ขอมลพนฐานโครงการเขอนและผนนำาสาละวน

จดเตรยมและเรยบเรยงโดย

มลนธคมครองสตวปาและพรรณพชแหงประเทศไทย ในพระบรมราชนปถมภ

และเครอขายแมนำาภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต( South East Asia River Netw- ork Thailand chapter)

๒๐ มถนายน ๒๕๔๒

สารบาญ

เรอง หนา

โครงการเขอนและผนนำ'าสาละวน 1

ขอมลพ'นฐานระบบนเวศน-สงคม ลมนำ'าสาละวน 10

การอนมตงบประมาณเพอศกษาโครงการผนนำ'าสาละวน 16

ภาคผนวก

1) แถลงการณรวมองคกรนกวชาการ องคกรประชาชน และองคกรพฒนาเอกชน กรณโครงการเขอนและผนนำ'าสาละวน2) TA SANG DAM PROJECT IN SOUTHERN SHAN STATE

1

โครงการเขอนและการผนนำ'าสาละวน

แผนการสรางเขอนบนแมนำ'าในเขตลมนำ'าสาละวนเรมข'นในราวปลายทศวรรษ 1970 ถงตน

ทศวรรษ 1980 ซงเปนชวงเวลาเดยวกนกบทกลมทนญปนเสนอใหนำาเอาวธการ New Deal มา

ใชในการแกปญหาเศรษฐกจของญปนทกำาลงตกตำา และไดนำาไปสการวางอภมหาโครงการระดบโลก 15

โครงการ ในจำานวนน'รวมถงโครงการสรางเขอนไฟฟาพลงนำ'ารอบเทอกเขาหมาลย(ดรายละเอยดในบทบาทและ

เบ'องหลงทนญปนในนโยบายการสรางเขอนขนาดใหญและการผนนำ'าในประเทศไทย ) หลงจากน'นกลมทนญปนกไดเขามบทบาทหลกในการศกษาโครงการเขอนและผนนำ'าในเขตลมนำ'าสาะวนมาโดยตลอดภายใตความรวมมอกบรฐบาลพมาและรฐบาลไทย

โครงการตาง ๆ บนลมนำ'าสาละวนสามารถแบงออกไดเปน ๔ กลมใหญมรายละเอยดดงน'

กลมท ๑ โครงการเขอนบนลำานำ'าสาขาของแมนำ'าสาละวนในเขตประเทศไทย

โครงการในกลมน'ครอบคลมลำานำ'ายวม ซงเปนลำานำ'าสาขาของแมนำ'าเมยทางฝงประเทศไทย จะมการสรางเขอนจำานวน 2 เขอน ก'นลำานำ'ายวมและลำานำ'าสาขาของนำ'ายวม

นำ'ายวมมตนกำาเนดจากปาบนเทอกเขาถนนธงชยกลาง แลวไหลลงสทศใต ผานอำาเภอขนยวม อำาเภอแมลานอย และอำาเภอแมสะเรยง จงหวดแมฮองสอน หลงจากทนำ'าแมเงาทกำาเนดจากปารอยตอระหวางเชยงใหม แมฮองสอน และตาก ไหลมาบรรจบทกง อ.สบเมย นำ'ายวมกไหลไปทางทศตะวนตกไปบรรจบกบแมนำ'าเมยทไหลลงสแมนำ'าสาละวนอกท

Japan International Cooperation Agency(JICA)ไดทำาการศกษาการ

พฒนานำ'ายวมไวในโครงการพฒนาไฟฟาพลงนำ'าลมนำ'ายวม การศกษาไดเสรจส'นเมอป พ.ศ.๒๕๒๘ โดย JICA เสนอใหมการสรางเขอนบนลำานำ'ายวมและลำานำ'าสาขาจำานวนถง ๑๐ เขอน โครงการขนยวมถกเสนอใหกบการพลงงานแหงชาต(ปจจบนคอกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน ) และการพลงงาน ฯ ไดโอนโครงการตอใหกบ

กฟผ.หลงจากน'นกฟผ.ไดทำาการคดเลอกเหลอเพยง 2 โครงการ และทำาการปรบปรงใหมขนาดใหญข'น โครงการท'งสองคอ โครงการไฟฟาพลงนำ'าเขอนแมลามาหลวง ซงจะสรางก'นแมนำ'ายวมบรเวณรอยตอจงหวดตากกบแมฮองสอนเหนอสบยวมทแมนำ'ายวมไหลลงสแมนำ'าเมยประมาณ ๗ กโลเมตร และโครงการไฟฟาพลงนำ'าเขอนนำ'าเงาจะมการสรางเขอนก'นแมนำ'าเงาสาขาของแมนำ'ายวมบรเวณทางเหนออางเกบนำ'าของโครงการไฟฟาพลงนำ'าเขอนแมลามาหลวง

โครงการท'งสองน'ไดถกบรรจไวในแผนพฒนากำาลงการผลตไฟฟา ๑๗ ป ของ กฟผ . (EGAT PO WER DEVELOPMENT PLAN -19902006) พรอมกนกบโครงการ

เขอนไฟฟาพลงนำ'าอน ๆ ทมแผนการจะสรางระหวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๗ ถงฉบบท ๙

2

แผนน'คณะกรรมการการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยไดอนมตใหฝายบรหารของ กฟผ.ดำาเนนการเมอวนท ๒๕ ธนวาคม พ.ศ . ๒๕๓๒ โครงการเขอนท'งสองไดออกแบบไวเพอการผลตกระแสไฟฟา โดยตดต'งเครองกำาเนดไฟฟาในโครงการเขอนนำ'าเงา ๑๔๐ เมกะวตต และโครงการเขอนแมลามาหลวง ๒๔๐ เมกะวตต กำาหนดกอสรางกำาหนดแลวเสรจเดอนมกราคม และเดอนเมษายน พ.ศ . ๒๕๔๓ ตามลำาดบ(EGAT 1989

กฟผ . ซงเปนเจาของโครงการไดสำารวจเขอนท'งสองเสรจส'นต'งแตป ๒๕๓๗ รวมท'งการตดถนนเขาสหวงานและตดตนไมบรเวณทต 'งโครงการ อยางไรกตาม โครงการท'งสองไดถกตอตานจากประชาชนในทองถน รวมท'งตดปญหารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมเนองจากการดำาเนนโครงการจะกระทบตอปาอนรกษ ทำาให กฟผ.ชะลอโครงการออกไป

อยางไรกตาม ในป ๒๕๔๒ รฐบาลไทยกไดผนวกโครงการท 'งสองใหเปนสวนหนงของโครงการผนนำ'าสาละวน-ภมพล ซงรฐบาลไดอนมตงบประมาณ ๑๘๖ ลานบาท ในการศกษาความเหมาะสมภายใตความรบผดชอบของกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานเมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๒

กลมท ๒ โครงการเขอนและการผนนำ'าจากลมนำ'าสาละวนเตมนำ'าใหกบเขอนภมพล

แนวความคดในการผนนำ'าจากลมนำ'าสาละวนลงสเจาพระยาน' ไดเกดข'นในป พ.ศ . ๒๕๒๒ เมอผบรหาร

ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย(กฟผ.)คดทจะสรางโครงการผนนำ'าจากลมแมนำ'าโขงและลมแมนำ'าสาละวนลงสลมแมนำ'าเจาพระยาพรอมกนถง ๑๔ โครงการ เปนโครงการผนนำ'าจากลมแมนำ'าโขง ๗ โครงการ และโครงการผนนำ'าจากลมแมนำ'าสาละวน ๗ โครงการ ในสวนของลมแมนำ'าโขง แนวความคดน'ตอมาไดพฒนาเปนโครงการผนนำ'ากก-อง-ยม-นาน และ กก-อง-นาน สวนในลมนำ'าสาละวนโครงการท'งหมดถกแชแขงอยนบทศวรรษ จนกระทง

กลางป ๒๕๓๕ กฟผ.กไดทำาการปดฝนโครงการข'นมาอกคร'ง

โครงการผนนำ'าตางๆบนลมนำ'าสาละวนมขอบเขตครอบคลมพ'นทท 'งลำานำ'าสาขาของแมนำ'าสาละวนในฝงประเทศไทย คอ นำ'าปาย นำ'ายวม นำ'าเมย นำ'าแมละเมา และแมนำ'าสาละวนโดยตรง อนไดแก

-โครงการผนนำ'าแมละเมา-แมตน -โครงการผนนำ'าแมจะเรา-แมตน

-โครงการผนนำ'าปายตอนบน-แมแตง -โครงการผนนำ'าปายตอนลาง-แมแจม

-โครงการผนนำ'าเงา-แมตน โครงการนำ'าเมย-แมตน -โครงการผนนำ'าหวยขะแนง-แมตน

เปาหมายของทกโครงการคอการดงนำ'าจากลมนำ'าสาละวนลงลำานำ'าสาขาของแมนำ'าเจาพระยาเพอใหไหลลงสอางเกบนำ'าเขอนภมพลในทสด โดยโครงการแมละเมา-แมตน เปนโครงการทเลกทสด จะผนนำ'า ๓๘๐ ลาน

3

ลกบาศกเมตรตอป โครงการหวยขะแนง-แมตนเปนโครงการทใหญทสดจะทำาการผนนำ'าจากแมนำ'าเมยจำานวน 1 100 ลานลกบาศกเมตรตอป สวนโครงการอนๆจะผนนำ'าโครงการละ ๕๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอป(การ

ไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ,๒๕๓๖)

โครงการท'งหมดประกอบไปดวยสถานสบนำ'าขนาดใหญ คลองและอโมงคสงนำ'าขนาดใหญ การสรางเขอนขนาดใหญ ๔ เขอน คอ เขอนนำ'าปาย ๑ เขอนนำ'าปาย ๒ เขอนนำ'าปาย ๓ และเขอนแมละเมา และเกยวของกบโครงการเขอนอน ๆ ทจะสรางภายใตแผนอน เชน โครงการเขอนแมลามาหลวง ในแผนพฒนากำาลงการผลต ๑๗ ปของ กฟผ . และโครงการเขอนนำ'าเมยและโครงการเขอนสาละวนตอนบน ภายใตแผนความรวมมอไทย-พมาในการใชนำ'า

ขณะน'โครงการแมละเมา ฯ และโครงการแมจะเรา ฯ กฟผ.ไดศกษาข'นความเหมาะสมเสรจแลวเมอป ๒๕๓๖ และ ๒๕๓๗ ตามลำาดบ โดยท NEWJEC จากญปน เปนผศกษา ภายใตการสนบสนนของธนาคารโลก

สวนโครงการอน ๆ ไดศกษาข'นความเหมะสมเบ'องตนเสรจแลวเมอป ๒๕๓๗ โดยโครงการนำ'าปาย ฯ บรรษท Snowy Mountain Engineering จากออสเตรเลยเปนผศกษา ภายใตการสนบสนนของธนาคารโลกเชนกน สวนโครงการอน ๆ ไมมรายละเอยดขอมล

สถานการณลาสดในกลมน'กคอ เมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๒ คณะรฐมนตรของไทยไดอนมตงบประมาณ ๑๘๖ ลานบาทใหกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานศกษาวางแผนคดเลอกองคประกอบโครงการ การศกษาความเหมาะสมข'นรายละเอยด และการศกษาผลกระทบสงแวดลอมข'นรายละเอยดพรอมงานประชาสมพนธโครงการผนนำ'า ๓ โครงการคอ โครงการผนนำ'าหวยขะแนง-แมตน โครงการนำ'าเมย-นำ'าแมสอง-แมตน และ

โครงการผนนำ'าสาละวน-ยวม(แมลามาหลวง -) ภมพล(ดรายละเอยดในเอกสารตนเรองเพอขอนมตงบประมาณ

จากคณะรฐมนตรเมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๒ และมตคณะรฐมนตรวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๒ )นอกจากโครงการผนนำ'าท'ง ๗ โครงการแลว นกการเมองของไทยยงเสนอใหผนนำ'าจากโครงการสราง

เขอนก'นแมนำ'าสาละวนตอนบน(ทางทศเหนอของอำาเภอเวยงแหง จงหวดเชยงใหม ประมาณ ๕๐ กโลเมตร)จำานวนประมาณ ๑๐,๐๐๐ ลานลกบาศกเมตรตอปลงสลมเจาพระยา แตโครงการน'ยงไมผานข'นตอนการเจรจาระดบรฐบาลระหวางรฐบาลไทยกบรฐบาลทหารพมา

กลมท ๓ โครงการเขอนไฟฟาพลงนำ'าบนแมนำ'าเมย-สาละวนชายแดนไทย-พมา

โครงการในกลมน'เปนโครงการเขอนทเปนความรวมมอระหวางญปน-ไทย-พมา โครงการน'เรมข'นเมอป พ.ศ . ๒๕๓๒ โดยการผลกดนของการพลงงานแหงชาต (ปจจบนคอกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน กระทรวงว

ทยาศาสตรฯ ) คณะรฐมนตรของไทยไดมมตเมอ ๑๒ มกราคม พ.ศ . ๒๕๓๓ ใหดำาเนนการโดยการแตงต'งใหมคณะ

กรรมการโครงการไฟฟาพลงนำ'าชายแดนไทย-พมา เปนตวแทนการดำาเนนการของฝงไทย ไดมการเจรจาระหวาง

ไทยกบพมาหลายคร'ง และตกลงให Electric Power Development Company (EP

4

DC) ซงเปนถอหนโดยบรษทผลตไฟฟาเอกชนจาก 9 เขตในญปนและกระทรวงการคลงของญปน เปนผ

ศกษา ภายหลงการสำารวจของ EPDC ในป พ.ศ . ๒๕๓๕ EPDC กเสนอใหมการสรางเขอนท 'งหมด ๘ เขอน

บนแมนำ'าทก 'นระหวางชายแดนไทย-พมา คอ โครงการเขอนนำ'าแมสาย โครงการเขอนแมกก โครงการเขอนคลองกระ โครงการเขอนสาละวน ๒ เขอน และโครงการเขอนนำ'าเมยอก ๓ เขอน โครงการท'งหมดจะมกำาลงการผลตตดต'งรวม ๖,๓๙๗.๕ เมกะวตต(S.Boonpirak1992, )

โครงการท'งหมดน' เปนโครงการเขอนในลมนำ'าสาละวนถง ๕ เขอน รวมกำาลงการผลตตดต'งท'งหมด ๕,๙๖๗ เมกะวตต ประกอบดวยโครงการ โครงการเขอนสาละวนตอนบน ก'นแมนำ'าสาละวนเหนอสบเมยตามลำานำ'า

ประมาณ ๗๖ กโลเมตร ตรงบรเวณจงหวดแมฮองสอน จะตดต'งเครองกำาเนดไฟฟา ๔,๕๔๐ เมกะวตต โครงการเขอนสาละวนตอนลาง ก'นแมนำ'าสาละวนเหนอสบเมย ๓๐ กโลเมตร ตรงบรเวณจงหวดแมฮองสอน จะตดต'งเครองกำาเนดไฟฟา ๗๙๒ เมกะวตต โครงการนำ'าเมย ๓ ก'นแมนำ'าเมยเหนอสบยวมประมาณ ๘ กโลเมตร ตรงบรเวณอำาเภอแมสอด จงหวดตากจะตดต'งเครองกำาเนดกระแสไฟฟา ๒๓๑ เมกะวตต และโครงการนำ'าเมย ๑ ก'นแมนำ'าเมยเหนอจงหวดตากตามลำานำ'าประมาณ ๓๐ กโลเมตร จะตดต'งเครองกำาเนดกระแสไฟฟา ๑๑๐ เมกะวตต โครงการท'งหมดไดดำาเนนการถงข'นศกษาความเหมาะสมเบ'องตนเสรจแลว และจะศกษาข'นความเหมาะสมตอไป(S.Boonpiraks1992, )

กลมท ๔ โครงการเขอนในรฐฉาน

แนวคดการสรางเขอนบนแมนำ'าสาละวนในเขตพมา(รฐฉาน)มมาต'งแตปลายทศวรรษ 1970 แตตราบจนปจจบนกยงไมมการสรางเขอนขนาดใหญก 'นแมนำ'าสายหลก มเพยงเขอนทก 'นแมนำ'าสาขาจำานวน 2แหง มกำาลงการผลตตดต'งรวม 195 เมกะวตต แมนำ'าสาละวนจงถอไดวาเปนแมนำ'าเพยงไมกสายของโลกทรอดพนจากการสรางเขอนขนาดใหญ

อยางไรกตาม ความพยายามทจะสรางเขอนในเขตรฐฉานกไดดำาเนนมาอยางตอเนอง โดยเฉพาะในปลายป ๒๕๔๑ จนถงปจจบน

โครงการเขอนในเขตรฐฉานสามารถแบงออกไดเปน 2 กลมยอยดวยกนคอ

1) โครงการเขอนตาง ๆ ทบรษททปรกษาจากญปนกำาลงศกษาอยางอสระเพอเสนอและรวมมอกบ

การไฟฟาฝายผลตของพมา( the Myanmar Electric Power Enterprise: MEPE) ประกอบดวยโครงการเขอนผลตไฟฟา 2 แหง ท Baluchaung และโครงการเขอนกนนำ'าแม

ปอน( Pawn River) ซงเปนแมนำ'าสาขาสายหลกทางฝงขวาของแมนำ'าสาละวน โครงการหลงน'จะมกำาลง

5

การผลตตดต'งรวม 48 เมกะวตต ขณะน'ทำาการศกษาข'นความเหมาะสม( Feasibility Study)เสรจเรยบรอยแลว

2) โครงการเขอนทเปนความรวมมอกนระหวางบรษททปรกษาดานวศวกรรมของญปนและการไฟฟาของฝายผลตของพมาและหนวยงานสรางเขอนของไทย โครงการทสำาคญทสดกคอ โครงการเขอนทาซาง

รายงานลาสดไดยนยนถงสถานภาพและขอมลของโครงการทาซางดงน'

ทต'งเขอนและชนดของเขอน

โครงการเขอนทาซางกำาลงอยในระหวางการศกษาข 'นความเหมาะสมเบ'องตน(Pre- feasibility Study) ผลการศกษาวเคราะห กำาหนดใหสรางเขอนบนแมนำ'าสาละวนทางตอนใตของรฐฉานในประเทศสหภาพพมาใกล

กบทาเรอทาซางทางฝงตะวนตกของตองย 370 กโลเมตรตามทางหลวงหมายเลข 45 และหาง

จากจดตรวจ - BP 1 บรเวณชายแดนไทย ประมาณ 130 กโลเมตร หรอประมาณ 150กโลเมตรทางตอนเหนอของเชยงใหม

โครงการน'จะต'งอยหางระหวางบรเวณเหนอทาเรอทาซางข'นไปตามลำานำ'าสาละวน 12 กโลเมตรกบ

ตำาลงมาจากทาเรอทาซาง 5 กโลเมตร ในบรเวณน'เปนบรเวณหบเขา มหนาผาชน และลำานำ'าสาละวนทแคบ

บรเวณทองนำ'าประกอบช'นของ sand stone และ silt stone ทวางตวซอนกนเปนช 'น ๆ ผสมกน เหมาะสำาหรบการสรางเขอนแบบหนถมดาดคอนกรต( - - Concrete faced rock fill dam: RC

F dam) และเขอนคอนกรตบดอดแนน( Roller Compacted Concrete dam: RC C dam) หรอเขอนหนท'ง( Gravity dam)รวมท'งมความเปนไปไดทจะเปนเขอนชนดหนท'งโคง -(Arch Gravi ty dam) ข'นอยกบขอจำากดของพ'นททางดานขางประกอบ และโรงไฟฟาจะต'งอยบนพ'นดนบรเวณฐานของ

เขอน

ขอมลการสำารวจลาสดพบวาระดบกกเกบนำ'าสงสด (Full Supply Level: FSL) อยระหวาง

- 320370 เมตรเหนอระดบนำ'าทะเลปานกลาง(MSL) แตละหวงาน(site)ทสำารวจม

ศกยภาพทจะตดต'งเครองผลตกระแสไฟฟา (installed capacity)มขนาดระหวาง

- 1500 5000 เมกะวตต ทางเลอกทไดมการสำารวจและต'งสมมตฐานน'ข'นอยกบถนนท

จะเขาสหวงานจากจดตรวจ - BP 1 ตรงชายแดนไทย และสายสงไฟฟากระแสตรงขนาด 500 กโลโวลต

(500 kV AC ) ไปเชอมกบระบบของพมาและสายสงไฟฟากระแสสลบ 500 กโล

โวลต( 500 kV DC) ไปยงประเทศไทย

6

โครงการน'ยงจะมการสรางเขอนทางตอนลาง(เขอนลก)เพอควบคมนำ'าทปลอยออกมาจากเทอรไบน

16 ชวโมงตอวนและ 6 วนตอสปดาหในบรเวณท'งหมดทกลาวถงมาแลวเพอควบคมนำ'าอกคร'ง

การยายสะพานทางตอนบนของลำานำ'าททาซางและใกลกบคนฮง(Kunhing)บนทางหลวงหมายเลข 4 จะนบเปนตนทนหนงทคำานงถงสำาหรบโครงการ

ผลของการวเคราะหเปรยบเทยบแสดงใหเหนวาโครงการทนาสนใจทสดคอเขอน RCC รวมกบโรง

ไฟฟาในบรเวณจด 840 ประมาณ 6 กโลเมตรทางตอนเหนอตามลำานำ'าของทาเรอทาซาง และจด 7 25 ทางตอนลางตามลำานำ'าของทาเรอทาซาง 2 กโลเมตร อยางไรกตามขอมลทางดานธรณวทยายงไม

สามารถยนยนถงทต'งของเขอนทเหมาะสมได

ไดมการตดสนใจเลอกพฒนาโครงการทจด 840 ใหเปนเขอนแบบ CFR กบโรงไฟฟาแบบ

ใตดนทนยมกนมาก(เขอนและโรงไฟฟาแบบน'สรางมากในญปน ) การยนยนถงทต'งและชนดของเขอนจะข'นอยกบ

การสำารวจทางธรณวทยาภาคสนามรวมถงการเจาะสำารวจในการศกษาข'นความเหมาะสม (Feasibility Study)โครงการ

ระดบเกบกกนำ'า

ระดบเกบกกสงสดท 350 เมตรเหนอระดบนำ'าทะเลเปนระดบทมการเลอกไวสำาหรบเขอนทอางถงแลว อยางไรกตาม การวเคราะหเปรยบเทยบช'ใหเหนวาการเพมระดบเกบกกสงสดจะทำาใหมแรงจงใจในทางเศรษฐกจมากข'น การสำารวจทางวศวกรรมในอนาคต การสำารวจทางสงคมและสงแวดลอม และปรมาตรนำ'าจะเปนตวทกำาหนดขอบเขตทแทจรงของอางเกบนำ'า

ขนาดของโรงไฟฟา

การวเคราะหยงช'ใหเหนวา การกำาหนดขนาดของการผลตไฟฟา( Energy generation)ตำา

สดสมพนธกบขนาดของกำาลงการผลตตดต'งระหวาง 2500 กบ 4000 เมกะวตต ซง

พบวาขนาดของเครองผลตกระแสไฟฟาทจะตดต'งมจำานวน 6 เครอง มขนาดเครองละประมาณ 550

เมกะวตต(6 550 3X = 300 เมกะวตต ) ไฟฟาทผลตไดน'ประมาณ 1 ใน 4 จะสงไปยงระบบรวมของพมา สวนทเหลอจะสงมายงไทย

ราคาโครงการและระยะเวลากอสราง

7

โครงการทาซางแบบ CFR (ทจด 840) มราคาข'นตน 3397 ลานบาท มระยะ

เวลากอสรางประมาณ 6 ป สวนราคาโครงการเผอเลอก( RCC dam)ทจด 840 ประมาณ 3

076 ลานเหรยญสหรฐ ทจด 725 ประมาณ 3316 ลานเหรยญสหรฐ มระยะเวลา

กอสรางประมาณ 5 ปเทากน

ขอมลหลก ๆ ของโครงการทาซางทเปนเขอน CFR จด 840 และทางเลอกทเปนเขอน RC C ทจด 840 และ 725 สามารถสรปไดดงตาราง

การศกษาผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม

ในขณะน' กลมนกสรางเขอนกำาลงจดเตรยมขอมลผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอม โดยการรวบรวมขอมลผลกระทบดานตาง ๆ ภายใตการนำาของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

ตารางแสดงขอมลหลกของโครงการเขอนทาซางทไดเลอกไวและโครงการเผอเลอก หวขอ โครงการทเลอก (จด

840)ทางเลอกทหนง (จด 725)

ทางเลอกทสอง(จด 725)

ชนดเขอน CRF dam RCC dam RCC damทต'ง(หางจากทาเรอทาซาง) 6 กม.ทางตอน

เหนอ 6 กม.ทางตอน

เหนอ 6 กม.ทางตอน

เหนอพ'นทรบนำ'า(ตร.กม.) 2070

00

อตราการไหลเฉลย(ลบ.ม./วนาท 2583

ระดบเกบกกสงสด( FSL) เมตรเหนอระดบนำ'าทะเล

350

พ'นทอางเกบนำ'าทระดบเกบกกสงสด(ตรงกม.) 660

ปรมตรอางเกบนำ'าทระดบเกบกกสดสด(ลบ.กม.) 3610

0ปรมาตรนำ'าเปนทระดบเกบกก 1420

8

สงสด(ลบ.กม.) 0

ความสงสงสดของเขอน(ม.) 188 193 190

ความยาวสนเขอน(ม.) 768 783 955

อตรานำ'าไหลเขาเทอรไบน(ลบ.ม./วนาท)

4305.

ความสงเทอรไบน(ม.) 142 145 147

กำาลงการผลตตดต'งรวม 6 เครอง(เมกะวตต)

3327 3399 3434

ปรมาตรไฟฟาทผลตไดในแตละปในข'นแรก(จกะวตต-ชวโมง)

1607

6

1613

6

1630

7ปรมาตรไฟฟาทผลตไดในแตละปในข'นท 2 (จกะวตต-ชวโมง)

6930 7923 8001

พลงงานทผลตไดรวมในแตละป(จ

กะวตต-ชวโมง)2300

5

2405

9

2438

0

ราคาโครงการ(ลานเหรยญสหรฐ) 3397 3075 3316

ระยะเวลาดำาเนนโครงการ(ป) 6 5 5นอกจากโครงการท'งหมดทกลาวมาแลว ยงมโครงการเขอนทรฐบาลทหารพมาวางแผนทจะสรางก 'น

แมนำ'าสาละวนทางตอนลาง(ในเขตพมากอนทแมนำ'าสาละวนไหลลงสอาวเมาะตะมะ ) เรยกวา “โครงการเขอนสาละ

”วนตอนลาง มกำาลงการผลตตดต'งถง ๖,๐๐๐ มกกะวตต ถาหากโครงการแหงน'ถกสรางข'นมาได กจะเปนเขอนขนาดใหญทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ขณะน'ยงไมมการเปดเผยขอมลใด ๆ เกยวกบรายละเอยดของโครงการ

-----------------------------------------เอกสารอางอง

Electricity Generating Authority of Thailand (1989), EGAT Pow -er Development Paln(1990 2006),

Vol.1: Main Report. December.

EPDC, (Editing and Design)(1980) Printing: Bushodo Japan.

S. Boonpiraks (1992), “Thai-Myanmar Joint Hydro Scheme” International WaterPower and Dam

9

Construction , October.

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (2536), เอกสารประกอบการดงานโครงการเพมนำ'าใหอางภมพล, ฝาย

วศวกรรมพลงนำ'า และฝายสำารวจนเวศวทยา . เมษายน

ขอมลพ'นฐานระบบนเวศน-สงคมลมนำ'าสาละวน

( …สาละวน จากธเบตถงอนดามน สายธารแหงชวตของคนเอเชย)

แมนำ'าสาละวนมตนกำาเนดจากการละลายของหมะบรเวณทราบสงธเบตเหนอเทอกเขาหมาลย ทระดบความสงมากกวา 4000 เมตรจากระดบนำ'าทะเลปานกลาง แมนำ'าสาละวนไดไหลลงสพ'นทลาดชนทเตมไปดวยภเขาทางดานทศใต ผานมลฑลยนนาน ประเทศจน ไหลตอเขาสแผนดนเขตประเทศพมาผานรฐฉาน (Shan State) รฐคะยา (Kayah State) และลดระดบลงมาเหลอตำากวา 300เมตร จากระดบนำ'าทะเลปานกลาง กอนทจะกลายเปนแมนำ'าก'นพรมแดนระหวางไทยกบพมาทแมฮองสอน หลงจากไหลก'นพรมแดนไทยกบพมา 118 กโลเมตร และนำ'าเมยทมตนกำาเนดจากเทอกเขาตะนาวศร (Tenas

serim Range) ไหลลงมาบรรจบทสบเมย แมนำ'าสาละวนกไหลวกกลบเขาประเทศพมาอกคร 'ง และคอยๆ ลดระดบลงจนใกลเคยงกบระดบนำ'าทะเลปานกลางกอนไหลเขาสเขต ตะนาวศร (Tenesserim Divi

sion) กอนทจะไหลลงสมหาสมทรอนเดยทอาวเมาะตะมะ (Mataban Gulf) บรเวณทต'งเมองเมาะลำา

เลงหรอมะละแหมง (Moulmein) รวมระยะทางทไหลจากชายแดนไทยจนถงทะเลอนดามน 200กโลเมตร

10

ตลอดระยะทางทไหลผานแผนดนของชนตางๆ แมนำ'าสาละวนถกเรยกดวยชอแตกตางกนไป แมนำ'าทางตอนบนทไหลผานยนนานถกเรยกวา “น ”เกยง (Nu Giang) ขณะทแมนำ'าทางตอนกลาง ชาวไตเรยกวา

“ ”นำ'าคง (Nam Kong) เชนเดยวกบชนพ'นเมองอนๆ ในลานนา นบแตคนลวะ ไตลอง ไตล'อ ดาระอ'ง รวมท'งคนปกากะญอ ลวนออกชอแมนำ'าสาละวนในสำาเนยงใกลเคยงกนวา “ ”คง สวนคนพมาเรยกวา “ ”ตาลวน

(Talween) ซงชาวองกฤษเพ'ยนเปนสาละวน

แมนำ'าสาละวนนบเปนแมนำ'าสายใหญและยาวสายหนงของโลก 1964U.S. Geological Survey ( ) ระบวา แมนำ'าสาละวนมปรมาณนำ'าทเตมนำ'าใหกบมหาสมทรถง 53 ลกบาศกฟตตอวนาท นบเปนแมนำ'าทม

ปรมาณนำ'ามากเปนลำาดบท 40 ของโลก ขณะท World Atlast, Encyclopedia Britanica ระบวา แมนำ'าสาละวนมความยาว 1750 ไมล หรอ 2800 กโลเมตร

นบเปนแมนำ'าสายทยาวอนดบท 26 ของโลก สำาหรบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตแลว ความยงใหญของแมนำ'าสาละวนจะเปนรองกแตแมนำ'าโขงเทาน'น

สาละวน ถนชนพ'นเมอง

สองฟากฝงลมนำ'าสาละวน ต'งแตใตเทอกเขาหมาลยลงมาจนจรดอาวเมาะตะมะ นบวาเปนพ'นททมชาตพนธตางๆ อาศยอยมากมาย จนอาจกลาวไดวาเปนลมนำ'าทมกลมชาตพนธชนพ'นเมองมากทสดแหงหนงของโลก โดยมกลมชาตพนธตางๆ ไมตำากวา 13 เผา เชน ไต(ไทยใหญ ) วา(ลวะหรอละวา ) คะยา(คะเรนนหรอ

กะเหรยงแดง หรอบะแว ) อาระดน(ยะไข ) ปะโอ ปะหลอง(ดาระอ'ง ) ปะดอง อะขา ลซ อนเล ฯลฯ เปนตน กลมชาตพนธเหลาน'ลวนแตอยรวมกนเปนสงคม มการต'งชมชนตามทราบเลกๆ กลางหบเขา และทราบเลกๆ รมฝงแมนำ'าสาละวนอนเกดจากแมนำ'า หรอลำาหวยไหลลงมาบรรจบกบแมนำ'าสาละวน

ดวยสภาพพ'นททเปนเทอกเขาสลบซบซอนยากตอการเขาถงของสงคมภายนอก ทำาใหชมชนทต'งอยบนลมนำ'าสาละวนยงมการสบทอดวถชวต ตามแนวทางของบรรพชน คอ การดำาเนนชวตแบบการเกษตรและพงพงธรรมชาต จากการสำารวจในเขตลมนำ'าสาละวนชวงทผานประเทศไทย บางสวนในพ'นทสองฝงแมนำ'าเมย และนำ'ายวมในชวงป 2536 พบวา ชาวบานสวนใหญดำารงชวตดวยการหาอาหารจากปา จบปลาในแมนำ'า และปลกพชโดยอาศยพ'นทราบรมฝงแมนำ'าทมลกษณะแคบและยาว แตเปนพ'นททอดมสมบรณทสดทมในเขตน' รมฝงแมนำ'าสาละวนทมชายหาดสลบกบหนาผาและบรเวณทราบเลกๆ บรเวณทลำาหวยบรรจบกบแมนำ'าสาละวน มการปลกพชกนบางในฤดนำ'าลดทผนดนอดมสมบรณดวยปยธรรมชาตทแมนำ'าพดพามาทบถมในฤดนำ'าหลาก

บรเวณทราบลมปากแมนำ'าสาละวนซงเปนพ'นทราบลมนำ'าทวมถงในฤดนำ'าหลากครอบคลมพ'นทหลายลานไร เปนเขตทมการต'งชมชนหนาแนนทสด ชาวบานสวนใหญประกอบอาชพการเกษตร ดวยการอาศยปยธรรมชาตจากแมนำ'าสาละวนทนำามาทบถมในชวงฤดนำ'าหลาก แมนำ'าสาละวนทอดมสมบรณไปดวยพนธปลา ทำาใหเกดอาชพการประมงนำ'าจดท'งเพอการดำารงชวตและการคา นอกจากน'พ'นทของลมนำ'าสาละวนในเขตน'ยงมการจดระบบกรรม สทธการถอครองทดนโดยเรมในสมยทองกฤษเขามาปกครองพมาเชนเดยวกบพ'นทราบลมปากแมนำ'าอนๆ ทต'งอยใกลเคยงกน เชน ปากแมนำ'าอระวด และเจาพระยา(ขอมลจากการสมภาษณกะเหรยงทเคยอาศยบรเวณปากแมนำ'า

สาละวน เมอป 2536)

สาละวน.....แหลงประวตศาสตรโลก

11

แมนำ'าสายใหญแทบทกสาย มกจะเปนถนอาศยของมนษยมาแตโบราณ แมนำ'าสาละวนกเชนเดยวกบแมนำ'าสายใหญอน ๆ ของโลกทมแหลงโบราณคดและประวตศาสตร กอนทจะพฒนามาเปนสงคมมนษยในปจจบน

มหลกฐานทกลาวไดวา สาละวนเปนลมนำ'าทมความสำาคญทสดแหงหนงตอประวตศาสตรของมนษยชาตในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตและของโลกจากการคนพบแหงโบราณคดกอนประวตศาสตรในเขตน' แหลงประวตศาสตรทเปนทรจกของนกประวตศาสตรและมชอเสยงทสด คอ “ ”ถำ'าผ (Spirit Cave) ซงพบอยในพ'นทภเขาสลบซบซอนทางฝงตะวนออกของลมนำ'าสาละวน บรเวณทปจจบนเปน เขตรกษาพนธสตวปาสาละวนในเขตจงหวดแมฮอนสอน ถำ'าแหงน' Charoenwongsa (1989) กลาววา เปนแหลงอาศยของมนษยทเรมเปลยนวถการดำาเนนชวตจากการทองเทยวลาสตวและเกบหาพชผลในธรรมชาตมาใช ชวตแบบทำาการเกษตร จากการขดพบเครองมอหนกะเทาะในช 'นดนท 1 ซงมอาย - 12000 8000 ป มา

แลว ขณะน'นยงเปนการดำาเนนชวตแบบด'งเดม และจากหลกฐานทพบในช 'นดนท 2 มอายระหวาง 80

- 007000 ปทผานมา ไดพบเครองป' นดนเผา มการนำาเสนใยจากพชมาทำาเชอกและขายจบปลา และยงไดนำาสงดงกลาวไปสรางลวดลายบนเครองป' นดนเผาอกดวย ซงแสดงใหเหนวามการพฒนาดานเทคโนโลยใหมๆ นอกจากน'นยงพบขวานหนขดและเศษเหลอของพชตางๆ จากการศกษาของ Gorman (1970)พบวามนษยสมยน'นรจกการเพาะปลกพชแลว เนองจากมการคนพบพชตระกลตาง ๆ รวมท'งพชตระกลถวตาง ๆ ดวย แตอยางไรกตามมนษยทถำ'าผกยงออกปาลาสตวปามาเปนอาหารดวยเชนกน Charoenwongsa (

1989) กลาวถงชนดพชใหนำ'ามนบางชนดซงมพษทพบทถำ'าดงกลาวอาจนำามาเพอการจดไฟใหสวางใน

เวลาน'น ขณะท Solheim II (1972) ไดกลาวสรปเกยวกบหลกฐานซงพบทถำ'าผวา เปนสงแสดงใหทราบวา บรเวณดงกลาวเปนศนยกลางการดำาเนนชวตในรปแบบของการเกษตรกรรมเรมแรกสดแหงหนงของโลก กอนทจะพฒนาไปเปนรปแบบของการเกษตรอยางในปจจบน (อางในศนยวจยปา

ไม - 25349091, : )

ในทศนะของนกวชาการประวตศาสตรแลว การคนพบแหลงโบราณคดถำ'าผทลมนำ'าสาละวนน'นมความสำาคญตอประวตศาสตรความเปนมาของสงคมในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตเปนอยางมาก เนองจากเปนหลกฐานทถกยกเปนตวอยางทจะลบลางความเชอ เดมทวา “ดนแดนเอเชยตะวนออกเฉยงใตกอนน'นยงลาหลง ตองอาศยวฒนธรรมช'นสงจากจนและอนเดย ”กอนทจะยกระดบความเจรญเปนบานเมอง (กฤช2536, )

นอกจากน'น ยงมการพบหลกฐานทางประวตศาสตรยคปจจบนหลายช'นทนาสน ใจตามแนวเขารมแมนำ'าสาละวนทมหนาผาหนปนและถำ'าหลายแหง บรเวณถำ'าแหงหนงเหนอเขาสบแงะในเขตรกษาพนธสตวปาสาละวนเปนทเกบซอนสงของ และคำาภรใบลานจารกดวยอกขระมอญ หรอลานนาอยางใดอยางหนง แตไดถกทำาลาย โดยความรเทาไมถงการณของนกหาของมคา (ศนยวจยปาไม253491, : )

จากหลกฐานขางตนกลาวไดวาลมนำ'าสาละวนเปนลมนำ'าทมคณคาทางโบราณคดและประวตศาสตรทสำาคญของประเทศไทยและของโลก ไมแพลมนำ'าอนๆ แตอยางใด เพยงแตวาบรเวณลมนำ'าสาละวนไมไดเปนทสนใจของนกโบราณคดมากเทาทควร ซงอาจจะเปนเพราะวาการไมใหความสำาคญ หรอไมกเปนเพราะในเขตน'มการสรบกนมานานเกอบครงศตวรรษ เชอแนวานาจะมหลกฐานตางๆ มากกวาน'ถานกโบราณคดไดมโอกาสศกษากนอยางเตมทและครอบคลมท'งลมนำ'า

12

…ลมนำ'าสาละวน มรดกทางธรรมชาตของโลก

แมนำ'าสาละวน นบเปนแมนำ'าสายใหญของโลกทยงคงความอดมสมบรณตามธรรมชาต ท'งพรรณพช สตวปา และสตวนำ'า ซงเปนลกษณะเฉพาะของตนเอง จากเหตผลของสงครามในพมา การศกษาเกยวกบนเวศวทยาในเขตลมนำ'าสาละวนกเชนเดยวกบดานประวตศาสตรทยงไมสามารถทำาไดอยางละเอยดและทวถงตลอดลมนำ'า เขตรกษาพนธสตวปาสาละวนทมแมนำ'าสาละวนไหลผานและเปนเขตรกษาพนธสตวปาทใหญทสดของลมนำ'าและจะไดรบผลกระทบจากการสรางเขอนสาละวนตอนบนคอ พ'นททมการศกษาดานนเวศวทยาทละเอยดมากทสด นาจะเปนตวแทนในการอธบายความสำาคญของระบบนเวศของแมนำ'าสาละวนไดดทสด

เขตรกษาพนธสตวปาสาละวนต 'งอยตดกบบรเวณฝงซายของแมนำ'าหรอทางฝงไทย นบแตจดทแมนำ'าสาละวนไหลเปนพรมแดนไทย-พมา เปนสภาพพ'นทอนตอเนองระหวางเขตชวภมศาสตรยอยอนโดจน -(Indo

Chinese Subregion) กบพ'นทตอเนองจากชวภมศาสตรสโนหมาลายน หรอ เขตชวภมศาสตรยอย

อนเดย - (Sino Himalayan or Indian Subregion) พ'นทเขตรกษาพนธสตวปาแหงน'จงไดรบอทธพลทางดานการกระจายชนดพนธพชและสตวปาจากแถบเทอกเขาหมาลยลงมาตามเทอกเขาสงทขนาบแมนำ'าสาละวนและแมนำ'าโขง จนบรรจบกบเทอกเขาสงทางภาคเหนอของไทย เชน เทอกเขาแดนลาว เทอกเขาถนนธงชย และเทอกเขาผปนนำ'าตะวนตก (เขาขนตาล ) ชนดพชพรรณ และสตวปาทพบในเขตรกษาพนธสตวปาสาละวนจงคลายคลงกบชนดพนธทพบแถบเทอกเขาหมาลย แควนอสสมของประเทศอนเดย และประเทศสหภาพพมา นอกจากน'นชนดพชพนธและสตวปา อกสวนหนงเปนชนดทพบทางอนโดจนดวยเชนกน(ศนยวจยปา

ไม253442, : )

ในทางภมศาสตร พ'นทปาทตอเนองจากปาแถบลมนำ'าสาละวนลงไปตามลำานำ'าเมย จนจรดปลายเทอกเขาตะนาวศร ครอบคลมผนปาขนาดใหญฝงตะวนตกของไทยท'งหมด ซงมเขตอนรกษทมความสำาคญระดบประเทศและระดบโลกหลายแหง เชน เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวร เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง อนเปนเขตมรดกทางธรรมชาตของโลก เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ อทยานแหงชาตอกหลายแหง เชน อทยานแมวงก อทยานแหงชาตไทรโยค อทยานแหงชาตเอราวณ อทยานแหงชาตแกงกระจาน ฯลฯ ตลอดจนถงเขตรกษาพนธสตวปาตะนาวศรทตดกบเขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวร ซงเปนเขตรกษาพนธสตวปาแหงแรกทรฐกะเหรยงไดกอต'งข'นเมอเรว ๆ น' นกชววทยาถอวาพ'นทในเขตน'ท 'งหมดเปนเขตภมศาสตรเดยวกน Diegnan(194

5) เรยกพ'นทสวนทอยทางดานตะวนตกตดชายแดนพมา ต'งแตบรเวณจงหวดเชยงใหมลงมาถงจงหวด

ประจวบครขนธ วา “ ”มณฑลอนโดพมา - (Indo Burmese Province) ซงถอวาเปนเพยงสวนหนง

ของเขตภมศาสตรยอยอนโดจน (อางในศนยวจยปาไม253442, : )ทางดานพรรณพช พ'นทปาเขตรกษาพนธสตวปาสาละวนมสงคมพชทมความแตกตางจากพ'นทสวนอน

ของประเทศอยไมนอย เปนแหลงพนธกรรมของสงคมพชมากมายหลายชนด เปนแหลงภมพฤกษทเปนตวแทนภมพฤกษแบบอนโดเบอรมา(Indo Burma) ซงปรากฏอยในเมองไทย พรรณพชในพ'นทสวนน'ไดรบอทธพลมาจากเทอกเขาหมาลยเปนสำาคญ โดยเฉพาะพนธไมเขตหนาวจำานวนมากมายหลายชนดปรากฏอย นอกจากน'ยงมพนธไมจากภมพฤษแบบอนโดมาลายา(Indo Malaya) กระจายข'นมาตามเทอกเขาตะนาวศรบางแตมประมาณคอนขางนอย พ'นทสวนน'จงนบไดวาเปนแหลงอนรกษพรรณพชทสำาคญของสงคมพชผลดใบเขตมรสม (Monsoon Deciduous forest) (ศนยวจยปา

ไม 253425, : )

13

สวนดานพนธสตวในเขตรกษาพนธสตวปาสาละวน มสตวเล'ยงลกดวยนมท'งหมด 20 ชนด สตว

ปาทหายาก เชน เสอโครง เสอไฟ กระทง และกวางผา มสตวปกหรอนก 122 ชนด เปนนกทประจำาพ'นท (Resident) จำานวน 108 ชนด ทเหลอ 14 ชนดอพยพเขามาในชวงฤดหนาว (Winter

Visiting) นกทหายากบางชนดในประเทศไทย แตสามารถพบไดในผนปาเขตน'กคอ นกยงไทย นกแวนสเทา ไกฟาหลงเทา และเหยยวภเขาซงอพยพเขามาในชวงฤดหนาว นอกจากน' ในเขตรกษาพนธ ฯ ยงพบนกนำ'า และนกประเภททชอบหากนอยใกลชายนำ'าปรากฏอยหลายชนด เชน นกยางเขยว นกยางดำา นกกระแต นกกระเตนในวงศ

Alcedinidea นกกานำ'า นกอายงว นกเปนนำ'าในวงศ Anatidae เปนตน Round (1987)เชอวานาจะพบนกเปดหงสไดในพ'นทเขตรกษาพนธสตวปาแหงน'ดวย สวนสตวสะเทนนำ'าสะเทนบกพบรวมกนไมนอยกวา 38 ชนด ในจำานวนน'มเขยดแลว หรอกบภเขา ซงเปนสตวเล'อยคลานหายากรวมอยดวย

(ศนยวจยปาไม -25344361, : )

สำาหรบปลาในแมนำ'าสาละวนและแมนำ'าสาขายงไมมรายงานทละเอยด มแตรายงานททำามากอนหนาน'นานแลว ศนยวจยปาไม (2534) อางรายงานของ smith(1945) และ Suvatti(1981) วาใน

บรเวณแมนำ'าสาละวนและลำาสาขามปลานำ'าจดมากกวา 35 ชนด อยางไรกตาม เนองจากแมนำ'าสาละวนเปน

แมนำ'าขนาดใหญและยาวมาก ดงน'นผเชยวชาญดานปลาจงเชอวา จำานวนชนดปลาทมอยจรงอาจจะมากถง 2

00 ชนด

ปลาทสำาคญและนาสนใจกคอปลาไหลหดำาหรอปลาตหนา ซงเปนปลาทหากนอยตามแหลงนำ'าจดและนำ'ากรอย ในชวงวางไขจะวายออกไปวางไขในทะเล นอกจากพบปลาชนดน'ในแมนำ'าสาละวนแลวยงพบในแมนำ'าแมกะสะของ เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวร เนองจากแมนำ'าแมกะสะไหลลงสอาวเมาะตะมะทเมองเมาะลำาเลง เชนเดยวกบแมนำ'าสาละวน(ศนยวจยปาไม 253467 อางจากรายงานของ Smith(1945)และ Suvatti(1981)

จากการสำารวจภาคสนามเมองป 2535 พบวาเคยมชาวนาในเขตลมนำ'าปายซงมทนาทมลำานำ'าเชอมตอ กบลำานำ'าปายเคยจบปลาตหนาในทนาได เชนเดยวกบทชาวบานในเขตลมนำ'าเงาซงเปนลำานำ'าทเชอมตอกบแมนำ'าสาละวน โดยนำ'าเมย และนำ'ายวมแคยจบปลาชนดน'ไดบอยคร'งในฤดหนาวและฤดนำ'าหลาก ในทางชววทยาเชอกนวาเหตทปลาตหนาเดนทางกลบสทะเลเนองจากการทเกลอในรางกายหมดทำาใหเกดแรงกระตนใหเดนทางกลบมาสทะเล อกคร'ง

ปลาอกชนดหนงทสำาคญกคอปลาสะดอ ซงมขนาดเทาปลากรายแตไมมจด จดเปนปลาทหายากพบในแมนำ'าแควนอย แควใหญ และแมนำ'าตาป รวมท'งแหลงนำ'าจดบนเกาะบอรเนยวและเกาะสมาตรา เพงมรายงานลาสดวาพบทแมนำ'าสาละวนดวยเชนกน(ศนยวจยปาไม 253467, : )

สวนบรเวณปากแมนำ'าสาละวน ในปจจบนยงมพ'นทปาทอดมสมบรณเหลออยมาก มสตวปาทสำาคญเชน นกเงอก และชางปา อาศยอยเปนจำานวนมาก ตามลำานำ'าสาละวนบรเวณปากแมนำ'ายงพบวามจระเขเปนจำานวนมาก

14

และเคยพบในลำานำ'าสาละวนชวงทก 'นชายแดนไทยกบพมาเหนอบานแมสามแลบข'นไป (ขอมลจากการสมภาษณ

กะเหรยงทเคยอาศยบรเวณปากแมนำ'าสาละวน เมอป 2536)

เชอแนวา ถาหากมการสรางเขอนสาละวนและโครงการผนนำ'าสาละวน-ภมพล โครงการเหลาน'จะทำาใหเกดการทำาลายระบบนเวศลมนำ'าสาละวนอยางส'นเชง ท'งเนองมาจากอางเกบนำ'าของเขอน ถนน การสรางหวงาน สายไฟฟาแรงสง ขณะทกลมชาตพนธตาง ๆ บนลมนำ'าสาละวนกไมสามารถหลกเลยงการไดรบผลกระทบน'ได อาจจะเกดการอพยพคร'งใหญตามมาอนเนองมาจากการพฒนา และนนหมายถงการจบส'นของสาละวน-แมนำ'าอนเปนมรดกของชนพ'นเมองบนผนแผนดนใหญอษาคเนย

-----------------------------------เอกสารอางอง

กฤช เหลอลมย (2536), “บานเชยง ”ตำานานคนขดคนของโบราณคดแองสกลนคร สารคด ปท 9 ฉบบ

ท 97

(มนาคม -9394) .

ศนยวจยปาไม (2534), รายงานการจดทำาแผนปฏบตการเขตรกษาพนธสตวปาลมนำ'าสาละวน.

การอนมตงบประมาณเพอศกษาโครงการผนนำ'าสาละวน

15

1) เอกสารตนเรองเพอขออนมตงบประมาณจาก คณะรฐมนตรเมอวนท ๒ กมภาพนธ ๒๕๔๒

ความเปนมา

ดวยกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม โดยกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน ไดดำาเนนการเพอแกไขปญหาการขาดแคลนนำ'าในลมนำ'าเจาพระยา โดยเฉพาะอยางยงในชวงฤดแลง ซงประสบปญหาภาวะการขาดแคลนนำ'าตดตอกนมาหลายป ถงแมวาจะมเขอนเกบกกนำ'าขนาดใหญ ไดแก เขอนภมพลบนแมนำ'าปง และเขอนสรกตบนแมนำ'านาน เกบกกนำ'าไวเพอใชประโยชนในดานตางๆ ใหกบประชาชนในลมนำ'าเจาพระยาอยแลวกตาม แตปรมาณนำ'าทาทไหลลงสอางเกบนำ'าของเขอนท'งสองดงกลาวมแนวโนมลดลงทกป ดวยสาเหตการเพมของประชากรและการขยายตวดานเศรษฐกจ ปรมาณนำ'าทาทลดลงทำาใหนำ'าในเขอนท'งสองไมเตมอาง ซงกอใหเกดผลกระทบอยางกวางขวางตอผใชนำ'า ท'งในพ'นทลมนำ'าภาคเหนอตอนลางและลมนำ'าเจาพระยา ซงครอบคลมพ'นท 2

0 จงหวด รวมท'งกรงเทพมหานคร ซงอาศยแมนำ'าเจาพระยาเปนแหลงนำ'าหลกเพอการอปโภคปรโภค การประปา การเกษตร อตสาหกรรม การเดนเรอ และการผลกดนนำ'าเคม

ในปจจบนการพฒนาแหลงกกเกบนำ'าขนาดใหญอนๆ เพมเตม เพอกกเกบนำ'าในฤดฝน ไวใชในฤดแลงทขาดแคลนประสบปญหาหลายดานทำาใหไมสามารถพฒนาแหลงนำ'าเกบกกเพมข'นได เชนปญหาผลกระทบดานสงคมและสงแวดลอม ดงน'นการหาแนวทางผนนำ'าจากลมนำ'านานาชาต ซงมปรมาณนำ'าบางสวนเกดข'นในประเทศไทย โดยเฉพาะแมนำ'าเมย แมนำ'าสาละวนและสาขา ซงมปรมาณนำ'ามหาศาล จงสมควรทจะดำาเนนการศกษาเพอหาลทางในการพฒนาแหลงนำ'าดงกลาว เพอชวยแกไขปญหาการขาดแคลนนำ'าระยะยาวบรเวณลมนำ'าเจาพระยา กรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนการเรงดวนตอไป ท'งน' กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมตระหนกถงความสำาคญและความจำาเปนของปญหาดงกลาว จงไดทำาการศกษาความเหมาะสมเบ'องตนในการผนนำ'าจากลมนำ'าอนมาเสรมความตองการนำ'า อนเปนการแกไขการขาดแคลนนำ'าบรเวณลมนำ'าเจาพระยา กรงเทพมหานครและปรมณฑลเปนการถาวรตอไป และไดทำาการศกษาความเหมาะสมเบ'องตนในการผนนำ'าจากนำ'าเมย-สาละวน ลงส

ลมนำ'าเจาพระยาแลวเสรจเมอเดอนกนยายน 2538

ผลการดำาเนนการ

จากการศกษาความเหมาะสมเบ'องตน โครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'าเจาพระยาดงกลาวหลายๆ แนวทาง ผลการศกษาปรากฏวามแนวผนนำ'าทมความเหมาะสมท'งทางดานวศว กรรมและดานเศรษฐศาสตรทดทสด และสมควรพจารณานำามาศกษาในข'นรายละเอยด เพอเลอกแนวทางและองคประกอบทดทสด เพอศกษาความเหมาะสมและผลกระทบดานสงแวดลอมในข'นรายละเอยดจำาแนกได 3 แนวทาง ดงน'

1.ผนนำ'าจากแมนำ'าเมย โดยการสบนำ'าจากแมนำ'าเมยผานเขอนขะแนง เขาสอโมงคสงนำ'าความยาว

ประมาณ 16 กโลเมตร ลงสแมนำ'าตนและไหลลงสอางเกบกกนำ'าเขอนภมพลทจงหวดตาก จะสามารถผนนำ'า

ไดประมาณปละ 1100 ลานลกบาศกเมตร คากอสรางประมาณ 8000 ลานบาท

2.ผนนำ'าจากแมนำ'าเมยและลำานำ'าแมสอง โดยการสรางเขอนก'นแมนำ'าลามาหลวงและแมนำ'ายวมเพอเปน

16

อางควบคมการผนนำ'า แลวสงนำ'าผานอโมงคความยาวประมาณ 53 กโลเมตร มาลงลำานำ'าแมตน ซงไหลลงส

เขอนภมพลทจงหวดตาก จะผนนำ'าไดประมาณปละ 2390 ลานลกบาศกเมตร คากอสรางประมาณ

16725 ลานบาท

3. ผนนำ'าจากแมนำ'าสาละวน และแมนำ'ายวมโดยการสรางเขอนก'นแมนำ'าลามาหลวงและแมนำ'ายวม กอนจดบรรจบกบแมนำ'าเมย เพอเปนอางควบคมการผนนำ'า ซงจะทำาการสบนำ'าจากแมนำ'าสาละวนผานเขอนลามาหลวงและเขอนนำ'ายวม และอโมงคผนนำ'าความยาวประมาณ 82 กโลเมตร จะผนนำ'าไดปละประมาณ

2500 ลานลกบาศกเมตร คากอสรางประมาณ 23200 ลานบาท

อนง กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมไดเสนอขอต'งงบประมาณรายจายประจำาป 2

541 เพอการศกษาความเหมาะสมและผลกระทบสงแวดลอมในข'นรายละเอยดของโครงการดงกลาวน' ซงไดรบอนมตจดสรรงบประมาณในช 'นแรก แตตอมาดวยเหตภาวะวกฤตทางดานเศรษฐกจและการเงนของประเทศ จงถกปรบลดงบประมาณสวนน'ลงหมด และสำาหรบงบประมาณรายจายประจำาป 2542กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ไดเสนอขอต'งงบประมาณรายจายประจำาป เพอการศกษาวางแผน คดเลอกองคประกอบทเหมาะสมของโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'า

เจาพระยา (Conceptual Planning Study) อกคร'งหนง แตมไดรบการจดสรรงบประมาณ

การดำาเนนงานตอมา

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม ไดทบทวนและจดทำาประมาณการคาใชจาย เพอการศกษาความเหมาะสม และผลกระทบสงแวดลอมในข'นรายละเอยด พรอมดวยการประชาสมพนธ และประชาพจารณของโครงการใหมอกคร 'ง คดเปนวงเงนคาใชจายรวม 186.56 ลานบาท ระยะเวลาดำาเนนการประมาณ 36 เดอน สรปไดดงน'

1. งานข'นศกษาวางแผน คดเลอกองคประกอบโครงการ 33.22 ลานบาท2. งานศกษาความเหมาะสมข'นละเอยด+ GIS 103.84ลานบาท3. งานศกษาผลกระทบสงแวดลอม ข'นรายละเอยด 49.50 ลานบาท พรอมงานประชาสมพนธและประชาพจารณ

รวมท'งส'น 186.56 ลานบาทดงมรายละเอยดคาใชจายในการวาจางการศกษาความเหมาะสมตามสงทสงมาดวย ความจำาเปนในการ

เสนอเรองเขาสการพจารณาของคณะรฐมนตร

กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม พจารณาแลวเหนวาโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'าเจาพระยาดงกลาว เปนโครงการทมความจำาเปนในการแกไขปญหาความเดอดรอนจากการ ขาดแคลนนำ'าของประชาชน ในบรเวณลมนำ'าเจาพระยา รวมท'งกรงเทพมหานครและปรมณฑลในระยะยาว เปนการถาวรอยางถกตองและเหมาะสม จงเหนควรนำาเสนอคณะรฐมนตรพจารณาอนมตใหดำาเนนการดงตอไปน'

17

1.ใหกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม โดยกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน ดำาเนนการวาจางศกษาความเหมาะสม ผลกระทบสงแวดลอม การประชาสมพนธ และประชาพจารณโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'าเจาพระยา ในวงเงน 186.56 ลานบาท ในระยะเวลา 36 เดอน(เรมต'งแตป 2542-2544)

2. จดต'งคณะกรรมการการประสานงานโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสแมนำ'าเจาพระยา ประกอบดวยหนวยงานตางๆ ทเกยวของ โดยมอำานาจหนาทในการตดตาม ประสานงาน และกำากบดแลในการดำาเนนงานสำารวจ ศกษา พฒนา และพจารณากำาหนดแนวทางการใหประโยชนจากโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'าเจาพระยา ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ

การวเคราะหผลกระทบ

1. ผลกระทบตอนโยบายรฐบาล มความสอดคลองกบนโยบายรฐบาลขอ 2.2.1 การปรบโครงสรางดานการเกษตร โดยการสนบสนนการเพมผลผลต พรอมกบการเรงพฒนาระบบชลประทาน ขอ 2.4.3 ดานพลงงานโดยการผลตพลงงานไฟฟาเพมข'นจากการปลอยนำ'าทผนเขามา ผานเครองกงหนนำ'าของโรงไฟฟาพลงนำ'าเขอนภมพล เพอการใชประโยชนทางดานทายนำ'าตอไป

2. ผลกระทบตอเศรษฐกจในภาพรวม การดำาเนนงานโครงการดงกลาว จะชวยใหประชาชนมนำ'าใชเพอการอปโภคปรโภค และแกไขปญหาการขาดแคลนนำ'าในฤดแลง ซงกอใหเกดการกนดอยด และพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในพ'นทของโครงการ ซงครอบคลมถง 20 จงหวด รวมท'งกรงเทพมหานครและปรมณฑล

3. ผลกระทบตอการเงนและงบประมาณ การศกษาความเหมาะสมของโครงการผนนำ'าเมย-สาละวน ลงสลมนำ'าเจาพระยา ประมาณคาใชจายเปนเงน 186.56 ลานบาท ระยะเวลาดำาเนนการ 36 เดอน ซงขอรบการจดสรรเงนงบประมาณรายจายจากสำานกงบประมาณประจำาป

4. ผลกระทบทางสงคมและการเมองการดำาเนนงานของโครงการจะกอใหเกดการจางงานของประชาชนในพ'น ทมากข'น ทำาใหประชาชนมรายไดเพมมากข'น และมคณภาพชวตทดมากข'น และจะทำาใหประชาชนและภาคเอกชนไดเหนผลของการแกไขปญหาความเดอดรอนจากการขาดแคลนนำ'าทภาครฐไดดำาเนนการอยางเปนรปธรรม สำาหรบผลกระทบดานลบตอประชากรและการปกครองมนอยมาก เนองจากพ'นทดำาเนนงานของโครงการอยหางจากชมชน

5. ผลกระทบดานเทคโนโลย โครงการผนนำ'าดงกลาวน' ประกอบดวยการกอสรางทางวศวกรรมขนาดใหญ เชน เขอน อโมงคผนนำ'า เครองสบนำ'า ดงน'น การดำาเนนโครงการน' จะกอใหเกดการพฒนาเครองมอ เครองจกร อปกรณ และเทคโนโลยการกอสราง เพอนำามาใชในการกอสรางโครงการ

6. ผลกระทบดานสงแวดลอม การดำาเนนงานของโครงการจะกอใหเกดผลกระทบท 'งทางดานบวกและทางดานลบตอทรพยากรสงแวดลอม ดงน'

ผลกระทบทางดานบวก ไดแก การเพมแหลงนำ'าเพอการอปโภคปรโภค เพมพ'นทเพาะปลก การคมนาคมสะดวกข'น เพมการจางงาน ทำารายไดและคณภาพชวตของประชาชนดข'น

ผลกระทบทางดานลบ ไดแก การเกดนำ'าทวมพ'นทบางสวนทจะสรางฝายหรอเขอนเกบกกนำ'าและเสยพ'นทเพอการทำาคลองผนนำ'า และแนวสายสงไฟฟา

18

2) มตคณะรฐมนตร วนท 2 กมภาพนธ 2542 วาระท 24 เรอง “การดำาเนนการศกษาความเหมาะสม ผลกระทบตอสงแวดลอม การประชาสมพนธ ”และประชาพจารณของโครงการเพมปรมาณนำ'าตนทนใหเขอนภมพล

คณะรฐมนตรพจารณาเรอง การขออนมตวงเงนและการดำาเนนการศกษาความเหมาะสม ผลกระทบตอสงแวดลอม การประชาสมพนธ และประชาพจารณของโครงการเพมปรมาณนำ'าตนทนใหเขอนภมพล ตามทกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอมเสนอแลวมมตดงน'

1. ใหกระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลยและสงแวดลอม โดยกรมพฒนาและสงเสรมพลงงานดำาเนนการวาจางศกษาความเหมาะสม ศกษาผลกระทบตอสงแวดลอม ทำาการประชาสมพนธ และประชาพจารณของโครงการเพมปรมาณนำ'าตนทนใหเขอนภมพล ระยะเวลาดำาเนนการ 36 เดอน ต'งแตป 2542-2544 โดยใหพจารณาประกอบการรายงานทเคยมการศกษามาแลว ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย และกรมชลประทาน

2. ใหจดต'งคณะกรรมการประสานความรวมมอ ในการใชนำ'าจากแมนำ'าระหวางประเทศโดยมรองนายกรฐมนตร(นายสวทย คณกตต) เปนประธาน และมอธบดกรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน เปนเลขานการ ซงมอำานาจหนาทในการตดตามประสานงาน และกำากบดแลงานทเกยวของในการสำารวจศกษาและพฒนาโครงการเพมปรมาณนำ'าตนทนใหเขอนภมพลเปนไปอยางมประสทธภาพ สอดคลองกบนโยบายของรฐ และเกดประโยชนสงสด รวมท'งพจารณากำาหนดแนวทางและข 'นตอนการดำาเนนการเพอใชประโยชนจากโครงการเพมปรมาณนำ'าตนทนใหเขอนภมพล

สำาหรบวงเงนงบประมาณใหกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม หารอกบสำานกงบประมาณตามขอเทจจรง โดยมใหซำ'าซอนกบการศกษาทเคยมการดำาเนนการมากอนหนาน'

---------------------------------------------

19