Cuc Chin Cha Tn1.

i ci to

Kim cht thc gic, cn st vn cha dt, ngi anh cn hm hp nng. By gi mi qu na m, bng ti bao trm vn vt mt mu xm lt. Bu tri m sng lp lnh nhng v sao nh nh nhng ht chu lung linh trn tm d bo. Gi thi nh tht mt, hi lnh v m ca nhng ngy u thng nm nh ang ta ra t dy ni cao pha sau lng Ngc.Sau my ngy st cao, ngi anh nh ng trc bp la hng. Hi nng vn hng hc ngoi da nhng cm gic lnh thm su vo trong. C th anh bi hoi r ri, mt hoa my vng nh khng cn ly mt phn sc lc. Hm qua anh khng ngi dy ni nn c ngh mt ngy lao ng. Trn ngy hm qua n gi anh khng c cht g vo bng. Phn bo bo cha ch v, d nu k vn cng, cn nm gn trong bt nha. Anh c nhai mt vi mung hu c cht x trong rut, nhng hm rng anh mi. Anh c cm gic nhng mnh v cng, sc nh li dao ang co x gy xon xt trong d dy. Nhng anh cn chn la no, v cn phi n ko di s sng, mc d anh bit phn thc n cng ny c th gy nguy him khi ngi ang ln cn st.My vin thuc cm "dn tc" khng sc chn ng cn st lu ngy ang honh hnh trong c th suy nhc ca anh. Anh mt ng my m v cn ho ko n lin tc, khin c hng bng rt.Kim c cm tng sc khe anh ngy mt yu dn, nh cy kh i ngy ng , kt qa ca nm thng ci to, dm ma di nng t ni m ly nc ng m n n vng ni rng him tr quanh nm sng ph H-giang. V vo lc ny, ni vng t L-b-S, c th anh ch cn da bc xng, lp tht bc ngoi thn th mt dn v chnh sch "ch-tiu tiu- chun, nhn o khoan hng". Cc bn nhn anh i ngi nh nhn ra im chng lnh bo trc. Nhng chng lm sao c, v h cng nh anh, sau nm thng tri thn vi "lao ng vinh quang", mt chui di ti nhc hn th, mng sng ang trn tn ln. m lng l tri qua, ting d vn ha vang ngoi sn lnh. Anh nghe thy ting g gy sang canh, mn m nh nht mu, nh sao khut dn sau mn my bc. Cc bn quanh anh ang say ng, nh s mt mi sau mt ngy lao ng cc nhc cn vng li trong hi th dn dp tng hi.Qua khung ca s sn nm trn, khu tri hin ra tht yn lng nh ang say sa trong gic ng m di. Bt cht Kim nghe thy ting n o vng vng t pha cng tri, nh c gi sng a y vang vng i xa. Ri ting n o r hn trc, nh vt qua khung cng tri vo tn trong sn. Anh nhm ngi dy, dn mt st vo phn trn ca s tm mt vt qua bc tng ngn ni cng phng 5. D cn nh trn cao, nhng anh vn khng nhn r khung cnh di sn v vng tng cao pha trc. Anh khng phn nh c nhng g ang xy ra di kia, nhng c iu g khc l so vi thng ngy. Anh thong nghe nhiu ting chn bc dn dp ha ln ting la ht trn li i v pha phng anh . Bc chn mi lc mt gn, qua khe khung ca cng thp thong bng ngi ko l mt thn xc bt ng trn li i ng ln khu k lut. Bc chn ngi ko chm li nh thn xc pha sau vng cn trn cc bc tam cp. Anh khng bit ngi bt hnh l ai.Lng Kim xe tht, lin tng hnh nh trc mt ti thn xc tn t ca mnh v cc bn, liu cn chng chi c bao lu na y. C phi nhng hnh nh ny, hon cnh ny ang xy ra khp ni c d tr, ghi sn vo on cht "cuc hnh trnh ci-to lao ng" ca ngi ci to min Nam.

*

2.

Ngc ging

-"Anh Kim, c cn thm gch na khng?" Kim bc ln dn xy, nhn hai chng gch th xp cao, anh tr li bn:-" tm gch, hn na trn dn xy khng cn ch, khi cn ti s cho anh hay. Anh gip ti ko thng ng h xy v cho va ln l xong." Ging sng M trc tri Thanh CmKim khom lng ly sc ko chic thng g ng h xy, mc d c bn di tip sc nng thng khi mt t, nhng anh vn cm thy qu nng. Lng anh on xung nhng t xng g ln cao nh mun thot ra khi lp da. Anh thy nng rt hai bn tay, si thng ln hn ngn tay nh mun ln su vo tht. Anh ng ngi v pha sau, si giy ko c vo thn tre dn do, nh mun mn sc cn khng bung ri chic thng g.Dn xy rung rinh, c phi v dn do khng buc cht, hay i chn anh ang run ry nh sc lc vt thot ra ngoi thn th. Sau khi ko thng g ng h xy ln dn, anh tip tc ko cc x va y thng cha. Kim mc tng go nc di t u tng v cc ng gch xp hai bn. Tri nng nn nc ti thm nhanh, bng si trn mt gch bc khi. Gch nng bng bn tay. Cn nh ang xy nm trn i cao. ng y anh c th nhn thy hu ht cnh vt xung quanh. T ging sng M di chn ni, m st mt phn tri, nc mng mnh chy xit nh bng nga phi. Mt nc ph sa ln dn vo ba lng bn kia b sng mt mu nu . Nhng mi tranh nh ln khi mt nc, tha tht cc khm tre bao quanh, n hin nh mt c lao l loi trong bin nc.Cch y khng xa l tri mc mi, do i hnh s xy xong my thng trc y. Cn nh ln rng c v b th nhng vn cha x dng c. Trc khi xy, tri tr tnh s lp tranh, nhng sau li i lp ngi cho p v bn. G mi khng ln nn mi on xung, dn sng nh rng un khc. Mi nng y dn ct tng. Tri cho ly cy chng xung quanh cn nh khi , tnh sa li nhng cha bit cch no. Ban gim th tri d tr, sau khi cn nh ny hon tt, i Kim s lnh trch nhim sa li tri mc. Chc phi r mi xung trc khi sa li ct, v phn u ct xy ng ra ngoi, li vt nt nm ngang khe h lt ngn tay. Nhng c g bo m cn nh khng khi c ngi tro ln mi, nht l lc gi ln, mi ngi ko kt u a nh chic vng. Anh c cm tng tri khng quan tm ti tai nn lao ng, nn sinh mng t nhn ch cn ty thuc vo may ri.Nh cch y khng lu, i anh ph trch sa cha khu c quan. Khng hiu cn nh lm t bao gi, mi tranh mc nt. Khi tho b ht lp tranh, nhiu chic n tay bng tre h, nc theo ch dt ngm vo v ko g, li nhng vt loang l. Anh ngi trn v ko, gt cc cy n tay h xung t. Bt cht mt phn v ko b gy, nh khng chu ni sc nng khi c ngi di chuyn trn mi, li anh ng t trn nc xung nn xi-mng g gh xanh. Anh ri t hn 4 thc cao, hai u gi nn xung t. Phn v ko gy nm trong vng tay, mt u sau khi p xung t bt ln nh trng ngc, trc khi ht anh ng ngi ra pha sau, qut trng hm di. Anh cm thy au ing ni hng n tht lng, hm di xng ln. Kim tht may mn khi nhn thy khc sng l chui di hn gang tay trn cm hng chc chic inh di 10 phn, m anh mang theo khi ln mi nh, tua ta nh lng nhm nm trn nn gia hai u gi. Cm gic au ni hm ln t ci au ni u gi. Ton thn anh m, nh cc c phn ri ra tng mnh. Anh dui hai chn xem xt. Hai anh Nguyn-tn-Tnh v T-t-Hng lm cng vi anh ht hong chy ti, lo lng hi: -"Anh c sao khng, chng ti a anh i trm x."Mt s cn b gn ng nhn, anh tr li hai bn: -"Cha bit c sao khng, hy vng xng u gi khng v."Mu chy t m hai ng chn. Anh mt cm gic ni u gi. M hi v mu trn ln vi ct bi gy xon xt ni vt thng. Anh c ng ln, nhng bc i tht kh khn. u gi sng ln, mu ang r ra t vt thng. Anh c hai bn du v trm x. Trm x khng c thuc gim au, ch c thuc cm dn tc, vt thng c chi ra bng nc m c pha mt cht mui ht. Anh c ngh mt ngy v u gi ty sng khng i li c. Nhng ngy k tip anh vn phi theo cc bn i lao ng. Ri n tri mc c nh b ngho nn lm t lu, ch cn ly mi lm ch che ma. Mt cn dng lm rn v g do anh Trn-thanh-Tng, Thin T binh chng Cng-binh ph trch, pha sau dng lm tri mc v ca.Khu tri hin ra trc mt. T cng vo, v bn phi, cn nh u tin l khu nh bp. K n l trm x nh b khim nhng. Mt sn rng, mi bn c 4 cn nh xy mi ngi du mnh sau nhng bc tng cao, ch thy nh ln nhng mi ngi au. Gia sn, nm st pha trong l hi trng, ni sinh hot ton tri. Khng c tng bao quanh, l nhng hng ct g lim cao mi dng ng nh kiu nh Rng ca ngi min ni Cao nguyn Trung phn. Hai u hi tranh x xung, c ch ch cn tr li xng tre, t ti nh cnh g chi sau ln thua trn.Pha cui tri, sau hi trng, trn nn t cao l khu kin giam mi xy xong. Dy nh 4 cn, tng dy c ba gang xy bng tng ln. Hai khung ca s rng c song st ln bng c tay, chim gn trn hai mt tng trc sau cn phng. Mt b nm bng xi-mng cao ngang u gi ch cho 6, 7 ngi nm st nhau. Tng xy vt qua ca s v ca ra vo. i anh lnh trch nhim hon tt khu kin giam vi mi bng trn si. Khi cn nh hon tt, Kim bo Hng:-"Chng ta xy nh kin giam cho ta hay bn y?" Hng ci:-"Cng nh khi ti tri Nam-H, chng ta hon tt cn nh mi anh em Hong-lin sn ti . Nhng tri cng cm n anh, nh ti cng sc anh b ra cho cn nh mi, nn cho anh vi gi trc khi i Quyt-tin H-giang."Khu kin giam hon tt trng tht b th, s l ch an ton v ga lnh v ma ng. Chc khng cn ai c nh vt thot, v phng c qu kin c so vi sc ngi. Dy nh bn cn trng tht s. Ngoi ca ra vo, mi cn c hai ca s rng trc sau khin cn b nhn r sinh hot bn trong. Ni y dnh ring cho qy v Linh mc v Tuyn y cng-gio cc qun binh chng ca min Nam trc kia. Anh em trong tri thng gi l "khch sn Hilton Thanh-cm". Qu thc tri qu lo xa i vi cc v lnh-o tinh-thn, v vi chnh-sch n cho khi cht ngay ny, d cho ca c m, cc v cng khng bc ni ch ng ni l c th chy c mt qung ng di. Cch khng xa, lui hn vo pha cui tri, nh mt ni ring bit, t ngoi nhn vo khng trng thy v b phng 5 che khut, mt khu k-lut mi xy thay th cho nh k-lut c. Khu k lut mi gm hai dy mi dy ba phng nh, va ch cho hai ngi nm trn nn xi mng lnh ngt. Pha cui b nm l chic cm chn, khoen cm l mt vng st va ln vi c chn, mc vo mt cy st mt u cht cm su di nn xi mng, cn u kia th ra ngoi tng, c kha pha ngoi. Trong phng khng c phng tin v sinh, ngoi tr hai ng bu bng khc tre bng c gi mt u mt lm y, mt tiu v mt cha cht d tha ca c th, khng c np y. Kim nh khi mi ti tri ny, nh k-lut c cn nm trn khonh t xy khu kin giam by gi. Ti tri vo bui chiu, nng khut sau ni, khu tri tht yn lng v cc i lao ng tr v phng. Va qua khi cng tri, mt khi en s nm trn nn t cao p vo mt, khin ngi mi ti c cm gic b e da, dn mt. Anh c nhn cn nh ny khi n cn nguyn vn, bao trm nhng nt kinh hong.Anh i qua nhiu tri min Nam, v khi ti min Bc, t tri Ty nh b Vn-ho nm ni ngoi thnh ph H-ni, n cc tri ni danh mt thi nh m n thuc H Nam Ninh, ngc ln min thng du st bin gii Hoa-Vit, cch 10 cy s ng chim bay l tri Quyt-tin H-giang, v ri xui v y tri Thanh-cm thuc tnh Thanh-ho. Mi tri t chc nh k lut mt khc ty theo hon cnh, nhng c mt im ging nhau l tm ti, thiu v-sinh. Khng hiu ti sao tnh trng v-sinh ti cc phng k-lut li ti t n th. Hay Nh nc ngh rng nhng k vo y, d c t tng khng chp nhn ch Cng-sn hay c hnh ng khng tun th php lnh cu ch mt chiu, v mong mun c i sng t do, i hi c quyn sng cu con ngi, u ng cht. Khng cn gi gn mng sng, khng cn tn ti. S nui dng v vy m min cng, ly l.Qua khi ca vng ro km gai vy quanh, cn nh mi lp tn thic khng c ly mt ca s. Qua cnh ca lim dy, mt li i gia chiu ngang rng hn mt thc. Hnh lang qu ti v mi tn che mt nh sng mt tri. Hai bn chia lm nhiu phng nh, phn bit bng nhng cnh ca lim lu ngy ng mu en xm. Trn ca c mt vung duy nht mi chiu rng hn mt tc, l ni cai ngc nhn vo kim sot theo nh n bm, v cng l ni khng kh lun chuyn trong v ngoi phng. vung qu nh nn nh sng chiu vo khng c bao nhiu, anh c cm tng v phng qu kn, nhng si khi thuc ging nh gii my trng bng bnh phiu du rt lu, trc khi tan bin vo khng kh.Phng nh giam hai ngi th qu cht, tht kh xoay tr. Khng c phng tin v-sinh trong phng, nn t nhn phi x dng hai "ng bu", ct t mt thn tre bng cn gi mt u mt lm y, cha d tha ca thn th. T nhn phi tp quen vi bng ti, v phng chng khong cch t ch nm ti ni ng bu ln tm mi khi cn. V ng bu khng c np y, t nhn phi chp nhn ht th th khng kh khng my trong sch, c hi cho sc kho con ngi. Trong phng m thp hi hm, cnh ca lim hi mi rp. Ngh n rp Kim khng khi rng mnh. Anh mc kch hng m ni phng giam tp th. Khi n bt sng, rp th ri t sn nm pha trn xung mn ngi nm di, nh chng ngi thy hi ngi. Rp chui vo mn b ngn ngang git khng xu. y l hng thng lm v-sinh trong phng, vn nm c di nc si tht k. Mc du tri nng nh la t, m hi t chiu anh vn phi mc mn trnh mui, ghp mn tht su di tm chn tri nm, nhng rp vn chui vo hng chc con. Chng honh hnh khng m no yn gic. Anh em din t l cnh "th ngoi gic trong". Mi ln d tm chiu nm, rp xp lp tng m trn sn g, khoanh trn nh tri u.Trn nh k lut cao v chc chn. Mt di l mt tm li bng giy km gai an vung. Trn lp km gai l nhng tm vn lim dy c tc, ghp st vi nhau bng inh a c ngn tay ng pha trn. Nhiu lp bao ct xp khc chiu nhau trn mt lp vn trn.Tri tin tng vi sc nng ca bao ct v lp vn lim dy kt thnh mt khi, t nhn kh c th thot ra ngoi bng li ny. Nhng c l vi thi gian ht nm ny qua nm khc, v khung cnh tang thng trong phng ti thi thc lng khao kht t-do, mun vut khi nanh vut ca t thn ang gm nhm dn mng sng. V ti y mt ci to min Nam vt thot ra ngoi. Mc d b bt tr li, b i x tn nhn hn, nhng mt ln na anh chng t cho m cn b tri bit lng kin tr, ch st khng chp nhn ch cng-sn ca ngi min Nam. Anh c a i tri Quyt-tin H-giang cng vi cc anh Nguyn-vn-Th, Trnh-Tiu, L-vn-Khng, Trang-minh-Hi, Nguyn-Xun, Phm-dng-t, Trn-trung-Chi, thm anh, L-vn-Mi cho bt tin. Anh em thng gi a anh l "th tng", anh lun ci ni: "Ti khng quen bit hn, l trng tn nhng vn khc h." Anh em sng vi nhau nhng ngy tht gian trun. Chia nhau nhng ba no, hng chung nhng ngy i, nm cng nhng ti nhc. Nhng tng s dt du nhau ln "i B Then", nm trn sn i pha sau tri, l ni dnh cho nhng ngi "ci to tt" m Nh nc quan tm, cho h lm ni an ngh cui cng.Ri vng bin gii bt n, qun i ca "hu phng ln anh em" trn xung nh ph, anh em ci to min Nam ri tri Quyt-tin v y. Ngoi s gn mt trm Bit kch ra Bc t thp nin 60 chuyn v tri Lam-sn, cn li 48 ngi v tri Thanh-cm. Vi con s 48 ngi ln Quyt-tin ti t cc tri Nam-H, Thanh-Cm, H-Ty, Tuy-Ha n Hong-lin sn. Gm cc v lnh o tinh thn, thnh phn m ch cng-sn vn c thnh kin khng th kt hp, s cn li l nhng ngi, m bn cn-b nu danh u gu, c thnh tch chng i ti cc tri ci to. Ch mt sm mt chiu, nm cha m ch, cc v Linh mc Tuyn-y c a ln khu k-lut c khi cha c khu kin giam nh by gi. Trong s cc v Linh mc ln khu k lut, c LM Nguyn-hu-L, ngi cng vi cc anh bt u hnh trnh t tri Gia-rai Long-khnh, xung chung chuyn tu Sng Hng ra Bc. n Nam-h vng m ly nc ng, ngc ln Quyt-tin ri v y Thanh-cm.Anh em cn li vn vn my chc ngi, c lp thnh i xy dng. C i khng c bao nhiu ngh, ngoi tr chic ca tay nh, mt trng mt c, vi chic cuc xng. Kim ngao ngn nhn thy bn hu ca mnh qa tht x xc, vt v. Tri bo l thi gian th thch, nhng anh vn cm thy ch l hnh ng y i, hnh h. Hay tri vn c phng mt tp th c nhng hnh ng bt phc tng ch , c phng tin to nhng dp vt thot. Ch tiu cng tc a ra, thiu dng c anh em phi dng nhng cy st nung c l cc v ko tre. Cc bn trong tri nhn i ca Kim m tc ci, mt i t th xc n tinh thn ti t nh g mc ma, nh tu chui gp ngy ging bo. C ngi khng dm lin h vi m Quyt-tin nh s ly phi nhng iu bt hnh, s nguy him m cn b tri ang ging mng li v bt nhng phn t cn manh nha chng i.Kim nh ti anh ng-vn-Tip, ngi li cho cc bn trong i mt k nim au bun, chua xt. Gp anh tri Quyt-tin H-giang, hai ngi chung nhau mt chiu nm trong khu O. Ri tri Quyt-tin v v y Thanh-cm. Ri anh Tip i k-lut nh cc anh em khc, cng chng cn hiu ti sao. Anh k-lut ht thng ny qua thng khc, thnh thong mi nhn thy anh ra sng tm vo gi trc khi i lao ng tr v. Trng anh cng gy v xanh hn trc. Kim nh mi hnh nh khi i ngh lao ng v ti cng tri, nhn ln bc tam cp ng ln khu k lut, anh em k lut i tm tr v phng. Mt dy ngi nh nhng b xng bit i, ang vn tng ln tng bc trn bc tam cp. V vo mt bui sng sm ngy 2-5-1979, m cn b tri ko l thn xc anh trn li i ng ln khu k lut. Nghe ni, anh v bn bn t b nh hi ng. Nhng n nh hn th ca m cng-an loi anh ra khi i sng. Xa tan nhng c vng anh hng p c ng gp cng sc ca mnh cho ng bo x s. Chia ct vnh vin tnh yu thng anh hng mong mi i ch.Nhng ngi cng nhm vi anh c LM Nguyn-hu-L, i-t Trnh-Tiu, anh Nguyn-s-Thuyn v Cao-thnh-Vn b nh p tht tn nhn ni sn tri, thn th on oi r xung nh nhng xc khng hn. Qun o t ti, b bt ct bi v mu . Nhng ting ku au n tc nghn im dn, nh khng cn hi sc chu ng, chng . Anh Tip cht ti ch, bn ngi cn li cng chng lnh ln g. H c a tr li khu k lut, trt b qun o trn ngi, b y vo cn phng tm ti, lnh lo. Lnh chu nhng hnh pht k lut ngoi sc tng tng ca con ngi.Nhng thn xc kit qu mang y thng tch khng c cha tr, ang thoi thp trn nn gch nh nhp, trn tr gia ci cht v s sng qu mong manh. Anh Vn qua i trong phng k lut sau mt tun l b b i. Khi cht, chn anh Vn vn mang cm.i sng ba ngi cn li tht th thm, b b mc nh mt hnh ng phi tay. C thng sau LM Nguyn-hu-L mi c th gng ngi ln c. ng ni ln cho m cn b tri nghe thy:"...cho ti mt trong hai iu, hoc l cho ti mt vin n c cht nh anh Tip, anh Vn hay cho ti qun o mc. Ti l con ngi ch khng phi l con th m sng trn trung. Nu ti cht trong t th thi, bng nu cn sng st ti phi ni cho c th gii c bit l cha c ch no i x vi t nhn chnh tr mt cch d man bng ch cng-sn Vit-Nam...." Nhng bin ng t khi bng ln, khuy ng khung cnh vn tng l n nh an tm. Ngi hy sinh nm yn trong lng t, mc d chn ct tht vi vng. Gi tr mt kip ngi tht r rng, tm thng. Nhng nhng ngi cn li nh hng ly tnh anh hng bt khut, gp gi thnh bo, ti luyn cho la u tranh.Kim cht nghe ting gi ca anh L Ngc Thch, ngi bn xy chung bn kia u tng, ct ngang ging d vng tr v.-"Anh Kim, anh th xem ti mc t v ko cha?"Kim cm thc o t u ca s ln mp gch va xy, kch thc ng nh d tr. Anh bo bn nng giy mc ln mt tng, dng thc thy kim sot nm ngang ca u tng. Anh dng dao xy xc h san mt lp mng cho cc m gch dnh vo nhau, nht l ni u ct gch ch t v ko.Nhn bc tng xy tng i thng anh ci thm, X hi ch-ngha tht u vit, ci to mi thnh phn tr thnh "con ngi X-hi Ch-ngha". Bin i t tinh thn n th xc ngi tr thc, chuyn vin tr thnh lao ng chn tay. Nhn cc bn trong i anh din t: ...Bc-s Quan cuc t, Dc-s Dim ph h....Anh i ln t cng vic h tng, t o mng vc n cht na khing cy, t gnh nc ti rau n th mc th n. V by gi cuc i anh ang dnh lin vi dao xy thng va.Qu tht, i vi x hi ny anh l mt tay m. Khi lt lng v ln ln, anh c nui dng trong x hi gi l "phn vinh ga to". M vn ha anh hp th ti min Nam l th vn ha c mnh danh "n dch". Anh c x hi mi ci to, ti luyn t th xc n tinh thn. Phi gt b d vng, bin i thnh "con ngi mi X-hi Ch-ngha" c tay ngh vng chc, m theo cn b tri nhc nh nhiu ln v ng li ci to cng nh chnh-sch khoan hng ca nh nc, cc anh s nh m c cuc sng m no sau ny

Kim nh ti gia nh, anh bung ting th di. lu anh khng c tin nh. Khng hiu v con anh ra sao, liu c chng chi c vi i sng thay i qu bt ng ny khng. C cn ch c hay b dui i vng kinh-t mi v c chng cha i ci to. Cn B m anh gi, bit ngi cn khe mnh. Nim thng nh lun lun v x tm t anh, nhng cng l ngun an i, xoa du cuc sng au thng ca anh hin ti. Anh bit mnh ang bc vo con ng cng, nhng lng vn mong mi c c hi tr v. Thi gian tri qua tht nhanh, thm thot nm nm

* 3.

Mt li cho EmKim lt vo con hm ti. Con hm tri ch cho xe hi qua li khng sng sa nh trc. Hng ct n t u hm dn vo khu nh anh , v tit kim sng du, nn khng cn c thp sng.Anh bc ti trc cng, hai cnh ca st c ghp tn mi pha ngoi, trnh nhng cp mt t ngoi nhn vo nh, vn ng kn. nh sng t phng khch chiu qua hai cnh ca m rng khin anh d nhn thy li i. Kim thy l, v sau ngy min Nam b xm chim gia nh anh rt t khi m ca trc vo lc ti tri, v thng ra vo bng ca hng. Ch tr nhng cn nh do gia nh cn b min Bc vo chim ng l n thp sng chng, cn hu ht nhng gia nh ngi min Nam li u ca ng then ci. Anh thng nghe b con li xm tm s: "C g sung sng hn hoan trc cnh nh tan ca nt, chng v cha con chia la". Anh cm nhn s au thng, nim ti nhc ang tn ph tinh thn v th xc ngi min Nam. Anh c cm gic l pha sau nn chm bc. Bt cht hai ngi n ng mc thng phc, v ng khut sau ct n ph y bng ti nn anh khng nhn ra khi ti cng, nhy ti k khu sng ngn vo hai bn sn. Mt ngi qut bo anh ng yn, d cao hai tay. Nh nh n trong nh chiu ra anh nhn r mt hn, trng l hoc. Hn vn nhm nhm khu sng ngn hng v pha anh, trong khi tn th hai xt ngi anh tht k t vai n chn. Trng hn tht cn trng, hai tay cm sng nh phng trng hp anh vut chy hay c hnh ng bt li cho ngi ang khm. Chc h nghi anh c v kh trong ngi nn khm rt k.Sau khi khm ngi anh xong, h y ca cng. Lc ny anh mi thy cnh ca cng ch khp h, m t ngoi nhn vo khung cnh trong nh vn yn lng, nh khng c g xy ra. H y anh vo sn, nhiu ngi v trang xut hin pha sau anh. Trong nh nhn nhp hn ln, m cng an v trang qua li nh hot-cnh ca m ma ri trn sn khu vt tri dy.Phng khch vng ngi, mt cng an ang ngi ni gh st ca ngn phng khch vi phng n, nh cm mi ngi trong nh ra phng ngoi. Anh vt qua my bc tam cp bc ln thm nh. Cha anh ngi yn lng sau chic bn giy. V anh vt khi ngi cng-an khi thy anh vo nh. Nng hn phi khc nhiu nn hai mt hoe, sng mng. Ti nghip cho nng, y l ln u tin trong i phi ri nhiu l. Anh lng ngi trong giy pht, t hi chng l ngy ny n vi anh tht sao. N ti qu sm cho cng vic anh lm. Nhn qua cha anh, ng im tnh gt u, nh on bit t trc. Cn v anh tc ti, cn nc kh ngn. Mt nng m l, s xc ng kh lm ngng nc mt. Chc nng on bit s g s xy ra, hiu s an ton cho mi c nhn trong x hi ny t khi c c.m cng-an trn lu xung, nh va khm xong ton din cn nh. H t trn bn trc mt cha anh l c vng ba xc , vi tm hnh anh chp trc nm 75, my chc a nhc c in m v anh su tp.Anh ngc nhin khi nhn thy l c cn mi m m anh ct gi. V sau ngy 30 thng 4 gia nh anh la nhng g cn t b, gi li ch gy thm nhiu rc ri nguy him. Nhng khng hiu sao b vn gi li l c. C phi v quen mt nn khng n x b, hay l du vt gi nh nhng ngy hnh-phc ni tm t b, hn hoan nhn n chu ngoan ln ln trong khung cnh yu thng xum hp. Hay trong thm tm b vn mong mi i ch thi gian m m khi xa tr li vo mt ngy khng xa.Ngi cng-an ch anh ngi xung gh ni phng khch. Anh bit vic g xy n. u c anh cng thng tnh ton. C hng kh ng, cha bao gi anh thy kht nc nh lc ny, mc du thi tit cui nm nay mt hn nhng nm trc rt nhiu. Anh nhn v, hi nng cho anh mt ly nc chanh . Anh ung mt hi cn ly. V anh vn khc nh nc mt tro ra bt tn. Ni nng, anh thy trn ln c hn gin ln au thng, lo u v ut hn. Anh nhn nng thng xt. Nc mt gip anh d chu, bnh tnh tr li.Cc con anh xm li gn, nhng chng b tn cng-an y vo phng trong. Chng ng ngc nhn b m, nhn m cng-an l mt. a con ln ln 9 im lng nh hiu s vic xy ra cho ngi cha, cn my a em ngy th qa, chng tin gn nm ly tay m.Vin cng-an t gii thiu hn l trng cng-an ca qun anh, ngi bn phi hn l i din cng-an thnh ph, cn ngi bn tri l cng-an Trng qun Bnh-ha. Hn bo anh ng ln nghe lnh, v ly t trong tm ba gp i mt t giy nh my c in du trn ln mu mc , c to: "B ni v ngy... Lnh tng giam ...Tn... can ti: du no phn ng ...". Anh thy lnh sau gy, chn tc nh mun dng ln, mt cm gic anh cha thy bao gi. C l ch vo gi pht ny, hon cnh ny mi ny sinh cm gic l lng. Vic n n, c th n vi bt c ngi no trng hp nh anh. Khng ng bn chng nhanh tay n th. Anh khng kp thc hin nh.Va dt li hn quay qua ni vi v anh:-"Ch yn tm, anh khng phi can ti hnh s tm thng. Trc khi ti y chng ti xp xp ch n nm cho anh rt cn thn." Li buc ti tht ngn gn, gin d nhng lm mi ngi trong gia nh anh ng ngc, kinh hong. Nh mt tri ph vt n bp nght nhng tri tim. ng l ming li cng-sn, li ni ngt ngo ly lng nhn dn c hc tp k cng, che y bao nhiu hnh ng tn nhn, v lun.V anh bt khc ln, nh khng gi c ni thng kh tuyt vng ni tm t nng trong nhiu thng qua, c dp bc l trong gi pht ny. Ting khc pha ln ting nc nghn nh tt c u xp . Cc con anh chy li m b, nh mt hnh ng yu thng hng ngy, m trc khung cnh c bit ti nay, chng linh cm c ch yu thng t nay s thiu vng. Kim m cht cc con, lng thng xt dng ln. Anh cm thy c li v s thiu st bn phn vi chng. Anh li nhn v, kh m ni c g trong lc ny.Vin Trng cng-an qun anh c li tng on t bin bn khm nh, hn ln ging khi c ti phn ghi tang vt: "mt l c ba que ln, mt s hnh ghi nhn c tip xc vi ngi nc ngoi, vi chc a nhc phn ng..." c xong, hn a t bin bn cho v anh yu cu nng k nhn. Nng cm t bin bn ri li xung bn, nh khng c c v nc mt dng ln ph m khung cnh trc mt. Nng a t bin bn cho cha anh nh ng c. ng c li mt lt, i sa vi ch ghi sai thc t. Qu thc, ng cho t bin bn ch l tm giy ln, mt hnh thc ly c. ng bit r ch ny. V vy bng b v con di c vo Nam.Nng cm bt t tay ln t giy nhng li ngn ng. Ngc nhn anh tht lu, nc mt m a nh xung trang giy. Anh nhn r tm t au thng trong lng nng, phi k nhn vo t giy ghi nhng yu t buc ti chng. Nng ng thng ngi, bung ri cy bt trn t giy, hai tay m mt run ry, ngi lo o nh ng khng vng. S vic n vi nng qu t ngt m vin nh en ti mi lc mt r nt.Vin cng-an qun dc anh i. Anh m hn cc con, bo chng nh ngoan ngon chm hc, nghe li m v ng lm m chng bun. Anh quay qua cha m ni ng b gi gn sc khe. Anh nhn hai a em gi. Anh i ti bn v, nhng tn cng-an gi anh li. Chng ngn cm hnh ng yu thng ny, v trong i sng ca chng, trong x hi ny, tnh yu thng c nhn khng cn thit. Anh ni vi nng:-"Em gi sc khe, ng lo lng cho anh nhiu qu."Nng ti gn bn anh, ly ra gi tin a anh phng khi anh cn. Anh khng mun ly v bit gia nh chng cn bao nhiu sau nhiu ln i tin. Mt ng tin mi ga tr bng 200 ng c, mi gia nh ch c i mt s tin ga tr bng hai trm ng tin mi. S tin cn li tr thnh v gi tr. V tnh hay hiu theo mt cch khc, theo chnh sch nh gc min Nam v mi phng din, cp lun ti sn ca nhn dn min Nam, m v bo lc buc ngi min Nam phi chp nhn. V anh cn c gnh nng trn vai, mt n con di nng phi trng nom, dy d. Anh cm t giy hai ng cho nng yn lng. Trong thm tm anh t bit khng hiu anh cn c hi tiu hai ng ny na khng. Hn ko anh i khng qun mang theo nhng tang vt lm chng cho hnh ng chng i ca anh. V anh bt khc ln, cc con anh khc theo. M anh a tay chi nc mt. Anh nhn m tht lu. Nh ti chuyn c, anh thng b v cng, c i b hy sinh cho chng con. Anh vi b dt du i thm nui cha anh, khi ng cng nh phn ln nhng ngi cng thi dt do lng yu nc. Anh i theo b bt k chuyn tu m hay ngy, t tnh ny qua tnh khc ln li tm chng. V by gi trong hon cnh ny, gi nh hnh nh chua xt ni b. Khng hiu v con anh c ci may mn nh b hi xa, c mt gia nh on t.Nhn nhng ngi thn yu, anh cm thy lng mnh thm tha xt xa. Nhng li nhn nh va ri c phi l nhng li t bit, li ni cui cng ca s phn ly.Kim dng li khi xung ht my bc tam cp, quay nhn ngi thn ln cht. m cng-an v trang i pha sau nh bc ro ngn khng gia nh anh ti gn. Anh nhn cn nh gia nh anh y lu. Ni y anh lp gia-nh, sng nhng ngy tht m m hnh phc. a con u n a t sinh ra y. Hai cnh ca cng m rng. Anh i gia m cng-an ra khi sn nh. Mt s ngi trong khu anh ng bn kia ng, h nhn anh ngm ngi nh thng tic cho mt ngi min Nam.

*

4.

Vo ng gian trun (Tri Bng-Ky)

By gi gn 10 gi m. Nhng ngy cui nm trng mun, n khng sng nn con hm chm trong bng ti. Kim mc b qun o mng nn hi lnh. Hai ngi cng-an i km hai bn, mt tay trong ti qun. Chc mun cho anh bit chng lun sn sng nu anh c nh thot chy, nh tng xy ra trong nhng ln vy bt trc y. Vin cng-an qun cht ni bn tai anh:-"Chng ti khng cng tay anh nh thng x dng theo th tc bt giam v knh trng anh v gia-nh anh."Anh tha bit d tm ca hn. Hn x dng ngn t nh nhng, tnh cm hu khng xy ra chuyn rc ri dc ng, hn na hn khng th hnh ng l mng, tn c nh tng lm, vi anh chng chng c li iu g. Chng li cng khng th mnh tay trc mt ngi dn trong xm ang ng bn kia ng, m chnh sch Nh Nc ang t ra ly lng ngi dn min Nam.Anh b y vo gh sau mt xe du lch, ngi gia vin cng-an qun v i din thnh ph. Hng gh trn, ngi bn ti x l cng-an trng qun Bnh-ha. Pha trc xe du lch l mt xe Jeep c cng-an v trang. Hai xe Honda c v trang chy km hai bn xe anh.Anh t hi ti sao mnh c i x qu chu o, m sut cuc i lm vic trc kia cha bao gi c hng khung cnh "tin h hu ng" nh th ny. Hay v danh xng "u no" m bn chng va gn cho anh, nng anh ln hng quan trng.Tri v khuya ng ph vng ngi. Gi ny, i vi ngi dn min Nam khng cn l thi im n chi nh trc, m l lc ngh ngi sau mt ngy vt ln vi s sng, sau nhng gi hc tp chnh sch Nh Nc ti khm phng. Nh Nc lo cho ngi dn tht chu o.Xe qua khi ng t V-di-Nguy, theo ng Chi lng hng v Gia-nh, ri ng Bnh-ho. Khi qua cu, xe r vo khu bit th vng v. Cn nh nh tch ri khi li xm. n khng thp sng m nh trng m nht nn khng nhn r mi vt. Xe ngng ni cui sn i din vi dy nh ngang thp. Anh b li xung xe, hn bo anh a hai tay ra sau, mt vng thp lnh qun ni hai c tay xit mnh. Anh nghe r m thanh ca nc cng trt qua khp. Hnh ng c hi nng tay, khng ging li ni "knh trng" nh khi anh va ri khi nh. Anh cht hiu v s thay i qu nhanh, h khng cn lo anh tho chy nn i x thng tay nh bn cht sn c.H dn anh ti trc mt cn phng nm di mi hin che, pha trong l mt hnh lang ti nh mc. Tht yn lng nh khng c ly mt hi th. Hn ko mnh cnh ca st nh, bn l xt r gy m thanh gh rn trong m vng. Trong phng qu ti, anh khng phn nh c r rng pha bn trong. Anh cm thy hi nng v mi hi nng nc di vo mt. Cha kp nh thn, anh b x mnh vo phng, chn vp phi sn g nn ng chi v pha trc. Anh khng kp t ch, nn theo y ngi anh va mnh xung t. Hai tay b cng v pha sau nn mt bn vai au ing, rt may u anh khng va vo u. Anh ngi dy, a mt chn qu xung quanh, chn chm vch tng hai bn, cn pha i din vi ca ra vo phi hai bc chn mi ti vch ngn. Anh tr li vc g, Vc g tha khe h b lt ngn tay, gc nghing nghing mt u ln b ca ra vo. Anh ngi trn vc g, chic chiu tri nm rch. Hn phi c nhiu ngi ti y trc anh. ng nh li vin cng-an qun ni, h sa son ch nm cho anh tm tt, cng chiu ging y . Chic cng ko hai tay v pha sau khin anh c ng thiu t nhin. Anh c gng a hai tay v pha trc nhng vng xch xit cht, thu hp vng trn, nn kh a hai tay qua mng.By gi na m, khu ngoi tht yn lng. Khng cn ting my xe chy ngoi ng. Vn vt nh chm vo gic ng. Trong phng ch cn ting mui vo ve, thnh thong vang ln ting thch sng tc li. Mui bm vo mt, chm vo hai bn tay sau lng, vo hai bn chn trn. Anh thy nga pha sau lng v ln vi mng khng cn c chic vi di. Anh c ng lin hi sua ui n mui nh ngi ma ri.Thi tit Si-gon vo cui nm tr lnh, nht l nm nay. Nhit quen thuc trn 30 C bng chc tt xung c chc , khin dn Si-gon c dp khoe o m. C ngi tiu lm cho rng, cng-sn chim min Nam mang ci lnh ct da ca min Bc v ci i cng vo theo.Thc ra vo gi pht ny ci "i lm" th cha, v min Nam vn l va thc ca vng, mc d chia nm x by, ht ra Bc li qua Lo sang Mn. Nhng chc chn ci "au kh" ti ri v ang trn pht trin. Ngi lu mi, anh nm sp trn vc g, v s khi nm nga s ln chic cng pha sau lng, m mi ln chm mnh vng cng xit li nh hn. Nm khng c bao lu li bt ngi dy v mi nc cng xng ln. Anh ngi da vo tng, tr c tht tnh to. Anh ln tm s vic khin anh b btm lng l tri qua, ting d tha dn. Anh nghe thy ting g gy sng quanh y, ri ting xe th g mng trn ung nha rung ting nhc leng keng. Ting my xe ba bnh mi lc mt nhiu Qua khe l xch pha di chn cnh ca st, bng m nht mu. Tri hng sng. Sinh hot mt ngy li tri dy.Tri sng hn. nh sng len vo phng qua khe ca khng chiu r cnh vt bn trong. Cn phng chiu ngang rng hn thc, t cnh ca ti vch tng pha trong khong 2 thc. Mt trc, cnh ca st chim gn trn, ba mt tng cn li d bn v lu ngy cha sn qut. Kim cht nhn thy dng ch trn tng, d c bi xa nhng vn cn c c d dng. Dng ch " o cng-sn" tht m nt, nh c vit bng mu, nn thi gian i mu thnh nu xm. Vc g tha, chic chiu tri nm rch, nn khng cn c phn no mi hi xng ln t ming cng di vc g. Bng nc mu en lan ra pha ngoi vc. X u trn ngp trong phng, khin nhp th nh mun tc nghn, gy ln cm gic chng mt bun nn. Trong phng trng trn, khng c phng tin v sinh.Hai vai Kim mi nh v hai tay khng c ng bnh thng. Ngi mt mi sau mt m khng ng. Dng ch " o" trn tng gi cho anh nhiu suy ngh. Vi chic cng ni tay cha phi l mn n chi m h mi anh vo bui u s ng. Anh cn mi m qu, cha nm tri cc hnh l mn n chnh dnh cho thnh phn nh anh, nh nhng ngi vo y trc m s phn ut, ch kin cng in du trn tng. Th hn phi tr bng mu , bng kip sng con ngi. Khng hiu nhng ngi vo y trc anh gi hay tr, cn sng hay cht. Kim cm phc nhng ngi bn vng mt, m du tch ghi li nh khuyn khch anh chu ng, chp nhn au thng, v mc-ch cao c l s t do v quyn sng ca con ngi.Chic vc g anh ngi on xung. Mnh chiu c rch nt l nhng xng g nm nhn thn, i mu nh c cc tm thn m t m hi, r mu v cc hnh, on oi ch st sau nhng ln khai cung.Anh i li trn phn nn ngoi vc g, hy vng c bp hot ng s gim c phn no mt mi. Anh m bc trn phn t nh b hng trm, ri hng ngn... u c cng thng, khng hiu vic anh b bt lin h ti nhm no. Anh phi tnh to, sn sng ch i trnh cho mnh lm ln sau ny.Mt tri chc ln cao, nh sng la vo phng nhiu hn. Anh nhn k cn phng, qu tht d bn. Mng nhn ging khp tng, dn xp lp ti cc khe gch, gc tng. Chc lu ngy cha qut dn. nh nng nung nng mi tn, hm nng phn khng kh anh th. Nc cng di vc g nh bc hi nhanh hn, lm khng kh trong phng thm ngt ngt. Hi nng t mi tn, khng xa u anh bao nhiu, nh anh xung. Anh ngi xung vc g trnh hi nng trn u, mong tm mt cht hi mt t mt t. Anh nm xp trn vc g, mt st khe l sch gn chn cnh ca st, mong tm mt cht khng kh trong sch ngoi. Anh khng nhn thy khung cnh no khc ngoi khong cch hn thc t chn ca ra vo. Ngay trc ca, nc ng thnh vng, th ri trn mt nhng chic l vng. Anh tm thy bng rm ca cy trng c.Anh khng hiu xung quanh anh cn nhng ai, c bao nhiu phng. Khng thy ting ng no khc l. Trong phng khng c vt g c th lm phng tin v sinh. T ti hm qua n by gi anh phi chu ng, phn nc tha trong c th nh tng thm, lm cng phng bng di. Anh cm thy tht kh chu nhng c nhn v khng mun lm bn thm khng kh trong phng vn khng sch cho bung phi.Cha bit vic g s xy ra giy pht k tip, anh nh lng ch i. Mi th khng cn trong quyn hn ca anh quyt nh, ngay c mng sng cng khng bit cn hay mt vo thi gian sp ti y. Anh khng th nn nng, v bnh tnh l iu cn thit trong trng hp ny.Khong hn 10 gi ca phng bt m. Hi nng trong phng nh cun cun tun ra ngoi. Tn cn b v trang va l u vo vi li ra ngay, nh chong vng v b sc nng v mi hi y hn ra. nh sng chi chan p vo phng, ty xa phn no khng kh d bn bn trong. Kim bc ra ngoi khoan khoi n lung gi mt. Anh c tho cng tay, c 10 pht n ba cm tra v lm v sinh c nhn.Anh chy qua mt ngi cn-b v trang ti phng tm chung, tho b b qun o trn ngi. Anh phi tht nhanh, ch c 5 pht tm ra v v sinh, cn 5 pht dnh cho ba n tra. Nhn bt cm go hm nh gi trong kho lu ngy gia li i. Chn cm ngui, mt ming c hp mn cht trng cht ln bng hai t ngn tay, nm di my cng rau mung luc khoanh trn. Ba tra ch c th. Anh c n mc d khng thy i v qu mt mi. V tanh ca ming c lm anh lm ging. Anh c nut cho nhanh v nh thm s phi lm quen vi nhng ba n nh th ny. Anh cn mt cht g vo bng sc chu ng trong nhng ngy sp ti. Mi pht ngn ngi qua nhanh, tn cn b dc anh vo phng khi cha n ht bt cm. Hai tay anh li x vo vng xch. Cnh ca st ng mnh pha sau lng, m thanh vang ln tht d di.By gi qu tra, mt tng bn phi hng ty b hm nng nh v st nng, hi nng t mi tn, vch tng t nng khng kh trong phng. M hi nhm nhp trn mt da. Anh mun ci o cho bt nng, nhng hai tay b b xch pha sau, hm rng khng ci c hng khuy o trc ngc. Anh nm xp xung vc g hu xa phn no mi tn ang bc la, hy vng hi mt t mt t lm du cn nng ang hng hc trong ngi. Kim nh n mt ngi bn b Vit cng bt khi i cng tc ti min Trung, chng bt nn nhn nm nga, chn tay dang rng, c chn tay buc vo cc, khng th c ng. Di nh nng chy da ca ma h, hi nng ht t mi tn ch cch mt hn thc, khin nn nhn nh chic khn kh vt ht nc. S chu ng ca Kim cha ng k, nhng c qua cnh ny mi hiu c ci au kh m ngi khc phi chu ng.m qua tht lnh li khng c o m, by gi qu nng li khng ci c o. Nm gi chiu l ba cm ti. Ca phng va m, chic cng tay va tho, anh vi chy qua phng v sinh. Thi gian hn hp thc qu bu. Anh cht thy na di chic bnh nha loi 2 lt bn u nh. Anh nht chic bnh va tm va ra sch, hng y nc vi. Khng hiu trc y n c dng vo vic g, sch hay bn. Chc lu, t bn bm vo, mu trng i thnh nu nht, khng cn bit, anh ang cn n, khut mt trng coi. Anh ngh chiu v ti nay s c nc ung, khng b cht kht nh sng hm nay, v phn nc ung trong ba n khng kim ch ci kht trong cn phng nng nh l bp.Anh v vi chn cm. cng li chn cm ngui go hm, my cng rau v ming c hp mui mn cht lnh tanh. D khng ngon ming anh vn phi nut cho nhanh. C th anh ang cn n, phi n ht bt cm, khng th b d nh sng nay. Cn lu lm anh mi c bt cm k tip, m c th nhiu vic xy ra khin anh khng c ba n ny.Kim bnh nc trn bc ca ra vo, ch u vc g gc ln, trc khi anh cho hai tay vo cng. Anh ngh bnh nc ni y, c th nm xp trong lc hai tay pha sau lng, dng rng cn nghing bnh ung nc khi tht kht. Nhng anh cht ngh ti phng tin v sinh, kht c nc ung cn phn nc tha trong c th li khng c ch cha, m chic bnh nha khng th lm hai vic mt lc. Tri ti, anh ch i mt ngy di vn cha c g xy ra. Chng l h i lc na m khi t va an gic ti dng dy mang i ly cung. Mt hnh thc c t nhiu hiu qa, v t nhn km minh mn trong gic ng chp chn. Cha bit nhng g s xy ra vo thi gian sp ti. Anh mun ng mt gic hu ly li sc khe, v hm qua thc trng m. Nhng nm nga s vo cng, nm xp chng c bao lu v mi nc cng xng ln. Anh th nm nghing cng khng n, v c thn ngi ln ln mt phn cnh tay, khin cnh tay t bi. Anh c un cong ngi li, mng c th lt qua vng tay hu a hai tay v pha trc, nhng vn khng xong, chic cng xit ni c tay qu cht, vng tay v vy nh li nn mng kh lt qua.Kim ngi ta vo tng, ngh ti cnh ti qua khi n bt anh, chng hng h nh mun n ti nut sng, canh chng cn thn nh s con mi vut chy. By gi li hng h thong th, anh thp thm trong cnh i ch. Anh suy ngh lin min, n li chuyn c. Anh cn dng cu chuyn cho lp lang. iu g cn khai mi khai, cn du l du, nhm tnh tht k, v t y n s l l lch trc sau nh mt ca anh.Anh mun ng nhng n mui i chng yn. Nhng nt mui t ni trn mt da nga ngy kh chu. Anh trn tr nhiu ln, ht ngi li nm....Ting g gy sng. Ting v nga, ting my xe dn dp tr li. m qua i tht nhanh. Mt ngy bt u.nh sng bng ln ngoi ca st, len vo phng sua bt bng ti. Phn tn n mui vi chic bng cng phng, nng n v cnh. Nhng con dn theo nhau ni ui ni gc trn....

&Khc vi ngy hm qua, mi 8 gi sng ngy th hai sau khi anh ti y, Kim nghe thy ting chn ngi bc ti gn. Anh t hi khng hiu c g xy ra y. Ting m kha pha ngoi. Ca phng m, cn b v trang ni vng vo: -"Anh c 10 pht lm v-sinh c nhn v sa son i lm vic."Anh ng ng vi danh t "lm vic", n khc l vi thi quen ca anh. Anh vi vo bung tm, ging nc mt gip anh tnh to, mi hai ngy khng co ru m cm thy nga ngy kh chu. Anh vut nhng git nc bm trn ngi trc khi mc li nhng b qun o l lt my ngy cha git. Anh c dn ti mt cn phng gia dy nh ngang, gp li tn cn b n bt anh ti nh. Hn tn Ba Cm nh va xng danh. By gi ban ngy anh mi nhn r mt hn, ng l mt th con ca cch mng. Th t ghp vo tn khng phi l th t u con trong gia nh, m mc ch ch gip tn hn khng tr trn, c v ha ng vi dn a phng. Khng r c phi tn cng cm, hay ch l th tn gi cho ra v hin lnh, nh mt b s, mt danh xng thng dng ngy trang trong thi gian nm vng, quy ph khng b ti min Nam. Nhng khng hiu sao, nghe tn hn anh vn khng thy m hng du dng, gin d, thn thit ca ngi min Nam m Kim thng nghe mi ln i cng tc ti cc tnh Hu giang. Cn hnh dung hn tht c bit, khun mt khng ra ch in, n ging nh mt hnh thang ko di xung, xng hm bnh ra qa ln. Da xm mt, mu sc c hu sau mt thi gian nm di hm su, hay ti cc t im trong rng ni i thi c ph hoi i sng an bnh ca nhn dn min Nam. Hm ru quai nn cha co sch cn lm chm, i mt nh n di hc mt su khin khun mt hn khng cn xng, ch l nt gian c th on. Hn qa khng chn lm ngh, hay ch l sn phm ca chnh-sch "trm nm trng ngi". Hn dang rng i tay nh m ly chic bn. B qun o dn s h i thng tp vn khng lm bt i phn no v th kch nng n cn nng tnh giai cp. Khu sng lc trn bn trong tm tay vi, tp h s c nhn ca Kim trc mt m sn trang u.Hn ht hm bo anh ngi trn chic gh u cao, khng c lng ta v g k chn. Hai chn anh bung thng khng chm t, khin th ngi khng vng vng. Nt mt hn hm hm nh mun n ti nut sng ngi i din, khc hn v mt du dng ca hai ngy trc y. C l hn c nh lm anh khip s thun li khi ly cung. Gng mt hn thay i, lc ng cng phng, khi xm xt co dm kh coi, cng l nt bt nhn anh c.Hn gn ging m u cu hi lin quan n hot ng ca anh trc thng 4 nm 75. Ri bt cht chuyn cu hi v hot ng chng i Nh Nc v hnh thnh t chc ny ra sao.Anh tr li hn y nh li khai trong bn l lch anh khai ti phng khm v hot ng ca anh trc ngy 30/4, v khng khai mt li no v hot ng chng cng-sn sau ngy min Nam b xm chim.Sau my gi hi cung kt qa khng c nh mun, hn ni cu d tay p mnh xung bn ming ht " ngoan c". Hn ng bt dy nh khng dn c cn tc gin lm mt hn tm ngt, hn quay li bo nh tn cn b v trang ng pha sau. Anh thy tn cn b v trang i sc mt nh ly s tc gin ca Ba Cm. Hn cn qu tr c ch ng tt trong gung my bo quyn, hay ch l mt th tiu anh hng vng ln vo ngy min Nam xp . Hn c hng dn hc tp, nhi s t-tng x-hi mi, hu theo kp bc chn ca cc bc n anh.Khi chong chic cng thp vo c tay Kim, hn xit mnh nh mun trt ht cn tc gin ang trn ngp trong lng. Anh dn ngi ln nh mt phn ng t nhin, khi ln thp lnh m cht hai c tay lm anh au nhi. qu gi cm tra, khng thy chn cm trn li i trc ca phng nh mi ln. Anh b y vo phng, cnh ca st ng mnh pha sau lng.Kim ngi ta vo tng, dui thng hai chn mi nh sau bn nm gi ngi trn gh u khng g k chn v ch ta lng. Nhng t xng sng nh ri ra tng khc lm lng anh mun xm xung. Anh cm thy i, v nhng ht cm n chiu hm qua chc bin mt t na m. Hai tay nng hn, mu chuyn mnh ch cng st xit vo, nh tri tim ang p ni c tay au xt. Anh nm bn tay, cc ngn cng phng, nh mu ngng li. Anh c cm gic au tc u ngn tay, ging nh khi qun si giy thung vo u ngn tay lc cn nh. Anh vi nm xp xung vc g, hy vng vi th nm ny, hai tay sau lng c d cao s gip cho mu d lun chuyn v t ng ni bn tay. Nhng v ch, cm gic nhc nhi vn cn, tay cng sng vng thp cng cht hn. Anh mong mi ti ba cm chiu, khng phi v khng c ba n tra khin anh i bng, m mun c tho chic cng d ch trong mi pht ngn ngi. bn tay anh c d chu, v mi ln mu dn xung nh c nhiu mi kim, hm kin m chch cc u ngn tay.Ba cm chiu vn ch l 10 pht. Khi cng tay, anh bo hn:-"Cn b cng ni mt cht, v cht qa ti khng c ng c."Nghe anh ni hn h mt ting, nt mt anh li, lnh tanh trn khun mt cn bng ra sa:-"Nu th th sao cn gi l k lut." v bp vng cng cht hn.Ca phng ng li, anh bc vo bng ti. Trong phng gi ny nng nh la t. Sc nng lm anh chng mt nhc u, vo phng khng c my pht ngi t m m hi. Hnh lang yn lng, khng cn nghe thy ting ni ca m cn b pha ngoi sn, ngoi tr ting so ming ca tn cn b v trang ni vng gc du nh.Anh nh n gia-nh, khng hiu gi ny cha m, hai a em gi v v con anh ra sao. Chc v anh bun lm. Anh nh mi nt mt t sng nc mt, hai mt hoe nh ang ln cn st ca nng. Anh nhn thy lng yu thng xt xa v nim tht vng ni mt nng. Nng nh on trc c tai ng, hay v hnh nh, nhng chuyn k v hnh ng tn c trong x hi cng-sn trc nm 75, r nt sau ngy min Nam b xm chim. Nhng hnh ng th hn, bt b xy ra nh cm ba m nh nng.Nhiu m nng khuyn anh phi cn thn. Nhng ti anh i gp bn v khuya nng vn ch ca, nh kh chp mt khi anh cha v, nh thp thm lo u trong giy pht anh vng nh. Nng khc tht nhiu v c ln bo anh: nu anh gp chuyn khng may, th m con em b v. vo giai on giao thi trong mt x-hi ang sng lc tr a hn th, mc d th hn do h gy ra, anh lm sao trnh khi "Anh nhn thy him nguy lun e da, nhng khng hiu sao vn hng say, c phi v lng yu mnh qu hng m anh sng nhng ngy hnh phc, mt t m m mi ngi min Nam tn tnh bo v, hay mt ln thot khi nanh vut cng-sn min Bc nm 1954. Tu trung vn ch l nghip d, s kip lc vo chn ba o sng gi. Phn anh y k nh xong, nhng em n cho gia-nh nhng au thng lo lng. Cch y hn thng anh nhc chng Nghip bo hn hy lu tm, tnh hnh an ninh khng my thun li. y th, ngi gp chuyn khng thun li li chnh l anh. D chng my tin vo tng s may ri, nht l vo giai on o ln ny. Nhng ti quc gia ny, vo thi im qu phc tp m chin tranh v s bt n e da i sng ngi min Nam, ngi ta vn ch i mt php l dun di, dng li nhng g va thay i, v s thay i khng hp vi ngi.Khi li thm bc t, c nhc chng: "anh s gp cnh khng may, kh trnh khi vng t ti". Kim bng bo d, sng trong x-hi cng-sn c g bo m cho t-do, an ton c nhn. Quyn sinh st nm trong tay Nh Nc, hung h anh nhng tay, i m hn c ngy gp ma. V by gi ci n n.Bn ngoi tri ti hn, khng cn mt cht nh sng l m chiu qua khe l sch di chn ca st. Anh chm trong bng ti, bc vo th gii ca k qu ngi cht. Hi nng trong phng du bt, ch cn vi gi na anh li n nhn ci lnh se da.Kim ta lng vo tng c d gic ng. Khng r anh thip i bao lu, nhng cht chong thc gic khi vai phi xung vc g nm, ngi ln chic cng tay khin n xit cht thm. Anh nhn au, mt ln na c gng cong ngi, y mng qua vng tay nhng vn khng lt. Cng xit cht qu, nh ln su xung rnh tht, thy hi xt ni c tay ch chic cng xit vo. Anh xoay c tay nhng chic cng bt ng, cc ngn tay cng phng, ngn ci v t di i, mt dn cm gic. C l nhng c gng va ri lm hai c tay try da rm mu. Anh ngi da tng i sngNhiu ngy lin tip anh tip tc lm vic vi Ba Cm. Vn i t sng v tr v phng trc ba cm chiu. Hn dng mi th on ly li khai, anh vn m chu ng. Hn qu tc gin, khng hi lng v li khai ca anh, v nh mun chng t cho anh thy rng s kin gan ca anh kh chng li hnh pht k lut. Hn bo nh tn cn b v trang v cho anh v phng.Khi ca phng ng li, Kim ngc nhin thy anh khng b cng, anh ngh sp ti ba n chiu nn hn cho anh thong th. Hai tay rnh rang, anh thu dn li ch nm. Chic chiu rch nhiu mnh ch che kn ch t lng, di vc g l ming cng nc lp xp mt nn. Khng hiu ng nc chy qua nhng u m khi ti y mu nc en thui. Khng c g qut sch hay che ming cng cho bt mi hi. Hai bn tay anh sng tm, cc ngn cng phng, ngn t c ng thy ngng. Vt thng ni c tay s trm trng hn nu cn cng theo cch ny.Sau ba cm chiu, tn cn b v trang y anh vo phng. i tay anh lm th tc nh mi ngy, khi hn bp vng st anh phi nghin rng chu au. Hn bo anh ngi xung vc g, ly thm chic cng th hai xch nt hai chn. Mi ngy trong phng ti anh ch l k m ngi ct, hm nay anh c mn n chi, thm ch qu cho b. Vn cng mt kiu nh cng tay, hai vng st m kn sng long dnh lin bng si giy xch nh ngn. Kim quay mt ra pha ca st, nh sng chiu qua khe l sch khin anh nhn r chic cng chn, trn thn cng khc su dng ch ch ni sn xut ti Hoa-k. Anh tc ci, ng l mnh c hng sn phm ca phe ta. Khi ch c cng tay, anh thng m bc trn phn t ngoi vc g hu gip cho c bp hot ng, hai chn khng b t bi. By gi thm chic xch chn, anh khng c c-hi i li trong phng nh trc, nhng c nhch tng bc d khong cch mi ln ch bng na bn chn. Anh vn mun cho c th hot ng u c c tnh to.Trong tun l u ly cung, anh nm tri my mn n chi. T cng tay ra sau, ni lng hay xit cht u do cm hng ca ngi cai ngc, vo lc nhn ha hay tc gin. c t ngy c thm chic xch chn v ghi nhn l ngoan c, khng thnh tht khai bo vi cch mng. Anh c cm tng mnh nh con ln b tri bn chn, ch cn xu chic n tre l khnh i thc huyt.Sau mt thi gian, hi mi khng c kt qa nh mong mun, chng cho anh i mn, anh nm kiu cng s 8. Tay phi vt qua vai xch vi tay tri t di a ln pha sau lng. Kiu xch ny tht tn nhn, hai vai au nhc v tay tri pha di c chiu hng ko tay trn xung. Lng ngc cng dn, ngi lun lun phi ngi thng khin xng sng au but. Hai tay phi v th bt ng, v nu hi ci xung khong cch hai tay di ra, vng xch s xit vo c tay ang sng mng.Anh khng th hai tay ko co, s c gng v th khc thng ny lm anh au ing. Ci au mi m ang lan nhanh khp c th, au nhi tri tim, nhc nhi xng vai, xng sng mi nh lm anh qun vt thng ni c tay ang ty sng. Hai cnh tay co ln ko xung khin chic cng lm vt thng try da r mu. S au n len li vo tng th tht, khch ng ch vt thot. Lng ngc nh si sc rch v, thc y lng cm hn, nh con th b thng mun lao ngi ti ph v bc tng trc mt. Lc ny anh mi cm thng vi Phan, nhn thc c iu m Phan phi chu ng v tp th. Phan cht sau mt trn n c lit, bm dp thn th, ri b treo ln vi kiu cng ny. Tht ti nghip, anh c nhiu k nim vi bn trong nhng ln cng tc ti cc tnh min Ty trc ngy min Nam b chim ot. Anh mi gp bn cch y khng lu. Phan hng say trong hot ng chng cng, d nguy him lun lun e do mng sng. Phan thng bo cc bn l anh khng th sng chung vi ch cng sn, v s chng n hi th cui cng. Ba Cm nh khng kim ch c s tc gin khi thy anh khng "thnh tht khai bo", hn thy tp cung ghi li khai cu mt sinh vin trc mt anh. Nhn bn ghi anh bit n lc phi i din vi s tht. Anh bit nhm no b v. Ba Cm gn ging:-"Anh gi a v no trong t chc sinh-vin chng cch mng?"-"Ti l ngi t chc cc nhm sinh-vin."Mt hn vn hm hm tc gin, nhng i mt vt le sng khi nghe li khai ca anh. Hn hi tip:-"Ai l ngi cm u cc anh?"-"Ti l ngi t-chc nn khng c ai cm u." -"Anh phi khai r lin h vi cc lc lng chng ph cch mng no?"-"Ti khng lin h vi lc lng no ngoi cc sinh vin b cc anh bt gi."-"Cc anh thuc lc lng Phc quc?"-"D lc lng Phc quc hay ngi Vit T do cng ch l ngi Vit Quc gia vi t tng dn tc t do." Hn vn cha hi lng cu anh tr li, nn hi i hi li nhiu ln, ri bt cht hn ni:-"Nc nh c lp thng nht ti sao cc anh li t-chc lc lng sinh-vin chng li cch mng v nhn dn?"Cu cn hi hn hi v buc anh phi tr li:-"Khng ni cc anh cng bit l ngi min Nam khng chp nhn ch cng sn..." Anh nhn thy gng mt hn tc gin n cc , bt cht hn nhoi ngi ti trong khi anh mc kt trn gh u cao... Anh nhn l ngi cm u, khng c ai trn anh v chng c ai l bn ng hnh. ng giy n nt tht, v anh l nt chn cui cng... Kim bc qua khung ca cn phng thng ln ly cung, nhn thy hn, vn Hai Vn, mt cng an trong lc lng cng an H-ni vo tng cng. Vn cha chu bung tha anh, hn ch anh ngi gh i din, li chic gh u cao khng c lng ta v g k chn. Hn vo ngay:-"Anh c quen mt ngi tn Jean?"Sau cu hi, hn nh vn ci tn ngoi quc ny bng mt m thanh qu kch. Hn a ra mt ci tn tht n gin, khng c li ph ha l tn mt ngi ngoi quc, hay l ngi min Nam mang thm mt tn gi. Hn nhn anh m m soi mi, mong bt gp mt nh mt, mt c ch khc l m t phng ra manh mi. Anh lm ra v suy ngh v tr li:-"Ti khng quen v cha nghe thy tn ny."Hn dng nh khng hi lng v cu tr li ngn gn vi v mt tnh b ca anh, li hi tip v hot ng ca anh trc ngy 30 thng 4. Hn hi i hi li mc du anh tr li nhiu ln.Bt cht c ting ho ngoi ca ra vo, hn nhm ng dy i ra ngoi. Kim nhn theo, anh nhn ra ngi ngoi ca, mt nhn chng nguy him. Anh t hi ti sao hn c mt y trong khung cnh ny. Dng ngi ca hn thay i, b qun o bn ti ngn tay mu xanh i thng np, vn mi tc ct cao, khi ni l hm rng vng sng chi. Hn ang ma tay trc mt Hai Vn nh mt ngi c cht a v ti a phng. Khng hiu hn thuc thnh phn no, nm vng hay ch l mt th cch mng 30 (30/4), mong tm mt ch ng trong x-hi mi. D sao i vi anh trong lc ny vn bt li. Anh n li nhng ngy gp hn, i x vi hn tht t t, thn thit. Nhng by gi hon cnh i thay, con ngi hn thay i. Hn ni chuyn vi Hai Vn tht lu, lc to khi nh, nt mt i lc tht nghim trng. Hai Vn tr vo bn, nh c thm d kin, hn vn quay quanh vn- v s lin-h ca anh vi ngi ngoi quc. Anh gi nguyn cu tr li. t nhin hn hi:-"Anh lm chc v g trong t-chc cng nhn thuc Tng Cng on T-do?"Mt cu hi y anh vo li r, nhng anh mun bit hn c nghe nhng g, nn tr li:-"Khng, ti khng c chn trong t-chc ny v ti khng phi l cng nhn, hn na l cng chc ti khng c php tham gia nghip on."-"C ngi nhn ra anh thng xuyn lin lc vi t chc ny qua nhiu trng hp, nht l lin-lc mt thit vi tn Tng Th k."-"Ti thnh thong c ti vn-phng Tng th k, v hai gia-nh chng ti l ch thn tnh."-"Anh v Tng Cng on c hnh ng chng li nh nc, anh khai r hot ng ca anh vi tn Tng Th k." S vic phc tp n, chc Hai Vn va c mm li. Hn ai ht, ngi mc qun o xanh, mi ngi trong cng on thng gi l anh T, l ngi gip vic trong vn-phng Tng th k, nn bit r s hin din v lin h ca anh vi Tng Cng on. Vo u nm 1974, hi qun Trung cng tn cng v chim c qun o Hong Sa khin nhn dn min Nam rt cm phn hnh ng xm lng ca Trung cng. Chnh ph Vit Nam Cng Ha ra tuyn co v ch quyn ca Vit Nam ti cc qun o Hong Sa v Trng Sa ngoi khi b bin Vit Nam, m theo s liu cc qun o ny c gim st t th k 15 di triu i nh L. Cn v phng din a d, cc qun o ny u gn b bin Vit-nam hn cc nc khc.Lc lng Hi qun ca Vit nam Cng ha chin u anh dng bo v phn t qu hng. Chin hm Nht to v mt vi hi thuyn b h hi, gy thng vong cho mt s qun nhn min Nam.Tnh hnh trn chin si ng. Cc on thchnh tr v nhn dn min Nam ng lot biu tnh, a ra li phn i hnh ng xm ln ch quyn ca Trung cng vi cng ng quc t, nhng v pha chnh quyn cng sn H-ni khng c mt ting ni no v hnh ng xm ln ny.Anh Bi Lng bo Kim:-"Chnh quyn cng sn H-ni c hnh ng bn nc m lch s dn tc s ph phn, chng ta phi c ting ni trc hnh ng xm lng lnh hi Vit nam ca Trung cng "Thc ra chnh quyn cng sn H-ni rt kh m li trc hnh ng xm lng ca Trung cng, v vo nm 1958 Th tng cng sn bc Vit Phm-vn-ng gi cho chnh ph Trung cng mt cng hm ghi nhn v tn thnh hi phn 12 hi l nh Trung cng a ra. Vi cng hm ny, nh cm quyn cng sn H-ni trit tun theo mun ca Trung cng v chi b ch quyn quc gia ti qun o Hong sa v Trng sa.Ngay khi xy ra v xm chim qun o Hong sa ca Trung cng, anh Bi Lng nhn danh Tng cng on T do ra mt bch th gi ti cc ta i s ti Si-gn, vi li nhn nh cc nh lnh o H-ni, "nu nhn gii t Hong sa l phn t ca qu hng Vit nam, hy t thi vi nc Trung hoa cng sn anh em' ang mnh tay xm chim". Kim gp phn hon thnh bc th ny, v anh T l ngi chuyn th ti cc to i s ti Si Gn.Nh li chuyn c lng Kim tht t ti. Anh t hi, vi hnh ng nhng t ny chnh quyn cng sn H-ni t c mc ch g, hay ch v mun c phng tin chin tranh hu chim ot min Nam, m khng ngn ngi nhng t cho ngoi bang.Sau khi chim c min Nam, ng Phm-vn-ng a ra li gii thch v "cng hm ng h ch quyn ca Trung cng v qun o Hong sa v Trng sa", l v cn nhm mc ch "chng li quc Hoa-k", mt li gii thch cho c, v vo nm 1958 cha c s hin din ca ngi M ti min Nam. Nhng thc t chng t cng sn H Ni gy chin ti min Nam ch v ngha v i vi Quc t cng sn.D li gii thch di hnh thc no cho hnh ng nhng t ny ca chnh quyn cng sn min Bc, chng t bn cht bin minh "phng tin vi cu cnh". V di bt c hon cnh no cng gy cho ngi dn hai min, d Bc hay Nam Vit nam, au lng khi nhn thy phn t qu hng lt vo tay ngoi bang. Kim nhn Hai Vn, cu hi ca hn tht mp m, khng c nt chnh xc ca nhn chng. Anh tr li nc i:-"Ti khng thy Tng Cng on c hnh ng no chng li nh nc. Theo ti, Tng Cng on gip cng nhn lm ch ti-sn ca mnh, c lm c hng, v khng phi l hnh ng chng Cng sn."Hn cha hi lng vi cu tr li ca anh nn t li cu hi:-"Anh cho bit anh c lin-h th no vi Tng Cng on?"Khng hiu khi bc chn vo Nam, hn c nm vng tnh hnh kinh-t ca dn chng, nht l gii cng nhn. Hn c bit tin kim c hng thng ca ngi cng nhn nhiu hn lng cng chc nh anh gp hai, ba ln khng. Chc hn lm tng ngi cng nhn min Nam sng kh cc nh ngi cng nhn min Bc.-"Vi Tng Cng on ti khng c lin h g?"Hn cht gn ging:-"Ti mun anh tr li r rt l anh c lin h vi Tng Cng on trong hot ng chnh-tr no?"Anh nh trc ngy bu c Tng thng, hai ng Thiu K tch ri thnh hai lin danh. ng Thiu c bn nh Knh h tr. Anh Bi Lng bo Kim: "Thiu i bn nh knh, nhn ngy l lao ng Tng Cng on t chc k nim, ta gip K mt tay, K s ti d bui hi. Ch hy lo vic t chc bui hi v tip tn ..." Pht cht ng K khng ti, ch c Tng Loan i din ng K n trao th. Ngi min Nam vn t ho c mt nn dn-ch t-do, nhng tic thay sau ny, v quyn li ng Thiu tm mi cch loi i th, bin cuc bu c t-do thnh c din, lm mt ngha t-do dn ch vn c coi l u im ca min Nam, v l li kh tuyn-truyn ca cng sn H-ni. -"Nh tr li anh, ti khng c chn trong t chc cng nhn thuc Tng Cng on, v v vy khng th tham gia hot ng ca Tng Cng on."-"Anh gp g nhng ngi ngoi quc ti Tng Cng on nh th no?"-"Ti khng phi l thnh vin ca Tng Cng on, nn khng c d phn trong sinh hot ni b ca Tng Cng on."Mt hn cau li sau cu tr li, anh thy hn ni gin nn sa son tinh thn chu ng nhng g xy ra. Nhng khng hiu sao, v l do no hn khng cho anh nm mi au kh nh nhng ln ly cung trc y, khi anh khng lm va lng chng.Hai Vn cht ng dy, cm tp h s ca anh i ra khi phng. Cn li mt mnh, anh bit chng cha chu bung tha khi cu tr li ca anh cha p ng nhng iu chng mong mun. Chng vn ging by y anh bc vo, hu vy bt nhng ngi c lin-h. Chng bo anh l tay sai cho CIA, ng l ci li cng sn thng dng, gn ghp cho ngi Quc gia nhn hiu gin ip, mt th lm chng va s va cm th.Kim nh ti anh Bi Lng, khng hiu gi ny ra sao. Anh l ngi dnh tm huyt ca tui tr nh nhng thanh nin cng thi, gia nhp phong tro chng thc dn h t hi u cch mng, vi l tng gp cng sc vo cng cuc a dn tc thot ch n l. Anh theo "Bc", v xa "Bc" khi thy con ng "Bc" i khng phi l con ng m dn tc ny hng ti. Anh tr v thnh, ni ln lc lng chng cng. Anh ng chung vi nhng cng nhn cng kh, thnh phn m "Bc" tng li dng bin h thnh nhng cng c c li cho mc ch ca "Bc".Min Bc mt, anh di c vo Nam cng nhng ngi khng th sng chung vi ch- Cng-sn. Anh tip tc con ng chng Cng. Nhng tri chng chiu ngi, bt con ngi phi vt qua th thch, nm tri au thng trc khi hng mt nn ha-bnh hnh-phc ton vn.Sau hip nh Ba-L k kt nm 1973, anh Lng chua st ni :"n nc ny chng ta b phi chp nhn cnh chung c ho bnh, ch nh bung trong k th cn ngoi". Anh Lng cng dc tm thc hin cc chng trnh gy li ch cho tp th cng-nhn, gip h tr thnh ch nhn nhng chic xe Lam, xe Bus mc d khng c s tr gip ca chnh quyn.Qun i Hoa-K v lc lng ng minh rt ra khi min Nam, s ym tr v nhu cu qun-s km hn i trong khi Trung-Hoa v Nga t tng vin cho Cng-sn min Bc, hu min Bc c phng tin tin chim min Nam. ng Thiu trao quyn cho ng Hng nh gnh ra i. Mt trn min Nam cng khc lit, v mt ln na chc v Tng thng li chuyn tay t ng Hng sang ng Minh vi hy vng ng Minh l ngi ha gii c vi Cng-sn min Bc. Khi anh Lng bo Kim :"Qa thc h lm mt cng vic v ch, Cng-sn i no chu mt ming mi ngon khi k bn ming, nht l khi chng ta khng cn l lc lng ngang tay..." Anh Lng chp nhn li mc d c nhiu c-hi vt thot ra ngoi, nh nhiu ngi b min Nam. Anh quyt-nh li v mun nhn thy mt cuc i i. Khi bc mn st vn ln, ngi dn hai min s nhn thy b mt tht ca ch- Cng-sn, nh anh tng pht hin nhiu nm v trc. Sau ngy min Nam b chim, anh b chng bt mang i bit tm.Hai Vn tr li, hn ling tp h-s c nhn ca anh xung bn trc khi ngi. Hn lt tng trang, n trang cui cng anh nhn thy bn l trang giy c ghi ch CIA, nt ch in t m bng mu ch .Hn t nhiu cu hi, vn ch xoay quanh nhng hot ng ca anh trc ngy min Nam b mt. Li hn hi lc dn dp nh khng che du c s tc gin. C khi li khoan ho hi ht, i mt lim dim nh chng ch ti li khai. Chc hn mun anh ri tr khi t cu hi dn dp gay gt, hoc l l lc khoan thai, s l du vt, hu hn nm gn v gn cho anh thm ti lm gin ip.Thi gian tri qua tht mau, anh gch du trn tng t ngy ri n thng. Sau anh b qun v bit mnh khng cn phi nh. Anh cm c vi nhiu cn b t Qun n Thnh, nhn mt bn h, t Ba Cm, Hai T, Ba K n Hai Vn...Trong c tn gc min Nam n nhng tn trong lc lng cng-an Thnh ph H-ni a vo tng cng, hu trn p cc cuc ni dy ca ngi min Nam.Anh tri qua mt thi gian kh qun, n theo anh c trong gic ng. Nh mi ci cm gic l khi cnh dp ru v hai bn sn, p vo sau lng, d tht ngn gn. Khng gy ting ng m nh qu m ci , hay ting rt ca cy gy qut vo lng, li vt try tra r mu trng gh gm. Nhng anh c cm tng c th ri ra tng mnh, tim gan nh mun tung ra ngoi. n nh tht m, m thanh nghe tht gn, trm m, dt khot nh vin si ln su xung mt nc ao t vo mt ngy lng gi, ch thong gn nhng ngn nc ln tn. Anh c cm gic ci au nh ang gm nhm c th, nm ngi khng yn, chn cm n khng thy ngon ming d bng tht i, ch thm nhng hp nc mt lm du cn nng ang t chy tm can.Anh phi ng ngi n nhng c m thng ti t nh trt cn tc gin v anh ngoan c, ngn tr s lp cng ca chng. Chng mun bt ht tm trn, p nhng tr ngi trn con ng mng b quyn.Tr v cn phng ti, chic cng tay ci xch chn vn theo anh nh hnh vi bng. Anh phi chu ng cho ng cng v l mu cht cui cng, bn hu tip tc con ng v phn anh b d.

&Bng i my ngy khng thy chng gi i ly cung, Anh t hi nhng g s xy ra vo thi gian sp ti y. Anh ch i c tun, ri mt bui sng, c b chic xch chn. i chn anh yu i nhiu v lu ngy t hot ng i li. Anh sng trong cn phng ny nhiu thng, phi chu ng qua nhng ln ly cung, sc khe kit qu dn. Vo mt bui sng, anh khng cn nh vo ngy th my trong tun, ca phng bt m, khc vi gi gic thng l. Anh yn lng ngi nhn, ch i nhng g xy n cho mnh. Chc chng ghi nhn anh vn ngoan c, khng thnh tht khai bo. Anh s c hng nhng mn n mi, chn la k cng cu k hn. Nhng mn k lut, nhng th anh tri qua cha phi tt cng. Sau khi ly cung, cha ln no anh phi b ra khi ca nh c ngi y tri qua. i vi anh, hn cn nhiu th mi l s ti. Tn cn b v trang gi anh ra ngoi, chnh hn cng khng mun bc vo ni m iu kin sng khng phi dnh cho con ngi.Hn tho chic cng tay, anh c cm tng va trt b mt gnh nng trn vai. Theo thi quen, anh vn vai, cng hai tay ko dn lng ngc, ht th hi di nh mun trt ht hi nng, khng kh d bn ang cha trong bung phi. Anh khng i hn ni, chy vi vo phng tm, anh phi x ht phn nc tha trong c th m mi lc mt gia tng. Kim chy qua vi nc tm, trt b qun o mc trn ngi nhiu thng cha git. Anh c cm tng b qun o dy hn, nng hn vo ngy u mi mc. N thm nhiu m hi trn ln vi t bn khi anh l lt trn nn t. Chic o nng mi nhng anh khng phn bit c l mi m hi, mi mu r hay p m mi nc cng di sn nm. D ch l ln vi mng, nhng i vi anh n l tm o gip, che ch cho anh phn no ci nng rt trn c th, v thm bt phn mu r ra t nhng vt thng khng loang chy. D sng vi n tht lu nhng anh vn khng mun o nng bng hai l mi. Nc chy t vi tm trm kn mi tc, ph di xung thn th, gt bt lp m hi cn bm trn mt da. Anh bc ra khi phng tm, vut nhng git nc bm trn ngi. Mc li b qun o bn. Anh cn thn ly vt o thm nh hai c tay m vng cng cn in li du vt au sng ty, cha kp kh mt v cn loang mu. Cm gic xon xt ni mt da ang sng, nhiu ch v mt r nc vng.Tn cn b v trang bo anh i theo, hn khng dn anh ti cn phng ly cung y p ting ku tht nguyn ra nh mi ln. Anh theo hn r v pha bn phi ti phng giam tp th. Mt cn nh vch mi lp tn , ngoi ph mt lp km gai an vung, trng nh tm li nhn khng l m trn con mi bt ng.Anh c ct tc co ru, mt cng vic m anh qun hn trong thi gian va qua. Anh c tm gi k cng thong th, khng b hi h v thi gian 10 pht nh trc. Bn t cho anh cht s-bng, gt ra lp t bi bm trn ngi, nht l lp da giy trong nhiu thng thiu nh nng mt tri, dp ln nh vy c trong cho du si. Anh git b qun o ngoi, mc li chic qun i vt kh.Kim c ch ch nm trn nn xi mng cnh bung trng st ca ra vo. K bn anh l Nguyn-Tin-t, cng va vi anh t khu k lut xung phng tp th. Anh nm ch m cch y my ngy mt ngi can ti chng Cng-sn t t. Anh tn Thanh, khng ai bit anh b bt t bao gi, u ti, nhng khi ti phng giam ny th sc kit. Anh chn con ng ring cho anh, hu bo-v c b mt v an-ton cho bn hu cn hot ng ngoi kia. Nhng liu thuc ng v thuc tr bnh st rt rng gip anh c mt gic ng di tht m m.Trong phng mi la tui , t em b ln 9 ln 10 n c ga ru tc bc ph. mi thnh phn t ti hnh s trm cp n vt bin, khng trnh din theo lnh gi v chng Cng-sn. Anh hi my em nh 9, 10 tui ti sao chng b bt. Ging rt th ngy chng nhc li cho anh nghe li khai vi cn b: "B con ht thuc lo, nh li khng c m nn con c x mt ming bch chng dn trn tng v lm m". C em khc b bt v ngy Tt ly pho nht vo hnh ng H t. Tu trung vn c ghi nhn l "chng ph cch mng". Cn nhng em 14, 15 tui b bt v c hnh ng chng li Nh nc, v lp to n kt ti ng H ch Minh a min Nam vo ch tang thng c cc. Cc em b nhiu hnh pht, tra tn vn mt mc tr li: "Cng-sn vo min Nam phn tn, chia r hng triu gia nh. Cha em i ci to, m mt vic lm v c chng i ci to. Cc em b tht hc, d bu v l con ci Ngy..." Nhng ba n no hn gip Kim ly li phn no sc kho. Vt thng ni c tay kh ming, ln da. Anh c ng y gic b li nhng m thao thc v hnh pht k lut trong x lim. phng tp th c t ngy anh li chuyn i....

*

5.

L thiu(Tri Phan-ng-Lu)

Kim vo phng 6 khu A tri Phan-ng-Lu, mt cn phng gn cui sn, cn cht l phng 7, i din vi khu nh bp. Nhng cn nh xy c, lu ngy khng qut vi trng tht tm ti.Anh ng ni ca hng vo anh em ni: "Ti tn Kim, can ti phn ng chng Cng-sn"...Anh gp nhng n ci, nh mt vui v ca cc bn tr. S bo danh tht cn thit, t ra cng gim thiu c nhng ng vc, e ngi bui u. Phng qu cht, b nm xi-mng lt gch bng khng ch cho 70 ngi, mc d mi ngi c chia khng qu 50 phn chiu ngang, khng rng cho i vai. V khng ch nm nn phn t li i cng chia nhau tri chiu. Pha trong l khu v sinh l thin, ch cch ch nm bng vch tng ngn cao ngang tht lng, v vy mt v-sinh v thiu thm m. Trong phng c nhiu thnh phn, a s chng Cng-sn ti nhng thnh phn khc nh tham gia chnh quyn min Nam trc y, tn gio, ng phi chnh-tr v t-sn mi bn. Anh gp nh bo L i Nguyn v nh t bn Phan B Thc.Sinh-hot trong phng v vy tr thnh c bit. Thnh phn t-sn gc Hoa cng nh Vit c i sng ring, t lin-h vi ngi xung quanh. Nhng ngi c tui thch yn lng, cn li gii tr c sinh-hot nng ng hn, vn tin tng v ch i nhng bin ng ngoi.Sau t ngy lm quen, tm hiu sinh-hot trong phng, anh khuyn khch cc anh em tr nn vn ng thn th thay v nm ng n gi cm tra. Sinh-hot tng nhm hc hi kinh-nghim, hiu bit cu nhng ngi ln tui trnh th gi nhn ri. Nu cao tinh-thn tng tr, ngi c thn nhn gi qu chia x cho ngi khng c gia nh thm nui hay au m. Sinh-hot trong phng v vy thn thit hn, m bc nhau hn.Khi tri Bng-Ky, anh nghe ni nhiu v m "ng ten", nhng ngi tin tng vo li ha cu Cng-sn sm c v xum hp vi gia nh, theo ri, bo co sinh-hot trong phng ln cn b tri. Anh cng nhn Cng-sn c ti dng li ha lm mi nh nhng ngi nh d sau khi b e da. m ng-ten qun mt im quan trng, m cp ch nht thi x dng k phn bi, nh tri chanh sau khi vt kit nc, nhng khng chp nhn k lu manh hn vo hng ng ca h. Mi ngi u cay ght thnh phn ny, v mt cht quyn li ring t gy cho anh em nhiu au kh.Khi vo phng 6, anh em tr cho hay ai l "ng ten" trong phng. Gii tr dn mt, bo cho hn bit ch ch c c hi l thanh ton hn th. Anh quan st thy hn c du con dao phng thn, mt iu m nhng ngi khc khng c lm v vi phm k lut tri giam. Mt bui sng hn n ni vi anh: "Ti bit anh em sinh-vin trong phng khng a ti, tng da git, xin anh ni h v gip ti...."Anh thy hn xung nc, nhng kh c th tin con ngi c nhng hnh-ng phn bi, thnh tch ca hn tht ng k. Ban qun gio tri mun tm hiu nhng hot ng phn ng ca mt Linh mc hin giam trong t st. Mt bui chiu, h y hn vo ni giam v Linh mc, hn ch c chic qun i trn ngi, u tc ri bi, thn th bm tm, mt mi ph phc nh va tri qua mt trn n tha sng thiu cht. Hn ni vi v Linh mc hn l mt phn ng, ri truyn n chng Cng b bt. V Linh mc t tm sn sc, an i hn. Hn tm s mong tm hiu nhng iu m v Linh mc cn ct du v hot ng chng Cng ca ng. Sau mt tun, khng ly c tin g hn ra khi t st v chuyn v phng ny. Anh bit th nn bo hn: "khng ai chp nhn nhng k phn bi, d Quc gia hay Cng sn, Cng sn li dng hn, s vt chanh b v, bng chng l cha c ai trong bn hn c v. Anh s gip hn c an ton, nu hn khng phn bi tp th..." Chng hiu hn c thc tm, nhng t y trong phng tm yn. Hn cho hay trc khi i gp cn b v ni li nhng g c hi v tr li mi khi v. Thnh phn chng Cng sn b bt kh ng, tinh thn chng Cng ti cc phng ln cao. Phng 7 khu A tr thnh phng k lut tp th, v cc phng k lut trong tri khng cn trng, hng chc ngi c xch chm thnh tng xu. Chc bn cn b tri ngh rng, vi cch k lut ny s lm nn lng thnh phn phn ng khng dm chng i. Nhng s thc tri li, chnh hnh ng hnh h tp th ny khch ng tinh thn chng Cng ti cc phng mnh lit hn.V tnh trng bt n ti cc phng, tri bt cc phng vit bn t khai v qu trnh hot ng t 7 tui n khi min Nam b mt vo tay Cng sn. Thnh phn phn ng phi khai r tng chi tit v hot ng chng Cng sn sau ngy 30 thng 4.Ni chung cc li khai u n cha tinh thn u tranh, i hi t-do cho quyn sng con ngi, nhn mnh ti s bc i ca Cng sn i vi t nhn. V phn Kim, li khai ca anh tri Bng Ky cn nng hi, nhng hnh pht k-lut ang lm c th anh rm nhc. Anh phi ni r ci "v nhn o" ca "chnh-sch khoan hng" ca nh nc, m ch bt khut th hin trong cu ni: "Nu bo quc gia ny c-lp thng-nht ti nhn l c lp, nhng nu cn hi th ti vn tranh u cho t-do."Kim b gi i "lm vic". Anh t hi chc c li khai no lin h vi anh nn bn cn b cn kim chng. Hay nhng li khai trong bn kim im chc gin bn h, chng t anh vn ngoan c. Hay sinh hot chng i ca anh v t chc, hng dn cho gii tr trong phng ti tai chng m cn phi dn mt.Anh c a ti khu B, gp mt cn b ngi min Nam tn Ngc theo nh bng tn trn ming ti o. Hn t cu hi, v mt ln na anh nhc li li khai trong bn l-lch c nhn, v hot ng ca anh trong bn kim im va khai cch y khng lu. Bt cht hn hi anh mt cu l hoc, cha mt ln nghe hi trc y:-"Ti sao anh chng li chnh-sch kinh-t mi ca nh nc m bn anh tuyn truyn vi dn chng?"Kim nh l trong cc bui sinh hot u nhm mc ch kch chnh sch kinh t mi. Anh em sinh-vin hc sinh khch ng mi ngi chng li d tm ca Cng-sn, khi a dn chng thnh ph, thnh phn cha c kinh nghim pht hoang lm ry, ti ni rng thing nc c. Vi mc-ch c lp, tch ri nhng thnh phn m Cng-sn thy nguy hi cho chng. Chng nhm vo thnh phn gia-nh c thn nhn i ci to bng cch, ha hn nu gia-nh ti vng kinh-t mi th thn nhn ci-to s sm c v on t. Mt khc, chnh quyn a phng chn p gy kh khn trong sinh-hot kinh-t, lng thc cp pht b ct xn. Mt khi bn rn vi mu sinh, kh cn ch phn i chnh sch lm ln ca Nh nc. V u im ca chnh-sch ny l cn b a-phng trng dng cn nh ca nhng gia-nh i vng kinh-t mi. Trong hon cnh thiu thn v ni n chn , i sng qu cc nhc, khng cn git cng cht v bnh tt, i kh. Phng php r tai rt kt qa, gy ra hoang mang trong dn chng i vi chnh-sch ca nh nc. Dn chng tm mi cch li thnh ph, v khi ngi ny tr thnh bt hp tc vi chnh quyn, l mt gnh nng v kinh-t cho ch Cng-sn. Cc khu ch tri mc ln nh nm, gii quyt i sng cho nhng ngi khng cng n vic lm, nht l thnh phn gia-nh c thn nhn i ci to.Trong thi gian tri Bng Ky, anh bii nhm no b v. Cn b Cng sn ch mi bit c mt phn hot ng, anh ngh mnh phi du k, khng nh hng ti nhng ngi cn li. Anh chm ri bo hn :"chnh-sch kinh-t mi l cch duy nht m Nh nc phi lm gii quyt s dn chng qu ng ca thnh ph m hin ti khng c phng tin sng. Hn na kh nng kinh t ca nh nc khng p ng ni nhu cu..." Anh nhn mnh l ch ni ln mt thc trng m khng cn xuyn tc.Hn qu khng hi lng vi li tr li cu anh. Anh i li ly cung nhiu ngy. Hn dn mt ln lp, ca tng hc thuyt Mc-L bch chin bch thng. Anh nng mt ni thng vo mt hn, "th hc thuyt m hn hc thuc lng, ca tng l v i, l bch chin bch thng kia li thi. N khng phi l khun vng thc ngc, l kim ch nam cho quc gia ny noi theo. N ch l th thin ng mng tng, v kt qu mang li i rch v chm tin nh ngi dn min Bc phi chu ng trong my thp nin va qua."Mt hn cht tm li, vt ng dy, p mnh tay xung bn. Cn gin lm hn mt bnh tnh, hn chm ngi qua chic bn nh, vung tay m ti. Anh vi ng dy, li li pha sau trnh n nh cu hn. Khng hiu trong i cn b, hn c ln no gp hon cnh nh hm nay. Cn Kim, anh t hiu n nc ny, cn g cho anh khip s, chn bc.Cuc ly cung chm dt, hn bo anh v phng. Ra n ca anh ngc nhn xung quanh, dy xa-lim pha i din vn im lm. Sau ca nh ca x-lim i din anh thy gng mt mt ngi, t xng thuc lc lng Phc-Quc. Kim thy vui vui khi ngi bn d ng ngn ci, nt mt anh bn tht vui nh coi thng k lut. Kim mm ci gt u p li. y l anh L-thin Bo, m sau my nm tri ni Kim gp li tri Thanh Cm, Thanh-Ho.Tr li phng, khng c cn b v trang m ca. Anh cho cc bn hay ln ly cung ny khng thun li. Anh ngi i ni b tng hoa cui sn st bn phng 7, dui thng hai chn, tn hng ln gi mt, nh nng du du m t lu tr thnh him mun, qy bu. Nhn vo phng 7, anh gp mt s bn quen. Vn cn cnh xch chm thnh tng xu ngi, mt ngi i tiu c bn i theo. Anh cha thy u c cnh no nh cnh ny c vit li qua sch bo. C l ch c ti nc cng-sn Vit Nam anh hng. Tn cn b v trang i ti cn nhn:-"Sao anh ngi ngoi sn, v phng m khng cho ti bit?"-"Ti bit cn b u m tm."-"Anh phi chuyn phng."-"Cn b m ca ti vo ly dng."-"Anh khng cn vo trong, bo cc anh trong phng a qua khe song ca." Anh ti ca bo cc bn anh phi chuyn phng, nh anh em gom c nhn. Anh cm ng khi cc bn tr thu xp t trang ca anh, gom nhau mi th mt cht, t thc n cho n thuc ht, biu hin tnh tng tr gia ngi cng cnh. Mc du qu t trn, giang sn ny nh b, nhng c nhiu ngi bn anh khng gp li mt ln. Kim c a vo t st, nghe ni Linh mc Ha ch ny trc anh. Chic t kh nh, khng c l ca s thng hi, nn hon ton l mt hp st kn mt. Ni gc sn thng ng n i lin lm phng-tin v-sinh. Vo ngy nng nc, nhit- trong t ln cao, khin t nhn d ngp th.Nm t st t ngy anh c chuyn qua khu C1, mt khu mi xy sau ny v nhu cu t nhn gia tng. Anh vo x lim s 3. Mt cn phng nh tng xy cao, trn c. Trn cnh ca st c mt ca g ch nht, mi chiu 10x20 phn, l ni chuyn phn n trong ngy, v hng mt cht nh sng mt tri. Mi khi ng li cn phng tr ln tm ti. B nm bng xi mng cao khi mt t, chiu ngang 80 phn tri mt chiu nm, u nm chm tng chn chm vch ngn bn v-sinh. Khong t cn li st b nm va hai gang tay. V mi xy nn b nm cha kh, qua mt m chic chiu tri t sng do hi t m. D sao cn x-lim ny vn kh hn nhng ch anh va tri qua.Phng s 2, pha bn tri phng anh l mt n sinh vin can ti phn ng. C rt tr, khong hai mi tui, nt mt xanh xao nhng y cng quyt mi ln ly cung tr v. C ht c phn cm tra qua l gi vo ngi tn ng-ten gi nhim v a cm bung li khim nh. Khi tri Bng Ky, anh nghe ni ti v nh th Vinh-sn, hu ht nhng ngi lin-h u vo tri ny. Cn s 1 l ni giam cha Ngh, cha X An Lc. ng b bt khi nm trn ging bnh, b co buc l ngi cm u ca cuc bin ng nh th Vinh Sn chng li chnh quyn Cng-sn. ng b kt n t hnh. Anh Ph-Sn cch y my cn, va lnh n 20 nm t v c chn trong v Vinh-sn. Ali Hng, ngi lnh chin can m chng tr m b i bao vy nh th, cng lnh n t hnh, cn trong cng. Mi ln i qua x lim ca Kim, vi o chemise mu sc ma h b ngoi, nt mt Hng vn vui v, coi thng ci cht cn k. Cn s 4 dnh cho t ti Nguyn-hng-Thnh, ang i ngy thi hnh n-lnh. Hn thng m vo tng gi Kim ra ni chuyn. Hn cn qu tr, va 30 tui. Anh an i v khuyn hn c kinh cu nguyn. Hy vng li kinh s gip hn ly li bnh tnh, trn p c phn no s s hi ang dy ln trong lng. Tm trng hn cng ngy cng tr ln bt thng. Khi im lng ch nghe thy ting khc tht tht nh mt a tr sau nhng roi n. Ri bng tr ln si ng, ph phch nh con th b thng ang vng vy mong thot khi by rp. Ting tht va thot ra ngoi bng cht tc nghn, nh li dao ca ngi t va ct ngang cung hng con vt hy sinh. Ting nc ko di tht th thm. Anh thng cm vi tm trng ca hn, bit mnh cng lc cng xa ri s sng, mt tt c nhng ngi yu thng. Hn ang nu ko s sng mt cch tuyt vng. Hn chng n nhng s vic khng thay i. C l Nh nc cn ti sinh mng hn rn e ngi khc. chng t c bo lc, c uy quyn ca mt ch-ngha gi l "x-hi thuc v nhn dn v v nhn dn." Hm qua l ln cht gp mt gia-nh trc khi t gi ci i. Hn ni v hn cn qu tr li c ba a con di lm sao chu ng ni trong cuc sng kht khe ny. Hn vn cn mun sng tip ni cuc i, nhng nh bt lc trc lut-php cch mng.Anh thy nhiu trng hp nn nhn b bn gc v ti danh khng ng cht. Ngi ta cho nhau ci cht tht d dng, n gin, ngi buc ti chng i din cho l cng bng m v mang nng nhng hn th. Anh ngh n i sng ca mnh v nhng ngi quanh y liu c hm hiu nh th khng.Phng Cha s vn yn lng, khng hiu ng ngh g v ti t hnh m Cng sn ghp cho ng. C phi l phn thng dnh cho vic ng tham gia, hay ch l l do thanh ton nhng ngi i u v thnh kin. Nhng d sao m vang ca v Vinh-sn tht ln mnh, l ngn uc thp sng con ng tng chng tm ti. thi bng ngn la tng chng tt lm. L nh sng cui ng hm thp sng nim tin tng chng v vng. L mt n v bo ging mnh vo ch ang say men chin thng. Kim tr li vi chic cng sau nhiu ngy vng bng. Chng li dng hnh thc k-lut buc anh cung khai. Anh tri qua kh lu trong cc phng k lut, khng hiu s cn c hng nhng g mi m vo nhng ngy sp ti. Anh nm c cng tay ln xch chn, cng hai tay trn di pha sau lng vi m danh s 8, v by gi anh li nm mi v mi cng tay ny vi chn kia. Chng hiu tn tht ca n l g, hay n khng c tn. Nhng phn bit vi cc kiu khc, bn t cho n mang tn: cng kiu s 4. Khng hiu c phi v khi mang cng, t nhn phi khom ngi nh hnh s 4, chn cao chn thp, v vng si xch nn tng i khng thoi mi, ngay ngn. Dng dp i ng lom khom nh con kh, nhng d sao cng kh hn nhng kiu cng trc.Cng hai tay ra pha sau trng tht n gin, c v nhn h nh th ng ngh hai tay ra sau lng, nhng khng thoi mi nh mi ngi lm tng. V khng a hai tay ra pha trc c, nn nm ng lng tht kh, s mi mt lm hao mn sc khe dn dn. Kim nhn ra mt iu, d vi kiu cng no, mi th u c ci su sc ring ca n, v s au n ca c th cng bin i theo. Vi cc kiu cng trc, xng sng phi thng, lng ngc b dn cng, lun lun cm thy xng vai nhi but. Cng cng lu cng mt dn cm gic ni vai, i tay tht nng n v khng c ch da. Tri li, vi kiu cng s 4 ny, xng sng c un cong vng, khi di chuyn ngi phi lom khom. Mun nm phi bc chn ch ng, xng sng thy d chu v tri thng trn chiu nm. Nhng chn b cng khng dui thng nn mi nh, c cm gic nh t bi lan dn khp c th. Vo khi say ng, nhng gic m hi hng, nhng hnh nh tra tn trong d vng m nh, v trong lc na m na tnh, bn nng t nhin mun vng thot vut chy, hay lng cm th bng chy mun d chn p ph gng cm. Chn cng p thng, li theo cnh tay ko bt ngi dy. Ch l gic m, nhng s li ko lm c tay v xng vai au nhi.Anh i ly cung tr li. Mt cn b ngi sau mt chic bn ln, khu sng lc trn bn, thnh thong hn cm ln nhm nhm nh mun bp c. Anh chu ng c ngy vi hn trong cn phng ny, tr li nhng cu hn hi, ging ni ang n tn bng bt thnh ting qut, xng hm bnh ra, mt nh la. Hn chm ti, ln thp lnh n vo thi dng anh, Kim nhm mt ch i mt ln n hu. Khi chm dt bui ly cung, bc ra ca, anh thy ch anh ng cch x lim anh ang nm khng bao xa.Anh tr li cn phng ny nhiu ln, ht ngy ny n ngy khc, bt k sng, tra, chiu, ti. Anh b nhiu ba n v tr v phng khng ng gi. Sc khe xung dn vi n ng tht thng.Sau my thng nm x lim s 3, anh c a qua phng tp th. Phng 6 khu C2 vo cui dy. Cn phng mi lp tn qu nh vi hn 30 ngi. Trong phng c nhiu thnh phn, thm cc v nh vn nh bo trong chin dch ht trn vo thng t va qua. Trong phng c anh H Vn ng, Thi Dng Trong mt khung cnh tht c bit, ln ln nhng ngi chng Cng v nhng ngi thn Cng. Nh li c on sau khi hi m Ba-L kt thc l, chng ta nhng ngi min Nam s phi chp nhn cnh "chung c ho bnh", ch nh bung trong k th cn ngoi. Khi anh chua xt cho tng lai dn tc mnh, mt cuc tr ga xong. Min Bc tr thnh "dn tc anh hng" c chnh ngha, cn nhn dn min Nam l nn nhn, khng c quyn la chn s t-do, mc d l quyn sng ca chnh mnh. n nm 75 chuyn c on tr thnh s tht, k th khng nhng ch phng khch m chim trn c cn trong, y ch nh sng vt vng ngoi ng. Hay v lng nhn o trong chnh sch khoan hng, tm cho ngi min Nam mt ch ni vng kinh-t mi hay tp trung trong cc tri hc tp ci to. trong cn phng giam nh b ny anh gp nhng khun mt trong thnh phn th ba, tng theo st Hunh-tn-Mm, Ng-b-Thnh ...trong hnh ng quy ri, gy bt n cho chnh quyn min Nam, lm cng vic ni do cho gic. Nhn dn min Nam nui ong tay o. C l bn cht tnh cm ca ngi min Nam giu lng thng, tn trng quyn sng t-do ca con ngi, nn bn ny li dng phn bi. Thay v xy dng li ph hoi, m sau lng ngi min Nam. Anh thy ti nghip cho h, ch l nhng con tt theo m n tn, ht ga tr nn c vo y hng mt cht n hu ca Nh nc. Nh th m chng vn cha m mt sau khi nhn thy ci lng ca Cng sn. H ln ting k thnh tch hot-ng ni thnh, quy ph chnh-quyn v nhn dn min Nam, coi nh l mt chin cng ly lng mun thu. Anh hiu c tnh ca mi ch . Khc hn vi ng li nh c nh tn gc ca Cng-sn, min Nam nhn o qu, vn i ng con em mc d cha ch chng lm tay sai cho Cng-sn.V tnh ngi anh vn thy thng hi hn, mc du hn l mt trong nhng phn t lm min Nam thm iu ng. Con ngi hn i lc bc l s hn hoan, nh vng tin sm c tr v xum hp vi gia-nh, nhng c khi im lng th di. C l, thm tm hn pht hin d tm ca ch mi, nhng cht dn thn nn kh din t nim chua xt trong lng. Hn hy sinh vo ra nguy him mong c hng mt cht vinh quang. Tht ra tt c ch l o tng, vinh quang khng dnh cho hn hng. Hn lc lng trong mt tp th m lng cm hn ang dng cao, on ght hnh ng phn bi m tp on hn lm. V nh th Vinh-sn cn nng hi, nh hi m hm nng tm t tng nh ga lnh ca ngi min Nam. Nh liu thuc b vc dy nim tin cho con bnh hu nh tht vng. V Song-vnh, Phc-tuy li tip theo. Theo cc nn nhn cho hay, cng-sn iu ng hng s on, vi y xe tng i pho c my bay ym tr, bao vy c mt vng tnh Phc-Tuy. Hng ngn ngi b bt gm mi thnh phn dn chng v Tn gio. Hoc c hnh ng chng i, hay v c ng trong khu vc chin dch vy bt phn ng. Thng ta Trn-S v th c mt trong phng. ng ch l nn nhn ca chnh sch bt lm ch khng tha lm.Kim nh khi anh em trong phng a ra li trch ngi M b ri min Nam, anh nghe ngi nm bn cnh tr li: -"Cc anh hn ngi M b ri, gy ra nhiu tang thng cho min Nam. Hon cnh cc anh ly g lm au. Chng qua cc anh vi ngi M ch l mt cp tnh nhn nay mai i, c g rng buc m au n tang thng. Nu c au th phi ni l chng ti y. C th ni chng ti au hn hon. Chng ti vi Cng-sn min Bc khng phi ch l cp tnh nhn quen nhau cho qua ngy, m trn giy t truyn thng, chng ti l cp v chng u gi tay p, c vi nhau my mt con. Chng ti chia xt vi chng nhng cay ng m cha c hng mt cht ngt bi. By gi n lc gi l vinh-quang, chng quay lng li"Lc ny anh mi hiu tm t ca ngi nm bn cnh. ng gc ngi min Nam, ngoi 60 nhng trng rt quc thc, thng im lng nh suy ngh iu g. Khng hiu tp on ng c bit mnh ch l mt th cng c, hay v bn cht chn tht, vi li ha ban u, nn vn tng l c quyn i l cng bng v quyn li. Nghe tm s, ng vn l s quan cp t ca "Mt trn Gii-phng Min Nam", tng theo st Tng Tr khp ni trong nhiu nm chinh chin.Sau thng 4/75, ng v mt s ng bn hu tht sng, v Mt trn Gii-phng min Nam b khai t. ng chn ngn cnh i thay i, tr v cn nh nh mi ng trong vng Song-Vnh an dng tui gi, cha chy cn bnh him ngho theo ui ng sut thi gian di chin u. Ngi v yu thng ca ng qua i trong mt ln cng tc. Cn li mt mnh, ng mun n danh, trn du d vng tng gi nh cho ng nhng k-nim thit tha, nhng cng dy trong lng ng nhng ti hn. Nhng tri chng chiu ngi, ng vng vo v Song-Vnh.Cng-sn chp nhn bt lm nn a ng vo y. Hoc ga chng thy s bt mn, chng i bng cch bt hp tc ca tp on ng, nn khng tha lm. D sao, ng cng l s hi tic, lm ln tui xun qua i cho mc ch phi dn tc, m chnh-ngha l danh xng vn c nu cao ch l tm bnh phong che y nhng hnh ng i ngc li nguyn vng ca con ngi. ng thu hiu s vic nn quay u tr li. D khng c li cho dn tc, nhng t nht i vi lng tm, coi nh mt hnh ng xm hi. Nhng bit c cn c hi hay khng.V pha nhng ngi chng Cng ht mnh phi ni ti gi Thng. ng l ng gi gn, b bt v can ti "chng ph cch mng". Khi cn b ly cung nt n, bc tc mnh ch tay bo: "may cho cc anh, ch chm mt gi na l ti cho n thnh ph Si-gon". Bc khuyn khch Kim ht thuc lo cho vui. Chnh anh mun bit cm gic khi u c quay cung trong khi thuc, tr c khng cn kim sot c hnh ng. Bc v iu thuc nh hiu ba s 8, th si nhin, do mu nu thm b vo l iu. Anh ngi xp bng trn, tay cm chic ng iu d chin lm bng bnh nha, chm la ht mt hi di, ngm ming nut khi. Anh cht thy mt cm gic lng lng, thn mnh nh tnh, vi b iu chng hai tay cho khi ng. Khi thuc vo phi, len vo mu, chy rn rn t xng sng ln gy. Chn tc nh mun ng ng, m hi v ra. Mi ngi v tay ci, bo anh khi say thuc trng ging nh Ty c u-dng Phong ang luyn ham m cng. Nhn Kim ht thuc "ng Mt trn gii-phng" nm k bn tm s: "Lc mi gia nhp phong-tro ti ht thuc lo tm vui. Tui tr l nh vy, mnh mun bit mt ci g mi l, nht l sau nhng giy pht thnh cng hay tht bi. i khi n gip trn p c s s hi sau nhng ln cng tc. Cn by gi ti ht thuc lo tm qun..." Kim hiu ch l cch ng t la di mnh. Liu ng c th qun c khng, khi hnh ng phn bi dn tc ang tip din trc mt.Tri Si-gon tr nng d di. Cn phng nh mi tn lp thp y p hi ngi. Hi nng t mi tn di xung khin cn phng nh l hp. Mi ngi phi chia nhau thi gian tm. Vo lc thiu nc, vi nc chy nh git, nc phi chia tng ca nha cha c na lt, s nc cho mi ngi tm trong ngy. Vo lc ny, anh di tht chm t nh u, nc chy dn xung vai, khng dm c mnh s khng nc gt sch cht bn bm trn ngi. Anh vut ton thn hu nc mt thm vo da, xa bt phn no nhng git m hi ang thi nhau chy.Trong phng tht n nh. Phn ng l thnh phn chng Cng-sn, nn i sng tp th rt c k-lut. Nhng l iu tri vi mun ca cn b tri. H mun trong phng lun xo trn hu d pht hin sinh hot v nhng iu t nhn cn che du.Vo mt ngy sau ba cm chiu, tn cai ngc y mt thanh nin vo phng, qun i chn t. Hn bo va k-lut ra. Kim thy hn c v l l, vn phong ti tnh, khng ging ngi nhiu ngy nm mi x lim. Anh thm ngh kh nhc k li ti din, nhng khng cn n khch na. Anh em trong phng nhn hn mm ci, li c thm mt ngi mong c sm v on t vi gia nh. phng tp th cha c bao lu, anh li b gi i ly cung. Khi anh ti, hn ang lui cui nh bng chic xe Honda n dng trc ca phng. Hn chng 50 tui, bn cnh hn l ngi n b tr trn di 30, ang b a con nh. Chc hn l ngi v tr va kt ngha sau ngy thng li. Thy anh, hn ht hm ra hiu bo anh vo phng. Kim bit anh n khng phi lc. Hn ang b tm tr vo vic bo v cht ti sn qy bu nh mt phn thng sau bao nhiu nm kh cc. Anh phi i kh lu, hn vo phng, ch anh ngi ni chic gh u cao. Vn li chic gh khng ch ta lng v g k chn, xa bn hn ngi v cch bc tng sau lng anh c thc. T nhin anh c linh tnh phi phng con ngi trc mt. Dng i ca hn khng hi ha nh ngi vo tui ny. Khng phi v c tui hay thn th gy cm m con ngi cong vng, hay do thi quen nm vng lu ngy. Hn ng nh tp h s trc mt, sa li v tr chic radio nh c da mu nu bc ngoi, cm khu sng lc trn bn cho n vo nng, kha an ton ri b vo ngn ko trc mt. Hnh ng ny cng lm hn khc vi nhng tn cn b m anh gp. C l hn tin bn lnh m khng cn e da trc khi ly cung, nhng vn cho anh hay l hn c v kh, ng chc gin hn. Hn nhn anh, nt mt anh li. Khun mt xng xng, hai m hi hp, mt trng su cng lm hn kh nhn. Hn d tp h s, a ngn tay tr theo hng ch vit t trn xung di ghi ni mt trong trang ba, nhm tnh im danh tng tn cn b ly cung anh, ct ging lnh ngt:-"Trong thi gian va qua anh gp 6 cn b ly cung, ti nghin cu li khai, thy anh vn ngoan c khng thnh tht khai bo vi cch mng...."Hn ngng ni, tay d tip cc trang trong, mt nhn anh, bt cht tip:"Hm nay ti lm vic vi anh, hy cung khai y , du dim v ch. mt th gi ca ti v cng trnh phin phc cho anh." Cng vn mt li e da vo on cht. Hn hi anh t hi cn i hc ngoi Bc, di c vo Nam i hc ri i lm. Cng vic lm trc ngy min Nam b mt. Lin h vi cc hi on. Hn nhn mnh v hot-ng ca anh vi lc lng sinh vin chng Cng. Anh tr li hn nh khai trc y v ph nhn li hn buc thm ti cho anh. Sau hn 5 gi hi cung, hn c v tht vng v vn khng c g mi m. Chc hn mt, ly nc tr trn bn rt thm my ln. Hn ngng hi, anh ngi , ng ln i vo ca pha sau gi mt cn b v trang a anh v phng.Anh tr v phng c chm dt mt ngy ly cung. Khi ti ca, tn cn b v trang m kha ca v ni:-"Anh c 10 pht sa son dng c nhn".Tn hiu tht n gin ngn gn, anh li i phng. Nh mt thi quen, anh thu xp t trang nhanh nhn, cho cc bn bc ra khi phng. Anh vn thy quyn luyn cc bn d mi ti y mt thi gian thc ngn, m mi khi bc ra khi ca cha bit mnh i v u, cn gp li nhng ngi bn va bit hay khng. Anh c dn ti x lim s 24 trong khu C1. Chc cn b tri nhn thy anh khng cn tt, nn cho ring anh c thm thi gian suy ngh. Anh gp li khung cnh c mi xa cha c bao lu. Vn thm xi mng nh, li i chiu ngang khng qu hai gang tay. Vn ba bc tng cao nhn thn, cnh ca gi nh ng li, bin khung cnh bn trong thnh mt th gii ring bit, ti tm. Ca phng m, anh bc vo trong, nhng tn cn b v trang gi li. Anh bit hn mun tng chic cng, mt du hiu thng phn ngoan c ca anh. Anh quay lng li pha hn, hai tay st vo nhau ch i. Nhng khng, hnh ng ca anh khng hp vi hn. Hn n anh ngi xung sn, bo anh quay mt ra ngoi. Anh bit hn mun cho anh "con s 4", li c tay tri st c chn phi. Anh chn tay tri phi hy sinh, anh thun tay phi. Anh cn n p mui git rp, gi nga sau lng, v cn nhiu vic khc phi lm. Anh quen vi kiu cng ny, nhng kiu no cng cho anh mt ni kh ring. m nay chc kh ng v phi nh vt vi n mui i.Anh mi "dn" vo cn ny, tng phng l, khng c ly mt khe h hay l nh nht cy tm lm ch treo mn. Phi i n gi cm tra ngy mai, gi li mt cht cm do lm keo dn ming giy bo c km mt on giy nha gp i, th u c thng lng ra ngoi, mng u giy mn c buc cy tm tre nm ngang. Dng cm dn ch c vi ngy, v khi cm kh d bong khi tng. Anh lom khom i li nh mt tn g. Cng may din tch ngoi b nm chng cn bao nhiu, chiu ngang li i rng 40 cm, chiu di 2 m, nn s di chuyn cng hn hp.Mi hm qua ng ca phng tp th nhn qua dy x lim, trng khng khc g nhng ngn giam th, nht l khi ca gi m, tng khun mt hin ra ch cn li i mt v ci mi. V by gi anh ang trong chic hp kn mt, nhn qua cc phng giam tp th vi ca ra vo c song st to, anh em thay nhau ng ni ca hng mt cht gi mt, chng khc no by kh tho cm vin. nhiu tun qua i, Kim ra khi x lim t sng v tr v trc ba cm chiu. Th ngi trn gh u cao khng lng ta v g k chn lm lng anh mi nh, anh mt mi thc s.Dy x lim anh nm nh khng cn ch trng. Nghe ni anh Don-quc-S cn cui. Nhiu ln qua ca gi anh thy ng Cu, can ti "phn ng", vi b qun o ng mu xanh xc trng i ly cung. Mt bn chn cn mang chic cng, m mi bc chn na vng kia cn vng qua vng li.Ngi phng 23 l anh -hng-Phn, nh xut nhp cng min Ty Ph Nhun, gn khu anh , cng c tng ti phn ng. C l ch c ti danh ny Nh nc mi d dng qun l ti sn ngi dn. Vo lc ny, ngun tin v cc n v thuc qun i min Nam vn chim ng ti mt s a im, lm nhn dn min Nam hng khi tin tng vo mt ngy mai ti sng. Vo mt bui ti, qua l gi phng k lut, anh Phn tm s: "...Ti xung vng Hu giang, i theo ngi chu nguyn l mt Trung t b binh, vo tn ni gp rt ng anh em vi qun trang y ...khi v n nh th ti b bt v can ti t sn mi bn."Anh phng s 22 cn tr. c nghe anh k chuyn qua ca gi vo bui ti, khi lnh gc mi cng ngoi li i. Anh H-nai ln Si-gon, b bt v tch thu 30 bnh thuc lo. Chng bo anh phn ng, gi chn lin lc cho lc lng Phc-Quc. Ca gi phng anh lun ng kn, trnh li anh chi ra cc nhn vt lnh o nh nc vang di khp khu. Bng i my ngy khng nghe thy ting anh chi, tri ngh chc anh mi mt nn m ca gi anh d th. Nhng vo bui sng hm phi on Ba-Lan c quay phim ti thm tri, anh bung 22 khng tic li chi t Mc ti L, t H ti Dun. Chc anh b k lut lu ngy, nn hm i ly cung ch c chic qun ct trn ngi, c chn tri cn dnh chic cng, vng cng ln su vo tht. Chn kia cn in du vng cng vt thng cn hn. Anh khng t mt cht s hi trc bn cn b. Hnh ng ca anh l tm gng cho mi ngi noi theo, khi dy lng can-m u-tranh trc bo quyn Cng-sn.Kim gp cn b tn Phan-v-Ri ny c thng nay, hn khng cn gi c bnh tnh, bn lnh lc u. Hn lp li cu hi anh nghe khi cn Qun:- "Anh bit nhng g v tn Jean?"Hn khng t cu hi nh nhng ngi trc, m lm nh xc nh s quen bit ca anh vi ngi nc ngoi. Hn vn xoay quanh vn ny, nh cn quan tm v danh hiu CIA. Anh lp li cu tr li nhiu ln:-"Ti khng bit ngi no c tn ny."Hn ni cu p bn qut ln:-" quc M thua chy, chng li tn d l nhng loi ngi nh cc anh, nm vng ph cch mng...", hn ngng li ly hi hay mun dn cu tc gin m bn cht c thi quen hay chi th. Hn tip:"Ti ni cho cc anh hay, t nc ny c-lp thng-nht. Chng ang h ho phn i chng ti v nhn-o bt nht cc anh. Mc xc chng n, vic ca chng ti chng ti vn lm...."Lng Kim cm thy m li, li ni ca hn khng ly g bo m v vic g ang xy ra trong cng-ng quc-t, phn i hnh-dng phi nhn quyn ca Cng-sn. Nhng anh tin hn ni ra s tht, m v qu tc gin ni ra nhng iu khng nn ni. Anh tr li sau mi cu hn hi, v i hn c th gi vit t bin bn cung khai. Thy anh ngng ni, hn trng mt ging gay gt:-"Sao anh khng tip tc ni m ngng li?"Kim bc mnh bo hn:-"Ti ngh anh cha vit xong th ngng li i. Nu ti ni lin tc lm sao anh vit kp."Nh chm t i, hay chng t c uy quyn, hn ht hm bo anh:-"Ti bo anh c tip tc ni, khng phi i, ti mun vit g ty theo ti." Kim im lng nhn hn, thm tm anh lun hiu nhng li cung khai ca anh ch l cho c, ti trng ca anh thnh lp trc khi chng ti bt anh. Nhng chng vn mong tm ra nhng ch h hu bt thm bn hu anh. Ging anh bng anh li, nh khng km gi nhng ut hn trong lng dn nn t lu: -"Nh th sao cn gi l li cung trung thc nh chnh sch nh nc ra. Nu anh vit theo anh th cn g ti li khai ca ti." Hn tc gin p bn:-"Anh hc lut phi khng. Li cung ca anh nh li bin h. Anh khng c ti g vi nh nc, ch ti cch mng v c bt cc anh vo y m thi." Kim khng km gi c s tc gin, anh sng ging:-"Ti tip tc tr li cu hi ca anh, cn anh mun vit th no ty ."Anh ni nh ln gi cc trang sch vit sn, thuc nm lng trm ln nh mt. Khi chm dt ly cung, hn y tp h-s va ghi thm li cung ti u bn gn ch anh ngi, bo anh k tn. Anh cm tp cung va ghi c li t u n cui, gch di nhng hng ch ghi khng ng li anh khai, v bo hn l anh khng ng nhng on ny. Anh nh du ngoi l v cho hn bit anh mun sa nhng ch dng sai vi anh din t.Hn tc gin trc cu anh ni, ng bt dy ch tay vo mt anh: -"Anh l mt th cn b, mt th tay sai ca quc. ng khoan hng khng git, cc anh li quay ra ph hoi. Cc anh t chc lc-lng sinh-vin chng li nh nc. X-ng chin tranh nhn dn chng li cch mng."Anh ngh hn ni ra iu ny cng ng phn no. Sau khi Sa-gon mt, cn-b -Vit ti tip qun B Ni V ni trc mt cc anh l: "... n ni no m thy bng dng cn b o en l chng ti phi di chuyn ngay, nu khng trc sau g cng b pht hin...". Li ni tuy n gin nhng th hin thnh kin su xa vi tp th ny. Khng phi cng-sn ch n trnh ngi cn b "Xy dng Nng thn" v nm vng sinh-hot ti mi a phng qua bn Lng Gi p, nhng bng hnh ng gip ngi dn trong mi trng hp, chia s vi ngi dn trong hon cnh b khng b bi Vit cng, ngn chn hu hiu cc hot ng ca cng-sn ti nng thn. Ngh li anh cn thy tic, vo ng thi gian si bng nht, tp th ny tr thnh mt th con ri. qua ht li nh mt tri banh, khng B Nha no nhn. Ngi ta khng mun duy tr, mc d kh nng chin u rt cao, l tai mt ca chnh-quyn ti nng thn, khng khc g cng-an khu vc ca ch Cng-sn. Ch khc mt iu, ngi cn b o en cng nhn dn chin u bo v mnh t t-do ca mnh trc ho Cng-sn, cn ngi cng an khu vc v ng, buc nhn dn i theo ng li ca ng. Nm vng phng thc ny, anh v cc bn kt hp thnh phn sinh vin hc sinh t Thnh n Tnh, thnh lc lng nng ct song song hai mt va ni va chm. L thnh phn c tinh-thn Quc-gia vng chc, c v hai mt k-thut v tr thc. S l gch ni, gi vng c truyn thng khng phn ha, t trung ng n a- phng, xuyn qua cc vng kinh-t khc bit. S nht thng s gim thiu c a-phng tnh, mt iu m giai-cp cng nng khng th thc hin c qua h thng ng nh thng xy ra ti cc tnh min Bc, v cng trm trng hn na sau khi Cng-sn xm chim min Nam. a phng tnh cng r nt, o su h cch bit Nam Bc, khin php vua thua l lng, Trung ng vi a phng nh trng nh xui kn thi ngc. Trm iu kh cc li ln u m dn ngho. Cc nhm sinh vin to d lun trong qun chng, chng li vic cng-sn a ng bo thnh ph, nht l cc gia-nh c thn nhn i ci to ti vng kinh-t mi c dp ly nh, cp ca. S chia r