cvm - برنامه ریزی فضایی...

یا(ریزی فضایی )جغراف پژوهشی برنامه-علمی فصلنامه

1314 بهار(، 16)پیاپی ، اول ، شمارهپنجمسال

5/11/1313تاریخ پذیرش: 33/8/1313تاریخ وصول:

72-48صص:

[email protected] نویسنده مسؤول *

گذاری با استفاده از روش ارزش های سیروان و چرداول های بلوط شهرستان برآورد ارزش تفریحی جنگل

(CVMمشروط )

1عباس امینی

2، زینب شهبازی*

ریزی، دانشگاه اصفهانریزی روستایی، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه استادیار گروه جغرافیا و برنامه -1

ریزی، دانشگاه اصفهان ریزی توریسم، دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه جغرافیا و برنامهدانشجوی کارشناسی ارشد -7

چکیده

های اکوتوریسم به حساا ترین سرمایه ها و منابع محیطی، میراث ارزنده طبیعیِ جوامع انسانی و اصلی اکوسیستم

هاای طبیعای اسا . بخا اصالی اکوسیساتم آیند. استفاده تفریحی، از جمله منافع مهم منابع جنگلی، به عناوان می

منزله کاالی رایگاان، موجات تخصایص نابهیناه و ها به گذاری پایین و نامطلو این منابع و قلمداد نمودن آن ارزش

هاای گردشاگریِ منااط هاای طبیعای و پتانسای گذاری اقتصادی اکوسیستم شود. ارزش ها می مدیری ناصحیح آن

ها خواهد بود. پوش جنگلای وسایع ای و موفقی آنهای توسعه برای اجرای برنامه مختلف، ابزار مدیریتی مؤثری

های تفریحای اسا . تحقیا های مساعدی برای استفادههای سیروان و چرداول در استان ایالم، واجد زمینهشهرستان

باه پرداخا بارای ایان حاضر، در پی برآورد ارزش تفریحی این منابع جنگلی و تبیین عوام مؤثر در تمای ِ افاراد

ای تصاادفی باه حجام ها با انتخا نمونهگذاری مشروط صورت گرفته اس . داده منظور، با استفاده از روش ارزش

24آوری گردیاد. درمجماوب بای از کمک پرسشنامه گزین دوگانا دوبعادی، جماع نفر از جامعه محلی، با 743

اند. نتایجِ حاص از تحلی الجیا نشاان داد تا ده هزار تومان بودهدرصد پاسخگویان مای به پرداخ مبالغی از دو

هاای توریساتیِ افاراد، زیس گرایانه و دیادگاه های محیط که متغیرهای دموگرافیکیِ سن و درآمد و همچنین نگرش

بینای آن قاادر باه پای درصاد 21دار در برآورد تمای افراد به پرداخ بوده و نزدیاک باه دارای تأثیر مثب معنی

های ها و همچنین دیدگاه برداری از جنگ های اقتصادی در بهره اند. متغیرهای دیگرِ جنسی ، تحصیالت، نگرش بوده

1314 بهار (16)پیاپی ،اول، شماره پنجمسال ریزی فضایی )جغرافیا(، رنامهب پژوهشی -علمی فصلنامه / 78

اناد. متوساطت تمایا باه پرداخا هار خاانوار در ساال، بارای داری در این رابطه نداشاته حفاظتی افراد، نق معنی

تومان بوده و بر این اساس، با توجه به کا 5/5682بلوط منطقه، های های تفریحی و نگهداری از جنگ برداری بهره

تومان برآورد گردید. این میازان، سارمای 131153318ها برابر با خانوارهای منطقه، ارزش تفریحیِ ساالن این جنگ

یناه و پایادار از بارداری به ریازی و بهاره گذاران و مدیران محلی، برای برنامه ای در دس سیاس مالحظه بالقوه قاب

گذاری، حفظ و نگهاداریِ مناابع جنگلای، جاذ گردشاگران بیشاتر و ایجااد پتانسی باالیِ تفریحی منطقه، سرمایه

ویژه برای جوامع روستایی منطقه اس . های اشتغال و درآمد بیشتر، به فرص

، سیروان و چرداول.مشروط، تمای به پرداخ ، مدل الجی گذاری ارزشهای بلوط، جنگ کلیدی: هایواژ

مقدمه

ای در زندگی و رفاه جواماع بشاری باوده و هساتند. عاالوه بار منابع جنگلی دارای نق اقتصادی بسیار ارزنده

تارین مناابع های معمول، ارزش و اساتفاده تفریحاِی ایان مناابع نیاز، باه عناوان مهام برداری ارزش اقتصادی و بهره

ی بار رو هاای متناوب موجاود ین، رو باه تزایاد اسا . در میاان اکوسیساتم های اقتصاادی ناو اکوتوریستی، در نظام

گیاری و جریاان پیچیاده اکولاوکیکی، باعاک شاک ای از فرآیندهای ها با میزبانی مجموعه های زمین، جنگ خشکی

شوند که عالوه بر جوامع متناوب و متعادد گیااهی و جاانوری، باه اشاکال مساتقیم و می مستمر تولیدات و خدماتی

(. 132: 1386آفارین هساتند )پارون و اساماعیلی، در حیات اقتصادی و معاش جوامع انسانی نیاز نقا میرمستقیغ

بارداری بهیناه و (. بهاره 125: 1311های تفریحی از جمله منافع مهم منابع جنگلی اس )مارادی و دیگاران، استفاده

های تفریحی از این تقاضای روزافزون مردم برای استفادهبه قبول قاب های هایی، نیازمند پاسخ پایدار از چنین پتانسی

جاامعی از جوانات متعادد یا وتحل هیا تجزبینی نیازهای تفرجگاهی و گذران اوقات فراغ و همچناین پی منابع،

های مناسبی که بتوانند پاسخگوی نیازهاای تفریحای و تفرجای اقتصادی و اجتماعی اس . در این راستا، ایجاد مکان

ارائه نمایند، کاامال ضاروری باه نظار س یز طیمحهای حفظ زمینه را درامعه بوده و همچنین عملکرد مثبتی افراد ج

هاا و مراتاع کشاور در ایان خصاون دارناد، توجاهت جنگ ژهیو بهرسد. نق اساسی و مهمی که منابع طبیعی و می

ابع طبیعی معطوف نماوده اسا )اساماعیلی من کارآمدبه مدیری صحیح و ریزان را کارشناسان و برنامه یازپ یب

(.134: 1383ساری و همکاران،

ۀ بشر برای حفظ و نگهداری منابع طبیعای و شد حاص های در جهانِ صنعتی و پرجمعی امروز، با وجود آگاهی

یان مناابع از ا رویه یراصولی و بیغهای مهابا و استفاده های بی اندازی ای که دس های جدی درک هشدارها و مخاطره

خطرهاای ناشای از در معار انادازهای طبیعای همچناان متوجه آینده جوامع بشری نموده اس ، منااظر و چشام

کارآماد گیری از امکانات و پتانسای ِ عظایم و های انسانی هستند. در برابر چنین خطرات رو به افزایشی، بهره فعالی

برداران مستقیم این منابع هستند و هم در معار ِ بیشاتر رهکه هم به جوامع محلی ژهیو بهفعال مردمی، های مشارک

بارداری، ارائاه و اساتفادۀ ریزی برای بهره اجتنا اس . در این راستا، برنامه یرقاب غ، ضرورتی ها آنترِ نابودی ی پو

هاداری و نگ حفاظا تواند کمک زیاادی باه جهانی، می محلی تا یها اسیدر مقاین ذخایر به شک کاالی توریستی

71/ مشروط یگذار و چرداول با استفاده از روش ارزش روانیس یها بلوط شهرستان یها جنگ یحیبرآورد ارزش تفر

باشد. بنا بر درک چنین ضارورتی اسا برداشتهیژه برای جوامع محلی در و بهای را نیز نموده و منافع اقتصادی ها آن

نماوده، را حفاظ منابع طبیعی و فرهنگای تنها نه که داند یمی تیرا فعالسازمان جهانی جهانگردی نیز توسعه پایدار که

: 1383پاور، تغال مستمر را نیز افزای دهد )اساماعیلی سااری و کاویاان درآمد و اش های بلکه ظرفی ت ایجاد فرص

135.)

جها دارای هاا، ازایان ویاژه جنگا برآورد ارزش واقعیِ مجموع کاالها و خدمات حاص از منابع طبیعی و به

سااز زوال و نهها و مقاصدت صرف اقتصادی، زمی اکنون فشارهای فزایندۀ گوناگونِ ناشی از انگیزه ضرورت اس که هم

هاای جنگلای تزایاد عرصاه ها شده اس و در گوشه و کناار جهاان، ناابودی و تخریات رو باه انهدام همیشگی آن

( نیز خاطرنشان کرده اس ، ضارورت و اهمیا 7333) 1(. چنانکه آشیم58: 7337مشاهده اس )پیرس و ترنر، قاب

شناسان، کماک باه شاناخ و درک گاه اقتصاددانان و بومهای محیطی از دید گذاری منابع طبیعی و اکوسیستمارزش

گیرنادگان و هاای محیطای باه تصامیم شناختی از ساوی جواماع انساانی، ارائاه مخااطره محیطی و بوم منابع زیس

های ملی مانناد های اقتصادی و درآمدهای طبیعی، تعدی و اصالح حسا ریزان، برقراری ارتباط میان سیاس برنامه

گاذاری بناابراین، ارزش هاسا رویه و تخریت آن های بی برداری ید ناخالص داخلی و جلوگیری از بهرهمحاسبه تول

محیطی، امری ضروری بوده و امتناب از آن، در درازمادت بازاری و زیس اقتصادی برای کاالها، خدمات و منافع غیر

هاا، بارای گونه دارایای ورد ارزش پولی اینگذاری اقتصادی، روشی برای برآ پیامدهای ناگواری خواهد داش . ارزش

بارداری و حفاظا و ای، مادیری بهاره هاای توساعه ریازی لحاظ نمودن ارزش بالقوه منابع اکوسیستمی در برناماه

51(. در ایاران نیاز باا تصاویت مااده 7332های ارزنده طبیعی اس )کان ، ها به عنوان میراث نظام نگهداری از بوم

زیسا در م توسعه، برآورد ارزش اقتصادی منابع طبیعی و هزینه ناشی از آلودگی و تخریت محیطقانون برنامه چهار

(. در ایان راساتا، مطالعاه حاضار باه بارآورد 85: 1382فرایند توسعه، از الزام قانونی برخوردار شده اس )مبرقعی،

و عواما ماؤثر بار آن، باا روش های سیروان و چرداول در اساتان ایاالم های بلوط شهرستان ارزش تفریحی جنگ

( افراد جامعه، پرداخته اس .WTP) 3( از طری محاسبه و برآورد تمای به پرداخ CVM) 7گذاری مشروط ارزش

پیشینه تحقیق

گذاری مشروط برای تعیین ارزش اقتصاادی مناابع محیطای بی از پنج دهه از نخستین کاربردهای روش ارزش

متحده امریکا برای تعیین ارزش تفرجی پاارک ملای از ایان روش اساتفاده در ایاالت 1158گذرد. نخستین بار در می

گذاری کاالهاای عماومی نظیار دسترسای باه برای ارزش 1113توسعه، این روش در دهه شد. در کشورهای درحال

(.51: 1381منظرهای زیبا مورداستفاده قرار گرف )لیاقتی و دیگران، پارک، آ سالم و زمین

های موستوورد کلود در کاستاریکا پرداختاه و میازان (، به برآورد ارزش وجودی جنگ 1115و دیگران ) 4واریااک

( ارزش خادمات اکوسیساتمی و 1112و دیگران ) 1آوردند. کاستانزا به دس دالر 738ساالن آن را برای هر هکتار،

1 Asheim, G.B.

1 Contingent Valuation Method

2 Willingness to Pay

3 Echeverria, J.


های گرمسیری و معتدله را ارزش تفریحی جنگ ی قرار داده ورا موردبررساکوسیستم مختلف جهان 12اکولوکیکیِ

باه یا باا تما ی در رابطها مطالعه ،(1112) و دیگران 7دالر در هکتار برآورد کردند. بارنتس 36و 117ترتیت برابر به

، یا سن، مل یرهایمتغه و با در نظر گرفتن انجام داد یبیادر نام وح حیاتو حفظ یدبازد یپرداخ گردشگران برا

و وحا حیاات حفاظ یبه پرداخ افاراد بارا ی متوسط تما بین، ، به عنوان متغیرهای پی و درآمد ینات اقامتامکا

3رآورد نمودناد. وایا و الوِت دالر با 76و 134یبیا را باه ترتیات برابار باا نام ییرفاه جامعه روستا ءارتقا چنینهم

حات عماومی و تمایا باه پرداخا ت افاراد بارای محیطی، ترجی ، باهدف ارائه چارچوبی برای اقتصاد زیس (1111)

حفاظ از پارک ملی نورس یورک انگلستان را موردمطالعه قراردادند. باوجود بااور پاساخگویان باه لازوم افازای

ها تمای به سهیم شدن در ایجاد درآمد بیشتر پارک برای حفظ طبیع درصد آن 87درآمد پارک توسط مدیری آن،

وناد باه پ 1/3مطالعه، میزان تمای ساالن هر فرد به پرداخ برای حفاظ و نگهداری از پاارک، آن داشتند. در این

(، ارزش منافع پنج پارک ملی در کره جنوبی را بررسی کارده و میازان ارزش تفریحای 7337) 4دس آمد. لی و هان

5د. در مطالعاه راینساتدیر و ساان دالر در یاک ساال بارآورد کردنا 54/13طور میانگین برابر برای هر خانوار را به

زیسا ، ایسلند، درآمد، نگرش نسب به حفظ محیط های طبیعی پیرامون تمای به پرداخ افراد برای جاذبه (7338)

منفی، باه عناوان متغیرهاای طور بهو سن و تعداد بازدیدهای قبلی مثب طور بهسابقه پرداخ ورودی و تحصیالت

اقتصاادی مناابع گردشاگری طبیعای در گذاری ارزشای با عنوان ( در مطالعه7311) 6کیمتأثیرگذار شناخته شدند. ح

محیطی مناابع گردشاگری مشروط، ارزش اسمی کیفی زیس گذاری ارزشراواپنین اندونزی با روش هزینه سفر و

کوتوریساتی سااالنه را محاسبه نموده و با در نظر گرفتن متغیرهای مبلغ پیشنهادی، درآمد، سن و تحصیالت، ارزش ا

میلیون روپیه برآورد نموده اس . دتنا و 651میلیون روپیه و ارزش اقتصادی ساالنه آن را معادل 41/2این منابع را

های جنگلی شهری در ساوانای جورجیاا در آمریکاا را (، تمای به پرداخ گردشگران برای پارک7313) 2کاالپیِرس

میلیاون دالر 162میلیاون و حاداکثر 81را حداق ها آندالر و ارزش ساالنه 75/11مشروط، گذاری ارزشبه روش

برآورد کردند.

ها را مطارح کارد و سامس مجنونیاان مسئله ارزش تفرجگاه 1351در ایران، یخشکی برای نخستین بار در سال

ن تااکنون مطالعاات بسایار (. از آن زماا 1381گذاری دو بوستان تهران پرداخ )لیاقتی و دیگران، (، به ارزش1356)

شده اس . برای نموناه باه در کشور انجام CVMهای طبیعی، محیطی و تفرجی، با استفاده از روش زیادی در عرصه

کنیم. ها اشاره می برخی از آن

سنگان نوشهر با استفاده از تمای (، به تعیین ارزش حفاظتی و تفرجی پارک جنگلی سی1385امیرنژاد و دیگران )

ریاال و 7422 رداخ افراد، بر اساس مدل الجی پرداخته و متوسط تمای به پرداخ افراد برای هر بازدیاد را به پ

دالر( بارآورد 711و 666میلیون ریال در هکتار ) 5/7و 8/5ارزش حفاظتی و تفریحی ساالنه این پارک را به ترتیت

1 Costanza, R.

2 Barnes, J.I. 3 White, P.C.L. and Lovet, J.C. 4 Lee, C. and Han, S. 5 Reynisdottir, M.

6 Hakim, A.R.

7 Deng, J. and Pierskalla, C,


هاای ارساباران را اخ افاراد بارای ارزش وجاودی جنگا (، میانگین تمای به پرد1388اند. پیری و دیگران )نموده

اناد. ریال برآورد کرده 5716221ها را معادل ریال در ماه و ک ارزش وجودی ساالنه هر هکتار از این جنگ 16581

گرایانا افاراد المللی انزلی بر پایاه تماایالت اخاالن (، به برآورد ارزش حفاظتی تاال بین1313سالمی و رفیعی )

اند. با در نظر گرفتن متغیرهایی چون سن، بعد خانوار، تحصایالت، درآماد، تعاداد دفعاات بازدیاد، تاازگی داختهپر

زیس و شهرنشینی، مقدار انتظاری تمایا باه پرداخا را بارای خانوارهاای گرایی، اهمی محیط اطالعات، اخالق

ریاال و ارزش حفااظتی هار 36/14711و 82/18811ا گرایانه و پیامدگرایانه به ترتیت برابر با دارای تمایالت وظیفه

اناد. رضاایی و ریال برآورد کرده 15/13351و 22/12762هکتار از تاال برای هرکدام از این دو گروه را به ترتیت

( ارزش تفریحی پارک جمشیدیه تهران را محاسبه و متوسط تمای به پرداخ به ازای هر بازدیاد را 1317همکاران )

(، با اساتفاده از 1317هزار ریال برآورد نمودند. رفع و همکاران ) 844یال و ارزش تفریحی ساالنه آن را ر 73448

بهشا گذاری مشروط، متوسط تمای به پرداخ بازدیدکننادگان بارای ارزش تفریحای پاارک هشا روش ارزش

اناد. ریاال بارآورد نماوده 4/136814ل ریال و میانگین تمای به پرداخ ساالنه هر خانوار را معاد 7618اصفهان را

(، ارزش تفریحی و عوام مؤثر بر تمای به پرداخ گردشگران از آبشاار آسایا خراباه 1317راحلی و همکاران )

هزار ریال و ارزش تفریحای 4شهرستان جلفا را بررسی نموده و میانگین تمای به پرداخ در بین بازدیدکنندگان را

میلیون ریال برآورد کردند. 383ساالنه این جاذبه را

مبانی نظری

هاا، ماواد و نظاام زیس مفهومی گسترده اس که تمامی جهان هستی، گیاهاان، حیواناات، باوم طبیع یا محیط

زیس از نگاه اکثر مردم جهان موضاوعی فرعای، چند دهه پی محیط (. تا68: 1388گیرد )آسافوا، انسان را در برمی

زیسا در تولیاد وکار بود. نگاهی به رشد سهم اقتصادی محایط ویژه کست به توسعه، اقتصاد و بهتزیینی و نامربوط

ای در توساعه –های کالن اقتصاادی گیری محیطی در تصمیم ناخالص ملی کشورها و پررن شدن مالحظات زیس

شده اس . اقتصاد اکولوکیاک کلی دگرگون ای، ملی و حتی محلی، بیانگر آن اس که این وضع به ابعاد جهانی، منطقه

زیسا زیس هستند اما اقتصاد اکولوکیاک باا اقتصااد محایط هایی از اقتصاد محیط بخ و اقتصاد منابع طبیعی زیر

دهد که در سال زیس نشان می ها بر مبنای اقتصاد اکولوکی و محیط گذاری خدمات اکوسیستم مترادف نیس . ارزش

هزار میلیارد دالر بوده که تقریبا دو برابار کا تولیاد ناخاالص 27رزشی معادل این خدمات در جهان دارای ا 7313

محیطی قابا معاملاه در باازار نباوده و باه عناوان کاالهای زیس (. بسیاری از21: 1387ملی جهان اس )سلیمی،

طرۀ اساتفاده اساراف کاالهای رایگان یا با هزینه اندک در اختیار مردم هستند. بازخورد اقتصادی این وضاعی ، مخاا

گاذاری گاذاری و قیما محیطی در سرمایه های زیس هاس . امروزه نیاز به شناخ و در نظر گرفتن ارزش آمیز آن

محیطی را نیاز شناساایی و لحااظ های زیس کامال محسوس اس و برای تعیین هزینه تأمین خدمات، بایستی هزینه

هایی اس کاه دراثناای آسیت ها و محیطی دربرگیرنده صدمات، تخریت خدمات زیس نمود. هزینه یا بهای کاالها و

(. پارداختن باه موضاوعات و 1383:35گردد )مسعود، محیط تحمی می خدمات بر تولید، توزیع و مصرف کاالها و


زارهاای های توسعه پایدار، مستلزم استفاده از اب مسائ منابع تفریحی از دیدگاه اقتصادی در جه فراهم آوردن زمینه

هاای کارگیری روش ویژه به منفع اجتماعی، تنظیم حسابداری منابع طبیعی و به –تحلیلی مناست نظیر تحلی هزینه

گذاری برحست واحدهایی غیرقاب مقایسه با سایر کاالها که ارزش (. درصورتی54: 1381باشد )دهقانیان، مناست می

محیطی و منابع تفریحی ندارند. این دیگری از کاالها و خدمات زیس ها معموال جز رایگان بودن تصور باشد، انسان

کاارگیری چناین (. باه 58: 1387ناژاد، شود )دیانا های ناپایدار می گیری منجر به سیاس وضعی در سطح تصمیم

هاای مطلوبیا مناابع تفریحای و همچناین آگااهی از میازان هزیناه « قیم »یا « ارزش»هایی نیازمند شناخ روش

سارت و آسیت بر منابع تفریحی اس .خ

اناد بارای اساتفاده یاا افازای اقتصاددانان ارزش منابع تفریحی را ازنظر مردم، یعنی برآورد مبالغی که مردم مای

کنند. بدین ترتیت، ضرورتی ندارد تا خدمات منابع تفریحای و مطلوبیا گونه خدمات پرداخ کنند، ارزیابی می این

ها را به ریال تعیین کرد. آنچه الزم اس ، برآورد مقدار خریادی یدوفروش شوند تا بتوان ارزش آنها در بازار خر آن

هاا بمردازناد. اند درازای استفاده از خدمات منابع تفریحای و لاذت باردن از مطلوبیا آن )ریال( اس که مردم مای

شاود. ارزش معلاوم مناابع هاول تقسایم مای مج طورکلی، از نگاه اقتصادی ارزش منابع طبیعی به دودسته معلوم و به

ها خود به دودسته مصرفی باشد. این ارزش برداری مانند چو یا ماهی قاب صید می طبیعی متعل به منابع قاب بهره

مناابعی اسا کاه باه لحااظ فیزیکای قابا مصارفی ناشای از تقسیم هستند و ارزش معلوم غیر مصرفی قاب و غیر

گردشگری )اکوتوریسم(، تماشای حیواناات و غیاره توان به بوم نیستند. ازجمله این منابع میبرداری و برداش بهره

نمایاد، بارداری واقعای کاه از آن مای اشاره کرد. ارزش مجهول منابع طبیعی نیز ارزشی اس که جامعه، فارغ از بهره

ها، ارزش وجودی، ارزش تفریحی یاا (. از جمله این ارزش48: 1388برای منابع طبیعی قائ اس )پیری و دیگران،

زیسا باه عناوان روش و ماالک توریستی و ارزش میراثی اس . ارزش وجودی فارغ از هر نوب مصرفی، در محیط

بررسای اسا . ارزش طورکلی در چارچو اقتصااد رفااهی قابا یابد و به گیری رفاه مصداق می مناسبی برای اندازه

های ورزشی و ز آن مکان برای تفریح، گذران اوقات فراغ و سرگرمی، استفادهتفریحی یک مکان، ناظر به استفاده ا

ها و هرگونه فضای تفریحی دیگار اسا . های مستقیم منابع جنگلی، پارک شناسی اس . این مقوله جزء ارزش زیبایی

طبیعای را بارای ارزش میراثی نیز بیانگر مبالغی اس که جامعه آمادگی پرداخ و هزینه کردن آن بارای یاک منباع

(.1326های آینده از آن منبع، دارد )ترنر، برداری نس بهره

گاذاری های اقتصادی وجود دارد. بارای ارزش رویکردهای گوناگونی در اقتصاد منابع طبیعی برای برآورد ارزش

اثرات فیزیکای گذاری بازاری های بازاری هستند، رویکردهای رایج مانند ارزش که فاقد قیم های جنگلی اکوسیستم

ای مناابع مبادلاه قیم برای خدمات اکولوکیکیِ غیار گذاری مبتنی بر های ارزش و غیره کاربرد ندارند. یکی از روش

های ابازار شاده در بازارهاای واقعای اساتناد جنگلی، استفاده از فنون بازارهای جانشین اس که در آن به ارجحی

کننده در ماورد مصرف« تمای به پرداخ »بازارهایی برای آزمون و برآورد گریز از ساخ شود. در این شرایط نا می

هاای هاا و ثاروت گاذاری مناابع، مطبوعیا کاالها و خدمات خواهیم باود. ارزیاابی مشاروط روشای بارای ارزش

ن یاا شوندگا ها وجود ندارد. در این روش از مصاحبه سایر کاالهایی اس که بازاری برای معامله آن محیطی و زیس


شود که حاضر به پرداخ ت چه مقدار پول برای در اختیار داشتن یک مقدار معین از کااال و دهندگان پرسیده می پاسخ

محیطی یا ممانع از فرسای خاک، با فرضیات و شرایط یاک بازاری، ازجمله کاالها و خدمات زیس خدمات غیر

این روش مبین آن اس که از افراد در مورد حاداکثر مقادار ( درcontingentبازار هستند. واکه مشروط یا اقتضایی )

روش »شاود. در پولی که مای به پرداخ بارای اساتفاده یاا حفاظا از یاک کااال یاا خادم هساتند ساؤال مای

های افراد جامعه نسب به خدمات اکوسیستمی مستقیما های آماری ارجحی ، با انجام پیمای «گذاری مشروط ارزش

گیرد. این فرآیند، درواقع یکی از اَشکال بازار اس که طی آن پیامد و محصاول ناشای از ایجااد قرار میمورد سؤال

گیارد و طای آن از طاور فرضای موردبررسای قارار مای شاده، باه تغییری در کیفی منابع طبیعی در بازاری سااخته

خادمات محیطای و یاا پیشاگیری از شود، میزان تمای به پرداخ خود را بارای بهباود کنندگان خواسته می مصرف

کاارگیری در شارایط ترتیت اگرچه این روش، از امتیاز مهمِ قابلی باه این تخریت در وضعیتی مجازی ابراز نمایند. به

اش به اظهارات شفاهی افراد و نه اقداماتی که از سوی نهادهاای دولتای دلی وابستگی مختلف برخوردار اس ، اما به

حال، برای آشکار ساختن ارزش تولیدات و خدماتی کاه بارای گیرد، دارای اشکال اس . بااین یا خصوصی انجام می

هاا توان استفاده کرد و هیچ جانشین و مکملی هم برای برآوردهای مورد انتظاار آن ها از هیچ رویکرد دیگری نمی آن

رسد. وجود ندارد، تنها شیوه عملی به نظر می

منبع اطالعاتی با ارزش برای مواقعی تلقی کرد کاه اجارای فناون دیگار ناشادنی توان را می CVMترتیت، این به

های دیگر هام روش توان برای کنترل اطالعات خان حاص از اس و به دلی برخورداری از پتانسی باال حتی می

ایا باه پرداخا های گوناگونی برای آشکار نمودن میزان و نحوۀ تم (. روش51: 1388از آن استفاده کرد )فرهمند،

های میدانی و مصاحبه حضوری امکان بیشتری برای ایجاد یک باازار فرضای و افراد وجود دارد. از این میان پیمای

ترین روش هام هسا . باا بارآورد متوساط تمایا باه کند و البته پرهزینه دهنده را فراهم می های پاسخ تأیید واکن

کننادۀ مکاان یاا کااالی عاداد کا افارادی کاه باه نحاوی مصارف دهندگان و ضر نماودن آن در ت پرداخ پاسخ

محیطی مورد سؤال هستند، امکان برآورد مقدار ارزش کلی که ماردم بارای آن کااال یاا مکاان قایلناد، فاراهم زیس

(.1326گردد )ترنر، می

ها مواد و روش

معرفی منطقه

باشاند نفر جمعی می 27162و چرداول، دارای های سیروان و چرداوُل با نام پیشینِ شهرستان شیروان شهرستان

کنناد درصد( در نقاط روستایی زندگی مای 58/23نفر )معادل 53311نفر در نقاط شهری و 11368که از این تعداد،

دهد. (، موقعی جغرافیایی منطقه موردمطالعه را نشان می1(. شک شماره )1313)مرکز آمار ایران،


های سیروان و چرداول( مطالعه )شهرستان ایی منطقه موردموقعیت جغرافی -1شکل

ویژه برای استفاده تفریحی جامعاه محلای باه استان ایالم دارای پوش جنگلی وسیعی بوده و زمینه مناسبی را به

گیارد کاه جازو هزار هکتار از اراضی کا اساتان را در برمای 647های استان ایالم حدود وجود آورده اس . جنگ

( گوناه 13شاوند. تیاغ غالات آن ) خشک سلسله جبال زاگرس محسو مای جنگلی مناط خشک و نیمه جوامع

هاای باادام بقیه نیاز گوناه 43مابقی( و 13از 63های همراه آن را پسته وحشی یا بَنه ) بلوط ایرانی اس و گونه

هکتار 711384های انبوه، این میزان، جنگ هکتار از 7514دهند. کوهی داغداغان، کتیکُم، زالزالک و غیره تشکی می

کاشا هساتند. هکتار دسا 3188زار و هکتار بیشه 2736های تُنَک، هکتار جنگ 416215انبوه، های نیمه جنگ

درصاد( اسا 3/15هکتاار )معاادل 5/18171هاای اساتان حادود های سیروان و چرداول از جنگ سهم شهرستان

دهد. های جنگلی منطقه را نشان می (، پراکن جغرافیایی پهنه1(. شک شماره )1313)پیری،


های سیروان و چرداول( پوشش گیاهی منطقه موردمطالعه )شهرستان -2شکل

علا عار جغرافیاایی زیااد و وجاود ولی به ،ازنظر شرایط اقلیمی، ایالم عمدتا جزء مناط گرمسیری اس

(. 1382شود )رضاایی، های شمالی، جنوبی و غربی شام می در بخ نیز سردسیری و معتدل را های ارتفاعات، پهنه

متار و حاداق درجاه میلای 533میزان بارندگی ساالنه در مناط کوهستانی شمال و شمال غربی استان باه بای از

و هاای گرمسایریِ غربای رسد. حداکثر میازان بارنادگی در قسام گراد می درجه سانتی -15حرارت در زمستان به

متر در سال اس . میلی 733جنو غربی نیز حدود

جامعه و نمونه آماری

آباااد و روسااتاهای بخا کااارزان واقااع در جامعاه آماااری تحقیا شااام ساااکنین شاهرهای ساارابله و آسامان

در pretestهای سیروان و چرداول در استان ایالم بوده اس . تعیین حجم نمونه بر اساس نتایج حاصا از شهرستان

، باه عناوان p. و برآورد پارامترهای موردنیاز در فرمول کوکران صاورت گرفتاه اسا 33ای مقدمانی به حجم نمونه

qدسا آماد و باه 8/3ها دارند، برابر با های غیردولتی حامی جنگ درصد افرادی که تمای به عضوی در سازمان

درصد، حجام 15م جامعه و لحاظ نمودن سطح اطمینان ترتیت، با توجه به حج این محاسبه شد. به 7/3نیز مساوی با

نفر محاسبه شد. با انتسا متناست و انتخا تصادفی افراد، اقدام باه مصااحبه باا افاراد نموناه و 743نمونه برابر با

دلیا مخادوش باودن پرسشانامه باه 12شده، تعاداد پرسشنام تکمی 743شده گردید. از تکمی پرسشنام طراحی

هاای دماوگرافیکیِ سان، جانس، ها کنار گذاشته شد. عالوه بر متغیر قیم پیشنهادی، ویژگای های آن داده برخی از

بینی کننادۀ تحصیالت و درآمد و ابعاد مختلف نگرش افراد در رابطه با منابع طبیعیِ جنگلی، متغیرهای مستق و پی

اند. های سیروان و چرداول بوده ط شهرستانهای بلو های تفریحی جنگ تمای افراد به پرداخ برای استفاده


(CVMگذاری مشروط ) ( و ارزشWTPروش تحقیق تمایل به پرداخت )

گاذاری اقتصاادیِ کاالهاا، هاای ارزش ترین روش ترین و کاربردی (، از رایجCVMگذاری مشروط ) روش ارزش

ها اس . مبنای ایان روش استفاده از آن خدمات و منابع طبیعیِ غیر بازاری، مبتنی بر تقاضای جامعه برای حفاظ و

زیس یا منبع موردبررسی، جه تعیاین ترجیحات اظهار یا آشکارشدۀ افراد در رابطه با محافظ و استفاده از محیط

تمایا باه پرداخا : »محیطی اس . دسترسی به این ترجیحاات و بارآورد میازان های زیس ارزش کاالها و دارایی

WTP » محیطای ماوردنظر ها و پرس از مبالغی که حاضرند برای حفظ کااالی زیسا مصاحبه با آنافراد، از طری

ای اسا کاه از چناد قسام اصالی و تقریباا اساتاندارد گیرد. ابازار مورداساتفاده، پرسشانامه بمردازند، صورت می

دهنده بداند باه ازای ا پاسخشود ت طور کام معرفی می گذاری شود به شده اس . در ابتدا کاالیی که باید ارزش تشکی

کاه گردد مبلغی که تمای به پرداخ آن را دارد، چه چیزی دریاف خواهد نمود. سمس روش پرداخ مشخص می

صورت ورودی، مالیات، اهدا به یک مؤسسه خان )مثال حا عضاوی هایِ پرداخ به طورمعمول یکی از روش به

هایی که فعاال وجاود دارناد( های باالتر )مثال افزای ورودی و قیم زیس ( های غیردولتی حامی محیط در سازمان

کاه در های اقتصاادی و اجتمااعی پاساخگویان اسا (. قسم بعد شام ویژگی1181باشد )مایک و کارسون، می

در دیگار، فار اساسای عباارت شاوند. باه های تمای به پرداخ و میزان آن، انگاشته مای کننده ادبیات نظری تبیین

شناسی مذکور آن اس که متغیرهایی چون سن، جنس، تحصیالت، بعد خانوار، درآمد و شغ ، نق اصالی را روش

دهد که در ماواردی نمایند. بررسی ادبیات موضوب نشان می تمای یا عدم تمای به پرداخ افراد و میزان آن، ایفا می

فوق افزود. بخ آخر و اصلی پرسشنامه، مربوط به سانج های کننده توان به تبیین سنج را نیز می متغیرهای نگرش

های متعاددی بارای آن وجاود دارد. روش پرسشانامه که روش باشد متغیرِ وابست اصلی، یعنی تمای به پرداخ می

های گزینشی یاا انتخاابی از جملاه )یا انتها باز(، روش قیم پیشنهادی تکراری، روش کارت پرداخ و روش 1باز

های گزینشای( خاود شوند. گروه اخیر )روش ها هستند که به دو گروه برآورد پیوسته و گسسته تقسیم می این روش

اسا . 6و گزین چندبعدی 5(، گزین چندگانه4و دوبعدی 3بعدی صورت تک )به 7های گزین دوگانه شام روش

هایِ گسسات پرکاربردترین روش روش مورداستفاده در مطالعه حاضر، روش دوگان دوبُعدی بوده اس که از جمله

و 8شاود. چنانکاه اَرُو محساو مای 2دهندگان اس و روشی انتها بساته برآورد و استخراج تمای به پرداخ پاسخ

، روش گزین دوگانه بار 1کنند، بر اساس گزارش مدیری ملی اقیانوسی و جوی آمریکا ( اشاره می1113همکاران )

هاای ( و شک دوبعدی آن نیز عالوه بار نیااز باه داده 151-181: 1381ی و دیگران، ها برتری دارد )موالی بقیه روش

به پاسخگو مبلغی پیشنهاد و از (. در این روش21: 1181، 13کمتر از کارایی بیشتر برخوردار اس )مایک و کارسون

چنانچه فرد پیشنهاد نخس را شود تا آن را به عنوان حداکثر تمای به پرداخ خود بمذیرد یا رد کند. او خواسته می

1 open ended 2 dichotomous choice 3 single bounded 4 double bounded،)) 5 polychotomous 6 multiple bounded 7 close ended 8 Arrow 9 NOAA: National Oceanic and Atmospheric Administration 10 Mitcheg &Carson


شاود. در ایان بمذیرد، مبلغ دوم دو برابر مبلغ نخس و چنانچه نمذیرد، نصف مبلغ نخس مجددا به او پیشنهاد مای

صورت مقدار صافر اختیاار الگو، اگر فرد به مبلغ پیشنهادی پاسخ مثب بدهد، متغیر وابسته مقدار یک و در غیر این

ای از روش دوگان دوبعدی اس که در آن بجاای دو مبلاغ، چنادین یافته بعدی نیز تعمیمکند. روش دوگان چند می

شاود و های روش گزین دوگانه از الگوی رگرسایونی الجیا اساتفاده مای شود. برای تحلی داده مبلغ پیشنهاد می

یی مناسب ندارند.ها ( و مانند آن، برای چنین دادهLSMهای رگرسیونی برآورد حداق مربعات معمولی ) روش

(logitالگوی الجیت )

و حاداکثر کاردن آن «Utility functionتابع مطلوبیا : »، استفاده از WTPهایِ ریاضیِ استخراج از جمله روش

محیطی بارای شده اس . چنانکه ذکر شد، مطلوبی یک کاالی زیس ( ارائه1184) 1اس که اولین بار توسط هانمن

محیطی هدف های فردی و کیفی کاالی زیس ها و نگرش غیرمستقیم تابعی اس از درآمد، ویژگیطور هر فردی به

(U=f(Y,S) ) بنابراین، فرد زمانی حاضر به پرداخ برای حفاظ منابع محیطی خواهد بود که مطلوبی منبع زمانی

گردد )ماوالیی ه از آن منبع حفاظ نمیشود، بیشتر از زمانی باشد ک پردازد و از آن حفاظ می که مبلغی را برای می

هاای افاراد باه که درواقع توزیع احتماالیِ متغیار تصاادفی پاساخ «الگوی تفاضلی مطلوبی »(. این 1381و دیگران،

لیااقتی و 1388 پیاری و دیگاران، 1382صورت زیر بیان نمود )مبرقعی، توان به شده اس را می پیشنهادهای مطرح

(:1313ی و رفیعی، سالم1381دیگران،

مبلاغ پیشانهادی اسا کاه فارد در صاورت Bدرآمد فرد، Yمعرف تابع مطلوبی غیرمستقیم فرد، Uکه در آن

هاای فاردی باه هاا و نگارش مجموعه ویژگی Sپردازد، تمای از درآمد خود کاسته و برای حفظ کاالی موردنظر می

این تابع مطلوبی ، صفر برای زماانی اسا کاه فارد تماایلی باه باشند. در عنوان مجموعه متغیرهای مستق الگو می

اجزای خطا و اخالل این الگو هستند که فار و پرداخ برای حفظ کاالی موردنظر ندارد و یک، برعکس.

بنابراین: شود از توزیع نرمال با میانگین صفر برخوردارند می

دن متغیر وابست این الگو با مقادیر صفر و یک، توزیع احتمال مقدار یاک یعنای احتماال ارزشی بو با توجه به دو

توان به کمک توزیع احتمالی لوجی از طری رابطه زیر بیان نمود. پذیرش و تمای افراد برای پرداخ را می

ضارایت الگاو هساتند کاه باا اساتفاده از روش حاداکثر و ، تابع توزیع تجمعی لوجساتیک و

باشد. و رود که شوند و انتظار می درستنمایی برآورد می

1 Hanmen


نهای پس از برآورد پارامترهای الگو و ارزیابی نق و تأثیر هرکدام از متغیرهای مستق در تمایا افاراد باه در

گیاری از تاابع توزیاع تجمعای لوجساتیک ظاری یا امید ریاضی تمای به پرداخا را باا انتگارال پرداخ ، مقدار انت

توان برآورد نمود. ( میM( در دامنه صفر تا پیشنهاد ماکزیمم ))

از مبادأ الگاوی یاا عار اجتمااعی باه -شده اس که از افزودن جمل اقتصاادی ، عر از مبدأ تعدی

شاود گونه که دیاده مای اجتماعی، همان -آید. منظور از جمله اقتصادی دس می رگرسیونی برآورد شدۀ لجستیک به

دار شاده در مادل الجیا در ضر میانگین متغیرهای اقتصاادی و اجتمااعیِ معنای ترکیت خطی یا مجموب حاص

باشد. ها می ضرایت آن

نتایج و بحث

میازان تحصایالت، درآماد، جنسی ، دۀ تمای به پرداخ افراد در مطالعه حاضر، متغیرهای سن،کنن عوام تبیین

، خالصاه 1اند. جدول شاماره های بلوط منطقه موردمطالعه بوده های افراد در رابطه با جنگ مبلغ پیشنهادی و نگرش

دهد. های دموگرافیکیِ نمونه، در میان متغیرهای فوق را نشان می ویژگیآماری

های دموگرافیک نمونه موردمطالعه توصیف ویژگی -1جدول

انحراف معیار میانگین حداکثر حداق متغیر

11/1 2/37 67 18 سن

33/4 86/13 77 3 تحصیالت )سال(

1/518 26/842 7133 743 درآمد )هزار تومان(

(: مرد23) 1 (: زن 33) 3 جنسی

پذیرفتناد و هزار ریاال( را 53درصد مبلغ پیشنهادی اول ) 61نفر معادل 154، در رابطه با متغیر قیم پیشنهادی

4/84نفار معاادل 133درصد( آن را رد نمودند. از بین آن دسته از افرادی که پیشانهاد اول را پذیرفتناد، 31نفر ) 61

ایان مبلاغ را نمذیرفتناد. از درصاد( 8/13نفر ) 74هزار ریال نیز موافق و 133درصد با مبلغ پیشنهادی باالتر یعنی

ریاال، هازار 73درصد( باا پیشانهاد کمتار یعنای مبلاغ 4/12نفر ) 17بین افرادی که پیشنهاد اول را نمذیرفته بودند،

، وضعی پاسخگویی 7درصد( همچنان این پیشنهاد را هم رد نمودند. جدول شماره 6/87نفر ) 52موافق نموده و

13تاا 7نفر(، تمای باه پرداخا مباالغی از 166درصد افراد ) 44/24کند. درمجموب، یبه مبالغ پیشنهادی را بیان م

اند. هزار تومان داشته


شده توصیف آماری پاسخ به پیشنهادهای مطرح -2جدول

53پاسخ به پیشنهاد اول )

ریال( هزار

ریال( هزار 73ریال/ هزار 133پاسخ به پیشنهاد دوم ) مجموب

(3پذیرش ) عدم (1پذیرش )

(36/61) 154 (6/15) 74 (4/84) 133 (1پذیرش )

(14/33) 61 (6/87) 52 (4/12) 17 (3عدم پذیرش )

773 81 147 مجموب

زیست و منابع طبیعی منطقه سنجش نگرش افراد نسبت به محیط

هاای روط، عالوه بر ویژگای گذاری مش تر ذکر شد، در برخی از منابع و متون مربوط به ارزش گونه که پی همان

طورکلی کاالی ماورد ارزیاابی منابع طبیعی و بهزیس و دموگرافیکی و مبلغ پیشنهادی، نگرش افراد نسب به محیط

اناد. در مطالعاه حاضار نیاز نیز به عنوان متغیرهای مؤثر در تبیین تمای به پرداخ ، معرفی و مورداستفاده قرارگرفته

هاا و رفتارهاای های متعددی که بیانگر نگارش طالعه نسب به منابع جنگلی منطقه، با گویهنگرش افراد جامعه موردم

هاا در قالات متغیرهاای مختلفی در این زمینه هستند، مورد ارزیابی و سنج قرار گرف . برای خالصاه نماودن آن

گردیاده اسا . در ابتادا، شده و نتایج حاصا در ایان قسام ارائاه تر از روش آماری تحلی عاملی استفاده اساسی

KMOها برای اجرای تحلی عاملی با استفاده از آزمون بارتل مورد ارزیابی قرار گرف . آماارۀ تناست و اعتبار داده

هاا بارای درصد، حاکی از صح و اعتباار داده 11داری و سطح معنی 663/3به عنوان خروجی این آزمون، با مقدار

هاا باه ها و چرخ عام های مقیاس سنج نگرش رای تحلی عاملی بر روی گویهاجرای تحلی اس . درنتیجه اج

درصد، به 63تر از یک و مجموب تبیین واریانسِ نزدیک به روش متعامدت واریماکس، چهار عام با مقدار ویژۀ بزرگ

دس آمد. به 3شرح جدول شماره

خراجیِ چرخیدههای است یین واریانس عاملدرصد تبمقادیر ویژه و -3جدول

تجمعی تبیین واریانس تبیین واریانس مقدار ویژه ها عام

1 22/7 33/71 33/71

7 82/1 32/14 23/35

3 58/1 11/17 81/42

4 11/1 14/1 33/52

عام استخراجی را همراه باا شارح متغیرهاای اولیاه و 4، ماتریس بارهای عاملی چرخیده برای 4جدول شماره

هاا از متغیرهاا را نحوه باارگیری عاما درواقعدهد. این ضرایت همبستگی های استخراجی نشان می عام یگذار نام

شوند. دهند و از همین رو بارهای عاملی نیز نامیده می نشان می


ها آنی گذار نامهای چرخیدۀ استخراجی از متغیرهای اولیه و ماتریس بارگیری عامل -4جدول

متغیرها ها عام

1 7 3 4

84/3 های آینده برای استفاده نس ها از جنگ حفاظ

گاهیدد

یسطز

حیم

انه

رایگ

21/3 ها آنها برای امکان استفاده از حفاظ از جنگ

25/3 س یز طیمحها برای حفظ حفاظ از جنگ

37/3 ها آنها برای موجودی حفاظ از جنگ

21/3 به معادنا ه جنگ تغییر کاربری

یصاد

اقتگاه

یدد

68/3 ها به اراضی شهری تبدی جنگ

68/3 های کشاورزی ها به زمین تبدی جنگ

42/3 برداری اقتصادی از منابع طبیعی جنگ بهره

22/3 از جنگ ی حیاستفاده تفربرای افزای دسترسی

تییس

وره تدگا

دی

26/3 ها یجاد تأسیسات و امکانات گردشگری در جنگ ا

67/3 و جذ گردشگر ها از جنگ برداری اکوتوریستی بهره

26/3 پرداخ مبلغ ماهانه برای حفظ جنگ

اه دگ

دی

تیاظحف

27/3 بانان کارشناسان و محیط افزای با ها جنگ از حفاظ

دیاادگاه »هااای دموگرافیااک و قیماا پیشاانهادی، چهااار متغیاار نگرشاایِ ه باار ویژگاایعااالو تیااترت نیااا بااه

دیادگاه »و « دیادگاه توریساتی »هاا(، بارداری از جنگا )در رابطاه باا بهاره « دیدگاه اقتصادی»، «گرایانه زیس محیط

ا و عواما ماؤثر در نیز به عنوان متغیرهای استانداردی با میانگین صفر و واریانس یک، به مجموعه متغیره« حفاظتی

تبیین و برآورد تمای به پرداخ افراد، افزوده شدند.

عوامل مؤثر بر تمایل به پرداخت )نتایج تحلیل الجیت(

شاده اسا . چنانکه ذکر شد برای برآورد تمای به پرداخ و تعیین عوام مؤثر بر آن، از مدل الجیا اساتفاده

ذیرش یا عدم پذیرش مبلغ پیشنهادی اس که مقادیر صافر و یاک اختیاار متغیر وابسته تمای به پرداخ یا همان پ

نماید. مبلغ پیشنهادی، متغیرهای دموگرافیکیِ درآمد، جنسی ، سن و تحصیالت و چهار متغیرِ نگرشیِ حاصا از می

بارای 7اند. نخستین خروجی در تحلی الگوی لوجیا ، آماارۀ تحلی عاملی، مجموعه متغیرهای مستق مدل بوده

، باه شارح جادول HL (Hosmer - Lemeshow)داری و اعتبار مدل اس که از نتیجه اجرای آزماون سنج معنی

.اس آمده دس به 5شماره


داری مدل الجیت ی سنجش اعتبار و معنیبرا Hosmer - Lemeshowآمارۀ آزمون -5جدول

داری سطح معنی درجه آزادی 7 آماره

735/14 8 716/3

( مدل رگرسیون لجساتیک معاروف اسا و آمااره آن از Goodness of fitاین آزمون به آزمون نیکویی برازش )

شده توساط مادل )جادول بینی ی پو تمایالت اظهارشدهتمایالت ر( بر جدول توافقیِئ)کای اسکو7اعمال آزمون

مربوط به تمای به پرداخ ۀشد در یکسوی این جدول احتماالت مشاهدهیگر، د رتعبا آید. بهبه دس می( 6شماره

الجی برای برآورد تمایا شده توسط الگوی احتماالتی مدل بینی ی افراد قرار دارد و در سوی دیگر آن احتماالت پ

اسا . آماده دسا باه 716/3داری آن برابار باا معنیو سطح 73/14 مقدار این آماره .گیرد می افراد به پرداخ قرار

بینای مادل از تمایا افاراد باه پای باین به این معناس کاه ،(.sig> 35/3) این آزموندر 7ۀ دار نشدن آمار معنی

نادارد و بناابراین بیاانگر وجاود دار یها به پرداخ ، اختالف معنا شده برای تمای آن احتماالت مشاهده و پرداخ

باشد. میمورداستفاده های آماری مدل و نیکویی برازش آن با داده رو اعتبا داری معنی

برآورد شده توسط مدل و بر اسااس WTPشده و مشاهده WTPبندی حاص از تالقیِ نیز طبقه 6جدول شماره

برحسات شاده ینتادو شاود، الگاوی الجیا دهد. چنانکه مالحظه مای بینی مدل را نشان می آن، میزان صح پی

بینی درس بارای درصد قادر به پی 21نزدیک به درمجموبدر ابتدای بحک، مورداشارهمتغیرهای مستق مجموعه

درصد بوده 12بینی پذیرش مبلغ پیشنهادی نزدیک به برآورد تمای افراد به پرداخ بوده اس . این میزان برای پی

اس .

بینی مدل الجیت یشیزان صحت پو م( WTPبندی تمایل به پرداخت ) طبقه -6جدول

WTP شده مشاهده

WTP شده بینی پی بینی صحیح درصد پی

3 1

3 1 63 34/13

1 5 141 25/16

85/23

های مدل به ارزیابی نقا پس از اطمینان از اعتبار مدل و برآوردهای حاص از آن، در قسم بعدی از خروجی

شاود. از میاان نُاه د متغیر وابسته )تمای به پرداخ ( پرداختاه مای بینی و برآور هرکدام از متغیرهای مستق در پی

هاای توریساتی افاراد، در گرایانه و دیادگاه زیس های محیط به مدل، چهار متغیر سن، درآمد، دیدگاه واردشدهمتغیر

قیما پیشانهادی اند. متغیار دار در برآورد تمای به پرداخ آنان داشته درصد تأثیر معنی 15سطح اطمینانی بی از

دار و ، ضرایت برآورد شدۀ متغیرهای معنی2درصد بوده اس . جدول شماره 11داری در سطح نیز دارای نق معنی


هاای بلاوط منطقاه با استفاده از روش حداکثر درستنمایی را برای تعیین ارزش تفریحی جنگا ها آنسطوح اطمینان

دهد. نشان می

یل به پرداختمؤثر بر تمارگرسیونی الجیت برای متغیرهای ضرایب برآورد شده مدل -7جدول

متغیرهای

توضیحی ضریت

B

خطای

استاندارد

آماره

والد

درجه

آزادی

سطح

داری معنیExp(B)

333/1 348/3 1 22/3 312/3 337/3 سن

331/1 345/3 1 21/3 3334/3 331/3 درآمد

362/1 348/3 1 37/1 727/3 317/3 محیطی دیدگاه زیس

733/1 343/3 1 32/7 131/3 731/3 دیدگاه توریستی

353/3 313/3 1 33/5 331/1 -334/3 ضریت ثاب

بیانگر نحوه یا جه تأثیر متغیرهای مستق بر متغیر وابسته هستند و از توان دوم تقسیم این ضارایت Bضرایت

تر این آماره تاأثیر بیشاتر متغیار مربوطاه را نشاان آیند که بزرگی بیش می به دس های والد بر خطای استاندارد، آماره

بسیار بیشتر بوده و بیانگر آن اس که یک واحد تغییار )افازای یاا کااه ( در Exp(B)اما اهمی مقادیر دهد می

ال مثا طور بهانجامد. بینی احتمال متغیر وابسته می مقادیر متغیر مستق ، چه اندازه به تغییر )افزای یا کاه ( در پی

واحاد 333/1بینی احتماال تمایا باه پرداخا را باه میازان یک واحد تغییر در متغیر سن )افزای یا کاه ( پی

نسب به متغیر درآماد باا ضاریت 333/1دهد. در این میان، متغیر سن با ضریت میزان انتظاریِ افزای یا کاه می

محیطای باا ضاریت میازان داشاته و تاأثیر دیادگاه زیسا ، تأثیر بیشتری بر تمای به پرداخ 331/1میزان انتظاری

، بیشتر بوده و همچنین در مقایساه باا 773/1نسب به دیدگاه توریستی با ضریت میزان انتظاری هم 362/1انتظاری

سایر متغیرها نیز بیشترین تأثیر را داشته اس .

دهنده افزای ابر انتظار مثب بوده و نشانشود، عالم ضریت برآوردی برای متغیر درآمد، بر چنانکه مالحظه می

ضریت بارآوردی متغیار سان هام . باشد در صورت افزای درآمد می احتمال پاسخ مثب در تمای به پرداخ فرد

در رابطه باا متغیرهاای . دهد که احتمال پذیرش در تمای به پرداخ ، افراد مسن بیشتر از افراد جوان اس نشان می

ساو و زیس بودن از یک محیطی و توریستی و به عبارتی خواهان حفظ محیط های زیس دیدگاه نگرشی نیز، داشتن

د. کنا برداری توریستی از منابع طبیعی از سوی دیگر، احتمال پذیرش و تمای افاراد باه پرداخا را بیشاتر مای بهره

داری آن اماا اوال ساطح معنای دار نشاده، درصاد معنای 15ریت متغیر بسیار مهم مبلغ پیشنهادی، اگرچه در سطح ض

رود عالم آن منفی طور که انتظار می تر از بقیه متغیرها بوده و ثانیا همان بسیار نزدیک 35/3( به میزان معیار 318/3)

شود. این ضریت برابر باا اس ، بدین معنی که با افزای مبلغ پیشنهادی، تمای افراد برای پرداخ آن مبلغ کمتر می

رآورد شده اس . دو متغیر دموگرافیکیِ سن و تحصیالت و دو متغیر نگرشیِ دیدگاه اقتصادی و دیدگاه ب -33376/3

اند. داری در برآورد تمای به پرداخ افراد نداشته حفاظتی، ضرایت و نق و تأثیر معنی


های بلوط منطقهمحاسبه تمایل به پرداخت و برآورد ارزش تفریحی ساالنه جنگل

میزان متوسط تمای به پرداخ هر خانوار در جامعه موردمطالعه، از ضرایت بارآورد شادۀ الگاوی برای محاسبه

شود.الجی برای متغیرهای تأثیرگذار به شرح زیر استفاده می

گیری معین از تابع لوجستیکیِ احتمال تمای به پرداخ برحست متغیر قیم پیشنهادی اسا این رابطه انتگرال

دار در ای در رابطه با دیگر متغیرهاای اقتصاادی و اجتمااعیِ دارای تاأثیر معنای دأ آن با افزودن جملهکه عر از مب

برآورد امید ریاضی تمای به پرداخا سااالنه E( WTPشده اس . در این رابطه ) شده، تعدی الگوی الجی تحلی

، 53333های صورت گرفته با سه ساطح تحلی ( که در bidمتغیر قیم پیشنهادی ) Bهر خانوار جامعه موردمطالعه

ضریت متغیر قیم پیشنهادی در مدل رگرسیون الجیا تمایا باه βریال در نظر گرفته شد و 73333و 133333

*. دس آمد به -33376/3باشد که برابر با پرداخ میα شده اس که باا افازودن یاک جملاه عر از مبدأ تعدی

دار در الگوی الجیا های متغیرهای دیگرِ دارای تأثیر معنی ضر ِ میانگین خطیِ حاص اجتماعی )ترکیت -اقتصادی

شاود. باا ( حاصا مای -334/3یا عر از مبدأ کلیِ مدل الجیا ) α(، به مقدار ها آندر ضرایت برآورد شده برای

*، 2توجه به نتایج جدول α :برابر خواهد بود با

358/1- ( =26/842 )331/3 ( +68/37 )337/3 +334/3- =*α

( و درآماد 337/3ساال و ضاریت 65/37مربوط به متغیرهای سن )با میاانگین شده اضافهمطاب نتایج، جمالت

هاای دار دیگار یعنای دیادگاه ( هساتند. دو متغیار معنای 331/3هازار توماان و ضاریت 26/842خانوار )با میانگین

اند، متغیرهاایی شده از تحلی عاملی بوده های استخراج که عام اییهای توریستی، ازآنج گرایانه و دیدگاه زیس محیط

، خواهیم داش :Mathematicaافزار استاندارد بوده و دارای میانگین صفر هستند. با ح مسئله به کمک نرم

= =

= 551/5682 ( =4814/3- )– 367/5652

آید. برای محاسابه و می به دس تومان 5/5682تمای به پرداخ هر خانوار در سال، در حدود بنابراین، متوسط

بارداری توریساتی از برآورد میزان کلی تمای به پرداخ جامعه موردمطالعه برای حفاظ ، نگهداری و بهاره درواقع

ایان میازان را در تعاداد کا هاا، کاافی اسا ارزش تفریحی ساالنه این جنگا یدرنهاهای بلوط منطقه و جنگ

( ضر نماییم.1313خانوار بر اساس سرشماری سال 12285های سیروان و چرداول )برابر با خانوارهای شهرستان

تومان WTP= 12285×5/5682 =131153318ک

های سیروان و چرداول، باا توجاه باه متوساط تمایا باه های بلوط شهرستان ارزش تفریحی جنگ تیترت نیا به

گردد. میلیون تومان در سال برآورد می 133پرداخ خانوارهای ساکن در منطقه، بی از


گیری نتیجه

مشروط، متوسط تمای به پرداخا خانوارهاای سااکن گذاری ارزششناسی گیری از روش در این مطالعه با بهره

های بلوط منطقه با اساتفاده از مادل نگ های سیروان و چرداول استان ایالم، برای استفاده تفریحی از ج در شهرستان

نتاایج بر اسااس ها برآورد گردیده اس . الجی ، محاسبه و بر اساس آن ارزش تفریحیِ ساالن این جنگ ونیرگرس

، حاضر به ها آنهای بلوط منطقه و استفاده تفریحی از درصد افراد نمونه برای حفظ و نگهداری جنگ 1/24حاص ،

هاا اند. متوسط میزان تمای به پرداخ خانوارهای ساکن ایان شهرساتان دو تا ده هزار تومان بودهپرداخ مبالغی از

( بارای الیا ر 16581شده از سوی پیاری و همکااران ) برابر نتایج تحقی انجام 47/3ریال بوده که 5/56823برابر با

سنگان توسط امیرناژاد های جنگلی سیرکبرابر ارزش برآورد شده برای پا 1/8و 1388های ارسباران در سال جنگ

هاای بلاوط موردمطالعاه، خانوارهای منطقه، ارزش تفریحی جنگا ک بهباشد. با توجه می 1384و خلیلیان در سال

ی در موردبررسا میلیون تومان( در سال برآورد گردید. از میاان عواما مختلاف 133ریال )بی از 5/1311533183

درصاد دارای اثار 15محیطی و دیادگاه توریساتی، در ساطح اطمیناان ، سن، دیدگاه زیس مطالعه، متغیرهای درآمد

دارِ مثب بر تمای به پرداخ افراد بوده و دیگر متغیرهای تحصایالت، جنسای ، دیادگاه اقتصاادی و دیادگاه معنی

داری در این رابطه نداشتند. حفاظتی، تأثیر معنی

آن در الگوی توسعه اقتصادی کشور و رفاه اجتماعی جامعه، پرداختن باه با توجه به اهمی منابع طبیعی و نق

ریازی و ها در طول زمان امری ضروری اس . برنامه برداری بهینه از آن ارزش این منابع برای مدیری صحیح و بهره

ها نیز بار تحلی فایده مبتنی اس و این –های هزینه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعیِ کشور بر تحلی گیری تصمیم

هاای ها و پاارک گذاری اقتصادی منابع طبیعی از جمله جنگ ارزش لذا مبنای واحدهای کمی و پولی استوار هستند

جنگلی، از اهمی بسیار زیادی برخوردار بوده تا زمانی که طرفداران طبیع ، نتوانند ارزش این خدمات را بر مبناای

گیرناد. مای ، مورد غفلا قارار این منابع که عمدتا خارج از نظام بازار هستند ، خدماتواحدهای پولی تعیین نمایند

شاهد این ادعا کاسته شدن کیفیا و کمیا ایان مناابع در طاول زماان اسا . تحقیا حاضار دربردارناده نتاایج

ویژه منابع بههای طبیعی خود، ای در این رابطه اس . نخس اینکه جامعه محلی نسب به اهمی گستره امیدوارکننده

تاوجهی ها و محاسبات صورت گرفته، تمای به پرداخ قاب جنگلی آگاهی کافی دارند. دوم اینکه با توجه به تحلی

های بلوط در میان ساکنین منطقه وجاود دارد. نتاایج حمای ، نگهداری و بهبود کیفی جنگ برای استفاده تفریحی،

گیاری و محیطای، ابزارهاای تصامیم دیدگاه عموم نسب به مناابع زیسا دس و آگاهی ازنظر و هایی ازاین بررسی

هاای مخار برداری اهمی جلوه کردن و بهره آورد تا از کم مدیریتی کارآمدی برای مسئوالن و متولیان امر فراهم می

یا حاضار، های طبیعی جلوگیری به عما آیاد. مطااب نتاایج تحق طورکلی گستره بهینه دادن منابع جنگلی و به و نا

داری بارای تفاریح و آراما های بالقوه ارزشمند و معنی های سیروان و چرداول، فرص های بلوط شهرستان جنگ

بناابراین باا باشاند اساس دیدگاه افراد، از ارزش تفریحای بااالیی برخاوردار مای کنند و بر ساکنین منطقه فراهم می

درآوردن پتانسی تمای جامعه محلی به پرداخ مباالغی بارای ریزی و مدیری صحیح در راستای به فعالی برنامه

هاای نارسایی توان برای مرتفع نمودن مشکالت و ها و هزینه کردن اصولی و منطقی آن، می استفاده تفریحی از جنگ


و هاای دسترسای، اقادام نماود. توساعه رفاهی و امنیتی و دشواری-ها، نظیر کمبود امکانات بهداشتی خدماتی جنگ

های جنگلی جدید با امکانات مناست، امکاان دیگاری بارای مهیاا نماودن صورت پارک های تفریحی به تجهیز مکان

هاای جدیادت باشد. به موارد فوق، همچنین باید ایجاد فرص های گذران اوقات فراغ برای جامعه محلی می فرص

زود.برای جوامع روستایی منطقه، اف ویژه بهدرآمد و اشتغال را نیز،

منابع

)ترجمه: سیاوش دهقانیان و ذکریا زیست برای غیر اقتصاددانان، اقتصاد محیط(. 1388جی. جان ). آسافوآ، آ -1

زاده(، دانشگاه فردوسی مشهد. فرج

و علوم ،سنگان گذاری اقتصادی پارک جنگلی سی ارزش(. 1383پور ) ک. کاویان و اسماعیلی ساری، ب -7

.133-113: صص 8شماره زیس ، محیط یتکنولوک

سنگان برآورد ارزش حفاظتی و تفریحی پارک جنگلی سی(. 1385ح. عصاره ). م ن. خلیلیان و .امیرنژاد، ح -3

-74: صص 11( 3، پژوه و سازندگی در منابع طبیعی، شماره )نوشهر با استفاده از تمایل به پرداخت افراد

15.

. اقتصاد و کشاورزی، د ارزش تفریحی جنگل حرا در استان هرمزگانبرآور(. 1386ب. اسماعیلی ) و پرون، ن -4

.135-118: صص 7( 3شماره )

. اه ی ارزش وجودی جنگلافراد برابرآورد تمایل به پرداخت (. 1388سنن مظفری و ا. جاودان )م. م م.پیری، -5

.343-352: صص 67های چو ، شماره نگ و فرآوردهج

آبخیزداری ایالم. . اداره ک منابع طبیعی ومنابع طبیعی و آبخیزداری استان ایالم(. سیمای 1313پیری، ب. ) -6

ریزی )ترجمه: فرشاد نوریان(. انتشارات شرک پردازش و برنامه انداز شهر همچون چشم(. 1326ترنر، تی. ) -2

.شهری، چاپ اول، تهران

رد ارزش تفریحی و بررسی عوامل مؤثر بر برآو(. 1317زاده )ر. حیدری چیانه و م. خداوردی .راحلی، ح -8

. جغرافیا و گذاری مشروط تمایل به پرداخت گردشگران از آبشار آسیاب خرابه با استفاده از روش ارزش

.15-112: صص 44ریزی، شماره برنامه

بهشت در اصفهان با استفاده از روش برآورد ارزش تفریحی پارک هشت(. 1317 . موسوی ) و رفع ، -1

.152-164: صص 31( 1شناسی، شماره ) . محیط(CVگذاری مشروط ) رزشا

برآورد ارزش تفرجی پارک جمشیدیه با استفاده از روش (. 1317ن. نخعی و ش. محمدزاده ) .رضایی، ا -13

.75-33: صص 7شناسی، شماره . محیطگذاری مشروط ارزش

نامه . پایانی )نمونه موردی: استان ایالم(انقش شهرهای کوچک در توسعه منطقه(. 1382رضائی، م. ) -11

کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان.


المللی انزلی بر پایه تمایالت برآورد ارزش حفاظتی تاالب بین(. 1313ح. رفیعی ) و سالمی، ح -17

.81-133: 64( 7زیس طبیعی، شماره ) . محیطگرایانه اخالق

های . مجموعه مقاالت همای ملی پژوه زیست ی اقتصاد محیطهاآشنایی با شاخص(. 1387سلیمی، ف. ) -13

زیس هگمتانه. زیس ایران، انتشارات ارزیابان محیط محیط

. رساله دکتری اقتصاد منابع طبیعی، دانشگاه اقتصادی منابع جنگلی شمال گذاری ارزش(. 1388فرهمند، ک. ) -14

اصفهان.

ای هکمن در بررسی عوام (. کاربرد روش دومرحله1331پناه ) ه. یزدانفر و ن. مبرقعی، ا. نعیمی .لیاقتی، ه -15

.43-52: صص 1( 1، شماره )زیست محیطهای . پژوهشمؤثر بر ارزش تفرجی منطقه کوهستانی درکه

مکانی خدمات اکوسیستم جنگلی با استفاده از گذاری ارزشکارگیری الگوی ارائه و به(. 1337مبرقعی، ن. ) -16

، دانشگاه تهران.زیست محیط. رساله دکتری العات جغرافیاییسیستم اط

.1-13: صص 1ی، شماره شناس طیمح. ها ها و تفرجگاه روش بررسی اقتصادی پارک(. 1356مجنونیان، ه. ) -17

برآورد ارزش تفریحی پارک جنگلی یاسوج (. 1311م. صدراالشرافی، ر. مقدسی و س. یزدانی ) م.مرادی، -13

.173-113: 4. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، شماره مشروط گذاری ارزشاز روش با استفاده

. تهران.نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن استان ایالم(. 1313مرکز آمار ایران ) -11

. مجموعه مقاالت اولین سمینار گذاری مواهب زیستی راهی برای توسعه پایدار ارزش(. 1383مسعود، م. ) -73

و منابع طبیعی.تخصصی اقتصاد

های استخراج اطالعات از پرسشنامه بر مقدار تمایل تأثیر روش(. 1381ای و س. یزدانی ) غ. شرزه .موالیی، م -71

. مجله تحقیقات گذاری مشروط )مطالعه موردی: اکوسیستم جنگلی ارسباران( به پرداخت در ارزش

.151-181: صص 13اقتصادی، شماره

.انتشارات دانشگاه تهران. های ملی و جنگلی ایران ای بر پارک قدمهم. (1351) .یخشکی، ب -77

23- Arrow, K. Solow, R. Potrthey, R. Learner, E. Rander, R. and Schuman, H. (1993). Report of

NOAA panel on contingent valuation: Report to the National Oceanic and Atmospheric

administration. Federal register 48: 4601-4614.

24- Asheim, G.B. (2000). Green national accounting: why and how? Environment and Development

Economics 5:25-48. 25- Barnes,J.I., Schier, C.G. and Rooy, V. (1997). Tourists’ willingness to pay for wildlife viewing

and wildlife conservation in Namibia. DEA Research Discussion paper. 26- Costanza, R., d’Arge. R., d’Groot, R. et al. (1997). The value of world ecosystem services and

natural capital. Nature 387: 253-260.

27- Deng, J., Pierskalla, C. (2013). Using contingent valuation to estimate the willingness of tourist to

pay for urban forest: a study in Savanah, Goergia.Urban Forestry, Urban Greening 278: 275-282.

28- Echeverria, J., Hanarhan, M. and Solorzano, R. (1995). Valuation of non-priced amenities

provided by the biological resources whthin the Monterverde Cloud Forest, Cost Arica.

Ecological Economics 13:25-43.

29- Kant, S. (2007). Economics perspectives and analysis of multiple forest value and sustainable

forest management. Forest Policy and Economics 7: 733-740.


30- Hakim, A.R. (2011). Economic valuation of nature -based tourism object in Ravapening,

Indonesia: an application of travel cost and contingent valuation method. Journal of Sustainable

Development 98: 91-101.

31- Lee, C. and Han, S. (2002). Estimating the use and preservation values of national parks tourism

resources using a contingent valuation method. Tourism Management 23: 531-540.

32- Mitchell, R.C. and Carson, R.T. (1989). Using surveys to value public goods: the contingent

valuation method. Washington DC: Resources for the Future.

33- Pearc, D. and Turner, P. (2002). Valuing the environment in developing countries. Case study.

34- Reynisdottir, M. and Song,H.J. (2008). Willingness to pay entrance fees to natural attraction: an

Icelandic case study. Tourism Management 29: 1076-1083.

35- White, P.C.L. and Lovet, J.C. (1999). Public preference and willingness to pay for nature

conservation in north York Moors national park, UK. Journal of Environmental Management 55:

1-12.

cvm - برنامه ریزی فضایی...

Documents