Czasownikdas Verb

Czasowniki regularneCzasowniki nieregularne

Czasowniki rozdzielnie złożoneCzasowniki zwrotneCzasowniki modalne

Tryb rozkazującyCzas przeszły Perfekt

Czas przeszły Präteritum

Czasowniki regularne

Czasownik w bezokoliczniku (Infinitiv) kończy się na –en, np. lernen, machen, malen

Aby odmienić czasownik przez osoby, należy odrzucić końcówkę –en i na jej miejsce dodać końcówkę osobową

Każda osoba ma swoją własną końcówkę:

ich …..-e wir……-endu…….-st ihr…….-t er siesie…….-t Sie…….-enes

A to przykłady odmiany czasowników regularnych:

lernen – uczyć się machen – robić

ich lerne wir lernen ich mache wir machen

du lernst ihr lernt du machst ihr machter sie er sie sie lernt Sie lernen sie macht Sie machen

es es

Tak samo odmieniają się m.in.:

fragen – pytać hören - słuchać

besuchen – odwiedzać, uczęszczać weinen - płakać

kochen – gotować meinen – myśleć, sądzićlieben – kochać brauchen - potrzebowaćsagen – mówić trinken – pić *

bestellen – zamawiać suchen - szukać

* to czasownik mocny, który odmienia się w czasie teraźniejszym jak słaby, regularny

Podgrupą wśród czasowników regularnych są czasowniki o temacie zakończonym na:

-t, -d, -chn, -ffn, -tm

np.arbeiten – pracować finden - sądzić

warten – czekać bilden – budować, tworzyć

rechnen – liczyć atmen - oddychać zeichnen – rysować öffnen – otwierać

Wtedy dodajemy dodatkowe e przed końcówką osobową w 2. i 3. os. l.poj i w 2. os. l.mn:

ich arbeite wir arbeitendu arbeitest ihr arbeiteter siesie arbeitet Sie arbeitenes

Czasowniki nieregularneOprócz końcówki osobowej zmieniamy też głoski

tematowe:

a ̶ > ä w 2. i 3.os. l. poj

fahren- jechać

schlafen – spać

laufen – biegać

ich fahre wir fahrendu fährst ihr fahrter siesie fährt Sie fahrenes

e ̶> i w 2. i 3. os. l. poj

helfen – pomagać

geben – dawać

treffen – spotykać

sprechen – mówić, rozmawiać

ich helfe wir helfendu hilfst ihr helfter siesie hilft Sie helfenes

e >̶ ie w 2. i 3. os. l.poj.

lesen – czytać

ich lese wir lesen

du liest ihr lest

er sie

sie liest Sie lesen

es

sehen – widzieć, oglądać

ich sehe wir sehen

du siehst ihr seht

er sie

sie sieht Sie sehen

es

Czasowniki rozdzielnie złożone

Składają się z przedrostka i czasownika właściwego

W bezokoliczniku przedrostek piszemy przed czasownikiem łącznie

W trakcie odmiany przedrostek trafia na koniec w niezmienionej formie, a czasownik właściwy odmienia się przyjmując końcówki osobowe

aufstehen – wstawać

ich stehe auf wir stehen auf

du stehst auf ihr steht auf

er sie

sie steht auf Sie stehen auf

es

einkaufen – robić zakupy

ich kaufe ein wir kaufen ein

du kaufst ein ihr kauft ein

er sie

sie kauft ein Sie kaufen ein

es

fernsehen- oglądać telewizję

ich sehe fern wir sehen fern

du siehst fern ihr seht fern

er sie

sie sieht fern Sie sehen fern

es

mitkommen – pójść z kimś

ich komme mit wir kommen mit

du kommst mit ihr kommt mit

er sie

sie kommt mit Sie kommen mit

es

Przedrostki, które będziemy oddzielać od czasowników w trakcie odmiany to m.in.:

auf- aufmachen, aufräumen an- ankommen aus- aussehen bei- beibringen ein- einschlafen, einladen fern- fernsehen los- losgehen mit- mitnehmen vor- vorbereiten zu- zugeben, zumachen

Tak samo jak czasowniki rozdzielnie złożone odmieniają się złożenia dwóch czasowników, np:

schlafen gehen – iść spać

ich gehe schlafen

er geht schlafen

spazieren gehen – iść na

spacer

ich gehe spazieren

wir gehen spazieren

oraz wyrażenie

zurück kommen – wracać

ich komme zurück

er kommt zurück

wir kommen zurück

Przedrostek czasownika umieszczamy na końcu zdania

Ich stehe immer um sieben

Uhr auf.

Następujących przedrostków nieoddzielamy od czasownika – to

czasowniki nierozdzielnie złożone

be- beginnen

ge- geben

er- erzählen

ver- vergessen

zer- zerreissen

ent- entstehen

emp- empfehlen

miss- misstrauen

Czasowniki zwrotne (z ,,się’’)Uwaga: zaimek zwrotny sich ma dla każdej osoby

inną postać!

Czasowniki zwrotne bez zmian w temacie podczas odmiany:

sich freuen – cieszyć się

ich freue mich wir freuen uns

du freust dich ihr freut euch

er sie

sie freut sich Sie freuen sich

es

sich interessieren – interesować się

sich beeilen – spieszyć się

sich schminken

sich kämmen – czesać się

sich fühlen – czuć się

Czasowniki zwrotne ze zmianą w temacie podczas odmiany:

sich treffen – spotykać się (e -> i w 2. i 3.

os. l. poj)

ich treffe mich wir treffen uns

du triffst dich ihr trefft euch

er sie

sie trifft sich Sie treffen sich

es

sich waschen – myć się (a -> ä w 2. i 3. os. l.

poj)

Czasowniki zwrotne o temacie zakończonym na t-, d-, chn-, ffn-, tm- otrzymują dodatkowe e w 2.

i 3. os. l .poj. i w 2. os. l.mn

sich befinden – znajdować się

ich befinde mich wir befinden uns

du befindest dich ihr befindet euch

er sie

sie befindet sich Sie befinden sich

es

sich verspäten – spóźniać się

sich verabschieden – pożegnać się

Zwrotny może być też czasownik rozdzielnie złożony, np.

sich anziehen – ubierać się

ich ziehe mich an wir ziehen uns an

du ziehst dich an ihr zieht euch an

er sie

sie zieht sich an Sie ziehen sich an

es

Ich ziehe mich heute warm an.

Uwaga!Czasowniki zwrotne w j. niemieckim nie zawsze są zwrotne

w j. polskim i odwrotnie!

lernen – uczyć się

beginnen – zaczynać się

enden – kończyć się

spielen – bawić się

sich unterhalten -

rozmawiać

sich setzen - siadać

Czasowniki modalne

-odmieniają się nieregularnie

- gdy w zdaniu z czasownikiem modalnym występuje jeszcze inny czasownik, to czasownik modalny odmieniamy, a drugi czasownik występuje na końcu zdania w formie

bezokolicznika

können – móc, umieć, potrafić

ich kann wir können du kannst ihr könnter siesie kann Sie können es

müssen – musieć

ich muss wir müssen du musst ihr müsster siesie muss Sie müssen

dürfen – mieć pozwolenie

ich darf wir dürfen du darfst ihr dürft er siesie darf Sie dürfen es

mögen – lubić

ich mag wir mögen du magst ihr mögter siesie mag Sie mögen es

wollen – chcieć

ich will wir wollendu willst ihr wollter siesie will Sie wollenes

sollen – mieć powinność

ich soll wir sollendu sollst ihr sollter siesie soll Sie sollenes

Przykłady użycia czasowników modalnych:

könnenKannst du schon gut Deutsch sprechen?

müssenWir müssen noch mehr lernen!

dürfenMutti, darf ich heute in die Disko gehen?

mögenIch mag meine Freunde.

wollenWas willst du am Abend machen?

sollenKinder sollen den Eltern helfen.

Ważne są też nieosobowe formyczasowników modalnych:

man muss – musowo, trzeba

Man muss hier sofort aufräumen!

man kann – można

Im Supermarkt kann man alles

kaufen.

man soll – powinno się

Man soll viel Obst und Gemüse

essen.

man darf – wolno

Man darf hier parken.

man darf nicht – nie wolno

Man darf hier nicht rauchen.

Tryb rozkazujący – der Imperativ

Tryb rozkazujący można utworzyć dla:

2. os. l.poj. TY zrób, weź, przyjdź

2. os. l.mn. WY zróbcie, weźcie, przyjdźcie

formy grzecznościowej pan, pani państwo

niech pan przyjdzie, zróbcie państwo proszę

jak formę trybu rozkazującego traktujemy też formę dla 1.os. l.mn. MY zróbmy, weźmy

Tryb rozkazujący tworzymy odpowiednio dla poszczególnych osób wychodząc od formy trybu

oznajmującego:

dla czasowników regularnych

du machst die Hausaufgabe ̶>mach die Hausaufgabe!

odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę

ihr macht die Hausaufgabe ̶>macht die Hausaufgabe!

odrzucamy zaimek osobowy

Sie machen die Hausaufgabe ̶>machen Sie bitte die Hausaufgabe!

stosujemy inwersję i dodajemy uprzejme bitte

Wir machen die Hausaufgabe ̶>machen wir die Hausaufgabe!

stosujemy inwersję

dla czasowników o temacie zakończonym na t-,d-,chn-,ffn-,tm-

du wartest auf den Bus ̶>warte auf den Bus!

odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę, dodatkowe ,,e’’ z odmiany zostaje!

ihr wartet auf den Bus ̶>wartet auf den Bus!

odrzucamy zaimek osobowy

Sie warten auf den Bus ̶>warten Sie bitte auf den Bus!

stosujemy inwersję i dodajemy ,,bitte’’

wir warten auf den Bus ̶>warten wir auf den Bus!

stosujemy inwersję

dla czasowników z przegłosem (Umlaut)

du fährst nicht so schnell ̶>fahr nicht so schnell!

odrzucamy zaimek osobowy, końcówkę i przegłos

ihr fahrt nicht so schnell ̶>fahrt nicht so schnell!

odrzucamy zaimek osobowy

Sie fahren nicht so schnell ̶>fahren Sie bitte nicht so schnell!

stosujemy inwersję, dodajemy bitte

wir fahren nicht so schnell >̶fahren wir nicht so schnell!

stosujemy inwersję

dla czasowników rozdzielnie złożonych

du räumst das Zimmer auf ̶>räum das Zimmer auf!

odrzucamy zaimek osobowy i końcówkę

ihr räumt das Zimmer auf ̶>räumt das Zimmer auf!

odrzucamy zaimek osobowy

Sie räumen das Zimmer auf ̶>

räumen Sie bitte das Zimmer auf!

stosujemy inwersję, dodajemy bitte

wir räumen das Zimmer auf ̶>räumen wir das Zimmer auf !

stosujemy inwersję

Form nieregularnych należy nauczyć się na pamięć!

lesen – czytać

lies!

lest!

lesen Sie bitte!

essen – jeść

iss!

esst!

essen Sie bitte!

sein – być

sei!

seid!

seien Sie bitte!

haben – mieć

hab!

habt!

haben Sie!

Czas przeszły Perfekt

czas przeszły Perfekt jest czasem złożonym

składa się z czasownika posiłkowegohaben lub sein i nieodmiennego imiesłowuPartizip II

haben

+ Partizip II

sein

większość czasowników tworzy czas Perfekt z czasownikiem posiłkowym haben

Z czasownikiem posiłkowym seinutworzymy Perfekt dla:

czasowników nieprzechodnich (bez dopełnienia w bierniku) oznaczających ruch:

kommen, gehen, fahren, laufen, fliegen, schwimmen

czasowników oznaczających zmianę stanu:

sterben, einschlafen, aufwachen, aufstehen

dla czasowników sein, bleiben, werden, passieren

Tworzenie imiesłowu Partizip II:

dla czasowników regularnychge + temat + t gemacht, gefragt, gehört

dla czasowników o temacie zakończonym na –t, -d, -chn, -ffn, -tmge + temat + et gearbeitet, gebildet

dla czasowników rozdzielnie złożonych……ge + temat +…. (ge- pomiędzy przedrostkiem a czasownikiem) eingekauft, aufgestanden

dla czasowników zakończonych na –ierentemat +t (nie dodajemy ge-) diskutiert, fotografiert

dla czasowników nierozdzielnie złożonychtakże nie dodajemy ge- befragt, empfohlen

form Partizip dla czasowników mocnych/nieregularnych uczymy się na pamięć z listy czasowników

Zamiana czasu teraźniejszego na czas Perfekt

Zamianie podlega forma czasownika, pozostałe części zdania nie zmieniają się. Czasownik posiłkowy otrzymuje formę zgodną z formą w czasie teraźniejszym, dostosowaną do podmiotu. Partizip występuje na końcu zdania:

Ich mache meine Hausaufgaben.Ich habe meine Hausaufgaben gemacht.

Er fährt nach Berlin.Er ist nach Berlin gefahren.

Wohnen Sie lange hier?Haben Sie lange hier gewohnt?

Czas przeszły Präteritum (Imperfekt)

Czas przeszły Präteritum występuje najczęściej w bajkach i w innych tekstach pisanych.

Czasowniki modalne, czasowniki haben i sein występuja przeważnie w czasie Präteritum

Tworzenie Präteritum dla czasowników regularnych

Do tematu czasownika

dodajemy -te.W ten sposób powstaje forma wyjściowa.

machen ̶> machtekaufen ̶> kaufte

Forma wyjściowa podlega odmianie przez osoby:

ich machte wir machtendu machtest ihr machtet

er siesie machte Sie machtenes

Pierwsza i trzecia osoba liczby pojedyńczejmają taką samą formę – bez końcówek

dla czasowników mocnych/nieregularnych

Formę wyjściową wybieramy z listy czasowników:

kommen – kamschlafen – schlieftragen- trug

Do formy wyjściowej dodajemy końcówki osobowe:

ich kam wir kamendu kamst ihr kamter siesie kam Sie kamenes

ich schlief wir schliefendu schliefst ihr schliefter sie sie schlief Sie schliefenes

ich trug wir trugendu trugst ihr trugter siesie trug Sie trugenes

Zestawienie zdań w czasie teraźniejszym Präsens, przeszłym Perfekt i przeszłym Präteritum

Ich gehe mit meinen Freunden ins Kino.Ich bin mit meinen Freunden ins Kino gegangen.Ich ging mit meinen Freunden ins Kino.

Er besucht seine Familie.Er hat seine Familie besucht.Er besuchte seine Familie.

Wir stehen um sieben Uhr auf.Wir sind um sieben Uhr aufgestanden.Wir standen um sieben Uhr auf.

Hast du einen Hund?Hast du einen Hund gehabt?Hattest du einen Hund?