BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN

NGÂN HÀNG THẾ GIỚI

KHUNG CHINH SÁCH DÂN TỘC THIỂU SÔ

DỰ ÁN NGUỒN LỢI VEN BIỂN VÌ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG

THÁNG 12 NĂM 2011

1

MUC LUC

Thu t ngưâ ....................................................................................................................................................3

Cac tư viêt tăt..............................................................................................................................................5

1. GIƠI THI UÊ ..........................................................................................................................................7

1.1 Tông quan vê Dư an...........................................................................................................................7

1.2 Nhưng tac đ ng cua Dư anô ................................................................................................................8

1.3 Muc tiêu cua Khung Chinh sach Dân t c thiêu sô (EMPF)ô ...............................................................10

2. KHUNG CHINH SACH VA PHAP LU TÂ .................................................................................................11

2.1 Khung chinh sach va Phap lu t quôc gia vê Dân t c thiêu sôâ ô ..................................................11

2.2 Chương trinh va Chinh sach đôi vơi cac nhom dân t c thiêu sô tai khu vưc đông băng sông ôCưu Long................................................................................................................................................12

2.3 Chinh sach hoat đ ng cua Ngân hang Thê giơi vê Dân t c ban đia (OP 4.10)ô ô ..........................13

3. CHUÂN BI KÊ HOACH PHAT TRIÊN DÂN T C THIÊU SÔ (KÊ HOACH EMDP)Ô .......................................14

3.1 Đanh gia xa h iô .........................................................................................................................14

3.2 Cac bươc gơi y trong vi c xây dưng Kê hoach EMDP.ê ..............................................................16

3.3 Quy trinh xem xet va phê duy t Kê hoach Phat triên dân t c thiêu sô (EMDP)ê ô .......................18

4. THƯC HI N KHUNG CHINH SACH DÂN T C THIÊU SÔ (EMPF) VA CAC KÊ HOACH PHAT TRIÊN DÂN Ê ÔT C THIÊU SÔ (EMDPs).Ô ............................................................................................................................19

4.1 Kê hoach thưc hi n va Ngân sachê ............................................................................................19

4.2 Công bô Kê hoach PTDTTS........................................................................................................19

4.3 Cơ chê giai quyêt khiêu nai.......................................................................................................20

4.4 Theo doi va Đanh gia................................................................................................................21

4.4.1 Giam sat n i bô ô...................................................................................................................21

4.4.2 Giam sat độc lập...................................................................................................................22

Phu luc 1: Cac phân cua m t Kê hoach PT DTTS (EMDP)ô ...........................................................................23

2

Thuât ngư

Thông kê va Kiêm kê Nêu tiêu dư an cân phai thay đôi viêc sư dung đât hoăc cân phai thu hôi đât đê phuc vu cho cac muc đich cua Dư an thi phai tiên hanh thông kê nhưng ngươi se bi anh hương va kiêm kê nhưng tai san bi anh hương dưa trên cơ sơ thiêt kê ky thuât cua Dư an. Thông kê se bao gôm nhưng thông tin kinh tê – xa hôi chu chôt như nghê nghiêp chinh, cac nguôn thu nhâp, va mưc thu nhâp đê co thê xac đinh đươc nhưng hô dê bi anh hương cung như đê thiêt lâp đươc dư liêu cơ sơ phuc vu cho viêc theo doi sư phuc hôi sinh kê cua nhưng ngươi bi anh hương bơi dư an (PAP). Kiêm kê se bao gôm nhưng thông tin như mô ta chi tiêt tât ca nhưng đât đai, cây côi, công trinh bi anh hương do se bi thu hôi vinh viên hoăc thu hôi tam thơi đê hoan thanh tiêu Dư an; tên nhưng ngươi co quyên đươc hương đên bu (căn cư theo thông kê); va cac chi phi ươc tinh cho viêc đên bu đây đu…v.v. Thông tin thông kê va kiêm kê sơ bô co thê la môt bô phân trong Khung Chinh sach Tai đinh cư (RPF), tuy thuôc vao tiêu dư an va thông tin co đươc.

Đên bu (băng tiên măt hoăc hiên vât) cho nhưng thiêt hai vê tai san va cac biên phap phuc hôi nhăm khôi phuc va cai thiên thu nhâp se đươc xac đinh trong qua trinh tham vân vơi nhưng ngươi bi anh hương bơi Dư an (PAP). Mưc đên bu cho thiêt hai vê tai san se ngang băng chi phi thay thê tai san.

Ngay khoa sô (cut-off date) la ngay hoan thanh viêc kiêm kê cac thiêt hai trong qua trinh xây dưng Kê hoach hanh đông Tai đinh cư (RAP). Nhưng ngươi phai di dơi va cac công đông đia phương se đươc thông bao vê ngay khoa sô cho tưng tiêu dư an, va bât ky ngươi nao chuyên đên khu vưc tiêu dư an sau ngay đo se không đươc quyên đên bu va hô trơ tư Dư an.

Tinh hơp lê la cac tiêu chi đươc hương cac lơi ich trong chương trinh tai đinh cư. Khung chinh sach tai đinh cư (RPF) se đưa ra hương dân chung vê tinh hơp lê tuy nhiên hương dân nay chưa đươc khăng đinh chinh thưc cho đên khi xây dưng xong Kê hoach hanh đông tai đinh cư (RAP).

Chi phi thay thê. La môt khai niêm (ghi chu sô 11 trong tai liêu Chinh sach hoat đông OP 4.12 cua NHTG) đươc sư dung đê tinh toan sô tiên đên bu cho cac tai san, ap dung gia thi trương hiên hanh công vơi chi phi giao dich trong đo co thê bao gôm cac loai thuê, lê phi, chi phi vân chuyên, lao đông... Gia tri trương se do BQL Dư an quyêt đinh, đươc cac nha chưc trach đia phương xac nhân co tham vân vơi ngươi bi anh hương bơi Dư an (PAP). Cac phương phap ươc tinh gia thi trương hiên hanh cân đươc thay đôi theo thơi gian đê thưc hiên đươc tôt 1.

Tai đinh cư đê câp đên tât ca cac thiêt hai trưc tiêp vê kinh tê, xa hôi do viêc thu hôi đât va han chê tiêp cân vơi vung đât đo, cung vơi viêc thưc hiên cac biên phap khăc phuc va đên bu sau đo.

1 Cac Ban quan ly dư an (PMUs) va can bô đia phương cân sư dung môt chuyên gia thâm đinh đôc lâp (do Dư an thuê) tiên hanh đinh gia gia tri cac tai san.

3

Tai đinh cư không chi dưng lai ơ y nghia thông thương la viêc di dơi. Tuy trương hơp, tai đinh cư co thê bao gôm (a) viêc thu hôi đât va cac công trinh co trong vung đât đo, bao gôm cac cơ sơ kinh doanh; (b) viêc di dơi; va (c) phuc hôi kinh tê cho nhưng ngươi bi anh hương nhăm nâng cao (hoăc it nhât la phai khôi phuc đươc) thu nhâp va mưc sông.

Khôi phuc sinh kê (thu nhâp) Khôi phuc sinh kê nghia la viêc đên bu cho nhưng ngươi bi anh hương bơi dư an, la nhưng ngươi bi mât đi nguôn thu nhâp hoăc mât đi cac phương tiên tao sinh kê, đê ho co thê khôi phuc đươc thu nhâp va mưc sông băng vơi mưc trươc khi phai di dơi.

Cac nhom dê bi anh hương va cac ca nhân bi rui ro la nhưng ngươi co thê phai chiu nhưng tac đông bât lơi cua dư an môt cach không tương xưng va/hoăc it co kha năng tiêp cân đươc vơi nhưng lơi ich va đên bu cua dư an trong đo bao gôm cac đên bu vê tai san va đên bu đê khôi phuc sinh kê so vơi nhưng ngươi bi anh hương khac. Nhưng ngươi dê bi anh hương bao gôm nhưng ngươi, do vân đê vê giơi tinh, dân tôc, tuôi tac, ngươi bi tan tât hoăc thiêu năng, co kho khăn vê kinh tê hoăc đia vi xa hôi ma co thê bi anh hương năng nê hơn do mât đi lơi ich kinh tê hoăc phai di dơi so vơi nhưng ngươi khac, va nhưng ngươi it co điêu kiên hơn so vơi phân đông dân cư vê kha năng yêu câu hoăc tân dung sư hô trơ tai đinh cư va nhưng lơi ich phat triên co liên quan. Nhưng ngươi dê bi anh hương co thê la toan bô môt nhom (như công đông dân tôc thiêu sô) hoăc cac hô gia đinh riêng biêt.

4

Cac tư viêt tăt

CPC City People’s Committee

Uy ban Nhân dân thanh phô

CRC City Resettlement Committee

Hôi đông Tai đinh cư thanh phô

DMS Detailed Measurement Survey

Khao sat đo đac chi tiêt

DP Displaced Persons

Nhưng ngươi phai di dơi đi

DPC District People’s Committee

Uy ban Nhân dân huyên

DRC District Resettlement Committee

Hôi đông Tai đinh cư huyên

EM Ethnic Minority

Dân tôc thiêu sô

GOV Government of Vietnam

Chinh phu Viêt Nam

HOC House Ownership Certificate

Giây Chưng nhân Sơ hưu nha

LURC Land Use Rights Certificate

Giây Chưng nhân Quyên sư dung đât

NGO non-Governmental Organizations

Cac Tô chưc Phi chinh phu

PC People’s Committee

Uy ban Nhân dân

PIM Project Implementation Manual

Sô tay Thưc hiên Dư an

PPC Provincial People’s Committee

5

Uy ban Nhân dân tinh

PRC Provincial Resettlement Committee

Hôi đông tai đinh cư tinh

PCU Project Coordinating Unit

Ban Điêu phôi Dư an

PMU Project Management Unit

Ban Quan ly Dư an

PPMU Provincial Project Management Unit

Ban Quan ly Dư an câp tinh

R(A)P Resettlement (Action) Plan

Kê hoach (Hanh đông) Tai đinh cư

RPF Resettlement Policy Framework

Khung Chinh sach Tai đinh cư

VND Vietnam Dong

Viêt Nam đông

6

1. GIỚI THIỆU

1.1 Tông quan vê Dư an Viêt Nam co đương bơ biên dai (3.260 km), cung vơi vung lanh hai va vung đăc quyên kinh tê 1 triêu km2 co nguôn tai nguyên thiên nhiên quan trong, đa gop phân rât lơn cho sư phat triên nhanh chong cua đât nươc. Hai chin tinh ven biên co sô dân chiêm 53% dân sô ca nươc, kinh tê chu yêu phu thuôc vao nguôn tai nguyên, trong đo nuôi trông va khai thac thuy san đong gop phân lơn vao thu nhâp va viêc lam tai cac tinh nay. Ơ câp quôc gia, gia tri san xuât trưc tiêp cua nganh thuy san đat gân 6% GDP va 10% 2 công ăn viêc lam. Chê biên thuy san la môt trong nhưng tiêu nganh công nghiêp lơn nhât nươc. Cac san phâm thuy san chiêm khoang 8% tông gia tri xuât khâu hang hoa nhưng co ty lê đong gop vao thu nhâp rong tư xuât khâu lơn hơn rât nhiêu. Trong thâp ky qua, nuôi trông thuy san la nguôn đong gop hang đâu cho tăng trương nông nghiêp trong đo xuât khâu thuy san đa đat đươc ty lê tăng trương nhanh nhât trong sô cac nganh hang xuât khâu chinh. Thi trương trong nươc đôi vơi thuy san va cac san phâm thuy san cung đang đươc mơ rông nhanh chong, cac san phâm thuy san3 cung câp gân 50% lương protein trong cac bưa ăn hang ngay cua ngươi dân Viêt Nam.

Co thê noi la tai nguyên biên va ven biên la nhưng tai san tư nhiên, co thê tai tao quan trong bâc nhât đôi vơi Viêt Nam. Tuy nhiên nhưng tai nguyên nay hiên đang chiu ap lưc ngay cang lơn va đang bi suy thoai trâm trong. Chinh phu cung như cac bên lơi ich liên quan khac ngay cang nhân ro nhu câu phai tiên hanh nhưng thay đôi quan trong đê co thê bao vê va sư dung môt cach bên vưng nguôn lợi tư nhiên ven biên nay như môt phương tiên đam bao tinh bên vưng lâu dai va tinh canh tranh cua nganh thuy san, đông thơi đam bao duy tri đươc kinh tê ven biên va cac sinh kê co liên quan. Cơ chê hiên nay đôi vơi nganh thuy san vân chưa bên vưng vê măt kinh tê va sinh hoc va đang phai đôi măt vơi nhưng rui ro vê thi trương ngay cang nhiêu, băng chưng la viêc cac san phâm thuy san bi cac thi trương EU tư chôi do nhưng e ngai vê môi trương, an toan thưc phâm va cac vân đê khac. Tuy nhiên, nganh thuy san cung đa thiêt lâp đươc nhưng cơ sơ vưng chăc cho viêc thưc hiên cac biên phap vê quy chê, chinh sach va phap luât, môt phân nhơ sư hô trơ cua cac đôi tac phat triên quôc tê. Lô hông lơn hiên nay chinh la viêc thưc hiên nhưng biên phap nay.

Chinh phu Viêt Nam đang đê xuât vơi Ngân hang Thê giơi tai trơ cho Dư an Nguôn lơi ven biên vi sư Phat triên bên vưng (CRSD) vơi muc tiêu phat triên la nâng cao viêc quan ly nguôn lơi ven biên nhăm hô trơ cho nghê ca bên vưng tai môt sô tinh ven biên Viêt Nam đươc lưa chon. Muc tiêu phat triên cua dư an co thê đat đươc thông qua (a) tăng cương năng lưc thê chê nhăm quan ly nguôn lơi môt cach bên vưng hô trơ nganh thuy san; (b) đây manh cac thưc hanh tôt cho nuôi trông thuy san bên vưng; (c) thưc hiên cac thưc hanh tôt cho khai thac thuy san ven bơ bên vưng. Dư kiên Dư an đươc đê xuât nay se co bôn (4) hơp phân sau:

2 25 % nêu tinh ca công vi c mang tinh thơi vu (part time employment).ê3 Hô sơ nghê ca quôc gia cua FAO ngay 29 thang 5 năm 2010.

7

A. Tăng cường năng lưc thể chế nhăm quản lý nghê ca bên vững: Hơp phân nay se co ba hoat đông chinh: (a) quy hoach không gian tông hơp cac nguôn lơi ven biên phuc vu nghê ca; (b) nâng câp hê thông Vnfishbase, bao gôm viêc thiêt lâp môt hê thông quan ly tri thưc phuc vu cho công tac quan ly môi trương va nghê ca; va (c) nghiên cưu môt sô chinh sach đươc lưa chon nhăm gop phân vao viêc xây dưng Quy hoach tông thê mơi cho nganh thuy san đên năm 2020.

B. Thưc hành tốt cho nuôi trông thủy sản bên vững: Hơp phân nay se hô trơ thưc hiên cac thưc hanh nuôi trông thuy san tôt (GAP) thông qua ba hoat đông chinh sau: (a) nâng cao quan ly an toan sinh hoc ơ trai nuôi va tai công đông; (b) nâng cao viêc quan ly chât lương con giông, va (c) nâng cao viêc quan ly môi trương nhăm theo doi va hô trơ nuôi trông thuy san bên vưng.

C. Quản lý bên vững khai thac thuỷ sản ven bờ: Hơp phân se hô trơ hai hoat đông chinh sau: (a) đông quan ly khai thac thuy san ven bơ kêt hơp vơi tăng cương năng lưc cac hê thông theo doi, kiêm soat va giam sat (MSC), va (b) cai thiên cac điêu kiên vê sinh va nâng cao hiêu qua hoat đông cua cac cang ca, bên ca va cac chơ đâu môi đươc lưa chon nhăm giam ô nhiêm môi trương tai đia phương va nâng cao gia tri cac san phâm thuy san.

D. Quản lý , Theo doi và Đanh gia Dư an. Hơp phân nay se cung câp cac nguôn lưc cân thiêt đê: (a) co thê quan ly Dư an môt cach hiêu qua; va (b) tăng cương năng lưc thê chê tai môt sô linh vưc chu chôt, đăc biêt la tai câp tinh, huyên va xa, nhăm theo doi va đanh gia cac hoat đông cua Dư an va duy tri cac tac đông cua Dư an.

Dư an CRSD se đươc thưc hiên tai 8 tinh ven biên gôm: Thanh Hoa, Nghê An va Ha Tinh (nhom cac tinh băc Trung bô); Binh Đinh, Phu Yên va Khanh Hoa (nhom cac tinh Nam Trung bô); va Ca Mau va Soc Trăng (nhom cac tinh khu vưc đông băng sông Cưu Long). Đa ưu tiên, lưa chon đươc khoang 37 huyên va 226 xa ven biên cho thưc hiên dư an. Co môi liên hê chăt che giưa bôn hơp phân, trong đo Hơp phân A se chu yêu tâp trung vao tăng cương năng lưc va chinh sach trong khi đo Hơp phân B va C se nhăm giai quyêt cac vân đê quan trong ma môi tiêu nganh (nuôi trông, khai thac) đang phai đôi măt. Giưa hơp phân B va C cung co nhưng môi liên hê trưc tiêp va gian tiêp. Vi du nuôi trông thuy san tai môt sô khu vưc co thê mang lai thu nhâp thêm cho ngư dân khai thac gân bơ, qua đo gop phân lam giam ap lưc khai thac đôi vơi nguôn lơi ven biên. Tương tư như vây viêc quan ly khai thac thuy san gân bơ đươc nâng cao se dân tơi viêc giam lương “ca tap” (san phâm khai thac phu – by catch), va như vây se tao ra nhưng thay đôi trong cac thưc hanh nuôi trông thuy san đê mang tinh bên vưng hơn vê khia canh kinh tê va môi trương.

1.2 Nhưng tac đông cua Dư an

Đanh gia xa hôi (SA) tai ba tinh đươc lưa chon gôm Thanh Hoa, Khanh Hoa va Soc Trăng đa đươc tiên hanh trong qua trinh xây dưng Dư an. Muc tiêu cua đanh gia xa hôi nhăm a) năm băt đươc nhưng vân đê xa hôi chinh hiên nay co liên quan đên nhưng hoat đông đươc đê xuât trong Dư an, cu thê la nhưng hoat đông thuôc Hơp phân C cua Dư an, b) năm băt cac thông tin kinh tê - xa hôi, dân sô va văn hoa cua cac công đông co kha năng bi anh hương đê cung câp thông tin

8

cho viêc thiêt kê dư an tông thê. Cu thê đanh gia xa hôi giup phat hiên tac đông tiêm tang đôi vơi ngư dân do nhưng han chê co thê xay ra đôi vơi hoat đông khai thac nguôn lơi ven biên (do thưc thi quy đinh/theo doi nguôn lơi ven biên đươc tăng cương), va giup thu thâp thông tin sơ lươc vê điêu kiên xa hôi cua cac công đông ven biên trong vung Dư an, tư đo đê xuât cac biên phap chuyên đôi sinh kê tiêm năng tai tưng đia điêm cu thê trên cơ sơ cac sinh kê hiên nay cua công đông, trong đo bao gôm nhom dân tôc thiêu sô (ngươi Khmer) hiên đang sinh sông tai vung ven biên cua tinh Soc Trăng thuôc khu vưc đông băng sông Cưu Long, co kha năng bi anh hương bơi Dư an.

Qua trinh đanh gia đa tiên hanh cac buôi tham vân đôi vơi cac nhom ngươi dân tôc Khmer khac nhau co kha năng bi anh hương bơi Dư an tai khu vưc đông băng sông Cưu. Viêc tham vân đươc tiên hanh môt cach tư do, co thông bao trươc va co cung câp thông tin đây đu theo cac yêu câu nêu trong Chinh sach hoat đông 4.12 va 4.10 cua Ngân hang Thê giơi. Cac nhom ngươi Khmer co kha năng bi anh hương đươc tham vân đa đươc cung câp toan bô thông tin co liên quan vê dư an, bao gôm ca thông tin vê quy mô va tinh chât cac tiêu dư an, cac hoat đông phat triên đươc đê xuât, kê hoach thưc hiên dư an, va tac đông tiêm tang cua cac hoat đông dư an. Cac phương phap tham vân đươc thưc hiên phu hơp vơi cac công đông ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương va cac điêu kiên cua đia phương, trong đo đa danh sư quan tâm đăc biêt đên y kiên cua nhưng nhom ngươi dê bi anh hương, đăc biêt la nhưng ngươi sông dươi mưc ngheo đoi, nhưng ngươi không co đât, ngươi gia, phu nư va tre em.

Dư kiên Dư an se co môt sô tac đông bât lơi tiêm tang, cu thê nhưng tac đông đôi vơi nhom dân tôc thiêu sô ngươi Khmer tai tinh Soc Trăng bao gôm:

a) Tac đông liên quan đên thu hôi đât do xây dưng công trinh (vi du đương giao thông, cang tru bao, chơ ca, bên ca hơp vê sinh, cơ sơ ha tâng va cac trang thiêt bi quan ly môi trương phuc vu cho cac hoat đông nuôi trông thuy san),

b) Tac đông liên quan đên viêc tiêp cân nguôn lơi ven biên cua ngư dân phai theo quy đinh do công tac thưc thi cac quy chê/theo doi nguôn lơi ven biên đươc tăng cương, va

c) Cac tac đông thư yêu khac, không lương trươc đươc đôi vơi ngươi dân tôc thiêu sô (cu thê la tai tinh Soc Trăng).

Cac tac đông chinh đươc xac đinh như trên phai đươc quan ly thông qua viêc ap dung cac biên phap giam nhe va cac công cu bao trơ xa hôi sau đây (như trong bang dươi đây):

Tac đông tiêu cưc tiêm tang Cac biện phap giảm nhe & công cụ bảo trơ

1. Thu hôi đât (đê xây dưng cac công trinh)

Trong moi trương hơp phai cô tranh viêc thu hôi đât. Nêu không thê tranh đươc thi se phai chuân bi môt Kê hoach Hanh đông Tai đinh cư (RAP) cho cac tiêu dư an trên cơ sơ Khung Chinh sach Tai đinh cư (RPF) cua Dư an.

2. Việc thưc thi quy chê vê sư dụng bên vưng nguôn lơi ven

Tham vân rông rai đa đươc thưc hiên vơi nhom ngư dân co kha năng bi anh hương đươc lưa chon ơ miên Trung va

9

biên se lam giảm hoạt đông khai thac tư do cac nguôn lơi ven biên cua môt sô nhom ngư dân, nhưng ngươi đang thưc hiện cac hanh vi khai thac mang tinh huy diệt/qua mưc.

miên Nam Viêt Nam. Cac thu tuc tham vân đa đươc đưa vao qua trinh thiêt kê dư an va se đươc đưa vao Sô tay Thưc hiên Dư an (PIM).

3) Tac đông thư yêu khac va không lương trươc đươc đôi vơi ngươi dân tôc thiêu sô (cu thê la tai tinh Soc Trăng)

Se đươc xem xet chi tiêt hơn thông qua viêc đanh gia/tham vân xa hôi trong qua trinh thưc hiên dư an.

Măc du co nhưng tac đông như trên nhưng dư kiên quy mô thu hôi đât se rât nho vi hâu hêt cac hoat đông xây dưng cho cac tiêu dư an (như nâng câp cang, đương giao thông…) se đươc thưc hiên tai cac cơ sơ hiên co. Se không co tiêu dư an nao (thưc hiên trong năm đâu tiên) cân phai thu hôi đât hoăc han chê ngư dân tiêp cân vơi cac ngư trương ma ho vân thương khai thac. Trong cac năm tiêp, Dư an se cô găng hêt mưc nhăm tranh phai thu hôi đât cho cac tiêu dư an. Hiên tai tât ca cac BQL Dư an câp tinh (PPMUs) đêu dư kiên không co hoat đông tai đinh cư hoăc thu hôi đât ơ quy mô lơn cho viêc nâng câp cac cơ sơ ha tâng như đa xac đinh vi viêc nâng câp se đươc thưc hiên tai cac cơ sơ ha tâng co săn. Tuy nhiên trong trương hơp không thê tranh đươc viêc tai đinh cư hoăc thu hôi đât, Kê hoach Hanh đông Tai đinh cư (RAP) cho cac tiêu dư an se phai đươc xây dưng trên cơ sơ Khung Chinh sach Tai đinh cư (RPF). Viêc thưc hiên dư an nhân đươc sư ung hô rông rai cua công đông nhưng dân tôc thiêu sô bi anh hương đang hiên diên tai khu vưc dư an.

1.3 Mục tiêu cua Khung Chinh sach Dân tôc thiêu sô (EMPF)

Chinh sach hoat đông 4.10 cua Ngân hang Thê giơi (OP 4.10) yêu câu Chu dư an phai chuân bi môt Khung Chinh sach dân tôc thiêu sô (EMPF) trong trương hơp khi lâp va thưc hiên cac chương trinh đâu tư hang năm hoăc cac tiêu dư an khac nhau song sư hiên diên cua ngươi dân tôc thiêu sô tai khu vưc tiêu dư an chi co thê đươc xac đinh trong qua trinh thưc hiên dư an.

Khung EMPF se đưa ra hương dân vê cach thưc chuân bi Kê hoach Phat triên Dân tôc thiêu sô (EMDP) cho môt chương trinh/tiêu dư an nao đo. Trên cơ sơ tham vân vơi công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương trong khu vưc tiêu dư an, Khung EMPF se đam bao (a) cac công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương nhân đươc nhưng lơi ich vê kinh tê va xa hôi phu hơp vơi văn hoa cua công đông; (b) khi co nhưng anh hương bât lơi tiêm tang đôi vơi công đông dân tôc thiêu sô thi cân phai xac đinh, phong ngưa, giam thiêu, han chê hoăc đên bu cho nhưng tac đông đo.

Khung EMPF nay đươc Bô NN & PTNT chuân bi phu hơp vơi Chinh sach hoat đông 4.10 cua Ngân hang Thê giơi. Khung chinh sach đươc xây dưng trên cơ sơ a) bao cao đanh gia xa hôi (đươc thưc hiên trong qua trinh chuân bi dư an); b) cac buôi tham vân do Bô NN & PTNT tô

10

chưc vơi cac bên co lơi ich khac nhau trong Dư an va cac công đông dân tôc thiêu sô sinh sông trong vung Dư an.

Khung EMPF nay se đươc ap dung cho tât ca cac tiêu dư an/hang muc đâu tư đươc xac đinh trong qua trinh thưc hiên dư an Nguôn lơi ven biên vi sư Phat triên bên vưng (Dư an CRSD).

2. KHUNG CHINH SÁCH VÀ PHÁP LUÂT

Phân nay cung câp môt khung chinh sach va phap luât nhăm đam bao răng cac công đông dân tôc thiêu sô (tương đương vơi cac dân tôc ban đia như đinh nghia trong Chinh sach hoat đông 4.10 cua Ngân hang Thê giơi) co cơ hôi binh đăng trong viêc chia se nhưng lơi ich cua Dư an va se tiên hanh cac cuôc tham vân tư do, thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin đê đam bao co đươc sư tiêp cân đông đao va ung hô rông rai cua công đông đôi vơi Dư an, va bât ky tac đông bât lơi tiêm tang nao đêu đươc giam nhe phu hơp va khung chinh sach va phap luât nay se đươc ap dung cho tât ca cac tiêu dư an. Khung nay se đưa ra hương dân vê cach thưc tiên hanh sang loc sơ bô cac công đông dân tôc thiêu sô, đanh gia xa hôi, va xac đinh cac biên phap giam thiêu trong khi quan tâm đung mưc tơi viêc tham vân, giai quyêt khiêu nai, cac vân đê nhay cam vê giơi va giam sat. Đê cương Kê hoach PT DTTS (EMDP) đươc trinh bay trong Phu luc 1.

2.1 Khung chinh sach va Phap luât quôc gia vê Dân tôc thiêu sô

Hiên phap năm 1946 cua Viêt Nam, sưa đôi năm 1959, 1980 va 1992 co nêu “thưc hiên chinh sach binh đăng, thông nhât va chinh sach hô trơ cho cac dân tôc thiêu sô, cung câp cac điêu kiên hô trơ cho cac nhom dân tôc thiêu sô trong viêc xây dưng môt xa hôi văn minh, va tôn trong nhưng lơi ich, văn hoa truyên thông, ngôn ngư va tin ngương cua cac nhom dân tôc thiêu sô”.

Viêc điêu chinh cac chinh sach kinh tê, xa hôi đôi vơi tưng khu vưc va tưng nhom ngươi, trong đo co tinh tơi nhu câu cua cac công đông dân tôc thiêu sô la môt yêu câu băt buôc. Kê hoach Phat triên Kinh tê – Xa hôi va Chiên lươc Phat triên Kinh tê – Xa hôi cua Viêt Nam co quan tâm cu thê đên cac công đông dân tôc thiêu sô. Cac chương trinh lơn hương tơi cac dân tôc thiêu sô gôm Chương trinh 135 (cơ sơ ha tâng cho khu vưc ngheo va vung sâu, vung xa) va Chương trinh 134 (xoa bo nha tranh, vach đât). Co chinh sach giao duc va y tê cho dân tôc thiêu sô. Khung phap luât đươc câp nhât trong năm 2007 trong đo co môt sô văn ban co liên quan như quy hoach vung, Chương trinh 135 giai đoan 2, va cac văn ban vê quan ly va đên bu đât đai. Bảng 1 la cac văn ban quy pham phap luât đươc viên dân.

Bảng 1: Cac văn bản quy phạm phap luât liên quan đên dân tôc thiêu sô

2010 Nghi đinh sô 82/2010/NĐ-CP cua Chinh phu ngay 20 thang 7 năm 2010 quy đinh viêc day va hoc tiêng dân tôc thiêu sô tai cac trương hoc

2009 Nghi đinh sô 69/2009/NĐ-CP cua Chinh phu ngay 13 thang 8 năm 2009 quy đinh bô sung vê quy hoach sư dung đât, gia đât, thu hôi đât, bôi thương, hô trơ va tai đinh cư.

2008Nghi quyêt sô 30a/2008/NQ-CP cua Chinh phu ngay 27 thang 12 năm 2008 vê chương trinh hô trơ nhăm xoa đoi giam ngheo nhanh chong va bên vưng cho 61 huyên ngheo nhât nươc.

2008 Quyêt đinh sô 74/2008/QĐ-TTg cua Thu tương Chinh phu ngay 9 thang 6 năm 2008 vê hô

11

trơ đât san xuât va đât ơ cho cac hô dân tôc thiêu sô ngheo tai khu vưc đông băng sông Cưu Long.

2007 Quyêt đinh sô 33/2007/QĐ-TTg cua Thu tương Chinh phu ngay 20 thang 7 năm 2007 vê chinh sach hô trơ nâng cao kiên thưc phap luât thuôc Chương trinh 135 giai đoan 2.

2007 Quyêt đinh sô 01/2007/QĐ-UBDT ngay 31 thang 5 năm 2007 cua Uy ban Dân tôc vê viêc công nhân cac xa va huyên la miên nui, vung cao.

2007 Quyêt đinh sô 05/2007/QĐ-UBDT ngay 6 thang 9 năm 2007 cua Uy ban Dân tôc vê viêc công nhân 3 khu vưc vung dân tôc thiêu sô va miên nui theo trinh đô phat triên.

2007Thông tư sô 06 ngay 20 thang 9 năm 2007 cua Uy ban Dân tôc ban hanh hương dân vê hô trơ dich vu, cai thiên sinh kê cho ngươi dân, hô trơ ky thuât nhăm nâng cao kiên thưc phap luât theo Quyêt đinh sô 112/2007/QĐ-TTg

2007 Quyêt đinh sô 06/2007/QĐ-UBDT ngay 12 thang 1 năm 2007 cua Uy ban Dân tôc vê chiên lươc truyên thông cho Chương trinh 135 giai đoan 2.

2007Nghi đinh sô 84/2007/NĐ-CP cua Chinh phu quy đinh bô sung vê viêc câp giây chưng nhân quyên sư dung đât, thu hôi đât, thưc hiên quyên sư dung đât, thu tuc đên bu va tai đinh cư khi Nha nươc thu hôi đât va giai quyêt khiêu nai.

2001 Nghi đinh sô 70/2001/NĐ-CP: tât ca cac quy đinh vê đăng ky tai san gia đinh va quyên sư dung đât cua gia đinh phai đưng tên ca chông va vơ.

1998 Nghi đinh sô 59/1998/NĐ-CP ngay 13 thang 8 năm 1998 cua Chinh phu quy đinh chưc năng, nhiêm vu, thâm quyên va cơ câu tô chưc cua Uy ban Dân tôc va Miên nui.

2.2 Chương trinh va Chinh sach đôi vơi cac nhom dân tôc thiêu sô tại khu vưc đông băng sông Cưu Long

Chinh phu đa ban hanh va thưc hiên rât nhiêu chinh sach va chương trinh hô trơ cac nhom dân tôc thiêu sô nhăm cai thiên cuôc sông cua ho. Tai khu vưc đông băng sông Cưu Long, cac nhom dân tôc thiêu sô đươc hương lơi tư cac chinh sach va chương trinh sau:

Chinh sach hô trơ đât ơ, đât san xuât va tao công ăn viêc lam cho ngươi dân tôc thiêu sô tai khu vưc đông băng sông Cưu Long theo Quyêt đinh sô 74/2008/QĐ-TTg cua Thu tương Chinh phu ngay 9/6/2008.

Chương trinh 134 vê hô trơ đât ơ, đât san xuât va nươc sach cho ngươi dân tôc thiêu sô ngheo tai khu vưc đông băng sông Cưu Long.

Chương trinh 135 giai đoan 2 vê phat triên kinh tê xa hôi cho cac xa ngheo nhât tai khu vưc dân tôc thiêu sô va miên nui.

Chương trinh muc tiêu Quôc gia vê cung câp nươc va vê sinh nông thôn.

Chương trinh muc tiêu Quôc gia vê dân sô va kê hoach hoa gia đinh.

12

Chương trinh muc tiêu Quôc gia vê phong, chông cac bênh nguy hiêm va HIV/AIDS.

Chương trinh muc tiêu Quôc gia vê giao duc, đao tao.

2.3 Chinh sach hoạt đông cua Ngân hang Thê giơi vê Dân tôc bản đia (OP 4.10)

Chinh sach hoat đông cua Ngân hang Thê giơi 4.10 (vê Dân tôc ban đia) yêu câu phai co môt qua trinh tham vân tư do, đươc thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin 4. Ngân hang TG chi tai trơ cho dư an co thưc hiên tham vân tư do, cac công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương đươc thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin đê tư đo co đươc sư tiêp cân va ung hô rông rai cua công đông đo đôi vơi dư an. Nhưng dư an đươc Ngân hang tai trơ phai co cac biên phap (a) nhăm tranh cac tac đông bât lơi tiêm tang đôi vơi cac công đông dân tôc thiêu sô; hoăc (b) khi không thê tranh đươc, thi cân phai giam thiêu, giam nhe hoăc thưc hiên đên bu cho nhưng tac đông đo. Nhưng dư an do Ngân hang tai trơ cung cân phai đươc thiêt kê đê đam bao răng ngươi dân tôc ban đia nhân đươc nhưng lơi ich kinh tê va xa hôi phu hơp vơi văn hoa cua ho va hoa nhâp vê giơi.

Chinh sach hoat đông cua Ngân hang TG đinh nghia dân tôc thiêu sô la nhưng dân tôc đươc phat hiên tai nhưng khu vưc đia ly cu thê co nhưng đăc điêm sau vơi mưc đô khac nhau:

a) Tư coi minh la thanh viên cua môt nhom văn hoa ban đia khac biêt va ban săc nay đươc cac nhom khac công nhân;

b) Cung sông ơ môt đia ban riêng biêt hoăc lanh đia do tô tiên đê lai năm trong vung dư an va găn vơi nguôn tai nguyên trong sinh canh va lanh đia đo;

c) Co cac thê chê văn hoa, kinh tê, xa hôi hay chinh tri theo luât tuc khac vơi cac luât tuc cua xa hôi va văn hoa cua sô đông vươt trôi;

d) Co ngôn ngư riêng biêt, thương khac vơi ngôn ngư chinh thưc cua quôc gia hay vung đo.

La điêu kiên tiên quyêt cho viêc phê duyêt môt dư an đâu tư, Chinh sach hoat đông OP 4.10 yêu câu Bên vay phai tiên hanh cac cuôc tham vân tư do, co thông bao trươc va cung câp đây đu thông tin cho cac công đông dân tôc thiêu sô co kha năng bi anh hương va phai co đươc sư tiêp cân va ung hô rông rai cua công đông đo đôi vơi cac muc tiêu va hoat đông cua dư an. Điêu quan trong cân phai lưu y la Chinh sach hoat đông OP 4.10 đê câp đên cac nhom va công đông xa hôi, chư không phai cac ca nhân. Muc tiêu cơ ban cua OP 4.10 la:

Đam bao răng cac nhom đo đươc trao cơ hôi thiêt thưc tham gia vao qua trinh lâp kê hoach cho cac hoat đông cua dư an co anh hương tơi ho;

Đam bao răng co cân nhăc tơi cac cơ hôi cho nhom đươc hương cac lơi ich phu hơp vơi văn hoa cua minh;

Đam bao tranh ne bât ky tac đông nao cua dư an co anh hương bât lơi cho ho hoăc trong trương hơp không tranh đươc thi phai giam thiêu va giam nhe tac đông bât lơi đo.

4 “Tham vân tư do, đươc thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin vơi công đông dân tôc thiêu sô” nghia la qua trinh ra quyêt đinh tâp thê, phu hơp vơi văn hoa sau khi đa co tham vân co thiên y va thưc chât va đa cung câp đây đu thông tin đê công đông tham gia vao viêc xây dưng va thưc hiên dư an. Viêc tham vân không bao gôm quyên phu quyêt cho cac ca nhân hoăc cac nhom.

13

Trong bôi canh cua Dư an, cac nhom dân tôc thiêu sô (tương đương vơi dân tôc ban đia) tai khu vưc Dư an co thê đươc nhân nhưng lơi ich dai han thông qua viêc cai thiên quan ly tai nguyên nươc, quy hoach tông thê va nâng cao năng lưc, tuy nhiên ho co thê bi anh hương tiêu cưc do viêc bi thu hôi đât va/hoăc bi di dơi. Thông qua viêc xây dưng Kê hoach hanh đông tai đinh cư (RAP) se giup xây dưng đươc chinh sach va kê hoach hanh đông cu thê nhăm giam nhe cac tac đông tiêm tang do viêc thu hôi đât va bi di dơi.

Do đo khung EMPF đa đươc thiêt kê nhăm tâp trung vao viêc tham vân để đảm bảo răng (a) cac công đông dân tôc thiểu số co cơ hôi được bày to cac mối quan tâm của minh, được tham gia và hương lợi tư Dư an và (b) thưc hiên tham vân tư do, co thông bao trươc và cung câp đây đủ thông tin để qua đo co được sư tiếp cân và ủng hô rông rai của công đông. Muc 3 va Muc 4 dươi đây mô ta cac hoat đông đa hoăc se đươc tiên hanh trong qua trinh chuân bi va thưc hiên Dư an.

3. CHUÂN BI KẾ HOACH PHÁT TRIỂN DÂN TỘC THIỂU SÔ (KẾ HOACH EMDP)

Kê hoach EMDP cân phai đươc chuân bi trên cơ sơ tham vân vơi cac công đông dân tôc thiêu sô trong khu vưc dư an. Viêc tham vân co vai tro quan trong đôi viêc xây dưng kê hoach EMDP vi tham vân tao cơ hôi cho cac nhom dân tôc thiêu sô (bao gôm ca nhom co kha năng bi anh hương va nhom không bi anh hương bơi cac tiêu dư an) đươc tham gia vao viêc lâp kê hoach va thưc hiên cac tiêu dư an. Quan trong hơn nưa la viêc tham vân se giup xac đinh đươc nhưng tac đông bât lơi tiêm ân, nêu co, do cac tiêu dư an gây ra đôi vơi cac hoat đông tao thu nhâp va sinh kê cua cac nhom dân tôc thiêu sô, qua đo co thê đê ra cac biên phap phu hơp vê cach thưc phong ngưa, giam thiêu va han chê nhưng tac đông bât lơi đo. Viêc tham vân cung nhăm đam bao ngươi dân tôc thiêu sô co cơ hôi bay to ro rang nhu câu đươc hô trơ tư cac hoat đông/muc tiêu cua dư an dưa trên hiêu biêt cua ho vê muc tiêu cac tiêu dư an/dư an. Viêc xây dưng Kê hoach Phat triên dân tôc thiêu sô (EMDP) hoan toan dưa trên cơ sơ môt nghiên cưu, trong cac dư an do Ngân hang tai trơ, đươc đê câp đên như môt đanh gia xa hôi.

3.1 Đanh gia xa hôi

Muc đich. Đanh gia xa hôi (SA), trong bôi canh cua Chinh sach hoat đông 4.10 cua Ngân hang, la môt nghiên cưu nhăm xac đinh cac hoat đông đươc lâp kê hoach trong dư an thuôc môt tiêu dư an do Ngân hang tai trơ se anh anh hương ra sao tơi sinh kê cua ngươi dân tôc thiêu sô hiên diên trong khu vưc tiêu dư an. Muc đich cua đanh gia xa hôi la đê đam bao răng nêu co bât ky tac đông bât lơi tiêm ân nao do tiêu dư an gây ra thi phai thiêt lâp đươc cac biên phap phu hơp (trươc khi thưc hiên tiêu dư an) nhăm phong ngưa, giam thiêu, han chê tac đông bât lơi tiêm ân đo, hoăc co phương an đên bu cho dân cư bi anh hương nêu tac đông đo la không tranh đươc. Đanh gia xa hôi cung nhăm tim ra cac hoat đông phat triên ma dư an co thê thưc hiên (co liên quan đên muc đich/muc tiêu cua dư an) dưa trên hiêu biêt vê đăc điêm kinh tê, xa hôi, văn hoa cua công đông dân tôc thiêu sô đê đam bao răng ngươi dân tôc thiêu sô trong khu vưc tiêu dư an nhân đươc cac lơi ich kinh tê xa hôi phu hơp vơi văn hoa cua ho.

Cac phương phap. Nhin chung, đanh gia xa hôi la môt loat nhưng hoat đông đươc lên kê hoach va thưc hiên môt cach thân trong đê tao ra kêt qua như đa chi ra trong phân muc đich ơ trên. Phân quan trong nhât đôi vơi viêc đanh gia xa hôi la qua trinh tham vân se đươc thưc hiên vơi ngươi dân tôc thiêu sô tai vung dư an nhăm thu thâp thông tin co liên quan, thưc hiên phân tich

14

dư liêu va lâp bao cao Kê hoach Phat triên dân tôc thiêu sô. Cuôc tham vân cân đươc tiên hanh dươi dang nhưng cuôc hop vơi ngươi dân tôc thiêu sô – đươc thưc hiên tai cac thơi điêm khac nhau trong suôt qua trinh thưc hiên dư an đê đam bao răng tac đông tiêm tang đươc dư bao môt cach chinh xac nhât co thê. Đê thưc hiên tôt, trươc khi tiên hanh cac cuôc tham vân ngươi dân tôc thiêu sô đươc tham vân cân phai đươc cung câp thông tin đây đu va chinh xac vê cac tiêu dư an. Ngoai ra, nêu co thê dư đoan đươc cac tac đông tiêm tang, chu dư an cân phai công bô nhưng tac đông nay cho ngươi dân tôc thiêu sô biêt đê giup ho hiêu đươc ban chât va mưc đô anh hương cua tiêu dư an đôi vơi cac hoat đông tao thu nhâp va đôi vơi sinh kê cua ho.

Cân phai co cac phương phap tham vân phu hơp, cu thê cho tưng nhom dân tôc thiêu sô đê co thê nhân đươc phan hôi co gia tri va đang tin cây tư ngươi dân tôc thiêu sô đươc tham vân. Khi tham vân ngươi dân tôc thiêu sô, cân đăc biêt chu y đên nhưng nhom ngươi dê bi anh hương, cu thê la nhưng ngươi sông dươi mưc ngheo đoi, nhưng ngươi không co đât đai, ngươi gia, phu nư va tre em. Điêu quan trong la phai co đươc sư ung hô rông rai cua công đông đôi vơi viêc thưc hiên tiêu dư an trươc khi tiêu dư an đo đươc thâm đinh đê thưc hiên.

Thu thâp dư liêu. Đôi vơi viêc đanh gia xa hôi cho môt tiêu dư an thi cân phai thu thâp hai loai dư liêu. Loai dư liêu đa co săn vê nhom dân tôc thiêu sô muc tiêu/nhom dân tôc thiêu sô bi anh hương la dư liêu thư câp. Nhưng dư liêu nay co thê đa co săn trong cac bao cao, sô sach thông kê cua chinh quyên đia phương, sach, bao, tap chi chuyên nganh. Nhom đanh gia xa hôi (la can bô nhân viên cua Ban Quan ly dư an đia phương đươc đao tao phu hơp hoăc tư vân) cân kiêm tra xem liêu nhưng dư liêu thư câp đo co đươc cung câp đây đu hay không đê tranh trung lăp viêc thu thâp. Kinh nghiêm cho thây răng nhưng dư liêu cu thê liên quan đên câp hô gia đinh thương không co săn. Do đo nhưng dư liêu nay cân đươc thu thâp tư nhom dân bi anh hương qua cac cuôc điêu tra/thăm viêng tơi cac hô gia đinh, hoăc thông qua cac buôi thao luân nhom tâp trung co sư dung cac ky thuât phong vân phu hơp.

Loai dư liêu. Khi tiên hanh đanh gia xa hôi nhăm xây dưng Kê hoach PT DTTS (EMDP), cac thông tin sau cân đươc thu thâp tư nguôn dư liêu thư câp va sơ câp:

- Dư liêu chung vê điêu kiên kinh tê-xa hôi cua nhom dân tôc thiêu sô co kha năng bi anh hương;

- Cac đăc trưng văn hoa chu chôt cua nhom dân tôc thiêu sô;

- Cac loai hinh hoat đông tao thu nhâp, bao gôm cac nguôn thu nhâp đươc phân chia theo tưng thanh viên trong gia đinh, theo mua, vu.

- Nhưng rui ro tư nhiên hang năm co thê anh hương tơi kha năng sinh kê va tao thu nhâp cua ho;

- Nhưng nguôn lơi chung, hê thông sinh kê va san xuât, hê thông sơ hưu đươc thưa nhân trong công đông ngươi dân tôc thiêu sô;

- Môi quan hê công đông (vôn xa hôi, quan hê ho hang, mang lươi xa hôi…);

- Tac đông tiêm tang (tich cưc va bât lơi) cua tiêu dư an đôi vơi sinh kê cua ho;

- Hô trơ ma ngươi dân tôc thiêu sô mong muôn trong cac hoat đông phat triên do dư an tai

15

trơ (đanh gia nhu câu).

Phân tich dư liêu. Phân tich dư liêu la môt công viêc co nhiêu thach thưc, tư đơn gian tơi phưc tap, phu thuôc vao loai dư liêu thu thâp đươc va mưc đô phưc tap cua dư liêu cung như cac ky năng phân tich dư liêu cua nhom đanh gia xa hôi. Theo gơi y thi cân thưc hiên phân tich dư liêu đinh tinh va phân tich nay nhăm hô trơ cho cac phat hiên trong qua trinh đanh gia xa hôi. Viêc phân tich đinh lương cân đươc cân nhăc tư trươc va chi thưc hiên vơi sư hô trơ cua can bô, nhân viên đươc đao tao va can bô tư vân tư bên ngoai.

3.2 Cac bươc gơi y trong việc xây dưng Kê hoạch EMDP.

Cac bươc sau cân phai đươc Ban quan ly dư an Trung ương, Ban quan ly dư an câp tinh hoăc can bô tư vân tuân thu khi xây dưng Kê hoach PT DTTS (EMDP) cho môt tiêu dư an.

CÁC BƯỚC

KẾ HOACH THỰC HIỆN THEO DOI & ĐÁNH GIÁ

1 Đăt muc tiêu cho Kê hoach EMDP Đê đam bao răng: 1) tac đông bât lơi

tiêm ân cua dư an đôi vơi hoat đông tao thu nhâp/sinh kê cua ngươi dân tôc thiêu sô (nêu co) se đươc phong ngưa/giam thiêu/giam nhe, va 2) cac nhom DTTS nhân đươc cac lơi ich vê kinh tê va xa hôi (tư dư an) phu hơp vơi văn hoa cua ho.

2 Xây dưng kê hoach thu thâp dư liêu Cân thu thâp dư liêu gi? Cach thưc thu thâp dư liêu đo? Công cu nao đươc sư dung đê thu thâp

dư liêu? Ai thu thâp dư liêu? Cach thưc va thơi gian thu thâp dư liêu?

Thu thâp dư liêu Công viêc thu thâp dư liêu đươc thưc

hiên như thê nao? Cân lam gi đê đam bao cac dư liêu đươc

thu thâp theo như kê hoach?Phân tich dư liêu

Dư liêu đươc sang loc va phân tich như thê nao?

Cach thưc trinh bay dư liêu đê cung câp thông tin cho viêc xây dưng kê hoach thưc hiên?

• Cân thu thâp dư liêu nao

• Cach thưc thu thâp

• Cân thu thâp gi

3 Xac đinh a) tac đông bât lơi tiêm tang (nêu co) va b) tiên hanh đanh gia nhu câu (co chiên lươc ro rang vê xac đinh đôi tương va ưu tiên • Lam thê nao đê biêt

16

nhu câu) Dư liêu co cho biêt nhom đôi tương nao

la cân thiêt cho dư an hay không? Cac nhu câu đươc ưu tiên như thê nao

căn cư trên nguôn lưc hiên co cua dư an (nhân lưc va tai chinh)?

đươc đa nhăm đung cac đôi tương hương lơi, va co đu cac nguôn lưc đê đươc đap ưng đươc cac nhu câu?

4 Xac minh kêt qua đanh gia tac đông va nhu câu (thông qua cac cuôc tham vân)

Đôi chiêu nhu câu phat triên cua ngươi dân tôc thiêu sô vơi viêc xem xet cac dư liêu thư câp

Xac đinh nhưng tac đông bât lơi co thê co tư cac hoat đông cua dư an đôi vơi cac nhom dân tôc thiêu sô đươc tham vân va cach thưc ne tranh/giam thiêu/giam nhe nhưng tac đông đo.

• Kê hoach cua BQLDA câp tinh co đap ưng đươc ky vong cua nhưng đôi tương hương lơi hay va muc tiêu cua dư an hay không?

• Cac cuôc tham vân co đươc thưc hiên môt cach phu hơp hay không?

5 Soan thao bao cao Kê hoach Phat triên dân tôc thiêu sô (EMDP)

Nhưng hoat đông nao se đươc thưc hiên (sau khi đa xac minh đươc viêc đanh gia nhu câu thông qua cac cuôc tham vân vơi cac nhom đôi tương)

Nhưng hoat đông nay se đươc thưc hiên như thê nao?

Cân phai co nhưng nguôn lưc (tai chinh & nhân lưc) nao?

Khi nao nhưng hoat đông nay se đươc thưc hiên?

Liêu kê hoach thưc hiên co đat đươc muc tiêu hay không? Lam thê nao Ban quan ly câp tinh biêt đươc kê hoach đo co đat đươc muc tiêu?(đê biêt đươc liêu kê hoach thưc hiên co thê đat đươc muc tiêu hay không, thi cân phai xây dưng kê hoach Theo doi & Đanh gia (như côt bên phai) cung vơi kê hoach thưc hiên)

• Liêu kê hoach thưc hiên co đat đươc kêt qua hay không?

Biêu đô dươi đây tom tăt lai cac bươc cân thưc hiên trong qua trinh xây dưng môt Kê hoach Phat triên dân tôc thiêu sô (EMDP). Sau khi cac dư liêu đa đươc thu thâp va phân tich đây đu co thê băt đâu qua trinh soan thao Kê hoach EMDP, sư dung đê cương gơi y như trinh bay trong Phu luc 1 cua Khung Chinh sach dân tôc thiêu sô nay.

17

3.3 Quy trinh xem xet va phê duyệt Kê hoạch Phat triên dân tôc thiêu sô (EMDP)

Sau khi Kê hoach EMDP cho môt tiêu dư an đươc Ban Điêu phôi Dư an (PCU), BQLDA câp tinh hoăc can bô tư vân hoan thanh, thi ban kê hoach đo cân phai gưi cho Ngân hang Thê giơi đê xem xet trươc va co y kiên nhân xet trươc khi thưc hiên cac tiêu dư an găn vơi kê hoach EMDP đo. Căn cư theo chât lương cua kê hoach EMDP ma Ngân hang co thê co yêu câu chinh sưa. Khi vân con nghi ngơ hoăc khi cân phai co hô trơ ky thuât đê xây dưng Kê hoach EMDP thi cân liên hê vơi nhom công tac cua Ngân hang đê đươc hô trơ kip thơi.

4. THỰC HIỆN KHUNG CHINH SÁCH DÂN TỘC THIỂU SÔ (EMPF) VÀ CÁC KẾ HOACH PHÁT TRIỂN DÂN TỘC THIỂU SÔ (EMDPs).

4.1 Kê hoạch thưc hiện va Ngân sach

Ban Điêu phôi Dư an (PCU) chiu trach nhiêm chung thưc hiên cac Kê hoach Phat triên DTTS

18

đươc xây dưng trong khuôn khô dư an CRSD. PCU se phai đam bao tât ca cac BQL DA câp tinh hiêu đươc muc đich cua Khung CSDTTS va biêt cach sư dung Khung nay đê xây dưng kê hoach Phat triên DTTS cho cac tiêu dư an co liên quan.

Ơ câp Trung ương – PCU chiu trach nhiêm cung câp hô trơ ky thuât cho cac BQLDA câp tinh trong viêc xây dưng cac Kê hoach PTDTTS cho cac tiêu dư an co liên quan. PCU chiu trach nhiêm đam bao viêc thưc hiên co hiêu qua Kê hoach PTDTTS, bao gôm viêc theo doi va đanh gia cac kêt qua thưc hiên Kê hoach. Ngay tư khi băt đâu thưc hiên dư an, PCU se đao tao cho can bô xa hôi – ơ câp TƯ va câp tinh đê ho co thê thưc hiên viêc sang loc (ngươi dân tôc thiêu sô hiên diên tai khu vưc tiêu dư an), tư đo xac đinh khi nao thi cân phai co Kê hoach PTDTTS, va trên cơ sơ kêt qua sang loc, tiên hanh đanh gia xa hôi, va xây dưng Kê hoach PTDTTS. Khi năng lưc cua đia phương không đu đê xây dưng kê hoach PTDTTS thi co thê cân phai huy đông can bô tư vân co năng lưc đê giup cac BQL DA câp tinh trong viêc xây dưng Kê hoach PTDTTS cho môt tiêu dư an phu hơp vơi như Khung Chinh sach DTTS.

Ơ câp tinh – BQLDA câp tinh va chinh quyên đia phương chiu trach nhiêm thưc hiên Kê hoach PTDTTS. Cân bô tri can bô va ngân sach phu hơp trong Kê hoach PTDTTS – đu đê đat đươc muc tiêu cua Kê hoach – đê trinh Ngân hang xem xet trươc va phê duyêt. Trong trương hơp ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương do viêc thu hôi đât đê thưc hiên cac tiêu dư an, thi viêc đên bu va hô trơ cho nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương se đươc thưc hiên thông qua Kê hoach hanh đông tai đinh cư. Kê hoach hanh đông tai đinh cư đươc xây dưng riêng, căn cư theo Khung Chinh sach Tai đinh cư.

4.2 Công bô Kê hoạch PTDTTS

Sau khi đa xây dưng xong Kê hoach PTDTTS, Kê hoach nay cân phai đươc công bô cho nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương va công đông cua ho. Kê hoach PTDTTS cân phai đươc công bô môt cach phu hơp đê đam bao răng nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương va công đông cua ho co thê tiêp cân môt cach thuân lơi va co thê hiêu hêt đươc Kê hoach đo. Bên canh viêc công bô công khai Kê hoach thi cung cân phai tô chưc cac cuôc hop tai công đông cua nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương bơi tiêu dư an. Nêu cân thiêt thi cac cuôc hop cân đươc tiên hanh băng ngôn ngư cua ngươi dân tôc bi anh hương đê đam bao ho hiêu hêt đươc nhưng muc tiêu cua Kê hoach va co y kiên phan hôi.

Xin lưu y răng tât ca cac Kê hoach PTDTTS đươc xây dưng trong qua trinh thưc hiên dư an phai đươc công bô tai đia phương môt cach kip thơi trươc khi thâm đinh/phê duyêt nhưng tiêu dư an đo. Cac Kê hoach PTDTTS cân phai đươc công bô tai đia điêm dê tiêp cân, dươi hinh thưc va băng ngôn ngư ma nhưng ngươi dân tôc bi anh hương cung như nhưng bên co lơi ich liên quan chu chôt co thê hiêu đươc, đông thơi đươc công bô tai Trung tâm Thông tin Phat triên Viêt Nam (VDIC) tai Ha Nôi. Đôi vơi cac tiêu dư an đươc Ngân hang (tai thơi điêm thâm đinh tiêu dư an) xêp vao nhom A (thông qua sang loc vê Môi trương), thi cac Kê hoach PTDTTS cho cac tiêu dư an đo phai đươc BQLDA dich sang tiêng Anh va gưi cho Ngân hang Thê giơi đê công bô tai Trung tâm Thông tin Phat triên Viêt Nam (VDIC) va Infoshop cua Ngân hang.

4.3 Cơ chê giải quyêt khiêu nại

Cơ chê giai quyêt khiêu nai thuôc Dư an nay se la cơ chê hai câp: môt câp tai nôi bô cac công

19

đông co liên quan va câp thư hai co liên quan đên hoa giai cua bên ngoai/bên thư ba. Tai môi tinh dư an đêu co Hôi đông Giai quyêt khiêu nai đươc thanh lâp tư câp lang/huyên tơi câp tinh trên cơ sơ nhưng cơ câu hiên co bao gôm cac cơ quan co liên quan, cac tô chưc quân chung, đai diên hôi phu nư va đai diên dân tôc thiêu sô. Tai câp lang, tô chưc đông quan ly dưa trên công đông se tiêp thu ap dung cac cơ chê giai quyêt khiêu nai hiên hanh do cac bô lao/ngươi đưng đâu bô tôc/lanh tu tinh thân chu tri, vôn la nhưng cơ chê đươc châp nhân rông rai bơi cac công đông đia phương, đăc biêt la cac nhom dân tôc thiêu sô.

Cơ chê giai quyêt khiêu nai se đươc ap dung cho nhưng ngươi hoăc nhom ngươi bi anh hương trưc tiêp hoăc gian tiêp bơi Dư an, cung như nhưng ngươi/nhom ngươi co lơi ich tai môt Dư an va/hoăc co kha năng anh hương tơi kêt qua cua Dư an – môt cach tich cưc hoăc tiêu cưc. Dư an se cung câp đao tao va hô trơ tăng cương năng lưc cho cac cơ câu hiên co đê giai quyêt môt cach hiêu qua va theo tâp thê nhưng khiêu nai co thê phat sinh trong qua trinh thưc hiên dư an. Tât ca cac y kiên va khiêu nai phai đươc cac BQLDA câp tinh lâp thanh hô sơ môt cach phu hơp va đươc lưu trư tai câp huyên va câp xa.

Nêu nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương không hai long vơi quy trinh giai quyêt, cac biên phap đên bu hoăc giam nhe, hoăc bât ky vân đê nao khac thi tư ban thân ho hoăc đai diên công đông dân tôc thiêu sô hoăc trương lang co thê đê đơn khiêu nai lên Uy ban Nhân dân xa (CPC) hoăc lên BQLDA câp tinh theo đung như cơ chê giai quyêt khiêu nai đươc thiêt lâp trong ban Kê hoach PTDTTS. Tât ca cac khiêu nai se đươc giai quyêt nhanh chong, va theo cach thưc phu hơp vơi văn hoa cua công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương. Tât ca cac chi phi liên quan đên khiêu nai cua ngươi dân tôc thiêu sô đươc miên cho ngươi khiêu nai. BQLDA câp tinh va tư vân giam sat đôc lâp chiu trach nhiêm theo doi tiên đô giai quyêt cac khiêu nai cua ngươi DTTS. Tât ca cac trương hơp khiêu nai phai đươc lưu trong hô sơ Dư an cua BQLDA câp tinh, va đươc tư vân giam sat đôc lâp xem xet thương xuyên.

Cơ chê giai quyêt khiêu nai đươc xây dưng trên cơ sơ Luât phap Viêt Nam. Thông thương co ba bươc ma ngươi khiêu nai co thê phai trai qua trươc khi băt buôc phai đưa vân đê ra giai quyêt tai toa an đia phương.

Giai đoạn thư nhât – Uy ban Nhân dân xa (CPC). Hô gia đinh bi anh hương, co khiêu nai se khiêu nai lên UBND xa, thông qua Trương thôn hoăc trưc tiêp gưi đơn hoăc trưc tiêp trinh bay khiêu nai cho UBND xa. UBND xa se găp riêng hô gia đinh bi anh hương co khiêu nai va se giai quyêt vân đê trong vong 30 - 45 ngay kê tư ngay nhân đươc khiêu nai (Ghi chu: tai vung sâu, vung xa, khu vưc miên nui thi khiêu nai cân phai đươc giai quyêt trong vong 45 – 60 ngay. Thư ky UBND xa co trach nhiêm lâp hô sơ va lưu trư tât ca cac khiêu nai ma UBND xa xư ly).

Sau khi đa co quyêt đinh cua UBND xa, thi hô gia đinh co 30 ngay đê khang cao. Nêu UBND xa đa ra quyêt đinh lân 2 ma hô gia đinh vân chưa thoa đang thi gia đinh co thê chuyên khiêu nai lên UBND huyên.

Giai đoạn 2 – UBND huyên (DPC). Khi nhân đươc khiêu nai cua hô gia đinh, UBND huyên se giai quyêt vu viêc trong vong 30 - 45 ngay (hoăc 45 - 60 ngay nêu huyên năm trong khu vưc vung sâu, vung xa hoăc khu vưc miên nui) kê tư ngay nhân đươc khiêu nai. UBND huyên co trach nhiêm lâp hô sơ va lưu trư tât ca cac khiêu nai đa xư ly.

20

Sau khi đa co quyêt đinh cua UBND huyên, hô gia đinh co 30 ngay đê khang cao. Nêu UBND huyên đa ra quyêt đinh lân 2 ma hô gia đinh vân chưa thoa đang thi gia đinh co thê chuyên khiêu nai lên UBND tinh (PPC).

Giai đoạn ba – UBND tinh (PPC). Khi nhân đươc khiêu nai cua hô gia đinh, UBND tinh se giai quyêt vu viêc nay trong vong 30 - 45 ngay (hoăc 45 - 60 ngay nêu tinh thuôc vung sâu, vung xa hoăc khu vưc miên nui) kê tư ngay nhân đươc khiêu nai. UBND tinh co trach nhiêm lâp hô sơ va lưu trư tât ca cac khiêu nai đa xư ly.

Sau khi đa co quyêt đinh cua UBND tinh, thi hô gia đinh co 30 ngay đê khang cao. Nêu UBND tinh đa ra quyêt đinh lân 2 ma hô gia đinh vân chưa thoa đang thi trong vong 45 ngay gia đinh co thê chuyên khiêu nai lên toa an. Khi đo UBND tinh se phai nôp trươc khoan tiên đên bu trong môt tai khoan bao đam.

Giai đoạn cuôi cung – Toa an. Nêu bên đơn đưa vân đê ra toa va toa xư bên đơn thăng thi khi đo cơ quan tinh se phai tra sô tiên đên bu theo mưc ma toa quyêt đinh. Trong trương hơp toa xư UBND tinh thăng thi sô tiên ma bên đơn đươc hương chinh la sô tiên đên bu ma UBND tinh đa nôp trươc vao tai khoan bao đam cua toa.

Đê đam bao cơ chê giai quyêt khiêu nai như mô ta ơ trên mang tinh thưc tê va đươc công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương bơi tiêu dư an châp nhân, thi cơ chê nay se phai đươc tham vân vơi chinh quyên va công đông đia phương trong đo co tinh đên nhưng thuôc tinh văn hoa cu thê cung như cac cơ chê văn hoa, truyên thông cho viêc đưa ra va giai quyêt cac khiêu nai/xung đôt. Nêu ngươi dân tôc thiêu sô phan đôi cơ chê nay, thi cân cô găng tim ra cac cach thưc giai quyêt co thê châp nhân đươc vê măt văn hoa đôi vơi ngươi dân tôc thiêu sô.

4.4 Theo doi va Đanh gia

Trach nhiêm thưc hiên Khung Chinh sach DTTS (EMPF) va cac Kê hoach PTDTTS (EMDPs) thuôc vê Ban Điêu phôi Dư an (PCU). Viêc thưc hiên Khung EMPF va Kê hoach EMDP se phu thuôc vao viêc giam sat đôc lâp tư bên ngoai do môt can bô tư vân co năng lưc thưc hiên. Can bô tư vân giam sat đôc lâp se do PCU thuê tuyên. Dich vu tư vân nay co thê đươc ghep chung vao hơp đông giam sat đôc lâp viêc thưc hiên Khung chinh sach tai đinh cư va Kê hoach hanh đông tai đinh cư.

4.4.1 Giam sat nôi bô

Cơ quan chiu trach nhiêm. Ban Điêu phôi Dư an (PCU) thuôc Bô Nông nghiêp va Phat triên nông thôn (MARD) se chiu trach nhiêm chung vê thưc hiên Khung EMPF va cac Kê hoach EMDPs. PCU chiu trach nhiêm hương dân chung cho BQL DA câp tinh vê viêc thưc hiên cac Kê hoach PT DTTS (EMDPs) thuôc cac tiêu dư an cua cac tinh.

4.4.2 Giam sat đôc lâp

Cơ quan chiu trach nhiêm. Tư vân giam sat đôc lâp (IMC) se đươc ky hơp đông đê theo doi viêc thưc hiên chinh sach an toan vê măt xa hôi cua cac tiêu dư an, bao gôm cac Kê hoach PT DTTS (EMDPs). Bao cao giam sat se đươc gưi cho Ngân hang Thê giơi xem xet va gop y. Giam sat đôc

21

lâp cân đươc tiên hanh môt năm hai lân trong qua trinh thưc hiên Dư an đê kip thơi xac đinh cac vân đê cân co cac hanh đông tưc thơi tư phia PCU va cac BQLDA câp tinh.

22

PHU LUC

Phụ lục 1: Cac phân cua môt Kê hoạch PT DTTS (EMDP)

Tom lươc nôi dung

Phân nay mô ta văn tăt thưc trạng và cac phat hiên quan trong tư kêt qua đanh gia xa hôi, cac hành đông được kiến nghi để quản lý tac đông bât lợi (nếu co) và cac hành đông được đê xuât trên cơ sơ kêt qua đanh gia xa hôi.

I. Mô tả Dư an

Phân nay cung câp thông tin mô ta chung vê muc tiêu dư an, cac hợp phân của dư an, tac đông bât lợi tiêm tàng (nếu co) ơ câp đô dư an và tiểu dư an. Lam ro nhưng tac đông bât lơi đươc xac đinh ơ hai câp – câp dư an va câp tiêu dư an.

II. Khung thê chê va phap luât ap dụng cho ngươi dân tôc thiêu sô

III. Mô tả dân sô trong khu vưc tiêu dư an

- Thông tin cơ sơ vê cac đăc điêm dân sô, xa hôi, văn hoa va chinh tri cua nhom dân tôc thiêu sô hoăc công đông dân tôc thiêu sô co kha năng bi anh hương

- Cac hê thông san xuât, sinh kê, hê thông sơ hưu tôn tai trong công đông ngươi dân tôc thiêu sô, trong đo co cac nguôn tai nguyên thiên nhiên (bao gôm cac nguôn tai san chung cua công đông, nêu co).

- Cac loai hinh hoat đông tao thu nhâp, bao gôm cac nguôn thu nhâp đươc phân, tach theo tưng thanh viên trong gia đinh, theo mua vu.

- Nhưng rui ro tư nhiên hang năm co thê anh hương tơi kha năng sinh kê va kiêm thu nhâp cua ho;

- Môi quan hê công đông (vôn xa hôi, quan hê ho hang, mang lươi xa hôi…)

IV. Đanh gia tac đông xa hôi

Phân nay mô ta:

Cac phương phap tham vân đa đươc sư dung đê đam bao viêc tham vân tư do, co thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin đa đươc tiên hanh vơi nhom ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương trong khu vưc tiêu dư an.

Tom tăt kêt qua tham vân tư do, co thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin đa đươc tiên hanh vơi nhom ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương. Cac kêt qua gôm hai linh vưc:

Tac đông tiêm tàng của cac tiểu dư an (tich cưc va bât lơi) đôi vơi sinh kê cua ngươi dân tôc thiêu sô trong khu vưc dư an (ca trưc tiêp va gian tiêp).

23

Kế hoạch hành đông cac biên phap nhăm phong ngưa, giam thiêu, han chê hoăc đên bu cho nhưng tac đông bât lơi nay.

Mong muốn của người dân tôc thiểu số đối vơi hô trợ (tư dư an) trong cac hoat đông phat triên danh cho ho (đươc kham pha thông qua viêc đanh gia cac nhu câu trong qua trinh đanh gia xa hôi)

Kê hoach thưc hiên cac biên phap nhăm đam bao ngươi dân tôc thiêu sô trong khu vưc tiêu dư an nhân đươc cac lơi ich kinh tê va xa hôi phu hơp vê văn hoa cua ho, trong đo bao gôm cac biên phap nâng cao năng lưc cac cơ quan thưc hiên dư an cua đia phương, nêu cân thiêt.

V. Công bô thông tin, Tham vân va Tham gia:

Phân nay se:

a) Mô ta qua trinh công bô thông tin, tham vân, tham gia cua ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương đa đươc tiên hanh môt cach tư do, co thông bao trươc va co cung câp đây đu thông tin cho ho trong qua trinh xây dưng dư an;b) Tom tăt cac y kiên nhân xet cua ngươi đươc phong vân trong cac kêt qua đanh gia xa hôi va xac đinh cac quan ngai đươc đưa ra trong qua trinh tham vân va cach thưc giai quyêt nhưng quan ngai đo trong thiêt kê dư an;c) Trong trương hơp cac hoat đông dư an yêu câu phai co sư tiêp cân va ung hô rông rai cua công đông, thi cân lâp hô sơ vê qua trinh va kêt qua cac cuôc tham vân vơi công đông ngươi dân tôc thiêu sô cung như bât ky bât đông nao đươc phat sinh tư nhưng cuôc tham vân đo đôi vơi cac hoat đông cua dư an va cac biên phap bao trơ đê giai quyêt cac tac đông cua nhưng hoat đông đo;d) Mô ta cac cơ chê tham vân va tham gia đươc sư dung trong qua trinh thưc hiên nhăm đam bao viêc tham gia cua ngươi dân tôc thiêu sô trong suôt qua trinh thưc hiên; vae) Đam bao công bô ban dư thao va ban cuôi cung (final) Kê hoach PT DTTS (EMDP) cho cac công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương.

VI. Nâng cao năng lưc: Phân nay đưa ra cac biên phap nhăm tăng cương năng lưc ky thuât, phap luât va xa hôi cua (a) chinh quyên đia phương trong viêc giai quyêt cac vân đê cua ngươi dân tôc thiêu sô trong khu vưc dư an; va (b) cac tô chưc cua ngươi dân tôc thiêu sô trong khu vưc dư an đê ho co thê đai diên cho nhưng công đông dân tôc thiêu sô bi anh hương đươc hiêu qua hơn.

VII. Cơ chê giải quyêt khiêu nại: phân nay mô ta thu tuc giai quyêt khiêu nai cua nhưng ngươi dân tôc thiêu sô bi anh hương. Phân nay cung giai thich cach thưc ma ngươi dân tôc thiêu sô tiêp cân đươc vơi nhưng thu tuc nay theo cach co sư tham gia, phu hơp vê văn hoa va hoa nhâp vê giơi.

VIII. Săp xêp thê chê: Phân nay mô ta cac trach nhiêm săp xêp thê chê va cơ chê thưc hiên cac biên phap khac nhau trong Kê hoach PT DTTS. Phân nay cung mô ta qua trinh co sư tham gia cua cac tô chưc đia phương va cac tô chưc phi Chinh phu trong viêc thưc hiên nhưng biên phap trong Kê hoach PTDTTS (EMDP).

24

IX. Theo doi & Đanh gia: Phân nay mô ta cac cơ chê va cac môc cơ sơ cua dư an phu hơp cho viêc theo doi va đanh gia thưc hiên Kê hoach PT DTTS. Phân nay cung nêu cu thê cac thoa thuân vê tham vân tư do, co thông bao trươc va đươc cung câp đây đu thông tin, va viêc tham gia cua công đông dân tôc thiêu sô trong viêc chuân bi va xac nhân tinh hơp lê cua cac bao cao theo doi va đanh gia.

X. Ngân sach va Tai trơ: Phân nay đưa ra cac hang muc chi phi cho tât ca cac hoat đông đươc mô ta trong Kê hoach PT DTTS.

25