เราอยากใหนกเรยนของเราเปนเชนน

คณลกษณะของนกเรยนทยงไมไดพฒนาการคด

คณลกษณะของนกเรยนทไดพฒนาการคดแลว

• ขาดความชดเจน ปนๆกน สบสน

• มความชดเจน แมนยำา ไมคลมเครอ

• รบดวนสรป • ไมรบดวนสรปเกนไป• ขาดหลกคด * คดอยางมตรรกะ• ขาดเปาหมาย • ยดเปาประสงค• คดขาดความเปนจรง • คดบนฐานความจรง• คดเองหยบหยม • คดในเรองสำาคญ• ไมฟงความคดตรงขาม • รบฟงความคดตรงขาม• ยอมรบขอมลทไมถกตอง • ปฏเสธขอมลทไมถกตอง• มแตความคลมเครอ • มความชดเจน• คำาตอบคลมเครอ • หาคำาตอบชดเจน• ถามแบบใชอารมณ • ระมดระวงทไมถามอยางม

อารมณ• ถามคำาถามทไมเกยวกน • ถามคำาถามทเกยวของ• คำาถามสบสนในแบบตางๆ • คำาถามทไมสบสน• ตอบคำาถามทตนเองไมร • ไมตอบคำาถามทตนเองไมร

เรอง• สรปดวยขอมลทไมถกตอง

และไมสอดคลอง• สรปบนฐานขอมลทถกตอง

และสอดคลอง• ละเลยขอมลทสนบสนนความ

คด• พจารณาขอมลทเกยวของ

ทงหมด• สรปอยางขาดเหตผล • สรปอยางมเหตมผลในบรบท

นน ๆ• บดเบอนขอมลและกลาวอยาง

ไมถกตอง• ไมบดเบอนขอมลหรอกลาว

เทจ

• ลมเหลวทจะสงเกตถงขอสรปททำาไป

• สงเกตถงขอสรปทเราม

• สรปโดยไมมเหตผล • สรปอยางมเหตผล• ลมเหลวทจะสงเกตถงขอ

สมมตฐาน• สงเกตขอสมมตฐานได

• ตงสมมตฐานอยางไมสมเหตสมผล

• ตงสมมตฐานทสมเหตสมผล

• พลาดความคดหลก • สงเกตไดถงความคดหลก• ใชความคดไมสอดคลอง • ใชเฉพาะความคดทสอดคลอง• ความคดสบสน • ความคดแจมแจง• มแนวคดทผวเผน • มแนวคดเชงลก• ใชคำาไมถกตอง • ใชคำาอยางระวง

คณลกษณะของนกเรยนทยงไมไดพฒนาการคด

คณลกษณะของนกเรยนทไดพฒนาการคดแลว

• ละเลยมมมองทเกยวของ • พจารณามมมองทเกยวของอยางเตมท

• ไมเหนประเดนจากมมมองคนอน

• สามารถเหนประเดนจากมมมองอน

• สบสนในประเดนแบบตางๆ • แยกแยะประเดนทแตกตาง• ไมระวงถงความอคต • ระวงในเรองอคต

* คดแคบ • คดอยางใจเปดกวาง * คดไมชดเจน * คดอยางชดเจน * คดอยางขาดตรรกะ * คดอยางมตรรกะ

• คดเพยงดานเดยว • คดหลายดาน• คดอยางงาย ๆ • คดลก• คดเสแสรง • คดดวยความซอสตย• คดผวเผน • คดอยางกวางขวาง• คดแบบคนกลมนอย • คดอยางกวางมากกวาคดอย

ในมมแคบ• คดแบบถออตตา • คดดวยใจเปนธรรม• คดอยางขาดเหตผล • คดอยางมเหตผล• ลมเหลวทจะใหเหตผลตอ

ปญญา• ใหเหตผลอยางดตอความซบ

ซอนปญหา * การตดสนใจแบบยำาแย • การตดสนใจทด * เปนนกสอสารทแย * เปนนกสอสารทม

ประสทธภาพ * ขาดการหยงร * มความหยงร

โจทย ขอ 1

ถาจะใหนกเรยนคดเปน ทานคดวานกเรยนควรมทกษะใดบาง (บอกมาอยางนอย 15 ขอ)

1..................................................................... 2....................................................................3....................................................................

4....................................................................5....................................................................

6....................................................................7.................................................................... 8..................................................................... 9....................................................................

10.................................................................... 11.................................................................. 12.................................................................... 13................................................................... 14....................................................................15..................................................................

โจทย ขอ 2 ก. ทานคดวาทกษะใดบางควรใหเกดกบนกเรยน ป.1-6 เพอเปนพนฐานทสำาคญของการคด

ป.1 ............................................... ...............................................................................ป 2................................................................................................................................ป 3...............................................................................................................................ป.4 ............................................... ..............................................................................ป 5................................................................................................................................ป 6................................................. .............................................................................

ข. ทานคดวาทกษะใดบางควรใหเกดกบนกเรยน ม.1-3 เพอเปนพนฐานทสำาคญของการคด

ม.1 ............................................... ...............................................................................ม 2................................................................................................................................ม 3...............................................................................................................................

ค. ทานคดวาทกษะใดบางควรใหเกดกบนกเรยน ป.1-6 เพอเปนพนฐานทสำาคญของการคด

ม 4 ............................................... ...............................................................................

ม.5................................................................................................................................

ม.6...............................................................................................................................

โจทย ขอ 3 เราจะทราบไดอยางไรวา นกเรยน เกดทกษะนน ๆ บอกมาอยางนอย 3 ขอ

ท ทกษะ ตวชวดทกษะ (ขอบงชวานกเรยนเกดทกษะนน ๆ)1234567891011121314151617181920

โจทยขอ 4 คณลกษณะสำาคญทเออตอการคด (บอกมาอยางนอย 10 ขอ)

1...............................................................................................................................................................

2...............................................................................................................................................................

3...............................................................................................................................................................

4...............................................................................................................................................................

5...............................................................................................................................................................

6...............................................................................................................................................................

7...............................................................................................................................................................

8...............................................................................................................................................................

9...............................................................................................................................................................

10...............................................................................................................................................................

โจทย ขอ 5

ใหทานเลอก คณลกษณะทเออตอการคดมา 1 ขอแลวบอกวธการจดการเรยนรอยางไรใหนกเรยนเกดคณลกษณะฯดงกลาวได (บอกวธจดการเรยนร อยางนอย 3 วธ)

1...............................................................................................................................................................

2...............................................................................................................................................................

3...............................................................................................................................................................

4...............................................................................................................................................................

โจทยขอ 6

ถาทานตองการคดหรอตดสนใจจะทำาอะไรทานมกรอบคด(หลกการ)อยางไรวาการคดทำาสงนนจะมคณภาพและมประสทธภาพ (บอกมา 4

ขอ)

1...............................................................................................................................................................

2...............................................................................................................................................................

3...............................................................................................................................................................

4...............................................................................................................................................................

ชน ทกษะการคด

มาตรฐาน/ตวชวด

สาระการเรยนร

สงทตองประเมน

แนวทางการวดและประเมนผล

วธการ เครองมอ เกณฑการประเมน

โจทยขอ 7.1 ตารางวเคราะหการออกแบบการจดการเรยนรและการ

7.2 ใหทานประยกตขอความเหลานเปนเกณฑในการประเมน ผลงาน / ชนงานของนกเรยน

1. สรปความคดจากเรองทอาน ฟง และด โดยการพดหรอเขยนความคดของตนเอง

2. นำาเสนอวธคด วธแกปญหาดวยภาษาหรอวธการของตนเอง

3. กำาหนดเปาหมาย คาดการณ ตดสนใจ แกปญหาโดยมเหตผลประกอบ

4. มความคดรเรม และสรางสรรคผลงานดวยความภาคภมใจ

โจทยขอ 8

ใหทานแตงขอสอบวดทกษะตามระดบชน ตามรายวชาทกษะละ 5 ขอ

กลมสาระฯ.............................................................................................................ขอท............วดทกษะ................................ตวบงช.................................................มาตรฐานการเรยนรท.....................ตวชวด...........................................................

ระดบความยากงาย งาย คอนขางงาย ปานกลาง คอนขางยาก ยาก

เฉลย

ตวเลอกทถก

โจทย /คำาถาม และตวเลอก............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เหตผล……………………………………….………………………………………คำาอธบายขอทผด..............................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

......................................................... ....................

..............................................................................

.....................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

กลมสาระฯ.............................................................................................................ขอท............วดทกษะ................................ตวบงช.................................................มาตรฐานการเรยนรท.....................ตวชวด...........................................................

ระดบความยากงาย งาย คอนขางงาย ปานกลาง คอนขางยาก ยาก

เฉลย

ตวเลอกทถก

โจทย /คำาถาม และตวเลอก..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เหตผล……………………………………….………………………………………คำาอธบายขอทผด............................................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

......................................................... ....................

..............................................................................

.....................................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

ขอท............วดทกษะ................................ตวบงช.................................................มาตรฐานการเรยนรท.....................ตวชวด...........................................................

ระดบความยากงาย งาย คอนขางงาย ปานกลาง คอนขางยาก ยาก

เฉลย

ตวเลอกทถก

โจทย /คำาถาม และตวเลอก............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................................................

เหตผล……………………………………….………………………………………คำาอธบายขอทผด............................................................................................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

ขอท............วดทกษะ................................ตวบงช.................................................มาตรฐานการเรยนรท.....................ตวช

เฉลย

ตวเลอกทถก

วด...........................................................

ระดบความยากงาย งาย คอนขางงาย ปานกลาง คอนขางยาก ยากโจทย /คำาถาม และตวเลอก............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..............................................................................................................................................................................................................................................................................

เหตผล……………………………………….………………………………………คำาอธบายขอทผด............................................................................................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

ขอท............วดทกษะ................................ตวบงช.................................................มาตรฐานการเรยนรท.....................ตวชวด...........................................................

ระดบความยากงาย งาย คอนขางงาย ปานกลาง คอนขางยาก ยาก

เฉลย

ตวเลอกทถก

โจทย /คำาถาม และตวเลอก..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

เหตผล……………………………………….………………………………………คำาอธบายขอทผด............................................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

.........................................................

..............................................................................

......................................................... ....................

..............................................................................

.....................................

..............................................................................

.........................................................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

..........................

....................

แนวทางการประเมนทกษะการคด

ทกษะการคด

ทกษะการคดทนำามาประเมนผเรยนตามจดเนนสการพฒนาคณภาพผเรยน มดงน

ชน ทกษะการคด

ป.1 ทกษะการสงเกต ทกษะการจดกลม

ป.2 ทกษะการเปรยบเทยบ ทกษะการจำาแนกประเภท

ป.3 ทกษะการรวบรวมขอมล ทกษะการเชอมโยง

ป.4 ทกษะการตงคำาถาม ทกษะการใหเหตผล

ป.5 ทกษะการแปลความ ทกษะการตความ

ป.6 ทกษะการสรปอางอง ทกษะการนำาความรไปใช

ม.1 ทกษะการวเคราะห ทกษะการประเมน ทกษะการสรปลงความคดเหน

ม.2 ทกษะการสงเคราะห ทกษะการประยกตใชความร

ม.3 ทกษะกระบวนการคดอยางมวจารณญาณ ทกษะการ

คดอยางสรางสรรค

ม.4 - 6 ทกษะการคดแกปญหาอยางสรางสรรค

(ตวอยาง) กำาหนดวธการ เครองมอ และเกณฑการประเมน

ชน

ทกษะการคด

มาตรฐาน/ตวชวด

สาระการเรยนร

สงทตองประเมนแนวทางการวดและประเมนผล

วธการ เครองมอ เกณฑการประเมนม.1

ทกษะก า รประเมน

ท 3.1ม .1/4 ประเมนความนาเชอถอของสอทมเนอหาโนมนาวใจ

ก า ร พ ดประเมนความน า เ ช อ ถ อ ของสอทมเ น อ ห า โ น มนาว

1.สามารถกำาหนดระด บคณภาพได เหมาะสม 2.ร ะ บ ร ะ ด บคณภาพของสงนนไดถกตอง

- การสงเกต โดย1.ใหน กเรยนดส อโฆษณาสนค าชน ดหนงในโทรทศน จากนน2.พดนำาเสนอองคความร ท ได จากส อพรอมท งประ เมนความนาเชอถอ โดยใชประสบการณหรออางองแหลงขอมลอยางลากหลายในการประเมนโดยส า ม า ร ถ ก ำา ห น ดระดบคณภาพและ

-แบบประเมนก า ร พ ด น ำาเสนอการประเมนความน า เช อถอ ข อ ง ส อ ท ม เนอหาโนมนาว

เกณฑการประเมน1.คณภาพนกเรยน- ดมาก 80-100 คะแนน- ด 70-79 คะแนน- พอใช 50-69 คะแนน- ปรบปรง 0-49 คะแนน2. เกณฑการผานระดบพอใชขนไป3. เกณฑการใหคะแนนการพดประเมนความนาเชอถอของสอ

มค ำาอธ บายระด บคณภาพของสอนนไดอยางถกตอง

ม 4 ระดบ

ความหมาย ขนตอนการคด และตวบงชการมทกษะ

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการสงเกต

การรบรและรวบรวมขอมลเกยวกบสงใดสงหนง โดยใชประสาทสมผสทงหา เพอใหไดรายละเอยดเกยวกบสงนนๆ ซงเปนขอมลเชงประจกษทไมมการใชประสบการณและความคดเหนของผสงเกตในการเสนอขอมล ขอมลจากการสงเกตมทงขอมลเชงคณภาพและขอมลเชงปรมาณ

1. ใชประสาทสมผสหลายดาน (ห ตา จมก ลน กาย) ใน การสำารวจสงใดสงหนงหรอ ปรากฏการณใดปรากฏการณ หนง เพอใหไดขอมลทงเชง คณภาพและเชงปรมาณ2. ใหขอมลการสงเกตทเปนขอมลเชงประจกษ โดยไมใช ความคดเหนหรอตความขอมล

1. สามารถใชประสาทสมผส หลายดานในการสำารวจสงใด สงหนง เพอใหไดขอมลทงเชง คณภาพและเชงปรมาณ

2. สามารถใหขอมลการสงเกตท เปนขอมลเชงประจกษ โดยไม ใชความคดเหนหรอตความ ขอมล

ทกษะการจดกลม

การนำาสงตาง ๆ ทมสมบตเหมอนกบเกณฑมาจด

1. สงเกตความเหมอนความตางๆ และภาพรวมของสงตาง ๆ ทจะจดกลม

1. สามารถระบความเหมอน และความตางของสงตาง ๆ

เปนกลม โดยแตละกลมมเกณฑตางกน

2. กำาหนดเกณฑของสงทจะมา รวมกลมเดยวกน ซงแตละกลมม เกณฑตางกนไป 3. จำาแนกหรอแยกสงตาง ๆ เขากลมตามเกณฑทกำาหนด4. อธบายผลการจดกลมพรอมทงเกณฑทใช

เพอจดกลมได2. สามารถกำาหนดเกณฑทจะนำา สงตาง ๆ มาจดเปนกลม

3. สามารถจดสงตาง ๆ เปน กลม ๆ ตามเกณฑได4. สามารถอธบายผลการจดกลม พรอมทงเกณฑทใช

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการเปรยบเทยบ

การระบสงของหรอเหตการณตางๆ ในสงทเหมอนกนหรอสงทตางกน

1. กำาหนดมตทจะเปรยบเทยบ 2 สง คอ ความเหมอน และความตาง2. นำาของอยางนอย 2 สงทจะ เปรยบเทยบมาจดใหอยบนฐาน เดยวกนตามเกณฑทกำาหนด

สามารถระบไดวาสงทตองการเปรยบเทยบกนมลกษณะเหมอนกนหรอตางกนอยางไร

3. บอกความเหมอนหรอความตาง ของสงทตองการเปรยบเทยบกน

ทกษะการจำาแนกประเภท

หมายถง การนำาสงตาง ๆ มาแยกกนเปนกลมตามเกณฑทไดรบการยอมรบทางวชาการหรอยอมรบโดยทวไป

1. สงเกตสงทสนใจจะจำาแนก ประเภท2. สงเกตภาพรวม สงเกตสงท เหมอนกน สงทตางกน3. กำาหนดเกณฑทไดรบการยอมรบโดยทวไปในการแยกสงตางๆ ออกจากกน4. แยกสงตางๆออกจากนตามเกณฑ5. จดกลมสงทมลกษณะเหมอนกนไวดวยกน6. อธบายผลการจำาแนกประเภท อยางมหลกเกณฑ

1. สามารถกำาหนดหรอระบ เกณฑทไดรบการยอมรบทาง วชาการหรอยอมรบโดยทวไป เพอใชในการจำาแนกประเภท ของสงตางๆ2. สามารถแยกสงตางๆ ตาม เกณฑทระบ3. สามารถอธบายผลการจำาแนก ประเภทอยางมหลกเกณฑได

ทกษะการรวบรวมขอมล

การใชวธการตางๆ เกบขอมลทตองการร

1. กำาหนดจดประสงคของการเกบ ขอมล2. หาวธการในการเกบขอมลท เหมาะสมกบจดประสงค3. ใชวธการทกำาหนดในการรวบ รวมขอมล 4. นำาเสนอขอมลท

1. สามารถเกบขอมลไดตาม จดประสงค2. สามารถนำาเสนอขอมลทเกบ รวบรวมได

รวบรวมไว

ทกษะการคด

ความหมาย

ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการเชอมโยง

การบอกความสมพนธระหวางขอมลอยางมความหมาย

1. พจารณาขอมลตางๆ 2. เลอกขอมลทมความเกยวของกนมาสมพนธกนใหมความหมายโดยอาศยความรประสบการณเดมและแสวงหาความรและขอมลใหม3. อธบายความสมพนธและความหมายของขอมลทนำามาเชอมโยงกน

สามารถบอกความสมพนธ และความหมายของระหวางขอมลตางๆ ทนำามาเชอมโยงกน

ทกษะการตงคำาถาม

การพดหรอการเขยนสงทสงสยหรอสงทตองการร

1. อานหรอฟงอยางตงใจ2. ขดเสนใตคำาหรอขอความหรอจดประเดนทสงสยตองการทราบคำาตอบ3. เลอกคำาทใชแทนสงทสงสย เชนใคร อะไร ทไหน อยางไร ทำาไม4. พดหรอเขยนเปนประโยคคำาถาม

1. สามารถระบคำาหรอขอความ ทสงสย2. สามารถพดหรอเขยนประโยค คำาถาม

ทกษะการใหเหตผล

การอธบายเหตการณหรอการกระทำาตางๆ โดยเชอม

1. รบรและรวบรวมขอมลเกยวกบ เหตการณหรอการกระทำาตางๆทตองการอธบายเหตผล2. คนหาสาเหตของเหตการณหรอการกระทำาท

1. สามารถรวบรวมขอมลเกยวกบเหตการณหรอการกระทำาท เกดขน2. สามารถหาสาเหตและผลท เกดขนใน

โยงใหเหนถงสาเหตและผลทเกดขนในเหตการณหรอการกระทำานนๆ

เกดขน โดยอาศยหลกตรรกะ/การยอมรบของสงคม/ขอมลหลกฐานสนบสนน/การทดลองตรวจสอบ/ เหตผลเชงประจกษ3. อธบายใหเหนความสอดคลองของเหตและผลในเหตการณหรอการกระทำานนๆ

เหตการณหรอการกระทำานนๆ3. สามารถอธบายเชอมโยงสาเหต และผลทเกดขนในเหตการณ หรอการกระทำานนๆ

ทกษะการแปลความ

การเรยบเรยงและถายทอดขอมลในรปแบบ/วธการใหมทแตกตางไปจากเดมแตยงคงสาระเดม

1. ทำาความเขาใจในสาระและ ความหมายของสงทจะแปลความ2. หากลวธนำาเสนอสาระ และความหมายนนในรปแบบ/ วธการใหม แตใหยงคงสาระและ ความหมายเดม3. เรยบเรยงและถายทอดสาระ และ ความหมายนนตามกลวธทกำาหนด

1. สามารถเรยบเรยง และ ถายทอดสาระและความหมาย ของสงทจะแปลความใน รปแบบใหม2. สามารถนำาเสนอสาระ และ ความหมายของสงทแปลความ ในรปแบบใหมไดตรงตาม สาระและความหมายเดม

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการตความ

การบอกความหมายหรอความสมพนธของขอมลหรอสาระทแฝงอยไม

1. ศกษาขอมล/ขอความ/เรองท ตองการตความใหเขาใจ2. หาความหมายของขอความท ไมไดบอกไวโดย

1. สามารถเชอมโยงขอมลตางๆ อยางเปนเหตเปนผล2. สามารถบอกความหมายทแฝง อยของขอความ/เรองท

ปรากฏเหนชดเจน โดยการเชอมโยงกบบรบทความร/ประสบการณเดมหรอขอมลอนๆ

2.1 เชอมโยงขอมล/ขอความทม กบขอมลอนๆทงทมอยและทเปนความรหรอประสบการณเดม 2.2 เชอมโยงขอมลอยางมเหตผล 3. ระบความหมายทแฝงอยโดยอธบายเหตผลประกอบ

ตองการ ตความและอธบายเหตผลได

ทกษะการสรปอางอง

การนำาความรหรอประสบการณเดมมาใชในการสรปลงความเหนเกยวกบขอมล

1. สงเกตสงตางๆ/ปรากฏการณตางๆ 2. อธบาย/สรปสงทสงเกตตามขอมล เชงประจกษ3. ขยายขอมลจากสงทสงเกตได ออกไป โดยการอางองจากความรหรอประสบการณเดม4. สรปความคดเหนจากการอางอง

1. สามารถอธบาย/สรปสงท สงเกตไดตามขอมลเชง ประจกษ2. สามารถลงความเหนเกยวกบ สงทสงเกตเกนไปจากขอมลทไดโดยการอางองความรหรอประสบการณเดม

ทกษะการนำาความรไปใช

การนำาความรทเกดจากความเขาใจไปใช เพอใหเกดความชำานาญ

1. ทบทวนความรทม2. มองเหนความเหมอนกนของ สถานการณเดมทเคยเรยนรมา3. นำาความรไปใชในสถานการณใหม ทใกลเคยงกนทไดเคยเรยนรแลว

1. สามารถระบปรากฏการณหรอ พฤตกรรมทเกดขน2. สามารถบอกสาเหตทนาเชอถอ ของปรากฏการณหรอ พฤตกรรมนน3. สามารถอธบายเชอมโยงสาเหตและผล

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการวเคราะห

การจำาแนกแยกแยะสงใดสงหนง/เรองใดเรองหนง เพอคนหาองคประกอบ และองคประกอบเหลานน เพอชวยใหเกดความเขาใจในเรองนน

1. ศกษาขอมล2. ตงวตถประสงคในการวเคราะหขอมล3. กำาหนดเกณฑในการจำาแนกแยกแยะ ขอมล4. แยกแยะขอมลตามเกณฑทกำาหนด เพอใหเปนองคประกอบของสงท วเคราะห5. หาความสมพนธระหวางองคประกอบ ตางๆ และความสมพนธของขอมลในแตละองคประกอบ6. นำาเสนอผลการวเคราะห7. นำาเสนอผลการวเคราะหมาสรป ตอบคำาถามตามวตถประสงค

1. สามารถกำาหนดเกณฑใน การวเคราะหขอมล2. สามารแยกแยะขอมลไดตาม เกณฑ3. สามารถบอกความสมพนธ ระหวางองคประกอบตางๆ และความสมพนธของขอมล ในแตละองคประกอบ4. สามารถนำาเสนอผลการวเคราะหมาสรปตอบ คำาถามตาม วตถประสงค

ทกษะการประเมน

การตดสนคณคาหรอ

1. นำาประเดน/หวขอทจะใชใน การประเมนมากำาหนด

1. สามารถกำาหนดระดบคณภาพได

คณภาพของสงใดสงหนง โดยการนำาผลจากการวดไปเทยบกบระดบคณภาพทกำาหนด

ระดบคณภาพ หรอคณคาทยอมรบได2. นำาผลทไดจากการวดมาเทยบกบ ระดบคณภาพ3. ระบระดบคณภาพของสงนน

เหมาะสม2. ระบระดบคณภาพของสงนนไดถกตอง

ทกษะการสรปลงความคดเหน

การใหความคดเหนเกยวกบขอมล/เรองทศกษา โดยการเชอมโยง และอางองจากความรหรอประสบการณเดมหรอจากขอมลอนๆ

1. ศกษาขอมลทงหมด2. จดกระทำากบขอมลดวยวธการตาง ๆ ตามความเหมาะสมและสรปสาระสำาคญของขอมล / เรองทศกษา3. ใหความเหนทเกนไปจากขอมลทม อยโดยอาศยการเชอมโยง การใช เหตผล และการอางองจากความร หรอประสบการณเดมหรอจากขอมลอน ๆ 4. อธบายความคดเหนโดยใหเหตผล ประกอบ

1. สามารถใหความเหนเกยวกบขอมลทสรปไดเกนไปจาก ขอมลทมอย4. สามารถอธบายเหตผล ประกอบความคดเหนทได

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

ทกษะการสงเคราะห

การนำาความรทผานการวเคราะห

1. กำาหนดวตถประสงคของสงใหมทตองการสราง

1. สามารถวเคราะหขอมลท เกยวของ2. สามารถสรางกรอบ

มาผสมผสาน สรางสงใหมทมลกษณะตางจากเดม

2. ศกษาวเคราะหขอมลทเกยวของ3. เลอกขอมลทสอดคลองกบ วตถประสงค4. นำาขอมลมาทำากรอบแนวคดสำาหรบสรางสงใหม5. สรางสงใหมตามวตถประสงคโดยอาศยแนวคดทกำาหนด รวมกบ ขอมลอน ๆ ทเกยวของ

แนวคด ตามวตถประสงคทกำาหนด3. สามารถสรางสงใหมไดตาม กรอบแนวคด

ทกษะการประยกตใชความร

การนำาความรทมอยไปใชในสถานการณใหมทมลกษณะแตกตางไปจากเดม

1. สำารวจลกษณะของสถานการณใหม2. ทบทวนขอมลหรอความรทม3. คดเลอกขอมลความรทมความสอดคลองกบลกษณะของ สถานการณใหม4. ตรวจสอบความเปนเหตเปนผลหรอความเหมาะสมระหวางขอมลกบสถานการณ5. ใชความรในสถานการณใหม

สามารถใชความรในสถานการณใหม

ทกษะกระบวนการคดอยางม

การคดอยางมวจารณญาณเปน

1. ระบประเดนปญหาหรอประเดนในการคด2. ประมวลขอมลทเกยวของจาก การคด

1. สามารถระบประเดนปญหาหรอประเดนในการคดอยางชดเจน2. สามารถประมวล

วจารณญาณ

กระบวนการ เพอใหไดความคดทรอบคอบสมเหตผล

ทางกวาง คดทางลกซง คดอยางละเอยด และคดในระยะไกล3. วเคราะหขอมล4. พจารณาทางเลอก โดยพจารณา ขอมล โดยใชหลกเหตผล และระบทางเลอกทหลากหลาย5. ลงความเหน/ตดสนใจ/ทำานาย อนาคต โดยประเมนทางเลอก และใชเหตผลคดคณคา

ขอมลจากการคดกวาง คดลกซง คดไกล และคดอยางละเอยด3. สามารถวเคราะหขอมล และแยกแยะ ขอมลประเภท ขอเทจจรง และความคดเหน ดวยหลกการและเหตผล4. สามารถประเมนขอม,ทจะใชในการคดได

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

5. สามารถเสนอคำาตอบหรอ ทางเลอกทสมเหตสมผลได 6. สามารถเลอกทางเลอกทจะ เชอทจะทำาดวยการคดอยางม เหตผลและคดถกทาง

ทกษะการคดอยางสรางสรรค

ลำาดบขนตอนในการดำาเนนการคด เพอใหไดสงใหม

1. กำาหนดเปาหมายในการคด2. ประมวล/ทบทวนความรหรอขอมลทเกยวของกบเรองทคด เพอตอยอดสสงใหมหรอจนตนาการความคด

1. สามารถกำาหนดเปาหมายใน การคดสรางสรรค2. สามารถประมวล/ทบทวน ความรหรอขอมลทเกยวของ กบเรองทคด

แปลกใหมขนมา3. ใชเทคนคตางๆ ชวยในการขยายขอบเขตความคดเดมๆ ใหได ความคดทหลากหลาย เพอนำาไป สความคดในการสรางสงใหม ตามเปาหมายของการคด4. ประเมนและคดเลอกความคดท หลากหลาย เพอนำาไปพฒนาตอไป5. พฒนาหรอผสมผสานความคดท เลอกไว โดยอาศยทกษะการคด ตางๆ เชน วเคราะห สงเคราะห การคดไกล และการคดแบบ บรณาการ จนกระทงไดสงใหตาม วตถประสงค 6. นำาเสนอและอธบายสงใหมทสราง ขนวา สามารถใชการไดอยางไร และจะไดผลดกวาของเดมอยางไร

หรอสามารถ จนตนาการความคดแปลก ใหม ๆ3. สามารถใชเทคนคตาง ๆ ใน การขยายขอบเขตความคดเดม ๆ จนไดความคดหลากหลายทจะนำาไปใชในการสรางสงใหม 4. สามารถประเมนและคดเลอก ความคด เพอนำาไปใชในการสรางสงใหม5. สามารถสรางสงใหมทเปน ความคดตนแบบ สามารถใช การไดและไดผลดกวาของเดม6. สามารถนำาเสนอและอธบาย สงใหมทสรางขน

ทกษะการคด

ความหมาย ขนตอนการคด ตวบงชการมทกษะ

การแกปญหาอยางสรางสรรค

การเผชญฝาฟน อปสรรค และแกไขสถานการณเพอใหปญหานนหมดไป

1.ทำาความเขาใจปญหา2.วางแผนออกแบบแกปญหา 3.ดำาเนนการตามแผนมการตรวจสอบแตละขนตอนทปฏบต4. สรปและตรวจสอบการแกปญหา

1. สามารถทำาความเขาใจปญหาและระบปญหาทตองการแกไข2.สามารถวางแผนออกแบบ แกปญหาดวยการใชประสบการณและหลกการอยางมเหตผล3.สามารถดำาเนนการแกปญหาตามแผนพรอมกบมการตรวจสอบเปนระยะ ๆสามารถสรปผล การแกปญหาและไดแนวทางแกปญหา

การสอนทเนนการคดเปนสำาคญ(Thinking-Based Instruction)

การสอนทเนนการคดเปนสำาคญ เปนวธการสอนคดทผสมผสานการคดระดบสงกบหลกสตรทโรงเรยนนนใชอย การสอนคดทเนนการคดเปนสำาคญ 4 วธตอไปน มาจากผลการวจยของกลมผสนใจเกยวกบทกษะดานความรจากมหาวทยาลยฮารเวรด ซงการสอนคดดวยวธตาง ๆ ตอไปน ครสามารถประยกตใชอยางเหมาะสมกบแตละเนอหาสาระของหลกสตรและวตถประสงคของการสงเสรมพฒนาทกษะการคดทกแบบ คอ

1. การสอนคดจากเรองทกำาหนด โดยเลอกเรองจากหลกสตร ฝกใชความคดและการคดอยางมวจารณญาณ และคดสรางสรรคหรอคดแบบอน

2. การสอนคดดวยการสอนลกษณะตาง ๆ ของการคดโดยนำากระบวนการคดและทกษะการคด แตละแบบมาสอนและฝกปฏบต เชน ทกษะการคดอยางมวจารณญาณ หรอลกษณะนสยเจตคตทเกยวกบการคด

3. การสอนคดโดยการถายโยง หมายถง การเชอมโยงระหวางสงทเรยน สงทรในสถานการณหรอบรบทอน ๆ

4. การสอนคดโดยใชการประเมนผล เปนการสอนคดทมเปาหมาย โดยมการกำาหนดมาตรฐานการคดแตละประเภท ดงนนการคดเฉพาะอยางและทำาความเขาใจกบวธการปฏบตทตองใหนกเรยนปฏบต จงเปนการฝกคดทใชการประเมนผลเปนหลกแนวทางการสอนคดแตละวธ

วธการสอนโดยการเลอกเนอหาบางสวนจากหลกสตร (Thinking Through Think Point Approach) เปนเทคนคการสอนคดทนำาเนอหาหรอหนวยการเรยน หรอเนอหาบางสวนมาใหนกเรยนไดฟง คดและพฒนาทกษะการคดประเภทตาง ๆ ซงสามารถชวยใหนกเรยนพฒนาทกษะการคดและลกษณะการคดแบบตาง ๆ ได ใชไดกบทกกลมสาระการเรยนรในหลกสตร โดยนำาประเดนตาง ๆ ในแตละเรองเปนจดเรมตนของการฝกคด เชน เนอหาทผ

เรยนเรยนมาบางแลว หรอจะตองเรยนตอไปดงกลาวจะชวยใหเกดความเขาใจในเรองทเรยนลกซงมากขน รวมทงชวยพฒนาทกษะการคดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรค สรปกคอครสามารถเลอกเรองหรอกำาหนดหวเรอง เพอการฝกคดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรคได เพราะเรองทนำามาใชฝกคด ทำาไดทนท เชน ตองการใหนกเรยนสบเสาะสำารวจสาระสำาคญดวยการกำาหนดเรองหรอประเดนจากเนอหาหลกสตร เพอใหฝกคดและยงชวยใหนกเรยนจดการกบความรเรองใหม ๆ ตอไปได มวธดำาเนนการ ดงนคอ

1. มองหาประเดนหรอเลอกเรองทนกเรยนจะตองตดสนใจ หรอมการประเมนหลกฐานทปรากฏ นำามาใหนกเรยนไดฝกคดและสบคนหาขอมลเรองทเปนปญหา โดยเปดโอกาสนกเรยนในการใหเหตผลเกยวกบเรองทกำาหนด หรอประเดนทแตกตางกน เปนตน

2. เลอกทกษะการคดทเหมาะสมกบประเดนทเลอกมาใหนกเรยนไดฝกคด นอกจากจะชวยใหนกเรยนเรยนรเกยวกบเรองนน ๆ ยงฝกการเปนนกคดทดในการแกปญหา

3. สำารวจเรองทใหคด โดยการรวมมอกนในชนเรยน พยายามจงใจใหนกเรยนมองเหนวาโอกาสทจะไดใชทกษะการคดทดนนมอยรอบตวเอง

4. เลอกประเดนหรอเรองทจะตองเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดใหลกซงมากขนและทสรางสรรค โดยนำาความรทไดมากอนหนานนเปนประเดนหรอจดทจะฝกคดตอไป

5. การเรมคนฝกคด ซงนกเรยนควรใหคดเรองทสำาคญทสดโดยอาจจะเรมตนดวยคำาถามปลายเปดหรอใหบอกเหตผลทงขอด ขอจำากดของเรองนน

6. ฝกนกเรยนใหมองประเดนหรอจดทจะฝกคดจากทกแหลงเรยนเรยนร เชน นวนยาย หนงสอพมพ หรอจากตำารา การสอนคดดวยวธดงกลาว ครผสอนอาจเคยใชวธนมากอน แตไมไดเนนการสงเสรมและพฒนาทกษะการคดโดยตรง ผเรยนจงรแตเนอหาสาระแตเพยงอยางเดยว

วธสอนคดจากลกษณะของการคดทด (Thinking Through Dispositions Approach) ลกษณะของการคด หมายถง แนวโนมทบคคล

จะแสดงออกดวยพฤตกรรมทางสตปญญาทดและเฉพาะอยาง ทเหมาะสม ซงกคอ รเกยวกบการคดของตนเองและมทกษะในการคดนงเอง บอยครงจะเขาใจวาการคดทดคอ การมความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณและการคดสรางสรรค แตการเปนนกคดทด (Good Thinking) คอ การมลกษณะการคดทดแตละแบบแตละประเภท ซงรวมถงแรงจงใจ คานยม เจตคตและลกษณะนสยในการคดของบคคลนน ๆ ดวย การสอนคดดวยวธทปฏบตได เชน ฝกใหคดดวยวธคดตามรแบบหรอใชวธการปฏสมพนธกบบคลอนหรอการใหขอมลยอนกลบและการอธบายโดยตรงเกยวกบพฤตกรรมการคดทดทประกอบดวยลกษณะการคดทพงประสงค (Thinking Through Dispositions Approach) การสอนคดดวยวธดงกลาวมความเชอพนฐานดงนคอ ลกษณะการคดทด (Thinking Dispositions) สอนไดและเรยนรได การไดรเกยวกบลกษณะการคดแตละอยางชวยใหผเรยนเรยนรวธทจะเขาถงความรใหมดวยความเขาใจอยางลกซง การคดทดตองเรมตนดวยการสงเกตและการคนหา ผเรยนจะตองไวตอสถานการณตาง ๆ ทจะประยกตใชทกษะการคดแตละประเภท ซงผเรยนจะขาดคณลกษณะในดานน ทำาใหคดไมทนการหรอคดไมถกตองในการแกปญหาตาง ๆ วธสอนคดจากลกษณะการคดมวธการดำาเนนการดงน

1. เลอกเรอง ประเดนหรอแนวคดทตองเรยนและใชความคดอยางลกซง รวมถงสถานการณทนกเรยนจะตองตดสนใจ ความคดรวบยอดทผเรยนตองรหรอเรองทจะตองมการประเมน ตองใชทางเลอกหลายอยาง หรอใชมมมองทแตกตางจากเดม และพยายามหาวธจงใจใหผเรยนเกดความรสกทไวตอเหตการณเหลาน

2. สอนลกษณะตาง ๆ ของการคดทด พรอมกบชวยใหนกเรยนทำาความเขาใจกบเรองทนำามาใหฝกคด เรยนรการคดดวยการปฏบตควบคกบเรยนเนอหา เชน การสรางทางเลอกทหลากหลาย การแสวงหามมมองอน ๆ การคนหาปญหา การหาสงทแอบแฝง และการใหเหตผลทเหนดวยและไมเหนดวย

นกเรยนสวนใหญทขาดทกษะการคดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรค ควรสอนและอธบายใหชดเจนวาจะคดอยางมวจารณญาณไดอยางไร

3. ใหนกเรยนศกษา สำารวจ เหตการณตาง ๆ ในชนเรยนทตองใชความคดรวมกบเพอน ซงจะทำาใหนกเรยนมองเหนโอกาสทจะฝกคดทอยรอบตวเองมากมายหลายเรอง

4. สงเสรมกระตนการมปฏสมพนธทดระหวางนกเรยนในชนเรยน เชน บางครงนกเรยนอาจจะรวมมอกนคดแกปญหา หรอบางวนนกเรยนอาจรวมปฏบตงานกบคร กบผรอน ๆ หรอปฏบตงานตามลำาพง เพอใหโอกาสทหลากหลายในการคด

5. นอกจากการปลกฝงลกษณะการคดในชนเรยนแลว จะตองมการประเมนผลโดยเนนการคดเปนสำาคญดวยหลาย ๆ วธ เชน การใหขอมลยอนกลบ การใชรบรกซ (Rubrics) การประเมนผลตนเอง ประเมนผลโดยเพอนและแฟมสะสมงาน ฯลฯ เพอจะวดและประเมนการปฏบตทบงบอกถงการคดของผเรยนนนเอง

6. ใหผเรยนไดรและเรยนเกยวกบคำาสำาคญและคำาศพททเนนการคดเปนสำาคญ โดยผสมผสานคำาเหลานใหเขากบบทเรยนหรอเนอหาทเรยน เชน แทนทจะถามวา นกเรยนคดอยางไร อาจใชคำาถามวา “ ” นกเรยนสงสยหรอคาดคะเนอะไร? ซงผเรยนไดเรยนรคำาเกยวกบการคดมากเทาใด เขาจะแนวโนมทจะเขาใจกระบวนการคดตาง ๆ ยงขน

7. ใหตวอยางรปแบบการคดทดหลาย ๆ แบบ โดยพจารณาวาลกษณะใด การกระทำาแบบใดทจดเปนการคดทด การมความสามารถในการคดนนดอยางไร แสดงใหเหนหรอปฏบตใหดเปนตวอยาง ครอาจจะไมแสดงแบบเอง แตใหผรผเชยวชาญยนมาสอนและแสดงแบบการคดประเภทตาง ๆ แทนกได โดยใหมการอภปรายรวมกนกบนกเรยนเกยวกบประเภทการคดทบคคลนนแสดงใหดหรอครพดใหนกเรยนฟงดวยตวเอง

8. กระตนและปลกฝงเจตคตทดตอการคด ทกษะการคดจะพฒนาไดนอยถาผเรยนไมอดทน ไมทมเท ใสใจทจะฝกคดอยางสมำาเสมอ ครคงพยายาม

หาวธททำาใหความสำาคญกบพฤตกรรมการคดแบบตาง ๆ เชน ความใจกวาง การคดอยางไตรตรอง การจดการกบการคด การใฝร การเปนคนชางสงสย อดทน มความรอบคอบและซอสตย โดยหาวธทจะเชอมคานยมเกยวกบการคด เจตคตและทกษะจากเรองหนงสอกเรองหนงหรอจากบรบทหงสอกบรบทหนงกได ซงหมายความใหมเจตคต คานยมทดเกยวกบการคดในทก ๆ เรองนนเอง

วธสอนคดดวยการถายโยง (Thinking Through Transfer Strategy) การถายโยง (Transfer) หมายถง การเชอมโยงเรองทเรยนหรอเรองทรกบสถานการณอน หรอบรบทอน (Perkins 1995) การทจะชวยผเรยนใหสามารถเชอมโยงหรอประยกตใชทกษะและความคดรวบยอดทมอยกบสาระการเรยนรอนเปนเปาหมายสำาคญอยางหนงของการศกษาในปจจบน แตการถายโยงความรหรอการเรยนรสเร องอนหรอสถานการณอน ไมไดเกดขนงายนก แตจะพบวานกเรยนมการถายโยงความรหรอการเรยนรไดนอย การทจะสงเสรมและฝกใหนกเรยนถายโยงความรใหเกดประโยชนสงสดตอการเรยนรเรองอน ครจะตองสนใจเอาใจใสตอการถายโยงความรอยางจรงจง ครตองสอนและฝกการถายโยงความรหรอการเรยนรซงการถายโยงของครนนสอนไดและเรยนรไดเชนเดยวกบทกษะการคด นกเรยนไดฝกการถายโยงความรและทกษะการคดมากเทาใด นกเรยนจะเขาใจในเรองทเรยนลกซงมากขน การสอนคดโดยการถายโยงรงนนจะทำาใหแจงวาการถายโยงคออยางไร ชวยในการสรางความเขาใจมากขนอยางไร และยงเปนเครองมอในการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดดวยแนวทางการปฏบตตามวธสอนคดเพอพฒนาคดดวยการถายโยง

1. กระตนใหผเรยนเชอมโยงแนวคดทสำาคญ หรอทกษะการคดกบบรบทอนทคลายคลงกน องคประกอบสำาคญในการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคดกคอ ครตองแสวงหาเหตการณตาง ๆ ทเหมาะสมทจะสอนคดดวยการถายโยงจากหลกสตรทใชอย

2. ครตองอยเคยงขางผเรยน ควรอธบายเปาหมาย วตถประสงคของการถายโยงเพอการเรยนรฝกทกษะการคด อธบายมตตาง ๆ ของการถายโยงและผลกระทบทเกดกบความเขาใจในเนอหาความร

3. ในการวางแผนบทเรยนโครงงานหรอชนงานของนกเรยน ครตองพยายามจดกจกรรมในเนอหาทมโอกาสถายโยงการคดมากทสด เชน อาจมาจากความสนใจของผเรยน ความเหมาะสมของเรองและเปนเนอหาทสำาคญของหลกสตร

4. เลอกพจารณาเนอหาแนวคด ความคดรวบยอดในหลกสตรทผเรยนจะไดฝกคดอยางแทจรง เชน ไดฝกตดสนใจ ฝกการประเมนผลหลกฐานขอมลตาง ๆ ฝกพจารณาทางเลอกทหลากหลาย ครตองหาวธชวยใหผเรยนไวตอสถานการณตาง ๆ ดวยตวเอง

5. นำาเสนอและอธบายทกษะการคดทตองฝก6. กระตนใหผเรยนใหตวอยางแสวงหาวธเชอมโยงทซบซอนเปน

นามธรรมเพอสงเสรมการคดระดบสงวธสอนคดโดยการประเมนผล (Think Through Assessment

Strategy) การคดโดยการประเมนผล (Thing Trough Assessment) เปนวธสอนคดอกแบบหนงทมเปาหมาย เพอกำาหนดมาตรฐานลกษณะการคดเฉพาะอยางและการทำาความเขาใจกบการปฏบตทสะทอนทงจากการคดทนกเรยนตองปฏบตได โดยทำาใหมาตรฐานนนชดเจน สำาหรบผเรยนการเรยนรทปฏบตในปจจบนไมไดมงประเมนผลการคดทมความหมาย เพราะการทดสอบและการประเมนทปฏบตอย ใหขอมลเกยวกบการพฒนาทกษะการคดบคลกลกษณะของการคดและความโนมเอยงในการคดของผเรยนนอยมาก แนวทางปฏบตตามวธสอนคดโดยการประเมนผล

1. อธบายวธการปฏบตทเกยวกบการคดใหกบนกเรยน2. กำาหนดเกณฑและมาตรฐานของการคด3. กำาหนดมาตรฐานทกระตนการปฏบต4. ใหตวอยางและรปแบบการประเมนทเนนการคดเปนสำาคญ อธยาย

เหตผลการประเมนทเปนทกษะการคดมาสวนหนงทสามารถจะวดและปฏบตไดดวยเครองมอตอไปน คอ แบบรบรกซ (Rubrics ๗ การตรวจสอบรายการและแฟมสะสมงาน การปฏบตงานกลมและวธประเมนผลการคด

5. สอนผเรยนเกยวกบวธใชการประเมนการคดในลกษณะทเปนเครองมอในการวดและเครองมอในการเรยน ใหผเรยนมสวนรวมในการออกแบบประเมนทจะใชประเมนการปฏบตของตนเอง

6. ใชวธการประเมนทเนนการคดเปนสำาคญอยางสมำาเสมอตลอดโครงการ และใหขอมลยอนกลบเกยวกบการปฏบตเกยวกบทกษะการคดโดยตลอดเชนกน

7. ใหขอมลยอนกลบเพอการปรบปรงแกไขหลาย ๆ วธ เพราะผเรยนเรยนรไดกวางไกลลกซงจากเพอ จากครและจากผเชยวชาญและจากตวเอง

8. สอนและทำาแบบใหดถงวธการใหขอมลยอนกลบ เพราะการประเมนผลเพอ จำาเปนตองใชวธทเหมาะสม ตองเคารพและนบถอในบคคลอนเสมอ (Way of Teaching Thinking. :/ http /warnweb.edu/Retrieved 19/8/47 alps/thinking/way.cfm.)

วธสอนคดทง 4 วธ ดงทนำาเสนอ ครอาจจะไมคนเคย เนองจากไมไดสอนเพอเนนการพฒนาทกษะการคดอยางจรงจง แตการไดรจก เขาใจยทธวธดงกลาว จะทำาใหมมมมองเกยวกบการคดกวางขวางยงขน จากสาระสำาคญในแตละวธจะชวยใหครมความเขาใจในการทจะสอน โดยการบรณาการพฒนาทกษะการคดใหกบผเรยนโดยเฉพาะวธสอนคดโดยกำาหนดเรองหรอประเดนจากหลกสตร (Thinking Through Think points) ซงผเรยนจะไดทงความรความเขาใจทลกซงกวางขวาง รวมทงทกษะการคดแบบตาง ๆ เชน การคดวเคราะห คดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรค เปนตนจดการเรยนการสอนอยางไรเพอพฒนาทกษะการคด

การสอนเพอพฒนาทกษะการคดสามารถทำาไดหลายวธ แตครตองรชดเจนวาเปาหมายหรอวตถประสงคทตองการคออะไร เชน

1) ถาตองการใหนกเรยนรจกทกษะการคด ตองรชดเจนวาครสามารถดำาเนนการสอนดวยวธใดกไดเพอใหตอบและอธบายไดวาทกษะการคดอะไร หมายวาอยางไร มประโยชนอยางไรและทกษะการคดมอะไรบาง

2) ถาตองการใหมกระบวนการคด มวธคดทมประสทธภาพและประสทธผล หมายความวา รกระบวนการคดและปฏบตได นำาไปใชได อาจจะดำาเนนการสอนดวยการใหความรและฝกปฏบตกระบวนการคด ขนตอนการคด หรอเทคนคการคดแตละแบบกได หรออาจจะดำาเนนการใหเรยนรจากประสบการจรง โดยนำาขนตอน กระบวนการหรอเทคนควธมาใหปฏบตทละขนตอนจนเกดความรความเขาใจทกขนตอนดวยตนเอง

3) ถาตองการสงเสรมและพฒนาทกษะการคดทนำาไปสนกคดทมประสทธภาพและเปนบคคลทมความคด มทกษะการคด คดเปน ตดสนใจเปน แกปญหาเปนและมความคดสรางสรรค จำาเปนตองมการบรณาการ (Infusion) การสอนใหคดเปนและฝกทกษะการคดทก ๆ ประเภทในกลมสาระ การเรยนรทนกเรยนตองเรยนรทกระดบชนและตอเนองสมำาเสมอ ซงหมายความวาครจะตองรจกทกษะการคด ลกษณะการคดในแตละประเภท รจกเทคนคพฒนาทกษะการคด วธและกจกรรมการฝกคดตาง ๆ ทจะนำามาสงเสรมและพฒนาทกษะการคดใหกบผเรยน รวมทงทคดเปนกระบวนการ คดเปนระบบ ซงจะตองบรณาการทกษะการคดแบบตาง ๆ มาใชเพอจะไดสามารถคดหาคำาตอบหรอสรางองคความรใหม ๆ ไดอยางตอเนอง

คำาถามและการใชคำาถามในการสอนคดและพฒนาทกษะการคดคำาถามประเภทตาง ๆ และวธถามคำาถามและทกษะการถามคำาถามเปนองค

ประกอบสำาคญทจะชวยพฒนาทกษะการคดได สวนใหญครจะมงเนนการสอนใหนกเรยนรและจำาขอมลมากกกวาทจะฝกคด เพราะการถามคำาถามอยางหลากหลายระดบและทวถงตองใชเวลา จงไมมใครยอมเสยเวลาเกรงวาจะสอนไมทน ปจจบนถงเวลาแลวทจะใหความสำาคญกบการพฒนาทกษะการคดใหผเรยนทกระดบชน

ดงตวอยางการสอนภาษาองกฤษอยางงาย ๆ เพอสงเสรมและพฒนาทกษะการคดทงททกษะการคดระดบตำา (Lower-order thinking) และ

ทกษะการคดระดบสง (Higher-order thinking) ซงสมารถพฒนาไดตามสาระความรและสะดวกในการปฏบตตวอยาง บทอานภาษาองกฤษตอไปนสามารถสอนใหเขาใจเนอหาสาระ คำาศพท โครงสราง ประโยคและหลกไวยากรณได พรอมกบฝกอานและเขยนในเวลาเดยวกน

All does not like cats. He hits the cat. It suns away. Ammi likes cats. She plays with the cats always. It likes Ammi to pat it.1. จากบทอานน ครสามารถทจะฝกและพฒนาทกษะการคดระดบตำา (Lower-order thinking) ใหกบผเรยนได โดยคำาถามเพอตรวจสอบความเขาใจในเนอเรอง ดงน

- What does Ali hate?- Who hits the cat?- Who likes cats?- Who plays with the cat?- What does the cat like Ammi to do?คำาตอบของคำาถามเหลาน เพยงแตรคำาศพท อานขอความในเนอเรอง

เขาใจกจะสามารถตอบได เพราะคำาตอบมคำาตอบเดยว คอ จากการถามเกยวกบความจรงทปรากฏในเรองเทานน เปนการใชทกษะการคดระดบตำา2. จากบทอาน ครสามารถพฒนาทกษะการคดระดบสง (Higher-order thinking) ใหกบผเรยนได โดยคำาถามทใหผเรยนตอบใชความคดทลกซงมากขน เชน

- ถามวา Why does Ali hit the cat? ซงนกเรยนอาจจะตอบสาเหต ของการตแมวของ Ali ได เชน Ali hits the cat because he hates cats. (จากเรอง)

- ถามวา What happens when Ali hits the cat? นกเรยนอาจจะตอบผลทเกดขน เชน When Ali hits the cat tie runs away.

- ถามใหเปรยบเทยบลกษณะทแตกตางกนของ Ali กบ Ammi เชน Compare and Contrast the characters of Ali and Ammi. จากเนอเรองนกเรยนสามารถตอบไดวา Ali hates cats but Ammi likes cats.

จากคำาถามดงกลาวขางตน ครอาจจะถามคำาถามอน ๆ ทเกยวของกบเนอเรองแตไมปรากฏในเรองทอาน ซงอาจจะตอบดวยการคาดคะเน หรอจนตนาการดวยเหตผลสวนตวแตมความเปนไปได เชน คำาถาม Why does Ali hit the cat? What will the cat do when Ali hit it? Compare and Contrast the characters of Ali and Ammi. และคำาถาม Should Ali hit the cat? เปนคำาถามทไมมคำาตอบในเนอเรอง แตนกเรยนสามารถตอบตามความคดเหน และนกเรยนควรประเมนคำาตอบของตนเองไดจากคำาถามลกษณะทำานองเดยวกน ครสามารถทจะกระตนสงเสรมเจตคตทมตอสตวเลยงนกเรยนได

การทนกเรยนจะสามารถตอบคำาถามทงหมดได ซงเปนการพฒนาความคดระดบสง นกเรยนควรไดรบการสอนและฝกการคดแบบอน ๆ กอน เชน ใหเหตผลเปนระบผลทเกดขนได จดและจำาแนกประเภทได เปรยบเทยบความเหมอนความแตกตางได เรยงลำาดบเหตการณไดถกตองเหมาะสม ทกษะตาง ๆ เหลานสามารถนำามาจดกจกรรมการเรยนรใหผเรยนรจกและมความชำานาญโดยใชกจกรรมเหลานฝก เชน 1) การถาม-ตอบคำาถาม 2) การระดมสมอง 3) การใชเกม การแขงขนและการทดสอบผล และ 4) การโตวาทและการทำาโครงงาน โดยเฉพาะกจกรรมท 1 – 3 เปนกจกรรมทเหมาะสมทจะนำามาใชสงเสรมทกษะการคดทกระดบและทกประเภท เหมาะสมกบทกสาระการเรยนรและทกวน (http://www.ppk.kpm.my/htm/program/masteryguide/asrill.htm retrieved 25/8/47)เทคนคการใชคำาถามเพอปรบปรงทกษะการคด

วธทงายและสะดวกทสดในการพฒนาทกษะการคด คอ การใชคำาถามทถกตอง เมอใดกตามทจะถามคำาถามหรอใชคำาถามทเหมาะสมเพอกระตน

กระบวนการคดของนกเรยน การเรยนรของนกเรยนจะสนกสนานมากขน ไมวาจะจงใจหรอไมกตาม คำาถามประเภทตาง ๆ จะตองอาศยระดบการคดทแตกตางกนดวย โดยเฉพาะแนวคดของ บลม (Blooms’ Taxonomy) ทไดกำาหนดพฤตกรรมขนตอนการเรยนรไวชดเจน และลำาดบขนของกระบวนการคด 6 ประเภท ตามลำาดบดงน คอ ดานความร ความเขาใจและการนำาไปใช จดเปนการคดทเปนรปธรรม (Concrete thinking) การวเคราะห การสงเคราะห และการประเมนผล จดเปนการคดทเปนนามธรรม (Abstract thinking) หรอทเรยกวาทกษะการคดอยางมวจารณญาณ (Critical thinking skills) โดยมรายละเอยดของการเรยนรแตละประเภท ดงน

ความร (Knowledge) หมายถง ความรความสามารถในการจำา การระลกไดถงขอมลทเรยนไปแลว คำาถามประเภทความรจงมคำาตอบเดยว เพราะเปนการถาม ความจำา ขอเทจจรง สาระเนอหาทเปนความจรง คำาถามทจะใชประกอบดวยคำาตางตาง ๆ ตอไปน ใคร อะไร เมอไร ทไหน มากนอยเทาไร ใหบอกอธบาย เปนตน นกเรยนไมไดใชการคดสำาหรบการตอบคำาถามเลย

ความเขาใจ (Comprehension) หมายถง ความสามารถในการบอก การอธบาย ความหมาย เรองราวตาง ๆ ดวยความเขาใจ คำาทใชในการถามความเขาใจ เชน ใหอธบาย พรรณนา ทาทาย ระบ บอกความแตกตาง ใหแปลความ ตความหมายและขยายความ เปนตน นำาเรยนไดใชความคดบางเลกนอย

การนำาไปใช (Application) หมายถง ความสามารถในการนำาความรความเขาใจในเรองตาง ๆ ไปใชในสถานการณอน ๆ ทไมคนเคย คำาทใชในการถามเกยวกบการนำาไปใช เชน ใหสาธต ใหประยกต ใหแสดง ใหตรวจสอบ ใหขยายความ ใหจำาแนก ใหทดลอง เปนการกระตนใหผเรยนนำาความรไปใช นกเรยนไดใชการคดมากขนกวาเดม

การวเคราะห (Analysis) หมายถง ความสามารถในการแจกแจง แยกแยะ แยกยอย การทำาใหนกเรยนจะใชการคดมากขนในสวนยอยและรายละเอยดของขอมลความร คำาทใชตามเกยวกบการใหวเคราะห เชน อะไรคอความ

แตกตาง อะไรคอความคลายคลงกน อะไรคอตวรวม เชน ใหวเคราะห ใหเปรยบเทยบ ใหแยก ใหจดกลม ใหบอกความสมพนธ เปนตน

การสงเคราะห (Synthesis) หมายถง ความสามารถในการรวมสวนยอยเปนสวนใหญหรอเปนสงใหม โดยใชความรและทกษะทมอยเดมเชอมโยงสวนยอยใหเปนแบบแผนใหม สงใหม คำาถามทใชถามสงเคราะห เชน ใหเชอมโยง ใหจดใหม ใหใชแทน สรางหรอใหออกแบบ นกเรยนไดใชการคดมากทสด

การประเมนผล (Evaluation) หมายถง การตดสนใหคณคาสงใดสงหนง เรองใดเรองหนง โดยใชเกณฑทกำาหนดขน ไมมคำาตอบใดทถกหรอผด คำาทใชในการถามใหประเมนผล เชน ใหประเมน ตดสน วด เลอก สรป เปรยบเทยบหรอสรปผล นกเรยนไดใชการคดมากทสด รวมทงใชขอมลจากชนตนคำาถามทสงเสรมทกษะการคดระดบสง (Quotations Encourage higher order thinking)

การสงเสรมพฒนาความสามารถในการคดระดบสง จำาเปนตองใชทกษะในการถามคำาถาม ซงตองมการเตรยมลวงหนา โดยใหสอดคลองกบสาระทสอน คำาถามทใชควรเปนคำาถามประเภทเจาะลก และควรใหเวลานกเรยนในการคดกอนตอบ การใชคำาถามแบบเจาะลกสามารถใชในบรรยากาศการจดการเรยนรแบบรวมมอกน การวจารณกระบวนการ ผลลพธ กจกรรม ความคดและกจกรรมในหองทดลอง เปนตน คำาถามทสงเสรมพฒนาการคดมหลายประเภท เชน คำาถามทใหตอบชดเจนครอบคลมในเรองตาง ๆ (Questions of clarification) คำาถามทใหสนนษฐาน (Questions that probe assumptions) คำาถามทตองการเหตผลและหลกฐาน (Question that probe reasons and evidence) คำาถามเกยวกบความคดเหนมมมอง (Questions about viewpoint on perspectives) คำาถามทใหการนำาไปใชและลำาดบขนตอนและผลทเกดขน (Questions that probe implications and consequences) และคำาถามเกยวกบคำาถาม (Questions about question) เปนตน

คำาถามเพอความชดเจนครอบคลม คำาถามประเภทนทำาใหผถกถามตองคดอยางละเอยด เพอใหคำาตอบทชดเจนครอบคลมมากทสด ตวอยางเชน การถามคำาถาม เชน

- ททานพดหมายความวาอยางไร?- กรณาใหตวอยางไดไหม?- ประเดนสำาคญททานพดคออะไร?- สงนเกยวของกบเรองนนอยางไร?- กรณาอธบายใหรายละเอยดเพมเตมไดไหม?- ทำาไมถงพดเชนนน?- สรปเหนคำาพดของตวเองไดไหม?- ทพดคอตวอยางใชไหม?- ทานคดวาทสมศรพดหมายความวาอยางไร?

ฯลฯคำาถามเพอใหสนนษฐาน คำาถามประเภทนตองอาศยการคาดคะเนตาม

ความคด ความเชอและหลกฐาน (ถาม)- ทานใหขอสนนษฐานอยางไร- พมใหขอสนนษฐานอยางไร- เราจะตงขอสนนษฐานอนอยางไรแทน- ทานดเหมอนจะใหขอสนนษฐานวา..............- เหตผลทงหมดของทานมาจากความคดทวา...................- ทำาไมทานถงใหเหตผลดงกลาว- คนอนจะใหขอสนนษฐานเรองนอยางไร

ฯลฯคำาถามเกยวกบความคดเหนและมมมอง เปนคำาถามแบบเปดใหแสดง

ความคดเหนไดอยางกวางขวาง หลากหลาย รวมทงการคาดคะเนความคดเหนของบคคลอน ดงตวอยาง เชน

- ทำาไมทานเลอกมมมองนแทนทจะเลอกมมมองนน

- ทานดจะใหแนวคดจากมมมองของ................- บคคลกลมอนมองเรองนอยางไร? อะไรทำาใหพวกเขามองอยางนน- ทานจะตอบขอโตแยงนอยางไร- มทางเลอกอน ๆ อยางไรบาง- ผทไมเหนดวยจะแสดงความคดเหนอยางไร

ฯลฯคำาถามเกยวกบการนำาไปใชและผลทจะเกดขน เปนคำาถามถงผลของ

การนำาไปใช เปนการคาดคะเนผลตามหลกการ เหตผล ดงตวอยางเชน- ทานจะนำาไปใชไดอยางไร- ถาเกดเหตอยางนขน ผลทจะเกดขนคออะไร- ผลของการนำาไปใชเปนอยางไร- ผลทเกดขน เกดขนแนนอนหรอบางทเทานน- ถาทานพดวาเปนเรองไมมคณธรรม ผลจะเปนอยางไรคำาถามทตองการเหตผลและหลกฐาน เปนกจกรรมทตองคดใหเหตผล

อางองหลกฐาน เชน- ตวอยางคออะไร? ขอไหน?- ทานทราบไดอยางไร- ทำาไมถงคดวาเรองนเปนเรองจรง- มหลกฐานขอมลหรอไม- ทานมเหตผลอะไรในการพดเชนนน- ทานจะอธบายเหตผลใหเราไดไหม- มเหตผลพอทจะสงสยหลกฐานนนหรอไม- มเหตผลอะไรบางทสรปอยางน- ทานรไดอยางไรวาเรองนเปนเรองจรง- เหตผลเหลานเพยงพอหรอไม- อะไรทำาใหทานเชอเชนนน- อะไรทำาใหทานเปลยนใจ

- มขอมลอะไรบางทตองใชเพมเตม- มใครทจะใหหลกฐานเพอสนบสนนวาหลกฐานนนเชอถอได- สตรเหลานจะนำาไปใชใหกบเรองใดไดบาง- แสดงขนตอนและวธทำานกกระดาษ- ความรเรองการคณ นำาไปใชกบเรองอะไรไดบาง

ฯลฯนอกจากนนยงมคำาถามประเภทตาง ๆ ทสงเสรมพฒนาความสามารถใน

การคดวเคราะห คดอยางมวจารณญาณและคดสรางสรรค ซงจะเปนพนฐานในการคดระดบสงตอไป เชน การยดทกษะการคดของบลม (Bloom’s Taxonomy) เปนหลกในการตงคำาถามเพอพฒนาการเรยนรและความสามรถในคดของผเรยน เปนตน การนำาวธถามคำาถามตาง ๆ ดงกลาวไปใช เพอสงเสรมและพฒนาทกษะการคด สามารถปฏบตไออยางสมำาเสมอในการจดการเรยนรของคร ดงนนผเรยนจะมทกษะการคดหรอไมระดบใดขนอยกบการจดการเรยนรของครเปนสำาคญ ครจงควรศกษาวธสอนหรอสงเสรมพฒนาทกษะการคด ทกษะการถามคำาถามและวธถามคำาถามสอดแทรกคำาถามและกจกรรมทมงเนนการใชความคดควบคกบการเรยนรเนอหาสาระ จงจะสามารถพฒนาความสามารถและทกษะการคดของผเรยนได

คำาถามเพอการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนรทสงเสรมการคดคำาถามจำาแนกไดหลายรปแบบและหลายระดบ เชน ครกตนและแครบส

(Cruniton & Krabs 1982) จำาแนกคำาถามเปน 4 ระดบ คอ1. ระดบความรความจำา (Recall)2. ระดบความเขาใจ (Comprehension)3. ระดบวเคราะห (Analyses)4. ระดบประเมนคา(Evaluation)

แคลลาแฮนและคลาก (Callanhan & Clark 1988) จะแยกคำาถาม 4 ประเภท คอ

1. ประเภทความรความเขาใจ (Cognitive memory)2. ประเภทใหรายละเอยดกอนตอบ (Convergent)3.ประเภทใหคดคำาตอบใหหลาย ๆ คำาตอบ (Divergent)4. ประเภทใหประเมนคา (Evaluation)

บลม (Bloom 1966) จำาแนกคำาถามเปน 6 ประเภท หรอ 6 ระดบ คอ1. ประเภท/ระดบความร (Knowledge)2. ประเภท/ระดบความเขาใจ (Comprehension)3. ประเภท/ระดบการนำาไปใช (Application)4. ประเภท/ระดบการวเคราะห (Analyses)5. ประเภท/ระดบการสงเคราะห (Synthesis)6. ประเภท/ระดบการประเมนคา (Evaluation)การพฒนาหลกสตรและการนำาหลกสตรไปใช การจดการเรยนการสอน

นอกเหนอจากสาระความรทสำาคญแลว สงสำาคญทควรระลกเสมอสำาหรบนกออกแบบการสอนนกพฒนาหลกสตรและผนำาหลกสตรไปใชกคอ จะตองเปนหลกสตรทสงเสรมการคด (Thought – Filled Curriculum) ทประกอบดวย

1. การเรยนรเพอการคด (Learning to think)2. การคดเพอเรยนร (Thinking to learn)3. การคดรวมกนหรอการรวมกนคด (Thinking Together)4. การคดเกยวกบการคดของตนเอง หรอ Metacognition

(Thinking About our own thinking)5. การคดกวางขวาง ลกซง (Thinking Big)

(Costa Educational Leadership 2008)จากหลกการทวไปและแนวคดดงกลาว สรปไดวา ในการจดการเรยนรใน

ทกกลมสาระการเรยนรนนจะตองเรยนรทงเนอหาสาระและเรยนรและฝกการ

คดทกประเภทในเวลาเดยวกน ซงมผลการวจยยนยนวาการจดการเรยนรทบรณาการสงเสรมพฒนาทกษะการคด ทำาใหผลการเรยนรของนกเรยนมประสทธภาพและประสทธผลสงขน ดงนน การจดการเรยนรทกลมสาระการเรยนรตองควบคกบการสงเสรมและพฒนาทกษะการคดประเภทตาง ๆ เพอใหเกดการเรยนรทลกซง กวางไกล ชวยใหมองเหนความสมพนธของความคดรวบยอดและขอเทจจรงตาง ๆ จงเปนการเรยนรทมความหมาย มประโยชนตอผเรยนมากกวาการใหทองจำาหรอจำาในเนอหาเหลานน

*******************************************************************************************

เอกสารอางอง

บรรจง อมรชวน. Thinking School (สอนใหคด). กรงเทพฯ: ภาพพมพ. 2554

วชรา เลาเรยนด. รปแบบและกลยทธการจดการเรยนรเพอพฒนาทกษะการคด. นครปฐม : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร. 2554

สนง.คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน.Road Map จดเนนสการพฒนาคณภาพผเรยน.กรงเทพฯ: ชมชนสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย.2553

เอกสารประกอบการอบรมเชงปฏบตการ

เรอง

การพฒนาทกษะการคดขนพนฐาน

ตามจดเนนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สำาหรบคณะครโรงเรยนปรนสรอยแยลสวทยาลยรนท 1 30 มถนายน 2555 ประถมศกษาปท 1-3

รนท 2 7 กรกฎาคม 2555ประถมศกษาปท 4-6

รนท 3 14 กรกฎาคม 2555 มธยมศกษา 4-6

รนท 4 28 กรกฎาคม 2555 มธยมศกษา 1-3

โรงเรยนปรนสรอยแยลสวทยาลยอำาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

อบรมเชงปฏบตการ เรอง

การพฒนาทกษะการคดขนพนฐานตามจดเนนของหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

ณ หองประชม สถาบนแฮรส

การอบรมเชงปฏบตการ

08.00 -08.30 น. ลงทะเบยน08.30 -08.45 น. นมสการ08.45-09.00 น. พธเปดการอบรม โดย ดร. สรนนท ศรวระสกล ผอำานวยการ09.00 -10.30 น. วเคราะหจดเนนการพฒนาผเรยนตามหลกสตรฯ 2551 และความรความเขาใจเกยวกบ มาตรฐานการคด คณลกษณะทเออตอการคด 10.30 – 10.45 น. พกรบประทานอาหารวาง10.45 – 12.00 น. การพฒนาทกษะพนฐานทสำาคญในการคด

12.00 - 13.00 น. พกรบประทานอาหารวาง13.00 – 14.00 น. การพฒนาทกษะพนฐานทสำาคญในการคด (ตอ)14.00 - 15.00 น. การออกแบบการสอนทกษะการคดในหนวยการเรยนร 8 กลมสาระฯ15.00 – 15.30 น. นำาเสนอผลการออดแบบ นดหมาย และปดการอบรม

*** หมายเหต เวลาอาจปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม***