UNIVERZITET CRNE GORE

FAKULTET POLITIČKIH NAUKA

EVROPSKE STUDIJE

CRNA GORA NA PUTU KA EU

Seminarski rad iz Evropskih integracija

Studenti: Mentor:

Dragana Nikolić 237/09 Prof.dr Danijela Jaćimović

Nikolina Šipčić 232/09 mr Nenad Koprivica

Milena Kalezić 240/09

Almira Šabotić 243/09

Miloš Marković 220/09

Balša Banjević 214/09

Podgorica, april 2014.

Uvod.................................................................................................................................3

Trasiranje evropskog puta................................................................................................4

Ostvarivanje evropskog partnerstva………………………………………………..…....5

Pregovori o sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju…………………………...……...5

Vizna liberalizacija……………………………………………………………...…….…7

Podnošenje zahtjeva za članstvo u EU.............................................................................8

Upitnik evropske komisije................................................................................................9

Dobijanje statusa kandidata i početak pregovora...........................................…….……11

Pregovori o pristupanju…………………………………………………………...……12

Program pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji (PPCG)...............................................13

Napredak u pregovorima..................................................................................................13

Pregovaračka poglavlja 23 i 24, ključna poglavlja u pregovorima..................................14

Poglavlje 23.....................................................................................................................14

Poglavlje 24.....................................................................................................................15

Literatura....……………………………………………………………………...……..17

2

Uvod

Proces stabilizacije i pridruživanja je naziv za pristup Evropske Unije prema zamljama

Zapadnog Balkana. Ovaj termin se koristi u Evropskoj Uniji i obuhvata Hrvatsku, Makedoniju,

Srbiju, Crnu Goru, BiH i Albaniju. Ovaj proces se odnosi na niz aktivnosti i odnosa izmedju

zainteresovane države Zapadnog Balkana i EU. Jedan od glavnih ciljeva Procesa stabilizacije i

pridruživanja je ostvarivanje pridruživanja zemalja ovog regiona Evropskoj uniji uz

uspostavljanje trajne i pune stabilizacije ne samo pojedinačnih država već i čitavog regiona.

Takodje značajni dio Procesa stabilizacije i pridruživanja je insistiranje na medjusobnoj

regionalnoj saradnji zemalja koje žele da se pridruže Evropskoj uniji. Evropska komisija prati

proces stabilizacije i pridruživanja. Zadatak Evropske komisije je da uzimajući u obzir

kriterijume iz Kopenhagena1 sačinjava Izvještaje o stabilizaciji i pridruživanju.

Pridruživanje Evropskoj uniji podrazumijeva ispunjavanje kriterijuma iz Kopenhagena. Ti

kriterijumi utvrdjeni su 1993. godine i odnose se na:

1. Vladavinu prava, stabilnost demokratskih institucija, poštovanje ljudskih prava, zaštita

manjina.

2. Postojanje funkcionalne tržišne privrede i sposobnost suočavana sa konkurentskim pritiskom i

tržištem EU.

3. Sposobnost preuzimanja obaveza koje proističu iz članstva.

U Madridu je 1995. godine dodat još jedan kriterijum i on se odnosi na prilagodjavanje

administrativnih, upravnih i pravosudnih struktura normama EU kako bi se zakonodavni okvir

EU mogao primjenjivati. Proces stabilizacije i pridruživanja se dijeli u dvije faze, a one se

odnose na sprovodjenje pravnog dokumenta koji se naziva Sporazum o stabilizaciji i

pridruživanju.

Prva faza se odnosi na procjenu opštih uslova unutar države i ona počinje kada je država

zainteresovana za uspostavljanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU. Prestaje

objavljivanjem Studije o izvodljivosti od strane Evropske komisije. Ova studija gvori o tome da

1 Kriterijumi iz Kopenhagena su uslovi za članstvo u Evropskoj uniji.

3

li je zainteresovana država u stanju da sprovede obaveze za koje će se vezati potpisivanjem

Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju.

Pregovore o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju, njegovo potpisivanje i sprovodjenje se

odnosi na drugu fazu.

Trasiranje evropskog puta

Vlada Republike Crne Gore je u martu 2005. godine usvojila jedan od ključnih ciljeva Agende

ekonomskih reformi. On se odnosi na to da se obezbijedi stabilan i održiv priredni rast, koji se

ostvaruje u uslovima uskladjivanja zakona i procesa sa Evropskom Unijom. U zemljama

Zapadnog Balkana prioritetna agenda postaje Evropska Agenda. Ova agenda predstavlja strateški

plan države koji će omogućiti proces pridruživanja velikoj evropskoj porodici to jest Evropskoj

Uniji. Crnoj Gori je oktobra 2004. godine predložen model dvostrukog kolosjeka. On je Crnoj

Gori omogućavao povratak nadležnosti u oblasti carinske i ekonomske politike. Ovim

kolosjekom Crna Gora je postala partner u procesu pregovaranja sa EU. Oli Ren, komesar za

proširenje, je prvi put posjetio Podgoricu aprila 2005. godine. Model dvostrukog kolosjeka se

odnosi na to da se pregovori o pridruživanju u oblasti trgovinske i carinske politike vode na

nivou država članica. „Na temelju toga, Vlada Republike Crne Gore je, na sjednici održanoj 21.

oktobra 2004. godine usvojila predlog Zakona o izmjenama i dopunama zakona o akcionom

planu harmonizacije ekonomskih sistema država članica Državne zajednice Srbija i Crna Gora

radi sprečavanja i uklanjanja prepreka slobodnom protoku ljudi, robe, usluga i kapitala“2.

Vlada Crne Gore je februara 2003. godine donijela Uredbu o izmjenama i dopunama uredbe o

organizaciji i načinu rada državne uprave .Njom je formirano Ministarstvo za ekonomske odnose

sa inostranstvom i evropske integracije. Pored toga oformljen je Odbor za evropske integracije.

Aprila 2004. godine razvijen je institucionalni okvir za saradnju Crne Gore sa Evropskom

unijom i tada je oformljen Savjet za evropske integracije, Vladina Komisija za koordinaciju

procesa pristupanja Evropskoj uniji, kontakt osobe za poslove evropskih integracija, stalne radne

2 Đurović, Gordana, “Crna Gora: Od spoljnotrgovinske ka evropskoj integraciji”, UCG, Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2006.godine, str.49

4

grupe za poslove evropskih integracija i potpisan je Memorandum o saradnji sa grupom

nevladinih organizacija.

Ostvarivanje evropskog partnerstva

Rezultat Samita EU i zemalja Zapadnog Balkana je Evropsko partnerstvo.

Prvo partnerstvo: Od strane Komisije u martu 2004. godine izradjen je prvi set pojedinačnih

partnerstava. Savjet ministara EU usvoijo je na sjednici 14. juna 2004. godine dokument

Evropsko partnerstvo sa Srbijom i Crnom Gorom, uključujući i Kosovo. Vlada Crne Gore je na

osnovu toga usvojila Akcioni plan koji je sadržao aktivnosti neophodne za sprovodjenje

preporuka, definisao odgovorne institucije, vremenski okvir u kome će se mjere sprovoditi kao i

budzetska sredstva ukoliko je to odredjena mjera zahtijevala.

O postignutim rezultatima, postavljenim Akcionim planom, Vlada Crne Gore je u toku 2005.

godine redovno kvartalno izvještavala Evropsku komisiju.

Drugo partnerstvo: Evropska komisija je 2005. godine utvrdila predlog inoviranog Evropskog

partnerstva za Srbiju i Crnu Goru. Ovaj dokument usvojen je 30. januara 2006. godine od strane

Savjeta ministara. U prvom partnerstvu akcenat je bio na zakonodavnim aktivnostima dok je u

drugom partnerstvu akcenat na jasnijoj podjeli nadležnosti izmedju Državne zajednice i njenih

država članica.Na osnovu drugog Evropskog partnerstva primijenjen je novi Akcioni plan za

realizaciju preporuka inoviranog Evropskog partnerstva.

Treće partnerstvo: Nakon sticanja nezavisnosti Crne Gore napravljeno je Evropsko partnerstvo

za koje je napravljen novi Akcioni plan. „Medjutim, može se reći da je ovo „treće“ partnerstvo

prije bilo rezultat novog državnog statusa, nego što je bilo set novih preporuka“3.

Pregovori o sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju

Ovaj ugovor pripada tipu ugovora o asocijaciji kakav je i evropski ugovor. Sadržaj ovog

ugovora je gotovo indentičan sa evropskim ugovorima. Osnovna razlika izmedju njega i

3 Đurović, Gordana, “Evropska Unija i Crna Gora-politika proširenja”, UCG-Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2012.godine, str. 396.

5

evropskih sporazuma su u sadržaju razvojne klauzule i u odredbama o regionalnoj saradnji.

Državi se sklapanjem Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju potvrdjuje status potencijalnog

kandidata za članstvo u EU. Zaključivanjem ovog ugovora započinje institucionalizacija odnosa

sa EU.

Zvaničnu potvrdu Komisije da je određena zemlja spremna da pregovara o SSP-u predstavlja

studiju izvodljivosti. Za Srbiju i Crnu Goru Komisija je to učinila na sastanku Kolegijuma

evropskih komesara tek 12. aprila 2005. godine. Nakon što je Savjet ministara EU odobrio

Studiju izvodljivosti4 stekli su se uslovi da se preduzme čitav niz aktivnosti za buduće pregovore

o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju.

Pregovori o Sporazumu o stabilizaciji i pridruživanju između Srbije i Crne Gore počeli su

svečanim otvaranjem 10. oktobra 2005. godine u Beogradu. Crnogorska delegacija je sve do

referenduma 21. maja 2006.5 godine uspješno ispunjavala preuzete obaveze po pitanju direktnog

pregovaranja, jasne pregovaračke pozicije, redovnog izvještavanja i pripreme pojedinačnih

predloga za pojedine djelove sporazuma. Evropska komisija 2005. godine dostavila je radnu

verziju cjelokupnog teksta sporazuma. On će biti predmet daljeg pregovora. Sporazum je imao

143 člana, i imao je dosta mjesta u kojima je bio ostavljen prazan prostor koji je trebalo da se

usaglašava između ugovornih strana. Uoči referenduma Vlada Crne Gore usvojila je Deklaraciju

o dinamiziranju procesa evropskih integracija. Ovom Deklaracijom ona ističe svoju

opredijeljenost za pridruživanje EU. Voljom većine građana na referendumu, Crna Gora je

postala najmlađa nezavisna i međunarodno priznata država. 28. juna 2008. godine Crna Gora je

postala 192. članica UN. Deset dana nakon referenduma održane su prve tehničke konsultacije o

novom pregovaračkom mandatu. Savjet Ministara odlučio je da proširi politički dijalog i

pripremio predlog Zajedničke političke deklaracije. Brisel nije skrivao namjeru da se promoviše

ideja integracije Crne Gore u zajednici evropskih naroda i njenog približavanja EU. Sastanci

Crne Gore sa predstavnicima Unije imali su za cilj približavanje saradnje između Crne Gore i

Unije. To se najviše odnosilo na usklađivanje stavova o važnim međunarodnim pitanjima,

spoljnoj bezbjedonosnoj politici i u cilju razmjene informacija u vezi sa regionalnom saradnjom i

razvojem dobrosusjedskih odnosa na Zapadnom Balkanu. 4 Studija izvodljivosti je dokument kojim se analizira i utvrđuje sposobnost zemalja procesa stabilizacije i pridruživanja za ostvarivanje ugovornih odnosa sa EU, tj. zaključivanje Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanja.5 Referendum o nezavisnosti Crne Gore održan je 21. maja 2006.godine. Nekoliko puta je bio odgađan, među ostalim na zahtjeve Europske Unije (još 2004. godine).

6

Paralelno tome tekli su pregovori oko pristupanja Crne Gore Svjetskoj trgovinskoj organizaciji.

“Prvi politički dijalog Crne Gore sa Unijom održan u Briselu, 22. januara 2007. godine

sastankom ministara inostranih poslova Crne Gore sa EU ”Trojkom.”6

Crna Gora je 15. decembra 2006. godine pristupila Programu partnerstvo za mir.

Vizna liberalizacija

Šengen označava dva međunarodna sporazuma koja su potpisana u mjestu Šengen u

Luksamburgu 1985. i 1990. godine. Iz njega se razvio tzv. Šengenski acquis tj. on predstavlja

važan korak u evropsku integraciju. Ovim Sporazumom od 1995. godine izbrisane su granice

između država unutar EU koje su pristupile Sporazumu. Danas ima 25 Šengen zemalja od kojih

su 22 članice EU, osim Velike Britanije i Irske, u zoni nisu Bugarska, Rumunija i Kipar i tri

zemlje evropskog ekonomskog prostora koje nisu članice EU- Norveška, Island i Švajcerska.

Prvi ugovor omogućava vizne olakšice koje se odnose na lakše dobijanje vize za ulazak u zonu.

“Od 19.decembra 2009.godine, Crna Gora se nalazi na šengejskoj “Bijeloj listi”, što

podrazumijeva da crnogorskim građanima nisu potrebne vize za putovanje u 25 šengen

zemalja.”7

Vize za putovanje naših građana nakon ove odluke su ukinute u Bugarskoj i Rumuniji. Među

prvim državama sa kojima je Evropska Komisija odpočela dijalog o viznoj liberalizaciji je Crna

Gora. Pregovori o viznoj liberalizaviji su inicirani nakon posjete Franka Fratinija8 u Podgorici.

Zvaničnici Evropske Komisije su 28. maja 2008. godine uručili Vladi Crne Gore Mapu puta za

liberalizaciju viznog režima. Ona je sadržala listu mjera koje je trebalo ostvariti i dijele se u 4

bloka:

1. Bezbjednost dokumenata.

2. Pitanje u vezi sa kontrolom ilegalnih migracija.

3. Javni red i bezbjednost.

6 Đurović, Gordana, “Evropska Unija i Crna Gora-politika proširenja”, UCG-Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2012.godine, str.418.7 Đurović, Gordana, “Evropska Unija i Crna Gora-politika proširenja”, UCG-Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2012.godine, str.5108 Bivši šef italijanske diplomatije i sadašnji ozbiljni kandidat za novog sekretara NATO pakta.

7

4. Spoljni odnosi osnova prava.

Podnošenje zahtjeva za članstvo u EU

Zahtjev za članstvo u Uniju desio se na kraju francuskog presjedavanja 15. decembra 2008.

godine u Parizu. Tadašnji predsjednik Vlade Crne Gore Milo Đukanović predao je Zahtjev

francuskom predsjedniku Nikoli Sarkoziju. Zahtjev je veoma kratak, a u zahtjev je predat i

poseban Memorandum iz Skupštinske rezolucije. Ovim se daje do znanja da nije samo u pitanju

volja jedne političke stranke već volja čitave države. 23. aprila 2009. godine Savjet je donio

odluku o početku postupka za pripremu Mišljenja o spremnosti zemlje za članstvo. Evropska

Komisija je Crnoj Gori predala upitnik 22. jula 2009. godine u Podgorici. Priprema odgovora sa

prevođenjem trajala je oko 4 mjeseca. Konačno Komisija je ocijenila da je Crna Gora postigla

odgovarajući nivo demokratskih i ekonomskih reformi koje je preporučuje za status zemlje

kandidata. “Unija je utemeljena na vrijednostima poštovanja ljudskog dostojanstva, slobode,

demokratije, jednakosti, vladavine prava i poštovanja ljudskih prava, uključujući prava lica koja

pripadaju manjinama.”9

Bilo koja evropska zemlja koja poštuje ove vrijednosti može podnijeti zahtjev da postane članica

Unije. Stoga je Crna Gora podnijela zahtev za članstvo u Uniji.

Crna Gora treba da ispuni 7 preporuka:

1. Unapređenja izbornog zakonodavnog okvira i jačanje zakonodavne i kontrolne uloge

Skurštine.

2. Dovršavanje koraka u reformi državne uprave.

3. Jačanje vladavine prava.

4. Unapređenje antikorupcijskog pravnog okvira.

5. Borba protiv organizovanog kriminala.

6. Unapređenje medijskih sloboda i jačanje saradnje sa organizacijama civilnog društva

7. Sprovođenje propisa i politika zaštite o diskriminaciji.

9 Đurović, Gordana, “Evropska Unija i Crna Gora-politika proširenja”, UCG-Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2012.godine, str.540

8

Nakon što je Savjet EU potvrdio preporuku Evropske Komisije, Crnoj Gori je dodijelio status

zemlje kandidata za članstvo u Uniji 17. decembra 2010. godine. Crna Gora je utvrdila Akcioni

plan praćenja i ispunjavanja preporuka iz Mišljenja Evropske Komisije. On je integrisan u

jedinstven dokument. Usvojeno je 6 izvještaja o sprovođenju Akcionog plana, a do sjednice

Evropskog savjeta usvojeno je još 2 izvještaja. Komisija je u svom izvještaju preporučila da se sa

Crnom Gorom otvore pristupni pregovori. Savjet je donio odluku da se počnu pregovori sa

Crnom Gorom uz uslov da:

1. Crna Gora ostvari progres u reformama i procesu sprovođenja zakona, naročito u

oblastima pravosudne reforme, kao i u oblastima pravda, slobode i bezbjednosti,

2. Da Evropska Komisija o ostvarenom napretku pripremi izvještaj i da ga nakon toga

razmotri Savjet,

3. Da Evropska Komisija počne pripremu Zajedničkog pregovaračkog okvira država članica

za buduće pregovore sa Crnom Gorom,

4. Da crna Gora pripremi svoj pregovarački tim i pregovarački okvir,

5. Da multilateralni skrining počne bez ulaganja u prvoj polovini 2012.godine,

6. Da na predlog Evropske Komisije Crna Gora počne pregovore o poglavljima 24 i

poglavlju 24.

Upitnik Evropske komisije

Upitnik Evropske komisije je Vladi Crne Gore uručen 22. jula 2009. godine. Prvi set odgovora

imao je 4433 strana i oko 9000 strana aneksa. Crna Gora je do kraja februara 2010. godine

odgovorila na još 22 pitanja. 1.marta su stigla još 673 pitanja.

Predsjednik Vlade CG M. Đukanović predao je 9. XII 2009. u Briselu komesaru za proširenje

EU O. Renu odgovore na Upitnik EK.Direktorat za proširenje Evropske unije dostavio je

Ministarstvu za evropske integracije 1. marta 2010. novi set od 673 dodatna pitanja na odgovore

iz Upitnika EK. Crnogorska administracija je uspješno završila proceduru oko izrade odgovora

na set dodatnh pitanja i predala ih Evropskoj komisiji u predviđenom roku, 12. aprila 2010.

Dodatna pitanja su se odnosila na dopunske informacije i pojašnjenja na odgovore u svim

poglavljima osim 12. (bezbijednost hrane, veterinarska i fitosanitarna politika).

9

Drugi set odgovora imao je 1325 strana odgovora i 2913 strana aneksa. Zbog svoje strukture ovaj

Projekat Upitnika je uspješno okončan. Pitanja u Upitniku grupisana su u tri osnovne cjeline:

 1. Politički kriterijumi.

2. Ekonomski kriterijumi.

3. Sposobnost primjene evropskog zakonodavstva – usvajanje evropskih standarda u

sprovođenju različitih sektorskih politika.

 Treći dio Upitnika - Sposobnost primjene evropskog zakonodavstva – podijeljen je na

pregovaračka poglavlja. U Upitniku koji su dobile Hrvatska i Makedonija ovaj dio bio je svrstan

u 29 poglavlja, koliko ih je tada bilo, dok će Upitnik za Crnu Goru sadržati 33 poglavlja.

 Upitnik se priprema za svaku zemlju posebno, s tim što je jedan dio pitanja standardan, isti ili

sličan za sve zemlje, dok je dio pitanja specifičan za svaku pojedinu zemlju. Upoređujući

dosadašnja iskustva, može se primijetiti da se u svakom sljedećem talasu pridruživanja

povećavao i obim i značaj Upitnika, tako da su, na primjer, upitnici za Hrvatsku i Makedoniju

bili znatno zahtjevniji i detaljniji nego upitnici za prethodnih 12 zemalja. Ako se uporede upitnici

za Hrvatsku i Makedoniju, između kojih je vremenski rok bio relativno kratak, može se zaključiti

da je oko 90% pitanja bilo isto ili vrlo slično. Imajući u vidu prethodna kretanja, kao i vremenski

period od pripreme posljednjeg upitnika, Crna Gora bi mogla očekivati Upitnik sa oko bar 80%

pitanja koja su vrlo slična pitanjima koje su dobile Hrvatska i Makedonija. Inače, Evropska

komisija (EK) dostavlja Upitnik u elektronskom formatu (word) i u štampanoj formi, na

engleskom jeziku. Za određena pitanja (poglavlja), EK dostavlja i tabelu (u excelu) koju treba

popuniti.

 Odgovori na pitanja iz Upitnika, prema dosadašnjem iskustvu, dostižu 2.500 do 3.000 strana

teksta. Kao sastavni dio jednog broja pitanja, Evropska komisija traži i dostavljanje kopija

originala i prevode određenih nacionalnih propisa, a, pored toga, zemlje dostavljaju prevode i

drugih akata, strategija i slično, koje smatraju posebno važnim u pojedinim oblastima.

10

Postupak pripreme odgovora na pitanje iz upitnika je veoma složen, a proces je pratila dobra

informatička podrška. Takođe je formiran Prevodilački centar.

Dobijanje statusa kandidata i početak pregovora

Crna Gora predstavlja stabilnu zemlju sa evroatlantskom perspektivom i jakim domaćim

konsenzusom za evropske integracije. Dobijanjem nezavisnosti ostvareni su rezultati koji će je

odvesti na put evropskih integracija. Iako je mala zemlja, Crna Gora ima dovoljne

administrativne kapacitete da vodi integracioni proces i ostvari konkretne i mjerljive rezultate.

Proces integracija predstavljao je integralni dio borbe za državu. Crna Gora je u zadnjih

osamnaest mjeseci ispoštovala sve u vezi sa fazama dijaloga sa Evropskom komisijom, od

Upitnika i ekspertskih misija, preko dodatnih pitanja i praćenja sprovođenja Sporazuma o

stabilizaciji i pridruživanju. Evropska komisija je predložila Evropskom savjetu dodjelu statusa

kandidata za članstvo u Uniji. U Preporuci je pisalo da je preporučeno otvaranje pristupnih

pregovora kada se postigne potreban stepen usaglašenosti sa kopenhaškim kriterijumima

posebno kada treba da se ispune sedam ključnih prioriteta iz Mišljenja. Komisija preporučuje

Savjetu dodjeljivanje statusa zemlje kandidata.

Prva faza integracija je uspješno završena i Crna Gora je dobila status zemlje kandidata u

decembru 2010. godine. U nastavku se sprema zahtjevan proces pregovora. Kako su se problemi

komplikovali u zemljama regiona, a Hrvatska izlazila iz balkanske integracione priče, Crna Gora

je,zahvaljujući tome, počela da dobija pohvale od evropskih zvaničnika. U izvještaju 2011.

godine, Evropska komisija će da se fokusira da sprovede sedam ključnih prioriteta u cilju

pregovora o pristupanju.

Pregovori o pristupanju

Tokom marta i aprila 2012. godine Crna Gora je dostavila Komisiji svoj prolećni izvještaj.

Komisija je ocijenila da je Crna Gora ostvarila progres naročito u oblasti vladavine prava,

11

uključujući borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala. Takođe ona je ocijenila da je Crna

Gora ostvarila potreban nivo usaglašenosti sa kriterijumima pristupanja. Na osnovu ovih ocjena

Komisija je ponovila preporuku da pregovori sa Crnom Gorom mogu da počnu. Tokom

pregovaračkog procesa Komisija će nastaviti da daje pažnju borbi protiv korupcije i

organizovanog kriminala, vladavine prava.

Savjet je 26. juna 2012. godine usvojio odluku kojom se otvaraju pristupni pregovori sa Crnom

Gorom. Ti pregovori su bili najavljeni za 29. juna 2012. godine. Ti pregovori su formalno počeli

na marginama sastanka Evropskog savjeta.

Na Međuvladinoj konferenciji o pristupanju Crne Gore u EU koje je održana u Briselu, EU je

prezentirala svoj Pregovarački okvir.10 On je standardan dokument, na 20 strana koji se ne

razlikuje puno od pregovaračkog okvira. U Pregovaračkom okviru koji je predložen za Crnu

Goru mogu se izdvojiti sledeće specifičnosti:

1. Politika uslovljenosti.

2. Politika uslovljenosti u vezi sa SSP-om i mišljenjem Evropske Komisije-

3. Euro.

4. Suspenzivna klauzula.11

Program pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji (PPCG)

PPCG je strategijski dokument koji treba da odgovori potrebama pregovaračkog procesa. Treba

da služi kao cjelokupni prikaz stanja u državi koji dopunjava informacije o kojima se već kroz

različite modele izvještava. Takođe, na taj način cjelokupna državna administracija može

efikasnije da prati procent uspješnosti realizacije u oblastima koje su im od interesa. PPCG će

nakon usvajanja, u fazi realizacije, poslužiti kao efikasan mehanizam prikupljanja podataka,

izvještavanja i daljeg planiranja i revidiranja aktivnosti državnih organa.

10 Pregovarački okvir je dokument od sedam strana, koji sadrži Mastritske i Kopenhaške kriterijume i odredbe na osnovu kojih pregovori mogu biti obustavljeni, poručujući da će skrining crnogorskih institucija početi prije formalnog ovaranja pregovora.11 Takozvana suspenzivna klauzula omogućava zemljama članicama EU da po skraćenoj proceduri zatraže uvođenje viza za zemlje iz kojih je povećan priliv lažnih azilanata.

12

Napredak u pregovorima:

12. oktobra 2011.-Evropska komisija je predložila početak pregovora.

26. jun 2012.- Evropski savjet postavlja ciljni datum 29. jun za početak pristupnih pregovora .

18. decembar 2012..- Crna Gora otvorila i zatvorila 25.poglavlje nauka i istraživanje.

15. april 2013.- Crna Gora otvorila i zatvorila poglavle 26. koje se odnosi na obrazovanje i

kulturu.

18. decembar 2013.- Crna Gora je otvorila poglavlja 5, 6, 20, 23 i 24.

31. marta 2014.- Crna Gora otvorila poglavlja 7 koje se odnosi na Zakon o intelektualnoj svojini

i pogalavlje 10- Informacijsko društvo i mediji.

Crna Gora otvorila je 9 od 35 poglavlja, a zatvorila 2 od 35.

Pregovaračka poglavlja 23 i 24, ključna poglavlja u pregovorima

Crna Gora otvorila je 18. decembra 2013.godine na Međuvladinoj konferenciji u Briselu,

poglavlja 23 i 24, koja je EU ranije označila kao ključna za dalji evropski put te države.12

Poglavlje 23: Pravosudje i temeljna prava

Evropski Savjet je 29. juna 2012. potvrdio odluku Savjeta opštih poslova od 26. juna 2012. o

otvaranju pregovora o pristupanju Crne Gore Evropskoj uniji. Prva Međuvladina konferencija1

između Crne Gore i EU, takođe, je održana 29. juna 2012. i njome je zvanično otvoren proces

pregovora.

Crna Gora je prva zemlja kandidat na koju se primjenjuje novi pristup u pregovorima, koji

podrazumijeva da se poglavlja 23. Pravosuđe i temeljna prava i 24. Pravda, sloboda i

12 Evropski komesar Štefan File je naglasio da je važno da crnogorski građani "odmah sada osjete koristi" i da se "akcioni planovi" za poglavlja vladavine prava blagovremeno i u skladu s utvrđenim rokovima" sprovedu, a Evropska komisija će to pomno pratiti, budući da je za ova poglavlja utvrdila i dodatne, "prelazne uslove".

13

bezbjednost, otvaraju na početku pregovora i ostaju otvorena do zatvaranja svih ostalih

poglavlja. U slučaju zastoja u ostvarivanju napretka u navedenim poglavljima, može doći do

blokiranja daljeg napretka u svim ostalim.

Nezavisno, depolitizovano i efikasno pravosuđe je preduslov da jedna zemlja može imati

potpunu vladavinu prava. Borba protiv korupcije je u fokusu svih zemalja članica EU, pa će Crna

Gora morati da pokaže sposobnost da efikasno sprovodi donijete zakone, kako u prevenciji

korupcije, tako i u njenoj represiji. Po pitanju temeljnih prava, očekuje se da zemlja kandidat za

članstvo u EU pokaže sposobnost garantovanja svih temeljnih prava, kao i da bude spremna da

pruži zaštitu u slučaju njihovog kršenja. Svaki napredak u ovom poglavlju djeluje na jačanje

pravne sigurnosti i povjerenja građana u pravosudni sistem, kao i na podizanje svijesti svih

građana o poštovanju i ostvarivanju temeljnih prava.

Poglavlje 24: Pravda, sloboda i bezbijednost

Osnovni cilj realizacije svih aktivnosti prepoznatih u okviru Poglavlja 24 – Pravda, sloboda i

bezbjednost jeste da se omogući slobodno kretanje ljudi, uz garantovanje njihove bezbjednosti.

Tako široko postavljen okvir obuhvata spektar većeg broja pitanja– od upravljanja vanjskim

granicama Evropske unije, preko pravosudne saradnje u građanskim i krivičnim stvarima, zatim

pitanja i oblasti u okviru borbe protiv organizovanog kriminala, preko pitanja vizne politike,

migracija i azila. Konkretno, oblast Pravda, sloboda i bezbjednost, u okviru poglavlja 24,

podijeljena je na 12 podoblasti. To su: azil, migracije, vize, spoljne granice i šengenska pravna

tekovina, suzbijanje organizovanog kriminala, suzbijanje zloupotrebe droga, suzbijanje trgovine

ljudima, suzbijanje terorizma, pravosudna saradnja u građanskim i privrednim stvarima,

pravosudna saradnja u krivičnim stvarima, policijska saradnja i carinska saradnja.

Literatura:

1. Đurović, Gordana, “Crna Gora: Od spoljnotrgovinske ka evropskoj integraciji”, UCG,

Ekonomski Fakultet, Podgorica, 2006.godine

14

2. Đurović, Gordana, “Evropska Unija i Crna Gora-politika proširenja”, UCG-Ekonomski

Fakultet, Podgorica, 2012.godine

3. http://www.mvpei.gov.me/rubrike/Evropske-integracije/

15

16