cultural diversity of srivijayan to support historical and cultural … · 2018-12-27 ·...

84 http://e-jodil.stou.ac.th

ปท 8 ฉบบท 2 กรกฎาคม-ธนวาคม 2561

Electronic Journal of Open and Distance Innovative Learning (e-JODIL)

วถทางประวตศาสตรวฒนธรรมศรวชยเพอสงเสรมการทองเทยวทางประวตศาสตรและวฒนธรรมบนคาบสมทรภาคใตของไทย

Cultural Diversity of Srivijayan to Support Historical and Cultural Tourism

สปปนนท นวลละออง1 [email protected]

ปยตา สนทรปยะพนธ2 [email protected]

บทคดยอ

“วฒนธรรมศรวชย” นนจดเปน “วฒนธรรมรวมในเอเชยตะวนออกเฉยงใต” เนองจากการเชอมโยงหลกฐานและรองรอยตางๆทคนพบโดยนกโบราณคดและขอมลการบนทกตางๆมากมายทงในและนอกประเทศเกยวกบของอทธพลศรวชย เชน หลกฐานจากกรมศลปากร บนทกจากอนเดย ศรลงกา อาหรบ เปอรเซย จน อนโดนเซย มาเลเซย กมพชา และจน เปนตน นอกจากน การวเคราะหหลกฐานนกนกประวตศาสตรทส าคญ อาทเชน หมอมเจาจนทรจรายวฒน รชน ทานพทธทาสภกข อาจารยธรรมทาส และพล.ต.ท.สรรเพชญ ธรรมาธกล รวมถงทานควอรส เวลล ทไดพบโดยเฉพาะบรเวณเสนทางขามทวปตะกวปา-อาวบานดอน และคนศรวชยมความเหนยวแนนในสงคมวฒนธรรมและการใชชวตในวถพทธ ซงจากหลกฐานทางประวตศาสตรและโบราณคดจ านวนมากแสดงใหเหนวามคนอาศยอยในตอนเหนอและตอนกลางของคาบสมทรมาลายตงแตยคกอนประวตศาสตร โดยเฉพาะการปรากฎอยของการตงอยของคนไทยในภาคใต รวมถงวฒนธรรมและความเชอของคนทนมลกษณะกลมกลนระหวางวฒนธรรมอนเดยและวฒนธรรมไศเลนทรอยางมาก ดงแสดงใหเหนจากวถชวตดานตางๆ อาทเชน ทอยอาศย ประเพณ ภาษา ศลปะทองถน ความเชอ อาชพ การแตงกาย และอาหาร ตวอยางเชน วฒนธรรมการแหผาขนธาต มโนราห หนงตะลง และอาหารของภาคใต เปนตน หรอวถ

1 วทยาลยนานาชาต มหาวทยาลยศลปากร 2 คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฎสราษฎรธาน

http://e-jodil.stou.ac.th


85

วารสารอเลกทรอนกสการเรยนรทางไกลเชงนวตกรรม

แบบพทธศาสนาแบบมหายานทนบถอพระโพธสตวเปนอยางมาก ซงสามารถพบไดบรเวณภาคใตของไทย โดยเฉพาะรอบอาวบานดอน ดงเชนทสวนโมกขพลารามนนแสดงถงการผสมผสานกนอยางสมดลระหวางวฒนธรรมภายนอกกบวฒนธรรมทองถน ผวจยไดรวบรวมเอกสารและงานวจยทเกยวของและท าการส ารวจพนทจรง นอกจากนไปสมภาษณเชงลกกบผมสวนเกยวของไมวาจะเปนนกวชาการดานประวตศาสตรและวฒนธรรม ปราชญชาวบาน และคนในพนททงภาครฐและเอกชน ซงจะเหนไดวาการส ารวจหลกฐานรอบอาวบานดอนมความส าคญตอการศกษาและการเรยนรประวตศาสตรและอทธพลวฒนธรรมศรวชยอยางยง อยางไรกตาม มรดกทซอนอยในภมวฒนธรรมของศรวชยนนมมากมายไมวาจะเปนมรดกทจบตองไดและจบตองไมได ตวอยางเชน วถการด าเนนชวตอยางคนศรวชย ไดแก อาหาร การแตงกาย ทอยอาศย ประเพณ ภาษา เชน การสอสาร นทาน บทประพนธ เปนตน อาชพ ความเชอ ศลปะทองถน หรอแมแตแหลงโบราณสถานและภมทศนวฒนธรรมจากอดตจนถงปจจบนนกตาม และจากขอมลและหลกฐานทไดสามารถน าไปสการตความวถวฒนธรรมศรวชยทงทเปนมรดกทจบตองไดและจบตองไมได อนจะกอใหเกดประโยชนจากการสรางนวตกรรมดานการทองเทยวไดอยางดตอไป ค าส าคญ: วถทางประวตศาสตรวฒนธรรม ศรวชย การทองเทยวทางประวตศาสตรวฒนธรรม




Abstract

The original of “Srivijayan Culture” was from “Shie To Kok” country of red soil (laterite). There were found various evidence and traces around Takuapa-Ban Don Bay and other areas in Southeast Asia s to support that Srivijayan culture was an integrated culture in this region. This paper is a part of research that the author investigated various kinds of source including primary and secondary data such as book, journal, survey, observation and in-dept. interview. Srivijayan people followed Buddhist’s ways of life. Its culture was balancing between local culture and cultures from outside. It was harmonious with Indian culture and Sailendran culture. From investigation, Srivijayan people already stayed around the north and middle of Southern Peninsular (Melayu Peninsular) since before the historical age. However, there are various hidden heritages in the cultural landscape of Srivijaya around Ban Don Bay that are both tangible and intangible heritages such as food, cloth, architecture, tradition, language, occupation, belief, art and artifact, including historical site and cultural landscape. To conserve and develop these cultural value can create the benefits to tourism innovation in the future.

Keywords: Cultural diversity, Srivijaya, Historical and cultural Tourism

บทน ำ การบรหารการจดการและการพฒนา

เชงอนรกษมรดกวฒนธรรม และสงแวดลอมจากความรวมมอระหวางองคกรตาง ๆ ทงจากภาครฐและเอกชน รวมถงนกวชาการดวย เพอใหเกดสภาวะชมชนนาอย และเพอใหสงคมเกดความตระหนกถงความส าคญของการน าตนทนทางวฒนธรรมของชาตทเรามอยมาใชใหเกดคณคาและมลคาพรอมๆกน

เพอประโยชนสงสดโดยเชอมโยงกบการข ย า ย ต ว ภ า ค อ ต ส า ห ก ร ร ม อ า ท เ ช น อตสาหกรรมการทองเทยวและการบรการ บรรจภณฑ เสอผา อาหาร และเครองใชของทระลกตางๆ เพอใหเกดความสมดลทงดานกายภาพ เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม โดยน าเอาความรความเขาใจในรากเงาวฒนธรรมของตนเองและทองถน ใหเกดการพฒนาอยางยงยนเพอน าไปส การกน



87


ดอยด ในสภาพแวดลอมทดบนรากฐานความเขมแขงทางวฒนธรรม โดยความรวมมอจากผ เ ช ยวชาญด านการออกแบบงานด านอตสาหกรรมและนกบรหารการจดการมรดกวฒนธรรมของชาตทงในดานกายภาพและดานภมปญญา ทมองคความร ในการน าแนวคดเชงอนรกษและการบรณาการองคความรไปสภาคปฏบตใหแกชมชน องคกรบรหารสวนทองถนและสาธารณชนทวไป

อยางไรกตามการด าเนนการอนรกษและการพฒนามรดกทางภมปญญาทตกทอดจากอดตจนกระทงปจจบนไปสอนาคตนนจะใชขอบเขตของการใชวสดท เปนมตรกบธรรมชาตซงถอวาเปนภมปญญาทองถนมาใชในการด าเนนชวต การแสวงหาวสดธรรมชาตอยกบธรรมชาตอยางกลมกลนมาผสมผสานกบวฒนธรรมทงดงามและทรงคณคาในแนวทางการน าเสนอเปนหวใจของงานน โดยการน าคณคาของวถทางวฒนธรรมศรวชยมาเปนแนวทางหลกเพอหาอตลกษณของชมชนทางใตและเพอสรางความกลมกลนทางวฒนธรรมของชมชนและส งแวดลอม ซ งส านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต (2535) ไดใ ห ค ว า ม ห ม า ย ข อ ง ว ฒ น ธ ร ร ม ไ ว ว า “วฒนธรรม หมายถง ความเจรญงอกงาม ซงเปนผลกระทบจากระบบความส ม พนธระหวางมนษยกบมนษย มนษยกบสงคม และ

มนษยกบธรรมชาต จ าแนกออกเปน 3 ดาน คอ จตใจ สงคม และวตถ มการสงสมและสบทอดจากคนรนหนงไปสคนอกรนหนง จากสงคมหนงไปส อกสงคมหนง จนกลายเปนแบบแผนทสามารถเรยนรและกอให เกดผลตภณฑและผลตผล ทงทเปนรปธรรมและนามธรรม อนควรคาแกการวจย อนรกษ ฟนฟ ถายทอด สรางเสรมอตลกษณและพรอมทจะแลกเปลยน เพอสรางดลภาพแหงความสมพนธระหวางมนษย สงคม และธรรมชาต จงจะชวยใหมนษยด ารงชวตอยางมสข สนตสข และอสรภาพ อนเปนพนฐานแหงอารยธรรมของมนษยชาต” โดยสงผานคณคาเหลานนไปสสงคมโดยรวม อาทเชน กระทรวงวฒนธรรมและกระทรวงอตสาหกรรม ซงวถชวตดานตางๆ ทน ามาพจารณาไดแก 1) ทอยอาศย 2) ประเพณ 3) ภาษา 4) ศลปะทองถน 5) ความเชอ 6) อาชพ 7) การแตงกาย และ 8)อาหาร

การศกษาเพอจดท าฐานขอมลซงเปนมรดกทางภมปญญาทองถนอนเปนสวนหนงของอตลกษณและวฒนธรรมศรวชย ในภาคใตของไทยจากอดตจนกระทงปจจบน เชน การท าแผนทเสนทางการทองเทยวทางวฒนธรรม และสรางความคดสรางสรรคในการผลตภณฑ โดยค าน งถ ง พนฐานทางวฒนธรรมอยางเหมาะสม เพอพฒนาอยาง




ยงยน ซงการสรางความรความเขาใจทถกตองในการอนรกษมรดกวฒนธรรมแกผบรหารตลอดจนองคกรการบรหารสวนทองถนชมชนนนๆ ทตองการ โดยการเผยแพรองคความรและสอความหมายทางดานการอนรกษศลปวฒนธรรมและสภาวะแวดลอม ซงรวมถงมรดกทางวฒนธรรมทงทจบตองไดและจบต อง ไม ได เ พ อสร า งความต ระหน กตอสาธารณชนและเพมคณคาและสรางมลคาดานอตสาหกรรมการทองเทยวและการบรการอยางมอตลกษณอยางตอเนอง วถทำงประวตศำสตรวฒนธรรมศรวชยบนคำบสมทรภำคใตของไทย

จ า ก ก า ร ศ ก ษ า อ ท ธ พ ล ข อ ง ว ถวฒนธรรมบนคาบสม ทรภาค ใต ของ ไทย โดยเฉพาะบร เวณภาคใตตอนบนผานทางหล กฐ านการจดบ นท กและร อ ง รอยทา งประวตศาสตรและโบราณคด ประกอบกบการส ารวจลงพนทจรงของคณะผวจยนนท าใหสามารถเขาใจสภาพสงคมและความเปนอยของคนปกษตามวถวฒนธรรมแบบศรวชยและตามคตเมองสบสองนกษตร (ตามพรลงค) เพมมากขน ซงหลงจากยคศรวชยเมอแควนตามพรลงคเขมแขงขนกรวมมอกบโจฬะโจมตศรวชย จนเปนอสระจากศรวชยไดในราวพทธศตวรรษท 17-18 นนเอง ตอมาตามพรลงคตองท าศกกบพวกชวา โดยตามพรลงคไดต งเมองขน 12

นกษตรส าเรจท าใหเมองนครศรธรรมราชมอ านาจสงสด จ.นครศรธรรมราช ไดน าสญลกษณองคพระบรมธาตเจดยเปนศนยกลางเปลงรศมและมเมอง 12 นกกษตรลอมรอบมาเปนตราประจ าจงหวด ซงเมอง 12 นกษตร ไดแก เมองสายบร เมองปตตาน ปฉล เมองกะลนตน เมองปะหง เมองไทรบร เมองพทลง เมองตรง เมองชมพร เมองไชยา เมองทาทอง (สะอเลา) เมองตะกวปา และเมองกระบร

วฒนธรรมทงสองแบบนอทธพลและมความเจรญรงเรองอยางยาวนาน และมความเกยวของตงแต “ยคสวรรณประ” จนกระทงถง “ยคตนของกรงอยธยา” โดยตงอยบนพนฐานของพทธศาสนาและพราหมณฮนด รวมกบวฒนธรรมชนชาวน า และมการพบหลกฐานเกยวกบพระโพธสตว เทวรปพระนารายณ และพระเจดย เปนจ านวนมาก นอกจากนวฒนธรรมปกษใตยงไดรบอทธพลจากความเจรญรงเรองของวฒนธรรมสงคมอนเดยและจนจากการแผอทธพลทางการคา การทภาคใตตอนบนเปนศนยกลางการคาขามทวปและศนยกลางการเผยแผศาสนาท าใหเกดการหลอมรวมทางวฒนธรรมหลายยคหลายสมยดวยกน ดร.อมรา ศรสชาต (นกประวตศาสตร ) มความเหนในเอกสารป ร ะ ก อ บ ก า ร ส ม ม น า ป ร ะ ว ต ศ า ส ต รนครศรธรรมราช ครงท 8 เรองพระธาตสมรดกโลก ในระหวางวนท 13-15 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมทวนโลตส อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช จดโดย มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช



89


และสภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช วาป ระ เพณท ส บทอดต อก นมานบจากอด ตจนกระทงปจจบนอนแสดงถงแนวคด ความเชอ โดยนยแหงผลงานศลปะและวรรณกรรมทมความโดดเดนไดแก การเชอวาพระธาตเจดยเปนสถานทศกดสทธทตองมาบชาและบ ารงรกษา ซงมผลกอใหเกดมขปาฐะและวรรณกรรม บทกว บทกลอมเดกมากมายทมความเกยวเนองมาจากการท าบญพระธาตเจดยหรอการท าบญเพอสรางหรอเพอบรณะ น ามาสการเกดประเพณการแหผาขนธาตอนสงผลอทธพลตอไปยงทอนๆ เชน เจดยพระบรมธาต จ.ชยนาท และยงกอใหเกดประเพณท าบญเดอนสบ มการท าขนมทองถนทมทงความสวยงามและแสดงออกถงฝมอทางศลปะ นอกจากนประเพณเดอนสบยงกอใหเกดการอนรกษการละเลนพนบาน อาทเชน หนงตะลง มโนราห เปนตน สงทนาสนใจอกอยางหนงจากหลกฐาน สปปนนท นวลละออง (2557) ไดกลาวถงความสมพนธระหวางคาบสมทรภาคใตกบประเทศอนโดนเซยเกยวกบเมองหลวงหรอศนยกลางของศรวชย ซงหลกฐานของกรมศลปากรแสดงใหเหนวาบรเวณอาวบานดอนศนยกลางของอทธพลอนเดยตงแตยคพนพาน นอกจากน ป พ.ศ. 1200-1300 ไชยาเปนศนยกลางของศรวชย และตอมาชวงปลายยคศรวชยยายไปอยบรเวณพนท จ.นครศรธรรมราช ซงในอดตนนราชวงศไศเลนทรอยตอนเหนอของมาลายเรยกวา “ชวกะ” ตอจากนนไปพชต “รฐ

ศรวชย” ในสมาตรา และราชวงศไศเลนทรชอบความหมายของชอน เพราะแปลวา “ผชนะ” ซงเป นความหมายท ด จ งน าช อน ม า เปนช ออาณาจกรเรอยมา อยางไรกตาม ยครวมสมยสยาม-ไทยนนยคสโขทยราวพทธศตวรรษท 19 มหล ง ฐานยนยนว า ไชยาถ กปกครอง โดยนครศรธรรมราช (ตามพรลงค) ราวพทธศตวรรษท 18 กอนทสโขทยจะปกครองโดยสวนใหญในแหลมมลายราวตนพทธศตวรรษท 19 โดยกรมศลปากร (2501, น. 101) กลาววาพระเจาโรจนแหงสโขทยไปภาคใตโดยทางทะเล พระองคตองการพระสงหล พระเจาศรธรรมนครแหงนครศรธรรมราชจงไดถวายพระสงหลจากลงกาใหพระเจาโรจน โดยพระองคทรงสงจดหมายใหพระเจาโรจนมารบพระทนครศรธรรมราชใน พ.ศ. 1799 นนกแสดงถงความสมพนธอนดระหวางนครศรธรรมราชและสโขทยในลกษณะเพอนบานและมตรไมใชความสมพนธลกษณะผปกครองกบผถกปกครอง นอกากน นงคราญ ศรชาย และวรวทย หศภาค (2543, น. 44-45) เสนอขอสงเกตวามบางเหตการณทเกดขนกบนครศรธรรมราชสมพนธถงการแบงดนแดนทบางสะพาน (จ.ประจวบครขนธ) ระหวางทาวอทองกบพระเจาศรธรรมโศกราชในสมยอยธยา พ.ศ.1893 สงนชใหเหนวานครศรธรรมราชไมไดถกปกครองโดยอยธยาในยคแรกๆ หรอแมแตสโขทย ท าใหสามารถสรปไดเชนกนวาไชยาและพนทบรเวณอาวบานดอนกไมไดถกปกครองโดยสโขทยและอยธยาในยคแรกๆ




ศรวชยมอทธพลดานเศรษฐกจและวฒนธรรมทแขงแกรงอยางมาก ทนมความเชอและศาสนาทหลากหลายจากวฒนธรรมอนเดย เชน ศาสนาพทธ (มหายาน) ฮนด (นกายไวษณพและไศวะ) นอกจากนนพระราชาและประชาชนของศรวชยนบถอปฏบตตามอยางพทธมหายานเปนหลก ซง Hall (1968, p. 78) กลาววามหลกฐานสนนสนนวาศรวชยไดสญเสยอ านาจหลง พ.ศ. 1773 จากการทพระเจาธรรมราชาจนทรภานแหงตามพรลงคผรบใชศรวชยไดโจมตเกาะลงกา 2 ครงและไดเสยชวตจากการปะทะครงท 2 หลงจากนนตามพรลงคกมสมพนธภาพทดกบสโขทยเนองจากไมพอใจศรวชย

ภาคใตมประวตศาสตรความเปนมาทยาวนาน มมรดกทางวฒนธรรมและธรรมชาตทมความส าคญและมคณคามากมาย ไมวาจะเปนมรดกทางวฒนธรรมท ไมสามารถจบตองได (Intangible Cultural Heritage) อาทเชน ความเชอทางพทธศาสนามหายาน วฒนธรรมชาวน า ประเพณการผาขนธาต และมรดกทางวฒนธรรมท จ บ ต อ ง ไ ด ( Tangible Cultural Heritage) อาท เจดยวดพระบรมธาตไชยา โบราณวตถส ารด เครองถม และผาทอ ลวนแลวแตเปนสงทมลกษณะโดดเดน สามารถเปนตวแทนทแสดงใหเหนถงความเปนเอกลกษณดานศลปกรรม หรอตวแทนของความงดงาม และเปนผลงานชนเอกทจดท าขนดวยการสรางสรรคจากภมปญญาของบรรพบ ร ษ อย า ง ไ รก ตามท งภ าคร ฐและภาคเอกชนและคนในพนทตางกเหนความส าคญ

ในการวางแนวทางการสงเสรมและการพฒนาสนคาและการบรการอยางม อตลกษณเพอรองรบการทองเทยวทางประวตศาสตรและวฒนธรรมตามแนวเสนทางวฒนธรรมศรวชย (ไศเลนทรวงศ) เชน การเชอมโยงประเทศไทย กมพชา มาเลเซย อนโดนเซยโดยมงเนนการสรางความสมดล ทงดานคน สงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ผานกระบวนการบรหารจดการทเหมาะสมเพอประโยชนตอประชาชนและชมชนในพนทสการพฒนาองครวมในภายภาคหนาโดยการเผยแพรมรดกอนทรงคณคาทางวฒนธรรมสการบรหารจดการอยางยงยนและสมดล

อยางไรตาม เมอกลาวถง 8 วถทางวฒนธรรม ทเกยวของกบวถทางประวตศาสตรว ฒน ธ ร รมศร ว ช ย อ น สมคว รแก ก า รส อความหมายและเผยแพรมดงตอไปน กำรรบรและกำรตควำมหมำยวถวฒนธรรม

โดยสรปวถชวตดานตางๆ นนแบงไดเปนมรดกทจบตอง อาทเชน ทอยอาศย ศลปะทองถน อาชพ การแตงกาย และอาหาร และทจบตองไม ได อาท เชน อาท เชน ทอยอาศย ประเพณ ภาษา ศลปะทองถน ความเชอ อาชพ การแตงกาย และอาหาร ดงตวอยาง 1. อาหาร อาหารปกษ ใต นนม “เครอง เทศ” สวนประกอบส าคญ และนคอเอกลกษณของอาหารปกษใตและอาหารชาวศรวชยอยางแทจรงทจะตองมการปรงดวยเครองเทศและ



91


สมนไพรนานาชนดและมมาอยางชานานแลว เนองจากดนแดนภาคใตของไทยตงอยในเขตรอนชน ซงมฝนตกทงปจงมความอดมสมบรณและความหลากหลายดานทรพยากรธรรมชาตเปนอยางมาก ไมวาจะเปนสมนไพรนานาชนด และเครองเทศนานาพนธอนเปนสนคาทท าชอเสยงใหทวโลกไดรจกดนแดนแหงนในนาม “เสนทางเครองเทศสายส าคญของโลก” ซง สปปนนท นวลละออง (2555) กลาววา ภาคใตของไทยมการตดตอกบนานาชาตมาอยางยาวนาน จากการทในอดตนนเคยเปนศนยกลางทางการคาขามทวปโดยเฉพาะอยางยงในยคศรวชยแลว ภาคใตของไทยยงมความหลากหลายของอาหารอนๆ อาทเชน ความหลากหลายของสตวน า โดยเฉพาะอาหารทะเลมรสชาตสดหวานกลมกลอมและของปาทมคณภาพเชนน าผง รงนก และของปา อนๆอยางไรกตามมค ากลาวถงอาหารปกษใตวา “อาหารปกษใตมคณคาและคณสมบตของยาบ ารงรกษารางกาย และปองกนการเจบปวยได” เนองจากผคนทอาศยอยในพนทภาคใตอนมลกษณะภมอากาศแบบรอนชนจะท าใหปวยเปนโรคเกยวกบไขหวดหรอภมแพไดงาย ดงนนอาหารปกษใตจะมการปรงดวย

สมนไพรทมสรรพคณทางยาและมรสชาตทเขมขนจงสามารถชวยปองกน บรรเทา และรกษาโรคไดดวยนนเอง

ชอเรยก “แกงเหลอง” อาจเนองมาจากสสนของแกงปกษใตทใสขมนเยอะจนมสเหลองเดนชดนนเอง อาหารปกษใตมกมรสเผดรอนนยมทานรวมกบเครองเคยงเรยกวา “ผกเหนาะ” ซงเปนผกนานาชนดเพอลดความรอนแรงของอาหารปกษใตทตองใสเครองเทศใหครบเครองเขมขนจากเครองแกง ไมใชจากพรกเปนส าคญ ดงนนจงเรยกวา “เครองแกง” ซงรสชาตเขมขนนจาก (ขา ส าหรบแกงบางชนด) ขมน พรกไท หอมแดง กระเทยม และน ามาโขลกต ารวมกบเกลอและกะปชนดของปกษใตเพอเพมความเ ข ม ข น และคว ามกลมกล อม แล ว ใ ส น ามะขามเปยกแบบหวานอมเปรยว และหากเปนแกงกะท ก ใ ส และตะ ไคร และ ห วกะท ท มคณภาพสงในพนท อยางไรกตามคนไทยภาคใตจ ะ เ ร ย กแก งป กษ ใ ต ว า “ แก งส ม ” อ า จเนองมาจากใสน า “มะขามเปยก” ดวยแตในภาษาปกษใต เรยกวา “สมขามเปยก” และเรยกวา “แกงสม” ตางจากคนภาคอนทเรยกแกงใตจะเรยกวาแกงเหลองตามลกษณะของส




ก. ขาวย ากบน าบด ข. แกงไตปลา หรอ แกงพงปลา ค. กงผดเครองแกงกบสะตอ ง. แกงสมปลา จ. ปลากระบอกตมสมขมน ฉ. ปลาลวกกบน าจมเขมขน

ภาพ: ตวอยางอาหารคาวกบขาวพนถนรอบอาวบานดอน จ.สราษฏรธาน ทมา:http://lms.thaicyberu.go.th/officialtcu/main/advcourse/presentstu/course/others/wilaip orn/__84.html วนท 26 มนาคม 2555 ปรบปรงใน สปปนนท นวลละออง (2557)

นอกจากน งานบญวนสารทเดอนสบเปนประเพณส าคญของชาวปกษใตอนแสดงถงความกตญญกตเวทของลกหลานทมตอบรรพบรษ โดยอาหารจะบรรจ เสบยงอาหารเชน พชผกพนถน อาหารแหง และเครองปรง นอกจากนยงบรรจเครองใชจ า เปนในชวตประจ าวนไวในภาชนะทเรยกวา “หมรบ”ดวย (นยมในถง กาละมง ถง ถาด)อยางไรกตามขนมทใชในประเพณ (หมรบ) มอย 5 อยาง ไดแก (1) ขนมพอง เปนสญลกษณแทนเรอนแพทบรรพบรษใช

ข าม หวงมหรรณพ (2 ) ขนมลา เปนสญลกษณแทนแพรพรรณเครองนงหม (3) ขนมบ า เปนสญลกษณแทนลกสะบ า การละเลนทเปนทนยมในชวงวนสงกรานต (4) ขนมดซ า เปนสญลกษณแทนเงน (เบย) ส าหรบใชจาย และ(5) ขนมกง หรอ ขนมไขปลา เปนสญลกษณแทนเครองประดบ อยางไรกตาม จากค าบอกเลาเรองราวในอดตนนกลาววา “ขนมลาลอยมน” เปนขนมหวใจ (หมรบ) ทเพมเตมเปนอยางท 6 อนมความหมายถงสญลกษณแทนฟกหมอน



93


2. การแตงกาย

ภาพ: ตวอยางผายกและเครองประดบ เชน เครองประดบละครของตระกล ณ นคร (ฟารต สมครไทย) และผายกเมองนครศรธรรมราชตงแตสมยตนรชกาลท 2 เจาพระยานครศรธรรมราช (นอย) คอ เจาเมองผสงเสรมการทอผายกเมองนครศรธรรมราช ทมา: มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช (2552)

3. ทอยอาศยและสถาปตยกรรม

ตวอยางสถาปตยกรรมแบบศรวชยทส าคญ เชน เจดยวดพระบรมธาตไชยา จ.สร า ษ ฎ ร ธ า น แ ล ะ เ จ ด ย ว ด พ ร ะ ม ห า ธ าตนครศรธรรมราช จ.นครศรธรรมราช รวมถงสถาปตยกรรมพนถนบานลอยน าและบานศรยาภย

**เจดยวดพระบรมธาตไชยา จ.สราษฎรธาน เปนเจดยศลปะศรวชยยคศรวชยองคเดยวในประเทศไทยทมความสมบรณ และเปนหลกฐานส าคญทแสดงความเปนศนยกลางของอาณาจกรศรวชยบนคาบสมทรภาคใตของไทย สวน**เจดยวดพระมหาธาตนครศรธรรมราช จ.นครศรธรรมราช เปนเจดยสถาปตยกรรมแบบลานนามจดเดนทยอดเจดย ซงหมดวยทองค าแท จากความเชอเลาสบตอบกนมาวาองคพระธาต

ประกอบดวยทองรปพรรณและของมคามากมายจรดปลายเจดย ซงสงของมคา เหลานพทธศสานกชนน ามาถวายแดองคพระสมมาสมพทธเจาเพอใหตนไดพบกบนพพาน จากค าขวญประจ าจงหวดเมองประวตศาสตร พระธาตทองค า ชนฉ าธรรมชาต แรธาตอดม เครองถมสามกษตรย มากวดมากศลป ครบสนกงป ขอความวา พระธาตทองค า จงหมายถง ยอดเจดยทองของพระบรมธาตนนเอง ในอดตพบความมหศจรรยอยางหนงของ องคพระบรมธาต คอ องคพระธาตจะไมม เงาทอดลงพนไมวาแสงอาทตยจะสองกระทบไปทางใด ซงยงไมม ใครหาค าตอบ ไดวาเปนเพราะอะไร จากความมหศจรรยน การทองเทยวแหงประเทศไทยจงใหเจดยนเปน 1 ใน unseen Thailand ของเมองไทย




ภาพ: เจดยวดพระมหาธาตนครศรธรรมราช จ.นครศรธรรมราช (ซาย)

และ เจดยวดพระบรมธาตไชยา จ.สราษฎรธาน (ขวา) ทมา: สปปนนท นวลละออง (2557)

ก ร ณ ศ ก ษ า ก า ร อ น ร ก ษ ท า งสถาปตยกรรมของบานศรยาภยในตลาดโบราณท ต.พมเรยง อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน บานศรยาภยอยทตลาดบานพมเรยงซงเปนตลาดโบราณทยงมชวตชวาอยกระทงปจจบน บานหลงนเคยเปนบานของเจาเมองและไดรบการดแลรกษาและใชประโยชนจากคนหลายๆร น ภ ม ท ศน วฒนธรรมบร เ วณน มความส าคญในการเรยนรศลปวฒนธรรม สงคม

ประวตศาสตรและววฒนาการของไชยาและศรวชยอยางยง อยางไรกตามการเรยนรและท าความเขาใจเกยวกบประวต แนวความคดในการออกแบบ และการใชประโยชนจากสวนตางๆของบานอยางเหมาะสมตามลกษณะรปแบบของสถาปตยกรรมทองถนภาคใต เพอใหเกดการอนรกษและการใชประโยชนอยางเหมาะสมมความจ าเปนอยางยง



95


ภาพ: สวนตางๆของบานศรยาภยตามลกษณะสถาปตยกรรมภาคใต ซงผสมกลมกลนกบหลากหลาย วฒนธรรมเนองจากเคยเปนศนยกลางการคาขามทวป เชน ไทย จน มาลาย เปนตน ทมา: สปปนนท นวลละออง (2549)

ภาพ: สถาปตยกรรมพนถนลอยน า และ แมน าพมดวง ทมา: สปปนนท นวลละออง พ.ศ. 2551

จากภาพเปนสภาพหลงจากน าหลากในเดอนเมษายน 2551ซงเปนภาพบานลอยน าของ นายขม จนทรชวง บานเลขท63 ม.3 ต.ทาขนอน อ.ครรฐนคม จ.สราษฎรธาน ไมไดรบความ เสยหายจากภาวะน าหลากบรเวณแมน าพมดวง การรกษาไมไผโดยการตากแดด ยางไรกตามในอดตจนกระท งป จจบนน าท วมถ งขอบบนหนาตางชนสองของบาน

ชมชนบานลอยน าจงเปนมรดกทางวฒนธรรมของชมชนโบราณใน จ.สราษฎรธาน ตงอยตดกบแมน าพมดวง ซงเปนสวนหนงของเสนทางตะกวปา-อาวบานดอน โดยมการขนสง

ส น ค า น บ จ า ก อ ด ต ต ง แ ต ส ม ย ย ค ก อ นประวตศาสตร สมยพนม ทวาราวด ศรวชย โดยเฉพาะในสมยอยธยาจนกระทงรตนโกสนทรตอนตนเคยเปนทาเกบภาษอากร จงมชอวา “ทาขนอน” มอตลกษณดานสถาปตยกรรมพนถนแบบสะเทนน าสะเทนบกซงสบทอดภมปญญาจากบรรพบรษทมสญชาตญาณแหงชนชาวน า เรยนรอยกบธรรมชาตอยางกลมกลน และแกปญหาอยางงายๆ แตมประสทธภาพ (Simple is the Best)




4. ขนบธรรมเนยมประเพณ - ประเพณตางๆ ทมความเกยวของกบพระบรมธาตเจดย ทมการสบทอดกนมาอยางยาวนานอนสะทอนใหเหนถงศรทธาทมตอพระบรมธาตอยางเหนยวแนน โดยเฉพาะประเพณการแหผาหมธาต ผาพระบฎ ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ . 2542 และนกวชาการจตรกรรมไดใหความหมายผาพระบฎวาคอ ผนผาทมรปพระพทธเจาหรอพระพทธประวตแขวนไวบชาแทนรปปฏมากรรม ซงมต านานมาจากประเทศอนเดยวาพระเจาอชาตศตรทลขอพระพทธฉายจากพระพทธเจาโปรดประทานพระพทธฉาย โดยทรงประทบบนผนผาและระบายสตางๆ ภาพทนยมคอภาพ

“กาลจกร” หรอ Wheel of Life หรอ ปฏจจสมทปบาท ซงแสดงออกถงธรรมทพระพทธองคสงสอน (บญชา พงษพานช กลาวในวมล ด าศร (2557)) การผลตผาพระบฎนนมตนทนต าและพกพาไดงาย (ฉตรชย ศกระกาญจน กลาวใน วมล ด าศร (2557)ความมงหมายในการสรางขนเพอเปนการอทศสวนบญสวนกศลใหผทลวงลบไปแลว โดยน าผาพระบฎไปถวายวดเปนพทธบชา และยงใชประดบตกแตงศาสนสถาน และประกอบพธกรรมตางๆ ทางศาสนาดวย โดยนยมเผยแพรในสวรรณภมไปถงทเบต จน ญปน เกาหล สวนคนไทยภาคเหนอนยมจะเรยกผาทอถวายตางไปวา “ตง”

ภาพ: ผาพระบฎและการแหผาขนธาต ทมา: ผาพระบฎและการแหผาขนธาต: วมล ด าศร (2557)



97


- ง านบญว นสา รท เด อนส บ เป นประเพณส าคญของชาวปกษใตอนแสดงถงความกตญญกตเวทของลกหลานทมตอบรรพบรษ เพอใหลกหลานไดร าลกคณความดของบรรพบรษ และท าบญใหทานเหลานน โดยถอวาเปนวนรวมญาตอกดวย โดยจะบรรจเสบยงอาหารเชน พชผกพนถน อาหารแหง และเครองปรง น อ ก จ า ก น ย ง บ ร ร จ เ ค ร อ ง ใ ช จ า เ ป น ใ นชวตประจ าวนไวในภาชนะทเรยกวา “หมรบ” (นยมในถง กาละมง ถง ถาด) ดวยโดยจะมการจดงานสาดเดอนสบนนสามารถแบงดานพธกรรมออกเปน 2 จดใหญๆ ดวยกน คอ

(1) จดทมการสวดมนตฟงธรรมเพออทศสวนบญสวนกศลใหแกบรรพบรษผลวงลบภายในวด (2) จดทมการจดใหม “ลานชงเปรต” เพอท าบญแกบรรพบรษผทท าบญนอยและมบาปมกรรมท าใหไมสามารถเขาไปรบบญทอทศใหภายในพธสงฆได จงตองรอรบสวนบญอยภายนอกบร เวณลานวด ซ งหล งจากเสรจพธกรรมในการอทศสวนบญทลานเปรตเสรจไปแลว คนยากไรและเดกๆ กจะแยงของทวางไวเพอท าบญบรจาคทานและเพอความสนกสนานดวย

ภาพ: ลานชงเปรตและพธชงเปรต (ซายและตรงกลาง) และการสวดมนตฟงธรรม (ขวา) ทมา: สปปนนท นวลละออง (2557) - การชกพระหรอการแหพระนนเปนการเลยนแบบหรอการแขงขนกบการน าเทวรปออกแหของฝายพราหมณนนเอง โดยพทธบรษทไดจดการตกแตงเรอพระใหเขากนกบขอความในพระคมภร เชน เรองพระพทธเจาเสดจจากดาวดงสเพอเยยมและเทศนแกพระมารดา พธนมตงแตสมยศรวชยมากกวา 1,200 ปมาแลว การ

แหเรอพระบกนนนาจะมมานานกอนการแหพระทางน า เพราะจากการบนทกในจดหมายเหตของพระอจงบอกวาในอดตไดเดนทางมาทองเทยวพบแตการแหพระทางบก โดยไมไดระบถงการแหพระทางน าแตอยางในขบวนงานชกพระ หากวดใดอยใกลน ากมาทางน า วดใดสะดวกทางบกกมาทางบกซงผทมารวมงานกจะเขามาเขาชวยกน




ลากเรอพระ ถอเปนความสนกสนานและไดบญทไดรวมแรงรวมใจกนอกดวย งานชกพระจะมในชวงเวลาเดยวกบประเพณสารทเดอนสบ และมกจะมการรองเพลงโตคารมและมขบวนรายร าตลอดขบวนการแหเรอพระ ซงบรรดาลกหลานชาวใตนยมกลบมาเยยมบาน กลบมาหาญาตผใหญและพๆ นองๆ กนในชวงนมากกวาชวงสงกรานตเสยอก - การร ามโนราห เปนการแสดงรายร าพนถนของภาคใตและเปนทนยมกนมากนบจากอดตตงแตสมยศรวชยจนกระทงปจจบน ถอวามความส าคญมากส าหรบชาวปกษใตอนแสดงออกถงอตลกษณ ความรสกนกคดของชาวปกษใตในดานตางๆ ไมวาจะเปนเรองสงคมวฒนธรรม

เศรษฐกจ การเมอง และส งแวดลอม โดยเรองราวทนยมกนอยางแพรหลาย คอ เรอง “นวลส าล” โดยมโนราหเปนเจาหญงทมลกษณะคลายนกเนองจากมปก เสอผาเครองแตงกาย และเครองดนตรทใชสวนใหญไดรบอทธพลมาจากวฒนธรรมอนเดย เชน ป ขลย และกลองโดยผทจะแสดงการรองและรายร ามโนราหจะตองมทกษะสงทงในการรองกลอนสด และตองมทาร าทออนชอย การร ามโนราหของศรวชยนนจะมทงพระเอกนางเอกและตวประกอบ และการเตนนน มลกษณะเปนนาฏศลปประเภทมหรสพ ปจจบนยงมเครองทรงมโนราหโดยแททยงมเหลออยใหเหนนน พบวาอยท ต.บานตาขน จ.สราษฎรธาน

ภาพ: เครองทรงมโนราห ทมา: โดย เมธาว นวลละออง (2556) ปรบปรงโดยสปปนนท นวลละออง (2557)

- หนงตะลง เปนการแสดงพนถนของภาคใตทไดรบความนยมอยางมากนบจากอดตจนกระทงปจจบนซงไดรบอทธพลมาจากหนง

ใหญของภาคกลางดวย ตวละครแสดงออกมลกษณะรปแบบของพราหมณ ฤๅษ พระศวะ และพระนารายณ เปนตน จดเรมตนนาจะไดรบ



99


การเผยแพรโดยตรงจากพราหมณอนเดยทเขามาในดนแดนภาคใตต งแตย คกอนศรวชย เรองราวมกจะเกยวของกบพระเอกซง เปนเจาชายทตองเดนทางออกไปศกษาเลาเรยนกบพระฤๅษในปา ตอมาไดไปเจอนางเอกซงเปนเจาหญง ระหวางนนกไดมการผจญภยตางๆ เกดขนมากมาย นอกจากนยงมตวละครในกลมเพอนของพระเอก ทมเรองราวความสนกสนาน ซง “นายหนงตะลง” เปนผเลนหนงตะลงเพยงคนเดยว รวมกบวงดนตร 1 วง และนายหนงตะลงจงตองมความสามารถมาก เพราะจะมการผกเรองราวโดยการน าเหตการณตางๆ ในปจจบนเชนเรองการบานการเมองมาวเคราะห วจารณ

และบอกเลากนในโดยน ามาผนวกกบเรองราวในทองเรอง แลวจงน ามาเปรยบเทยบกบหลกธรรมใหผชมผฟงไดรบทงความสนกสนานและหลกคดไปพรอมๆกน จดก าเนดของ “หนงตะลง” วามาตงแตสมยพระเจาอเลกซานเดอรมหาราชทรงขยายอ านาจและอาณาจกรมายงตะวนออกกลางและเอเชย ขณะทพระองคมาถงอนเดยนนเอง พราหมณไดน าหนงตะลง (การเลนเงา) เพอแสดงความเคารพพระเจาและวระบรษ (ชอ ชนานาตกา) การเลนเงากกระจายเผยแพรทวเอเชย เชน ไทย ชวาในอนโดนเซย มาเลเซย เขมร และพมา

ภาพ: ตวอยางตวหนงตะลงรอบอาวบานดอน จ.สราษฏรธาน ทมา: สปปนนท นวลละออง (2557) วนท 26 มนาคม 2555 ปรบปรงโดย สปปนนท นวลละออง (2555) จาก http://www.google.co.th/imgres?imgurl=http://toeynaja.files. wordpress.com/2012/02/e0b980e0b895e0b989e0b8a266.jpg&imgrefurl

-พระแกวมรกต มต านานการเดนทางทเกยวของประเพณการเดนทางเยยมลกหลานของราชวงศไศเลนทรวงศซงเปนบรรพบรพของ

คนภาคใตในปจจบน นอกจากน จากต านานพระแ ก ว ม ร ก ต พ บ ว า ม ค ว า ม เ ก ย ว ข อ ง ก บประวตศาสตรและวถวฒนธรรมของชาวใตนนคอ

http://www.panyathai.or.th/wiki/index.php/%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E:Kanang_3.jpg




การเดนทางเพอเยยมเยอนญาตพนองหรอแสดงความผกพนธระหวางเครอญาตในหมคนภาคใตจนถงปจจบนน โดยต านานการเดนทางของพระแ ก ว ม ร ก ต จ า ก เ ร อ ง เ ล า ส บ ต อ ก น ม า ใ นประวตศาสตรสวรรณภม ในระหวาง พ.ศ. 1270-1330 โดยกลาวไววา ชวงเวลา พ.ศ. 1260-1270 ขณะทพระวษณกรรมเทพทรงยงเปนพระราชโอรส ทรงไปหาแกว (แกวมรกต) กบพระอนทรซงเปนพระราชบดาจนไดเปนตาปะขาว และไดน าแกวมรกตนไปถวายพระนาคเสน เพอมาแกะเปนพระพทธรปเพอท าหนาทประกาศนพพานธรรมใหคนเขาถงนพพานธรรมอยางนอย 5,000 ป และเมอพระอนทรสวรรคต พ.ศ. 1270 พระวษณกรรมครองราชยแทน ทรงท าใหกรงศรโพธ (ตอมาเปลยนเปนกรงศรวชย) เจรญรงเรอง จนเปนประมขแหงไศเลนทรทงหมดทงมวล ตอมาไดมวฒนธรรมการเดนทางเยยมลกหลานไศเลนทรของพระแกวมรกต ตามล าดบเวลาจาก

อดตจนกระทงปจจบน โดยเรมตนทไชยา สราษฎรธาน (“กรงศรโพธ” ตอมาเปลยนชอเปน “กรงศรวชย”) นครศรธรรมราช (กมโพช)อ นทป ตนครว ด ( ก มพ ช า )อ โ ยธยาก า แ พ ง เ พ ช รล ะ โ ว ก า แ พ ง เ พ ช รเชยงรายล าปางเชยงใหมหลวงพ ร ะ บ า ง ( ล า ว )เ ว ย ง จ น ท น ( ล า ว ) กรงเทพมหานคร (ปจจบน) ส าหรบต านานและความเชอเกยวกบการเดนทางของพระแกวมรกต จากเสนทางน จะพบวา ไม เพยงแตเกยวของกบเสนทางในวถประวตศาสตรและวฒนธรรมภาคใต เท านน แตย ง เ หนความเชอมโยงหรอเกยวของทางวฒนธรรมของผคนในดนแดนสวนตางๆ ของผคนในเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไมวาจะเปน ประเทศไทย กมพชา และลาว อกดวย

ภาพ: พระแกวมรกต (Emeral Buddha Image) ทมา: ปรบปรงจาก facebook ของคณนท จล โดย สปปนนท นวลละออง (2557)



101


5. ภาษา นบตงแตโบราณกาลคนใตใชภาษา

ปกษใตเปนภาษาพดทคนจนเรยกวาภาษาคนหลน (ขนหลวง) สวนภาษาเขยนใชอกษรอนเดย เชน อกษรบาลและสนสกฤต รวมถงอกษรขอมและอกษรมอญ โบราณซงมการพบหลกฐานศลาจารกและบนทกตางๆ เชน จารกศรวชย ไดแก ศลาจารกหลกท 23 และหลกท 24 ซงพบทบร เวณรอบอาวบานดอน จ.ส ราษฎรธาน และนครศรธรรมราช งานวรรณกรรมและงานวรรณคดนนมอยหลากหลายรปแบบดวยกน เปนไดทงงานทใหทงความร คตธรรม และความบนเทง ไดแก วรรณคดประเภทนทานพนบานหรอเกยวกบราชวงศ วรรณคดทเปนเรองจรงหรอมเคาเรองจรง วรรณคดเกยวกบพธกรรม วรรณคดเกยวกบศาสนา วรรณคดเกยวกบค าสอน และวรรณคดประวตศาสตร เปนตน จากการศกษาพบวาภาษาทใชกนในยคศรวชยนนโดยมากหากเปนภาษาพดจะเปนภาษาไทย ซงพระอจง เรยกภาษาพดนวา “ภาษาคนหลน” (ขนหลวง มาจากชอต าแหนงของผน า) แตตวอกษรนนมกจะใชภาษาสนสกฤต ภาษาบาลและภาษาขอม (อาจเนองจากขณะนนยงไมมการประดษฐอกษรในภาษาไทย จงใชภาษาสนสกฤตจากอทธพลของอนเดยและพทธศาสนา) ทานพทธทาสกลาววา คนอนเดยทมาเปนครสอนผคนในดนแดนสยามนมมากวา 2,000 ปมาแลว ท าใหภาษาเดมของสยามถดถอยไป แตมการน าค าอนเดยมาใช

เพมขน จนภาษาไทยมรากฐานเปนบาลสนสกฤตมากขน เชน ค าวา อาหาร อากาศ อาทตย ไชยา จนทรา เทวดา ปกษา พทธเจา สงสารวฏ ศลา สงห และหงษ เปนตน นอกจากนยงพบวรรณกรรมในเอเชยตะวนออกเฉยงใตจ านวนมากทเกยวของกบศรว ช ย ไม ว าจะเปนการบนทกในพงศาวดาร จดหมายเหต ศลาจารก ต านาน และนทาน ของจน อาหรบ อนโดน เซ ย อน เดย ศรล งกา มาเลเซย และไทย เปนตน 6. อาชพ เกษตรกรรมและการประมง เปนอาชพหลกของคนปกษใตนบจากอดตจนกระทงปจจบน โดยมการน าเอาความร เกยวกบคน ธรรมชาต และสงเหนอธรรมชาต มาผสมผสานกบประสบการณและความช านาญทมมาท าใหเกดความกลมกลน ตวอยางเชน การไหวแมยานางเรอ และขนบธรรมเนยมประเพณเกยวกบการท านา มหลกฐานและรองรอยของการเดนทางตดตอ เพ อท าการค าและเกดการแลกเปลยนสนคาตลอดเสนทางซงเปนสวนหนงของเสนทางการคาทางทะเลในยคศรวชย บรเวณรอบอาวบานดอนพบวาคนศรวชยและคนใตมความช านาญดานการประมงนบจากอดตจนกระทงปจจบนน นอกจากนยงมความช านาญในการท าลกปดและการคาขายในฐานะพอคาคนกลางดวย เชนตวอยางการพบควนลกปด ทกระบ เขาศรวชย หรอแหลมโพธทสราษฎรธาน




ซงเปนแหลงผลตลกปดขนาดใหญมากและมการท าการคาขายลกปดหลากหลายชนดและมาจากหลากหลายทมาทงจากทผลตในทองถนเองและมาจากตางชมชนตางดนแดนทไกลออกไปขามประเทศ และมการแลกเปลยนสนคาระหวางคนทองถนและคนตางประเทศ และทนยงมสนคาเครองเทศและของปาเปนสนคาหลก อาทเชน เครองเทศ ยาสมนไพร งาชาง รงนก และเขาสตว เปนตน ซ งปจจบนกยงมการคาขายกนอย

นอกจากนพนทรอบอาวบานดอนยงมพนทเหมาะสมในการท านาเพอเลยงทงคนในพนทและนกเดนทางจ านวนมากดวย จะเหนไดวาตลอดเสนทางขามทวปจากตะกวปา-อาวบานดอน จะพบเหนคนทองท าการรอนแรเปนระยะๆทแมน าใน อ.ตะกวปา จ.พงงา มการเลยงชางของคนทองถนทบรเวณทาเรอเกาะคอเขา และพบเรอประมงตลอดเสนทางจนถงอาวบานดอน

ภาพ: การประกอบอาชพของคนทองถนภาคใต ทมา: http://lms.thaicyberu.go.th/officialtcu/main/advcourse/presentstu/course/ others/wilaiporn/84.html อยางไรกตามนบจากอดตจนกระทงปจจบนการท านาในภาคใตไมไดท าเพอขายเปนสนคาอยางเดยวแตท านาเพอรบประทานในครอบครวเปนหลก ดงนนจะค านงถงสขภาพคอนขางมาก จงใชปยอนทรยเปนสวนใหญและไมนยมใชสารเคมในนาขาว แตการท านาในภาคใตยงขาดความรเทคนคสมยใหม อปกรณท

ใชในการท านาไดแก ไถ คราด แอก แกะ เคยว ครด ครกส ครกสากต าขาว แสกหาบขาว กระดงฝด ขาว กระดงมอญ สอบจดใชส าหรบนงใสขาวเปลอก นอกจากนคนใตนยมเกบขาวทละรวง ไดแก หลอ (เกราะ) แขวนคอววควาย เสยงหลอดงเปนเปนการแสดงต าแหนงทอย นอกจากนคนใตสวนใหญยงประกอบอาชพการ



103


ประมงทางทะเลดวยอปกรณทองถนทมแตอดต เชน สวง ไซ ไมพาย และจะออกหาปลาโดยใชฉมวกแทงปลา สวนบรเวณปาชายเลนจะใชแรวดกปลาและจบกงดวยฉมวก ซงการท าการประมงดวยอปกรณทองถนมมาตงแตอดต เชน ไซ สอน ยอ โหม ไปจบกง สวนแห เบดราว ตะของ สม เจย ใชจบปลาทแมน า ล าคลอง จากการศกษาและการส ารวจของ ดร.ควอรตช เวลส เกยวกบการท ากสกรรมในสมยศรวชยนน โดยรอบอาวบานดอนมความส าคญมาก เพราะนอกจากจะเปนเมองหลวงของศรวชยแลวยงเปนบรเวณทมความอดมสมบรณเหมาะส าหรบท ากสกรรมมาก เชน การท านา และท าการประมง นนอาจเปนสาเหตใหคนทนนยมรบประทานสตวน า 7. ความเชอ

ความเชอและวฒนธรรมของคนใต

ประกอบดวยพนฐานความเชอทางศาสนา การ

ประกอบอาชพ สภาพแวดลอมรอบตว และ

การศกษา

(1) คนใตไดรบอทธพลพราหมณและ

พทธศาสนามาจากอนเดย และรบอทธพล

อสลามมาจากตะวนออกกลาง โดยความเชอและ

ความศรทธาทางศาสนานกอใหเกดวถชวตและ

น ามาสความรดานตางๆ เชน ศลปะ หลก

จรยธรรม แนวทางของทองถ น หรอแมแต

กฎเกณฑบรรทดฐานตางๆ รวมถงกฎหมาย และ

ประเพณ พธกรรมตางๆ

(2) คนทางใตนมกประกอบอาชพใน

รปแบบเกษตรกรรมและการประมง ประชาชน

รจกการน าเอาความรเกยวกบคน ธรรมชาต และ

สงเหนอธรรมชาต มาผสมผสานกบประสบการณ

และความช านาญทมมาท าใหเกดความกลมกลน

ต ว อย า ง เช น กา ร ไหว แม ย า น า ง เ ร อของ

ชาวประมง และขนบธรรมเนยมประเพณ

เกยวกบการท านา เชน การท าขวญขาว การท า

ขวญควาย การแรกนาขวญ และประเพณ

เกยวกบเทพยาดา และเทวดาอารกษ

(3) ความเชอและวฒนธรรมของคน

ปกษใตนนจะอยรวมกนกบสงแวดลอมอยางสงบ

สข โดยพยายามผสมกลมกลนระหวางกจกรรม

ของคนและสงแวดลอมรอบๆตว โดยน ามา

ประยกตอยางเหมาะสมและมประสทธภาพกบ

ธรรมชาตทางภมศาสตรหรอสภาพภมอากาศ

เปนตน

(4) การศกษาและการเรยนรสงตางๆ

จากผใหญในครอบครวหรอจากบรรพบรษเปน

สงทชวยเชอมโยงศาสตรตางๆทมตงแตอดต

จ น ก ร ะ ท ง ป จ จ บ น โ ด ย เ ฉ พ า ะ อย า ง ย ง

“หลกธรรมในพทธศาสนา” จดเปนหลกส าคญท




น ามาซงปรชญาในการด าเนนชวตตามวถของคน

ใตนนเอง

- เพลงกลอมเดก เปนขนบธรรมเนยม

ประเพณและวถวฒนธรรมทสบทอดตอกนมานบ

จากอดตจนกระทงปจจบนอนแสดงถงแนวคด

ความ เช อ โ ดยน ยแ ห งผลงานศ ลปะและ

วรรณกรรมทมความโดดเดนไดแก การเชอวา

พระธาตเจดยเปนสถานทศกดสทธทตองมาบชา

และบ ารงรกษา ซงมผลกอใหเกดมชปาฐะและ

วรรณกรรม บทกว บทกลอมเดกมากมายทม

ความเกยวเนองมาจากการท าบญพระธาตเจดย

หรอการท าบญเพอสรางหรอเพอบรณะ น ามาส

การเกดประเพณการแหผาขนธาต อนสงผล

อทธพลตอไปยงทอนๆ เชน เจดยพระบรมธาต

จ.ชยนาท และยงกอใหเกดประเพณท าบญเดอน

สบ มการท าขนมทองถนทมทงความสวยงาม

และแสดงออกถงฝมอทางศลปะ นอกจากน

ประเพณเดอนสบยงกอใหเกดการอน รกษ

การละเลนพนบาน อาทเชน หนงตะลง มโนราห

เปนตน

- ความเชอเรองเปรต เปนความเชอ

เรองบาปบญคณโทษซงมาจากผลของกรรมวา

ความชวเปรยบเสมอนยาพษ พระพทธองคสง

สอนใหเราท าความด ละจากความชว และท า

จตใจใหบรสทธ หากผใดทท าความชวมากๆ ก

อาจจะตกอยในสภาพเปรต ดงนน คนปกษใตจง

มประเพณและเทศกาลทจะอทศสวนบญสวน

กศลใหกบผทตกอยในสภาพเปรต (บคคลทท า

กรรมชว กรรมหนก จนไมสามารถเขาไปรบบญท

อทศใหภายในพธสงฆได จงตองรอรบสวนบญอย

ภายนอกบรเวณลานวด) โดยจะจดพธกรรมใน

การอทศสวนบญทลานเปรต หลงจากเสรจ

พธกรรมเสรจไปแลว คนยากไรและเดกๆ กจะ

แยงของทวางไวเพอท าบญบรจาคทานเรยกวา

“การชงเปรต” ซงขอสงเกตและมงหมายของ

การชงเปรต ไดแก

(1) เพอน าของเหลอจากเปรตใหเดกๆ

ไปรบประทานจะไดสขภาพแขงแรง ปราศจาก

โรคภยไขเจบ

(2) เพอน าของเหลอจากเปรตของ

เหลอจากเปรตไปหวานในเรอกสวนไรนา เพอให

ผลผลตงอกงามด

(3) เพอน าของเหลอจากเปรตบางคน

น าไปรบประทานจรง แตส าหรบบางกลมคนท

ตางศาสนาอาจจะมจดมงหมายอยางอน

(4) เพอใหเปรตตระหนกไดวาของท

น ามาตงบชาเปรตนนมของหลายระดบ

(5) เดกๆ ทมาชงเปรตนนนยม “เงน”

ซงเปนหนงในของทตงบชาเปรต



105


หมายเหต : ค าวา “ชงเปรต” นน

หมายความวาชงของทเหลอจากเปรตกนเอง

ไมไดหมายความวาชงของจากเปรต (ค าวา “ชง”

ในภาษาปกษใต หมายถง “แยง”) และมค ากลาว

ไววา “ตอนมชวตดแลกาย พอตายไปกดแล

วญญาณ”

8. ศลปะพนถน เครองถมนคร เปนทรจกกนมาอยางยาวนาน มช อ เสยงท ง ในดานคณภาพและลวดลายทสวยงามมเอกลกษณเฉพาะตวนบเปนหนงในศลปาชพชนสงทสบทอดมาอยางยาวนาน และยงไมเปนทสรปทมาวาตงแตยคใดสมยใดกนแน นอกจากนไดมการพบเครองถมทเกาแกทสดในยคโรมนจ านวน 2 ชนอายราวๆ 210 ป กอนพทธกาลถงราว พ.ศ.1019 เปนภาพทหารโรมนและหบเครองส าอางสตร ซงนาจะรบมาจากโรมนโดยผานทางอนเดย กรก หรอเปอรเซย อยางไรกตามไดมการพบบนทกหลกฐานของกรกวาไดรบการถายทอดศลปะเครองถมนมาจากทางฝงตะวนออกเชนกน

เมอคนควาประวตศาสตรพบวาในสมยพระบรมไตรโลกนาถนนเครองถมนบเปนหนงในเครองราชปโภคและมความส าคญอยางยงในสมยสมเดจพระนารายณมหาราชททรงไดสงคณะทตไทยไปประเทศฝรงเศสเพอเฝาพระเจาหลยสท 14 โดยมการบรรจสาสนในหบถมตะทองบนพานถมตะทองโดยฝมอชางถมจากนครศร ธ รรมราชท ท รงรบส ง ใ ห เจ า เม อ งนครศรธรรมราชสรระหาเพอไปเขาไปท าเครองถมน ณ กรงอยธยาในป พ.ศ. 2199-2231 ซงมการพบหลกฐานวาเครองถมนครนนรบมาจากโ ป ร ต เ ก ส ท เ ข า ม า ท า ม า ห า ก น ใ น เ ม อ งนครศรธรรมราชตงแตป พ.ศ. 2061 เ ค ร อ ง ถ ม ม ค ว า ม ร ง เ ร อ ง ม า กโดยเฉพาะอยางยงในสมยรชกาลท 3-5 เครองราชป โภคท งหลายด วยท าจาก เคร อ ง ถม นอกจากนรชกาลท 4 ทรงไดพระราชทานเครองถมแกสมเดจพระราชนวคตอเรยแหงองกฤษ ซงบดนกยงจดแสดงในพพธภณฑพระราชวงบคกงแฮม และรชกาลท 9 กทรงไดพระราชทานเครองถมแกพระราชนลซาเบธท 2 แหงองกฤษอกดวย

ภาพ: เครองถม ทมา: มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช (2552)




- สายสรอยสามกษตรยประกอบดวย ทอง นาค และเงน ถอเปนหตถศลปทส าคญของเมองนครโดยเฉพาะแหลงผลตและแหลงซอขายบรเวณถนนทาชาง และสนามหนาเมองนคร ซงชาวนครไดดดแปลงมาจากงานของชางชาวไทรบ ร โ ดย ได ผลต เคร อ งประดบ เ งนออกมาหลากหลายรปแบบ อาทเชน สายสรอยประดบพลอยประกอบชดไทยพระราชนยม สายสรอย เขมขดถกจากเงน ตางห แหวน ก าไล และ

สายสรอย ในลวดลายตางๆ เชน ประดบลวดลายดวยเพชร ลกประค า หรอรปแบบตรานโม หวใจ ตะกรอ และลกแกว เปนตน โดยมเรองราวบนทกไววาเจาพระยานครศรธรรมราชไดยกทพไปตเมองไทรบรไดกวาดตานชางทองชางเงนมา - เครองถวยในนครศรธรรมราช นนมความหลากหลายมากเนองจากมการตดตอคาขายกบผคนมากมายทงภายในและภายนอกประเทศ

ภาพ: เครองถวยในนครศรธรรมราช ทมา: มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช (2552)



107


กำรจดกำรมรดกทำงวฒนธรรมส เสนทำงทำงกำรทองเทยวทำงประวตศำสตรและวฒนธรรมเพอกำรพฒนำอยำงยงยน

การทองเทยวทางวฒนธรรมซงเปนสวนหนงในการทองเทยวแบบยงยนอนจะน าไปสการพฒนาคาบสมทรภาคใตอยางยงยนในภายภาคหนา ตามอยางค าจ ากดวามของ “การทองเทยวแบบยงยน” (sustainable tourism) ซงจากการประชม Globe 1990 ณ ประเทศแคนาดาไดใหค าจ ากดความของการทองเทยว แบบยงยนวา "การพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของนกทองเทยวและผเปนเจาของทองถนในปจจบน โดยมการปกปองและสงวน รกษาโอกาสตางๆของอนชนรนหลงดวย การทองเทยวนมความหมายรวมถงการจดการทรพยากรเพ อตอบสนองความจ าเปนทางเศรษฐกจสงคม และความงามทางสนทรยภาพ ในขณะทสามารถรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมและระบบนเวศดวย" โดยมลกษณะทส าคญคอ เปนการทองเทยวทด าเนนการภายใตขดจ ากดความสามารถของธรรมชาต และตองตระหนกถงก า ร ม ส ว น ร ว ม ข อ ง ป ร ะ ช า ก ร ช ม ช น ขนบธรรมเนยมประเพณท มตอขบวนการทองเทยว อกทงตองยอมรบใหประชาชนทกสวนไดรบผลประโยชนทางเศรษฐกจทเกดจากการทองเทยวอยางเสมอภาคเทาเทยมกน และตองชน าภายใตความปรารถนาของประชาชนทองถนและชมชนในพนททองเทยวนนๆ โดยการรกษาสมดลระหวางการอนรกษกบการพฒนา

ในขณะนทงภาครฐของไทยไดเตรยมความพรอมรวมกนในการพฒนาโครงสรางพนฐานเพอสนบสนนสนคาและการบรการของอตสาหกรรมการทองเทยวอยางครบครน และรวมถงการมสวนรวมเอกชนและชมชน อาทเชน ทพก การคมนาคมขนสง อาหารและเครองดม Tour Operator Tour Agencies สนค าของทระลก และโครงสรางอนๆทเกยวของเพอการพฒนาอยางยงยน กรณศกษาการพฒนาบรเวณภมทศนวฒนธรรมเสนทางตะกวปา-อาวบานดอนส เ ส นทางการท อ ง เท ย วทาง วฒนธรรม ( Cultural Route of Takuapa-Ban Don Bay Route) การอนรกษและการจดการมรดกทางวฒนธรรมสเสนทางการทองเทยวทางวฒนธรรมมกระบวนการเรมตน ดงน 1. ศกษาและส ารวจขอมลเบองตนเก ย วกบประว ตศาสตร รวมถ งคณค าของวฒนธรรมทงทจบตองไดและจบตองไมได เชน ภ ม ท ศน วฒนธรรม สถาปตยกรรม ขนบ ธรรมเนยม และประเพณส าคญ เปนตน 2. ศกษาระบบของอตสาหกรรมการทองเทยวทสอดคลองกบการทองเทยวทางวฒนธรรม 3. เตรยมความพรอมดานระบบสาธารณปโภคและการคมนาคมขนสง รวมถงธรกจการทองเทยวและการบรการ




4. ส า ร ว จ แ ล ะ ท า เ ส น ท า ง ก า รทองเทยวทางวฒนธรรมหลายๆเสนทาง 5. ทดสอบทองเทยวตามเสนทางการทองเทยวทางวฒนธรรมหลายๆ เสนทางทจดไว 6. วเคราะหและสรปผล 7. น าเสนอในการจดประชมและการสมมนากบบคคลและองคกรรวมถงภาคธรกจทเกยวของและเผยแพรสภายนอกเพอสรปและน าขอแนะน ามาปรบปรงตอไป 8. ท าแผนการพฒนาบรเวณภมทศนวฒนธรรมเสนทางตะกวปา -อาวบานดอนสเสนทางการทองเทยวทางวฒนธรรม 9. น าเสนอสสาธารณะอกครงเพอการน าไปประยกตใชจรง บทสรป

มรดกทซอนอยในภมวฒนธรรมของศรวชยนนมมากมายไมวาจะเปนมรดกทจบตองไดและจบตองไมได ตวอยางเชน วถการด าเนนชวตอยางคนศรวชยไดแก อาหาร การแตงกาย ทอยอาศย ประเพณ ภาษา (เชน การสอสาร นทาน บทประพนธ เปนตน) อาชพ ความเชอ ศลปะทองถน หรอแมแตแหลงโบราณสถานและภมทศนวฒนธรรมจากอดตจนถงปจจบนนกตาม และจากขอมลและหลกฐานทไดสามารถน าไปสการตความวถวฒนธรรมศรวชยทงทเปนมรดกทจบตองไดและจบตองไมได อนจะกอใหเกดประโยชนจากการสรางนวตกรรมโดยใชตนทนทางวฒนธรรมซงประโยชนทคาดวาจะไดรบนนม

ตอทกภาคสวนหากมการบรหารจดการอยางมประสทธภาพและสมดล ตวอยางเชน 1. ชมชน ส งคม และผ เก ยวของตระหนกถงคณคาของอตลกษณและมรดกทางวฒนธรรมศรวชยและศลปวฒนธรรมทองถนอนๆ และใหทกภาคสวนมหนาทชวยกนดแลรกษา อาทเชน ภาครฐและเอกชน องคกรอสระทา งว ช าช พสถาป ตยกรรม ผ ง เม อ ง ภ มส ถาป ตยกรรม อน ร กษ ม รดกวฒนธรรม ภาคอตสาหกรรม รวมทงประชาชนและคนในทองถนและชมชนนนๆ เพอใหเกดคณคาและคณประโยชนสงสด

2. ก า ร จ ด ท า ฐ า น ข อ ม ล ม ร ด กวฒนธรรมเกยวกบการบรหารจดการการอนรกษมรดกวฒนธรรม เพอการเผยแพรใหใดมาซงประโยชนตอการศกษาและการพฒนาเช งอนรกษอยางยงยนในภายภาคหนา 3. เพอผน าชมชนและชมชนไดรบมมมองในการพฒนา การรกษาและการแกไข โดยวางแนวทางในการจดการวฒนธรรม อาทเชน การเฝาระวงและการรกษาชมชน ทงทเปนนามธรรมและรปธรรม และสรางจตส านกและความตระหนกใหกบชมชนและเยาวชนในพนทการอนรกษ การพฒนา และการสรางจนตนาการแกชมชนทองถนและชมชนภายนอกในการสรางสรรคผลตภณฑใหมๆทางวฒนธรรมท งทเปนรปธรรมรวมถงสงทเปนนามธรรมเพอสรางคณคาทางจตวญญาณและมลคาทางเศรษฐกจไปพรอมๆกน



109


4. เพอใหสามารถสอสารในเชงการตความหมาย (Interpretation) ใหสงคมเกดความเขาใจและมองเหนความส าคญดวยการใหเหตผล ทสอดคลองกบศลปวฒนธรรมเดม

5. ท าใหเกดความรวมมอระหวางภาครฐและเอกชน นกวชาการ เครอขายการอนรกษตางๆ ประชาชน และคนในทองถนชมชนนนๆ รวมทงผทมสวนรวมอนๆ เพอสรางความรความเขา ใจท ถ กตอง ในการอน รกษ มรดกวฒนธรรม วถชวต จนกระทงเกดการเรยนรคณคาของวฒนธรรม อตลกษณของตนเอง และสงคมอน

6.การผลกดน ใ ห เกดกฎระเบยบ วธการปฏบต ทใชเปนบรรทดฐานในการบรหารจดการมรดกวฒนธรรมในรปแบบตางๆ รวมถงสงเสรมการใชความคดสรางสรรคอยางเหมาะสม องคความรเพอไปใชในการสงเสรมและพฒนาและขยายผลตภณฑดานอตสาหกรรมบนพนฐานตนทนทางวฒนธรรมทมในระดบทองถนและภมภาคตอไป โดยการเชอมโยงเรองการอนรกษและพฒนามรดกเพอการพฒนาอยางยงยน ซงการวจยนจะเปนขอมลเกยวกบวถวฒนธรรม ศรวชยเพอเตรยมความพรอมในการรองรบการขยายตวของภาคอตสาหกรรมการทองเทยวและการบรการ

บรรณานกรม

กรมศลปากร. (2501). ประชมศลาจารกภาค 1 จารก. งานฌาปณกจศพ คณหญง สน ภกดนฤศาสตร วดเทพสรนทร. กรงเทพมหานคร.

กระทรวงวฒนธรรม. (2555). อนสญญามรดกโลก. สบคนเมอ 15 กนยายน 2557, จาก http://www. thaiwhic.go.th/convention.aspx.

ฉตรชย ศรกาญจน บญชา พงษพานช และบญเสรม แกวพรหม. (2532). นครศรธรรมราช 32 เมองอนงดงามสงาของพระราชาผทรงธรรม. กรงเทพมหานคร: ด แอลเอส.

บญชา พงษพานช .(2556). เทศกาล “นครดอนพระ ในรกบานเกด กนยายน 2556”. สารนครศรธรรมราช ฉบบพเศษ เดอนสบ’56. นครศรธรรมราช: องคการบรหารสวนจงหวดนครศรธรรมราช.

ประสทธ รงเรองรตนกล. (2556). สภาพเศรษฐกจของนครศรธรรมราชสมยสโขทยถงรตนโกสนทร. ใน วทยาลยครนครศรธรรมราช. รายงานการสมมนาประวตศาสตรนครฯ ครงท 2 : ประวตศาสตรเศรษฐกจและสงคมของนครศรธรรมราช. (256-274). นครศรธรรมราช: วทยาลยครนครศรธรรมราช.




ปรชา นนสวรรณ และ เจมสวสด พรหมศกด . (2525). รายงานการสมมนาประวตศาสตรโบราณคดศรวชย . เอกสารการสมมนาสราษฎรธาน . 23-30 มถนายน 2525 ณ โรงแรมวงใต . กรงเทพมหานคร: ส านกโบราณคด กรมศลปากร.

ธนก เลศชาญฤทธ. (2554). การจดการทรพยากรวฒนธรรม. กรงเทพมหานคร: ศนยมานษยวทยา สรนธร.

นครศรธรรมราช. (2532). นครศรธรรมราช 32 นครแหงประวตศาสตร ธรรมชาต และศลปวฒนธรรม บนดามขวานทอง. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ ด แอลเอส.

นงคราญ ศรชาย และวรวทยหศภาค. (2543). โบราณคดศรวชย มมมองใหมการศกษาวเคราะหแหลงโบราณคดรอบอาวบานดอน. ส านกงานโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาตท 11 กรมศลปากร. นครศรธรรมราช: ส านกพมพเมดทราย.

มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช. (2552). รายงานสมมนาประวตศาสตรนครศรธรรมราชครงท 2. นครศรธรรมราช: โรงพมพไทมพรนตง.

มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชและสภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช. (2556). พระธาตสมรดกโลก. ในการสมมนาประวตศาสตรนครศรธรรมราช ครงท 8. 13-15 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมทวนโลตส อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช โดย มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชและสภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช . นครศรธรรมราช : สภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช และมลนธหอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ.

วมล ด าศร. (2557). ผาพระบฏพระราชทาน ปจจยและสอสงเสรมสบสานประเพณแหผาขนธาตเมองนครศรธรรมราช. นครศรธรรมราช: โรงพมพไทมพรนตง.

สรรเพชญ ธรรมาธกล. (2558). เยยมบานจตคามรามเทพ เยอนแหลงอารยะธรรมลมแมนาหลวง , 4-8 เมษายน 2558 ณ เทวลยจตคามรามเทพ. ประจวบครขนธ.

สเมธ รจวณชยกล. (2556). พระธาตสมรดกโลก. ในการสมมนาประวตศาสตรนครศรธรรมราช ครงท 8, 13-15 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมทวนโลตส อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช โดย มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชและสภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช. นครศรธรรมราช: สภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช และมลนธหอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ.

สปปนนท นวลละออง. (2555). อทธพลศรวชยและเสนหของวถทางวฒนธรรมในภาคใตของไทย. (รายงานการวจย). กรงเทพมหานคร: กระทรวงอตสาหกรรม.

สปปนนท นวลละออง. (2557). “เชยะโถวกก” ประเทศดนแดง ตนเคาอารยธรรมศรวชยในลมแมนาหลวง (แมนาตาป) (เลม 1). นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร.



111


สปปนนท นวลละออง. (2557). ปรชญาและสนทรยศาสตรแหงวถวฒนธรรมศรวชย: การบรหารจดการทนทางวฒนธรรม (เลม 2). นครปฐม: โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร.

องคการบรหารสวนจงหวดนครศรธรรมราช. (2556). สารนครศรธรรมราช ฉบบพเศษ เดอนสบ’56. นครศรธรรมราช: โรงพมพประยรการพมพ.

อมรา ศรสชาต. (2556). พระธาตสมรดกโลก. ในการสมมนาประวตศาสตรนครศรธรรมราช ครงท 8. 13-15 ธนวาคม 2556 ณ โรงแรมทวนโลตส อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช โดย มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราชและสภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช. นครศรธรรมราช : สภาวฒนธรรมจงหวดนครศรธรรมราช และมลนธหอจดหมายเหตพทธทาส อนทปญโญ.

Clark, Kate (editor). (2 0 0 6 ) . Capturing the Public Value of Heritage. London: English Heritage.

cultural diversity of srivijayan to support historical and cultural … · 2018-12-27 ·...

Documents