1

Czy tradycyjna ekonomia pozwala zrozumieć tzw. nową gospodarkę?

Tekst Andrzeja Wojtyny (2001)

2

Nowa ekonomia - istota zjawiska

- w sensie chronologicznym pojęcie „nowa gospodarka” wiązane jest z okresem bardzo pomyślnego przebiegu koniunktury w Stanach Zjednoczonych w latach 90,

- „nową gospodarkę’ definiuje się rosnącym znaczeniem globalizacji i technik informatycznych jako przyczyny zamian zachodzących w gospodarce.„nowa gospodarka” lub „nowy paradygmat” oznacza pogląd, w myśl którego innowacje w zaawansowanej technice i globalizacja rynków światowych zmieniły naszą gospodarkę na tyle, że musimy myśleć o niej i działać w niej w inny sposób”

3

„Nowa gospodarka” - przejawy i dowody zamian

W skali makro:- szybki wzrost gospodarczy,

- bardzo niski poziom inflacji i bezrobocia,

- rekordowe notowania na giełdzie.

W skali mikro:- daleko idąca transformacja, jaka dokonała się (i dokonuje) w sposobie prowadzenia przez firmę działalności gospodarczej w wyniku coraz powszechniejszego stosowania technik informatycznych.

4

Nowa ekonomia - istota zjawiska

Pytania problemowe- czy niekorzystna relacja między inflacją a bezrobociem powróci, gdy skończy się korzystne oddziaływanie szoków krótkookresowych, czy też uległa ona trwałej poprawie w wyniku zamian w technice oraz nasilenia się konkurencji międzynarodowej?

- czy gospodarka powróci do poprzedniego, niższego „limitu prędkości”, gdy dokona się już restrukturyzacja będąca konsekwencją zastosowania nowych technik, czy też te techniki w sposób trwały podniosą tempo produktywności i wzrostu gospodarczego?

5

Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej?

Bardzo ważne miejsce w toczącej się dyskusji zajmuje problem, czy i w jakim stopniu bardzo korzystna sytuacja makroekonomiczna w Stanach Zjednoczonych w latach 90. Jest wynikiem immanentnych cech gospodarki, a w jakim właściwie prowadzonej polityki ekonomicznej.

6

Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej?

Wg. Sahlmana (1999)- świetna sytuacja w gospodarce amerykańskiej utrzyma się, jeśli tylko władze potrafią powstrzymać się od jakichkolwiek interwencji.Źródeł siły gospodarki amerykańskiej upatruje w:

a) wysokim statusie przedsiębiorców szukających nowych rozwiązań,

b) wysokim poziomie tolerancji wobec niepowodzeń przedsięwzięć,

c) łatwym dostępie nowych przedsiębiorców do kapitału,

d) przyciąganie przez sektor przedsiębiorstw najbardziej utalentowanych pracowników.

7

Koniunktura w latach 90: efekt „wyższej jakości” polityki pieniężnej?

Wg. Taylora (1998)

- „długi boom” znajduje wytłumaczenie w charakterze prowadzonej przez SRF polityki monetarnej,

Wg. Romera (1999)

- wyważona polityka sterowania popytem przyczynia się w większym stopniu do powstania „nowej gospodarki” niż zmiany strukturalne, globalizacja i rewolucja informatyczna.

8

Kontrowersje wokół zmian w wydajności

Zwolennicy koncepcji „nowej gospodarki” zwracają uwagę, że w latach 1996-98 w sektorze przedsiębiorstw, na który przypada mniej więcej 3/4 PKB, wzrost produkcji w przeliczeniu na roboczogodzinę wyniósł średniorocznie 2,2%, czyli wyraźnie więcej niż na początku lat 90.

Oficjalne dane jednak zaniżają faktyczne tempo wydajności.

Nasuwa się więc problem z pomiarem tempa wydajności.

9

Kontrowersje wokół zmian w wydajności

Próby wyeliminowania tego problemu:

- Ministerstwo Handlu zrewidowało i ulepszyło zestaw danych,

- wydatki na oprogramowanie traktowane obecnie jako inwestycje i tym samym jako część PKB,

- ulepszono techniki szacowania inflacji i wydajności.

10

Kontrowersje wokół zmian w wydajności

Nowe dane poddane zostały przetestowaniu przez Gordona (1999), Jorgensona i Stiroha (2000), Olinera i Sichela (2000).

Wszystkie trzy opracowanie wskazują na dominującą rolę IT jako źródło przyspieszenia tempa wzrostu rzeczywistej wydajności pracy.

11

Kontrowersje wokół zmian w wydajności wydajność - a „nowa gospodarka”

Odnosząc wyniki badań do hipotezy „nowej gospodarki” Jorgenson i Stiroh zauważają, że jej zwolenników czeka nadal ważne zadanie uzasadnienia, dlaczego bardzo wysokim nakładom na zaawansowana technikę towarzyszy relatywnie niskie tempo produktywności w usługach wykorzystujących w dużym zakresie komputery.

12

Trwale niższa inflacja i bezrobocie?

Jednym z ważniejszych nurtów koncepcji „nowej gospodarki” akcentuje załamanie się relacji miedzy inflacja i bezrobociem.

Zmiany tych relacji wynikają z:

- obniżenia się NAIRU,

- wykorzystania zdolności produkcyjnych w innych częściach świata (Krugman, 1998),

13

Trwale niższa inflacja i bezrobocie?

- ograniczenia tempa wzrostu pozapłacowych elementów wynagrodzeń, co związane jest z reformą opieki zdrowotnej,

- silnego kursu dolara oraz ( od niedawna) niskich cen ropy naftowej,

- silnego boomu inwestycyjnego, który doprowadził do nadwyżek mocy produkcyjnej w Stanach Zjednoczonych w utrudnia firma przerzucenie wzrostu płac na ceny,

- boomu na giełdzie.

14

Podsumowanie

Przedstawione kontrowersje teoretyczne i empiryczne sugerują, że zbyt wcześnie jest na w miarę jednoznaczną odpowiedź na pytanie postawione w tytule referatu. Niemniej jednak można powiedzieć, że „tradycyjna” ekonomia radzi sobie nienajgorzej z wyjaśnieniem nowych zjawisk i procesów.