Czy Karta nauczyciela jest potrzebna?

Mikołaj HerbstWarszawa, 13.06.2012 r.

CENTRUM EUROPEJSKICH STUDIÓW REGIONALNYCH I LOKALNYCHUNIWERSYTET WARSZAWSKI

Dlaczego należy dbać o zawód nauczyciela

• Wiele badań potwierdza, że jakość pracy nauczycieli przekłada się bezpośrednio (i silniej niż inne zasoby, którymi dysponuje szkoła) na osiągnięcia uczniów

• Wysoka jakość wymaga pozytywnej selekcji do zawodu, dobrego kształcenia nauczycieli, efektywnego systemu motywacji i oceny pracy. Nie da się tego zapewnić bez udziału Państwa.

• Doświadczenia różnych krajów (np. Szwecja) pokazują, że konieczny jest mądry kompromis między decentralizacją i regulacją zagadnień związanych z zatrudnianiem i wynagradzaniem nauczycieli.

• Pytanie nie brzmi czy potrzebne są regulacje specyficzne dla zawodu nauczyciela, tylko jakie to powinny być regulacje. Karta nauczyciela nie jest przedmiotem polityki publicznej, a jedynie instrumentem

Rola Karty nauczyciela – założenia i najczęściej stawiane zarzuty

• Określa warunki zatrudniania, pracy i zwalniania nauczycieli….przyznając im zbyt wiele przywilejów, definiując zbyt niskie pensum i skrajnie utrudniając samorządom zarządzanie kadrą nauczycielską?

• Określa zasady awansu zawodowego nauczycieli…..sprowadzając go do biurokratycznej procedury pozbawionej waloru motywacyjnego, zapewniającej najwyższy stopień awansu na wczesnym etapie kariery?

• Reguluje wynagrodzenia nauczycielskie i ogranicza ich zróżnicowanie…… w sposób mało skuteczny, za to niezwykle skomplikowany, często nakładając na samorządy wymogi nie do spełnienia i prowadzące do nieefektywnych rozwiązań?

Czy nauczyciele w Polsce za mało pracują (przy tablicy)?

Szkoła podstawowa w 2005 r. (wg Herbst, Herczyński, Levitas 2009)

Gimnazjum w 2008 r. wg OECD

Czy nauczyciele w Polsce za dużo zarabiają?

Wynagrodzenia nauczycieli a średnia krajowa w Polsce (zł)

Wynagrodzenie nauczycieli w Polsce i innych krajach (USD PPP)

Czy regulacja wynagrodzeń w Karcie Nauczyciela jest efektywna?

• Dodatki i quasi-dodatki , czyli nie wiadomo ile naprawdę zarabia nauczyciel.

• Podwójne życie godzin ponadwymiarowych.

• Wymogi odnośnie przeciętnych wynagrodzeń na poszczególnych stopniach awansu są tak skomplikowane, że dla wielu samorządów nie do spełnienia.

• Tak zwany dodatek uzupełniający prowadzi do marnowania pieniędzy. Odzwierciedla też logikę wymuszania siłą respektowania źle działającego prawa.

Liczba JST (w % ogółu) nie spełniających wymogów KN w odniesieniu do wynagrodzeń całkowitych nauczycieli we wrześniu 2007 i 2010r.

Przeciętne wynagrodzenia nauczycieli dyplomowanych, wrzesień 2010 r.

Jak działa system awansu zawodowego nauczycieli?

Maleje liczba dzieci i szkół, ale nie nauczycieli – czy winna jest Karta?

Licz

ba o

bs.

1000

,55

1449

,90

1899

,24

2348

,59

2797

,94

3247

,28

3696

,63

4145

,97

4595

,32

5044

,67

5494

,01

5943

,36

6392

,71

6842

,05

7291

,40

7740

,75

8190

,09

8639

,44

9088

,78

9538

,13

9987

,48

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

rok : 2007rok : 2010

Wynagrodzenie miesięczne

Czy nauczyciele w Polsce mają zbyt rozbudowane przywileje?

• Trudności z zarządzaniem kadrą (w z tym ze zwalnianiem nauczycieli gdy jest to konieczne) wynikają tylko częściowo z zapisów KN, a w dużej mierze z braku woli, bądź słabości niektórych samorządów.

• Urlopy na poratowanie zdrowia – przywilej wymagający ograniczenia.

• 40-godzinny tydzień pracy? Już można go egzekwować.• Wiele zasad zawartych w Karcie nauczyciela powinno

dotyczyć mniejszej iż dotąd grupy nauczycieli – np. nauczycieli „tablicowych”

Podsumowanie

• Zawód nauczyciela jest wyjątkowy i nie możemy sobie pozwolić na rezygnację państwa z dbania o jakość nauczania. Dlatego KN jest ważną ustawą. Ale w obecnym kształcie jest to ustawa niedobra, wymagająca zmian lub napisania od nowa.

• To nieprawda, że polscy nauczyciele pracują najmniej w Europie. Pensum nie odzwierciedla faktycznej liczby godzin spędzonych przy tablicy. Dlatego należy je podnieść.

• Niech państwo dalej reguluje wynagrodzenia nauczycieli, ale w sposób znacznie prostszy niż obecnie. System wynagradzania i kontroli płac wymaga urealnienia i uproszczenia, a nie wymuszania na samorządach rzeczy niewykonalnych.

• Nauczyciele powinni dobrze zarabiać, jeśli chcemy, żeby dobrze uczyli. Za wzrostem atrakcyjności zawodu musi jednak nadążać system awansu i oceny pracy. Obecny system awansu nie działa właściwie, a nowy system oceny dopiero raczkuje.

• Nie wszystkie przywileje nauczycieli są złe, ale niektóre (np. urlopy na poratowanie zdrowia) należy ograniczyć, gdyż prowadzą do patologii. Trzeba także rozważyć, czy obecna definicja nauczyciela nie jest zbyt szeroka.