cümlede anlam ben

TDE Öğrt. Süleyman YENİPINARTDE Öğrt. Süleyman YENİPINAR 1109/04/0909/04/09

CÜMLEDE ANLAMCÜMLEDE ANLAM

09/04/0909/04/09 TDE Öğrt. Süleyman YENİPINARTDE Öğrt. Süleyman YENİPINAR 22

• A. CÜMLEDE ANLAMA. CÜMLEDE ANLAM

• Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler Cümle anlamı ile anlamlarına göre cümleler karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı konulardır. karıştırılmamalıdır. Bunlar birbirinden çok farklı konulardır. Anlamlarına göre cümleler konusunda olumlu, olumsuz Anlamlarına göre cümleler konusunda olumlu, olumsuz cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. vardır. cümleler; soru, ünlem cümleleri vb. vardır.

• Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup ifade Cümle anlamı, verilen bir cümlenin anlamını bulup ifade

edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek edebilmekle ilgilidir. Yani bir cümleyi aynı anlama gelecek şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni şekilde biraz daha farklı olarak, birkaç değişik ya da yeni kelimeyle söyleyebilmek cümledeki anlamı bulmak kelimeyle söyleyebilmek cümledeki anlamı bulmak demektir. demektir.

• Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca özdeşi, Cümle anlamında verilen bir cümlenin anlamca özdeşi,

karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu karşıtı veya yerine konulabilecek cümle sorulur. Bu konu için ata sözü ve deyimler de kullanılabilir. için ata sözü ve deyimler de kullanılabilir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• ÖrnekÖrnek• ““Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız.” Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız.”

ccümlesinin anlamca yerini tutabilecek uygun bir cümle:ümlesinin anlamca yerini tutabilecek uygun bir cümle:• Konuyu ayrıntılara inmeden işlemişsiniz.Konuyu ayrıntılara inmeden işlemişsiniz.

• ÖrnekÖrnek• ““Yazdıklarımda hep gerçeğe bağlı kalırım; çünkü ancak bu Yazdıklarımda hep gerçeğe bağlı kalırım; çünkü ancak bu

nitelikte bir yapıt yüzyıllar boyunca değerini koruyabilir.” nitelikte bir yapıt yüzyıllar boyunca değerini koruyabilir.” cümlesine anlam bakımından en yakın cümle:cümlesine anlam bakımından en yakın cümle:

• Beğenilen, kalıcı yapıtlar, her şeyi olduğu gibi Beğenilen, kalıcı yapıtlar, her şeyi olduğu gibi yansıtanlardır.yansıtanlardır.

• • ÖrnekÖrnek• Kadınlar zayıftır, ama analar güçlüdür. = Analık kadına Kadınlar zayıftır, ama analar güçlüdür. = Analık kadına

güç verir. güç verir.


• Verilen bir cümleyle ilgili soruyu cevaplamadan önce o cümlenin Verilen bir cümleyle ilgili soruyu cevaplamadan önce o cümlenin anlamını iyi kavramak gerekir. Bir anlamda cümlenin ana fikrini anlamını iyi kavramak gerekir. Bir anlamda cümlenin ana fikrini tespit etmek... Ancak bu arada kişisel duygu, düşünce ve tespit etmek... Ancak bu arada kişisel duygu, düşünce ve bilgilerimizi göz ardı etmeliyiz. bilgilerimizi göz ardı etmeliyiz.

• ÖrnekÖrnek• ““Sanat, başını bağlatmadığı sürece baş üstünde taşınacaktır.” Sanat, başını bağlatmadığı sürece baş üstünde taşınacaktır.”

cümlesinin konusu sanatın özgür olması gerektiğidir. Dolayısıyla cümlesinin konusu sanatın özgür olması gerektiğidir. Dolayısıyla bu cümlenin en uygun karşılığı şöyle olabilir:bu cümlenin en uygun karşılığı şöyle olabilir:

• Sanatın yüceltilmesi, bir görüşün emrinde olmamasına bağlıdır. Sanatın yüceltilmesi, bir görüşün emrinde olmamasına bağlıdır. • ÖrnekÖrnek• ““Herkes insanlığı değiştirmeyi düşünür, ama hiç kimse önce Herkes insanlığı değiştirmeyi düşünür, ama hiç kimse önce

kendini değiştirmeyi düşünmez.” kendini değiştirmeyi düşünmez.” TolstoyTolstoy • Bu sözün iki yönü vardır:Bu sözün iki yönü vardır:

• 1. Kişinin insanlığı değiştirmek istemesi1. Kişinin insanlığı değiştirmek istemesi• 2. Ama kendini değiştirmemesi2. Ama kendini değiştirmemesi


1. CÜMLEDE EŞ ve YAKIN ANLAM1. CÜMLEDE EŞ ve YAKIN ANLAM

• Aynı konuyu, aynı düşünceyi değişik Aynı konuyu, aynı düşünceyi değişik kelimelerle ve söz dizimiyle anlatan kelimelerle ve söz dizimiyle anlatan cümlelerdir. Cümle hangi sözcüklerle ve cümlelerdir. Cümle hangi sözcüklerle ve nasıl kurulursa kurulsun, biz, verilen nasıl kurulursa kurulsun, biz, verilen cümledeki düşünceyi aramalıyız. Bunun cümledeki düşünceyi aramalıyız. Bunun için o cümledeki anahtar sözcükleri doğru için o cümledeki anahtar sözcükleri doğru tespit etmek; ayrıca cümlede kullanılan tespit etmek; ayrıca cümlede kullanılan edat ve bağlaçlara da dikkat etmek edat ve bağlaçlara da dikkat etmek gerekir.gerekir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• "Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız." cümlesinin "Konuyu oldukça genel yönleriyle ele almışsınız." cümlesinin

eş anlamlısı.eş anlamlısı.• -Konuyu ayrıntılara girmeden işlemişsiniz.-Konuyu ayrıntılara girmeden işlemişsiniz. • "Eskiden çok vakti yoktu, onun için uzun yazılar yazardı, "Eskiden çok vakti yoktu, onun için uzun yazılar yazardı,

şimdi vakti bol; daha kısa ve güzel yazılar yazıyor."şimdi vakti bol; daha kısa ve güzel yazılar yazıyor."• -Kısa ve özlü yazmak için uzun zamana ihtiyaç vardır.-Kısa ve özlü yazmak için uzun zamana ihtiyaç vardır. • "Şiire yaşlı bir şair gibi başlamak, genç bir şair gibi onu "Şiire yaşlı bir şair gibi başlamak, genç bir şair gibi onu

sürdürmek gerekir."sürdürmek gerekir."• -Şiir, deneyim ve coşkunun ürünüdür. (?)-Şiir, deneyim ve coşkunun ürünüdür. (?) • "Kimi genç şairler, şiirin kendileriyle başladığını, kimi yaşlı "Kimi genç şairler, şiirin kendileriyle başladığını, kimi yaşlı

şairler ise şiirin kendileriyle bittiğini sanırlar."şairler ise şiirin kendileriyle bittiğini sanırlar."• - Şairlerin genci de yaşlısı da şiirde güzelliğin ve başarının - Şairlerin genci de yaşlısı da şiirde güzelliğin ve başarının

ölçüsünü kendi şiiriyle sanırlar.ölçüsünü kendi şiiriyle sanırlar.


•2. NEDEN-SONUÇ CÜMLELERİ2. NEDEN-SONUÇ CÜMLELERİ

•Neden-sonuç cümleleri iki bölümden Neden-sonuç cümleleri iki bölümden oluşur. Birinci bölüm neden (sebep), oluşur. Birinci bölüm neden (sebep), ikinci bölüm ise sonuç bildirir. Bu tür ikinci bölüm ise sonuç bildirir. Bu tür sorularda eylemin hangi nedenle sorularda eylemin hangi nedenle maydana geldiği bizim için maydana geldiği bizim için önemlidir. Daha çok "için, -den, önemlidir. Daha çok "için, -den,

-diğinden, ile" gibi edatlarla sağlanır.-diğinden, ile" gibi edatlarla sağlanır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Malzeme yetersizliğinMalzeme yetersizliğindenden inşaat yarım kaldı. inşaat yarım kaldı. • Seni ziyaret edemedim, Seni ziyaret edemedim, çünküçünkü hastaydım. hastaydım.• Yağmurun yağmasıYağmurun yağmasıylayla herkes içeri kaçıştı. herkes içeri kaçıştı.• Yorgun olYorgun olduğu içinduğu için işi erken bıraktı. işi erken bıraktı.• Kazanamama korkusuKazanamama korkusuylayla gece gündüz çalışıyor. gece gündüz çalışıyor.• Maddi imkansızlık Maddi imkansızlık yüzündenyüzünden okuyamamış. okuyamamış.• Fazla ışık gözlerime dokunFazla ışık gözlerime dokunduğundanduğundan perdeyi kapattım. perdeyi kapattım.• Büyükbaba öldü, sonra üzüntüsüBüyükbaba öldü, sonra üzüntüsündennden büyükanne öldü. büyükanne öldü.• Müdür, yaşlı adama ters ters baktı. Adamcağız utancıMüdür, yaşlı adama ters ters baktı. Adamcağız utancındanndan

büzüldükçe büzüldü.büzüldükçe büzüldü.• Saha çamur olSaha çamur olduğu içinduğu için maç ertelenmiş. maç ertelenmiş.• Çocukların susuzlukÇocukların susuzluktantan dudakları çatlamıştı dudakları çatlamıştı• Şiddetli soğuklarŞiddetli soğuklardandan elleri ince ince yarılmıştı. elleri ince ince yarılmıştı.


•3. AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ 3. AMAÇ-SONUÇ CÜMLELERİ (AMAÇ ANLAMI TAŞIYAN (AMAÇ ANLAMI TAŞIYAN CÜMLELER)CÜMLELER)

•Eylemin hangi amaca bağlı Eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiği vurgulanır. olarak gerçekleştiği vurgulanır. Bu tür cümlelerde de Bu tür cümlelerde de "için, diye, "için, diye, üzere"üzere" gibi edatlardan gibi edatlardan yararlanılır.yararlanılır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Öfkesini yenmek Öfkesini yenmek içiniçin dışarı çıktı.dışarı çıktı.• Yoksulluktan kurtulmak Yoksulluktan kurtulmak içiniçin şehre göç şehre göç etmiş.etmiş.

• Kardeşi iyileşsin Kardeşi iyileşsin diyediye Allah'a dua ediyor. Allah'a dua ediyor.• Bildiklerini anlatmak Bildiklerini anlatmak üzereüzere karakola karakola başvurdu.başvurdu.

• Bu sıkıntılara sınavı kazanalım Bu sıkıntılara sınavı kazanalım diyediye katlanıyoruz.katlanıyoruz.

• Yabancı dil öğrenmek Yabancı dil öğrenmek içiniçin kursa gidiyor. kursa gidiyor.


•4. KARŞIT ANLAMLI 4. KARŞIT ANLAMLI CÜMLELERCÜMLELER

•Anlam bakımından birbirinin Anlam bakımından birbirinin zıddı olan sözcüklerin zıddı olan sözcüklerin kullanıldığı cümlelerdir. Bu tür kullanıldığı cümlelerdir. Bu tür cümlelerde konu genellikle cümlelerde konu genellikle aynı, fakat konuya bakış açısı aynı, fakat konuya bakış açısı farklıdır.farklıdır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:•Adamın yüzündeki Adamın yüzündeki yumuşak yumuşak

ifadeifade bizimle konuşurken bizimle konuşurken birdenbire birdenbire sertleşmiştisertleşmişti..

•Dışarısı Dışarısı günlük güneşlik, günlük güneşlik, sımsıcaksımsıcak,, halbuki burada halbuki burada paltolarımız bile bizi paltolarımız bile bizi ısıtmaya ısıtmaya yetmiyoryetmiyor..

•Derin boğazlara girdiğinde Derin boğazlara girdiğinde coşup köpürencoşup köpüren ırmaklar, düze ırmaklar, düze inince inince miskinleşiyormiskinleşiyor..


• 5. ŞARTLI CÜMLELER (BİR KOŞULA 5. ŞARTLI CÜMLELER (BİR KOŞULA BAĞLI CÜMLELER)BAĞLI CÜMLELER)

• Bazı cümlelerde temel yargının Bazı cümlelerde temel yargının gerçekleşmesi bir şarta bağlanır. Buna gerçekleşmesi bir şarta bağlanır. Buna göre birinci bölüm (yan yargı) koşul, ikinci göre birinci bölüm (yan yargı) koşul, ikinci bölüm ise o koşula bağlı olarak ortaya bölüm ise o koşula bağlı olarak ortaya çıkan sonuçtur (temel yargı). çıkan sonuçtur (temel yargı).

• Türkçe'de koşul anlamı asıl olarak Türkçe'de koşul anlamı asıl olarak “-se”“-se” şart ekiyle sağlanır. “ise”, şart ekiyle sağlanır. “ise”, “-dikçe”,“-dikçe”, “mi”,“mi”, “ama”, “üzere”, “yeter ki”“ama”, “üzere”, “yeter ki” ile de koşul ile de koşul anlamı sağlanır.anlamı sağlanır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Lodos eserse hava temizlenir.Lodos eserse hava temizlenir.• Ne demek istediğimi, bu kitabı okurNe demek istediğimi, bu kitabı okursansan anlarsın.anlarsın.

• Yardım ederYardım edersesen işimi çabuk bitiririm.n işimi çabuk bitiririm.

• Babanı gördü mü olanları anlatır.Babanı gördü mü olanları anlatır.• Sizin için izin alırım, Sizin için izin alırım, amaama erken döneceksiniz. erken döneceksiniz.• İki saat sonra dönmek üzere gidebilirsin.İki saat sonra dönmek üzere gidebilirsin.• İstediğin arabayı alırım, İstediğin arabayı alırım, yeter kiyeter ki sınavı kazan. sınavı kazan.• Okula gideceksin Okula gideceksin amaama otobüsle. otobüsle. • Onu görOnu gördükçedükçe seni hatırlıyorum. seni hatırlıyorum.


• 6. KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ6. KARŞILAŞTIRMA CÜMLELERİ

• İki kavram, nesne, eser, kişi arasında İki kavram, nesne, eser, kişi arasında yapılan kıyaslamaya karşılaştırma denir. yapılan kıyaslamaya karşılaştırma denir. Karşılaştırmada benzerlik, farklılık, Karşılaştırmada benzerlik, farklılık, üstünlük gibi değişik durumlar ifade üstünlük gibi değişik durumlar ifade edilir. Yani karşılaştırmanın hangi edilir. Yani karşılaştırmanın hangi yönden yapıldığı ortaya konur. Bu yönden yapıldığı ortaya konur. Bu durumda benzetme ve karşılaştırma durumda benzetme ve karşılaştırma edatları kullanılır. edatları kullanılır. “göre, kadar, daha, “göre, kadar, daha, daha iyi, en çok…” daha iyi, en çok…”


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Adnan yaşça Ahmet’ten büyük(tür).Adnan yaşça Ahmet’ten büyük(tür).• Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille; Yeni şiirler eski şiirlere göre daha anlaşılır bir dille; ama daha anlaşılmaz imgelerle yazılmaktadır. ama daha anlaşılmaz imgelerle yazılmaktadır.

• Sağlığım geçen haftaya Sağlığım geçen haftaya göregöre daha iyi. daha iyi.• Televizyon da sinema Televizyon da sinema kadarkadar etkilidir. etkilidir.• Bu konuda senden Bu konuda senden dahadaha bilgilisi yok. bilgilisi yok.• Bu çalışmayla Bu çalışmayla daha iyidaha iyi bir puan alabilirdin. bir puan alabilirdin.• Dinlemek de konuşmak Dinlemek de konuşmak kadarkadar önemlidir. önemlidir.• Öğretmen, sınıfın Öğretmen, sınıfın en çoken çok konuşanını öne oturttu. konuşanını öne oturttu.• Öykülerini de okudu; ama bunları şiirleri ve Öykülerini de okudu; ama bunları şiirleri ve oyunları oyunları kadarkadar beğenmedi. beğenmedi.


• 7. TAHMİN, İHTİMAL, OLASILIK 7. TAHMİN, İHTİMAL, OLASILIK CÜMLELERİCÜMLELERİ

• İhtimal, olasılık ve tahmin, bazı verilere İhtimal, olasılık ve tahmin, bazı verilere dayanarak gelecekteki bir şeyi, bir olayı dayanarak gelecekteki bir şeyi, bir olayı kestirmek, onun olabilme ihtimalini göz önünde kestirmek, onun olabilme ihtimalini göz önünde bulundurmaktır. bulundurmaktır.

• Bu tür cümleler, gerçekleşme şansı, ihtimali, Bu tür cümleler, gerçekleşme şansı, ihtimali, tehlikesi olan bir durumu veya olayı ifade tehlikesi olan bir durumu veya olayı ifade ederler. ederler.

• Tahmin cümlelerinde olayların akışından Tahmin cümlelerinde olayların akışından hareketle sonuç görülmeye çalışılır. Kesinlik hareketle sonuç görülmeye çalışılır. Kesinlik taşımayan, öznel yargılardır; cümleyi söyleyenin taşımayan, öznel yargılardır; cümleyi söyleyenin kendince ulaştığı bir sonuçtur.kendince ulaştığı bir sonuçtur.


ÖRNEKLER 1:ÖRNEKLER 1:• Bu kış, şiddetli geçebilir. (bir ihtimal, belki)Bu kış, şiddetli geçebilir. (bir ihtimal, belki)• Dün beni arayan Hakan olmalı. (büyük ihtimalle odur)Dün beni arayan Hakan olmalı. (büyük ihtimalle odur)• Adnan Bey’in yanındaki kardeşi olacak. (galiba)Adnan Bey’in yanındaki kardeşi olacak. (galiba)• Dün evde değildim, Fikret beni aramıştır. (aramış Dün evde değildim, Fikret beni aramıştır. (aramış

olmalı, büyük ihtimalle)olmalı, büyük ihtimalle)

• Ek-fiilin geniş zamanındaEk-fiilin geniş zamanında kullanılan kullanılan “-dir”“-dir” eki fiillerden eki fiillerden sonra kullanıldığında cümleye ihtimal, olasılık, tahmin sonra kullanıldığında cümleye ihtimal, olasılık, tahmin veya kesinlik, kuvvetlendirme anlamları katar. veya kesinlik, kuvvetlendirme anlamları katar.

• Bizin eller yeşillenmiştir. (tahmin)Bizin eller yeşillenmiştir. (tahmin)• Yurt dışına gidince bizleri unutmuştur. (tahmin, Yurt dışına gidince bizleri unutmuştur. (tahmin,

ihtimal)ihtimal)• Sınav iki basamak hâlinde uygulanacaktır. (kesinlik)Sınav iki basamak hâlinde uygulanacaktır. (kesinlik)


ÖRNEKLER 2:ÖRNEKLER 2:• Bu eklerin dışında, Bu eklerin dışında, “belki, galiba, sanırım,sanıyorum, “belki, galiba, sanırım,sanıyorum,

zannederim, sanki, gibi”zannederim, sanki, gibi” vb sözcüklerle ve “-ebil-” ekiyle de vb sözcüklerle ve “-ebil-” ekiyle de cümlelere olasılık anlamı katılabilir.cümlelere olasılık anlamı katılabilir.

• Yarın sizi ziyarete gelYarın sizi ziyarete gelebiliebiliriz.riz.• Bu akşam geç kalBu akşam geç kalabiliabilirim.rim.• Kim bilir Kim bilir belki belki yarın, belki yarından da yakın.yarın, belki yarından da yakın.• SanıyorumSanıyorum o konu anlatılmadı. o konu anlatılmadı.• ZannederimZannederim bu konuyla ilgileniyorsunuz. bu konuyla ilgileniyorsunuz.• Geç kaldık; Geç kaldık; sanırım sanırım o gitmiştir. (88-ÖYS)o gitmiştir. (88-ÖYS) • UYARI !UYARI !• ““-e-bil-” yeterlilik bildiren yardımcı fiil olarak olasılık değil -e-bil-” yeterlilik bildiren yardımcı fiil olarak olasılık değil

gücü yeterlik bildirir:gücü yeterlik bildirir:• Öyle deme, ben de ağır işlerde çalışabilirim.(çalışmaya Öyle deme, ben de ağır işlerde çalışabilirim.(çalışmaya

gücüm yeter)gücüm yeter)


8. EKSİK CÜMLEYİ TAMAMLAMA8. EKSİK CÜMLEYİ TAMAMLAMA

• Cümle bir yargı birimidir. Bu anlamda Cümle bir yargı birimidir. Bu anlamda kendi içinde bir çelişki taşımamalıdır. kendi içinde bir çelişki taşımamalıdır. Sınavlarda bu konuyla ilgili sorular ya Sınavlarda bu konuyla ilgili sorular ya cümlenin kendi içinde tamamlanması cümlenin kendi içinde tamamlanması ya da bir cümlenin en uygun başka bir ya da bir cümlenin en uygun başka bir cümleyle sürdürülmesi istenmektedir.cümleyle sürdürülmesi istenmektedir.

• Kendi içinde tamamlanması gereken Kendi içinde tamamlanması gereken cümlelerde anlam bütünlüğü ve teknik cümlelerde anlam bütünlüğü ve teknik yapı önemlidir.yapı önemlidir.


ÖRNEK:ÖRNEK:

1.1. ”…. öğrenmiş olmalıydın; …. iki yıldır bu işte çalışıyorsun.” ”…. öğrenmiş olmalıydın; …. iki yıldır bu işte çalışıyorsun.” Sözleri en uygun biçimde hangisi ile Sözleri en uygun biçimde hangisi ile tamamlanabilir?tamamlanabilir?

A) bunları – elbette A) bunları – elbette B) artık bunu – çünkü artık bunu – çünkü C) Bu nedenle – topu topu D) hemen – yalnızcaC) Bu nedenle – topu topu D) hemen – yalnızcaE) şimdiye dek – zatenE) şimdiye dek – zaten

2.2. ”Elbette, insanın düşüncelerine, anılarına, yaşantılarına ”Elbette, insanın düşüncelerine, anılarına, yaşantılarına böylesine karışan denizden ayrılması çok güçtür. ……. böylesine karışan denizden ayrılması çok güçtür. ……. şairimiz ….bu güçlüğe katlanmak zorunda kalır.”şairimiz ….bu güçlüğe katlanmak zorunda kalır.”

Yukarıda boş bırakılan yere sırasıyla hangisi Yukarıda boş bırakılan yere sırasıyla hangisi gelmelidir?gelmelidir?

A)A) Yazık ki – zaman zaman B) Öyleyse – ara bir Yazık ki – zaman zaman B) Öyleyse – ara birC) Neyse ki – her zaman D) Böylece – sürekliC) Neyse ki – her zaman D) Böylece – sürekliE) Böylelikle – hepE) Böylelikle – hep


B. ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLEB. ANLATIM YÖNÜNDEN CÜMLE1. NESNEL ANLATIM1. NESNEL ANLATIM

• Nesnel: Objektif.Nesnel: Objektif.

• Gerçekliği kanıtlanabilir, bilimsel, Gerçekliği kanıtlanabilir, bilimsel, ölçülebilir, herkese göre aynı olan; ölçülebilir, herkese göre aynı olan; göreceli olmayan; kişilerin duygularına göreceli olmayan; kişilerin duygularına dayanmayan anlatım nesnel anlatımdır. dayanmayan anlatım nesnel anlatımdır.

• Nesnel anlatımda ölçülebilir, Nesnel anlatımda ölçülebilir, kanıtlanabilir ve yorumlara meydan kanıtlanabilir ve yorumlara meydan vermeyen bir anlatım vardır. Nesnel vermeyen bir anlatım vardır. Nesnel anlatımda anlatımda "bence" ve "bana göre""bence" ve "bana göre"ye yer ye yer yoktur.yoktur.


•Nesnel anlatım sorularında her Nesnel anlatım sorularında her zaman zaman “aşağıdakilerin hangisinde “aşağıdakilerin hangisinde nesnellik vardır?”nesnellik vardır?” gibi soru kökleri gibi soru kökleri olmayabilir. Kimi zaman da olmayabilir. Kimi zaman da “aşağıdakilerden hangisi söyleyenin “aşağıdakilerden hangisi söyleyenin kişisel düşüncelerini kişisel düşüncelerini içermemektedir?”içermemektedir?” veya veya “yukarıdaki “yukarıdaki cümlelerin hangilerinde düşünce cümlelerin hangilerinde düşünce eksiksiz ve belirli bir kesinlikle eksiksiz ve belirli bir kesinlikle anlatılmıştır?”anlatılmıştır?” gibi sorular nesnelliğe gibi sorular nesnelliğe aittir.aittir.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:

• Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir edebiyatçıdır.Yahya Kemal 20. yüzyılda yaşamış bir edebiyatçıdır.• İstanbul Türkiye’nin en büyük şehridir.İstanbul Türkiye’nin en büyük şehridir.• Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.Kitaptaki ilk öykünün konusu köy yaşamıdır.• Oyundaki olaylar bir çiftlikte geçiyor.Oyundaki olaylar bir çiftlikte geçiyor.• Yazar, bu romanından sonra peş peşe altı oyun Yazar, bu romanından sonra peş peşe altı oyun yazdı.yazdı.

• Romanın sonunda kahramanların hiçbiri umduğunu Romanın sonunda kahramanların hiçbiri umduğunu bulamıyor.bulamıyor.

• Bu, sanatçının en son çıkan şiir kitabıdır.Bu, sanatçının en son çıkan şiir kitabıdır.• Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir. Öyküdeki kişilerin dördü kadın, üçü erkektir. • Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında Romanda anlatılanlar Kurtuluş Savaşı yıllarında geçiyor. geçiyor.

• Oyundaki olaylar, üç bin kişilik bir kasabada, bir Oyundaki olaylar, üç bin kişilik bir kasabada, bir çiftlikte geçiyor.çiftlikte geçiyor.


2. ÖZNEL ANLATIM2. ÖZNEL ANLATIMÖznel: İzafî, sübjektif, göreli, göreceli...Öznel: İzafî, sübjektif, göreli, göreceli...

•Öznel ifadeler, doğruluğu ve yanlışlığı Öznel ifadeler, doğruluğu ve yanlışlığı kişilere göre değişebilen, kişilere göre değişebilen, kanıtlanamayan, tartışmalı, öznel, kanıtlanamayan, tartışmalı, öznel, ölçülemeyen, duygulara bağlı, ölçülemeyen, duygulara bağlı, yorumlanabilir, bilimsel olmayan yorumlanabilir, bilimsel olmayan yargılardır. yargılardır.

• Bu tür cümlelerde izlenimler, Bu tür cümlelerde izlenimler, yorumlar, duygular, beğeniler ve yorumlar, duygular, beğeniler ve kişisel görüşler anlatılır.kişisel görüşler anlatılır.


ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:

• Yahya Kemal, 20. yüzyılın en başarılı şairidir.Yahya Kemal, 20. yüzyılın en başarılı şairidir.• İstanbul Türkiye’nin en güzel şehridir.İstanbul Türkiye’nin en güzel şehridir.• Karadeniz insanı çok inatçıdır.Karadeniz insanı çok inatçıdır.• En güzel kış meyvesi portakaldır.En güzel kış meyvesi portakaldır. • Hikâyeciliğimizdeki en başarılı dönem o yıllardı.Hikâyeciliğimizdeki en başarılı dönem o yıllardı.• En güzel yıllarımı o köyde geçirdim.En güzel yıllarımı o köyde geçirdim.• Şehirde yaşamak köyde yaşamaktan daha zordur.Şehirde yaşamak köyde yaşamaktan daha zordur.• Öykülerinde bir kuruluk, bir tekdüzelik görülüyor.Öykülerinde bir kuruluk, bir tekdüzelik görülüyor.• Oyundaki dekorlar, seyirciyi o günün ortamına Oyundaki dekorlar, seyirciyi o günün ortamına götürerek oyunun etkisini büyük ölçüde artırıyor.götürerek oyunun etkisini büyük ölçüde artırıyor.


• a. Varsayım Cümleleria. Varsayım Cümleleri

• Kimi cümleler gerçekte olmadığı hâlde varmış gibi Kimi cümleler gerçekte olmadığı hâlde varmış gibi kabul edilen durumları anlatabilir. Bu tür cümlelere kabul edilen durumları anlatabilir. Bu tür cümlelere varsayım cümleleri denir. Varsayım anlamı varsayım cümleleri denir. Varsayım anlamı “diyelim “diyelim (ki), farz edelim (ki), tut ki, tutalım (ki), kabul edelim (ki), farz edelim (ki), tut ki, tutalım (ki), kabul edelim (ki)”(ki)” gibi sözcüklerle sağlanır. gibi sözcüklerle sağlanır.

• Diyelim ki cüzdanını kaybettin..Diyelim ki cüzdanını kaybettin..• Farz edelim okulu bıraktın, ne yapacaksın?Farz edelim okulu bıraktın, ne yapacaksın?• Böyle olduğunu kabul edelim, gururuna yedirebilecek Böyle olduğunu kabul edelim, gururuna yedirebilecek

misin?misin?• Tut ki karnım acıktı.Tut ki karnım acıktı.• Diyelim ki bu olay gerçek değildir.Diyelim ki bu olay gerçek değildir.


• b. Yorumlama Cümlelerib. Yorumlama Cümleleri

• Bu tür cümlelerde gizli veya hayali Bu tür cümlelerde gizli veya hayali şeylerden anlam çıkarma söz konusudur.şeylerden anlam çıkarma söz konusudur.

• Son günlerde hiç konuşmuyor, sanki bana Son günlerde hiç konuşmuyor, sanki bana gücenmiş.gücenmiş.

• Kimse beni dinlemiyor, sanki herkes bana Kimse beni dinlemiyor, sanki herkes bana cephe almış.cephe almış.

• İkide bir karşıma çıkıyor, sanki beni izliyor.İkide bir karşıma çıkıyor, sanki beni izliyor.(93-ÖYS)(93-ÖYS)

• Sanki suçlu benmişim gibi surat asıyorsun.Sanki suçlu benmişim gibi surat asıyorsun.


• c. Yakınma Bildiren Cümlelerc. Yakınma Bildiren Cümleler

• Bu tür cümleler insanı pişman edecek şekilde Bu tür cümleler insanı pişman edecek şekilde sonuçlanmış olaylardan şikayeti dile getirir. sonuçlanmış olaylardan şikayeti dile getirir. "keşke, bari, hiç değilse, hiç olmazsa" "keşke, bari, hiç değilse, hiç olmazsa" gibi gibi sözcüklerle ve sözcüklerle ve "ki""ki" bağlacıyla kurulan bağlacıyla kurulan cümlelerdir.cümlelerdir.

• Keşke o gün evden çıkmasaydık.Keşke o gün evden çıkmasaydık.• Hiç olmazsa son sınavdan iyi not alsaydın.Hiç olmazsa son sınavdan iyi not alsaydın.• Beni düşünmüyorsun bari kendini düşün.Beni düşünmüyorsun bari kendini düşün.• Yüz kere söylesen de anlamaz ki!Yüz kere söylesen de anlamaz ki!• Hiç değilse bir kez geç kalma.Hiç değilse bir kez geç kalma.• Bu kadar fırsat verdik değerlendirmedi ki!Bu kadar fırsat verdik değerlendirmedi ki!


•d. Şaşırma Bildiren Cümlelerd. Şaşırma Bildiren Cümleler

•Şaşırma anlamı soru ekiyle de Şaşırma anlamı soru ekiyle de sağlanabilir:sağlanabilir:

•Biraz sonra bir batağın içine Biraz sonra bir batağın içine dalmayayım mı?dalmayayım mı?

•Bizim Ali orada da karşımıza Bizim Ali orada da karşımıza çıkmasın mı?çıkmasın mı?


• 3. DOĞRUDAN ANLATIM3. DOĞRUDAN ANLATIM

• Başkalarına ait sözleri söylendiği gibi Başkalarına ait sözleri söylendiği gibi aktarmaktır.aktarmaktır.

ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:• Ali: "Bu kitabı iki kez okudum." dedi.Ali: "Bu kitabı iki kez okudum." dedi.• Öğretmen:" Bu test sorularını evde Öğretmen:" Bu test sorularını evde çözeceksiniz." dedi.çözeceksiniz." dedi.

• Dersten sonra etüt yapacağız, dediler.Dersten sonra etüt yapacağız, dediler.• Başbakan: "Kıbrıs, bizim toprağımızdır." dedi.Başbakan: "Kıbrıs, bizim toprağımızdır." dedi.• Öğretmen, Ali'ye: "Arkadaşına söyle, yarın Öğretmen, Ali'ye: "Arkadaşına söyle, yarın ödevini mutlaka getirsin!" dedi.ödevini mutlaka getirsin!" dedi.


• 4. DOLAYLI ANLATIM4. DOLAYLI ANLATIM

• Başkalarına ait sözleri değiştirerek, Başkalarına ait sözleri değiştirerek, sadece içerik olarak aktarmaktır.sadece içerik olarak aktarmaktır.

ÖRNEKLER: ÖRNEKLER: • Ali, bana bu kitabı iki kez okuduğunu Ali, bana bu kitabı iki kez okuduğunu söyledi.söyledi.

• Yazar, roman kahramanının gerçek Yazar, roman kahramanının gerçek hayatta da yaşadığını söyledi.hayatta da yaşadığını söyledi.

• Annem, akşam eve erken gelmem Annem, akşam eve erken gelmem gerektiğini söyledi.gerektiğini söyledi.


• 5. ÜSLÛP CÜMLELERİ5. ÜSLÛP CÜMLELERİ

• Üslûp, sanatçının yazım tekniği (yöntem, tarz, metot), kelime Üslûp, sanatçının yazım tekniği (yöntem, tarz, metot), kelime seçimindeki ve cümle kuruluşundaki kendine özgülük; görüş, seçimindeki ve cümle kuruluşundaki kendine özgülük; görüş, duyuş ve anlatış özelliğidir. duyuş ve anlatış özelliğidir.

• Sanat eserinde konu, anlatılan nesneyi; üslûp da bunun nasıl Sanat eserinde konu, anlatılan nesneyi; üslûp da bunun nasıl anlatıldığını ifade eder. anlatıldığını ifade eder.

• Kısacası, sanatçının dili ve anlatım özellikleri onun üslûbunu Kısacası, sanatçının dili ve anlatım özellikleri onun üslûbunu meydana getirir.meydana getirir.

• Aşağıdaki cümleler bir sanatçının üslûbuyla ilgili cümlelerdir:Aşağıdaki cümleler bir sanatçının üslûbuyla ilgili cümlelerdir:

• Yazarın sade dili, parlak kelimelerle anlatımı bizi esere yaklaştırıyor.

• Romancı, roman kişilerinin karakterlerini çizerken onların diliyle konuşmak zorundadır.

• Bu ilk öykülerinde sıfatlardan, söz sanatlarından kaçınan yalın dili ve ayrıntıları gözlemlemedeki ustalığıyla dikkati çekti.


• 6. KİNAYELİ ANLATIM6. KİNAYELİ ANLATIM

• Cümlede ifade edilen düşüncenin, Cümlede ifade edilen düşüncenin, genellikle alaycı biçimde, tersini genellikle alaycı biçimde, tersini kasteden anlatım biçimidir.kasteden anlatım biçimidir.

• Takımımız bu haftaki maçında Takımımız bu haftaki maçında muhteşem bir oyunla 4-0 mağlup muhteşem bir oyunla 4-0 mağlup oldu.oldu.

• Çocuk o kadar çalışkandı ki her Çocuk o kadar çalışkandı ki her dönem en az beş zayıf getirirdi.dönem en az beş zayıf getirirdi.


• 7. TANIM CÜMLELERİ7. TANIM CÜMLELERİ

• Bir varlığın veya kavramın ayırt edici özelliklerini Bir varlığın veya kavramın ayırt edici özelliklerini belirli bir kesinlikle ifade etmektir.belirli bir kesinlikle ifade etmektir.

• ““BU NEDİR?BU NEDİR? Sorusuna cevap verir. Sorusuna cevap verir.• ÖRNEKLER:ÖRNEKLER:

• Gelgit, ayın çekim kuvvetinin tesiriyle denizin Gelgit, ayın çekim kuvvetinin tesiriyle denizin karaya yaklaşması ve karadan karaya yaklaşması ve karadan uzaklaşmasıdır.uzaklaşmasıdır.

• Kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliğidir.Kafiye, mısra sonlarındaki ses benzerliğidir.• Sanat, hayatı yüceltme ve daha anlamlı kılma Sanat, hayatı yüceltme ve daha anlamlı kılma çabasıdır.çabasıdır.


TDE ÖĞRETMENİ SÜLEYMAN YENİPINARTDE ÖĞRETMENİ SÜLEYMAN YENİPINAR

BÜNYAN ANADOLU LİSESİBÜNYAN ANADOLU LİSESİ

cümlede anlam ben

Education