova. Ovo pravo koriste izbome listepripadnika odredenog-istog manjinskog naroda, odnosno odredene-iste manjinske nacionalnezajednice, sa uCeScem do 15% od ukupnog stanovnistva na dr&vnomnivou i sa uCeSCem od1,5% do 15% od ukupnog stanovnistva na teritoriji opStine, Glavnog grada, odnosnoPrijestonice, prema podacimasa posljednjeg popisastanovniStva.

73

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiUprava manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

4. RAZVOJNAIEKONOMSKA POLITIKA

Jedanod ekonomskih imperativa Cme Goreje ujednaCen regionalni razvoj. Ova Cinjenica jeveomaznaCajna i sa aspektazaStite i unapredenja manjinskih prava, s obzirom na dinjenicuda je velild broj manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica skoncentrisanna manje razvijenim sjevemim podru5jima. Strategijom manjinske politike je ekonomskirazvoj sredina sa znatnim u£e§6em manjinske populacije prepoznat kao oblast kojoj se trebaposvetitijo§ veda pa2nja, zbog toga je ovim IzvjeStajem dat kratak prikaz aktivnosti i na tornpolju.

4.1. Izrada planskih dokumenata

U toku 2017.godine, donijeti su sljede6i drâvni planski dokumenti: Prostomo-iirbanisti£kiplanoi^tine Ucinj, Izmjene i dopune DPP za koridor dalekovoda 400 kV sa optiCkim kablomod Cmogorskog primoija do Pljevalja i podmorski kabal 500 kV sa optifikim kablom Italija-CmaGorau dijeludetaljne razrade lokacije za trafostanicu i konvertorsko postrojenje BlatouLastvi Grbaljakoj kao i Drzavna studijalokacije „Dio sektora22".

U postupku izradeje vi§eznaSajnih planskih dokumenta, a za namjenu ovogIzvjeStaja trebafzdvojiti: Prostomi plan posebne namjene za obaino podruije Cme Gore (ugovorenavrijednost €1.395.777); Prostomi plan posebne namjene Nacionalnog parka ,Jôkletije"(ugovorena vrijednost €319.515); Prostomi plan posebne namjene Nacionalnog parka„Skadarsko jezero" (ugovorena vrijednost €314.160); Detaljni prostomi plan za Jadransko-jonski autoput (ugovorena vrijednost €275.000); Detaljni prostomi plan za prostorvigenamjenskih akumulacija na rijeci MoraCi (ugovorena vrijednost €330.000); Detaljniprostomi plan za prostor viSenamjenske akumulacije na rijeci Komamici (ugovorenavrijednost €170.000); Driavna studija lokacije „Ivan Do" (ugovorena vrijednost €47.500)Drzavna studija lokacije „Sektor 1" - Rt Kobila - Njivice - ugce Sutorine (ugovorenavrijednost €11.900); Drzavna studija lokacije „Dio sektora 43 - Luka Budva" (ugovorenavrijednost €64.700); Drzavna studija lokacije „Sektor 20 i sektor 21" (ugovorena vrijednost€3.570); Drzavna studija lokacije „Sektor 10" - Spila - Risan - Rt Banja (ugovorenavrijednost €35.000); Izmjena i dopuna Drzavne studije lokacije „Sektor 16" (ugovorenavrijednost €34.510); dok Ministarstvo odiôivog razvoja i turizma, u skladusa Zakonom ouredenju prostora i izgradnji objekata, radi i lokalni planski dokument: Lokalnu studijulokacije „Dubovica1" (ugovorenavrijednost €24.000).

Utoku je izrada strategkih procjena uticaja na zivotnu sredinu i studija zaStite kultumihdobara za predmetne planove.Planira se izrada: baznih studija za izradu Prostomog planaCmeGore, kao i dr&vnih studijalokacije u okviruProstomog planaposebnenamjene.U toku

74

Izvjestaj o razvoju izastitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

je realizacija vise infrastruktumih projekata iz oblasti upravljanja otpadom, otpadnim vodamai vodosnabdijevanja.

4.2. Prioiitetni projekti u oblasti vodosnabdijevanja i upravljanjaotpadnim vodama

Za realizaciju projekta iz oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama u CmojGori, sa Evropskom investicionom bankom (DB) zakljuCen je Finansijski ugovor odugOTo5nom kreditu, u ukupnom iznosu od57 miliona €, Izpre^ristupnih fondova Bvropskeunije za realizaciju ovih projekata obezbijedena su bespovratna sredstva li iznosu od 19,8miliona €. Pored toga, u finansirauju infiastruktumih projekata u opStinaina na Cmogorskomprimorju uCestvuju i sredstva obezbijedena iz kredita KfW banke koja je do sada ufiestvovalasa 99 miliona € kreditnih sredstava obezbijedenih kroz nekoliko feza (fazeII - V) i preko 17miliona € bespovratnih sredstava, za konsultantske usluge, projektnu dokumentaciju iinvesticije.

4.2,1.Projekat upravljanja otpadnim vodama u opStini Pljevija

Ministarstvo odrSivog razvoja i turizma je u opstini Pljevija angaSovano na projektima kojiimaju zacilj unapredenje stanja u oblasti vodosnabdijevanja i upravljanja otpadnim vodama ito: projekat izgradnje kanalizacine mre^ odnosno glavnog gradskog kolektora u opStiniPljevija, projekat izgradnje postrojenja za pre5ig6avanje otpadnih voda i rekonstrukcijapostrojenja zaprediScavanje pitke vode „Plije§" i izgradnja postrojenja za preCiSdavanje pitkevode „Breznica" i „Bogi§evac" u opStini Pljevija,

4.2.2. Projekat vodosnabdijevanja 1upravljanja otpadnim vodama u opStiniBerane

Projekat upravljanja otpadnim vodama u opgtini Berane obuhvata izgradnju PPOV kapaciteta20.000 ES na lokaciji Donji Talum, 20,7 km kanalizacione mre& i 1,4 km atmosferskekanalizacije. Projekat unapredenja vodosnabdijevanja obuhvata: izgradnju rezervoarazapremine 2400 m^, rekonstrukciju pumpne standee, sistem automatskog hlorisanja i nabavkuopreme za detekciju gubitaka vode. Ukupna vrijednost projekta iznosi 13,20 miliona € - cca6,55 miliona € za izgradnju PPOV sa pristupnim putem, 5,72 miliona € za izgradnjukanalizacione mre^e i cca 0,93 miliona € za unapredenje vodosnabdijevanja. U toku jeizvodenje radova, Projekat se finansira izgrant sredstava IPA'̂ OPRD 2012/13, nacionalnog

" eng. Instrument for Pre-Accession Assistance

IzvjeStaj o razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

uCeSda i kreditnih sredstava Implementacija projekta je povjerena Direkciji javnihradova.

4.2.3.Pro)ekat upravljanja otpadnim vodama u opstiniBijelo Polje

Saglasno Idejnom projektu, pitanje upravljanja otpadnim vodama u opStini Bijelo Polje trebada se rijegi izgradnjom PPOV i odgovarajude kanalizacione mre2e, koji 6e se realizovatifazno. U I fazi predvidena je izgradnja PPOV kapaciteta 20.000 ES i izgradnja 13,04 kmnove mrde (cca 9 km u centru grada i 4,06 km u industrijskoj zoni) i rekonstrukcija oko 680m postojede. Prema revidovanom Idejnom projektu, tikupna vrijednost prve faze ovogprojekta iznosi 18,28 miliona € i to cca 6miliona € za izgradnju PPOV i 12,28 miliona €zaizgradnju kanalizacione mreze (ukljufen PDV). U okviru prve faze OpStina Bijelo Polje jeusvojila prioritete paprvi segment prve faze obuhvata izgradnju glavnog gradskog kolektoraduiine od 6 km, 3 pumpne stanice i djelove sekundame kanalizacione mre2e ukupnevrijednosti od 3,1 milion eura. Prvi dio ove faze se finansira iz IPA 2011 i implementira odstrane Delegacije EU u Cmoj Gori. Izvodenje radova je odmaklo i zavrSetak radova seoCekuje u prvoj polovini 2018. godine. U 2017. godini pripremljena je tenderskadokumentacija zaprojektovanje i izvodenje radova na izgradnji PPOV-a. Na zah^ev OpStineBijelo Polje, objava tendera jeodlo2ena do stvaranja preduslova za isti. Izvori finansiranja su3,297 miliona eura iz kredita EIB-a koje je Vlada odobiila OpStini, Nedostaju sredstva uiznosu od 3 miliona eura. U cilju obezbjedivanja finansijskih sredstava, u 2017. godinipripremljena je aplikacija za sljededi krug WBIF''.

4.2.4. Izgradnja PPOV i segmenta vodovodne i kanalizacione infrastnikture u opStiniUlcinj

Projekat obuhvata unapredenje vodovodnog i kanalizacionog sistema i izgradnju PPOV.Lokacija PPOV predvidena je na podru5ju Ulcinjskog polja. Zbog potrebe da se hitno zaStitikanal Port Milena od otpadnih voda iz naseija Kodra, TotoSi, Bijela Gora, Donja Bratica,aktivnosti vezane za izgradnju kanalizacone mreze za ova 6etiri naseija, realizuju se kaoposeban projekat, koji obuhvata izgradnju 14,45 km kanalizacione mre&. Vrijednost ovogprojekta procijenjena je na 4,3 miliona €, Uraden je Glavni projekat, a u 2017. godim jeproces eksproprijacije doveden u zavrSnu fazu, pa se brzo oCekuje objava tendera za izborizvodada radova.

Projekat Institucionalne podrSke JP Vodovod i kanalizacija Ulcinj je zavrSen 31. avgusta2017. godine u vrijednosti od milion eura, kao dio programa "Vodosnabdijevanja i odvodnje

'®eng. European Investment Bank"eng.Wcsfem Balkans Investment Framework

76

IzvjeStaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017.godini

otpadnih voda na Jadranskoj obali, Faza V", u okviru donacije kfW razvojne banke. Glavnicilj Ihstitucionaliie podrgke bio je da se ViK Ulcinj podi^ u unapgedenju pruSanjavodovodnih i kanalizacionih usluga za gradane i sezonsku turistidku populaciju, za javnozdravlje i zaStitu sredineu obalnom regionu.

4.2.5. Izgradnja PPOV i segmenta vodovodne i kanalizacione infrastrukture u opStiniRo2aje

Studijom izvodljivosti predvidena je izgradnja PPOV, kapaciteta 13.600 ES i kanalizacionemieSe i unapredenje stanja u oblasti vodosnabdijevanja. Ukupna vrijednost dijela projektakoji se odnosi na otpadne vode Iznosi 4,915 miliona €, u skiadu sa revidiranim Idejniinprojektom. Svrha projekta je usaglaSeno i cjelovito ijegavanje pitanja upravljanja otpadnimvodama u opstini Rozaje nanacin kako je propisano zakonom i evropskim direktivama,

Takode, realizacijom ovog projekta postidi ce se stvaranje neophodnih uslova za izgradnjuodvojenili kanalizacionih sistema za fekalne i atmosferske o^adne vode, eliminisanje nzikapo zdravlje ljudi, unapredenje kvaliteta zivotne sredine na podrudju opStine Rozaje, kao itretman otpadnih voda koje sedirektno ispuStaju urijeku Ibar i pritoke.

Za izradu tenderske dokumentacije za izgradnju postrojenja zaprediSdavanje otpadnih voda ikanalizacione mreze obezbijedena je tehnidka podrSka iz WBIF'® XV kruga 2016. godine uiznosu od 80.000 eura.

4.2.6. Izgradnja PPOV i kanalizacione infrastrukture u opgtini Plav

Projelat predvida izgradnju centralnog PPOV na lokaciji „Pjeskovi", ukupnog kapaciteta18.000 ES (I faza 2x6.000 ES, 11 faza 6.000 ES) i izgradnja kanalizacione mrefe u ukupnojdu2ini oko 14 km. Shodno projektnoj dokumentaciji, vrijednost izgradnje PPOV ikanalizacione mrefe iznosi cca 9,15 miliona € (5,44 miliona € za izgradnju PPOV 1 3,71milion€ za izgradnjukanalizacione mreze).

Ovim iznosom obuhvadena su sredstva za izradu projektne dokumentacije, nadzora i PDV).Finansiranje projekta nije definisano bududi da prvobitno planirana sredstva iz Indikativnogplana IPA OPRD 2012/2013 nijesu opredijeljena zaovaj projekat.

Izraden je i revidovan Glavni projekat za izgradnju kanalizacione mreze. Takode, u 2017.godini pripremljen je nacrt tenderske dokumentacije za projektovanje i izgradnju PPOV odstrane IPF 3 konsultanta.

^eng.Western Balkans Investment Framework_ —

IzvjestaJ 0 razvoju izaStitiprava manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

4.3.Program podsticanja razvoja klastera u CrnojGoriza period2017-2020. godina

Predmetni Program Ministarstvo ekonomije realizuje u kontinuitetu od 2012. godine. CiljPrograma za je finansijska podrgka efikasnijem funkcionisanju klastera i njihove boljepromocije, u pravcu ostvarivanja bolje konkurentske pozicije malih i srednjih preduzeca nanacionalnom i medunarodnom trziStu.

Opravdani tro§kovi su troSkovi ulaganja u nematerijalnu i materijalnu imovinu (izuzev ITopreme i saobradajnih sredstava) i operativni trogkovi koji podrazumijevaju trogkove osobljai administrativne trogkove. Odobrena pomoc od strane Ministarstva ekonomije bila je je do50%, odnosno do 65% (uve6ano za 15% klasterima iz manje razvijenih jedinica lokalnesamouprave) ukupnih opravdanih trogkova, u iznosu najviSe do 15.0006 po jednom Projektu.

Kroz predmetni Program u 2017.godini od raspolo2ivih 100.0006, podrSka je bila ugovorenaza7 klastera, ukupno 98.0006. Realizacija ugovorene podrgke je 64.7866 za 5klastera koji suuspjegno finalizovali projekte. Nastavak realizacija Programa planiranje i za2018. godinu.

4.4. Program podsticanja razvoja konkurentnosti preduzetnika, mikro,malih i srednjih preduzeca u Sjevemom regionu Cme Gore i manjerazvijenim opstinama

Odnosi sena obezbjedivanje povoljnijih usiova finansiranja kroz subvencionisanje kamatnestope na direktne kredite Investiciono-razvojnog fonda iz sredstava obezbijedenih bud^etomCme Gore. Subvencioniranja kamatne stope od 1%, vrgi se na direktne kredite Fondapreduzetnicima, mikro, malim i srednjim preduze6ima, sa prioritetom za preduze6a koja sudio klastera, odobrene 2012. godine. Iznos podrske Ministarstva ekonomije po ovnom osnovuu 2017.godini iznosi 65.446.

4.5. Program povecanja regionalne i lokalne konkurentnosti krozusaglaSavanje sa zah^evima medunarodnih standarda poslovanja zaperiod 2017-2020. godina

Mimstarstvo ekonomije je 2014.godine zapo6elo realizaciju Programa povedanja regionalne ilokalne konkurentnosti kroz usaglaSavanje sa zahtjevima medunarodnih standardaposlovanja. Cilj Programa je finansijska podrgka preduzetnicima, malim i srednjimprivredmm druStvima, da u gto vedoj mjeri povedaju svoju konurentnost, prvenstveno kroz

78

Izvjestaj 0razvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

usaglaSavanje sa zah^evima medunarodnih standarda za proizvode i podrSku za dobijanjeakreditaoije za ocjenjivanje usaglaSenosti. Maksimalan iznos podrSke u okvim ovogPrograma je €5.000.

U toku 2017.godine ugovoren je iznos podrgke za 42 (detrdeset dva) privreda subjekataukupne vrijednosti 70.000€, Realizacija ugovorene podrgke je 55.434e za 36 (trideset 5est)privrednih subjekata koji su finalizovali aktivnosti u skladu sa uslovima koji su Programompropisani. Nastavak realizacije Programa planiranje i za 2018.godinu.

4.6. JJredha o podsUcanjudirektnih investicija

Opis programa

Uredbom o podsUcanju direktnih investicija^^ stvaraju se uslovi za povoljniji poslovniambijent koji de, podsticanjem domadih i stranih investicija u svim podrudjima Cme Gore,doprinijeti povedanju konkurentnosti i izvoznog potencyala industrije uvodenjem novihtehnologija, znanja i omoguditi otvaranje novih radnih mjesta. Investitori koji realizujuinvesticione projekte, kojima se obezbjeduje otvaranje novih radnih mjesta i dqprinosiprivrednom i regionalnom razvoju Cme Gore, mogu biti koiisnici finansijskih podsticaja kojise dodjeljuju odlukom Vlade Cme Gore o dodjeli sredstava za podsticanje direktnihinvesticija.

Usloviza privredne subjekteSredstva za podsticanje investicija se dodjeljuju na osnovu podnoSenja prijave na javni oglasza udeSce u postupku dodjele sredstava za podsticanje direktnih investicija i zakljudenjaugovora okoriSdenju sredstava za podsticanje direktmh investicija sa Vladom Cme Gore i tozainvesticione projekte koji serealizuju uproizvodnom scktoru i sektoni usluga,

- Glavni grad iju^ region - minimalna vrijednost ulaganja 500.0Q0€ i20 novih radnihmjesta uroku od tri godine od dana zakljudivanja ugovora okorigdenju sredstava;

- Centralni region (izuzev Glavnog grada) i sjevemi re^on - minimalna vrijednostulaganja €250.000 i 10 (deset) novih radnih mjesta u roku od tri godine od danazakljudivanja ugovora o koriSdenju sredstava.

Novozaposlenim licem smatra se lice zaposleno na neodredeno vrijeme na poslovima nakojima se realizuje investicioni projekat, a korisnik sredstava duzan je da zadrzi brojnovozaposlenih Uca u kontinuitetu najmanje tri godine nakon zavrgetka realizacijeinvesticionog projekta za mala i srednja privredna dmStva, odnosno najmanje pet godina zavelika privredna dru§tva.

^ «Sluzbent list Crne Gore", broJ 80/15

79


Sredstva se ne mogu koristiti za finansiranje investicionih projekata u sektorima: primamepoljoprivredne proizvodnje, proizvodnje sintetiSkih vlakana, saobradaja, igara na sredu,trgovine, primame proizvodnje uglja i Celika, proizvodnje elektriCne energije, nafte i gasa,duvana i duvanskih preradevina, oru^ja i municije, genetski modifikovanih organizama iopasnog otpada.

Sredstva za podsticanjeinvesticijamogu se dodijelitiprivrednomsubjektu:a) koji je registrovan u Centralnom registm privrednih subjekata;b) kojije podnio investicioni projekat za koji se, u skladusa Uredbom, dodjeljuju sredstva zapodsticanje direktnih investicija;c) nad kojim nije pokrenut postupak stedaja ili likvidacije, osim reorganizacije u skladu sazakonom kojim se ureduje steCaj privrednih subjekata;d) koji nije osudivan za krividno djelo koje se goni po slu5benoj duznosti;e) koji je izmirio sve obaveze po osnovu poreza i doprinosa zakljudno sa mjesecom kojiprethodi mjesecu u kome se podnosi prijava;f) koji u prethodnih 12 mjeseci prije podnogenja prijave nije smanjiobroj zaposlenih u CmojGori za 10% i vi§e;

g) koji nije za isti investicioni projekat za koji podnosi prijavu koristio sredstva dr2avnepomodi;h) koji nije u poteSkodama u skladusa propisimao driavnoj pomodi;i) kojinijeu obavezi povracaja nezakonito primljene dr&vnepomodi.

PodsticajiSredstvaza podsticanje direktnih investicijadodjeljuju se u iznosu od 3.0006 do 10.0006ponovozaposlenom lieu na osnovu bodovanja sljededih kriterijuma:1. reference privrednog subjekta;2. udio drugih privrednih subjekata iz Cme Gore tokom i nakon realizacije investicionogprojekta;

3. vrijednost investicionog projekta;4. efekti investicionog projektavezani za istraihvanje i razvoj;5. efekti investicionog projekta na ljudske resurse;6. efekti uticaja investicionog projekta na Mvotnusredinu;7. obim medunarodnog prometa;8. ekonomski efekti investicionog projekta;9. efekti investicionog projekta na regionalni razvoj i10.pismo 0 namjeramalokalne samouprave u kojoj privredni subjekatnamjeravada ulaze.Ukupna vrijednost dodijeljenih sredstava ne moze prelaziti odredeni procenat vrijednostiinvesticionog projekta u zavisnosti od velicine privrednog druStva koje je korisnik sredstava,i mo^ iznositi:

- najviSe do 50% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za velikaprivredna dmStva;

80

IzyjeStaj o razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

- najviSe do 60% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za srednjaprivredna druStva;

- najvige do 70% od ukupne vrijednosti ulaganja u investicioni projekat za malaprivredna druStva.

Malo privredno druStvo je privredno drustvo koje ima manje od 50 zaposlenih i godisnjipromet Hi ukupangodiSnji bilans stanja kojineprelazi 10 miliom €.Srednje privredno drustvo je privredno dndtvo koje ima od 50 do 250 zaposlenih i godisnjipromet koji ne prelazi50 miliona € Hi ukupni godiSnji bilans stanjakoji neprelazi43milionae

Veliko privredno dmstvo je privredno drustvo koje ima preko 250 zaposlenih i ukupangodiSnji bilans stanjapreko 43 miliona€.Za kapitalne investicije ve6e od 10 miliona € kojima se obezbjeduje otvaranje radnih mjestaza najmanje 50novozaposlenih lica, sredstva za podsticanje investicija mogu bitidodijeljenau visini do 17% od ukupne vrijednosti investicionog projekta, bez sprovodenja postupkabodovanja.Uredbom je predvidena i mogudnost refundacije troSkova za razvoj infrastrukture neophodneza realizaciju investicionog projekta.Dodijeljena sredstva za podsticanje investicija ispladuju se korisniku sredstava nakonzakljuCenja ugovorao korig6enju sredstava, u trijednakerate:1.Prvaratase ispladuje nakon podnogenja Cinidbene garancije;2. Druga ratase isplacuje nakon Sto korisnik sredstava podnese izvjeStaj nezavisnog revizorakojim sepotvrduje daje realizovao vige od50% vrijednosti ulaganja u investicioni projekat;3. Tre6a rata se isplacuje nakon ostvarivanja pune zaposlenosti predvidene investicionimprojektom i realizacije investicionog projekta u skladu saugovorom o korigdenju sredstava.

Korisnik sredstava podnosi Sekretarijatu za razvojne projekte zahtjeve za isplatu sredstava,uz koje dostavlja dokumentaciju kojom dokazuje ispunjenost uslova za isplatu. Uz zahtjeveza isplatu prve i druge rate sredstava korisnik podnosi dinidbene garancije u korist VladeCmeGore, plative na prvipoziv, bezprava prigovora, izdate od poslovne banke registrovaneu Cmoj Gori i na iznos sredstava koja se dodjeljuju prvom i drugom ratom. Za isplatuposljednje rate, korisnik sredstava je duian da dostavi dinidbenu garanciju na ukupan iznosdodijeljenih sredstava, nakon dega mu Sekretarijat vrada dvije prethodno dostavljenegarancije.

Takode, korisnik sredstava du2an je da Sekretarijat za razvojne projekte jednom godignjeizyjegtava o realizaciji investicionog projekta za koji su dodijeljena sredstva za podsticanjeinvesticija, podnogenjem izvjegtaja nezavisnogrevizorao:

- Poslovanju korisnika sredstava;- Vrijednosti ulaganja u investicioni projekat i- Broju zaposlenih.

81

IzvjeStaj o razvoju izaStiti pravamanjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godmi

Nakon realizacije investicionog projekta, korisnik sredstava je du^ da Sekretarijatu dostaviizyje§taj nezavisnog revizora o realizaciji investicionog projekta i iûnjenju obavezaulaganjai obavezazaposlenja.

Ostvareni rezultati

Ukupna vrijednost Sest investicionih projekata, od kojih se 4 realizuju na teritoriji SrediSnjegregiona, a dva investiciona projekta se realizuju na podrufiju Sjevemog regiona, shodnopredmetnim ugovorima iznosi €7.182.429, od 6ega 6e €2.763.147,21 biti investirano uSjevemom regionu, pri 6emu je predvideno zôSljavanje 253 (dvije stotine pedeset tri) licana neodredeno vrijeme od 6ega 6e 103-8sto tri)biti u sjevemom regionu.

Do sada je u navedene projekte investirano €7.094.511 od Sega €3.882.869 u 2017. godim izaposleno 200 (dvije stotine) lica na neodredeno vrijeme od 5ega 136 (sto trideset Sest) u2017. godini.

4.7, Projekat razvoja biznis zona

Opis programa

Biznis zona predstavija jedinstven entitet na podruCju lokaliie samouprave, dijelom ili upotpunosti infrastruktumo opremljen, a koji potencijalnim investitorima pored zaJedniCkogprostora i infrastrukture pruia dodatne poreske i administrativne olakîce sa drâvnog ilokalnog nivoa.

Vlada Cme Gore je na sjednici od 17. novembra 2016. godine, donijela Uredbu o bizniszonama kojom se defmiSe model klasifikacije, osnovanja, uspostavljanja, upravljanja ipopunjavanja biznis zona, olakSice za korisnike, a sve u cilju privladenja novih investicija,povecanja zaposlenosti naroCito u manje razvijenim podru^îma driave i prevazilazenjuregionalnihrazlika.

Prema strategkomznadaju, biznis zone se dijele na:- Biznis zone od strateSkog znaSaja- Biznis zone od lokalnog znadaja.

Biznis zone od strateSkog znaSaja mogu se osnovati na lokaciji koja ispunjava sljededeuslove:

82

IzvjeStaJ o razvoju izaStiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

- jedinica lokalne samouprave na 6ijeinse podruCju nalazi lokacijamora da ima viSe od20.000 stanovnika;

• povr§inalokacijenemo2ebitimanjaodl0ha;- lokacija mora biti u skladu sa namjenom utvrdenom prostomo-planskim

dokumentima;- za lokaciju moraju biti ijegeni imovinsko-pravni odnosi.

Biznis zone od lokalnog zna£aja mogu biti lokacije koje ispimjavaju sljededeuslove:- lokacija mora biti u skladu sa namjenom utvrdenom prostomo-planskim

dokumentima;

- za lokacijumoraju biti ijeSeni imovinsko-pravni odnosi.

Zona mo& biti osnovana i na zemljiStu u privatnoj svojini ukoliko je postignut sporazum iijeSeni medusobni odnosi vlasnika i osnivaSa biznis zone.

Biznis zonu od strateSkog zna5aja osniva Vlada Cme Gore (u daljem tekstu: Vlada),samostalno ili u saradnji sa drugim osnivaêm, dok biznis zonu od lokalnog zna5aja osnivajedinica lokalne samouprave, samostalno ill u saradnji sa dmgim osnivadem, uz prethodnopribavljenu saglasnost Ministarstva.

Bizniszonom od strateSkog znaCaja upravljaprivredno druStvo, 5iji osnivad je Vlada, a bizniszonom od lokalnog zna5aja upravlja menadier kojeg imenuje predsjednik loklanesamoupraveili privredno druStvo koje osniva jedinica lokalne samouprave.

Uslovi za privredne subjekte

Korisnik biznis zone mo2e biti privredno druStvo, drago pravno lice ili preduzetnik kojiobavlja djelatnost u biznis zoni. Korisnik biznis zone sa osnivaSem, odnosno upravljaSembizniszone, zakljuCuje ugovor o poslovanju u bizniszoni.

Poslovanje u biznis zoni osniva£, odnosno upravljafi, moê da odobrikorisnikukoji:a) je registrovan u Centralnom registru privrednih subjekata;b) nije u postupku stedaja ili likvidacije, osim reorganizacije u skladu sa zakonom kojim seuieduje stedaj privrednih subjekata;c) nije pravosna&iom sudskom odlukom osudivan za krivi6no djelo izvrSeno u obavljanjuprivredne djelatnosti;d) je izmirio sve obavezepo osnovuporeza, carina i doprinosa;e) nije u poteSkodama u skladu sa propisimao drâvnoj pomodi;f) nije u obaveri povradaja primljene driavne pomodi.

83

IzvjestaJ 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednicQ u 2017.godini

Podsticaji

Za lica zaposlena ubiznis zoni korisnik biznis zone ne pla6a:- doprmose za obavezno socijaino osiguranje na zarade (doprinos za peiizijsko i

invalidsko osiguranje, doprinos za zdiavstveno osiguranje, doprinos za osiguranje odnezaposlenostl) i doprinosa za Fond rada;

- porez na dohodak fizidkib lica.

Korisnik biznis zone mofe da koristi navedene olakgice najdu^e pet godina od danazapogljavanjalica u biznis zoni.

Jedinice lokalne samouprave Odlukom o osnivanju biznis zona definigu dodatne olakSice zakorisnike i to: povoljne cijene zakupa/kupovine zemljiSta, oslobadanje ili SIna^jenjekomunalnih naknada, naknada za oprenianje gradevinskog zemljigta, smanjenje stope porezana nepokretnosti, oslobadanje prireza poreza na dohodak fizifikih lica, one stop-shop.

Pored navedenih olakSica, korisnik biznis zone ostvaruje pravo i na druge olakSice u skladusa zakonom i posebnim propisima kojima se ureduje driavna pomo6, s tim Sto zajedno nesmiju predi maksimalni dozvoljeni intenzitet pomo6i od 60% za srednja, odnosno 70% zamala privredna drustva, uskladu sa propisima kojima se ureduje drzavna pomod.

Kriterijumi

Usiovi poslovanja za korisnike biznis zone utvrduju se ugovorom oposlovanju ubiznis zoni,a izbor korisnika vrSi se na osnovujavnog poziva, koji sprovodi upravljaS biznis zone.

Ostvareni rezultati

Do sada su u Cmoj Gori definisane biznis zone od lokalnog znaCaja u devet lokalnihsamouprava i to u: Beranama, Bijelom Polju, KolaSinu, Mojkovcu, Cetinju, Nik5i6u,Podgorici, Ulcinju i Roiajama.

84

IzvJeStaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

5. UNAPREDENJE POLOZAJA ROMSKE POPULACIJE

Kljufini cilj Strategije za socijalm inMuziju Roma i Egipdana u Crnoj Gori 2016-2020 jepostizanje pime socijalne inkluzije Roma i Egip6ana poboIjSanjem njihovog socio-ekonomskog poloSaja uCmoj Gori. Za ostvarivanje ovog cilja definisane su glavne oblasti uoperacionalizaciji procesa socijalne inkluzije, 1 to: stanovanje, dbrazovanje, zdravstvenazaStita, zapogljavanje, pravni status, socijalm status i porodiena zaStita (u okvlru kog sudefimsane Cetiri podoblasti i to: borba protiv nasilja u porodici i nasilje nad 2enama;prevencija i suzbijanje prosjaCenja; borba protiv trgovine ljudima i spreCavanje sklapanjadjefiijihnedozvoljenih brakova) i kultura, jezik i identitet.

U cilju pracenja realizacije aktivnosti, foimirana je Komisija za pradenje sprovodenjaStrategije. Komisiju sa5injavaju predstavnici institucija koje su prepoznate Strategijom iAkcionim planom kao nosioci pojedinih aktivnosti, kao i predstavnici Romskog sayjeta uCmoj Gori i romskih i egipdanskih nevladinih organizacija, koji je biran putem javnogpoziva.

5,1. Obrazovanje

Mimstarstvo za ljudska imanjinska prava, svake godine obezbjeduje sredstva za stipendiranjesrednjoSkolaca i studenata, pripadnika romske i egip6anske populacije, kako bi iste motivisalida dosegnu Sto ve6i obrazovni nivo, samim tim, integraciju udrugtvo i smanjenje zadaranogkmga siromagtva koji ovu populaciju karakteriSe. SrednjoSkolcima se ispla6uju stipendije uiznosu od €60, a studentima €150 na mjeseenom nivou. GodiSnje se za ovu namjenu ubud&tu Ministarstva opredijeli blizu €80.000,00.

Ministerstvo za ljudska i manjinska prava, kontinuirano ubud^etu obezbjeduje sredstva zakupovinu kompleta ud^benika koji se zatim, u saradnji sa Ministarstvom prosyjete,distribuirani ueenicima/ueenicama romske i egipcanske populacije 1,11 i HI razreda osnovne§koIe. Za Skolsku 2017/18.godinu, Ministaistvo je opredjelilo €36.358,40.Takode, zau6enike/ce romske i egipcanske populacije od IV do IX razreda osnovne Skole, obezbjedujuse udzbenici od strane Ministarstva prosvjete. Osim toga, uPodgorici je za sve uCenike/ceromske i egipdanske populacije je obezbijeden prevoz.

Obrazovanje i podrSka promociji nastavka obiazovanja, posebno za djecu romske iegipdanske populacije od presudnog je znaCaja. Upravo iz tog razloga, uperiodu od 15-22.januara 2017.godine, realizovana je jedna od kontinuiranih aktivnosti Ministarstva za ljudskaimanjinska prava, odnosno Odjeljenja za unapredenje i zagtitu prava Roma iEgipdana, koja

85

IzvjeStxij orazvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

se sprovodi godinama unazad. Naime, na Ivanovim koritima organizovano je besplatnosedmodnevno zimovanje za 21. ucenika/ueenicu, vn, VIII i IX razreda osnovnih Skola izPodgorice, NikSica iHerceg Novog. Utoku boravka uodmaraligtu, pored veoma Iwalitetmhuslova smjeStaja i hrane, djeci je bila obezbijedena medicinska zaStita, instrulrtori skijanja,kao i animatori, a daci su imali priliku i da u6e i obnavljaju znanja matemjeg, odnosnolomskog jezika i. kulture kroz radionice za neformalno u5enje jezika, praksu koju jeMinistarstvo uvelo uokviru svoje podrSke uspjeSnijoj integraciji romske populacije.

Shodno tome, Ministarstvo za ljudska i manjinska prava takode je organiMvalo isedmodnevno Ijetovanje za sedamnaest uCenika/ca VII, VIII iDC razreda romske iegip6anskepopulacije iz nekoliko osnovnih Skola iz Podgorice, Niksida, Berana i Pljevaija, koji su uperiodu od 27. do 31. avgusta 2017.godine boravili uDjeCijem odmaralistu na Ivanovimkoritima, Cetinje.

Pored niza rekreativnih aktivnosti u kojima su djeca imala prilike da ulivaju, djeca susvakodnevno pohadala dasove romskog jezika, ucilju oduvanja matemjeg jezika i kulturesvoje populacije. Tokom boravka uodmaraliStu, djeca su bila upratnji sa dva predstavnikaMinistarstva za ljudska imanjinska prava, jednira predstavnikom Romskog sayjeta i jedi^studentom romske i egipdanske populacije koji je odr^o radionice za. nefonnalno udenje iobnavljanje romskogjezikai kulture.

Skolske 2017/18 u predSkolsko vaspitanje i obrazovanje je upisano 190 djece romske iegipdanske zsyednice. Broj udenika romske i egipdanske zajednice u redovnom osnovnomobrazovanju, skolske 2017/2018. godine, je 1860 (hiljadu osamsto sezdeset) udenika/udenica,5to dini 2,74% od ukupnog broja upisane djece uosnovne §kole uCmoj Gori. Od navedenogbroja, 263 (dyjesta Sezdeset tri) udenika je upisano uprvi raa-ed osnovne Skole. Kada su upitanju resursni centri podaci su sljededi: u osnovnom obrazovanju je ukljudeno 6 (sest)udenika/ca, u srednjem obrazovanju 10 udenika/ca.

Skolske 2017/18 godine nastavu redovno pohada 142 udenika/udenica romske i e^pdanskepopulacije (30 ucenika/ca vi§e nego gto je to bilo Skolske 2016/17), Sto uprocentima dini0,51% od ukupnog broja upisane djece u srednje Skole u Cmoj Gori. Od tog broja je 66udenika/udenica upisano uprvi razred srednje Skole. Na Fakultetima u Cmoj Gori, Skolske2017/18, studira 27 pripadnika romske i egipdanske zajednice, a od tog broja na podetkuakaden^ke godine je upisano 7 (sedam) studenata.

Sva djeca romske iegipdanske populacije su oslobodena od pladanja troSkova za predSkolskoobrazovanje. Razvijen je program za detvorosedmidno trajanje pripremnog vrtida, umjestodvosedmidnog koji je realizovan prethodnih godina.

DonoSenjem Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egipdana u Cmoj Gori 2016-2020.propisana je obaveza izrade Protokola opostupanju iprevenciji ranog napuStanja Skolovanja.

86

Izvjekaj 0 razvoju izastitipravamanjinskih naroda i drugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017.godini

Protokolom je ureden zajednieki rad svih sistema u toku sprovodenja zakona i Strategije, teobaveza preduzimanja potrebnih mjera zaprevenciju ranog napu§taiija gkolovanja.Kada je upitanju sistematizacija radnog mjesta „Saradnik u socijalnoj inkluziji Roma i Egipdana uoblasti obrazovanja" trenutno je uraden standard zanimanja i izvrSene su izmjene i dopunezakona u oblasti obrazovanja. Angaiovanje pomenutih Saiadnika bide rijeSeno podzakonskimaktima. Takode, uspjeSno je sprovedena Kampanja za upis u I razred djece romske iegipcanske zajednice.

5,2 Stanovanje

Kxoz Regionalni stambeni program za Cmu Goru, predvideno je obezbedenje sredstava zaqesavanje stambenog pitanja za 6,063 lica (1.177 domacinstava) koja spadaju u najranjivijekategorije (lica smjestena u neformalnim kolektivnim centrima i ugroiena licau privatnomsmjeStaju, sa posebnim osvrtom na Kamp Konik).

Prvi pod-projekat MNEl ,Jzgradnja 62 stambene jedinice u Niksidu". Projekat je realizovanu potpunosti u planiranom roku bez naknadnih radova sa u§dedom od 180.000,00€.I>rugiPod-projekat MNE2 „Izgradnja 171 stanabenih jedinica za stanovnike Kampa Konik uPodgorici". Radovi na prvoj fazi -120 stambenib jedinicaje zav^eno u planiranom roku bez

radova sa uSdedom od 1.950.977,11 €., pa je SkupStina donatora odobrilaproSirenje projekta stambene gradnje na Koniku za dodatnu 51 (pedeset jednu) stambenujedinicu- Nastavak IPA Projekta (druga faza). Radovi na drugoj fazi su zvanidno podeli 18.maja 2017.godine, a rok za zavrsetak radova je deset mjeseci. Cetvrti projekat koji serealizuje u okviru Regionalnalnog stambenog programa je Pod projekat MNE 4; "Izgradnja94 stambene jedinice u opStini Berane" Iz^:adnja objekatau toku.

Na posljednjoj Skupgtini donatora koja je odrzana 1. decembra 2016. godine u Parizuodobrenasu jo§ dva projekta za Cmu Goru, i to:MNE 7 "Kupovina stanova u Herceg Novom za 36 socijalno ugrozenih porodica" i MNE 8"Izgradnja 50 kuda girom Cme Gore zalica koja posjeduju zemljiSte i dozvole zagradnju".Vlada Cme Gore je, na sjednici od 14, septembra 2017. godine, razmotrila i donijelaProgram socijalnog stanovanja za period 2017-2020 godine i s tim u vezi Vlada je donijelaodredene preporuke koje su proslijedene opStinama u zadnjem kvartalu 2017. godine iodekuje se da se iste uvrste u Plan i program rada lokalnih uprava u 2018.godini, a Sto biznadilo i odredivanje bu^etskog iznosa za izradu baze podataka o socijalnim stanovima, akojuprije svega moraju pratiti zakonskenorme.

87

IzvJeStaJ 0 razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

S.3, Zdravstvena zastita

U pogledu ostvarivanja zdravstvene zaStite radi povedanja stepena koriSdenja dostupnostizdravstvene zaStite, predvidena je mjera uvodenje i jadanje uloge „Saradnik/ca u socijalnojinkluziji Roma i Egipdaja u zdravstvu". Akcionim planom je predvideno njihovo radnoangazovanje u zdravstvenoj ustanovi Domu zdravlja u Podgorici, podev od 01. januara2017. godine, tadnije, zaposlena su 3 saradnika.

U toku 2017, godine realizovano je 32 (trideset dvije) radionice za pripadnice romske iegipdanske populacije na odredene teme o prevenciji zdravlja i zdravstvenog vaspitanja, a zapripadnice romske i egipdanske populacije odrê su radionice na temu „Prevencija ranihbrakova" i na temu „Zna5aj odriavanja lidne higijene za zdravlje". Osim ovih radionicaizradeni su i lifleti kao pomod u realizaciji zdravstveno-vaspilnih aktivnosti.

Ministarstvo zdravlja u saradnji sa Ministarstvom za ljudska i manjinska prava u cilju jadanjasvijesti 0 znadaju prevencije i duvanja zdravlja, organizovalo je u toku 2017.godine,preventivne preglede romkinja u domovima zdravlja u Danilogradu, Bijelom Polju, McSidu iBeranama. Ukupno je pregiedano 80 (osamdeset) romkinja, a prevencija se odnosila nakardlvaskulama oboljenja, dijabetes, ultrazvudni ginekolo§ki pregledi, rentgen pluda 1drugevrste pregeda, a na zahêv pripadnica romske populacije. U znaku uspjeSne saradnje, razliditipregledi imaju za cilj da £ene iz marginîzovanih grupa svjesnije razmiSljaju o svomzdravlju. Ultrazvudni pregledi radeni su za Stitastu 21ijezdu, grudi, pluda, radena jemamografija kod zena iznad 40 godina starosti, a naredna akcija obuhvatide ultrazvukabdomena.

5A. ZapoSljavanJe

U periodu od 01.01,2017 - 20.12,2017. godine u evidenciju Zavoda za zapoSIjavanjeprijavilo se 177 lica romske i egipdanske populacije(45,19% 2ena).

Najvedibroj novoprijavljenih je sateritorija opStine Podgorica- 69% (40,67% zena), NikSid13,45% (52,17% 2ena) i HercegNovi - 8,18% (64,28% zena).

Od ukupnog broja novoprijavljenih, 162 lica su bez zanimanja i strudne spreme (75 2ena),ostalo su lica sa zavrSenim lU i IV stepenom strudne spreme.

Na evidenciji Zavodase na dan 20.12,2017. godine nalazi 928 pripadnika Roma1Egipdana,koji su se tako izjasnili (508 2enaili 54,74%) i kojiaktivno trazezaposlenje.

U ukupnoj registrovanoj nezaposlenosti ova populacija, na isti dan, udestvuje sa 1,78%.

88

Izvjestaj orazvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017.godini

Finansijskim okvirom za realizaciju Programa rada Zavoda za 2017, godinu sredstva zarealizaciju programa obrazovanja i osposobljavanja za populaciju Roma i Egipdana planiranasu u iznosu od 10.000,006.®° U iz\deStajnom periodu, u programe obrazovanja iosposobljavanja, ukljuCeno je66 pripadnika romske i egipdanske populacije (35 zena).

Kroz aktivnosti u okvdru projekta „Korak blize ka trzigtu rada" u programe obrazovanja iosposobljavanja za zanimanja ba§tovan, sobarlca, rukovalac gradevinskim maSinama,pomocni kuvar, ftizer ukljuCeno je 57 lica (29 zena).

Finansijskim. okvirom za realizaciju Programa rada 2^voda za 2017. godinu sredstva zarealizaciju programa javnih radova za populaciju Roma i EgipCana planirana su u iznosu od640.000,00. U izvjegtajnom periodu, u programe javnih radova ukupno je ukljuCeno 39pripadnika romske i egipCanske populacije (pet 2ena), i to;

• U12 lokalnihjavnih radova uBaru,Beranama,BijelomPolju,Mojkovcu,Nik5i6u,Podgorici, Heiceg Novom i Tivtu ukljuCeno je26 lica RE populacije (pet zena);

• U drzavni javni rad „Neka bude Cisto" ukljuCeno je 13 lica u opStinama Nik§i6,Podgorica, Cetinje, Herceg Novi i Tivat.

Na sezonskim poslovima, u izvjeStajnom periodu, zaposleno je 49 (Cetrdeset devet) licaromske i egipCanske populacije (262ena ili 53,06%).

§to se tiCe IPA nacionalnog programa, kroz prvi prioritet Operativnog programa Razvojljudskih resursa 2012-2013 „Efikasne i inkluzivne mjere aktivne politike zapoSljavanja",nevladinoj organizaciji Mladi Romi je odobren grant za projekat pod nazivom PovedanjezapoSljivosti dugorocno nezaposlenih zena - Dorra Nuova, vrijednosti €91.042,50. Projekatse sprovodio u periodu 26. X 2016-26. X 2017. godine. Osnovni cilj projekta je doprinosunapredenju ekonomskih i socijalnih prava Romkinja i ostalih dugotrajno nezaposlenih &nasa teritorije Herceg Novog, Kotora i Tivta, kroz ukljuCivanje na triiSte rada. Projekat Cedoprinjeti povecanira moguCnostima njihovog zapogljavanja i samozapogljavanja, gto 6e bitiomoguCeno kroz niz treninga, obuka i radionica, izgradnju partnerstava, kao i saradnju sarelevantnim organizacijama civilnog druStva. Kroz ovaj projekat, eksperti iz oblasti izradenakita i rukotvorina, finansijskog upravljanja i administracije, menadimenta i marketiga 6eputem radionica i praktiCne obuke, pienositi svoja znanja Senama, koje budu ukljuCene uprojekat, Nakon zavrSene obuke izpomenutih oblasti, polaznice projekta Ce biti angaSovane uperiodu od sedam mjeseci. Na taj naCin ce imati priliku da steCeno znanje i vjegtine pretoCe unnilffltni nakit i rukotvorina koje Ce svoje mjesto naCi na sajmovima i fegtama, kao inStandovima u HercegNovom, Kotoru i Tivtu.

89


5.5, Pravni status

U Cmoj Gori; posebno kod djece pripadnika romske i egipfianske populacije, postojiodredeni broj djece koja su rodena van zdravstvene ustanove. U okviru svoje redovneaktivnosti sluibenici MUP-a svakodnevno u kontaktima sa gradanima prilikompodnosenja zahtjeva informiSu gradane i upuCuju ih kako da evidentiraju Cinjenicurodenja. Postupak njihovog naknadnog upisa do stupanja na snagu Zakona o izmjenamai dopunama Zakona o vanparnienom postupku, bio je vezan za dokazivanje Cinjenlcerodenja kroz upravni postupak, prilikom cega je NVO „Pravni centar", izvrSni partnerUNHCR-a, prilikom pruzanja pravne pomoci vezane za naknadni upis Cinjenice rodenja,u kontaktu sa sluzbenicima organizacionih jedinica MUP-a dobijali obavjeStenja o svimpotrebnimdokazimaneophodnim za upis cinjenice rodenja u matiCne registre rodenih.

DonoSenjem Zakona o izmjenama i dopunama Zakona o vanpami&iompostupku,procedure je pojednostavljena. Ovim zakonom propisan je postupakutvrdivanja vremena i mjesta rodenja, u cilju regulisanja statusa lica koja nijesu upisanau matiCni registar a rodena su van zdravstvenih ustanova. Predvideno je da se tajpostupak pokrede predlogom lica koje nije upisano u matiCni registar rodenih, ilipredlogom svakog lica koje ima neposredni pravni interes, odnosno organastarateljstva. U cilju lakSeg ostvarivanja prava predvideno je da je mjesno nadleSansvaki stvarno nadlezni sud.

Ministaistvo imutra§njih poslova, Ministarstvo rada i socijalnog staranja i Visoki komesarijatUjedinjenih nacija za izbjeglice (UNHCR) PredstavniStvo u Cmoj Gori, su tokom novembra2017. godine izvr§ili suverifikaciju svihlicakojasenalaze u CmuGoru, a kojanijesu rijeSilasvoj status ili su u postupkuije§avanja.

Tokom Verifikacione kampanje identifikovano je oko 200 djecekoja su rodenau Cmoj Gorikojiraasujedanili obaroditeljadr&vljani Republike Kosovo. Kako biova lica-djecadobilaID dokumenta Kosova, i nakon toga rijegila status u Cmoj Gori, Ministarstvo unutraSnjihposlova Cme Gore je nadleinim organima Kosova dostavilo 131 Izvod iz registra rodenih namedunarodnom obrascu za djecu, kao i dokaz o diiavljanstvuKosovaza njihove roditelje.

NVO ,JPravni Centar*' je od primjene Zakona o izmjenama i dopunama Zakona ovanpamiCnom postupku (4. maja 2015. godine) do danas pred Osnovnim sudovima u CmojGori ukupno pokrenuo 124predmeta za utvrdivanje vremena i mjestarodenja, od 5egaje 95predmeta okoncano pozitivnim ijeSenjem.

Uperiodu od 07.11.2009. godine (datum stupanja na snagu Zakona o dopunama Zakona0 strancima], zakljuCno sa 01.01.2018. godine, raseljena lica i intemo raseljena lica supodnijela ukupno 14.781 zahtjev za odobravanje stalnog nastanjenja i privremenog

90

Izvjestaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

boravka do tri godine. Od ovog broja rijeSeno je 14.391 zahtjev, dok je po 390 zahêvapostupak u toku. Od 14.391 rijegenog predmeta, za 12.064 lica zahtjev je usvojen iodobren je stalni boravak, 234 zahtjeva je odbijeno, dok je 2.093 predmetaodbaceno/obustavljeno (u pitanju su dupli ili nepotpuni zahtjevi).

5,6. Socijalnistcttus iporodi^na zaStita horba protiv nasHja uporodici inasilje nad zenama

Ministarstvo za ljudska imanjinska prava je uskladu sa Akcionim planom za implementaciju„Strategije za socijalnu inkluziju Roma i Egip6ana u Cmoj Gori 2016-2020 , za 2017.godinu, ausaradiyi sa Kancelarijom za borbu protiv trgovine ljudima, Upravom policije,OpStinama, dlanovima Romskog sayjeta, Centrom za romske inicijative i drugim NVO u2016. godini organizovalo 12 (dvanaest) jednodnevnih edukacija roditelja, djece, romskih iegipcauskih aktivistkinja, slu2benika/slii2bemca driavne uprave ozaStiti od nasiljau porodicii maloljetniekih prisilnih brakova medu romskom populacijom. Navedene jednodnevneedukacije su realizovane uHerceg Novom, Pljevljima, Budvi, Cetinju, Ulcinju, Baru, Tiytu,Kotoru, Beranama, Bijelom Polju, NikSidu i Podgorici. Tokom realizacije pomeixute mjereedukovano je oko 250 (dvije stotine pedeset) osoba.

Tokom 2017. godine multidisciplinami operativni timovi su obradivali sluCêve nasilja uporodici inasilja nad zenama. MOT su obradili ukupno 150 (sto pedeset) sluCajeva nasiljanad djecom i to:

• Fizidko nasilje nad djecom - 23 slu6aja (m 15,28);• Seksualno nasilje nad djecom - 6 sluCajeva (m 2,z 4);• Emocionalno nîlje nad djecom —37 sluCajeva (m 14, z23);• Zanemarivanje djece —45 sluiSajeva ( m23, 22);• Dijete syjedok nasilja- 39 sluCajeva (m21,2 18).

Sto se tiCe nasilja u porodici, tokom 2017. godine izvrSeno je 200 (dvije stotine) krivienihdjela iz clana 220 Krivienog zakonika CG i Sest krividnih djela koja se dovode uvezu sanasiljem uporodici, akvalifikovana su drugaCije (2x 61.144; Ix 61.166; Ix 61.168; Ix 61.173 iIx 61.403). Za navedena krivi6na djela podnijeto je 203 (dvije stotine tri) krivi6nih prijava.

Uprava policije je, takode, tokom 2017. godine podnijela i 1272 (hiljadu dvjesta sedamdesetdvije) prekrgajne prijava zbog izvrgenih 1392 (hiljadu trista devedeset dva) preki5aja izZakonao zaStiti od nasilja u porodici.

91

IzvJeStaj 0 razvoju i zaStiti prava matijinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

5.6.1.Borba protiv trgovine ljudima i spre^avanje sklapanja dje£ijihnedozvoljenih brakova

Multidisciplinami timovi su obradili 107 (sto sedam) slu5ajeva proodidnog nasilja ( m 52, £57). Uprava policije je tokom 2017. godine podnijela 12 (dvanaest)ii kriviCnih prijava zaizvrSeno kriviCno djelo iz 61.216 KZ - »Vanbra6nazajednica sa maloljetnikoin« i jednukrivi6nu prijavu za izvrgeno krivi6no djelo iz 61. 216/20 KZ CG - »Vanbra6na zajednica samaloljetnikom u poku§aju«.

6. Kultura, jezik i identitet

Povodom Syjetskog dana Roma, S.aprila, Ministarstvo kulture, u saradnji sa Ministarstvomza ljudska i manjnskaprava organizovalo je sve6anost na kojoj je tiru6enaplaketa za najboljiistra2iva6ki piilog objavljen u medijima u 2016. godinina temu "Socijalna integracijaRomau Cmoj Gori".Nagraduje laureatu,Adriaticradiju iz BijelogPoija uru6ioministarkulture.

Osim toga, ove godine je, u susret 8. aprilu - Medunarodnom danu Roma, Ministarstvo zaljudska i manjinska prava organizovalo izvodenje predstavepod nazivom: "Da sam neko kovlada planetom". Predstavaje dva puta izvodenau Centruza kulturuBerane za djecu iz prvihrazreda gradskih i prigradskih Skola.

Fond za zaStitu i ostvarivanje manjinskih prava Cme Gore je 2017. godine dva puta raspisaojavni konkurs za raspodjelu sredstava Fonda projektima zna6ajnim za o6uvanje i zaStitumanjinskih posebnosti.

U prvoj raspodjeli sredstava u 2017. godini za 123 (sto dvadeset tri) projekta dodijeljeno je680.000,006. Tom raspodjelom podrzano je 14 (6etmaest) projekata koji se odnose naromsku nacionalnu zajednicu (11,38%), sa iznosom od 68.000,006 (10%). Od tih 14(6etmaest) projekata 12 (dvanaest) se odnosi na pravna Hca, a 2 (dva) na fizi6ka. Pravnimlicima je dodijeljeno 660.650,00, a fizi6kim67.350,00.

U drugoj raspodjeli sredstava u 2017. godini za 67 (gezdeset sedam) projekta dodijeljeno je292.926,006. Tom raspodjelom podr2ano je 7 (sedam) projekata koji se odnose na romskunacionalnu zajednicu (10,45%), sa iznosom od 29.400,006 (10,04%). Od tih 7 (sedam)projekata 4 (6etiri) se odnose na pravna, a 3 (tri) na fizi6ka lica. Pravnim licima je dodijeljeno619.900,006, a fizi6kim 69.500,00.

Emisija Savoreje 2017. godine prikazivana dva puta mjese6no utrajanju od 30 minuta i to naromskom jeziku sa titlom (prevodom) na cmogorski jezik. Emisija je infonnativno-zabavnog

92

IzvjeStaj o razvoju i zaStitiprava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

karaktera, govori o aktuelnostima i svim segmenatima koji su vazni za razvoj romskezajednice:

• Emisija "Savorc"®^ od 29.01.2017. godine - sedmodnevno zimovanje najboljihuCenika romske i egip6anske populacije VII, VIII i IX razreda osnovne gkole izHerceg Novog, Tivta, Nik§i6a i Podgorice, u JU "Lovcen - BeCidi" na lyanovimKoritima,a u organizacijiMinistarstva za ljudskai manjinskaprava;

• Emisija "Savore" od 12.02.2017. godine - Studija o Romima i Egipdanima u opgtiniNikSid, razgovor sa autorom SokoljemBeganaj o njegovomavotu;

• Emisija "Savore" od 26.02. 2017. godine - NVO „Centar za romske inicijative",ugovoreni brakovi, 2enska prava;

• Emisija "Savore" od 12.03.2017. godine - Muzej romske Kulture, Podgorica,razgovorsa direktoromi etnologom o romskoj Kulturi;

• Emisija "Savore" od 26.03.2017. godine - îvot Roma u naselju Budo Tomovid,NikSid;

• Emisija "Savore" od 09.04.2017. godine • Svjetski dan Roma, iivot Roma uPodgorici;

• Emisija "Savore" od 23.04.2017. godine - Romi u sportu, prilog o Dô klubu„Nenad Sinanovid" sa sjediStem na Vrelima Ribnidkim u Podgorici;

• Emisija "Savore" od 07.05.2017. godine - Ederlezi, obidaji kod Roma za navedenipraznik;

• Emisija"Savore"od 21.05.2017. godine - iivot Romau Bijelom Polju,prva emisijauciklusu „Romi u Cmoj Gori";

• Emisija "Savore" od 04.06.2017, godine -îvot Roma uCmoj Gori, NikSid;• Emisija"Savore" od 18.06.2017. godine- Zivot Roma u Cmoj Gori - Budva;• Emisija "Savore" od 02.07.2017. godine - 2ivot Roma u Cmoj Gori - Bar,

Sutormore;

• Emisija "Savore" od 30.07.2017. godine - Zivot Roma u Cmoj Gori;• Emisija "Savore" od 10.09.2017. godine - neformalno naselje Palestina, 200

stanovnika u nepodobnim uslovima zivota;

• Emisija"Savore" od 24.09.2017. godine- Izbor za Mis Romkinje Cme Gore;• Emisija"Savore" od 08.10.2017. godine- RomskiSavjet u Cmoj Gori;• Emisija "Savore" od 22.10.2017. godine - Prevencija maloljetnidkih brakova,

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava, Bijela, Herceg Novi;

• Emisija "Savore" od 05.11.2017. godine - &votm put Dejvida Sejdovida iz DomaMladosti, NVO Fondacija Ruka prijateljstva, prvi dio;

• Emisija "Savore" od 19.11.2017. godine - 2ivotni put Dejvida Sejdovida iz DomaMladosti, NVO Fondacija Ruka prijateljstva, dmgi dio;

• Emisija "Savore" - Regionalni Savjet za saradnjti, Tirana;

U prevodu sa romskog na crnogorski jezik znaSi ^^Zajedno"

93

IzvjeStaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednicau2017. godini

Osim emisije Savore na Javnom servisu (RTCG) emitovan je odredeni broj emisija o iivotuRoma i Egip6ana uCmoj Gori (Putevi 2;ivota, Mostovi, Agrosaznanje...).

Takode, CEKUM je u izvjegtajnom periodu podriao i kultumo-zabavnu manifestaciju podnazivom: '*Durdevdanski dani kulture, zanatstva i tradicije Roma" koju je organizovalaNVO "Demokratski romski centaf' u saradnji sa nekoliko romskih nevladinih organizacija.

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava organizovalo je u Podgorici radionicu na temu:"Osna2ivanje pripadnika/ca nacionalnih manjina prvenstveno Roma i Romkinja za bavljenjepolitikom". Prava pripadnika/ca romske populacije jo§ uvijek nisu na zadovoljavajucemnivou, te da je potrebno dodatno osna2iti ovu ©blast. Ministarstvo sprovodi aktivnosti uciljupune integracije manjina udrugtveni zivot, uz dalje oeuvanje i razvijanje njihove nacionalne ikultume posebnosti, te unaprijedenja njihovih zakonskih prava i sloboda. Cma Gora jeprepoznala izazovc sa kojima se suoSavaju pripadnici/e romske i egipdanske zajednice iaktivno r^i na poboljSanju njihovog dru§tvenog i ekonomskog poloraja.

94

Izyjestaj orazvoju izastiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nadonalnihzajednica u 2017. godini

REZIME

Programom rada Vlade Cme Gore za I kvartal 2018. godine predvidena jeizrada Iz^je§taja orazvoju i za5titi prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u 2017.godim. Ovaj IzvJeStaj se podnosi u skladu sa Clanom 38 Zdkona o manjinsMm pravima islobodama^\o]im je propisana obaveza Vlade Cme Gore da najmanje jednom godiSnjepodnosi SkupStini Cme Gore izvjeStaj o razvoju i zagtiti prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica. Osnovni cilj Izvjegtaja orazvoju i zaStiti prava manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica za 2017. godinu jeste da pruzi prikazpolitike zaStite manjina, kako u normativnom dijelu, take i po pojedinim oblastimadruStvenog zivota znaCajnim za zaStitu manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica.

U normativnom dijelu bitno je napomenuti da je Vlada Cme Gore, na sjednici od 11. jula2016. godine, utvrdila Predlog Zakona o izmjemma i dopunama Zakona o manjinshimpravima islobodama. Zakon omanjirtskim pravima islobodama jeusaglagen sa preporukamaEvropske koraisije i Venecijanske komisije.

SkupStina Cme Gore je 27, aprila 2017. godine, usvojila Zakon o izmjenama i dopunamaZdkona o manjinshim pravima i slobodama. Izmjenama i dopunama navedenog 2ônapoboljgana su rjegenja u dijelu institucionalne podrgke ostvarivanju manjinskih prava isloboda, transparentnosti i efikasnosti procedura kojima se vrSi raspodjela sredstava zarealizaciju projekata naimjenjenih aktivnostima znacajnim za oSuvanje i razvoj nacionalnih,odnosno etnifikih posebnosti manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica injihovih pripadnika u oblasti nacionalnog, kultumog, jeziSkog i vjerskog identiteta. Takode,poboljsana su ijeSenja i kada jeupitanju pravno pozicioniranje Centra za ofiuvanje i razvojkulture manjina, kao i jaCanje kapaciteta sayjeta manjinskih naroda i drugih manjinskihnacionalnih zajednica, a osim toga preciznije se defini§u odredeni pojmovi kao gto je„zna£ajan dio", i sliCno.

Refoima Fonda za zastitu i ostvarivanje manjinskih prava je fokusirana na spijeCavanjeobjektivno mogudeg konflikta interesa, uvodenje dvostepenosti kod odluCivanja oprojektimakoji se finansiraju iz sredstava Fonda, kao i podizanju kvaliteta monitoringa i evaluacijepodizanih projekata. Takav pristup je zasnovan i na odredenim manjkavostima koje suuo6ene od strane diâvnih institucija koje vrSe kontrolu utroSka budêtskih sredstava(Diiavna revizorska institucija), Evropske komisije, Savjeta Evrope, i drugih subjekata.Fond '̂* se fmansira iz budzeta Cme Gore sa najmanje 0,15 %sredstava tekuceg bud&ta.

^ sSluzbeni list RCG«, br. 31/06,51/06 i38/07,2/111 »Siuzbeni list Crne 6ore«, broj 031/17Fond zazaStitu i ostvarivanje manjinskih prava

95

IzvJeStaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Ovim zakonskim qesenjem sayjetima sezafunkcionisanje i realizaciju programskih sadrzajaobezbjeduju sredstva u iznosu odnajmanje 0,05% tekuieg budzeta.

Zdkonom o manjinskim pravima i slobodama dato je i pravo naupotrebu svog jezika i pisma.Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama preciznije sedefiniSu odredeni pojmovi, pase tako „zna5ajaE dio" zamjenjuju serijedima: „najmanje 5%".Dakle, u jedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica Cine vedinu ill 5%stanovniStva, prema rezultatimadvaposlednja uzastopna popisa, u sluzbenoj upotrebi je i jezik tih manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica.

Posljednjim izmjenama i dopunama Zakona o manjinskim pravima i slobodama definisana jeobaveza lokalne samouprave da u jedinicama lokalne samouprave u kojima vecinu ilinajmanje 5% stanovnigtva, u dva uzastupna popisa stanovnigtva. Cine manjinski narcdi idruge manjinske nacionalne zajednice, dau okvini plana i programa za djelotvomo uCeScelokalnog stanovnigtva u vrSenju javnih poslova ili donogenjem posebnog plana i program^preko savjeta odnosnih manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica,obezbijedi uslove za uCegCe manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica udonogenju programa razvoja Opgtine, prostomih i urbanistiCkih planova, bud&ta i opgtih

kojima se utvrduju prava i obaveze gradana i uredi naCin i postupak uCegca manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u vrgenju javnih poslova i da odredi organkojisprovodi javnuraspravu po timi dnigim aktima,

Vlada Cme Gore je 02. novembra 2017. godine utvrdila Predlog Zakona o izboru, upotrebijavnom isticanju nacionalnih simbola. Ovim Zakonom ureduje se pravo na Slobodan izbor,upotrebu i javno isticanje nacionalnih simbola, pripadnika/ca manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica u nagoj driavi. Zakonom o izboru, upotrebi, javnomisticanju nacionalnih simbola, izmedu ostalog, navodi se da se nacionalnim simbolimasmatraju simboli koje pripadnici manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica upotrebljavaju za svoje predstavljanje i izra^vanje svog nacionalnog identiteta.Nacionalni simboli su grb, zastava i himna.

Ujedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskog naroda ilidnige manjinskenacionalne zajednice cine veCinsko stanovnigtvo, prema rezultatima posljednjeg popisa, nazgradama organa lokalne samouprave i javnih ustanova Ciji je osnivaC Opgtina, odnosnodrzava, stalno se vije i zastava tog manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalnezajednice. Ujedinicama lokalne samouprave u kojima pripadnici manjinskog naroda ilidrugemanjinske nacionalne zajednice Cine vige od 5% stanovnigtva, prema rezultatima posljednjegpopisa, na dan nacionalnog praznika tog manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalnezajednice, na zgradama organa lokalne samouprave, istiCe se zastava tog manjinskog narodaili drugemanjinske nacionalnezajednice.

96

IzvjeStaj 0 razvoju i zaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017.godini

Ministarstvo za ljudska i manjinska prava je n saradnji sa Upravom za kadrove nastavilo saistraiSlvanjima o zastupljenosti pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica i tokom prethodne godine. Ovim istra^ivanjem su bili obuhvadeni Centar zasocijalni rad, Zavod za socijalnu i djefiju zaStitu i Zavod za zapoSljavanje Cme Gore. Ovoistraiivanje Vlada CmeGore deusvojiti zajedno sa Informacijom o zastupljenosti manjinskihnaroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u javnim sluzbama, organima dr^vnevlasti i lokalnesamouprave u Cmoj Goriza2018. godinu.

U okvim informisanja pripadnika manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica putem Stampanih medija u Cmoj Gori najvedi broj se izdaje na albanskom,hrvatskom, romskom i bosanskom jeziku. Stampani mediji se uglavnom finansir^u izsredstava Fonda, izuzev nedjeljnika na albanskom jeziku Koha Javore £ije izdavanjefinansira SkupStina Cme Gore, na osnovu clana 82stav 1 tadka 3 Ustava CmeGore i 51ana 3stay 2 Zakona o medijima.

U odnosu na unapredenje i za§titu prava manjinskih naroda i dmgih manjinskih nacionalnihzajednica osim Ministarstva za ljudska i manjinska prava, prije svega treba napomenutidjelovanje tri vaina institucionalna mehanizma, odnosno Savjeta manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnih zajednica, Fonda, kao i CEKUM -a.

Ustav Cme Gore, dianom 79, pripadnicima manjinskih naroda i dmgih manjinskihnacionalnih zajednica,jemdi prava i slobode koja/e mogu koristiti pojedinadno i u zajednicisa dmgima, izmedu ostalog i na osnivanje Savjeta za zaStitu i unapredenje posebnih prava(dlan 79 stav 1 tadka 13), **Zakonom o manjinskim pravima i slobodama , dlanom 33definisano je sljedede: "Manjinski narod ili dmga manjinska nacionalna zajednica i njihovipripadnici, u cilju ocuvanja svog ukupnog nacionalnog identiteta i unapredenja svojihslobodai prava, mogu osnovati Savjet tog manjinskog naroda ili dmge manjinskenacionalnezajednice".

Ministarstvo je tokom 2017. godine nastavilo sa kontinuiranom saradnjom sa svimmanjinskim savjetima u Cmoj Gori. U cilju imapredenja finansijskog i narativnogizvjeStavanja Ministarstvo je kreiralo poseban obrazac za izyjegtavanje savjeta. PoredizyjeStaja, savjeti dostavljaju i program rada za tekucu godinu. Sayjeti manjinskog narodailidmge manjinske nacionalne zajednice su, u skladu sa Zakonom o manjinskim pravama islobodama^ obavezni da do 31. januaratekude za prethodnu godinu, podnesu Ministarstvu zaljudska i manjinskaprava kao i nadleinom radnom tijelu Skupgtine Cme Gore do 31. martatekude godine Izvjegtaj o radu i finansijskom poslovanju i Izyjegtaj nezavisnog revizora.

®^Centar za oSuvanje i razvoj kulture manjina Crne Gore%Sluzbeni list RCG«. br.31/06,51/06,38/07,2/11 i »Slu2beni listCG«, broj031/17

97

IzvjeStaj 0razvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

Vtoku 2017. godine Savjeti manjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice suodrzali svoje elektorske skup5tine za izbor clanova Savjeta i formirani su tredi sazivi istih, ito:

- Hrvatski sayjetu CmojeGori;- Romski Sa\jet u Cmoj Gori;- Bo5nja£ko vijece u Cmoj Gori; i- Sayjet Muslimanskog naroda CmeGore.

Srpsld nacionalni sayjet je objavio javni poziv za III saziv u dnevnim novinama dana 11.decembra 2017. godine i trajao je do 31. decembra 2017. godine, dok je nacionalni sayjetAlbanca u Cmoj Gori uputio javni poziv zainteresovanim pripadnicima albanske manjine uCmoj Gori za uCegce na elektorskoj skupStini za sazivanje III Nacionalnog savjeta Albanacau Cmoj Gori 20. decembra 2017. godine i javni poziv je bio otvoren do 10. januara 2018.godine.

Zakon o manjinshim pravima i slobodama propisuje da se sredstva za finansiranje sa\jetamanjinskog naroda ili druge manjinske nacionalne zajednice obezbjeduju u Budêtu CmeGore, u iznosu od najmanje 0,05% teku6eg budieta, dok u skladu Zakonotn o Budzetu za2018. godinu ista iznose €600.000,00, odnosno udvostre£ena su sredstva za njihovofimksionisanje u odnosu na dosadaSnji period,

Centar za ocuvanje i razvoj kultura manjina Crne Gore je jedinstvena ustanova kojeg jeosnovala Vlada Cme Gore radi promocije i zaStite manjinskih prava, podsticanja, o5uvanja,razvoja i izraiavanja kulture manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zêdmca uCmoj Gori i podsticanja dul^ tolerancije i medukulturalnog dijaloga i uzajamnog poStovanjai razumijevanja. Centar za oSuvanje i razvoj kultura manjina Crne Gore je u 2017. godinikroz svoje programe radio na tome da uzdigne unapredenje prava manjinskih naroda i drugihmanjinskih nacionalnih zajednica koji iive u Cmoj Gori uoblasti kulture i kultumog nasleda.Upravo, sadr2aj, projekti, aktivnosti koji predstavljaju suiivot jeosnova i suStina cjelokupnekoncepcije rada ove ustanove.

Podsticaj i podrSku zaStiti, razvoju i afumaciji posebnosti manjinskih naroda i dmgihmanjinskih nacionalnih zêdnica u Cmoj Gori, u oblasti nacionalnog, etniCkog, kultumog,jeziCkog ivjerskog identiteta, kao i zaStiti i unapredivanju manjinskih prava i sloboda. Fondostvaruje putem finansiranja i sufinansiranja kvalitetnih projekata/programa znaC^nih zamanjinske narode i druge manjinske nacionalne zajedmce. Tokom 2017. godine za sredstvaFonda konkurisalo je 536 (pet stotina trideset §est) projekata, sa zahtjevima za finansijskupodrgku uukupnom iznosu od €3.586.049,15. 22?og neispunjavanja formalno-pravnih uslovaiz procedure odludivanja eliminisano je ukupno 125 (sto dvadeset pet) projekata. Zbognedovoljnog broja bodova raspodjelom nije obuhva6eno 212 (dvije stotine dvanaest)

^^Fond zazaStitu Iostvarlvanje manjinskih prava CrneGore

ii

IzvjeStaj 0 razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnihzajednica u 2017. godini

projekata. Po osnovu eliminatomihkriterijuma odbijeno je 9 (devet)projekata. Od 411 (detiristotine jedanaest) projekta koji su ispunili usiove konkursa, finansijskom podrSkomobuhvadenoje 190 (sto devedeset) projekata sa ukupnim iznosom od €972.926,00.

Kadaje rijeS o unapredenjuantidiskriminacione politike 2017. godinuje obiljeSilo usvajanjePrijedlogaZakona o izmjenama i dopmama zakona o zabrani diskrimimcije ( Sluibeni listCme Gore, 042/17 od 30.06.2017). U pogledu zaStite od diskriminacije po osnovu rasne inacionalne pripadnosti, ovim izmjenama bitno je unaprijedeno postojede zakonsko ijeSenje,na nadin §to je postojedajedinstvena norma, kojaje regulisala rasnu i yjersku diskriminacijupodijeljena na dvije odredbe koje posebno ureduju „rasnu diskrimmaciju" i „diskriminacijupo osnovu vjere i uyjerenja". Kada je u pitanju zaStita od diskriminacije po osnovu rasnepripadnosti, posebno je akcenat stavljen na zaStitu od diskriminacije u oblasti obrazovanja,rada, zapoSljavanja i izbora zanimai^a, strudnog osposobljavanja, socijalne zaStite i socijalnihdavanjama, zdravstvene za§tite i stanovanja. Takode, u dijelu kaznenih odredbi, znadajnunovinu predstavlja i povecanje obima kaznenih odredbi kao i uvodenje prekrSajnihodredbi zafizidkolice koje udini diskriminaciju, §to dosadaSnjim ijegenjem nije bilo uredeno.

Ministarstvo pravde je unapredenje i zastitu prava manjinskih naroda i drugih manjinskih

nacionalnih zajednica, iz okvira svoje nadleznosti, obezbijedilo u normativnom dijelu, krozizmjene i dopune Krivicnog zakonika Crne GorCy PorodiSnog zakona Crne Gore i Zakona0 izvrSenju kazni zatvora, novdane kazne i mjera hezbjednosti Crne Gore. U dlanu 42aKrividnog zakonika Crne Gore propisano je, da ako je krividno djelo udinjeno iz mr&ijeprema drugom lieu zbog nacionalne ili etnidke pripadnosti, pripadnosti rasi ili yjeroispovijestiili zbog odsustva te pripadnosti, invaliditeta, pola, seksualne orijentacije ili rodnog identiteta,tu okolnost sud de cijeniti kao oteiavajudu, osim ako to nije propisano kao obiljezjeosnovnog ili te^g oblika krividnog djela.

Prava pripadnika manjinskih naroda i drugih manjinskih nacionalnih zajednica u pogleduobrazovanja uredena su Ustavom Crne Gore, Zakonom o manjinskimpravima i slobodamayOpStim zakonom o obrazovanju i vaspitanjUy i drugim zakonima iz oblasti obrazovanja ivaspitanja. Promovisanje medusobnog razumijevanja i tolerancije ogleda se u koncipiranjuobaveznih i izbomih predmeta. Naime, znanja i -NjeStine u oblasti ljudskih prava i vrijednostiinterkulturalizma udenici stidu u okviru obaveznih i izbomih predmeta.

Takode, gkolamaje data obaveza da u okviru otvorenog kurikuluma ukljude 20 % nastavnihsadr^ja koji de kreiratinastavnici, roditelji i Skole u saradnji sa lokalnom zajednicom Stoznadajno doprinosi ostvarivanju prava na izudavanje specifidnosti jezika, kulture, istorije idrugih posebnosti manjinskih naroda, odnosno sredine u kojoj Skolaradi.

Podetkom Skoiske 2017/18 godine otvorena je Podrudna ustanova Osnovne mtizidke Skole"Vasa Pavid" u Tuzima, sa dvojezidnom nastavom, na cmogorskom i albanskom jeziku.

99

IzyjeStaj orazvoju izaStiti prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnihzajednica u2017. godini

Realizaoija Zavoda za ud^benike i nastavna sredstva odvija se u skladu saZakljuficima Radne grupe Ministarstva prosyjete za analizu programa iud^benika za nastavuna albanskom jeziku koji se odnose na izmjenu i dopunu programa nastavnih predmetaAlbanski jezik i knjizevnost, Istorija, Geografija, Likovna kultura, Likovna umjetnost,MuziCka kultura i Muzifika umjetnost, za osnovnu i srednju Skolu, odnosno sadr&Ja unjimakoji se odnose na identitet Albanaca uCmoj Gori. Upripremi je vedina ud5benika uskladusa novim. programima, aostali udzbenici de se realizovati tokom idude godine.

Kljudni cilj Strategije za socijalnu inkluziju Roma iEgipcana uCrnoj Gori 2026 - 2020 ]qpostizanje pune socijalne inkluzije Roma i Egipdana pobopanjem njihovog socio-ekonomskog polo^ja uCmoj Gori. Za ostvarivanje ovog cUja definisane su ^avne oblasti uoperacionalizaciji procesa socijalne inkluzije, i to: stanovanje, obrazovanje, zdravstvenazaStita, zapoSljavanje, pravni status, socijalni status i porodidna zaStita (u okviru kog sudefinisane detiri podoblasti i to: borba protiv nasilja u porodici i nasilje nad ienam^prevencija i suzbijanje prosjadenja; borba protiv trgovine Ijudima i spqedavanje sklapanjadjedijlh ugovorenih/prisilnih brakova) i kultura, jezik i identitet.

U cilju ukljudivanja pripadnika romske i egipdanske populacije u obrazovni sistem,Ministarstvo za ljudska i manjinska prava svake godine u budzetu obezbjeduje sredstva zakupovinu kompleta udzbenika udenicima/udenicama romske i egipdanske populacije I, II iin razreda osnovne gkole, dok Ministarstvo prosyjete obezbjeduje udibenike za udenike/ceromske i egipdanske popul^ije od IV do DC razreda Takode, Ministarstvo za ljudska imanjinska prava svake godine obezbjeduje sredstva za stipenduunje srednjoSkolaca istudenata, pripadnika romske ili egipdanske populacije, kako bi iste motivisali da dosegnu 5tovedi obrazovni nivo, a samim tim se i lakse integriSu ucmogorsko druStvo, SrednjoSkolcimase ispladuju stipendije uiznosu od €60,00, astudentima €150,00 narajesednom nivou.

Upojedinim oblastima dru§tvenog 2ivota znadajnim za oduvanje identiteta manjinskih narodai drugih manjinskih nacionalnih zajednica preduzete mjere rezultiraju punim poStovanjemmedunarodnih standarda i dostignuda modemih multinacionalnih demokratija. U•ovomizvjeStajnom periodu dodatno se unaprijedio zakonodavni okvir i stvorene supretpostavke za jacanje kapaciteta veoma znadajnih institucija koje se bave zaStitom iunapredenjem prava manjinskih naroda idrugih manjinskih nacionalnih zajednica, kao §to suFond, Sayjeti i CEKUM®^.

®®Osnovna Skola^ CentarzaoSuvanje Irazvoj kulture manjina Crne Gore

100

RAiCmîQ^S

ss&asmsiiLmy

^3rg3^ "^jaw/ •Vcljrtfla^

:&ri2s^mmw

B^p1-790^M8pQ igofica,

Uv^ni,

CRNA60RAMINISTARSTVOFRAVDE

rmlnteitni, Mehnreduiênki^

Pqvodom VaSeg zahêva broj;d1,-0^^/18 od 12.03i2018.igodine, kojim sta se obratili zanifîlsnje Iaaglasnostv na. Rnedlcâ lizvieStaJa o razvoju IzaStIti pms manlnalOh narodq i^^ru^jh

njfnskih zajednica, a nakon §f6' sta prihvaÎi na§a sugastijer'Minfs^rstyd pravde dajais^lasnQst'ilami

Pn dioga izvJeStaJa orazvoju izaftiti prava manjlnskih naroda idrugih .raanjlnskih. zajediilca.

Ministarsttfop.raMds Qrne GoreViika Kar^^3$1000 Podgorfca

www.pâ.gov.niB

JSTAR

•ut t m/Ao

i - ix •Vrij«dh6it

mt". ?&m'iVLADA CRNE GORE

minis:eabstvo sj>ortaBr6jS01-0mi/2Q19-2Podgpnca, IS, martÔl^t godine

JVnNICTARSTVO ZALJUDSKAIMANJINS3CAFRAVAg-dih MehmedZ^nka, injnistar-

PODGOHICA

PREDMB^T; Prijedtc^ IzvjeStaja o razvoju I zSltiti prava inanjinskih narbda i drUgihmanjinskib nacibbalnihâjbdatca u 2017. gbdini

Minislarstvo spbrtarazmblrilQ je Prijedlog IzvjeStaja o razVc^ju i ZiaStitJ pravaTnanjinskihnaroda.idrMjgih manjinskib fiaclbJialnih zajedmca u2017. gbditti dostavlje.n aktp.m broj: <Ji/022-234/l&-lod l2. marta20l^. godihe.

S tim u vezi, ukazujemb dajena strani broj 63, polrebno izmjeriitj drugu reCenlou upetornpasusukoji se odnosi na akivnosti vezane za omladlnsku poliiiku. Radeoibu kpja glasl bd 20;12.godine zajedno sa partnerima sprovodi kampanju "Suzbljanje goYCtfa mcipje", koju je.pbkrertU,oS:a\jel Evrope, akoja.se pored Crpe Gore sprovodi uJoS 43.:(Setrdesetlri), zemlj^, treba-zamijeilitireCenicom: "Cma Cora jo§bd20T2. god.iiie.zajedno sapartnerlmasprovodi;kampanju'*'Su2bf|£injegovora nJiinje?'., koju je pbkrenuo Sa\yet iEvrope, a kbja se pored Crne Gore sprovodi ujbS 43(5etrdeset tr!).zemlje".

U daljem lekslu Prijedloga Izvjegtaja nemamp prijnjedbi t kbimentara, jfnajufij u viidH da nemanavoda Iznadleinosti ovog Ministarstva.

S poStovanjem,

^veilfine KaneRadevid bt.3aiPW>PodgoricaTEL: (+382) 20 232167} FAX: (+3^) 20232158

Web: www-ms.gpv.me, E-niaiUii;s@ms,gpv.mc

ISTAR

dânpyi

Gi^kjGdm'®ini^istvoevTflpsJaiiijbsldV^

gpspojdlii Nlehiifed ZenkaMhistar

I'pgtQyailtlgospodinp Zenka,

Prii""""-'!! 01-023-234/19-1 Od 12;taarta 2018. ftaau ste ml§I)en]e isaglashoM-"adlinakih naroda 1 dragil, mahpskilv

"-»'=l«'-to .avrdpakih

SpoStovanJem,

SlOOO/Podgoiica, Bulevarrevdluclje 15Tel/Fax: 4-382 20';416360'

Bpj; 04-^^Pi iidgori!!;^ 15.03.20lS.godiiiP

CRNAGORA

- "WWO/fliJefdL. ®toJ

•:Qt 2mJf-3

Qbspbdih Mehmed Zenka, mlnistaf

sStovaniministi&Zetdca,

PDvcfdotii zah^eva za miSIjenje naPrijedlog IzvJeStaja o raz^dju i zaStiti ptava manJittsMhn troda i dhigih marfjiriskih mcionalnih zajednka u 2017.godim, dostavljemm od sttan©1( [inistarstva za ypdska i manjinska prava (akt broj 01'̂ 023>-234/i8-l od I2.03,2iil8.g )difle), obayjegtavamo Va& da u dijelu nadlb^iiosti Miiiisfaratvajavne uprave, jreniiajjiap: imjedbi i siigesdja.

S poStovanjem,

mmm^ Suzaoa Pitfcali

85QOW.0*:

CRNAm»BASffiNHSTAHSTVb TJPjlllKASHnii

CFna^am

ROpgc3H;&

oj:01-0.>0m>l«635/.l:ffeoriva., mrnart 20l8,gQdine Sal

OH

g-din ZeUkarinmistar

f',os^:dine Zerfca,

Oaislaistvc unuU^jih poslova, razmotrilo je 'T^lZiimi-Mldh naroda i drugih manjinsMh McioM^ zajedmca u2017.g()dini, i sa. aspeWai2ic:>ti03d Ministarstva, nema primjedbn sugestija,

•jcji-.ovan'Citi,

CItNA<;ORA.r '4 « mfi

JtflNlSTAR

;ltidiii:Niihodii6

CRWlA 60S A

MtNISTARSTVO ODRllVOS RA2V0JAI TWftlZMA

EOPeftritr^ «AVX

Brqj; 101-1133/?Podgorica, ;i43:2dl8. go.df&e

gdln Mehmfd;^nka, mfiiistar

Ôjjjl;

PoStovani,

Povadom VaSegdopi'sa broj 81-023-234/18/1 cd 12.marta2pl8.gpdihBltoJim;iTaHteOTi§ljenjena Prijedlog izyje$ta]a o razvoju i zaStid prava manjinsldh haroda 1 ^gih ma^jinsldhnacionalnlh-zajcdmca u 2017. godini, koristimo priliku daVas informtSemo dasmio sagâsnl sados^vl]enim dokumentom.

SpoStovanjem,

STAR

novid;genpralni direktorDirOktocataza uprayljanje oâdomi komunalniTazvoJ

enic,generalna direktorica Direktorata za planiranje prDstx)ra

PILA:Sanela samostalni aavjetnik I, iDirektoratzaupfavljanje otpadomi komun^ninzvoj

IVPrblatersko btigade broj'l-d; .81000 PodgoricaTel:* (+382) 20446 236; (+382) 20446 20$: Fax: <+382) 20446-215

Web: www.mrt.gov.nl0

.r..i :• •

ry;i5-,/:

AttTV.;a•.x»wi<s^ rr- tt•"r?V7vv«. •-.'t-•-'^-.v ^ v • -vi•''?jp" :••:•^/^'-}KX

o4itasi:^kuitam.

;:^p^§tov^jeni,.

mm^

"- ii

-••••• :" ".vf

., ti .,:.

•VoNn?;;: jj

; ;/-V;'T'--:-;yv':';'-"-' •• "

'• •^eU'.+382'4X'232!IS?1y:^g5t,+^.'8S'4pi^^^2i,|(S;maiJ::ka6i^ '4 .

•s.

y; -X.IgQ^Qa, 19û3.i2j0IIS.gO(ifa<^

Cma. Qora

Mmstarstvo z>

m.

n<

m

CRNA 0ORAMinigtaistvo. 2aJjuilska i manjinskapraya

n/r ministea, Mehmeda ZenkevomomcA

Prbdmet; Prijedlog IzêStaja o razvoju i. zaStiti prava man^nskih naroda imanjinskih jiacionainih zajeîca u2017. godlni

PoStovani ministre Zenka,

Povodbm Valeg akta broj 01-023-234/18-1 od 12.03.2018. gpdine, a u vezi saPiêdlpgom Izyj^taja o razypju i praya manjinskih naroda i drUgih maiijinskih

a;ion£dnih zajednica u 2017, godini, obavjeStavain Vas da o saglastiosti ovognistarstva sa tekstom dostavljenog J^JeSiaja.

S poStovanjem,

MimSÂR,

DimcUS Kr AR OP N/olHro'ft'innft

Prec

P0§

Podgorica, 1'6.3.2018. godlneerojT214-1/2P1B-2

. / i?my •; •»«"

&ih 02.3-

^Vtfrtfah-tiW.

Cma gprci

e$pnm '̂e

MlNISTARiSWa^ LJUdSKA I.Mehmed Zenkai mirtifitar

met Mi§Ijenje na izvjeStaj o razvdju i zaStit! prava manjinsKib. narpda j druglb' manjinsKibnacionalnihzajednicazia 2017. godinu

dvani ministre Zenka,

U V{Izyjizajna

a sa VaSIm dopJsom broj 01-0Za-234/1;8-1 od 12,3.2018. godine, kOjlm traiite miafenle na^taj o razvoju i zaStW pm& inanjrnsklh naroda i druglh manjinaldll fiabloifatnihelnfcaza SOl?. godlnl, obavje^avarhb Vasda Ministarstvo ekoj^omije fzisyoje nadleindstid )stav|jeFii tekst nema primjedbi.

8-pcStovanjem,

yujoyic

>rll9:Hadulov]

9inuiii'tr0.4^ SIQOO•Ted•(*^82)20 482 /«; iU 676; (Ftfcc (*382)20 234027

uiww.m4f.pov.iw

STARKA

[casekuiid

CtVkA QorCL

POgg^Rffiffwpo:

iV(1l9A9A^

}•*»>? • Atfiiu..'f^.'.'.

Mlkil^r^^Vj^llj^kfh jgi;^$tJ9y!PGeneralni dfrektwa^^za multilateraliie posfove

Br; 06/3-84/62^2 Po.d00rica> 12, ntai^ 2018. oodlne

MINXSTARSTVQ ZA UUDSKA IMANJIMSKA PRAVAH^bfootxnfnistra

Predmet: Predlog izv|est^'a o razVoJti I zaStltl praya manjinakih ndrPdadrugih maiYjinskih nacidifaltrih a^jad'iirfca u 20l7.g,

PoStovanl,

U vezi sa vasim doplsom br. 01-023234/18-1 od lZ03.2!D18^g. kojiirr jezatraieno miSijenje Minlstarstva vanjisklli poslova na p.redlog jzvjeStbJa o razvpju.1 zaStitl prava manjnsklh naroda i .dajglh manjinskih nadonaldih apj^hida u2017>g, obavjeStavamp da Minlstarstvo vanjaklh postova ;sa. aspekta svojenadieinosti/ hema pflffijadbl na dostavljenl predtDg.

iRAtMlDlREKTOR

Cn^^pra

|:5?-329/18-1lg;orica,20:03.2018. godine

BriijPoJ

-n/r mlnlstra, g-dina, MohmetaZenl^e-

mmorlca

Mi ilstarstvo rada i socijalnog. staranja nema primjedbi na dostavljeni Predlog IzvJeStaJa o;voju izaStiti prava marqlnskih nacfonainih zajednica u2017. godlni.ra;;

S1 »o§tovanjem,

/

t

to

:i r. 0^87/201S-^.l qdg^ri^,22. n^ct201S; godinq.

0^

Hcjuned. ZENKA, nu^Btflir

a®i T'- PAiS/jViiitH

pqitqvanigospodine Zenfea,

Povodom Va§Bg obracanja br. 01-023-234/2018-1, p.d 12. matte 2018,rodine, koie se odnosi na. davanje sa^nosti na Prije^pg. I^egte}a o ^'astid prava manjinskLb natoda i drug?h luaiijinsldh nadonaltiili ssajednica u2017.rodim, obavjestevamo Vas sljedece::

MimstarsiGTo- prosvjete je saglasno sa Prijedlogom Iz^estaja Pfa2vpjW.i:2aStiti5teva manjinskih naroda idru#i manjinskih nadonalnih zajedtiiCa za 2017. godinu.

Srdacan pozdrav,

MINISTAR

Dt Datnir SEHOVIC

Vflkai>ur6vica b.b, 810^-PodgpiicaTEL; C+38A^410100;,FA3C: (4'3!^ 20 4101D1Webi www,mp$,gov.me, E-maU: rops^ps-go^-me

tkci# 14.03.201:8

N/R^îtiiliistkiv%^

Uva&nfmimslrei.

i^ljÎia'i ra^jinskaipraS^ dilafe SotfeaiiSjeluAlbanaca u CrnbJ Goriiu 2017 gotfiriii

S pbltbVanjem^

Geiici

aoeg'6

/'Sun

kÔTLCl K0MB6rAR.raHQIIÂRiBVElffiMAl^.B^Zl-NACtoNMt5AVjBtACBANAeA.U GORIÂlBAlWAKf. . •l^tlO>JAUbOVNClLiNMOfi^ .

Maili iZi-Gma Gow>-Mbtiten?%i5b,; !853B0'tJl^m-Wlcinj^Wr',Gj '̂kaskioti'.Skender^Tfi(/fe .+a82: 3.a4n' 3i02',.-^^^^

•= • •• '•• ^ -'-^-v- '•••" • • ••• -•

msim

;>-54'^f^/.'S-»'?v::-;)?;'W'r;A^.W-C/S,

,,sa Prijedlogom' :naro.da -i idrugifi maniinskih

: ••••:•

B&§'rija5ka-viie&e-^iwvvw.feycgCfhte

si:Ijpiska frniijiriSka;: prisa;

p-din IVIebitiSt IZertka^ miini;6tgr

^diTtefe mjmmu

P RED'S JED.

Gpri - BoSnjafiki savjet u C^.iTi:oj Gbri-bosnj%ckisavjet@,gmaii.com

>V,; i.t'\ •'• 4'- ..•]•*•":. •>•!.• f'U;'' 'V '' "* n•••;;' *̂• 'i' •!-'*'»y* ^ :' •?' I'i -•' 'f'. • 'i' ,i' ' •' '

:.L?.^:.'''''V

..•• • •"• i .'i),/v;'--;i • :

' " .•'••,,' ''"•'••i'>' ''''-'•''•f\'v'" ;•'•• •'•/ '^"-!, •' ' .,v "• ..•..••'';jT.-.•.' '' \'" , - •'• ';: ',' '•"!• ' ; ' •• • • .'. i. •*' -'•• .. ''. »/'iv-i'-... v1 .; •••I. •'', •j:-. ' •• •• • i

. i -• .v, . . . .,_ ^, • . '•-•^•'\V-.'''l,''p''--r '

• -

••>V,,.',.JJ ;i!(.?;i:|-.V,« -'.V'.i ••.'.?^ '• c-""l ••'= '. 'V- ,:J •'•' • • •• - v. ':'^'r<- ..• . '

CPnCKH H&UHOHAAHH CABJeTUPHATOPA

MKHMOTAPCTBO SAJbYACKA MMAH>MHCkA n PABAh/p rocriOA^Hy MHHVfcrpynOAFORHtÂ

UHICKH. HAIIMOHAJIHHCABJKT

HoflrtinHiia. ^TOJV

npeAmerrMMiiiAeiM o npeAôry MSBjeurraJa o paBBojyMsaujTMTM npasa MaH>MHCKMx HapoAamAPyrwtMaibMHCKVi}CHai4M0>iaAHiiX3a]eAHMAa y 2017vrQAHHii

nOUrrOBdHHy

CpTiCHH HaaMOHa^HM caBjer Upue Pope HBtMowe a^tm noAPtuxy MaBjeiuraJy o aauiTMTH npBBa MaibMHCKHX HapoAa kApyriixMaH>MHCKMX.HaAKbHa/iHHX saJeANHUay 2017. toakHh h HeaaAbBo/baH jie oaHocom AP)KaBHMX MHCr.H'rvB.iiJa npBMacpncKOM- HapbAV V-Uprtoj Popiir. CpOn.y UpHoj Popa cBpaaHn cyy KaTeropMjy MaH>MHCKMX HapOAa Jiaxo ohm to HMjecy,jep y IJphpI PopM HB nocn-ojH BeTiHHCKM HapoA,. oahocho hb roctoJh napoA koJm y cipyKTypM ctaHOBHMUJTa HMaHaino/ioBMMHy BehuHy. EeaddsMpa hbto iuto Je cppcKM HapoA jaKoaBaHMM.MaHiUHCKMivi wappAMMa aaayrybe^ caBMiiiB &A.!^ rtOGTO* Mwa MaitH ApV '̂TBeHM m. nPfliiTttHrtM yiMnaj oa HappAB koJh cy y crpyKrypM craKoaHMiuTBaaactyrt/bBHM (». npouBHTOM. Cp6M; aa paa/iMxy qa Apynx TaKpsBaHMX MaH>MHCKMX napoAa, nemajyMorytiHocT a(|>MpMaTMBHe aaiynrtieHocTM y napflawiBHTy Hpnefope. Ca CKopo TpHAecei" nyra sfitiMM Opojewi ipaTjanaKojM ce Hai\m)Ha;iHo MsjaiuHjaBajy Kao Cp6M, CpnCkM Hai^HOHa/iHM caejei, y MSABajaH^y cpeACTaaa sa OMyeaHsBMAbHtiiTeTd MnOcBOHocTM-MajeAHaMBH jpca caajeTMMBiABêkp MaH>Mx Hai^Mo.Ha/iHMXsaieAHMUB'CpncKOM HaL^MpHa/iHOM- cBBjety cy y 2017. roAHHM, MSMjenoM SakOHa o MaH>MHCKMM npaeMM mc/io6oAaMa, apbctmhhoyaypniipaHa npasa 0HyBaH>a MAeKiMieTa cpncKor napoAa y Mpnoj fopM. AoHece'He cy MSMjene Sakona o mbhimhckmm.npaBMMB Mcno66AaMa,M.cK/bVMiiBO y asBKaMa BesaHMfA sa pacnoAjsay cpcACTasa <PoHAa sa samiMTy h oaBapMBaHseMafeHftCKHX npaea^ BakpH hm npoiMje ckopo roAMny Aana HMje MMn/ieMOHTMpaH m sa H>era joui yenjeK hb noaojHnpareliaf sa.KOHCKa pervAaiMBa,: rako a^ je .Aoujao a^ noTnyHorsacToja y paAV oae AP>HaBHe MHciHTyuMje (<PoHAa saaaiuTMiy mOCTsapMBaHiBvMaHiMHCKMx npaBa).flaMBtiB ce HbcyMKiMBM yrHPaK a^ cy ^ npBTXOAHa MSMjena 3aK0Ha o MaK>MHCKHM npa.BMMa mosa noaieAH>a ms 2017.roAMH!a:pat)eHe kbko 6m ce orpaHMMM/ie MoryfihOCTM cpncxor napOAB na saurrMtM MAeHTMiar myracM/iM cpncKM MBAMjM,KojM ty'CKOpQ AeceraK roAMna ynopno crsapaKM h kqJm cy oa MsyseiHor snaMaJa sa cpncKM HapOA<OcHM Tora, OAHoc njjsMa cpncKO/vi HapoAV YUPHoJ ropM Je na najHMweM Morytiew HMBoy. Bacryn/beHocr y Ap>KaBHMMMMCTBTyuHlaMa je sBHeMapAiM.Ba mSHanajHO ropa nero y rpbixdahmm roAMnaMa, p,ok cy cee aPVCB MoryhHOctMocpaîviMeHe. HajeMiue APH<aBHe MHCiMiVAMje cy noTnyno saTSopeHe npeivia MHMAMjaTMBaivia CpncKor HauMOHa/iHorcaBjeTa.Be3 oOsMpa na.TO liitdje CpnckM HaMiM0Ha;iHM caajer KpoBHa MHCtMryAMja cpncKOr napoAa y UpHoj ropM miutojie «ifOpMifpa'Ha KaKO 6m kpqs MHCTMiyAMje CMcreMa peiuaBa/ia npo6;ieMe mnorpeOe cpncKor HapoAa^HMKo ms Msepuihe,cyACKB MsbkohPabbKb B/i.aCTM HB oAroBapa Ha MHMUMjaTMBe CpncKor HadMOHa/iHor caBjera, koje cy yBMjBK 6me ycK/iBAy ca /lerHTMMHMM saxTjeBMMa msakOHCkOM pery/iarMBOM.

y noAropMUM^ 21.3.2018. roAMwe

C nourroBaibeM,

^ê^^tS^Honondui66îlonnijtiiqftVTen/^nei020/611-099, El '̂lOO« MnafljLp. 520>2744-^niIB:0273

GEAHMK

Quno;stpmstf Iteom

%

IMANJINSKA PRAVAPODGORieA

fiQPIS

Romski savjp^^ sa istihi iali naglagavtoq daje (Hq;o aktivnost^^napi^

Ppdgoi^earXl%.^^01:l^:.7god,

•" •"GrBaGora- .-

Fond za zaSiW i o§tyarivanje• manjinskihprava

iei9/i8- •••• P6dgppci^l!6.03:2^^^^

^ -i— --—Xi iSljenj^ i saglasn'ost

haiPtijediog izvje§taja orazvqju \ zaStiti pravanimjinskihnarodai drugih manjinskih

•• dokumentom.

S poStovanjem^ •

Direktor Fonda

•Safet Kurta^d

•CDTOKRfJsssay?.:^ ANtifl£VttQ?«Nri9f.TbVfJ»w5»-

Podg.orii:a, 15.03.2018.Brpp86/i

Minlstarstyo za Ijudska i manjinska pravaNi^ ministrUjMehmeduZenki

Uvêni ixiifliiStife,

Gma GoraMali j Zi

0\dtn potvrdujenio da smo saglasni sa predlogom IzvjeStajaja (o razvoju izaStiti pmva manjmskih naroda t drugih liianjinskih nacionalnih zajednica u 2017.ôdini) koji je pripremilo Ministarsvo za Ijudska i manjinska prava Cme Gore, udjelu gdje se opisuje rad Centra za oCuvanje i razvoj kulture manjina Cme Gore u

S poStovanjem,

Vpka Karadiiâ 3Iti5l5+35a20-6.ii365

+ 3S2 2g 223 365Pifah 35 61000 Podgorica0-mail: [email protected]

DIKEKTOR:

i§ Selhanovid

RADiOTELEVIZIJACRNE GORE

GENERALNA DIREKTORICAANDRUANA KADIJA

Saglasnost

Na Qsnovu izyjestaja urednika Programa za manjine Radija i Televizije CmeGore 0 Prijedlogu izyjestaja o razvoju i zastiti prava manjinskih naroda i drugihnadonaln^zajednica u 2017. godini poglavlja koji se tice informisapja na javnomservisudajem saglasnost na ovaj dokument.

19.03.2018.god. Generalna direktorica RTCGANDRUANA KADUA

crna gora ministarstvo zaljudskai...

Documents