2010-12-14

1

CZY WSPÓŁCZESNE METODY FARMAKOLOGICZNEGO LECZENIA BÓLU NOWOTWOROWEGO WPŁYWAJĄ NA POPRAWĘ JAKOŚCI ŻYCIA PACJENTÓW Z RAKIEM TRZUSTKI ?

praca wykonywana pod kierunkiem: dr hab. n. med. prof. nadzw. UM Waldemara Machały

prof. dr hab. n. med. Arkadiusza Jeziorskiego dr hab. n. med. prof. nadzw. UM Janusza Piekarskiego

Dominik Stawiszyoski Magdalena Kędzierska

EPIDEMIOLOGIA RAKA TRZUSTKI

RAK TRZUSTKI

3% nowotworów

złośliwych

K /M – 8 miejsce pod względem

zachorowao

M: głowa trzustki

K:trzon i ogon trzustki

• Według światowego raportu opublikowanego w 2003 r. (World Cancer Report) - w 2000 r. na nowotwory złośliwe zachorowało 10,1 mln osób, 6,2 mln zmarło z tego powodu, a 22,4 mln żyło po rozpoznaniu nowotworu złośliwego

2010-12-14

2

CHARAKTERYSTYKA EPIDEMIOLOGICZNA NA

ŚWIECIE RAKA TRZUSTKI U OBU PŁCI (na podstawie GLOBOCAN 2008)

RAK TRZUSTKI

ZACHOROWANIA

(w tys.) - 215

WSKAŹNIK K/M* - 1,2

ZGONY (w tys.) - 212

WSKAŹNIK ŚMIERTELNOŚCI

- 0,99 !!!

*WSKAŹNIK K/M – stosunek liczby zachorowao u mężczyzn i kobiet

CHARAKTERYSTYKA EPIDEMIOLOGICZNA RAKA TRZUSTKI W POLSCE U OBU PŁCI

(na podstawie danych z Krajowego Rejestru Nowotworów z 2004 r. )

ZACHOROWALNOŚD UMIERALNOŚD

liczba bezwzględna wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce

nowotwór trzustki (%)

liczba bezwzględna wszystkich nowotworów złośliwych w Polsce

% nowotworu trzustki

KOBIETY 58 858 2,6 38510 3,9

MĘŻCZYŹNI 62442 2,7 51305 4,99

2010-12-14

3

OBJAWY KLINICZNE • we wczesnym stopniu zaawansowania choroba przebiega

bezobjawowo !!!

• objawy kliniczne zależą od lokalizacji guza, jego wielkości i stopnia miejscowego oraz regionalnego zaawansowania

• typowymi objawami raka są:

BÓL W NADBRZUSZU TO JEDEN Z NAJBARDZIEJ DOTKLIWYCH OBJAWÓW (70-805 CHORYCH), często promieniujący do kręgosłupa,

o charakterze piekącym, gniotącym; nie ma charakteru kłującego,

żółtaczka

ubytek masy ciała (dotyczy 90% chorych)

Cel pracy

wielokierunkowa analiza metod aktualnego leczenia farmakologicznego bólu nowotworowego leczenie bólu przebijającego u pacjentów chorych na gruczołowego raka trzustki

2010-12-14

4

konsekwencja postępującego

procesu nowotworowego

działanie niepożądane

leczenia p/nowotworowego

BÓL NOWOTWOROWY W RAKU TRZUSTKI

ból związany z chorobą nowotworową (wyniszczenie)

ból wspóistniejący

„silny” opioid

+/- lek adiuwantowy

anelgetyk opioidowy + anelgetyk nieopioidowy

+/- lek adiuwantowy

anelgetyk nieopioidowy +/- lek adiuwantowy

KLASYCZNA DRABINA ANELGETYCZNA wg WHO z 1988 r.

ALTERNATYWNY ALGORYTM LECZENIA BÓLU NOWOTWEGO wg ANALIZY EISENBERGA

VAS 1 - 3

VAS 4 - 7

VAS 8 - 10

„silny” opioid

+/- lek adiuwantowy

„silny” opioid + ew. analgetyk nieopioidowy

analgetyk nieopioidowy + ew. „silny” opioid

2010-12-14

5

WNIOSKI z analizy Eisenberga

brak różnic między skutecznością

NLPZ a „slabymi” opioidami (monoterapia lub skojarzenie

z NLPZ)

pojedyncze dawki „słabych”

opioidow skojarzonych z NLPZ powodowały więcej działao

ubocznych niż pojedyncze dawki NLPZ

W RAZIE NIE USTĘPOWANIA BÓLU, ZASTAPID NLPZ BEZPOŚREDNIO „SILNYMI” OPIOIDAMI Z POMINIECIEM LEKÓW Z II STOPNIA DRABINY ANALGETYCZNEJ

przedawkowanie względne opioid długo działający

Ryc. 1. Bóle przebijające

przedawkowanie względne

podniesienie dawki opioidu długo działającego

BTP

napadowy (1-60/dobę)

szybki czas narastania (1-30 min.;

średnio 3,2min.)

krótki czas trwania

(1-240 min.; średnio 30 min)

znaczne nasilenie

(VAS 7 -10)

Ból przebijający (ang. breakthroughpain) BTP

2010-12-14

6

LECZENIE OBJAWOWE BTP UWAGA !!!

• zwiększenie dawki leku podstawowego w celu łagodzenia bólu przebijającego nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ między okresami, kiedy występuje ból przebijający, stężenie leku stosowanego przewlekle jest w organizmie zbyt duże !!!!

LECZENIE OBJAWOWE BTP

• Doraźnie stosuje się dawkę krótko działającego opioidu (dawka ratunkowa) odpowiadającą 1/10 – 1/6 dobowej dawki przyjmowanego stale leku

• Wykorzystuje się też dożylny lub doustny metamizol, paracetamol bądź leki rozkurczowe

• Z silniejszych środków można wymienid krótko działające preparaty fentanylu TTS, morfiny SR, buprenorfiny TDS oraz metadonu.

2010-12-14

7

EFFENTORA – PRZEŁOM W LECZENIU BTP ???

• tabletka podpoliczkowa zawierająca 100 µg fentanylu w postaci cytrynianu

• wskazanie: leczenie BTP

u pacjentów z chorobą nowotworową, którzy są poddani SKUTECZNEJ opioidowej terapii podtrzymującej

• indywidualne dostosowanie dawki,

aż do uzyskania dawki „SKUTECZNEJ”

Początkowa dawka: zawsze 100 µg !!!

ZALETY PREPARATU EFFENTORA

• Lek wykorzystuje technologię dostarczania, w postaci reakcji musowania, co zwiększa szybkośd i ilośd fentanylu wchłoniętego przez śluzówkę jamy ustnej

• Przejściowe zmiany pH towarzyszące reakcji musowania mogą zoptymalizowad rozpuszczanie (przy niższym pH) i przepuszczalnośd błony śluzowej (przy wyższym pH)

2010-12-14

8

EFFENTORA – SZYBKOŚD I SKUTECZNOŚD

• najwyższe stężenie w surowicy po 23 minutach

• skuteczne działanie przeciwbólowe po 12-15 minutach

Lunaldin oraz Instanyl październik 2010 lipiec 2009

2010-12-14

9

WNIOSKI • Analiza piśmiennictwa pozwala stwierdzid że obecnie nie ma złotego standardu w leczeniu bólu pacjentów z rakiem trzustki

• Metody niefarmakologiczne (takie jak neuroliza, blokada zwoju trzewnego, czy zewnątrzoponowe podawanie analgetyków) powinno byd zastosowane dopiero w przypadku nieskutecznej farmakoterapii.

• Dla zrównoważenia indywidualnego stosunku ryzyka do korzyści każdego sposobu leczenia bólu nowotworowego w raku trzustki wymagane jest podejście interdyscyplinarne i zaangażowanie w proces leczenia zarówno lekarza anestezjologa jak i onkologa, chirurga onkologicznego, czy lekarza medycyny paliatywnej, a nawet lekarza POZ.

„Lekarz powinien dołożyć wszelkich starań, aby

zapewnić choremu humanitarną opiekę

terminalną i godne warunki umierania.

Lekarz powinien do końca łagodzić cierpienia

chorego w stanach terminalnych

i utrzymywać w miarę możliwości jakość

kończącego się życia.”

art. 30 KEL

2010-12-14

10

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ