css119 cbs'de veri/kaynak anal - cu.edu.tr...coğrafi bilgi sistemleri bilgi; objektif gerçeğin...

Öğr.Gör.Dr. Mehmet Akif ERDOĞAN

Çukurova Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu

Mimarlık ve Şehir Planlama Bölümü

Coğrafi Bilgi Sistemleri Programı

CSS119

CBS'DE VERi/KAYNAK ANALİZİ

DERSİ

Coğrafi Bilgi Sistemleri

Coğrafi Bilgi Sistemi kavramı, coğrafya, bilgi, coğrafi bilgi, sistem ve bilgi

sistemi kavramlarından oluşur.

Coğrafya; yeryüzünde herhangi bir bölgenin, fiziksel ve beşeri (insanla ilgili)

özelliklerinin bütünü olarak tanımlanır.


Bilgi; objektif gerçeğin belli bir kısmına ait ifade(ler)dir.

Gerçek

Köprü

Örneğin objektif gerçek olarak “köprü” alınırsa, bu gerçeğin yani köprünün belli bir

kısmına örneğin “yüksekliğine” ilişkin “20 metre” ifadesi bilgi olarak nitelendirilir.

Enformasyon: Karar vermek için bir değeri olan ve organize edilmiş verilerin

özetlenmesi ile elde edilen gerçeklerdir. Örnek: Harita öçleğinden gerçek uzunluğu

yada lejantından simgenin ne oldugunu bulma eylemi.

Bilginin temsil biçimi veri olarak adlandırılmaktadır. Örneğin “1000” rakamı, bir

binanın alanı hakkındaki bilgiyi temsil eden bir veridir; ya da “harita üzerindeki bir

çizgi”, arazi üzerindeki tel çitin konumu hakkındaki bilgiyi temsil eden bir veridir.

Özellik

Yükseklik

Enformasyon

Ölçeği kullanma

Veri

Harita

Bilgi

20 metre


Coğrafi bilgi, bir coğrafi varlığa ilişkin bilgidir.

Coğrafi varlık, doğada belli bir konumu ve biçimi olan

somut veya soyut nesnedir.

Yeryüzünde ve yeraltında bulunan tüm doğal ve insan

yapısı detaylar.

Örnek; akarsular, göller, binalar, vb. detaylar ve mülki ve

idari sınırlar, nüfus yoğunluğu vb.

Coğrafi veri coğrafi bilginin

bilgisayar ortamında temsil ediliş

biçimidir.

Nokta, çizgi, alanlar (vektör)

Uydu görüntüsü, arazi örtüsü,

sayısal yükseklik modeli vb.

Hücresel (raster)


Sistem belli bir işlevi yerine getirmeyi amaçlayan

bileşenlerin bütünüdür.

Aydınlatma sistemi, üretim sistemi gibi.

Bilgi Sistemi, haberleşme ile bilginin bir kişiden başka bir

kişiye iletilmesinde kullanılan araçtır.

Haberleşmede dört temel eleman vardır.

haberleşme elemanı (gönderici ve alıcı),

haberleşme ortamı,

ortak mesaj dili ve

haberleşme nesnesi (mesaj)

Haberleşme sisteminde bu elemanlar yer alırken; bilgi

sisteminde,

haberleşme elemanı olarak kullanıcılar,

haberleşme ortamı olarak bilgisayar donanımı ve

yazılımları,

ortak mesaj dili olarak veri sözlüğü ve

mesaj olarak da bilgi yer alır.


Coğrafya ile ilgili grafik ve grafik olmayan

verilerin kullanıcı ihtiyaçlarını karşılayacak

biçimde çeşitli kaynaklardan toplanması,

depolanması, işlenmesi, analiz edilmesi,

yönetilmesi ve sunulması fonksiyonlarını

bütünleşik olarak yerine getiren coğrafi veri,

donanım, yazılım, yöntem ve personel

bileşenlerinden oluşan bir organizasyondur.

En basit ifade ile coğrafi verileri saklayan,

sorgulayan ve kullanan bir bilgi sistemidir.

İngilizce Geographical Information Systems

(GIS) ifadesinin Türkçe’ye çevrilmiş hali olup,

kullanıcıların çok farklı disiplinlerden olması

nedeniyle, bu kavram da değişik şekillerde

tanımlanmaktadır.

Kartografya, bilgisayar destekli tasarım,

bilgisayar grafikleri, konuma bağlı analiz,

prediksiyon, bilgisayar destekli kartografya, ölçme

bilgisi, fotogrametri, uzaktan algılama ve sayısal

görüntü işleme

CBS’nin TEMEL İLKELERİ

• CBS veri tabanlı bilgi sistemidir.

• CBS verileri ve haritalari güncel bilgileri içermelidir.

• CBS, değişik kaynaklardan veri entegrasyonuna izin vermelidir.

• CBS, ilgili tüm verilerin bütünselliğini ifade etmelidir.

• CBS’nin değişik fonksiyonları farklı birçok kullanıcı tarafından kullanılabilmelidir.

• CBS teknolojisi içerisindeki yazılım ve donanımlar, bilgisayar teknolojisindeki

değişimleri takip edebilecek ve işlevselliğini geliştirecek şekilde seçilmelidir.

• CBS içerisinde kullanılan konumsal verilere ait koordinatlar uyumlu ve sürekli

olarak koordinat sistemi düzenlenmelidir.

• Uzun süreli yatırımlara ve kararlı bir yönetime ihtiyaç duyulur.

• Değişik kaynaklardan gelen verilerin ortak bir veritabanında toplanması için ortak

bir üretim prosedürü geliştirilmelidir.

• Başarılı bir CBS için eğitimli, tecrübeli ve azimli personele ihtiyaç vardır.

CBS’nin FAYDALARI

• Bilgi akışını hızlandırır.

• İş verimliliğini arttırır.

• Etkili ve doğru analiz sağlar.

• Veri güncelleme kolaydır.

• İşgücü ve zaman kaybını önler.

CBS NE YAPAR?

• Coğrafi sorgulama ve analizleri gerçekleştirir.

• Organizasyonel birleşmeyi geliştirir.

• Daha iyi karar vermeyi sağlar.

• Çıktılar: tablo, grafik vb.

• Görselleştirme: harita (2B), harita (3B), interaktif harita, 3B model

CBS NE DEĞİLDİR?

• moda değildir.

• herşeyi yapan büyülü bir araç değildir.

• veri yapılandırma ve arşivleme teknolojisi değildir.

• sadece görselleştirme değildir.

• sadece CAD değildir.

• sadece yazılım veya sadece donanım işi değildir.

CBS NEDEN POPÜLER?

• Bilgisayar teknolojisinde yeni gelişmelere olan yüksek ilgi,

• CBS’nin coğrafi bilgiye verdiği ‘yüksek teknoloji’ hissi,

• Oldukça çarpıcı ve etkileyici olan haritaların artık bilgisayar ortamında olması,

• Bilgisayar maliyetlerinin düşmesi, buna karşın hız ve kapasitenin artması,

• CBS’nin, bilgisayar uzmanı olması gerekmeyen geniş kitlelerce kullanılabiliyor olması,

• CBS’nin çevreyi anlamak ve yönetmek için önemli bir araç olduğunun anlaşılması.

Bir CBS Projesinin Adımları

• Amaçların belirlenmesi

• Veritabanının oluşturulması

• Analizlerin gerçekleştirilmesi

• Sonuçların sunulması

Karşılaşılan Problemler

• Bürokrasi

• Haritaların güncel olmaması

• Özniteliklerin bulunmaması, olanların da güncelliğini ve doğruluğunu yitirmiş olması

• Haritalar arasında bir standart olmaması

• Yazılımların bazı konularda sınırlı olmaları

• Yükseklik verisinin eski haritaların çoğunda olmaması

• Uygun veri modelinin belirlenmesindeki zorluk

Sayısal Coğrafi Bilgi Standartları Neleri İçermeli?

• Terminoloji standardı

• Veri yapısı ve veri modeli standardı

• Sınıflandırma standardı

• Duyarlık standardı

• Geometri standardı

• Gösterim standardı

• Veri kalitesi standardı

• Birim ve referans sistemi standardı

• Değişim ortamı standardı

• Değişim formatı standardı

Veri Kalitesi

Yersel veya uydu teknikleriyle, fotogrametrik veya uzaktan algılama teknikleriyle

veya mevcut plan ya da haritalardan veri elde etmeye bağlı olarak, geometrinin,

topolojinin, detayların ve öznitelikler

Veri kalite parametreleri:

• Verinin doğruluğu (konum, yükseklik, detay, topoloji)

• Verinin bütünlüğü

• Verinin topolojik uyumluluğu

• Verinin güvenirliği

• Verinin eksiksizliği

CBS / Yazılım

CBS yazılımları, coğrafi verinin depolanması, analizi ve görüntülenmesi için gerekli

fonksiyon ve araçları sağlar:

İşletim Sistemi Yazılımı (Windows, Linux, Unix, vb.)

CBS Yazılımı (ARC/INFO, ARCVIEW, MAPINFO, IDRISI)

Uygulama Yazılımları (python, java, php, vb.)

Network Yazılımı (ArcGIS Server, TCP-IP, vb.)

CBS / Donanım

CBS’nin işlemesini mümkün kılan bilgisayar ve buna bağlı yan ürünlerin bütünüdür.

bilgisayar (computer)

yazıcı (printer)

çizici (plotter)

tarayıcı (scanner)

sayısallaştırıcı (digitizer),

veri kayıt üniteleri (data collector)

CBS / İnsan

Sistemin çalışmasını sağlayan ve sistemden faydalanan insanlardır.

• Sistem Yöneticisi

• Sistem Analisti

• Veritabanı Yöneticisi

• Veri İşleme Uzmanı

• Harita Mühendisi

• Veri Giriş Operatörü

• Bilgisayar Mühendisi/Teknisyeni

• Son Kullanıcılar

CBS / Yöntem

Yöntem: Sistemin başarılı olarak çalışmasını sağlayan kurallar ve bu kuralların

birbiriyle olan ilişkilerini düzenleyen mantık zincirlerinden oluşan matematiksel

yapılardır.

CBS birçok bileşenin bir arada senkronize yönetilebilmesini gerektirir.

Veri, kaynak, insan, para, risk, kalite, standartlar, zaman, vb.

Proje öncesi, proje süreci ve proje sonrası

Sürdürülebilirliğini ve güncel kalmalarını sağlamak

Belirlenecek ve uygulanacak yöntemler sayesinde mümkün olabilir.

CBS / Mekansal Modelleme

Mekan modelleme; mekanın temel topografik elemanları bakımından modellenmesi,

bir başka deyişle yapılandırılmasıdır.

Gerçek dünyadaki coğrafi varlıkların, hızlı ve sağlıklı bir şekilde işlenebilmesi için, bu

varlıkların matematiksel gösterimlere dönüştürülüp, bilgisayar ortamına aktarılması

gerekmektedir.

Veri modellemesinin amacı; CBS kapsamında şekillendirilecek ilgili mekanın önemli

istenilen özelliklerini, bilgisayarda saklamaya ve bilgisayar ortamında programlarla

işlenebilecek ve yönetilebilecek verilerle tanımlayabilmektir.

Bilgisayara

aktarılması

Bilgisayarda

işlenmesi

Bilgisayarda

görüntülenmesi

Mekansal

Veri

Modeli

Vektör VeriModeli

Raster Veri

Modeli

CBS / Mekansal Modelleme

Bir CBS için ortaya konulacak mekansal veri modelinin özellikleri:

geometrik, topolojik ve tematik özelliklerini yansıtabilmelidir.

mümkün olduğu kadar basit, buna rağmen amacın gerektirdiği obje yapılarını ifade

etmeye uygun olmalıdır.

kolay uygulanabilir, buna rağmen güvenilir olmalıdır.

Mümkün olduğu derecede diğer disiplinlerin uğraş alanı olan mekansal

çalışmalara uygulanabilir

Mekan modellemesi yapılırken; bilgisayar ortamına aktarılan haritaların ürün

kalitesini sağlamak için doğru veri modelinin, modellenecek mekanın özelliklerine

göre yapılması gerekir.

CBS / Veri Türleri

CBS / Raster - Vektör


Coğrafi değişkenliğin objelere dönüştürülmesinde kullanılan kurallar kümesi

Veri Modeli olarak adlandırılır. İki esas veri modeli mevcuttur:

1.HÜCRESEL (RASTER) model

2.VEKTÖR (VECTOR) model + TIN Veri Modeli -Yüzeylerin Modellenmesi


Raster veri Vektör veri

23

CBS / Vektörel Veri

Vektörel veri modelinde, nokta, çizgi ve kapalı alanlar (x,y,z) koordinat değerleriyle

kodlanarak depolanırlar.

Vektörel model mekansal objelerin kesin konumlarını tanımlamada son derece yararlı

bir modeldir.

ÇİZGİ(Yollar, akarsular, eşyükselti eğrileri vb)

POLİGON(Parsel alanı,orman alanları, farklı

tipte toprak poligonları vb)

NOKTA

(Elektrik direkleri, vb)

CBS / Raster Veri

Raster görüntü, birbirine komşu grid yapıdaki aynı boyutlu hücrelerin bir araya

gelmesiyle oluşur. Hücrelerin her biri piksel (pixel) olarak da bilinir.

Fotoğraf görüntüsü özelliğine sahip raster modeller, genellikle fotoğraf ya da

haritaların taranması (scanning) ile elde edilirler.

Vektör ve raster veri modellerinden biri genelde CBS uygulama biçimine göre tercih

edilerek kullanılır.

CBS / Vektörel-Raster Veri Tercihi

VEKTÖR Veri Tercihi

Vektör veri modelleri raster veri modellerinden çok daha karmaşık bir yapıya

sahiptir.

Sınırları, çizgisel ve noktasal objeleri vektör veri modelinde göstermek daha

doğrudur.

Vektör veri modeli kullanılarak, raster veri modeline göre çok daha doğru (accurate)

harita çıktıları elde edilir.

Ağ analizi yapılacaksa (minimum yol mesafesi ölçülecekse ya da en uygun ulaşım

güzergahı seçilecekse) vektör veri modeli kullanmak daha iyidir.

Verilerin geometrik olmayan (öznitelik) verileri varsa ve bunların çalışmada

kullanılması gerekiyorsa vektör veri modeli kullanılmalıdır. Çünkü raster verilerde

sadece bir öznitelik veri depolanabilir ki bu da koordinat verisidir.

RASTER Veri Tercihi

Çakıştırma (overlay) analizi yapmayı, yani farklı katmanları çakıştırarak çalışmayı

gerektiriyorsa raster veri modeli kullanmak daha iyidir.

Eğer 3 boyutlu bir çalışma yapılacaksa sayısal yükseklik modeli(SYM) kullanmak

gerekir ki bu raster veri modelidir.

CBS / Raster-Vektörel Veri Karşılaştırması

Vektör Veri

Avantajlar

Veri genelleştirme yapılmadan orijinal çözünürlüğünde gösterilebilir.

Grafik olarak baskıya daha elverişlidir (tasarımlanma açısından).

Hassas coğrafi konum bilgisi elde edilebilmektedir.

Üzerinde değişiklik yapılmaya, ağ analizlerine, topolojik işlemlere uygun yapıdadır.

Dezavantajlar

Analiz edilmesi zordur, bu amaçla fonksiyonel veri takımlarına ihtiyaç vardır.

Etkili analizler için topolojik ilişkiler düzeltilmeli, yeniden kurulmalıdır.

Yükseklik verisi gibi sürekli verilerin vektör yapıda ifadesi zordur, enterpolasyona ihtiyaç vardır.

Raster Veri

Avantajlar

Nicel analizlere uygundur.

Tür, doku gösterimlerine uygundur.

Yazıcı ve çizicilere (mürekkep püskürtmeli-lazer) uygun yapıdadır.

Dezavantajlar

Pikselin boyutu çözünürlüğü belirler.

Veri boyutu ve ihtiyaç duyulan depolama alanı büyüktür.

CBS / Vektörel Veriler

Vektör model yüzeyin gösteriminde basit geometrik belirteçler kullanır: noktalar,

doğrular, ve alanlar. Bu belirteçler birbiri içine geçmiş bağımlılık gösterirler;

• alanlar sınır doğruları ile anlatılır.

• doğrular bir seri noktalarla gösterilir.

• noktalar koordinat değerleri ile gösterilir.

Nokta - elektirik direkleri, ağaçlar, ızgaralar, telefon, kuyular,... Doğru (arc)- nehirler, yollar, sınırlar,... Alan (area) - parsel, tarımsal araziler, ormanlar,....

Vektorel veri modelinde en küçük yapı taşı nokta

koordinatlarıdır.

Poligonlar, çizgilerden;

Çizgiler, noktalardan;

Noktalar, koordinat dizilerinden oluşurlar.

CBS / Vektörel Veriler Özellikleri ve Modelleri

Vektörel Veri Genel Özellikleri

Vektörel model keskin sınırlara sahip olması dolayısı ile kesin konum bilgisi

gerektiren coğrafik varlıkların tanımlamada başarılı bir modeldir.

Vektörel yapıda her obje, kendine özgü bir obje tanımlayıcı kod ya da kimlik bilgisi ile

tutulur.

Çizgi ve alan objelerini tanımlayan başlangıç ve bitiş noktaları "Düğüm noktalan

(node)", ara koordinat dizileri ise "Kırılma noktaları (vertex)" olarak adlandırılırlar.

Nokta, çizgi ve alan objeleri (x,y)yatay-dikey bilgilerine sahip koordinat dizilerinden

oluşuyorsa 2 boyutlu. (x,y,z)yatay-dikey-yükseklik koordinat dizilerinden

oluşuyorsa 3 boyutlu olarak adlandırılırlar.

Vektörel Veri Modelleri, nesnelerin veri tabanında tutulma şekillerine göre ikiye çeşittir.

Basit Veri Modeli (Spaghetti)

• Nesnelerin belli bir yapısı olmadan (x, y) koordinatları ile depolanan yapılar.

Topolojik Veri Modeli

• Coğrafi nesnelerin yersel-grafik ilişkilerini bulmakta kullanılan matematik modeldir.

• Nesnelerin şekilleri; Noktalar (köşeler), Çizgiler ve Çokgenler kullanılarak ifade

edilir.

CBS / Vektörel Veri Modelleri: Spaghetti Veri Modeli

Genel yapı özellikleri gereği etkin bir depolama yapısı değildir.

Ortak sınırlar spagetti yapıda bilgisayar belleğinde en az iki kez kaydedilirler.

Tüm objeleri oluşturan noktalar x,y koordinatları olarak kaydedilmesine rağmen,

objeler arası topolojik ilişkiler kaydedilmemektedir. Örneğin, içindelik. dışındalık.

komşuluk, yön, bağlantı özellikleri vb.

Objeler arası topolojik ilişkilerin kaydedilmemesi spagetti veri yapısını topoljik veri

yapısından ayıran en belirgin özelliktir.

CBS / Vektörel Veri Modelleri: Topolojik Veri Modeli

Topolojik veri modeli genel yapı özellikleri gereği etkin bir depolama yapısıdır.

Örneğin; ortak sınırlar topolojik yapıda bilgisayar belleğinde sadece bir kez

kaydedilir. Veri tekrarı önlenmiş olur.

Topolojik yapı verinin daha tutarlı ve etkin olarak bilgisayarda depolanmasını sağlar.

Topolojik ilişkiler ayrıca tutulduğu için bir takım analizler koordinat bilgisine ihtiyaç

duyulmadan da yapılabilir.

Topoloji (topology), varlıkların metrik özelliklerinden çok birbirleriyle olan ilişkileri ile

ilgilenen bir bilim dalıdır. Topoloji, objelerin birbirleriyle olan mekansal ilişkileri ve

şekil bozulmaları karşısında değişmeden kalan özellikleri ile ilgilenir.

Kısaca; Topoloji, konumsal objeler arasındaki “ilişkiyi “ belirtir.

Veritabanı içindeki topoloji konumsal analizleri mümkün kılar

birbirine bağlı eğriler arasında akış modellemesi,

benzer karakteristiğe sahip poligonların birleştirilmesi,

konumsal objelerin çakıştırılması gibi ….

Topoloji 4 veri tablosunda saklanır :

Nokta topolojisi: her nokta bağlı olduğu çizgilerle tariflenir

Çizgi topolojisi: Çizgilerle ilgili noktalar ve çokgenlerin ilişkisini tarif eder

Çokgen topolojisi: saat yönünde hareket ederek tariflenir, adacıklar da sıfır

değeri ile belirlenebilir.

Koordinat tablosu

CBS / Vektörel Veri Modelleri: Topolojik Veri Modeli Topoloji 3 şekilde oluşur

1) BAĞLILIK (Connectivity) arc-node topoloji

2) ALAN tanımı (Polygon) polygon-arc topoloji

3) YANLILIK (Contiguity) sağ-sol topoloji.

1) BAĞLILIK (Connectivity) - arc-node topoloji

Doğru üzerindeki noktaların koordinat çiftleri doğrunun geometrisini tanımlar ve

bunlara vertexler denir.

İlk ve son çiftler düğüm (node) olarak adlandırılırlar.


2) ALAN tanımı (Polygon): polygon-arc topoloji

Bir poligona ait tüm doğruların numaralandırılması.


3) YANLILIK (Contiguity) – sağ-sol topoloji

“From-nodes” ve “to-nodes” hakkında tüm eğriler bilgi depolarlar. Bir eğriyi paylaşan

tüm poligonlar komşudurlar.


Obje-öznitelik eşleşmesi


Topolojik Hatalar

CBS / Raster Veri Modeli

Veriler hücrelere bağlı olarak temsil edilirler.

Veriler aynı boyuttaki hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşurlar.

En küçük birim piksel/hücre (pixel) olarak tanımlanır.

Verinin hassasiyeti hücre boyutuna göre değişen çözünürlük (resolution) özelliği ile

tanımlanır.

Her hücre numerik bir değere sahiptir. Bu değer bazan coğrafi bir özelliğe ait kod

değeri olarak tanımlanabilir ve belli bir renk aralığında atanmış bir değeri taşır.


Hücresel (raster) veri modelinde, her bir hücrenin koordinatı satır ve sütun

numarasıyla belirlenirken, koordinat başlangıcı olarak daima, sol-üst köşe başlangıç

olarak alınır.


Düşük hücre boyutu

Yüksek çöüzünürlük

Yüksek coğrafi yapı detayı ve

doğruluğu

Yavaş görselleştirme

Yavaş işleme

Yüksek dosya boyutu

Yüksek hücre boyutu

Kaba çöüzünürlük

Düşük coğrafi yapı detayı ve

doğruluğu

Hızlı görselleştirme

Hızlı işleme

Düşük dosya boyutu


Mekansal Çözünürlük arttığındahücre boyutu küçülürgörüntü kalitesi ve veri

boyutu artar.

Mekansal Çözünürlük azaldığındahücre boyutu büyürgörüntü kalitesi ve veri

boyutu azalır.

Yüksek Çözünürlük Düşük Çözünürlük


Her hücrenin sadece tek bir değer alabilmesi karışık hücre problemine yol açar.

Bu problemin çözümünde üç temel yaklaşım vardır:

1) Bir hücrenin içinde bir objenin bulunup bulunmaması durumuna göre karar verme

2) Bir hücrenin içindeki baskın objenin durumuna göre karar verme

3) Bir hücrenin tüm sınırları ile bir objeye ait olması durumuna göre karar verme

CBS / Veri Kaynakları

Coğrafi veriler, CBS’ne aktarılmadan önceki bulundukları ortama, başka bir deyişle

kaynaklarına göre de sınıflandırılırlar.

Coğrafi veri toplama yöntemini ve teknolojisini belirleyen en önemli unsur verinin

kaynağıdır. Coğrafi verilerin toplanabileceği başlıca veri kaynakları şunlardır:

Uzaktan Algılama

GPS

Yersel Ölçme Yöntemleri

Fotogrametri

Mevcut Haritaların Sayısallaştırılması

Online / interkatif haritalar

CBS / Veri Kaynakları - Uzaktan Algılama

Uzaktan algılama yöntemi ile veri üretimi, raster veri formatında ki uydu görüntüleri

üzerinde koordinatlandırma, görüntü işleme, sınıflandırma, vektörizasyon gibi

işlemlerle coğrafi bilgi sistemleri tabanlı kullanılabilen verilerin üretilmesi ile

gerçekleştirilir.

Uzaktan algılama yöntemi, çeşitli özelliklerdeki bantlardan oluşan uydu görüntülerinin

sağladığı raster verilerin kullanılması ile vektör verilerin üretilebilmesine imkan tanır.

uzaktan_algilama_kaynak/UA_mae03.pdf

CBS / Veri Kaynakları - GPS

Global Positioning System (Küresel Konumlama Sistemi) düzenli olarak kodlanmış

bilgi yollayan bir uydu ağıdır.

Uydulardan gönderilen sinyallerin ana amacı yerdeki alıcının, sinyalin geliş süresini

ölçerek, uyduya olan mesafesini hesaplamayı mümkün kılmasıdır. Uyduya olan

mesafe, sinyalin geliş süresi ile hızının çarpımına eşittir. Sinyallerin kabul edilen hızı

ışık hızıdır.

Gelen bu sinyal, uydunun yörünge bilgileri ve saat bilgisi, genel sistem durum bilgisi

ve iyonosferik gecikme bilgisini içerir. Uydu sinyalleri çok güvenilir atom saatleri

kullanılarak zamanlanır.

GPS sisteminin ilk kuruluş hedefi tamamen askeri

amaçlar içindir. Ancak, 1980’lerde GPS sistemi sivil

kullanıma da açılmıştır. Artık bir çok alanda hayati önem

taşıyan bir araç olarak kullanıma girmiştir.

GPS, kapalı alanlar ve su altı gibi sinyallerin alınmasının

güçleştiği yerler dışında dünya üzerinde her yerde

çalışabilmektedir.

Haritaİnşaat ZiraatNavigasyon

CBS / Veri Kaynakları - GPS

GPS’in sunduğu temel bilgiler:

Konum

Yükseklik

Hassasiyet

Hız

Yön

Saat

Tarih

GPS kullanım çeşitleri:

Konumu kaydetme

Hat çıkartrna

Rota kaydı

Alan çizme/hesaplama

Hedefe yönlendirme

(yön ve mesafe verme)

GPS’ten veri alma teknikleri:

Not alarak (X ve Y konumu, koordinat sistemi, hassasiyet)

GPS’e kayıt

GPS’ten bilgisayara aktarma (Konum, çizgi, rota, alan)

CBS / Veri Kaynakları – Yersel Ölçme Yöntemleri

Arazide, GPS ve totalstation gibi araçlar kullanılarak koordinat ölçümlemelerinin

yapılması ve okunan koordinat bilgilerinin bilgisayar ortamına aktarılmasıyla vektör

verilerin üretilmesi yöntemidir.

Tüm veri üretim yöntemleri arasında doğruluğu en fazla olan veri üretim tekniğidir.

Ancak maliyeti de en yüksek olandır.

GPS ve totalstation gibi araçlar yardımı ile bilgisayar ortamına aktarılan veriler CBS

projelerinde direkt veritabanı bağlantısı kurularak projeye aktarılabileceği gibi, aktarılan

veriler proje katmanlarının referansı olarak da kullanılabilirler.

Yersel ölçüm noktalarının sahip oldukları yükseklik değerleri bilgisayar ortamında

alanlara enterpole edilerek yüzey analizlerinin gerçekleştirilmesi için de kullanılabilirler.

Olcme_1.pptolcme_bilgisi/Olcme_1.pptolcme_bilgisi/Olcme_1.ppt

CBS / Veri Kaynakları – Fotogrametri

Fotogrametri: Hava araçlarına monte edilmiş algılayıcı sistemlerden alınan

görüntülerin kayıt, ölçme, değerlendirme ve yorumlama işlemleri sonunda, cisimler

hakkında 3 boyutlu geometrik bilgileri elde etmeye yarayan bir teknoloji ve bilim dalıdır.

fotogrametri.pptx

CBS / Veri Kaynakları – Sayısallaştırma

Analog veriler, dijital olmayan ve kâğıt ortamda bulunan verilerdir.

Bunlar genelde kâğıt altlıklar üzerine çizilmiş haritalar, planlar, istatistiksel tablo verileri,

defter ve benzeri kayıt ortamlarındaki metinsel türünden veriler ile basılı hâle gelmiş

hava fotoğrafları vb.’dir

Analog verilerin kağıt ya da harita ortamından bilgisayar ortamına dönüştürülmesi

işlemi sayısallaştırma (digitizing) denilir. Bu amaçla kullanılan yöntemler şunlardır:

Klasik sayısallaştırma: Sayısallaştırma masasında el ile yapılır

Otomatik sayısallaştırma: Otomatik çizgi takibi (yarı otomatik) ile yapılır

Tarama şeklinde sayısallaştırma: Raster olarak tarama sonrası vektörleştirme yapılır.

Ekrandan sayısallaştırma: Bilgisayar ekranında el ile yapılır

Ekrandan Sayısallaştırma

Aşamaları:

• Veri temini

• Tarama

• Koordinat girişi

• Sayısallaştırma

css119 cbs'de veri/kaynak anal - cu.edu.tr...coğrafi bilgi sistemleri bilgi; objektif gerçeğin...

Documents