dış mekan bitkileri - megep.meb.gov.trmegep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf... · sera,...
TRANSCRIPT
TCMİLLIcirc EĞİTİM BAKANLIĞI
MEGEP(MESLEKIcirc EĞİTİM VE OumlĞRETİM SİSTEMİNİN
GUumlCcedilLENDİRİLMESİ PROJESİ)
BAHCcedilECİLİK
DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
ANKARA 2007
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen moduumlller
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02062006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait ccedilerccedileve oumlğretimprogramlarında amaccedillanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya youmlnelikgeliştirilmiş oumlğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır)
Moduumlller bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel oumlğrenmeyerehberlik etmek amacıyla oumlğrenme materyali olarak hazırlanmışdenenmek ve geliştirilmek uumlzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır
Moduumlller teknolojik gelişmelere paralel olarak amaccedillanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim oumlğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması oumlnerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir
Oumlrguumln ve yaygın eğitim kurumları işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler moduumlllere internet uumlzerindenulaşılabilirler
Basılmış moduumlller eğitim kurumlarında oumlğrencilere uumlcretsiz olarakdağıtılır
Moduumlller hiccedilbir şekilde ticari amaccedilla kullanılamaz ve uumlcret karşılığındasatılamaz
i
ACcedilIKLAMALAR iiGİRİŞ 11 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ 3
11 Genel Oumlzellikleri3111 Tanımı 3112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması 4
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml9121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı 10122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı 11
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi 11131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler 11132 Peyzajda Ccedilalılar 12133 Peyzajda Ağaccedillar13134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı 13135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri 14
UYGULAMA FAALİYETİ 16OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 17
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ 2021 Genel Oumlzellikleri2022 Oumlnemli Tuumlrleri 2123 Uumlretimi 2424 Peyzajda Kullanımı2425 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar 25UYGULAMA FAALİYETİ 26OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 27
KAYNAKCcedilA 31
İCcedilİNDEKİLER
ii
ACcedilIKLAMALAR
KODALAN BahccedilecilikDAL MESLEK Ortak AlanMODUumlLUumlN ADI Dış Mekacircn Bitkileri
MODUumlLUumlN TANIMIDış mekacircn bitkilerinin genel oumlzellikleri ve Ligustrumyetiştiriciliği konularının anlatıldığı oumlğrenme materyaldir
SUumlRE 40 16OumlN KOŞUL Oumln koşul yokturYETERLİLİK Dış mekacircn bitkisi yetiştirmek
MODUumlLUumlN AMACI
Genel AmaccedilBu moduumll ile gerekli ortam sağlandığında dış mekan
bitkilerini tanıyarak uumlretimini yapabileceksinizAmaccedillar1 Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz2 Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisiniyetiştirebileceksiniz
EĞİTİM OumlĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI
Ortam Tepegoumlz yazı tahtası internet ortamı sınıfsera termometre dış mekacircn bitkileri saksı harccedil ilaccedillamapompası nemoumllccediler aydınlatma ve goumllgeleme malzemeleri
Donanım Televizyon VCD DVD tepegoumlzprojeksiyon bilgisayar
OumlLCcedilME VEDEĞERLENDİRME
Moduumlluumln iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetindensonra verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizideğerlendireceksiniz
Moduumlluumln sonunda ise kazandığınız bilgi beceritavırları oumllccedilmek amacıyla oumlğretmen tarafından hazırlanacakoumllccedilme araccedilları ile değerlendirileceksiniz
ACcedilIKLAMALAR
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uumllkemizin ekonomik sosyal ve kuumlltuumlrel yapısındaki gelişmelere paralel olarakinsanlarımız yaşam mekacircnlarına daha fazla oumlnem vermektedir Bunun iccedilin de yaşadıklarıccedilevreyi korumanın yanında doğa ile uyumlu yapay mekacircnlar oluşturma ccedilabası bununsonucudur Bu ortamın oluşabilmesi iccedilinde dış mekacircn bitkilerine gereksinim duymuşlardırİşte bu gelişmeler sayesinde suumls bitkileri uumlretim ve yetiştiriciliği sektoumlruuml oluşmuşturSektoumlruumln daha yeni olması nedeniyle bazı konular tam yerine oturmamıştır Genellikleişletmelerin kuumlccediluumlk işletmeler olması sermaye ve arazi problemi nedeniyle sıkıntılaryaşanmaktadır
Uumllkemizde suumls bitkileri uumlreticileri pazarda talebi yuumlksek olan kolay ve hızlı buumlyuumlyenbitkilere ağırlık vermelidirler Dış mekacircn suumls bitkileri yetiştiriciliğinde ccedilok değişik uumlretim veyetiştirme teknikleri kullanılmaktadır Bu uumlretim ve yetiştirme tekniklerinin iyi bilinmesibaşarıyı arttıracaktır Yetiştirilecek bitkilerin uumlretim tekniklerinden hangisinin kolay vehangisinin ekonomik olduğu hangi teknikler kullanıldığında daha kaliteli fidan eldeedilebileceğinin bilinmesi yetiştiricinin gelecekteki başarısı iccedilin oumlnemlidir Başarının ilk şartıteknik bilgiye sahip elemanların yetiştirilmesidir Siz bu moduumlluuml başarıyla tamamladığınızdadış mekacircn bitkilerin genel oumlzelliklerini OumlĞRENECEK VE yetiştiricilik konusunda ilk adımıatmış olacaksınız
Başarılarhellip
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen moduumlller
Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02062006 tarih ve 269 sayılıKararı ile onaylanan Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarındakademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait ccedilerccedileve oumlğretimprogramlarında amaccedillanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya youmlnelikgeliştirilmiş oumlğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır)
Moduumlller bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel oumlğrenmeyerehberlik etmek amacıyla oumlğrenme materyali olarak hazırlanmışdenenmek ve geliştirilmek uumlzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul veKurumlarında uygulanmaya başlanmıştır
Moduumlller teknolojik gelişmelere paralel olarak amaccedillanan yeterliğikazandırmak koşulu ile eğitim oumlğretim sırasında geliştirilebilir veyapılması oumlnerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir
Oumlrguumln ve yaygın eğitim kurumları işletmeler ve kendi kendine meslekiyeterlik kazanmak isteyen bireyler moduumlllere internet uumlzerindenulaşılabilirler
Basılmış moduumlller eğitim kurumlarında oumlğrencilere uumlcretsiz olarakdağıtılır
Moduumlller hiccedilbir şekilde ticari amaccedilla kullanılamaz ve uumlcret karşılığındasatılamaz
i
ACcedilIKLAMALAR iiGİRİŞ 11 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ 3
11 Genel Oumlzellikleri3111 Tanımı 3112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması 4
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml9121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı 10122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı 11
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi 11131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler 11132 Peyzajda Ccedilalılar 12133 Peyzajda Ağaccedillar13134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı 13135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri 14
UYGULAMA FAALİYETİ 16OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 17
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ 2021 Genel Oumlzellikleri2022 Oumlnemli Tuumlrleri 2123 Uumlretimi 2424 Peyzajda Kullanımı2425 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar 25UYGULAMA FAALİYETİ 26OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 27
KAYNAKCcedilA 31
İCcedilİNDEKİLER
ii
ACcedilIKLAMALAR
KODALAN BahccedilecilikDAL MESLEK Ortak AlanMODUumlLUumlN ADI Dış Mekacircn Bitkileri
MODUumlLUumlN TANIMIDış mekacircn bitkilerinin genel oumlzellikleri ve Ligustrumyetiştiriciliği konularının anlatıldığı oumlğrenme materyaldir
SUumlRE 40 16OumlN KOŞUL Oumln koşul yokturYETERLİLİK Dış mekacircn bitkisi yetiştirmek
MODUumlLUumlN AMACI
Genel AmaccedilBu moduumll ile gerekli ortam sağlandığında dış mekan
bitkilerini tanıyarak uumlretimini yapabileceksinizAmaccedillar1 Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz2 Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisiniyetiştirebileceksiniz
EĞİTİM OumlĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI
Ortam Tepegoumlz yazı tahtası internet ortamı sınıfsera termometre dış mekacircn bitkileri saksı harccedil ilaccedillamapompası nemoumllccediler aydınlatma ve goumllgeleme malzemeleri
Donanım Televizyon VCD DVD tepegoumlzprojeksiyon bilgisayar
OumlLCcedilME VEDEĞERLENDİRME
Moduumlluumln iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetindensonra verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizideğerlendireceksiniz
Moduumlluumln sonunda ise kazandığınız bilgi beceritavırları oumllccedilmek amacıyla oumlğretmen tarafından hazırlanacakoumllccedilme araccedilları ile değerlendirileceksiniz
ACcedilIKLAMALAR
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uumllkemizin ekonomik sosyal ve kuumlltuumlrel yapısındaki gelişmelere paralel olarakinsanlarımız yaşam mekacircnlarına daha fazla oumlnem vermektedir Bunun iccedilin de yaşadıklarıccedilevreyi korumanın yanında doğa ile uyumlu yapay mekacircnlar oluşturma ccedilabası bununsonucudur Bu ortamın oluşabilmesi iccedilinde dış mekacircn bitkilerine gereksinim duymuşlardırİşte bu gelişmeler sayesinde suumls bitkileri uumlretim ve yetiştiriciliği sektoumlruuml oluşmuşturSektoumlruumln daha yeni olması nedeniyle bazı konular tam yerine oturmamıştır Genellikleişletmelerin kuumlccediluumlk işletmeler olması sermaye ve arazi problemi nedeniyle sıkıntılaryaşanmaktadır
Uumllkemizde suumls bitkileri uumlreticileri pazarda talebi yuumlksek olan kolay ve hızlı buumlyuumlyenbitkilere ağırlık vermelidirler Dış mekacircn suumls bitkileri yetiştiriciliğinde ccedilok değişik uumlretim veyetiştirme teknikleri kullanılmaktadır Bu uumlretim ve yetiştirme tekniklerinin iyi bilinmesibaşarıyı arttıracaktır Yetiştirilecek bitkilerin uumlretim tekniklerinden hangisinin kolay vehangisinin ekonomik olduğu hangi teknikler kullanıldığında daha kaliteli fidan eldeedilebileceğinin bilinmesi yetiştiricinin gelecekteki başarısı iccedilin oumlnemlidir Başarının ilk şartıteknik bilgiye sahip elemanların yetiştirilmesidir Siz bu moduumlluuml başarıyla tamamladığınızdadış mekacircn bitkilerin genel oumlzelliklerini OumlĞRENECEK VE yetiştiricilik konusunda ilk adımıatmış olacaksınız
Başarılarhellip
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
i
ACcedilIKLAMALAR iiGİRİŞ 11 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ 3
11 Genel Oumlzellikleri3111 Tanımı 3112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması 4
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml9121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı 10122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı 11
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi 11131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler 11132 Peyzajda Ccedilalılar 12133 Peyzajda Ağaccedillar13134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı 13135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri 14
UYGULAMA FAALİYETİ 16OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 17
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ 2021 Genel Oumlzellikleri2022 Oumlnemli Tuumlrleri 2123 Uumlretimi 2424 Peyzajda Kullanımı2425 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar 25UYGULAMA FAALİYETİ 26OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME 27
KAYNAKCcedilA 31
İCcedilİNDEKİLER
ii
ACcedilIKLAMALAR
KODALAN BahccedilecilikDAL MESLEK Ortak AlanMODUumlLUumlN ADI Dış Mekacircn Bitkileri
MODUumlLUumlN TANIMIDış mekacircn bitkilerinin genel oumlzellikleri ve Ligustrumyetiştiriciliği konularının anlatıldığı oumlğrenme materyaldir
SUumlRE 40 16OumlN KOŞUL Oumln koşul yokturYETERLİLİK Dış mekacircn bitkisi yetiştirmek
MODUumlLUumlN AMACI
Genel AmaccedilBu moduumll ile gerekli ortam sağlandığında dış mekan
bitkilerini tanıyarak uumlretimini yapabileceksinizAmaccedillar1 Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz2 Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisiniyetiştirebileceksiniz
EĞİTİM OumlĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI
Ortam Tepegoumlz yazı tahtası internet ortamı sınıfsera termometre dış mekacircn bitkileri saksı harccedil ilaccedillamapompası nemoumllccediler aydınlatma ve goumllgeleme malzemeleri
Donanım Televizyon VCD DVD tepegoumlzprojeksiyon bilgisayar
OumlLCcedilME VEDEĞERLENDİRME
Moduumlluumln iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetindensonra verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizideğerlendireceksiniz
Moduumlluumln sonunda ise kazandığınız bilgi beceritavırları oumllccedilmek amacıyla oumlğretmen tarafından hazırlanacakoumllccedilme araccedilları ile değerlendirileceksiniz
ACcedilIKLAMALAR
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uumllkemizin ekonomik sosyal ve kuumlltuumlrel yapısındaki gelişmelere paralel olarakinsanlarımız yaşam mekacircnlarına daha fazla oumlnem vermektedir Bunun iccedilin de yaşadıklarıccedilevreyi korumanın yanında doğa ile uyumlu yapay mekacircnlar oluşturma ccedilabası bununsonucudur Bu ortamın oluşabilmesi iccedilinde dış mekacircn bitkilerine gereksinim duymuşlardırİşte bu gelişmeler sayesinde suumls bitkileri uumlretim ve yetiştiriciliği sektoumlruuml oluşmuşturSektoumlruumln daha yeni olması nedeniyle bazı konular tam yerine oturmamıştır Genellikleişletmelerin kuumlccediluumlk işletmeler olması sermaye ve arazi problemi nedeniyle sıkıntılaryaşanmaktadır
Uumllkemizde suumls bitkileri uumlreticileri pazarda talebi yuumlksek olan kolay ve hızlı buumlyuumlyenbitkilere ağırlık vermelidirler Dış mekacircn suumls bitkileri yetiştiriciliğinde ccedilok değişik uumlretim veyetiştirme teknikleri kullanılmaktadır Bu uumlretim ve yetiştirme tekniklerinin iyi bilinmesibaşarıyı arttıracaktır Yetiştirilecek bitkilerin uumlretim tekniklerinden hangisinin kolay vehangisinin ekonomik olduğu hangi teknikler kullanıldığında daha kaliteli fidan eldeedilebileceğinin bilinmesi yetiştiricinin gelecekteki başarısı iccedilin oumlnemlidir Başarının ilk şartıteknik bilgiye sahip elemanların yetiştirilmesidir Siz bu moduumlluuml başarıyla tamamladığınızdadış mekacircn bitkilerin genel oumlzelliklerini OumlĞRENECEK VE yetiştiricilik konusunda ilk adımıatmış olacaksınız
Başarılarhellip
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
ii
ACcedilIKLAMALAR
KODALAN BahccedilecilikDAL MESLEK Ortak AlanMODUumlLUumlN ADI Dış Mekacircn Bitkileri
MODUumlLUumlN TANIMIDış mekacircn bitkilerinin genel oumlzellikleri ve Ligustrumyetiştiriciliği konularının anlatıldığı oumlğrenme materyaldir
SUumlRE 40 16OumlN KOŞUL Oumln koşul yokturYETERLİLİK Dış mekacircn bitkisi yetiştirmek
MODUumlLUumlN AMACI
Genel AmaccedilBu moduumll ile gerekli ortam sağlandığında dış mekan
bitkilerini tanıyarak uumlretimini yapabileceksinizAmaccedillar1 Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz2 Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisiniyetiştirebileceksiniz
EĞİTİM OumlĞRETİMORTAMLARI VEDONANIMLARI
Ortam Tepegoumlz yazı tahtası internet ortamı sınıfsera termometre dış mekacircn bitkileri saksı harccedil ilaccedillamapompası nemoumllccediler aydınlatma ve goumllgeleme malzemeleri
Donanım Televizyon VCD DVD tepegoumlzprojeksiyon bilgisayar
OumlLCcedilME VEDEĞERLENDİRME
Moduumlluumln iccedilinde yer alan her oumlğrenme faaliyetindensonra verilen oumllccedilme araccedilları ile kendinizideğerlendireceksiniz
Moduumlluumln sonunda ise kazandığınız bilgi beceritavırları oumllccedilmek amacıyla oumlğretmen tarafından hazırlanacakoumllccedilme araccedilları ile değerlendirileceksiniz
ACcedilIKLAMALAR
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uumllkemizin ekonomik sosyal ve kuumlltuumlrel yapısındaki gelişmelere paralel olarakinsanlarımız yaşam mekacircnlarına daha fazla oumlnem vermektedir Bunun iccedilin de yaşadıklarıccedilevreyi korumanın yanında doğa ile uyumlu yapay mekacircnlar oluşturma ccedilabası bununsonucudur Bu ortamın oluşabilmesi iccedilinde dış mekacircn bitkilerine gereksinim duymuşlardırİşte bu gelişmeler sayesinde suumls bitkileri uumlretim ve yetiştiriciliği sektoumlruuml oluşmuşturSektoumlruumln daha yeni olması nedeniyle bazı konular tam yerine oturmamıştır Genellikleişletmelerin kuumlccediluumlk işletmeler olması sermaye ve arazi problemi nedeniyle sıkıntılaryaşanmaktadır
Uumllkemizde suumls bitkileri uumlreticileri pazarda talebi yuumlksek olan kolay ve hızlı buumlyuumlyenbitkilere ağırlık vermelidirler Dış mekacircn suumls bitkileri yetiştiriciliğinde ccedilok değişik uumlretim veyetiştirme teknikleri kullanılmaktadır Bu uumlretim ve yetiştirme tekniklerinin iyi bilinmesibaşarıyı arttıracaktır Yetiştirilecek bitkilerin uumlretim tekniklerinden hangisinin kolay vehangisinin ekonomik olduğu hangi teknikler kullanıldığında daha kaliteli fidan eldeedilebileceğinin bilinmesi yetiştiricinin gelecekteki başarısı iccedilin oumlnemlidir Başarının ilk şartıteknik bilgiye sahip elemanların yetiştirilmesidir Siz bu moduumlluuml başarıyla tamamladığınızdadış mekacircn bitkilerin genel oumlzelliklerini OumlĞRENECEK VE yetiştiricilik konusunda ilk adımıatmış olacaksınız
Başarılarhellip
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
1
GİRİŞ
Sevgili Oumlğrenci
Uumllkemizin ekonomik sosyal ve kuumlltuumlrel yapısındaki gelişmelere paralel olarakinsanlarımız yaşam mekacircnlarına daha fazla oumlnem vermektedir Bunun iccedilin de yaşadıklarıccedilevreyi korumanın yanında doğa ile uyumlu yapay mekacircnlar oluşturma ccedilabası bununsonucudur Bu ortamın oluşabilmesi iccedilinde dış mekacircn bitkilerine gereksinim duymuşlardırİşte bu gelişmeler sayesinde suumls bitkileri uumlretim ve yetiştiriciliği sektoumlruuml oluşmuşturSektoumlruumln daha yeni olması nedeniyle bazı konular tam yerine oturmamıştır Genellikleişletmelerin kuumlccediluumlk işletmeler olması sermaye ve arazi problemi nedeniyle sıkıntılaryaşanmaktadır
Uumllkemizde suumls bitkileri uumlreticileri pazarda talebi yuumlksek olan kolay ve hızlı buumlyuumlyenbitkilere ağırlık vermelidirler Dış mekacircn suumls bitkileri yetiştiriciliğinde ccedilok değişik uumlretim veyetiştirme teknikleri kullanılmaktadır Bu uumlretim ve yetiştirme tekniklerinin iyi bilinmesibaşarıyı arttıracaktır Yetiştirilecek bitkilerin uumlretim tekniklerinden hangisinin kolay vehangisinin ekonomik olduğu hangi teknikler kullanıldığında daha kaliteli fidan eldeedilebileceğinin bilinmesi yetiştiricinin gelecekteki başarısı iccedilin oumlnemlidir Başarının ilk şartıteknik bilgiye sahip elemanların yetiştirilmesidir Siz bu moduumlluuml başarıyla tamamladığınızdadış mekacircn bitkilerin genel oumlzelliklerini OumlĞRENECEK VE yetiştiricilik konusunda ilk adımıatmış olacaksınız
Başarılarhellip
GİRİŞ
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
2
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
3
OumlĞRENME FAALİYETİ 1
Dış mekacircn bitkilerini doğru tanıyabileceksiniz
Yakın ccedilevrenizdeki yer mekacircn bitkileri uumlretimi yapan seralara giderek oradayetiştirilen bitkiler hakkında bilgi alınız
Ccedilevrenizdeki park ve bahccedilelerde yer alan bitkileri inceleyerek gruplandırmayaccedilalışınız
Ccedilevrenizdeki bitkileri inceleyerek ccediliccedileklenme ve yapraklanma durumuna goumlretablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
1 DIŞ MEKAcircN BİTKİLERİ
11 Genel Oumlzellikleri
111 Tanımı
Hızlı kentleşmeyle doğadan uzaklaşan ve yeşile olan oumlzlemini yapay yollardangidermeye ccedilalışan insanoğlu doğayı bulunduğu ccedilevreye taşımak iccedilin parklar bahccedileler veoyun alanları inşa ederek bu alanları dış mekacircn bitkileriyle donatmaktadır
Dış mekacircn bitkileri kentlerde iklim youmlnuumlnden etkili olurken yeşilin ruhsal youmlndenolumlu etkisi nedeniyle insanları hem ruhen hem de bedenen sağlıklı kılmaktadır Ayrıca dışmekacircn bitkilerinin guumlruumlltuumlyuuml tozu ve ruumlzgacircrı oumlnleme youmlnuumlnden de buumlyuumlk katkıları vardır
Herhangi bir alanda peyzaj ccedilalışması yapılırken oumlncelikle tabi bitki ortamınıntanınması ve kullanılacak bitkilerin ekolojik isteklerinin bilinmesi buumlyuumlk oumlnem taşır Boumlyleceo boumllgeye iyi adapte olabilecek kuumlltuumlr bitkilerinin seccedililmesi ve ccedilalışılması olumlu sonuccedillardoğuracaktır
Bir bahccedilenin yeşil oumlrtuumlsuumlnuuml oluşturmaya yarayan buumltuumln bitkiler dış mekacircn bitkilerisayılır Bahccedilenin canlı dekorunu oluşturan bu malzeme bitki aleminin buumlyuumlk ağaccedilları baştaolmak uumlzere ağaccedilccedilıklar ccedilalılar sarmaşıklar tek yıllık iki yıllık veya ccedilok yıllık otsu bitkileryani koumlkuuml yerde suumlrekli kalabilen soğanlı yumrulu veya rizomlu otsu bitkiler ile ccedilim bitkilerive su bitkilerinden oluşur
OumlĞRENME FAALİYETİndash1
AMACcedil
ARAŞTIRMA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
4
112 Dış Mekacircn Bitkilerinin Gruplandırılması
1121 Oumlmuumlr ve Habituumls Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Tek yıllık bitkiler vegetatif ve generatif gelişmelerini bir yıl iccedilinde tamamlayantohum oluşturduktan sonra yaşamı sona eren sonraki yıllarda tohum ile uumlretilebilenbitkilerdir Bahccedile ccediliccedileklerinin buumlyuumlk kısmı tek yıllık olup tohumla uumlretilir ( petunyacamguumlzeli ateş ccediliccedileği)
b İki yıllık bitkiler vegetatif gelişmesini yani yaprak ve suumlrguumln gelişimini 1 yıldatamamlayıp 2 yılda generatif gelişme (ccediliccedilek meyve tohum) goumlsteren ikinci yıl sonundayaşamı sona eren sonraki yıllarda tohumla uumlretilen bitkilerdir (huumlsnuumlyusuf gazanya)
c Ccedilok yıllık bitkiler uzun oumlmuumlrluuml olan vegetasyon doumlnemi sonunda toprak uumlstuumlaksamı kurusa bile bir sonraki vegetasyon doumlnemi başında koumlk ya da toprak altı organları ileyeni suumlrguumlnler oluşturabilirler Odunsu bitkilerin otsular gibi toprak uumlstuuml aksamı kurumazancak bazıları yaprak doumlker bazıları doumlkmez(kartopu ortanca)
1122 Dendrolojik Oumlzelliklerine Goumlre Gruplandırma
a Oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırma
Dış mekacircn bitkileri oumllccediluuml ve dış goumlruumlnuumlş youmlnuumlnden yaşamları boyunca alacakları en sontaccedil buumlyuumlkluumlğuumlne goumlre gruplandırılır
Yer Oumlrtuumlcuumller0 ndash 30 cmrsquoye kadar boylanan toprak yuumlzeyinde ccedilok yakın neredeyse yapışık şekilde
yoğun bir toprak tabakası oluşturan sarılıcı suumlruumlnuumlcuuml yayılıcı bodur bitkilerdir Odunsuotsu her dem yeşil veya yalnız yazın yeşil olan bu bitkileri ccedilim oumlrtuumlsuuml gibi goumlruumlnuumlr ve aynıamaca hizmet eder Bu bitkiler erozyon ve su kaybını engellerken zemine de renk desendoku oumlzelliği kazandırır Bu tip bitkilerin goumllge ve guumlneşe dayanıklılıklarının iyi bilinmesi vedikkate alınması gerekir
Fotoğraf 11 Aptenia sp (Buz ccediliccedileği ) ve Sedum sp (Dam koruğu) bitkilerinin genel goumlruumlnuumlşuuml
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
5
CcedilalılarFarklılıklar her zaman ccedilok kesin olmadığı iccedilin bazı bitkilerin ccedilalı mı yoksa ağaccedil mı
olduklarını tespit etmek guumlccediltuumlr Ccedilalıların pek ccedilok goumlvdesi varken ağaccedilların bir tek temelgoumlvdeleri olur Ccedilalılar genellikle 5 mrsquoyi geccedilmezken ağaccedillar istisnaları olmakla beraber 5mrsquoden uzun bitkilerdir Ccedilalılar daha kısa ve yoğundur Bazı uzun ccedilalılar tek goumlvde kalacakşekilde budanıp kuumlccediluumlk bir ağaccedil olarak kullanılabilir Her dem yeşil bazı suumls ccedilalıları aslındaccedilok yavaş buumlyuumlyen ya da bodur formlu ağaccedillardır Her dem yeşil ve ccediliccedilekli ccedilalılar evinhatlarını yumuşatır Etrafı ccedileviren ccedilalılar canlı ccedilitler oluşturur
Fotoğraf 1 2 Nerium sp (Zakkum ) Bitkisi
1- Bodur Ccedilalılar 30 ndash100 cm kadar boylanan ve oturan bir insanın goumlz seviyesindenaşağıda olan bitkilerdir Goumlruumlşe engel olmazlar
2- Kuumlccediluumlk Ccedilalılar 100 ndash150 cm arasında değişik boyda olan bu ccedilalı grubu goumlrmeyiengelleme yanında kendini yavaş yavaş belli eder Oturan insanın goumlruumlnmesini engellerkenayakta duran insanın goumlz seviyesinden aşağıda olduğundan goumlruumlşuuml engellemez Arazidedalgalanma yaratabilir
3- Orta Ccedilalılar 150 ndash 200 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar planlamalardagruplar halinde kullanıldığında renk ve doku etkisi yapar Dipten itibaren dallanırlar
4- Buumlyuumlk Ccedilalılar 300 ndash700 cm kadar boylanan bu gruptaki ccedilalılar karşıdan bakıncakuumlccediluumlk bir ağaccedil gibi goumlruumlnebilir Saha ayrımı youmlnuumlnden etkilidir Ruumlzgacircr perdelerinde alttabakayı oluşturur Goumlruumlntuumlyuuml engeller
AğaccedillarPeyzajda en uzun ve baskın bitkiler ağaccedillardır Ağaccedillar evin siluetini ve boyutlarını
tanımlayarak onu ccedilevrelendirir
1- Kuumlccediluumlk Ağaccedillar (Ağaccedilccedilıklar) 300 ndash 700 cm kadar boylanan kuumlccediluumlk boyluağaccedillardır Ruumlzgacircr oumlnleme mahremiyet ve mekacircn oluşturma youmlnuumlnden oumlnemli fonksiyonlarıvardır Boyları buumlyuumlk ccedilalılara benzer aradaki fark bu bitkilerin tek goumlvdeli olmasıdır
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
6
Fotoğraf 1 3 Salix sp (Soumlğuumlt) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
2- Buumlyuumlk Ağaccedillar(Ağaccedillar) 700 ndash 1500 cm ve daha fazla boy yapan bitkilerdir Tekgoumlvde uumlzerinde dallanmış bir yapı oluşturmalarından dolayı altında oturulabilir Ccediliccedilekyaprak ve goumlvdeleri goumlrsel olarak etkilidir Mekacircnın ana oumlğesidir
Ağaccedil ağaccedilcık ve ccedilalıları yapraklarını doumlkme durumuna goumlre gruplandırdığımızda
I Kışın yaprağını doumlkenler Akccedilaağaccedil ccedilınarhellip
II Her dem yeşil kalanlar Dar yapraklılar Ccedilam sedir koumlknarGeniş yapraklılar Yaprağını doumlkmeyen manolya palmiyelerhellip
III Yarı her dem yeşil kalanlar (iklim şartlarına goumlre yaprağını doumlkmeyen ya da ccedilokgeccedil doumlken bitkiler)
b Biccedilim Youmlnuumlnden Gruplandırma
Genel olarak bir bitkinin formu kalıtsal etkilerin ve ekolojik koşulların etkisiyleortaya ccedilıkar Bitki tuumlrleri farklı ekolojilerde farklı biccedilimler ortaya koyar Oumlrneğin karaccedilamaccedilık bir arazide yerden dallanırken ormanlık bir alanda ccedilıplak bir goumlvde uumlzerinde taccedil yapar
Dış mekacircn bitkileri biccedilim ( form ) youmlnuumlnden beş grupta incelenebilir
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
7
1 Salkım formlu bir peyzaj duumlzenlemede insanların en ccedilok dikkatini ccedileken grupturAncak ccedilok fazla kullanılmamalıdır Keskin ccedilizgileri sert goumlruumlntuumlleri yumuşatmaktır OumlrnekSalkım Soumlğuumlt
2 Suumltun formlu dikine buumlyuumlyen bitkilerdir Dikkat ccedilekme ve vurgu etkisi yaratırBunlar yapılar arasında kalan dar alanlarda az yer tutması bakımından kullanışlıdır OumlrnekYalancı Selvi
3 Piramit formlu dikkat ccedileken ve vurgu yaratan bitkilerdir Bir mekanda diğerbitkisel elemanlardan ayrı soliter ya da grup halinde kullanıldığında anıt etkisi yapar OumlrnekLeylandi
4 Yuvarlak formlu siluetleri youmlnuumlnden yuvarlak hacimleri youmlnuumlnden kuumlreselağaccedillardır Ccedilok fazla kullanıldığında monotonluk etkisi yaratır Oumlrnek Top Akasya
5 Manzara formlu doğanın duumlzenine en uygun formdur Formal bitkiler insanuumlzerinde disiplin yaratırken manzara formlu bitkiler insan uumlzerinde rahatlık etkisi yaratırOumlrnek Ccedilınar
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
8
Fotoğraf 14Ağaccedilların biccedilim youmlnuumlnden gruplandırılması
c Renk Youmlnuumlnden
İster canlı ister cansız elemanlar youmlnuumlnden olsun renk insanı en ccedilok etkileyen tasarımelemanıdır Doğa guumlcuumlnuuml ekolojik koşulların uygunluğunu ya da uygun olmadığını renk ilebelli eder Canlı yeşil renk vadi iccedillerinde goumlruumlluumlr Bol yağışın olduğu yerlerde yeşil renkhacirckimken kurak boumllgelerde yeşilden uzaklaşıp soluk renklerle karşılaşmaktayız
Bitkilerde renk oumlzelliği genellikle ccediliccedilekler tarafından verilir Yaprakları ile renkdeğiştiren bitkilerde peyzaj iccedilin oumlnemlidir
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
9
Fotoğraf 15 Accedilelya (Rhododendron) bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
d Doku Youmlnuumlnden
Gerek dokunma gerekse goumlrme duyumuzu etkileyen bir oumlzelliktir Yaprak vedallanma oumlzelliklerinin tuumlmuuml yani yaprak oumllccediluumlleri biccedilimi rengi deseni tuumlyluumlluumlk durumubitkilerin doku oumlzelliğini ortaya ccedilıkarır
Yapraklar oumllccediluuml ve form youmlnuumlnden ccedilok değişiklik goumlsterir Form youmlnuumlnde ovalyumurta ters yumurta gibi şekillerde olabilir Yapraklar aynı zamanda simetrik asimetrikkalın ince parccedilalı buumltuumln tuumlyluuml tuumlysuumlz gibi oumlzellikler de goumlsterir Yapraklar ayrıcayoğunluk youmlnuumlnden incelendiğinden seyrek sık gibi terimlerle ifade edilir Sık dokulubitkiler ışığı geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise ışık oyunlarına olanak verir Yaprak sapınınuzunluğuna goumlre de yapraklar hareketlilik goumlsterir Uzun yaprak sapı olan ağaccedillar ruumlzgacircrınve guumln ışığının etkisi ile ccedilok hareketli bir goumlruumlnuumlm ortaya koyar Bu tip yaprakların alt ve uumlstyuumlzeyleri de farklı renkte ise bu etki daha da artar
Bitkilerin doku oumlzelliği iccedilinde yer alan yaprak rengi en oumlnemli oumlzelliklerden biridirOumlzellikle geniş yapraklı ağaccedilların yaprak renkleri mevsimlere goumlre değişir Sonbahardayaprak doumlkuumlmuumlnden oumlnce renkleri değişen ağaccedillar tasarımda etkilidir Oumlrnek Akccedilaağaccedil
12 Doğal Bitki Oumlrtuumlsuuml
Herhangi bir alanda insanların ve hayvanların etkisinde kalmadan tamamen doğaletmenlerle oluşan bitki oumlrtuumlsuumlne doğal bitki oumlrtuumlsuuml ya da flora denir Bir youmlrenin bitkioumlrtuumlsuumlnuumln insanlar ya da hayvanlar tarafından tahrip edilmesi soumlz konusudur Yeryuumlzuumlnuumlnbuguumlnkuuml bitki oumlrtuumlsuuml ile doğal bitki oumlrtuumlsuuml arasında buumlyuumlk farklar vardır Ancak insanınulaşamadığı ya da etkilemediği alanlarda bitki oumlrtuumlsuuml doğal bitki oumlrtuumlsuumlduumlr
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
10
121 Duumlnyada Bitkilerin Dağılımı
Duumlnya uumlzerindeki bitkilerin yayılışı yatay ve dikey youmlnlerde olmak uumlzere değişiklikgoumlsterir Kuzey Yarımkuumlrersquosindeki bitkiler ısı bakımından altı buumlyuumlk boumllgede toplanırBunların her birine hakim olan bitkinin adına uygun zon adı verilir Bunlar
Palmetum Zonu (26 ndash 300) Doğal bitki oumlrtuumlsuuml palmiyelerdir Lauretum Zonu (22 ndash 260) Uumllkemiz bu kuşakta yer alır Bitki topluluğu olarak
Defne Meşe Şimşir gibi yapraklı bitkiler goumlze ccedilarpar Castenetum Zonu (18 ndash 220) Burada yaprağını doumlken ağaccedillar dikkat
ccedilekmektedir Kestane Ccedilınar Dışbudak gibi Fagetum Zonu (14 ndash 180) Serin iklimi seven bitkiler bu kuşakta yer alır
Kavak Guumlrgen Akccedilaağaccedil gibi Abietum Zonu Bu zonun yer aldığı yerlerde mayıs haziran ve temmuz
aylarının ortalama sıcaklığı 10- 14 0Crsquodir Ladin huş kızılağaccedil gibi bitkiler yeralır
Alpinetum Zonu Bitkilerin buumlyuumlme doumlnemlerinde burada sıcaklık ortalamaolarak 10 0Crsquonin uumlzerine ccedilıkmaz Burada genellikle otsu ve ccedilalı grubu bitkileryer alır
Enlem derecelerine goumlre meydana gelen bu zonlara yatay zonlar adı verilir Ancak buzonlar herhangi bir boumllgedeki dağlarda aynı tertip ve sıra ile aşağıdan yukarı doğru birbirinitakip eder Oumlrneğin Kuzey Yarımkuumlrersquode 40rsquoıncı enlem derecesinde bir dağın 500 myuumlksekliğinde Castenetum zonu goumlruumlluumlrken 500ndash1300 m arasında Fagetum zonu 1300-2000 m arasında ise Abietum Zonu bitkilere rastlanır İşte yuumlksekliğe goumlre dağlarda birbirinitakip eden bu zonlara dikey zonlar denir
Uumllkemiz de dikey zona bir oumlrnek vermek gerekirseBursa ve Uludağ arasındaki bitki geccedilişini verebiliriz Bursa ovasında yazları sıcak
kışları ılık bir iklim yaşanırken Uludağrsquoda 1100 mrsquoden sonra yazlar serin kışlar yağışlı vesert geccediler Bu nedenle Bursa ve Uludağ arasında tam yedi adet farklı zon goumlruumllmektedirKısaca incelersek
Palmetum zonu 0 ndash150 m yuumlkseklikte ve daha ccedilok guumlneye bakan kısımlardarastlanır
Lauretum zonu 150 ndash400 m arasında ise defne ve yaprağını doumlken meşe tuumlrleridikkat ccedileker
Castenetum zonu 400-850 m arasında olup kestane bitkisine rastlanır MarmaraBoumllgesi yatay zonda bu grup iccedilinde yer alır
Fagetum zonu 850 ndash1100 m arasında yer alan bu zonda bitki oumlrtuumlsuuml kayındır Pinetum zonu 1100 ndash1300 m arasında olup bitki oumlrtuumlsuuml karaccedilamdır Abietum zonu 1300ndash2100 m arasındaki kısımdır ki burada Uludağrsquoın
karakteristik bitkisi Uludağ Goumlknarı yer alır Alpinetum zonu 2100 ndash2493 m arasındaki yuumlksekliktir
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
11
122 Tuumlrkiyersquode Bitkilerin Dağılımı
Tuumlrkiye de bitkilerin doğal dağılımı iklim ve yeryuumlzuuml şekillerinin etkisi ile beş değişikboumllgeye ayrılır Bunlar
Kuzey Anadolu Dış Şeridi Marmararsquo nın tuumlmuuml ve Karadeniz kıyı şeridini iccedilinealır Bu şeridin hakim olduğu bitki ise Kayınrsquodır
Kuzey Anadolu İccedil Şeridi Zonguldakrsquotan doğu hududuna kadar yer alanboumllgedir Bitki olarak Sarı Ccedilam dikkat ccedileker
Akdeniz Şeridi Ccedilanakkalersquoden Antakyarsquoya kadar uzanan sahil şerididir Kızılccedilam ve kara ccedilam bitkileri yaygın olarak bulunur
Step Kenar Şeridi Ege ve Akdenizrsquoin iccedil kısımları ile Karadenizrsquoi bağlayanboumllgedir Tuz Goumlluumlne kadar uzanan at nalı şeklindeki boumllgedir Meşe ArdıccedilKaraccedilam yaygındır
Guumlney Doğu Anadolu Şeridi Anadolursquonun guumlney doğusundaki bol yağış alankısımlarda goumlruumlluumlr Meşe ve ardıccedil bitkileri yaygın olarak bulunur
13 Dış Mekacircn Bitkilerinin Peyzaj Accedilısından Oumlnemi
131 Peyzajda Yer Oumlrtuumlcuuml Bitkiler
Vurgu amacıyla kullanım tasarımda kullanılan yeşil ya da ccediliccedilekli bitkilerden oluşankuumlmeler ccedilimenlikle zarif bir tezatlık yaratarak her iki farklı ortam arasında bağlantı sağlarBu bitkiler oumlzellikle dar alanlarda vurgu sağlanmasında kıymetli olur
Kenar ya da borduumlr olarak kullanım ccedilalılık kenarına ya da ccediliccedilek tarhı boyuncadikildiklerinde daha goumlsterişli olur Bu amaccedilla değişik renk doku ve karakterde pek ccedilokfarklı yer oumlrtuumlcuuml kullanılır
Erozyon kontroluuml amacıyla kullanım toprak kayması problemi olan dik yokuş vebayırlarda yer oumlrtuumlcuuml bitkiler hızla yayılarak yaygın koumlk sistemi ile toprağı stabilize ederlerBoumlylelikle hem goumlruumlntuuml hem de fonksiyon accedilısından faydalı olurlar
Goumllge bahccedilelerde kullanım ccedilimlerin yetişmesi iccedilin ccedilok goumllge olan bahccedilelerdegoumllgeyi seven pek ccedilok yer oumlrtuumlcuuml yuumlzeyi kaplamak iccedilin kullanılabilir Oumlzellikle sık ağaccedillarınbulunduğu guumlneş ışınlarının zemine ulaşamadığı kısımları goumllge seven yer oumlrtuumlcuumllerkullanılır
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
12
Fotoğraf 16 Yer oumlrtuumlcuuml bitkilerden genel goumlruumlnuumlş
132 Peyzajda Ccedilalılar
Vurgu amacıyla kullanım oumlzellikle farklı renkteki ccedilalılar kuumlccediluumlk ccedilalılı bir grubuniccedilinde baskın durumda olduklarında bahccedile iccedilinde odak noktasını oluşturur Sık dallı veyoğun buumlyuumlyen ccedilalılar insanlar ve hayvanları gitmelerini istemedikleri yerlere gitmeleriniengeller
Sınır bitkisi olarak kullanım sınırları ccediliccedilek ve yapraklarıyla birbirinden ayırtedebilir Bahccedilenin kenarı boyunca dikilebilir Yuvarlatılmış ccedilizgiler de yapılan sınırlar duumlzhatlara goumlre daha etkileyicidir
Kap bitkisi olarak kullanım ccedilalılar kap iccedilerisinde rahatlıkla yetiştirilebilir Dekoratifsaksılar iccedilerisinde bahccedilemize terasımıza koyabiliriz
Ccedilit bitkisi olarak kullanımı sınır işaretleri oumlzelleşmesi istenen alanların etrafı iccedilinyararlıdır Şekilli bir ccedilit oluşturmak iccedilin duumlzguumln budama yapmak gerekir
Borduumlr bitkisi olarak kullanımı ccedilalılar geleneksel olarak ev oumlnlerini ve ev inşasınıhem oumlrtmek hem de ccedilevrelemek iccedilin kullanılır Ccediliccedilekli ya da ccediliccedileksiz herdem yeşil ccedilalılar buiş iccedilin uygundur Genel olarak binanın koumlşelerine ve bahccedile kapısından eve uzanan yolun heriki tarafına suumlreklilik arz edecek şekilde istenilen boy ve şekilde uygun ccedilalılar yerleştirilir
Topiary ( bitkileri geometrik şekillerde budama ) olarak kullanımı hayvan ya daherhangi bir nesnenin ccedilok değişik şekillerde budanmasıdır
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
13
133 Peyzajda Ağaccedillar
Vurgu amacıyla kullanım kuumlccediluumlk bir suumls ağacını ccedilalıların arasına ya da yolunkenarına diktiğimizde etkili olur Bu amaccedilla bahar ccediliccedileklenmesi uzun suumlren sonbahardarenkli ve goumlsterişli yapıya sahip bitkiler dikilmelidir
Fon olarak kullanımı yaprak doumlkmeyen ağaccedillar yere kadar ulaşan dalları ile ccediliccedilekliccedilalılar ile guumlzel bir fon oluşturur
Ccedilevreleme amacıyla kullanım binanın ccedilevresine dikilen ağaccedillar ccedilevreyiyumuşatmaktadır Genellikle ağaccedilları oumln bahccedile kenarına oumln kapıdan 30 derecelik bir accedilı iledikilince daha etkili olduğu goumlzlemlenmiştir
Ccedilim alanlarda kullanım yoğun goumllge vermeyen ağaccedillar ccedilim gelişimi iccedilin idealdir
Koruma amacıyla kullanım komşularımızla aramızda bir perde goumlrevi oluşturur
Goumllge elde etmek iccedilin kullanım geniş yapraklı yaprak doumlken ağaccedillar genelliklegoumllge ağaccedil olara bilinir Yoğun yapraklılar yazın koyu goumllge sağlarken kışın yaprağınıdoumlkenler ılık guumlneşin zemine ulaşmasına izin verir
Yol ağacı olarak kullanımı sokak ve caddelere dikilen ağaccedillar ortama sıcak bir havaverirler Yuumlzeysel koumlk sistemine sahip olmayan toprakla uyumlu dalları trafiğe engelolmayacak egzoz ve kirli gazlara dayanıklı soğuk youmlrelerde ise yol tuzlama ccedilalışmalarınadayanıklı bitkiler tercih edilmelidir
Siluumlet ağacı olarak kullanımı uzun ağaccedillar fon olarak goumlkyuumlzuumlnuuml alırlar Arkabahccedileye dikilen uzun ağaccedillar tasarımı daha etkili kılar
Ruumlzgacircr kırma amacıyla kullanım ruumlzgar alan kısma bir sıra herdem yeşil ccedilit bitkisidikmek ruumlzgarın etkisini azaltmaktadır
Tozu ve guumlruumlltuumlyuuml engellemek amacıyla kullanım sık dokulu bitkiler bu konudaetkilidir Geniş alanlarda iki sıra dikim yapabiliriz
134 Peyzajda Sarılıcı Bitki Tuumlrlerinin Kullanımı
Telefon ya da elektrik direkleri gibi yapıların soumlnuumlk yapısını etkili hale getirmek iccedilinkullanılır Oumlzelikle bu youmlntem dar bahccedilelerde uygundur Ayrıca ccedilardak gibi yapıların uumlstkısımları da sarılarak etkili bir tasarım oluşturulur Oumlzellikle dar yerlerde bulunan ve yuumlzeygoumlruumlntuumlsuuml dekoratif olmayan ccedilitler bitkilerle sardırılarak istenmeyen goumlruumlntuuml yok edilebilir
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
14
Fotoğraf 17Gelin duvağı (Bougainvillea) bitkisinin goumlruumlnuumlşuuml
135 Peyzajda Ccediliccedilek Bahccedileleri
Ccediliccedileklerin kuumlmeler ya da şeritler halinde dikilmesi daha etkili ve goumlsterişli bir goumlruumlntuumlmeydana getirir Uzunlamasına peyzaj oumlzelliği goumlsteren ve genelde ccedilalı veya bahccedile etrafınıccedileviren ağaccedillar evler ccedilitler veya bahccedile duvarları yanında yapılan ccedilizgi şeklinde ccediliccedilekkuumlmelerinin oluşturduğu ccediliccedilek tarhlarıdır Bir metreden daha geniş şeritler yapılmamalıdırFarklı zamanlarda ccediliccedilek accedilan ccediliccedileklerden oluşan şeritlerde ilkbahar yaz ve sonbaharda accedilanccediliccedileklerin zamanlarını ve renklerini de goumlz oumlnuumlne alarak dikkatli bir planlama yapılmalıdır
Genel olarak ccediliccedilek kuumlmeleri bir duvara ya da ağaccedil dizisine yaslanmayacak şekildeortada bulunur Bu oumlzellik ccediliccedilek kuumlmelerinin her youmlnden kolayca goumlruumllmesini sağlar Ccediliccedilekkuumlmeleri bodur ve yatay yapay olarak kaldırım teras ya da duumlzenli bahccedilelerde yuumlksekolmayan duvarlar veya ağaccedil dizilerinin yan taraflarını etkili bir goumlruumlntuuml verecek şekildeyerleştirilir
Ada ccediliccedileklikler şeritle ccediliccedilek kuumlmesi arasında bir nevi geccediliş oluştururlar Ccediliccedileklerccedilimenlik ortasına bir ada gibi yerleştirildiklerinde her yandan rahatlıkla goumlruumllebilir
Kabartma ccediliccedileklikler ccediloğu zaman problem ccediloumlzuumlcuumlduumlrler Normal bahccedile seviyesininuumlzerinde yuumlkseklikleri ile dikkat ccedileker Suumlzuumllmesi zor killi ağır olan topraklarda problemliyerlerin toprakla doldurulması ile kabartma ccediliccedileklikler oluşturulur
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
15
Bitki kapları ve saksılar avlu veya girişleri belirginleştirir Saksı iccediline dikilen bitkilerdaha goumlz alıcıdır
Kaya bahccedileleri tam guumlneş alan yerlerde normal seviyeden yuumlksek bir tepecik halindeiyi drene olan toprak uumlzerinde kaya parccedilaları ile doğal bir goumlruumlnuumlm sağlayacak şekilde tesisedilir
Ağaccedil altlarında goumllgelik kısımlarda goumllge seven bitkiler kullanılmalıdır Bahardayapraklarını accedilmak iccedilin guumlneş ışığına ihtiyaccedil duyan soğanlı bitkiler mevsimlikler ve goumllgeseven mevsimlikler ve ccedilok senelikler iccedilin uygun dikim alanlarıdır Kış ve bahar guumlneşi ileyaz goumllgesi bu tuumlr bitkiler iccedilin uygun mekacircnlardır
Resim 1 8 Peyzajda ccediliccedilek bahccedilesi
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
16
UYGULAMA FAALİYETİ
İŞLEM BASAMAKLARI OumlNERİLER Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn
bitkilerin listesini yapınız
Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespitediniz
Bu bitkilerin oumlnce yapraklarına dikkatediniz
Yaprakları yuvarlak uzun kuumlccediluumlk ya dabuumlyuumlk olup olmadığına bakınız
Ccediliccedilekleri olup olmadığına bakınız
Ccediliccedileklerin renklerine dikkat ediniz
Ccediliccedileklenme zamanına dikkat ediniz
En ccedilok kullanılan bitkileri tespit ediniz
Bulunduğunuz boumllgede en ccedilok yetişenbitkileri tanıyınız
Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespitediniz
Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablooluşturunuz
Bitkileri yapraklanma zamanına goumlretablo oluşturunuz
Bitkilerinin dikey ya da yatay oluşunagoumlre sınıflandırma yapınız
Bitkilerden yapraklar alarak genişyapraklıları iğne yapraklıları renkliyaprakları ayırt ediniz
Ccediliccedilek renklerine goumlre bitkileri ayırınız
Ccedilevrenizdeki bitkilerden faydalanarakdeğişik ccedilevre tasarımları yapınız
Duumlzenleme yaparken estetik ilkelerinedikkat ediniz
Yaptığın duumlzenlemelerin periyodikbakımlarını yapmayı unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
17
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
A OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Marmara boumllgesinde bahccedile duumlzenlemesi yaparken aşağıdaki bitki gruplarından hangisikullanılmaz
A) Otsu BitkilerB) CcedilalılarC) Ccedilok Yıllık BitkilerD) İccedil Mekan Bitkiler
2 Dış mekan bitkilerini oumllccediluuml youmlnuumlnden gruplandırırken hangi kriteri goumlz oumlnuumlne alırsınızA) BoyB) Taccedil buumlyuumlkluumlğuumlC) Goumlvde genişliğiD) Yaşı
3 Ccedilalıları gruplandırdığımızda aşağıdakilerden hangisi yer almazA) Bodur CcedilalılarB) Buumlyuumlk CcedilalılarC)Yer OumlrtuumlcuumllerD) Ağaccedilccedilıklar
4 Kuumlccediluumlk ağaccedilları buumlyuumlk ccedilalılardan ayıran oumlzellik aşağıdakilerden hangisidirA) YaşlarıB) BoylarıC) Tek goumlvdeli olmalarıD) Ccedilok goumlvdeli olmaları
5 Herdem yeşil terimi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedirA) Kışın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiB) Yazın bitkilerin yapraklarını doumlkmesiC) Bitkilerinin yaz ve kış yapraklarını doumlkmesiD) Bitkilerin kış ve yaz yapraklı olmaları
6 Aşağıdakilerden hangisi kışın yaprağını doumlken bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilamC) SedirD) Zakkum
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
18
7 Aşağıdakilerden hangisi her dem yeşil bitkiye oumlrnektirA) AkccedilaağaccedilB) CcedilınarC) CcedilamD) Kavak
8 Uumllkemiz iklim olarak hangi zonda yer alırA) Lauretum ZonuB) Palmetum ZonuC) Castenetum ZonuD) Fagetum Zonu
9 Bitkilerin geometrik şekillerde budanmasına ne ad verilirA) Simetrik BudamaB) TopiaryC) EspalierD) Bonsai
10 Telefon ve elektrik direği gibi yapıların daha estetik olması amacıyla burada hangi tuumlrbitkileri kullanmak gerekir
A) Suumlruumlnuumlcuuml BitkilerB) AğaccedillarıC) CcedilalılarıD) Sarılıcı Bitkileri
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
19
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda hayalinizdekievin bahccedilesini ccediliziniz Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlre değerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
DEĞERLENDİRME KRITERİ Evet Hayır
1 Ccedilevrenizde yer alan popuumller dış mekacircn bitkilerini tanıdınız mı
2 Bu bitkilerin kullanım alanlarını tespit ettiniz mi
3 Ccedilevrenizdeki doğal bitki oumlrtuumlsuumlnuuml tespit ettiniz mi
4 Bitkileri ccediliccedilek renklerine goumlre tablo oluşturunuz mu
5 Bitkileri yapraklanma zamanına goumlre tablo oluşturunuz mu
6 Resim kacircğıdı temin ettiniz mi
7 Bahccedilenizi tasarladınız mı
8 Ccedilizim iccedilin gerekli olan gereccedilleri temin ettiniz mi
9 Ccedilizim sırasında kullandığınız bitkilerin gerccedilek boyutlarınıduumlşuumlnerek hareket ettiniz mi
10 Ccedilizim sırasında bitkilerin doğadaki renk ve formuna dikkatettiniz mi
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin konuları tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise bir sonraki oumlğrenmefaaliyetine geccediliniz
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
20
OumlĞRENME FAALİYETİ 2
Tekniğine uygun olarak ligustrum bitkisini yetiştirebileceksiniz
Ligustrum bitkisinin formunu inceleyerek farklı ccedileşitteki ligustrumlarınfotoğrafını ccedilekiniz
Ligustrum yetiştiriciliği yapan seralara giderek yetişme istekleri hakkında birtablo oluşturunuz Sonuccedilları sınıfta arkadaşlarınızla tartışınız
2 LİGUSTRUM YETİŞTİRİCİLİĞİ
21 Genel Oumlzellikleri
Yaprak doumlken ya da her dem yeşil ccedilalı veya ağaccedil karakterinde 50 kadar tuumlr bu cinsibulunur Asya Avrupa Malezya ve Avustralyarsquoda yayılım goumlsterir
Yaprakları karşılıklı dizilmiş kısa saplı kenarları dişsizdir Genellikle ccediliccedilekleri daluccedillarında beyaz renkli bileşik salkım durumundadır Beyaz ya da krem renkli ccediliccedilekler yazın
Fotoğraf 21 Ligustrum bitkisinin ( Kurt Bağrı ) genel goumlruumlnuumlşuuml
OumlĞRENME FAALİYETİndash2
AMACcedil
ARAŞTIRMA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
21
dal uccedillarında kuumlmeler halinde accedilar ve bazıları hoş kokar Meyveleri uumlzuumlmsuuml meyvedurumunda morumsu-siyah yeşilimtırak veya beyaz renkli olabilir Ligustrumlar kolaylıklauumlretilebilen uyumlu ve hızlı buumlyuumlyen oumlzellikte olduklarından en ucuz ve en ccedilok kullanılanccedilit bitkisidir
Ligustrumlar budamaya dayanıklı ve sağlam bitkilerdir Bu oumlzellik onları iyi bir ccedilitbitkisi yapar En iyi tam guumlneş alan yerlerde yetiştirilir ve kısmı goumllge ve şehir şartlarına dauyum sağlayabilir Ccedilok soğuk aylarda her dem yeşil olan tuumlrlerde yapraklar kahverengi ndashyeşil renge doumlner Pek ccedilok toprak ccedileşidinde ve kuru yerlerde de yetiştirilebilir En iyigelişme nemli ve zengin topraklarda olmaktadır Ligustrum vulgare tuumlruuml yurdumuzda doğalolarak yetişmektedir Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarak kullanılabilirUumlretimleri tohum ve ccedilelikle olur
22 Oumlnemli Tuumlrleri
a) Ligustrum japonicum (Japon Kurtbağrı) Japonya ve Kore koumlkenlidirUumllkemizde de yetiştirilmektedir
Fotoğraf 22 Ligustrum japonica bitkisinin yaprak ve meyvesinden goumlruumlnuumlş
Hafif kumlu balccedilıklı bahccedile toprağında iyi gelişmektedir Toprak isteği bakımındankanaatkacircrdır Kireccedilli kuru asidik ve tuzlu topraklar ile sahil arazide yetiştirmeye uygundur
Şiddetli donlardan zarar goumlruumlr ndash 10 0C sıcaklıklara kadar dayanıklıdır
Ilıman iklimlerde iyi yetişir Soğuğa karşı yaz yeşili olanlardan daha dayanıklıdır
Meyve iccedilinde yarım kuumlre şeklinde 3-5 mm buumlyuumlkluumlğuumlnde iki adet accedilık kahve renklitohum bulunur Tohumlar geccedil sonbaharda olgunlaşır
Yaygın ve yayvan bir tepe oluşturur Aynı zamanda yayvan bir koumlk sistemine sahiptir
Budamaya yatkındır Ccedilit olarak yetiştirildiği takdirde biri erken ilkbahar diğeri yazortasında olmak uumlzere yılda iki defa budanmalıdır Ağır budamaya dayanıklıdır Budama
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
22
yapılmadığı takdirde ccediliccedilekler yaz sonuna kadar kalır Hızlı buumlyuumlr maksimum 5ndash6 m boyyapar Işık isteği bakımından yarı goumllge bitkisidir Yarı goumllge de yaprak rengi daha hoştur
Geccedil sonbaharda olgunlaşan drupa meyveleri 6mm ccedilapında siyahımsı yarı etli veterminaldir Hermafrodit ccediliccedilekleri kuumlccediluumlk 4 parccedilalı kremsi beyaz renkli tuumlpuumlmsuuml muumlrekkepsalkım şeklinde piramidimsi ve 6 -15 cm uzunluktadır Temmuz ndash Eyluumll ayları arasında accedilanccediliccedilekler hafif kokuludur
Her dem yeşil yaprakları 4ndash10 cm uzunluğunda geniş ya da uzun yumurta biccedilimindederimsi ucu sivri veya kuumlttuumlr Yaprak kenarları tam orta damar kırmızımsı ve belirginolmayan 4ndash5 ccedilift yan damarlıdır Genccedil suumlrguumlnler ince ve tuumlysuumlzduumlr İyi suumlrguumln verir
Tohumla uumlretim esastır Tohum toplanır toplanmaz herhangi bir işleme gerekkalmadan geccedil sonbaharda veya erken ilkbaharda ekilir Ccedilimlenme yuumlzdesi yuumlksektirİlkbaharda yeşil ccedileliklerle yazın 5ndash10 cm uzunluktaki yarı olgun ccedileliklerle seralarda geccedilsonbaharda 20- 30 cm uzunluktaki sert ccedilelikler ile sera ortamında uumlretilebilir
Kirli hava şartlarına dayanıklıdır Ccedilok iyi bir ccedilit ve borduumlr bitkisidir Kısa boylu yolağacı olarak tek veya gruplamalarda kullanılır Kapta doğal drenajın olmadığı ccedilatı terasbalkon gibi beton zeminlerde yetiştirilebilir
b) Ligustrum vulgare (Adi Kurtbağrı) Avrupa Kuzey Afrika Batı Asya veuumllkemizde Karadeniz kıyı şeridi ile iccedil boumllgelerde doğal olarak yayılış goumlsterir Besincezengin ccediloğunlukla kireccedilli ılıman ve humuslu topraklarda iyi gelişir Ağır killi ccedilakıllıkurak kumlu ve kuru topraklar ile tuzlu topraklar ve sahil arazide yetiştirmeye uygundurDonlara dayanıklıdır Ilıman iklimli yerlerde en uygun gelişim goumlsterir Ancak soğuk iklimşartlarına ve kuraklığa dayanıklıdır
Fotoğraf 23 Ligustrum vulgare bitkisinin genel goumlruumlnuumlşuuml
Kahve renkli tohumlar yarı kuumlre goumlruumlnuumlmluuml ucu sivri ve 2ndash3 mm buumlyuumlkluumlğuumlndedirMeyve iccedilinde cilalı goumlruumlnuumlşluuml 2 adet tohum bulunur Ağustos ndasheyluumll ayında olgunlaşantohumların ccedilimlenme yuumlzdesi duumlşuumlktuumlr
Habituumlsuuml sık goumlruumlnuumlmluuml ccedilalı durumundadır Tepe ccedilapı 3ndash4 m dir Hızlı buumlyuumlrMaksimum 4ndash5 m boy yapar Yaygın koumlk sistemi geliştirir
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
23
Fotoğraf 24 Ligustrum vulgare bitkisinin yaprak ve ccediliccedilek goumlruumlnuumlşuuml
Makaslama ve budamaya son derece yatkındır Canlı ccedilit oluşturmaya uygundurMakaslanarak kolayca şekil verilebilir Erken ilkbaharda veya ccediliccedileklenmeden sonra yazsonu budanması uygundur
Işıklı ortamda ccediliccedilek ve meyve verimi artar Ekim ndash aralık aylarında olgunlaşanmeyveleri suumlrguumln uccedillarında bezelye buumlyuumlkluumlğuumlnde uumlzuumlmsuuml meyve durumunda olgunluktaparlak siyah renkli ve bol miktardadır Haziran ndashtemmuz ayında accedilan ccediliccedilekleri hermafroditbeyaz renkli ve keskin kokuludur Sıcak iklimlerde yarı hep yeşil yapraklar 4ndash6 cm uzunters oval biccedilimli uccedilları sivri veya kuumlt kenarları duumlz ve yumuşak uumlst yuumlzuuml koyu alt yuumlzuumlaccedilık yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr Genccedil suumlrguumlnler yumuşak yeşil renkli ve tuumlysuumlzduumlr
Tohumla uumlretim esastır Tohumlar toplandıktan sonra sonbaharda ekilebileceği gibirutubetli kumda + 40 C de 2ndash3 aylık soğuk katlamadan sonra erken ilkbaharda da ekilirYeşil ccedileliklerle erken ilkbaharda yarı olgun odun ccedileliklerle yazın seralarda sonbaharda sertccedilelikle ısıtmalı sera ortamında uumlretilir
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
24
Kirli hava şartlarına kent iklimine ve enduumlstriyel youmlrelere dayanıklıdır Canlı ccedilittesisinde ve erozyon oumlnlemede kullanılır Su baskınlarına dayanıksızdır Sonbahardayapraklar morumsu bir renk alır ama goumlsterişsizdir
23 Uumlretimi
Genel olarak ligustrum bitkileri tohum ve ccedilelikle uumlretilir
Tohum ile ccediloğaltma ccedilelikle ccediloğaltmanın guumlccedil olduğu tuumlrlere uygulanır Sonbahardatoplanan tohumlar 1-100 Crsquode 2-3 ay katlandıktan sonra ilkbaharda ekilir
Ccedilelikle ccediloğaltma değişik youmlntemler uygulanmaktadır Haziran ayında 10- 125 cmuzunluğunda hazırlanan yumuşak ccedilelikler soğuk yastıklardaki 2 kısım kum + 1 kısım peatkarışımına dikilir Ccedileliklerin nemini koruyabilmek iccedilin uumlzerleri oumlrtuumlluumlr Herhangi bir hormonuygulamasına gerek yoktur Dikimden takriben 6 hafta sonra 100 dolaylarında koumlklenmeelde edilir Koumlklenme olduktan sonra dışarıda iyi hazırlanmış geliştirme yastıklarına 25 x 25cm mesafelerle dikilir Kurak aylarda sulama yapılarak sezon sonunda oldukccedila iyi bir formaulaşırlar İlkbaharda kalsiyum ndash amonyum nitrat guumlbresi ile guumlbrelenmelidir
Diğer bir youmlntemde temmuz ayında hazırladığımız ccedilelikleri goumllgelendirilmiş soğukyastıklara alınır 12 hafta sonra koumlklenme elde edilir
Diğer bir youmlntemde ise Ekim ayında 25 ndash 30 cm uzunluğunda hazırlanan odunccedilelikleri accedilık araziye dikilir Bu ccedileliklerdeki pişkinleşmemiş yeşil aksam kesilerek ccedilıkarılırHazırlanan ccedilelikler 08rsquolik toz IBA ile muamele edilirler Ancak Ligustrum vulgareccedileliklerinin hormon uygulamasına ihtiyacı yoktur Bu youmlntemle 80 ndash 95 oranındakoumlklenme elde edilir Sonbaharda soumlkuumlme gelir
24 Peyzajda Kullanımı
Ligustrumlar kırpılmaya ve kuvvetli budanmaya dayanıklı sağlam bitkilerdir Buoumlzellik onları iyi bir ccedilit bitkisi yapar Ccedilit borduumlr yol ağacı grup ağaccedil ya da topiary olarakkullanılır
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
25
Resim 25 Ligustrum bitkisinin peyzaj da iki değişik şekilde kullanımı
25 Karşılaşılan Hastalık ve Zararlılar
Ligustrumda goumlruumllen zararlılar arasında yaprak biti hastalık olarak da kuumllleme vealterneria goumlruumllmektedir
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
26
UYGULAMA FAALİYETİ
İşlem Basamakları Oumlneriler Ligustrum bitkisinin genel yapısını
tanıyınız Yaprak ccediliccedilek ve dal durumunu
şemalaştırınız Ccedileşitlerini tanıyınız Aynı şekilde yaprak ccediliccedilek ve dal
durumunu şemalaştırınız Ligustrum bitkisinin uumlretimde
kullanılan youmlntemleri belirleyiniz Ligustrum bitkisinin tohumla
uumlretimini yapınız Tohum temin ediniz Tohumun etli kısmını elinizle
ezerek ccedilıkarınız Tohumu yıkayınız Tohumu kurutunuz Tohum kasası temin ediniz Tohumu atacağınız materyali
kasaya koyunuz Tohumu atınız Uumlzerine kapak atınız Bakım işlemlerini yapınız Gerekli goumlrduumlğuumlnuumlzde hastalık ve
zararlılarla muumlcadele yapınız Ligustrum yetiştiriciliği yapan
işletmelere giderek uumlretimmetotlarını inceleyiniz
Ccedilevrenizde yetiştirilen ligustrum bitkilerininformlarına dikkat ediniz
Yapraklarını inceleyiniz Kışın yapraklarını doumlkuumlp doumlkmediğine
bakınız Uumlretim ortamlarına dikkat ederek normal
yetişme ortamından farkını ayırt ederek tablooluşturunuz Ortamın sıcaklık nem ve ışıkdurumuna dikkat ediniz
Uumlretim yaparken temiz aletler kullanmayıunutmayınız
Uumlretim zamanını doğru ayarlayınız Tohum kasasına koyduğunuz materyalin
tesviyesini duumlzguumln yapınız Kapağı tohumun kalınlığına goumlre atınız Kasanızı ccedilimlendirme ortamına koyunuz Periyodik olarak sisleme yapınız Seranızı havalandırmayı unutmayınız Uumlretim yaptıktan sonra bakımını duumlzenli
yapmayı unutmayınız İlk yaprakları goumlrduumlkten sonra şaşırtma
yapabilirsiniz Bitkileriniz buumlyuumlduumlkccedile daha fazla toprağa
suya ve bitki besin maddesine ihtiyacıolduğunu unutmayınız
UYGULAMA FAALİYETİ
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
27
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
OumlLCcedilME SORULARI
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak faaliyete ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 Kurt bağrı bitkisinin Latince ismi aşağıdakilerden hangisidirA) LiriopeB) LiriodendronC) LigustrumD) Lonicera
2 Kurt bağrı bitkisinin ccediliccedilek rengi aşağıdakilerden hangisidirA) BeyazB) PembeC) Accedilık maviD) Sarı
3 Kurtbağrı bitkisinin tohumları ne zaman olgunlaşırA) İlkbaharB) YazC) SonbaharD) Kış
4 Kurtbağrı bitkisi hangi aylarda ccediliccedilek accedilarA) Temmuz ndash EyluumllB) Ocak ndashMartC) Şubat ndashMayısD) Ekim ndash Aralık
5 Kurtbağrı aşağıdakilerden hangisi ile uumlretilmemektedirA) TohumB) CcedilelikC) AşıD) Ayırma
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı kontrol ediniz Hatalı yanıtlarınız iccedilin ilgili konuyu tekrar edinizTamamen doğru ise değerlendirme oumllccedileğine geccediliniz
OumlLCcedilME VE DEĞERLENDİRME
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
28
B UYGULAMALI TEST
Uygulama faaliyetinde kazandığınız bilgi ve beceriler doğrultusunda ligustrumbitkisini ccedilelikle uumlretimini yapınız Yapmış olduğunuz ccedilalışmayı aşağıdaki kriterlere goumlredeğerlendiriniz
DEĞERLENDİRME OumlLCcedilEĞİ
Değerlendirme Kriterleri Evet HayırCcedilelik alınacak ligustrum bitkisini buldunuz mu
Bitkiniz sağlıklı mı
Ccedileşit oumlzelliği goumlsteriyor mu
Ccedilelik alacağınız dalı belirlediniz mi
Ccedilelik makasınız temiz mi
Makasınız keskin mi
Makası kullanırken dikkat ettiniz mi
Uygun şekilde ccedilelik alabildiniz mi
Koumlklendirme ortamını hazırladınız mı
Ccedileliği zaman kaybetmeden koumlklendirme ortamına diktiniz mi
Mantari hastalıklara karşı tedbir aldınız mı
Periyodik olarak sislemeyi yaptınız mı
Ortamın havalanmasına dikkat ettiniz mi
Koumlklenme gerccedilekleşti mi
Dikim toprağını hazırladınız mı
Dikimi yaptınız mı
Uygun ortama koydunuz mu
Sulamaya dikkat ettiniz mi
Periyodik olarak guumlbreleme yaptınız mı
Dallanmayı sağlamak amacıyla budama yaptınız mı
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayısını belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlar doğru ise moduumlldeğerlendirmeye geccediliniz
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
29
MODUumlL DEĞERLENDİRME
Aşağıda verilen değerlendirme sorularını cevaplandırarak moduumlle ilişkin bilgilerinizioumllccediluumlnuumlz
1 İki yıllık bitkiler birinci yıl helliphelliphellip gelişmesini tamamlayıp ikinci yıl helliphelliphelliphellip gelişmegoumlsterir
2 Bitkiler dendrolojik oumlzelliklerine goumlre helliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphelliphellipsınıflandırılır
3 Kışın yaprağını helliphelliphelliphelliphelliphelliphellip ağaccedillara oumlrnek akccedilaağaccedil ve ccedilınar verilebilir
4 Suumltun formlu bitkiler helliphelliphelliphellip buumlyuumlyen bitkilerdir
5 Sık dokulu bitkiler helliphelliphellip geccedilirmez seyrek dokulu bitkiler ise helliphelliphellip oyunlarınaolanak sağlar
6 Enlem derecelerine goumlre meyana gelen zonlara helliphelliphelliphellip zonlar denir
7 Bitkiyi geometrik şekillerde budamaya helliphelliphelliphellip denir
8 Peyzajda yer oumlrtuumlcuumller helliphelliphellip helliphelliphelliphellip helliphelliphelliphelliphellip ve helliphelliphellip amacıylakullanılırlar
9 Ligustrumun ccediliccedilekleri helliphelliphellip renkte ve helliphelliphellip salkım durumundır
10 Ligustrum bitkisi helliphelliphellip dayanıklı bitkilerdir
11 Ligustrumların uumlretimi helliphelliphellip ve helliphelliphellipyolu ile olmaktadır
12 Adi kurt bağrı bitkisinin tohumları helliphelliphellip helliphelliphellip ayında olgunlaşır
DEĞERLENDİRME
Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerekkendinizi değerlendiriniz
Hatalı yanıtlar iccedilin bilgi konularını tekrar ediniz Tuumlm yanıtlarınız doğru ise birsonraki moduumlle geccediliniz
Moduumlluuml tamamladınız Oumlğretmeninizle iletişime geccediliniz
MODUumlL DEĞERLENDİRME
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
30
CEVAP ANAHTARI
OumlĞRENME FAALİYETİ 1 CEVAP ANAHTARI
1 D2 B3 C4 C5 D6 A7 C8 A9 B
10 D
OumlĞRENME FAALİYETİ 2 CEVAP ANAHTARI
1 C2 A3 C4 A5 D
MODUumlL DEĞERLENDİRME CEVAP ANAHTARI
1 Vegatatif genaratif 7 Topiary
2 Oumllccediluuml biccedilim renk doku 8Vurgu erozyon borduumlrgoumllgeleme
3 Doumlken 9 Beyaz bileşik
4 Dikine 10 Budama
5 Işığı ışık 11 Tohum ccedilelik
6 Yatay zonlar 12 Ağustos-Eyluumll
CEVAP ANAHTARLARI
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA
31
KAYNAKCcedilA
BETTİNİ Aİtalyan Fidanlık Bitkileri El Kitabı ldquoİl Millepianterdquo İtalya2005
Peyzaj Mimarı Dr CEYLAN G Dış Mekan Suumls Bitkileri ve PeyzajdaKullanımları İstanbul 2004
Peyzaj Yuumlksek Mimarı ERKEN K Ziraat Yuumlk Muumlh GUumlRSAN K DışMekan Suumls Bitkileri ve Ccedilim Alanları Tesisi Yalova 2005
ULUĞ V Dış Mekan Bitkileri Suumls Bitkileri Ders Notları 1995
KAYNAKCcedilA