cÜmlede anlam

www.kademeliegitim.comwww.kademeliegitim.com 11

CÜMLEDE ANLAMCÜMLEDE ANLAM


• A. CÜMLEDE ANLAMA. CÜMLEDE ANLAM • Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler

karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı konulardır. Anlamlarına göre cümleler konusunda konulardır. Anlamlarına göre cümleler konusunda olumlu, olumsuz cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. olumlu, olumsuz cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. vardır. vardır.

• Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup

ifade edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı ifade edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek cümledeki değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek cümledeki anlamı bulmak demektir. anlamı bulmak demektir.

• Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca

özdeşi, karşıtı veya yerine konulabilecek cümle özdeşi, karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu için ata sözü ve deyimler de sorulur. Bu konu için ata sözü ve deyimler de kullanılabilir. kullanılabilir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• ÖrnekÖrnek• ““Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız.” Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız.”

ccümlesinin anlamca yerini tutabilecek uygun bir cümle:ümlesinin anlamca yerini tutabilecek uygun bir cümle:• Konuyu ayrıntılara inmeden işlemişsiniz.Konuyu ayrıntılara inmeden işlemişsiniz.

• ÖrnekÖrnek• ““Yazdıklarımda hep gerçeğe bağlı kalırım; çünkü ancak Yazdıklarımda hep gerçeğe bağlı kalırım; çünkü ancak

bu nitelikte bir yapıt yüzyıllar boyunca değerini bu nitelikte bir yapıt yüzyıllar boyunca değerini koruyabilir.” koruyabilir.” cümlesine anlam bakımından en yakın cümlesine anlam bakımından en yakın cümle:cümle:

• Beğenilen, kalıcı yapıtlar, her şeyi olduğu gibi Beğenilen, kalıcı yapıtlar, her şeyi olduğu gibi yansıtanlardır.yansıtanlardır.

• • ÖrnekÖrnek• Kadınlar zayıftır, ama analar güçlüdür. = Analık kadına Kadınlar zayıftır, ama analar güçlüdür. = Analık kadına

güç verir. güç verir.


• Verilen bir cümleyle ilgili soruyu cevaplamadan önce o Verilen bir cümleyle ilgili soruyu cevaplamadan önce o cümlenin anlamını iyi kavramak gerekir. Bir anlamda cümlenin anlamını iyi kavramak gerekir. Bir anlamda cümlenin ana fikrini tespit etmek... Ancak bu arada kişisel cümlenin ana fikrini tespit etmek... Ancak bu arada kişisel duygu, düşünce ve bilgilerimizi göz ardı etmeliyiz. duygu, düşünce ve bilgilerimizi göz ardı etmeliyiz.

• ÖrnekÖrnek• ““Sanat, başını bağlatmadığı sürece baş üstünde Sanat, başını bağlatmadığı sürece baş üstünde

taşınacaktır.” taşınacaktır.” cümlesinin konusu sanatın özgür olması cümlesinin konusu sanatın özgür olması gerektiğidir. Dolayısıyla bu cümlenin en uygun karşılığı gerektiğidir. Dolayısıyla bu cümlenin en uygun karşılığı şöyle olabilir:şöyle olabilir:

• Sanatın yüceltilmesi, bir görüşün emrinde olmamasına Sanatın yüceltilmesi, bir görüşün emrinde olmamasına bağlıdır. bağlıdır.

• ÖrnekÖrnek• ““Herkes insanlığı değiştirmeyi düşünür, ama hiç kimse Herkes insanlığı değiştirmeyi düşünür, ama hiç kimse

önce kendini değiştirmeyi düşünmez.” önce kendini değiştirmeyi düşünmez.” TolstoyTolstoy • Bu sözün iki yönü vardır:Bu sözün iki yönü vardır:

• 1. Kişinin insanlığı değiştirmek istemesi1. Kişinin insanlığı değiştirmek istemesi• 2. Ama kendini değiştirmemesi2. Ama kendini değiştirmemesi


1. CÜMLEDE EŞ ve YAKIN ANLAM1. CÜMLEDE EŞ ve YAKIN ANLAM

•Aynı konuyu, aynı düşünceyi değişik Aynı konuyu, aynı düşünceyi değişik kelimelerle ve söz dizimiyle anlatan kelimelerle ve söz dizimiyle anlatan cümlelerdir. Cümle hangi sözcüklerle cümlelerdir. Cümle hangi sözcüklerle ve nasıl kurulursa kurulsun, biz, ve nasıl kurulursa kurulsun, biz, verilen cümledeki düşünceyi verilen cümledeki düşünceyi aramalıyız. Bunun için o cümledeki aramalıyız. Bunun için o cümledeki anahtar sözcükleri doğru tespit anahtar sözcükleri doğru tespit etmek; ayrıca cümlede kullanılan edat etmek; ayrıca cümlede kullanılan edat ve bağlaçlara da dikkat etmek gerekir.ve bağlaçlara da dikkat etmek gerekir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• "Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız." "Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız."

cümlesinin eş anlamlısı.cümlesinin eş anlamlısı.• -Konuyu ayrıntılara girmeden işlemişsiniz.-Konuyu ayrıntılara girmeden işlemişsiniz. • "Eskiden çok vakti yoktu, onun için uzun yazılar "Eskiden çok vakti yoktu, onun için uzun yazılar

yazardı, şimdi vakti bol; daha kısa ve güzel yazılar yazardı, şimdi vakti bol; daha kısa ve güzel yazılar yazıyor."yazıyor."

• -Kısa ve özlü yazmak için uzun zamana ihtiyaç vardır.-Kısa ve özlü yazmak için uzun zamana ihtiyaç vardır. • "Şiire yaşlı bir şair gibi başlamak, genç bir şair gibi onu "Şiire yaşlı bir şair gibi başlamak, genç bir şair gibi onu

sürdürmek gerekir."sürdürmek gerekir."• -Şiir, deneyim ve coşkunun ürünüdür. (?)-Şiir, deneyim ve coşkunun ürünüdür. (?) • "Kimi genç şairler, şiirin kendileriyle başladığını, kimi "Kimi genç şairler, şiirin kendileriyle başladığını, kimi

yaşlı şairler ise şiirin kendileriyle bittiğini sanırlar."yaşlı şairler ise şiirin kendileriyle bittiğini sanırlar."• - Şairlerin genci de yaşlısı da şiirde güzelliğin ve - Şairlerin genci de yaşlısı da şiirde güzelliğin ve

başarının ölçüsünü kendi şiiriyle sanırlar.başarının ölçüsünü kendi şiiriyle sanırlar.


•2. NEDEN-SONUÇ CÜMLELERİ2. NEDEN-SONUÇ CÜMLELERİ

•Neden-sonuç cümleleri iki Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur. Birinci bölüm bölümden oluşur. Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir. Bu tür sorularda sonuç bildirir. Bu tür sorularda eylemin hangi nedenle maydana eylemin hangi nedenle maydana geldiği bizim için önemlidir. Daha geldiği bizim için önemlidir. Daha çok "için, -den, çok "için, -den,

-diğinden, ile" gibi edatlarla -diğinden, ile" gibi edatlarla sağlanır.sağlanır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Malzeme yetersizliğinMalzeme yetersizliğindenden inşaat yarım kaldı. inşaat yarım kaldı. • Seni ziyaret edemedim, Seni ziyaret edemedim, çünküçünkü hastaydım. hastaydım.• Yağmurun yağmasıYağmurun yağmasıylayla herkes içeri kaçıştı. herkes içeri kaçıştı.• Yorgun olYorgun olduğu içinduğu için işi erken bıraktı. işi erken bıraktı.• Kazanamama korkusuKazanamama korkusuylayla gece gündüz çalışıyor. gece gündüz çalışıyor.• Maddi imkansızlık Maddi imkansızlık yüzündenyüzünden okuyamamış. okuyamamış.• Fazla ışık gözlerime dokunFazla ışık gözlerime dokunduğundanduğundan perdeyi kapattım. perdeyi kapattım.• Büyükbaba öldü, sonra üzüntüsüBüyükbaba öldü, sonra üzüntüsündennden büyükanne öldü. büyükanne öldü.• Müdür, yaşlı adama ters ters baktı. Adamcağız Müdür, yaşlı adama ters ters baktı. Adamcağız

utancıutancındanndan büzüldükçe büzüldü. büzüldükçe büzüldü.• Saha çamur olSaha çamur olduğu içinduğu için maç ertelenmiş. maç ertelenmiş.• Çocukların susuzlukÇocukların susuzluktantan dudakları çatlamıştı dudakları çatlamıştı• Şiddetli soğuklarŞiddetli soğuklardandan elleri ince ince yarılmıştı. elleri ince ince yarılmıştı.


•3. AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ 3. AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ (AMAÇ ANLAMI TAŞIYAN (AMAÇ ANLAMI TAŞIYAN CÜMLELER)CÜMLELER)

•Eylemin hangi amaca bağlı Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiği olarak gerçekleştiği vurgulanır. Bu tür cümlelerde vurgulanır. Bu tür cümlelerde de de "için, diye, üzere""için, diye, üzere" gibi gibi edatlardan yararlanılır.edatlardan yararlanılır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:•Öfkesini yenmek Öfkesini yenmek içiniçin dışarı çıktı.dışarı çıktı.

•Yoksulluktan kurtulmak Yoksulluktan kurtulmak içiniçin şehre göç şehre göç etmiş.etmiş.

•Kardeşi iyileşsin Kardeşi iyileşsin diyediye Allah'a dua Allah'a dua ediyor.ediyor.

•Bildiklerini anlatmak Bildiklerini anlatmak üzereüzere karakola karakola başvurdu.başvurdu.

•Bu sıkıntılara sınavı kazanalım Bu sıkıntılara sınavı kazanalım diyediye katlanıyoruz.katlanıyoruz.

•Yabancı dil öğrenmek Yabancı dil öğrenmek içiniçin kursa kursa gidiyor.gidiyor.


•4. KARŞIT ANLAMLI 4. KARŞIT ANLAMLI CÜMLELERCÜMLELER

•Anlam bakımından Anlam bakımından birbirinin zıddı olan birbirinin zıddı olan sözcüklerin kullanıldığı sözcüklerin kullanıldığı cümlelerdir. Bu tür cümlelerdir. Bu tür cümlelerde konu genellikle cümlelerde konu genellikle aynı, fakat konuya bakış aynı, fakat konuya bakış açısı farklıdır.açısı farklıdır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:•Adamın yüzündeki Adamın yüzündeki yumuşak yumuşak ifadeifade bizimle konuşurken bizimle konuşurken birdenbire birdenbire sertleşmiştisertleşmişti..

•Dışarısı Dışarısı günlük güneşlik, günlük güneşlik, sımsıcaksımsıcak,, halbuki burada halbuki burada paltolarımız bile bizi paltolarımız bile bizi ısıtmaya yetmiyorısıtmaya yetmiyor..

•Derin boğazlara girdiğinde Derin boğazlara girdiğinde coşup köpürencoşup köpüren ırmaklar, ırmaklar, düze inince düze inince miskinleşiyormiskinleşiyor..


•5. ŞARTLI CÜMLELER (BİR 5. ŞARTLI CÜMLELER (BİR KOŞULA BAĞLI CÜMLELER)KOŞULA BAĞLI CÜMLELER)

•Bazı cümlelerde temel yargının Bazı cümlelerde temel yargının gerçekleşmesi bir şarta bağlanır. gerçekleşmesi bir şarta bağlanır. Buna göre birinci bölüm (yan yargı) Buna göre birinci bölüm (yan yargı) koşul, ikinci bölüm ise o koşula bağlı koşul, ikinci bölüm ise o koşula bağlı olarak ortaya çıkan sonuçtur (temel olarak ortaya çıkan sonuçtur (temel yargı). yargı).

•Türkçe'de koşul anlamı asıl olarak Türkçe'de koşul anlamı asıl olarak “-“-se”se” şart ekiyle sağlanır. “ise”, şart ekiyle sağlanır. “ise”, “-“-dikçe”,dikçe”, “mi”,“mi”, “ama”, “üzere”, “yeter “ama”, “üzere”, “yeter ki”ki” ile de koşul anlamı sağlanır. ile de koşul anlamı sağlanır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Lodos eserse hava temizlenir.Lodos eserse hava temizlenir.• Ne demek istediğimi, bu kitabı okurNe demek istediğimi, bu kitabı okursansan

anlarsın.anlarsın.• Yardım ederYardım edersesen işimi çabuk bitiririm.n işimi çabuk bitiririm.

• Babanı gördü mü olanları anlatır.Babanı gördü mü olanları anlatır.• Sizin için izin alırım, Sizin için izin alırım, amaama erken erken

döneceksiniz.döneceksiniz.• İki saat sonra dönmek üzere gidebilirsin.İki saat sonra dönmek üzere gidebilirsin.• İstediğin arabayı alırım, İstediğin arabayı alırım, yeter kiyeter ki sınavı sınavı

kazan.kazan.• Okula gideceksin Okula gideceksin amaama otobüsle. otobüsle. • Onu görOnu gördükçedükçe seni hatırlıyorum. seni hatırlıyorum.


•6. KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ6. KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ

•İki kavram, nesne, eser, kişi İki kavram, nesne, eser, kişi arasında yapılan kıyaslamaya arasında yapılan kıyaslamaya karşılaştırma denir. Karşılaştırmada karşılaştırma denir. Karşılaştırmada benzerlik, farklılık, üstünlük gibi benzerlik, farklılık, üstünlük gibi değişik durumlar ifade edilir. Yani değişik durumlar ifade edilir. Yani karşılaştırmanın hangi yönden karşılaştırmanın hangi yönden yapıldığı ortaya konur. Bu durumda yapıldığı ortaya konur. Bu durumda benzetme ve karşılaştırma edatları benzetme ve karşılaştırma edatları kullanılır. kullanılır. “göre, kadar, daha, daha “göre, kadar, daha, daha iyi, en çok…” iyi, en çok…”


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Adnan yaşça Ahmet’ten büyük(tür).Adnan yaşça Ahmet’ten büyük(tür).

• Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille; ama daha anlaşılmaz imgelerle dille; ama daha anlaşılmaz imgelerle yazılmaktadır. yazılmaktadır.

• Sağlığım geçen haftaya Sağlığım geçen haftaya göregöre daha iyi. daha iyi.

• Televizyon da sinema Televizyon da sinema kadarkadar etkilidir. etkilidir.

• Bu konuda senden Bu konuda senden dahadaha bilgilisi yok. bilgilisi yok.

• Bu çalışmayla Bu çalışmayla daha iyidaha iyi bir puan alabilirdin. bir puan alabilirdin.

• Dinlemek de konuşmak Dinlemek de konuşmak kadarkadar önemlidir. önemlidir.

• Öğretmen, sınıfın Öğretmen, sınıfın en çoken çok konuşanını öne konuşanını öne oturttu.oturttu.

• Öykülerini de okudu; ama bunları şiirleri ve Öykülerini de okudu; ama bunları şiirleri ve oyunları oyunları kadarkadar beğenmedi. beğenmedi.


• 7. TAHMİN, İHTİMAL, OLASILIK 7. TAHMİN, İHTİMAL, OLASILIK CÜMLELERİCÜMLELERİ

• İhtimal, olasılık ve tahmin, bazı verilere İhtimal, olasılık ve tahmin, bazı verilere

dayanarak gelecekteki bir şeyi, bir olayı dayanarak gelecekteki bir şeyi, bir olayı kestirmek, onun olabilme ihtimalini göz kestirmek, onun olabilme ihtimalini göz önünde bulundurmaktır. önünde bulundurmaktır.

• Bu tür cümleler, gerçekleşme şansı, Bu tür cümleler, gerçekleşme şansı, ihtimali, tehlikesi olan bir durumu veya ihtimali, tehlikesi olan bir durumu veya olayı ifade ederler. olayı ifade ederler.

• Tahmin cümlelerinde olayların akışından Tahmin cümlelerinde olayların akışından hareketle sonuç görülmeye çalışılır. hareketle sonuç görülmeye çalışılır. Kesinlik taşımayan, öznel yargılardır; Kesinlik taşımayan, öznel yargılardır; cümleyi söyleyenin kendince ulaştığı bir cümleyi söyleyenin kendince ulaştığı bir sonuçtur.sonuçtur.


ÖRNEKLER 1:ÖRNEKLER 1:• Bu kış, şiddetli geçebilir. (bir ihtimal, belki)Bu kış, şiddetli geçebilir. (bir ihtimal, belki)• Dün beni arayan Hakan olmalı. (büyük ihtimalle Dün beni arayan Hakan olmalı. (büyük ihtimalle

odur)odur)• Adnan Bey’in yanındaki kardeşi olacak. (galiba)Adnan Bey’in yanındaki kardeşi olacak. (galiba)• Dün evde değildim, Fikret beni aramıştır. (aramış Dün evde değildim, Fikret beni aramıştır. (aramış

olmalı, büyük ihtimalle)olmalı, büyük ihtimalle)

• Ek-fiilin geniş zamanındaEk-fiilin geniş zamanında kullanılan kullanılan “-dir”“-dir” eki eki fiillerden sonra kullanıldığında cümleye ihtimal, fiillerden sonra kullanıldığında cümleye ihtimal, olasılık, tahmin veya kesinlik, kuvvetlendirme olasılık, tahmin veya kesinlik, kuvvetlendirme anlamları katar. anlamları katar.

• Bizin eller yeşillenmiştir. (tahmin)Bizin eller yeşillenmiştir. (tahmin)• Yurt dışına gidince bizleri unutmuştur. (tahmin, Yurt dışına gidince bizleri unutmuştur. (tahmin,

ihtimal)ihtimal)• Sınav iki basamak hâlinde uygulanacaktır. (kesinlik)Sınav iki basamak hâlinde uygulanacaktır. (kesinlik)


ÖRNEKLER 2:ÖRNEKLER 2:• Bu eklerin dışında, Bu eklerin dışında, “belki, galiba, sanırım,sanıyorum, “belki, galiba, sanırım,sanıyorum,

zannederim, sanki, gibi”zannederim, sanki, gibi” vb sözcüklerle ve “-ebil-” vb sözcüklerle ve “-ebil-” ekiyle de cümlelere olasılık anlamı katılabilir.ekiyle de cümlelere olasılık anlamı katılabilir.

• Yarın sizi ziyarete gelYarın sizi ziyarete gelebiliebiliriz.riz.• Bu akşam geç kalBu akşam geç kalabiliabilirim.rim.• Kim bilir Kim bilir belki belki yarın, belki yarından da yakın.yarın, belki yarından da yakın.• SanıyorumSanıyorum o konu anlatılmadı. o konu anlatılmadı.• ZannederimZannederim bu konuyla ilgileniyorsunuz. bu konuyla ilgileniyorsunuz.• Geç kaldık; Geç kaldık; sanırım sanırım o gitmiştir. (88-ÖYS)o gitmiştir. (88-ÖYS) • UYARI !UYARI !• ““-e-bil-” yeterlilik bildiren yardımcı fiil olarak olasılık -e-bil-” yeterlilik bildiren yardımcı fiil olarak olasılık

değil gücü yeterlik bildirir:değil gücü yeterlik bildirir:• Öyle deme, ben de ağır işlerde çalışabilirim.Öyle deme, ben de ağır işlerde çalışabilirim.

(çalışmaya gücüm yeter)(çalışmaya gücüm yeter)


8. EKSİK CÜMLEYİ TAMAMLAMA8. EKSİK CÜMLEYİ TAMAMLAMA

•Cümle bir yargı birimidir. Bu Cümle bir yargı birimidir. Bu anlamda kendi içinde bir çelişki anlamda kendi içinde bir çelişki taşımamalıdır. Sınavlarda bu taşımamalıdır. Sınavlarda bu konuyla ilgili sorular ya cümlenin konuyla ilgili sorular ya cümlenin kendi içinde tamamlanması ya da kendi içinde tamamlanması ya da bir cümlenin en uygun başka bir bir cümlenin en uygun başka bir cümleyle sürdürülmesi cümleyle sürdürülmesi istenmektedir.istenmektedir.

•Kendi içinde tamamlanması gereken Kendi içinde tamamlanması gereken cümlelerde anlam bütünlüğü ve cümlelerde anlam bütünlüğü ve teknik yapı önemlidir.teknik yapı önemlidir.


ÖRNEK:ÖRNEK:

1.1. ”…. öğrenmiş olmalıydın; …. iki yıldır bu işte ”…. öğrenmiş olmalıydın; …. iki yıldır bu işte çalışıyorsun.” çalışıyorsun.” Sözleri en uygun biçimde hangisi ile Sözleri en uygun biçimde hangisi ile tamamlanabilir?tamamlanabilir?

A) bunları – elbette A) bunları – elbette B) artık bunu – çünkü artık bunu – çünkü C) Bu nedenle – topu topu D) hemen – yalnızcaC) Bu nedenle – topu topu D) hemen – yalnızcaE) şimdiye dek – zatenE) şimdiye dek – zaten

2.2. ”Elbette, insanın düşüncelerine, anılarına, ”Elbette, insanın düşüncelerine, anılarına, yaşantılarına böylesine karışan denizden ayrılması çok yaşantılarına böylesine karışan denizden ayrılması çok güçtür. ……. şairimiz ….bu güçlüğe katlanmak zorunda güçtür. ……. şairimiz ….bu güçlüğe katlanmak zorunda kalır.”kalır.”

Yukarıda boş bırakılan yere sırasıyla hangisi Yukarıda boş bırakılan yere sırasıyla hangisi gelmelidir?gelmelidir?

A)A) Yazık ki – zaman zaman B) Öyleyse – ara bir Yazık ki – zaman zaman B) Öyleyse – ara birC) Neyse ki – her zaman D) Böylece – sürekliC) Neyse ki – her zaman D) Böylece – sürekliE) Böylelikle – hepE) Böylelikle – hep


B. ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLEB. ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLE1. NESNEL ANLATIM1. NESNEL ANLATIM

• Nesnel: Objektif.Nesnel: Objektif.

•Gerçekliği kanıtlanabilir, bilimsel, Gerçekliği kanıtlanabilir, bilimsel, ölçülebilir, herkese göre aynı olan; ölçülebilir, herkese göre aynı olan; göreceli olmayan; kişilerin göreceli olmayan; kişilerin duygularına dayanmayan anlatım duygularına dayanmayan anlatım nesnel anlatımdır. nesnel anlatımdır.

•Nesnel anlatımda ölçülebilir, Nesnel anlatımda ölçülebilir, kanıtlanabilir ve yorumlara meydan kanıtlanabilir ve yorumlara meydan vermeyen bir anlatım vardır. Nesnel vermeyen bir anlatım vardır. Nesnel anlatımda anlatımda "bence" ve "bana göre""bence" ve "bana göre"ye ye yer yoktur.yer yoktur.


•Nesnel anlatım sorularında her Nesnel anlatım sorularında her zaman zaman “aşağıdakilerin “aşağıdakilerin hangisinde nesnellik vardır?”hangisinde nesnellik vardır?” gibi soru kökleri olmayabilir. gibi soru kökleri olmayabilir. Kimi zaman da Kimi zaman da “aşağıdakilerden “aşağıdakilerden hangisi söyleyenin kişisel hangisi söyleyenin kişisel düşüncelerini içermemektedir?”düşüncelerini içermemektedir?” veya veya “yukarıdaki cümlelerin “yukarıdaki cümlelerin hangilerinde düşünce eksiksiz hangilerinde düşünce eksiksiz ve belirli bir kesinlikle ve belirli bir kesinlikle anlatılmıştır?”anlatılmıştır?” gibi sorular gibi sorular nesnelliğe aittir.nesnelliğe aittir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir

edebiyatçıdır.edebiyatçıdır.• İstanbul Türkiye’nin en büyük şehridir.İstanbul Türkiye’nin en büyük şehridir.• Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.• Oyundaki olaylar bir çiftlikte geçiyor.Oyundaki olaylar bir çiftlikte geçiyor.• Yazar, bu romanından sonra peş peşe altı oyun Yazar, bu romanından sonra peş peşe altı oyun

yazdı.yazdı.• Romanın sonunda kahramanların hiçbiri Romanın sonunda kahramanların hiçbiri

umduğunu bulamıyor.umduğunu bulamıyor.• Bu, sanatçının en son çıkan şiir kitabıdır.Bu, sanatçının en son çıkan şiir kitabıdır.• Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir. Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir. • Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında

geçiyor. geçiyor. • Oyundaki olaylar, üç bin kişilik bir kasabada, bir Oyundaki olaylar, üç bin kişilik bir kasabada, bir

çiftlikte geçiyor.çiftlikte geçiyor.


2. ÖZNEL ANLATIM2. ÖZNEL ANLATIM

Öznel: İzafî, sübjektif, göreli, göreceli...Öznel: İzafî, sübjektif, göreli, göreceli...

•Öznel ifadeler, doğruluğu ve Öznel ifadeler, doğruluğu ve yanlışlığı kişilere göre yanlışlığı kişilere göre değişebilen, kanıtlanamayan, değişebilen, kanıtlanamayan, tartışmalı, öznel, ölçülemeyen, tartışmalı, öznel, ölçülemeyen, duygulara bağlı, yorumlanabilir, duygulara bağlı, yorumlanabilir, bilimsel olmayan yargılardır. bilimsel olmayan yargılardır.

•Bu tür cümlelerde izlenimler, Bu tür cümlelerde izlenimler, yorumlar, duygular, beğeniler ve yorumlar, duygular, beğeniler ve kişisel görüşler anlatılır.kişisel görüşler anlatılır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Yahya Kemal, 20. yüzyılın en başarılı şairidir.Yahya Kemal, 20. yüzyılın en başarılı şairidir.

• İstanbul Türkiye’nin en güzel şehridir.İstanbul Türkiye’nin en güzel şehridir.

• Karadeniz insanı çok inatçıdır.Karadeniz insanı çok inatçıdır.

• En güzel kış meyvesi portakaldır.En güzel kış meyvesi portakaldır.

• Hikâyeciliğimizdeki en başarılı dönem o yıllardı.Hikâyeciliğimizdeki en başarılı dönem o yıllardı.

• En güzel yıllarımı o köyde geçirdim.En güzel yıllarımı o köyde geçirdim.

• Şehirde yaşamak köyde yaşamaktan daha zordur.Şehirde yaşamak köyde yaşamaktan daha zordur.

• Öykülerinde bir kuruluk, bir tekdüzelik görülüyor.Öykülerinde bir kuruluk, bir tekdüzelik görülüyor.

• Oyundaki dekorlar, seyirciyi o günün ortamına Oyundaki dekorlar, seyirciyi o günün ortamına götürerek oyunun etkisini büyük ölçüde artırıyor.götürerek oyunun etkisini büyük ölçüde artırıyor.


• a. Varsayım Cümleleria. Varsayım Cümleleri

• Kimi cümleler gerçekte olmadığı hâlde varmış Kimi cümleler gerçekte olmadığı hâlde varmış gibi kabul edilen durumları anlatabilir. Bu tür gibi kabul edilen durumları anlatabilir. Bu tür cümlelere varsayım cümleleri denir. Varsayım cümlelere varsayım cümleleri denir. Varsayım anlamı anlamı “diyelim (ki), farz edelim (ki), tut ki, “diyelim (ki), farz edelim (ki), tut ki, tutalım (ki), kabul edelim (ki)”tutalım (ki), kabul edelim (ki)” gibi sözcüklerle gibi sözcüklerle sağlanır.sağlanır.

• Diyelim ki cüzdanını kaybettin..Diyelim ki cüzdanını kaybettin..

• Farz edelim okulu bıraktın, ne yapacaksın?Farz edelim okulu bıraktın, ne yapacaksın?

• Böyle olduğunu kabul edelim, gururuna Böyle olduğunu kabul edelim, gururuna yedirebilecek misin?yedirebilecek misin?

• Tut ki karnım acıktı.Tut ki karnım acıktı.

• Diyelim ki bu olay gerçek değildir.Diyelim ki bu olay gerçek değildir.


• b. Yorumlama Cümlelerib. Yorumlama Cümleleri

•Bu tür cümlelerde gizli veya hayali Bu tür cümlelerde gizli veya hayali şeylerden anlam çıkarma söz konusudur.şeylerden anlam çıkarma söz konusudur.

•Son günlerde hiç konuşmuyor, sanki Son günlerde hiç konuşmuyor, sanki bana gücenmiş.bana gücenmiş.

•Kimse beni dinlemiyor, sanki herkes Kimse beni dinlemiyor, sanki herkes bana cephe almış.bana cephe almış.

• İkide bir karşıma çıkıyor, sanki beni İkide bir karşıma çıkıyor, sanki beni izliyor.(93-ÖYS)izliyor.(93-ÖYS)

•Sanki suçlu benmişim gibi surat Sanki suçlu benmişim gibi surat asıyorsun.asıyorsun.


• c. Yakınma Bildiren Cümlelerc. Yakınma Bildiren Cümleler •Bu tür cümleler insanı pişman edecek Bu tür cümleler insanı pişman edecek

şekilde sonuçlanmış olaylardan şikayeti şekilde sonuçlanmış olaylardan şikayeti dile getirir. dile getirir. "keşke, bari, hiç değilse, hiç "keşke, bari, hiç değilse, hiç olmazsa" olmazsa" gibi sözcüklerle ve gibi sözcüklerle ve "ki""ki" bağlacıyla kurulan cümlelerdir.bağlacıyla kurulan cümlelerdir.

•Keşke o gün evden çıkmasaydık.Keşke o gün evden çıkmasaydık.•Hiç olmazsa son sınavdan iyi not alsaydın.Hiç olmazsa son sınavdan iyi not alsaydın.•Beni düşünmüyorsun bari kendini düşün.Beni düşünmüyorsun bari kendini düşün.•Yüz kere söylesen de anlamaz ki!Yüz kere söylesen de anlamaz ki!•Hiç değilse bir kez geç kalma.Hiç değilse bir kez geç kalma.•Bu kadar fırsat verdik değerlendirmedi ki!Bu kadar fırsat verdik değerlendirmedi ki!


•d. Şaşırma Bildiren Cümlelerd. Şaşırma Bildiren Cümleler

•Şaşırma anlamı soru ekiyle Şaşırma anlamı soru ekiyle de sağlanabilir:de sağlanabilir:

•Biraz sonra bir batağın içine Biraz sonra bir batağın içine dalmayayım mı?dalmayayım mı?

•Bizim Ali orada da karşımıza Bizim Ali orada da karşımıza çıkmasın mı?çıkmasın mı?


• 3. DOĞRUDAN ANLATIM3. DOĞRUDAN ANLATIM

• Başkalarına ait sözleri söylendiği gibi Başkalarına ait sözleri söylendiği gibi aktarmaktır.aktarmaktır.

ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:

• Ali: "Bu kitabı iki kez okudum." dedi.Ali: "Bu kitabı iki kez okudum." dedi.

• Öğretmen:" Bu test sorularını evde Öğretmen:" Bu test sorularını evde çözeceksiniz." dedi.çözeceksiniz." dedi.

• Dersten sonra etüt yapacağız, dediler.Dersten sonra etüt yapacağız, dediler.

• Başbakan: "Kıbrıs, bizim toprağımızdır." Başbakan: "Kıbrıs, bizim toprağımızdır." dedi.dedi.

• Öğretmen, Ali'ye: "Arkadaşına söyle, yarın Öğretmen, Ali'ye: "Arkadaşına söyle, yarın ödevini mutlaka getirsin!" dedi.ödevini mutlaka getirsin!" dedi.


• 4. DOLAYLI ANLATIM4. DOLAYLI ANLATIM

•Başkalarına ait sözleri değiştirerek, Başkalarına ait sözleri değiştirerek, sadece içerik olarak aktarmaktır.sadece içerik olarak aktarmaktır.

ÖRNEKLER: ÖRNEKLER: •Ali, bana bu kitabı iki kez Ali, bana bu kitabı iki kez

okuduğunu söyledi.okuduğunu söyledi.•Yazar, roman kahramanının gerçek Yazar, roman kahramanının gerçek

hayatta da yaşadığını söyledi.hayatta da yaşadığını söyledi.•Annem, akşam eve erken gelmem Annem, akşam eve erken gelmem

gerektiğini söyledi.gerektiğini söyledi.


• 5. ÜSLÛP CÜMLELERİ5. ÜSLÛP CÜMLELERİ • Üslûp, sanatçının yazım tekniği (yöntem, tarz, metot), Üslûp, sanatçının yazım tekniği (yöntem, tarz, metot),

kelime seçimindeki ve cümle kuruluşundaki kendine kelime seçimindeki ve cümle kuruluşundaki kendine özgülük; görüş, duyuş ve anlatış özelliğidir. özgülük; görüş, duyuş ve anlatış özelliğidir.

• Sanat eserinde konu, anlatılan nesneyi; üslûp da bunun Sanat eserinde konu, anlatılan nesneyi; üslûp da bunun nasıl anlatıldığını ifade eder. nasıl anlatıldığını ifade eder.

• Kısacası, sanatçının dili ve anlatım özellikleri onun Kısacası, sanatçının dili ve anlatım özellikleri onun üslûbunu meydana getirir.üslûbunu meydana getirir.

• Aşağıdaki cümleler bir sanatçının üslûbuyla ilgili cümlelerdir:Aşağıdaki cümleler bir sanatçının üslûbuyla ilgili cümlelerdir:

• Yazarın sade dili, parlak kelimelerle anlatımı bizi esere yaklaştırıyor.

• Romancı, roman kişilerinin karakterlerini çizerken onların diliyle konuşmak zorundadır.

• Bu ilk öykülerinde sıfatlardan, söz sanatlarından kaçınan yalın dili ve ayrıntıları gözlemlemedeki ustalığıyla dikkati çekti.


• 6. KİNAYELİ ANLATIM6. KİNAYELİ ANLATIM

•Cümlede ifade edilen düşüncenin, Cümlede ifade edilen düşüncenin, genellikle alaycı biçimde, tersini genellikle alaycı biçimde, tersini kasteden anlatım biçimidir.kasteden anlatım biçimidir.

•Takımımız bu haftaki maçında Takımımız bu haftaki maçında muhteşem bir oyunla 4-0 mağlup muhteşem bir oyunla 4-0 mağlup oldu.oldu.

•Çocuk o kadar çalışkandı ki her Çocuk o kadar çalışkandı ki her dönem en az beş zayıf getirirdi.dönem en az beş zayıf getirirdi.


• 7. TANIM CÜMLELERİ7. TANIM CÜMLELERİ

• Bir varlığın veya kavramın ayırt edici Bir varlığın veya kavramın ayırt edici özelliklerini belirli bir kesinlikle ifade etmektir.özelliklerini belirli bir kesinlikle ifade etmektir.

• ““BU NEDİR?BU NEDİR? Sorusuna cevap verir. Sorusuna cevap verir.• ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:

•Gelgit, ayın çekim kuvvetinin tesiriyle Gelgit, ayın çekim kuvvetinin tesiriyle denizin karaya yaklaşması ve karadan denizin karaya yaklaşması ve karadan uzaklaşmasıdır.uzaklaşmasıdır.

•Kafiye, mısra sonlarındaki ses Kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliğidir.benzerliğidir.

•Sanat, hayatı yüceltme ve daha anlamlı Sanat, hayatı yüceltme ve daha anlamlı kılma çabasıdır.kılma çabasıdır.

cÜmlede anlam

Documents