część trzecia

Marek Grzegorz Nowak

TECHNIKUM KOLEJOWE W POZNANIU

Szkice o szkole

Poznań 2005

Korekta:

Katarzyna Lancmańska

Projekt okładki:

Michał Stachowiak

Maciej Stebach

© Copyright by Marek G. Nowak

Poznań 2005

ISBN 83-922767-0-1

Wydanie 2 poprawione

Zespół Szkół Komunikacji im. Hipolita Cegielskiego

61-701 Poznań, ul. Fredry13,

tel. (0-61) 852 06 42, fax (0-61) 851 01 19

www.zsk.poznan.pl., email: [email protected]

1813 – 1868 „...Chcemy wspólnemi siłami wychowywać młodzież wzorową i jakoby modelową na pożytek kraju, a chcemy ją mieć wzorową w moralności, w cnotach publicznych i prywatnych,

w naukach i umiejętnościach, urzędach i zawodach prywatnych, w rolnictwie zarówno jak w przemyśle,

chcemy więc z niej mieć obywateli prawych, światłych,

pracowitych i krajowi pod każdym względem pożytecznych...”

SPIS TREŚCI

Od autora.................................................................................................................................................7

Część pierwsza: Z dziejów szkoły..................................................................................................9

1. Narodziny szkoły.................................................................................................................9

2. Pierwsze lata w Poznaniu...............................................................................................12

3. Okres gomułkowski..........................................................................................................19

4. Okres gierkowski...............................................................................................................31

5. W trakcie i po stanie wojennym...................................................................................34

6. Po PRL...................................................................................................................................38

7. Technikum Kolejowe w strukturze ZSK..................................................................47

8. Technikum Kolejowe w ostatnim roku istnienia………………...……..……..…52

9. To już koniec…………………………………………………...………………..….…….55

Część druga: Władze szkoły, nauczyciele i inni pracownicy, uczniowie

i rodzice.......................................................................................................................63

1. Dyrektorzy i wicedyrektorzy szkoły oraz kierownicy internatu……..............63

2. Nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących ....................................................66

3. Nauczyciele przedmiotów zawodowych……………………………...….....……..72

4. Pracownicy administracji i obsługi…………………………..………………...……76

5. Uczniowie i absolwenci Technikum Kolejowego…………...………...…...……79

6. Prymusi i medale szkoły……………………………………………...……….....…….86

7. Absolwenci Technikum Kolejowego w latach 1997-2005…………..…….….87

8. Rada Rodziców…………………………………………………………..……......……..89

Część trzecia: Formy aktywności uczniowskiej...................................................................92

1. Koła zainteresowań..........................................................................................................92

2. Sesje popularno-naukowe..............................................................................................97

3. Klub Patrona......................................................................................................................100

4. Złoty Semafor...................................................................................................................101

5. Uroczystości szkolne..........................................................................................................106

6. Wystawy i wernisaże – z koleją związane.............................................................111

7. Rada Uczniowska……………………………………………………………...…..…...113

8. Prasa szkolna…………………………………………………………………...……..…116

9. Działalność sportowa…………………………………………...……………...…..….118

Część czwarta: Kształcenie zawodowe, internat i świetlica .........................................121 1. Warsztaty szkolne...........................................................................................................121

2. Praktyki zawodowe.........................................................................................................123

3. Egzaminy z przygotowania zawodowego..............................................................124

4. Życie internatu…………………………………………………………………........…..125

5. Zajęcia świetlicowe………………………………………………………...…….....…127

5

Technikum Kolejowe w Poznaniu – Wybrane formy aktywności uczniowskiej

Część trzecia

WYBRANE FORMY AKTYWNOŚCI UCZNIOWSKIEJ

1. Koła zainteresowań Na przestrzeni 51 lat historii szkoły można byłoby wymienić nawet kilkadziesiąt

różnych kół zainteresowań. Jedne powstawały i w krótkim okresie przestawały

istnieć, inne natomiast mają wieloletnią tradycję. Jedne powstawały, bo akurat było

zapotrzebowanie polityczne, inne, bo byli chętni uczniowie, a jeszcze inne, bo taką potrzebę widzieli nauczyciele hobbyści. Uważam, że każde koło zainteresowania

zasługuje na uwagę, ale nie jest możliwe opisanie wszystkich.

Z inicjatywy mgr inż. Ryszarda Pyssy 22 lutego 1984 rok odbyło się zebranie

założycielskie powołujące do życia Szkolny Klub Techniki i Racjonalizacji1.

Celem Klubu było rozszerzanie teoretycznej wiedzy technicznej wykraczającej

poza program szkolny oraz przygotowywanie uczniów do konkursów technicznych,

jak również organizowanie wycieczek zawodowych, których celem było

konfrontowanie wiedzy teoretycznej z wiedzą praktyczną poprzez właściwe

dobieranie fabryk, które należało zobaczyć. Dlatego już 1 marca członkowie

założyciele wraz z opiekunem wyjechali do Wrocławia, gdzie zwiedzali fabrykę wagonów „Pafawag”. Oficjalna działalność została zapoczątkowana 20 września

następnego roku szkolnego, i tego samego roku zainicjowali organizację konkursu

i wystawy prac dyplomowych.

W kolejnych latach Klub organizował liczne wycieczki zawodowe, w pierwszej

kolejności oczywiście do Muzeum Techniki i Kolejnictwa w Warszawie, do

Technikum Kolejowego w Warszawie, które może poszczycić się wieloma

pamiątkami zwłaszcza z dziedziny kształcenia adeptów sztuki kolejarskiej, byli

nawet w Białowieskim Parku Narodowym. Bardzo aktywnie członkowie Klubu

brali udział w ogólnopolskich konkursach sieci szkół kolejowych podległych

najpierw Ministerstwu Komunikacji, a później od roku 1988 Dyrekcji Generalnej

PKP, zdobywając liczne nagrody. W roku 1989 Klub zorganizował wycieczkę nie

dla swoich członków, a dla uczniów klasy pierwszej, oczywiście związaną z koleją. Była to wycieczka do Wenecji

2. Szkolny Klub techniki i Racjonalizacji był

także organizatorem corocznego szkolnego konkursu wiedzy o kolei. Trzech

najlepszych uczestników tworzyło drużynę, która reprezentowała szkołę na

międzyszkolnym konkursie wiedzy o kolei, jaki organizowany był przez Technikum

Kolejowe w Krakowie. Były to trudne konkursy, ponieważ zawodnicy musieli znać historię kolei, sygnalizację, oznaczenia stosowane na lokomotywach i wagonach itp.

Członkowie aktywnie z wieloma sukcesami brali udział w konkursach

o wynalazczości. Bardzo ważna działalność Szkolnego Klubu Techniki

i Racjonalizacji dotyczyła przekazywania wiedzy dotyczącej wynalazczości i w sensie

1 Można chyba stwierdzić, że Klub był niejako prekursorem powstania Poznańskiego Klubu Modelarzy

Kolejowych. 2 J. Bekas Znaleziono Klucz do wynalazczości w szkołach „Głos Wielkopolski” z 27.03.1984 r.

92


teoretycznym, poprzez udział w konkursach wiedzy o wynalazczości i praktycznym,

poprzez mobilizowanie przez opiekuna do konstruowania takich prac

dyplomowych, które będą wnosiły nowe elementy techniczne. Klub Techniki

i Racjonalizacji stał się początkiem Poznańskiego Klubu Modelarzy Kolejowych

93


Na zdjęciu uczestnicy pierwszej wycieczki zawodowej ↓


W połowie lat 90-tych z inicjatywy księdza Andrzeja Bartosza3 powstał

działający przez kilka lat Szkolny Klub Krótkofalarski SP3 YTK mający siedzibę na V piętrze obok pracowni drogowej. Kiedy, jednak ksiądz Bartosz został

przeniesiony do innej placówki, a na początku XXI wieku robiono remont i w tym

miejscu powstały sale komputerowe Kub przestał istnieć. W tym jednak krótkim

czasie jego członkowie otrzymywali liczne nagrody i wyróżnienia. Tak było w 1997

roku, kiedy to Krzysztof Każmierczak, Kamil Kaszubowicz i Krzysztof

Schuster otrzymali nagrody zdobyte w zawodach pod hasłem Hołd Powstańcom

Wielkopolskim. Zawody zostały zorganizowane przez poznański oddział Polskiego

Związku Krótkofalowców4. Także nauczyciel-opiekun mgr inż. Jerzy

Gomoliszewski SP3 SLU w listopadzie 2001 roku zajął II miejsce w Otwartych

Mistrzostwach Polski w Szybkiej Telegrafii, zdobywając tytuł wicemistrza Polski

w kategorii seniorów. W roku następnym za działalność na niwie krótkofalarskiej

został uhonorowany Brązową Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury Fizycznej”.

Od wielu lat prężnie działa Koło szachowe. Byliśmy organizatorami w marcu

1995 Mistrzostw Polski w Szachach szkół Ministerstwa Transportu i Gospodarki

Morskiej. Wzięło w nich udział 19 techników i 8 zasadniczych szkół zawodowych. W dniach 18-27 sierpnia 1996 roku szkoła była współorganizatorem VII

Międzynarodowego Turnieju Szachowego z okazji 60-lecia działalności

Okręgowego Związku Szachowego w Poznaniu. W Komitecie Organizacyjnym

znalazł się mgr inż. Jerzy Krzywda opiekun Szkolnego Klubu Szachowego

„Skoczek”5. Choć nasi uczniowie sukcesów w tym turnieju nie odnieśli, to jednak

była to niezła nauka i promocja szkoły, ponieważ uczestnicy mogli zobaczyć wyposażenie sal lekcyjnych i piękną salę gimnastyczną na terenie, której odbywały

się zawody oraz internat, gdzie byli zakwaterowani i gdzie spożywali całodzienne

posiłki. Liczne sukcesy w zawodach szachowych na przełomie wieków odnosił

Rafał Macherzyński, który zajął między innymi I miejsce w Mistrzostwach

Młodzieży w Szachach o Puchar Przewodniczącego Rady Miejskiej Gminy

Pobiedziska6, w latach 70-tych sukcesy odnosił Janusz Pużanowski. Duże sukcesy

uczniowie szkoły odnosili także w Ogólnopolskich Szachowych Mistrzostwach

Polski Szkół Kolejowych. Tu należy wymienić Andrzeja Matusiaka, Wojciecha

Żmudzińskiego, Jerzego Pawłowskiego. Dużym zainteresowaniem cieszyły się organizowane w szkole liczne symultany, w których udział brali arcymistrzowie.

Niemalże od samego początku istniało koło fotograficzne z własną ciemnią fotograficzną mieszczącą się najpierw w obecnym zapleczu nauczycielskim nr 39, a później w zapleczu

łazienki piątego piętra. Dzięki temu rejestrowano to, co działo się w Technikum Kolejowym.

Duże zasługi na tym polu miał Wojciech Prostak. To dzięki niemu pierwsza połowa lat

siedemdziesiątych jest tak dobrze udokumentowana zdjęciami.

3 Jest absolwentem Technikum Kolejowego, a jego wychowawcą był obecny dyrektor Ryszard Pyssa. 4 A. Szymczak Pierwsi na krótkich falach „Gazeta Poznańska” z 25.02.1997 r. 5 Zob. „Biuletyn Turniejowy”, s. 1-3. 6 Por. K. Mrówczyńska Mistrzostwa Dzieci i Młodzieży w Szachach o Puchar Przewodniczącej Rady

Miejskiej, „Biuletyn Pobiedziski” nr 103 z 29.03.2002 r., s. 11.

95


Na zdjęciach symultany i zawody szachowe połowy lat 90-tych ↓


2. Sesje popularno-naukowe

Szkoła od samego początku jej istnienia w Poznaniu borykała się z brakiem

szkolnej auli, w której to można byłoby organizować częściej sesje popularno-

naukowe i to nie tylko na skalę szkolną. Dlatego tego typu imprez nie było zbyt

dużo, niemniej jednak o dwóch należy wspomnieć. W roku 1991 w naszym kraju uroczyście obchodziliśmy dwie okrągłe rocznice.

Pierwsza związana była z 200 setną rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja, druga

natomiast z 10 rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce.

Do obchodów rocznicowych włączyła się Sekcja Społeczno-Prawna

Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, która była poprzedniczką założonego z inicjatywy mgr Marka Nowaka w dniu 8 listopada 1986 roku

Szkolnego Klubu Przyjaciół Nauk. Szkolne uroczystości 3 majowe odbyły się w dniu 6 maja i obejmowały: wystawę tematyczną zorganizowaną w świetlicy,

audycję radiową poświęconą konstytucjom Polski, sesję popularno-naukową przygotowaną przez uczniów, konkurs wiedzy o Konstytucji 3 Maja oraz wydanie

specjalnego numeru gazety szkolnej „Kolejarka” poświęconej rocznicy

Warto wspomnieć, że przygotowania rocznicowe rozpoczęły się już w 1988 roku

wyjazdem członków Towarzystwa do Warszawy, gdzie w Zamku Królewskim

zwiedzili wystawę pt. „Dzieło Sejmu Wielkiego 1788-1792”.

13 grudnia 1981 roku o północy wprowadzono w Polsce stan wojenny. Była to

smutna chwila w życiu każdego nauczyciela, ale też każdego ucznia. Nie było

wiadomo, co tak naprawdę się może stać. Czy szkoła będzie normalnie

funkcjonowała? Tak jak inne szkoły w Polsce, również Technikum Kolejowe.

Grono pedagogiczne też się podzieliło na zwolenników i przeciwników

wprowadzenia stanu wojennego. Do dzisiaj istnieje spór między historykami,

politykami i zwykłymi ludźmi o to, kto miał rację. Zorganizowana więc wystawa pt.

„Do i od wolności” i prezentowane pogadanki miały przybliżyć uczniom

Technikum Kolejowego ten trudny w historii naszego kraju okres. Najcenniejsze

jest chyba to, że wystawę obejrzeli uczniowie ze wszystkich klas, gdyż trwała ona

dwa tygodnie i złożyły się na nią ulotki, wycinki prasowe, plakietki, czasopisma

podziemne, znaczki pocztowe itp. Były to prywatne zbiory mgr Anny Krywiel

i mgr Marka Nowaka. (Na zdjęciach uczestnicy 3-majowej imprezy). ↓

97


Na zdjęciu organizatorzy sesji popularno-naukowej. ↓

Na zdjęciu uczestnicy sesji podczas wygłaszania referatów. ↓

98


Na zdjęciach uczestnicy sesji „Do i od wolności”. ↓

99


3. Klub Patrona Do cyklicznych imprez zapoczątkowanych jeszcze w 1989 roku należą coroczne spotkania

uczniów i ich opiekunów reprezentujących szkoły noszące imię Hipolita Cegielskiego. Od 15

bowiem lat istnieje Klub szkół noszących imię Patrona7. Obecnie w całej Polsce istnieje 11

takich szkół. Każdego roku Technikum

Kolejowe w dniu 30 listopada gościło

młodzież i ich opiekunów w celu poznania się

nawzajem, a jednocześnie przekazywane są doświadczenia związane z działalnością pozalekcyjną szkół oraz podejmowane są decyzje odnośnie współpracy w dziedzinie

rekreacyjno-sportowej. Każda szkoła

organizuje przez cały rok Mistrzostwa Polski

w określonej dziedzinie sportowej oraz

międzyszkolny konkurs wiedzy o Patronie, zawsze w styczniu.

4. „ Złoty Semafor” Wieloletnią imprezą, która ma ponad 10 letnią tradycję jest Ogólnopolski Konkurs

Recytatorski „Złoty Semafor”. Pierwsza edycja miała miejsce w 1991 roku, kiedy to

z estrady Domu Kultury „Kolejarz” w Poznaniu padły pierwsze strofy poezji w turnieju

recytatorskim8. Od samego początku towarzyszą imprezie słowa Mieczysława Kotlarczyka:

„Pełnię istnienia, pełnię życia uzyskuje tekst dopiero przez głos artysty, przez dźwięk

brzmienia żywego słowa. Poezja powinna być raczej słuchana niż czytana, bo w czytaniu

przepada cały jej czar dźwiękowy, czar rytmu, melodyki i muzyki słowa...”

Należy w tym miejscu podkreślić, iż idei konkursu przyświecał Patron Technikum

Kolejowego w Poznaniu – Hipolit Cegielski – wybitny patriota, humanista, nauczyciel,

przemysłowiec, społecznik i obrońca słowa polskiego, który wypowiedział znamienne zdanie

„Ojczysty język z myślami i duszą człowieka jedną tworzy całość.” To w jego fabryce

produkowano pierwsze maszyny parowe, prototypy lokomotyw, tak zwane lokomobile.

7 Por. A. Łączkowska Klub szkół noszących imię Hipolita Cegielskiego, [w:] Wybrane Wydarzenia

Szkolne. Tom I, Poznań 2003, s. 28. 8 Opracowałem na podstawie broszury przygotowanej specjalnie na X jubileuszowy Konkurs „Złoty

Semafor”, która zawiera kalendarium konkursów wspomnienia uczestników, rozmowy z organizatorami

oraz wybór antologii. Zob. A. Talarkiewicz 10x”Złoty Semafor [w:] R. Pyssa, A. Talarkiewicz

Ogólnopolski Konkurs Recytatorski „Złoty Semafor”, s. 2-3 i nast.

101


Zespolenie tego wysokiego humanizmu Patrona szkoły z postawą przemysłowca

i Polaka stało się punktem wypadowym tej imprezy, której pomysłodawcą był

dyrektor Technikum Kolejowego w Poznaniu mgr inż. Ryszard Pyssa,

a realizatorem tej myśli i organizatorem kolejnych edycji konkursu stał się mgr

Aleksander Talarkiewicz. To oni tę imprezę przez lata aranżowali i opiekowali się nią. Współpracowali z organizatorami oraz uczestniczyli w jury poloniści – mgr

Agnieszka Brych, mgr Katarzyna Lancmańska i nieżyjąca już mgr Krystyna

Ochocka. Natomiast wicedyrektor szkoły mgr Maria Krzepkowska organizowała

wycieczki po Poznaniu i okolicy dzieląc się z uczestnikami swoją historyczną wiedzą. O szatę graficzną konkursu dbał mgr inż. Jerzy Janicki, a dr Bogdan

Polacki zarejestrował na taśmie filmowej atmosferę konkursu i zmagania jego

uczestników. Natomiast kierownik internatu mgr Marek Kurek otoczył swoją opieką gości, którzy zamieszkali w murach internatu.

Funkcje przewodniczących jury na przestrzeni tych lat pełnili aktorzy Henryk

Dąbrowski (I – VI), Mariusz Puchalski (VII – VIII), Leszek Wojtaszak (IX – X)

oraz Ewa i Mateusz Sibilscy, którzy są muzykami. Jurorzy prowadzili także

warsztaty recytatorskie odsłaniając arkana recytatorskiej sztuki, a także

wprowadzali w świat poezji śpiewanej.

Patronat nad tą imprezą objęło Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej

w Warszawie, które umożliwiło rozwój idei krzewienia kultury słowa. Dzięki tej

mecenasowskiej roli uczestnicy konkursu mogli spotykać się, rywalizować ze sobą, wymieniać swoje doświadczenia, zawiązywać przyjaźnie, a także brać udział

w imprezach towarzyszących – spektaklach teatralnych, koncertach, wycieczkach.

„Złoty Semafor” stwarzał im szanse ujawnienia talentów, pobudzał pasje

poznawcze, zachęcał do artystycznych poszukiwań, dawał możliwość wyartykułowania siebie. Wielu z nich poszło tą artystyczną drogą w dorosłe już zawodowe życie. To też zasługa tego konkursu.

Od roku 1994 wprowadzony został turniej poezji śpiewanej, który okazał się nie

tylko nową formą, ale wniósł specyficzny klimat do konkursu. W ciągu minionych

lat w konkursie wzięło udział około 500 uczestników w tym 105 zaistniało

w turnieju poezji śpiewanej. Wraz ze swoimi wychowankami gościło około 200

opiekunów, którzy brali udział w warsztatach recytatorskich i poezji śpiewanej oraz

przeżywali emocje związane z rozgrywanym pojedynkiem na żywe słowo.

Uczestnikami byli uczniowie szkół kolejowych, transportowych, morskich

z różnych stron Polski, które podlegały Ministerstwu Transportu i Gospodarki

Morskiej a także szkół średnich z Poznania i województwa poznańskiego. Oceniani

przez jury zdobywali upragnione miejsca, które łączyły się z przyznawanymi

nagrodami i wyróżnieniami I i II stopnia. Najwyższą z nich, zwaną główną, był

„Złoty Semafor” – statuetka zaprojektowana przez artystę – rzeźbiarza Waldemara

Szauera, wywodzącego się ze środowiska wrocławskiego. Ten uskrzydlony semafor

zdobywała ta szkoła, której uczestnicy zaprezentowali swój program artystyczny na

najwyższym poziomie.

102


Pierwszych pięć konkursów przeprowadzono w styczniu, a finał uświetniał

obchody Dnia Patrona Szkoły. Od 1997 roku konkurs odbywa się w miesiącu

marcu.

Tabela przedstawia nazwiska uczniów startujących w konkursie.

I Tomasz Borowski, Piotr Nowak, Maciej Siuda

II Tomasz Borowski, Piotr Nowak

III Tomasz Borowski, Piotr Nowak

IV Małgorzata Buerger Piotr Nowak,

V Małgorzata Buerger, Karolina Kempa

VI Małgorzata Buerger, Jakub Mazurek

VII Małgorzata Buerger, Jakub Mazurek

VIII Jakub Mazurek, Magda Kapelińska

IX Jakub Mazurek, Monika Napieralska

X Jakub Mazurek, Monika Napieralska

103


Na zdjęciu górnym opiekunowie i uczestnicy zmagań konkursowych w sali gimnastycznej, natomiast na

Zdjęciu dolnym mgr Aleksander Talarkiewicz z M. Buerger i J. Mazurkirm

104


Udział recytatorów i szkół w poszczególnych edycjach był następujący: I-31z 15 szkół, II-

34 z 18, II-58 z 24, IV-57 z 23, V-52 z 20, VI-56 z 21, VII-46 z 21, VIII-56 z 16, IX-45 z 19

i X edycja przyjechało 46 uczestników reprezentujących 25 szkół.

O ogromnej pracy organizacyjnej niech świadczy chociażby zamieszczony Program

X Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Złoty Semafor”

Piątek – 16. 03. 2001 od godz. 8.00 do 13.00 - przyjazd uczestników konkursu i zakwaterowanie w internacie

Zespołu Szkół Komunikacji – ul. Czajcza 14

godz. 13.00- obiad

godz. 14.00 - otwarcie X Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Złoty Semafor”

spotkanie z organizatorami konkursu (sala gimnastyczna – ul. Czajcza 1

godz. 14.30 - warsztaty recytatorskie oraz warsztaty poezji śpiewanej

godz. 15.30 - turniej recytatorski – I etap

godz. 18.30 - kolacja

godz. 19.30 - spotkanie opiekunów z organizatorami konkursu oraz „Hyde Park” –

poznajemy swoje talenty – spotkanie młodzieży

sobota – 17. 03. 2001 godz. 8.00 - śniadanie

godz. 9.00 - turniej recytatorski – I etap ciąg dalszy

godz.13.30 - obiad

godz. 14.15 - turniej poezji śpiewanej – prezentacja całego programu oraz turniej recytatorski

– II etap

godz. 17.30 - kolacja

godz. 18.00 - spektakl teatralny – Teatr Nowy – St. Wyspiański – „Wesele”

niedziela – 18. 03. 2001 godz. 8.00 - śniadanie

godz. 9.00 - wycieczka po Starym Mieście

godz. 11.30 - uroczyste zakończenie konkursu w Sali Czerwonej Pałacu Działyńskich,

Poznań, Stary Rynek 78/79 - koncert w wykonaniu chóru „Fermata” pod dyrekcją M. Sibilskiego oraz ogłoszenie wyników konkursu i koncert laureatów

godz. 13.30 - obiad

godz. 14.00 - pożegnanie uczestników UWAGA:

1. W dniu 16.03.2001 do I etapu konkursu przystępują uczestnicy reprezentujący: Leszno, Poznań,

Starogard Szczeciński oraz Zbąszynek.

2. Organizatorzy konkursu mogą zagwarantować zakwaterowanie i wyżywienie w internacie szkoły

za odpłatnością toteż uczestnicy imprezy oraz ich opiekunowie są zobowiązani uiścić opłatę w wysokości 60 zł za wyżej wymienione świadczenia oraz 40 zł za koszta związane z udziałem.

W sumie 100 zł od osoby biorącej udział w imprezie. Natomiast uczestnicy konkursu z terenu

Poznania winni wnieść opłatę w wysokości 40 zł od osoby. Dowód wpłaty dokonanej na konto

niżej podane prosimy przedstawić przy zgłoszeniu swojego uczestnictwa w konkursie (internat).

3. Wpłata musi być dokonana do dnia 10 marca 2001 r. na konto Zespół Szkół Komunikacji, Poznań, ul. Fredry 13 - PKO BPI 0 - Poznań 10204027-12638-367-121

4. Organizatorzy konkursu zastrzegają sobie prawo zmiany programu.

Ostatnia XI edycja Konkursu odbyła się w marcu 2003 roku, a jej organizacją zajęła się już mgr Adriana Świerczyńska9. W Konkursie brało udział 24 uczestników z 16 szkół.

9 Trudno dzisiaj powiedzieć, jaka będzie przyszłość Konkursu, ponieważ wszystko opiera się na

pieniądzach i sponsorach. Można mieć tylko nadzieję, że Konkursy zostaną wznowione.. Zob.

A. Świerczyńska Ogólnopolski Konkurs Recytatorski, „Wybrane Wydarzenia Szkolne”. Tom III, Poznań 2003, s. 34-35.


5. Uroczystości szkolne Technikum Kolejowe w swej historii przeżywało dwie duże uroczystości,

połączone ze zjazdami absolwentów. Pierwsza odbyła się 23 lutego 1984 roku

i związana była z 30-leciem istnienia szkoły i nadaniem imienia Hipolita

Cegielskiego10

. Druga odbyła się 4-5 października i związana była z 50-leciem

istnienia szkoły i wręczeniem nowego sztandaru11

. Oficjalne uroczystości w obu

przypadkach odbywały się w Auli Uniwersyteckiej. Dokonano podsumowania

dotychczasowego dorobku szkoły, a najlepsi nauczyciele otrzymali ordery

i odznaczenia (Na zdjęciu nauczyciele jeszcze w obowiązkowych mundurach kolejowych podczas

uroczystości 30-lecia). ↓

Bardziej okazały wymiar miały uroczystości związane z 50-leciem istnienia Technikum

Kolejowego, ponieważ w zjeździe absolwentów udział brały najstarsze roczniki, które naukę rozpoczynały jeszcze w Kutnie. Choć nie było imiennych zaproszeń dla absolwentów to na

zjazd przyjechało około 670 absolwentów reprezentujących wszystkie roczniki, a wielu

z nich nawet z dalekiej zagranicy. Spotkaniom towarzyszyło wielkie wzruszenie, były łzy

radości. Wielu z nich

10 Uroczystości jubileuszowe miały się odbyć już we wrześniu 1984 roku, Opóźnienie wynikało z próby

storpedowania przez ówczesną dyrekcję DOKP w Poznaniu nadania szkole imienia Hipolita

Cegielskiego. Szerzej M. G. Nowak, R. Pyssa, Technikum Kolejowe im. H. Cegielskiego w Poznaniu

1946-1996. Zarys monografii, Poznań 1996, s. 49-52. 11 Wyjaśnienia wymaga krótki okres między „leciami” istnienia szkoły. Otóż 30-lecie liczone było od

1954 roku, czyli rozpoczęcia działalności szkoły tu w Poznaniu. Natomiast 50-lecie liczone było od roku

1946 i utworzenia szkoły w Kutnie-Azory.

106


widziało się po raz pierwszy po 50 latach, więc wspomnień nie było końca. I choć logistycznie było to duże przedsięwzięcie, to dzięki zaangażowaniu wszystkich

nauczycieli i znacznej ilości uczniów, a zwłaszcza Komitetowi Organizacyjnemu

Jubileuszu 50 – lecia Technikum Kolejowego w Poznaniu, ta największa impreza

w historii szkoły należała do udanych. W skład Komitetu Organizacyjnego weszli:

mgr Marek G. Nowak jako przewodniczący oraz członkowie w osobach: mgr

Maria Krzepkowska, mgr Łucja Rybarczyk, mgr Władysława Rytka, inż. Antoni Jakubowski, mgr inż. Jerzy Janicki, mgr Stefan Kowalski, mgr Marek

Kurek, inż. Zdzisław Kustoń i mgr inż. Ryszard Pyssa.

Jubileusz 50-lecia istnienia szkoły stał się okazją do ustanowienia Honorowego

Medalu Technikum Kolejowego, który przyznawany jest tym wszystkim osobom,

które wnoszą duży wkład w rozwój i osiągnięcia szkoły. Pierwszymi osobami, które

go otrzymały byli najstarsi nauczyciele i pracownicy szkoły. Program 2-dniowych

uroczystości był bardzo napięty. W pierwszym dniu przed południem odbyły się uroczystości dla uczniów, które związane były z historią szkoły i zwiedzaniem

przygotowanych wystaw związanych z kołami i organizacjami, jakie działały na

terenie szkoły na przestrzeni jej historii. Wystawy zostały usytuowane przede

wszystkim w świetlicy szkolnej. W pomieszczeniach piwnicznych natomiast

stworzono Izbę Tradycji Technikum Kolejowego, gdzie eksponuje się liczne

pamiątki związane z działalnością szkoły.

Po południu natomiast w sali Poznańskiego Ośrodka Sportu i Rekreacji odbył się mecz oldbojów: Absolwenci TK – KKS „Lech”. Absolwenci wprawdzie przegrali

mecz, ale na trybunach zgromadził wiele osobistości sportowych miasta Poznania.

W godzinach wieczorno-nocnych odbyło się przyjęcie jubileuszowe w salach

bankietowych hotelu „Poznań”, w którym udział brali wszyscy obecni

i emerytowani pracownicy i zaproszeni goście głównie w osobach dyrektorów

zaprzyjaźnionych Techników Kolejowych z całej Polski, którzy zwyczajowo

obdarowali dyrektora i szkołę drobnymi prezentami.

Drugi dzień poświęcony był przede wszystkim absolwentom i rozpoczął się od

mszy świętej odprawionej w kościele p.w. Najświętszego Zbawiciela przy ul.

Fredry, tuż przy szkole, a celebrowanej przez 7 księży absolwentów Technikum

Kolejowego. Następnie odbyła się oficjalna uroczystość w Auli Uniwersyteckiej,

w której udział brali przedstawiciele władz miasta Poznania i Kuratorium Oświaty

oraz Zachodniej Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych. W czasie trwania

uroczystości wręczono nowy sztandar, były krótkie wspomnienia najstarszych

nauczycieli oraz ordery i odznaczenia. W części artystycznej wiersze i piosenki

wykonywane były przez solistów Filharmonii Poznańskiej i absolwentów szkoły.

Po części oficjalnej wszyscy udali się na obiad i spotkania w szkole. Największe

zainteresowanie wzbudzały najstarsze kroniki szkolne oraz rozmowy

z nauczycielami i wychowawcami. Każdy uczestnik otrzymał monografię szkoły,

jubileuszowy medal i koszulkę oraz specjalne jubileuszowe wydanie gazety

szkolnej. Od godziny 19.00 trwał bal absolwenta, który odbył się w salach

bankietowych hotelu „Poznań”.

107


108


Na zdjęciach drużyna Technikum Kolejowego w piłce koszykowej, delegacja dyrektorów TK, podczas

bankietu i fragmenty okolicznościowej wystawy. ↓

109


Na zdjęciach poświęcenie sztandaru, zaproszeni

goście, i wręczenie nagród dla nauczycieli. ↓


Na koniec tego rozdziału należy wskazać, że w roku jubileuszowym było 21

oddziałów, w których uczyło się 527 uczniów. 11% stanowiły dziewczęta. Młodzież kształciła się w 5 specjalnościach z tytułem technika: elektronika, telekomunikacji,

elektryka, budownictwa i transportu12

.

6. Wystawy i wernisaże – z koleją związane Od momentu, gdy powstał Zespół Szkół Komunikacji wydawało się, że to, co

związane jest z tradycją kolejarską zaginie. Na szczęście są pasjonaci, którzy

potrafią zachęcić innych do tego, aby od czasu do czasu przypomnieć, że ZSK to

jednak szkoła, choć po części kolejarska.

Jedną z takich imprez była wystawa „Pociąg do impresjonizmu” zorganizowana

w świetlicy szkoły, która związana była z wystawą „Od Maneta do Gauguina.

Impresjoniści i postimpresjoniści z Musee d′Orsay w Paryżu” prezentowaną w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Otwarcie nastąpiło 30 marca 2001 r. Świetlica

została wówczas zaaranżowana, jak dziewiętnastowieczny dworzec, w poczekalni,

którego można było znaleźć stare mundury kolejowe, latarnie, kasowniki i walizy.

Na ścianach zawisło zaś 21 reprodukcji prac związanych z koleją żelazną i dworcami. (Na zdjęciach folder reklamujący wystawę w szkole i otwarcie wystawy). ↓

12 B. Zagrodzka-Blok Druga młodość szkoły, „Głos Wielkopolski” z 5/6.10.1996 r.

111


Wystawę przygotowały mgr Sandra Marcinkowska i mgr Katarzyna Lancmańska pod

okiem artysty Rafała Jasionowicza.

Druga wystawa-wernisaż miała miejsce już na samej końcówce istnienia Technikum

Kolejowego, a mianowicie w czerwcu 2005 roku i nosiła tytuł „Pociąg do gwiazd w kinie

i plakacie”. Wernisaż odbył się w Piwnicy Teatralnej, która okazała się wspaniałym

kameralnym miejscem na taką imprezę. Zwiedzający

112


mogli zobaczyć kilkanaście plakatów ze zbiorów Pana Jacka Jaroszyka znanego

w Poznaniu animatora kultury. Chodziło o plakaty przygotowane do filmów polskich

i zagranicznych, które dotyczyły problematyki kolejnictwa lub, których akcja filmu toczyła

się w pociągu. Wernisaż połączony był z pokazami polskich filmów13, a przygotowały go

mgr Katarzyna Lancmańska i mgr inż. Irena Nawrocka.

Szkoda tylko, że zarówno pierwsza jak i druga wystawa nie była zbyt dobrze

reklamowaną. Bardzo mało osób ją widziało, a naprawdę było co oglądać. W przyszłości nie

można tego typu imprez robić „sobie a muzom”. Bez marketingu się już nie obejdzie. To

przecież może być wspaniała forma promocji szkoły.

7. Rada Uczniowska Jest wiele czynników mających wpływ na to jak funkcjonuje szkoła, jak czują się w niej

uczniowie w czasie lekcji i w czasie wolnym, ale najważniejszy czynnik to właściwie

funkcjonujący samorząd szkolny nazywany w Technikum Kolejowym Radą Uczniowską. Można go nazwać organem kierowniczym młodzieży szkolnej.

13 W prasie ukazał a się krótka informacja. Zob. Pociąg do gwiazd, „Gazeta Wyborcza - Poznań” nr 126

z 2.06.05 r., s. 2.

113


To od jego inicjatywy wiele zależy, a właściwie od osób pełniących w nim

funkcje kierownicze. W okresie istnienia Technikum Kolejowego różne były

samorządy. Od typowo ideologicznych w pełni podporządkowanych dyrekcji

szkoły w latach 50-tych, do bardzo aktywnych politycznie w latach 80-tych. Rada

Uczniowska to przedstawiciele wszystkich klas, z których wybierany jest ścisły

zarząd składający się z czterech osób. Z ramienia nauczycieli opiekę, a raczej

doradztwo pełnili nauczyciele, którzy byli albo powoływani przez dyrekcję, albo

przez grono pedagogiczne lub też wybierani przez młodzież. Długoletnimi

opiekunami-doradcami RU byli: mgr Stefan Kowalski, mgr Urszula Wachowska,

mgr Adela Mroczkowska, mgr Marek Nowak, mgr Krystyna Tobias, inż. Zdzisław Kustoń i mgr Elżbieta Waszkiewicz.

W okresie, gomułkowsko-gierkowskim samorząd szkolny podzielony był na kilka

sekcji, a te dopiero zajmowały się określonym wycinkiem działalności. Sekcja

Gospodarcza zatem dbała o to, aby np. krzesła w świetlicy miały podbite nogi

filcem, by nie rysowały parkietu, Sekcja Kulturalna dbała o to, aby zorganizować pasowanie na pierwszoklasistę, aby zorganizować zabawę szkolną zwaną „fajfem”,

czy też pomóc w organizacji studniówki, ponieważ w omawianym okresie

studniówki odbywały się w szkole.

Sekcja Organizacyjna natomiast przygotowywała grafik dyżurów klasowych na

cały rok. Dyżury te obejmowały wejście do szkoły i szatnię, do której bez obecności

dyżurnego nie można było wejść. Klasa dyżurująca była oceniana przez komisję składającą się z uczniów i nauczycieli. Były lata, w których rywalizacja była zacięta

do ostatniej chwili. Nagrodami były wycieczki finansowane przez rodziców. (Na zdjęciu uczestnicy studniówka w styczniu 1975 roku). ↓

114


Największa jednak aktywność przejawiała się w organizacji Dnia Kota, który od

kilku lat nie jest związany już z uroczystościami pasowania uczniów klas

pierwszych i składanym przyrzeczeniem. Impreza ta wymagała zawsze dużego

zaangażowania organizacyjnego wszystkich członków Rady Uczniowskiej. Należy

odnotować, że ostatni Dzień Kota w samodzielnym Technikum Kolejowym odbył

się 24 września 1999 roku i wtedy nikt nie przypuszczał, że w następnym roku

pojawią się uczniowie liceum ogólnokształcącego w ramach Zespołu Szkół

Komunikacji (Na zdjęciach plakat reklamujący imprezę oraz jedną z konkurencji, czyli picie mleka).


8. Prasa szkolna Od 1986 roku wydawana jest gazeta szkolna, która w latach 1986-1991 nosi

nazwę „Kolejarka”. Pierwsze dwa numery noszą jeszcze nazwę „Droga przez

Mękę”. W pierwszym roku wydawana jest nieregularnie. Później staje się kwartalnikiem, a w ostatnich latach miesięcznikiem. „Kolejarka” związana była

z Sekcją Społeczno-Prawną Młodzieżowego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.

W roku 1992 przestaje się ukazywać, w to miejsce pojawia się „Odlot”, by szybko

zmienić nazwę na „Odjazd”. Gazeta szkolna ma bowiem ukazywać życie szkolne,

odnotowywać najważniejsze wydarzenia, czy poruszać tematy interesujące

uczniów.

Założycielem

i wieloletnim

opiekunem

redakcyjnym

w latach 1986-1992

oraz 1996-2003 był

mgr Marek Nowak. Z jego też inicjatywy

w dniach 27-28

listopada 1998 r.

szkoła była

organizatorem

Ogólnopolskich

Warsztatów

Dziennikarskich dla

redaktorów

szkolnych gazet

szkół podległych

Ministerstwu

Transportu

i Gospodarki

Morskiej.

Przyjechało 35

szkolnych

dziennikarzy z 14

szkół14

. W latach

1992-1996

opiekunem był mgr Robert Szamański. Przez wiele lat z gazetą szkolną współpracowały polonistki mgr Katarzyna Lancmańska i mgr Agnieszka Brych

14 M. G. Nowak, I Ogólnopolskie Warsztaty Dziennikarskie Szkół Kolejowych, „Szkoła Zawodowa” Nr

4/1999, s. 37-38 oraz Zwierciadło szkolnego życia, „Głos Wielkopolski” Nr 258 z 4.11.1999 r., także

Warsztaty, „Nowe Sygnały” Nr 1 z 3.01.1999 r., s. 29.

116


Na zdjęciu ostatni numer gazety „Odjazd” wydany w Technikum Kolejowym. ↓

Na zdjęciach numer jubileuszowy 50 i ostatni 60 redagowany przez uczniów Technikum Kolejowego. ↓

117


oraz w zakresie technicznym mgr inż. Jerzy Janicki.

Na przestrzeni wielu lat gazeta miała wiele wzlotów, ale też słabsze okresy.

Spowodowane było to tym, że gazetę tworzyli tylko uczniowie i to od nich zależało,

co na jej łamach ukazywało się. Do redaktorów, dzięki którym gazeta się ukazywała i odważnie niejednokrotnie

opisywała szkolną rzeczywistość, ale przede wszystkim miała swój specyficzny

styl, należy zaliczyć: Monikę Marciniak, Annę Łączkowską, Adama

Gubańskiego, Adama Ziajskiego, Mariusza Matyska, Pawła Brycha, Roberta

Graczyka.

Kilkoro z nich pisywało też na łamach lokalnych gazet. Tradycją było też to, że

młodzi adepci mieli organizowane wycieczki do redakcji Głosu Wielkopolskiego,

Gazety Poznańskiej i Gazety Wyborczej.

Gazeta szkolna jako forum dyskusyjne musi odzwierciedlać zastaną rzeczywistość, ale nie może łamać istniejących przepisów prawa. Jest to trudne

zwłaszcza dla uczniów. Stąd też zdarzały się artykuły, które wzbudzały

kontrowersje i burzliwe dyskusje nawet podczas posiedzeń rad pedagogicznych.

Sukcesem było to, że gazeta wychodziła średnio w nakładzie 200 egzemplarzy,

a przy okazji tzw. „drzwi otwartych” szkoły wychodziły numery specjalne.

Od roku szkolnego 2002/2003 funkcjonuje w ZSK oprócz Technikum

Kolejowego także XXXII Liceum Profilowane o specjalności zarządzanie

informacją. Zmiany te spowodowały, że w jej redagowanie zaangażowali się uczniowie liceum profilowanego. Mogą dzięki temu konfrontować teorię z praktyką. Obecnie chciałoby się, aby gazeta była kolorowa i funkcjonowała jako

tygodnik.

Przeglądając archiwalne numery, można zapoznać się z tym, jak chociażby

zmieniała się technika komputerowa i multimedialna w tym okresie.

9. Działalność sportowa

Już wielokrotnie na łamach tej książki wspominałem u wielu sukcesach naszych uczniów

na niwie sportowej. Przyszedł więc czas, aby powiedzieć parę słów o nauczycielach

wychowania fizycznego, którymi byli mgr Alojzy Wierachowski i mgr Marek Kurek.

Pierwszy z racji odnoszonych sukcesów sportowych i inicjatyw w tej dziedzinie pojawiał się na łamach prasy, a wraz z nim szkoła, a ponadto w 1980 roku pisano o nim z racji wystawy

dotyczącej komunikacji. Okazało się bowiem, że najbardziej wartościowym eksponatem tej

wystawy było zdjęcie pierwszego tramwaju konnego z 1880 roku, którego właścicielem był

A. Wierachowski15. Drugi natomiast odnosił sukcesy zwłaszcza na szczeblu poznańskim

i wojewódzkim.

Od połowy lat osiemdziesiątych wuefistami są mgr Michał Grzesiński i mgr Wojciech Płociniczak. To oni bardzo dobrze przygotowują drużyny odnoszące sukcesy

w Mistrzostwach Poznania w piłce nożnej chłopców szkół ponadgimnazjalnych

i w Mistrzostwach Poznania w piłce koszykowej chłopców

15 Por. 80 fotogramów o stuleciu komunikacji, „Głos Wielkopolski” z 13.05.1980 r.

118


szkół ponadgimnazjalnych oraz w mistrzostwach Polski szkół noszących imię Hipolita Cegielskiego, w różnych dyscyplinach sportowych. Dzięki nim szkoła

otrzymała Puchar Starosty Powiatu Średzkiego, za zajęcie I miejsca w III

Mistrzostwach Polski Szkół im H. Cegielskiego w piłce koszykowej „HIPO 2002”.

Są koordynatorami rozgrywek w ramach Ligi Liceów.

Ponadto organizują całoroczne rozgrywki szkolnej NBA oraz zajęcia sportowe na

mecie rajdu szkolnego pod nazwą „Liga Klas” o puchar przechodni dyrektora

szkoły16

i współzawodnictwo klas w Dniu Sportu Szkolnego. (Na zdjęciach meta rajdu oraz Dzień Sportu Szkolnego na sali POSiR-u). ↓

(Na zdjęciu drużyny nauczycieli i uczniów, którzy rozegrali mecz koszykówki na zakończenie Technikum

Kolejowego). ↓

16 Za M.G. Nowak Dwa 50-lecia. Zarys dziejów ZSK, „Przegląd Szkolny”, Tom I, Poznań 2004, s. 21-29.

119


Sukcesy na niwie sportowej to zasługa trenerów i zawodników. Musimy jednak

pamiętać, że nieodzowna jest baza w postaci sali gimnastycznej i odpowiedniego

sprzętu. Na szczęście Technikum Kolejowe od kilkunastu lat jest posiadaczem tych

„walorów”. Sala gimnastyczna jest także wynajmowana na zajęcia sportowa

organizowane przez różne instytucje miasta Poznania, co pozwala rocznie na

zarobienie kilkunastu tysięcy złotych, z których kupowany jest sprzęt sportowy. (Na

zdjęciach stan obecny szkolnej sali gimnastycznej oraz fragment kroniki szkolnej dotyczącej). ↓

120


Zespół muzyczno-wokalny i teatralny zawsze przygotowały coś wesołego gdy „upływa szybko życie jak

potok płynie czas, za rok za dzień, za chwilę razem nie będzie nas


Szkolny Klub Pro Sinfoniki gościł wspaniałych ludzi

123

Technikum Kolejowe w Poznaniu – kształcenie zawodowe, internat i świetlica

Część czwarta

KSZTAŁCENIE ZAWODOWE, INTERNAT I ŚWIETLICA

Od samego początku istnienia szkoły programy nauczania przewidywały nie

tylko nauczanie teoretycznych przedmiotów zawodowych, ale konfrontowanie tych

wiadomości z praktycznymi umiejętnościami nabywanymi podczas zajęć na tzw.

warsztatach i podczas miesięcznych praktyk zawodowych.

Atutem szkoły zawsze było to, że posiadała własny internat najpierw w budynku

szkoły, a od połowy lat 90-tych XX wieku jako odrębny budynek zaadoptowany

z Kolejowego Studium Medycznego przy ulicy Czajczej, gdzie też wybudowano

salę gimnastyczną. Oczywiście internat nie mógł przyjąć wszystkich chętnych.

Z danych statystycznych wynika, że około połowy uczniów to byli uczniowie,

którzy dojeżdżali do szkoły z okolicznych miejscowości, dlatego musieli mieć stworzone warunki do tego, aby oczekiwać na lekcje lub pociąg, czy autobus po

lekcjach. Temu służyła świetlica, która do początków lat 90-tych zatrudniała

etatowych pracowników.

1. Warsztaty szkolne Technikum Kolejowe nie posiadało własnych warsztatów stąd też obowiązkowe

zajęcia z tego przedmiotu odbywały się przez ponad 30 lat na terenie najpierw

Zasadniczej Szkoły Kolejowej, a później Zakładów Naprawczych Taboru

Kolejowego17

. Od 1995 roku zajęcia praktyczne odbywają się w warsztatach

szkolnych Zespołu Szkół Mechaniki Precyzyjnej, przekształconych następnie

w Centrum Kształcenia Praktycznego. Ich wymiar zmieniał się w zależności od

kierunku kształcenia i rozpatrywanego okresu i wynosił od 6 godzin zegarowych raz

w tygodniu przez trzy lata, poprzez okres 2 letni, ale w klasie 2 i 4, do 4 godzin raz

w tygodniu przez rok w ostatnim okresie. Wymiar 6 godzin warsztatów w danym

dniu powodował, że nie było już zajęć lekcyjnych, co przy 5 dniowym wymiarze

zajęć lekcyjnych powodowało, że uczniowie tych klas mieli właściwie w pozostałe

dni po 8 godzin lekcyjnych. Było to spore obciążenie, jednak z perspektywy lat,

było to do przyjęcia z pozytywnymi skutkami.

W latach 1954-1966 kierownikiem warsztatów był mgr inż. Władysław

Sułowski, a w latach 1966-2003 inż. Jerzy Kornek. Od 1993 roku następuje

zmiana nazwy na kierownik szkolenia praktycznego. Od 2003 roku wszystkie

funkcje dotychczasowego kierownika szkolenia praktycznego przejął powołany

drugi wicedyrektor, którym został mgr inż. Jerzy Janicki.

Dzięki zajęciom warsztatowym każdy absolwent Technikum Kolejowego

nabywał praktyczne umiejętności z zakresu obróbki ręcznej metali, obróbki

mechanicznej metali i tworzyw sztucznych, obróbki plastycznej i cieplnej metali,

obróbki drewna oraz nabył umiejętność spawania gazowego i elektrycznego. Pozna-

17 Szerzej M.G. Nowak Praktyczna nauka zawodu, [w:] M. G. Nowak, R. Pyssa, Technikum Kolejowe

im. H. Cegielskiego w Poznaniu 1946-1996. Zarys monografii, Poznań 1996, s. 123-128.

124


wał także biuro techniczne.

51 lat istnienia Technikum Kolejowego to na tyle długi okres, że jest bardzo trudno

dokonać obliczenia, ilu było nauczycieli zawodu. Tym bardziej jest to trudne, ponieważ tylko

nieliczni byli nauczycielami etatowymi. Można przyjąć bez popełnienia większego błędu, że

przewinęło się ponad 120 nauczycieli i instruktorów zawodu18. Trudno więc wymienić wszystkich. Najdłużej fachu uczyli panowie: Marian Borowiak w latach 1966-1981, Zdzisław Dotka w latach 1969-1995 i Stanisław Król w latach 1974-1990. (Na zdjęciach uczniowie w czasie zajęć z obróbki ręcznej i mechanicznej metali oraz szkolenia bhp). ↓

18 Pierwszy wykaz takich nauczycieli został sporządzony w 1996 roku z okazji 50-lecia istnienia szkoły.

125


2. Praktyki zawodowe Jak już wspomniałem wcześniej system kształcenia zawodowego w Technikum

Kolejowym przewidywał zgodnie z planem nauczania odbycie praktyki zawodowej,

która przez wiele lat kończyła się egzaminem końcowym, i tylko ocena pozytywna

dawała promocję do następnej klasy. (Na zdjęciu uczennice klasy ruchowej podczas praktyk zawodowych – przed budynkiem

dworca Poznań-Główny w 1974 roku). ↓

Do połowy lat 90-tych praktyki odbywały się w jednostkach organizacyjnych

PKP. Dla przykładu mogę podać, że kierunek ruch i przewozy kolejowe odbywał je

głównie na nastawniach, drogi i mosty kolejowe w odcinkach drogowych PKP,

a trakcja elektryczna w lokomotywowniach. W latach 70-tych praktyki odbywały

się nawet w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Ostrowie Wlkp.

i Opolu.

Uczeń idąc na praktykę musiał być oczywiście w mundurze szkolnym. Ich

przebieg był zróżnicowany, ale zawsze obowiązywał dzienniczek praktyk,

w którym musiał być opisany każdy dzień, który służył także do wpisywania uwag

przez kierownika praktyk19

. Zawsze też pierwsze zajęcia rozpoczynały się od

szkolenia BHP. Ważne było to, że praktykant mógł tak naprawdę zapoznać się z zakresem obowiązków na poszczególnych stanowiskach. To dawało pogląd odnośnie

przyszłej pracy zawodowej, jeżeli absolwent zdecydował się pracować na PKP.

19 O ostatniej praktyce zawodowej kierunku ruch i przewozy kolejowe Zob. P. Zaworski O praktykach

zawodowych [w:] M.G. Nowak „Mała Kronika Szkoły-Jednodniówka”, Poznań 2004, s. 22-23.

126


3. Egzaminy z przygotowania zawodowego W historii Technikum Kolejowego ranga egzaminu zawodowego wyglądała

różnie. Od konieczności zdawania go razem z egzaminem dojrzałości, poprzez

samodzielny egzamin, który był warunkiem dopuszczenia ucznia do matury, do

niezależnego egzaminu, który nie miał wpływu na ukończenie szkoły.

Jedynie pod koniec lat siedemdziesiątych XX wieku wprowadzono pewną nowość. Trzy roczniki nie miały egzaminu z przygotowania zawodowego, tylko

egzamin na adiunkta odpowiedniej służby np. adiunkt służby trakcji. Dlatego

zajęcia lekcyjne w klasie maturalnej odbywały się tylko w soboty i poniedziałki,

pozostałe dni to były praktyki. Maturzyści kierunku eksploatacja i naprawa

spalinowych pojazdów trakcyjnych odbywali jazdy pociągami zgodnie

z przydzieloną drużyną lokomotywy i rozkładem jazdy, czyli w turnusie.

W latach 90-tych egzaminy odbywały się tuż po feriach zimowych, co było

bardzo korzystne, ponieważ maturzyści mogli spokojnie przygotowywać się do

majowego egzaminu dojrzałości. Na początku nowego tysiąclecia egzaminy

z przygotowania zawodowego odbywały się dopiero w czerwcu, po otrzymaniu już świadectw ukończenia szkoły lub dojrzałości.

W Technikum Kolejowym egzaminy zawodowe były dwuetapowe. Pierwszy etap

to godzinny test obejmujący szeroko rozumiane zagadnienia kierunkowe

w danej specjalności kształcenia, a drugi etap to obrona napisanej pracy

dyplomowej, która mogła być w postaci wykonania pomocy dydaktycznej, która

następnie wykorzystywana była na zajęciach lekcyjnych. (Na zdjęciu część pisemna w świetlicy szkolnej, uczniowie jeszcze w obowiązkowych

mundurach kolejowo-szkolnych). ↓

127


4. Życie internatu W całym okresie dotychczasowego istnienia szkoła posiada internat, który

w latach 1954-1993 mieścił się w budynku szkoły i był usytuowany jeszcze

na przełomie lat 50 i 60-tych na trzecim piętrze, a później już tylko na czwartym

i piątym piętrze. W roku 1960/1961 internat zamieszkiwało jeszcze 148 uczniów

w tym 18 tylko z klas pierwszych, choć chętnych było o wiele więcej. Można zadać pytanie, dlaczego tak wielu uczniów chciało zamieszkać w internacie? Odpowiedź jest prosta, ponieważ miejsce na stancji w 3 osobowym pokoju kosztowało od 500

do 600 złotych miesięcznie, a internat był za darmo. Takie ceny na ówczesne czasy

były bardzo wysokie.

Oczywiście bycie tzw. „internistą” miało swoje plusy i minusy. Przede wszystkim

mieszkańców obowiązywał określony regulamin z wyznaczonymi posiłkami, nauka

własną, czasem wolnym, ciszą nocną i pobudką. Oczywiście także bardziej byli

podatni na działanie ideologiczne. Od 15 czerwca 1955 roku do 30 sierpnia 1956

roku zatrudniony był nawet organizator Związku Młodzieży Polskiej, organizacji,

która musiała zaistnieć w szkole, czy się to komuś podobało, czy też nie.

Kiedy 1 września 1992 r. do szkoły zostało włączone Medyczne Studium

Zawodowe PKP, stało się pewne, że niebawem zostanie tam przeniesiony internat.

Nastąpiło to 6 maja 1993 roku, gdzie jednocześnie utworzono część hotelową20,

a już 15 września następnego roku uroczyście otwarto wybudowaną obok internatu

salę gimnastyczną. Internat to tak naprawdę drugi dom. Uważam, że jako były mieszkaniec internatu

przez całe 5 lat, jest to niezła szkoła samodzielności, ale też poznawania relacji

międzyludzkich w różnych okolicznościach. To szkoła życia w grupie, gdzie

niejednokrotnie jeden jest zależny od drugiego. Liczne dyżury, które należało pełnić uczyły samodzielności, ale też kultury bycia.

Internat to także całodzienne wyżywienie i wychowywanie. Należało pełnić zarówno

dyżury w kuchni, które polegały np. na krojeniu chleba czy też na nalewaniu herbaty

w dzbanki oraz na stołówce, gdzie należało podać posiłek do stołu, donieść chleba, a na

końcu powycierać wszystkie stoliki. Gdy w izolatce był chory, dyżurni donosili mu posiłki.

O prawidłowe wyżywienie dbało spore grono osób. Ale tak naprawdę wszystko zależało

od tego, jak przygotowywała posiłki szefowa kuchni. Najdłużej te funkcje pełniły panie:

Sabina Imbirowicz, Maria Kurczewska21, Teresa Janas. Natomiast pomocami

kuchennymi o długim stażu były panie: Danuta Sobkowiak, Helena Szymkowiak

i Jadwiga Najder.

Wyżywienie składało się z trzech zasadniczych posiłków: śniadania (był okres, gdy

uczniowie otrzymywali drugie śniadanie), dwudaniowego obiadu oraz kolacji. Największe

internackie głodomory mogły zawsze liczyć na dokładkę.

20 Zob. Na Czajczej u kolejarzy, „Głos Wielkopolski” Nr 63 z 15.03.2002 r. 21 Po przejściu na emeryturę pani Maria Kurczewska zaangażowała się w pracy społecznej i została radną – członkiem Zarządu Rady Osiedla III Kadencji Poznań-Śródmieście. Zob. Rada Osiedla III kadencji,

„Wieści ze Śródmieścia” nr 1/2005 z 1.07.2005 r., s. 1.

128


Na początku dwudziestego pierwszego wieku ze

względów oszczędnościowych zmieniono system

wyżywienia na taki, że mieszkaniec internatu otrzymuje

śniadanie i obiad, natomiast kolacje przygotowuje we

własnym zakresie. Należy też wspomnieć, że od kilku lat

w internacie zamieszkują także uczniowie z innych szkół.

Przez internat przewinęło się około 40 wychowawców,

ponieważ przez długie lata nie było wychowawców

etatowych, tylko tzw. dochodzący. Swoje dyżury pełnili od

godziny 15.30 do 22.30. W pozostałym czasie dyżury pełnili członkowie Rady

Internatu i uczniowie klas maturalnych, którzy dysponowali dosyć dużymi

uprawnieniami. Zawsze rano na półpiętrach odbywała się gimnastyka poranna,

a frekwencja na niej była niemal 100% - to był to fenomen. Wychowawcami

o najdłuższym stażu byli: Bogdan Rybarczyk 1955-1958, Piotr Chmara 1965-

1969, Marian Stefaniak 1972-1974, Mieczysław Ulichnowski 1972-1977,

Kazimierz Ameryk 1975-1977, Marek Nowak 1983-1992, Krystyna Stawicka

1986-1990, Krzysztof Bury 1986-1989, Stefan Kowalski 1986-1997, Janina Trzop 1983-1989, Jan Idziorek 1987-1992, Agata Osesiak 1992-2005 i nadal oraz

Ewa Mielczarek 1998-2005 i nadal.

5. Zajęcia świetlicowe W analizowanym okresie ranga świetlicy szkolnej zmieniała się

w poszczególnych latach. Przewinęło się przez nią kilkanaście osób zatrudnionych

etatowo i na tzw. godzinach. Były to stanowiska kierownika świetlicy i instruktora

zajęć świetlicowych. Najdłużej zatrudniony na stanowisku kierownika był mgr

Stefan Kowalski (lata 1954-1984), mgr Adela Mroczkowska (lata 1984-1986)

i mgr Krystyna Barska (1986-1988). Natomiast instruktorami zajęć pozalekcyjnych byli: mgr Teresa Ciesielska (lata 1975-1988), mgr Małgorzata Komorowska (lata 1982-1986), mgr Anna Kozłowska (lata 1976-1978) oraz mgr

Piotr Kurpisz (lata 1972-1975), Tadeusz Baranowski (lata 1977-1984).

Przez bardzo wiele lat wszystkie imprezy szkolne koordynowane były przez

pracowników świetlicy. W ramach obowiązków kierownik z mocy prawa pełnił też funkcję opiekuna samorządu szkolnego. Obiektywnie należy stwierdzić, że

najlepsze samorządy szkolne funkcjonowały za czasów Stefana Kowalskiego

nazywanego też mistrzem szkolnych ceremonii, ponieważ prowadzenie każdej

imprezy było wyłącznie w jego gestii, a trzeba przyznać, że tych imprez było bardzo

dużo. Technikum Kolejowe nigdy nie miało własnej auli, dlatego tę rolę odgrywała

świetlica. To najbardziej reprezentacyjne miejsce w szkole, dlatego tu odbywały się wszystkie mniejsze uroczystości szkolne. Często świetlica zamieniała się w salę koncertową, gdzie odbywały się koncerty umuzykalniając organizowane przez

Filharmonię Poznańską. Wspominałem wyżej o licznych imprezach organizowanych we współpracy ze

świetlicą. Takimi cyklicznymi imprezami był Dzień Nauczyciela, Dzień Kobiet

i uroczystości państwowe.


Na zdjęciu absolwenci, którzy zostali księżmi. ↓

Na zdjęciu uroczystość Międzynarodowego Dnia Kobiet w 1977 roku. ↓

130


Uroczystości zaś ogólnoszkolne odbywały się w sali ZNTK, wtedy niemalże

przez całe miasto uczniowie w szyku marszowym, w szkolnych mundurach

przemieszczali się na zakończenie roku szkolnego, czy rocznicową akademię. Była

to niezła promocja szkoły.

Bardzo prężnie za kierownictwa S. Kowalskiego rozwijała się Pro Sinfonika.

Byliśmy nawet wielokrotnie organizatorami koncertów odbywających się w Auli

UAM. Było to też wyróżnienie dla szkoły, zwłaszcza w aspekcie zaufania. Taki

dyżur pełnili członkowie oczywiście w mundurach. To w latach siedemdziesiątych

szkoła zdobywała wiele nagród w konkursach i gościła Jerzego Waldorffa.

Podsumowując ten rozdział pragnę podkreślić, że nie sposób ująć wszystkich

działań, jakie miały miejsce na warsztatach, praktykach zawodowych, w internacie

czy w świetlicy oraz osób, które te działania realizowały. To rzesza bezimiennych

nauczycieli i uczniów. Starałem się pisać o tym, co sam zapamiętałem będąc

uczniem i to, co mogłem zweryfikować rozmawiając z absolwentami i byłymi

nauczycielami.

Czasy się zmieniają i to, co kiedyś było negowane nadal jest pozytywnie oceniane

i realizowane. Chociażby dla wielu osób Dzień Kobiet. Ale tak to już jest, że każdy

ma własny punkt widzenia i ma do tego prawo. Uważam, że każda okazja do

świętowania jest dobra i oby tych okazji było jak najwięcej.

Na zdjęciach zabawy studniówkowe lat 80 i 90-tych. ↓

Na zdjęciach budynek internatu przy ul. Czajczej. ↓

131

część trzecia

Documents