czerwiec 2013

Nr 6 (12) czerwiec 2013

PIR

Str. 26

Trwają nabory wniosków

w ramach POIiŚ- informuje Miros aw Pi ta, ast pca rezesa

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony

rodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie

ł ę ę

Ś

z p

zarządu

.

Trwają nabory wniosków

w ramach POIiŚ- informuje Miros aw Pi ta, ast pca rezesa

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony

rodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie

ł ę ę

Ś

z p

zarządu

.

Dni Otwartych Drzwi,Dni Otwartych Drzwi,XV Regionalna WystawaXV Regionalna WystawaZwierząt Hodowlanych,Zwierząt Hodowlanych,Jubileusz 45-lecia PODRJubileusz 45-lecia PODR

Boguchwała, 29-30 czerwca 2013 r.Boguchwała, 29-30 czerwca 2013 r.

AGRO PODKARPACIE czerwiec 2013 3

AGRO PODKARPACIE Miesiêcznik Rolniczy

WYDAWCY:Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego w Boguchwale

ul. Tkaczowa 146, 36-040 Boguchwa³a, tel. 17 87 015 07, e-mail: [email protected] Izba Rolnicza w Boguchwale

ul. Tkaczowa 146, 36-040 Boguchwa³a, tel. 17 87 140 78, e-mail: [email protected]

REDAKCJA:Redaktor Naczelny: Arkadiusz Bêben (Podkarpacka Izba Rolnicza)Z-ca Redaktora Naczelnego: Tadeusz P³oszaj (Podkarpacki Oœrodek Doradztwa Rolniczego)Zespó³ redakcyjny: Lucyna Rudny – 17 87 140 78, Anna Bielañska – 17 87 015 62.Adres redakcji: 36-040 Boguchwa³a, ul. Tkaczowa 146.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoœci za treœæ og³oszeñ.

Zastrzega sobie tak¿e prawo do skracania materia³ów, zmiany tytu³ów i redagowania.

SK£AD I DRUK:ZUH Spó³ka DUET, Boguchwa³a, ul. Tkaczowa 146b, tel. 17 87 11 281

ISSN 2299-0186 Nak³ad: 10 000 egz.

W NUMERZE

29 i 30 czerwca w Podkarpackim Oœrodku Doradztwa Rolniczego w Bo-

guchwale odbêdzie siê coroczna wystawa promocyjno-handlowa „Dni Otwar-

tych Drzwi – Boguchwa³a 2013” po³¹czona z „XV Regionaln¹ Wystaw¹ Zwie-

rz¹t Hodowlanych”.

W tym roku impreza jest wyj¹tkowa, poniewa¿ zbiega siê z jubileuszem

45-lecia dzia³alnoœci Oœrodka.

Dni Otwartych Drzwi to okazja podzielenia siê z Pañstwem bogatym

dorobkiem naszej instytucji. Zapraszam do odwiedzenia poletek doœwiad-

czalnych, obejrzenia maszyn i œrodków do produkcji rolnej oraz najpiêk-

niejszych zwierz¹t hodowlanych z Podkarpacia. Mo¿na bêdzie skorzystaæ

z fachowego doradztwa we wszystkich dziedzinach rolnictwa, zapoznaæ siê

z nowoczesnymi technologiami produkcji czy dowiedzieæ siê o mo¿liwo-

œciach wsparcia finansowego dla rolnictwa i obszarów wiejskich.

Celem imprezy jest równie¿ promocja instytucji i firm dzia³aj¹cych

w sferze otoczenia rolnictwa, pomoc w nawi¹zaniu kontaktów pomiêdzy

rolnikami, hodowcami, producentami, handlowcami a konsumentami.

Impreza ma bogat¹ d³ugoletni¹ tradycjê, odwiedza j¹ co roku oko³o

20 tys. rolników i sympatyków rolnictwa. Corocznie udzia³ w niej bierze oko³o

200 firm i podmiotów gospodarczych. Towarzysz¹ jej okolicznoœciowe wy-

stawy, pokazy i kiermasze, a w tym roku m.in. Piknik zbo¿owy organizowany

przez Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹.

Z tej okazji serdecznie zapraszam wszystkich zainteresowanych do udzia³u

w najwiêkszym na Podkarpaciu œwiêcie rolniczym.

Tadeusz P³oszaj

Dyrektor PODR

SzanowniPaństwo,

3 Od Redakcji

4 Aktualnoœci PODR

6 Technologie w rolnictwie

15 Og³oszenia

16 Technologie w rolnictwie

17 Z ekologi¹ na ty

20 Dom i rodzina

23 Z ¿ycia samorz¹du rolniczego

24 Wydarzenia

26 Nasze rozmowy

28 Konkursy

29 Wydarzenia

30 Informacje

31 Wieœci z UrzêduMarsza³kowskiego

32 POR ARiMR

33 Plebiscyt

34 TVP

35 Informacje ARR

36 Porady prawne

37 Informacje KRUS

38 Informacje PAE

39 Porady weterynaryjne

39 WIORiN

40 Informacje OSChR

41 Wieœci z PodkarpackiegoUrzêdu Wojewódzkiego

AGRO PODKARPACIE czerwiec 20134

AKTUALNOŒCI PODR

technologii zmiennego dawkowania nawozu, wykorzystu-j¹cej mapy plonów.

5. Kierowanie maszynami rolniczymi przy u¿yciu sy-gna³u GPS oraz ewentualnie wspó³pracuj¹cych z nim si-³owników automatycznie ustalaj¹cych tor jazdy po polu.

Wdro¿enie rolnictwa precyzyjnego jest wiêc mo¿liwewy³¹cznie po zastosowaniu wysoko skomplikowanych tech-nologii s³u¿¹cych do wyznaczenia po³o¿enia geograficzne-go dowolnego miejsca na Ziemi w czasie rzeczywistym. Po-wszechnie wykorzystywan¹ metod¹ jest analiza wy¿ej wy-mienionych kryteriów za pomoc¹ pomiarów satelitarnychGPS. Global Positioning System (ang.) w skrócie GPS– czyli Globalny System.

Wykorzystuj¹c system nawigacji satelitarnej GPS w rol-nictwie precyzyjnym, niezbêdne jest dok³adne wykonaniepomiarów w³aœciwoœci fizykochemicznych gleby, jej za-chwaszczenia i rozwój szkodników w poszczególnych punk-tach pola. Na pocz¹tku wdro¿enia tego systemu wa¿ne jestsporz¹dzenie tzw. map pól, które przedstawiaj¹ zró¿nico-wanie gleby w zasobnoœæ sk³adników mineralnych na ca³ymobszarze uprawowym. Informacja ta pozwala na dostarcze-nie optymalnej iloœci nawozu, która jest uzale¿niona tylkood zapotrzebowania w danym miejscu powierzchni pola.

Niezbędne mapyPrzez prowadzenie bezpoœrednich badañ zawartoœci

gleby w sk³adniki mineralne, jak te¿ badanie plonu lubzbioru, otrzymuje siê dane potrzebne do utworzenia mappól. Podczas nawo¿enia, dziêki wykorzystaniu GPS, kom-puter pok³adowy ci¹gnika okreœla swoj¹ pozycjê oraz od-

Rolnictwo precyzyjne jako jeden

z nowoczesnych i innowacyjnych

kierunków produkcji rolnej

Rolnictwo precyzyjne jako jeden

z nowoczesnych i innowacyjnych

kierunków produkcji rolnej

Pojedyncze pole zazwyczaj jest traktowane jako jednolityobszar pod wzglêdem zasobnoœci w fosfor (P) i potas (K)oraz pH, na którym nawo¿enie mineralne stosowane jest rów-nomiernie na ca³oœci. Równie¿ na jednym polu uprawnymstosuje siê tak¹ sam¹ normê wysiewu nasion, takie same daw-ki pestycydów itp. W rzeczywistoœci zazwyczaj w obrêbie poje-dynczego pola uprawnego wystêpuje zró¿nicowanie zasob-noœci, odczynu gleby i innych w³aœciwoœci fizyko-chemicznych.Jeœli pole jest doœæ du¿e (kilka hektarów lub wiêcej), tow obrêbie pola zmiennoœæ zasobnoœci w P i K oraz pH mo¿ebyæ na tyle du¿a, ¿e uzasadnione jest zastosowanie ró¿negonawo¿enia lub wapnowania w poszczególnych czêœciach pola.Nie jest to ³atwe, gdy¿ wymaga wykonania kilku czynnoœcii posiadania odpowiednich maszyn rolniczych.

Podstawowe zagadnienia stosowanew rolnictwie precyzyjnym

1. Zebranie dok³adnych informacji na temat gruntów(g³ównie przy u¿yciu technologii GPS), tj.:� powierzchni pola,� wspó³rzêdnych pola,� stworzenie mapy plonów poprzez okreœlenie zró¿nico-wania plonów na polu,� zawartoœci sk³adników mineralnych w glebie.

2. Przetworzenie zebranych danych za pomoc¹ kom-putera i specjalnego oprogramowania.

3. Wprowadzenie przetworzonych danych do specjal-nych urz¹dzeñ steruj¹cych prac¹ maszyn rolniczych.

4. Wykonanie prac za pomoc¹ maszyn rolniczych przyu¿yciu technologii VRA (Variable Rate Aplication), czyli

Rolnictwo precyzyjne (ang. precision agriculture lub precision farming) jest to technologia uprawy

(a w³aœciwie zespó³ technologii tworz¹cy ca³y system rolniczy), która dostosowuje poszczególne ele-

menty agrotechniki do zmiennych warunków na pojedynczym polu uprawnym (ang. site-specific crop

management, SSCM). Jest to podstawowa ró¿nica miêdzy dotychczas stosowanymi technologiami

w uprawie roœlin.


AKTUALNOŒCI PODR

czytuje z mapy dawki nawozu odpowiadaj¹ce swemu aktu-alnemu po³o¿eniu na polu i wysy³a sygna³y o wymaganejaktualnie dawce do urz¹dzenia steruj¹cego iloœci¹.

Rejestracja wielkoœci plonu w miejscu pola o dok³adnieokreœlonych wspó³rzêdnych odbywa siê w kombajnie zbo¿o-wym (lub sieczkarni dok³adnego ciêcia) wyposa¿onymw miernik plonów oraz w oparciu o satelitarny referencyjnysystem globalnego pozycjonowania (ang. DGPS DifferentialGlobal Positioning System). Dane te, po przeniesieniu dokomputera, wyposa¿onego w odpowiednie oprogramowanie,przetwarzane s¹ w barwn¹ mapê plonów, której analiza i in-terpretacja stanowi¹ najistotniejszy element tej technologii.

Na podstawie mapy plonów stosuje siê wybiórczo zabieginawo¿enia i ochrony roœlin polegaj¹ce na tym, ¿e te czêœcipola, które mog¹ wydaæ wiêkszy plon otrzymuj¹ odpowied-nio dostosowane do niego wy¿sze nawo¿enie i intensywniejsz¹ochronê roœlin, natomiast te, które maj¹ mniejszy potencja³plonotwórczy – otrzymuj¹ odpowiednio mniej. U¿ywa siê dotego celu maszyn do precyzyjnej aplikacji agrochemikaliów.

Mapê plonów mo¿na równie¿ zrealizowaæ poprzez wy-konywanie badañ stanu gleby. W tym celu najpierw doko-nuje siê pomiaru powierzchni upraw, a nastêpnie pobierasiê próby glebowe. Pola uprawne dzielone s¹ na segmenty,w których dokonuje siê kilkunastu nak³uæ automatem dopoboru próbek (pobierane s¹ wówczas próbki gleby). Ka¿-de miejsce pobrania próbki jest rejestrowane na mapie.W ten sposób zebrane próbki trafiaj¹ do laboratorium, gdzieprzeprowadzana jest analiza chemiczna. Po jej dokonaniutworzone s¹ izoliniowe mapy zasobnoœci gleby w P, K, Mgoraz pH, na których dok³adnie widaæ ró¿nice w zasobnoœcigleby. Tworz¹ siê strefy niedoboru okreœlonych sk³adników.Po okreœlonym czasie dobrze jest wykonaæ badanie jeszczeraz (najlepiej, gdy próby s¹ pobierane z tych samych miejsc),wówczas mo¿na zaobserwowaæ zmiany.

Korzyści rolnictwa precyzyjnegoRolnictwo precyzyjne niesie ze sob¹ wiele korzyœci,

wœród których mo¿na wyró¿niæ zwiêkszenie plonów orazobni¿enie kosztów produkcji. Stosowanie zarówno zbytdu¿ych, jak i zbyt ma³ych dawek nawozu w pewnych miej-scach powoduje jakoœciowe i iloœciowe straty w plonach.Poza tym, zastosowanie odpowiedniej dawki nawozu wp³y-wa korzystnie na zwiêkszenie ochrony œrodowiska. Jegonadmierna iloœæ mo¿e byæ powodem zanieczyszczenia wódgruntowych i powierzchniowych.

Optymalizacjê nawo¿enia uwa¿a siê za g³ówny czynnikobni¿aj¹cy koszty oraz niekorzystny wp³yw na œrodowiskoprzyrodnicze. Nastêpuje to dziêki udoskonalaniu konstruk-cji rozsiewaczy oraz stosowaniu w nich komputerów po³¹-czonych z systemem nawigacji satelitarnej GPS, umo¿li-wiaj¹cych dostosowanie odpowiedniej iloœci nawozu, jakajest potrzebna aktualnemu po³o¿eniu na polu, uzyskuj¹cprzy tym zminimalizowanie nadmiernej jej iloœci.

Systemy z wykorzystaniem technologii GPS s¹ ogromnympostêpem w rolnictwie i prowadz¹ do wiêkszej wydajnoœciprodukcji. Umo¿liwiaj¹ pracê bez znaczników nawet, gdyœcie¿ki przejazdowe nie zosta³y jeszcze wyznaczone. Opera-tor polega wówczas na wskazaniach wyœwietlacza, wiêc pracana polu odbywa siê nawet przy z³ej widocznoœci. Pora dnianie jest ju¿ tak wa¿na. Opryski mo¿na wykonywaæ nawet

w nocy, gdzie s¹ lepsze warunki atmosferyczne. Operator zaœposiada lepsz¹ kontrolê pracy przy jej zwiêkszonym komfor-cie i bezpieczeñstwie, co prowadzi do szybszego wykonaniazabiegu. Zmniejsza to tak¿e nak³ady poprzez oszczêdnoœæpaliwa, nawozów lub nasion, a tak¿e czasu, poniewa¿ nieustan-nie wykorzystywana jest pe³na szerokoœæ robocza maszyny.

Bior¹c pod uwagê zadania stawiane przed rolnictwemprecyzyjnym, takie jak: minimalizacja nak³adów, poszano-wanie œrodowiska, ochrona zasobów naturalnych i ludz-kich oraz dba³oœæ o godne i bezpieczne warunki pracy,a nastêpnie dostrzegaj¹c ich zbie¿noœæ z ogólnym celemrozwoju zrównowa¿onego nale¿y uznaæ, ¿e rolnictwo pre-cyzyjne jest wa¿nym, jeœli nie najwa¿niejszym, narzêdziemgwarantuj¹cym ten rozwój. Jeœli zatem rozwój zrównowa-¿ony jest ide¹ to precyzyjne rolnictwo jest narzêdziemwdra¿ania i upowszechniania tej idei.

W ostatnich latach rolnictwo precyzyjne wdra¿a siê doprodukcji w wielu krajach na coraz wiêksz¹ skalê. Dzisiajrolnictwo precyzyjne funkcjonuje na skalê przemys³ow¹w USA, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii. W tych kra-jach jest metod¹ ogólnie dostêpn¹ i stosowan¹. W Polscerównie¿ system ten znajduje wielu zwolenników i podej-mowane s¹ próby jego wdro¿eñ.

Koncepcja rolnictwa precyzyjnego zapewnia uzyskiwa-nie wiêkszych plonów wy¿szej jakoœci, obni¿enie kosztówprodukcji oraz ograniczenie ska¿enia œrodowiska, dlategow przysz³oœci bêdzie, szczególnie w gospodarstwach towa-rowych, jednym z wiod¹cych kierunków produkcji rolnej.

Leszek Pukas

PODR Boguchwa³a


Porady rolniczeWarzywnictwo

Czerwiec w warzywnictwie to

czas prac pielêgnacyjnych, na-

wo¿enia pog³ównego, zwalcza-

nia chorób i szkodników oraz

siewu i sadzenia niektórych

warzyw.

SiewyKapustê pekiñsk¹ mo¿na upra-

wiaæ z siewu wprost do gruntu w rzê-dy odleg³e od siebie co 45 cm w iloœci5 g/100 m2. Termin wysiewu nasionkapusty pekiñskiej na zbiór letni przy-pada na pocz¹tek czerwca. Nieza-wodn¹ odmian¹ przeznaczon¹ na tentermin uprawy jest Optiko F

1. Po wscho-

dach roœliny nale¿y przerwaæ, zosta-wiaj¹c je co 20-25 cm.

Zdecydowanie lepiej jest uprawiaækapustê pekiñsk¹ na zbiór letni z roz-sady, której produkcja trwa oko³otrzy tygodnie.

W ci¹gu ca³ego miesi¹ca wysiewa-my buraki æwik³owe z przeznacze-niem dla przemys³u i na d³ugie prze-chowywanie.

Zaleca siê rzadszy siew nasion bu-raków ni¿ wiosn¹, tj. 100-120 g/10 m2.

Aby zapewniæ ci¹g³oœæ zbiorów, fa-solê szparagow¹ wysiewamy partiamiod po³owy maja a¿ do koñca czerwca.Polecanymi, polskimi odmianami s¹te, które mo¿emy zbieraæ po 60-70dniach:

� kar³owe ¿ó³tostr¹kowe – Lotos,

Uniwersa, Erla, Laurina, Furora Polana.

Bali, Batuta, Berggold, Efekta, Elektra,

Pacifica, Tampa,

� zielonostr¹kowe – Delfina, Syren-

ka, Amelia, Urania, Casablanca, Major-

ka, Esterka, Nomad.

Zapewnienie ci¹g³oœci zbiorów ko-pru daje mo¿liwoœæ jego wysiewu co15 dni przez ca³y czerwiec i lipiec a¿do po³owy sierpnia. Odmiany: Amat,

Skaner, Kronos, Lukullus, Ambrozja, Mo-

ravan, Olivier, Szmaragd, Turkus.

Na rozsadniku oko³o 10-20 czerw-ca wysiewa siê nasiona broku³a douprawy na zbiór jesienny w iloœci ok.70 szt. na 1mb rzêdu. Siewki i rozsadê

nale¿y chroniæ przed pche³k¹ ziemn¹.Polecanymi odmianami s¹: Tiburon F

1,

Beaumont F1, Cezar, Montecarlo, Cheva-

lier, Lord.

Nawożenie pogłówneCebula – nawo¿enie pog³ówne wy-

konujemy nie póŸniej ni¿ do 20-25czerwca, najodpowiedniejszy terminprzypada na fazê 3. liœcia. Dawka azo-tu wynosi od 35-100 kg na 1 ha. Wska-zane jest stosowanie saletry amonowejlub wapniowej.

Ogórki, cukinia, patison, dynia– dwukrotne zasilanie saletr¹ amo-now¹, pierwszy raz w czasie wyko-nywania przerywki (w fazie 2-3 liœciw³aœciwych), nastêpnie na pocz¹tkukwitnienia.

Saletrê amonow¹ zaleca siê stoso-waæ na suche roœliny, aby nie spowo-dowaæ ich poparzenia.

Pomidory – nawo¿enie pog³ównenale¿y przeprowadziæ po 4-6 tygo-dniach od posadzenia w iloœci 30 – 50kg N/ha.

Papryka – nawo¿enie azotowe(90- 130 kg N/ha) stosujemy w 2-3dawkach. Pierwsze zasilanie wykonu-jemy 3-4 tygodnie po posadzeniu,a nastêpne co 2-3 tygodnie. Godnepolecenia w uprawie papryki do na-

wo¿enia pog³ównego s¹ wielosk³adni-kowe mieszanki mineralne, np. Azo-foska, zawieraj¹ce zarówno makro-,jak i mikroelementy.

Selery i pory – nawo¿enie pog³ów-ne w tych uprawach wykonujemy poprzyjêciu siê rozsady w postaci saletrza-ku (150 kg/ha) lub saletry amonowej(100 kg/ha).

Kalafiory – zasila siê dwukrotnie,pierwszy raz w 2. tygodniu po posa-dzeniu, drugi raz w 4. tygodniu od po-sadzenia saletr¹ amonow¹ w dawce200 kg/ha ka¿dorazowo.

Kapusta póŸna – dwukrotne zasi-lanie saletrzakiem po 200 kg/ha.

Zwalczanie choróbi szkodników

Bób – gdy zaobserwujemy pierw-sze kolonie mszyc, uprawê bobu na-le¿y opryskaæ jednym z preparatów:Karate Zeon 050 CS, Pirimor 500 WG,Sumi – Alpha 050 EC lub Wojownik050 CS.

Roœliny zaatakowane przez mszyces³abo kwitn¹ i nie zawi¹zuj¹ str¹ków.

Szkodnikiem uszkadzaj¹cym nasio-na bobu jest str¹kowiec bobowy.

W jednym nasieniu bobu mo¿e ¿ero-waæ od kilku do kilkunastu larw. Opry-skiwanie roœlin nale¿y rozpocz¹æ odfazy 3. liœci oraz w okresie tworzenia siêpierwszych zawi¹zków str¹ków jednymz preparatów do zwalczania mszyc.

TECHNOLOGIE W ROLNICTWIE

Do nawo¿enia pog³ównego papryki najlepsze s¹ wielosk³adnikowe mieszanki mineralne zawieraj¹-

ce obok makro- i mikroelementy

Fot. P. Reszko


Należy pamiętać, aby zabiegiwykonywać wcześnie rano lubwieczorem, po oblocie pszczół!

Cebula – szkodnikami, które mog¹zagra¿aæ uprawom cebuli w czerwcus¹: pierwsze pokolenie wgryzki szczy-piórki oraz larwy chowacza szczypior-ka ¿erujace wewn¹trz rurki liœcia.Wgryzkê szczypiórkê zwalcza siê przezopryskiwanie roœlin cebuli 2 lub 3 razy,co 14 dni preparatami: Karate Zeon050 CS, LambdaCe 050 CS lub Wo-jownik 050 CS. Te same preparatynale¿y stosowaæ przy zwalczaniu cho-wacza szczypiorka.

Fasola – zagro¿eniem dla uprawfasoli jest bakterioza obwódkowa fa-soli. Pierwsze opryskiwanie nale¿ywykonaæ bezpoœrednio po wschodachfasoli i powtórzyæ po 10-14 dniach, sto-suj¹c preparaty miedziowe (Miedzianlub Champion). W powy¿szych termi-nach zwalczamy tak¿e antraknozê, sto-suj¹c Amistar 250 SC, Champion 50WP lub Dithane Neo Tec 75 WG.

Kapustne – w czerwcu zagro¿e-niem dla upraw kapusty mo¿e byæ pa-ciornica krzy¿owianka, której larwy¿eruj¹ na liœciach sercowych, powodu-j¹c zanik wierzcho³ka wzrostu.

Zabieg przeciwko temu szkodniko-wi nale¿y wykonaæ przed formowa-niem siê g³ówek kapusty lub ró¿ u ka-lafiorów i broku³a, u¿ywaj¹c insekty-cydu Karate Zeon 050 CS.

Ogórki – nadal najgroŸniejszymichorobami ogórków s¹ m¹czniak rze-komy dyniowatych oraz bakteryjnakanciasta plamistoœæ ogórka. Zaleca siêdok³adne, poranne lustracje plantacji.

Zwalczanie bakteryjnej kanciastejplamistoœci polega na opryskiwaniuroœlin ogórka œrodkami miedziowymi2-3 razy od fazy 2-3. liœci do pocz¹tkukwitnienia, tylko w przypadku wyst¹-pienia pierwszych objawów choroby.

W przypadku m¹czniaka rzekome-go opryskiwanie roœlin rozpocz¹æ odkoñca czerwca co 7-10 dni lub wg sy-gnalizacji, stosuj¹c preparaty: Curza-te M 72,5 WP, Ridomil Gold MZ 67,8WG, Mildex 711,9 WG, Unikat 75 WG.

Pomidory – g³ówn¹ chorob¹, któ-ra atakuje pomidory zw³aszcza w lataz nadmiarem opadów jest zaraza ziem-niaka. Pierwsze opryskiwanie roœlinprzeciwko tej chorobie nale¿y wykonaæju¿ pod koniec czerwca lub wg sygnali-

zacji œrodkami o dzia³aniu wg³êbnymlub uk³adowym: Ridomil Gold MZ 67,8WG, Curzate M 72,5 WP, Tanos 50 WG,Unikat 75 WG przemiennie z fungicy-dem Penncozeb 80 WP. Dawka wodywynosi 600-1000 l/ha. Ca³e roœliny na-le¿y opryskiwaæ bardzo dok³adnie,szczególnie od do³u.

Bakteryjna cêtkowatoœæ pomidorajest doœæ pospolit¹ chorob¹ w uprawiepolowej pomidorów. Objawy chorobo-we mog¹ wystêpowaæ na wszystkichczêœciach nadziemnych roœlin. Na li-œciach plamy s¹ pocz¹tkowo nieregu-larne, wodniste, ciemnozielone, póŸ-niej ciemnonobrunatne do czarnychz ¿ó³t¹ obwódk¹. Na powierzchni skór-ki zielonych pomidorów widoczne s¹liczne, drobne ciemnobrunatne plam-ki. Roœliny pomidora nale¿y opryski-waæ od czasu pojawienia siê pojedyn-czych plamek na liœciach co 7-10 dnipreparatami miedziowymi. DodatekFlorovitu (0,4%) zwiêksza skutecznoœæw zwalczaniu chorób bakteryjnych.

Uwaga! Zwalczanie choróbi szkodników powinno być opar-te na sygnalizacji, którą prowa-dzi WIORiN w Rzeszowie i jegooddziały: www.piorin.gov.pl.

Szczegó³y dotycz¹ce zwalczaniachorób i szkodników znajduj¹ siêw PROGRAMIE OCHRONY WA-RZYW przed chorobami i szkodnikamina rok 2013 wydanym przez Hortpress.Œrodki ochrony roœlin nale¿y stosowaæzgodnie z instrukcj¹ na opakowaniu.

Anna Cieszyñska

PODR Boguchwa³a

Sadownictwo

� W czerwcu szczególn¹ uwagê na-le¿y zwróciæ na walkê z chorobami.Koñcz¹ siê wprawdzie infekcje pier-wotne parcha jab³oni, ale do momen-tu ich ca³kowitego zakoñczenia nale-¿y prowadziæ niezbêdn¹ ochronê. Pookresie infekcji pierwotnych, zabiegimo¿na ograniczyæ, ale ich ca³kowicienie eliminowaæ.

� Coraz wiêksze zagro¿enie w sa-dach stanowi m¹czniak jab³oni. Jeœlizauwa¿ymy na liœciach objawy m¹cz-

niaka, nale¿y zabiegi zwalczaj¹ce gokontynuowaæ. Poleca siê preparatyz grupy IBE stosowane w tym czasiedo zwalczania parcha. Preparaty siar-kowe stosowaæ w sadach m³odych nie-owocuj¹cych. W sadach owocuj¹cychstosowane w wysokiej temperaturzei przy silnej operacji œwiat³a powoduj¹ordzawianie owoców.

� Wysoka temperatura i wilgot-noœæ sprzyjaj¹ rozwojowi drobnej pla-mistoœci liœci drzew ziarnkowychi pestkowych.

Wœród ziarnkowych szczególn¹uwagê nale¿y zwróciæ na odmianêGolden Delicious.

Na liœciach mog¹ pojawiæ siê nietylko drobne plamy, ale du¿e obejmu-j¹ce znaczn¹ czêœæ liœcia, powoduj¹ceich opadanie. W sadach, w którychchoroba wyst¹pi³a w du¿ym nasileniu,nale¿y opryskiwaæ od koñca kwitnie-nia co 14 dni, stosuj¹c fungicydy za-wieraj¹ce mankozeb lub tiuram, np.:Dithane Neo Tec 75 WG, Sancozeb 80WP lub Captan 80 WG.

W przypadku drobnej plamistoœciliœci drzew pestkowych silne pora¿e-nia chorob¹ mog¹ doprowadziæ drze-wa nawet do ca³kowitej defoliacji ju¿w po³owie lata, czego konsekwencj¹bêdzie coraz s³absze zawi¹zywanie p¹-ków kwiatowych, s³absze owocowaniei os³abienie wzrostu drzew. Ochronêwiœni nale¿y prowadziæ, stosuj¹c odmomentu wzrostu zawi¹zków (w razie


Du¿ym zagro¿eniem plantacji i sadów s¹ mszyce

Fot. A. Bielañska



potrzeby a¿ do zbioru) preparaty do-dynowe, Topsin M 500 SC i fungicydyz grupy IBE (Kaptan Plus 71,5 WP,Score 250 EC).

Fungicydów zawierającychmancozeb lub thiuram nie sto-sować częściej niż 2-3 razyw sezonie!

� Na plantacjach truskawek i ma-lin, nale¿y zwróciæ uwagê na szar¹pleœñ. Rozwojowi choroby sprzyja wy-soka wilgotnoœæ i temperatura, obfitemg³y i rosy. Pierwszy zabieg nale¿ywykonaæ na pocz¹tku kwitnienia, na-stêpne co 5-7 dni w zale¿noœci od prze-biegu pogody. Zwróciæ uwagê na pre-paraty, które mo¿na stosowaæ do zwal-czania szarej pleœni (Switch 62,5 WG,Signum 33 WG, Thiram Granuflo 80WG, Pomarsol F 80 WG, Folpan 80WG, Sadoplon 75 WP, Mythos 300SC, Teldor 500 SC, Polyversum WP),a w malinach równie¿ do zwalczaniazamierania pêdów malin (Switch 62,5WG, Signum 33 WG, Rovral Aquaflo500 SC, Mythos 300 SC, Sadoplon 75WP, Agria-CuproFludio 62,5 WG).

Wszystkie preparaty nale¿y stoso-waæ zgodnie z etykiet¹ na opakowaniu,zachowuj¹c rotacjê.

Wszystkie preparaty oprócz fungi-cydów kontaktowych i Poliwersum sto-sowaæ maksymalnie dwa razy w sezo-nie. Na truskawkach do ostatniegoopryskiwania nie stosowaæ preparatuSadoplon 75 WP (mo¿e powodowaægorzknienie owoców).

� Ci¹gle du¿ym zagro¿eniem w sa-dach s¹ mszyce, zw³aszcza mszyca ja-b³oniowa. Deformuj¹ one nie tylkoliœcie, ale równie¿ m³ode pêdy i zawi¹z-ki owoców. Mszyce nale¿y niszczyæ sys-tematycznie po zauwa¿eniu pierw-szych nalotów preparatami mszycobój-czymi. Zwalczaj¹ je równie¿ prepara-ty stosowane do zwalczania zwójkówek(Calypso 480 SC, Mospilan 20 SP).

� Coraz wiêksze zagro¿enie w sa-dach stanowi¹ zwójkówki. Zw³aszczaowocówka jab³kóweczka i œliwkówecz-ka. Optymalna walka z tymi szkodni-kami powinna opieraæ siê na stosowa-niu pu³apek feromonowych w sadach.Od³owy motyli w pu³apkach mog¹wykazaæ, ¿e termin zwalczania nale¿yprzesun¹æ, zrezygnowaæ z niego lubgo powtórzyæ.

� W sadach i na plantacjach jago-dowych nale¿y zwróciæ uwagê na wy-stêpowanie przêdziorków. Gor¹celata sprzyjaj¹ ich namna¿aniu siê. Wy-konuj¹c zabiegi, nale¿y bardzo sta-rannie pokryæ preparatem górn¹i doln¹ stronê liœci. Dodatek zwil¿a-czy do cieczy roboczej zwiêksza sku-tecznoœæ zabiegów.

Zwalczanie chorób i szkodnikóww sadach i na plantacjach jagodowychnale¿y prowadziæ bardzo starannie,zgodnie z zasadami BHP i etykiet¹ –instrukcj¹ stosowania. Obecnie brakzarejestrowanych œrodków ochronyroœlin do zwalczania przêdziorkóww malinach.

� Czerwiec to czas, w którym roz-poczynamy nawo¿enie pozakorzenio-we wapniem. Zabieg ten jest szczegól-nie wa¿ny dla odmian o genetycznieuwarunkowanej ni¿szej zawartoœciwapnia. Ponadto owoce traktowanezwi¹zkami wapnia w mniejszym stop-niu zapadaj¹ na choroby fizjologicz-ne i lepiej siê przechowuj¹.

Zabiegi rozpoczynamy, stosuj¹cpreparaty wielosk³adnikowe o podwy¿-szonej zawartoœci wapnia, z czasemprzechodz¹c na chlorek wapnia lubspecjalistyczne nawozy wapniowe.Chlorku wapnia nie nale¿y stosowaæw s³oneczny, upalny dzieñ, poniewa¿mo¿e wyst¹piæ uszkodzenie liœci i za-wi¹zków. Pamiêtajmy, aby ciecz¹ do-k³adnie pokryæ owoce, poniewa¿ wapñnaniesiony na liœcie nie jest transpor-towany do owoców.

Anna Rydzik

PODR Boguchwa³a

Pszczelarstwo

Niewyrojone rodziny pszczele s¹

w optymalnej sile, maj¹ du¿e

mo¿liwoœci produkcyjne, lecz

po¿ytki s¹ s³absze.

W zale¿noœci od terenu mo¿eokresowo wyst¹piæ przerwa w po¿yt-kach i wtedy nastêpuje zahamowanierozwoju rodzin, s¹ one bardziej agre-sywne. Nale¿y je wówczas podkarmiæsyropem cukrowym, by matki nieograniczy³y czerwienia.

W takiej sytuacji rodziny mog¹wchodziæ w nastrój rojowy. Aby zapo-biec niekontrolowanej rójce, nale¿yz czerwi¹c¹ matk¹ zrobiæ odk³ad. Poup³ywie trzech dni do macierzaków,z których robiliœmy odk³ady, nale¿ypoddaæ jednodniow¹ matkê lub ma-tecznik na wyjœciu. Je¿eli rodzina za-³o¿y mateczniki, nale¿y je zniszczyæ.M³oda matka ju¿ po 7-10 dniach una-siennia siê. Takie postêpowanie przy-nosi wiele korzyœci:� roz³adowuje nastrój rojowy,� zabezpiecza przed utrat¹ matkii pszczó³, które wysz³yby w rojach,� dochodzi do wymiany matek starychna m³ode (po rozpoczêciu czerwieniarodzina dynamiczniej siê rozwija i nieroi siê do koñca sezonu),� rodzina z m³od¹ matk¹ lepiej wyko-rzystuje nastêpne po¿ytki.

Pewne k³opoty nastrêcza nam jed-nak znalezienie matki, je¿eli nie jestoznakowana.

W czerwcu liczba pszczó³ w ulujest najwiêksza. Je¿eli rodzina wejdziew nastrój rojowy, matka jest przez psz-czo³y odchudzana w celu przywróce-nia jej zdolnoœci do lotu. Mniejszai cieñsza, szybko przemieszcza siê,mo¿e znajdowaæ siê w ró¿nych miej-scach ula. Matkê ³atwiej odnaleŸæprzed po³udniem, gdy lotne pszczo-³y s¹ w polu, a w ulu pozostaj¹ psz-czo³y m³ode. Przewa¿nie znajduje siêna jasnych plastrach na skraju gniaz-da. Czêsto przebywa na odbudowanejramce pracy.

Gdy próba odszukania matkikoñczy siê niepowodzeniem, nale¿yrodzinê pozostawiæ w spokoju. Pokilku godzinach czynnoœæ powtórzyæ.Mo¿na te¿ rodzinê przesypaæ przezkratê odgrodow¹ i w ten sposób od-naleŸæ matkê.

W po³owie czerwca zaczynamyprzygotowywaæ pszczo³y do przewo-zu na lipê lub grykê.

Kiedy pojawiaj¹ siê pierwsze kwia-ty, np. na gryce, nale¿y wywieŸæ pszczo-³y. W gryce, zw³aszcza gdy nie jest chro-niona przeciw chwastom, zakwita ogni-cha. Daje ona wystarczaj¹co du¿o nek-taru, by wzmocniæ rodzinê. Na gryce,po pierwszym przegl¹dzie orientujemysiê czy bêdzie dobry zbiór.

S³aby dop³yw nektaru nie rokujedu¿ego miodu. Niedojrza³y gryczanymiód, zawiera du¿o wody i Ÿle siê prze-



chowuje. Gdy rok jest sprzyjaj¹cy i niema przerw w po¿ytku, najprzyjem-niejsz¹ a zarazem najciê¿sz¹ prac¹w pasiece dla pszczelarza jest wirowa-nie miodu.

Jest to praca wyczerpuj¹ca i dlate-go musi byæ dobrze zorganizowana.

Do obs³ugi pasieki z ulami wielokor-pusowymi potrzebne s¹ dwie osoby.Jedna osoba otwiera daszek, odymiapszczo³y i „asystuje” pszczelarzowi przywyjmowaniu ramek i na koniec zamy-ka ul. Druga osoba – pszczelarz, pra-cuje bezpoœrednio przy pszczo³ach.

Częściowy odbiór mioduZabrane z ula ramki przenosimy

do pracowni w celu odwirowania.Mo¿na tak¿e przeprowadziæ czêœcio-wy odbiór miodu. Przegl¹damy rodzi-nê, zabieramy tylko ramki wype³nio-ne miodem i poszyte. Czêœciowy od-biór miodu ma swoje zalety:� roz³adowuje nastrój rojowy,� pobudza pszczo³y do pracy,� dostarcza informacji o stanie ro-dzin w pasiece,� pokazuje rodziny o s³abej wydaj-noœci, w których nale¿y wymieniæmatki,� ujawnia inne nieprzewidziane pro-blemy.

Odwirowany, dojrza³y, miód nale-¿y przechowywaæ w szczelnych pojem-

nikach, aby nie wch³ania³ wodyoraz obcych zapachów.� najlepsze s¹ opakowaniaszklane,� beczki i pojemniki z blachykwasoodpornej,� beczki ocynkowane wymagaj¹dodatkowego zabezpieczeniai s¹ warunkowo dopuszczone,� pojemniki plastikowe (jedy-nie dopuszczone).

Zewnêtrzne warunki prze-chowywania miodu:� ni¿sza temperatura jest odpo-wiedniejsza,� wilgotnoœæ powietrza jak naj-ni¿sza – 60%,� brak dostêpu osób postron-nych i zwierz¹t,� pomieszczenia wolne od ku-rzu i obcych zapachów.

Postêpowanie z miodem poodwirowaniu:� dok³adne cedzenie odwirowa-

nego miodu,� szybkie sch³odzenie ciep³ego mio-du,

� mieszanie miodu w celu równo-miernej krystalizacji.

Pyłek kwiatowyNajlepszym sposobem pozyskiwa-

nia py³ku kwiatowego jest zastosowa-nie, w ulach korpusowych, dennico-wych po³awiaczy py³ku. Przygotowa-nie do obróbki polega na oddziele-niu zanieczyszczeñ na specjalnejwialni.

Pozyskany py³ek konserwujemyw nastêpuj¹cy sposób:� suszenie (temperatura powietrzamax 50-600C), przy minimalnej wil-gotnoœci, bez dostêpu promieni s³o-necznych,� zamro¿ony w woreczkach plastiko-wych.

Py³ek przechowujemy w zamra¿ar-ce w temperaturze minus 140C lubsuszony w szczelnych konwiach albow beczkach w atmosferze CO

2.

W czerwcu miodu towarowegodostarczaj¹: malina, kruszyna, rdest,akacja i koniczyny.

Oprac. na podst. „Zak³adanie

i prowadzenie pasieki towarowej”

dr in¿. S³awomir Bakier

Tadeusz Litwin

PODR Boguchwa³a

Produkcjaroślinna

ZIEMNIAKIZaraza ziemniaka jest najgroŸ-

niejsz¹ chorob¹ grzybow¹ wystêpuj¹c¹na roœlinach ziemniaka, która madu¿e znaczenie gospodarcze. Pora¿aona zarówno czêœci nadziemne roœlin,jak i bulwy.

Chemiczna ochrona plantacjiprzed zaraz¹ polega na profilaktycz-nym opryskiwaniu roœlin ziemniakafungicydami. O jej efektywnoœci de-cyduje w³aœciwy termin wykonania za-biegu, szczególnie pierwszego, dobórfungicydów i ich dawek, a tak¿e sys-tematycznoœæ prowadzenia zabiegów.Zaleca siê, aby pierwszy zabieg wyko-naæ na odmianach wczesnych w mo-mencie zwierania siê roœlin w rzê-dach, a na odmianach póŸniejszych,gdy zaraza wyst¹pi na odmianachwczesnych, uprawianych w danymrejonie.

W czerwcu liczba pszczó³ w ulu jest najwiêksza

Fot. P. Reszko

Fot. P. Reszko

W czerwcu miodu towa-

rowego dostarczaj¹: ma-

lina, kruszyna, rdest,

akacja i koniczyny.

„



Do pierwszego zabiegu stosujemypreparaty uk³adowe, które wnikaj¹ downêtrza roœliny i przez pewien czaschroni¹ j¹ przed zaka¿eniem, ³¹czniez nowo rosn¹cymi liœæmi.

Drugi zabieg nale¿y wykonaæ po10-14 dniach, w zale¿noœci od pogo-dy preparatem uk³adowym lub wg³êb-nym. Fungicydy wg³êbne wnikaj¹ downêtrza roœliny, ale nie kr¹¿¹ po roœli-nie. Ich dzia³anie trwa kilka dni i niechroni nowych przyrostów.

Nastêpne zabiegi wykonuje siêw miarê potrzeb fungicydami kontak-towymi dzia³aj¹cymi powierzchniowo.Zaleca siê stosowanie ich w czasie, kie-dy roœlina ju¿ intensywnie nie roœnie,gdy¿ chroni¹ j¹ przed zaka¿eniem tyl-ko w miejscu naniesienia preparatu,nie wnikaj¹c do jej wnêtrza.

Konieczne jest przemienne stoso-wanie œrodków zawieraj¹cych ró¿nesubstancje aktywne, aby nie dochodzi-³o do uodparniania siê potogena nadany preparat. Do chemicznego zwal-czania tej choroby mo¿na wykorzystaæœrodki podane poni¿ej*.Œrodki o dzia³aniu uk³adowym:Armetil M 72 WP – 2 kg,Galben M 73 WP – 2 kg,Ridomil Gold MZ 67,8 WG – 2 kg,Rywal 72 WP – 2,0-2,5 kg.Œrodki o dzia³aniu uk³adowymi wg³êbnym:Infinito 687,5 SC – 1,2-1,6 l,Pyton Consento 450 SC – 1,5-2 l.Œrodek o dzia³aniu wg³êbnym:Drum 45 WG – 0,2 kg.Œrodki o dzia³aniu wg³êbnym i po-wierzchniowym (kontaktowym):Acrobat MZ 69 WG – 2 kg,Ekonom MC 72,5 WP – 2 kg,Helm-Cymi 72,5 WP – 2 kg,Revus 250 SC – 0,6 l,Tanos 50 WG – 0,5-0,7 kg,Valbon 72 WG – 1,6 kg.Œrodki o dzia³aniu powierzchniowym(kontaktowym):Altima 500 SC – 0,3 -0,4 l,Antracol 70 WG – 1,8 kg,Folpan 80 WG – 1,5-2 kg,Gwarant 500 SC – 2 l,Mag 50 WP – 2,5 kg,Miedzian 50 WP – 2,5-3 kg,Nando 500 SC – 0,3-0,4 l,Ranman Top 160 SC – 0,5 l,Zignal 500 SC – 0,3-0,4 l.

Wœród szkodników mog¹cych wy-st¹piæ na plantacjach ziemniaka bez-

poœrednie zagro¿enie dla jakoœcii wielkoœci plonu mo¿e powodowaæstonka ziemniaczana.

Jedynym skutecznym sposobemjej niszczenia na du¿ym areale jeststosowanie insektycydów.Alverde 240 SC – 0,2-0,25 l,Actara 25 WG – 0,06-0,08 kg,Ammo Super 100 EW – 0,15-0,2 l,Decis 2,5 EC – 0,2-0,3 l,Fastac 100 EC – 0,08-0,1 l,Karate Zeon 050 CS – 0,12-0,16 l,Mospilan 20 SP – 0,08 kg,Proteus 110 OD – 0,3-0,4 l,Sherpa 100 EC – 0,25-0,3 l.

ZBOŻA JAREZwalczanie chorób grzybowych

w czasie uprawy zbó¿ jarych jest koniecz-ne i niezbêdne. W zale¿noœci od potrze-by wykonuje siê jeden lub dwa zabiegi.

Do ochrony przed patogenamigrzybowymi mo¿na zastosowaæ nastê-puj¹ce fungicydy:

Pszenica jaraM¹czniak prawdziwy zbó¿ i traw, rdzabrunatna, septorioza paskowana liœci:Od fazy pocz¹tku strzelania w ŸdŸb³odo koñca fazy k³oszeniaArtea 330 EC – 0,5 l,Falcon 460 EC – 0,6 l,Input 460 EC – 1 l,Juwel TT 483 SE – 1,2-1,5.Fuzarioza k³osów, septorioza plew:Od fazy pocz¹tku strzelania w ŸdŸb³odo koñca fazy k³oszeniaAmistar 250 SC – 0,8-1,0 l,Prosaro 250 EC – 0,75-1,0 l,Riza 250 EW – 1 l.

Jęczmień jaryM¹czniak prawdziwy zbó¿ i traw, pla-mistoœæ siatkowa jêczmienia:Acanto 250 SC – 1 l(od koñca fazy krzewienia do pocz¹t-ku fazy k³oszenia),Bumper Super 490 EC – 1l(od koñca fazy krzewienia do koñcafazy k³oszenia),Capalo 337,5 SE – 1,4-2 l(od koñca fazy krzewienia do pe³nifazy k³oszenia),Tango Star 334 SE – 1 l(od koñca fazy krzewienia do pocz¹t-ku fazy k³oszenia),Wirtuoz 520 EC – 0,75-1,25 l (od po-cz¹tku fazy krzewienia do koñca fazyk³oszenia).

Fuzarioza k³osów:Fandango 200 EC – 1 l(od koñca fazy krzewienia do pocz¹t-ku fazy k³oszenia),Prosaro 250 EC – 0,75-1 l(od koñca fazy krzewienia do koñcafazy k³oszenia).

Pszenżyto jareM¹czniak prawdziwy zbó¿ i traw:Od pocz¹tku strzelania w ŸdŸb³o dokoñca fazy k³oszeniaAtak 450 EC – 1 l,Falcon 460 EC – 0,6 l,Topsin M 500 SC – 1,4 l.Fuzarioza k³osów:Amistar 250 SC – 0,6 l + Artea 330 EC– 0,4 l (od koñca fazy krzewienia dokoñca fazy k³oszenia),Falcon 460 EC – 0,6 l (od pocz¹tkufazy strzelania w ŸdŸb³o do koñca fazyk³oszenia),Prosaro 250 EC – 0,75 – 1 l (od po-cz¹tku fazy strzelania w ŸdŸb³o do koñ-ca fazy k³oszenia).

SZKODNIKIIntensywna uprawa z ochron¹

przeciwko chwastom i chorobom orazobfite nawo¿enie sprzyjaj¹ rozwojowiró¿nych gatunków szkodników. Naj-czêœciej na zbo¿ach jarych wystêpuj¹mszyce i skrzypionki.

Przeciwko mszycom nale¿y stoso-waæ insektycydy od pe³ni fazy k³osze-nia do pocz¹tku fazy mlecznej dojrza-³oœci zbó¿. Natomiast przeciwko skrzy-pionkom w pocz¹tkowym okresiemasowego wylêgu larw. Wykorzystaæ tumo¿na ni¿ej podane œrodki.Minuet 100 EW – 0,1 l,Karate Zeon 050 CS – 0,1 l,Fury 100 EW – 0,1 l.

* Dawki œrodków podano w kg lub l na 1 ha.

Przed zastosowaniem środkaochrony roślin należy dokład-nie zapoznać się z treścią ety-kiety-instrukcji stosowania orazprzestrzegać informacji w niejzawartych.

Katarzyna Sitek

Anna Moskal

PODR Boguchwa³a



Hodowcy powinni pamiêtaæ, ¿ebyd³o to zwierzêta stadne o ustalo-nym rytmie dobowym i na pastwiskuczuj¹ siê najlepiej.

Pobieranie paszy, picie wody orazzachowania spo³eczne odbywaj¹ siêw ci¹gu dnia, a w nocy zwierzêta prze-de wszystkim od-poczywaj¹.

Sposób za-chowania jestuwarunkowanygenetycznie, a je-go zmiana pro-wadzi do spadku wydajnoœci i chorób.W stadzie panuje spokój, gdy krowyznaj¹ siê, a ka¿da z nich ma swoje miej-sce w hierarchii stadnej.

Obserwacje i doœwiadczenia wy-kazuj¹, ¿e krowy mamki utrzymywa-ne w przyjaznych warunkach œrodo-wiskowych produkuj¹ wiêcej, s¹zdrowsze i ¿yj¹ d³u¿ej.

Rozpoczynaj¹c wypas, warto pa-miêtaæ, ¿e zwierzêta po zimie s¹ spra-gnione przestrzeni i mog¹ uszkodziæogrodzenie. Dlatego zaleca siê, abyw pierwszych dniach byd³o wypêdzaæpo nakarmieniu do obszernej kwa-tery z solidnym ogrodzeniem sta³ym.

Przejœcie z ¿ywienia zimowego nazielonki nale¿y przeprowadziæ stop-niowo. Na pocz¹tku przez 7-10 dniwypêdzaæ na pastwisko byd³o nakar-mione na 2-3 godziny i stopniowowyd³u¿aæ czas wypasu.

Walory od¿ywcze zielonki orazkorzystne dzia³ania promieni s³o-necznych, ruchu i œwie¿ego powie-trza poprawiaj¹ wzrost i rozwój cie-l¹t, zwiêkszaj¹ zdrowotnoœæ i rozrod-czoœæ stada oraz d³ugoœæ okresu u¿yt-kowania i wydajnoœæ krów.

Warunkiem niezbêdnym dobregosamopoczucia i spokojnego zachowa-nia jest ³atwy i sta³y dostêp stada domiejsc zadrzewionych i zacienionych,gdzie s¹ woda i lizawki solne.

W przypadku braku naturalnychmiejsc schronienia, nale¿y wydzieliæ

Utrzymanie bydła mięsnegoNajtañsze utrzymanie byd³a miêsnego od wiosny do jesieni to ca³odobowy wypas pastwiskowy. Do-

bremu wykorzystaniu zielonki sprzyjaj¹ zimowe wycielenia krów i wyrównany wiek ciel¹t. Wtedy po

wyjœciu na pastwisko cielêta s¹ starsze i dobrze jedz¹ trawê, a krowy zwiêkszaj¹ mlecznoœæ.

i urz¹dziæ miejsce do wypoczynkuna suchym gruncie wyposa¿onymw paœnik i miejsce do pojenia orazzadaszone wiaty chroni¹ce przedupa³ami.

Trawa zawiera du¿o bia³ka a ma³ow³ókna, suchej masy i niektórych

sk³adników mi-neralnych. Dla-tego wskazanyjest przez ca³yokres pastwisko-wy sta³y dostêpbyd³a do s³omy

lub siana. Jest to doskona³e uzupe³nie-nie w³ókna i daje uczucie sytoœci.

W celu dokarmiania ciel¹t wy-dziela siê kojce i wyposa¿a siê jew karmniki na paszê treœciw¹ i siano

oraz poid³a z wod¹. Wczesne pobie-ranie pasz treœciwych i siana znacz-nie przyspiesza rozwój ¿wacza i osi¹-gniêcie odpowiednich proporcji po-miêdzy poszczególnymi czêœciamiprzed¿o³¹dków, co poprawia w przy-sz³oœci pobieranie i wykorzystaniepasz objêtoœciowych.

Krowy miêsne maj¹ silny instynktmacierzyñski i agresywnie broni¹ cie-l¹t. Osoby postronne nie powinnywchodziæ do ogrodzenia, a obs³ugapowinna byæ zawsze rozpoznawalnadla zwierz¹t oraz zachowywaæ spokóji stanowczoœæ, najlepiej jest przywo-³ywaæ i wabiæ stado.

Przy wypasie zwierzêta musz¹ byæwolne od paso¿ytów ¿o³¹dkowo-jelito-wych i p³ucnych oraz motylicy w¹tro-bowej. Preparaty zwalczaj¹ce paso¿y-ty nale¿y podawaæ ca³emu stadu napocz¹tku i koñcu okresu pastwiskowe-go, a w czasie wypasu nale¿y kontro-lowaæ czy leczenia nie powtórzyæ.

Dobrze jest te¿ przygotowaæ i od-powiednio zamontowaæ w kwaterzewypoczynkowej czochrad³a z prepa-

ratem owadobójczym. Zwierzêta,ocieraj¹c siê, wprowadzaj¹ preparatna grzbiet.

Byd³o wolne od owadów jest spokoj-ne i zachowuje wiêksze bezpieczeñstwo.

Oprac. Gra¿yna Stecyk

PODR Boguchwa³a

Krowy miêsne maj¹ silny instynkt macierzyñski i agresywnie broni¹ ciel¹t

Fot. A. Bielañska

Byd³o wolne od owadów

jest spokojne i zachowuje

wiêksze bezpieczeñstwo.

„


Od lat 50. do 70. XX wieku wpro-wadzany by³ do uprawy w ró¿nych kra-jach bloku wschodniego jako roœlinapastewna.

Po nied³ugim czasie, z powodu pro-blemów z upraw¹ i zbiorem, g³ównieze wzglêdu na zagro¿enie dla zdrowia,uprawy by³y porzucane. Roœlina w szyb-kim tempie zaczê³a rozprzestrzeniaæ siêspontanicznie. Gatunek okaza³ siê bar-dzo k³opotliwym przybyszem, poniewa¿sok ze œwie¿ych roœlin wywo³uje zmia-ny skórne, jest niezwykle trudny dozwalczenia, powoduje degradacjê œro-dowiska przyrodniczego i ograniczadostêpnoœæ terenu.

Obszar inwazjiDo Polski sprowadzony zosta³ w la-

tach 50. ubieg³ego wieku do prac ba-dawczych. Ze wzglêdu na du¿¹ masêjak¹ wytwarza, s¹dzono, ¿e pomo¿e onrozwi¹zaæ problemy paszowe rolnictwa.

W latach 70. zosta³ wiêc rozpo-wszechniony w niektórych re-jonach kraju jako roœlina pa-stewna. Eksperymentalnie by³uprawiany w wielu oœrodkachna terenie ca³ego kraju.

Szczególnie du¿ym powo-dzeniem cieszy³a siê uprawa tejroœliny na Podkarpaciu i Pod-halu oraz na Pogórzu Sudec-kim. Szybko okaza³o siê jednak,¿e wartoœæ paszowa barszczu So-snowskiego jest znacznie mniej-sza ni¿ siê spodziewano, w efek-cie czego zaniechano jegouprawy.

Jednak barszcz Sosnowskie-go wymkn¹³ siê spod kontroli,„uciek³” z pól uprawnychi przedosta³ siê do siedlisk natural-nych, gdzie znalaz³ doskona³e warun-ki do wzrostu i rozwoju, i tym samymbardzo szybko siê rozpowszechni³.Obecnie jego wystêpowanie jest noto-wane na terenie ca³ego kraju. W Pol-sce po³udniowej, po³udniowo-wschod-niej i po³udniowo-zachodniej wystêpu-je doœæ powszechnie. Pocz¹tkowo


barszcz Sosnowskiego pojawia³ siêw siedliskach ruderalnych, do którychnale¿¹ przydro¿a, szlaki turystyczne,nieu¿ytki, nastêpnie zacz¹³ wystêpo-waæ na od³ogach, a obecnie staje siêk³optliwy w leœnictwie i na niektórychu¿ytkach zielonych, a niekiedy nawetna polach uprawnych. Najczêœciej wy-stêpuje on na terenach wilgotnych,w pobli¿u cieków wodnych, kana³ówi rowów.

BiologiaBarszcz Sosnowskiego jest roœlin¹

dwuletni¹. W pierwszym roku wytwa-rza rozetê, a w drugim wyrastaj¹ pêdynasienne i po wydaniu nasion (owo-ców) roœlina zamiera. Niekiedy jednakz niektórych rozet nie wyrastaj¹ pêdyi wówczas roœliny owocuj¹ póŸniej ni¿w drugim roku wegetacji, staj¹c siê ro-œlinami wieloletnimi. W naturalnychsiedliskach roœlina osi¹ga wysokoœæ do1,5 m. W Polsce waruki rozwoju dla

barszczu Sosnowskiego s¹ wyj¹tkowokorzystne, dlatego niektóre osobnikidorastaj¹ nawet do 3,5 m wysokoœci.Zdolnoœæ kie³kowania owoce (nasio-na) uzyskuj¹ po 60 do 90 dniach stra-tyfikacji (przebywania) w temperatu-rze od 2 do 50C. Proces ten w warun-kach naturalnych nastêpuje w okresiezimy, po uprzednim rozsianiu siê na-

sion. Nasiona zachowuj¹ si³ê kie³ko-wania przez okres 4 lat.

M³ode roœliny barszczu Sosnowskie-go s¹ bardzo podobne do siewek barsz-czu zwyczajnego. Liœcienie s¹ wyd³u¿o-ne, pierwsze liœcie pocz¹tkowo s¹ okr¹-g³e, a w miarê wzrostu staj¹ siê trójk¹t-ne. Do koñca wegetacji jesiennejtworz¹ rozetê o liœciach osi¹gaj¹cych 15do 35 cm wysokoœci. Z tej rozety, podkoniec maja na pocz¹tku czerwca, za-czyna wybijaæ ³odyga. Liœcie wyrastaj¹-ce z rozety s¹ bardzo du¿e i osi¹gaj¹niekiedy od 150 do 200 cm d³ugoœci.

£odyga oraz wszystkie liœcie na dol-nej stronie s¹ delikatnie ow³osione. Ko-rzeñ kszta³tu palowego, w górnej czê-œci doœæ silnie rozga³êziony, wrasta na-wet do 200 cm g³êboko w ziemiê, jed-nak jego najwiêksza masa znajduje siêw warstwie do g³êbokoœci oko³o 30 cm.

Kwiatostany tworz¹ baldachy z³o¿o-ne z baldaszków. Najwiêkszy baldachjest po³o¿ony centralnie i posiada œred-

nicê od 30 do 70 cm. Kwiatyzapylane s¹ przez rozmaiteowady wabione nektarem, jaki równie¿ samopylnie. W koñ-cu lipca nasiona dojrzewaj¹,a roœlina macierzysta giniew sposób naturalny. Wytwarza-ne w wielkich iloœciach nasio-na opadaj¹ zwykle w pobli¿uroœliny macierzystej (60–90%w promieniu do 4 m). Na wiêk-sze odleg³oœci nasiona przeno-szone s¹ wraz z wodami cieków,zw³aszcza podczas wezbrañ. Zarozprzestrzenianie w skali lo-kalnej odpowiedzialny jest tak-¿e wiatr, zw³aszcza w okresie zi-mowym przemieszczaj¹c nasio-

na po zmarzniêtej lub zaœnie¿onej po-wierzchni. Nasiona bywaj¹ tak¿e rozno-szone przez ludzi (przyczepione doubrañ) i zwierzêta.

Barszcz Sosnowskiego jest mrozo-odporny. W pierwszym roku m³ode ro-œliny znosz¹ spadki temperatur do -70C,a starsze roœliny toleruj¹ ju¿ mróz -250C(przykryte œniegiem nawet do -450C).

Kłopotliwy barszczBarszcz Sosnowskiego (Heracleum Sosnowski Manden) zaliczany jest do najgroŸniejszych gatunkówinwazyjnych w Polsce. Zosta³ objêty prawnym zakazem hodowli, rozmna¿ania i sprzeda¿y na tereniePolski.

Kwiatostan barszczu Sosnowskiego



Niebezpieczny kontaktZawarte w wodnistym soku oraz

w wydzielinie w³osków gruczo³owychfuranokumaryny (organiczne zwi¹zkichemiczne pochodzenia naturalne-go) stanowi¹ zagro¿enie dla zdrowialudzi. Zwi¹zki te w kontakcie ze skór¹i w obecnoœci œwiat³a s³onecznego,w szczególnoœci ultrafioletu, powo-duj¹ oparzenia II i III stopnia.

Objawy pojawiaj¹ siê przy naœwietle-niu promieniowaniem ultrafioletowymju¿ po kilkunastu minutach od kontak-tu, przy czym najwiêksza wra¿liwoœæi natê¿enie pojawiania siê objawów na-stêpuje w ci¹gu od 30 minut do 2 go-dzin od kontaktu z roœlin¹.

Zanim pojawi¹ siê objawy oparzeñ,mija d³ugi czas. Przy nieœwiadomoœciryzyka ofiary oparzeñ nierzadko inten-sywnie i d³ugo maj¹ do czynienia z ro-œlin¹ (nara¿one s¹ zw³aszcza dzieci,pracownicy zajmuj¹cy siê utrzymaniemzieleni, rolnicy).

Na si³ê reakcji wp³yw ma osobistawra¿liwoœæ poszczególnych osób,a poza tym zwiêksza siê ona w wysokichtemperaturach i przy du¿ej wilgotno-œci powietrza, w tym tak¿e w przypad-ku silnego spocenia siê.

W ci¹gu 24 godzin nasilaj¹ siê obja-wy w postaci zaczerwienienia skóryi pêcherze z surowiczym p³ynem. Stanzapalny utrzymuje siê przez oko³o3 dni. Po tygodniu miejsca podra¿nio-ne ciemniej¹ i stan taki mo¿e utrzymy-waæ siê przez kilka miesiêcy. Miejscapodra¿nione na skórze zachowuj¹wra¿liwoœæ na œwiat³o ultrafioletowenawet przez kilka lat. Oprócz tegomo¿e dojœæ do zapalenia stawów, spo-jówek, p³uc i krtani. Blizny po b¹blachmog¹ goiæ siê nawet rok czasu.

Kontakt z roœlin¹ mo¿e zwiêkszyæponadto ryzyko raka i wad u dziecikobiet w ci¹¿y. Roœlina mo¿e powodo-waæ oparzenia tak¿e u zwierz¹t hodow-lanych, np. wymion krów mlecznych.Tak¿e spo¿ycie przez zwierzêta zielo-nych roœlin mo¿e spowodowaæ stanzapalny przewodu pokarmowego,krwotoki wewnêtrzne i biegunkê.

ZwalczanieNiszczenie mechaniczne polegaæ

mo¿e na œcinaniu pêdów kwiatosta-nowych podczas pe³ni kwitnienia(œciêcie wczeœniejsze spowodowaæmo¿e ich regeneracjê, póŸniejsze –rozsianie zawi¹zanych w miêdzycza-

sie nasion). Poniewa¿roœliny kwitn¹ce za-wsze obumieraj¹ –dzia³anie tego rodzajuskutkuje docelowo eli-minacj¹ populacji.Metoda ta wymaga jed-nak konsekwentnegostosowania przez sze-reg lat.

Mo¿na te¿ barszczewykopywaæ lub wyci-naæ, przy czym zewzglêdu na ³atwoœæ od-rastania z szyi korze-niowej – roœliny trzeba

odcinaæ od korzenia najlepiej 10 cmponi¿ej poziomu gruntu. Spoœródherbicydów skuteczne przeciw barsz-czom okaza³y siê te zawieraj¹ce glifo-sat (Roundup).

Dobre efekty daje stosowanieœrodków chemicznych w po³¹czeniuz metodami mechanicznymi, ewentu-alnie kilkukrotne w ci¹gu roku i kon-tynuowane przez kilka lat zwalczanieroœlin za pomoc¹ herbicydów.

Skuteczn¹ metod¹ zwalczaniabarszczu jest tak¿e wypas na jego sta-nowiskach owiec i byd³a. Zwierzêta po-winny mieæ wczeœniej mo¿liwoœæ przy-wykniêcia do tego pokarmu, w obrê-bie pastwiska powinna istnieæ mo¿li-woœæ wypasu na ró¿nych roœlinach po-karmowych, preferowaæ te¿ nale¿y zwie-rzêta odporne na podra¿nienia s³onecz-ne (np. czarne owce wrzosówki).

Po zniszczeniu roœlin na powierzch-ni (optymalnie 3 tygodnie po zastoso-waniu herbicydów), mo¿na znacz¹coograniczyæ odradzanie siê ich z nasionpoprzez g³êbok¹ orkê.

Jeszcze lepsze efekty daje usuniê-cie wierzchniej warstwy gleby i dopie-ro wówczas wykonanie orki oraz wap-nowanie gleby. Osoby bior¹ce udzia³w zwalczaniu barszczu Sosnowskiegomusz¹ byæ wyposa¿one w odpowied-nie ubrania ochronne.

Zasady bezpieczeństwaNale¿y unikaæ bezpoœredniego

kontaktu z t¹ roœlin¹. W razie ko-niecznoœci nale¿y chroniæ skórê,ubieraj¹c siê szczelnie, najlepiejw strój z materia³ów syntetycznych,wodoodpornych, w tym rêkawicez d³ugimi rêkawami.

Materia³y z w³ókien naturalnych(bawe³niane, lniane) wch³aniaj¹ soki s¹ penetrowane przez w³oski roœlin.

Chroniæ nale¿y tak¿e oczy zak³ada-j¹c gogle, ewentualnie okulary. Je¿elidosz³o do kontaktu z roœlin¹, nale¿yniezw³ocznie i dok³adnie obmyæ skó-rê wod¹ z myd³em i unikaæ ekspozycjipodra¿nionych miejsc na œwiat³o s³o-neczne przynajmniej przez 48 godzin.

W przypadku kontaktu soku roœlinz oczami nale¿y je przemyæ dok³adniewod¹ i chroniæ przed œwiat³em (nosiæokulary z filtrem chroni¹cym przedultrafioletem).

Jeœli dosz³o do podra¿nienia skóry,objawy zapalne zmniejsza zastosowaniemiejscowo maœci (kremów).

Oprac. Agata Zdun-S³owik

PODR Boguchwa³a

Niektóre osobniki dorastaj¹ nawet do 3,5 mwysokoœci

Fot. 1–3 Archiwum

Roœlina najczêœciej wystêpuje na terenach wilgotnych



Uprawa borówki nie jest ³atwa anitania. Za³o¿enie plantacji to koszt ok.50 tys. z³. Cieszy siê jednak du¿ym za-interesowaniem, a wielu producentówzak³ada borówkowe plantacje, kieru-j¹c siê ci¹gle jeszcze dobr¹ cen¹ owo-ców. Konkurencja na borówkowymrynku jest du¿a i dlatego, decyduj¹csiê na za³o¿enie plantacji borówkowej,

trzeba to zrobiæ bardzo starannie,a przede wszystkim wybraæ w³aœciwestanowisko, dobrze je przygotowaæi z du¿¹ starannoœci¹ dobraæ odmiany.

StanowiskoBorówka wymaga gleb kwaœnych

o pH 3,5-4,5, lekkich, przepuszczal-nych, jednak bogatych w substancjeorganiczne. Glebê ubog¹ w materiêorganiczn¹ nale¿y wzbogaciæ, nawo-¿¹c j¹ kwaœnym torfem, kor¹, trocina-mi. WskaŸnikiem do dobrego przygo-towania gleby powinna byæ analizachemiczna gleby. Próby glebowe na-

Borówka wysoka w centrumzainteresowaniaProdukcja borówki wysokiej i zainteresowanie jej upraw¹ ci¹gle wzrasta. Œwiadcz¹ o tym pytaniaw sprawie doboru odmian, wymagañ siedliskowych, nawo¿enia i osi¹ganych plonów. Chcia³abym,aby ten artyku³ choæ w czêœci by³ odpowiedzi¹ na te i wiele innych pytañ.

le¿y pobraæ z dwóch poziomów war-stwy ornej i podornej. Na podstawiewyników analizy gleby dowiemy siêjakie jest jej pH i jaka zasobnoœæw sk³adniki pokarmowe.

Aby dobrze przygotowaæ stanowi-sko, warto o tym pomyœleæ kilka sezo-nów wczeœniej, uprawiaj¹c roœliny zie-lone na przyoranie, jednoczeœnie

wzbogacaj¹c glebê w substancjê orga-niczn¹. W przypadku zbyt wysokiegopH nale¿y glebê zakwasiæ siark¹.

Dobór odmianStaranne dobranie odmian, to ko-

lejna czêœæ sukcesu w uprawie borów-ki wysokiej. W doborze musimyuwzglêdniæ wymagania rynkowe, ter-miny dojrzewania i wi¹¿¹ce siê z tymró¿nice cenowe, a tak¿e niezawodnoœæw uprawie i wiernoœæ w plonowaniu.

Najbardziej popularn¹ odmian¹jest Bluecrop, która pomimo nowychpojawiaj¹cych siê odmian ci¹gle jest

najlepsza. To odmiana niezawodnaw uprawie i plonowaniu, ma du¿esmaczne i atrakcyjne owoce i dobrzesiê sprzedaje zarówno na krajowych,jak i zagranicznych rynkach. To tzw.odmiana œrodka.

W œrodkowej czêœci sezonu borów-kowego na rynku dostêpnych jest wie-le odmian. To najliczniejsza grupaodmian dojrzewaj¹cych w zbli¿onymczasie. W tym okresie na rynku poja-wiaj¹ siê równie¿ owoce odmian Blu-

eray, Toro, Chandler, Bonifacy, Blu-

egold, Sierra, Olimpia i Berkeley.Du¿a liczba odmian i ich znacznyudzia³ w strukturze nasadzeñ sprawia,¿e w œrodkowej czêœci sezonu borów-kowego pojawia siê na rynku du¿oowoców, co tak¿e ma wp³yw na ichcenê.

Z odmian wczeœniejszych na uwa-gê zas³uguje Duke, Patriot, z owocu-j¹cych póŸniej Brigitta, Rubel, Nel-

son, a z nowych Drapper, Liberty

i Aurora.Oczywiœcie to tylko czêœæ odmian,

które s¹ w doborze. Trzeba jeszczedodaæ, ¿e wa¿n¹ cech¹ decyduj¹c¹o przydatnoœci owoców w handlu jesttrwa³y nalot woskowy.

Materiał nasadzeniowySadzonki borówki wysokiej powin-

ny mieæ 3-5 pêdów. Roœliny powinnybyæ zdrowe, wolne od szkodnikówi œladów ich ¿erowania. Sadzimy jew rozstawie 3-3,5 m x 1-1,2 m. Czêstow rzêdach przed sadzeniem rozk³ada-ne s¹ pasy agrotkaniny œció³kuj¹cejo szerokoœci 1,40 m, której brzegi ob-sypywane s¹ ziemi¹. Je¿eli roœliny zo-sta³y wysadzone bezpoœrednio do gle-by, mo¿liwie jak najszybciej nale¿y jewyœció³kowaæ, najlepiej kor¹ sosnow¹.

Na pocz¹tku szerokoœæ œció³kowa-nego pasa mo¿e mieæ 0,5 m, ale pokilku sezonach powinna mieæ ok. 1 m.Œció³kê nale¿y roz³o¿yæ na gruboœæ co

Plantacjê najlepiej nawadniaæ przy u¿yciu wê¿y kropluj¹cych


TECHNOLOGIE W ROLNICTWIE / OG£OSZENIA

najmniej 10 cm i w mia-rê jej ubytku (minerali-zacja, wydmuchiwanieprzez wiatr), nale¿y j¹uzupe³niaæ.

Nawadnianiei nawożenie

Krzewy borówekmaj¹ p³ytki system ko-rzeniowy, pozbawionyw³oœników, dlategoszczególnie s¹ wra¿liwe(jak wszystkie roœlinywrzosowate) na niedo-statek wody. St¹d bar-dzo wa¿nym zabiegiemuprawowym jest nawad-nianie plantacji, najle-piej przy u¿yciu wê¿ykropluj¹cych.

Na wielu plantacjachborówek prowadzi siêtak¿e nawadnianie z na-wo¿eniem, czyli tzw. fer-tygacjê, która jest uzu-pe³nieniem podstawo-wego nawo¿enia dogle-

bowego. Nawo¿enie doglebowe win-no byæ prowadzone w oparciu o ana-lizê gleby.

Je¿eli istnieje koniecznoœæ szybkie-go podania sk³adnika pokarmowego,nawo¿enie doglebowe wspomaga siênawo¿eniem dolistnym.

Jak zaznaczy³am na wstêpie to tyl-ko krótka informacja na temat upra-wy borówki. Borówka, to roœlinawdziêczna, ale i wymagaj¹ca. Mo¿e byæsposobem na ¿ycie, ale wymaga du¿e-go zaanga¿owania i zainwestowaniaw uprawê. Aby da³a 7-10 ton z 1 ha,trzeba zadbaæ o prawid³owe pH, sub-stancjê organiczn¹, wodê i zapewniæprawid³owe ciêcie. Borówkowy biznes,to tak¿e problemy z pojawiaj¹cymi siêchorobami, szkodnikami i ptakami.Do tego dochodz¹ zmagania z przy-mrozkami i gradem.

Mimo tego wszystkiego, borówkawysoka to roœlina godna uwagi, bezwzglêdu na to czy chcemy mieæ towa-row¹ plantacjê, czy kilka sztuk krze-wów w ogrodzie.

Anna Rydzik

PODR Boguchwa³a

Fot. 1, 2 – A. Bielañska

Cech¹ decyduj¹c¹ o przydatnoœci owoców w handlu jest trwa³ynalot woskowy

OGŁOSZENIASprzedam

� kombajn zbo¿owy Bizon 56 z kabin¹i sieczkarni¹ polow¹, rok prod. 1987.Cena 35 000 z³ – do negocjacji.� ci¹gnik rolniczy ZETOR 16 145, rokprod. 1990, 160 KM. Cena 35 000 z³ – donegocjacji.� agregat uprawowo-siewny, rozk³adanyhydraulicznie, szerokoœæ robocza 5,60 m.Cena 5500 z³ – do negocjacji.KONTAKT: Andrzej Wilk, Wiewiórka 20,tel. 14 681 96 23, 602 210 267.� sch³adzalnik do mleka WSK Krosno,poj. 220 l.KONTAKT: tel. 880 20 74 76, pow. brzo-zowski, gm. Haczów.� dmuchawê i zgrabiarkê do siana. Stanbardzo dobry, rok prod. 1990.KONTAKT: tel. 695 402 109, pow. leski,gm. Solina.� zio³a.KONTAKT: mgr farmacji Jolanta Miklar,ul. Kopernika 6A/2, tel. 13 476 10 41.� ci¹gnik URSUS C-330, rok prod. 1968z turem i p³ugiem do œniegu.

Stan dobry, zarejestrowany.Cena – 15 200 z³.KONTAKT: tel. 691 234 655, pow. leski.� 2 t owsa.KONTAKT: 17 283 72 14,Porêby Dymarskie, gm. Cmolas.� dzia³kê o pow. 1 ha pod gospodarstwoagroturystyczne lub domki k. B³a¿owej,� siekacz do roœlin okopowych, nowy,2 miesi¹ce u¿ywany,� koryta kamionkowe dla byd³a – œredni-ca 60 m na 130 m, nieu¿ywane,� maszyny rolnicze do skansenu lub go-spodarstwa agroturystycznego – wiek100-300 lat.KONTAKT: tel. 17 229 05 34.� materia³ nasadzeniowy (zbo¿e).Cena – 180 z³ za 100 kg.� dzia³kê roln¹ w Bieszczadach o pow.3 ha po³o¿on¹ w miejscowoœci Polana.KONTAKT: tel. 504 798 829.

Kupię:� obsypnik do ziemniaków.KONTAKT: tel. 668 372 480.

� prasê kostkuj¹c¹ do s³omy Z 224, ma³ou¿ywan¹ i rozdrabniacz do Bizona.KONTAKT: tel. 534 880 709.� kombajn zbo¿owy Bizon Super lubBizon Rekord,� przystawkê do kukurydzy.KONTAKT: tel. 795 807 728.� knury i maciory.Dobra cena, szybki odbiór.KONTAKT: tel. 505 481 136.� p³ug Kverneland, siewnik lub agregatsiewny i opryskiwacz, rozsiewacz donawozów dwutalerzowy i przyczepêrolnicz¹.KONTAKT: tel. 794 365 678.� agregat do uprawy 4- lub 5-metrowy,talerzówkê, ¿mijkê do zbo¿a, kombajnAnna lub Bolko oraz opony i silnik doBizona.KONTAKT: tel. 790 318 118.

Zatrudnię: � kombajnistê na ¿niwa z noclegiem.KONTAKT: tel. 795 807 728.



Fuzarioza kłosówJedn¹ z chorób grzybowych wystê-

puj¹cych na zbo¿ach w póŸnym okre-sie wegetacji jest fuzarioza k³osów.Mo¿e ona stanowiæ du¿y problemw uprawach pszenicy, pszen¿yta i ¿yta.

Zmiany na roœlinach obserwujemyna k³osach i ziarnie. Pora¿one k³osyczêœciowo lub ca³kowicie zamieraj¹.¯ó³te ca³kowite lub fragmentaryczneprzebarwienie wskazuje na zainfeko-wanie przez sprawcê choroby. Przywysokiej wilgotnoœci k³osy pokrywaj¹siê bia³ym lub ró¿owym nalotem, naktórym pojawiæ siê mog¹ zarodnikio barwie pomarañczowej lub ³ososiowej.

Opanowane przez grzyb k³osyprzestaj¹ asymilowaæ. Z pora¿onychroœlin zbiera siê niedorodne, znie-kszta³cone ziarno lub wcale one niewydaj¹ plonu. Ziarno pora¿one przezniektóre grzyby z rodzaju Fusariummo¿e zawieraæ silnie truj¹ce toksyny(mikotoksyny). Mog¹ one powodowaæzaburzenia u ludzi i zwierz¹t.

Ochrona przed t¹ chorob¹ pole-ga na zaprawianiu materia³u siewne-go odpowiednimi zaprawami podany-mi przy zwalczaniu fuzaryjnej zgorze-li siewek oraz stosowaniu opryskiwa-nia k³osz¹cych siê lub wyk³oszonychzbó¿. Do oprysku mo¿na u¿yæ fungi-cydy zawieraj¹ce np.: karbendazym,tebukonazol, tiofanat metylowy.

Septorioza plewKolejn¹ chorob¹ wystêpuj¹c¹ pod

koniec okresu wegetacji jest septorio-za plew.

Pojawia siê corocznie g³ównie napszenicy i pszen¿ycie, grzyb mo¿e po-ra¿aæ tak¿e jêczmieñ i ¿yto.

Patogen powoduje obni¿enie plo-nu i pogorszenie jego jakoœci. Stratyw plonie w uprawach pszenicy i pszen-¿yta mog¹ wynosiæ od 50 do 60%.Szkodliwoœæ choroby polega g³ówniena zmniejszaniu masy 1000 ziaren.

Jej objawy mo¿na obserwowaæ ju¿na siewkach, choæ s¹ znacznie wyraŸ-niejsze na roœlinach starszych. Grzyb

pora¿a wiosn¹ dolne liœcie zbó¿. Na-stêpnie patogen przenosi siê na gór-ne liœcie, dok³osie i k³os. Plamy maj¹pocz¹tkowo ¿ó³tozielon¹ barwê, a na-stêpnie br¹zowiej¹ i przybieraj¹ kszta³tzbli¿ony do soczewkowatego. M³odeplamki maj¹ czêsto chlorotyczn¹ ob-wódkê. Starsze plamy s¹ przewa¿nie ja-snobr¹zowe, zlewaj¹ siê i mog¹ obej-mowaæ tak¿e pochwy liœciowe.

Objawy septoriozy plew s¹ niekie-dy podobne do septoriozy paskowanejliœci, fuzariozy liœci i brunatnej plami-stoœci liœci zbó¿, dlatego te¿ niezwyklewa¿na jest wnikliwa obserwacja zain-fekowanych roœlin.

W celu zapobiegania pojawomchoroby nale¿y uprawiaæ odmianyma³o podatne na pora¿enie przezgrzyb, stosowaæ zdrowy materia³ siew-ny, chemicznie zaprawiaæ ziarno, wy-siewaæ odmiany wczeœnie dojrzewaj¹-ce. Nale¿y niszczyæ resztki po¿niwneprzez dok³adne przyoranie. W zale¿-noœci od potrzeby fungicydy stosuje siêwiosn¹ od pocz¹tku pora¿enia do koñ-ca k³oszenia. Fungicyd powinien za-wieraæ substancjê aktywn¹, jak np.azoksystrobinê, chlorotalonil, epoksy-konazol, krezoksym metylu, manko-zeb, prochloraz, propikonazol, tebu-konazol, triadimenol.

Porażają kłosyChoroby grzybowe wystêpuj¹ powszechnie w uprawach zbó¿. Zagra¿aj¹ one plantacjom przez ca³y

cykl, a¿ po zbiór. Na Podkarpaciu niebezpieczeñstwo chorób wystêpuje co roku. Oprócz zmniejsze-

nia wysokoœci plonu powoduj¹ one spadek jakoœci produktu koñcowego.

Czerń zbóżCzerñ zbó¿ wystêpuje na wszystkich

gatunkach zbó¿. Obecnoœæ chorobynasila siê, przed zbiorami zw³aszczaw sytuacji, gdy ze wzglêdu na opady,opóŸnia siê termin ¿niw. Czerñ powo-dowana jest przez grzyby saprofitycz-ne, dlatego zasiedleniu przez te gatun-ki ulegaj¹ czêsto roœliny, które z po-wodu innych przyczyn, takich jak np.³amliwoœæ ŸdŸbe³, zgorzel podstawyŸdŸb³a, wczeœniej obumieraj¹.

Choroba mo¿e mieæ wiêksze zna-czenie w latach o deszczowej pogodziew czasie ¿niw oraz na plantacjach po-ra¿onych przez choroby podstawyŸdŸb³a.

Stwierdza siê, ¿e na plantacjachchronionych przez stosowanie w cza-sie wegetacji fungicydów, czerni zbó¿na k³osach jest znacznie mniej, ni¿w miejscach, na których nie wykona-no chemicznej ochrony zbó¿ przedchorobami i szkodnikami.

Na zamieraj¹cych lub dojrza³ychk³osach przed ¿niwami pojawia siêcharakterystyczny czarny nalot przy-pominaj¹cy sadzê, który czêœciowo lubca³kowicie pokrywa k³os. K³osy opano-wane przez grzyby powoduj¹ce choro-bê zmieniaj¹ barwê ³anu ze z³oto¿ó³-tej na szarobrunatn¹.

Fungicydy stosowane do zwalcza-nia chorób w czasie wegetacji stoso-wane w trakcie k³oszenia zbó¿ mog¹ograniczyæ obecnoœæ grzybów czernio-wych. Bezpoœredniego zwalczania cho-roby nie prowadzi siê. Nie nale¿y zwle-kaæ z przeprowadzeniem ¿niw.

Niezwykle istotne jest systematycz-ne wykonywanie obserwacji plantacjipod k¹tem wystêpowania choróbzbó¿, co pozwala odpowiednio wcze-œnie podj¹æ dzia³ania zapobiegawcze.

Katarzyna Pado

Instytut Ochrony Roœlin

– PIB

Terenowa Stacja Doœwiadczalna

w Rzeszowie

Fuzarioza k³osów

Fot. Archiwum PODR


Z EKOLOGI¥ NA TY

Plany zadañ ochronnych powinnypowstaæ w ci¹gu szeœciu lat od ustano-wienia obszaru specjalnej ochronyptaków lub zatwierdzenia przez Komi-sjê Europejsk¹ obszaru maj¹cego zna-czenie dla Wspólnoty. Plany sporz¹dzasiê na 10 lat i zatwierdzane s¹ jako aktprawa miejscowego w formie zarz¹dze-nia dyrektora Regionalnej DyrekcjiOchrony Œrodowiska lub dyrektoraParku Narodowego, w zale¿noœci odtego, kto sprawuje nadzór nad danymobszarem Natury 2000.

Plan zadań ochronnychdla obszaru Natura 2000zawiera:

� opis granic obszaru i mapê ob-szaru Natura 2000;

� identyfikacjê istniej¹cych i po-tencjalnych zagro¿eñ dla zachowaniaw³aœciwego stanu ochrony siedliskprzyrodniczych oraz gatunków roœlini zwierz¹t i ich siedlisk bêd¹cychprzedmiotami ochrony;

� cele dzia³añ ochronnych;� okreœlenie dzia³añ ochronnych

ze wskazaniem podmiotów odpowie-dzialnych za ich wykonanie i obszarówich wdra¿ania, w tym w szczególnoœcidzia³añ dotycz¹cych:

� ochrony czynnej siedlisk przy-rodniczych, gatunków roœlin i zwie-rz¹t oraz ich siedlisk,� monitoringu stanu przedmio-tów ochrony oraz monitoringu re-alizacji celów dzia³añ ochronnych,� uzupe³nienia stanu wiedzyo przedmiotach ochrony i uwarun-kowaniach ich ochrony;� wskazania do zmian w istniej¹-

cych studiach uwarunkowañ i kierun-ków zagospodarowania przestrzenne-go gmin, miejscowych planach zago-spodarowania przestrzennego, pla-nach zagospodarowania przestrzenne-

Plany zadań ochronnychobszarów Natura 2000Trwaj¹ prace nad opracowaniem planów zadañ ochronnych dla obszarów Natura 2000, które stworz¹

podstawê do wprowadzenia w³aœciwych dzia³añ ochronnych na tych obszarach.

go województw oraz planach zagospo-darowania przestrzennego morskichwód wewnêtrznych, morza terytorial-nego i wy³¹cznej strefy ekonomicznejdotycz¹ce eliminacji lub ograniczeniazagro¿eñ wewnêtrznych lub zewnêtrz-nych, je¿eli s¹ niezbêdne dla utrzyma-

nia lub odtworzenia w³aœciwego stanuochrony siedlisk przyrodniczych orazgatunków roœlin i zwierz¹t, dla którychochrony wyznaczono obszar Natu-ra 2000;

� wskazanie terminu sporz¹dze-nia, w razie potrzeby, planu ochronydla czêœci lub ca³oœci obszaru.

W procesie tworzenia projektówplanów zadañ ochronnych, mo¿liwyjest udzia³ zainteresowanych osóbi podmiotów prowadz¹cych dzia³al-noœæ w obrêbie siedlisk przyrodni-czych i siedlisk gatunków, dla którychochrony wyznaczono obszar Natura2000.

Z jednej strony istnieje mo¿liwoœæuczestnictwa w pracach tzw. Zespo³ówLokalnej Wspó³pracy, ale te¿ ka¿dyz planów zadañ ochronnych bêdziepoddany konsultacjom spo³ecznym,umo¿liwiaj¹c aktywny udzia³ wszystkimzainteresowanym.

Za³o¿eniem takiego podejœcia jestwzmocnienie przekonania, ¿e podej-mowane dzia³ania ochronne s¹ s³usz-ne i akceptowane przez lokalne œro-dowiska, a ich realizacja nie bêdziehamulcem, a mo¿e staæ siê wa¿nymelementem rozwoju gospodarczego.

Wiêcej informacji dotycz¹cych po-wstawania planów zadañ ochronnychna obszarze Natura 2000 w Polsce nawww.gdos.gov.pl, a na Podkarpaciu nastronie RDOŒ Rzeszów www.rze-szow.rdos.gov.pl w zak³adce plany za-dañ ochronnych.

Krystyna Kulpiñska-GrabowskaPODR Boguchwa³a


Z EKOLOGI¥ NA TY

D³ugo nie interesowa³o ludzi dla-czego zio³a dzia³aj¹. Z czasem docie-kliwi odkrywali tajemnice tych wyj¹t-kowych roœlin. Tak¹ znajomoœæ posia-dali szamani, kap³ani, czarownicy, za-konnicy, uprzywilejowane rody i pro-œci ludzie przekazuj¹cy swoje umiejêt-noœci z pokolenia na pokolenie. Wie-dza ta sta³a siê czêœci¹ sk³adow¹ naszejcywilizacji.

Historianaturalnej apteki

Pierwsze informacje o zio³ach po-chodz¹ z Egiptu (3 tys. lat p.n.e). Do-tyczy³y lnu, œciœlej siemienia lnianegoi jego zastosowania. PóŸniej pojawi³ysiê wzmianki o miêcie, kolendrzei rycynusie. Poszczególne epoki i cy-wilizacje wnosi³y nowe elementy wie-dzy o zio³ach, z wielu z nich korzysta-my obecnie.

Asyryjczycy radzili, by zio³a suszyæw cieniu. To wa¿ne dla jakoœci lekówzio³owych. Indie (ksiêgi jogów) wnio-s³y informacje o roœlinach leczniczych,o ¿ywieniu, oddychaniu, k¹pielach(wodolecznictwie), jako wa¿nychczynnikach leczniczych. Znacz¹c¹ rolêodegra³a cywilizacja chiñska, wprowa-dzaj¹c do u¿ycia ogromn¹ liczbê ro-œlin leczniczych. Zas³ug¹ Chiñczykówjest m.in. wprowadzenie takich pojêæjak profilaktyka czy antidotum.

Nie gorsza by³a Europa. Z Grecj¹kojarz¹ siê najs³ynniejsze postacie hi-storii medycyny, jak Hipokrates – etyk,lekarz, znawca zió³. Teofrast (300 latp.n.e.) pierwszy opisa³ roœliny, ichposzczególne elementy: kwiat, liœcie,korzeñ oraz to, ¿e ka¿da czêœæ mo¿emieæ inne w³aœciwoœci lecznicze.

Wiele od Greków przejê³a medy-cyna rzymska. Galen, lekarz rzymskichgladiatorów, przeszed³ do historii jakotwórca galeników, czyli preparatówzio³owych na bazie wody i wina. PóŸ-niej poszerzono je o spirytus i eter.

Mówi¹c o dorobku minionych kul-tur, warto wspomnieæ, i¿ Arabowiewprowadzili podzia³ ludzi zajmuj¹cychsiê leczeniem na lekarzy i farmaceu-tów. Do lecznictwa wnieœli m.in. kam-forê, pieprz i goŸdziki.

Tak¿e ¯ydzi stosowali wiele roœlinleczniczych i przypraw, rozwinêli„przemys³” kosmetyczny bazuj¹cy nawonnoœciach, niekiedy cenniejszychod z³ota, a pozyskiwanych z zió³. Staryi Nowy Testament zawiera liczne in-

formacje o zio³ach. Œw. Hildegardaz Binngen, mniszka, mistyczka, znaw-czyni zió³, wylansowa³a wiele cennychroœlin leczniczych, a tak¿e orkisz, ko-zie mleko, leczenie kolorami, kamie-niami szlachetnymi czy minera³ami.

Wiek XV to czas wielkich wyprawzamorskich, z których przywiezionodo Europy wiele nieznanych dot¹droœlin, jak: papryka, szafran, ziemniak,

które nie tylko stanowi³y pokarm czyprzyprawê, stosowano je równie¿ jakoleki.

Tak dochodzimy do wa¿nej osobyurodzonej w 1493 r. w Bazylei, lekarzazwanego Paracelsusem. On to wysun¹³tezê, ¿e nie leczy ca³a roœlina, a jedenz jej sk³adników, ten zaœ trzeba wydo-byæ i stosowaæ w odpowiednich daw-kach zale¿nie od nasilenia objawów.Teza ta mimo, ¿e mija³a siê z prawd¹,spowodowa³a du¿e poruszenie w ów-czesnym œwiecie nauki i ca³kiem nie-œwiadomie wnios³a podwaliny dzisiej-szej farmakochemii. Po og³oszeniu tejteorii, rozpoczêto badania i analizowa-nie roœlin w celu wyodrêbnienia naj-wa¿niejszych sk³adników. Przez pewienczas otrzymywano wiêc pojedyncze sub-stancje, izoluj¹c je z roœlin.

Na podstawie tej wiedzy, wyzwa-niem sta³o siê wytworzenie podobnych

substancji w sposób sztucz-ny. W 1897 roku chemikFeliks Hoffmann jakopierwszy dokona³ chemicz-nej syntezy preparatu na-daj¹cego siê do stosowaniafarmaceutycznego. By³ tokwas acetylosalicylowy, czy-li aspiryna. Dziœ lek tenpodbija œwiat. Rocznieprodukuje siê go 40 tys.ton! Ma zastosowanie jakoœrodek przeciwbólowy,przeciwzapalny, przeciw-gor¹czkowy, rozrzedzaj¹cykrew. Ma tak¿e powa¿nedzia³ania uboczne, m.in.powoduje krwawienia i sta-ny zapalne b³ony œluzowej¿o³¹dka i jelit, nie nadajesiê do leczenia dzieci.

Przyjrzyjmy siê aspiry-nie. Jej nazwa i substancjaczynna pochodz¹ od wi¹-zówki b³otnej (Spirea alma-ria). Jest to roœlina wilgot-nych ³¹k i zaroœli o bia³o-

ró¿owych kwiatach i piêknym zapachupochodz¹cym od aldehydu salicylowe-go, który w organizmie cz³owiekaprzekszta³ca siê w³aœnie w kwas acety-losalicylowy, czyli aspirynê. Kwiat wi¹-zówki b³otnej ma szerokie terapeutycz-ne zastosowanie: dzia³a przeciwbólo-wo, przeciwzapalnie, przeciwgor¹cz-kowo, moczopêdnie, napotnie, odtru-waj¹co, koj¹co i jak pisa³ prof. Jan

Apteka z naturyNie sposób ustaliæ kto i kiedy odkry³, ¿e dana roœlina leczy ból czy

ranê. Pewne jest natomiast, ¿e zastosowania wielu zió³ nauczyli-

œmy siê, obserwuj¹c zwierzêta, które kieruj¹c siê instynktem wy-

biera³y roœliny przywracaj¹ce im zdrowie.

Jednym z pierwszych zió³ na ³¹kach jest podbia³


Z EKOLOGI¥ NA TY

Muszyñski, wi¹zówka „nawet przy d³u¿-szym stosowaniu nie psuje trawienia”.W jej sk³adzie s¹ garbniki os³aniaj¹ceœluzówkê przewodu pokarmowego,czego nie maj¹ tabletki. Zreszt¹, w na-turze nie ma ¿adnej roœliny, w sk³adktórej wchodzi tylko jedna substancjaczynna. Jest ich kilkadziesi¹t, nawetkilkaset, przy czym ka¿da ma wyzna-czon¹ funkcjê. Dziœ aspirynê zna ca³yœwiat, a o wi¹zówce ma³o kto s³ysza³.

Zastanówmy siê zatem, czy nie war-to wróciæ do „prawdziwej” ¿ywnoœcii zió³, czyli kluczowych elementówgwarantuj¹cych zdrowie. Do tego jesz-cze odrobinê zdrowego rozs¹dku, byzrozumieæ, ¿e wyleczyæ mo¿emy siêtylko usuwaj¹c przyczynê choroby.

Do najwa¿niejszych czynników wy-wo³uj¹cych tzw. choroby cywilizacyjnenale¿¹ niedobory sk³adników od¿yw-czych. Przestañmy wiêc jeœæ, a zacznij-my od¿ywiaæ organizm. W tym miej-scu warto zauwa¿yæ, ¿e nie chodzi tutylko o bia³ka, t³uszcze czy wêglowo-dany – tego dostarczamy a¿ za du¿o.Brakuje nam witamin, mikroelemen-tów, soli mineralnych, enzymów itp.Tylko, ¿e tych braków nie odczuwamytak jak innych. Kiedy brakuje wodyw organizmie, czujemy pragnienie.Gdy ¿o³¹dek pusty – odzywa siê g³ód.Braku witamin na pocz¹tku nie odczu-wamy w ogóle. Czêsto ignorowane ob-jawy, takie jak: zimne stopy, wypada-nie w³osów, zmêczenie, rozdra¿nienie,nadmierny apetyt, zgaga itp. mog¹zwiastowaæ zagro¿enia, a w konse-kwencji chorobê. Standardowe lecze-nie bêdzie polega³o na ³agodzeniu ob-jawów. Przyczynowe leczenie to g³ów-nie zmiana od¿ywiania: wprowadzeniepe³nowartoœciowej diety i suplemen-tów prosto z natury, czyli zió³.

Dlaczego ziołasą skuteczne?

S¹ skarbnic¹ substancji, jakich nambrakuje, jakich nie jesteœmy w staniedostarczyæ w wystarczaj¹cej iloœci wrazz po¿ywieniem. Wystêpuj¹ one w ide-alnych proporcjach i w takiej postaci,w jakiej nasz organizm mo¿e je prze-tworzyæ. Dzia³aj¹ reguluj¹co i odtruwa-j¹co. Zw³aszcza ma to znaczenie, gdyw organizmie jest wiele toksyn, tak¿ez leków syntetycznych. Prawid³owo sto-sowane zio³a nie wprowadzaj¹ skutków

ubocznych. Umiejêtnie mo¿na je sto-sowaæ równie¿ z innymi lekami, ma tomiejsce np. w pediatrii. S¹ niezast¹pio-ne w leczeniu chorób uk³adu pokarmo-wego (¿o³¹dka, w¹troby), nerek, drógoddechowych, uk³adu nerwowego.Daj¹ dobre rezultaty w leczeniu dziecii osób w podesz³ym wieku. Leki zio³o-we organizm cz³owieka zna od zaraniadziejów, jest do nich przyzwyczajony,a leki syntetyczne s¹ nowoœci¹ maj¹c¹oko³o 100 lat.

Jeszcze jedn¹ zalet¹ zió³ jest to, ¿es¹ powszechnie dostêpne. Naturaurz¹dzi³a to genialnie – zio³a, któres¹ najbardziej nam potrzebne, rosn¹w zasiêgu rêki. I to w takiej iloœci, ¿enikomu nie zabraknie. Do takichnale¿¹: pokrzywa, krwawnik, mniszek(mlecz), babka, skrzyp, perz, poda-grycznik itp. Wszystko to najlepszeleki. My zaœ jak na ironiê, nazwaliœmyje chwastami i zwalczamy bezlitoœnie,stosuj¹c... trucizny chemiczne.

Matka natura dba o nasze zdrowie,daj¹c nam zio³a w najodpowiedniej-szych sezonach. Kiedy zniknie œnieg,wœród pierwszych roœlin pojawia siêpodbia³, bogaty w cynk, wzmacniaj¹-cy uk³ad odpornoœciowy nadwyrê¿onyd³ug¹ zim¹. Zaraz potem czosnek nie-dŸwiedzi z ogromn¹ iloœci¹ siarki ak-tywnej, znakomicie regeneruj¹cy i od-truwaj¹cy organizm. Wczesn¹ wiosn¹pojawia siê niezast¹piona pokrzywa,hojnie obdarowuj¹c nas solami mine-ralnymi, maj¹cymi znaczenie w oczysz-czaniu i odkwaszaniu oraz reminera-

lizacji organizmu. Praktycznie a¿ dopóŸnej jesieni ³¹ki i lasy obfituj¹ w ko-lejne roœliny maj¹ce dla cz³owieka zna-czenie we wzmacnianiu i ratowaniuzdrowia.

Po rewolucji przemys³owej, od kie-dy maszyny zdominowa³y funkcjono-wanie ludzi, dosz³a elektrycznoœæ, któ-ra spowodowa³a pomieszanie dniaz noc¹ i cz³owiek zatraci³ naturalnyrytm ¿ycia. Rozpocz¹³ siê pêd i towa-rzysz¹cy mu stres. Najbardziej ucier-

pia³o na tym serce – organ, który szcze-gólnie ceni sobie spokój. Cz³owiekzap³aci³ wysok¹ cenê za wprowadzeniepostêpu technicznego. T¹ cen¹ s¹ cho-roby serca i uk³adu kr¹¿enia, które za-bijaj¹ najczêœciej. I tu znowu naturaprzychodzi ludzkoœci z pomoc¹. Mamyg³óg, fantastyczn¹ roœlinê, której kwia-tostan i owoce przywracaj¹ sprawnoœæuk³adu kr¹¿enia, wzmacniaj¹ serce,reguluj¹ ciœnienie, s¹ pomocne w bez-sennoœci. Ten lek z apteki natury mo¿-na stosowaæ przez d³u¿szy czas bez oba-wy o dzia³anie uboczne.

Jeœli chcemy utrzymaæ lub odzy-skaæ zdrowie, musimy wróciæ do na-tury, ona jest nieomylna.

Czasem mo¿e wydawaæ nam siê s³a-ba i bezbronna jak biblijny Dawid sto-j¹cy naprzeciw aroganckiego Goliata– wszechmocnej farmacji. Ale wiemykto wygra³...

Jolanta MiklarJan Bo¿êtka

PODR Boguchwa³a

Fot. 1, 2 – P. Reszko

Wyci¹g z je¿ówki purpurowej znany jest z w³aœciwoœci bakterio- i wirusobójczych


DOM I RODZINA

Ugotowaæ syrop z cukru i wody,wystudziæ. W s³oju u³o¿yæ: baldachybzu (wykrêcaj¹c kwiat z oko³o 1 cm³ody¿ki), prze³o¿yæ cytryn¹ pokro-

jon¹ w kr¹¿ki ze skórk¹ i zalaæwystudzonym syropem. Przykryæs³ój gaz¹ i odstawiæ w ciemnemiejsce na 3 dni, mieszaj¹c2 razy dziennie drewnian¹ ³y¿k¹.Po trzech dniach odcedziæ, wy-dusiæ. Wlaæ do s³oja i zalaæ 1 l

spirytusu 70%. Pozostawiæ na2 tygodnie. Przelaæ do bute-

lek i odstawiæ na 2 miesi¹ce. Podwóch miesi¹cach, jeœli wytr¹-

ci³ siê osad, delikatnie zlaæ.Piæ po ma³ym kieliszkudziennie.

Cytrynowy napójuzdrawiający

Napar sporz¹dzonyz 1 ³y¿ki melisy i 1 szklanki wrz¹t-

ku po zaparzeniu nale¿y odcedziæ,i dodaæ sok z 1 cytryny i 1 kieliszek wód-ki lub rumu. Taki napój dodaje ener-gii, podnosi ciœnienie.

Nalewka szałwiowa25 g wysuszonych i rozdrobnio-

nych liœci sza³wii zalaæ 100 ml alkoholu70%, pozostawiæ na 14 dni, czêstowstrz¹saj¹c, przecedziæ.

Zastosowanie: 1/2 ³y¿eczki rozcieñ-czone w 1/4 szklanki wody s³u¿y dop³ukania jamy ustnej i gard³a.

Nalewka z żywokostuna bóle reumatyczne

2 korzenie ¿ywokostu oczyœciæ, po-kroiæ w paski, w³o¿yæ do s³oja, zalaæ1/2 l wódki (nie spirytusu). Pozosta-wiæ na 10 dni, codziennie wstrz¹sa-j¹c. Przecedziæ i smarowaæ 2-3 razydziennie chore miejsca.

Marta OsêkowskaPODR Boguchwa³a

Otacza nas mnóstwo roœlin dzikorosn¹cych, które mo¿emy równie¿ wy-korzystaæ. Pamiêtajmy jednak, abyzbieraæ tylko te roœliny, które dobrzeznamy, i które rosn¹ daleko od drogi.

Zio³a do suszenia zbierajmy najle-piej po po³udniu w s³oneczny dzieñ,wówczas jest najmniej wody w roœlinie.Kwiaty nale¿y zbieraæ na pocz¹tku kwit-nienia. Liscie mo¿na zbieraæ przedi w czasie kwitnienia. Korzenie wyko-puje siê wczesn¹ wiosn¹ lub jesieni¹,a owoce zbiera siê, gdy s¹ dojrza³e.

Suszone zio³a przechowujmy w s³o-jach szklanych, torebkach papiero-wych lub woreczkach lnianych. Nienale¿y ich przechowywaæ w pojemni-kach plastikowych i metalowych.

Ziołowe recepturydla zdrowia

Mikstura z pietruszkiwzmacniająca organizm

1 szklanka suszonej natki pietruszki,1 szklanka wody, 1 szklanka miodu, sokz 4 cytryn.

Wykorzystanie ziół i roślindziko rosnącychWiosna to dobry czas, aby siêgn¹æ po witaminy z otaczaj¹cych nas roœlin. Jeœli nie mamy w ogrodzie

grz¹dki z podstawowymi zio³ami, takimi jak: miêta, melisa, sza³wia, to za³ó¿my j¹. Zio³a w uprawie nie

s¹ wymagaj¹ce, a wykorzystaæ mo¿emy je w sezonie, jak i suszone w okresie zimy.

Suszon¹ pietruszkê zaparzyæszklank¹ wody, a gdy naci¹gnie odce-dziæ i po³¹czyæ z miodem oraz sokiemz cytryny. Przechowywaæ w lodówce.Piæ 2-3 razy dziennie po ³y¿eczce.

Herbatka witaminowa1/2 ³y¿eczki suszonej ró¿y (owoce

wypestkowane), 1/2 ³y¿eczki g³ogu(owoce), po 1/2 ³y¿eczki melisy, miê-ty, sza³wii lub jeszcze innych zió³suszonych.

Owoce g³ogu zbieraæ doj-rza³e, umyæ, podsuszyæ (wte-dy lepiej siê dryluj¹). Zapa-rzyæ wszystkie sk³adniki.Letni¹ herbatê pos³o-dziæ ³y¿eczk¹ miodu.Szklank¹ takiej herba-ty zaspokoimy orga-nizm w witaminy, popra-wi siê tak¿e samopoczucie.

Mikstura wzmacniająca organizm1/2 kg suszonej ¿urawiny, 1/3 kg

czosnku,1/2 kg miodu.Czosnek obraæ i razem z ¿urawin¹

przepuœciæ przez maszynkê do miêsa,dodaæ miód. Przechowywaæ w lodów-ce. Stosowaæ zapobiegawczo 1 razdziennie po ³y¿eczce, a jeœli nas dopa-da przeziêbienie podawaæ 3 razydziennie po ³y¿eczce.

Rozgrzewający napar z kwiatówczarnego bzu na przeziębienie

Czubat¹ ³y¿kê czarnego bzu (suszkwiatów), zalaæ szklank¹ wrz¹tku, na-kryæ naczynie i odstawiæ do naci¹gniê-cia. Odcedziæ, dodaæ 2-3 plasterki cy-tryny i pos³odziæ miodem. Miksturê wy-piæ gor¹c¹.

Nalewka z kwiatów czarnego bzuna przeziębienie i uodpornienie

50 baldachów kwiatów bzu (zebraæw s³oneczny dzieñ), 1 kg cukru, 1 l wody,3 cytryny z wyparzon¹ skórk¹.


DOM I RODZINA

Jedzenie truskawek przeciwdzia³a anemii

Surowe i bez tucz¹cych dodatków mog¹ jeœæ te owocebezkarnie nawet najwiêksze ³akomczuchy, bo jeden kilo-gram dostarcza zaledwie czterysta kalorii, a s¹ przy tymprawdziwym skarbem cennych zwi¹zków od¿ywczych.

Poziomki zosta³y sprowadzone z Ameryki dla królaLudwika XIV. Truskawki powsta³y w wyniku zabiegów ho-dowlanych uszlachetniaj¹cych poziomki. Dokona³ tegow Wersalu na rozkaz króla w XVIII w. francuski botanik.Otrzyma³ znakomity efekt – du¿e i soczyste owoce.

Znane s¹ równie¿ nazwy truskawka ananasowa, po-ziomka ananasowa i poziomka wielkoowocowa. Upra-wia siê je dziœ powszechnie w strefie klimatu umiarko-wanego, a Polska jest jednym z najwiêkszych producen-tów na œwiecie.

Właściwości odżywczeS¹ bardzo bogate w witaminy B

1 i B

2 oraz witaminê C

– 10 dag tych owoców prawie pokrywa dzienne zapotrze-bowanie na tê witaminê. Zawieraj¹ praktycznie wszystkiewa¿ne mikroelementy, a szczególnie du¿o ¿elaza, które-go obecnoœæ ma dzia³anie krwiotwórcze i wzmacniaj¹ce,a tak¿e wapnia, fosforu, magnezu i manganu. Zawartyw nich kwas elegowy chroni przed nowotworami. Dziêkiw³aœciwoœciom zasadotwórczym i moczopêdnym mog¹ byæpolecane osobom cierpi¹cym na reumatyzm i chorobynerek. Bez obawy mog¹ jeœæ te owoce cukrzycy, ponie-wa¿ truskawki zawieraj¹ g³ównie ³atwo przyswajalne cu-kry – glukozê i fruktozê. Ponadto truskawki zawieraj¹du¿o celulozy, która u³atwia trawienie. Sok z truskawekma w³aœciwoœci bakteriobójcze, podobnie jak chrzan, czo-snek czy cebula. S¹ œwietne dla chorych na p³uca, dzieci,m³odzie¿y i dla rekonwalescentów.

Właściwości kosmetyczneTruskawki mog¹ zdzia³aæ cuda dla naszej cery, s¹ one

idealnym owocem do maseczek domowej roboty. Zewzglêdu na du¿¹ zawartoœæ witaminy C, flawonów i fla-wonoidów w owocach, s¹ cennym sk³adnikiem prepara-tów likwiduj¹cych przebarwienia skóry. Wykorzystywanes¹ do produkcji preparatów do opalania, jako naturalneblokery promieni UVA i UVB. Piêkny aromat truskawekkojarzony z pocz¹tkiem lata jest czêsto u¿ywany jako kom-pozycja zapachowa wielu kosmetyków.

ZastosowanieZdarzaj¹ siê, choæ rzadko, osoby uczulone na surowe

truskawki, wówczas mo¿emy spo¿ywaæ d¿emy, soki, kon-

Truskawki – owocekrólów i carówTruskawki s¹ pierwszymi owocami w sezonie, dojrzewaj¹cymi

w gruncie w polskich warunkach klimatycznych. Pojawiaj¹ siê

na prze³omie maja i czerwca, wabi¹c spragnionych œwie¿ych

witamin sw¹ urod¹, smakiem i zapachem.

Polska jest jednym z najwiêkszych producentów truskawek na œwiecie

Fot. 1, 2. – P. Reszko

fitury i inne przetwory z truskawek. Truskawki s¹ cenio-nym sk³adnikiem wielu sa³atek, surówek i przystawek.Przyrz¹dza siê z nimi sosy, zupy, desery. Wyœmienicie sma-kuj¹ w towarzystwie lodów, naleœników, omletów, gofrów.Mo¿na je dodawaæ do mleka, koktajli, maœlanek czy na-turalnych jogurtów. Œwietnie uzupe³niaj¹ smak, np. m³o-dego szpinaku lub rukoli. Truskawki zadowol¹ tak¿e ama-torów dañ miêsnych – owoce te pasuj¹ zarówno do ryb,jak i ka¿dego rodzaju miêsa.

Robi siê z nich równie¿ wina, nalewki i likiery. S¹ jed-nak owocami nietrwa³ymi, dlatego nale¿y je od razu zu-¿yæ lub przetworzyæ, gdy¿ szybko fermentuj¹ i pleœniej¹.Najlepszym sposobem na ich przechowanie jest mro¿e-nie, zachowuj¹ce prawie wszystkie w³aœciwoœci.

Barbara Rajzauer

PODR Boguchwa³a


Efektywne MikroorganizmyTechnologia dla ROLNICTWAGreenland Technologia EMTM jest wy³¹cznym producentemEfektywnych Mikroorganizmów w Polsce. Wszystkich rolników,hodowców zachêcamy do zapoznania siê z mo¿liwoœciamiTechnologii EMTM. Posiadamy szerok¹ ofertê preparatówdo zastosowania w rolnictwie.

EM NATURALNIE AKTYWNYTM

Preparat poprawiaj¹cy ¿yznoœæ gleby. Zawiera skoncentrowan¹ dawkêEfektywnych Mikroorganizmów. Wp³ywa na:

� poprawê struktury gleby,

� szybk¹ mineralizacjê masy organicznej,

� wi¹zanie wolnego azotu z powietrza,

� odpornoœæ roœlin na suszê i choroby grzybowe,

� hamowanie procesów gnilnych w glebie.

� PRODUCENT:

Greenland Technologia EM Sp. z o.o.Trzcianki 6, 24-123 Janowiectel. 81 888 53 25, fax 81 888 53 26e-mail: [email protected], www.hodowla.org.pl

lek. wet. PIOTR JANECKIPrzedstawiciel Handlowy

tel. 517 258 045e-mail: [email protected]

PUNKTY HANDLOWE1. Firma Handlowa „Góral” Piotr Szewczyk, 39-124 Iwierzyce

137, 602 178 072.

2. Hurtownia Weterynaryjno-Zoologiczna Eskulap, 32-080

Zabierzów, ul. Krakowska 311, 12 28 54 545.

3. Firma Handlowo-Us³ugowa „Gospodarz” Maciej Szczepa-niak, 37-120 Markowa 1324, 17 22 65 901.

4. Gabinet Weterynaryjny „AVET” lek. wet. Renata Potempa,

38-200 Jas³o, ul. Szopena 12, 13 44 67 974, 509 480 848.

5. P.R.P.H.U Jacek Kañka Lecznica Weterynaryjna i OJKSAROYAN, 33-170 Tuchów, ul. Mickiewicza 50, 14 65 25 815.

6. AGRO-MAL, Hurtownia Œrodków Ochrony Roœlin, 37-600

Lubaczów, ul. Abp. E. Baziaka 15a, 16 63 30 011.

7. Zuzanna Kornaga Firma Handlowo-Rolnicza, 37-600 Luba-czów, ul. Krasickiego 8, 693 128 771, 724 204 520.

8. Centrala Nasienna St. Ziêba, W. Krzeptoñ, 37-630 Oleszyce,

ul. Nasienna 11, 607 087 832, 16 63 15 077.

9. Podkarpacka Spó³dzielnia Producentów Trzody ChlewnejTucznik, 36-051 Górno, ul. Centralna 2/8, 696 016 275.

10. Mieleckie Zrzeszenie Producentów Trzody Chlewnej TUCZ-BOR, Sp. z o.o., 39-305 Borowa, 104/2, 600 355 069,

17 58 15 703.

11. Firma Handlowo-Us³ugowa PASZWIT Zofia Szaro, 38-100

Strzy¿ów, ul. Witosa 1, 606 634 036.

12. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Wojciech Ma³ek, 38-530

Zarszyn, ul. Wschodnia 22, 601 783 654.13. Sklep Zielarsko-Medyczny „Jaga-Cora II” Katarzyna Bieda,

35-001 Rzeszów, ul. Asnyka 3,17 85 25 613.

14. Przychodnia Weterynaryjna, lek. wet. Magdalena Koœ,

38-500 Sanok, ul. Lipiñskiego 19, 13 46 37 800.15. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Piotr Bober, ul. 11 Listo-

pada 13, 38-300 Gorlice, 504 107 121.16. Us³ugi Weterynaryjne, lek. wet. Krzysztof Skwierczyñski,

37-723 Stubno, Stubno 8a, 601 869 425.17. Lecznica Weterynaryjna, lek. wet. Janusz Soczek, Bia³a

Ni¿na 345, 33-330 Grybów, 18 44 50 409.18. Gabinet Weterynaryjny pod œw. Hubertem, lek. wet.

Les³aw Tkaczyk, 37-200 Przeworsk, ul. Lubomirskich 1b,883 155 982.

19. AGRO-MAL, 23-420 Tarnogród, ul. Partyzantów,84 68 98 154.

20. AGRO-MAL, 37-610 Narol, ul. Warszawska 1, 16 63 17 014.21. AGRO-MAL, Rzeszów, ul. Lubelska 46, gie³da ma³opolska,

17 86 42 540.22. AGRO-MAL, 37-530 Sieniawa, ul. Czarneckiego 1,

16 62 27 503.23. AGRO-MAL, 37-200 Przeworsk, ul. Studziñska 1,

16 64 82 736.24. Gabinet Weterynaryjny, lek. wet. Zbigniew Keklak, 33-380

Krynica Zdrój, ul. Kraszewskiego 42, 602 191 234.25. Animals, Gabinet Weterynaryjny, Monika Wiœniewska,

Tadeusz Tomera, 34-650 Tymbark, 18 33 41 024.26. Firma ZIS Agnieszka Sowa, 37-500 Jaros³aw, ul. PrzyjaŸni 6,

607 087 832.27. Lek. wet. Marek Wiêcek, 37-300 Le¿ajsk, ul. Tomasza

Micha³ka 8, 603 269 806.28. F.B.H. „RAPID”, Robert Osiadacz, ul. Mieros³awskiego 14,

37-700 Przemyœl, tel. 506 440 707.

ARTYKU£ SPONSOROWANY


Z ¯YCIA SAMORZ¥DU ROLNICZEGO

Z prac zarządu i biuraPodkarpackiej Izby Rolniczej

� 6 maja podczas posiedzeniazarz¹d Izby omówi³ bie¿¹ce sprawyzwi¹zane z funkcjonowaniem Izby.Podj¹³ uchwa³ê, w której zaopiniowa³wniosek Agencji Nieruchomoœci Rol-nych Oddzia³ Terenowy w Rzeszowiedotycz¹cy sprzeda¿y zabudowanej nie-ruchomoœci rolnej po³o¿onej w gmi-nie Dydnia dotychczasowemu dzier-¿awcy oraz podj¹³ postanowienie opi-niuj¹ce projekt uchwa³y Sejmiku Wo-jewództwa Podkarpackiego w sprawiewy³¹czenia gruntów z obwodów ³o-wieckich nr 160 pk i 178 pk.

� 13 maja Stanis³aw Bartman,prezes zarz¹du Izby uczestniczy³w Walnym Zgromadzeniu LubelskiejIzby Rolniczej, podczas którego wrazz senatorem RP, Jerzym Chróœcikow-skim odznaczyli prezesa LubelskiejIzby Rolniczej, Roberta Jakubca Od-znaczeniem Honorowym Podkarpac-kiej Izby Rolniczej im. Œw. IzydoraOracza.

� 14 i 15 maja Arkadiusz Bêben,dyrektor biura Izby uczestniczy³w IV Forum Innowacji w Rzeszowie.

� 17 maja podczas posiedzenia,zarz¹d Izby podj¹³ dwa postanowienia:

jedno opiniuj¹ce projekt miejscowe-go planu zagospodarowania prze-strzennego „Nr 1/2012” w miejscowo-œci Maleniska w gminie Paw³osiów,drugie opiniuj¹ce wniosek rolnikaw sprawie roz³o¿enia na raty nale¿no-œci na zakup dzier¿awionej przez nie-go nieruchomoœci rolnej w gminieWielkie Oczy.

Zarz¹d omówi³ te¿ wnioski zg³o-szone podczas posiedzeñ Rad Powia-towych Izby w Rzeszowie, Sanokui Brzozowie.

W posiedzeniu zarz¹du uczestniczy³Janusz Cio³ek, zastêpca Podkarpackie-go Wojewódzkiego Lekarza Weteryna-rii, Marek Duch, z-ca PowiatowegoLekarza Weterynarii w Rzeszowie, Sta-nis³aw Kozielec, cz³onek Rady Powia-towej Izby w Kroœnie i Zbigniew Gawe³,rolnik z powiatu rzeszowskiego. Przed-stawiciele s³u¿b weterynaryjnych nawniosek Stanis³awa Kozielca wyjaœniliproblem handlu trzod¹ chlewn¹ natargu w Dukli oraz na wniosek Zbignie-wa Gaw³a odnieœli siê do kontroli prze-prowadzanych w jego gospodarstwie.

� 18 maja pracownicy Izby: Ar-tur Warzecha i Waldemar Szczepañ-

ski, uczestniczyli w OgólnopolskimKongresie M³odych Rolników w War-szawie.

� 18 maja Tadeusz Buczek, prze-wodnicz¹cy Rady Powiatowej PIRw Przeworsku uczestniczy³ w Jubile-uszu 30-lecia dzia³alnoœci Zespo³u Lu-dowego „Bia³oboczoki” z „Majówk¹w tle” w Bia³obokach.

� 19 maja Marian Bobecki, cz³o-nek zarz¹du Izby uczestniczy³ w Powia-towym Œwiêcie Ludowym i Regional-nym Przegl¹dzie Zespo³ów Folklory-stycznych w Oleszycach.

� 23 maja Stanis³aw Bartman,prezes zarz¹du Izby uczestniczy³w Powiatowym Dniu Matki w Bia³o-brzegach.

� w dniach 24-26 maja Stanis³awBartman, prezes zarz¹du i Jerzy Ba-tor, cz³onek zarz¹du Izby uczestniczy-li w Miêdzynarodowych Targach ̄ yw-noœci Ekologicznej „Ekogala” w Rze-szowie. Podczas Targów Izba wystawi-³a stoisko promuj¹ce pracê samorz¹-du rolniczego.

Agnieszka Grela

Podkarpacka Izba Rolnicza

Fot. A. Warzecha

W oficjalnym otwarciu Ekogali uczestniczy³o wielu goœci. Wœród nich by³ Stanis³aw Bartman, prezes zarz¹du Podkarpackiej Izby Rolniczej (drugi od

lewej w drugim rzêdzie)


WYDARZENIA

Aby stan¹æ na podiumm³ody rolnik z Jod³owejoprócz wiedzy teoretycz-nej musia³ wykazaæ siêzrêcznoœci¹ w ciêciudrewna pi³¹ kab³¹kow¹,wo¿eniu s³omy taczkamii ubijaniu mas³a. Z zawi¹-zanymi oczami musia³ sza-cunkowo oceniæ wagêworka ziemniaków, kapu-sty i oceniæ d³ugoœæ mar-chewki. Ka¿dy z zawodni-ków prezentowa³ strój re-gionalny i wykonywa³ ta-niec z przyœpiewkami.

– W prezentacji stroju re-

gionalnego i tañcu z przy-

œpiewkami bardzo pomóg³ mi

zespó³ „Jod³owianie”, który

pojecha³ ze mn¹ do Rac³awic

– powiedzia³ nam TomaszFurman. – Pan Robert Mu-

cha, wójt gminy Jod³owa, jak

tylko dowiedzia³ siê, ¿e Pod-

karpacka Izba Rolnicza chce

by mieszkaniec w³aœnie tej

gminy reprezentowa³ woje-

wództwo podkarpackie w Ra-

c³awicach, od razu zapropo-

nowa³ pomoc w przygotowa-

niach do konkursu. Skontak-

towa³ mnie z Waldemarem

Sztogrinem, dyrektorem Gmin-

nego Centrum Kultury i Czy-

telnictwa, który wraz z zespo-

³em „Jod³owianie” przygoto-

wa³ ró¿ne propozycje tañców

regionalnych.

Tu¿ po og³oszeniu wy-ników m³ody rolnik z Jo-d³owej nie ukrywa³ rado-œci z drugiego miejsca.– Bardzo siê cieszê z tak wy-

sokiej lokaty. Co prawda da-

³em z siebie wszystko, ale nie

spodziewa³em siê, ¿e stanê na

podium – mówi³ m³odyrolnik i dodawa³: – Warto

by³o uczestniczyæ w tym kon-

kursie. Dosta³em laptop, pi-

larkê spalinow¹, no¿yce elek-

Chłop Roku 2013Tomasz Furman z miejscowoœci Jod³owa w powiecie dêbickim zaj¹³ drugie miejsce w ogólnopolskim

konkursie „Ch³op Roku 2013” tradycyjnie zorganizowanym w Rac³awicach. Zwyciêzc¹ konkursu zo-

sta³ Pawe³ £apeta z województwa œl¹skiego.

Robienie mas³a w maselnicy nie by³o dla zawodników ³atw¹ konkurencj¹

W przyœpiewkach ludowych Tomasz Furman nie mia³ sobie równych

Rolnik z Jod³owej odbiera nagrody za zajêcie drugiego miejsca w konkursie

Fot. Artur Warzecha (3)


WYDARZENIA

– Bardzo siê cieszê, ¿e mieszkaniecgminy Jod³owa zosta³ wytypowanyprzez Podkarpack¹ Izbê Rolnicz¹ doudzia³u w tym presti¿owym konkur-sie. To du¿e wyró¿nienie dla naszejgminy. Wyró¿nienie tym wiêksze, ¿eto w³aœnie nasz kandydat znalaz³ siêna liœcie tegorocznych laureatówtego rolniczego konkursu. Pan To-masz Furman w bardzo pozytywnysposób promowa³ nasz region.

Mówią przedstawiciele gminy Jodłowa i samorządurolniczego

Robert Mucha, Wójt Gminy Jodłowa:

– Wybór Ch³opa Roku jest bardzociekaw¹ inicjatyw¹, godn¹ pochwa-³y i propagowania. Podkarpacki sa-

– Jestem zadowolony, ¿e m³ody rol-nik z mojej gminy tak doskonale po-radzi³ sobie we wszystkich konkuren-cjach. Z panem Waldemarem Sztogri-nem mocno trzymaliœmy za niegokciuki. Patrz¹c na pana Tomka i nainnych rywalizuj¹cych ze sob¹ rolni-ków powiem, ¿e mo¿na optymistycz-nie patrzeæ w przysz³oœæ rolnictwa. Do-datkowo cieszy fakt, i¿ m³odzi ludzieupowszechniaj¹ kulturê wiejsk¹ i niezapominaj¹ o tradycji i zwyczajachpolskiej wsi. Chc¹ je kultywowaæ. A ro-bienie mas³a w maselnicy dziœ.... to dlawielu z nas majstersztyk.

Stanisław Bartman, Prezes Podkarpackiej IzbyRolniczej w Boguchwale:

Roman Warzecha, Przewodniczący RadyPowiatowej Izby w Dębicy:

morz¹d rolniczy od wielu lat zg³a-sza kandydatów do udzia³u w tymkonkursie. Rolnicy reprezentuj¹cynasz region czêsto zdobywaj¹ w Ra-c³awicach najwy¿sze lokaty. Przypo-mnê, ¿e Jan Wilk z Ujeznej z powia-tu przeworskiego zosta³ „Ch³opemRoku 2006”, a Pawe³ St¹czek z po-wiatu sanockiego „Ch³opem Roku2012”. Dodam, ¿e kilka razy nasi rol-nicy zdobywali te¿ trzecie miejscaw konkursie. To cieszy, bo taki ple-biscyt pokazuje, ¿e podkarpaccy rol-nicy radz¹ sobie bardzo dobrzew trudnym zawodzie rolnika, a cza-sami s¹ lepsi od rolników z innychregionów kraju.

XIX edycja wyborów ChłopaRoku odbyła się w Racławicachpod pomnikiem Bartosza Gło-wackiego i tradycyjnie była po-łączona ze Zlotem Wojciechówi Bartoszów oraz z wystawąsprzętu rolniczego. Drugi razw historii tego konkursu odby-ła się polska i europejska edy-cja konkursu. Edycję polskąwygrał Ślązak, Paweł Łapeta,a europejską Węgier, LaszloMarkus.

Organizatorami imprezybyli: Wójt Gminy Racławice,Izby Rolnicze, Związek Zawo-dowy CNRMR, ZMW, UrządMarszałkowski WojewództwaMałopolskiego, KSOW- Sekre-tariat Regionalny Woj. Małopol-skiego, Związek Rolników Kó-łek i Organizacji Rolniczych,Stowarzyszenie Gmin i Powia-tów Małopolski, Starosta Mie-chowski, dr Czesław Siekierskiposeł PE i Stowarzyszenie naRzecz Dialogu Współpracyi Rozwoju „RACŁAWICE”.

tryczne, zestaw kluczy nasadowych i p³a-

skich, ale przede wszystkim mi³o spêdzi-

³em niedzielê, no i promowa³em Jod³ow¹

– œmia³ siê pan Tomasz pokazuj¹c bi-let do Brukseli ufundowany przez eu-ropos³a Czes³awa Siekierskiego.

Tomasz Furman ma 26 lat i gospo-daruje na 5,5 hektarach pola. Jegogospodarstwo specjalizuje siê w pro-dukcji roœlinnej. Przyznaje, ¿e swoj¹przysz³oœæ wi¹¿e nie tylko z rolnic-twem, ale te¿ z muzyk¹, a w³aœciwieze œpiewem solowym. Obecnie jestuczniem Zespo³u Szkó³ Muzycznychw Tarnowie i marzy o nauce w Aka-demii Muzycznej.

W Rac³awiach m³odego rolnikaz Jod³owej dopingowa³ Stanis³awBartman, prezes Podkarpackiej IzbyRolniczej, Roman Warzecha, prze-wodnicz¹cy Komisji Rolnictwa w gmi-nie Jod³owa i przewodnicz¹cy RadyPowiatowej Izby w Dêbicy, WaldemarSztogrin z Gminnego Centrum Kul-tury i Czytelnictwa w Jod³owej orazzespó³ Jod³owianie.

Lucyna Rudny



NASZE ROZMOWY

Miros³aw Piêta jest zastêpc¹ prezesa zarz¹du Wojewódzkiego Funduszu Ochro-ny Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w Rzeszowie od 2011 roku. Wczeœniejpracowa³ w Agencji Nieruchomoœci Rolnych w Rzeszowie i w Urzêdzie Skarbo-wym w Jaœle (pochodzi z Harklowa w gminie Sko³yszyn – przyp. red.).Jest absolwentem Wydzia³u Ekonomii i Stosunków Miêdzynarodowych naUniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie.

Miros³aw Piêta

Panie Prezesie, przypada-jące w tym roku 20 latdziałalności Funduszu toogromna ilość przedsię-wzięć służących poprawieśrodowiska naturalnego,ochronie zasobów przyro-dy oraz edukacji ekolo-gicznej. Jakie przedsię-wzięcia dofinansował rze-szowski WFOŚiGW przezostatnie 20 lat?

Dzia³alnoœæ Wojewódzkiego Fun-duszu Ochrony Œrodowiska i Gospo-darki Wodnej w Rzeszowie polega nawspó³finansowaniu zadañ z zakresuochrony œrodowiska i gospodarkiwodnej przynosz¹cych wymierneefekty ekologiczne dla œrodowiskanaturalnego.

Pomoc finansowa realizowanajest w formie preferencyjnych, czê-œciowo umarzalnych po¿yczek orazdotacji, w tym równie¿ dop³at dooprocentowania kredytów banko-wych. Ponadto od 2007 r. Funduszpe³ni funkcjê Instytucji Wdra¿aj¹cejdla I i II osi najwiêkszego krajowegoprogramu operacyjnego – Infra-struktura i Œrodowisko.

Odnosz¹c siê do iloœci przedsiê-wziêæ powiem, ¿e dwadzieœcia latdzia³alnoœci to ponad 1 mld z³ udzie-lonego wsparcia, w tym ponad223 mln z³ dotacji. Wiêkszoœæ pomo-cy, bo ponad 660 mln z³ to wydatkina gospodarkê wodn¹ i œciekow¹w województwie podkarpackim.

Kto jest głównym benefi-cjentem udzielanej przezFundusz pomocy?

S¹ to przede wszystkim jednostkisamorz¹du terytorialnego, ale tak¿eich zwi¹zki, przedsiêbiorstwa, spó³kikomunalne, organizacje ekologiczne,

20 lat w trosce o środowiskoO roli Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Œrodowiska i Gospodarski Wodnej w systemie ochronyœrodowiska rozmawiamy z zastêpc¹ prezesa zarz¹du WFOŒiGW w Rzeszowie, Miros³awem Piêt¹.

ochotnicze stra¿e po¿arne, koœcielneosoby prawne, placówki oœwiatowe,wy¿sze uczelnie, pañstwowe jednostkibud¿etowe tj. WIOŒ, RDOŒ, PSP, Sa-nepid.

Czy Fundusz dysponujeofertą dla osób prywat-nych?

Tak, choæ jest to oferta ograniczo-na. Mówiê tutaj o linii kredytowejz preferencyjnym oprocentowaniemw Banku Ochrony Œrodowiska, prze-znaczonej na realizacjê zadañ inwe-stycyjnych zwi¹zanych z ochron¹ œro-dowiska naturalnego. Pomoc finan-sowa Funduszu trafia równie¿ doosób prywatnych poprzez gminyw postaci 85% dofinansowania nausuwanie azbestu – g³ównie demon-ta¿ i utylizacjê eternitowych pokryædachowych. Dodam, ¿e tylko w 2013

roku 91 gmin z naszego województwaotrzyma³o wsparcie na ten cel. Ponad-to m.in. za poœrednictwem Podkar-packiego Oœrodka Doradztwa Rolni-czego w Boguchwale rolnicy mog¹skorzystaæ z dofinansowania moder-nizacji i atestacji opryskiwaczy polo-wych i sadowniczych.

Na czym polega pomoc fi-nansowa dla straży po-żarnych?

W formie dotacji wspieramy zarów-no pañstwowe, jak i ochotnicze stra¿epo¿arne. Pomoc polega na dofinan-sowaniu potencja³u technicznego jed-nostek stra¿y, umo¿liwiaj¹cego sku-teczne dzia³ania na wypadek klêsk¿ywio³owych oraz powa¿nych awarii.Przedmiotem dofinansowania jestg³ównie zakup sprzêtu i samochodówstra¿ackich do prowadzenia dzia³añ


NASZE ROZMOWY

maj¹cych na celu zapobieganie lubusuwanie skutków ¿ywio³ów.

Panie Prezesie, wspo-mniał Pan o roli Funduszuw pozyskiwaniu środkówunijnych...

Tak, od 2007 r. Fundusz jest Insty-tucj¹ Wdra¿aj¹ca dla I i II osi prioryte-towej Programu Operacyjnego Infra-struktura i Œrodowisko. Zajmujemy siêwdra¿aniem projektów dotycz¹cychgospodarki wodno-œciekowej i gospo-darki odpadowej, realizowanych naterenie województwa podkarpackiegoi to za ten w³aœnie obszar jako cz³onekzarz¹du Funduszu odpowiadam.

Fundusz bezpoœrednio wspó³pracu-je z beneficjentami. To do nas sk³ada-ne s¹ wnioski o dofinansowanie, pra-cownicy uczestnicz¹ w ich ocenie, a pootrzymaniu dofinansowania podpisu-jemy z beneficjentem umowê o dofi-nansowanie. Prowadzimy kontrolewdra¿anych projektów, monitorujemypostêp w ich realizacji oraz najwa¿niej-sze – weryfikujemy i zatwierdzamy do-kumenty, na podstawie których p³at-nik, tj. Bank Gospodarstwa Krajowegoprzekazuje œrodki finansowe.

Ile realizowanych projek-tów otrzymało wsparciez Funduszu Spójności?

Obecnie realizujemy siedemumów o dofinansowanie, z czego szeœæz zakresu gospodarki wodno-œciekowejoraz jeden projekt odpadowy. Nieba-wem podpiszemy trzy kolejne umowywodno-œciekowe. Ponadto trwa ocenakolejnych dwóch wniosków z zakresugospodarki wodno-œciekowej, którychnabór zakoñczy³ siê w kwietniu br.£¹czne dofinansowanie osi¹gnie war-toœæ ponad 150 mln z³otych.

Jak zmieni się infrastruk-tura środowiskowa naterenie województwa pozrealizowaniu tych pro-jektów?

Po zrealizowaniu projektów zosta-nie wybudowanych oko³o 135 km siecikanalizacji sanitarnej w aglomeracjach:

Dêbica, Ropczyce, Rzeszów, Le¿ajsk,Jas³o, Gorlice, Jaworze, Bielowy, Niskooraz ponad 138 km sieci wodoci¹go-wej. Ponadto zostanie zmodernizowa-nych szeœæ oczyszczalni œcieków: w Dê-bicy, Jaœle, Woli ̄ yrakowskiej, Trzebow-nisku, £añcucie oraz w G³ogowie Ma-³opolskim. Efektem ekologicznym dlaprojektów wodno-œciekowych bêdziepod³¹czenie ponad 151 tys. osób donowo budowanej sieci kanalizacji sani-tarnej oraz ponad 5 tys. osób do sieciwodoci¹gowej. Rozbudowany zostanietak¿e Zak³ad Zagospodarowania Odpa-dów w Paszczynie. Tym samym upo-rz¹dkowana zostanie gospodarka od-padami komunalnymi na terenie po-wiatu dêbickiego oraz gmin Wielopo-le Skrzyñskie i Przec³aw.

Jakie środki zostały prze-kazane dotychczas bene-ficjentom?

Od pocz¹tku realizacji nasi bene-ficjenci otrzymali ponad 41 mln z³o-tych œrodków unijnych. Coroczniesporz¹dzane s¹ plany wyp³at i certyfi-kacji z których jesteœmy skrupulatnierozliczani. Dotychczas nie mieliœmyproblemów z osi¹gniêciem zaplano-wanych poziomów certyfikacji. Do-dam nieskromnie, ¿e zajmowaliœmymiejsce w pierwszej pi¹tce wœród 18instytucji wdra¿aj¹cych.

Panie Prezesie, czy pla-nowane są jeszcze jakieśnowe nabory wniosków?

Tak, 20 maja br. Minister Œrodo-wiska og³osi³ 3 kolejne nabory: dla go-spodarki wodno-œciekowej, odpado-wej oraz ochrony powierzchni ziemiw zakresie rekultywacji terenów zde-gradowanych i zabezpieczania osu-wisk. Wnioski nale¿y sk³adaæ w termi-nie od 24 czerwca do 22 lipca br.w siedzibie Funduszu. Wiêcej infor-macji mo¿na uzyskaæ na stronie inter-netowej Funduszu, b¹dŸ kontaktuj¹csiê z pracownikami Dzia³u FunduszyEuropejskich.

Dziękując za poświęconyczas, na Pana ręce chciał-bym złożyć podziękowa-nia i życzenia dla Ra-dy Nadzorczej, Zarządui pracowników Funduszuz okazji 20-lecia działalno-ści. Życzę dalszych sukce-sów w realizacji działańsłużących ochronie środo-wiska naturalnego nasze-go województwa.

Rozmawia³ Arkadiusz Bêben

Czy wiesz, że...� W dniach od 1 czerwca do 8 lipca 2013 roku w wylosowanych

gospodarstwach rolnych w ca³ej Polsce G³ówny Urz¹d Statystycz-

ny przeprowadzi badanie struktury gospodarstw rolnych. Zbiera-

ne bêd¹ dane o u¿ytkowaniu gruntów, powierzchni zasiewów, po-

g³owiu zwierz¹t gospodarskich czy wyposa¿eniu gospodarstw

w sprzêt rolniczy.

� Wniosek o dop³atê do nasion kwalifikowanych roœlin jarych z³o-

¿yæ nale¿y do 25 czerwca.

� Tegoroczni maturzyœci pochodz¹cy ze wsi lub ma³ych miaste-

czek, w szczególnoœci z mniej zamo¿nych rodzin, zamierzaj¹cy kon-

tynuowaæ naukê na wy¿szej uczelni mog¹ liczyæ na 500 z³ mie-

siêcznego stypendium od Fundacji Edukacyjnej Przedsiêbiorczo-

œci. Wniosek nale¿y z³o¿yæ do 14 sierpnia br. Szczegó³y na stronie

www.stypendia-pomostowe.pl.


KONKURSY

Olimpiada ma na celu upowszechnianie wie-dzy o odnawialnych Ÿród³ach energii, a tak¿ekszta³towanie proekologicznych zachowañwœród m³odzie¿y, zwi¹zanych bezpoœrednioz oszczêdzaniem energii. Wiedza o odnawial-nych Ÿród³ach energii jest niezwykle wa¿nymaspektem polskiej energetyki z uwagi na wyma-gany udzia³ zielonej energii do roku 2020.

W wojewódzkim finale wziê³o udzia³ 17 laureatów eli-minacji szkolnych. Fina³owy sprawdzian z wiedzy odby³siê w Podkarpackim Oœrodku Doradztwa Rolniczegow Boguchwale.

Zakres tematyczny zmagañ konkursowych obejmowa³zagadnienia z zakresu energii s³onecznej w tym fotowolta-iki, energii wiatrowej, energii wodnej, biomasy w odna-wialnych Ÿród³ach energii, przedsiêbiorczoœci i ochronyœrodowiska. Poruszane by³y te¿ zagadnienia legislacyjneoraz kwestie pozyskiwania œrodków na dofinansowanieprojektów zwi¹zanych z odnawialnymi Ÿród³ami energii.Zwyciêzcy otrzymali nagrody rzeczowe. Wœród nich by³notebook ufundowany przez pos³a Jana Burego oraz cy-frowe aparaty fotograficzne, odtwarzacze MP3 i pami¹t-kowe albumy przyrodnicze ufundowane m.in. przez Pod-karpacki Zwi¹zek M³odzie¿y Wiejskiej, Wojewódzki Fun-dusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej i Podkar-pack¹ Izbê Rolnicz¹.

Celem konkursu jest upowszechnienie wiedzy o odna-wialnych Ÿród³ach energii wœród m³odzie¿y i m³odych rol-ników, dlatego te¿ w wojewódzkim finale Olimpiady uczest-niczyli przedstawiciele podkarpackich instytucji zwi¹zanychz propagowaniem odnawialnych Ÿróde³ energii. Przewod-nicz¹c¹ komisji konkursowej by³a Kinga Kalandyk, prezesPodkarpackiej Agencji Energetycznej. W wydarzeniuuczestniczyli te¿: Jan Bury, pose³ RP, który sprawowa³ ho-norowy patronat nad konkursem, Justyna Piekut, prezes

Wojewódzki Finał Olimpiady Wiedzyo Odnawialnych Źródłach EnergiiSylwia £yko z Zespo³u Szkó³ Rolniczych w Zarzeczu wygra³a wojewódzki fina³ Olimpiady Wiedzy o Odna-wialnych Źród³ach Energii zorganizowany w Boguchwale, 26 kwietnia przez Podkarpacki Zwi¹zek M³o-dzie¿y Wiejskiej. Mateusz Pociask, Monika Wiœniowska, Mateusz Siwik i Mateusz Szlachta, uczniowieponadgimnazjalnych szkó³ rolniczych i technicznych z Podkarpacia zajêli kolejne miejsca w finale.

Zarz¹du Wojewódzkiego ZMW w Rzeszowie, Miros³aw Piê-ta, wiceprezes Funduszu Ochrony Œrodowiska i GospodarkiWodnej w Rzeszowie, Stanis³aw Telesz, wicedyrektor Wy-dzia³u Œrodowiska i Rolnictwa Podkarpackiego UrzêduWojewódzkiego i Zbigniew Mica³, przewodnicz¹cy Rady Po-wiatowej Izby w Rzeszowie.

Zwyciêzcy podkarpackiego fina³u reprezentowali wo-jewództwo podkarpackie w krajowym finale OlimpiadyWiedzy o Odnawialnych Źród³ach Energii, który odby³ siê14 i 15 maja podczas Targów Energii Odnawialnych Gre-en-Power w Poznaniu. Konkurs wygra³a Sylwia Ko³odziej-czyk z czêstochowskiego Liceum Ogólnokszta³c¹cego.

Lucyna Rudny


Fot. Archiwum ZMW

Pose³ Jan Bury gratuluje Sylwi £yko zwyciêstwa w wojewódzkim finale Olimpiady


WYDARZENIA

Na Ogólnopolski Kongres M³o-dych Rolników zorganizowany w War-szawie przez Zwi¹zek Zawodowy Cen-trum Narodowe M³odych Rolnikówprzyjecha³o ok. 250 m³odych ludziz ca³ej Polski. Wœród nich by³o szeœæosób z Podkarpacia, reprezentuj¹cychsamorz¹d rolniczy.

– Do koñca czerwca powinny zostaæ

uzgodnione sporne kwestie pomiêdzy Rad¹

UE, Komisj¹ Europejsk¹, a Parlamentem

Europejskim – powiedzia³a Zofia Krzy-¿anowska, radca w ministerstwie rol-nictwa wypowiadaj¹c siê na temat sta-nu negocjacji dotycz¹cych przysz³ejWspólnej Polityki Rolnej. Polska,przystêpuj¹c do negocjacji opowiada-³a siê za wyrównaniem dop³at bezpo-œrednich i uproszczeniem politykirolnej. Przedstawicielka resortu rol-nictwa doda³a, ¿e najtrudniejszymtematem negocjacji by³a kwestia do-p³at bezpoœrednich. Przypomnia³a,¿e Polska zg³osi³a postulat utrzyma-

Młodzi rolnicy domagają się:� Przyjęcia ambitnych i powszechnie obowiązujących instrumentów wsparcia młodych rolników, zarów-

no w I filarze, jak i II filarze WPR.� Równego traktowania wszystkich rolników w UE i przyspieszenia tempa konwergencji wewnętrznej

oraz zewnętrznej płatności bezpośrednich.� Nie zmniejszania budżetu na WPR na lata 2014-2020. Rolnictwo europejskie, w tym polskie, potrzebuje

środków finansowych na rozwój i modernizację.� Przyjęcia odpowiednich przepisów, które wyłączą z płatności bezpośrednich podmioty nie prowadzą-

ce działalności rolniczej.� Wprowadzenia tzw. capping’u w systemie płatności bezpośrednich dla dużych gospodarstw (powyżej

300 ha) oraz przeznaczenia tych środków na działania inwestycyjne i doradcze dla młodych rolników.� Znalezienia odpowiednich instrumentów, które złagodziłyby skutki liberalizacji rynku mleka.� Priorytetowego traktowania młodych rolników w przetargach na sprzedaż ziemi rolnej z ANR.� Zajęcia się problemem powodzi, ale także niedoboru wody i przeciwdziałaniu skutkom niekorzystnych

zjawisk klimatycznych, oraz zwiększenia inwestycji w obszarze melioracji wodnych.� Zrewidowania postulatów dotyczących tzw. greening’u, które prowadziłyby do nieograniczania produk-

cji rolnej i pogorszenia jej konkurencyjności.� Rozbudowy infrastruktury na obszarach wiejskich niezbędnej tak do funkcjonowania rolnictwa, jak

i rozwoju terenów wiejskich, tworzenia nowych miejsc pracy, rozwijania przedsiębiorczości i podno-szenia poziomu życia.

Deklaracja w sprawie negocjacji dotyczących WPR na lata 2014-2020

Młodzi rolnicy o Wspólnej PolityceRolnej na lata 2014-2020Wierzymy, ¿e rozstrzygniêcia bêd¹ dla nas satysfakcjonuj¹ce – powiedzia³ Tomasz £ukomski, prze-wodnicz¹cy Zwi¹zku Zawodowego Centrum Narodowe M³odych Rolników apeluj¹c o przyjêcie pod-czas unijnych negocjacji dotycz¹cych przysz³ej Wspólnej Polityki Rolnej rozwi¹zañ wspieraj¹cychgospodarstwa rolne m³odych rolników.

nia dotychczasowego uproszczonegosystemu p³atnoœci bezpoœrednich,czyli dop³at do hektara (SAPS). Tapropozycja zosta³a przyjêta i stosowa-nie tego systemu bêdzie mo¿liwe dokoñca 2020 r.

Krzy¿anowska, mówi¹c o nowejWPR podkreœli³a, ¿e du¿o wiêkszy na-cisk zostanie po³o¿ony na ochronêœrodowiska, ka¿dy kraj bêdzie musia³realizowaæ programy proœrodowisko-we. Doda³a, ¿e Polska chce by z tejpuli œrodków pochodzi³y te¿ dop³atyONW, na rolnictwo ekologiczne, za-lesianie i na obszary NATURA 2000.W kwestii pomocy dla m³odych rol-ników Krzy¿anowska powiedzia³a, ¿eprzewiduje siê zwiêkszenie dla nichdop³at bezpoœrednich o 25 proc. Jakzaznaczy³a, na ten cel bêdzie mo¿nawydaæ 2 proc. tzw. koperty krajowej,czyli puli œrodków na te dop³aty. Jed-nak nowe rozwi¹zania wejd¹ w ¿yciedopiero od 2015 r., a w przysz³ym

roku bêd¹ stosowane dotychczasoweformy wsparcia.

Z uczestnikami Kongresu spotka³siê eurodeputowany Czes³aw Siekier-ski oraz Wicepremier i Minister Go-spodarki, Janusz Piechociñski.

Wicepremier Piechociñski zauwa-¿y³, ¿e w zwi¹zku z prognozami doty-cz¹cymi wzrostu zapotrzebowania na¿ywnoœæ przed Polsk¹ czekaj¹ du¿ewyzwania. Jak mówi³, aby sprostaæ kon-kurencji i globalizacji w najbli¿szychlatach wa¿na oka¿e siê wspó³pracamiêdzy rolnikami. W pojedynkê pol-ski rolnik bêdzie przegrywa³ z organi-zacjami rolniczymi innych krajów.

Podczas Kongresu m³odzi ludziepytali o przysz³oœæ ich gospodarstwrolnych oraz przyjêli rezolucjê zawie-raj¹c¹ ich oczekiwania wobec zmianWPR.

Lucyna Rudny



INFORMACJE

W praktyce do najczêœciej realizo-wanych przedsiêwziêæ w ramach fun-duszu so³eckiego nale¿¹: remontyœwietlic i domów ludowych oraz ichdoposa¿enie w sprzêt, remonty dróg,chodników, urz¹dzanie terenów zielo-nych, organizacja wydarzeñ kultural-nych i sportowych w so³ectwie, budo-wa placów zabaw dla dzieci czy te¿wykonanie oœwietlenia ulicznego.

Każdy może działaćJak widaæ fundusz so³ecki daje du¿o

korzyœci so³tysom oraz radom so³eckim,dlatego warto zabiegaæ o jego utworze-nie. W gminach, w których w danymroku fundusz so³ecki nie zosta³ wyod-rêbniony nale¿y podj¹æ takie dzia³ania,aby w kolejnych latach czynnoœæ takadosz³a do skutku. Na podstawie art. 241kodeksu postêpowania administracyj-nego ka¿dy mieszkaniec gminy mo¿ez³o¿yæ wniosek do rady gminy w spra-wie przyjêcia uchwa³y o wyodrêbnieniufunduszu so³eckiego. Rada ma obowi¹-zek odpowiedzieæ na taki wniosek w ter-minie 30 dni, jednak tylko do 31 mar-ca kolejnego roku mo¿e podj¹æ uchwa-³ê o wyodrêbnieniu tego funduszu.

Trzeba wiêc odpowiednio wczeœniejrozpocz¹æ starania, aby w pe³ni korzy-staæ ze œrodków publicznych przezna-czonych na nasze ma³e ojczyzny.

Bartosz Romowicz

______________

Podstawa prawnaUstawa z dnia 20 lutego 2009 r. o fundu-szu so³eckim (Dz. U. nr 52, poz. 420z póŸn. zm.), Ustawa z dnia 14 czerwca1960 r. Kodeks postêpowania administra-cyjnego (t.j. Dz. U. z 2000 r., nr 98, poz.1071 z póŸn. zm.), Ustawa z dnia 8 marca1990 r. o samorz¹dzie gminnym (t.j. Dz. U.z 2001 r., nr 142, poz. 1591 z póŸn. zm.).

Więcej inwestycjina wsiFundusz so³ecki to instrument prawny, który daje szerokie mo¿li-woœci finansowania przedsiêwziêæ w ka¿dej wsi. Nie jest jednaktak powszechny jak mo¿na by by³o tego oczekiwaæ. S¹ gminy, rów-nie¿ w województwie podkarpackim, które nie posiadaj¹ wyodrêb-nionego funduszu so³eckiego. W 2011 r. prawie 50% gmin nie wy-odrêbni³o takiego funduszu.

W 2009 r. zosta³a uchwalona usta-wa o funduszu so³eckim, która regu-luje funkcjonowanie funduszu so³ec-kiego. Posiadanie takiego funduszunie jest obowi¹zkowe. Jednak podkre-œliæ nale¿y, ¿e Pañstwo promuje aktyw-noœæ so³ectw i wspiera ich rozwój. Ka¿-da bowiem gmina, która posiada fun-dusz so³ecki otrzymuje z bud¿etu Pañ-stwa zwrot czêœci wydatków poniesio-nych w ramach funduszu.

Wysokość funduszuO wysokoœci œrodków dla so³ectwa

na przysz³y rok wójt (burmistrz, pre-zydent miasta) informuje so³tysów do31 lipca. Wysokoœæ œrodków nie jestuzale¿niona od sympatii czy te¿ jejbraku dla danego so³ectwa lub so³ty-sa, ale swoje uzasadnienie znajduje wewczeœniej wymienionej ustawie. Wyso-koœæ funduszu uzale¿niona jest od licz-by mieszkañców so³ectwa oraz od do-chodów gminy. Zazwyczaj jest to kwo-ta pomiêdzy 5 a 25 tys. z³otych.

Wniosek warunkiemprzyznania

Przyznanie œrodków z funduszuso³eckiego nie nastêpuje automatycz-nie. Warunkiem koniecznym jest z³o-¿enie wniosku przez so³ectwo do wój-ta (burmistrza, prezydenta miasta) do30 wrzeœnia. Wniosek taki powinienwczeœniej zostaæ uchwalony na zebra-niu wiejskim. Inicjatywê uchwaleniawniosku posiada nie tylko so³tys i radaso³ecka, ale tak¿e co najmniej 15 pe³-

noletnich mieszkañców so³ectwa. Ta-kie rozwi¹zanie daje mieszkañcommo¿liwoœæ zainicjowania pozyskaniaœrodków z funduszu nawet wtedy, gdyw so³ectwie jest ma³o aktywny so³tyslub rada so³ecka.

Nie ma ustawowo okreœlonegowzoru wniosku. We wniosku mieszkañ-cy musz¹ okreœliæ przedsiêwziêcie, któ-re chcieliby zrealizowaæ w ramach fun-duszu wraz z oszacowaniem jego kosz-tów oraz uzasadnieniem koniecznoœcirealizacji tego przedsiêwziêcia. Wartojest opracowaæ harmonogram realiza-cji danego przedsiêwziêcia i do³¹czyægo do wniosku. Taki harmonogramu³atwi wykonanie przedsiêwziêciai pozwoli unikn¹æ b³êdów czy opóŸ-nieñ. Niewykorzystane œrodki z fundu-szu w danym roku wygasaj¹ wraz z koñ-cem tego roku.

Nale¿y pamiêtaæ, ¿e wnioskowanakwota nie mo¿e przekraczaæ wysoko-œci œrodków przyznanych na dane so-³ectwo. Decyzja podjêta przez zebra-nie wiejskie jest wi¹¿¹ca, a wójt (bur-mistrz, prezydent miasta) nie mo¿e jejzmieniæ. Jego zadaniem jest sprawdze-nie wniosku jedynie pod wzglêdempoprawnoœci formalnej.

Na co przeznaczyć?Œrodki z funduszu so³eckiego

mog¹ byæ przeznaczone na realizacjêprzedsiêwziêæ, które s¹ zadaniami w³a-snymi gminy, a jednoczeœnie s³u¿¹poprawie warunków ¿ycia mieszkañ-ców i s¹ zgodne ze strategi¹ rozwojugminy. Do zadañ w³asnych gminy za-licza siê m.in. sprawy:� gospodarki nieruchomoœciami,� gminnych dróg, ulic, mostów, placów,� wodoci¹gów i kanalizacji,� kultury (np. bibliotek gminnych),� kultury fizycznej i turystyki.

Bartosz Romowicz


WIEŒCI Z URZÊDU MARSZA£KOWSKIEGO

Funkcja so³tysa ma w naszym kra-ju bogat¹ tradycjê, siêgaj¹c¹ XII-gowieku. Na przestrzeni dziejów ulega-³a ona wielu zmianom i ewolucjom,dopasowuj¹c siê do wspó³czesnychrealiów.

Dzisiejszy so³tys, to osoba niezwy-kle kreatywna i wra¿liwa na ludzkieproblemy, to osoba dysponuj¹ca spo-rym kapita³em, jakim jest zaufaniemieszkañców wsi.

So³tys to cz³owiek, który musi byæjednoczeœnie urzêdnikiem, admini-stratorem i psychologiem bêd¹c jed-noczeœnie znajomym i s¹siadem. Po-nadto dobry so³tys musi byæ osob¹charyzmatyczn¹, motywuj¹c¹ ludzido dzia³ania, ³¹cz¹c¹ ich i buduj¹c¹porozumienie. Trzeba naprawdê wy-j¹tkowych predyspozycji, by móc³¹czyæ te wszystkie funkcje. To bardzotrudne zadanie: z jednej strony spro-staæ wymaganiom, jakie stawiaj¹przed nim mieszkañcy so³ectwa –ma³ej ojczyzny, której jest cz³onkiem,

Dobry sołtys to podstawa!Czym¿e by³aby wieœ bez mocnego przywódcy, jakim jest so³tys? Praca so³tysa, to ciê¿ki kawa³ek chle-ba. So³tys powinien dbaæ o mieszkañców wsi i zabiegaæ o to, by siê integrowali i wspólnie dzia³ali narzecz swojej miejscowoœci. Ci najbardziej oddani s¹ dostêpni dla ludzi niemal 24 godziny na dobêi znaj¹ ich problemy od podszewki.

a z drugiej strony spe³niæ wymagania,które narzuca rola samorz¹dowca.

– So³tys, to taka chodz¹ca instytucja.

To w³aœnie on kontaktuje siê z wójtem

w sprawach wa¿nych dla naszej wsi. Nie

narzuca nam swojego zdania w kwestiach

finansowych i to w³aœnie do nas, do miesz-

kañców, nale¿y ostatnie zdanie na co wy-

daæ pieni¹dze z funduszu so³eckiego,

a pomys³ów mamy mnóstwo. Uwa¿am, ¿e

ka¿da wieœ powinna mieæ lidera, który bê-

dzie s³ucha³ ludzi, ¿eby wszystkim ¿y³o siê

dobrze – mówi jeden z mieszkañcówpodkarpackiej wsi.

W³aœnie dlatego Zarz¹d Woje-wództwa Podkarpackiego poprzezDepartament Programów RozwojuObszarów Wiejskich podejmuje sze-reg inicjatyw dedykowanych so³ty-som, lub takich w których so³tysi od-grywaj¹ znacz¹ca rolê. Nale¿y do nichchocia¿by organizacja w roku bie¿¹-cym Krajowego Zjazdu So³tysów czyrokroczna organizacja konkursu„So³tys Roku Województwa Podkar-

packiego”, a tak¿e konkursu „PiêknaWieœ Podkarpacka”.

– Na szczególn¹ uwagê zas³uguje kon-

kurs „So³tys Roku”. Promuje on bowiem naj-

aktywniejszych przywódców so³ectw. Daje im

mo¿liwoœæ do zaprezentowania siebie, a tak-

¿e swojego dorobku szerszej publicznoœci. Jest

to równie¿ doskona³a okazja do wymiany do-

brych praktyk pomiêdzy so³tysami bior¹cymi

udzia³ w konkursie – wylicza Wies³aw Ba-ranowski, dyrektor Departamentu Pro-gramów Rozwoju Obszarów Wiejskich.

– Ju¿ dziœ zapraszamy wszystkich chêt-

nych do kompletowania dokumentacji i zg³a-

szania kandydatur do tegorocznej edycji kon-

kursu – dodaje, odsy³aj¹c jednoczeœniedo strony internetowej www.ksow.pl, naktórej znajduj¹ siê szczegó³y dotycz¹cetego konkursu.

Wies³aw Baranowski

Dyrektor Departamentu

Programów Rozwoju Obszarów Wiejskich

Urzêdu Marsza³kowskiego

Województwa Podkarpackiego

Artyku³ wspó³finansowany jest ze œrodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obsza-rów Wiejskich bêd¹cych w dyspozycji Sekretariatu Regionalnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Wójewództwa Podkarpackiego.Instytucja Zarz¹dzaj¹ca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.


POR ARiMR

– Obecnie w ramach dzia³añ: Zalesianiegruntów rolnych 2004-2006 i Zalesianiegruntów rolnych oraz zalesianie innych ni¿rolne 2007-2013 w latach 2004-2011 zo-sta³o zalesione w Polsce – 62 tys. ha grun-tów, w tym w woj. podkarpackim – 4683ha, a ³¹czna kwota zrealizowanych dot¹dp³atnoœci wynios³a w skali Polski ponad650 mln PLN, w tym w woj. podkarpac-kim ponad 43 mln PLN – mówi MarekOwsiany, z-ca dyrektora POR ARiMR.

Dla kogo pomoc?Pomoc w ramach dzia³ania mo¿e

uzyskaæ:� rolnik, który zosta³ wpisany do ewi-dencji producentów (prowadzonejprzez ARiMR), stanowi¹cej czêœæ kra-jowego systemu ewidencji producen-tów, ewidencji gospodarstw rolnychoraz ewidencji wniosków o przyznaniep³atnoœci;� grupa rolników (co najmniej 3), któ-rych grunty s¹siaduj¹ ze sob¹, a ich³¹czna powierzchnia jest nie mniejszani¿ 2 ha;� jednostki samorz¹du terytorialnegolub jednostki organizacyjne gmin, po-wiatów oraz województw.

Pomoc finansowa bêdzie udzielanado gruntów:� przeznaczonych do zalesienia w miej-scowym planie zagospodarowania prze-strzennego, a w przypadku braku tegoplanu, gdy zalesianie tych gruntów niejest sprzeczne z ustaleniami studiumuwarunkowañ i kierunków zagospoda-rowania przestrzennego gminy;� stanowi¹cych w³asnoœæ lub wspó³w³a-snoœæ wnioskodawcy albo w³asnoœæ jegoma³¿onka;

Ostatni nabór wnioskówna zalesianie w ramachPROW 2007-2013Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwainformuje, ¿e od 1 czerwca do 31 lipca 2013 r. roz-pocznie siê ostatni nabór wniosków o przyznanie po-mocy na zalesienie gruntów rolnych, jak i tych na których zaprze-stano produkcji rolniczej w ramach PROW 2007-2013.

� o powierzchni wiêkszej ni¿ 0,5 hai szerokoœci wiêkszej ni¿ 20 m, przyczym wymagañ tych nie stosuje siê, je-¿eli grunty granicz¹ z lasem, a ich po-wierzchnia wynosi co najmniej 0,1 ha,w przypadku jednego wnioskodawcy;� w przypadku grupy rolników, o po-wierzchni nie mniejszej ni¿ 2 ha i sze-rokoœci wiêkszej ni¿ 20 m, przy czymwymagania, które dotyczy szerokoœcigruntu nie stosuje siê, je¿eli grunty gra-nicz¹ z lasem.

SchematyDzia³anie to jest realizowane w ra-

mach schematów:� Schemat I – Zalesianie gruntów rol-nych – pomoc obejmie zak³adanieupraw leœnych na gruntach u¿ytkowa-nych rolniczo.� Schemat II – Zalesianie gruntów in-nych ni¿ rolne – pomoc obejmie za-k³adanie upraw leœnych na gruntach,które nie s¹ u¿ytkowane rolniczo, wy-kazanych w ewidencji gruntów jakou¿ytki rolne lub grunty zadrzewionei zakrzewione na u¿ytkach rolnych.

Jaka pomoc?Pomoc na zalesianie w ramach

PROW 2007-2013 mo¿e byæ przyzna-na jednemu rolnikowi do powierzch-ni nie wiêkszej ni¿ 100 ha (w ramachca³ego okresu programowania). Rol-nik, którego wniosek o przyznanie po-mocy na zalesianie gruntów rolnychzostanie pozytywnie zweryfikowanyprzez ARiMR, bêdzie móg³ otrzymaæpomoc na zalesianie obejmuj¹c¹:� Wsparcie na zalesienie – które jestwyp³acane w pierwszym roku licz¹c oddnia zalesienia i stanowi jednorazow¹,zrycza³towan¹ p³atnoœæ, która ma po-kryæ koszty poniesione na posadzenie

lasu i ewentualne ogrodzenie uprawyleœnej.� Premiê pielêgnacyjn¹ – która jestwyp³acana corocznie przez 5 lat, licz¹cod dnia wykonania zalesienia i ma po-kryæ koszty prac pielêgnacyjnych orazochrony uprawy leœnej przed zwierzyn¹w przeliczeniu na hektar zalesionychgruntów.� Premiê zalesieniow¹ – która jest wy-p³acana corocznie przez 15 lat, licz¹cod dnia wykonania zalesienia i ma zre-kompensowaæ rolnikowi utracone do-chody, które móg³by osi¹gn¹æ gdybyprowadzi³ dzia³alnoœæ rolnicz¹ na grun-tach zalesionych – w przypadku zale-sienia gruntów rolnych.

Składanie wnioskówW celu otrzymania p³atnoœci w ko-

lejnych latach, rolnik zobowi¹zany jestdo sk³adania wniosku o wyp³atê pomo-cy na zalesianie w terminie od 15 mar-ca do 15 maja danego roku. Wniosekkontynuacyjny mo¿e zostaæ z³o¿onytak¿e w terminie 25 dni kalendarzo-wych po terminie sk³adania wniosków,jednak bêdzie to skutkowa³o zmniejsze-niem o 1% kwoty nale¿nych p³atnoœciza ka¿dy dzieñ roboczy. W bie¿¹cymroku ostateczny termin up³ywa w dniu10 czerwca 2013 r.

Pomoc na zalesianie nie przys³u-

guje do gruntów po³o¿onych na:

•obszarach NATURA 2000, chy-ba, ¿e planowane zalesienie niejest sprzeczne z planami ochronyalbo planami zadañ ochronnychtych obszarów;•obszarach rezerwatów przyrody,parków krajobrazowych, parkównarodowych lub obszarach ichotulin, chyba ¿e planowane zale-sienie nie jest sprzeczne z celamiochrony tych obszarów.


Głosujcie na swoichfaworytów!Który z nominowanych rolników otrzyma tytu³ Rolnik Roku 2013?Kto znajdzie siê w dziesi¹tce najlepszych rolników w wojewódz-twie? To zale¿y wy³¹cznie od Pañstwa. Zapraszamy do g³osowaniana swoich faworytów. Przypominamy, ¿e na kandydatów mo¿nag³osowaæ tylko do 9 czerwca, do godz. 24.00.

Jak głosować?W Plebiscycie mo¿e wzi¹æ udzia³ ka¿da osoba, która wyœle z telefonu SMS

zawieraj¹cy prawid³owy prefiks, który jest umieszczony pod zdjêciem kandyda-ta w dodatku NOWIN, na numer 72069, prefix: nrolnik.numer kandydata.Aby u³atwiæ zadanie g³osuj¹cym, równie¿ na ³amach miesiêcznika Agro Pod-karpacie publikujemy listê rolników zg³oszonych do konkursu wraz z numera-mi przyporz¹dkowanymi poszczególnym kandydatom. Op³ata za wys³anie jed-nego SMS-a wynosi 2,46 z³ z VAT. Ka¿da osoba mo¿e wys³aæ dowoln¹ liczbêSMS-ów z jednego telefonu, na dowolnego kandydata.

Wybór Rolnika Roku 2013Laureat tytu³u Rolnik Roku 2013 zostanie wybrany w oparciu o g³osy jury

oraz g³osy czytelników oddawane za pomoc¹ smsów. G³osy jury i sms bêd¹ jed-nakowo wa¿ne. G³osy oddane przez jury zostan¹ przeliczone na punkty w za-le¿noœci od iloœci kandydatów. Na przyk³ad: jeœli w konkursie wziê³o udzia³32 kandydatów, ten, który zdobêdzie od jury maksymaln¹ liczbê g³osów otrzy-ma 32 punkty, kandydat z drugiego miejsca – 31, z trzeciego – 30, itd. Wed³ugtej samej zasady bêd¹ przeliczane punkty z g³osów smsowych. Kandydat, któryzdobêdzie najwy¿sz¹ sumê punktów z obu g³osowañ zajmie I miejsce w plebi-scycie Rolnik Roku 2013.

Ogłoszenie wynikówOg³oszenie wyników nast¹pi na uroczystej gali fina³owej, która odbêdzie

siê w czerwcu 2013 r. podczas Regionalnej Wystawy Zwierz¹t Hodowlanychw PODR w Boguchwale.

POR ARiMR / PLEBISCYT

Stanis³aw Jagie³³o, Jelna (15)Micha³ Siry, Dynów (22)S³awomir Dybaœ, Liszna (5)Krzysztof Nowak, Harta (21)Marian Szeliga, ¯urawica (3)Jacek Stygar, Trzcinica (8)Kornelia i Kazimierz Bednarczykowie,Górki (7)Renata Kozdêba, Lutowiska (18)Marek Zygarlicki, Stary Lubliniec (11)Anna Pieczko, Grzêska (9)Jerzy Radzimowski, Bêdziemyœl (23)Adam Tudryn, Przychojec (6)Stanis³aw Piekarz, Wola Dalsza (27)Maciej I¿owski, Besko (2)Antoni Bosek, Dyl¹gówka (19)Jan Tutka, Cygany (4)

Zbigniew Bereœ, NiedŸwiada (26)Konrad Gilowski, £owce (16)Janusz Herbut, Ma³kowice (1)W³odzimierz Mañko, Polana (10)Jacek Nowakowski, Stare Baraki (30)Mieczys³aw Kêpa, Giedlarowa (20)Ignacy Zaremba, Horyniec Zdrój (17)Jan Furtek, Szufranowa (28)Piotr Furman, Jod³owa (25)Marek Wilk, Wiewiórka (24)Zbigniew Serafin, Cmolas (13)S³awomir Kasprzycki, Jasionów (14)Stanis³aw Z¹bek, K¹kolówka (31)Józef Walczak, Mostki (29)Janusz Turczak, Hermanowice (32)Piotr Stachnik, Straszêcin (12)

Nominowani:

W przypadku dzia³ania Zalesianiegruntów rolnych objêtego PROW2004-2006, wnioski o wyp³atê p³atno-œci powinny byæ z³o¿one w terminie: od1 czerwca do 15 lipca 2013 r. Niez³o¿e-nie wniosków o wyp³atê kontynuacyj-nych w ww. terminach skutkowaæ bê-dzie utrat¹ p³atnoœci za dany rok.

Potem trzebaprzekwalifikować

ARiMR zaznacza, ¿e premia pielê-gnacyjna w pi¹tym roku od zalesieniaoraz premia zalesieniowa, pocz¹wszyod pi¹tego roku od zalesienia, jest wy-p³acana po uprzednim przekwalifiko-waniu zalesionego gruntu na grunt le-œny, dokonywanym w formie decyzji,wydanej przez starostê w³aœciwego zewzglêdu na po³o¿enie gruntów objê-tych zalesieniem albo w wyniku moder-nizacji ewidencji gruntów i budynków.

Kopiê decyzji w sprawie przekwalifi-kowania albo zaœwiadczenie o przekwa-lifikowaniu sk³ada siê do kierownika biu-ra powiatowego Agencji do koñca rokukalendarzowego, w którym up³ywa 5 latod dnia z³o¿enia oœwiadczenia.

Marek Owsiany

Z-ca Dyrektora POR ARiMR

KOMUNIKAT ARiMRPomoc na odtworzenie lasów

zniszczonych przez klêski ¿ywio³o-we lub inwestycje chroni¹ce przedskutkami takich kataklizmóww ramach dzia³ania „Odtwarzaniepotencja³u produkcji leœnej znisz-czonego przez katastrofy orazwprowadzanie instrumentów za-pobiegawczych”.

Wnioski mo¿na sk³adaæ do

13 czerwca 2013 r. w Oddzia³achRegionalnych ARiMR i mog¹ tozrobiæ jedynie Nadleœniczy LasówPañstwowych, b¹dŸ osoby przeznich upowa¿nione. W przypadkuprywatnych w³aœcicieli, którychlasy zosta³y zniszczone i którzychcieliby tak¿e skorzystaæ z pomo-cy finansowej ARiMR, Agencjainformuje, ¿e osoby te musz¹ zg³o-siæ ten fakt w swoim nadleœnictwie.Wa¿ne jest, aby zg³oszenie zosta-³o zg³oszone przed z³o¿eniemprzez to nadleœnictwo wnioskuo pomoc w ARiMR.


TVP

Po uruchomieniu 19 marca i 22 kwietnia kolejnychnadajników cyfrowych zwiêkszy³ siê obszar, na którymmo¿na odbieraæ Telewizjê Rzeszów. Na przyk³ad ma³o-polskie przekaŸniki w Tarnowie, Gorlicach i na Przehy-bie ko³o Szczawnicy, nie tylko umo¿liwi³y odbiór cyfro-wego sygna³u telewizyjnego mieszkañcom po³udnioweji wschodniej Ma³opolski, ale tak¿e zachodniej czêœciPodkarpacia – zw³aszcza okolic Dêbicy i Pilzna, aletak¿e Mielca i Jas³a. Nale¿y wiêc tylko na ca³ym ob-szarze województwa dostroiæ telewizory, abyogl¹daæ TVP Rzeszów.

Widzowie czêœci województwa pod-karpackiego nie powinni siê równie¿dziwiæ, ¿e z Suchej Góry k. Krosnaod 22 kwietnia mog¹ ogl¹daæ dodat-kowo program lokalny TVP Kra-ków. Rozwi¹zanie to pozwoli³o do-œwietliæ te miejsca w województwiema³opolskim, gdzie nie dociera kra-kowska stacja. Oczywiœcie z SuchejGóry istnieje przede wszystkim mo¿li-woœæ ogl¹dania na znacznej czêœci woje-wództwa podkarpackiego Telewizji Rzeszów.

Na interaktywnych mapach pod adresem: www.dvbt-map.eu mo¿na sprawdziæ zasiêg wszystkich nadajnikóww województwie podkarpackim oraz województwachoœciennych.

Na Podkarpaciu mo¿na odbieraæ ju¿ 20 cyfrowychkana³ów telewizyjnych. Dla telewizji publicznej docelo-wo przeznaczono tzw. multi-pleks trzeci, na którym znala-z³y siê: TVP 1, TVP 2 HD, TVPRzeszów, TVP Kultura, TVP Hi-storia, TVP Rozrywka oraz TVPPolonia. Dodatkowo jeszczeprzez rok program TelewizjiRzeszów ma byæ emitowany namultipleksie pierwszym. Roz-wi¹zanie to jest korzystne dla wspomnianej zachodniejczêœci Podkarpacia.

Nale¿y przypomnieæ, ¿e indywidualny odbiór naziem-nej telewizji cyfrowej poprzez w³asn¹ antenê nie ³¹czysiê z ¿adnymi dodatkowymi op³atami i umowami. Doogl¹dania telewizji wystarcza telewizor przystosowany doodbioru cyfrowego i zazwyczaj zwyk³a antena. Starszemodele telewizorów wymagaj¹ przystawki – dekoderaDVB-T.

Kolejny etap cyfryzacji

TVP Rzeszów corazbardziej dostępna

Cyfrowy program Telewizji Rzeszów mog¹ odbieraænie tylko posiadacze indywidualnych anten. TVP Rze-szów powinna byæ dostêpna równie¿ w sieciach kablo-wych. Zgodnie z zapisami ustawy o radiofonii i telewi-zji, operatorzy telewizji kablowych powinni w ka¿dympakiecie, równie¿ tym najtañszym, oferowaæ programy

rozpowszechniane bezp³atnie drog¹ na-ziemn¹. Wymóg ten dotyczy przede wszyst-kim rozprowadzania regionalnego pro-gramu telewizyjnego w³aœciwego dla da-

nego obszaru województwa.Czyli na terenie województwa

podkarpackiego, wszêdzie tamgdzie Telewizja Rzeszów jest dostêp-na z nadajników naziemnych, po-winna znaleŸæ siê równie¿ w ofer-cie telewizji kablowych. W przy-padku braku TVP Rzeszów wœródobieranych programów, abonenci

kablówek powinni zwracaæ siê doswoich operatorów o do³¹czenie progra-

mu regionalnego.Brak realizacji tego ustawowego obowi¹zku

skutkowaæ bêdzie odpowiedzialnoœci¹ prawn¹ i finan-sow¹ operatora, a kary nak³adane przez Krajow¹ RadêRadiofonii i Telewizji s¹ naprawdê wysokie.

Poniewa¿ na platformach satelitarnych nale¿¹cychdo komercyjnych dostawców dostêpna jest tylko regio-nalna TVP Warszawa, warto rozwa¿yæ zamontowanie an-

teny do odbioru telewizji na-ziemnej, aby korzystaæ z mo¿li-woœci ogl¹dania TVP Rzeszów.

Warto wiedzieæ, ¿e Telewi-zja Rzeszów nadaje codziennieprogramy poœwiêcone regiono-wi od 17:00-20:00 i 21:55-22:25,a w soboty i niedziele tak¿e od10:00-11:00. S¹ to informacje,

prognozy pogody, relacje sportowe, rozmowy i progra-my o aktualnych sprawach, filmy historyczne, przyrod-nicze, reporta¿e poœwiêcone regionowi i jego mieszkañ-com, a tak¿e zapowiedzi wydarzeñ spo³ecznych, kultu-ralnych czy te¿ sportowych. Resztê czasu wype³nia ogól-nopolskie TVP INFO.

Henryk Nicpoñ

TVP Rzeszów

W przypadku braku TVP Rzeszówwœród obieranych programów, abo-nenci kablówek powinni zwracaæ siêdo swoich operatorów o do³¹czenieprogramu regionalnego.

„


INFORMACJE ARR

Z informacji miesiêcznych prze-s³anych przez podmioty skupuj¹cemleko do dyrektorów Oddzia³ówTerenowych ARR wynika, ¿e w okre-sie od 1 kwietnia 2012 r. do 31 mar-ca 2013 r. iloœæ skupionego mlekawynios³a 9,818 mld kg. To oznacza,¿e ok. 50 tys. dostawców hurtowychmleka przekroczy³o przys³uguj¹ceim kwoty indywidualne.

Jeœli wstêpne wyliczenia siê po-twierdz¹, Polska ju¿ po raz drugizap³aci karê za nadprodukcjê. Po-przednio taka sytuacja zdarzy³a siêw roku kwotowym 2005/2006, gdyPolska przekroczy³a swój limito 296 tys. ton, czyli 3,4 proc., a rol-nicy zap³acili ponad 64 mln eurokary.

W województwie podkarpackimw roku kwotowym 2012/2013 mle-ko do obrotu wprowadza³o 5400dostawców hurtowych, których

– Jeœli wstêpne wyliczenia Agencji

siê potwierdz¹, limit produkcji mle-

ka zostanie przekroczony przez Pol-

skê nieznacznie – mówi Bernade-

ta D¿ugan, kierownik rzeszow-

skiej ARR i t³umaczy: – Jeszcze

kilka miesiêcy temu Polsce grozi³a

nadprodukcja mleka na poziomie

3-5 proc. Jednak informacje ARR

o mo¿liwoœci nadprodukcji wp³ynê-

³y na ograniczenie dostaw. Poza

tym czêœæ producentów mleka do-

kupi³a kwoty mleczne od rolników

którzy ich nie wykorzystywali.

³¹czny limit produkcyjny wynosi³ponad 118 mln kg. W okresie od1 kwietnia 2012 r. do 31 marca2013 r. na terenie województwapodkarpackiego skupiono ogó³emponad 107 mln kg mleka, tym sa-mym stopieñ wykorzystania kwotindywidualnych przys³uguj¹cychdostawcom hurtowym wyniós³91,22%. Z terenu Podkarpacia sza-cuje siê, ¿e ok. 600 dostawców hur-towych przekroczy³o swoje indywi-dualne limity produkcyjne. Woje-wództwo podkarpackie klasyfikujesiê na drugim miejscu w kraju podwzglêdem iloœci dostawców bezpo-œrednich. W roku kwotowym 2012/2013 tysi¹c czterystu dostawcówbezpoœrednich wprowadza³o bez-poœrednio na rynek mleko i jegoprzetwory, ³¹czny limit jakim dys-ponowali dostawcy bezpoœredniwynosi³ 6 688 153 kg.

Mechanizm kwotowaniaprodukcji mleka, funkcjo-nuj¹cy w Polsce od 2004 r.s³u¿y stabilizacji i rozwojo-wi polskiego sektora mle-czarskiego. Jego g³ównymcelem jest zachowanie rów-nowagi na r ynku mlekai przetworów mlecznych po-miêdzy popytem i poda¿¹oraz zapewnienie dostaw-com zbytu na wyprodukowa-ne mleko i uzyskanie za niekorzystnej ceny.

Niewielkie przekroczeniekwoty mlecznej

Po wprowadzeniu i zweryfikowa-niu informacji rocznych przekaza-nych przez podmioty skupuj¹cei dostawców bezpoœrednich do sys-temów informatycznych ARR zosta-nie przekazana informacja szczegó-³owa dotycz¹ca rozliczenia rokukwotowego 2012/2013.

Do dnia 15 wrzeœnia 2013 r.w odniesieniu do dostawców hur-towych, w³aœciwi miejscowo dyrek-torzy Oddzia³ów Terenowych ARRdokonaj¹ rozliczenia wykorzysta-nia kwot indywidualnych przys³u-guj¹cych dostawcom oraz ustal¹wysokoœæ nale¿nych op³at z tytu-³u przekroczenia limitów produk-cyjnych.

Bernadeta D¿ugan

Kierownik Sekcji

Kwotowania Produkcji Mleka

OT ARR Rzeszów

Jak wynika ze wstêpnych wyliczeñ Agencji Rynku Rolnego, Polskaprzekroczy³a limit produkcji mleka o ok. 10 mln kg, czyli o 0,1%.To oznacza, ¿e z tytu³u nadprodukcji polscy producenci bêd¹musieli zap³aciæ karê, która wyniesie ok. 11,7 mln z³ (2,8 mln euro).


PORADY PRAWNE

Czasowego wycofania z ruchu dokonuje starosta w³aœci-wy ze wzglêdu na miejsce ostatniej rejestracji pojazdu, nawniosek w³aœciciela pojazdu lub podmiotu, któremu powie-rzono pojazd przez zagraniczn¹ osobê fizyczn¹ lub prawn¹,w drodze decyzji o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu.

Jakie pojazdy można wycofać z ruchu?Wycofaniu czasowemu podlegaj¹ zarejestrowane samo-

chody ciê¿arowe i przyczepy o dopuszczalnej masie ca³kowi-tej od 3,5 t, ci¹gniki samochodowe, pojazdy specjalne orazautobusy. Ustawodawca tym samym wykluczy³ mo¿liwoœæ cza-sowego wyrejestrowania pojazdu osobowego do 3,5 t. Traf-nie specjaliœci podkreœlaj¹, ¿e celem wprowadzenia takiegorozwi¹zania by³a mo¿liwoœæ czasowego wycofania pojazdówz ruchu wykorzystywanych do prowadzenia dzia³alnoœci go-spodarczej. Ma to szczególne znaczenie przy czasowym za-wieszeniu dzia³alnoœci gospodarczej przez przedsiêbiorcê.

Na jak długo można wycofać pojazduz ruchu?

Decyzja o czasowym wycofaniu pojazdu z ruchu wyda-wana jest przez starostê po z³o¿eniu przez w³aœciciela pojaz-du lub w³aœciwy podmiot do depozytu u starosty dowodurejestracyjnego i tablic rejestracyjnych. Czasowe wycofaniepojazdu z ruchu nastêpuje na okres od 2 do 24 miesiêcy.Okres wycofania mo¿e byæ tak¿e jednorazowo przed³u¿o-ny, jednak ³¹cznie nie mo¿e przekraczaæ 48 miesiêcy, licz¹cod dnia wydania decyzji o jego wycofaniu z ruchu. W tymczasie obowi¹zkiem w³aœciciela lub w³aœciwego podmiotu jestzapewnienie wycofanemu z ruchu pojazdowi postoju pozadrog¹ publiczn¹ i stref¹ zamieszkania. Owo zabezpieczenie

powinno polegaæ na zabezpieczeniu pojazdu przed mo¿li-woœci¹ jego uruchomienia przez osobê niepowo³an¹ orazna zachowaniu innych œrodków ostro¿noœci niezbêdnychdo unikniêcia wypadku.

Ile to kosztuje?Op³ata za decyzjê o czasowym wycofaniu pojazdu z ru-

chu wynosi 80 z³ za 2 miesi¹ce. Op³ata ta ulega zwiêkszeniuza ka¿dy kolejny miesi¹c czasowego wycofania pojazduz ruchu o 4 z³ – od 3 do 12 miesiêcy, o 2 z³ – od 13 do24 miesi¹ca oraz o 0,25 z³ – od 24 do 48 miesi¹ca. Nale¿ypamiêtaæ, ¿e po up³ywie okresu czasowego wycofania po-jazdu z ruchu organ rejestruj¹cy, na pisemny wniosek w³a-œciciela pojazdu oraz po do³¹czeniu decyzji o czasowymwycofaniu pojazdu z ruchu, zwraca w³aœcicielowi pojazdudowód rejestracyjny i tablice rejestracyjne.

Co ze składką ubezpieczeniową?Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu, skutkuje zmniej-

szeniem prawdopodobieñstwa wypadku w okresie ubezpie-czenia. Zak³ad ubezpieczeñ, na wniosek posiadacza pojaz-du mechanicznego, jest obowi¹zany do proporcjonalnegoobni¿enia sk³adki ubezpieczeniowej na okres czasowegowycofania pojazdu z ruchu. W tym przypadku sk³adka ubez-pieczeniowa, po uwzglêdnieniu przys³uguj¹cych posiadaczo-wi pojazdu mechanicznego zni¿ek sk³adki, ulega obni¿e-niu nie mniej ni¿ o 95%. Obowi¹zkiem posiadacza pojazdujest niezw³oczne powiadomienie zak³adu ubezpieczeño ustaniu czasowego wycofania pojazdu z ruchu. W raziejego niedope³nienia, zak³ad ubezpieczeñ mo¿e odpowied-nio podwy¿szyæ sk³adkê ubezpieczeniow¹, pocz¹wszy oddnia, w którym usta³o czasowe wycofanie pojazdu z ruchu.

Bogus³aw Sowa

_______________________

Podstawa prawnaustawa z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst

jedn. Dz.U. z 2005 r., nr 108, poz. 908 ze zm.).;- ustawa z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowi¹zkowych,

Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim BiurzeUbezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. nr 124, poz. 1152ze zm.);

- rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury z 23 grudnia 2004 r.w sprawie czasowego wycofania pojazdów z ruchu (Dz.U.nr 285, poz. 2856 ze zm.).

Wg danych Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kie-

rowców, w 2010 r. z mo¿liwoœci czasowego wyco-

fania pojazdu z ruchu skorzysta³o oko³o 14 tys.

posiadaczy pojazdów. Mo¿liwoœæ ta jest szczegól-

nie korzystna dla przedsiêbiorców, którzy z uwa-

gi na swoj¹ sytuacjê mog¹ zaoszczêdziæ na obo-

wi¹zkowym ubezpieczeniu pojazdu. Takie korzyst-

ne rozwi¹zanie dla przedsiêbiorców powoduje

jednak zmniejszenie dochodu samorz¹dów, do

których wp³ywa podatek od œrodków transportu.

Bogus³aw Sowa

– doktor nauk

prawnych, cz³onek

Izby Adwokackiej

w Rzeszowie

Czasowe wycofanie pojazdu z ruchu daje mo¿liwoœæ osobomprowadz¹cym dzia³alnoœæ gospodarcz¹ zaoszczêdzenia œrodkówfinansowych w sytuacji, gdy pojazd danego rodzaju przez jakiœokres czasu nie bêdzie przedsiêbiorcy potrzebny.

Czasowe wycofaniepojazdu z ruchu


Na pytaniazadawane przezrolników odpowiadaWiesław Lada,dyrektor OR KRUSw Rzeszowie.

INFORMACJE KRUS

Spadek,a renta rolnicza

Pobieram rentę rolnicząw KRUS. Po przekazaniu wła-snego gospodarstwa rolnegorenta wpłacana jest w cało-ści. W miesiącu kwietniu br.w wyniku spadku po zmar-łych rodzicach otrzymałemgrunty rolne o powierzchniponad 2 ha, których nie użyt-kuję. Czy powinienem zgłosićten fakt w KRUS i czy nadalbędzie mi przysługiwała wy-płata pełnej renty?

Zgodnie z art. 28 ust. 9 ustawy z dnia20.12.1990 r. o ubezpieczeniu spo³ecz-nym rolników (Dz.U. z 2008 r. nr 50,poz. 291 z póŸn. zm.) w przypadkupodjêcia dzia³alnoœci rolniczej na grun-tach nabytych w drodze dziedziczeniawyp³ata czêœci uzupe³niaj¹cej emerytu-ry, renty nie ulega zawieszeniu przezokres jednego roku. Zawieszenie doty-czy wy³¹cznie czêœci uzupe³niaj¹cejœwiadczenia.

Zgodnie z art. 38 ustawy domnie-mywa siê, ¿e w³aœciciel u¿ytków rol-nych prowadzi dzia³alnoœæ rolnicz¹na tych gruntach.

Jednak¿e samo nabycie w³asnoœcigospodarstwa rolnego w drodzedziedziczenia nie musi stanowiæpodstawy do zawieszenia wyp³atyœwiadczenia po up³ywie roku, je¿eliemeryt, rencista udowodni, ¿e nieprowadzi dzia³alnoœci rolniczej natych gruntach (np. gospodarstworolne po³o¿one jest w znacznej od-leg³oœci od miejsca zamieszkaniai u¿ytkuje je inna osoba).

Sprawy takie rozpatrywane s¹ indy-widualnie, a ciê¿ar udowodnienia, ¿egospodarstwo nie jest u¿ytkowane spo-czywa na renciœcie. Fakt nabycia gospo-darstwa nale¿y zg³osiæ w KRUS.

Interpretacja powy¿sza dotyczywy³¹cznie gruntów nabytych w dro-dze dziedziczenia.

Dodatekpielęgnacyjny

W tym roku kończę 75 latżycia. Pobieram emeryturęrolniczą. Słyszałem, że poukończeniu 75 lat przysługu-je mi dodatek pielęgnacyjny.Czy muszę zgłosić wnioseko podwyższenie emerytury?

Dodatek pielêgnacyjny przys³u-guje osobie uprawnionej do emery-tury lub renty, je¿eli osoba ta ukoñ-czy 75 lat ¿ycia.

Dodatek zostanie przyznany z urzê-du przez KRUS dlatego nie ma potrze-by zg³aszania wniosku w tym zakresie.W przypadku prowadzenia dzia³alnoœcirolniczej, je¿eli czêœæ uzupe³niaj¹caemerytury lub renty jest zawieszona do-datek pielêgnacyjny nie przys³uguje.

Wypadek przy pracyrolniczej

Czy rolnik, który pozostajew zatrudnieniu i podlegaubezpieczeniom społecznymw ZUS może zostać objętyochroną ubezpieczeniowąz tytułu wypadku przy pracyrolniczej?

Rolnik, jego ma³¿onek lub do-mownik, którzy podlegaj¹ innemu

ubezpieczeniu spo³ecznemu albomaj¹ ustalone prawo do emeryturylub renty lub do œwiadczeñ z ubez-pieczeñ spo³ecznych, mog¹ zostaæobjêci ochron¹ ubezpieczeniow¹ odnastêpstw powsta³ych wskutek wy-padku przy pracy rolniczej.

Realizacja tego ubezpieczeniaodbywa siê na zasadzie dobrowolno-œci, a dla nawi¹zania stosunku ubez-pieczeniowego konieczne jest z³o¿e-nie przez zainteresowanego wnioskuo objêcie tym rodzajem ubezpiecze-nia.

Poniewa¿ jest to ubezpieczenieo charakterze dobrowolnym, ma doniego zastosowanie rygoryzm zwi¹-zany z terminow¹ op³at¹ sk³adek nato ubezpieczenie i konsekwencjaw postaci wy³¹czenia z ubezpiecze-nia na wypadek uchybienia temuobowi¹zkowi.

W chwili obecnej miesiêczne orazkwartalne sk³adki na to ubezpiecze-nie wynosz¹ odpowiednio 14 z³i 42 z³.

Gdy wielkośćgospodarstwasię zmienia

Czy ubezpieczeni rolnicy win-ni każdorazowo informowaćKRUS o zmianach wielkościgospodarstwa rolnego nastę-pujących po nabyciu lub zby-ciu nieruchomości rolnych?

Rolnicy ka¿dorazowo, nie czeka-j¹c na wezwanie KRUS winni infor-mowaæ KRUS w terminie 14 dnio zmianach wielkoœci powierzchniposiadanego gospodarstwa rolnego,przedk³adaj¹c we w³aœciwych sobiejednostkach organizacyjnych KRUSkserokopie dokumentów wyzbyciasiê lub nabycia w³asnoœci lub posia-dania nieruchomoœci rolnych wrazz aktualnym zaœwiadczeniem organupodatkowego (wójta gminy, burmi-strza lub prezydenta miasta) o aktu-alnej wielkoœci tego gospodarstwarolnego.

Obowi¹zek powy¿szy wynika z tre-œci art. 37 ust 1. ustawy o ubezpie-czeniu spo³ecznym rolników.


INFORMACJE PAE

Rolnictwo ma bardzo dobre warunki wykorzystaniawszystkich rodzajów odnawialnych Ÿróde³ energii. Produk-cja rolnicza, jak te¿ gospodarstwa wiejskie posiadaj¹ du¿ezapotrzebowanie na niskotemperaturowe Ÿród³a energii(30-500C) w produkcji roœlinnej, tj. suszarnictwie produk-tów rolniczych, produkcji warzyw w szklarniach i tunelachfoliowych, produkcji zwierzêcej, w lokalnych ma³ych za-k³adach przetwórstwa rolno-spo¿ywczego, mleczarniach

i gospodarstwach domowych. Jednoczeœnie rolnictwo po-siada znaczne zasoby odpadów w produkcji rolniczej i le-œnej, biomasy z plantacji wierzby, krzewów i traw oraz od-pady w produkcji zwierzêcej, które to mog¹ byæ wykorzy-stane na cele energetyczne w postaci paliw sta-³ych, ciek³ych i gazowych.

Niewystarczaj¹ce inwestycje w zwiêkszenieprodukcji energii i modernizacjê sieci przesy³o-wej przez du¿e firmy koncerny energetycznestan¹ siê ju¿ wkrótce powa¿nym problemem dlamieszkañców obszarów wiejskich. Niezurbanizo-wane rejony Polski w niedalekiej perspektywiezagro¿one bêd¹ niedoborami w dostawach ener-gii. Pomocna mo¿e okazaæ siê tzw. energetyka prosumenc-ka, oparta na mikroŸród³ach energii wykorzystuj¹cych OZE.Budowane przy domach jednorodzinnych i gospodarstwachrolnych mikroinstalacji do produkcji energii elektryczneji ciep³a z wykorzystaniem kolektorów s³onecznych, ma³ychelektrowni wiatrowych, instalacji fotowoltaicznych, czy te¿biomasy mog¹ byæ sposobem na to jak zaradziæ groŸbie de-ficytu energii, nie czekaj¹c a¿ w naszym kraju powstan¹ du¿ebloki energetyczne czy te¿ elektrownie atomowe.

Na obszarach wiejskich mieszka oko³o 14 mln osób. TopokaŸny procent naszego spo³eczeñstwa. Wa¿ne jest, aby

mieszkañcy i ich domy stali siê istotnymi graczami na kra-jowym rynku energii. Problemy niedoborów energii bêd¹szczególnie widoczne nie w du¿ych miastach, ale w³aœniena obszarach wiejskich. To w³aœnie one mog¹ wspieraæ po-trzeby energetyczne kraju, jeœli zamienimy konsumentówenergii w prosumentów z mo¿liwoœci¹ tworzenia mikroŸ-róde³, które bêd¹ zaspokaja³y ich potrzeby i potrzeby naj-bli¿szego otoczenia.

Ogromny potencja³ tkwi w du¿ych gospodarstwachrolnych, które maj¹ istotne potrzeby energetyczne. Niewiemy do koñca ile jest gospodarstw na wsi. Nie wiemytym bardziej jakie jest zu¿ycie energii w rolnictwie. Przyj-muj¹c liczbê 2 mln gospodarstw rolnych – czêœæ z nichto gospodarstwa towarowe. Tacy prosumenci mog¹w ma³ej skali przyk³adowo z biomasy produkowaæ i cie-p³o i energiê elektryczn¹. Je¿eli 100 tys. gospodarstwwytworzy na niedu¿¹ skalê energiê elektryczn¹ i pomno-¿ymy j¹ przez generatory o mocy 20 KW to mamy w ska-li kraju 2 GW mocy. To jest tyle ile mo¿e wyprodukowaæjeden blok elektrowni atomowej! I co wa¿ne: skutkównegatywnych dla œrodowiska nie ma. Poza tym obszarywiejskie mog¹ te¿ byæ Ÿród³em zaopatrzenia w energiêdla miast. Obszary niezurbanizowane mog¹ staæ siê si³¹napêdow¹, która uzupe³ni braki kraju w zaopatrzeniuna energiê.

Mo¿na przyj¹æ, ¿e rolnictwo zu¿ywa 6 proc. energii pier-wotnej wytwarzanej w kraju. To nie jest du¿o, ale ta ener-gia przek³ada siê w efekcie mno¿nikowym na olbrzymi¹

wartoœæ dodan¹ dla gospodarki.Œrednio w UE koszty energiiw produkcji rolnej stanowi¹6 proc. W Polsce ten udzia³ jestnajwy¿szy w UE i wynosi ponad12 proc., a mimo to polskie rol-nictwo radzi sobie doskonale. Tosektor o najwy¿szej skali ekspor-tu. Liberalizacja rynku energii

oznacza jednak, ¿e jeœli ktoœ jest daleko od elektrownii linii przesy³owych i zu¿ywa ma³o energii to du¿o za ni¹p³aci. W scentralizowanym systemie zaopatrzenia w ener-giê, który mamy w tej chwili, rolnictwo bêdzie p³aciæ zani¹ tylko wiêcej i wiêcej, a¿ dojdzie do tego, ¿e odbije siêto na bezpieczeñstwie energetycznym i bezpieczeñstwie¿ywnoœciowym kraju.

Źródło: wnp.pl

Kinga Kalandyk, Prezes Zarz¹du

Podkarpacka Agencja Energetyczna Sp. z o.o.

Mikroinstalacje odnawialnych źródełenergii szansą rozwoju rolnictwa

– Zacofanie energetyki

systemowej jest szans¹ na

rozwój energetyki rozpro-

szonej – dostrzega Kin-ga Kalandyk, prezeszarz¹du Podkarpac-kiej Agencji Energety-czenej i dodaje: – Nie-

stety bariery administra-

cyjne najbardziej blokuj¹

uwolnienie energii do

dzia³ania, któr¹ posia-

daj¹ mieszkañcy wsi.

Niezurbanizowane rejo-

ny Polski w niedalekiej

perspektywie zagro¿o-

ne bêd¹ niedoborami

w dostawach energii.

„

Energia odnawialna powinna i mo¿e staæ siê dla polskiej wsi niezwykle intrat-nym przedsiêwziêciem. U naszych zachodnich s¹siadów ma³e elektrownie wia-trowe czy biogazownie s¹ jednym ze Ÿróde³ znacznych zysków dla tamtejszychrolników.


PORADY WETERYNARYJNE/ WIORiN

Stany zapalne gruczo³u mlekowegou krów stanowi¹ przyczynê nie tylkocierpieñ zwierz¹t, ale przede wszystkimpowa¿nych strat ponoszonych przezhodowców i przemys³ mleczarski.

Szczególnie korzystne warunki do za-ka¿enia wymienia maj¹ miejsce podczasdoju oraz bezpoœrednio po nim, kiedykana³y strzykowe s¹ otwarte. Dlatego bar-dzo wa¿n¹ rzecz¹ jest higiena oko³oudo-jowa. Sprzyjaj¹c¹ okolicznoœci¹ koñcz¹c¹siê zapaleniem wymienia jest tak¿e uszko-dzenie kana³u strzykowego. Ryzyko in-fekcji i czêstotliwoœæ zachorowañ s¹ wiêk-sze w du¿ych gospodarstwach. Zaka¿e-niom sprzyja te¿ nadmierne zagêszcze-nie zwierz¹t, nieodpowiednie legowiska,z³a higiena i ¿ywienie.

Nale¿y podkreœliæ, ¿e wœród pato-genów mastitis znajduj¹ siê drobno-ustroje potencjalnie niebezpiecznedla cz³owieka. Szczególnie niebez-pieczne s¹ zapalenia spowodowaneprzez gronkowca z³ocistego, bardzotrudne do wyleczenia i niektóre pa-ciorkowce. Zapalenia wymion mog¹powodowaæ tak¿e niektóre mykopla-zmy, grzyby, wirusy, pa³eczki Gramujemne (najczêœciej E. coli).

INFORMACJAPodkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Roœlin i Nasien-nictwa w Rzeszowie informuje, ¿e 27 kwietnia 2013 r. wesz³aw ¿ycie ustawa z 8 marca 2013 r. o œrodkach ochrony roœlin(Dz.U. poz. 455).

Ustawa o œrodkach ochrony roœlin wdra¿a postanowienia dyrektywy PEi Rady 2009/128/WE z 21 paŸdziernika 2009 r. ustanawiaj¹cej ramy wspólno-towego dzia³ania na rzecz zrównowa¿onego stosowania pestycydów oraz sta-nowi wykonanie przepisów rozporz¹dzenia (WE) nr 1107/2009 PE i Radyz 21 paŸdziernika 2009 r. dotycz¹cego wprowadzania do obrotu œrodków ochro-ny roœlin oraz uchylaj¹cego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG.

Ww. ustawa wprowadza nowe zasady prowadzenia obrotu i stosowaniaœrodków ochrony roœlin w tym prowadzenia badañ sprawnoœci technicznejsprzêtu przeznaczonego do stosowania œrodków ochrony roœlin oraz szko-leñ w zakresie œrodków ochrony roœlin. Ustawa o œrodkach ochrony roœlinzawiera równie¿ przepisy, które od 1 stycznia 2014 r. na³o¿¹ na profesjonal-nych u¿ytkowników œrodków ochrony roœlin obowi¹zek przestrzegania za-sad integrowanej ochrony roœlin.

Andrzej Regu³a

Podkarpacki Wojewódzki Inspektor Ochrony Roœlin i Nasiennictwa

Du¿¹ trudnoœci¹ w leczeniu zapa-leñ jest coraz wiêksza odpornoœæ czyn-ników chorobotwórczych na antybio-tyki i inne leki. Stany zapalne wymie-nia krów w Polsce s¹ ci¹gle nadal bar-

Straty hodowców s¹ skutkiem obni¿enia produkcji i jakoœci higienicznej mleka, wzrostu zaburzeñ

p³odnoœci krów i chorób ciel¹t oraz wiêkszych kosztów diagnostyki i terapii – przypomina lek. wet.

Jerzy Kocój

Przyczyny mastitisZapalenie gruczo³u mlekowego – mastitis wywo³uje ponad 150 ga-tunków drobnoustrojów, wœród których znajduj¹ siê bakterie, my-koplazmy, grzyby, glony i wirusy. Patogenem jest mikroorganizm,który wywo³uje niepo¿¹dan¹ reakcjê u zaka¿onego zwierzêcia.

dzo aktualnym problemem. W ostat-nim czasie mo¿na zauwa¿yæ spadekzachorowañ na kliniczn¹ postaæ ma-stitis – t¹ widoczn¹, natomiast postaæpodkliniczna wystêpuje coraz czêœciej.Zjawiskiem nowym natomiast jest na-rastaj¹cy problem stanów zapalnychwymienia u cielnych ja³ówek. Nowemetody leczenia powoduj¹, i¿ bakte-rie mog¹ traciæ i odzyskiwaæ wra¿li-woœæ na antybiotyki. Istniej¹ce proble-my, jak te¿ stwierdzone nowe zjawiska,s¹ nastêpstwem zarówno szybkichzmian w hodowli byd³a mlecznegoi produkcji mleka, jak te¿ wprowadze-nia nowych programów profilaktycz-no-leczniczych. Stany zapalne gruczo-³u mlekowego, mimo pewnych zmiandotycz¹cych leczenia i profilaktyki, sta-nowi¹ jednak ci¹gle aktualne, a w wie-lu gospodarstwach trudne zagadnie-nie, chocia¿ dziêki coraz wiêkszej wie-dzy i praktyce, coraz bardziej mo¿li-we do rozwi¹zania.

W nastêpnym numerze napiszê natemat rozpoznawania, leczenia i zwal-czania mastitis.

Lek. wet. Jerzy Kocój

Us³ugi weterynaryjne B³a¿owa

Piœmiennictwo:

Na podstawie „Wystêpowanie i czynniki ma-

stitis” prof. dr hab. E. Malinowski MW X.


INFORMACJE OSChR

Przed zastosowaniem nawozów musimy wiedzieæ jakiemamy gleby, jaka jest ich zasobnoœæ w makro- i mikroele-menty, jakie jest przede wszystkim zakwaszenie, aby zasto-sowaæ ewentualnie odpowiedni¹ dawkê wapna. Nawo¿e-nie powinno byæ zbilansowane, poparte zawsze analiz¹chemiczn¹ gleby czy pod³o¿a, wykonane we w³aœciwym cza-sie odpowiednim typem nawozu.

Rola wapnia w glebie

Zazwyczaj pamiêtamy o trzech podstawowych sk³adni-kach pokarmowych roœlin tj. fosforze, potasie, azocie,a zapominamy o wapniu, którego rolê mo¿emy rozpatry-waæ w dwóch aspektach: jako œrodek odkwaszaj¹cy glebê,decyduj¹cy o pobieraniu przez korzenie z roztworu glebo-wego azotu, fosforu, potasu i magnezu oraz jako sk³adnikpokarmowy, który roœliny pobieraj¹ wbudowuj¹c w swojetkanki. Wapñ pobrany przez roœliny przemieszcza siê w nichbardzo powoli, a ewentualne niedobory obserwowane s¹w wierzcho³kowych czêœciach roœlin i na owocach.

Niedobór wapnia powoduje u:� pomidora i papryki – such¹ zgniliznê wierzcho³kow¹owoców,� kapusty brukselskiej – zewnêtrzne brunatnienie,� sa³aty zielonej – zamieranie i zwijanie siê brzegów liœci.

Rola wapnia w glebie jest bardziej z³o¿ona ni¿ w roœli-nie. Obecnoœæ wapnia w glebie wp³ywa na: regulacjê od-czynu, poprawê w³aœciwoœci fizycznych, zwiêkszenie inten-sywnoœci przemian substancji organicznej i aktywnoœcipo¿ytecznej mikroflory glebowej oraz na rozpuszczalnoœæi mobilnoœæ metali ciê¿kich.

Wiêkszoœæ gatunków roœlin warzywnych ma bardzo du¿ewymagania w stosunku do odczynu, co ilustruje tabela.

Z tabeli wynika, ¿e uprawiane w naszych warunkach kli-matycznych warzywa wymagaj¹ w wiêkszoœci pH (odczynu)lekko kwaœnego i obojêtnego (pH 6,0 – 7,0).

W województwie podkarpackim wskaŸnik gleb o odczy-nie bardzo kwaœnym i kwaœnym wynosi 65 – 70% i od latnie ulega poprawie, dlatego te¿ regulacja odczynu jestkoniecznoœci¹.

Zasady

Przy prowadzeniu wapnowania nale¿y stosowaæ siê doogólnie przyjêtych zasad. Nawozy wapniowe powinno siêstosowaæ pod przedplon, po którym uprawiana bêdzieroœlina najbardziej wymagaj¹ca pod wzglêdem odczynugleby (cebula, groch, fasola). Termin wapnowania powi-nien byæ tak dobrany, aby regulacja odczynu nie powodo-wa³a strat azotu i fosforu z nawozów mineralnych i natu-ralnych. Nawozów azotowych w formie amonowej (siarczanamonu, saletra amonowa) i fosforowych w postaci super-fosfatów nie powinno siê stosowaæ bezpoœrednio przed lubpo wapnowaniu. Ta uwaga dotyczy równie¿ nawozów na-turalnych (gnojówka, gnojowica, obornik). Wa¿na jest te¿forma stosowanych nawozów wapniowych w zale¿noœci odzwiêz³oœci gleby. Na gleby œredniozwiêz³e i ciê¿kie o moc-nym kompleksie sorpcyjnym zaleca siê wapno tlenkowe,natomiast na lekkie wêglanowe lub tlenkowo-wêglanowe.

Planuj¹c wapnowanie nale¿y pamiêtaæ o gatunkach ro-œlin, które negatywnie reaguj¹ na „œwie¿e” wapnowaniemimo du¿ych wymagañ w stosunku do odczynu (pH 6,0– 7,2). Nale¿¹ do nich: groch, fasola, marchew, pietrusz-ka, seler, pomidor, ogórek oraz dynia. Roœlin tych nie na-le¿y uprawiaæ bezpoœrednio po zastosowaniu wapna leczw roku nastêpnym.

Badania agrotechnicznesą ważne

Nawo¿enie czy wapnowanie powin-no byæ poprzedzone badaniami agro-chemicznymi gleby w oparciu o któremo¿na w³aœciwie okreœliæ dawkê nawo-zów i dostosowaæ do stwierdzonego od-czynu dawkê wapna (CaO).

Zachêcam do korzystania z us³ugOkrêgowej Stacji Chemiczno-Rolniczejw zakresie badañ ziem i pod³o¿y ogrod-niczych oraz doradztwa nawozowego.

Jan Pêcek, OSChR Rzeszów

Rola wapniaw uprawie warzywPoznanie w³aœciwoœci fizykochemicznych gleb daje mo¿liwoœæ precyzyjnego oraz tañszego nawo¿e-nia i dokarmiania roœlin.

Wymagana wartoœæ pH dla wybranych gatunków warzyw w uprawie polowej


WIEŒCI Z PODKARPACKIEGO URZÊDU WOJEWÓDZKIEGO

Ocena stanu rolnictwai obszarów wiejskichPodkarpacia

cz. VI

Dodatkowe i alternatywne kierunkiprodukcji rolnej

Wdra¿any od pocz¹tku minionej dekady wielofunkcyj-ny model rozwoju obszarów wiejskich w powi¹zaniu z trwa-j¹c¹ modernizacj¹ rolnictwa umo¿liwi³ wprowadzenie doœrodowisk wiejskich i gospodarstw rolnych w województwiepodkarpackim coraz wiêcej takich funkcji, które sprzyjaj¹prowadzeniu produkcji rolniczej z zachowaniem ochronyœrodowiska i walorów przyrodniczych, oraz pozwalaj¹ ge-nerowaæ pozarolnicze i alternatywne Ÿród³a dochodu.

Wraz z powolnym odchodzeniem od tradycyjnego rol-nictwa coraz wiêkszego znaczenia nabiera produkcja ¿yw-noœci metodami ekologicznymi. Temu kierunkowi sprzy-ja niska intensywnoœæ produkcji rolnej, która praktycz-nie nie spowodowa³a degradacji œrodowiska, jak równie¿stosunkowo niewielki stopieñ zurbanizowania terenu wo-jewództwa. Dodatkowym atutem do rozwoju tego kierun-ku jest du¿y potencja³ si³y roboczej, szczególnie w œrodo-wisku wiejskim.

Produkcja ekologicznej ¿ywnoœci na terenie wojewódz-twa podkarpackiego rozpoczêta zosta³a w koñcu lat 90.,zaœ jej dynamiczne przyœpieszanie nast¹pi³o po 2001 r.i zwi¹zane by³o z wprowadzeniem ustawy o rolnictwie eko-logicznym, okreœlaj¹cej warunki produkcji, przetwórstwai obrotu produktami ekologicznymi. W roku 2010 ogólnaliczba gospodarstw ekologicznych (objêtych kontrol¹i certyfikacj¹) w województwie podkarpackim wynosi³a2091, co plasowa³o go na IV miejscu w kraju, natomiast³¹czna powierzchnia upraw prowadzonych w tym systemiewynosi³a 31,9 tys. ha (ósme miejsce w kraju).

Wraz ze wzrostem iloœci gospodarstw ekologicznychpowsta³y zak³ady przetwarzaj¹ce surowce ich produkcji.W roku 2010 funkcjonowa³o na terenie Podkarpacia22 przetwórnie przetwarzaj¹ce i wprowadzaj¹ce do obro-tu rynkowego ¿ywnoœæ ekologiczn¹.

Liczba gospodarstw ekologicznych

w woj. podkarpackim na przestrzeni lat 2002–2010

Źródło: dane GIJHAR-S, opracowanie BIP PODR Boguchwa³a

Rolnicy prowadz¹cy produkcjê ekologiczn¹ otrzymuj¹wsparcie finansowe, które pochodzi m.in. z bud¿etu kra-jowego i bud¿etu UE w ramach realizacji przedsiêwziêæzaliczonych do dzia³añ rolnoœrodowiskowych, które wcze-œniej objête by³y PROW 2004-2006, zaœ obecnie stanowi¹dzia³anie w ramach PROW 2007-2013.

Dla przyk³adu w roku 2009 z tytu³u prowadzenia pro-dukcji ekologicznej w ramach wspomnianych Programów

rolnicy z woj. podkarpackiegootrzymali dotacjê w ³¹cznej kwo-cie 14,3 mln z³, a w roku 2010– 15,3 mln z³.

Jedn¹ z wa¿nych dzia³alnoœcidodatkowych, coraz czêœciej po-dejmowanych przez rolnikóww niektórych rejonach wojewódz-twa s¹ us³ugi agroturystyczne.Maj¹ one miejsce przede wszyst-kim na tych terenach, gdzie ist-niej¹ atrakcyjne walory przyrodni-czo-krajobrazowe.

Aktualnie na Podkarpaciudzia³alnoœæ agroturystyczn¹ pro-

Wyniki Powszechnego Spisu Rolnego z 2010 r. pozwalaj¹ na przedstawienie aktualnego stanu rolnic-twa i obszarów wiejskich Podkarpacia i na okreœlenie zakresu zmian zachodz¹cych w tym sektorze.

Tabela 1. Rolnictwo ekologiczne w województwie podkarpackim na tle kraju

w latach 2002-2010

Źródło: dane GIJHAR-S, opracowanie BIP PODR Boguchwa³a


WIEŒCI Z PODKARPACKIEGO URZÊDU WOJEWÓDZKIEGO

W kolejnym numerze miesięcznika Agro Pod-karpacie przeczytacie Państwo o wsparciu fi-nansowym rolnictwa i obszarów wiejskichw województwie podkarpackim w latach 2002-2010.

wadzi 612 gospodarstw, które ³¹cznie dysponuj¹ 2352 po-kojami goœcinnymi, gdzie znajduje siê 6081 miejsc nocle-gowych. Gospodarstwa te oferuj¹ stosunkowo tanie spê-dzenie wypoczynku po³¹czonego z szeregiem atrakcji tu-rystycznych i kulturowych, a czêsto równie¿ mo¿liwoœæ za-kupu ¿ywnoœci posiadaj¹cej certyfikat jakoœci ekologicznej.

Nale¿y podkreœliæ, ¿e agroturystyka stanowi istotny ele-ment aktywizacji zawodowej, zaœ podjecie dzia³alnoœci go-spodarczej w tym zakresie stwarza mo¿liwoœæ pracy dlawszystkich cz³onków rodziny, a tak¿e dla innych osób za-mieszka³ych w œrodowisku wiejskim.

Na terenie województwa systematycznie rozwijana jestprodukcja ¿ywnoœci o wysokich parametrach jakoœciowychwytwarzanej w oparciu o sprawdzone w odleg³ej przesz³o-œci receptury okreœlone mianem tradycyjnych. Wytwarza-ne w tym systemie produkty tradycyjne po spe³nieniu okre-œlonych wymogów proceduralnych uzyskuj¹ swego rodza-ju ochronê prawn¹ poprzez rejestracjê i umieszczenie ichna Liœcie produktów tradycyjnych prowadzonej przez Mi-nistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Z województwa podkarpackiego na wspomnian¹ Listêwpisane zosta³o 123 produkty tradycyjne i pod tym wzglê-dem zajmuje ono trzecie miejsce w kraju (za pomorskimi œl¹skim). Ponadto do funkcjonuj¹cego na poziomie UEeuropejskiego rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia

Tabela 2. Gospodarstwa agroturystyczne w woj. podkarpackim – stan w czerwcu 2012 r.

Źródło: dane PODR Boguchwa³a (strona BIP)

zosta³y wpisane z Podkarpacia jako tzw. „produkt regio-nalny” dwa produkty, mianowicie: Podkarpacki miód spa-dziowy oraz Fasola wrzawska.

Pewnego rodzaju alternatywne Ÿród³o dochodóww warunkach woj. podkarpackiego od kilku lat stanowi pro-dukcja biomasy wykorzystywanej na cele energetyczne. Wy-

stêpuj¹ bowiem korzystnewarunki glebowo-klima-tyczne do uprawy roœlinrolniczych z przeznacze-niem m.in. na potrzebyprzemys³u nie¿ywnoœcio-wego, w tym jako surowiecdo wytwarzania energiicieplnej b¹dŸ biopaliwp³ynnych.

Wed³ug szacunkowychustaleñ ³¹czna powierzch-nia u¿ytków rolnych w na-szym województwie przy-datnych do uprawy roœlinenergetycznych wynosiok. 92 tys. ha. W rzeczywi-stoœci wieloletnie roœlinyenergetyczne uprawianeby³y w 2009 r. na po-wierzchni blisko 752 ha,natomiast w roku 2012powierzchni ich uprawywynosi³a ok. 1500 ha. Ist-niej¹ zatem du¿e mo¿liwo-œci wzrostu area³u tych

upraw w perspektywie nadchodz¹cych lat pod potrzebyzwiêkszaj¹cego siê zapotrzebowania ze strony sektora ener-getycznego na surowce do produkcji paliw odnawialnych.

Tabela 3. Powierzchnia uprawy wieloletnich roœlin ener-

getycznych w woj. podkarpackim w latach 2009-2012

Gatunek 2009 [ha] 2012 [ha]

Wierzba 651,63 1360Miskant 42,13 60Œlizowiec 12,68 60Topola 45,24 20

Razem 751,68 1500

Źródło: opracowanie BIP i PODR Boguchwa³a

Niezale¿nie od przedstawionych Ÿróde³ pozyskiwaniedodatkowych dochodów w gospodarstwach rolnych wielurolników i mieszkañców wsi dla poprawy efektywnoœci swo-jego gospodarstwa prowadzi dzia³alnoœæ w innych kierun-kach m.in. takich jak: pszczelarstwo, wikliniarstwo, upra-wa winoroœli i produkcja win.

Rafa³ KumekDyrektor Wydzia³u Œrodowiska i Rolnictwa

Podkarpacki Urz¹d Wojewódzki w Rzeszowie

SKLEP MYŚLIWSKI „DIANA”

38-400 KROSNO

ul. Ordynacka 4

tel. 13 431 71 60, kom. 795 518 470

[email protected]

- WILD STOP PLUS preparat do odstraszania zwierzyny!!!Chroni areał przed dzikami, zającami, jeleniami itp.Długi okres działania!!!

- Ogrodzenia elektryczne (PASTUCHY)- Odzież, obuwie dla myśliwychwięcej na www.sklep-diana.pl

BHP Nawigator, ul. Witosa 3E

38-400 KROSNO

tel. 13 492 71 01, 02

fax 13 492 71 03

[email protected]

- ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ

- OBUWIE ROBOCZE, GUMOWE

- RĘKAWICE ROBOCZE I OCHRONNE

- OCHRONA PODCZAS OPRYSKÓW

więcej na www.bhpnawigator.pl

SKLEP PATRONACKI

SWAROVSKI OPTIC

czerwiec 2013

Documents