dÒ cng ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé n¨m 2004agro.gov.vn/images/2007/12/thi truong...

Bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu tViÖn nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ trung ¬ng

*****

§Ò tµi khoa häc cÊp BéThÞ trêng dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh cho c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt

Nam - Thùc tr¹ng, c¸c vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p

Chñ nhiÖm: TS. TrÇn Kim HµoThµnh viªn tham gia:

TS. TrÇn TiÕn Cêng KS. Bïi V¨n Dòng Ths. NguyÔn Kim Anh CN. TrÞnh §øc ChiÒu Ths. NguyÔn ThÞ NguyÖt Ths. Phan Lª Minh Ths NguyÔn ThÞ L©m Hµ Ths. Ph¹m §øc Trung

Hµ Néi, 6 - 2005

C¸C Tõ VIÕT T¾TAPEC DiÔn ®µn Hîp t¸c Kinh tÕ Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng

ASEAN HiÖp héi C¸c quèc gia §«ng Nam ¸DVPTKD DÞch vô Ph¸t triÓn Kinh doanh

USBTA HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Nam – Hoa KúCEPT HiÖp ®Þnh vÒ u ®·i thuÕ quan cã hiÖu lùc chung

Së KHCN Së Khoa häc vµ C«ng nghÖSë KH§T Së KÕ ho¹ch vµ §Çu tDN§TNN Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi

GATS HiÖp ®Þnh chung vÒ Th¬ng m¹i DÞch vôGATT HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan Th¬ng m¹i GDP Tæng s¶n phÈn quèc néiGTZ Tæ chøc Hîp t¸c Kü thuËt §øc

TP HCM Thµnh phè Hå ChÝ MinhIFC Tæ chøc Tµi chÝnh Quèc tÕ

SHTT Së h÷u trÝ tuÖBé NNPTNT Bé N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n

MFN Quy chÕ tèi huÖ quècNT §èi xö quèc gia

Bé TNMT Bé Tµi nguyªn vµ M«i trêngBé XD Bé X©y dùng

Bé VHTT Bé V¨n ho¸ vµ Th«ng tinBé GD§T Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o

Bé TC Bé Tµi chÝnhBé TP Bé T ph¸p

Bé L§TBXH Bé Lao ®éng, Thong binh vµ X· héiBé KHCN Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ

Bé KHCNMT Bé Khoa häc, C«ng nghÖ vµ M«i trêngBé TM Bé Th¬ng m¹iMPDF Ch¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Dù ¸n Mª K«ng

Bé KH§T Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu tOECD Tæ chøc Hîp t¸c vµ Ph¸t triÓn Kinh tÕ

PCT HiÖp íc Hîp t¸c Pa-t¨ngUBND ñy Ban Nh©n D©n TØnhNHNN Ng©n hµng nhµ níc ViÖt Nam

DNN&V Doanh nghiÖp nhá vµ võaDNNN Doanh nghiÖp nhµ nícUBCK ñy ban Chøng kho¸n Nhµ nícCGCN ChuyÓn giao c«ng nghÖTRIPs HiÖp ®Þnh vÒ QuyÒn Së h÷u C«ng nghiÖp

USPTO V¨n phßng S¸ng chÕ vµ Nh·n hiÖu hµng ho¸ Hoa Kú USD §« la MüVND ViÖt Nam §ångVIPA Héi Së h÷u C«ng nghiÖp ViÖt NamWTO Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi

1

Môc lôcLêI Më §ÇU......................................................................................5

1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi...................................................52. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµi.............................................53. Môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøu.....................................64. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.............................................75. §ãng gãp cña ®Ò tµi............................................................76. KÕt cÊu cña ®Ò tµi..............................................................7

Ch¬ng 1. DÞch vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp võa vµ nhá..............................................8I. Kh¸i niÖm dÞch vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh vµ vai trß cña nã trong hç trî ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp võa vµ nhá...............................................................................8

1.Kh¸i niÖm vÒ DVPTKD..........................................................82.Vai trß cña DVPTKD trong viÖc hç trî ph¸t triÓn çc DNN&V

............................................................................................10II. Çc nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD........................................12

1. Khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ®èi víi thÞ trêng DVPTKD...............................................................................12

2. M«i trêng kinh doanh.........................................................15III. Kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ viÖc ph¸t triÓn çc thÞ trêng DVPTKD.......................................................................19

1. Kinh nghiÖm cña çc níc ph¸t triÓn...................................192. Kinh nghiÖm cña çc níc ®ang ph¸t triÓn........................22

Ch¬ng 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD ®èi víi çc doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam...........................................25I. Tæng quan vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam.....................................................................25

1. Møc ®é tiÕp cËn hiÖn t¹i vµ th¸i ®é cña çc DNN&V víi çc lo¹i dÞch vô kinh doanh, vµ nhu cÇu cña hä trong t¬ng lai.............................................................................................25

2. Khung ph¸p luËt cho ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam....................................................................................35

II. Çc yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD t¹i ViÖt Nam.................................................................39

1. BÊt cËp trong nhËn thøc vÒ DVPTKD.................................39

2

2. M«i trêng ph¸p lý vµ m«i trêng kinh tÕ cha thuËn lîi cho thÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn.....................................................40

3. H¹n chÕ tõ phÝa çc nhµ cung cÊp DVPTKD.......................41Ch¬ng 3. Mét sè khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD cho khu vùc DNN&V trong thêi gian tíi...45I. Quan ®iÓm ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD..................45

1.NhËn thøc mét çch ®óng ®¾n vÒ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña DVPTKD..............................................................45

2.Thõa nhËn, tu©n thñ vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc cam kÕt hîp t¸c ®a ph¬ng, song ph¬ng, çc yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ..........................................................................46

3.ViÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ph¶i ®îc x©y dùng trªn c¬ së tù do ho¸, x· héi ho¸, thu hót réng r·i çc thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia..........................................................48

II. Mét sè gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD.......................................................................49

1. T¹o lËp khung ph¸p lý râ rµng, ®Çy ®ñ ®èi víi thÞ trêng DVPTKD...............................................................................49

2. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò çc nhµ cung cÊp DVPTKD chuyªn nghiÖp, cã chÊt lîng cao.........................................54

3. T¨ng cêng kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ®iÒu kiÖn tiÕp cËn cña çc DNN&V ®èi víi DVPTKD................................................56

KÕt luËn.......................................................................................60Tµi liÖu tham kh¶o.......................................................................62Phô lôc..........................................................................................63Phô lôc 1: NhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ c«ng dông cña dÞch vô vµ çc nhµ cung cÊp dÞch vô (KÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 2002)..............................................63Phô lôc 2: Danh s¸ch çc hiÖp héi/tæ chøc ®îc liÖt kª bëi çc DNTN trong mÉu ®iÒu tra n¨m 2002........................................68

3

B¶ng

B¶ng 1. Çc DVPTKD do Dù ¸n cung cÊp......................................23B¶ng 2- Ph©n bè cña çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh

doanh (mÉu khu vùc t nh©n)............................................27B¶ng 3- Ph©n bè cña çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh

doanh (mÉu khu vùc nhµ níc)............................................28B¶ng 4 N¨m ®¨ng ký kinh doanh................................................29B¶ng 5. Ph©n bè çc doanh nghiÖp theo lÜnh vùc ho¹t ®éng... .29B¶ng 6. §¸nh gi¸ chÊt lîng cña çc dÞch vô...................................32B¶ng 7. Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó lùa chän nhµ cung cÊp dÞch vô bªn ngoµi............................................................................................34

4

LêI Më §ÇU1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµiKhu vùc DNN&V trªn thÕ giíi nãi chung vµ ë ViÖt Nam nãi

riªng ®ãng mét vai trß cùc kú quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, nã thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ thÊt nghiÖp, tÖ n¹n x· héi; n©ng cao hiÖu qu¶ nÒn kinh tÕ, huy ®éng ®îc nguån lùc trong x· héi... Tuy nhiªn, sù ph¸t triÓn cña khu vùc DNN&V thêi gian qua cha m¹nh mÏ, cha t¬ng xøng víi tiÒm n¨ng. HÇu hÕt çc DNN&V cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh thÊp, n¨ng lùc s¶n xuÊt h¹n chÕ, thiÕu chiÕn lîc vµ kÕ ho¹ch kinh doanh, tr×nh ®é qu¶n lý yÕu kÐm, thiÕu ®éi ngò thî giái, thî lµnh nghÒ...

Cã nhiÒu nguyªn nh©n h¹n chÕ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc DNN&V, mét trong nh÷ng nguyªn nh©n chÝnh lµ do çc DNN&V ë níc ta cha cã thãi quen sö dông dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh (DVPTKD), ®ång thêi çc tæ chøc cung øng DVPTKD còng cha thùc sù ph¸t triÓn. Çc DNN&V vÉn ho¹t ®éng díi h×nh thøc “tù cung, tù cÊp” cã nghÜa lµ tõ m×nh t¹o ra çc dÞch vô ®Ó hç trî kinh doanh nh t×m kiÕm thÞ trêng, tuyÓn lao ®éng, çc vÊn ®Ò vÒ ph¸p lý, ®µo t¹o, kiÓm to¸n,... mµ cha sö dông tõ çc tæ chøc, doanh nghiÖp mang tÝnh chuyªn nghiÖp. ViÖc ho¹t ®éng díi h×nh thøc "tù cung, tù cÊp" ®· lµm cho çc DNN&V mÆc dï rÊt h¹n chÕ vÒ nguån lùc nhng vÉn ph¶i ®¶m ®¬ng nhiÒu kh©u trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ v× vËy lµm gi¶m hiÖu qu¶ vµ ®«i khi dÉn tíi vît qu¸ kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Trong khi ®ã, kinh nghiÖm cho thÊy çc níc trªn thÕ giíi ®· vËn hµnh mét çch cã hiÖu qu¶ hÖ thèng thÞ trêng dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh nh»m ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc DNN&V.

Nh»m gãp phÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam, th«ng qua ®ã hç trî çc DNN&V n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh, Ban Nghiªn cøu C¶i çch vµ Ph¸t triÓn doanh nghiÖp ®Ò nghÞ ®îc nghiªn cøu ®Ò tµi “ThÞ trêng dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh cho çc doanh nghiÖp võa vµ nhá ë ViÖt Nam- Thùc tr¹ng, çc vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p”

5

2. T×nh h×nh nghiªn cøu ®Ò tµiTõ n¨m 2000 ®Õn nay ®· cã mét sè nghiªn cøu vµ héi th¶o

vÒ thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam, cô thÓ:- N¨m 2000, ViÖn Nghiªn cøu QLKTT¦ vµ MPDF ®ång tæ chøc

Héi th¶o quèc tÕ vÒ ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam. Tai Héi th¶o nµy, MPDF cã mét b¸o ço vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam.

- N¨m 2002, Tæ chøc Investconsult Group, Vietnam, ®îc sù hç trî cña Dù ¸n ph¸t triÓn DNN&V cña Tæ chøc hîp t¸c kü thuËt §øc (GTZ) vµ Ch¬ng tr×nh Xóc tiÕn Doanh nghiÖp võa vµ nhá Swisscontact, Vietnam ®· thùc hiÖn Dù ¸n nghiªn cøu vÒ thÞ tr-êng DÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh ë ViÖt Nam. Dù ¸n nµy ®· nghiªn cøu thÞ trêng dÞch vô Ph¸t triÓn kinh doanh trong 1200 DNN&V t¹i Hµ Néi, TPHCM, §µ N½ng, H¶i Phßng, §ång Nai vµ B×nh D¬ng. Nghiªn cøu nµy ®· thu ®îc nh÷ng th«ng tin rÊt thó vÞ vÒ hiÖn tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD t¹i ViÖt Nam; Nh÷ng ®iÓm m¹nh chñ yÕu cña thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam; Çc nhãm kh¸ch hµng, çc nhãm dÞch vô vµ khu vùc tiÒm n¨ng; §Ò xuÊt mét sè chÝnh s¸ch vµ Ch¬ng tr×nh chiÕn lîc nh»m ph¸t triÓn thÞ tr-êng DVPTKD ë ViÖt Nam.

- N¨m 2003 - 2004, víi sù hç trî cña GTZ, Tæ chøc VISION ®· cïng víi nhãm çn bé cña CIEM (NguyÔn §×nh Cung, TrÇn Kim Hµo vµ TrÞnh §øc ChiÒu) ®· thùc hiÖn mét nghiªn cøu vÒ khung ph¸p lý cho viÖc ph¸t triÓn DVPTKD trong 3 lÜnh vùc: Së h÷u trÝ tuÖ, KÕ to¸n kiÓm to¸n vµ §µo t¹o.

Ngoµi ra còng ®· cã mét sè ®Ò tµi nghiªn cøu çc dÞch vô hç trî xuÊt khÈu cho çc DNN&V. Tuy nhiªn, çc nghiªn cøu tríc ®©y chØ tËp trung ®èi víi mét sè lo¹i h×nh dÞch vô riªng lÎ vµ cha ®øng trªn gi¸c ®é tæng thÓ ®¸nh gi¸ toµn diÖn thùc tr¹ng cña khu vùc DVPTKD t¹i ViÖt Nam. Nghiªn cøu nµy sÏ m« t¶ mét çch toµn diÖn h¬n thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD vµ nh÷ng nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng ®Õn khu vùc nµy ®Ó tõ ®ã ®-a ra çc gi¶i ph¸p mang tÝnh tæng thÓ h¬n nh»m ph¸t triÓn çc DVPTKD trong thêi gian tíi nh»m hç trî cho sù ph¸t triÓn cña çc DNN&V.

6

3. Môc tiªu vµ ph¬ng ph¸p nghiªn cøuMôc tiªu nghiªn cøu-HÖ thèng ho¸ mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ çc yÕu tè t¸c ®éng

®Õn viÖc cung øng vµ sö dông DVPTKD ®èi víi çc DNN&V .- Tæng quan vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt

Nam.- Ph©n tÝch ®Ó t×m ra çc nguyªn nh©n c¶n trë viÖc cung

øng DVPTKD còng nh sö dông DVPTKD ®èi víi çc DNN&V ë ViÖt Nam hiÖn nay.

- §a ra mét sè kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p nh»m khuyÕn khÝch viÖc cung øng vµ sö dông dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh ®èi víi çc DNN&V nh»m gãp phÇn n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña khu vùc nµy.

Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu- Tæng hîp vµ ph©n tÝch tµi liÖu;- Pháng vÊn chuyªn gia;-Nghiªn cøu t×nh huèng.4. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu.§èi tîng nghiªn cøu: - Çc ho¹t ®éng cung øng vµ sö dông DVPTKD ®èi víi çc DNN&V ë ViÖt Nam.

- Vai trß cña çc c¬ quan nhµ níc vµ çc tæ chøc trong vµ ngoµi níc ®èi víi viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD.

Ph¹m vi nghiªn cøu: - TËp trung nghiªn cøu çc yÕu tè c¬ b¶n t¸c ®éng ®Õn sù

ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD cho khu vùc DNN&V , trong ®ã tËp trung vµo khu vùc DNN&V phi n«ng nghiÖp.

- Çc trêng hîp ®iÓn h×nh vÒ dÞch vô hç trî kinh doanh cho DNN&V ®îc nghiªn cøu tËp trung chñ yÕu vµo çc lÜnh vùc: t vÊn qu¶n lý, ®µo t¹o, kÕ to¸n kiÓm to¸n, së h÷u trÝ tuÖ, t vÊn ph¸p lý, th«ng tin thÞ trêng.

7

5. §ãng gãp cña ®Ò tµiTrªn c¬ së kÕ thõa nh÷ng nghiªn cøu ®· cã, trong ®Ò tµi nµy

nhãm nghiªn cøu dù ®Þnh ®i s©u vµo viÖc ph©n tÝch ®Ó t×m ra çc nguyªn nh©n chñ yÕu h¹n chÕ viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD, c¶ tõ phÝa cung vµ phÝa cÇu, trªn c¬ së ®ã ®a ra nh÷ng kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p cô thÓ nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam. Tõ ®ã t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ho¹t ®éng ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n cña khu vùc DNN&V ViÖt Nam trong thêi gian tíi.

6. KÕt cÊu cña ®Ò tµiNgoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn, çc phô lôc, kÕt qu¶ nghiªn cøu

®Ò tµi ®îc chia thµnh 3 ch¬ng:- Ch¬ng 1. DÞch vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh vµ vai trß

cña nã ®èi víi ph¸t triÓn çc DNN&V - Ch¬ng 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD ®èi

víi çc DNN&V t¹i ViÖt Nam.- Ch¬ng 3. Mét sè khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p

nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD cho khu vùc DNN&V trong thêi gian tíi.

8

Ch¬ng 1. DÞch vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh vµ vai trß cña nã ®èi víi ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp võa vµ nhá

I. Kh¸i niÖm dÞch vô hç trî ph¸t triÓn kinh doanh vµ vai trß cña nã trong hç trî ph¸t triÓn çc doanh nghiÖp võa vµ nhá.

1. Kh¸i niÖm vÒ DVPTKD Vµo nh÷ng n¨m cuèi cña thÕ kû 20, dÞch vô ®· trë thµnh mét

lÜnh vùc quan träng, ®ãng vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi sù ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V ë çc níc ph¸t triÓn. ViÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng nµy ®· dÉn ®Õn cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ lÜnh vùc míi nµy. Çc kh¸i niÖm vÒ thÞ trêng dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh còng ®îc nhiÒu tæ chøc, nhiÒu nhµ nghiªn cøu ®a ra ë nhiÒu níc, nhiÒu tæ chøc.

Tuy nhiªn, ®Ó ®Þnh nghÜa vÒ dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh th× chóng ta nªn t×m hiÓu vÒ kh¸i niÖm "DÞch vô". Kh¸i niÖm vÒ dÞch vô bao gåm c¶ nghÜa hÑp vµ nghÜa réng vµ ®îc hiÓu nh sau:

Theo nghÜa réng, dÞch vô bao gåm tÊt c¶ çc ho¹t ®éng mµ kÕt qu¶ cña nã thÓ hiÖn díi d¹ng phi vËt chÊt. Çc ho¹t ®éng dÞch vô bao gåm tÊt c¶ çc lÜnh vùc ë møc ®é cao, cã t¸c ®éng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña toµn bé mét quèc gia hoÆc mét vïng. Çc ho¹t ®éng nµy kh«ng chØ h¹n chÕ trong mét lÜnh vùc cô thÓ nh giao th«ng, du lÞch, th¬ng m¹i, ng©n hµng, bu chÝnh viÔn th«ng, b¶o hiÓm mµ cßn bao gåm c¶ m«i trêng, v¨n ho¸, hµnh chÝnh, t vÊn ph¸p lý vµ t vÊn t×nh c¶m.

Theo nghÜa hÑp, dÞch vô bao gåm viÖc lµm viÖc cho mét ng-êi kh¸c hoÆc mét céng ®ång nh»m lµm tho¶ m·n mét sè nhu cÇu cña con ngêi nh ®i l¹i, cung cÊp níc, söu ch÷a vµ b¶o dìng m¸y mãc, thiÕt bÞ hoÆc çc c«ng tr×nh.

VÒ kh¸i niÖm dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh, mçi níc hoÆc mçi tæ chøc ®Òu cã ®Þnh nghÜa riªng vµ cô thÓ vÒ DVPTKD dùa trªn çc nh©n tè riªng vÒ ®iÒu kiÖn kinh tÕ- x· héi vµ môc ®Ých ph¸t triÓn DVPTKD. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ®· cã nhiÒu nghiªn cøu vÒ DVPTKD ®îc thùc hiÖn vµ v× vËy nhiÒu ®Þnh

9

nghÜa vÒ DVPTKD còng ®· ®îc ®a ra. Díi ®©y xin giíi thiÖu mét sè ®Þnh nghÜa vÒ DVPTKD ®îc sö dông nhiÒu ë ViÖt Nam:

DVPTKD lµ nh÷ng dÞch vô nh»m c¶i thiÖn ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tham gia thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp. §Þnh nghÜa vÒ DVPTKD trong cuèn Guiding Principles bao gåm tËp hîp nhiÒu dÞch vô kinh doanh, c¶ çc dÞch vô mang tÝnh chiÕn lîc vµ ho¹t ®éng. DVPTKD ®îc t¹o ra nh»m phôc vô mçi tæ chøc kinh doanh riªng lÎ, tr¸i víi céng ®ång kinh doanh lín h¬n1.

DVPTKD ®îc ®Þnh nghÜa lµ bÊt kú mät dÞch vô phi tµi chÝnh nµo ®îc cung cÊp cho çc tæ chøc kinh doanh mét çch chÝnh thøc hoÆc phi chÝnh thøc2.

DVPTKD ®îc ®Þnh nghÜa lµ bÊt kú dÞch vô nµo ®îc çc doanh nghiÖp sö dông nh»m hç trî cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng kinh doanh3.

DVPTKD bao gåm çc dÞch vô ®µo t¹o, t vÊn vµ cè vÊn, hç trî tiÕp thÞ, th«ng tin, ph¸t triÓn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ thóc ®Èy liªn kÕt trong kinh doanh. §«i khi sù kh¸c biÖt ®îc thÓ hiÖn gi÷a dÞch vô kinh doanh “ho¹t ®éng” vµ dÞch vô kinh doanh “chiÕn lîc”. DÞch vô kinh doanh "ho¹t ®éng" lµ nh÷ng dÞch vô cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng hµng ngµy, vÝ dô nh th«ng tin liªn l¹c, qu¶n lý sæ s¸ch vµ nh÷ng sè liÖu ghi chÐp vÒ thuÕ, vµ viÖc tu©n thñ çc quy ®Þnh cña luËt lao ®éng vµ çc quy ®Þnh ph¸p lý liªn quan kh¸c. DÞch vô kinh doanh "chiÕn lîc" l¹i ®îc çc doanh nghiÖp sö dông ®Ó ®a ra çc vÊn ®Ò mang tÝnh trung vµ dµi h¹n nh»m c¶i thiÖn kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng tham gia thÞ trêng vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc doanh nghiÖp.

Nh vËy, DVPTKD cã thÓ ®îc hiÓu lµ “BÊt kú dÞch vô phi tµi chÝnh nµo ®îc cung cÊp mét çch chÝnh thøc hoÆc kh«ng chÝnh thøc vµ ®îc çc doanh nghiÖp sö dông ®Ó hç trî nh»m thùc hiÖn

1 Business Development Services for Small enterprises: Guiding Principles for Donor Intervention, xuÊt b¶n 2001, trang 11.

2 Kazak tan, trang 3.3 Guide to Market Assessment for BDS Program Design, A fit Manual by Alexandra Overy Miehlbradt, ILO, Geneva, th¸ng 4/2001, trang (xi).

10

chøc n¨ng kinh doanh hoÆc t¨ng trëng." Çc DVPTKD cã thÓ gåm: ®µo t¹o, t vÊn, çc dÞch vô qu¶n lý, marketing, çc dÞch vô ®ãng gãi, thiÕt kÕ s¶n phÈm, b¶o ®¶m chÊt lîng, sù ph©n bæ hËu cÇn, th«ng tin, internet, c«ng nghÖ th«ng tin vµ m¸y tÝnh, thóc ®Èy liªn kÕt kinh doanh, SHTT, ®a tin vµ qu¶ng ço,...

ThÞ trêng DVPTKD bao gåm çc nhµ cung cÊp çc dÞch vô kinh doanh mang tÝnh th¬ng m¹i vµ çc nhµ cung cÊp dÞch vô kinh doanh ®îc nhµ níc hç trî; çc kh¸ch hµng lµ nh÷ng doanh nghiÖp, chñ yÕu lµ DNN&V vµ viÖc cung cÊp çc dÞch vô.

2. Vai trß cña DVPTKD trong viÖc hç trî ph¸t triÓn çc DNN&V

DÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ vµ toµn cÇu ho¸ víi xu híng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t, thÓ hiÖn:

Thø nhÊt, DVPTKD cung cÊp çc dÞch vô cÇn thiÕt cho çc doanh nghiÖp víi møc gi¸ hîp lý vµ chÊt lîng tèt thay thÕ qu¸ tr×nh "tù cung tù cÊp"- qu¸ tr×nh mµ çc doanh nghiÖp víi quy m« nhá sÏ khã cã thÓ ®¶m ®¬ng ®îc.

TÊt c¶ çc tæ chøc – dï lµ nhµ níc hay t nh©n, dï lín hay nhá- ®Òu ®ßi hái ph¶i cã "çc chøc n¨ng hç trî träng yÕu ®èi víi sù tån t¹i vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña nã, nhng çc chøc n¨ng nµy kh«ng ph¶i lµ sù b¾t buéc hay n¨ng lùc cèt lâi cña tæ chøc ®ã" (Dorothy I Riddle, "Chóng ta biÕt g× vÒ thÞ trêng DVPTKD?"- Héi nghÞ vÒ doanh nghiÖp nhá Ch©u ¸ 2000, Hµ Néi). DVPTKD ®ãng vai trß quan träng ®èi víi viÖc t¨ng cêng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V. ë hÇu hÕt çc quèc gia, nhu cÇu vÒ sù cÇn thiÕt cña çc chÝnh s¸ch phï hîp nh»m ph¸t triÓn çc thÞ tr-êng DVPTKD vµ khuyÕn khÝch viÖc cung cÊp vµ sö dông çc dÞch vô nµy ®ang t¨ng lªn.

Thø hai, trªn b×nh diÖn quèc tÕ, DVPTKD ®îc xem nh lµ mét nh©n tè chñ chèt nh»m t¨ng cêng ho¹t ®éng trong c¶ lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô vµ cã sù chÊp nhËn réng r·i r»ng mét khu vùc

11

dÞch vô kinh doanh hiÖu qu¶ vµ ®Çy ®ñ sÏ rÊt cã Ých ®èi víi sù t¨ng trëng kinh tÕ.

Çc níc c«ng nghiÖp c«ng nhËn r»ng DVPTKD lµ mét lÜnh vùc kinh tÕ quan träng vµ ®ang ph¸t triÓn nhanh (ë çc níc thuéc OECD, DVPTKD mang tÝnh chiÕn lîc cã tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n hµng n¨m kho¶ng 10%/n¨m), lµ trung t©m cña "nÒn kinh tÕ míi" vµ ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc hç trî qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸.

Trong bµi viÕt cña m×nh, Dorothy I Riddle nhËn xÐt “...sù nç lùc cña çc doanh nghiÖp nh»m t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong mét thÕ giíi tri thøc s©u s¾c, çc doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ cã xu h-íng t¨ng sö dông nguån lùc bªn ngoµi vµ thuª ngoµi çc dÞch vô, gi¶m quy m« cña çc doanh nghiÖp ë mét sè ngµnh vµ t¨ng cÇu ®èi víi çc doanh nghiÖp nhá nh»m c¶i thiÖn ho¹t ®éng kinh tÕ cña çc doanh nghiÖp nµy th«ng qua viÖc sö dông çc nguån lùc, çc bÝ quyÕt vµ kü n¨ng bªn ngoµi ®Ó bæ sung cho çc nguån lùc bªn trong. HiÖu qu¶ t¨ng lªn trong çc dÞch vô kinh doanh sÏ kh«ng chØ ®em l¹i lîi Ých cho chÝnh çc dÞch vô kinh doanh mµ nã cßn ®a ®Õn hiÖu øng lan to¶ tÝch cùc ®èi víi nhiÒu ngµnh, lÜnh vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô kh¸c ë ph¹m vi réng lín vµ dÉn ®Õn lîi Ých kinh tÕ chung ®îc n©ng lªn. V× vËy, dÞch vô kinh doanh trë thµnh mèi quan t©m chÝnh s¸ch ngµy cµng cao”.

Thø ba, DVPTKD thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyªn m«n ho¸ cña çc doanh nghiÖp nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Çc doanh nghiÖp sÏ tËp trung vµo mét sè ho¹t ®éng chÝnh trong s¶n xuÊt kinh doanh chø kh«ng cÇn ph¶i ®¶m nhËn tÊt c¶ çc kh©u, çc c«ng viÖc nh tríc ®©y.

Frank Niemann (trong cuèn Turning BDS into Business, Ch¬ng 3, kinh nghiÖm quèc tÕ trong viÖc ph¸t triÓn çc thÞ trêng DVPTKD) chØ ra r»ng: “Trong mét m«i trêng ngµy cµng phøc t¹p vµ n¨ng ®éng ®ang phæ biÕn t¹i çc níc c«ng nghiÖp, çc ®¬n vÞ kinh doanh (vµ çc tæ chøc nãi chung) ph¶i tËp trung vµo nh÷ng lÜnh vùc chñ chèt mµ m×nh cã kh¶ n¨ng nh»m duy tr× kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu qu¶. §iÒu nµy cã nghÜa lµ ph¸t triÓn mèi quan hÖ lµm viÖc hiÖu qu¶ víi çc nhµ cung cÊp dÞch vô bªn

12

ngoµi, nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ tèt h¬n/ thµnh th¹o h¬n, rÎ h¬n/chi phÝ thÊp h¬n, vµ/hoÆc víi ®é tin cËy cao h¬n ®èi víi çc ®èi tîng bªn trong chÝnh doanh nghiÖp/tæ chøc ®ã.”

Tæ chøc OECD lu ý r»ng: “Nh×n chung, viÖc sö dông çc nguån lùc bªn ngoµi cã thÓ thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ b»ng çch c¶i thiÖn tÝnh hiÖu qu¶ ®èi víi çc doanh nghiÖp sö dông çc nguån lùc bªn ngoµi nhê çc dÞch vô ®Çu vµo hiÖu qu¶ h¬n, chi phÝ thÊp h¬n. Çc nguån lùc cung cÊp bªn ngoµi t¹o ra c¬ së cho viÖc chuyªn m«n ho¸ vµ t¸i c¬ cÊu m¹nh h¬n cña doanh nghiÖp nh»m thóc ®Èy çc ho¹t ®éng kinh doanh m¹o hiÓm vµ t¹o thªm viÖc lµm.”

Thø t, t¹o ®iÒu kiÖn cho çc DNN&V tËp trung nguån lùc vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, tr¸nh sù ph©n t¸n nguån lùc dÉn ®Õn hiÖu qu¶ thÊp. Çc DNN&V lu«n ®îc nh¾c ®Õn víi mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm lµ nguån lùc rÊt h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ nguån vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh. V× vËy, nÕu ®Ó tù çc doanh nghiÖp nµy ph¶i tù cung cÊp cho m×nh çc dÞch vô hç trî kinh doanh th× sÏ lµm ph©n t¸n çc nguån lùc vµ chi phÝ còng rÊt cao. Hä khã cã thÓ tù tæ chøc çc líp häc cho ngêi lao ®éng còng nh çc nhµ qu¶n lý. Hä còng kh«ng nªn tæ chøc ra mét bé phËn chuyªn vÒ kÕ to¸n víi ®Çy ®ñ thµnh phÇn nh çc doanh nghiÖp quy m« lín. Trong nhiÒu trêng hîp viÖc chia sÎ çc dÞch vô kh¸c còng rÊt hiÖu qu¶ nh sù ph©n bæ hËu cÇn, th«ng tin, internet, c«ng nghÖ th«ng tin vµ m¸y tÝnh,... sÏ cã lîi h¬n khi sö dông toµn bé dÞch vô ®ã víi tÇn suÊt sö dông thÊp.

Thø t, DVPTKD chÝnh lµ cÇu nèi trong quan hÖ gi÷a çc DNN&V vµ çc c¬ quan nghiªn cøu, çc trêng ®¹i häc th«ng qua viÖc t vÊn cña çc chuyªn gia tõ nh÷ng tæ chøc nµy. DVPTKD chÝnh lµ trung gian nh»m ®a çc s¶nm phÈm nghiªn cøu cña çc viÖn nghiªn cøu, trêng ®¹i häc,... ®Õn víi çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V nh÷ng ngêi khã cã thÓ tù thùc hiÖn ®îc chøc n¨ng nµy.

13

II. Çc nh©n tè chñ yÕu ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn thÞ tr-êng DVPTKD.

§Ó biÕt ®îc çc nh©n tè ¶nh hëng ®Õn sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD chóng ta cÇn hiÓu râ thªm vÒ cÊu tróc cña thÞ trêng nµy. Nãi çch kh¸c chóng ta cÇn t×m hiÓu xem thÞ trêng nµy ®îc cÊu tróc bëi çc nh©n tè nµo hay m«i tr-êng cña thÞ trêng ®ã ra sao. S¬ ®å 1 m« t¶ vÒ m«i trêng DVPTKD trong ®ã thÓ hiÖn çc nh©n tè c¬ b¶n cña thÞ trêng nµy. Qua s¬ ®å cho chóng ta thÊy mét sè nh©n tè c¬ b¶n ¶nh h-ëng ®Õn thÞ trêng DVPTKD bao gåm:

S¬ ®å : M«i trêng DVPTKD

1. Khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc ®èi víi thÞ trêng DVPTKD

BÊt kÓ mét thÞ trêng nµo muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cÇn ph¶i cã hÖ thèng ph¸p lý vµ çc chÝnh s¸ch ®èi víi thÞ trêng ®ã mang tÝnh ®ång bé, minh b¹ch vµ cã kh¶ n¨ng thùc thi cao. Gièng nh çc thÞ trêng ®· cã, khung ph¸p lý vµ çc chÝnh s¸ch chÝnh lµ nÒn t¶ng cho viÖc ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. Nã lµ mét bé phËn kh«ng thÓ t¸ch rêi cña thÞ trêng DVPTKD.

14

Çc nhµ cung cÊp DVPTKD

Kh¸ch hµng sö dông DVPTKD

Çc quy ®Þnh ph¸p

lý

Çc tæ chøc/ HiÖp

héi

Çc tæ chøc quèc tÕ

Çc tæ chøc hç trî

HÖ thèng ph¸p luËt vµ çc chÝnh s¸ch cña nhµ níc ®èi víi thÞ trêng DVPTKD kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn quan hÖ cung- cÇu cña thÞ trêng nµy mµ nã cßn t¸c ®éng ®Õn çc nh©n tè liªn quan nh çc tæ chøc hç trî, çc tæ chøc/hiÖp héi, çc doanh nghiÖp,... V× vËy, ®Ó thÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn th× çc nh©n tè cÊu t¹o nªn thÞ trêng nµy ph¶i ®îc h×nh thµnh mét çch ®ång bé vµ ®îc t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn.

Khung ph¸p lý vµ chÝnh s¸ch ¶nh hëng chñ yÕu ®Õn thÞ tr-êng DVPTKD bao gåm çc quy ®Þnh liªn quan ®Õn çc nhµ cung cÊp vµ çc doanh nghiÖp- kh¸ch hµng chÝnh sö dông DVPTKD.

Mét sè v¨n b¶n ph¸p lý quan träng cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD bao gåm:

- LuËt vÒ doanh nghiÖp: Trong tÊt c¶ çc níc th× luËt vÒ doanh nghiÖp cè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn sù ph¸t triÓn cña çc lo¹i thÞ trêng, trong ®ã cã thÞ trêng DVPTKD. LuËt vÒ doanh nghiÖp quy ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp, tæ chøc qu¶n lý vµ ho¹t ®éng cña hÇu hÕt mäi lo¹i h×nh tæ chøc doanh nghiÖp. NÕu luËt cµng th«ng tho¸ng th× viÖc h×nh thµnh çc doanh nghiÖp – chñ thÓ kinh doanh cµng dÔ dµng, vµ do ®ã th× thÞ trêng ®îc thóc ®Èy ph¸t triÓn. Cßn ngîc l¹i th× thÞ trêng sÏ bÞ k×m h·m ph¸t triÓn.

§©y lµ v¨n b¶n ph¸p quy quan träng nhÊt liªn quan ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp, bao gåm c¶ çc doanh nghiÖp lµ nh÷ng nhµ cung cÊp çc DVPTKD còng nh çc doanh nghiÖp víi t çch lµ kh¸ch hµng trªn thÞ trêng nµy. ThÞ tr-êng DVPTKD sÏ kh«ng thÓ h×nh thµnh nÕu kh«ng cã LuËt nµy.

- LuËt ph¸ s¶n còng cã t¸c ®éng ®Õn viÖc ph¸t triÓn thÞ tr-êng DVPTKD. LuËt nayf liªn quan ®Õn viÖc ph¸ s¶n çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ l©m vµo t×nh tr¹ng ph¸ s¶n, nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña çc chñ nî, doanh nghiÖp m¾c nî vµ nh÷ng ngêi cã liªn quan, x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp m¾c nî khi gi¶i quyÕt viÖc ph¸ s¶n doanh nghiÖp; gãp phÇn thóc ®Èy doanh nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ®¶m b¶o kû c¬ng x· héi. LuËt nµy ra ®êi t¹o ®iÒu kiÖn lµm lµnh m¹nh m«i trêng kinh doanh, t¹o niÒm tin gi÷a

15

çc doanh nghiÖp trong quan hÖ víi nhau trong ®ã cã quan hÖ gi÷a ngêi cung cÊp dÞch vô vµ ngêi sö dông dÞch vô.

- Çc v¨n b¶n ph¸p lý vÌ çc lo¹i h×nh DVPTKD vµ hÖ thèng tæ chøc cung øng DVPTKD. Muèn thÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn th× ph¶i cã nh÷ng nh©n thøc ®óng ®¾n vÒ lo¹i dÞch vô ®Æc biÖt nµy. Cung cÊp DVPTKD ph¶I ®îc coi lµ mét nghÒ vµ ph¶I ®îc coi träng. Çc nhµ cung cÊp DVPTKD ph¶I ®¶m b¶o ®îc nh÷ng tiªu chu©n nhÊt ®Þnh, cã quyÒn h¹n, quyÒn lîi trong kinh doanh, vµ ph¶I chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ thùc hiÖn çc nghÜa vô hîp ®ång trong kinh doanh. TÊt c¶ nh÷ng néi dung nµy chØ cã thÓ ®îc quy ®Þnh mét çch minh b¹ch, râ rµng khi cã nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý phï hîp.

Còng trong çc v¨n b¶n ph¸p lý ®Æc thï vÒ DVPTKD, Nhµ níc cã thÓ quy ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·I ph¸t triÓn çc tæ chøc cung øng dÞch vô, ®a ra ®Þnh híng cho nh÷ng ch¬ng tr×nh DVPTKD, vµ nh÷ng quy ®Þnh nµy râ rµng lµ cã t¸c ®éng tÊt m¹nh mÏ ®Ô sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. V¨n b¶n nµy còng cã thÓ ®a ra nh÷ng h¹n chÕ, nh÷ng tr¸ch nhiÖm cña nhµ cung cÊp DVPTKD ®èi víi nh÷ng hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra ®èi víi doanh nghiÖp khi sö dông çc diach vô cña hä.

- Çc quy ®Þnh ph¸p lý vÒ DNN&V cña mçi quèc gia còng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn DVPTKD cña níc ®ã. ViÖc ban hµnh çc v¨n b¶n riªng cho khu vùc DNN&V lµ sù thõa nhËn chÝnh thøc cña Nhµ níc vÒ vai trß cña çc DNN&V vµ sù cÇn thiÕt hç trî çc doanh nghiÖp nµy ph¸t triÓn. Ngoµi viÖc ®a ra tiªu chÝ x¸c ®Þnh thÕ nµo lµ DNN&V, çc v¨n b¶n nµy cßn ®a ra çc ch¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp, trong dã chñ yÕu lµ çc ch¬ng tr×nh cung cÊp çc dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh. Çc ch-¬ng tr×nh ®îc thiÕt kÕ nh»m gióp çc DNN&V n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh, t¨ng cêc kh¶ n¨ng thanh to¸n khi sö dông dÞch vô, cã nghÜa lµ thóc ®Èy nhu cÇu sö dông DVPTKD.

Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y nhiÒu tæ chøc hç trî doanh nghiÖp ®· ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. Nh÷ng tæ chøc nµy bao gåm çc hiÖp héi ngµnh nghÒ, çc quü hç trî, çc ch¬ng tr×nh hç trî, çc c©u l¹c bé, çc trung t©m hç trî vµ çc c«ng ty t vÊn. Trong ®ã

16

mét sè do Nhµ níc thµnh lËp cßn l¹i chñ yÕu do çc hiÖp héi, çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ çc tæ chøc quèc tÕ thµnh lËp. Hç trî cña çc tæ chøc nµy chñ yÕu trong çc lÜnh vùc nh cung cÊp th«ng tin, hç trî vèn hoÆc tiÕp cËn nguån vèn, t vÊn vµ ®µo t¹o nh»m hç trî cho çc doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, ho¹t ®éng vµ c¶i thiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh.

Mét ®iÒu ®¸ng ghi nhËn lµ çc c¬ quan nhµ níc, c¶ ë cÊp trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ®Òu tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp çc tæ chøc hç trî doanh nghiÖp. Céng thªm víi çc chøc n¨ng hç trî doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh tríc ®©y, nhiÒu bé ngµnh vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®· thµnh lËp çc tæ chøc chuyªn m«n cung cÊp hç trî cho çc doanh nghiÖp. VÝ dô, C¬ quan xóc tiÕn th-¬ng m¹i cña Bé Th¬ng m¹i, C©u l¹c bé ph¸p luËt cña Bé TP, Trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vµ Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa cña Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t vµ nhiÒu tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ ®Çu t kh¸c ë çc ®Þa ph¬ng. §©y lµ mét tÝn hiÖu tèt ®èi víi céng ®ång doanh nghiÖp v× víi sù tham gia m¹nh mÏ cña nhµ níc vµ çc ho¹t ®éng xóc tiÕn th× çc c¶n trë vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ m«i trêng kinh doanh sÏ nhanh chãng ®îc lo¹i bá.

Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi çc ho¹t ®éng hç trî. §iÒu nµy cã thÓ nhËn thÊy trong nhiÒu trêng hîp cô thÓ cña çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp nhá vµ võa, nh÷ng n¬i kh«ng nhËn ®îc sù hç trî cÇn thiÕt tõ Nhµ níc còng nh tõ çc tæ chøc hç trî kh¸c. NhiÒu chÝnh s¸ch hç trî çc doanh nghiÖp cha ®îc thùc hiÖn do viÖc thiÕu çc ch¬ng tr×nh hç trî cô thÓ. M«i trêng kinh doanh vÉn cßn nh÷ng bÊt cËp víi nhiÒu rµo c¶n nh thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, thiÕu sù phèi hîp hiÖu qu¶ vµ chÆt chÏ gi÷a çc cÊp hµnh chÝnh vµ çc ngµnh, n¹n tham nh÷ng vµ thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña çc çn bé, thiÕu cam kÕt thùc hiÖn çc quy ®Þnh vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt yÕu kÐm.

Ngoµi ra çc hiÖp ®Þnh quèc tÕ còng ¶nh hëng kh«ng nhá ®Õn viÖc ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. T¸c ®éng nµy thÓ hiÖn ë hai khÝa c¹nh chñ yÕu sau:

Thø nhÊt, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, ViÖt Nam ®· thùc hiÖn nhiÒu nç lùc ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ ®· trë thµnh

17

thµnh viªn cña ASEAN, APEC vµ ®ang xin gia nhËp WTO. ViÖt Nam còng ®· ký çc hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ ®a ph-¬ng víi nhiÒu níc, gÇn ®©y nhÊt lµ HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i song ph¬ng víi Hoa Kú. Qua viÖc ký çc hiÖp ®Þnh song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, thÞ trêng ViÖt Nam sÏ më cöa h¬n cho çc doanh nghiÖp níc ngoµi tham gia ®Çu t vµ kinh doanh t¹i ViÖt Nam. ViÖc më cöa thÞ trêng trong níc t¹o ®iÒu kiÖn thu hót thªm nhiÒu çc doanh nghiÖp níc ngoµi tham gia ®Çu t vµo ViÖt Nam. §iÒu nµy sÏ t¹o ra mét lîng kh«ng nhá çc kh¸ch hµng ®èi víi DVPTKD, ®Æc biÖt lµ çc dÞch vô liªn quan ®Õn t vÊn ph¸p lý liªn quan ®Õn çc ho¹t ®éng cña çc nhµ ®Çu t níc ngoµi.

Thø hai, viÖc më cöa thÞ trêng ®ång nghÜa víi viÖc më cöa ®èi víi lÜnh vùc dÞch vô trong ®ã cã DVPTKD, lÜnh vùc mµ l©u nay do çc doanh nghiÖp nhµ níc n¾m gi÷ thÞ phÇn thèng trÞ. ViÖc më cöa nµy kÐo theo viÖc sÏ xuÊt hiÖn nhiÒu nhµ cung cÊp dÞch vô níc ngoµi tham gia ho¹t ®éng t¹i thÞ trêng ViÖt Nam trªn çc lÜnh vùc t vÊn ph¸p luËt, t vÊn ®µo t¹o, t vÊn kiÓm to¸n, t vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ,... §iÒu nµy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh b×nh ®¼ng h¬n trªn thÞ trêng DVPTKD ë VIÖt Nam còng nh ®a ®Õn cho chóng ta nh÷ng nhµ cung cÊp cã uy tÝn vµ chÊt lîng trong lÜnh vùc nµy. 2. M«i trêng kinh doanh

+ NhËn thøc cña x· héi ®èi víi DVPTKD. §©y lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng ®Ó h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. MÆc dï DVPTKD ®· tån t¹i vµ ph¸t triÓn song song víi sù ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp, tuy nhiªn kh¸i niÖm DVPTKD chØ míi ®îc biÕt ®Õn ë ViÖt Nam tõ cuèi nh÷ng n¨m cña thËp niªn 90 cña thÕ kû tríc. Nh×n chung, nhËn thøc cña x· héi, çc ngµnh, çc cÊp vµ çc doanh nghiÖp vÒ vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña DVPTKD trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp hiÖn t¹i lµ cha chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ.

MÆc dï trªn thùc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi ®êng lèi ®æi míi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®îc t¸i c¬ cÊu víi sù t¨ng lªn trong çc lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, x· héi vÉn ch-a nhËn thÊy ®îc vai trß vµ tÇm quan träng cña çc dÞch vô, ®Æc

18

biÖt lµ DVPTKD. NhËn thøc sai lÇm cña çc ngµnh, ®Æc biÖt lµ çc nhµ cung cÊp DVPTKD vÒ çc DNN&V ®· h¹n chÕ chÝnh sù ph¸t triÓn cña hä. VÝ dô mét sè ng©n hµng chØ nh×n thÊy nh÷ng mÆt tiªu cùc cña çc DNN&V, ®Æc biÖt lµ DNN&V thuéc khu vc t nh©n (nh thiÕu n¨ng lùc, hiÖu qu¶ thÊp, rñi ro cao) mµ cha thÊy ®îc vai trß quan träng cña çc doanh nghiÖp nµy trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

ChÝnh çc DNN&V còng cha nhËn thøc ®óng vai trß quan träng cña çc DVPTKD ®èi víi qu¸ tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña m×nh. Hä cha ®¸nh gi¸ ®îc nh÷ng lîi Ých to lín mµ DVPTKD sÏ ®a l¹i ®èi víi çc ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. §iÒu nµy mét mÆt do kh¶ n¨ng cha nhËn thøc ®óng ®¾n vÒ DVPTKD, mÆt kh¸c do thÞ trêng nµy cha ph¸t triÓn vµ çc nhµ cung cÊp cha ®îc çc DNN&V tin cËy vÒ chÊt lîng cña dÞch vô hä cung cÊp.

+ Tr×nh ®é ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp trong níc (cÇu vÒ dÞch vô). §©y lµ yÕu tè ¶nh hëng rÊt lín ®Õn viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. BÊt cø thÞ trêng nµo muèn h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn th× cÇu vÒ hµng ho¸, dÞch vô mµ thÞ trêng ®ã cung cÊp còng ph¶i t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ víi mét lîng cÇu nhÊt ®Þnh. Còng nh vËy thÞ trêng DVPTKD kinh doanh muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn còng cÇn cã çc kh¸ch hµng cña m×nh víi mét sè lîng ®ñ lín vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh. Tuy nhiªn, ®©y lµ khu vùc kh¸ míi mÎ ë ViÖt Nam. Ngêi b¸n cha kh¼ng ®Þnh ®îc gi¸ trÞ ®Ých thùc cña dÞch vô m×nh cung cÊp trong khi ngêi mua l¹i cha tin cËy vµo t¸c ®éng còng nh hiÖu qu¶ khi sö dông dÞch vô nµy.

Çc DNN&V ViÖt Nam chñ yÕu h×nh thµnh díi d¹ng kinh doanh gia ®×nh nªn vÉn mang tÝnh néi bé vµ kh«ng muèn ngêi ngoµi tham gia vµo çc ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. Hä kh«ng muèn ®Ó lé cho çc nhµ cung cÊp biÕt mét sè th«ng tin cÇn thiÕt khi cung cÊp dÞch vô hç trî kinh doanh. §©y lµ mét ®iÒu rÊt khã, vÝ dô khi thùc hiÖn kiÓm to¸n th× ®ßi hái nhiÒu th«ng tin ph¶i ®îc cung cÊp mét çch ®Çy ®ñ vµ chÝnh x¸c nhng hä vÉn giÊu v× vËy hiÖu qu¶ cña dÞch vô ®îc cung cÊp bÞ ¶nh h-

19

ëng rÊt lín. §Æc biÖt nh dÞch vô vÒ chiÕn lîc vµ ph¸t triÓn kinh doanh cña çc doanh nghiÖp.

- Kh¶ n¨ng cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô. §©y lµ mét trong nh÷ng yÕu tè t¸c ®éng rÊt lín ®Õn sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. §Ó çc nhµ sö dông dÞch vô cã thÓ sö dông réng r·i çc lo¹i h×nh DVPTKD th× çc nhµ cung cÊp ph¶i chøng minh ®îc r»ng dÞch vô mµ hä cung cÊp cã gi¸ trÞ vµ mang l¹i hiÖu qu¶ cao h¬n trong ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc kh¸ch hµng lµ çc DNN&V. Víi çc nguån lùc h¹n chÕ th× çc DNN&V sÏ rÊt c©n nh¾c trong viÖc lùa chän nªn hay kh«ng nªn sö dông DVPTKD. Th«ng thêng hä ph¶i thÊy ®îc lîi Ých thùc sù do viÖc sö dông dÞch vô ®ã ®em l¹i. Tuy nhiªn hä l¹i th-êng kh«ng s½n sµng tr¶ møc chi phÝ cao cho viÖc mua çc dÞch vô nµy. §©y lµ mét trong nh÷ng m©u thuÉn trong thÞ trêng DVPTKD, ®Æc biÖt lµ ë çc níc ®ang ph¸t triÓn n¬i mµ nÒn kinh tÕ cßn ë møc ph¸t triÓn thÊp vµ kh¶ n¨ng cña çc DNN&V còng rÊt h¹n chÕ.

Trong khi ®ã, ®Ó cã ®îc çc dÞch vô cã chÊt lîng cao th× çc nhµ cung cÊp ph¶i tr¶ nh÷ng chi phÝ ®¸ng kÓ nh thuª chuyªn gia cã tr×nh ®é, ®Çu t vµo çc ph¬ng tiÖn, trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i,... §©y lµ mét kho¶n ®Çu t mang tÝnh kh¸ m¹o hiÓm, ®Æc biÖt lµ khi mµ nÒn kinh tÕ cßn ph¸t triÓn ë møc ®é cha cao, ®é tin cËy cña çc kh¸ch hµng lµ doanh nghiÖp vÉn cha ®îc kh¼ng ®Þnh nh ë ViÖt Nam.

- Sù hç trî vµ tham gia cña çc tæ chøc trong vµ ngoµi níc. §èi víi bÊt kú thÞ trêng nµo th× viÖc tham gia cña çc tæ chøc trong vµ ngoµi níc lµ rÊt quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc níc ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi nh ViÖt Nam. ThÞ trêng DVPTKD ®ang trong giai ®o¹n h×nh thµnh nªn viÖc tham gia cña çc tæ chøc sÏ rÊt cã ý nghÜa, thÓ hiÖn:

Çc tæ chøc sÏ tham gia hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt cho çc ho¹t ®éng nghiªn cøu ph¸t triÓn thÞ trêng bao gåm hç trî nghiªn cøu ®Ó h×nh thµnh khung ph¸p luËt, ph¸t triÓn çc nh©n tè cña thÞ trêng mµ quan träng nhÊt lµ nhµ cung cÊp vµ ngêi sö dông dÞch vô.

20

Çc tæ chøc còng sÏ hç trî vÒ tµi chÝnh cho çc DNN&V trong viÖc sö dông çc DVPTKD. ViÖc hç trî cña çc tæ chøc cã thÓ th«ng qua nhiÒu h×nh thøc nh tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o, héi th¶o, tËp huÊn,... hoÆc gi¸n tiÕp nh hç trî cho çc nhµ cung cÊp ®Ó çc nhµ cung cÊp sÏ b¸n dÞch vô cho çc DNN&V víi møc gi¸ thÊp h¬n gi¸ thÞ trêng, phï hîp víi kh¶ n¨ng chi tr¶ cña m×nh.

Çc tæ chøc còng cã thÓ ®ãng vai trß lµ ngêi xóc tiÕn, lµ trung gian gi÷a çc DNN&V vµ çc nhµ cung cÊp dÞch vô ®Ó hä t×m ®Õn nhau dÔ dµng h¬n, nhanh chãng h¬n, gi¶m bít chi phÝ. Hä sÏ t vÊn cho çc kh¸ch hµng sö dông DVPTKD t×m ®Õn nh÷ng nhµ cung cÊp hîp lý nhÊt víi chÊt lîng dÞch vô vµ gi¸ c¶ ph¶i ch¨ng. III. Kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ viÖc ph¸t triÓn çc thÞ trêng DVPTKD.

1. Kinh nghiÖm cña çc níc ph¸t triÓnTrêng hîp cña C«ng ty ph¸t triÓn c«ng nghÖ cao (High

Technology Development Corporation- HTDC) lµ mét vÝ dô thµnh c«ng vÒ hç trî dvp cho çc DNN&V t¹i Hoa kú. Khëi ®Çu víi mét phÇn lµ çc DVPTKD, HTDC hiÖn nay ®a ra 2 ch¬ng tr×nh ®îc toµn quèc ñng hé lµ- Ch¬ng tr×nh doanh nh©n FastTrac vµ Ch-¬ng tr×nh më réng ®èi t¸c trong ngµnh s¶n xuÊt (MEP). Do Fastrac vµ MEP ®îc tµi trî rÊt nhiÒu tõ Quü Kauffmann vµ liªn bang nªn HTDC ®Ò nghÞ çc dÞch vô nµy ë møc gi¸ rÊt hîp lý, t¹o cho çc dÞch vô nµy lu«n cã s½n ®èi víi çc DNN&V, nh÷ng doanh nghiÖp thêng kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó sö dông çc dÞch vô nµy.

HTDC còng phôc vô céng ®ång kinh doanh c«ng nghÖ th«ng qua çc s¸ng kiÕn thóc ®Èy bao gåm trang web c«ng nghÖ th«ng tin HiTechHawaii.com, Sæ tay kinh doanh c«ng nghÖ Hawaii vµ quan hÖ ®èi t¸c cña HTDC víi C«ng ty truyÒn th«ng Honolulu.

Ch¬ng tr×nh doanh nh©n FastTrac bao gåm FastTrac™ Tech, FastTrac™ New Venture vµ FastTrac™ Manufacturing, lµ çc ch-¬ng tr×nh ph¸t triÓn doanh nh©n toµn diÖn cung cÊp cho çc nhµ doanh nghiÖp nh÷ng hiÓu biÕt vÒ kinh doanh, kü n¨ng l·nh ®¹o vµ nh÷ng mèi quan hÖ m¹ng líi chuyªn nghiÖp ®Ó hä chuÈn bÞ cho viÖc thiÕt lËp mét c«ng viÖc kinh doanh míi hoÆc më réng

21

quy m« kinh doanh cña doanh nghiÖp hiÖn t¹i. Çc ch¬ng tr×nh FastTrac™ bao gåm çc ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn vµ thùc hµnh kinh doanh vµ çc héi th¶o cho çc doanh nh©n hiÖn cã vµ çc doanh nh©n tiÒm n¨ng. §îc xem lµ mét trong nh÷ng nguån ®µo t¹o doanh nh©n hµng ®Çu t¹i Mü víi çc ch¬ng tr×nh ®îc viÕt ra vµ gi¶ng d¹y bëi çc nhµ doanh nh©n thµnh ®¹t, FastTrac™ ®· gióp cho h¬n 60000 ngêi trªn toµn níc Mü khëi nghiÖp hoÆc ph¸t triÓn c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh. Ch¬ng tr×nh FastTrac™ ®ang ®îc thùc hiÖn t¹i 150 thµnh phè cña 38 bang vµ nh÷ng ngêi tèt nghiÖp çc ch¬ng tr×nh ®µo t¹o nµy cã ®ñ t çch ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña M¹ng líi doanh nh©n thÕ giíi do Quü Kauffman tµi trî.

VÒ Ch¬ng tr×nh më réng ®èi t¸c hîp t¸c s¶n xuÊt (Manufacturing Extension Partnership Program -MEP) ®îc thµnh lËp tõ nh¨m 1988 vµ lµ mét bé phËn cña Phßng Th¬ng m¹i, ViÖn Tiªu chuÈn vµ C«ng nghÖ quèc gia nh»m gióp çc DNN&V trong lÜnh vùc s¶n xuÊt cã thÓ thµnh c«ng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña m×nh. MEP cung cÊp çc dÞch vô t vÊn chuyªn nghiÖp cho bÊt cø ho¹t ®éng kinh doanh nhá nµo cã tÝnh gi¸ trÞ dÞch vô t vÊn vµo s¶n phÈm hoÆc dÞch vô, bao gåm x©y dùng, c«ng nghÖ, n«ng nghiÖp nhiÒu ngµnh vµ çc c«ng ty s¶n xuÊt truyÒn thèng trong çc lÜnh vùc c¶i thiÖn qu¸ tr×nh kinh doanh, t»ng cêng hiÖu qu¶ vµ n¨ng suÊt vµ th¬ng m¹i ®iÖn tö.

HTDC-MEP cã thÓ gióp çc doanh nghiÖp vÒ: (1) thay ®æi qu¶n lý mét çch tæng thÓ; (2) t×m biÖn ph¸p marketing vµ s¶n xuÊt phï hîp; (3) ¸p dông c«ng nghÖ th«ng tin nh»m gi¶m bít thêi gian t×m kiÕm thÞ trêng; (4) xóc tiÕn kh¶ n¨ng dùa vµo s¶n xuÊt; (5) t¨ng sù tËp trung vµo chÊt lîng; (6) sö dông toµn bé nh©n c«ng nh»m tiÕp tôc sù tiÕn bé; vµ (7) thu ®îc lîi nhuËn tõ çc qu¸ tr×nh kh«ng trùc tiÕp – ho¹t ®éng kinh doanh "thø hai" cña doanh nghiÖp.

Víi ph¬ng tr©m nh vËy MEP ®· gióp cho trªn 149000 doanh nghiÖp th«ng qua m¹ng líi gåm trªn 2000 nhµ t vÊn t¹i 400 ®Þa ®iÓm kh¸c nhau.

22

Ngoµi ra, t¹i Mü cßn cã Ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn doanh nghiÖp quèc tÕ Counterpart còng nh»m cung cÊp çc DVPTKD cho çc doanh nghiÖp trong ®ã ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp quy m« nhá4. Counterpart cung cÊp DVPTKD ë ba cÊp ®é kh¸c nhau. CÊp ®é thø nhÊt víi t çch lµ mét nhµ xóc tiÕn, Counterpart lµm viÖc víi çc nhµ cung cÊp dÞch vô b¶n ®Þa – bao gåm çc nhµ t vÊn, çc c«ng ty t nh©n, çc tæ chøc ®µo t¹o vµ çc hiÖp héi ngµnh nghÒ- nh»m ph¸t triÓn çc s¸ng kiÕn, çc chiÕn lîc cã tÝnh th¬ng m¹i nh»m më réng çc dÞch vô t vÊn. CÊp ®é thø hai lµ Counterpart sÏ lµm viÖc trùc tiÕp víi çc DNN&V ®Ó ph¸t triÓn çc dÞch vô kinh doanh c¬ b¶n cã lîi Ých vÒ mÆt tµi chÝnh. Vµ cuèi cïng Counterpart sÏ lµm viÖc víi çc DNN&V ®Ó t¨ng cêng sù hiÓu biÕt ®èi víi çc nguån DVPTKD t¹i ®Þa ph¬ng ®ã nh»m t¨ng thÞ phÇn cña DNN&V vµ t¹o c«ng ¨n viÖc lµm. Çc ho¹t ®éng cô thÓ cña Counterpart bao gåm:

- Cung cÊp dÞch vô qu¶n lý vµ t vÊn kü thuËt. Th«ng qua m¹ng líi çc nhµ ®µo t¹o, çc ®èi t¸c vµ çc nhµ t vÊn trªn ph¹m vi toµn cÇu, Counterpart cung cÊp sù hç trî ®îc thiÕt lËp ®Æc biÖt nh»m ®¸p øng çc yªu cÇu cô thÓ cña çc nhµ kinh doanh ç thÓ vµ çc doanh nh©n. Counterpart ®· thiÕt kÕ çc c«ng cô ®¸nh gi¸ nh»m gióp çc nhµ kinh doanh ç thÓ x¸c ®Þnh møc ®é ph¸t triÓn cña m×nh vµ tõ ®ã x¸c ®Þnh nhu cÇu ®µo t¹o vµ hç trî kü thuËt. Sau khi hoµn thµnh qu¸ tr×nh nµy Counterpart híng dÉn çc doanh nghiÖp lËp vµ thùc hiÖn mét chiÕn lîc ®µo t¹o vµ hç trî kü thuËt víi çc mèc chuÈn cho sù t¨ng trëng.

- Ph¸t triÓn kü n¨ng cña çc doanh nh©n. Çc chuyªn gia cña Counterpart sÏ cung cÊp ®µo t¹o kü thuËt vµ kinh doanh díi c¶ h×nh thøc nhãm vµ çc ç nh©n riªng lÎ. Counterpart ®îc coi lµ ngêi dÉn ®Çu trong viÖc thiÕt lËp çc ch¬ng tr×nh thóc ®Èy kh¶ n¨ng néi t¹i cña çc doanh nghiÖp së t¹i. Khi çc nhu cÇu cña mét hoÆc mét nhãm doanh nghiÖp ®îc h×nh thµnh, Counterpart sÏ ®-a ra mét cuéc héi th¶o cô thÓ cho çc kh¸ch hµng nh»m ®Þnh h-íng cho çc nhu cÇu cña çc kh¸ch hµng ®ã. Nh÷ng buæi to¹ ®µm nµy sÏ chuyÓn çc kiÕn thøc vÒ qu¶n lý, kü thuËt vµ tµi chÝnh cho çc doanh nh©n, çc nhµ qu¶n trÞ, kÕ to¸n, çc nhµ 4 Nguån: http://www.counterpart.org/DNN/Default.aspx?tabid=51&displayMode=print

23

qu¶n lý vµ l·nh ®¹o çc nhãm dù ¸n ®ang næi lªn t¹i ®Þa ph¬ng ®ã.

- X©y dùng kh¶ n¨ng hîp t¸c cña çc doanh nghiÖp. çc tæ chøc/hiÖp h«i kinh doanh lµ nguån vÒ th«ng tin, hç trî vµ ®µo t¹o kü thuËt vµ lµ nh÷ng nhµ xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ ®Çu t rÊt cã gi¸ trÞ. Counterpart sÏ b¾t ®Çu b»ng viÖc x©y dùng kh¶ n¨ng hç trî kinh doanh cña çc tæ chøc th«ng qua çc kho¸ ®µo t¹o, cung cÊp tµi chÝnh vµ çc hç trî kü thuËt. Sau ®ã nã sÏ tËp trung vµo viÖc gióp çc tæ chøc nµy thÞ trêng ho¸ çc dÞch vô cña m×nh mét çch hiÖu qu¶ vµ më réng çc ho¹t ®éng dÞch vô miÔn phÝ cña m×nh. Khi kh¶ n¨ng hç trî kinh doanh cña çc tæ chøc ®îc n©ng lªn hä cã thÓ cung cÊp nhiÒu lo¹i dÞch vô kh¸c nhau cho céng ®ång vµ sÏ cã kh¶ n¨ng ®îc t¨ng cêng tèt h¬n ®Ó ñng hé çc thµnh viªn cña m×nh.

2. Kinh nghiÖm cña çc níc ®ang ph¸t triÓnTheo ph¬ng ph¸p cña çc níc ë Ch©u ¸ th× ph¬ng ph¸p ph¸t

triÓn doanh nghiÖp trong côm lµ ph¬ng ph¸p kh¸ phæ biÕn trong viÖc thóc ®Èy DVPTKD. Theo ph¬ng ph¸p nµy çc côm doanh nghiÖp chÝnh lµ môc tiªu lý tëng cho bÊt kú mét tæ chøc trî gióp DNN&V nµo (Mead & Liedholm 1998, OECD 1998). Sù tËp trung nhiÒu doanh nghiÖp gièng nhau trong cïng mét khu vùc ®Þa lý nhÊt ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc can thiÖp hç trî çc doanh nghiÖp bëi hä cã nhu cÇu vµ yªu cÇu trî gióp gÇn gièng nhau vµ cã thÓ thóc ®Èy phæ biÕn nh÷ng kinh nghiÖm tèt nhÊt do viÖc më réng viÖc trao ®æi víi nhau. §©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc UNIDO hç trî thùc hiÖn t¹i Ên §é ®Ó x©y dùng m« h×nh cho viÖc hç trî ®èi víi çc DNN&V trong ®ã cã viÖc sö dông DVPTKD.

Ph¬ng ph¸p nµy sÏ gi¶i quyÕt ®îc sù thiÕu hôt vÒ kiÕn thøc, thiÕu sù hîp t¸c vµ cïng hµnh ®éng gi÷a çc doanh nghiÖp. Theo ph¬ng ph¸p nµy thÓ hiÖn r»ng:

Thø nhÊt, vÊn ®Ò chñ yÕu kh«ng ph¶i lµ tÝnh hiÖu qu¶ cña çc thÞ trêng DVPTKD mµ lµ viÖc kh«ng cã kh¶ n¨ng ®¹t ®îc mét ®Þnh híng lín lao cho çc côm mét çch tæng thÓ lµ do thiÕu nh÷ng d¹ng thÞ trêng DVPTKD nhÊt ®Þnh, vÝ dô trong lÜnh vùc t vÊn xuÊt khÈu, c«ng nghÖ internet, marketing s¶n phÈm,... §©y

24

chÝnh lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ çc nhµ cung cÊp tiÒm n¨ng thêng kh«ng muèn ®a ra dÞch vô ®¸p øng nhu cÇu cña DNN&V trong khi çc kh¸ch hµng tiÒm n¨ng l¹i kh«ng râ vÒ nhu cÇu cña m×nh ®èi víi dÞch vô nµy.

Thø hai, vÊn ®Ò kh«ng chØ lµ cung cÊp çc dÞch vô cßn thiÕu cho çc doanh nghiÖp mµ môc tiªu lµ ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn cho çc doanh nghiÖp cã ®îc ®Þnh híng lín h¬n trªn mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c. CÇn ph¶i t¨ng cêng kh¶ n¨ng ®a ra yªu cÇu tõ phÝa çc doanh nghiÖp vÒ DVPTKD ®èi víi çc nhµ cung cÊp dÞch vô nh»m gi¶m bít rñi ro mµ çc nhµ cung cÊp dÞch vô lu«n e ng¹i gÆp ph¶i khi lµm ¨n víi çc DNN&V, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc nhµ cung cÊp DVPTKD vµ çc doanh nghiÖp cã c¬ héi t×m ra ®èi t¸c chÝnh thøc cã kh¶ n¨ng vµ muèn ®ång tµi trî cho viÖc ph¸t triÓn mét DVPTKD míi vµ x¸c ®Þnh quy tr×nh cã hiÖu qu¶ h¬n ®Ó ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña DVPTKD.

Thø ba, nªn cè g¾ng tr¸nh viÖc bao cÊp chi phÝ cho çc DVPTKD ®èi víi çc DNN&V ®Ó çc doanh nghiÖp nµy nhËn thøc ®îc ý nghÜa kinh tÕ cña viÖc cung cÊp DVPTKD nÕu hä c¶m nhËn ®îc ®Çy ®ñ gi¸ trÞ cña nh÷ng dÞch vô ®ã. Çc kho¶n trî cÊp nªn tËp trung chñ yÕu vµo giai ®o¹n ®Çu cung cÊp çc DVPTKD c¶i tiÕn (vÝ dô nh tiÕp cËn c«ng nghÖ míi cÇn ®Õn ®µo t¹o, qu¶n lý chÊt lîng,...).

Víi ph¬ng ph¸p nµy ®· gióp cho çc DNN&V trong côm c«ng nghiÖp ho¹t ®éng hiÖu qu¶ h¬n, n©ng cao tû lÖ tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña çc DNN&V ë çc côm doanh nghiÖp nhá ë Pune, Ludhiana, Jaipur ë Ên §é.

Trêng hîp cña ZIMBABWE l¹i cho thÊy mét çch hç trî kh¸c còng mang tÝnh hiÖu qu¶. Zimbabwe ph¶i ®èi mÆt víi vÊn ®Ò thÊt nghiÖp ®ang ngµy cµng trÇm träng, theo b¸o ço hµng n¨m cña Ng©n hµng dù tr÷ quèc gia Zimbabwe th× tû lÖ nµy t¨ng tõ 22% n¨m 1992 lªn 35% n¨m 1995 vµ kho¶ng 50-55% n¨m 1997. Vµ ®Ó gi¶i quyÕt t×nh tr¹ng nµy th× mét trong nh÷ng nguån thu hót viÖc lµm lín chÝnh lµ çc doanh nghiÖp quy m« võa vµ nhá. Tuy nhiªn, còng gièng nh çc DNN&V kh¸c, DNN&V cña Zimbabwe còng ph¶i ®èi mÆt víi çc vÊn ®Ò thiÕu thiÕt bÞ, c«ng nghÖ,

25

vèn,... Vµ Zimbabwe ®· thùc hiÖn dù ¸n hç trî c¬ khÝ nh»m “trang bÞ” tèt h¬n cho çc DNN&V. Dù ¸n nh»m thóc ®Èy ngµnh c¬ khÝ nhá, khu vùc cã thÓ s¶n xuÊt trang thiÕt bÞ cho çc DNN&V ë Zimbabwe. §iÒu nµy gióp thóc ®Èy cho viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm t¹i Zimbabwe, t¨ng cêng kh¶ n¨ng cña çc nhµ s¶n xuÊt nhá b¶n xø,... Trong çc dù ¸n hç trî nµy cã ho¹t ®éng hç trî DVPTKD cho çc ®èi tîng ®îc thô hëng. Dù ¸n ®· cung cÊp çc dÞch vô cho çc doanh nghiÖp c¬ khÝ nhá vµ c¶ ngêi tiªu dïng vÒ t liÖu s¶n xuÊt ®Ó kh¾c phôc çc khã kh¨n. Çc dÞch vô hç trî ®-îc m« t¶ ë B¶ng sau:

B¶ng . Çc DVPTKD do Dù ¸n cung cÊp

Çc DVPTKD Ho¹t ®éngThuª c«ng cô vµ t liÖu s¶n xuÊt - Trung t©m dÞch vô cho thuª thiÕt bÞ cè

®Þnh- Cho thuª thiÕt bÞ di ®éng

Ph¸t triÓn s¶n phÈm - C«ng nghÖ míi vµ c«ng nghÖ c¶i tiÕn§µo t¹o - Cung cÊp ®µo t¹o kh«ng chÝnh thøc

cho çc nhµ s¶n xuÊt ra çc t liÖu s¶n xuÊt

- §µo t¹o vÒ qu¶n lý kinh doanh (chØ ®èi víi giai ®o¹n khëi nghiÖp)

Cho thuª ph©n xëng s¶n xuÊt - Ph©n xëng s¶n xuÊt víi gi¸ th¬ng m¹i Trung t©m dÞch vô kh¸ch hµng Harare

Marketing: giai ®o¹n ®Çu - nh÷ng c¬ héi ®Ó n©ng cao vÞ thÕ cña dù ¸n vµ nèi çc kü s kh¸ch hµng víi çc DN lín h¬n

Marketing: giai ®o¹n thø hai - Çc cöa hµng kinh doanh víi t çch çc ®¹i lý b¸n lÎ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt

Th«ng tin - Th«ng tin vÒ çc nhµ cung cÊp dÞch vô

Çc c«ng cô vµ thiÕt bÞ s¶n xuÊt lu«n cã s½n ®Ó cho thuª t¹i çc trung t©m dÞch vô ®îc më ë Gweru vµ Harare n¨m 1996. Trung t©m thø ba còng ®îc më t¹i Mutare th¸ng 8/1999. Hai lo¹i thiÕt bÞ cho thuª bao gåm çc c«ng cô m¸y mãc cè ®Þnh do çc

26

doanh nghiÖp c¬ khÝ nhá sö dông trong s¶n xuÊt vµ b¶o tr× vµ çc thiÕt bÞ x¸c tay sö dông trong çc DNN&V. TÊt c¶ çc thiÕt bÞ nµy ®Òu ®îc s¶n xuÊt t¹i Zimbabwe. Víi viÖc rót lui cña çc nhµ tµi trî cho trung t©m t¹i Harare vµ Gweru th× tû lÖ kho¶ng 60% lµ hµng ®· qua sö dông hiÖn nay sÏ tiÕp tôc t¨ng lªn. Toµn bé çc c«ng cô, ®Æc biÖt lµ çc m¸y tiÖn ®îc sö dông vµ nhu cÇu lu«n rÊt cao t¹i Harare, tuy nhiªn nhu cÇu sö dông ë Gweru l¹i rÊt thÊp do thiÕu cÇu.

Víi viÖc më réng thªm çc trung t©m dÞch vô míi ë Mutare vµ Bulawayo vµ 3 cöa hµng kinh doanh míi, chi phÝ cho dù ¸n ®îc hy väng sÏ t¨ng lªn, tuy nhiªn sÏ kh«ng ®¹t ®Õn møc nh giai ®o¹n 1997/8. Kho¶ng 20% chi tiªu cña trung t©m dÞch vô Harare lµ chi tiªu cho tµi s¶n vèn.

C¶ hai trung t©m dÞch vô t¹i Harare vµ Gweru ®îc ghi nhËn lµ cã lîi nhuËn. Çc kho¶n thu ®îc tõ viÖc cho thuª thiÕt bÞ ®îc dïng ®Ó trang tr¶i cho nh©n viªn, thuª v¨n phßng vµ chi phÝ thay thÕ thiÕt bÞ.

27

Ch¬ng 2. Thùc tr¹ng ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD ®èi víi çc doanh nghiÖp võa vµ nhá t¹i ViÖt Nam.

Nh trong lêi nãi ®Çu ®· ®Ò cËp, tõ tríc ®Õn nay ®· cã nhiÒu nghiªn cøu ®Ò cËp ®Õn thùc tr¹ng ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh dÞch vô hç trî kinh doanh ë ViÖt Nam, nh÷ng nghiªn cøu nµy ®· ®Ò cËp nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ DVPTKD, nghiªn cøu s©u vÒ khung ph¸p lý vµ mét sè lo¹i h×nh dÞch vô kinh doanh ®iÓn h×nh. Trong ®Ò tµI nµy, cô thÓ lµ trong ch¬ng nµy, chóng t«i muèn xem xÐt DVPTKD díi gi¸c ®é thÞ trêng. Cè g¾ng ®¸nh gi¸ lµ liÖu ®· cã thÞ trêng DVPTKD ë níc ta hay cha, nÕu cã th× møc ®é ph¸t triÓn nh thÕ nµo. Nh÷ng yÕu tè nµo ®ang c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD, xÐt vÒ c¶ phÝa cung lÉn phÝa cÇu, còng nh c¬ chÕ ®Ó h×nh thµnh vµ trao ®æi lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt nµy trªn thÞ trêng.I. Tæng quan vÒ thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam

Môc nµy cña ®Ò tµi tËp trung tr×nh bµy mét sè ®iÓm næi lªn cña thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD th«ng qua tæng hîp kÕt qu¶ cña mét sè cuéc nghiªn cøu kh¶o nghiÖm vÒ dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh thêi gian gÇn ®©y, ®Æc biÖt lµ ®iÒu tra 610 DNN&V cã ®¨ng ký kinh doanh (chñ yÕu lµ çc doanh nghiÖp thuéc khu vùc t nh©n, chØ cã mét sè doanh nghiÖp nhµ níc ®Ó nh»m môc ®Þch so s¸nh) cña 11 tØnh vµ thµnh phè ë ViÖt Nam vÒ çc dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh. §©y lµ mét nghiªn cøu phèi hîp gi÷a ViÖn Nghiªn cøu Qu¶n lý Kinh tÕ Trung ¬ng víi tæ chøc MPDF vµ IFC thùc hiÖn vµo cuèi n¨m 2002. T¸m dÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh ®îc chän ®Ó nghiªn cøu bao gåm dÞch vô cung cÊp th«ng tin, dÞch vô t vÊn, dÞch vô marketing, hç trî vÒ tin häc vµ hÖ thèng qu¶n trÞ th«ng tin, dÞch vô tµi chÝnh kÕ to¸n, dÞch vô ®µo t¹o, dÞch vô t vÊn ph¸p luËt, dÞch vô hç trî kü thuËt. §Ò tµi cè g¾ng ®a ra ®¸nh gi¸ vÒ møc ®é tiÕp cËn hiÖn t¹i cña çc DNN&V víi çc lo¹i dÞch vô kinh doanh, th¸i ®é cña hä víi çc dÞch vô kinh doanh vµ nhu cÇu cña hä trong t¬ng lai.

28

1. Møc ®é tiÕp cËn hiÖn t¹i vµ th¸i ®é cña çc DNN&V víi çc lo¹i dÞch vô kinh doanh, vµ nhu cÇu cña hä trong t-¬ng lai. HiÖn nay ViÖt Nam vÉn cha cã çc d÷ liÖu vµ thèng kª chÝnh

x¸c vÒ DVPTKD trong çc khÝa c¹nh sè lîng kh¸ch hµng sö dông, sè lîng çc nhµ cung cÊp, quy m« thÞ trêng, sù t¨ng trëng cña thÞ trêng DVPTKD. Tõ kÕt qu¶ cña cuéc ®iÒu tra vÒ sù ph¸t triÓn cña çc DNVVN ngoµi quèc doanh do CIEM phèi hîp víi IFC vµ MPDF thùc hiÖn n¨m 2002 vµ mét sè nghiªn cøu kh¸c ®· ®a ra kÕt luËn chung thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam cha ph¸t triÓn, thÓ hiÖn ë mét sè ®iÓm sau ®©y:

- Mét lµ, sè lîng DNN&V sö dông dÞch vô cßn h¹n chÕ, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp quy m« nhá, çc doanh nghiÖp nhµ níc sö dông DVPTKD nhiÒu h¬n çc doanh nghiÖp khu vùc t nh©n.

Th«ng tin ph¶n håi tõ 525 doanh nghiÖp t nh©n cho thÊy chØ cã 185 doanh nghiÖp cã sö dông DVPTKD (35,3%), çc doanh nghiÖp t nh©n kh«ng sö dông çc dÞch vô kinh doanh lµ 340, chiÕm 64,7%. Trong vßng hai n¨m qua, chØ cã h¬n mét phÇn ba sè doanh nghiÖp trong mÉu ®iÒu ta cã sö dông çc dÞch vô nµy. §èi víi çc doanh nghiÖp thuéc khèi doanh nghiÖp nhµ níc th× ng-îc l¹i, sè çc doanh nghiÖp nhµ níc cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh chiÕm ®a sè, cã ®Õn 56 trong tæng sè 85 DNNN ®îc ®iÒu tra (66%) cã sö dông dÞch vô.

PhÇn lín çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh doanh trong mÉu çc doanh nghiÖp t nh©n, kho¶ng ba phÇn t, lµ çc c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n… Çc doanh nghiÖp t nh©n chiÕm gÇn mét phÇn n¨m, trong khi ®ã ç c«ng ty liªn doanh vµ cæ phÇn chiÕm mét phÇn rÊt nhá (7 phÇn tr¨m). PhÇn cßn l¹i ®îc ph©n bæ cho çc lo¹i h×nh sá h÷u kh¸c.

PhÇn lín çc doanh nghiÖp nhµ níc cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh, kho¶ng s¸u phÇn mêi trong tæng sè, lµ çc DNNN trung ¬ng, trong khi ®ã, sè çc doanh nghiÖp nhµ níc ®Þa ph¬ng chiÕm gÇn mét phÇn t trong tæng sè çc DNNN cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh. GÇn mét phÇn mêi sè çc DNNN cã sö dông

29

çc dÞch vô kinh doanh lµ çc DNNN ®· cæ phÇn ho¸. RÊt Ýt çc DNNN cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh thuéc vÒ çc lo¹i h×nh së h÷u kh¸c.

PhÇn lín çc doanh nghiÖp t nh©n (kho¶ng 75%) sö dông çc dÞch vô néi bé trong doanh nghiÖp hoÆc tõ b¹n bÌ, gia ®×nh hoÆc tõ nh÷ng mèi quan hÖ kh«ng chÝnh thøc kh¸c. Lý do cña sù tiÕp cËn kÐm ®èi víi çc dÞch vô kinh doanh ®îc lý gi¶I kh¸c nhau. Çc nhµ qu¶n lý cho r»ng doanh nghiÖp cã thÓ cã ®îc hÇu hÕt nh÷ng g× hä cÇn tõ çc nh©n viªn cña hä hoÆc th«ng qua giao tiÕp ç nh©n qua ®iÖn tho¹i. V× vËy, hä cã thÓ cho r»ng kh«ng cÇn thiÕt ph¶i mua nh÷ng dÞch vô chuyªn m«n ®ã vµ kh«ng cÇn biÕt nh÷ng dÞch vô ®ã cã thÓ mang l¹i nh÷ng lîi Ých g× hoÆc nh÷ng dÞch vô ®ã c¬ b¶n vµ cÇn thiÕt nh thÕ nµo trong kinh doanh ngµy nay. §©y lµ dÊu hiÖu cña mét c¨n bÖnh khiÕm khuyÕt trong nhËn thøc cña çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp vÒ DVPTKD. Hä kh«ng nhËn thøc râ çc dÞch vô kinh doanh nµy cã thÓ trî gióp doanh nghiÖp nh thÕ nµo trong viÖc ra quyÕt ®Þnh kinh doanh. Còng cã thÓ r»ng hä nghÜ çc dÞch vô kinh doanh nµy chØ mang l¹i mét chut Ýt lîi Ých cho ho¹t ®éng cña hä trong khi gi¸ cña çc dÞch vô nµy kh«ng ph¶i lµ khuyÕn khÝch l¾m (cã thÓ lîi Ých tõ çc dÞch vô nµy kh«ng vît qua chi phÝ ®¸ng kÓ). MÆt kh¸c, th«ng tin ®îc truyÒn t¶i l¹i qua nhiÒu vµ kh«ng ph¶n ¸nh ®óng sù thËt. Çc nhµ qu¶n lý cho r»ng rÊt khã cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc chÊt lîng çc dÞch vô. thËm chÝ c¶ khi ®· quyÕt ®Þnh mua, do vËy ®é rñi ro rÊt cao.

Mét lý do n÷a thêng ®îc nªu ra, ®ã lµ doanh nghiÖp kh«ng tin vµo chÊt lîng çc dÞch vô kinh doanh ngµy nay, çc nhµ cung cÊp thiÕu kinh nghiÖm thùc tÕ vÒ ngµnh kinh doanh, "hµng ho¸" dÞch vô l¹i cã chÊt lîng rÊt xoµng. Hä kh«ng tin r»ng mét ai ®ã ë bªn ngoµi doanh nghiÖp cña hä l¹i cã thÓ hiÓu vµ biÕt vÒ çc vÊn ®Ò cña hä.

Ngoµi ra çc doanh nghiÖp còng ®a ra mét sè lý do kh¸c nh: a) ngêi tr¶ lêi cha bao giê nghe thÊy çc dÞch vô kinh doanh, hoÆc b) nh÷ng lý do nh chi phÝ cao hoÆc sù s½n cã mét nhµ cung cÊp dich vô nµo ®ã ë gÇn kª, thêng Ýt khi ®îc ®a ra.

30

- Hai lµ, m«i trêng kinh tÕ cã t¸c ®éng ®¸ng kÓ ®Õn viÖc sö dông DVPTKD, ®Þa phu¬ng nµo cã tr×nh ®é cµng ph¸t triÓn th× møc ®é sö dông dÞch vô cµng lín. Tû lÖ doanh nghiÖp sö dông dÞch vô lín nhÊt lµ ë çc tØnh vµ thµnh phè thuéc khu vùc phÝa nam vµ tû lÖ sö dông dÞch vô nhá nhÊt thuéc çc tØnh ë khu vùc miÒn Trung. Sè lîng kh¸ch hµng sö dông DVPTKD chñ yÕu lµ ë çc thµnh phè lín, ®Æc biÖt lµ Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh.

Víi tû lÖ cao nhÊt trong khèi doanh nghiÖp t nh©n ®ù¬c ®iÒu tra, vµo kho¶ng mét nöa sè doanh nghiÖp cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh, lµ çc doanh nghiÖp cña çc tØnh vµ thµnh phè phÝa B¾c. Kho¶ng h¬n mét phÇn ba çc doanh nghiÖp cña çc tØnh phÝa Nam vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh. Tû lÖ sö dông çc dÞch vô kinh doanh thÊp nhÊt lµ çc doanh nghiÖp cña çc tØnh miÒn Trung, kho¶ng mét phÇn s¸u. Hoµn toµn kh¸c biÖt vÒ sù ph©n bè khu vùc, nhãm çc doanh nghiÖp cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh trong tæng sè çc doanh nghiÖp nhµ níc ®îc ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu gi÷a miÒn B¾c vµ miÒn Nam, víi phÇn chñ yÕu lµ çc doanh nghiÖp ë PhÝa B¾c (xem B¶ng 2 vµ B¶ng 3). B¶ng - Ph©n bè cña çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh doanh (mÉu khu vùc t nh©n)

B¾c Trung

Nam Tæng (Sè ®Õm)

Tû lÖ phÇn tr¨m

T nh©n 9 14 11 34 18.4Liªn doanh 5 2 6 13 7.0Tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n

78 10 47 135 73.0

Kh¸c 3 3 1.6Tæng (sè ®Õm) 92 26 67 185PhÇn tr¨m 49.7 14.05 36.2 100

Ghi chó: kÝch thíc mÉu lµ 525 doanh nghiÖp

B¶ng - Ph©n bè cña çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh doanh (mÉu khu vùc nhµ níc)

31

B¾c Trung Nam Tæng (Sè ®Õm)

Tû lÖ phÇn tr¨m

DNNN trung ¬ng

32 2 34 60.7

DNNN ®Þa ph¬ng

12 1 13 23.2

DNNN ®· cæ phÇn ho¸

5 5 8.9

Kh¸c 2 2 4 7.1Tæng (sè ®Õm)

51 5 56

Tû lÖ phÇn tr¨m

91.0 8.9 100

Ghi chó: KÝch thíc mÉu lµ 85 doanh nghiÖpTrong mÉu çc doanh nghiÖp t nh©n, sè liÖu cña chóng t«i

chØ ra r»ng cã mét mèi quan hÖ rÊt g¾n bã gi÷a khu vùc ®Þa lý vµ sè çc doanh nghiÖp mua çc dÞch vô kinh doanh ®Ó sö dông. Trong khi ë Hµ Näi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, sè ngêi mua ®¹t trªn 62 %, con sè nµy ë çc tØnh, thµnh phè kh¸c lµ thÊp h¬n 10 %. V× vËy cã thÓ nãi r»ng çc DNTN ë hai thµnh phè lín lµ nh÷ng ®o¹n thÞ trêng tiÒm n¨ng nhÊt cho çc nhµ cung cÊp dÞch vô kinh doanh. Sè liÖu thèng kª cho çc DNNN chØ ra mèi quan hÖ t¬ng tù. nh÷ng ngêi mua lµ DNNN ë Hµ Néi vµ ThÇn phè Hå ChÝ Minh hÇu hÕt sÏ mua çc dÞch vô kinh doanh trong t¬ng lai.

- Ba lµ, viÖc sö dông DVPTKD hÇu nh kh«ng phô thuéc nhiÒu vµo thêi gian ho¹t ®éng vµ lÜnh vùc ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp, vµ cung kh«ng phô thuéc l¾m vµo quy m« doanh nghiÖp.

ViÖc sö dông dÞch vô kinh doanh thuéc khu vùc t nh©n kh«ng phô thuéc nhiÒu vµo n¨m ®¨ng ký kinh doanh ®· ®îc thÓ hiÖn trong kÕt qu¶ ®iÒu tra DNN&V cuèi n¨m 2002 (B¶ng 4). Trong sè çc doanh nghiÖp khu vùc t nh©n sö dông dÞch vô th× doanh nghiÖp cã tuæi ®êi cao nhÊt lµ 12 n¨m. Chñ yÕu çc doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp trong vßng n¨m n¨m trë l¹i ®©y, vµ gÇn ba

32

phÇn t çc doanh nghiÖp t nh©n cã sö dông dÞch vô kinh doanh ®· ®îc thµnh lËp kho¶ng 7 n¨m.

B¶ng N¨m ®¨ng ký kinh doanh

N¨m ®¨ng ký Doanh nghiÖp t nh©n (phÇn tr¨m tÝch luü)

Doanh nghiÖp nhµ níc (phÇn tr¨m tÝch luü)

1995 - 2001 73.5% 30.4%1990 - 1994 83.8% 60.7%1975 - 1989 96.8% 75.0%1957 - 1974 91.1%Kh«ng thèng kª ®îc 3.2% 8.9%Tæng 100% 100%

Trong sè çc doanh nghiÖp cã sö dông dÞch vô kinh doanh, cã mét sù kh¸c biÖt lín vÒ ®é tuæi gi÷a çc doanh nghiÖp nhµ n-íc vµ çc doanh nghiÖp t nh©n. Trong sè çc doanh nghiÖp nhµ n-íc ®îc ®iÒu tra, doanh nghiÖp cã sè n¨m ho¹t ®éng cao nhÊt lµ 44 n¨m. §a sè çc doanh nghiÖp nhµ níc cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh cã tuæi ®êi kho¶ng 25 n¨m.

Theo lÜnh vùc ho¹t ®éng: Çc doanh nghiÖp ®îc ph©n bè t-¬ng ®èi kh¸c nhau gi÷a çc lÜnh vùc. Nh÷ng doanh nghiÖp cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh trong sè çc doanh nghiÖp c¶ nhµ n-íc vµ t nh©n ®îc ®iÒu tra tËp trung chñ yÕu t¹i ba lÜnh vùc (kh«ng tÝnh trong ngµnh n«ng nghiÖp). Trong thùc tÕ, 53 phÇn tr¨m sè çc doanh nghiÖp t nh©n cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh lµ çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th¬ng m¹i. Trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, tû lÖ nµy t¬ng øng lµ 45 vµ 31.5 phÇn tr¨m. Trong sè nh÷ng doanh nghiÖp nhµ níc ®îc ®iÒu tra cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh, cã 48 phÇn tr¨m çc doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc th¬ng m¹i. Trong ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, tû lÖ nµy t¬ng øng lµ 55 vµ 39 phÇn tr¨m. (B¶ng 5)

33

B¶ng . Ph©n bè çc doanh nghiÖp theo lÜnh vùc ho¹t ®éng

C«ng nghiÖp

Th¬ng m¹i

DÞch vô

N«ng nghiÖp

Doanh nghiÖp t nh©n

45% 53% 31.5% 2%

DNNN 55% 48% 39% 1.6%Ghi chó: Tæng sè doanh nghiÖp nhµ níc trong mÉu lµ 85, tæng sè

doanh nghiÖp t nh©n trong mÉu lµ 185 Theo doanh thu: §a sè nh÷ng ngêi sö dông dÞch vô kinh

doanh trong khèi çc doanh nghiÖp t nh©n cã doanh thu nhá h¬n 5 tû ®ång mét n¨m trong suèt 4 n¨m qua (58 %). Sè doanh nghiÖp cã doanh thu tõ 8 ®Õn 10 tû ®ång mét n¨m chiÕm 17 %. PhÇn cßn l¹i ®îc chia xÊp xØ ®Òu nhau cho 3 nhãm: 10 - 19 tû ®ång mét n¨m, 20 - 49 tû ®ång mét n¨m, vµ trªn 50 tû ®ång mét n¨m. Trong thùc tÕ, biªn ®é dao ®éng vÒ doanh thu hµng n¨m cña çc doanh nghiÖp t nh©n cã sö dông dÞch vô kinh doanh lµ rÊt lín, thay ®æi tõ 15,6 triÖu ®ång ®Õn 5,922 tû ®ång víi doanh thu trung b×nh hµng n¨m kho¶ng 2,9 tû ®ång.

Theo sè lao ®éng: Çc DNNN cã sö dông dÞch vô kinh doanh thêng cã nhiÒu lao ®éng h¬n çc DNTN. PhÇn lín çc DNTN cã sö dông çc dÞch vô kinh doanh thuª kh«ng nhiÒu h¬n 50 lao ®éng mét n¨m trong suèt 4 n¨m võa qua, trong khi ®ã mét DNNN trong 4 n¨m qua thuª trung b×nh 278 ngêi lao ®éng mét n¨m, gÊp 9 lÇn so víi doanh nghiÖp t nh©n.

Cã thÓ cã mét gi¶ thiÕt vÒ sù tån t¹i mét mèi quan hÖ gi÷a quy m« cña mét doanh nghiÖp vµ ph¹m vi mµ nã sö dông nh÷ng dÞch vô "®îc hç trî". Sè liÖu thèng kª t×m ra møc kh«ng ý nghÜa lín h¬n 5%, cho thÊy gi¶ thiÕt cã thÓ kh«ng ®óng. Vµ chóng ta kh«ng thÓ nãi r»ng mét doanh nghiÖp cã doanh thu/sè lao ®éng nhiÒu h¬n th× ph¹m vi mµ nã sö dông nh÷ng kªnh kh«ng chÝnh thøc ®Ó cung cÊp çc dÞch vô kinh doanh lµ nhá h¬n.

- Bèn lµ, møc ®é sö dông th«ng tin cña çc doanh nghiÖp lµ kh«ng nh nhau ®èi víi çc lo¹i dÞch vô, trong ®ã

34

2 lo¹i dÞch vô ®îc sö dông nhiÒu nhÊt lµ th«ng tin vµ kÕ to¸n.

MÆc dÇu çc DNNN vµ DNTN dÒu ®· kh«ng nhËn thÊy sù tiÕp cËn ®Õn çc dÞch vô kinh doanh gÆp trë ng¹i 5, kh¶ n¨ng tiÕp cËn tíi çc dÞch vô kinh doanh lµ rÊt kh¸c nhau. Nghiªn cøu cho thÊy çc DNTN mua çc dÞch vô kinh doanh Ýt h¬n nhiÒu so víi çc DNNN. Trong sè nh÷ng DNTN ®îc ®iÒu tra, mét phÇn n¨m sè çc doanh nghiÖp mua dÞch vô th«ng tin, mét phÇn s¸u sè doanh nghiÖp mua çc dÞch vô tµi chÝnh kÕ to¸n. Çc tû lÖ DNTN sö dông dÞch vô ®µo t¹o, dÞch vô c«ng nghÖ th«ng tin vµ hÖ qu¶n trÞ th«ng tin (IT-MIS), dÞch vô t vÊn vµ trî gióp kü thuËt gÇn b»ng nhau, kho¶ng 11 % mçi lo¹i. RÊt Ýt trong sè ngêi ®îc hái nãi hä ®· mua çc dich vô t vÊn vµ marketing.

Çc c«ng ty cã mét vµi liªn quan ®Õn nhµ níc sö dông çc dÞch vô ë ph¹m vi nhiÒu h¬n. Tû lÖ çc DNNN mua çc dÞch vô th«ng tin vµ ®µo t¹o gÇn gièng nhau, kho¶ng 40 % mçi lo¹i. Tû lÖ çc DNNN mua IT-MIS, dÞch vô t vÊn vµ trî gióp kü thuËt tõ bªn ngoµi lµ 30 % mçi lo¹i. Kho¶ng 25 % çc DNNN ®îc hái cã mua çc dÞch vô marketing vµ tµi chÝnh kÕ to¸n. DÞch vô luËt ph¸p ®îc mua Ýt nhÊt víi mét phÇn s¸u sè DNNN ®îc hái.

TÇn suÊt mua cña nh÷ng ngêi ®îc hái thay ®æi theo lo¹i dÞch vô, nhng ®èi vãi tt¸t c¶ çc lo¹i dÞch vô c¶ DNNN vµ DNTN ®Òu mua kh«ng thêng xuyªn. Trung b×nh, çc DNTN tr¶ lêi mua mçi dÞch vô tõ 2 ®Õn 4 lÇn trong hai n¨m qua. Çc DNNN còng vËy. Tuy nhiªn, cã mét trêng hîp doanh nghiÖp mua 200 lÇn (mét doanh nghiÖp t nh©n thµnh lËp n¨m 2000 ë TP HCM tr¶ lêi víi sè lÇn mua çc dÞch vô trong hai n¨m qua rÊt ®¸ng ng¹c nhiªn, víi quy m« s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp nµy - gi¶ thiÕt r»ng c©u tr¶ lêi cña doanh nghiÖp nµy lµ cã gi¸ trÞ). Doanh nghiÖp nµy mua dÞch vô ®µo t¹o 220 lÇn, dÞch vô marketing 200 lÇn, dÞch vô cung cÊp th«ng tin 130 lÇn, trî gióp kü thuËt 80 lÇn, dÞch vô MIS vµ m¸y tÝnh 65 lÇn, vµ dÞch vô tµi chÝnh kÕ to¸n/®µo t¹o 55 lÇn

Khi so s¸nh 8 lo¹i dÞch vô, kÕt qu¶ ®iÒu tra cho thÊy dÞch vô th«ng tin ®îc çc doanh nghiÖp mua nhiÒu nhÊt. Çc doanh

5 KÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 200235

nghiÖp cho r»ng thiÕu th«ng tin vÒ thÞ trêng vµ ngêi tiªu dïng lµ yÕu tè rÊt bÊt lîi cho n¨ng lùc c¹nh tranh cña hä. Khi hä kh«ng thÓ cã ®îc th«ng tin tõ çc nh©n viªn cña hä, hä cã thÓ quay ra mua th«ng tin tõ çc nhµ cung cÊp bªn ngoµi. DÞch vô kÕ to¸n còng ®-îc çc DNN&V a chuéng v× hä cho r»ng sö dông dÞch vô nµy cã hiÖu qu¶ h¬n lµ tù m×nh lµm, mét sè doanh nghiÖp cßn cho r»ng çc nhµ t vÊn kÕ to¸n cã thÓ gióp hä tÝnh to¸n ®Ó lµm sao n¹p thuÕ Ýt nhÊt mµ vÉn kh«ng vi ph¹m luËt. Çc doanh nghiÖp Ýt sö dông dÞch vô t v©n, ®Æc biÖt lµ t vÊn vÒ chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp, mét phÇn v× hä cho r»ng kh«ng ai hiÓu doanh nghiÖp h¬n m×nh, nhng lý do chÝnh lµ do hä sî sÏ bÞ lé çc bÝ mËt kinh doanh víi çc ®èi thñ c¹nh tranh th«ng qua nhµ t vÊn. §iÒu ®¸ng ng¹c nhiªn lµ çc DNN&V rÊt Ýt sö dông dÞch vô marketing, mÆc dï tiªu thô s¶n phÈm lu«n lµ vÊn ®Ò sèng cßn cña mäi doanh nghiÖp.

- N¨m lµ, chÊt lîng çc dÞch vô cha ®îc ®¸nh gi¸ thËt cao nhng nhu cÇu sö dông DVPTKD trong t¬ng lai lµ t¬ng ®èi lín víi ®iÒu kiÖn ph¶I n©ng cao chÊt lîng çc nhµ cung cÊp dÞch vô.

Trong ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 2002 vÒ DVPTKD mµ chóng t«i ®· ®Ò cËp ë phÇn trªn, ph¹m vi xÕp h¹ng vÒ chÊt lîng dÞch vô ®îc dùa trªn 5 bËc, tõ 5 (hoµn h¶o) ®Õn 1 (rÊt nghÌo nµn). Nh÷ng ngêi mua tõ c¶ khu vùc nhµ níc vµ t nh©n cho ®iÓm cao nhÊt cho chÊt lîng trî gióp kü thuËt, vµ xem ®ã lµ dÞch vô tèt nh¸t trong 8 dÞch vô mµ nghiªn cøu nµy xem xÐt. Tuy nhiªn, trong mÉu çc DNNN, chÊt lîng dÞch vô kü thuËt ®îc xÕp h¹ng cao h¬n h¼n so víi çc dÞch vô kh¸c, trong m©u çc DNTN trî gióp kü thuËt chØ lµ mét trong sè 3 dÞch vô "chÊt lîng tèt". Nhng, trong khi trî gióp kü thuËt ®îc çc DNNN coi lµ ë gi÷a "tèt" vµ "hoµn h¶o", nã kh«ng ®îc çc DNTN cho ®iÓm cao nh vËy. Çc DNNN coi chÊt lîng cña dÞch vô ®µo t¹o lµ t¬ng ®èi tèt, xÕp h¹ng nã ngay sau trî gióp kü thuËt. Tuy nhiªn, çc DNTN cã vÎ nhËn ®îc nhiÒu Ých lîi h¬n tõ çc dÞch vô kh¸c h¬n lµ ®µo t¹o, nªn dÞch vô ®µo t¹o bÞ ®Èy xuèng thÊp nhÊt trong thang xÕp h¹ng cña çc DNTN.

36

Trong sè nh÷ng ngêi mua thuéc khèi çc DNTN, chÊt lîng dÞch vô cung cÊp th«ng tin vµ dÞch vô tµi chÝnh - kÕ to¸n gÇn nh còng tèt b»ng dÞch vô trî cÊp kü thuËt. Nãi mét çch kh¸c, c¶ ba dÞch vô nµy ®Òu ®îc çc DNTN cho lµ cã "chÊt lîng ®Çu b¶ng" trong sè 8 dÞch vô.

Kh«ng gièng nh çc DNTN, çc DNNN kh«ng cho ®iÓm cao çc dÞch vô tµi chÝnh - kÕ to¸n vµ cung cÊp th«ng tin. Cïng víi hai dÞch vô kh¸c nh IT vµ t vÊn, çc dÞch vô nµy ®îc xÕp h¹ng 3 mÆc dÇu chóng kh«ng kÐm h¬n so víi dÞch vô xÕp thø 2 (®µo t¹o). Nh ®· chØ râ, çc DNNN coi chÊt lîng cña 4 dÞch vô nµy lµ t-¬ng ®èi tèt.

Çc DNTN ®¸nh gi¸ chÊt lîng cña dÞch vô IT thø h¹ng cao h¬n thø h¹ng mµ çc DNNN g¾n cho nã. DÞch vô nµy lµ nhÊt trong nhãm thø hai, nã còng kh«ng tèt vît tréi lªn ba dÞch vô kh¸c lµ t vÊn luËt, marketing, vµ ®µo t¹o. V× vËy, chóng ®îc coi lµ ®øng trong nhãm tiÕp theo vÒ chÊt lîng, vµ cã chÊt lîng tèt "thø hai".

Çc DNNN kh«ng xem chÊt lîng dÞch vô t vÊn luËt vµ dÞch vô marketing lµ tèt, cã lÏ v× hä Ýt sö dông chóng. Çc DNTN cho dÞch vô t vÊn thø h¹ng thÊp h¬n. Cã thÓ do chÊt lîng cña çc dÞch vô ®ã kh«ng thÊt ®Õn nh vËy, vµ cã thÓ ®iÒu chØnh ë mét chõng mùc nµo ®ã. Nhng hÇu hÕt ®Òu cho r»ng dÞch vô nµy lµ nghÌo nµn vµ kh«ng hç trî çc DNNN nhiÒu trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ khuyÕch tr¬ng b¸n vµ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn luËt ph¸p. Çc DNTN cho r»ng çc chuyªn gia t vÊn mµ hä thuª kh«ng n¾m râ çc nhu cÇu cña hä.

Tuy nhiªn, chÊt lîng cña tÊt c¶ çc dÞch vô ®îc s¾p xÕp theo mét ph¹m vi kh«ng qua xa kÓ tõ ®iÓm trung b×nh (tõ 3 vµ 4) bëi çc DNNN vµ DNTN. Çc DNNN vµ DNTN ®îc ®iÒu tra hoµn toµn (nhng kh«ng m¹nh mÏ) ®ång ý r»ng chÊt lîng cña çc dÞch vô ®Òu tèt (B¶ng 6)

NhiÒu doanh nghiÖp cho biÕt hä sÏ xem xÐt mua çc dÞch vô kinh doanh trong thêi gian tíi. RÊt nhiÒu doanh nghiÖp dù ®Þnh mua dÞch vô cung cÊp th«ng tin (44%), dÞch vô trî gióp kü thuËt (38%) vµ ®µo t¹o (34%). Nhu cÇu mua çc dÞch vô kh¸c lµ t¬ng

37

®èi thÊp. Çc DNNN cã sù lùa chän réng h¬n. Hä thÝch mua dÞch vô cung cÊp th«ng tin (47%), çc dÞch vô marketing vµ ®µo t¹o (40% mçi lo¹i), vµ dÞch vô trî gióp kü thuËt (36%) nhng l¹i kh«ng thÝch mua çc dÞch vô kh¸c. Tuy nhiªn, c¶ hai nhãm ®Òu thÓ hiÖn Ýt quan t©m ®Õn dÞch vô luËt ph¸p.

B¶ng . §¸nh gi¸ chÊt lîng cña çc dÞch vô

DNTN DNNN§iÓm Trung b×nh

§é lÖch

chuÈn

§iÓm Trung b×nh

§é lÖch

chuÈn

Trî gióp kü thuËt 3.85 .90 Trî gióp kü thuËt 4.73 .69DÞch vô tµi chÝnh-kÕ to¸n

3.73 1.06

Cung cÊp th«ng tin 3.69 1.00 DÞch vô ®µo t¹o 3.78 .97

Hç trî IT-MIS 3.44 1.07 DÞch vô tµi chÝnh-kÕ to¸n

3.50 1.38

T vÊn luËt 3.43 1.11 Cung cÊp th«ng tin 3.43 1.45Çc dÞch vô marketing

3.39 1.08 DÞch vô t vÊn 3.40 1.07

DÞch vô ®µo t¹o 3.38 .99 Hç trî IT-MIS 3.31 1.38

DÞch vô t vÊn 3.30 1.13 T vÊn luËt 3.00 1.50Çc dÞch vô marketing

2.89 1.27

Ghi chó: 5=Hoµn h¶o, 1=RÊt nghÌo nµn. Sai lÖch chuÈn 0.15 vµ 0.2 (t¬ng øng víi DNTN vµ DNNN) møc ý nghÜa 0.05

Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó lùa chän nhµ cung cÊp dÞch vô bªn ngoµi còng ®· ®îc ®iÒu tra trong cuéc kh¶o cøu n¨m 2002. Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó lùa chän ®îc cho ®iÓm tõ 5 (rÊt quan träng) tíi 1 (kh«ng quan träng). Çc DNNN vµ DNTN cã quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ

38

nh÷ng g× khiÕn hä mua çc dÞch vô. Çc DNTN coi sù æn ®Þnh lµ tiªu chÝ quan träng nhÊt. Tiªu chÝ nµy quan träng h¬n bÊt cø tiªu chÝ nµo kh¸c ®èi víi çc DNTN, nhng víi çc DNNN th× nã chØ ngang hµng víi hai tiªu chÝ kh¸c. Çc DNTN ®· vµ sÏ rÊt quan t©m h¬n ®Õn møc ®é chÊt lîng cña dÞch vô so víi gi¸ c¶ vµ nh·n hiÖu dÞch vô . Hä cÇn ph¶i thÊy ®îc chÊt lîng dÞch vô tèt kh«ng chØ mét lÇn, mµ ph¶i ®îc cung cÊp æn ®Þnh thêng xuyªn..

§èi víi çc DNTN, gi¸ cña dÞch vô vµ kinh nghiÖm cña çc nhµ t vÊn ®· vµ sÏ lµ nh÷ng tiªu chÝ quan träng, song h¬i kÐm quan träng h¬n mét chót so víi tiªu chÝ mµ chóng ta võa bµn ®Õn. Hä t×m kiÕm çc nhµ t vÊn cã kinh nghiÖm, nh÷ng ngêi thÓ hiÖn cã sù hiÓu biÕt s©u s¾c vÒ lÜnh vùc/thÞ trêng cña ngêi sö dông dÞch vô . Kinh nghiÖm ®îc coi lµ mét tiªu chÝ ®Ó lùa chän v× kinh nghiÖm chÝnh thÓ hiÖn kü n¨ng tinh th«ng cña nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô hiÖn nay. §iÒu ®ã cã lÏ h×nh thµnh bëi viÖc kh«ng ®îc tho¶ m·n víi chÊt lîng dÞch vô cña çc nhµ cung cÊp hiÖn t¹i. KÕt hîp ba yÕu tè trªn ®©y, hä kú väng sÏ thu ®îc nh÷ng lîi Ých v« gi¸ tõ nh÷ng g× hä tr¶ cho viÖc mua dÞch vô tõ nh÷ng nhµ cung cÊp chÊt lîng cao. Çc DNTN kh«ng quan t©m nhiÒu ®Õn nhÉn hiÖu, v× theo hä nh·n hiÖu kh«ng liªn quan ®Õn chÊt lîng dÞch vô .

§èi víi çc DNNN, nh·n hiÖu s¶n phÈm cña dÞch vô, gi¸ c¶ cña dÞch vô , chÊt lîng æn ®Þnh, vµ kinh nghiÖm cña çc chuyªn gia lµ nh÷ng tiªu chÝ quan träng. Nh·n hiÖu lµ quan träng v× hÇu hÕt çc DNNN ®Òu coi nh·n hiÖu lµ tiªu chuÈn ®Ó x¸c ®Þnh phÈm chÊt cã ®¸ng tin cËy hay kh«ng. §ång thêi , hä còng quan t©m ®Õn gi¸ cña dÞch vô , vµ hä muèn nh÷ng chuyªn gia cã kinh nghiÖm cung cÊp dÞch vô chÊt lîng cao cho hä. Tr×nh ®é vµ sù tiÕp cËn ®îc xÕp thø h¹ng thÊp trong thang ®¸nh gi¸ cña c¶ çc DNNN vµ DNTN. Cã lÏ hä coi sù tiÕp cËn lµ mét vÊn ®Ò mµ hä cã kh¶ n¨ng lµm tèt h¬n trong t¬ng lai, vµ v× vËy ®ã kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò g× ®¸ng ng¹i.Thùc tÕ tr×nh ®é bÞ xÕp díi hÇu hÕt çc tiªu chÝ kh¸c chøng tá kiÕn thøc thùc tÕ trong ngµnh dÞch vô á ViÖt nam cha ®¸p øng ®îc hoÆc cha ®îc cung c©p mét çch æn ®Þnh. (B¶ng 7)

39

B¶ng . Nh÷ng tiªu chÝ ®Ó lùa chän nhµ cung cÊp dÞch vô bªn ngoµi

Çc DNTN Çc DNNN§iÓm trung b×nh

Sai lÖch chuÈn

§iÓm trung b×nh

Sai lÖch chuÈn

Sù æn ®Þnh

4.74 .63 Nh·n hiÖu 4.39 .64

Gi¸ 4.35 .85Gi¸ 4.29 1.02 Sù æn

®Þnh 4.33 .86

Kinh nghiÖm

4.19 .92 Kinh nghiÖm

4.16 .94

Nh·n hiÖu 3.96 1.03 Tr×nh ®é 3.83 1.00Sù tiÕp cËn 3.94 1.03 Sù tiÕp cËn 3.82 1.10

Tr×nh ®é 3.70 1.07

Ghi chó: 5=RÊt quan träng, 1=Kh«ng cã g× quan träng;

Sai sè kho¶ng 0.3, møc ý nghÜa 5%

Ghi chó: 5=RÊt quan träng, 1=Kh«ng cã g× quan träng;

Sai sè kho¶ng 0.2, møc ý nghÜa 5%

2. Khung ph¸p luËt cho ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam

Khung ph¸p luËt ®ãng mét vai trß sèng cßn ®èi víi sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam nh»m khuyÕn khÝch c¶ nhµ cung cÊp vµ ngêi sö dông dÞch vô tham gia vµo thÞ trêng nh»m t¨ng cêng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc DNVVN. Trong nç lùc t¹o ra ®îc m«i trêng nh vËy, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· tËp trung nhiÒu ®Õn viÖc hç trî çc doanh nghiÖp thuéc nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau bao gåm çc DNVVN còng nh çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi.

Çc chÝnh s¸ch hç trî gÇn ®©y cña ChÝnh phñ ®èi víi çc doanh nghiÖp tËp trung chñ yÕu vµo hai vÊn ®Ò sau: (i) tiÕp tôc

40

t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vÒ m«i trêng kinh doanh ngµy cµng cã lîi h¬n cho çc ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp; (ii) thµnh lËp çc tæ chøc hç trî thèng nhÊt vµ tæ chøc nµy sÏ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng cung cÊp DVPTKD cho çc DNN&V.

Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, Nhµ níc ®· ban hµnh nhiÒu c¬ chÕ, chÝnh s¸ch thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD, c¶ vÒ phÝa cung lÉn phÝa cÇu. Cã thÓ kÓ ra sau ®©y mét sè v¨n b¶n ph¸p lý chÝnh:

- LuËt doanh nghiÖp (1999) víi t tëng ®æi míi, ®Æc biÖt lµ sù minh b¹ch vµ viÖc dì bá nhiÒu rµo c¶n ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD. LuËt nµy ra ®êi t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng h¬n cho viÖc thµnh lËp çc doanh nghiÖp, trong ®ã cã çc nhµ cung cÊp (çc doanh nghiÖp cung cÊp DVPTKD) vµ h×nh thµnh cÇu (çc doanh nghiÖp thµnh lËp míi- kh¸ch hµng cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD).

- LuËt ph¸ s¶n doanh nghiÖp 2004: t¹o khung ph¸p lý c¬ b¶n cho viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng doanh nghiÖp yÕu kÐm, ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ ®Ó thay thÕ b»ng nh÷ng doanh nghiÖp míi cã hiÖu qu¶ h¬n lµm trong s¹ch m«i trêng kinh doanh. Víi ph¹m vi ®iÒu chØnh vµ nh÷ng quy ®Þnh míi, LuËt ph¸ s¶n lµ tiÒn ®Ò ®Ó lµnh m¹nh ho¸ m«i trêng kinh doanh vèn ®ang nhiÒu rñi ro vµ bÊt tr¾c.

- NghÞ ®Þnh sè 87/2002/N§-CP ngµy 05/12/2002 vÒ ho¹t ®éng cung øng vµ sö dông dÞch vô t vÊn, mÆc dï chØ ¸p dông ®èi víi çc ho¹t ®éng t vÊn cã thu phÝ, nhng NghÞ ®Þnh nµy ®îc coi nh lµ c«ng cô ph¸p lý chÝnh ®iÒu chØnh nhiÒu vÊn ®Ò liªn quan ®Õn DVPTKD. NghÞ ®Þnh nµy ®îc ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i dÞch vô t vÊn, trõ dÞch vô ph¸p lý ®· ®îc quy ®Þnh bëi Ph¸p lÖnh luËt s vµ çc v¨n b¶n híng dÉn.

- NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ vÒ hç trî ph¸t triÓn çc DNN&V. ChÝnh phñ kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ quan träng cña çc DNN&V trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cã çc c¬ chÕ, chÝnh s¸ch quan träng nh»m ph¸t triÓn çc DNN&V trong níc. Theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy, çc DNN&V (kh¸ch hµng chÝnh cña thÞ trêng DVPTKD) sÏ ®îc hç trî

41

mét phÇn çc chi phÝ vÒ ®µo t¹o, t vÊn, tµi chÝnh, tÝn dông, ®Êt ®ai... §iÒu nµy cho phÐp çc DNN&V t¨ng cêng kh¶ n¨ng sö dông çc lo¹i h×nh dÞch vô, ®Æc biÖt lµ DVPTKD.Trong çc v¨n b¶n nªu trªn th× NghÞ ®Þnh sè 87/2002/N§-CP vÒ dÞch vô t vÊn lµ v¨n b¶n duy nhÊt quy ®Þnh t¬ng ®èi ®Çy ®ñ vÒ DVPTKD. Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y, dÞch vô t vÊn ®ang bïng næ m¹nh mÏ ë nhiÒu ngµnh, lÜnh vùc kh¸c nhau. Sù bïng næ m¹nh mÏ nµy cøng minh mét ®iÒu r»ng sù ph©n c«ng c«ng viÖc trong x· héi ViÖt Nam ®ang tu©n theo çc nguyªn t¾c cña kinh tÕ thÞ trêng. Tuy nhiªn, cïng víi nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc do nh÷ng dÞch vô t vÊn nµy ®em l¹i, xu híng ch¹y theo lîi nhuËn, sù chôp giËt còng ®· bÞ chØ trÝch tõ phÝa c«ng chóng.Mét trong nh÷ng nguyªn nh©n c¬ b¶n cña vÊn ®Ò nµy lµ sù thiÕu mét khung ph¸p lý ®ång bé vµ cô thÓ ®èi víi çc ho¹t ®éng dÞch vô t vÊn. §Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña x· héi, NghÞ ®Þnh sè 87/2002/N§-CP ngµy 05/12/2002 vÒ ho¹t ®éng cung øng vµ sö dông dÞch vô t vÊn ®· ®îc ChÝnh phñ ban hµnh. MÆc dï NghÞ ®Þnh nµy chØ ¸p dông ®èi víi çc ho¹t ®éng t vÊn cã thu phÝ, NghÞ ®Þnh nµy ®îc coi nh lµ c«ng cô ph¸p lý chÝnh ®iÒu chØnh nhiÒu vÊn ®Ò. NghÞ ®Þnh nµy ®îc ¸p dông ®èi víi tÊt c¶ çc lo¹i dÞch vô t vÊn, trõ dÞch vô ph¸p lý ®· ®îc quy ®Þnh bëi Ph¸p lÖnh luËt s vµ çc v¨n b¶n híng dÉn.

§iÒu ®¸ng chó ý nhÊt lµ NghÞ ®Þnh nµy lµ dêng nh kh«ng thõa nhËn viÖc hµnh nghÒ cña t vÊn ç nh©n, mÆc dï trong thùc tÕ vÉn tån t¹i ho¹t ®éng nµy. Kho¶n 2, §iÒu 6 quy ®Þnh tÊt c¶ çc nhµ t vÊn ç nh©n ph¶i ho¹t ®éng trong mét tæ chøc nhÊt ®Þnh. NÕu kh«ng tham gia vµo mét tæ chøc t vÊn nhÊt ®Þnh, nhiÒu chuyªn gia t vÊn cã kinh nghiÖm vµ tr×nh ®é cao còng sÏ kh«ng ®îc sö dông vµ chia sÎ kinh nghiÖm cña m×nh th«ng qua viÖc cung cÊp dÞch vô t vÊn riªng. ChÝnh ®©y lµ mét ®iÓm h¹n chÕ trong khung ph¸p lý vÒ DVPTKD.

Çc tæ chøc t vÊn còng cÇn ph¶i xem xÐt ®Õn ®iÒu kiÖn cung cÊp dÞch vô t vÊn ®îc quy ®Þnh trong NghÞ ®Þnh. Kho¶n 1, §iÒu 6 NghÞ ®Þnh nµy quy ®Þnh r»ng çc tæ chøc t vÊn ph¶i cã Ýt nhÊt hai ngêi cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó cung cÊp dÞch vô t vÊn míi ®îc quyÒn cung cÊp dÞch vô t vÊn. §iÒu nµy cã thÓ ®îc xem nh ®iÒu kiÖn kinh doanh míi ®îc ®Æt ra trong xu híng b·i bá çc giÊy phÐp con vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh doanh bÊt hîp lý.

42

Mét ®iÓm kh¸c cña NghÞ ®Þnh lµ quy ®Þnh vÒ çc chÝnh s¸ch u ®·i. §iÒu 4 cña NghÞ ®Þnh 87 kh¼ng ®Þnh r»ng Nhµ níc khuyÕn khÝch vµ hç trî sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng t vÊn, viÖc thµnh lËp çc hiÖp héi t vÊn vµ cã chÝnh s¸ch u ®·i ®Ó ph¸t triÓn çc tæ chøc t vÊn chuyªn nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn l¹i cha cã nh÷ng quy ®Þnh cô thÓ vµ râ rµng h¬n ®èi víi çc khuyÕn khÝch ®ã.

Nh÷ng ®iÓm sau ®©y cña NghÞ ®Þnh cã thÓ ®îc coi nh nh÷ng quy ®Þnh mang tÝnh tÝch cùc: Çc nguyªn t¾c chÝnh cña dÞch vô t vÊn ®îc x¸c ®Þnh râ rµng

trong NghÞ ®Þnh, vÝ dô, çc nhµ cung cÊp dÞch vô bÞ b¾t buéc ph¶i tu©n thñ theo nh÷ng nguyªn t¾c nghÒ nghiÖp, ®¶m b¶o ®îc sù tin cËy cña ngêi sö dông dÞch vô, ®¶m b¶o tÝnh ®éc lËp, ®¸ng tin cËy, kh¸ch quan vµ tinh thÇn khoa häc cña ho¹t ®éng t vÊn. Do vËy, bÊt kú ai sö dông dÞch vô t vÊn cã thÓ tin tëng r»ng nh÷ng th«ng tin riªng t cña m×nh sÏ ®îc ®¶m b¶o bÝ mËt.

Nh÷ng néi dung chÝnh cña hîp ®ång cung cÊp dÞch vô t vÊn còng ®îc liÖt kª nhng chØ ®¬n thuÇn mang tÝnh ®Þnh híng chø kh«ng mang tÝnh Ðp buéc. Çc bªn tham gia cã thÓ tho¶ thuËn chi tiÕt thªm çc néi dung, ®iÒu kho¶n trong hîp ®ång. Nh÷ng néi dung mang tÝnh ®Þnh híng cã thÓ gióp lµm gi¶m bít nh÷ng tranh chÊp cã thÓ x¶y ra do thiÕu nh÷ng quy ®Þnh cÇn thiÕt trong hîp ®ång dÞch vô.

NghÞ ®Þnh còng ®Æt ra nh÷ng nghÜa vô rµng buéc cña çc nhµ t vÊn. §iÓm næi bËt nhÊt lµ tÊt c¶ çc nhµ t vÊn ph¶i t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc kh¸ch hµng sö dông dÞch vô t vÊn trong viÖc nép ®¬n ®¨ng ký b¶o hé quyÒn SHTT ®èi víi çc kÕt qu¶ t vÊn. Çc nhµ t vÊn còng ph¶i thùc hiÖn b¶o hiÓm ®èi víi çc tr¸ch nhiÖm vÒ chuyªn m«n. Tuy nhiªn, vÊn ®Ò lµ lµm çch nµo ®Ó çc nhµ t vÊn thùc hiÖn nghÜa vô nµy trong khi hiÖn ®ang thiÕu çc nhµ cung cÊp b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm ë ViÖt Nam.

§iÒu 16 cña NghÞ ®Þnh quy ®Þnh r»ng tÊt c¶ çc tæ chøc sö dông nguån ng©n s¸ch nhµ níc ®èi víi dÞch vô t vÊn ph¶i thùc

43

hiÖn ®Êu thÇu nh»m lùa chän nhµ cung cÊp dÞch vô, trõ trêng hîp ®Æc biÖt ®Ó ®¶m b¶o bÝ mËt nhµ níc vµ nh÷ng c«ng viÖc khÈn cÊp.

NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ vÒ hç trî ph¸t triÓn çc DNVVN còng cã vai trß rÊt quan träng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. ChÝnh phñ kh¼ng ®Þnh vai trß vµ vÞ trÝ quan träng cña çc DNVVN trong nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ ban hµnh çc quy ®Þnh ph¸p lý quan träng nh»m ph¸t triÓn çc DNVVN, mµ chñ yÕu lµ çc doanh nghiÖp thuéc khu vùc t nh©n trong níc.

Theo NghÞ ®Þnh 90/2001/N§-CP, çc ®¬n vÞ kinh doanh trong níc cã ®¨ng ký kinh doanh, kh«ng tÝnh ®Õn së h÷u nhµ níc hay t nh©n cã vèn ®¨ng ký díi 10 tû ®ång vµ sè lao ®éng thêng xuyªn kh«ng qu¸ 300 ngêi sÏ ®îc hëng nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî. Sù hç trî sÏ ®îc thùc hiÖn th«ng qua nhiÒu ch¬ng tr×nh kh¸c nhau. Çch thøc hç trî míi nµy nh»m thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®èi víi çc DNVVN mét çch cã hiÖu qu¶. Thªm vµo ®ã, çc chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t hiÖn nay ®èi víi çc doanh nghiÖp nhá vµ võa sÏ t¹o ra nh÷ng ®éng lùc lín h¬n vÒ çc vÊn ®Ò b¶o l·nh tÝn dông, ®Êt ®ai, më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc, c¶i thiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh, cung cÊp th«ng tin, t vÊn vµ ®µo t¹o.

Còng theo quy ®Þnh cña NghÞ ®Þnh nµy, çc DNVVN sÏ ®îc hç trî mét phÇn çc chi phÝ vÒ ®µo t¹o, t vÊn, tµi chÝnh, tÝn dông, ®Êt ®ai... §iÒu nµy cho phÐp çc DNVVN t¨ng cêng kh¶ n¨ng sö dông çc lo¹i h×nh dÞch vô, ®Æc biÖt lµ DVPTKD. Ngoµi ra, çc quy ®Þnh ph¸p lý nªu trªn còng nh mét sè çc quy ®Þnh kh¸c cuzng cã nh÷ng t¸c ®éng rÊt lín ®Õn DVPTKD, ch¼ng h¹n nh viÖc thùc hiÖn LuËt khuyÕn khÝch ®Çu t trong níc, v¨n b¶n ®· t¹o ra mét tiÕn tr×nh ®¸ng kÓ víi 2.425 dù ¸n ®Çu t víi tæng sè vèn ®¨ng ký ®¹t 38.723 tû ®ång trong n¨m 2001, viÖc söa ®æi, bæ sung Bé luËt Lao ®éng, viÖc thùc hiÖn Ph¸p lÖnh LuËt s...

Cïng víi sù c¶i thiÖn vÒ m«i trêng ®Çu t vµ kinh doanh, ChÝnh phñ ViÖt Nam còng khuyÕn khÝch viÖc thµnh lËp çc tæ

44

chøc hç trî vµ thùc hiÖn çc ho¹t ®éng hç trî çc doanh nghiÖp vµ cung cÊp th«ng tin ®èi víi çc ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh.

Trong vµi n¨m trë l¹i ®©y nhiÒu tæ chøc hç trî doanh nghiÖp ®· ra ®êi vµ ®i vµo ho¹t ®éng. Nh÷ng tæ chøc nµy bao gåm çc hiÖp héi ngµnh nghÒ, çc quü hç trî, çc ch¬ng tr×nh hç trî, çc c©u l¹c bé, çc trung t©m hç trî vµ çc c«ng ty t vÊn. Trong ®ã mét sè do Nhµ níc thµnh lËp cßn l¹i chñ yÕu do çc hiÖp héi, çc tæ chøc phi chÝnh phñ vµ çc tæ chøc quèc tÕ thµnh lËp. Hç trî cña çc tæ chøc nµy chñ yÕu trong çc lÜnh vùc nh cung cÊp th«ng tin, hç trî vèn hoÆc tiÕp cËn nguån vèn, t vÊn vµ ®µo t¹o nh»m hç trî cho çc doanh nghiÖp trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, ho¹t ®éng vµ c¶i thiÖn kh¶ n¨ng c¹nh tranh.

Mét ®iÒu ®¸ng ghi nhËn lµ çc c¬ quan nhµ níc, c¶ ë cÊp trung ¬ng vµ ®Þa ph¬ng ®Òu tham gia tÝch cùc vµo viÖc thµnh lËp çc tæ chøc hç trî doanh nghiÖp. Céng thªm víi çc chøc n¨ng hç trî doanh nghiÖp ®îc x¸c ®Þnh tríc ®©y, nhiÒu bé ngµnh vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ®· thµnh lËp çc tæ chøc chuyªn m«n cung cÊp hç trî cho çc doanh nghiÖp. VÝ dô, C¬ quan xóc tiÕn th-¬ng m¹i cña Bé TM ¹i, C©u l¹c bé ph¸p luËt cña Bé TP, Trung t©m th«ng tin doanh nghiÖp vµ Côc ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa cña Bé KH§T vµ nhiÒu tæ chøc xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ ®Çu t kh¸c ë çc ®Þa ph¬ng. §©y lµ mét tÝn hiÖu tèt ®èi víi céng ®ång doanh nghiÖp v× víi sù tham gia m¹nh mÏ cña nhµ níc vµ çc ho¹t ®éng xóc tiÕn th× çc c¶n trë vµ nh÷ng h¹n chÕ vÒ m«i trêng kinh doanh sÏ nhanh chãng ®îc lo¹i bá.

Tuy nhiªn, vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ ®èi víi çc ho¹t ®éng hç trî çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V. §iÒu nµy cã thÓ nhËn thÊy trong nhiÒu trêng hîp cô thÓ cña çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc doanh nghiÖp nhá vµ võa, nh÷ng n¬i kh«ng nhËn ®îc sù hç trî cÇn thiÕt tõ Nhµ níc còng nh tõ çc tæ chøc hç trî kh¸c. NhiÒu chÝnh s¸ch hç trî çc doanh nghiÖp cha ®îc thùc hiÖn do viÖc thiÕu çc ch¬ng tr×nh hç trî cô thÓ. M«i trêng kinh doanh vÉn cßn nh÷ng bÊt cËp víi nhiÒu rµo c¶n nh thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, thiÕu sù phèi hîp hiÖu qu¶ vµ chÆt chÏ gi÷a çc cÊp hµnh chÝnh vµ çc ngµnh, n¹n tham nh÷ng vµ thiÕu tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cña çc çn bé, thiÕu cam kÕt thùc hiÖn çc quy

45

®Þnh vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt yÕu kÐm. §Ó gi¶i quyÕt nh÷ng c¶n trë nªu trªn vµ hç trî çc doanh nghiÖp mét çch cã hiÖu qu¶ h¬n trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ c¹nh tranh khèc liÖt, ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· kh¼ng ®Þnh môc tiªu tiÕp tôc çc ho¹t ®éng vµ chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi çc doanh nghiÖp trong thêi gian tíi. Çc chÝnh s¸ch vµ hµnh ®éng nµy sÏ ®îc thiÕt kÕ nh»m ®a ra çc biÖn ph¸p phï hîp vµ hiÖu qu¶ ®èi víi t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh.

Tãm l¹i, khung ph¸p lý ®èi víi ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp ®· ngµy cµng ®îc c¶i thiÖn nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña mäi lo¹i h×nh doanh nghiÖp thuéc çc thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. Sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khu vùc doanh nghiÖp ®· thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. Tuy nhiªn, ViÖt Nam vÉn ®ang trong giai ®o¹n chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa, mÆc dï khung ph¸p lý ®· ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ song vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu thùc tÕ. Çc quy ®Þnh liªn quan ®Õn DVPTKD thËm trÝ cßn h¹n chÕ h¬n so víi çc lÜnh vùc kh¸c do thÞ trêng nµy ph¸t triÓn muén h¬n. V× vËy viÖc hoµn thiÖn vµ n©ng cao hÖ thèng ph¸p lý nãi chung vµ khu vùc DVPTKD nãi riªng lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó thÞ trêng nµy ph¸t triÓn phï hîp víi vai trß vµ vÞ trÝ cña nã trong nÒn kinh tÕ.II. Çc yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD t¹i ViÖt Nam

1. BÊt cËp trong nhËn thøc vÒ DVPTKDNh×n chung, nhËn thøc cña x· héi, çc ngµnh, çc cÊp vµ çc

doanh nghiÖp vÒ vÞ trÝ vµ tÇm quan träng cña DVPTKD doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ trong ®iÒu kiÖn héi nhËp hiÖn t¹i lµ cha chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ. MÆc dï trªn thùc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi ®êng lèi ®æi míi, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· vµ ®ang ®îc t¸i c¬ cÊu víi sù t¨ng lªn trong çc lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô, x· héi vÉn cha nhËn thÊy ®îc vai trß vµ tÇm quan träng cña çc dÞch vô, ®Æc biÖt lµ DVPTKD. NhËn thøc sai lÇm cña çc ngµnh, ®Æc biÖt lµ çc nhµ cung cÊp DVPTKD vÒ çc DNVVN ®· h¹n chÕ chÝnh sù ph¸t triÓn cña hä. VÝ dô mét sè ng©n hµng chØ nh×n thÊy nh÷ng mÆt tiªu cùc cña çc DNVVN, ®Æc biÖt lµ DNVVN thuéc khu vc t nh©n (nh thiÕu n¨ng lùc, hiÖu

46

qu¶ thÊp, rñi ro cao) mµ cha thÊy ®îc vai trß quan träng cña çc doanh nghiÖp nµy trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸.

Nh trªn ®· ph©n tÝch, çc doanh nghiÖp kh«ng sö dông/mua çc dÞch vô kinh doanh víi quy m« lín nh mong ®îi. Çc doanh nghiÖp thuéc khu vùc t nh©n cã thÓ nhËn ®îc hÇu hÕt çc dÞch vô cÇn thiÕt tõ çc mèi quan hÖ cña nh©n viªn hoÆc mèi quan hÖ ç nh©n vµ coi viÖc ph¶i mua çc dÞch vô chuyªn m«n nµy lµ kh«ng cÇn thiÕt. NhiÒu doanh nghiÖp cha hiÓu ®îc tÇm quan träng vµ lîi Ých do çc dÞch vô nµy mang l¹i. §©y lµ mét trong nh÷ng tån t¹i lín nhÊt k×m h·m sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. Bªn c¹nh ®ã nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng tin tëng vµo chÊt lîng cña DVPTKD hiÖn nay do sù thiÕu kinh nghiÖm cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô trong lÜnh vùc cña doanh nghiÖp vµ nhËn thøc r»ng çc dÞch vô “hµng ho¸” s½n cã l¹i rÊt tÇm thêng. Çc doanh nghiÖp t nh©n cã thÓ sÏ xem xÐt sö dông DVPTKD nhiÒu h¬n trong nh÷ng n¨m tíi.

2. M«i trêng ph¸p lý vµ m«i trêng kinh tÕ cha thuËn lîi cho thÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn. Nh trªn ®· ph©n tÝch, m«i trêng ph¸p lý ®· cã nhiÒu c¶i

thiÖn, nh÷ng khã kh¨n mµ çc doanh nghiÖp t nh©n gÆp ph¶i ë mét sè lÜnh vùc nh ®¨ng ký kinh doanh, thanh kiÓm tra ®· gi¶m ®i ®¸ng kÓ. §iÒu nµy còng diÔn ra t¬ng tù trong viÖc cung cÊp DVPTKD. ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng çc tØnh ®ãng vai trß quan träng trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ®èi víi nh÷ng thay ®æi tÝch cùc nµy. KÕt qu¶ lµ çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®· cã thÓ tiÕp cËn dÞch vô tèt h¬n.

Tuy nhiªn vÉn cha thÓ nãi r»ng m«i trêng ph¸p lý ®· thùc sù thuËn lîi ®èi víi DVPTKD. Nhµ níc vÉn duy tr× çc DNNN ®éc quyÒn trong viÖc cung cÊp mét sè dÞch vô nh viÔn th«ng vµ giao nhËn hµng ho¸ t¹i c¶ng. Trªn thùc tÕ, çc doanh nghiÖp khu vùc t nh©n vµ çc doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi kh«ng ®îc tham gia cung cÊp nhiÒu lo¹i DVPTKD nh ®µo t¹o, b¶o l·nh tÝn dông... Quy ®Þnh vÒ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña bªn cung cÊp DVPTKD còng nh bªn sö dông DVPTKD vÉn cha râ rµng.

47

M«i trêng kinh tÕ, xÐt theo tiªu chÝ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña çc DNN&V – ngêi sö dông dÞch vô, vÉn cßn lµ mét trë ng¹i lín cho thÞ trêng DVPTKD. Møc thu nhËp vµ tÝch luü thÊp cña cña çc DNVVN dÉn ®Õn cÇu sö dông dÞch vô nãi chung vµ DVPTKD nãi riªng thÊp. HÇu hÕt çc DNVVN cha cã kh¶ n¨ng mua/sö dông DVPTKD theo nguyªn t¾c thÞ trêng.

H¹ tÇng c¬ së kü thuËt l¹c h©u lµ yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD xÐt theo c¶ phÝa cung lÉn phÝa cÇu. Çc DNVVN cha cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn çc ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i. MÆc dï c¬ së h¹ tÇng kü thuËt cho ph¸t triÓn ngµnh th«ng tin liªn l¹c ®· cã nh÷ng c¶i thiÖn ®¸ng kÓ song çc chØ sè liªn quan ®Õn sè m¸y ®iÖn tho¹i, m¸y tÝnh vµ nèi m¹ng Internet/®Çu ngêi ë ViÖt Nam nãi chung lµ rÊt thÊp so víi çc níc kh¸c trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi trong khi gi¸ c¶ cña çc dÞch vô nµy l¹i cao h¬n nhiÒu. §iÒu nµy lµm h¹n chÕ ®¸ng kÓ viÖc tiÕp cËn th«ng tin vµ lùa chän nhµ cung cÊp DVPTKD cña çc DNVVN.

VÒ phÝa çc nhµ cung øng, c¬ së h¹ tÇng kü thuËt l¹c h©u ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ chÊt lîng dÞch vô ®îc cung øng. Do c¬ së vËt chÊt cho ph¸t triÓn DVPTKD cha thËt tèt vµ ®ñ cho nªn ngêi sö dông dÞch vô kh«ng ®îc hëng çc dÞch vô ®¸p øng tiªu chuÈn quèc tÕ . VÝ dô, c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn dÞch vô ®µo t¹o bao gåm viÖc tiÕp cËn çc nguån th«ng tin vÒ çc trêng, trung t©m, phßng thÝ nghiÖm... hÇu nh lµ kh«ng s½n cã. §Ó cung cÊp çc dÞch vô ®µo t¹o, çc nhµ cung cÊp ph¶i thuª çc ph¬ng tiÖn kh«ng æn ®Þnh vµ chÊt lîng thÊp, vµ v× vËy lµm gi¶m lßng tin cña kh¸ch hµng. C¬ quan nhµ níc çc cÊp còng cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn vËt chÊt kü thuËt cÇn thiÕt ®Ó lµm nhiÖm vô hç trî cho çc doanh nghiÖp, trong ®ã cã viÖc cung cÊp çc DVPTKD. Mét sè çn bé kh¼ng ®Þnh r»ng hä kh«ng thÓ cung cÊp th«ng tin vÒ DVPTKD theo yªu cÇu cña çc doanh nghiÖp liªn quan ®Õn DVPTKD. ViÖc khëi sù doanh nghiÖp hay thµnh lËp çc hiÖp héi kinh doanh/ nghÒ nghiÖp nh»m phôc vô nhu cÇu cña doanh nghiÖp ë mét sè ®Þa ph¬ng kh«ng ®îc khuyÕn khÝch.

48

3. H¹n chÕ tõ phÝa çc nhµ cung cÊp DVPTKD.Muèn thÞ trêng ph¸t triÓn th× cÇn ph¶i cã c¶ cung vµ cÇu.

ThÞ trêng DVPTKD ë níc ta cha ph¸t triÓn, mét nguyªn nh©n quan träng lµ tõ phÝa cung. Do lµ mét lÜnh vùc míi ®îc ph¸t triÓn cho nªn cha h×nh thµnh ®îc mét ®éi ngò cung cÊp DVPTKD chuyªn nghiÖp, cã chÊt lîng cao, cã uy tÝn vµ tin cËy ®èi víi kh¸ch hµng. Cã thÓ chØ ra mét sè h¹n chÕ sau ®©y cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD ë níc ta:

ChÊt lîng DVPTKD t¹i ViÖt Nam thÊp, møc ®é ph¸t triÓn cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô thÊp h¬n nhiÒu so víi çc níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Tû phÇn cña khu vùc dÞch vô hiÖn nay chiÕm kho¶ng 40% GDP nhng trong ®ã DVPTKD chØ cã 1-2%.

Çc h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p cña DVPTKD nghÌo nµn vµ kh«ng cã ®ñ lo¹i dÞch vô ®¸p øng yªu cÇu cña çc DNVVN. Mét sè çc dÞch vô liªn quan ®Õn DNVVN nhng cßn kh¸ míi mÎ vµ cha ®îc sö dông réng r·i.

M¹ng líi cung cÊp DVPTKD cßn yÕu kÐm. Çc nhµ cung cÊp t nh©n phÇn lín ®Òu cã quy m« nhá, thiÕu n¨ng lùc vµ ®iÒu kiÖn, çc nhµ cung cÊp thuéc khu vùc nhµ níc vÉn ®îc hç trî vµ thiÕu tÝnh n¨ng ®éng. Sù tham gia cña çc nhµ cung cÊp níc ngoµi cßn h¹n chÕ.

ThÞ trêng cung cÊp DVPTKD thiÕu tÝnh c¹nh tranh vµ ë khÝa c¹nh nµo ®ã vÉn trong t×nh tr¹ng ®éc quyÒn. KÕt qu¶ lµ çc dÞch vô ®îc cung cÊp nghÌo nµn vÒ chÊt lîng, gi¸ cao vµ kh«ng ph¶i chÞu ¸p lùc ph¶i c¶i thiÖn nh÷ng yÕu kÐm nµy.

ThiÕu sù kÕt hîp, phèi hîp vµ sù ®ång bé gi÷a çc tæ chøc cung cÊp DVPTKD ®èi víi çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNVVN.Nh÷ng nguån dÞch vô kh«ng chÝnh thøc: Trong sè çc

doanh nghiÖp ®îc ®iÒu tra, phÇn lín çc doanh nghiÖp cã xu híng sö dông nh÷ng nguån dÞch vô kh«ng chÝnh thø. GÇn ba phÇn t sè çc DNTN sö dông dÞch vô t¹i chç hoÆc sö dông çc dÞch vô kinh doanh tõ b¹n bÌ, gia ®×nh, hoÆc nh÷ng mèi liªn hÖ kh«ng

49

chÝnh thøc kh¸c. C¶ çc DNNN vµ DNTN ®Òu cÇn ®Õn mét vµi dÞch vô kinh doanh tõ nguån kh«ng chÝnh thøc. Trong thùc tÕ, çc doanh nghiÖp t nh©n cÇn ®Õn dÞch vô hç trî tõ nguån kh«ng chÝnh thøc nhiÒu h¬n.

H¬n mét nöa sè çc DNTN t×m ®Õn b¹n bÌ vµ nh÷ng mèi quan hÖ ç nh©n kh¸c ®Ó lÊy th«ng tin (56%), h¬n mét phÇn ba trong sè çc DNTN nãi hä cÇn çc dÞch vô tµi chÝnh kÕ to¸n (36%) trong khi con sè t¬ng øng trong khèi çc DNNN lµ gÇn mét phÈn ba (29%) vµ mét phÇn s¸u (16.5%). Sè çc DNTN cho r»ng hä dùa vµo "sù gióp ®ì" vÒ çc dÞch vô kinh doanh t¬ng ®èi cao h¬n ë hÇu hÕt çc dÞch vô kh¸c lo¹i trõ dÞch vô ®µo t¹o vµ c«ng nghÖ th«ng tin (t¬ng øng lµ 10,5% vµ 9,5% mçi lo¹i). Hai dÞch vô nµy cÇn ®Õn kiÕn thøc chuyªn m«n, nªn çc mèi quan hÖ ç nh©n kh«ng hç trî nhiÒu hoÆc do c¶ hai dÞch vô nµy ®Òu cã s½n trªn thÞ trêng vµ cã thÓ ®îc ®¸p øng khi cã nh cÇu

Nh÷ng khuyÕn khÝch cña chÝnh phñ ®ª gi¶i quyÕt vÊn ®Ò sö dông nguån kh«ng chÝnh thøc: GÇn ®©y, nh÷ng c¶n trë ®èi víi DNTN trong mét vµi vÊn ®Ò nh ®¨ng ký kinh doanh, vµ thanh tra doanh nghiÖp ®· gi¶m xuèng. §iÒu nµy ®îc quan s¸t thÊy trong qu¸ tr×nh cung cÊp dÞch vô hç trî doanh nghiÖp. ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ë çc tØnh ®ãng mét vai trß rÊt ý nghÜa trong viÖc thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña çc doanh nghiÖp. Vµ nhê vËy, çc DNTN cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn tèt h¬n tíi çc dÞch vô kinh doanh.

ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng ë çc tØnh6 ®· nç lùc ®Ó t¨ng c-êng n¨ng lùc cung cÊp vµ phæ biÕn th«ng tin. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn qua viÖc cung cÊp kinh phÝ cho ®µo t¹o vµ mét sè çc sù kiÖn phæ biÕn th«ng tin ®îc tæ chøc bëi çc c¬ quan ë ®Þa ph-¬ng cho çc nhµ doanh nghiÖp. Nh÷ng c¬ quan ®¶m tr¸ch viÖc cung cÊp th«ng tin ®· ®îc x©y dùng ë çc ®Þa ph¬ng gióp çc nhµ doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tiÕp cËn vµ ®¹t ®îc çc dÞch vô t vÊn vµ çc DVPTKD kh¸c.

ViÖc tæ chøc ®µo t¹o t¹i ViÖt Nam còng ®ang cßn nhiÒu ®iÓm bÊt hîp lý. Th«ng tin ®îc truyÒn ®¹t mét chiÒu, çc doanh

6 Çc tØnh Thanh Hãa, Nam §Þnh, Long An, vµ Hµ T©y. Kh«ng cã sè liÖu cña çc tØnh kh¸c. 50

nghiÖp cha thùc sù chñ ®éng tham ra vµo qu¸ tr×nh ®µo t¹o cho nªn t¸c dông cña nhiÒu kho¸ ®µo t¹o cßn h¹n chÕ. Chi phÝ cho çc dông cô, tµi liÖu gi¶ng d¹y ®«i khi cha hîp lý. V× vËy, çc nhµ doanh nghiÖp hÇu hÕt tù häc b»ng çch ®äc tµi liÖu hoÆc tíi ®©u ®ã ®Ó xin th«ng tin hoÆc ®Ó ®îc ®µo t¹o. Néi dung çc kho¸ ®µo t¹o hÇu nh lµ gièng nhau chø kh«ng ®îc ph©n biÖt theo ®Æc thï cña çc doanh nghiÖp trong çc ngµnh, lÜnh vùc, ®Þa ph¬ng kh¸c nhau.

Çc tæ chøc vµ hiÖp héi ®· vµ sÏ tiÕp tôc ®ãng mét vai trß chñ ®¹o trong viÖc cung cÊp çc dÞch vô kinh doanh cho çc DNTN. Nhng quyÒn thµnh viªn th× cha ®ùoc tr¶i réng kh¾p tíi çc doanh nghiÖp nh ®îc tr«ng ®îi. Pháng vÊn çc doanh nghiÖp cho thÊy mét phÇn t çc doanh nghiÖp t nh©n (26%) lµ thµnh viªn cña Ýt nhÊt mét hiÖp héi/tæ chøc doanh nghiÖp. NÕu nh ®é chÖch trong ®iÒu tra lµ kh«ng ý nghÜa, th× çc DNTN ë ViÖt Nam tham gia çc hiÖp héi Ýt h¬n nhiÒu so víi cña çc DNNN.

KÕt qu¶ ®iÒu tra n¨m 2002 cho thÊy rÊt Ýt çc DNTN thÊy cÇn thiÕt ph¶i lµ thµnh viªn cña mét tæ chøc/ hiÖp héi. Bëi v× m«i trêng kinh doanh cßn kh«ng æn ®Þnh vµ çc vÊn ®Ò ®îc gi¶i quyÕt tèt h¬n bëi çc lùc lîng kh«ng chÝnh thøc. Khi quyÒn thµnh viªn cã nghÜa lµ ph¶i phï hîp víi çc tiªu chÝ vÒ t çch, çc DNTN thµ cø tiÕp tôc nh tríc ®©y. Mét vµi DNTN kh«ng biÕt nhiÒu vÒ Ých lîi mµ hä cã thÓ cã khi trë thµnh thµnh viªn cña nh÷ng tæ chøc/ hiÖp héi. MÆt kh¸c, nhiÒu doanh nghiÖp biÕt ®ùoc vai trß vµ nh÷ng ho¹t ®éng mµ çc hiÖp héi/tæ chøc doanh nghiÖp cã thÓ lµm vµ ®· lµm. Tuy nhiªn, hä kh«ng tin r»ng çc hiÖp héi/ tæ chøc doanh nghiÖp l¹i mang l¹i cho hä lîi Ých ®¸ng kÓ.

Pháng vÊn çc DNTN ®Þa ph¬ng cho thÊy lý do cho sù chËm trÔ nµy cßn liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña çc tæ chøc. Hai tæ chøc hç trî DNTN cña chÝnh phñ thêng ®îc nh¾c tªn lµ VICOOZME vµ VCCI. Mét trong çc chøc n¨ng cña chóng lµ cÇu nèi gi÷a chÝnh phñ vµ çc DNTN vµ cung cÊp çc dÞch vô hç trî çc DNTN. Tuy nhiªn, vai trß cña VICOOZME cßn rÊt yÕu. VCCI ®ãng mét vai trß chñ ®éng trong viÖc tæ chøc çc héi th¶o. VCCI còng tæ chøc mét sè ch¬ng tr×nh ®µo t¹o. Nhng çc DNTN ®· kh«ng sö dông nh÷ng ch¬ng tr×nh ®ã, hoÆc hä ®· kh«ng biÕt çc dÞch vô

51

®µo t¹o cña VCCI. H¬n n÷a, mét vµi doanh nghiÖp nhËn thÊy chi phÝ cho çc kho¸ häc cña VCCI kh«ng hîp lý. HÇu hÕt çc DNTN ë çc tØnh nghÌo ®Òu kh«ng hÒ biÕt g× vÒ nh÷ng dÞch vô hç trî cña VCCI. Mét vµi doanh nghiÖp nãi r»ng hä kh«ng nhËn ®îc ®iÒu g× tõ VCCI ngo¹i trõ hai sè b¸o hµng th¸ng víi ®iÒu kiÖn ph¶i nép phÝ thµnh viªn.

Trong khi çc hiÖp héi/ tæ chøc ®îc coi lµ cã mang l¹i lîi Ých cho çc çc thµnh viªn, hiÖn t¹i çc hiÖp héi nµy tá ra cã lîi nhiÒu h¬n cho çc DNNN. Mét lîi Ých tríc tiªn ®îc çc nhµ qu¶n trÞ trëng thuéc c¶ khèi t nh©n vµ nhµ níc nãi ®Õn lµ sù phæ biÕn th«ng tin. Çc nhµ qu¶n trÞ trëng cña çc DNTN nãi çc hiÖp héi/tæ chøc cung cÊp cho hä th«ng tin vÒ c«ng nghÖ (20%), nhËn diÖn vµ ®Þa chØ kh¸ch hµng, ngêi cung øng vµ ®èi thñ c¹nh tranh (14%), nguån vèn (10%), vµ uy tÝn cña kh¸ch hµng vµ ngêi cung øng (10%). Çc sè liÖu t¬ng øng tõ phÝa çc DNNN ®Òu cao h¬n. 33% çc DNNN nhËn ®îc th«ng tin vÒ c«ng nghÖ, 26% nhËn ®îc th«ng tin ®Ó nhËn diÖn vµ ®Þa chØ cña ®èi t¸c vµ cña ®èi thñ c¹nh tranh, 16% nhËn ®îc th«ng tin vÒ t çch vµ uy tÝn cña kh¸ch hµng vµ mét tû lÖ t¬ng tù nhËn ®ùoc çc th«ng sè vÒ ®é tÝn nhiÖm cña kh¸ch hµng vµ nhµ cung øng.

Thªm vµo ®ã, çc hiÖp héi/ tæ chøc còng cung cÊp mét vµi dÞch vô ®µo t¹o vµ trî gióp kü thuËt cho çc thµnh viªn. MÆc dï hai lo¹i dÞch vô nµy quan träng nh nhau ®èi víi c¶ çc DNNN vµ DNTN, song kh«ng nhiÒu trong sè nh÷ng doanh nghiÖp nµy nhËn ®îc nh÷ng lîi Ých tõ hai dÞch vô nµy. 25 DNTN (11%) ®îc cung cÊp dÞch vô ®µo t¹o. GÇn b»ng tû lÖ ®ã (8%) ®îc hç trî bëi çc chuyªn gia kü thuËt. Tû lÖ çc DNNN nhËn ®îc dÞch vô ®µo t¹o lµ 16% vµ tû lÖ nhËn ®îc sù hç trî kü thuËt lµ 10%.

Çc doanh nghiÖp thêng ®Ò cËp ®Õn nh÷ng lîi Ých cña hiÖp héi doanh nghiÖp nh b¶o vÖ lîi Ých cña çc thµnh viªn, cung cÊp çc c¬ héi tèt cho çc thµnh viªn ®Ó chia sÎ çc ý tëng, häc tËp lÉn nhau hoÆc tham gia vµo mét sè sù kiÖn ë níc ngoµi nh xóc tiÕn th¬ng m¹i vµ héi th¶o. Mét sè çc thµnh viªn thó nhËn r»ng cã rÊt Ýt hoÆc kh«ng cã lîi Ých g× tõ viÖc tham gia lµ thµnh viªn cña çc hiÖp héi/ tæ chøc.

52

Ch¬ng 3. Mét sè khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch vµ gi¶i ph¸p nh»m ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD cho khu vùc DNN&V

trong thêi gian tíiI. Quan ®iÓm ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD.

ViÖc ph¸t triÓn DVPTKD ë níc ta trong thêi gian tíi cÇn ®îc tiÕn hµnh trªn c¬ së qu¸n triÖt mét sè quan ®iÓm chñ yÕu sau ®©y:

1. NhËn thøc mét çch ®óng ®¾n vÒ ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña DVPTKD

ý nghÜa vµ tÇm quan träng cña DVPTKD ph¶i ®îc nhËn thøc ®óng ®¾n, coi ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p hµng ®Çu nh¨m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc DNN&V trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.

DVPTKD lµ mét phÇn cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ nã ph¶i ®îc coi lµ mét yÕu tè vËt chÊt ®Çu vµo quan träng cña çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V. §iÒu nµy cµy cÇn ph¶i ®îc c¶ çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, qu¶n lý nhµ níc lÉn céng ®ång doanh nghiÖp nhËn thøc vµ qu¶n triÖt mét çch ®Çy ®ñ. Cã nhvËy th× míi cã mét chÝnh s¸ch ®óng ®¾n, mét chiÐn lîc ®óng ®¾n trong ph¸t triÓn vµ sö dông çc lo¹i dÞch vô nµy.

ViÖc t¨ng cêng tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc th«ng qua viÖc tæ chøc çc héi th¶o, çc kho¸ ®µo t¹o, çc ho¹t ®éng cña çc hiÖp héi kinh doanh... nh»m gióp cho çc chñ së h÷u vµ çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp nhËn thøc ®Çy ®ñ vµ râ rµng h¬n nh÷ng lîi Ých cña viÖc sö dông çc dÞch vô bªn ngoµi so víi hÖ thèng tù cung - tù cÊp cña doanh nghiÖp lµ vÊn ®Ò cÇn ®Æt lªn hµng ®Çu. Chñ doanh nghiÖp vµ nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i ®îc híng dÉn ®Ó lùa chän çc nhµ cung cÊp dÞch vô vµ ®Ó qu¶n lý viÖc hîp t¸c kinh doanh ®èi víi çc ®èi t¸c kh¸c ®Ó hä cã thÓ ®îc cung cÊp çc dÞch vô víi chÊt lîng vµ gi¸ c¶ ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña m×nh.

53

HÇu hÕt chÝnh phñ çc níc ®Òu ®a ra mét lo¹t çc ch¬ng tr×nh nh»m khuyÕn khÝch h¬n n÷a viÖc sö dông çc dÞch vô t vÊn bªn ngoµi bao gåm çc dÞch vô th«ng tin cung cÊp cho doanh nghiÖp çc nguån t vÊn kinh doanh hoÆc ®µo t¹o (thêng díi h×nh thøc dÞch vô m«i giíi), cung cÊp çc t vÊn kinh doanh th«ng qua çc c¬ quan c«ng quyÒn cho ngêi sö dông díi h×nh thøc çc nhµ t vÊn thuéc khèi t nh©n.

Nh÷ng th¸ch thøc mµ çc DNNVV trong ngµnh DVPTKD vµ çc ngµnh kh¸c thuéc nÒn kinh tÕ ph¶i ®èi phã cßn lµ mét vÊn ®Ò tranh c·i, nhng cã cã xu híng thèng nhÊt lµ çc thùc tiÔn quèc tÕ tèt nhÊt ®¹t ®îc ë çc thÞ trêng DVPTKD ®ang ph¸t triÓn kh«ng ph¶i do çc ph¬ng thøc hç trî cô thÓ hay çc hµnh ®éng can thiÖp mµ do sù thiÕt lËp çc ®iÒu kiÖn u ®·i khung nh ®· nªu ë trªn.

ViÖc cung cÊp DVPTKD n©ng cao sÏ ®Æc biÖt ¶nh hëng tíi c¶i thiÖn ho¹t ®éng cña çc DNNVV. Çc nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸nh cña óc vµ rÊt nhiÒu níc kh¸c cho r»ng çc nhµ qu¶n lý çc DNNVV thêng kh«ng sö dông cã hiÖu qu¶ çc nguån t vÊn bªn ngoµi ®Ó cã thÓ trî gióp trong viÖc c¶i thiÖn tÝnh hiÖu qu¶. Çc ®Ò xíng chÝnh s¸ch nh»m khuyÕn khÝch sö dông çc dÞch vô phô bªn ngoµi lµ rÊt quan träng. Khu vùc kinh doanh nhá lµ nguån cung cÊp n¨ng ®éng vÒ lao ®éng, lµ nhµ cung cÊp quan träng cho çc c«ng ®o¹n s¶n xuÊt cña çc doanh nghiÖp lín vµ lµ vên -¬m cho çc sang t¹o c¶i tiÕn vµ çc nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp. ViÖc duy tr× mét khu vùc doanh nghiÖp nhá n¨ng ®éng vµ s¸ng t¹o tõ ®ã lµ mét yÕu tè tÝch cùc trong çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp. Tuy nhiªn, ®ang cã sù gia t¨ng sù ñng hé ®èi víi ®Ò xuÊt r»ng çc yÕu tè nµy kh«ng tù ®a ra c¬ së cho çc chÝnh phñ giíi thiÖu bÊt kú mét ch¬ng tr×nh c«ng nghiÖp nµo nh»m trî gióp mét çch an toµn cho khèi kinh doanh nhá. u tiªn cña chÝnh phñ lµ trùc tiÕp h¬n n÷a khuyÕn khÝch viÖc sö dông çc nhµ cung cÊp dÞch vô kinh doanh bªn ngoµi h¬n lµ viÖc ph¸t triÓn mét c¬ chÕ qu¶n lý cô thÓ ®èi víi DNNVV.

54

2. Thõa nhËn, tu©n thñ vµ thùc hiÖn ®Çy ®ñ çc cam kÕt hîp t¸c ®a ph¬ng, song ph¬ng, çc yªu cÇu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ.Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét qu¸ tr×nh

kh«ng thÓ ®¶o ngîc, lµ mét tÊt yÕu ®èi víi mäi quèc gia trªn thÕ giíi. HéinhËp kinh tÕ còng cã nghÜa lµ chÊp nhËn mét luËt ch¬I chung, b×nh ®¼ng ®èi víi mäi chñ thÓ kinh doanh trªn thÞ trêng. Níc ta ®· cã nhiÒu nç lùc ®Ó héi nhËp víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi. HiÖn nay, ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña ASEAN, APEC vµ ®ang xin gia nhËp WTO. ViÖt Nam còng ®· ký çc hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i song ph¬ng vµ ®a ph¬ng víi nhiÒu níc, gÇn ®©y nhÊt lµ HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i Song ph¬ng víi Hoa Kú (USBTA).

Viªc x©y dùng khung ph¸p lý ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD chÞu t¸c ®éng rÊt lín tõ nh÷ng nghÜa vô mµ níc ®ã cam kÕt t¹i çc HiÖp íc quèc tÕ. §Ó gia nhËp WTO, ViÖt Nam cam kÕt më réng mét sè dÞch vô kinh doanh chiÕn lîc chñ chèt nh»m ®Ó t¹o ra mét m«i trêng thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD. Cã thÓ kÓ ra sau ®©y mét sè çc tho¶ thuËn quèc tÕ mµ níc ta ®· cam kÕt thùc hiÖn.

CEPT vµ AFTAViÖc thi hµnh CEPT lµ c¬ héi vµ còng lµ th¸ch thøc ®èi víi tÊt

c¶ ho¹t ®éng kinh doanh nãi chung vµ çc doanh nghiÖp dÞch vô nãi riªng. ViÖt Nam cïng víi 9 níc ASEAN kh¸c ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh AFTA, Ên ®Þnh thêi h¹n cho viÖc c¾t gi¶m thuÕ suÊt nhËp khÈu díi 5% vµo n¨m 2006. Khi tham gia vµo AFTA, çc doanh nghiÖp trong níc sÏ ®îc hëng mét sè thuËn lîi nh: (i) gi¶m gi¸ hµng nhËp khÈu, vµ (ii) nhiÒu c¬ héi xuÊt khÈu h¬n.

Trong mèi liªn hÖ víi DVPTKD t¹i ViÖt Nam, nh÷ng hiÖp ®Þnh quèc tÕ quan träng nhÊt cã ¶nh hëng ®Õn lÜnh vùc nµy lµ HiÖp ®Þnh Th¬ng m¹i ViÖt Mü (USTBA) vµ WTO.

USTBAÇc nghÜa vô mµ ViÖt Nam ®· thõa nhËn t¹i USBTA ¸p dông

®èi víi çc nghÜa vô liªn quan ®Õn kinh doanh hµng ho¸ vµ dÞch vô vµ çc yªu cÇu SHTT, ph¶n ¸nh viÖc ViÖt Nam sÏ trë thµnh mét

55

thµnh viªn cña WTO. Theo USBTA, ViÖt Nam cam kÕt më réng çc dÞch vô quan träng gåm çc dÞch vô ng©n hµng, b¶o hiÓm vµ kÕ to¸n, thùc thi b¶o hé quyÒn SHTT, çc biÖn ph¸p b¶o hé ®Çu t, minh b¹ch ho¸ hÖ thèng ph¸p luËt.

WTODù ®Þnh gia nhËp WTO cña ViÖt Nam cã môc ®Ých chÝnh lµ

sù më réng tù do cña hµng ho¸ vµ dÞch vô th¬ng m¹i quèc tÕ vµ t¨ng cêng viÖc b¶o vÖ vµ thùc thi quyÒn SHTT vµ viÖc gia nhËp nµy sÏ yªu cÇu ViÖt Nam thùc hiÖn nhiÒu nghÜa vô quan träng mµ hÇu hÕt ®îc quy ®Þnh t¹i USBTA. Çc thµnh viªn cña WTO mong muèn mét sè lîi Ých cña WTO cã thÓ ®em l¹i nh: (i) thóc ®Èy hoµ b×nh; (ii) gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng th¬ng lîng; (iii) çc nguyªn t¾c khiÕn x· héi æn ®Þnh h¬n; (iv) tù do vÒ th¬ng m¹i gióp c¾t gi¶im chi phÝ sinh ho¹t; (v) cung cÊp nhiÒu sù lùa chän h¬n vÒ s¶n phÈm vµ chÊt lîng; (vi) lµm t¨ng thu nhËp; (vii) khuyÕn khÝch kinh tÕ ph¸t triÓn; (viii) çc nguyªn t¾c c¬ b¶n gióp cuéc sèng hiÖu qu¶ h¬n; (ix) ChÝnh phñ ®îc b¶o vÖ khái sù tiªu cùc; vµ (x) gióp qu¶n lý tèt h¬n.

ViÖt Nam ®· chÝnh thøc nép ®¬n gia nhËp WTO tõ n¨m 1995 vµ hiÖn nay ®ang tÝch cùc ®µm ph¸n ®Ó ®îc gia nhËp. §iÒu kiÖn ®Çu tiªn ®Ó gia nhËp vµo WTO lµ ViÖt Nam ph¶i ký kÕt çc tho¶ thuËn th¬ng m¹i song ph¬ng víi çc thµnh viªn hiÖn t¹i cña WTO, nh÷ng níc cã mong muèn ký tho¶ thuËn song ph¬ng víi ViÖt Nam. USBTA lµ mét trong nh÷ng bíc ®Çu tiªn ®Ó ViÖt Nam gia nhËp WTO. Tham gia vµo WTO, ViÖt Nam ph¶i thùc hiÖn 4 nguyªn t¾c c¬ b¶n: MFN, NT, më réng thÞ trêng vµ c¹nh tranh lµnh m¹nh. §Ó thùc hiÖn nh÷ng nguyªn t¾c nµy, ViÖt Nam ph¶i chøng tá sù minh b¹ch trong çc chÝnh s¸ch vµ quy ®Þnh vÒ th-¬ng m¹i, dÞch vô, ®Çu t vµ SHTT.

Nãi çch kh¸c, trong viÖc ®Ò ra çc quy ®Þnh nh»m thóc ®Èy thÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam cÇn ph¶i ban hµnh çc quy ®Þnh phï hîp víi çc quy ®Þnh vµ tiÒn lÖ quèc tÕ.

56

3. ViÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD ph¶i ®îc x©y dùng trªn c¬ së tù do ho¸, x· héi ho¸, thu hót réng r·i çc thµnh phÇn kinh tÕ cïng tham gia.Kinh nghiÖm quèc tÕ cho thÊy viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng

DVPTKD trªn c¬ së tù do ho¸ vµ x· héi ho¸ lµ cùc kú cÇn thiÕt, nã lµm cho thÞ trêng kh«ng bÞ bãp mÐo, ®¶m b¶o nh÷ng dÞch vô ®îc cung cÊp cã chÊt lîng cao vµ gi¸ c¶ hîp lý, cã lîi cho nh÷ng ng-êi sö dông lµ çc DNN&V.

¶nh hëng cña tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ ®Çu t ®èi víi çc dÞch vô kinh doanh chuyªn nghiÖp vµ chiÕn lîc ë níc ta vÉn cha ®îc nhËn thøc ®Çy ®ñ, vÉn cßn nhiÒu çc çc rµo c¶n ®èi víi sù th©m nhËp thÞ trêng dÞch vô chuyªn nghiÖp cña çc nhµ cung cÊp níc ngoµi. B¸o ço cña OECD cho thÊy t¹i quèc gia nµo khi çc rµng buéc vÒ mÆt th¬ng m¹i ®îc níi láng, th× gi¸ cña çc dÞch vô sÏ rÎ h¬n vµ çc lo¹i h×nh dÞch vô míi sÏ xuÊt hiÖn nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña thÞ trêng. §Çu t níc ngoµi sÏ t¨ng tÝnh c¹nh tranh, ®a ra çc kh¸i niÖm, dÞch vô vµ ý tëng ®æi míi ra thÞ trêng. Çc rµo c¶n tiÕp cËn thÞ trêng ®èi víi çc nhµ cung cÊp níc ngoµi ®ang h¹n chÕ kh¶ n¨ng cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô ®¸p øng çc nhu cÇu quèc tÕ ho¸ cña kh¸ch hµng, vµ lµm gi¶m ®i nh÷ng chÝnh s¸ch u tiªn cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô phôc vô qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸.

Bªn c¹nh viÖc më réng thÞ trêng cho çc nhµ cung cÊp DVPTKD níc ngoµi vµo ho¹t ®éng, th× sù c¶i tiÕn vµ tÝnh hiÖu qu¶ cã thÓ ®îc khuyÕn khÝch th«ng qua çc khung ph¸p lý trong níc ®Ó hç trî sù c¹nh tranh. Nh ë ch¬ng 2 ®· ph©n tÝch, quy ®Þnh ë níc ta hiÖn nµy vÉn cßn nhiÒu néi dung h¹n chÕ sù c¹nh tranh. Çc qui ®Þnh cã thÓ t¹o ra mét m«i trêng mµ ë ®ã çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNNN, cã Ýt ý thøc tiÕt kiÖm vÒ çc nguån lùc. §iÒu nµy cã thÓ dÉn tíi viÖc qu¶n lý ho¹t ®éng kÐm hiÖu qu¶ vµ çc doanh nghiÖp kh«ng cã ý thøc c¶i tiÕn. NÕu nh çc rµo c¶n chÝnh s¸ch h¹n chÕ c¹nh tranh ®îc dì bá th× th-êng thóc ®Èy sù t¨ng trëng vµ kÝch thÝch s¸ng t¹o cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD. Khi sù ®æi míi, thay ®æi c«ng nghÖ vµ tÝnh hiÖu qu¶ ®¹t ®îc tõ çc nguån lùc bªn ngoµi lµ yÕu tè chÝnh ®Þnh híng cho nhu cÇu DVPTKD, th× viÖc tù do ho¸ thÞ trêng lµ

57

ph¬ng thøc tèt nhÊt ®Ó cñng cè nhu cÇu vÒ çc dÞch vô kinh doanh. Mét lÜnh vùc t¬ng ®èi quan träng cho viÖc ®èi míi, ®ã lµ viÖc gi¶m bít çc rµo c¶n hµnh chÝnh ®èi víi viÖc thµnh lËp çc doanh nghiÖp, khi ®ã nã sÏ gãp phÇn thóc ®Èy h¬n n÷a ®éng lùc vµ sù tham gia kinh doanh.

Ngµy nay çc níc ph¸t triÓn ®· thõa nhËn réng r·i r»ng DVPTKD lµ nhiÖm vô quan träng cña khu vùc t nh©n, vµ do ®ã khi cã thÓ th× nhµ níc nªn t¹o ®iÒu kiÖn cho khèi t nh©n cung cÊp dÞch vô h¬n lµ tù m×nh lµm viÖc ®ã. Vai trß cña chÝnh phñ lµ x©y dùng çc chÝnh s¸ch hîp lý vµ khung ph¸p lý ®Ó hç trî vµ khuyÕn khÝch ®èi víi c¶ hai phÝa cung vµ cÇu, hç trî vµ khuyÕn khÝch mét thÞ trêng DVPTKD c¹nh tranh vµ s¸ng t¹o ®em l¹i lîi Ých tèi ®a cho tÊt c¶ çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ khu vùc DNN&V. II. Mét sè gi¶i ph¸p khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD

1. T¹o lËp khung ph¸p lý râ rµng, ®Çy ®ñ ®èi víi thÞ tr-êng DVPTKD

Nh trong ch¬ng 2 ®· ®Ò cËp, ngoµi nh÷ng h¹n chÕ vµ c¶n trë trong nhËn thøc, m«i trêng kinh tÕ vµ c¬ së h¹ tÇng kü thuËt t¸c ®éng bÊt lîi ®Õn sù ph¸t triÓn cña DVPTKD ë ViÖt Nam, nh÷ng c¶n trë vÒ m«i trêng ph¸p lý, bao gåm c¶ tõ chÝnh s¸ch cña nhµ níc, v¨n b¶n ph¸p quy vµ viÖc thùc thi ph¸p luËt lµ nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n lµm c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD.

C¶n trë ph¸p lý ®¸ng chó ý nhÊt ®èi víi DVPTKD nãi chung lµ ë chç nh÷ng v¨n b¶n híng dÉn LuËt Doanh nghiÖp (bé luËt cã t¸c ®éng quyÕt ®Þnh ®èi víi çc doanh nghiÖp) vÉn cha ®îc hoµn thiÖn vµ cha ®îc çc cÊp cã thÈm quyÒn thùc thi ®Çy ®ñ. Nhµ n-íc vµ ChÝnh phñ vÉn cha quan t©m ®óng møc tíi viÖc hoµn thiÖn çc chÝnh s¸ch vµ khung ph¸p lý cho sù ph¸t triÓn cña DVPTKD.

NhiÒu nghiªn cøu gÇn ®©y ®· chØ ra nh÷ng bÊt cËp trong ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD nãi chung, còng nh ®èi víi çc lo¹i h×nh dÞch vô cô thÓ. Díi ®©y lµ nh÷ng rµo c¶n ph¸p lý ®îc ph¸t hiÖn trong mét nghiªn cøu cña GTZ – VISION – CIEM ®èi víi 3 lo¹i h×nh dÞch vô së h÷u trÝ tuÖ (SHTT), kÕ to¸n kiÓm to¸n (KTKT) vµ ®µo t¹o (§T) (xem hép 3.1).

58

Hép 1. Çc rµo c¶n ph¸p lý ®èi víi thÞ trêng dÞch vô SHTT, KTKT vµ §T

§èi víi thÞ trêng dÞch vô SHTT, hÖ thèng SHTT cña ViÖt Nam ®ang ph¸t triÓn kh¸ nhanh chãng nhê vµo qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ do ViÖt Nam ®ang tham gia vµo nhiÒu hiÖp ®Þnh vµ ®iÒu íc quèc tÕ vÒ SHTT. Tuy nhiªn, nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ hiÖn nay trong dÞch vô SHTT ë ViÖt Nam cã liªn quan ®Õn nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý tån t¹i vµ cÇn ®îc söa ®æi ngay ®Ó ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu vµ xu thÕ quèc tÕ. Nghiªn cøu cho thÊy 2 vÊn ®Ò quan träng nhÊt cã t¸c ®éng m¹nh mÏ tíi thÞ trêng dÞch vô SHTT lµ: (1) sù yÕu kÐm vÒ tr×nh ®é nhËn thøc cña ngêi d©n nãi chung vÒ viÖc t«n träng b¶o hé quyÒn SHTT vµ t«n träng vai trß cña dÞch vô SHTT; vµ (2) h¹n chÕ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó trë thµnh nhµ cung cÊp dÞch vô SHTT.

Gièng nh dÞch vô SHTT, khung ph¸p lý ®èi víi dÞch vô KTKT vµ çc dÞch vô ®µo t¹o vÉn ®ang trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn. Nh÷ng ®iÒu kho¶n ph¸p lý hiÖn nay cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ kÕt qu¶ lµ t¹o ra mét thÞ trêng kÐm ph¸t triÓn vµ thiÕu tÝnh chuyªn nghiÖp ë ViÖt Nam. VÊn ®Ò næi bËt nhÊt trong çc dÞch vô KTKT lµ (1) sù thiÕu ®Çy ®ñ vµ phøc t¹p cña tiªu chuÈn kÕ to¸n vµ tiªu chuÈn hµnh nghÒ, kh«ng phï hîp víi thùc tiÔn quèc tÕ, vµ (2) møc ®é c«ng nhËn thÊp ®èi víi gi¸ trÞ hiÖu lùc cña çc b¸o ço kiÓm to¸n.

Cuèi cïng, sù ph¸t triÓn cña çc dÞch vô ®µo t¹o nãi chung vµ çc dÞch vô ®µo t¹o qu¶n lý nãi riªng ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu h¹n chÕ do thiÕu nh÷ng chÝnh s¸ch ®ång bé vµ çc c¬ chÕ qu¶n lý kh«ng râ rµng.

§èi víi çc lo¹i h×nh DVPTKD kh¸c còng cã nh÷ng rµo c¶n ph¸p lý t¬ng tù. Nh vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng ViÖt Nam vÉn cßn rÊt nhiÒu viÖc ph¶i lµm ®Ó c¶i thiÖn m«i trêng ph¸p lý cña m×nh nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña DVPTKD.

Trong nh÷ng n¨m tíi, ViÖt Nam cÇn ph¶i thÓ hiÖn nhiÒu nç lùc h¬n n÷a ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy. §Ó thÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn thuËn lîi cÇn ph¶i x©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn DVPTKD ë níc ta. Mét trong nh÷ng néi dung cÇn thùc hiÖn lµ x©y dùng vµ ban hµnh mét v¨n b¶n ph¸p luËt cã hiÖu lùc ph¸p lý cao (cã thÓ lµ Ph¸p lÖnh hoÆc LuËt) vÒ DVPTKD, trong ®ã quy ®Þnh vÒ kh¸i niÖm; tiªu chuÈn, quyÒn vµ tr¸ch nhiÖm cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô còng nh çc kh¸ch hµng sö dông DVPTKD; quyÒn lîi vµ nh÷ng chÝnh s¸ch hç trî ®èi víi ngêi cung cÊp DVPTKD cho çc DNN&V; Nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i cña Nhµ níc ®èi víi çc DNN&V khi çc doanh nghiÖp nµy sö dông DVPTKD.

59

ViÖc ban hµnh vµ ®æi míi çc quy ®Þnh mét çch hîp lý sÏ gióp kÝch thÝch ho¹t ®éng c¹nh tranh vµ s¸ng t¹o ®ång thêi thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nh÷ng lÜnh vùc míi, ®iÒu nµy cã thÓ thÊy rÊt râ trong çc dÞch vô vÒ m«i trêng vµ thÞ trêng cho çc ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng míi

Tuy nhiªn cÇn ph¶i thÊy r»ng cã ®Çy ®ñ çc quy ®Þnh ph¸p luËt lµ cÇn thiÕt nhng kh«ng ®ñ. ThÞ trêng DVPTKD ph¸t triÓn m¹nh mÏ hay kh«ng, hç trî cã hiÖu qu¶ cho çc DNN&V nh thÕ nµo th× l¹i phô thuéc vµo chÊt lîng cña çc quy ®Þnh. ViÖc c¶i çch çc ho¹t ®éng ®îc ®Ò cËp díi ®©y sÏ ®em l¹i lîi Ých cho tÊt c¶ çc doanh nghiÖp ®ång thêi ®Æc biÖt cã gi¸ trÞ cho çc DNVVN trong viÖc gi¶i quyÕt g¸nh nÆng vÒ tu©n thñ ®Çy ®ñ çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

N©ng cao chÊt lîng cña çc quy ®Þnh ®ßi hái mét ph¬ng ph¸p ®a môc tiªu bao gåm viÖc thiÕt kÕ, triÓn khai vµ ®¸nh gi¸ - ®ã lµ viÖc xo¸ bá çc quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt, tu©n thñ ®¬n gi¶n h¬n còng nh tiÕp cËn dÔ dµng h¬n tíi nguån th«ng tin vÒ çc quy ®Þnh cña ph¸p luËt, kiÓm tra cÆn kÏ h¬n çc quy ®Þnh míi ¶nh hëng tíi lîi Ých cña c«ng chóng vµ viÖc xo¸ bá tÝnh thiÕu nhÊt qu¸n trong çc quy ®Þnh gi÷a c¬ quan lËp ph¸p vµ c¬ quan hµnh ph¸p.

B¸o ço So¹n th¶o Ph¸p luËt Th«ng dông nhÊt cña Australia (Best Practice Regulatory Design) ®· chØ râ çc nguyªn t¾c so¹n th¶o çc quy ®Þnh luËt ph¸p díi ®©y mµ ViÖt Nam rÊt cÇn tham kh¶o khi x©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cña m×nh:Môc tiªu: LiÖu çc quy ®Þnh ®· híng vµo gi¶i quyÕt

vÊn ®Ò mét çch hiÖu qu¶ vµ ®· ¸p dông cho ®óng nhãm ®èi tîng cha?LiÖu çc quy ®Þnh ®îc ¸p dông trong mét ph¹m vi qu¸ réng hay qu¸ hÑp?

TÝnh kÞp thêi: LiÖu çc quy ®Þnh ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch kÞp thêi?¶nh hëng: LiÖu çc quy ®Þnh cã t¸c ®éng ®îc tíi çc vÊn

®Ò mµ quy ®Þnh ®ã ®iÒu chØnh? CÇn lu ý

60

r»ng chi phÝ cao nhng ¶nh hëng l¹i thÊp. LiÖu quy ®Þnh ®ã cã trïng lÆp víi çc quy ®Þnh kh¸c?

HiÖu lùc: LiÖu çc quy ®Þnh cã kho¶ng thêi gian hiÖu lùc hîp lý?Th«ng lÖ tèt vÒ thùc thi vµ phæ biÕn:

XÐt vÒ mÆt hµnh chÝnh, liÖu çc quy ®Þnh cã hiÖu qu¶ ®èi víi chÝnh phñ vµ doanh nghiÖp? LiÖu thñ tôc tu©n thñ vµ hµnh chÝnh liÖu ®· ®¬n gi¶n víi chi phÝ thÊp hay cha? LiÖu çc quy ®Þnh cã lµm t¨ng tÝnh b©t æn ®Þnh? LiÖu çc quy ®Þnh trong çc v¨n b¶n ph¸p luËt ®· phï hîp víi çc th«ng lÖ th¬ng m¹i tiªu chuÈn vµ víi çc th«ng lÖ quy ®Þnh trong çc v¨n b¶n kh¸c. LiÖu çc v¨n b¶n ph¸p luËt yªu cÇu çc c«ng ty cung cÊp th«ng tin mµ cã thÓ khai th¸c tõ çc nguån s½n cã kh«ng? LiÖu viÖc x©y dùng hÖ thèng hµnh chÝnh vµ b¸o ço cña çc quy ®Þnh luËt ph¸p cã tÝnh ®Õn sù kh¸c biÖt gi÷a çc c«ng ty? LiÖu çc yªu cÇu b¸o ço ®èi víi çc c«ng ty (xÐt vÒ tÇn xuÊt vµ chi tiÕt) ®îc ®Ò ra mét çch hîp lý? LiÖu c¬ cÊu hµnh chÝnh tèi u cho qu¸ tr×nh ®iÒu phèi ph¸p lý, b¸o ço vµ cung cÊp th«ng tin cho çc c«ng ty? HÖ thèng ph¸p luËt nµo b¶o ®¶m r»ng hµnh vi cña çc nhµ qu¶n lý ph¸p luËt khi gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn luËt ph¸p lµ c«ng b»ng vµ hîp lý?

TÝnh nhÊt qu¸n:

LiÖu çc quy ®Þnh cã thiÕu nhÊt qu¸n vµ m©u thuÉn víi çc quy ®Þnh vµ çc chÝnh s¸ch kh¸c?

TÝnh minh b¹ch:

LiÖu çc quy ®Þnh ®· râ rµng vµ tr×nh tù ¸p dông cã minh b¹ch vµ qua kiÓm nghiÖm hay cha?

KiÓm so¸t rñi ro:

Çc quy ®Þnh nµy cã thÓ g©y ra nguy c¬ g×?bï lç hay ho¹t ®éng sai tr¸i cña çc c«ng ty, çc quan chøc hay nh÷ng ®èi tîng kh¸c (bao gåm n¹n tham nhòng).

61

LiÖu çc quy ®Þnh cã qu¸ rñi ro hay kh«ng thÓ bï ®¾p çc chi phÝ rñi ro qu¸ cao? hayÇc nghÜa vô cã thÓ cña chÝnh phñ vµ çc c¬ quan kh¸c.

NghÜa vô quèc tÕ:

LiÖu çc quy ®Þnh cã ph¸ bá çc nghÜa vô quèc tÕ cña Australia?

Thùc thi: LiÖu c¬ chÕ thùc thi ®· phï hîp (chØ ®¹o, xö ph¹t, khen thëng, ®µo t¹o)?LiÖu møc ®é xö ph¹t cã t¬ng xøng víi møc ®é nghiªm träng trong vi ph¹m?

TÝnh linh ho¹t:

LiÖu çc quy ®Þnh cã mang l¹i hiÖu qu¶ nh c«ng nghÖ, c¬ cÊu thÞ trêng, ®¹o ®øc c«ng ty vµ çc yÕu tè kh¸c cña mét m«i trêng kinh doanh thay ®æi? LiÖu nã cã hiÖu qu¶ ®èi víi çc lo¹i c«ng ty, çc ngµnh kh¸c nhau, hay nã chØ cã hiÖu qu¶ ®èi vãi mét nhãm nhá? LiÖu çc quy ®Þnh cã ®ñ linh ho¹t gióp çc c«ng ty tù chñ trong viÖc t×m ph¬ng çch võa tu©n thñ çc quy ®Þnh l¹i víi møc chi phÝ thÊp h¬n?

Bï ®¾p chi phÝ:

Ai sÏ g¸nh chÞu chi phÝ cho viÖc tu©n thñ çc quy ®Þnh vÒ hµnh chÝnh vµ kinh doanh cho chÝnh phñ (doanh nghiÖp, ®èi tîng nép thuÕ nãi chung, nhãm ®îc hëng lîi cô thÓ hay tõ mét nguån bªn ngoµi)?

T¸c ®éng ph©n bæ:

LiÖu çc quy ®Þnh cã v« t×nh chuyÓn çc nguån lîi quan träng tõ nhãm ®èi tîng nµy sang nhãm ®èi t-îng kh¸c? Lµm thÕ nµo ®Ó cã thÓ h¹n chÕ hoÆc gi¶m bít sù thuyªn chuyÓn nµy? LiÖu çc quy ®Þnh ®· tá ra c«ng b»ng?

Thö nghiÖm t¸c ®éng ®Õn kinh doanh:

LiÖu çc quy ®Þnh cã lµm gi¶m c¹nh tranh vµ/ hoÆc s¸ng t¹o trong kinh doanh cô thÓ lµ t¨ng gi¸ c¶ trong khi chÊt lîng vµ dÞch vô l¹i gi¶m? Møc ®é ¶nh hëng cña çc quy ®Þnh nµy ®èi víi chi phÝ, chÊt lîng vµ tÝnh s½n cã cña çc yÕu tè ®Çu vµo? LiÖu çc quy ®Þnh cã yªu cÇu sù thay ®æi trong ho¹t ®éng bao

62

gåm thay ®æi vÒ nh©n sù, vèn thùc tÕ? LiÖu quy ®Þnh cã c¶n trë çc th«ng lÖ trong kinh doanh, vÝ dô nh çc doanh nghiÖp liªn doanh?

Mét trong nh÷ng yÕu tè quan träng quyÕt ®Þnh chÊt lîng khung ph¸p lý lµ viÖc triÓn khai thùc hiÖn çc quy ®Þnh ph¸p lý. §©y lµ mét trong nh÷ng ®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc ë ViÖt Nam. NhiÒu nhµ lËp ph¸p trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang ®Ò xuÊt çc nghÞ ®Þnh th cã hiÖu qu¶ h¬n vÒ qu¸ tr×nh x©y dùng vµ thùc thi çc quy ®Þnh ph¸p luËt ®ã lµ tÝnh minh b¹ch, t vÊn vµ c¶nh b¸o vÒ çc thñ tôc s¸ch nhiÔu vµ thêi ®iÓm hÕt hiÖu lùc (x©y dùng bé m¸y ®¸nh gi¸ çc quy ®Þnh sau mét thêi gian thùc thi). Mét trong nh÷ng lêi chØ trÝch gay g¾t cña giíi doanh nghiÖp trªn thÕ giíi lµ tÝnh thiÕu nhÊt qu¸n trong çc quy ®Þnh ph¸p luËt.

Mét biÖn ph¸p h¹n chÕ thùc tr¹ng çc quy ®Þnh ®îc x©y dùng kh«ng hîp lý vµ kh«ng cÇn thiÕt ®ã lµ viÖc ®¸nh gi¸ ®óng b¶n chÊt çc quy ®Þnh ®ang tån t¹i nh»m ®¶m b¶o chóng ®· ®-îc kiÓm nghiÖm th«ng qua lîi Ých cña c«ng chóng, kÕt hîp víi çc quyÕt ®Þnh c«ng khai minh b¹ch vµ s¸ng suèt cña çc nhµ lµm luËt vÒ viÖc t¹i sao, b»ng çch nµo, ai vµ khi nµo quy ®Þnh ®îc ¸p dông. CÇn x©y dùng vµ triÓn khai mét hÖ thèng ®¸nh gi¸ luËt ph¸p mét çch chÝnh thøc nh lµ mét c«ng cô ®Ó läc bá çc quy ®Þnh kh«ng cÇn thiÕt vµ t¨ng thªm c¬ héi cho çc quy ®Þnh cã thÓ ®îc x©y dùng mét çch tèt h¬n.

Thêng th× çc mèi quan t©m cña doanh nghiÖp ®Æc biÖt tõ çc DNVVN liªn quan ®Õn viÖc qu¶n lý vµ ®a ra nh÷ng quy ®Þnh cña çc c¬ quan qu¶n lý ph¸p luËt chø kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ çc quy ®Þnh. ChÝnh phñ ë çc níc thuéc khèi OECD ®ang cè g¾ng c¶i thiÖn qu¸ tr×nh qu¶n lý vµ thùc thi çc quy ®Þnh. §iÒu nµy lµ rÊt quan träng bëi lÏ nh×n chung nã gióp çc c¬ quan qu¶n lý ph¸p luËt ®¹t ®îc møc ®é tu©n thñ ph¸p luËt cao. Ho¹t ®éng qu¶n lý vµ ra quyÕt ®Þnh yÕu kÐm chÝnh lµ yÕu tè lµm t¨ng chi phÝ ®èi víi çc c«ng ty vµ ç nh©n. Sù phèi hîp gi÷a çc c¬ quan nhµ níc còng cÇn ph¶I ®îc c¶i thiÖn ®Ó t¹o ra sù æn ®Þnh, Ýt thay ®æi vÒ m«i trêng ph¸p lý.

63

LuËt doanh nghiÖp thèng nhÊt vµ LuËt ®Çu t chung dù kiÕn ban hµnh vµo cuèi n¨m 2005 cÇn ph¶i cÇn ph¶i dì bá ®îc çc rµo c¶n ph¸p lý ®èi víi viÖc ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD. Çc quy ®Þnh ph¶I t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng ®¨ng ký vµ lµm thñ tôc kinh doanh th«ng qua viÖc rµ so¸t l¹i çc giÊy phÐp kinh doanh, cung cÊp çc dÞch vô mét cöa, ®ång thêi c¶i thiÖn nguån th«ng tin vÒ çc yªu cÇu vµ thñ tôc ®¨ng ký còng ®ang lµ mét ho¹t ®éng cÇn u tiªn triÓn khai. Trong vÊn ®Ò nµy cÇn quan t©m ¸p dông kinh nghiÖm thµnh c«ng cña çc níc tiªn tiÕn trªn thÕ giíi.

§Ó c¶i thiÖn vµ hoµn thiÖn khung ph¸p lý nãi chung, còng nhkhung ph¸p lý ®èi víi ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD nãi riªng, cÇn ph¶i thêng xuyªn tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ luËt ph¸p. C«ng viÖc nµy cÇn giao cho Bé T ph¸p chñ tr×. ViÖc ®¸nh gi¸ luËt ph¸p nh»m t×m ra nh÷ng bÊt cËp trong hÖ thèng ph¸p lý ®Ó söa ®æi hoÆc bæ sung kÞp thêi, tµo ®iÒu kiÖn thuËn lîi nhÊt cho çc doanh nghiÖp ph¸t triÓn.

Tríc m¾t, trong n¨m 2005 vµ 6 th¸ng ®Çu n¨m 2006, tríc khi LuËt Doanh nghiÖp thèng nhÊt vµ LuËt §Çu t chung cã hiÖu lùc, cÇn söa ®æi hÖ thèng ph¸p lý vµ lo¹i bá nh÷ng rµo c¶n kh«ng hîp lý lµm c¶n trë çc doanh nghiÖp gia nhËp thÞ trêng hoÆc h¹n chÕ nhu cÇu ®èi víi sö dông çc DVPTKD. Çc biÖn ph¸p cÇn thùc hiÖn bao gåm: Thùc hiÖn ®Çy ®ñ ChØ thÞ sè 27/2003/CT-TTg cña Thñ tíng

ChÝnh phñ vÒ t¨ng cêng thùc hiÖn LuËt doanh nghiÖp, thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña DNVVN; cã nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý, söa ®æi, bæ sung çc quy ®Þnh hiÖn cã nh»m t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña çc dÞch vô vÒ t vÊn, ®µo t¹o, chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ quyÒn SHTT, çc dÞch vô vÒ kÕ to¸n, kiÓm to¸n...

Xem xÐt vµ lo¹i bá nh÷ng c¶n trë kh«ng hîp lý vÒ vÊn ®Ò chi phÝ ®èi víi viÖc sö dông çc dÞch vô bªn ngoµi bao gåm c¶ çc dÞch vô DVPTKD. Lo¹i bá hoÆc söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh bÊt

64

hîp lý dÉn ®Õn viÖc tuú tiÖn cña çc çn bé thuÕ trong viÖc ¸p lo¹i thuÕ vµ møc thuÕ.

Nªn ¸p dông møc thuÕ thÊp hoÆc miÔn thuÕ ®èi víi çc nhµ cung cÊp DVPTKD

2. X©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò çc nhµ cung cÊp DVPTKD chuyªn nghiÖp, cã chÊt lîng caoCã mét nguyªn lý phæ biÕn trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng:

Muèn b¸n ®îc hµng ho¸ th× ®iÒu ®Çu tiªn tèi quan träng lµ lo¹i hµng ho¸ ®ã ph¶i cã chÊt lîng cao, gi¸ c¶ hîp lý, phï hîp víi yªu cÇu cña ngêi tiªu dïng. DVPTKD lµ mét lo¹i hµng ho¸ ®Æc biÖt, qu¸ tr×nh cung cÊp vµ tiªu dïng x¶y ra ®ång thêi vµ chÊt lîng th-êng kh«ng thÓ hiÖn ngay lËp tøc sau khi sö dông. V× vËy chÊt l-îng cña DVPTKD thêng ®îc biÓu hiÖn th«ng qua nh÷ng chñ thÓ cung cÊp çc lo¹i dÞch vô nµy. NÕu çc nhµ cung cÊp cã tÝnh chuyªn nghiÖp cao vµ cã uy tÝn th× ®ã sÏ lµ ®iÒu kiÖn rÊt tèt ®Ó ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD. ChÝnh v× vËy Nhµ níc cÇn ph¶i cã çc gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch hîp lý ®Ó ph¸t triÓn ®éi ngò cung øng DVPTKD.

Kinh nghiÖm quèc tÕ cho thÊy, Nhµ níc vµ çc nhµ tµi trî chØ nªn ®ãng vai trß lµ ngêi xóc tiÕn çc DVPTKD, chø kh«ng nªn lµ ngêi trùc tiÕp cung cÊp çc lo¹i dÞch vô nµy. NÕu nh Nhµ níc ®øng ra trùc tiÕp tæ chøc cung cÊp çc laäi DVPTKD th× víi b¶n chÊt quan liªu cña m×nh, Nhµ níc sÏ kh«ng bao giê t¹o ra ®îc mét thÞ trêng DVPTKD ®Ých thùc vµ cã hiÖu qu¶, vµ còng kh«ng bao giê t¹o ®îc ®éi ngò çc nhµ cung cÊp dÞch vô cã chÊt lîng cao. Gi¶i ph¸p cho vÊn ®Ò nµy lµ Nhµ níc ph¶i khuyÕn khÝch, x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®éi ngò cung cÊp çc DVPTKD thuéc khu vùc t nh©n, vµ chÝnh ®éi ngò nµy sÏ cung cÊp DVPTKD cho çc DNN&V. Tuy nhiªn ë níc ta hiÖn nay, vai trß cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD thuéc khu vùc nhµ níc vÉn cßn ®ãng vai trß rÊt quan träng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi vïng s©u, vïng xa. Do vËy, viÖc thay thÕ çc nhµ cung cÊp quèc doanh b»ng çc nhµ cung cÊp t nh©n lµ c¶ mét qu¸ tr×nh, cÇn ph¶I cã nh÷ng bíc chuÈn bÞ chu ®¸o.

Víi t çch lµ ngêi xóc tiÕn DVPTKD, Nhµ níc ®Ò ra çc ch-¬cng tr×nh dµI h¹n ph¸t triÓn DVPTKD cho çc DNN&V, ®a ra çc

65

®Þnh híng ph¸t triÓn, khuyÕn khÝch, hç trî vµ lùa cho çc nhµ cung cÊp dÞch vô trªn c¬ së ®Êu thÇu ®Ó thùc hiÖn tèt nhÊt çc ch¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra.

§ång thêi Nhµ níc còng cÇn t¨ng cêng hç trî ®èi víi DVPTKD. ChÝnh phñ vµ çc nhµ tµi trî cÇn hç trî cho çc nhµ cung cÊp DVPTKD nh»m t¨ng cêng kh¶ n¨ng cung cÊp cña hä, ®Æc biÖt lµ trong çc lÜnh vùc nguån nh©n lùc, m¸y mãc, c«ng nghÖ, kü thuËt vµ kü n¨ng tiÕp thÞ... ®Ó hä cã thÓ ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu cña kh¸ch hµng.

CÇn tiÕp tôc ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ çc doanh nghiÖp nhµ níc vµ ¸p dông çc biÖn ph¸p ®a d¹ng ho¸ kh¸c, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc doanh nghiÖp nhµ níc hiÖn ®ang ®éc quyÒn cung cÊp DVPTKD.

Hµng n¨m, ChÝnh phñ th«ng qua çc tæ chøc vµ b»ng çc c¬ chÕ thÝch hîp cÇn ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD dùa trªn çc tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn ®· ®Æt ra. Dùa trªn ®¸nh gi¸ nµy ChÝnh phñ nªn lËp ra mét danh s¸ch çc nhµ cung cÊp ®¹t çc yªu cÇu cña çc kh¸ch hµng sö dông DVPTKD vµ sau ®ã hç trî cho çc nhµ cung cÊp ®Ó hä cã thÓ t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp DVPTKD cho çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNVVN.

Trong trêng hîp kh«ng cã çc nhµ cung cÊp trong níc, nªn cho phÐp çc ®¹i lý ®éc quyÒn kinh tiªu quèc tÕ ®îc phÐp cung cÊp çc dÞch vô tu©n thñ çc ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh; vµ ë nh÷ng vïng vµ khu vùc kh«ng cã çc nhµ cung cÊp ®Þa ph¬ng, cÇn cho phÐp çc ®¹i lý ®Æc quyÒn kinh tiªu quèc tÕ cung cÊp çc DVPTKD cho çc doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng.

ChÝnh phñ vµ çc nhµ tµi trî cÇn hç trî çc nhµ cung cÊp DVPTKD, ®Æc biÖt lµ çc nhµ cung cÊp DVPTKD cho çc DNVVN dùa trªn çc nguyªn t¾c mµ çc kh¸ch hµng DVPTKD cã thÓ lùa chän çc lo¹i h×nh dÞch vô dùa trªn nhu cÇu cña m×nh, lùa chän çc nhµ cung cÊp do ChÝnh phñ chØ ®Þnh (ngêi ®îc xem lµ ®¸p øng ®îc çc yªu cÇu cña ngêi sö dông), ®Æt ra thêi gian cung cÊp dÞch vô do chÝnh hä quyÕt ®Þnh. Sau khi çc kh¸ch hµng DVPTKD quyÕt ®Þnh mua çc dÞch vô, chÝnh phñ vµ çc nhµ tµi trî cÇn chi tr¶ mét phÇn chi phÝ cña dÞch vô ®ã. Qu¸ tr×nh nµy

66

cÇn ®îc ®¸nh gi¸ thêng xuyªn ®Ó çc nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn cã thÓ ®îc thay ®æi phï hîp theo çch hiÖu qu¶ nhÊt.

Nhµ níc cÇn ban hµnh NghÞ ®Þnh vÒ qu¶n lý vµ hç trî viÖc ph¸t triÓn DVPTKD nh»m thµnh lËp c¬ chÕ hîp t¸c, sö dông çc biÖn ph¸p hç trî hiÖn ®¹i vµ c¶i thiÖn hiÖu qu¶ vµ sù æn ®Þnh cña viÖc hç trî cña Nhµ níc ®èi víi thÞ trêng DVPTKD. Çc nhµ cung cÊp dÞch vô còng kh«ng nªn û l¹i vµo sù hç trî cña Nhµ níc mµ ph¶i nç lùc c¶i thiÖn chÊt lîng dÞch vô. Çc nhµ cung cÊp DVPTKD ph¶i ngµy cµng t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp DVPTKD vÒ çc khÝa c¹nh chÊt lîng, khèi lîng, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng ®µo t¹o çc nhµ qu¶n lý vµ ®µo t¹o qu¶n lý néi bé. CÇn ¸p dông hÖ thèng tiªu chuÈn chÊt lîng ISO 9000 ®èi víi qu¸ tr×nh cung cÊp dÞch vô nh»m t¹o ra nh÷ng dÞch vô cã chÊt lîng cao h¬n. Çc hiÖp héi kinh doanh vµ çc hiÖp héi ngµnh nghÒ cÇn x©y dùng çc nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh vÒ çc tiªu chuÈn chuyªn nghiÖp vµ çc ®¹o ®øc kinh doanh ®èi víi tæ chøc cña m×nh vµ tÊt c¶ çc thµnh viªn ph¶i tu©n thñ çc nguyªn t¾c vµ quy ®Þnh ®ã. Th«ng qua viÖc tæ chøc çc kho¸ ®µo t¹o vµ çc ho¹t ®éng kh¸c cña çc tæ chøc nµy sÏ khuyÕn khÝch çc thµnh viªn cña hä c¶i thiÖn chÊt lîng cña m×nh. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy sÏ lµm t¨ng uy tÝn cña çc nhµ cung cÊp DVPTKD còng nh t¨ng lßng tin cña çc kh¸ch hµng sö dông DVPTKD ®Ó lµm t¨ng sè lîng doanh nghiÖp sÏ sö dông DVPTKD trong t¬ng lai.

3. T¨ng cêng kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ ®iÒu kiÖn tiÕp cËn cña çc DNN&V ®èi víi DVPTKDThÞ trêng DVPTKD kh«ng thÓ cã sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ nÕu

nh kh«ng cã sù tham gia tÝch cùc cña çc DNN&V, víi t çch lµ bªn mua, nh÷ng ngêi sö dông. Nh phÇn trªn ®· tr×nh bµy, kÕt qu¶ kh¶o s¸t cho thÊy kh«ng nhiÒu çc DNTN ®· hoÆc sÏ sö dông çc dÞch vô kinh doanh do cha cã nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ vai trß vµ tÇm quan träng cña DVPTKD. Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy cã nhiÒu, nhng cã lÏ nguyªn nh©n quan trong nhÊt lµ do yÕu kÐm tõ kh©u tuyªn truyÒn, gi¶i thÝch, qu¶ng b¸ tõ phÝa Nhµ níc, çc nhµ tµI trî vµ çc tæ chøc cung cÊp dÞch vô.

NhiÒu DNN&V cha bao giê nghe nãi vÒ çc DVPTKD. Hä xem çc dÞch vô kinh doanh lµ "chuyªn m«n". V× vËy, viÖc sö dông çc dÞch vô nµy kh«ng ®îc xem lµ cÇn thiÕt cho dï trong kinh

67

doanh ngµy nay nh÷ng dÞch vô naú lµ rÊt phæ biÕn vµ phï hîp. Cã mét thùc tÕ lµ nh÷ng ngêi sö dông còng gÆp ph¶i khã kh¨n khi hä quyÕt ®Þnh sö dông nh÷ng dÞch vô nµy. Trong mét chõng mùc nµo ®ã, ®iÒu nµy lµ do çc doanh nghiÖp cã kh«ng ®ñ kiÕn thøc hoÆc sù chØ dÉn ®Ó lùa chän çc dÞch vô vµ ®èi t¸c ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng cña viÖc cung øng dÞch vô . §ång thêi cã Ýt çc dÞch vô cã chÊt lîng tèt s½n cã. V× vËy, sù ¸p ®Æt g¸nh nÆng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt lªn çc doanh nghiÖp sö dông dÞch vô trë thµnh phæ biÕn. Mét vµi doanh nghiÖp lµ x¬ng sèng trong viÖc cung cÊp çc dÞch vô . Mét sè kinh nghiÖm cho thÊy nhu cÇu cña doanh nghiÖp rÊt Ýt khi ®îc ®¸p øng ®Çy ®ñ.

Çch nghÜ cò vµ çc vÊn ®Ò thiÕu niÒm tin cÇn ph¶i ®îc t¸i kiÓm tra vµ khÝch lÖ nh÷ng ho¹t ®éng ®Ó c¶i thiÖn nhËn thøc cña çc doanh nghiÖp. Nh÷ng nç lùc ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng vµ gi¶i quyÕt ç vÊn ®Ò liªn quan ®Õn gi¸ cña viÖc cung cÊp çc dÞch vô lµ cã gi¸ trÞ. Tuy nhiªn, chØ nh÷ng ngêi cung cÊp sÏ kh«ng thÓ mang l¹i mét sù thay ®æi nhanh chãng. Sù can thiÖp trùc tiÕp vµ sù hç trî cña ba nh©n tè quan träng: chÝnh phñ/cÊp bé, ®¹i diÖn cña çc doanh nghiÖp t nh©n, vµ nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô cã vai trß quyÕt ®Þnh trong ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD. Nh»m thóc ®Èy sù trao ®æi ý kiÕn gi÷a ba nh©n tè nµy, nªn cã mét sè héi th¶o, ë ®ã bµn ®Õn vµ lµm râ vai trß cña dÞch vô kinh doanh ®èi víi khu vùc kinh tÕ nµy. Bªn c¹nh ®ã mét ch¬ng tr×nh hµnh ®éng còng cÇn ®îc ph¸c th¶o. Ch¬ng tr×nh nµy cÇn híng tíi môc tiªu n©ng cao nhËn thøc vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn th«ng tin cho çc DNN&V ë níc ta vÒ çc DVPTKD. Sau ®©y lµ mét sè ho¹t ®éng cÇn ®îc triÓn khai:- Nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô kinh doanh hîp t¸c víi çc c¬

quan nhµ níc cã thÓ tæ chøc nh÷ng kho¸ ®µo t¹o miÔn phÝ, nh÷ng buæi häp vµ héi th¶o thµnh tõng ®ît, mçi ®ît bµn ®Õn Ých lîi cña mét dÞch vô.

- Çc c¬ quan nhµ níc cÊp bé vµ cÊp tØnh cã thÓ ph©n ph¸t nh÷ng tê r¬i cho çc doanh nghiÖp, trong ®ã lîi Ých cña mçi dÞch vô vµ th«ng tin vÒ ngêi cung cÊp tiÒm n¨ng ®îc giíi thiÖu râ. Mét trong sè nh÷ng øng viªn tiÒm n¨ng cña c«ng viÖc ®ã lµ çc Së KÕ ho¹ch vµ §Çu t c¬ quan nµy cã thÓ thêng xuyªn liªn

68

hÖ víi çc doanh nghiÖp t nh©n ë ®Þa ph¬ng m×nh7. Tõ phÝa nh÷ng nhµ cung cÊp, çc ho¹t ®éng marketing vÒ lîi Ých cña çc dÞch vô nªn ®îc tiÕn hµnh. Th«ng ®iÖp marketing göi tíi kh¸ch hµng nªn chØ râ vÒ gi¸ c¶, nhËn diÖn râ nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña nhµ cung cÊp. B¸o chÝ, tivi, vµ Internet lµ nh÷ng lùa chän kh¸c ®Ó phæ biÕn th«ng tin, ë ®ã nhËn diÖn râ çc nhµ cung cÊp vµ çch liªn hÖ víi hä ë tïng lÜnh vùc. Bªn c¹nh viÖc lµm gióp t¨ng cêng sù nhËn thøc vÒ çc dÞch vô kinh doanh, nh÷ng lo¹i th«ng tin nµy cßn gióp çc doanh nghiÖp lùa chän ngêi cung øng. ChÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng çc tØnh cã thÓ cung cÊp nh÷ng chØ dÉn cho çc DNTN vÒ çch tiÕp cËn nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô trong õng lÜn vùc kinh doanh cô thÓ.

- Víi t çch lµ ngêi xóc tiÕn DVPTKD, Nhµ níc còng nªn thiÕt lËp th«ng tin vÒ çc nhµ cung cÊp DVPTKD hiÖn cã trªn thÞ trêng, cung cÊp th«ng tin miÔn phÝ cho çc DNN&V ®Ó hä cã ®iÒu kiÖn lùa chän chÝnh x¸c ngêi cung øng dÞch vô phï hîp. NÕu cã thÓ chÝnh phñ nªn hîp t¸c víi çc tæ chøc hç trî khèi doanh nghiÖp t nh©n x©y dùng mét trang web giíi thiÖu vÒ dÞch vô kinh doanh cho çc DNTN. Trang web sÏ ®¨ng t¶i nh÷ng th«ng tin vÒ ®Þa chØ cña çc tæ chøc cung cÊp dÞch vô hç trî doanh nghiÖp vµ çc c«ng ty cung cÊp dÞch vô kinh doanh ë ViÖt Nam vµ nh÷ng chØ dÉn ®Ó t×m kiÕm. Trang web còng cã thÓ tæ chøc nh÷ng héi ®µm hai chiÒu. Nh÷ng kú väng cña ngêi sö dông vÒ dÞch vô kinh doanh sÏ lµ nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho nh÷ng nhµ cung cÊp lµ rót ng¾n kho¶ng çch gi÷a ngêi cung cÊp vµ ngêi sö dông dÞch vô.

- §Ó thu hÑp kho¶ng çch vÒ th«ng tin vµ sù quan hÖ, mét trung t©m kinh doanh cô thÓ cña mét ngµnh nªn ®îc thµnh lËp. Vai trß cña trung t©m nµy lµ cung cÊp sù chØ dÉn cho çc DNN&Vtrong mét ngµnh cô thÓ víi møc gi¸ u ®·i. Khi ngµnh c«ng nghiÖp dÞch vô kinh doanh ë ViÖt Nam cha ®¹t ®îc tiªu chuÈn nh yªu cÇu, nh÷ng trung t©m kiÓu nh thÕ nµy sÏ trë nªn h÷u Ých ®èi víi çc doanh nghiÖp sö dông dÞch vô . Nh÷ng th«ng tin vÒ kinh nghiÖm cña ngêi cung cÊp, nh÷ng nhËn xÐt

7 Çc DNTN ë ®Þa ph¬ng cã nhËn xÐt tèt vÒ Së KH vµ §T vµ gÆp gî hä khi cÇn sù gióp ®ì 69

cña kh¸ch hµng ®· sö dông, nh÷ng ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña nhµ cung cÊp, gi¸ c¶ cña dÞch vô lµ nh÷ng thø mµ trung t©m nªn quan t©m trong ho¹t ®éng cña m×nh. Trung t©m còng sÏ thóc ®Èy çc c¬ quan nhµ níc ë ®Þa ph¬ng ®Ó ®¶m b¶o r»ng çc doanh nghiÖp cã thÓ cã ®îc th«ng tin mét çch kÞp thêi vµ cã ®é tin cËy cao.

- Cïng víi nh÷ng viÖc lµm trªn, nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng thanh to¸n cho çc DNN&V khi sö dông DVPTKD, khuyÕn khÝch çc doanh nghiÖp b¾t ®Çu sö dông dÞch vô , mét sè dÞch vô nªn ®îc cung cÊp miÔn phÝ thêi gian ®Çu víi trî cÊp cña chÝnh phñ. Nh÷ng nhµ cung cÊp kh¸c cã thÓ chÞu lç. ChØ b»ng çch thÓ hiÖn sù ®ãng gãp v« gi¸ cña çc dÞch vô tíi sù ho¹t ®éng cña çc doanh nghiÖp th× lßng tin cña çc doanh nghiÖp víi çc dÞch vô míi ngµy ®îc cïng cè. Mét khi tÇm quan träng vµ t¸c dông cña çc dÞch vô ®îc hiÓu râ, sÏ cã ®ñ nhu cÇu ®Ó bï ®¾p nh÷ng thua lç tríc ®ã.

- Sù ®a d¹ng vµ phæ biÕn çc dÞch vô vÉn lµ nh÷ng c¶n trë ®èi víi viÖc sö dông çc dÞch vô kinh doanh cña çc DNN&V. ChÝnh phñ hoÆc tæ chøc hç trî khèi t nh©n nªn thµnh lËp çc nhãm t vÊn ngµnh, ë ®ã çc chuyªn gia trong lÜnh vùc cã thÓ tham gia. Çc chuyªn gia sÏ cã c¬ héi ®Ó chia sÎ kinh nghiÖm víi çc DNN&V. Bªn c¹nh ®ã, nhãm t vÊn cã thÓ cung cÊp cho çc DNN&V nh÷ng th«ng tin h÷u Ých th«ng qua mét sè khoa ®µo t¹o. Nh÷ng nguêi tr¶ lêi pháng vÊn gîi ý r»ng chÝnh phñ nªn x©y dùng mét c¬ chÕ ®Ó khuyÕn khÝch çc chuyªn gia trong nh÷ng ngµnh kh¸c nhau tham gia çc ho¹t ®éng ph¸t riÓn nguån nh©n lùc.

- CÇn x©y dùng mét c¬ chÕ ®èi t¸c dµi h¹n trong tõng ngµnh nªn ®îc x©y dùng gi÷a mét bªn lµ çc DNN&Vvµ bªn kia lµ nh÷ng nhµ cung cÊp dÞch vô trong nh÷ng n¨m s¾p tíi. C¬ chÕ nµy cã thÓ cho phÐp ngêi cung c©p vµ ngêi sö dông biÕt ®Õn nhau tèt h¬n, ®iÒu nµy cßn gióp cho nh÷ng nhµ cung cÊp cã thÓ t¹o ra nh÷ng dÞch vô chuyªn m«n tèt h¬n. §èi víi çc doanh nghiÖp, cã chÕ nµy gióp tiÕt kiÖm thêi gian vµ tiÒn b¹c trong viÖc ®¸nh gi¸ chÊt lîng çc dÞch vô .

70

- HiÖn t¹i, kh«ng cã c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt çc ho¹t ®éng cña çc nhµ cung cÊp dÞch vô trong nh÷ng ngµnh kh¸c nhau. Mét hiÖp héi çc nhµ cung cÊp dÞch vô kinh doanh nªn ®îc thµnh lËp. Nã nªn ®îc tæ chøc vµ tham gia bëi çc chuyªn gia t vÊn cã uy tÝn. Cã chÕ nµy sÏ gióp cho ngµnh ho¹t ®éng tèt h¬n vµ chÊt l-îng dÞch vô ®îc n©ng cao h¬n.

- §Ó kiÓm so¸t ®îc gi¸, trong nh÷ng t×nh huèng mµ dÞch vô lµ h÷u Ých ®èi víi çc DNN&V, vµ gi¸ vÊn cßn lµ cao, th× mé chÝnh s¸ch/c¬ chÕ khuyÕn khÝch vÒ gi¸ nªn ®îc x©y dùng vµ ®iÒu tiÕt bëi nhµ níc. Nh÷n khuyÕn khÝch cã thÓ híng ®Õn mét vµi nhãm cô thÓ trong sè çc DNN&V. Hay mét gi¶i ph¸p kh¸c, ®ã lµ nh÷ng ngêi cung cÊp dÞch vô cã thÓ x©y dùng mét chÝnh s¸ch gi¸ kh¸c biÖt ®èi víi çc khu vùc kinh tÕ kh¸c nhau, ph¹m vi vµ quy m« kh¸c nhau.

Nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng thanh to¸n cña çc DNN&V khi sö dông çc DVPTKD, còng nh t¹o ®iÒu kiÖn thuÇn lîi cho çc DNN&V tiÕp cËn çc lo¹i h×nh dÞch vô, cÇn chñ ý n©ng cao vai trß cña çc tæ chøc liªn kÕt vµ çc hiÖp héi doanh nghiÖp. Çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ DNN&V cÇn ®îc th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ çc hiÖp héi vµ tæ chøc vµ nh÷ng g× çc ®¬n vÞ nµy cã thÓ lµm cho çc doanh nghiÖp. Mét khi ho¹t ®éng cña çc hiÖp héi/tæ chøc cha ®îc phæ biÕn tèt tíi çc doanh nghiÖp, çc doanh nghiÖp sÏ cã mét sù hiÓu biÕt ®óng ®¾n vÒ çc tæ chøc vµ hiÖp héi, vµ do v©y çc DNN&V sÏ tÝch cùc ®¨ng ký ®Ó trë thµnh thµnh viªn cña çc tæ chøc/ hiÖp héi ®ã.

71

KÕt luËnNíc ta ®ang bíc vµ thêi kú ph¸t triÓn míi víi nhiÒu c¬ héi vµ

kh«ng Ýt th¸ch thøc. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ lµ nh÷ng xu thÕ ph¸t triÓn kh«ng thÓ ®¶o ngîc, muèn héi nhËp thµnh c«ng cÇn ph¶i cã sù cè g¾ng, nç lùc chung cña toµn ®Êt níc, cña çc ChÝnh phñ lÉn çc doanh nghiÖp vµ çc tæ chøc/ hiÖp héi doanh nghiÖp. Trong rÊt nhiÒu gi¶i ph¸p ®Ó gióp çc doanh nghiÖp, ®Æc biÖt lµ çc DNN&V, n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña m×nh th× cã thÓ coi ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p ®ét ph¸.

Qua ph©n tÝch ë çc phÇn trªn ®©y, cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD cã vai trß v« cïng quan träng vµ cã ý nghÜa ®Æc biÖt, lµ mét trong nh÷ng c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng vµ søc c¹nh tranh cña çc DNN&V. Ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD lµ tÊt yÕu kh¸ch quan, kh«ng chØ cã lîi cho çc DNV&N, mµ cßn cho c¶ çc doanh nghiÖp lín, còng nh toµn bé nÒn kinh tÕ.

ThÞ trêng DVPTKD ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn ë ViÖt Nam vµ ®· cã vai trß nhÊt ®Þnh trong kÕt nèi gi÷a ngêi sö dông vµ ngêi cung cÊp dÞch vô. MÆc dï vËy vÉn cßn rÊt nhiÒu yÕu tè k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lo¹i thÞ trêng rÊt quan träng nµy, ®ßi hái chóng ta ph¶i t×m biÖn ph¸p th¸o gì. ViÖc thùc hiÖn ®Ò tµi “ThÞ trêng DVPTKD ë ViÖt Nam – Thùc tiÔn, çc vÊn ®Ò vµ gi¶i ph¸p” chÝnh lµ ®Ó gãp phÇn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.

§Ò tµi nµy ®· hoµn thµnh ®îc nh÷ng môc tiªu chñ yÕu sau ®©y:- Tr×nh bµy mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ lý luËn x©y dùng vµ

ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD, nªn lªn kh¸i niÖm, çc yÕu tè t¸c ®éng ®Õn lo¹i thÞ trêng nµy, tr×nh bµy kinh nghiÖm cña mét sè quèc gia trªn thÕ giíi vÒ ph¸t triÓn dÞch vô ®â trî kinh doanh cho çc DNN&V.

- Th«ng qua kÕt qu¶ cña mét sè cuéc ®iÒu tra x· héi häc ®Ó trinhd bµy tæng quan thùc tr¹ng ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD

72

ë níc ta hiÖn nay. Ph¸t hiÖn çc víng m¾c, c¶n trë sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD c¶ vÒ phÝa cÇu – ngêi sö dông dÞch vô, vµ cung – ngêi cung cÊp dÞch vô. §ång thêi nªu lªn nh÷ng khiÕm khuyÕt trong hÖ thèng ph¸p lý hiÖn hµnh ®èi víi ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD.

- Nªu lªn mét quan ®iÓm ®Þnh híng cho viÖc x©y dùng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ, ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng DVPTKD nh n©ng cao nhËn thøc cho çc DNN&V, hoµn thiÖn hÖ thèng ph¸p lý ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD, thiÕt kÕ vµ triÓn khai çc ch¬ng tr×nh hç trî doanh nghiÖp…

Nhãm ®Ò tµi ®· cã cè g¾ng nhng do h¹n chÕ vÒ nhiÒu mÆt cho nªn ®Ò tµi nµy vÉn cßn nhiÒu néi dung vÒ ph¸t triÓn thÞ tr-êng DVPTKD cha ®îc nghiªn cøu thÊu ®¸o, ®Æc biÖt lµ viÖc tæ chøc hÖ thèng cung cÊp DVHTKD vµ thiÕt kÕ çc ch¬ng tr×nh môc tiªu hç trî cho sù ph¸t triÓn cña çc DNN&V. Trong thêi gian tíi, nh÷ng néi dung nµy rÊt cÇn ®îc nghiªn cøu tiÕp ®Ó cã nh÷ng ®Ò xuÊt cô thÓ.

Tuy cßn nh÷ng khiÕm khuyÕt nhÊt ®Þnh, nhng chóng t«i còng hy väng ®Ò tµi ®· ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra ban ®Çu, ®ãng gãp ®îc phÇn nhá cho viÖc nghiªn cøu x©y dùng ban hµnh chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ph¸t triÓn thÞ trêng DVPTKD, hç trî cã hiÖu qu¶ cho çc DNN&V ë níc ta ®Ó thóc ®Èy khu vùc nµy ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong thêi gian tíi. Chóng t«i mong muèn nhËn ®îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó hoµn thiÖn vµ n©ng cao chÊt lîng ®Ò tµi./.

73

Tµi liÖu tham kh¶o1- §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn ®¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX,

NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ néi, 2001, 352 tr.2- §ç §øc §Þnh, Kinh nghiÖm vµ cÈm nang ph¸t triÓn xÝ nghiÖp võa vµ nhá ë

mét sè níc trªn thÕ giíi, NXB Thèng kª, Hµ néi, 1999, 331 tr.3- Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t - UNIDO, B¸o ço nghiªn cøu hoµn thiÖn chÝnh s¸ch

kinh tÕ vÜ m« vµ ®æi míi çc thñ tôc hµnh chÝnh nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña çc DNV&N ViÖt Nam, Hµ néi, 1999, 136 tr.

4- LuËt C«ng ty vµ LuËt Doanh nghiÖp t nh©n (1991)5- LuËt Doanh nghiÖp (1999) vµ çc v¨n b¶n híng dÉn6- LuËt Doanh nghiÖp nhµ níc (1995) vµ çc v¨n b¶n híng dÉn 7- LuËt Th¬ng m¹i vµ çc v¨n b¶n híng dÉn 8- KÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 2002 t¹i 11 tØnh, thµnh phè do CIEM

phèi hîp víi MPDF vµ IFC thùc hiÖn.9- Héi th¶o quèc tÕ vÒ ph¸t triÓn DVPTKD t¹i Hµ Néi, n¨m 2000.10- B¸o ço nghiªn cøu vÒ "M«i trêng ph¸p lý cho dÞch vô ph¸t triÓn kinh

doanh t¹i ViÖt Nam" do ViÖn Nghiªn cøu qu¶n lý kinh tÕ Trung ¬ng, C«ng ty Vision&Associates thùc hiÖn víi sù tµi trî cña GTZ, 11/2003.

11- Chuyªn kh¶o vÒ DÞch vô ph¸t triÓn kinh doanh, Mary McVay vµ Alexandra Overy Miehlbradt thùc hiÖn víi sù tµi trî cña Swisscontact, ILO. Héi th¶o thêng niªn lÇn thø 2 t¹i Turin, Italy, 10-14/9/2001.

12- Guide to Market Assessment for BDS Program Design, International Labour Organization, Aprill, 2001.

13- Business Development Services in Vietnam, A Study to assess the Market for BDS among 1200 SMEs in Hanoi, Ho Chi Minh city, Da Nang, Hai Phong, Dong Nai vµ Binh Duong,

14- NghÞ ®Þnh sè 87/2002/N§-CP ngµy 05/12/2002 vÒ ho¹t ®éng cung øng vµ sö dông dÞch vô t vÊn

15- LuËt Ph¸ s¶n Doanh nghiÖp n¨m 1993 vµ LuËt Ph¸ s¶n n¨m 200416- NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§-CP ngµy 23/11/2001 cña ChÝnh phñ VÒ trî

gióp ph¸t triÓn doanh nghiÖp nhá vµ võa17- NguyÔn §×nh Cung, TrÇn Kim Hµo, Lª ViÕt Th¸i, Doanh nghiÖp võa vµ

nhá, hiÖn tr¹ng vµ nh÷ng kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p, Hµ néi, 2000,126 tr.18- Phßng Th¬ng m¹i vµ C«ng nghiÖp ViÖt Nam, Héi Th¶o vÒ xóc tiÕn vµ

ph¸t triÓn thÇu phô C«ng nghiÖp, Hµ néi, 1999, 55 tr.

74

19- QuyÕt ®Þnh sè 132/2000/Q§ - TTg cña Thñ tíng ChÝnh phñ ngµy 24 th¸ng 11 n¨m 2000 vÒ mét sè chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ngµnh nghÒ n«ng th«n

Phô lôc

Phô lôc 1: NhËn thøc cña doanh nghiÖp vÒ c«ng dông cña dÞch vô vµ çc nhµ cung cÊp dÞch vô (KÕt qu¶ ®iÒu tra doanh nghiÖp n¨m 2002)

a. Cung cÊp th«ng tin C«ng dông: Nh÷ng ý kiÕn tr¶ lêi cña çc doanh nghiÖp thuéc

c¶ hai khèi nhµ níc vµ t nh©n ®Òu c«ng nhËn cã nhu cÇu vÒ th«ng tin c¬ b¶n. Nh÷ng v¨n b¶n vµ nh÷ng thay ®æi vÒ luËt ph¸p ®îc cung cÊp thêng xuyªn ®îc coi lµ vÊn ®Ò quan t©m ®Çu tiªn cña cµ hai nhãm. Víi mét th«ng tin cô thÓ, çc DNNN thßng chØ tËp trung vµo nh÷ng sè liÖu cô thÓ vÒ thÞ trêng thÕ giíi vµ c«ng nghÖ cña mét ngµnh cô thÓ. Çc DNTN thêng cã khuynh h-íng t×m kiÕm nh÷ng th«ng tin cô thÓ h¬n. Hä quan t©m ®Õn sè liÖu vÒ thÞ trêng vµ th¬ng m¹i nh: nhËn diÖn nh÷ng ngêi mua ë ®Þa ph¬ng, nh÷ng kh¸ch hµng níc ngoµi, nh÷ng ®èi t¸c tiÒm n¨ng, gi¸, t×nh tr¹ng hîp ®ång, danh s¸ch kh¸ch hµng, ph¹m vi vµ chÝnh s¸ch cña kh¸ch hµng, chÊt lîng s¶n phÈm, nguån cung cÊp vµ nhu cÇu thÞ trêng. Mét sè Ýt çc DNTN tham chiÕu ®Õn çc sè liÖu ®Æc biÖt, nh÷ng chØ sè th«ng kª vÒ thÞ trßng vµ s¶n phÈm, ngµnh, vµ çc tµi liÖu kü thuËt. Cã mét vµi ý kiÕn bÊt ®ång vÒ th«ng tin cô thÓ. Çc nhµ qu¶n trÞ trëng t nh©n cã thÓ t×m hiÓu vÒ nhu cÇu thÞ trêng tong ®èi tèt víi nh÷ng th«ng tin cô thÓ nhng hä l¹i kh«ng thÝch tr¶ lêi vµ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu ®ã

Ngêi cung cÊp: víi nh÷ng th«ng tin nÒn t¶ng çc DNNN th-¬ng tham chiÕu ®Õn çc Ên phÈm, t¹p chÝ vµ Ýt khi nãi ®Õn çc h·ng t vÊn t nh©n còng nh çc c¬ quan cña nhµ níc cung cÊp dÞch vô t vÊn. Cã lÏ çc b¸o vµ t¹p chÝ ®Þa ph¬ng thêng gióp cho çc nhµ qu¶n trÞ trëng nhµ níc ®îc th«ng b¸o kh¸ tèt vÒ çc chÝnh s¸ch vµ nh÷ng thay ®æi hµng ngµy. Nh÷ng chÝnh s¸ch míi cña chÝnh phñ cã thÓ ®îc th«ng b¸o trªn b¸o chÝ, nhê vËy çc nhµ qu¶n lý cña DNNN cã thÓ n¾m b¾t kÞp thêi nh÷ng thay ®æi vÒ chÝnh s¸ch. §èi víi nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc khèi t nh©n tivi, b¸o,

75

t¹p chÝ, dÞch vô 1080 vµ internet ®îc dïng còng nhiÒu nh çc c¬ quan nhµ níc vµ çc h·ng t vÊn t nh©n.

§èi víi mét th«ng tin cô thÓ, çc DNNN tham chiÕu ®Õn mét nguån nhÊt ®Þnh nh çc hiÖp héi vµ çc tæ chøc. Çc DNTN coi kªnh "liªn hÖ t nh©n" lµ mét nguån cung cÊp th«ng tin kh¸c bªn c¹nh çc tæ chøc, çc hiÖp héi, vµ çc ch¬ng tr×nh quèc tÕ. Nh÷ng kh¸ch hµng, ®èi t¸c, b¹n bÌ, nh÷ng nhµ t vÊn ®éc lËp, çc quan chøc vµ nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc biÖt thêng lµ nh÷ng lùa chän kh¸c cña çc DNTN.

Çc h·ng t vÊn t nh©n vµ nh÷ng nguån dÞch vô kh«ng chÝnh thøc kh¸c kh«ng ®îc ®Ò cËp ®Õn bëi çc DNNN. Çc DNNN thêng Ýt tin tëng vµo hai nguån nµy vµ cho r»ng chóng cã ®é chÝnh x¸c vµ tin cËy thÊp (lu ý ®Õn møc ®é tin cËy cña sè liÖu thèng kª nãi chung ë ViÖt nam). Còng vËy nh÷ng nguån th«ng tin nµy thêng lµ kh¸ tèn kÐm ®èi víi çc DNNN. MÆt kh¸c, ®èi v¬Ý çc DNTN viÖc liªn hÖ v¬Ý nh÷ng nguån nµy bao gåm c¶ nh÷ng c¬ quan nhµ níc thêng gióp hä çc sè liÖu vµ nh÷ng mèi quan hÖ l©u dµi.

b. DÞch vô t vÊnC«ng dông: Nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc khu vùc t nh©n dïng

dÞch vô nµy trong çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn kü thuËt/chÕ t¹o. X©y dùng, kiÕn tróc, d©y chuyÒn s¶n xuÊt, hÖ thèng qu¶n lý chÊt lîng dÞch vô, thiÕt kÕ kü thuËt, çc dù ¸n x©y dùng vµ y tÕ lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ dÞch vô t vÊn thêng ®îc dïng ®Õn. Nh÷ng dÞch vô t vÊn kh¸c trong qu¶n trÞ kinh doanh nh qu¶n trÞ doanh sè vµ gi¸, ph©n phèi, chiÕn lîc marketing vµ khuyÕn m·i, qu¶n lý nh©n sù , kÕ to¸n, qu¶n trÞ hoÆc lùa chän vµ ®Þnh vÞ c¬ së s¶n xuÊt vµ lùa chän h×nh thøc doanh nghiÖp phï hîp lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ çc DNTN Ýt khi cÇn tíi dÞch vô t vÊn. Çc DNNN kh«ng sö dông dÞch vô t vÊn trong nh÷ng lÜnh vùc ®ã. C«ng nghÖ vµ kü thuËt, nguyªn vËt liÖu, qu¶n trÞ chÊt lîng theo tiªu chuÈn ISO, nh÷ng vÊn ®Ò kü thuËt chuyªn m«n, thuÕ, tµi chÝnh vµ c«ng nghÖ th«ng tin lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ hä quan t©m khi nghÜ ®Õn çc dÞch vô t vÊn.

76

Nhµ cung cÊp: th«ng thêng, çc c«ng ty ty t vÊn kü thuËt (nhµ níc hay t nh©n) vµ nh÷ng trêng d¹y nghÒ hay kü thuËt chuyªn ngµnh lµ nh÷ng lÜnh vùc mµ çc DNNN & DNTN ®Òu cÇn çc dÞch vô t vÊn. Çc hiÖp héi/ çc tæ chøc vµ nh÷ng trêng ®¹i häc ®¬c chän ®Ó cung cÊp dÞch vô t vÊn vÒ çc lÜnh vùc qu¶n trÞ kinh doanh. TÊt nhiªn, nh÷ng kü s trëng hoÆc nh÷ng nhµ t vÊn t nh©n cung cÊp çc lo¹i dÞch vô t vÊn cho c¶ çc DNNN & DNTN.

c. DÞch vô marketingC«ng dông: Çc DNTN tham chiÕu çc dÞch vô marketing ®Ó

qu¶ng ço. Ph©n phèi nh÷ng tê r¬i, tê gÊp, thiÕt kÕ nh÷ng tê r¬i, göi th ®i, thuª mÆt b»ng ®Ó dùng b¶ng qu¶ng ço, qu¶ng ço trªn çc ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vµ hç trî th¬ng m¹i lµ nh÷ng çch th«ng thêng mµ çc DNTN nãi tíi kh hä sö dông çc dÞch vô marketing. Çc DNNN, kh«ng gièng nh vËy, tiÕn hµnh qu¶ng ço trªn tivi vµ b¸o chÝ vµ çc héi trî th¬ng m¹i. Nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµ quan träng ®èi víi çc doanh nghiÖp ViÖt nam v× ë ViÖt Nam çc doanh nghiÖp thêng ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ giíi thiÖu s¶n phÈm trªn thÞ trêng tríc, nhê ®ã çc doanh nghiÖp biÕt ®îc liÖu ngêi tiªu dïng cã thùc sù cÇn ®Õn s¶n phÈm ®ã kh«ng. Nh÷ng ph¬ng ¸n lµm marketing nh nghiªn cøu marketing, thö nghiÖm nh·n hiÖu vµ bao b× thêng Ýt ®îc tiÕn hµnh. ViÖc ®îc giíi thiÖu çc ®èi t¸c lµm ¨n bëi çc c¬ quan cña chÝnh phñ cóng ®îc mét sè Ýt çc nhµ qu¶n trÞ trëng nh¾c ®Õn khi nãi vÒ çc dÞch vô marketing. Tuy nhiªn, rÊt n¹c nhiªn lµ thËt Ýt nh÷ng ngêi tr¶ lêi nãi ®Õn c«ng dông cña trang web vµ Internet.

Ngêi cung cÊp: Çc DNTN thêng thuª çc doanh nghiÖp tnh©n kh¸c ë ViÖt Nam thiÕt kÕ cuèn sæ giíi thiÖu vÒ doanh nghiÖp m×nh. §Ó qu¶ng ço vµ khuyÕch tr¬ng b¸n, c¶ çc DNNN vµ DNTN ®Òu sö dông dÞch vô 1080, b¸o chÝ vµ TV, çc c«ng ty triÓn l·m, vµ ®«i khi lµ çc DNNN cã mÆt b»ng qu¶ng ço cho thuª. Cïng víi sù giíi thiÖu cña çc c¬ quan chÝnh quyÒn, nh÷ng çch kh¸c nh giíi thiÖu bëi çc ®¹i lý, ®èi t¸c, vµ "c©u cöa miÖng" thßng ®îc dïng trong marketing lµ mét ngêi cÇn lu«n hi väng v× ®a sè çc ç nh©n vµ doanh nghiÖp ViÖt Nam vÉn tin tëng nhiÒu h¬n vµo nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc biÖt vµ çc kªnh riªng. Çc cuéc

77

pháng vÊn cho thÊy çc DNTN cã vÎ sö dông c¶ çc kªnh cña chÝnh phñ vµ çc kªnh kh«ng chÝnh thøc ®Ó gi¬Ý thiÖu m×nh, trong khi ®ã, çc DNNN l¹i chØ nãi ®Õn çc kªnh kh«ng chÝnh thøc.

d. Trî gióp qu¶n trÞ hÖ thèng th«ng tin (MIS) vµ dÞch vô IT C«ng dông: Nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc c¶ khu vùc nhµ níc vµ t nh©n ®Ò kh«ng cã nh÷ng kh¸c biÖt khi nãi vÒ c«ng dông cña dÞch vô IT. §a sè hä nãi cÇn phÇn mÒm cho nhiÒu môc ®Ých. Cung cÊp thiÕt bÞ, b¶o hµnh b¶o dìng, vµ söa ch÷a lµ nh÷ng dÞch vô mµ c¶ hai nhãm ®Òu cÇn ®Õn. Cã Ýt h¬n sè ngêi tr¶ lêi thuéc c¶ hai nhãm thÓ hiÖn hä cã nhu cÇu dÞch vô qu¶n trÞ m¹ng néi bé, thiÕt kÕ vµ qu¶n lý trang web. Kh«ng ai trong sè çc nhµ qu¶n trÞ trëng nãi ®Õn MIS.

Ngêi cung cÊp: Nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc c¶ khu vùc nhµ níc vµ t nh©n vÒ c¬ b¶n sö dông dÞch vô cña c¶ çc c«ng ty IT t nh©n vµ nhµ níc, nhng çc c«ng ty t nh©n ®îc yªu thÝch h¬n. Nh÷ng ngêi tr¶ lêi cã vÎ hoµi nghi vÒ th¸i ®é vµ dÞch vô kh¸ch hµng cña çc c«ng ty IT nhµ níc. Nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc c¶ hai khu vùc ®Òu Ýt ®Ò cËp ®Õn dÞch vô cña çc chuyªn gia vµ kü s IT do hä tù tuyÓn dông.

e. Çc dÞch vô tµi chÝnh vµ kÕ to¸nC«ng dông: T©ta c¶ nh÷ng ngêi ®îc hái ®Òu ghi nhËn c«ng

dông cña lo¹i dÞch vô nµy nhng nh÷ng ý kiÕn tõ çc DNTN cho thÊy hä cÇn ®Õn dÞch vô nµy nhiÒu h¬n, vµ cÇn dÞch vô nµy ë møc ®é cao h¬n. Nh÷ng ngêi tr¶ lêi thuéc khu vùc t nh©n cÇn sù chØ dÉn vÒ çch ghi sæ kÕ to¸n, çch vµo vµ sö dông phÇn mÒm kÕ to¸n, dÞch vô thiÕt kÕ phÇn mÒm kÕ to¸n, t vÊn vÒ thuÕ doanh thu vµ thuÕ thu nhËp vµ çc trêng hîp miÔn trõ. Some sè çc DNTN thuª çc c¬ quan bªn ngoµi lµm kÕ to¸n vµ b¸o ço thuÕ. Mét sè Ýt trong sè hä thuª çc h·ng kiÓm to¸n lµm dÞch vô kiÓm to¸n. Çc DNNN chñ yÕu cÇn çc phÇn mÒm trä gãi vÒ kÕ to¸n - tµi chÝnh, vµ dÞch vô kiÓm to¸n.

Cã lÏ çc dÞch vô tµi chÝnh vµ kÕ toan ®îc çc DNTN coi lµ rÊt quan träng. Çc dÞch vô nµy liªn quan ®Õn sù sèng cßn cña

78

çc daonh nghiÖp. Tuy nhiªn, nhiÒu DNTN chØ ra r»ng hä kh«ng thÓ chi tr¶ cho çc nh©n viªn kÕ to¸n cao cÊp lµm viÖc l©u dµi.

Nh÷ng ngêi cung cÊp: Çc DNTN tr¶i réng sù tiÕp cËn cña hä sang nhiÒu nh÷ng ngêi cung cÊp dÞch vô nµy. §èi víi hä çc h·ng kÕ to¸n t nh©n (cho dï lµ doanh nghiÖp b¶n ®Þa hay doanh nghiÖp níc ngoµi) vµ çc hiÖp héi/tæ chøc ®îc coi lµ nh÷ng nguån quan träng còng nh lµ tù tuyÓn nh©n viªn kÕ to¸n cho m×nh vËy. Çc c¬ quan vµ trêng häc nhµ níc lµ nh÷ng lùa chän kh¸c mÆc dï tÇn suÊt ®îc sö dông kh«ng cao nh ba nguån kh¸c ®· nªu ë trªn. Mét sù gi¶i thÝch cã thÓ chÊp nhËn ®îc lµ çc c¬ quan vµ trêng häc thêng kh«ng cung cÊp ®îc nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ vµ nkh¶ n¨ng t¸c nghiÖp cao vÒ kÕ to¸n trong mét ph¹m vi réng. Nh÷ng ngêi ®îc hái thuéc khu vùc nhµ níc, cã nhu cÇu h¹n chÕ h¬n, kh«ng cÇn tr¶i réng nhu cÇu cña m×nh ra mét ph¹m vi réng nh vËy cña çc nhµ cung cÊp. Hä chñ yÕu tham vÊn çc c¬ quan nhµ níc, çc c«ng ty kiÓm to¸n nhµ níc vµ mét vµi h·ng kÕ to¸n t nh©n.

g. DÞch vô ®µo t¹o C«ng dông: C¶ çc DNNN vµ DNTN ®Òu quan t©m ®Õn çc

dÞch vô ®µo t¹o nhng nhu cÇu cña hä kh«ng gièng nhau. Çc DNTN cho r»ng hä cã nhu cÇu nhiÒu nh nhau ®èi víi c¶ çc dÞch vô ®µo t¹o kü thuËt vµ çc dÞch vô ®µo t¹o kh¸c. Bªn c¹nh çc trêng d¹y nghÒ, çc DNTN thêng thuª nh÷ng kü s cao cÊp ®Ó ®µo t¹o nh©n viªn kü thuËt, vµ kü s, vµ tiÕn hµnh ®µo t¹o t¹i chç. KiÓu ®µo t¹o nµy cã thÓ trë nªn quan träng ®èi víi çc DNTN bëi v× sù thiÕu hôt nguån cung øng nh÷ng nh©n viªn kü thuËt vµ c«ng nh©n lµn nghÒ ë ViÖt Nam. Nãi chung çc DNNN cÇn dÞch vô ®µo t¹o cho hÇu hÕt çc khÝa c¹nh cña qu¶n trÞ kinh doanh vµ th¬ng m¹i.

C¶ çc DNTN vµ DNNN cã nhu cÇu gÇn gièng nhau vÒ çc dÞch vô ®µo t¹o qu¶n trÞ vµ kinh doanh. §µo t¹o vÒ kÕ to¸n, marketing, qu¶n trÞ kinh doanh, ®µo t¹o vÒ luËt kinh doanh, thuÕ, vµ IT lµ nh÷ng lo¹i h×nh ®µo t¹o thêng ®îc cÇn ®Õn.

Ngêi cung cÊp: Cã sù kh¸c biÖt vÒ kiÓu lùa chon ngêi cung cÊp cña çc DNNN vµ DNTN. Çc DNTN dïng c¶ nguån tù cã vµ

79

thuª ngoµi. Hä sö dông dÞch vô cña çc trêng d¹y nghÒ vµ çc viÖn nghiªn cøu, çc hiÖp héi/çc tæ chøc, çc c¬ quan nhµ níc, çc ®¹i lý vµ ®èi t¸c vµ nh÷ng mèi liªn hÖ ®Æc biÖt. Çc DNNN thÝch nh÷ng "nhµ ®µo t¹o" chuyªn nghiÖp h¬n. Çc trêng ®¹i häc vµ çc viÖn nghiªn cøu còng ®îc cÇn ®Õn nh lµ çc hiÖp h«i.çc tæ chøc vµ çc c¬ quan nhµ níc.

h. T vÊn luËt ph¸p C«ng dông: Çc DNNN vµ DNTN thêng nãi ®Õn çc v¨n b¶n

luËt ph¸p, vµ ®«i khi lµ nh÷ng v¨n b¶n híng dÉn vÒ luËt ph¸p khi nãi vÒ dÞch vô t vÊn luËt ph¸p. Tuy nhiªn, chØ cã çc DNTN cÇn ®Õn dÞch vô t vÊn cña çc luËt s khi gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp liªn quan ®Õn hîp ®ång, ph¸c th¶o hîp ®ång thuª ®Êt, vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tranh chÊp liªn quan ®Õn ®Êt ®ai.

Ngêi cung cÊp: Çc DNNN tiÕp cËn çc dÞch vô chuyªn nghiÖp (çc h·ng luËt, çc hiÖp héi luËt s) khi hä cÇn ®Õn çc dÞch vô t vÊn luËt ph¸p. Çc DNTN chñ yÕu nhËn çc dÞch vô t vÊn luËt tõ çc c¬ quan nhµ níc, vµ trong mét chõng mùc nµo ®ã lµ çc mèi liªn hÖ cña hä khi hä cÇn mét vµi dÞch vô t vÊn.

g. Trî gióp kü thuËt C«ng dông: Çc DNTN nhËn nh÷ng trî gióp kü thuËt vÒ l¾p

®Æt, vËn hµnh vµ söa ch÷a thiÕt bÞ. Nh÷ng lo¹i trî gióp vÒ kü thuËt kh¸c mµ çc DNTN cÇn ®Õn lµ çc kü thuËt vÒ IT, thiÕt kÕ bao b× s¶n phÈm, thiÕt kÕ kÝch thíc s¶n phÈm, thiÕt kÕ in mÉu s¶n phÈm, chÕ t¹o linh kiÖn cho thiÕt bÞ, vµ çc thñ tôc qu¶n trÞ chÊt lîng ISO 9002. VÒ vÊn ®Ò çc dÞch vô kü thu©t, çc DNNN nãi rµng hä thêng cÇn ®Õn çc dÞch vô kü thuËt nh vËn hµnh m¸y tÝnh, truyÓn giao c«ng nghÖ, th¬ng m¹i, vµ x©y dùng dù ¸n thÝ ®iÓm.

Ngêi cung cÊp: Çc c«ng ty t nh©n thêng thuª çc c«ng ty trong níc vµ níc ngoµi, çc c«ng ty nhµ níc, çc viÖn nghiªn cøu vµ çc trêng ®¹i häc vÒ c«ng nghÖ ®Ó nhËn ®îc nh÷ng dÞch vô kü thuËt. Hä còng yªu cÇu gióp ®ì tõ phÝa çc ®¹i lý, nh÷ng ®èi tac, vµ ®«i khi çc b¹n bÌ. Trong mét sè trêng hîp, sù trî gióp kü thuËt ®îc tÝnh trong hîp ®ång mua s¾m thiÕt bÞ. Çc DNNN thêng chñ yÕu dùa vµo dÞch vô cña çc viÖn nghiªn cøu vµ çc trêng ®¹i

80

häc vÒ c«ng nghÖ, hä Ýt khi dùa vµo çc c«ng ty hay ®¹i lý tnh©n ë trong níc.

h. Çc dÞch vô kh¸cTheo tiªu chÝ nµy, mét DNTN ®Ò cËp ®Õn dÞch vô xö lý nî.

Khi mét kh¸ch hµng cè t×nh tr× ho·n thanh to¸n nî, mµ chØ mét m×nh doanh nghiÖp ®ã kh«ng thÓ c¶i thiÖn ®îc vÊn ®Ò, h·ng dÞch vô nî sÏ thuyÕt phôc kh¸ch hµng ®ã ®Ó thu håi nî.

Phô lôc 2: Danh s¸ch çc hiÖp héi/tæ chøc ®îc liÖt kª bëi çc DNTN trong mÉu ®iÒu tra n¨m 2002

1 HiÖp héi çc nhµ ®Çu t tØnh B×nh D¬ng 2 HiÖp héi çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh §µ N½ng3 HiÖp héi x¨ng dÇu §ång Nai 4 Liªn hiÖp çc hîp t¸c x· tØnh §ång Nai5 HiÖp héi C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i §«ng Nam6 HiÖp héi çc nhµ thÇu Hµ Nam Ninh 7 HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp trÎ Hµ Néi8 HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp Hµ T©y

9HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp vµ ngêi tµn tËt thµnh phè H¶i phßng

10HiÖp héi C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh

11 HiÖp héi vËn t¶i «t« thµnh phè Hå ChÝ Minh 12 HiÖp héi d©y çp ®iÖn thµnh phè Hå ChÝ Minh 13 HiÖp héi nhùa thµnh phè Hå ChÝ Minh

14HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp trÎ thµnh phè Hå ChÝ Minh

15 HiÖp héi C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i Long An16 HiÖp héi kiÕn tróc Nam §Þnh17 Liªn hiÖp HK ??? Nam §Þnh 18 HiÖp héi in vµ xuÊt b¶n ViÖt Nam 19 HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp trÎ Thanh Ho¸ 20 HiÖp héi 1/921 HiÖp héi C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i22 HiÖp héi çc nhµ kÕ to¸n tØnh23 Liªn hiÖp çc doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh24 HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp trÎ

81

25 HiÖp héi çc nhµ doanh nghiÖp trÎ26 HiÖp héi k iÕn tróc ViÖt Nam27 HiÖp héi chÕ t¹o «t« ViÖt Nam 28 HiÖp héi vËn t¶i «t« ViÖt Nam 29 Vietnam Cashew Association30 HiÖp héi xi-m¨ng ViÖt Nam31 HiÖp héi gèm sø ViÖt Nam 32 Phßng C«ng nghiÖp vµ Th¬ng m¹i ViÖt Nam 33 C©u l¹c bé çc nhµ doanh nghiÖp ViÖt Nam34 HiÖp héi ph©n bãn ViÖt Nam35 HiÖp héi hoa qu¶ ViÖt Nam36 HiÖp héi nh÷ng ngêi lµm vêng ViÖt Nam 37 HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam38 HiÖp héi kh¸ch s¹n ViÖt Nam39 HiÖp héi giÇy da ViÖt Nam

40 HiÖp héi chÕ t¹o c¬ khÝ ViÖt Nam 41 HiÖp héi y häc ViÖt Nam42 HiÖp héi x¨ng dÇu ViÖt Nam 43 HiÖp héi bao b× ViÖt Nam44 HiÖp héi giÊy ViÖt Nam45 HiÖp héi dîc ViÖt Nam46 HiÖp héi nhùa ViÖt Nam47 HiÖp héi nh÷ng ngêi nu«i trång thuû s¶n ViÖt Nam48 HiÖp héi thuèc l¸ ViÖt Nam

49Liªn hiÖp çc hîp t¸c x· vµ doanh nghiÖp võa vµ nhá ViÖt Nam (VICOOZME?)

50 HiÖp héi ViÖt kiÒu ViÖt Nam51 HiÖp héi cÊp tho¸t níc ViÖt Nam52 HiÖp héi chÕ biÕn gç ViÖt Nam 53 HiÖp héi ViÖt Nam - §øc

82

Danh s¸ch çc hiÖp héi/tæ chøc ®îc liÖt kª bëi çc DNNN

1 ASTA, PATA, JATA, USTOA2 Cenranisot (UK)3 HiÖp héi ®iÖn lùc 4 HiÖp héi in Hµ Néi5 C©u l¹c bé in Hµ Néi6 HiÖp héi in vµ xuÊt b¶n7 HiÖp héi sinh ho¸ Thanh Ho¸8 HiÖp héi çc c«ng ty x©y dùng thµnh phè9 C©u l¹c bé çc nhµ doanh nghiÖp thµnh phè10 C©u l¹c bé çc nhµ doanh nghiÖp11 HiÖp héi xi-m¨ng ViÖt Nam 12 Phßng th¬ng m¹i c«ng nghiÖp ViÖt Nam 13 HiÖp héi x©y dùng ViÖt Nam14 HiÖp héi çc c«ng ty x©y dùng ViÖt Nam15 HiÖp héi vËt liÖu x©y dùng ViÖt Nam16 HiÖp héi çc nhµ thÇu ViÖt Nam17 C©u l¹c bé çc nhµ doanh nghiÖp ViÑt Nam18 HiÖp héi vËn t¶i hµng ho¸ ViÖt Nam, ZATA, FATA19 HiÖp héi dÖt may ViÖt Nam20 HiÖp héi luËt s ViÖt Nam21 HiÖp héi ®o lêng ViÖt Nam22 HiÖp héi chÕ t¹o c¬ khÝ ViÖt Nam23 HiÖp héi xuÊt b¶n ViÖt Nam24 HiÖp héi chÕ xuÊt thuû s¶n ViÖt Nam25 HiÖp héi chÌ ViÖt Nam26 HiÖp héi ®« thÞ ViÖt Nam27 HiÖp héi thó y ViÖt Nam28 HiÖp héi cÊp tho¸ níc ViÖt Nam

83

dÒ cng ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé n¨m 2004agro.gov.vn/images/2007/12/thi truong...

Documents