daatgaliin vilchilgeeg urgujvleh

Дипломын агуулга

Оршил хэсэг

Нэгдүгээр бүлэг : Даатгалын компанийн эрхлэх үйл ажиллагаа, маркетингийн

талаарх онол аргазүйн асуудал

1.1 Даатгал түүний үүсэл хөгжил, ач холбогдол

1.2 Даатгалын ангилал болон төрлүүд

1.3 Даатгалын зохион байгуулалтын хэлбэр, даатгалын байгууллагын удирдлага зохион

байгуулалтын бүтэц

1.4 Даатгалын маркетингийн үйл ажиллагаа

1.4.1 Даатгалын маркетингийн үндсэн ойлголт

1.4.2 Даатгалын зар сурталчилгаа

1.4.3 Даатгалын зах зээлийг сегментчилэх

1.4.4 Даатгалын компаниудын хоорондын өрсөлдөөн

Хоёрдугаар бүлэг : “Монгол даатгал” даатгалын компанийн үйл ажиллагаанд

хийсэн судалгаа

2.1 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн товч танилцуулга, удирдлагын бүтэц

зохион байгуулалт

2.2 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн эрхэлж буй даатгалын төрлүүдэд хийсэн

судалгаа

2.3 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн маркетингийн үйл ажиллагаанд хийсэн

судалгаа

2.3.1 “Монгол даатгал” компанийн маркетингийн өнөөгийн байдал

2.3.2 Зах зээлийн судалгаа

2.3.3 “Монгол даатгал” компанийн орчны шинжилгээ

Гуравдугаар бүлэг : Дэвшүүлж буй санал, түүнийг хэрэгжүүлэх арга

3.1 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн удирдлага зохион байгуулалтын бүтцийг

боловсронгуй болгох

3.2 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн эрхэлж буй даатгалын төрлүүдэд

даатгуулагчдын хамралтыг нэмэгдүүлэх

3.3 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн маркетингийн үйл ажиллагааг

боловсронгуй болгох нь

Дүгнэлт

Хавсралт

www.zaluu.comwww.zaluu.com

Ашигласан материал

Оршил

Манай улсад даатгалын салбар үүсээд 69 дэх жилдээ хөгжиж байна. Гэхдээ зах

зээлийн орнуудад байдаг даатгалын тогтолцооноос эрс ялгаатайгаар ер нь дан ганц

улсын өмч байх үед улсын хөрөнгөөр даатгаж, гарсан хохирлыг улсын өмчөөр нөхөн

төлөх зорилготой хөгжиж ирсэн. Харин зах зээл эхэлснээс хойшхи жилүүдэд хэд хэдэн

хувийн арилжааны даатгалын компаниуд гарч ирж байгаа нь сайшаалтай юм.

Монгол улс зах зээлийн харилцаанд эргэлт буцалтгүй шилжиж улс төр эдийн

засгийн хөгжлийн шинэ эрин үедээ ороод явж байгаа өнөө үед даатгалын

байгууллагуудад зах зээлийн харилцааг дагалдсан өөрчлөлт шинэчлэлтийг хийх нь

зайлшгүй юм.

Зах зээл өндөр хөгжсөн орны иргэд даатгалын ач холбогдлыг бүрэн дүүрэн

ойлгож ерөөсөө даатгалгүйгээр оршин тогтноход амьдралын хэвийн нөхцөл

хангагдахгүй гэсэн ойлголт ухаан санаанд нь шингэсэн байдаг тул даатгалд хамрагдах

үйл явц нь даатгалын байгууллагуудад онцын хүндрэл учруулдаггүй байна.

Гэтэл манай улсын иргэд даатгалын үйл ажиллагаа, түүний ач холбогдлыг

ойлгохгүй, татвар хураах бас нэг байгууллага гэж үзэж даатгалд эд хөрөнгө, амь биеэ

даатгаж хэдхэн төгрөгийн даатгалын хураамж төлөхөөс татгалзсанаар элдэв аюул

осолд өртөж санхүүгийн хохирол хүлээсээр байна. Энэ нь манай орны хүн ам

өөрсдийнхөө амьдралын хэвийн байдлыг бүх талаас нь анхаарч түүнд санаа тавьж

сураагүйн нэг жишээ гэж үзэхээс өөр аргагүй юм.

Иймд даатгалын ач холбогдлыг даатгуулагчдад ойлгуулах нь даатгалын

компанийн үйл ажиллагаа амжилттай явагдах үндэс болох учраас шаардагдаад байгаа

ч практикт хэрэгжүүлэхгүй байгаа даатгалын маркетинг, зар сурталчилгааны асуудлыг

хөндөн энэхүү дипломын ажлаа бичлээ.

Даатгалын байгууллага даатгалын ач холбогдлыг өргөн сурталчлахаас гадна

даатгуулагчдад хөнгөн шуурхай найдвартай үйлчилгээг үзүүлж, даатгуулагчдын

найдвартай түнш байхаа эрхэмлэх явдал юу юунаас чухал. Үүнтэй уялдаж даатгалын

үйлчилгээний чанарыг үйл ажиллагааныхаа бүх түвшинд дээшлүүлэх нь чухал асуудал

болоод байна.


Түүнчлэн даатгалын байгууллага нь үйлчилгээний салбарын хүрээнд

хамаарагдах учраас өрсөлдөөнт зах зээлд өөрийн байр сууриа хамгаалан бэхжүүлж

даатгуулагчдын найдвартай түнш байхын тулд маркетингийн шинжлэх ухааныг

удирдлагадаа хэрэгжүүлэх нь юу юунаас ч чухал билээ. Өнөөдөр Монголын даатгалын

зах зээл дээр арван найман даатгалын компани даатгал, давхар даатгалын үйл

ажиллагаа эрхлэн өөр хоорондоо өрсөлдөн ажиллаж байна.

Ингэж Монголын даатгалын зах зээлд өрсөлдөөн бий болсноор аль ч даатгалын

байгууллагад маркетингийн удирдлагыг хэрэгжүүлж даатгалын үйл ажиллагааныхаа

чиглэлийг зөв тодорхойлох нь компанийнхаа байр суурийг бэхжүүлж, амжилтанд

хүрэхэд ихээхэн ач холбогдолтой юм.

Иймд Монголдоо хамгийн томд тооцогдох “Монгол даатгал” компаниар

төлөөлүүлэн даатгалын компанийн маркетингийн үйл ажиллагааг судлаж үзсэний

үндсэн дээр даатгалын үйлчилгээг өргөжүүлэхэд даатгалын маркетингийн гүйцэтгэх

үүрэг ач холбогдлыг гаргаж ирэхийг зорьсон юм.


Нэгдүгээр бүлэг : Даатгалын компанийн эрхлэх үйл ажиллагааны

талаарх онол аргазүйн асуудал

1.1 Даатгал түүний үүсэл хөгжил, ач холбогдол

Даатгал гэдэг үг нь Страх-айдас,түгшүүр гэсэн үгнээс гаралтай. Даатгал нь

нийгмийн харилцааны эртний хэлбэрүүдийн нэг юм. Түүний хөгжлийн түүхийн эхлэл нь

эртний зуунд хамрагдаж байдаг.

Даатгалын хамгийн эхний оролдлогууд нь маш эрт дээр үеэс хөлөг онгоцоор

ачаа барааг тээвэрлэхтэй холбоотойгоор гарч болох гэнэтийн ослын гарз, хохирлыг аль

болох багасгах зорилготойгоор далайн тээврийн салбарт хийгдэж байжээ.

Нийгмийн янз бүрийн байгууллын үед хөгжиж ирсэн даатгалын олон жилийн

түүхтэй практик үйл ажиллагаа нь даатгалын тухай ерөнхий ойлголт, даатгалын олон

төрөл хэлбэрүүд болон даатгалын нэр томьѐоллуудыг хүртэл гаргаж ирсэн юм.

Байгалийн гамшиг, үйлдвэрлэл, техникийн гэнэтийн болзошгүй аюул ослын

улмаас аж ахуйн нэгж байгууллага, ард иргэдийн эд хөрөнгө, амь нас, эрүүл мэндэд

учирсан алдагдал хохиролыг арилгаж үйлдвэрлэл үйлчилгээг хэвийн жигд явуулах

бизнесийн орчин нөхцлийг бүрдүүлэх, үндэсний эдийн засгийн аюулгүй байдлыг хангах,

хүн амын эрсдэлгүй амар түвшин амьдрах нөхцлийг бүрдүүлэхэд даатгалын үйлчилгээ

үнэлж баршгүй ач холбогдолтой билээ.

Даатгал нь сайн дурын үндсэн дээр хийгддэг, нэг ѐсондоо хөрөнгөтэй хүмүүсийн

ашиг сонирхолд нийцдэг үйл ажиллагаа мэт ойлгогддог цаг нэгэнт өнгөрчээ. Хүн амьд

яваа цагт алхам тутамдаа ямар нэгэн эрсдэлд өртөж явдаг. Эрсдэл гэдэг нь таныг

заавал автомашины осолд орж, байшингаа шатаалгаж, малаа ган зуданд үхүүлж байдаг

гэсэн үг биш л дээ. Гагцхүү иймэрхүү эрсдэлд хэн ч өртөж болно, хэлж ирдэггүй хийсч

ирдэг гэнэтийн золгүй учрал тохиолдвол даатгуулсан иргэд эрсдлээс түргэн гарах

боломжтой гэдгийг ойлгуулах гэсэн хэрэг. Үүнд л даатгалын ач холбогдол оршдог.

Монгол улсын даатгалын тухай хуулинд “Даатгал гэж гэрээний үндсэн дээр нэг

талаас даатгуулагч өөрийн эд хөрөнгө, ашиг сонирхлоо болзошгүй аюул, эрсдлээс


учирч болох хохирлоо нөхөх баталгаатай байх болон тохиролцсон болзлоор нөхөн авах

зорилгоор даатгуулж, түүний төлөө зохих хураамж төлөх, нөгөө талаас даатгагч нь

даатгуулагчид учирч болох хохирлыг бүрэн буюу зарим хэсгийг төлөхөөр үүрэг хүлээж,

эрх эдлэх харилцааг хэлнэ” гэж тодорхойлжээ.

Ер нь даатгалын нэр хүнд Монгол оронд ямархуу түвшинд байгааг хэдхэн тоо

баримтаар үзүүлэхэд илүүдэхгүй бизээ. Тухайлбал 2001 онд сургалтын төлбөрийн

даатгалд ганцхан обьект хамрагдсан бол барилга угсралтын ажлын даатгалд ганц ч

компани оролцоогүй байх жишээтэй. Амьдрал дээр барилга угсралтын ажил, авто

тээврийн хэрэгсэл, мал амьтад эрсдэлд өртөх нь олонтаа байдаг. Энэ нь за яах вэ

гайгүй биз гэсэн Монголчуудын хэнэггүй, ниргэсэн хойно нь ухаардаг зантай холбоотой

болов уу. Ялангуяа хурдан морь унаж уралдах хүүхдийн гэнэтийн осол, хөдөлмөрийн

чадвар түр алдалт, жуулчдын эрүүл мэнд гэнэтийн осол, тээврийн хэрэгслийн, иргэний

агаарын хөлгийн, электрон тоног төхөөрөмжийн зэрэг эрсдэлд өртөх магадлал өндөртэй

эд хөрөнгө, нөхцөл байдлыг урьдчилан харж тухайн даатаглд хамрагдаж байх нь

нэгдүгээрт иргэний хувьд үүргээ гэж ухамсарлах, хоѐрдугаарт улс орны хөгжилд

тодорхой хөрөнгө оруулж буй хэрэг юм.

Даатгуулах нь ямар ач холбогдолтой вэ ?

Нийгмийн болоод хувийн ач холбогдолтой. Нэгдүгээрт, даатгуулагчийн зүгээс

хохирлыг удирдах, хянах боломж ихэсдэг. Өөрөөр хэлбэл, эд хөрөнгөө даатгуулсан хүн

санаа амар явах боломжтой бөгөөд энэ нь ямар ч хараа хяналтгүй орхигдуулна гэсэн үг

хараахан биш. Хоѐрдугаарт, нийгмийн ашиг тустай. Даатгуулагч нь даатгалын

байгууллагаас цаг тухайд нь нөхөн төлбөр авснаар эргээд үйл ажиллагаагаа хэвийн

явуулах боломж бүрдэнэ. Жишээ нь, өнгөрсөн оны 9 дүгээр сарын 11-нд халдлагад

өртөн асар их хохирол амссан компаниуд даатгуулсныхаа үр дүнд богино хугацаанд

эргэж хэвийн үйл ажиллагаагаа явуулах боломж бүрдсэн байна. Хэрвээ даатгуулаагүй

байсан бол дампуурах компани олон байсан бөгөөд үүнээс улбаалан ажилгүйчүүдийн

эгнээ өргөжиж, тухайн байгууллагатай харилцагчид ч хохирол амсах байлаа. Түүнчлэн

даатгалын компаниудаас ордог хөрөнгө оруулалт ч зогсож, тэр хэмжээгээр улс орны

эдийн засагт муугаар нөлөөлнө гэсэн үг.

Иймээс даатгалын ач холбогдлыг хүмүүст ойлгуулах, даатгуулсан тохиолдолд үр

шимийг нь хүртэх боломж бүхий тогтолцоотой байх нь хэн хэндээ ашигтай биз ээ.

1.2 Даатгалын үйлчилгээний төрөл ба ангилал


Даатгалын үйл ажиллагаа нь эрсдлийн нэг төрөлт буюу шинж чанарт зарчмаар

тусдаа салбаруудад хуваагддаг. Ийнхүү даатгалыг салбараар ангилах үндэс нь

даатгалын хариуцлага өөр хоорондоо зарчмын ялгаатай байдагтай холбоотой юм.

Даатгалыг олон шалгуураар ангилж болох ч ангиллын бүх хэлбэр нь даатгалын үндсэн

хоѐр хэлбэр болох заавал даатгуулах ба сайн дураар даатгуулах хэлбэрт хуваагдана.

Даатгалын үйл ажиллагааг зөв ангилах нь түүнийг зүй зохистой зохион байгуулж,

даатгалын төрлийг оновчтой сонгон үр ашигтай үйл ажиллагаа явуулах, даатгуулагчдын

сонирхлыг аль болох бүрэн дүүрэн хангахад чиглэгдэнэ.

Монгол улсын даатгалын тухай хуулинд даатгалын компанийн эрхлэх даатгалыг

амь нас, эрүүл мэнд, ашиг сонирхлын даатгал, эд хөрөнгийн даатгал, хариуцлагын

даатгал гэж ангилжээ. Эндээс заавал даатгуулах даатгалд бүх төрлийн хариуцлагын

даатгал, хуулиар тогтоосон бусад төрлийн даатгалыг оруулжээ.

Эд хөрөнгийн даатгал

Эд хөрөнгийн даатгал гэдэг бол даатгагч тодорхой хураамж авсаны үндсэн дээр

даатгалын тохиолдлын улмаас даагуулагчийн эд хөрөнгөнд учирч болох хохирлыг

нөхөх, эсвэл эд хөрөнгийн сонирхлыг хамгаалах үүрэг хүлээсэн гэрээ байгуулах болон

түүнийгээ биелүүлэх үйл ажиллгагаа юм. Эд хөрөнгийн даатгалд даатгалын бүх

сонгодог зарчмууд хэрэглэгддэг байна. Үүнд :

Даатгалын сонирхол буюу даатгуулагч нь эрхзүйн үндэслэл бүхий санхүүгийн

сонирхолтой байх зарчим

Шударга үнэч байх буюу даатгагч болон даатгуулагч нь өөр хоорондоо бүрэн

мэдээлэл солилцож, үнэнч байх үүрэг хүээдэг.

Нөхөн олговорын зарчим буюу даатгалын тохиолдол учирсны дараагаар даатгуулагч

нь зөвхөн нөхөн олговор авах эрхтэй байх бөгөөд ямар нэг ашиг олох ѐсгүй.

Контрибуци буюу энэ нь давхраар даатгагдсан тохиолдол илэрсэн үед даатгалын

компаниуд хоорондоо тодорхой тооцооны харьцаатай байх зарчим

Шууд шалтгааны зарчим буюу даатгалын компанийн зөвхөн гэрээндээ тусгагдсан

Суброгаци буюу даатгуулагчид нөхөн олговор олгосныхоо дараагаар даатгалын

компанийн буруутай этгээдээс нөхөн төлбөр шаардах эрх бүхий зарчим

тохиолдол, рискийн дагуу нөхөн олговор олгох зэрэг болно.

Эд хөрөнгийн даатгалын үндсэн төрлүүдийг авч үзье.Үүнд :

Галын аюулын даатгал

Хулгайн даатгал

Ачаа тээврийн даатгал


Авто тээврийн хэрэгслийн даатгал

Машин механизм, тоног төхөөрөмжийн даатгал

Үл хөдлөх хөрөнгийг эзэмших эрхийн даатгал

Далайн тээвэр дэх эрсдлийн даатгал

Агаарын тээвэр дэх эрсдлийн даатгал

Хөрөнгийн даатгал

Нефтийн бүтээгдэхүүний даатгал

Ашигт малтмал, уул уурхайн даатгал гэх мэт иргэн, аж ахуйн нэгжийн

хөрөнгийн сонирхолтой холбогдон үүсэх бусад олон эрсдлээс даатгадаг байна.

Хариуцлагын даатгал

Хариуцлагын даатгал гэдэг нэр томьѐо нь хуулиар баталгаажсан, хэрэглэгддэг,

олны танил үг болжээ.

Хариуцлагын даатгалын гол зорилго нь даагуулагч этгээдийн гуравдагч этгээдэд

учруулсан хохирлыг даатгалын компани нөхөн төлөх явдал юм. Хариуцлагын даатгалын

гол онцлог нь бусад даатгалд /хувийн даатгал болон эд хөрөнгийн даатгал/ урьдчилан

тодорхойлсон үнээр даатгадаг бол хариуцлагын даатгалд даатгалын обьект нь хүний эд

баялаг бүхэлдээ байдаг. Хариуцлагын даатгал нь хүний амь нас, эрүүл мэнд,

хөдөлмөрийн чадвар, эд баялагтай холбоотой бүхий л эрсдлээс даатгадаг юм.

Хөрөнгийн даатгал болон хувийн даатгал нь мөнгөн дүнгийн даатгал бол хариуцлагын

даатгал бол хохирлын даатгал байдаг.

Хариуцлага гэдэг бол нэг этгээдийн нөгөө этгээдэд учруулсан хохирлоо нөхөн

төлөх үүрэг юм.

Хариуцлагын даатгалыг онцгой тохиолдолд, өөрөөр хэлбэл даатгуулагч нь

бусдын өмнө хүлээх хариуцлагаа даатгуулна гэсэн үг л дээ. Үүнийг хүмүүст ойлгуулахын

тулд тодорхой жишээн дээр тайлбарлах хэрэгтэй болов уу. Эмч хүн ямар нэгэн

мэргэжлийн алдаа гарган хүний амь нас хохироожээ гэж бодьѐ.

Хэдийгээр үхсэн хүнийг босгож чадахгүй ч хохирогчийн зүгээс учирсан санхүүгийн

хохирлыг нөхөн төлүүлэх сонирхолтой байдаг. Ийм үед тухайн эмч мэргэжлийн

хариуцлагын даатгалд даатгуулсан бол хохирогчид учирсан хохирлыг даатгалын

компани эмчийн өмнөөс төлөх юм. Хариуцлагын даатгал нь нөхөн төлбөрийн үед

яригдах болохоос биш, гэм буруутай хүнийг хариуцлагаас хаацайлах, гэм буруугүйг

нотлох зэрэг ямар нэгэн байдлаар нөлөөлөхгүй.

Монгол улсын хууль тогтоомжийн дагуу дараах 6 хариуцлагын даатгалын төрлүүд

байдаг.


Бүх төрлийн мэргэжлийн хариуцлагын даатгал

Зочид буудлын эзний хариуцлагын даатгал

Авто хэрэгсэл өмчлөгч болон түүний жолоочийн хариуцлагын даатгал

Зорчин явагч тээвэрлэгчийн хариуцлагын даатгал

Иргэний агаарын хөлгийг өмчлөгч болон түүний хариуцлагын даатгал

Нисэх буудлын талбайг өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал

Мөн бусад улс оронд эдгээрээс гадна дараах төрлийн хариуцлагын даатгалын төрлүүд

байдаг байна.

Хувийн амьдралын хариуцлагын даатгал

Байгууллагын хариуцлагын даатгал

Бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчийн хариуцлагын даатгал

Хүрээлэн буй орчинд учруулсан хохирлын хариуцлагын даатгал /экологийн

хариуцлагын даатгал/ гэх мэт олон төрлүүд байдаг байна.

Амьдралын даатгал

Амьдралын даатгал гэж даатгуулагчийн амь нас, эрүүл мэнд, ашиг сонирхолд учирч

болох хохирол, тохиролцсон болзлыг даатгалын компаниар нөхүүлж төлүүлэхээр

тохирч хийсэн хэлцлийг хэлнэ.

Хүн нийгмийн амьдралд байгалийн болон гэнэтийн аюул учирч, ард иргэдийн

амьдралын хэвийн үйл ажиллагаа алдагдахад хүрдэг.

Амьдралын даатгал гэдэг бол даатгуулагч эсвэл даатгуулагч гуравдагч этгээдийг

хураамж төлсний нь төлөө түүнийг нас барсан эсвэл тодорхой хугацааны туршид

амьдарсан тохиолдолд нь даатгагч тодорхой хэмжээний мөнгөн төлбөр хийх баталгаа

олгох үйл ажиллагаа байна. Амьдралын даатгалын риск нь хүний амьдралын хугацаа

байна.

Амьдралын даатгал нь янз бүрийн төрөлтэй байдаг бөгөөд өргөн сонголт бүхий

баталгаануудыг санал болгодгоороо хувь хүнд нийгэм эдийн засгийн нь цогц

асуудлуудыг шийдэх боломж олгодог байна. Иймд амьдралын даатгалын зорилгуудыг

ерөнхийд нь нийгмийн болоод санхүүгийн гэж хоѐр ангилж авч үзнэ. Нэг дэх нь улсын

нийгмийн хамгааллын дутууг нөхөхөд чиглэгдсэн байдаг бол хоѐр дах нь нэг талаас

хүний бодит орлогыг нэмэгдүүлэх, нөгөө талаас санхүү зээлийн үйл ажиллагаа явуулах

шаардлагатай баталгааг нь олгодог байна.

Нийгмийн зорилгууд нь :


1) Гэр бүл тэжээгчээ эсвэл нэг гишүүнээ алдан орлогогүй болсон тохиолдолд

санхүүгийн хамгааллыг олох

2) Түр хугацаанд эсвэл бүрмөсөн хөдөлмөрийн чадвараа алдсан тохиолдолд хангамж

эдлэх

3) Өтөлсөн үедээ тэтгэвэр авах

4) Үр хүүхдээ насанд хүрэхэд нь эд материалын туслалцаа үзүүлэх зорилгоор

хуримтлал үүсгэх

5) Оршуулгын зардлыг нөхөх

Санхүүгийн зорилгууд :

1) Хөрөнгө оруулалтын орлого олохтой холбоотой хуримтлалын зорилго

2) Аж ахуйн нэгжийн харилцагч, удирдагч эсвэл гол боловсон хүчин нь нас барсан

тохиолдолд бизнесийн үйл ажиллагааг нь хамгаалах

3) Гэрээслэлээ хамгаалах. Даатгалын үнэлгээ буюу нөхөн олговор нь гэрээслэлийн

татварт зориулагдах /өв залгамжлал/ боломжтой.

4) Даатгагдсанаараа өөрийн бодит орлогоо нэмэгдүүлэх

Маш олон даатгалын гэрээ байгуулагддаг болон санхүүгийн зах зээлийн өчүүхэн

өөрчлөлтийг ч мэдэрдэг нь амьдралын даатгалын онцлог юм. Амьдралын даатгал нь

маш олон төрлийн шалгуураар ангилагддаг бөгөөд эдгээрийг авч үзвэл :

1. Даатгалын обьектийн хувьд :

Өөрийн амьдралын даатгалын гэрээ

Бусдын амьдралын даатгалын гэрээ

Анхдагч бөгөөд хоѐрдогч нас баралтын зарчмын дагуу хийгддэг амьдралын

даатгалын хамтарсан гэрээ

2. Даатгалын зүйлээс нь хамааруулан

Амь насны даатгал

Амьдрах даатгал

Холимог даатгал

3. Даатгалын хураамж төлөгдөх журмын дагуу

Нэг удаагийн хураамж бүхий даатгалын гэрээ

Тогтмол төлөгдөх хураамж бүхий даатгалын гэрээ

Үүнд :

- Даатгалын гэрээний хугацаанд хураамж төлөгдөх даатгалын гэрээ

- Даатгалын гэрээнээс богино хугацаанд төлөгдөх хураамж бүхий даатгалын

гэрээ


- Бүх л амьдралын туршид төлөгдөх хураамж бүхий даатгалын гэрээ

4. Даатгалын баталгааны үргэлжлэх хугацааны хувьд

Насан туршдын амьдралын даатгал

Тодорхой хугацаанд хийгдэх амьдралын даатгал

5. Даатгалын хамгааллын хэлбэрийн хувьд

Хатуу тогтоогдсон үнэлгээ бүхий даатгал

Буурах үнэлгээ бүхий даатгал

Өсөх үнэлгээ бүхий даатгалын төрлүүд

- Даатгалын үнэлгээ нь үнийн индексийн дагуу өсдөг даатгал

- Даатгалын үнэлгээ нь даатгагчийн ашгийн оролцоотойгоор өсөх даатгал

- Даатгалын хураамж нь хөрөнгө оруулалтанд зарцуулагдсанаар даатгалын

үнэлгээ өсөх даатгал

6. Даатгалын нөхөн олговорын төрлөөс нь хамааруулан

Нэг удаагийн нөхөн олговор бүхий амьдралын даатгал

Рентийн төлбөр /аннуити/ бүхий амьдралын даатгал

Тэтгэвэр төлөгдөх амьдралын даатгал

7. Гэрээ байгуулах хэлбэрийн хувьд

Хувь хүний даатгал

Хамт олны даатгал гэж тус тус ангилагдана.

1.3 Даатгалын зохион байгуулалтын хэлбэр, удирдлага зохион

байгуулалтын бүтэц

Даатгалын зохион байгуулалтын хэлбэрүүд

Даатгалын байгууллагыг дотор нь :

1. Улсын даатгалын компани

2. Хувийн даатгалын компани

3. Хувьцаат даатгалын компани гэж ангилдаг.

Улсын даатгалын компани гэж төрөөс даатгалын санг нь бүрдүүлж байгуулсан

даатгалын компанийг хэлнэ. Улсын даатгалын компанийг байгуулах нь төрийн зүгээс

даатгалын зах зээлд оролцох нэг хэлбэр нь болдог.

Хувийн даатгалын компани нь гэдэг нь хувийн өмч дээр тулгуурлаж даатгалын

сангаа бүрдүүлж, тэр хөрөнгөөрөө даатгуулагчдын өмнө хариуцлага хүлээж арилжааны

даатгалын үйл ажиллагааг эрхлэн явуулдаг байгууллагыг хэлнэ. Барууны орнуудад

хувийн даатгалын компаниудыг үндсэн гурван төрөлд авч үздэг.


1) Хувьцаат компани

2) Хамтарсан хөрөнгө оруулалттай компани

3) Хосолсон компани

Хувьцаат даатгалын компанийн дүрмийн сангийн доод хэмжээг тухайн улсын

хуулинд хатуу тогтоож өгөх бөгөөд энэ хөрөнгөөрөө даатгалын гэрээ эзэмшигчдийн эрх

ашгийг хамгаална. Хувьцаат даатгалын компани нь ихэнхдээ амьдралын даатгал,

хөрөнгийн даатгал, хариуцлагын даатгал зэргийг явуулдаг. Зарим хувьцаат даатгалын

компани нь гэрээ эзэмшигчиддээ ноогдол ашиг хуваарилдаг.

Хамтарсан хөрөнгө оруулалттай даатгалын компанийн дүрмийн сангийн хэмжээг

түүний гишүүд нь бүрдүүлдэг. Уг компанийн үйл ажиллагаанд оролцогчид нь нэгэн зэрэг

даагч, даатгуулагч болдог учраас тэдгээр хөрөнгө оруулагчид нь ихэвчлэн их хэмжээний

болон дундуур зиндааны өмчтэй хүмүүс байдаг. Улс орон бүрт энэ төрлийн даатгалын

компани нь хууль цаазад нийцүүлэн үйл ажиллагаагаа явуулдаг ашгийн төлөө бус

байгууллага юм.

Арилжааны даатгал явуулан тодорхой хэмжээний ашиг олсны үр дүнд түүнийгээ

даатгалын гэрээ эзэмшигчдэд ноогдол ашиг олгогүйгээр даатгалын төлбөрийг багасгах,

ирээдүйнхээ санхүүгийн өсөлтөд зориулж зарцуулах арга хэмжээ авдаг байна.

Хосолсон даатгалын компани гэдэг нь нэг төрлийн даатгал эрхлэн явуулдаг хоѐр

компани хоорондоо нэгдэж арилжааны даатгал явуулахыг хэлнэ. Хосолсон даатгалын

компани нь ихэвчлэн автомашины даатгалыг эрхлэн явуулдаг.

Даатгалын зохион байгуулалтын бүх хэлбэр нь даатгалын тухай болон түүнтэй

холбоо бүхий хууль, эрхзүйн хэм хэмжээг удирдлага болгоно. Даатгалын тухай Монгол

улсын хуулинд зааснаар даатгалын зохион байгуулалт эрхзүйн хэлбэр нь компани

байна.

Даатгалын компанийн удирдлага зохион байгуулалтын бүтэц

Энд даатгалын зах зээл өндөр хөгжсөн орнуудын удирдлагын зохион байгуулалтын

бүтцээс авч үзье.

Óäèðäàõ àëáà

Õîéä á¿ñèéí óäèðäàõ àëáà

Ç¿¿í á¿ñèéí óäèðäàõ àëáà

ªìíºä á¿ñèéí óäèðäàõ àëáà

Áàðóóí á¿ñèéí óäèðäàõ àëáà


Орон нутаг дахь жижиг хотуудын салбар

Зохион байгуулалтын бүтцийн удирдлагын түвшин бүрт удирдлагын хариуцах ажлын

хуваарь тодорхой харагддаг. Компанийн ажилтан бүр юу хийхээ мэддэг, түүнийгээ дээд

түвшний удирдлагадаа мэдээлж байдаг.

Амьдралын даатгалын компанийн удирдлагын зохион байгуулалтын энгийн бүтцийг

болон даатгагчийн үндсэн бүрэлдэхүүнийг Зураг 1, Зураг 2 –т үзүүллээ.

Зураг 1-Амьдралын даатгалын компанийн удирдах алба

Ñàëáàðûí õîòûí íýð



Çàõèðëóóäûí çºâëºë

Àõëàõ åðºíõèé ìåíåæåð

Çàõèðãààíû åðºíõèé ìåíåæåð

Àêòóàð òîîöîîëëûí

åðºíõèé ìåíåæåð*

Ìàðêåòèíãèéí åðºíõèé ìåíåæåð

Õºðºíãº îðóóëàëòûí

åðºíõèé ìåíåæåð

Ìàðêåòèíãèéí òóñëàõ åðºíõèé

ìåíåæåð

Òýòãýâýðèéí äààòãàëûí ìåíåæåð

Á¿ëãèéí àìüäðàëûí äààòãàëûí ìåíåæåð

Åðäèéí àìüäðàëûí äààòãàëûí ìåíåæåð

À á¿ñèéã õàðèóöñàí ìåíåæåð

Á á¿ñèéã õàðèóöñàí ìåíåæåð

Ñ á¿ñèéã õàðèóöñàí ìåíåæåð


*Актуар тооцооллын менежер гэдэг нь даатгалын компанийн даатгалын тохиолдол

болон эрсдлийн хэмжээг даатгалын төрөл бүрээр тооцоолох үүрэг бүхий мэргэжилтэн

юм.

Зураг 2- Зохион байгуулалтын бүтцийн сонголт

Çàõèðëûí çºâëºë

Àõëàõ åðºíõèé ìåíåæåð

Óäèðäëàãûí åðºíõèé ìåíåæåð

Áîëîâñîí õ¿÷íèé

åðºíõèé ìåíåæåð

Àðèëæààíû åðºíõèé ìåíåæåð

Ìàðêåòèíãèéí åðºíõèé ìåíåæåð

Ñàíõ¿¿ãèéí åðºíõèé ìåíåæåð

Õóäàëäààíû õýëòñèéí

òóñëàõ åðºíõèé ìåíåæåð

Äîòîîä õýëòñèéí


Äààòãàëûí õýëòñèéí



Эдгээр бүдүүвч зургууд нь ерөнхий менежер, маркетингийн менежер гэх мэт

түвшингүүдийн зохион байгуулалтын бүтцийг харуулсан байна.

Европын холбооны улсуудын даатгалын дүрэм болон ихэнх улсуудын арилжааны

даатгалын хуулиар нэг компани нь амьдралын даатгал болон амьдралын бус даатгалыг

хоѐуланг нь эрхэлж болдоггүй билээ.

1.4 Даатгалын маркетингийн үйл ажиллагаа

1.4.1 Даатгалын маркетингийн тухай үндсэн ойлголт

Гадаад орнууд даатгалын үйл ажиллагаанд зах зээлийн зохицуулалтыг хийх,

даатгалын зах зээлээс өндөр ашиг олоход сүүлийн үед даатгалын маркетинг болох

даатгалын зар сурталчилгаа чухал үүрэг гүйцэтгэж байна.

Маркетинг нь түүхийн хөгжлийн явцад арилжааны банкны үйл ажиллагааг

сурталчлах арга, даатгалын зах зээлийн ажил үйлчилгээг судлах аргаас харьцангуй

сүүлийн үед бий болсон зүйлийн нэг юм. Даатгалын маркетингийн удирдлагыг барууны

даатгалын компаниуд нь 1960-аад оны үеэс өргөн хэрэглэж эхэлсэн байна. Гэвч

даатгалын маркетинг гэдэг ойлголтыг зах зээлийн ажил үйлчилгээн дээр өргөн хэрэглэж

эхэлсэн боловч одоог хүртэл “түүнийг даатгалын маркетинг гэнэ” гэсэн тодорхойлолт

хараахан гараагүй байна. Энэ ойлголтын талаар хоѐр утга ихээхэн дэлгэрээд байна.

Ãàëûí äààòãàëûí ìåíåæåð

Àâòîìàøèíû äààòãàëûí ìåíåæåð

Õàðèóöëàãûí äààòãàëûí ìåíåæåð

Àæèë îëãîã÷èéí õàðèóöëàãûí

äààòãàëûí òóñëàõ ìåíåæåð

Á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýã÷èéí

õàðèóöëàãûí äààòãàëûí òóñëàõ

ìåíåæåð


1. Даатгалын маркетинг гэдэг бол даатгалын компанийн үйл ажиллагааны үндсэн

үүргийн нэг бөгөөд даатгагчаас даатгалын үйл ажиллагааг даатгуулагчдад хүргэх

чиглэлтэй үйл ажиллагаа юм.

2. Даатгалын маркетинг нь даатгалын компанийн удирлага зохион байгуулалтын бүхий

л асуудлыг хамарсан даатгалын үйлчилгээг байнгын эрэлтэд нь хүргэж үйлчлэх

чиглэл бүхий цогц арга хэмжээ юм.

Маркетинг гэдэг ойлголт нь даатгалын компанийн хэд хэдэн үүргийг өөртөө тодорхойлж

байдаг. Үүнд :

1. Төлөвлөлт

2. Үнэ

3. Зар сурталчилгаа

4. Даатгалын үйлчилгээний байнгын эрэлттэй уялуулан даатгалын гэрээ хэлцлийг

зохион байгуулах

Гадаадын даатгалын компаниудын туршлагаас харахад маркетингийн үйл ажиллагаа нь

2 үндсэн үүргийг гүйцэтгэж байна.

1. Даатгалын үйлчилгээний эрэлтийг бий болгох

2. Даатгалын сонирхлыг хангах

Нэг дэх үүргийг биелүүлэхийн тулд даатгалын компаниуд нь зар сурталчилгаа,

даатгалын гэрээ хэлцэл байгуулах өргөн цогц үйл ажиллагааг зохон байгуулах,

даатгалын үйлчилгээний үнэ тарифыг ялгавартай тогтоох, даатгалын үйлчилгээг

худалдаа болон хуулийн үйлчилгээтэй хослуулах замаар хүргэх.

Маркетингийн стратеги, тактикийг төлөвлөх нь даатгалын зах зээлийг татах

төдийгүй даатгалын эрэлтэд байнга хяналт тавих, хэрэгцээ шаардлагатай үед нь

стратегийн хөтөлбөр, өрсөлдөөний тактикт өөрчлөлт оруулах явдал байдаг.

Даатгалын маркетингийн хоѐр дахь үндсэн үүрэг нь даатгалын сонирхлыг хангах

явдал байдаг. Энэ үүргийн хүрээнд даатгалын гэрээ хэлцлийн арилжааг боловсронгуй

болгон зохион байгуулах, харилцагчдын үйлчилгээг сайжруулах, өөрийн компанийн

имиджийг бий болгох асуудал хамаарагдана. Өөрийн харилцагчдын сэтгэлзүйд зөвөөр

нөлөөлж чадахгүй бол харилцагчаа алдах аюултай. Иймд харилцагчдын сэтгэл зүйд

нөлөөлөх, анхаарал тавих, даатгалын гэрээний болон бусад маягтуудын уран сайхны

дизайнд анхаарч ажиллах нь чухал юм. Үүнд :

1. Компанийн имиджийг сайжруулах

2. Үйлчилгээний чанарыг сайжруулах

3. Үнэ тарифаа эргэж харах гэх мэт.


Барууны даатгалын практикт даатгалын менежментийн 4Р гэдэг загвар байдаг

бөгөөд энэ нь :

1. Даатгуулагчид

2. Даатгалын үйлчилгээ

3. Даатгалын үйчилгээний үнэ өртөг

4. Даатгалын зах зээлийн байдал

Даатгалын маркетингийн үндсэн зарчим нь :

Даатгалын зах зээлийг гүнзгий судлах

Даатгалын зах зээлийг сегментчилэх (амь нас, эд хөрөнгө гэх мэт)

Даатгуулагчдын эрэлтийг уян хатан авч үзэх

Зах зээлийн шаардлагад нийцүүлэн даатгалын үйлчилгээг боловсронгуй болгох

явдал юм.

Гадаадын даатгалын компанийн хувьд практикт дараах төлөвлөгөөг зохионо.

1. Тухайн цаг үед тавих стратеги ямар байх

2. Даатгуулагчдыг сонгох

3. Даатгалын үйлчилгээ үзүүлэх хамгийн үр дүнтэй суваг

4. Эрэлтийг урамшуулах даатгалын үнэ тариф, нөхцөл

5. Өрсөлдөөний хэрэгслийг сонгох, зар сурталчилгааны төрөл

6. Зар сурталчилгааны төлөвлөгөө

7. Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

8. Ашигт ажиллагааны тооцоо хийх

9. Маркетингийн үйл ажиллагааны зардлыг тооцох

10. Төлөвлөгөөний биелэлтэнд тавих хяналт гэх мэт.

Маркетингийн стратеги нь өрсөлдөгчид болон хэрэглэгчдийнхээ аль алиныг нь

хамарч байдаг зүйлийг авч үздэг. Маркетингийн стратегийн мөн чанар гэдэгт дараах

зүйлийг хамааруулж авч үздэг. Үүнд :

1. Хэрэглэгчдийг ойлгох

- хүн ам

- үндэслэл

- хэрэгцээ

- хүсэл

- гэрээ худалдан авах шийдвэр

2. Өрсөлдөгчдийг ойлгох

- хэлбэр


- тоо

- давуу тал

- сул тал

- эзэмшвэл зохих давуу тал зэргийг судалсны дараа нь амжилтанд хүрэх

маркетингийн стратегийг сонгоно.

Бүхий л санхүүгийн байгууллагад дагаж мөрддөг стратегийн цөм гэж байдаг. Үүнийг

дараах байдлаар авч үзье. Маркетингийн стратегийн сонголт яаж хийх талаар :

Гол гол маркетингийн стратегид дараах 3 зүйлийг авч үздэг. Үүнд :

1. Өртөгт тулгуурласан стратеги

2. Ялгаварт стратеги

3. Тусгай стратеги

Өртөгт тулгуурласан стратеги гэдэг нь даатгалын гэрээний үнэ тарифийн бууралтыг

авч үзнэ. Өөрөөр хэлбэл, үнийн өрсөлдөөнд зөв байр суурьтай оролцох явдал юм.

Ялгаварт стратеги гэдэг нь харилцагчдад онцгой сэтгэгдэл төрүүлэхүйц үйлчилгээ,

имиджээр илэрнэ.

Тусгай стратеги гэдэг нь цөөн тооны сегментийн дотор өрсөлдөхийг хэлнэ. Зах

зээлийн стратегийг сонгохын тулд дараах зүйлийг хийх хэрэгтэй.

1. зах зээлийн шинжилгээ

2. үйлдвэрлэлийн шинжилгээ

3. өрсөлдөгчийн шинжилгээ

4. нөхцөл байдлын шинжилгээ

Даатгалын маркетингийн стратегийг боловсруулахдаа доорх зүйлийг судлах

хэрэгтэй. Үүнд : Одоогийн даатгалын зах зээлийн байдал хөгжлийн түвшин, үе шат,

даатгалын зах зээлийн хөгжилд нөлөөлөх эрхзүйн зохицуулалт, эдийн засаг, технологи,

улс төрийн хүчин зүйл гэх мэт үзүүлэлтүүдийг авч судлах.

1.4.2 Даатгалын зар сурталчилгаа

Даатгалын зар сурталчилгаанд тавигдах үндсэн шаардлагууд : Даатгалын шинжтэй

үйлчилгээ өргөн дэлгэр байдаг учраас тэднээс харилцагчид сонголт хийхэд хүнд байх

явдал тохиолддог. Энэ үед суртчилгаа тус болно.

Даатгалын зар сурталчилгаа гэдэг нь даатгуулагчдад санал богож буй даатгалын

үйлчилгээний үндсэн нөхцлийг ил тод тодорхой хэлбэрээр харуулсан богино хэмжээний

мэдээлэл юм. Даатгалын суртчилгаа нь тод уран дүрслэлтэй, ойлгомжтой хэлбэрээр

санал болгож буй даатгалын нөхцлийг тусган хауулсан богино хэмжээний мэдээллийг


хэлнэ. Энд янз бүрийн групп харилцагчдын ашиг сонирхолд нийцсэн байх хэрэгтэй. Зар

сурталчилгаанд дараах зүйлсийг хатуу анхаарах хэрэгтэй. Үүнд : Янз бүрийн группын

даатгуулагчдын сонирхолд нийцсэн ялангуяа, орлогын түвшингээр ялгаатай, байгаль

цаг уурын өөр өөр нөхцөлд оршин амьдардаг үндэстэн ястны онцлог, улс бүс нутгийн

онцлог бусад үзүүлэлтүүдийг харгалзан .үзэх нь чухал байдаг.

Зар сурталчилгааны зорилго нь : Шинэ гэрээ хэлцэл хийх, хуучин гэрээ хэлцлийг

үргэлжлүүлэн хийх харицагчдыг татах явдал юм. Сурталчилгааны үйл ажиллагааны гол

зорилго нь даатгалын үйлчилгээний талаарх хүмүүсийн эрэлт хэрэгцээг мэдэх явдал

юм. Зар сурталчилгааны хэрэгслүүдэд сонин, сэтгүүл, радио телевиз, дүрслэх урлагийн

бүтээл, шуудан, кино сурталчилгаа зэргийг ашигладаг.

Хамгийн их ачааллыг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүд эзэлж байдаг. Эдгээрийн

дотроос телевизийн суртчилгаа чухал байр суурийг эзэлнэ.

Гадаад сурталчилгааны дотор хамгийн их хувийг эзэлдэг нь гудамжны гэрлэн

сурталчилгаа юм. Даатгалын компаниуд янз бүрийн тод гэрлэн суртчилгааны

тусламжтайгаар өөрийн фирмийн тэмдэг эмблемийг гэрэлтүүлдэг. Сурталчилгааны

плакат, зурагт хуудсыг гудамж талбай, метро, цахилгаан галт тэрэгний зогсоол хавьд

тавьдаг. Дээрх бүх элементүүдийг судалснаар сурталчилгааны зөв хэрэгслэлээ сонгоод

зогсохгүй сурталчилгааны агуулга ба хэлбэрээ зөв сонгох болно.

Даатгалын сурталчилгаанд дараах шаардлагыг тавьдаг. Үүнд :

- Үнэнч шударга байх. Энэ нь сурталчилгааны ажил хэргийн шинж чанартай, бодит

байдалд нийцсэн агуулга хэлбэртэй байх.

- Тодорхой байх. Сурталчилгаа нь энгийн ойлгомжтой, итгэл үнэмшилтэй, тодорхой

ойлгомжтой тоо баримтан дээр тулгуурласан, уран сайхны хувьд логик

дараалалтай байх.

- Хаягласан байх. Сурталчилгааны хэрэгсэл нь хүсэл сонирхол нь ижил биш хүн амын

янз бүрийн давхаргад хандсан, нас ниймийн байдал, ажил мэргэжлийн группэд нь

тохирсон байх.

- Төлөвлөгөөтэй байх. Аль ч даатгалын нийгэмлэг олон нийтийн үйл ажиллагааны

зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний гол хэсэг нь сурталчилгаа байдаг.

Сурталчилгаанд хоосон тунхаглал, сургамж, лоозон байж болохгүй. Үр дүнтэй

сурталчилгааны гол хэрэгсэл нь даатгалын төрлийн нэр, компанийн тэмдэг, эмблем

зэрэг нь байдаг. Даатгалын сурталчилгааны тусаар байнгын харилцагчдыг өөртөө татах

замаар тухайн даатгалын гэрээг худалдан авах нь зайлшгүй хэрэгцээ гэдгийг итгэл

үнэмшил болгох хэрэгтэй.


Даатгалын компани нь сурталчилгааны ажлаа эртнээс төлөвлөж хийдэг.

Сурталчилгааны тусламжтайгаар хуучин харилцагчидтайгаа тогтоосон холбоогоо улам

бататгах, шинэ харилцагчдыг татахад тусална.

Сурталчилгааны хэрэгслээ сонгохдоо ямар сурталчилгааны хэрэгсэл бага зардал

гарган их үр дүнд хүрэх боломжтойг анхаарч үзэх нь чухал юм. Сурталчилгааны

хэрэгслийг дотор нь хэд хэдэн группэд хувааж болно.

- Тогтмол хэвлэлийн сурталчилгаа сонин, сэтгүүл

- Шууд сурталчилгааны хэрэгсэл, сурталчилгааны ил захидал, календарь, хуудас,

каталог гэх мэт.

- Бэлэг дурсгалын сурталчилгаа. Энэ нь цаг, тэмдэглэлийн дэвтэр, үзэг, тэмдэг гэх

мэт.

- Дүрслэх урлагийн сурталчилгаа. Үүнд, гудамжны болон гэрэлт самбарууд орно.

- Дүрслэх урлагийн холимог сурталчилгаа. Энэ нь автобус, таксин дээр бичсэн

зарлал, богино хэмжээний кино гэх мэт.

- Радио, телевизийн сурталчилгаа

- Сурталчилгааны тусгай хэрэгслүүд. Үүнд урлаг, спортын үйл ажиллагааг ивээн

тэтгэх гэх мэт.

1.4.3 Даатгалын зах зээлийг сегментчилэх

Даатгалын үйл ажиллагаа нь маркетингийн зохион байгуулалт, даатгалын төрөл

болон үйлчилгээ авагч харилцагчдын газарзүйн байршлаар хийгддэг. Үүнийг хийхэд

маркетингийн мэдээллийн системийг ашигладаг. Даатгуулагчдын маркетинг нь

практикийн хувьд дараах үндсэн зарчмуудыг авч үздэг.

Даатгалын зах зээлийн учир байдлыг гүнзгий судлах

Даатгалын зах зээлийг сегментчлэх /салбар хэсгээр нь амь нас, хариуцлага, эд

хөрөнгө гэх мэт/

Даатгуулагчийн асуудалд эв зүйтэй хандах

Даатгалын зах зээлийн шаардлагад нийцүүлэн даатгалын бүтцийг байнгын

боловсронгуй болгож өөрчлөх

Даатгалын зах зээлийг сегментчлэх гэдэг нь даатгуулагчдыг группээр нь, даатгалын

үйлчилгээ ба даатгалын тодорхой шинж тэмдгээр нь ангилах гэх мэт. Жишээ нь :

Даатгагчдыг газар зүйн байршлаар нь, орлогын түвшнээр нь гэх мэт.


Даатгалын компаниуд интернетэд өөрийн гэсэн вэб сайттай байх нь маркетинг

явуулах нэг чухал зүйлийн нэг болж байна. Интернетэд вэб хуудас нээх нь дараах ач

холбогдолтой. Үүнд :

1. Шинэ харилцагчдыг татах

2. Хуучин харилцагчдаа алдахгүй байх

3. Гүйлгээний зардлыг багасгах

4. Өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэх болно.

1.4.4 Даатгалын компаниудын хоорондын өрсөлдөөн

Даатгалын зах зээлийн салшгүй хэсэг нь өрсөлдөөн юм. Бодит зах зээлийн эдийн

засгийг өрсөлдөөнгүйгээр төсөөлөхийн аргагүй юм. Үүний тулд даатгалын компаниуд

өрсөлдөөний мөн чанар, түүний түвшин, хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч маань хэн болох

талаар, өрсөлдөөний хэтийн төлөв байдал зэргийг судалж үздэг. Өрсөлдөөнийг дотор

нь үнийн болон үнийн бус гэж 2 хувааж болно. Үнийн өрсөлдөөн гэдэг нь санал болгож

байгаа даатгалын гэрээ хэлцлийн үнэ, тарифаар илэрч байдаг бол үнийн бус

өрсөлдөөн нь харилцагчдад үзүүлж буй нэмэлт үнэ төлбөргүй үйлчилгээ, зар

сурталчилгаа зэргээр илэрнэ.

Өрсөлдөөний байдал шинэ өрсөлдөгчөөс үзүүлэх аюул даатгуулагчдын хүчин

чадал, сул тал гадаад аюул занал, боломж зэргийг авч судална.

Хоёрдугаар бүлэг : “Монгол даатгал” даатгалын компанийн үзүүлж

буй үйлчилгээ, маркетингийн үйл ажиллагаанд хийсэн судалгаа

2.1 Монгол даатгал компанийн тухай танилцуулга, удирдлагын

бүтэц зохион байгуулалт

Одоогоос 70-аад жилийн тэртэй буюу 1934 онд Монгол улсын түүхэнд шинээр

нийгэм эдийн засгийн нэгэн салбар мэндэлсэн нь өнөөгийн Монгол даатгал компани

юм. Нийгмийн нөхөн үйлдвэрлэл, иргэдийн амьдралын хэвийн нөхцлийг хангахад

туслах үүрэг бүхий үндэсний улсын даатгалын байгууллагыг анх БНМАУ-ын Ардын

сайд нарын зөвлөлийн 1934 оны 33-р тогтоолоор Сангийн яамны харьяанд “Улсын

аюулаас хамгаалах газар” нэртэйгээр байгуулснаар Монгол улсад улсын даатгалын

газар үүсч хөгжжээ. Тус алба нь дарга, орчуулагч, байцаагч, хэрэг хөтлөгч гэсэн 4 орон


тоотойгоор хуучнаар ЗХУ-ын Улсын даатгалын /Госстрах/-ын ерөнхий төлөөлөгчийн

газрын эрхлэн явуулж байсан даатгалын ажил, тэднээс шилжүүлэн өгсөн 174.8 мянган

төгрөгийн хөрөнгөнд суурилж 1934 оны 12 сарын 1-ээс өөрийн үйл ажиллагааг эхэлжээ.

Анхны жилдээ 75 үйлдвэр, албан газар, 2 айлын бүгд 78.3 сая төгрөгийн

хөрөнгийг ганцхан гал түймрийн аюулаас сайн дурын үндсэн дээр даатгаж, 224.5

мянган төгрөгийн хураамжийн орлоготой ажиллаж байжээ. Даатгалын байгууллага

эхний үед үйл ажиллагаагаа Улаанбаатар хотод өөрийн аппаратын хүчээр, орон нутагт

банкны хэлтсүүдээр дамжуулан гүйцэтгэдэг байв. Нийгмийн амьдралын хэрэгцээ

шаардлагатай уялдуулан улсын даатгалын ажлыг цаашид өргөжүүлэн хөгжүүлэх

талаар Засгийн газраас дэс дараатай арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсний үр дүнд

даатгалын нэр төрөл олшрон, түүний хамрах хүрээ, үзүүлэх нөлөөлөл дээшилж бүтэц

зохион байгуулалт хөрөнгийн чадварын хувьд бэхжив.

Монгол даатгал компани нь өөрийн үйл ажиллагааг 1924-1959 онд Улсын

аюулаас хамгаалах газар,1959-1962 онд Сангийн яамны аппаратын дотоод бүтцэд орж

хэлтэс хэлбэрээр ажиллаж байгаад 1962-1990 онд уг яамны харьяа газар, 1990 оноос

одоог хүртэл биеэ даасан Монгол даатгал компани болон өргөжин зохион байгуулагдан

ажиллаж байна.

Өнөөг хүртэл Монгол даатгал компани нь нийт 20 гаруй төрлийн даатгал хийж 20

гаруй орны 50 шахам даатгалын байгууллагатай холбоо харилцаатайгаар ажил үүргээ

явуулж Монголдоо төдийгүй дэлхийн олон улс оронд нэр хүнд бүхий байгууллага

болтлоо хөгжиж ирсэн юм.

Даатгал бол зайлшгүй болоод санамсаргүйн шүтэлцээн дээр үйл ажиллагаагаа

эрхэлдэг хүн төрөлхтний нэгэн хүнлэг алба бөгөөд хохирол нөхөхөд бэлэн байхын тулд

эрсдлийг арилгах сангийн эзэн болсон бизнесийн байгууллага юм.

”Монгол даатгал ” компани нь дотооддоо арилжааны даатгалыг бүрэн хариуцаж,

бүх аймаг сумдад салбараа тогтвортой ажиллуулж байна. Монгол даатгал компани нь

олон улсын даатгалын сүлжээнд орж, гадаадын нилээд олон орны даатгалын томоохон

компаниудтай удаан хугацаанд холбоотой ажиллаж, өөрийн орны иргэний агаарын

тээврийн онгоц, мал газар тариаланг гадаадын даатгалын компаниудад давхар даатгах

үйл ажиллагаа эрхэлж байна.

Монгол улсад даатгалын үйл ажиллагааг явуулж эхэлсэн тэр л үеэс даатгагч нь

даатгуулагчдад даатгалын ач холбогдлыг бүрэн дүүрэн ойлгуулахад, түүний ач тусыг

хүртээхэд зорилгоо чиглүүлж иржээ. Дотоодын даатгал буюу арилжааны даатгал ийнхүү


хөгжиж бэхжихийн зэрэгцээ гадаад даатгал буюу давхар даатгалын үйл ажиллагаа ч

эрчимтэй хөгжиж байлаа.

Даатгалын орон тооны бус төлөөлөгчид даатгалын хураамжийн тарифийг

тогтоосон хэмжээнээс өөрчилж хэрэглэх, хохирлыг буруу тодорхойлж, улсыг мэхлэх

буюу иргэдийг хохируулах, улсын дугааргүй гэрээт баталгаа болон хуурамч баримтаар

даатгал хийж даатгалын хураамж авах зэргийг хатуу хориглож байв.

Улсын даатгалын ач холбогдлыг хөдөлмөрчдөд сурталчлан таниулах явдал нь

даатгалын ажлын чухал хэсэг юм. Даатгалын ач холбогдлыг сурталчилсан лекц, ярианы

сэдэв бичиж тараах, хөдөлмөрчдөд яриа, таниулга хийх, радио зурагтаар нэвтрүүлэг

явуулах, өдөр тутмын сонин сэтгүүл зэрэг төв орон нутгийн тогмол хэвлэлүүдэд

нийтлэл, асуулт хариулт бичиж нийтлүүлэх, үзүүлэн самбар, зурагт хуудас гаргах, кино

журнал үзүүлэх, гэрлийн реклам тавих, ажил мэргэжлийн тэмцээн зохиох зэрэг суртал

ухуулгын олон хэлбэрийг ашиглан даатгалын ач холбогдлыг сурталчилж байна.

МДК-ийн төв байгууллага нь салбаруудын үйл ажиллагаанд ерөнхий хяналт

тавьж, мэргэжлийн удирдлагаар ханган тэдний нөөцийн сангийн ашиглалтыг зохицуулж

ажилладаг юм.

1990 он хүртэл арилжааны даатгалын ажлыг ганц Монгол даатгал компани

эрхлэн гүйцэтгэж байсан бол улс орон зах зээлийн эдийн засагт шилжиж эхэлсэн 90-ээд

оноос хойш хувийн хэвшлийн олон даатгалын компани үүсч, одоо төрийн болон хувийн

хэвшлийн 18 компани даатгалын үйл ажиллагаа эрхлэх болсноор манай улсад

арилжааны даатгалын тогтолцоо бий болж, хууль эрхзүйн хүрээнд даатгалын үйл

ажиллагаагаа явуулах боллоо.

“Монгол даатгал” компанийн удирдлага зохион байгуулалтын бүтэц

Монгол даатгал компани нь өнөөдрийн байдлаар :

Даатгалын алба :

1. Бодлого зохицуулалтын хэсэг

2. Хяналтын хэсэг

3. Шууд даатгалын андрайтинг

4. Давхар даатгалын хэсэг

5. Гадаад харилцаа

6. Маркетингийн хэсэг


Санхүү бүртгэл, хяналт шалгалтын алба

Тамгын хэлтэс гэсэн зохион байгуулалттай, төв орон нутагт өөрийн харьяа

даатгалын 27 салбар, 4 тасагтай, 275 ажиллагсадтай, үүнээс даатгалын үйл

ажиллагааны хүрээнд 140-өөд ажилтантайгаар үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Монгол даатгал компанийн удирдлагын бүтцийг ерөнхийд нь авч үзвэл :

Удирдлагын хэсгийн ажил үүргийн хуваарийг авч үзье.

Тамгын хэлтсийн ажил үүргийн чиглэл

Тус хэлтэс нь 19 хүний бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа бөгөөд

тамгын хэлтсийн дарга, аж ахуйн ахлах менежер, бичиг хэрэг эрхэлсэн ажилтан, зохион

байгуулагч, нярав, жолооч /4/, үйлчлэгч /4/, слесарь /1/ гэсэн бүрэлдэхүүнтэй ажил

үйлчилгээг эрхлэн явуулж байна.

Тамгын хэлтсийн бодлого чиглэл нь :

1. Дотоод ажил үүрэг

2. Боловсон хүчний асуудал

Òºëººëºí óäèðäàõ

çºâëºë

Åðºíõèé çàõèðàë Çàõèðëûí çºâëºë

Ñàíõ¿¿, õÿíàëò

øàëãàëòûí àëáà

Àæ àõóéí õýëòýñ

Äààòãàëûí àëáà

Ñàëáàðóóäûí çàõèðëóóä


3. Аж ахуйн асуудал

4. Олон нийтийн ажил зэргийг хариуцдаг.

Дотоод ажил үүргийн чиглэлд компанийн нийт ажиллагсдыг компаниас гаргасан

дүрэм, заавар журмыг ажиллагсдад мөрдүүлэх үүргийг гүйцэтгэдэг. Мөн түүнчлэн уг

дүрэм журам, зааварт өөрчлөлт оруулах, боловсруулахад оролцдог байна.

Боловсон хүчний асуудлыг тус хэлтэс хариуцдаг бөгөөд уг хэлтэс нь шинээр хүн

ажилд томилох, халах, ажилчдын мэргэжлийн мэдлэг боловсролыг дээшлүүлэх зэрэг

үйл ажиллагааг хариуцдаг.

Боловсон хүчин бэлтгэх чиглэл

Боловсон хүчнээ доорх хэд хэдэн арга замаар бэлтгэж авдаг байна.

1. Дотоод гадаадын их дээд сургуулиудаас холбогдох мэргэжилтнүүдийг сонгон

шалгаруулж өөрийн боловсон хүчний бүрэлдэхүүнийг хангадаг. Тухайлбал 2001 онд

МУИС-ийн харьяа Эдийн засгийн сургуулийн төгсөх курсээс 6 оюутныг сүүлийн 1

жилийн сургалтын төлбөрийг өөрийн компаниас төлж өгөхөөр гэрээ байгуулан

ажилд авсан байна.

2. Өөр төрлийн мэргэжлийн чиглэл бүхий хүнийг даатгалын чиглэлээр сургаж үндсэн

ажилтнаа болгож авах. 2002 онд Монгол даатгал компани нь 4 хүнийг гадаадад

сургалтанд хамруулсан бөгөөд үүний нэг нь хэлний чиглэлээр нөгөө нь цэвэр

даатгалын чиглэлээр суралцаад ирсэн бөгөөд одоогоор ажил үүргээ гүйцэтгэж

байгаа юм байна. Мөн даатгалын бус мэргэжил бүхий хоѐр хүнйг гадаадад сургасан

байна.

3. Түүнчлэн сонин хэвлэлд зар өгөх маягаар өөрсдийн хэрэгтэй ажилчдаа сонгон

шалгаруулж олж авдаг. Эдгээр ажилчдыг элсүүлэхдээ Монгол даатгал компанийн

захирлын тушаалаар баталсан хөдөлмөрийн дотоод журмын дагуу ажилд авдаг.

Ажилчдын боловсролын түвшин

Монгол даатгал компанийн нийт даатгалын мэргэжилтнүүдийн 95 орчим хувь нь

мэргэшсэн мэргэжлийн дээд боловсролтой хүмүүс ажиллаж байна. Монгол даатгал

компанийн 27 салбаруудын захирлуудаас нэг нь дунд боловсролтой, бусад нь дээд

боловсролтой. Салбарын хэмжээнд нийт 47 мэргэжилтэн ажилладгаас дунд

боловсролтой мэргэжилтэн 3 хүн бусад нь дээд боловролтой хүмүүс байна. Нийт 29

нягтлан бодогч тус компанид ажилладгаас бүгд дээд боловсролтой, нягтлан бодох

бүртгэлийн олон улсын систем дээр ажиллаж сурсан нягтлан бодогч нар байна.

Даатгалын мэргэжилтнүүдийн ажил мэргэжлийг дээшлүүлэх тал дээр байнга

сургалт зохион байгуулдаг ба 2 жилийн өмнө салбаруудын захирлуудыг Бээжин хотод


сургалтанд 2 долоо хоног явуулсан байна. Мөн 2002 онд салбаруудын захирлуудыг

Германы даатгалын компанийн үйл ажиллагаатай танилцуулах сургалт тус компаниас

зохион байгуулсан байна. Мөн байнга хэсэгчилсэн сургалтыг зохион байгуулдаг.

Ажилчдын орон тоо

Монгол даатгал компанийн нийт ажиллагсдын орон тоо тооны хувьд бүрэн

хангагдсан байгаа бөгөөд чанарын хувьд зарим нэгэн зөрчилтэй зүйлүүд байгааг тус

хэлтэс анхааралдаа авч тэдгээр ажилчдыг сургалтанд хамруулах болон ажлаас халах,

цалингийн тодорхой хувийг суутгах маягаар ажлын хариуцлагыг дээшлүүлэх арга

хэмжээнүүдийг 2003 онд авахаар төлөвлөөд байна.

Тамгын хэлтэс нь дараа оныхоо нийт ажиллагсадын тоо болон хийх ажлын

төлөвлөгөөг гаргаж компанийн удирдлагад танилцуулж өгдөг бөгөөд захирлуудын

зөвлөлийн хурлаар уг асуудлыг хэлэлцэж шийдвэрлэсний эцэст төлөвлөгөөг баталдаг.

Уг төлөвлөгөөг гаргахад төрийн өмчийн хорооноос гаргасан тооны хязгаарлалтанд

тохируулан хийдэг.

Мөн компанид өөрийн дотоод ажилтангуудын орон тооны лимит гэж байдаг ба

энэ лимитэндээ тохируулан ажилчдаа авч ажиллуулдаг. Энэ лимитээс хэтэрсэн орон

тоо нэмэх шаардлага гарвал тусгай судалгаа шинжилгээ явуулсны үндсэн дээр нэмдэг.

2001 онд лимитээс хэтэрсэн орон тоог Сэлэнгэ аймаг дахь салбар гаргаж ирсэн ба

үүнийг судалж шинжилсний дүнд Зүүнхараад нэг орон тооны ажилтныг шинээр авч

ажиллууулсан билээ.

Хариуцлага тооцох систем

2001 онд тус компани нь нийт салбар болон төв компанийнхаа хэмжээнд

аттестатчлал явуулсан ба энэ шалгалтын дүнд нийт даатгалын мэргэжилтэн дарга

ажиллагсад бүгд тэнцсэн дүнтэй гарсан.

Гэхдээ ажлын хариуцлага алдсан болон ажилдаа бүтээлч чанаргүй ажилласан

ажилтангуудтайгаа доорх маягаар хариуцлага тооцдог. Үүнд :

1. Үр дүнгийн шагнал болон бусад урамшууллыг хасах

2. Захиргааны арга хэмжээ авах

А. Ажилчдын цалинг хасах

Б. Урьдчилан сануулга өгөх, мэдэгдэл өгөх

В.Ажлаас халах

Одоогоор тус компаниас хууль эрхзүйн үндэслэлгүй халсан нэг ч тохиолдол

гараагүй байна. Харин 2001 онд Булган аймаг дахь салбарын захирлыг ажлаас халах

үед шүүхэд өргөдөл гаргасан боловч өөрийн буруу байсныг хүлээн зөвшөөрч өргөдлөө


буцаан авсан байна. Тус компани хөдөлмөрийн гэрээний хэрэгжжилтэнд ихээхэн

анхаарч ажилладаг нь энэ жишээнээс харагдаж байна.

Аливаа ажилтныг ажлаас халахын тулд урьдчилж судлаж үзсэний үндсэн дээр

халах шийдвэрийг гаргадаг ба гэхдээ ихэвчлэн ажлын гүйцэтгэлээ сайжруулах

шаардлагатай хугацаа олгодог ба үүнийгээ 3 болон 6 сараар харж үздэг. Компанийн

баримталж байгаа гол бодлого нь ажилчдыг тогтвор суурьшилтай ажиллуулахад

чиглэгдэж байна.

Даатгалын албаны ажил үүргийн чиглэл, зохион байгуулалт

Тус хэлтэс нь нийт 13 хүний бүрэлдэхүүнтэй үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд

одоогоор нэг захирал, даатгалын ахлах менежер 3, мэргэжилтэнгүүд, жолооч 1 гэсэн

бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Даатгалын албаны ажил үүргийн чиглэл нь аливаа даатгал хийлгэхээр ирсэн

байгууллага болон хувь хүмүүсийн хүсэлтийг хүлээн авч тэдэнтэй даатгалын гэрээ

байгуулдаг. Мөн салбарууд дээр хийсэн даатгалын гэрээнүүдийг нэгтгэн захирлуудад

танилцуулан бүртгэж авдаг.

Ажилчдын ажил үүргийн чиглэл

Даатгалын ахлах менежерүүд нь гадаад даатгал, дотоод даатгал, давхар даатгал

гэсэн 3 чиглэлээр ажилладаг. Эдгээрийн удирдлаган доор мэргэжилтэнгүүд нь үйл

ажиллагааны чиглэл тус бүрээрээ ажил үүргийн хуваарилалттай байдаг байна.

Даатгалын гэрээ нь дараах зүйлүүдийг хамарсан байдаг. Үүнд :

1. Даатгагч болон даатгуулагчийн хаяг

2. Захирлуудын гарын үсэг

3. Нийтлэг үндэслэл

4. Даатгалын зүйл

5. Даатгалын нөхцөл

6. Даатгалын үнэлгээ буюу хураамжийн хэмжээ

7. Даатгалын хугацаа

8. Даатгагчийн эрх үүрэг

9. Даатгуулагчийн эрх үүрэг

10. Даатгалын нөхөн олговор олгох журам

11. Маргааныг шийдвэрлэх журам

12. Гэрээ байгуулсан төлөөлөгчдийн гарын үсэг, утас зэрэг нь орсон байна.


Монгол даатгал компанийн хувьд төв компани дээрээ дотоод даатгалыг бараг

эрхэлдэггүй. Үүнийг ихэнхдээ салбарууд дээрээ хийгээд эцэст нь төв дээр нэгтгэн авч

үздэг. Харин зарим тохиолдолд гол гол томоохон хэрэглэгчидтэйгээ хийх даатгалыг төв

компани дээр уулзаж даатган мөн гадаадын иргэдийг хүлээн авч даатгалын үйл

ажиллагааг эрхэлдэг байна.

Санхүүгийн албаны үйл ажиллагаа чиглэл зохион байгуулалт

Монгол даатгал компанийн санхүүгийн хэлтэс нь системийн хэмжээнд нийт 29

нягтлан бодогч, 1 эдийн засагч, 1 санхүүгийн улсын хяналтын байцаагч, 1 санхүүгийн

албаны дарга гэсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр үйл ажиллагаагаа явуулж байна.

Энэ албаны нягтлан бодогч нар олон улсын нягтлан бодох бүртгэлийн систем

ашигладаг ба санхүү бүртгэлийн сүүлийн үеийн программ дээр бүгд ажиллаж сурсан

хүмүүс байна.

Одоо тус компанийн санхүү бүртгэлийн сайжруулсан программ болох шинэ

программыг дахин шинэчлэн суулгахаар төлөвлөж байгаа бөгөөд өмнө нь “accounting

system 95” программыг ашиглаж байсан. Энэ ажлыг 2003 ондоо багтаан хийж

гүйцэтгэхээр төлөвлөөд байгаа бөгөөд эхний ээлжинд төв компани болон хотын

дүүргийн салбаруудад суулгахаар төлөвлөснөөр энэхүү ажил нь эхлэл шатандаа

явагдаж байна.

Төв компани дээр одоогоор хоѐр нягтдан бодогч, бусад салбарууд дээр тус тус

нэг нягтлан бодогч ажиллаж байна. Төв компанийн нягтлан бодогч нарын ажил үүргийн

хуваарилалт дараах байдалтай байна. Үүнд :

1. Мөнгөн хөрөнгө хариуцсан нягтлан бодогч

2. Үндсэн хөрөнгө хариуцсан нягтлан бодогч

2.2 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн эрхэлж буй

даатгалын төрлүүдэд хийсэн судалгаа

Монгол улсын даатгалын тухай хууль 1997 оны эцсээр батлагдан хэрэгжиж

эхэлснээр даатгалын үйл ажиллагааг хууль эрхзүйн хүрээнд явуулах таатай боломж

бүрдсэн бөгөөд Монгол даатгал компани энэ хуулийн хүрээнд өнөөгийн байдлаар иргэд,

аж ахуйн нэгжийн эд хөрөнгө, хариуцлага, амь нас, эрүүл мэнд, ашиг сонирхлын

чиглэлээр 26 гаруй төрлийн даатгалыг эрхэлж байна. Үүнд :

1. Иргэдийн гэнэтийн ослын даатгал


2. Хөдөлмөрийн чадвар түр алдалтын даатгал

3. Гадаадын жуулчдын эрүүл мэнд гэнэтийн ослын даатгал

4. Сургалтын төлбөрийн даатгал

5. Хурдан морь унаж уралдах хүүхдийн гэнэтийн ослын даатгал

6. Иргэдийн эд хөрөнгийн даатгал

7. Аж ахуйн нэгж байгууллагын эд хөрөнийн даатгал

8. Барилга угсралтын ажлын даатгал

9. Монгол улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын дипломат төлөөлөгчдийн

газар, олон улсын ба гадаадын бусад байгууллага, гадны хөрөнгө оруулалттай аж

ахуйн нэгж, байгууллагуудын тээврийн хэрэгслийн даатгал

10. Гадаадын ачаа тээврийн даатгал

11. Мал амьтдын даатгал

12. Тарималын даатгал

13. Нефть бүтээгдэхүүний даатгал

14. Газрын тос, уул уурхайн даатгал

15. Тээврийн хэрэгслийн даатгал

16. Агаарын хөлгийн даатгал

17. Электрон тоног төхөөрөмжийн даатгал

18. Бүх төрлийн мэргэжлийн хариуцлагын даатгал

19. Зочид буудлын эзэн (эрхлэгч)-ийн хариуцлагын даатгал

20. Авто тээврийн хэрэгслийг өмчлөгч болон түүний жолоочийн хариуцлагын даатгал

21. Зорчин явагч тээвэрлэгчийн хариуцлагын даатгал

22. Иргэний агаарын хөлгийн өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал

23. Нисэх буудлын талбайг өмчлөгч эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал

АМь НАС АШИГ СОНИРХЛЫН ДААТГАЛЫН ХУРААМЖ

2001 %-ИАР 2002 %-ИАР ӨӨРЧЛӨЛТ %-ИАР

Иргэдийн гэнэтийн ослын даатгал 2454129.07 60.498 2763925.4103 56.749 -3.749

ХЧТА- аасиргэдийг даатгах 63541.28 1.566 69009.66 1.417 5468.39 8.61

Жуулчдийн эрүүл мэнд гэнэтийн осол

40713.62 1.004 23334.24951 0.479 -17379.37 -42.69

Сургалтын төлбөрийн 23.61 0.001 -23.61 -100.00

Нэмэгдэл тэтгэвэрийн


Хурдан морь унаж уралдах хүүхдийн гэнэтийн ослын

2230.66 0.055 1514.40 0.031 -716.26 -32.11

Гэрлэлтийн

Бусад нэр төрлийн амь нас эрүүл мэнд болон ашиг сонирхлын

250.00 0.006 -250.00 -100.00

ЭД ХӨРӨНГИЙН ДААТГАЛЫН ХУРААМЖИЙН ОРЛОГО

2560888.24 63.130 2857783.72 58.676 296895.48 11.59

Иргэдийн эд хөрөнгийн даатгал 97178.19 2.396 104565.72 2.147 7387.52 7.60

Аж ахуйн нэгж байгууллагын хөрөнгийн

453340.35 11.176 566299.97 11.627 112959.61 24.92

Барилга угсралтын ажлын 313.00 0.008 1925.29792 0.040 1612.30 515.11

Тээврийн хэрэгсэлийн 293977.93 7.247 453907.17 9.320 159929.24 54.40

Иргэний агаарын хөлгийн 754000.54 18.587 1347031.07 27.657 593030.53 78.65

Гадаад ачаа тээврийн 14499.09 0.357 22841.88 0.469 8342.79 57.54

Мал амьтдын 404682.00 9.976 39514.66 0.811 -365167.34 -90.24

Таримлын 289310.80 7.132 105934.42 2.175 -183376.38 -63.38

Электрон тоног төхөөрөмжийн 118391.46 2.919 125138.54 2.569 6747.09 5.70

Газрын тос, нефть бүтээгдэхүүний 87272.00 2.151 85000.00 1.745 -2272.00 -2.60

Ашигт малтмал уул уурхайн 47922.87 1.181 5625.00 0.115 -42297.87 -88.26

Бусад нэр төрлийн эд хөрөнгийн

ХАРИУЦЛАГЫН ДААТГАЛЫН ХУРААМЖИЙН ОРЛОГО

1136086.40 28.006 1646404.66 33.804 510318.26 44.92

Бүх төрлийн мэргэжлийн хариуцлагын

199.00 0.005 354.00 0.007 155.00 77.89

Зочид буудлын эзний хариуцлагын 120.00 0.003 470.00 0.010 350.00 291.67

Авто тээврийн хэрэгсэл өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын

417138.08 10.283 487661.04 10.013 70522.97 16.91

Зорчин явагч тээвэрлэгчийн 15454.97 0.381 28697.85 0.589 13242.88 85.69

И.А-ын хөлгийн өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын

702592.15 17.320 1128580.71 23.172 425988.56 60.63

Нисэх буудлын талбайг өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын

Орон сууц өмчлөгч болон эзэмшигчийн хариуцлагын

582.20 0.014 641.05 0.013 58.85 10.11

Бүтээгдэхүүний хариуцлагын

Бусад нэр төрлийн хариуцлагын


2001, 2002 оны даатгалын хураамжийн орлогын бүтэц

Үзүүлэлт Мянган төгрөгөөр Хувиар

2001 он 2002 он 2001 он 2002 он

Амь нас, эрүүл мэнд, ашиг

сонирхлын

359555.3 366299.6 9% 8%

Эд хөрөнгийн 2560888.2 2857783.7 63% 59%

Хариуцлагын 1136086.3 1646404.6 28% 34%

Нийт дүн 4056529.8 4870487.9 100% 100%

181788.7156298.5

1117494.9

410487.8

223836.1

291606.5

0.0

200000.0

400000.0

600000.0

800000.0

1000000.0

1200000.0

ÀÌÜÄÐÀËÛÍ ÝÄ ÕªÐªÍÃÈÉÍ ÕÀÐÈÓÖËÀÃÛÍ

2001

2002

(ìÿí.òºã)


Даатгалын компанийн гадаад үйл ажиллагаа, давхар даатгалын талаар

Монгол даатгал компанийн давхар даатгалын үйл ажиллагаагаа төв компани

дээрээ явуулдаг байна. Тус компани нь 1960-аад оны дунд үеэс давхар даатгалын үйл

ажиллагааг эрхлэн явуулж гадаадын давхар даатгалын гэрээ хэрэгт оролцож эхэлсний

зэрэгцээ Монгол улсын малыг 1964 оноос, иргэний агаарын онгоцуудыг 1967 оноос,

газар тариаланг 1980 оноос гадаадад давхар даатгаж ирснээс хойш гадаад давхар

даатгалын үйл ажиллагаа бэхжиж цар хүрээ нь өргөжин тэлж ирлээ.

Одоогоор тус компани нь Англи, Герман, Итали, Япон, Швейцарь зэрэг орнуудын

30 шахам компани, брокеруудтай давхар даатгалын талаар хамтран ажиллаж мөн

тэдгээрээр дамжуулан олон орны даатгалын байгууллагуудтай давхар даатгалын гэрээ

хэрэг харилцан солилцож байна. Тухайлбал, дэлхийд томоохонд ордог Германы Мюних

Ре, Щвейцарийн Швис Ре, Английн Виллис Фабэр, Игл Стар, Японы Ясуда Файер энд

Марин Иншурэнс зэрэг компаниудтай хамтран ажиллаж давхраар даатгаж байгаа юм.

2001, 2002 оны хувьд гадаадын компаниудад давхраар даатгагдсан байдлыг авч

үзвэл :

/мянган төгрөг/

Үзүүлэлт 2001 он 2002 он

Нийт дүн 971322.0 1533086.6

Агаарын хөлөг 711817.7 1194484.2

Агаарын хөлөг эзэмшигчийн хариуцлага 213831.1 239401.3

Мал амьтад

Таримал

Хөрөнгө 45673.0 99201.1

МДК нь 2002 оны байдлаар нийтдээ 1533086.6 мянган төгрөгийн давхар даатгалын

зардал гаргасан байна. Үүнээс дийлэнх хувь буюу 77.9%-ийг агаарын хөлгийн даатгал,

15.6%-ийг агаарын хөлөг эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал, үлдсэн 6.5%-ийг хөрөнгийн

даатгал эзэлж байна.

2002 оны давхар даатгалын хураамжийн зардлыг 2001 онтой харьцуулан үзвэл нийт

дүнгээрээ 57.8% -иар өсчээ. Үүнээс агаарын хөлгийн даатгал 67.8%-иар агаарын хөлөг

эзэмшигчийн хариуцлагын даатгал 11.9% -иар, харин хөрөнгийн даатгал 117.2% -иар

тус тус өссөн байна.


Харин 2001, 2002 онд мал амьтдын болон тарималын даатгалыг давхраар

даатгаагүй нь гадаадын даатгалын компаниуд эдгээр даатгалын төрлүүдийг эрхлэхээс

татгалзсантай холбоотой юм. Учир нь сүүлийн хэдэн жилүүдэд Монгол орны хувьд цаг

агаарын байдал ихэд хүндэрч мал амьтад, тарималд учрах эрсдэл эрс өсч байгаагаас

шалтгаалан гадаадын давхар даатгалын компаниуд эдгээр даатгалын төрлүүдийг

эрхлэхээс татгалзсан болов уу. Ийм ч учраас Монгол улсын хэмжээнд дээрх даатгалын

төрлүүдийг эрхлэхийг хориглосон байна.

Тус компани нь давхар даатгалын үйл ажиллагаа явуулахын зэрэгцээ гадаад

шууд даатгалыг эрхэлдэг. Гадаад шууд даатгалд манай улсын гадаад худалдаа

эрхэлдэг пүүс, компани, нэгдлүүдээс гадагш борлуулдаг экспортын бараа, гадаад

орноос тус улсад суугаа элчин сайдын яам, олон улсын болон хамтарсан байгууллагын

автомашин, жолоочийн хариуцлага эд хөрөнгийн даатгал багтдаг.

Тус компани нь Лондон, Баден-Баден, Монте-Карлод болдог дэлхийн даатгал,

давхар даатгалын байгууллагуудын төлөөлөгчдийн уулзалтанд байнга оролцож

даатгал, давхар даатгалын гол гол асуудлаар санал солилцох, давхар даатгалын гэрээ

борлуулах ажилд оролцож байгаагийн үр дүнд гадаад харилцаа нилээн хөгжиж байна.


2.3 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн маркетингийн үйл ажиллагаанд хийсэн судалгаа

2.3.1 “Монгол даатгал” компанийн даатгалын маркетингийн өнөөгийн байдал

Эрхэм зорилго :

Монгол даатгал компанийн эрхэм зорилго нь даатгалын зах зээлийг

хөгжүүлж, аж ахуйн нэгж байгууллага, иргэдийг даатгалын найдвартай

хамгаалалтанд авахад чиглэнэ.

Эрхэм зорилготой уялдан дараах маркетингийн зорилтууд гарч ирж байна. Үүнд :

1. Одоогийн байгаа зах зээлд эзлэх хувиа алдахгүй байх

2. Даатгуулагчдын хамралтын хүрээг өргөжүүлэх

3. Шинэ нэр төрлийн даатгалыг бий болгох

4. Давхар даатгалын үр ашгийг дээшлүүлэх

5. Санхүүгийн тогтвортой байдлыг хангах

6. Даатгалын ач холбогдлыг ард иргэдэд сурталчлан таниулах

7. Даатгалын нөхөн олговрыг цаг тухайд нь шуурхай олгох

8. Даатгалтай хөрөнгийн ашиглалт, хадгалалт, хамгаалалтанд хяналт тавих

Дээрх зорилгуудтай уялдан маркетингийн стратегийг тодорхойлох хэрэгтэй болж байна.

Маркетингийн стратеги

Монгол даатгал компанийн хувьд Монгол улсын даатгалын зах зээлийн 71 орчим

хувийг дангаараа эзэмшиж байгаа болохоор “Лидер” стратегийг баримтлан үйл

ажиллагаагаа явуулж байна. Үүнд доорх зарчмуудыг баримталж байна.

Шинэ хэрэглэгчид

Шинэ хэрэглээ

Илүү их хэрэглээ

Энэ стратегийг баримтлахын тулд тус компанийн маркетингийн хэлтсийн

мэргэжилтнүүд илүү сайн судалгаа шинжилгээ хийсний дүнд явуулах хэрэгтэй байна.

Шинэ хэрэглэгчдийн хувьд нилээд их байна. Харин шинэ хэрэглээ буюу үйлчилгээг тус

компани нилээд ихийг нэврүүлэхийг хичээж байгаа ч судалгаа шинжилгээний ажил

дутуу хийгдсэнээс болоод зарим нэгэн үйлчилгээ нь ашиггүй хийгдэж дампуурахад хүрч

байна. Үүний нэгэн тод жишээ бол 2000 оноос хийгдэж эхэлсэн тэтгэвэрийн даатгал,

сургалтын даатгал зэрэг болно.


Маркетингийн хэсгийн ажил үүргийн чиглэл

Маркетингийн хэсгийн үйл ажиллагааны гол чиглэл нь даатгалын үйлчилгээний

зах зээлийг тодорхойлоход оршдог бөгөөд өрсөлдөгчдийг судалж шинжилсний үндсэн

дээр үйл ажиллагааныхаа төлөвлөгөөг гаргах хэрэгтэй байдаг.

Одоогийн байдлаар уг маркетингийн хэсэг нь даатгалын албандаа харьяалагдаж

хоѐр хүний бүрэлдэхүүнтэйгээр тус компанийн маркетингтэй холбоотой асуудлыг

хариуцан ажиллаж байна.

Тус компанийн маркетингийн үйл ажиллагааг авч үзвэл ерөнхийдөө зар

сурталчилгаа, идэвхижүүлэлт гэсэн чиглэлээр явагдаж байна.

Боловсон хүчний бүрдэлтийн хувьд авч үзвэл маркетингийн хэсгийг бүрдүүлэгч

маркетингийн менежерүүд нь хоѐулаа мэргэжлийн бус хүмүүс бөгөөд тодруулбал нэг нь

хэлний чиглэлээр Италид сургууль төгсөөд хэлний мэдлэг дээрээ тулгуурлан

маркетингийн чиглэлээр курст суусан, харин нөгөө нь ШУТИС-ыг инженерийн чиглэлээр

төгссөн байна. Монгол даатгал компанийн эдгээр маркетингийн менежерүүд нь үйл

ажиллагаагаа даатгалын албаны бусад менежерүүдтэй зөвшилцсөний үндсэн дээр

явуулж байна.

Одоогийн байдлаар сурталчилгааны ажлын хүрээнд дараах ажлуудыг төлөвлөөд

байна.

1. Сурталчилгааны зурагт хуудас бүхий брошур гаргах

2. Монголын радиогоор өөрийн компанийн үйл ажиллагааг сурталчилсан нэвтрүүлэг,

шууд ярилцлага зэргийг явуулах

3. Телевизийн шууд нэвтрүүлэг “40 мин”

4. Нийтийг хамарсан компанит ажил явуулах

5. Монгол төрх сонины газраар дамжуулан сурталчилгаа явуулах

6. Залуучуудын дунд сурталчилгааг явуулах үүднээс сагсан бөмбөгийн “Монгол

даатгал” багийг ивээн тэтгэх

7. Өдрийн мэдээ, Монголын мэдээ, Зууны мэдээ сонинд сар бүр нэг нүүр компанийн

талаарх сурталчилгаа явуулах

Монгол даатгал компанийн маркетингийн үйл ажиллагааг тус компанийн

даатгалын албаны бүрэлдэхүүнд багтах маркетингийн хэсэг нь хариуцан явуулж байгаа

билээ. Тус компанийн хувьд маркетингийн үйл ажиллагаа нь жинхэнэ утгаараа хэрэгжиж

чадахгүй байгаа нь судалгааны явцад харагдсан юм. 2002 оны хувьд тус компанийн


зүгээс маркетингийн ажлын хүрээнд ямар чиглэлээр үйл ажиллагаагаа явуулсныг

судалж үзье.

Ерөнхийдөө “Монгол даатгал” компанийн хувьд маркетингийн үйл ажиллагаа нь

дараах хоѐр чиглэлээр түлхүү явагдаж байгаа юм байна. Үүнд :

1. Зар сурталчилгаа

2. Урамшуулал, идэвхжүүлэлт гэсэн 2 чиглэл хамаарагдах юм.

“Монгол даатгал” компанийн зар сурталчилгаа

Тус компанийн хувьд зар сурталчилгааны зардлыг судлаж үзэхэд энэ нь 2002 оны

хувьд нийт үйл ажиллагааны зардлын 2.9-хөн хувийг эзлэж байсан юм. Энэ талаарх

дэлгэрэнгүй судалгааг дараах хүснэгтээр үзүүлье.

Үйл ажиллагааны нийт зардлын бүтцийг 2001, 2002 оны байдлаар үзүүллээ.

/мянган төгрөгөөр/

Үйл ажиллагааны зардал 2001 он 2002 он Өөрчлөлт Хувиар 2001 он 2002 он

1080740.6 1183365.6 102625.0 109.5 100% 100.0%

Цалин хөлс 232404.4 257261.4 24857.0 110.7 21.5% 21.7%

Засвар үйлчилгээний зардал 57000.1 24440.3 -32559.8 42.9 5.3% 2.1%

Ашиглалтын зардал 80218.8 83426.5 3207.7 104.0 7.4% 7.0%

Даатгалын төлөөлөгчийн шимтгэл 268003.1 279528.5 11525.4 104.3 24.8% 23.6%

Маягт, баталгаа хэвлүүлсний зардал 6294.6 6952.3 657.7 110.4 0.6% 0.6%

Зар сурталчилгааны зардал 30060.8 34089.4 4028.6 113.4 2.8% 2.9%

Албан томилолтын зардал 78286.9 72175.7 -6111.2 92.2 7.2% 6.1%

Элэгдлийн зардал 79642.4 93554.0 13911.6 117.5 7.4% 7.9%

Бусад 248828.4 331937.5 83109.1 133.4 23.0% 28.1%

Дээрх судалгаанаас үзэхэд 2001 онд үйл ажиллагааны нийт зардал нь 1’080’740.6

мянган төгрөг байсны 30’060.8 мянган төгрөг нь буюу 2.8% нь зар сурталчилгааны

зардал байсан байна. Харин 2002 оны хувьд үйл ажиллагааны нийт зардал нь өмнөх

жилээс 9.5%-иар өсч 1’183’365.6 мянган төгрөгт хүрсэн бөгөөд үүний 2.9% болох

34’089.4 мянган төгрөгийг зар сурталчилгаандаа зарцуулжээ. Өөрөөр хэлбэл зар

сурталчилгааны зардал нь өмнөх оноос 13.4%-иар өссөн бөгөөд түүний нийт зардалд

эзлэх хувийн жин нь 0.1%-иар нэмэгджээ.


2001, 2002 оны үйл ажиллагааны зардлын бүтцийг харьцуулан авч үзье.

Үйл ажиллагааны зардал 2001 он 2002 он

1080740.6 1183365.6

Цалин хөлс 232404.4 257261.4

Засвар үйлчилгээний зардал 57000.1 24440.3

Ашиглалтын зардал 80218.8 83426.5

Даатгалын төлөөлөгчийн шимтгэл 268003.1 279528.5

Маягт, баталгаа хэвлүүлсний зардал 6294.6 6952.3

Зар сурталчилгааны зардал 30060.8 34089.4

Албан томилолтын зардал 78286.9 72175.7

Элэгдлийн зардал 79642.4 93554.0

Бусад 248828.4 331937.5

Диаграммаар дүрслэн үзүүлбэл :

232

404

.4

570

00.

1

802

18.

8

268

003

.1

300

60.

8

257

261

.4

244

40.

3

834

26.

5

279

528

.5

340

89.

4

629

4.6

782

86.

9

796

42.

4

248

828

.4

695

2.3

721

75.

7 935

54.

0

331

937

.5

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

Öà

ëèí

õºë

ñ

Çàñ

âàð

¿éë

÷èë

ãýýí

èé

çàð

äà

ë

Àø

èãë

àë

òûí

çàð

äà

ë

Äà

àòãà

ëû

í

òºë

ºº

ëºã÷

èéí

øè

ìòã

ýë

Ìàÿ

ãò,

áà

òàëãà

à

õýâ

ë¿¿

ëñí

èé

çàð

äà

ë

Çàð

ñóð

òàë

÷è

ëãà

àí

û

çàð

äà

ë

Àë

áà

í

òîì

èëî

ëòû

í

çàð

äà

ë

Ýë

ýãä

ëèé

í

çàð

äà

ë

Áó

ñà

ä

2001 îí 1080740.6

2002 îí 1183365.6


2001 оны үйл ажиллагааны нийт зардлын бүтэц

/мян.төг/

Үйл ажиллагааны зардал 1080740.6 100%

Цалин хөлс 232404.4 21.5%

Засвар үйлчилгээний зардал 57000.1 5.3%

Ашиглалтын зардал 80218.8 7.4%

Даатгалын төлөөлөгчийн шимтгэл 268003.1 24.8%

Маягт, баталгаа хэвлүүлсний зардал 6294.6 0.6%

Зар сурталчилгааны зардал 30060.8 2.8%

Албан томилолтын зардал 78286.9 7.2%

Элэгдлийн зардал 79642.4 7.4%

Бусад 248828.4 23.0%

2001 îí 1080740.6

21.5%

5.3%

7.4%

24.8%

0.6%

2.8%

7.2%

7.4%

23.0%

Öàëèí õºëñ

Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé çàðäàë

Àøèãëàëòûí çàðäàë

Äààòãàëûí òºëººëºã÷èéí

øèìòãýë

Ìàÿãò, áàòàëãàà õýâë¿¿ëñíèé

çàðäàë

Çàð ñóðòàë÷èëãààíû çàðäàë

Àëáàí òîìèëîëòûí çàðäàë

Ýëýãäëèéí çàðäàë

Áóñàä


2002 оны үйл ажиллагааны нийт зардлын бүтэц /мян.төг/

Үйл ажиллагааны зардал 1183365.6 100.0%

Цалин хөлс 257261.4 21.7%

Засвар үйлчилгээний зардал 24440.3 2.1%

Ашиглалтын зардал 83426.5 7.0%

Даатгалын төлөөлөгчийн шимтгэл 279528.5 23.6%

Маягт, баталгаа хэвлүүлсний зардал 6952.3 0.6%

Зар сурталчилгааны зардал 34089.4 2.9%

Албан томилолтын зардал 72175.7 6.1%

Элэгдлийн зардал 93554.0 7.9%

Бусад 331937.5 28.1%

2002 îí 1183365.6

21.7%

2.1%

7.0%

23.6%

0.6%

2.9%

6.1%

7.9%

28.1%

Öàëèí õºëñ

Çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé

çàðäàë

Àøèãëàëòûí çàðäàë

Äààòãàëûí òºëººëºã÷èéí

øèìòãýë

Ìàÿãò, áàòàëãàà

õýâë¿¿ëñíèé çàðäàë

Çàð ñóðòàë÷èëãààíû

çàðäàë

Àëáàí òîìèëîëòûí çàðäàë

Ýëýãäëèéí çàðäàë

Áóñàä


Тус компани нь нийт зар сурталчилгааны зардлын 99.2%-ийг даатгалын үйл

ажиллагааны зар сурталчилгаанд, харин үлдсэн 0.8%-ийг даатгалын бус үйл

ажиллагааны зар сурталчилгаанд зарцуулжээ. Даатгалын бус үйл ажиллагааны зар

сурталчилгааны зардал нь системийн хэмжээгээр ашиглагдахгүй сул байгаа байр,

өрөө, контоорыг түрээслэхтэй холбогдуулан радио телевиз, сонин хэвлэлээр зар

сурталчилгаа явуулах зэргээр өөр бусад даатгалтай холбоогүй үйл ажиллагааны улмас

гарч ирдэг байна.

“Монгол даатгал” компани нь 2002 оны хувьд дараах хэлбэрийн сурталчилгаануудыг

явуулсан байна.

Спорт, урлагийн арга хэмжээг ивээн тэтгэхэд зориулан гаргасан зардал нь нийт зар

сурталчилгааны зардлын 23%-ийг,

FM, радиогоор даатгуулагчид, ард иргэддээ өөрийн компанийн үйл ажиллагааг

болон даатгалын ач холбогдлыг сурталчилсан ярилцлага, нэвтрүүлэг бэлтгэн

явуулахад 16%-ийг,

Сонингийг рекламанд 15%-ийг,

Сурталчилгааны самбар гаргахад 36%-ийг,

Сурталчилгааны зурагт хуудас бүхий брошур гаргахад 10%-ийг тус тус зарцуулжээ.

Монгол даатгал компанийн сурталчилгааны үйл ажиллагаанаас үзэхэд

сурталчилгааны төрөл хэлбэрүүдийг оновчтойгоор ашиглаж чадахгүй байна.

Маркетингийг удирдлагадаа ашиглаж чадсан даатгалын компанийн хувьд өөрийн

үйлчилгээний талаарх мэдээллээ хамгийн үр ашигтай оновчтой хувилбараар түгээхийн

тулд тэдний үйлчилгээний талаарх мэдээллийг олж авч буй эх сурвалжуудыг олж

тогтоох ѐстой. Иймд үйлчилгээний талаарх мэдээллийг олж авч буй гол гол эх

сурвалжуудыг олж тогтоох үүднээс дараах Монгол улсын рекламны ассиоциацаас авч

явуулсан судалгааг авч үзье.

Судалгааны түүврийн хэмжээ нь 3128 хүн, үүнээсУлаанбаатар хотын 1170 хүн

хамрагдсан ба судалгаанд хамрагдагсдыг эдийн засгийн бүс нутгуудаас төлөөлөн

сонгож авсан болно.


Үйлчилгээний талаарх мэдээллийг олж авч буй эх сурвалж, үйлчлүүлэгчдийн

насны бүтцээр

Улаанбаатар хотын үйлчлүүлэгчид (хувиар)

Үйлчилгээний талаарх

мэдээллийг олж авдаг эх

сурвалж

25 хүртэлх

нас

26-45

нас

46-60

нас

61 ба

түүнээс

дээш

Бүгд

1. Найз нөхөд 30.14 21.97 22.31 5.56 23.08

2. Гэр бүл 12.33 11.9 24.62 41.67 17.61

3. Телевизийн сурталчилгаа 70.68 68.42 67.69 25 65.0

4. Радио 36.99 26.32 33.08 22.22 30.8

5. Сонины зар 9.9 14.65 16.92 5.56 12.8

6. Гудамжны зар 6.8 4.3 3.08 4.6 4.9

7. Бусад 3.3 1.4 3.08 - 2.2

Судалгаанаас үзэхэд нийслэлийн үйлчлүүлэгчдийн 65% нь телевизийн зар

сурталчилгаанаас, нийт хэрэглэгчдийн 30.8% радиогоор бүтээгдэхүүн үйлчилгээний

талаарх мэдээллийг олж авдаг байна.

Харин нийт үйлчлүүлэгчдийн 23.1% нь ам дамжсан яриа буюу найз нөхдөөсөө

мэдээлэл олж байгаагаас үзэхэд бараг 4 хүн тутмын нэг нь амьд сурталчилгааг хүлээн

авагч болж буйг харуулж байна. Энэ нь бизнесийн үйл ажиллагаа эрхэлж буй аж ахуйн

нэгжийн хувьд хамгийн хямд бөгөөд найдвартай сурталчилгааны хэрэгсэл болдог тул

бүтээгдэхүүн үйлчилгээний талаарх мэдээллийг хэрэглэгчдэд үнэн зөвөөр түгээх,

өөрөөр хэлбэл тэдэнд итгэл төрүүлэх нь тогтмол хэрэглэгчийн тоог нэмэгдүүлж, зах

зээлд тогтвортой байр суурь эзлэхэд чухал үүрэгтэй билээ.

Зар сурталчилгаан дахь итгэлийн үнэлгээг судалгаанаас харахад судалгаанд

хамрагдсан 25 хүртэлх насныхны 31% нь, 26-45 насныхны 20.8%, 46-60 насныхны

19.4%, 61 ба түүнээс дээш насныхны 15% нь буюу судалгаанд хамрагдсан нийт


хүмүүсийн 21.5% нь үйлчилгээний чанарыг сурталчилгаанаас мэдэх боломжтой гэж

үзэж байна.

Реклам зар сурталчилгаа захиалагчдад мэдээллийн хэрэгслийн сонголт хийх

асуудал тулгардаг. Ихэнх даатгалын компаниуд энэ асуудлаар судалгаа шинжилгээ

хийдэггүйн дээр мэдээлэл дутмаг учраас энэхүү асуудлыг өөрсдийн таамгаар

шийдвэрлэж байна. Энэ нь ч аргагүй юм. Зүй нь бид хэнд зориулж ямар ямар төрлийн

даатгалыг эрхлэх гэж байгаа билээ, бидний даатгуулагчид үйлчлүүлэгчид хэдэн насны,

ямар боловсролын түвшинтэй, ямар ажил эрхэлдэг вэ, тэд мэдээлэл түгээх ямар

хэрэгслийг түлхүү ашигладаг вэ, ямар нэвтрүүлгүүдийг сонирхдог вэ гэх мэтийн

асуудлуудад хариулт олсны үндсэн дээр мэдээллийн хэрэгслээ сонгон зар

сурталчилгааг явуулбал илүү үр дүнтэй болох нь юм.

Мэдээлэл түгээх хэрэгслэлүүдийг байнга ашигладаг Улаанбаатар хотын

үйлчлүүлэгчид, насны бүтцээр

Мэдээлийн сувгууд

25 хүртэл 26-45 нас 46-60 нас 60 түүнээс дээш

Бүгд

Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь Тоо Хувь 1. Телевиз

Монгол 198 54.25 235 53.78 144 55.4 69 63.89 646 55.2

UBS 154 42.19 134 30.66 84 32.3 37 34.26 409 35.0

25-р суваг 129 35.34 92 21.05 54 20.8 25 23.15 300 25.6

Бусад 69 18.9 102 23.34 31 11.9 5 4.63 207 17.7

2. Радио Монгол 92 25.21 113 25.86 94 36.2 55 50.93 354 30.3

FM радио 187 51.23 122 27.92 54 20.8 9 8.33 372 31.8

3. Сонин

Төр засгийн мэдээлэл бүхий

73 20 153 35.01 115 44.2 27 25.00 295 25.2

Шар сонин 101 27.67 185 42.33 132 50.8 36 33.33 454 38.8

Бусад 5 1.37 6 1.37 3 1.15 0 0 14 1.2

4. Интернет 79 21.64 52 11.9 4 1.54 0 0 135 11.5

БҮГД 365 31.2 437 37.35 260 22.2 108 9.23 1170 100

Даатгалын компанийн маркетингийн менежерүүд нь явуулах гэж буй зар

сурталчилгаа нь хичнээн хэрэглэгчдэд хүрэх магадлалтай вэ гэдгийг тооцох

шаардлагатай. Түүнчлэн зар сурталчилгааны өнгө аяс нь хэрэглэгчийн зан төлөвт

нийцээгүй эсвэл нэг төрлийн зар сурталчилгаануудыг хэт их үзүүлдэг зэрэг

шалтгаануудын улмаас хэрэглэгчид телевизээр реклам гарч эхлэнгүүт сувгаа сольдог

байна.

Урамшуулал, идэвхжүүлэлт

Даатгалын маркетингийн үндсэн нэг асуудал нь даатгалын сонирхлыг хангах явдал

байдаг бөгөөд ингэснээр даатгуулагчдаа алдахгүй харин ч даатгалын хамралтын


түвшин нэмэгдэх ач холбогдолтой. Энэ үүднээс даатгалын байгууллагад урамшуулал,

идэвхжүүлэлтийн асуудлыг авч үздэг.

Монгол даатгал компанийн хувьд даатгуулагчдаа чиглэсэн урамшууллын систем

одоохондоо алга байна. “Монгол даатгал” компани нь үйл ажиллагаагаа явуулаад олон

жил болж байгаа тул байнгын үйлчлүүлэгчид олонтой, даатгуулагчдын итгэлийг даасан

компани болж чадсан юм. Гэвч олон даатгалын компани өрсөлдөн үйл ажиллагаагаа

явуулж байгаа өнөөгийн даатгалын зах зээлийн энэ үед даатгуулачиддаа чиглэсэн ямар

нэг урамшууллын системгүйгээр үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлнэ гэдэг нь бэрхшээлтэй

төдийгүй өрсөлдөөний явцад аажмаар үйлчлүүлэгчдээ алдахад хүргэх юм.

Урамшууллыг зөвхөн даатгуулагчдад төдийгүй даатгалын төлөөлөгчдөд

(даатгалын агентууд) үзүүлдэг билээ. Монгол улсын даатгалын тухай хуулиар сайн

дурын даатгалын хураамжийн орлогын 15%, заавал даатгалын 10%-иар шагнал бодож

олгоно гэж хуульчилсан байдаг.

Монгол даатгал компанийн даатгалын төлөөлөгчдөд олгосон шагнал нь 2001 онд

268’003.1 мянган төгрөг буюу үйл ажиллагааны нийт зардлын 24.8%-ийг, 2002 онд

279’528.5 мянган төгрөг буюу үйл ажиллагааны нийт зардлын 23.6%-ийг тус тус эзэлж

байна.

2.3.2 Зах зээлийн судалгаа

1.Даатгалын зах зээлийн орчин

Улсын эдийн засаг санхүүгийн бүтэц зохицуулалт үндсээрээ өөрчлөгдсөнтэй

холбоотой даатгалын зах зээл ч мөн адил хөгжлийн шинэ шатанд гарч байна. Манай

оронд зах зээлийн эдийн засгийн салшгүй бүрэлдэхүүн хэсэг болох даатгалын зах зээл

бий болон хөгжсөнөөс хойш арав гаруй жил өнгөрлөө. Мөн даатгалын үйл ажиллагаа

явуулж буй компанийн тоо 18-д хүрч даатгалын бизнест 5000 орчим хүн ажиллаж байна.

Даатгалын байгууллага олширч, даатгалын нэр төрөл, хамрах хүрээ нь өргөжин,

үйлчилгээний чанар дээшлэх замаар өрсөлдөөний хэлбэрүүд бий болж байна.

Зах зээл хөгжсөн орнуудад даатгал нь ДНБ-ий 8-12 хувийг эзэлж байгаа бол энэ

үзүүүлэлт нь манай улсад даатгалын байгууллагаар үйлчлүүлэх талаар хүн амын сэтгэл

зүйн бэлтгэл хангалттай төлөвшөөгүй, энэ салбарын талаар мэдээлэл дутмаг байгаа

зэргээс хамаарч 0.45 хувьтай байна. Даатгалын хуваарилалтын систем нь даатгалын

компанийн үндсэн ажилтан, даатгалын төлөөлөгч гэсэн 2 үндсэн сувгаар ордог бөгөөд

2002 оны жилийн эцэст нийт 1406 даатгалын төлөөлөгч бүртгүүлжээ.

2.Зохицуулалт


Даатгалын харилцаа нь Монгол Улсын Иргэний хууль, Даатгалын тухай хууль

болон түүнтэй холбогдох бусад хууль дүрэм журмаар зохицуулагдана. Даатгалын тухай

хууль 1997 оны 12 дугаар сарын 5-нд батлагдаж 1998 оны 1 дүгээр сарын 1-нээс

мөрдөгдөж эхэлсэн ба 5 бүлэг, 24 зүйлээс бүрдэнэ. Одоо энэ хуулийг шинэчлэн

найруулах ажлын хэсэг байгуулагдан ажиллаж байгаа нь санхүүгийн зах зээлийн

хөгжлийн чиг хандлагад нийцүүлэхэд нэгэн чухал алхам юм. одоогоор Үр тариалангийн

даатгалын тухай хууль хэрэгжиж байна. Үүнээс гадна өмгөөлөгч, нотариатч нь

хариуцлагаа, УИХ-ын гишүүд болон цагдаа, иргэний нисэхийн нисэх багийн

бүрэлдэхүүн, галын байгууллагын ажилтнууд амь насаа заавал даатгуулах, агаарын

хөлөг, их бие, үржлийн малыг заавал даатгах талаар тус тусын хуулинд заагдсан.

Даатгалын үндсэн бус бизнес тухайлбал: Даатгалын бүтээгдэхүүний хөгжил, даатгалын

хураамжийн хувь тодорхойлох, хохирол тооцоололт гэх зэрэг үйл ажиллагааг цаашид

нарийн судлах, өргөжүүлэх шаардлагатай болж байна.

3.Даатгалын зах зээлийн бүтэц

1990 онд төрийн өмчийн даатгалын нэг компани даатгалын үйл ажиллагаа эрхэлж

байсан бол, өнөөдөр 18 болж өссөн байна. Өмчлөлийн хэлбэрийн хувьд авч үзвэл,

төрийн болон хувийн өмчийн холимог, дан хувийн өмчийн гэсэн шинэ хэлбэрүүд бий

болжээ. Энэ хугацаанд 5 аж ахуйн нэгжийнг дааатгал эрхлэх зөвшөөрөл цуцлагджээ.

Одоо төрийн өмчит 1, холимог 1, хувийн хэвшлийн 16 компани тус тус үйл ажиллагаа

явуулж байна. Эдгээр компани нь даатгалын хуулиар тодорхойлогдсон 3 ангиллын

дагуу үйл ажиллагаа явуулж, үүнээс 2 даатгалын компани давхар даатгалын гэрээ

хэлэлцээрт оролцож байна. 2003 онд Монголү буухиа даатгал, Жонон даатгал

компаниуд шинээр байгуулагдсан.

Даатгалын компанийн тоо

/өмчийн хэлбэрээр/

Төрийн Холимог Хувийн Нийт

1998 2 - 7 9

1999 2 - 8 10

2000 2 - 11 13

2001 2 - 13 15

2002 2 1 15 18

2003 1 1 16 18


4.Даатгалын зах зээлийн үзүүлэлтүүд

Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнд эзлэх хувь:

ДНБ-д эзлэх хураамжийн хувь нь даатгалын хамралтыг харуулдаг. Энэ үзүүлэлт

нь 2001 онд Өмнөд Африкт 18 хувь, Өмнөд Солонгост-12.1, Англид-14.2, Швейцарьт-

12.7, харин манай улын хувьд 0.45 хувь байна.

Нэг хүнд ногдох даатгалын хураамж

2002 онд нэг хүнд нодох даатгалын хураамжийн орлого нь 2001 онтой

харьцуулахад 18 хувиар, 2000 онтой харьцуулахад 43 хувиар тус тус өссөн нь иргэдийн

даатгалын талаарх ойлголт, мэдлэг сайжирч байгааг харуулж байна.

Нэг хүнд ногдох даатгаын хураамжийн өсөлтийг графикаар үзүүлбэл:

Төгрөгөөр

2000 2001 2002

1753.2 2118.0 2508.4

График1

Даатгалын хураамж

Монголын даатгалын зах зээл 6.1 тэрбум төгрөгт хүрч өмнөх оноос 19 хувиар өссөн.

Дэлхийн хөгжилтэй орнуудын даатгалын зах зээлийн үзүүлэлтийг харуулбал.

Нэгж: тэрбум доллараар.

Эзлэх

байр

Улсын нэр Хураамжийн орлого Нэрлэсэн

өөрчлөлт

2001 оны байдлаар

дэлхийн зах зээлд

эзлэх хувь

2000 2001

1 АНУ 859.5 904.0 5.2 37.5

2 Япон 503.7 445.8 (11.5) 18.5

3 ИХ БРИТАНИ 246.9 218.4 (11.5) 9.1

4 ГЕРМАН 123.7 123.7 - 5.1

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

1st Qtr 2nd Qtr 3rd Qtr


5 ФРАНЦ 120.9 113.6 (6.0) 4.7

Амь нас, эрүүл мэнд, ашиг сонирхлын даатгал 2002 онд өмнөх оноос 1.3 хувиар,

хөрөнгийн даатгал 2001 оны мөн үетэй харьцуулахад 13 хувиар, хариуцлагын даатгал

38 хувиар тус тус өсчээ. Хамралтын байдлаас үзвэл энэ чиглэлээр зах зээл улам

өргөжих хандлагатай байна.

Сая төгрөгөөр

1998 1999 2000 2001 2002


сонирхол

314.4 372.3 487.2 527.3 534.1

Эд хөрөнгө 1928.4 2320.8 2703.3 3213.2 3646.1

Хариуцлага 749.3 1079.4 1034.8 1427.4 1965.3

Нийт 3163.4 3772.5 4225.3 5167.9 6145.5

Хураамжийн орлогын өөрчлөлтийн ерөнхий хандлагыг графикаар үзүүлбэл:

2002 оны тайлангийн жилд нийт 4.5 тэрбум төгрөгийн цэвэр хураамжтай ажилласан нь

өмнөх оны мөн үеэс 7 хувиар өсчээ.

Сая төгрөгөөр

314

1928

749

372.3

2320

.8

1079.4

487.4

2703

.3

1034.8

527.3

3213

.2

1427.2

534.1

3646

.1

1965.1

0%

20%

40%

60%

80%

100%

1998 1999 2000 2001 2002

Àìü íàñ, ýð¿¿ë ìýíä, àøèã ñîíèðõîë Ýä õºðºíãº Õàðèóöëàãà


Нэр 1998 1999 2000 2001 2002

Цэвэр

хураамжийн

орлого

2309 2803.8 3421.3 4174.4 4500

Давхар

даатгал

854.4 968.7 804 993.5 1645.5

Нийт 3163.4 3772.5 4225.3 5167.9 6145.5

Хураамжийн орлогын бүтэц

2002 онд нийти хураамжийн орлогыг бүлгээр авч үзвэл 40 хувийг иргэний агаарын

хөлгийн даатгал, 25 хувийг зорчин явагч тээвэрлэгчийн болон автын даатгал эзэлж

байна.

Тээврийн хэрэгслийн даатгал 60 хувиар, зорчин явагч, тээврийн хэрэгслийн даатгал 64

хувиар тус тус өссөн байгаа нь автомашины тооны өсөлт, зам тээвийн осол

нэмэгдсэнээс үүджээ.

Хураамжийн нийт орлого нь 1997 оноос

40 25 35

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Èðãýíèé àãààðûí õºëãèéí äààòãàë Àâòîòýýâðèéí õýðýñëèéí áóñàä


Компаниудын хураамжийн орлогын өсөлтийн байдал

5.Зардал

Нөхөн олговор: 2001 онд 1766.9 сая төгрөгийнг нөхөн олговор олгогдсон бол 2002

онд 1062.9 сая төгрөг болж 40 хувиар буурчээ. Үүнд Монгол даатгал компанийн нөхөн

олговор 40 гаруй хувиар буурсан нь шууд нөлөөлжээ. Нийт нөхөн олговрын 30 гаруй

хувь нь зорчин явагч тээвэрлэгчийн төрөл дээр олгогдсон байна. Гэнэтийн осол,

тээврийн хэрэгсэл, мал амьтан, зорчигч тээврийн төрлүүд дээр өсөлт, хөрөнгийн,

ачааны, ашигт малтмал уул уурхайн даатгалын төрлүүд дээр бууралт гарчээ.

Нөхөн олговор /ангиллаар/

2000 2001 2002

Амь нас 166.3 220.5 206.9

Эд хөрөнгө 662.5 1286.8 535.6

Хариуцлага 236.8 259.6 320.4

Нийт 1065.7 259.6 1062.9

2002 онд даатгуулагчдад олгосон нөхөн олговорын 80.7 хувь буюу 858.4 сая төгрөгийг

Монгол даатгал компани, 3.9 хувь буюу 42.1 сая төгрөгийг Бодь даатгал компани, 2.8

хувь буюу 30.2 сая төгрөгийг Чин Үйлс даатгал, 2.7 хувь буюу 29.1 сая төгрөгийг Түшиг

даатгал, 24.7 сая төгрөг төгрөг буюу 2.3 хувийг Торгон зам даатгал, 19.9 сая төгрөгийг

Êîìïàíèóäûí õóðààìæèéí îðëîãûí ºñºëòèéí áàéäàë

3163.4

2650.1

3772.5

4225.3

5167.9

6145.5

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

1997 îí 1998 îí 1999 îí 2000 îí 2001 îí 2002 îí


Ард даатгал ХХК, үлдэх 5.8 хувь буюу 58.4 сая төгрөгиыг даатгалын бусад компаниуд

олгожээ.

Даатгалын компаниудын олгосон нөхөн олговорыг

Даатгалын компаниудын олгосон нөхөн олговорыг тухайн жилийн хураамжийн

орлоготой харьцуулж үзвэл дараах байдалтай байна.

хураамжийн орлого, нөхөн олговорын харьцаа

1997-2002 он хүртэл даатгалын компаниудын олгосон нөхөн олговорын ерөнхий

хандлагыг үзүүлбэл:

858.4

42.1 30.2 29.1 24.7 19.9 58.4

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Ìîíãîë

äààòãàë

Áîäü

äààòãàë

×èí ¿éëñ

äààòãàë

Ò¿øèã

äààòãàë

Òîðãîí

çàì

Àðä

äààòãàë

Áóñàä

2002 îíä îëãîñîí íºõºí îëãîâîðûí õýìæýý /ñàÿ òºãðºãººð

569.3 751.11065.5

1766.9

1062.9

3163.4

3772.54225.3

5167.9

6145.5

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

1998 1999 2000 2001 2002

íºõºí îëãîâîð Õóðààìæèéí îðëîãî


даатгалын компаниудын хохирол нөхөлтийн хэмжээ /сая төг/

Үйл ажиллагааны зардал нь 12 хувиар өсч 2001 онд 1546.7 сая төгрөг байснаа 2002 онд

1730.0 сая төгрөг болжээ.

Нийт орлого ба зардал:

2002 оны цэвэр ашиг 227.4 сая төгрөг болж, өмнгөх оны мөн үеэс 5 хувиар өсчээ.

2002 оны дүнгээр 7 даатгагч алдагдалтай ажилласан байгаа нь шинэ тутам

байгуулагдаж буй компаниудын хувьд анхны зардал их гарч байгаатай холбоотой.

Даатгалын компанийн орлого ба зардал

2002

Орлого 6145.5

Нөхөн олговор 1062.9

үйл ажиллагааны зардал 1730.0

татвар 241.9

цэвэр ашиг 227.4

Дээрхи хүснэгтээр даатгалын компаниудын тухайн жилийн орлогыг зардлуудтай

харьцуулж харуулав. Харин Даатгалын тухай хуулийн дагуу хураамжийн нийт орлогоос

60 хувиар тооцон нөөцийн сан байгуулж, 40 хувиас зардал, татвараа хасч цэвэр ашгийг

тооцдог.

6.Удирдлагын үр ашиг

Зардлын түвшинг буюу цэвэр хураамжийн орлогод ногдох үйл ажиллагааны зардлын

түвшин нь 36 хувь байсан бол 2002 онд 37 хувь болжээ.

Цэвэр хураамжийн орлогод эзлэх зардлын түвшин /хувиар/

569.3751.1

1065.5

1766.9

1062.9

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

1998 1999 2000 2001 2002


2001 2002

Зардплын түвшин /цэвэр

орлогод/ 37.0 38.0

Зардлын түвшин /нийт

орлогод/ 30.0 28.0

Хураамжийн нийт орлогод эзлэх хохирол нөхөлтийн хувь нь 2002 онд өмнөх оноос эрс

буурсан үзүүлэлттэй гарчээ. Энэ нь Монгол даатгал компанийн нөхөн олговор 40 гаруй

хувиар буурсантай холбоотой юм.

Хохирол нөхөлтийн түвшин

Хувиар

2001 2001

Хохирол нөхөлтийн

түвшин /нийт орлого/ 34.2 17.2

Нийт орлогод эзлэх хохирол нөхөлтийн түвшин

Хөрөнгө

Даатгалын байгууллагуудын хөрөнгийн хэмжээ 1990 оноос жигд өсч ирсэн ба 2002 оны

эцэст 12206.5 сая төгрөг болжээ. Дээрхи үзүүлэлтийг 1998 оны мөн үеийнхтэй

харьцуулбал 96 хувиар, өөрөөр хэлбэл сүүлийн 5 жилийн хугацаанд хөрөнгийн хэмжээ

бараг 2 дахин өсчээ.

1998 2002

Нийт хөрөнгө 6.2 12.2

7.Зах зээлийн төвлөрөл

34.2

17.2

0

5

10

15

20

25

30

35

2001 2002

õîõèðîë íºõºëò


2002 онд Монгол даатгал, Бодь даатгал, Ард даатгал компаниуд даатгалын зах зээлийн

84.2 хувийг эзэлж байгаа бөгөөд, үүнээс Монгол даатгал компани 70 гаруй хувийг

дангаараа бүрдлүүлжээ.

Зах зээлд эзлэх байр суурь

Хувиар

2001 2002

Монгол даатгал компани 68.2 79

Бодь даатгал 3 2.8

Ард даатгал 2 2.4

Нийт 73.2 84.2

Дээрхи хүснэгтээс харахад нийт зах зээлийн 15.8 хувийг бусад даатгалын компаниуд

бүрдүүлж байна.

Тус компани нь 2002 оны байдлаар Монгол улсын даатгалын нийт зах зээлийн 79.3

хувийг эзэлж байгаа нь тус улсад дангаараа даатгалын зах зээлийг ноѐрхож байгаа юм.

/мян.төг/

Даатгалын төрөл Монгол даатгал Эзлэх хувь Нийт дүн


сонирхлын даатгал

366289.6 68.6 534148

Эд хөрөнгийн даатгал 2857783.7 78.4 3646153.6

Хариуцлагын даатгал 1646404.6 83.8 1965372.6

6.2

12.2

0

2

4

6

8

10

12

14

1998 2002

Íèéò õºðºíãº


Нийт хураамжийн орлого 4870477.9 79.3 6145674.2

Даатгалын зах зээлийн байдлыг судлан үзэхэд Монгол даатгал компани нь амь

нас эрүүл, ашиг сонирхлын даатгалын зах зээлийн 68.6%, эд хөрөнгийн даатгалын зах

зээлийн 78.4%, хариуцлагын даатгалын зах зээлийн 83.8%-ийг эзэлж байна.

Гэхдээ ер нь Монгол улсын хүн амын дийлэнх хэсэг нь сайн дурын даатгалд

хамрагдаагүй байгаа бөгөөд тус компанийн ойрын зорилго нь иргэдийг сайн дурын

даатгалд хамруулахын тулд ажиллахад оршиж байна.

Гадаадын өндөр хөгжилтэй оронд даатгалын үйл ажиллагаагаар үндэсний нийт

бүтээгдэхүүний 10 гаруй хувийг бүрдүүлдэг байхад манай улсад энэ үзүлэлт дөнгөж 0.3

хувьтай байдаг нь харамсалтай тоон үзүүлэлт юм. Даатгалын зах зээлтэй холбогдсон

бусад дэлгэрэнгүй судалгааг хавсралтаас үзнэ үү.

8.Өрсөлдөгчийн шинжилгээ :

2003 ондоо багтааж “Монгол даатгал” даатгалын компанийг хувьчлах асуудалтай

уялдаж даатгалын зах зээл дээрх өрсөлдөгчдийн үйл ажиллагаа ихээхэн эрчимжиж

байна.

Монгол даатгал компанийн хувьд даатгалын зах зээл дээр тооны хувьд ихээхэн

өрсөлдөгчидтэй мэт харагдахаар боловч чанарын хувьд тэдгээр өрсөлдөгч нар нь тус

компанийн нэг салбарын дайтай үйл ажиллагаа явуулж байгаа болохоор бодитой цэвэр

өрсөлдөгчид болж чадахгүй байгаа билээ. Учир нь Монгол даатгал компани нь 100 хувь

төрийн өмчийн компани бөгөөд анх байгуулагдсан цагаасаа л эхлэн даатгалын зах зээл

дээр монополь байр суурьтай байснаар даатгуулагчдын ихэнхийг өөртөө татаж байнгын

харилцагчийн хэмжээнд хүрсэн, мөн үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэн Монгол улсын бүх

хэсэгт хүрч ажиллаж орон нутгуудад болон хотын бүх дүүргүүдэд өөрийн салбаруудыг

байгуулж ажилласнаар иргэд болон аж ахуйн нэгжүүдийг даатгалд хамруулах байдал нь

бусад компаниудаас ихээхэн дээгүүр байр суурьтай байна.

Гэхдээ голлох өрсөлдөгч гэж авч үзэж болох хэдэн компаниудын авч үзэхэд

“Бодь” даатгал, “Ми энд Р” даатгал, “Эрэл” даатгал зэрэг даатгалын компаниудыг авч

үзэж болох юм. Харин санхүүгийн хүчин зүйлийг нь авч үзвэл эдгээр компаниудын

орлого нь Монгол даатгал компанийн хамгийн том салбар болох хотын даатгалын

салбарын хэмжээний орлогын бүтэцтэй байна. Монгол даатгал компанийн хувьд

даатгалын нийт зах зээлийг 1990 оноос өмнө 100 хувь эзэмшиж байсан бол одоо 71.2

хувийг эзэлж байгаа нь даатгалын өөрийн зах зээлээ алдаж байна гэсэн үг.


9. Хэрэглэгчдийн судалгаа

Даатгалын зах зээл нь янз бүрийн эрэлт, хүсэлт бүхий даатгалын үйлчилгээ

хүлээн авах олон төрлийн хэрэглэгчдийг өөртөө багтаадаг.

2001 онд “Монгол даатгал” компанийн системийн хэмжээгээр ард иргэдийн дунд

хийгддэг даатгалд даатгуулсан хамралтын түвшинг авч үзвэл тоон үзүүлэлтээр дараах

байдалтай байна. /Хүснэгт-1/

Эндээс үзэхэд ард иргэдийн сайн дурын даатгалын хамралтын төвшин иргэдийн

эд хөрөнгийн даатгалд бүх өрхийн 4.7 хувь, амь нас эрүүл мэндийн даатгалд бүх хүн

амын 8.9 хувийг даатгалд хамруулсан байгаа нь ард иргэлийн дунд хийгддэг голлох

нэр төрлийн даатгалын төвшин туйлын доогуур байгааг харуулж байна.

Даатгуулагчдынхаа хамралтын түвшинг нэмэндүүлэх үүднээс тус компанийн

зүгээс зар сурталчилгааны асуудалдаа түлхүү анхаарах зайлшгүй шаардлага тулгарч

байна.

Иймээс даатгалын зарим төрлүүд дээр сүүлийн таван жилийн байдлаар

даатгалд хамралтын байдлыг харуулсан хүснэгтийг доор үзүүлье.

Даатгалын төрлүүд 1997 он 1998 он 1999 он 2000 он 2001 он

Иргэдийн гэнэтийн ослын 141500 181912 156855 158479 168669

Хөдөлмөрийн чадвар түр

алдалтын

9829 24904 23243 18536 22173

Иргэдийн эд хөрөнгийн 30766 47368 34564 25225 32925

Байгууллагын хөрөнгийн 775 816 761 790 1383

Тээврийн хэрэгслийн 52040 50450 55640 50175 59818

2.3.3 “Монгол даатгал” компанийн маркетингийн орчинд хийсэн

судалгаа

Гадаад орчин :

Даатгалын салбарын хөгжилтөд гадаад орчны нөлөөлөл хамгийн их нөлөөтэй

байдаг. Учир нь тухайн улсын улс төр эдийн засгийн тогтворгүй байдал болон байгаль


нийгмийн өөрчлөлтийн хүчин зүйлүүд энэ салбарын хөгжилтөнд нөлөөлдөг. Энэ

хэсэгтээ Монгол даатгал компанийн үйл ажиллагаанд хамгийн нөлөөлж буй 4 том

орчныг авч үзлээ.

1. Эдийн засгийн орчин

Даатаглын зах зээлийг хөгжүүлэхэд улс орны эдийн засгийн хөгжил, хүн амын

амьжиргааны түвшин ихээхэн чухлаар нөлөөлдөг билээ.

Сүүлийн 3 жилийн байдлаар манай улсын эдийн засгийн байдал тогтвортой

байгаа нь тус компанийн үйл ажиллагаанд сайнаар нөлөөлж байна. Мөн сүүлийн

жилүүдэд аж ахуйн нэгжүүд олон салбар чиглэлээр дагнан байгуулагдаж үйл

ажиллагаагаа явуулах болсон нь даатгалын төрөл зүйлийг, бүтээгдэхүүн үйлчилгээг

нэмэгдүүлэхэд ихээхэн ач холбогдолтой байж эергээр нөлөөлж байна.

Түүнчлэн ард иргэдийн хувьд ч даатгалын талаарх ойлголт өмнөх жилүүдийг

бодвол арай дээшилж байна. Ард иргэдийн амьдралын түвшин дээшилснээр эд

хөрөнгийн сонирхол нэмэгдэж улмаар даатгалын үндсэн зарчмаараа даатгуулах

сонирхлыг төрүүлэх болно.

2. Хууль эрхзүйн орчин :

Даатгалын тухай хууль эрхзүйн орчин урьд өмнө манай улсад хэрэглэгддэггүй

байсныг 1997 онд баталсан “Даатгалын тухай хууль” гарснаар энэ салбар өөрийн гэсэн

хууль эрхзүйн орчинтой болсон билээ. Гэвч тухайн үед батлагдсан энэ хууль одоо үед

мөрдөхөд нилээд хүндрэлтэй болсны дээр түүнээс хойш энэ салбарт нилээд их

өөрчлөлт орж шинээр даатгах даатгалын олон төрөл үүссэнтэй холбогдуулан 2001

оноос даатгалын тухай хуулийн шинэчлэн батлах төслийн үйл ажиллагаа эхлээд одоо

хэлэлцэгдэх шатандаа явагдаж байна. Энэ хууль батлагдан гарснаар хуучин хуулинд

тусгагдаагүй даатгалын хэд хэдэн нэр төрлийг шинэ хуулинд тусгаж, эдгээр нэр

төрлийн даатгалыг хийж болох хууль эрхзүйн орчинтой болох юм. Мөн малын

даатгалын тухай хуулийг ч шинэчлэн батлах ажил ид явагдаж байна. Эдгээр хуулиудыг

2003 оны улсын их хурлын чуулганаар авч хэлэлцэхээр төлөвлөөд байгаа юм.

Мөн үрийн тариалангийн даатгал нь урьд нь хийгдэж байсан боловч хууль эрхзүйн

орчингүйгээс даатгалын компаниуд даатгалын хураамжийн хувь хэмжээг өндөр тогтоож

байсан байна. 2000 онд энэ даатгалд 10 компани даатгуулсан, 2001 онд 6 компани,

2002 онд нэг ч компани даатгуулаагүй байгаа байдал нь энэ төрөл дээр эрхзүйн

зохицуулалт шаардлагатай байгааг харуулж байна.

Монгол даатгал компанийн хувьд даатгалын тухай хууль батлагдах нь ихээхэн

ашигтайн дээр ач холбогдлын хувьд маш өндөр юм. Тус компани нь одоогоор энэ


хуулийн төсөл боловсруулах ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүнд 2 ажилтнаа оролцуулан

ажиллуулж байгаа бөгөөд ингэснээр энэ хуулийн заалт нь практик амьдралд ихээхэн

ойр хууль гарах боломжтой.

Мөн шинэ хуулиар даатгалын компанийн дүрмийн сангийн доод хэмжээг

нэмэгдүүлэх төдийгүй хөрөнгө оруулалтын хэд хэдэн төрөл хэлбэрүүдийг хуульчилж

оруулж өгөх тал дээр хэлэлцэгдэж байгаа юм байна.

Гадаад улс орнуудын хувьд даатгалын үйл ажиллагаанаасаа төдийгүй хөрөнгө

оруулалтын үйл ажиллагаанаас маш их ашиг орлого олж нөөцийн сангийн хөрөнгөө

өсгөдөг байна. Манай улсад хууль эрхзүйн орчны хязгаарлагдмал байдлаас болон

боовсон хүчний мэдлэг дутуугаас хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааг аль ч даатгалын

компани авч явуулахгүй байгаа юм. Энд жишээ болгон гадаадын зарим даатгалын

компаниудын нөөцийн сангаас хийх хөрөнгө оруулалтын хэлбэрүүдийг, хөрөнгө

оруулалтын дундаж хувь хэмжээ зэргийг авч үзье.

Нөөцийн сангаас хийх хөрөнгө оруулалт

Д/д

Хөрөнгө

оруулалтын

хэлбэрүүд

АНУ Япон

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 1.83 1.28 5.19 5.94

2 Хувьцаа 6.44 23.74 17.80 19.01

3 Бонд 69.88 66.48 30.28 29.31

4 Зээл 16.99 0.30 33.41 21.77

5 Бусад* 4.86 8.19 13.32 23.98

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Герман Англи

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын бус

даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 3.98 4.83 6.71 5.32

2 Хувьцаа 5.79 12.85 63.68 33.77


3 Бонд 12.03 15.63 25.73 53.73

4 Зээл 61.63 47.75 1.31 2.47

5 Бусад* 16.56 18.95 2.57 4.70

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Бруней Гонконг

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө - 69.02 n.a 6.06

2 Хувьцаа - - n.a 6.06

3 Бонд 80.51 - n.a 8.77

4 Зээл 19.49 2.08 n.a 4.68

5 Бусад* - 28.90 n.a 74.44

6 Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0


Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Индонез Лаос

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 5.23 0.64 0 0

2 Хувьцаа 3.40 2.96 0 0

3 Бонд 5.96 1.61 0 0

4 Зээл 3.82 0.20 0 0

5 Бусад* 81.60 94.58 100.0 100.0


Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Макао Малайз

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 2.79 3.10 4.31 3.78

2 Хувьцаа 2.20 5.48 14.48 7.88

3 Бонд 49.85 5.24 13.95 10.22

4 Зээл 10.56 29.05 24.44 6.03

5 Бусад* 34.60 57.14 42.81 72.09

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Филиппин Сингапур

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 13.01 14.41 8.41 7.40

2 Хувьцаа 27.21 24.99 29.11 18.43

3 Бонд 30.82 34.76 26.90 15.97

4 Зээл 21.28 3.93 15.53 2.86

5 Бусад* 7.69 21.91 20.05 55.34

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0


Шри Ланк Тайпэй


Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 0.63 4.85 8.29 11.39

2 Хувьцаа 9.45 42.41 25.70 32.27

3 Бонд 60.52 31.60

4 Зээл 11.52 1.60 34.26 1.40

5 Бусад* 17.88 19.53 31.75 54.95

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Тайланд Вьетнам

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө - - n.a n.a

2 Хувьцаа 11.49 16.31 n.a n.a

3 Бонд 9.22 3.96 n.a n.a

4 Зээл 25.17 5.46 n.a n.a

5 Бусад * 54.11 74.27 n.a n.a

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Индонез Лаос

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 5.23 0.64 0 0

2 Хувьцаа 3.40 2.96 0 0

3 Бонд 5.96 1.61 0 0

4 Зээл 3.82 0.20 0 0

5 Бусад* 81.60 94.58 100.0 100.0


Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Макао Малайз

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 2.79 3.10 4.31 3.78

2 Хувьцаа 2.20 5.48 14.48 7.88

3 Бонд 49.85 5.24 13.95 10.22

4 Зээл 10.56 29.05 24.44 6.03

5 Бусад* 34.60 57.14 42.81 72.09

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Филиппин Сингапур

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын

бус

даатгалын

компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 13.01 14.41 8.41 7.40

2 Хувьцаа 27.21 24.99 29.11 18.43

3 Бонд 30.82 34.76 26.90 15.97

4 Зээл 21.28 3.93 15.53 2.86

5 Бусад* 7.69 21.91 20.05 55.34

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0


Шри Ланк Тайпэй


Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө 0.63 4.85 8.29 11.39

2 Хувьцаа 9.45 42.41 25.70 32.27

3 Бонд 60.52 31.60

4 Зээл 11.52 1.60 34.26 1.40

5 Бусад* 17.88 19.53 31.75 54.95

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

Д/д

Хөрөнгө


хэлбэрүүд

Тайланд Вьетнам

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/


даатгалын

компани

/Non life %/

Амьдралын

даатгалын

компани

/Life %/

Амьдралын


компани

/Non life %/

1 Биет хөрөнгө - - n.a n.a

2 Хувьцаа 11.49 16.31 n.a n.a

3 Бонд 9.22 3.96 n.a n.a

4 Зээл 25.17 5.46 n.a n.a

5 Бусад * 54.11 74.27 n.a n.a

Нийт 100.0 100.0 100.0 100.0

*-Бусад төрлийн хөрөнгө оруулалтанд ихэвчлэн хугацаат хадгаламж, хадгаламжийн

данс зэрэг хөрөнгө оруулалтын хэлбэрүүд хамаарагдаж байна.

3. Улс төрийн орчин

Сүүлийн жилүүдэд манай улсын улс төрийн орчин нилээд тогтвортой байна.

Засгийн газраас батлан гаргасан 2000-2004 он хүртэлх үйл ажиллагааны мөрийн

хөтөлбөрт даатгалын салбарыг хөгжүүлэх талаар дараах зорилтууд орсон байна.

Үүнд :

1. Даатгалын үйлчилгээний хамрах хүрээг өргөтгөж нэр төрлийг нь олшруулах

2. Даатгалын хариуцлагыг дээшлүүэлх арга хэмжээ авч нийтэд мэдэгдэх

3. Мал сүрэг, үр тариаланг өргөнөөр даатгалд хамруулна гэсэн зорилтууд орсон

байна.


Эдгээр зорилтуудыг хэрэгжүүлэх тал дээр засгийн газраас мөрийн хөтөлбөр

боловсруулж хэрэгжүүлж байгаа хэдий ч бодит байдал дээр хэрэгжилт нь удаашралтай

явагдаж байгаа нь энэ салбарын хөгжилтөнд муугаар нөлөөлж байна.

Даатгалын салбарыг хөгжүүлэх үндсэн чиглэл, 2003-2005 оныг хүртэлх хөгжлийн

хандлага дараах чиглэлтэй байна. Үүнд :

1. Арилжааны даатгалын хамрах хүрээг өргөжүүлэх, эрхзүйн зохицуулалтыг


2. Малын даатгал, хадгаламжийн даатгал зэрэг чиглэлүүдийг хөгжүүлэх бодлогыг


3. Нийгмийн даатгал, эрүүл мэндийн даатгал, үнэт цаасны зах зээл зэрэг бие даасан

зах зээлтэй уялдуулан үйл ажиллагааг нь дэмжих

4.Олон улсын орчин

Монгол даатгал компанийн хувьд гадаад шууд даатгал болон давхар даатгалын

үйл ажиллгагаагаараа олон улсын орчинтой хамгийн их холбогдож байдаг билээ. Үүний

нэг тод жишээ бол сүүлийн үед Монгол улсад сүүлийн жилүүдэд тохиолдож буй

байгалийн томоохон хүндрэлүүдээс болоод гадаадын даатгалын компаниуд малын

болон таримлын даатгалыг эрхлэхээ больсноор Монгол улсын засгийн газраас ч мөн

эдгээр даатгалыг эрхлэхийг нийт компаниудын хэмжээгээр хорьсон явдал юм. Энэ нь

олон улсын орчноос шалтгаалсан зүйл юм.

Түүнчлэн сүүлийн үед дэлхий дээр байгалийн гамшиг болон өвчин эмгэг, дайн

самуун ихээр гарах болсон нь эрсдлийг ихэсгэж улмаар даатгалын салбараар

үйлчлүүлэгчдийн тоог ихээр нэмэгдүүлж байна. Үүнийг нэг л жишээн дээр авч үзэхэд 9-р

сарын 11-ний эмгэнэлт явдлаас хойш гадаадын томоохон даатгалын компаниуд

даатгалын шинэ төрөл болох терриоризмийн аюулаас хамгаалах даатгал нэртэй

даатгал бий болгож аливаа алан хядах ажиллагаанаас болж үүсэх хохирлыг нөхөн

олгох шинэлэг үйлчилгээг хэрэгжүүлж эхлээд байна. Энэ шинэ үйлчилгээг томоохон

барилга байгууламж эзэмшдэг корпораци, компаниуд ихээхэн сонирхож даатгуулж

байгаа бөгөөд энэ нь тэдний хувьд аюулыг өөрсдөөсөө ихээхэн хэмжээгээр зайлуулж

байна гэсэн үг юм. Одоо АНУ, Ирак хоѐрын хооронд дайн гарсан байгаа энэ үед алан

хядах ажиллагаа нэмэгдэх төлөв байгаа болохоор дээрх төрлийн даатгалд

хамрагдагсад ч нэмэгдэж байгаа юм байна.

Одоогийн байдлаар дэлхийн даатгалын зах зээл дээр доорх 10 даатгалын

компаниуд эхний эгнээнд явж байна.


Д/д Нэрс

Улс

Цэвэр

Хураамжийн орлого

2001/$ m/

Нийт хөрөнгө

2001 /$ m/

1 Munich Re Герман 9.104.9 21.989.2

2 American Re АНУ 2.810.1 12.506.4

3 Allianz Герман 2.419.5 12.705.2

4 National Indemnity АНУ 2.410.0 ********

5 Gerling Global Re Герман 2.369.3 7.511.1

6 Hannover Re Герман 1.774.4 6.503.2

7 Transatlantic Re АНУ 1.675.9 3.040.4

8 Scor Франц 1.659.5 ********

9 Chine Re Хятад 1.654.7 1.746.0

10 Swiss Re America АНУ 1.647.2 ********

Өнөө үед гадаад орчин маш хурдацтай өөрчлөгдөж, бизнесийн үйл ажиллагаанд зах

зээлийн аюул, боломжийн аль алиныг бий болгож байдаг. Тиймээс удирдлагууд гадаад

орчныг тогтмол ажиглах, мөн зах зээлийн боломжийг илүү сайн уялдуулах хэрэгтэй. Энэ

үүднээс Монгол даатгал компанийн хувьд SWOT шинжилгээг хийж үзье.

SWOT шинжилгээ

Боломж Давуу тал

Зах зээлийн нөөц бололцоо их

Эдийн засаг, улс төрийн орчны таатай

байдал

Дэлхийн даатгалын салбарын хөгжил

Зах зээлд эзлэх хувь өндөр

Санхүүгийн чадвар өндөртэй

Гадаад шууд болон давхар даатгалыг

эрхэлж буй байдал

Аюул Сул тал

Хүн амын даатгалын мэдлэг муу

Мэргэжлийн боловсон хүчин дутмаг

Өрсөлдөөн (нэр хүнд унах)

Маркетингийн судалгаа хийгддэггүй

Даатгалын үйлчилгээний түвшин

хангалтгүй

Өрсөлдөх арга хэлбэрээ


тодорхойлоогүй

2.4 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн санхүүгийн үйл

ажиллагаанд хийсэн судалгаа

2.4.1 “Монгол даатгал ” даатгалын компанийн орлого, түүний бүтцэд хийсэн

судалгаа

Тайлант жилд системийн хэмжээгээр 4.870.5 сая төгрөгийн хураамжийн орлого

оруулсан нь өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 814.0 сая төгрөгөөр буюу 20.1 хувиар,

төлөвлөснөөс 870.5 сая төгрөгөөр буюу 21.8 хувиар өсчээ.

Даатгалын ерөнхий ангиллаар авч үзвэл : /Хавсралт-/

Тайлангийн жилд даатгалын хураамжийн орлого даатгалын ерөнхий нэр төрөл

бүрээр өмнөх оны гүйцэтгэл болон төлөвлөсөн хэмжээнээс өссөн байна. Даатгалын

хураамжийн бус орлогоор 318.0 сая төгрөгийн, даатгалын бус үйл ажиллагаагаар 245.3

сая төгрөгийн, нийт 563.3 сая төгрөгийн хураамжийн бус орлого оруулсан нь өнгөрсөн

оны гүйцэтгэлээс 116.7 сая төгрөгөөр буюу 26.2 хувиар, төлөвлөснөөс 63.4 сая

төгрөгийн хүүгийн орлого олсон нь өнгөрсөн оноос 4.4 сая төгрөгөөр өсчээ.

2.4.2 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн зардал түүний бүтцэд хийсэн

судалгаа

“ Монгол даатгал ” ХХК нь гарсан зардлаа дараах байдалтай ангилдаг. Үүнд :

1. Нөөцийн сангийн зардал

2. Үйл ажиллагааны зардал

Цалин хөлс, шагнал

Засвар үйлчилгээний зардал

Ашиглалтын зардал

Даатгалын төлөөлөгчийн шимтгэл

Маягт, баталгаа хэвлүүлсний зардал

Зар сурталчилгааны зардал

Албан томилолтын, ѐслолын зардал

Элэгдлийн зардал

3. Үйл ажиллагааны бус зардал

Хүү торгууль, хөнгөлөлтийн

Хувьцаа, бондын зардлын хорогдол


Гадаад валютын ханшийн өөрчлөлтөөс гарах алдагдал

4. Онцгой шинжтэй зардал

5. Татварын зардал

Системийн хэмжээгээр 2002 онд 1.183.4 сая төгрөгийг үйл ажиллагааны зардалд

зарцуулсан нь өнгөрсөн оны мөн үеийн гүйцэтгэлээс 102.7 сая төгрөгөөр буюу 9.5

хувиар, төлөвлөсөн хэмжээнээс 228.4 сая төгрөгөөр буюу 23.9 хувиар хэтрүүлэн

зарцуулсан байна.

Тайлант онд манай компанийн үндсэн үйл ажиллагааны зардал болох даатгалын

төлөөлөгчийн шимтгэлд 279.5 сая төгрөг зарцуулсан нь өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 11.5

сая төгрөгөөр буюу 4.3 хувиар өссөн байна. Энэ өсөлт нь хураамжийн орлогын өсөлттэй

уялдаж өссөн бөгөөд хураамжийн орлогын өсөлтийн хувиас 15.8 хувиар поогуур байна.

Даатгалын төлөлөгчийн шимтгэлийн зардал нь нийт зардлын 23.6 эзэлж байгаа нь

өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 1.2 хувиар буурсан байна.

Тайлант жилд 2001 оны гүйцэтгэлээс газар эдэлбэрийн төлбөр, харуул

хамгаалалтын зардал, телефоны зардал, халаалтын зардал, зар сурталчилгааны

зардлууд 2.0-4.0 сая төгрөгөөр , эрүүл мэнд НДШ, боловсон хүчин бэлтгэх, давтан

сургах зардал, цалин 10.3-24.9 сая төгрөгөөр тус тус өссөн байна.

Тайлангийн жилд тус компанийн дэргэд ажиллаж байсан даатгалтай автомашин,

цахилгаан тоног төхөөрөмжийг засварлах засварын газрыг татан буулгаснаар засвар

үйлчилгээний зардал өмнөх онынхоо гүйцэтгэлээс 32.6 сая төгрөгөөр буурсан бөгөөд

мөн шатах тослох материал, унаа тээврийн зардал, сэлбэг хэрэгслийн зардал, бичиг

хэрэг цахилгаан шуудангийн зардал, ариун цэвэр хөдөлмөр хамгаалалтын зардал,

малын эм тариа тэжээлийн зардал, албан томилолтын зардал зэрэг зардлууд өнгөрсөн

оны гүйцэтгэлээс 1.2-6.1 сая төгрөгөөр буурсан байна.

2002 онд татвар ногдох орлогоос хасагдахгүй буюу үйл ажиллагааны бус зардалд

591.8 сая төгрөг зарцуулсан нь өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 120.2 сая төгрөгөөр буюу

25.5 хувиар, төлөвлөсөнөөс 241.8 сая төгрөгөөр буюу 69.1 хувиар өссөн байна. Жил

ирэх тутам даатгалын хураамжийн орлого өсч байгаа нэг шалтгаан нь ажиллагсдад

ажлын үр дүнгээр шагнал олгодог явдал юм. 2002 онд системийн хэмжээгээр 187.3 сая

төгрөгийн хагас жил, жилийн ажлын үр дүнгийн шагнал олгосон нь өнгөрсөн онынхоос

62.4 сая төгрөгөөр өссөн байна.

Өнгөрсөн онд ихэнх салбарууд хураамжийн орлогын төлөвлөгөөг давуулан

биелүүлж, үр дүнгийн шагнал олгох журмын нөхцлийг хангаж, хагас жил, жилээр үр

дүнгийн шагналыг бүрэн олгосон нь энэ зардал өсөхөд нөлөөлсөн байна. Тус компанид


олон жил ажиллаж өндөр насны тэтгэвэрт гарсан болон одоо ажиллаж байгаа аймаг

орон нутгийн ахмад ажилтнуудад компанийн зүгээс тусламж үзүүлж, орон сууцны үнийн

хөнгөлөлтөнд 109.0 сая төгрөг олгосон. Тус компанид шинээр объект даатгуулж,

хураамжийн орлогыг нэмэгдүүлсэн даатгалын орон тооны бус төлөөлөгч нарт 78.4 сая

төгрөг олгосон нь өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 47.4 сая төгрөгөөр өсчээ.

Зар сурталчилгаа, боловсон хүчин бэлтгэх давтан сургах зардал татвар ногдох

орлогын 5 хувиас хэтрэхгүй байсан үед төсөв, төлөвлөгөө боловсруулагдаж батлагдсан.

Татварын хуулинд өөрчлөлт орж, 2002 оноос эхлэн энэ хувь хэмжээ 10 хувь болж өссөн.

Үүгээс шалтгаалж татвар ногдох орлогоос хасагдахгүй эдгээр зардалд нийт 113.2 сая

төгрөг төлөвлөсөн байсан боловч гүйцэтгэлээр 56.6 сая төгрөг зарцуулсан дүн гарч

татвар ногдох орлогоос хасагдахгүй зардлын төсөв хэмнэгдсэн, харин үйл

ажиллагааны зардалд бичигдсэн эдгээр зардлуудын төсөв хэтэрсэн мэт үзүүлэлт гарч

байна.

Даатгалын компанийн үндсэн үйл ажиллагааны зардал болох нөхөн олговорын

зардлыг даатгалын нэр төрөл тус бүрээр нь Хавсралт - д тусгав.

2.4.3 “Монгол даатгал” даатгалын компанийн үр ашигт байдал, нөөцийн сангийн

байршуулалт зарцуулалтанд хийсэн судалгаа

Тайлангийн жилд системийн хэмжээгээр 184.5 сая төгрөгийн орлогын албан

татвар төлсөн нь өнгөрсөн онд төлсөн албан татвараас 10.7 сая төгрөгөөр өсчээ.

Татварын хуулинд өөрчлөлт орж, 2002 оноос цалин хөлс түүнтэй адилтгах орлого буюу

ажиллагсдад олгосон ажлын үр дүнгийн шагналыг татвар ногдох орлогоос хасч татвар

ногдуулах болсоноор орлогын албан татвар төлөвлөсөнөөс 23.1 сая төгрөгөөр 11.2

хувиар тасарсан мэт харагдаж байна.

Энэ онд 226.0 сая төгрөгийн цэвэр ашигтай ажилласан нь өнгөрсөн оны

гүйцэтгэлээс 43.1 сая төгрөгөөр буюу 24.0 хувиар, төлөвлөсөнөөс 23.5 сая төгрөгөөр

буюу 12.0 хувиар тус тус өсчээ. Тайлангийн жилд борлуулалтын нэг төгрөгт ногдох

зардал 30 мөнгө байгаа нь өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 2 мөнгөөр өсч буурч, харин

төлөвлөсөнөөс 2 мөнгөөр өссөн байна.

Тайлангийн жилд 1,533.1 сая төгрөгийн давхар даатгалын хураамж төлж, 11.2 сая

төгрөгийн хураамжийн орлого буцааж, 3,326.2 сая төгрөгийн цэвэр хураамжийн

орлоготой ажилласан байна. Энэ онд 858.4 сая төгрөгийн нөхөн олговор олгосон

өнгөрсөн оны гүйцэтгэлээс 664.7 сая төгрөгөөр буурсан байна. 2001 онд МИ-8 нисдэг


тэрэгний хохиролд 600.0 сая төгрөг олгосноор тухайн онд олгосон нөхөн олговорын

хэмжээ өндөр гарахад нөлөөлсөн байна.

Ийнхүү тайлангийн жилд нөөцийн сан 1,144.6 сая төгрөгөөр өсч, 3,630.0 сая

төгрөгийн нөөцийн сангийн үлдэгдэлтэй болсон байна.

2002 оны санхүүгийн тайлан тэнцлийг хавсралтанд харуулсан бөгөөд Хавсралт тайлан-

3 болон Үлдэгдэл тэнцэл, Орлого үр дүнгийн тайлангаас нөцийн сангийн байршуулалт

зарцуулалтыг харвал :

Нөөцийн сангийн байршуулалтын хувьд харилцахад, бэлэн мөнгө хэлбэрээр

болон богино хугацаат хөрөнгө оруулалтын хэлбэрээр байршуулдаг байна.

Харин тус компанийн хувьд мөнгөн хөрөнгөө өсгөх зорилгоор салбарууд дээрээ

барьцаалан зээлдүүлэх үйлчилгээ ажиллуулдаг нь даатгалын хуулинд харшилж байгаа

юм.

Нөөцийн сангийн хөрөнгөө банкны хадгаламжинд байршуулдаг байна. Өөр ямар

нэгэн байдлаар хөрөнгө оруулалтанд ашигладаггүй байна. Энэ даатгалын хуулийн

орчин одоогийн даатгалын зах зээлийн үйл ажиллагаатай нийцэхгүй байгаатай

холбоотой юм.

Гуравдугаар бүлэг : Дэвшүүлж буй санал түүнийг

хэрэгжүүлэх арга зам

3.1 “Монгол даатгал” компани дээр маркетингийн алба байгуулах төсөл

Энэ хэсэгтээ “Монгол даатгал” даатгалын компанийн одоогийн удирдлага зохион

байгуулалтыг хэрхэн сайжруулах талаар өөрийн саналыг дэвшүүлье.

Аливаа бизнесийн байгууллагын үйл ажиллагаааны чиглэлийг тодорхойлоход

гаргаж буй бүтээгдэхүүн үйлчилгээг боловсруулахад зайлшгүй маркетингийн үйл

ажиллагаа шаардлагатай болдог.Ийм учраас Монголын даатгалын зах зээлийг

тодорхойлогч “Монгол даатгал”ХХК дээр маркетингийн алба байгуулах төсөл зохиохоор

шийдвэрлэлээ.

“Монгол даатгал” компанийн удирдлагын зохион байгуулалтын бүтцийг судалж

үзэхэд бие даасан маркетингийн алба гэж байхгүй байна. Хэдий даатгалын албаны

харьяанд маркетингийн хэсэг нь үйл ажиллагаа явуулж буй боловч маркетингийн үйл

ажиллагааг жинхэнэ утгаар нь авч явуулж чадахгүй байна. Иймд маркенгийн үйл

ажиллагаагаа сайжруулахын тулд маркетингийн албатай болох төдийгүй тус албанаас

явуулах ажил үүргийг тодорхой болгож сайжруулах нь зүйтэй юм.


Иймд дараах бүтцийг санал болгож байна. /Зураг - 3 /

2002 оны жилийн эцсийн байдлаар тус компани дээр иаркетингийн нэг мэргэжилтэн үйл

ажиллагааг дангаара явуулж байна. Гэвч Монгол даатгал компани шиг 27 салбартай

200 гаруй ажиллагсадтай ийм том албан байгууллагын хувьд ганц маркетингийн

менежер үйл ажиллагаагаа явуулах нь учир дутагдалтай юм.

Албаны зорилго чиглэл. Монгол даатгал компаны үйл ажиллагаанд шинжилгээ хийн

үнэлэлт дүгнэлт өгөх болон тус компаны хэтийн бодлогыг тодорхойлож

үйлчлүүлэгчдийнхээ тоог нэмж хүмүүсийн дунд даатгалын ач холбогдолыг илүү ихээр

ойлгуулахад үйл ажиллагааны үндсэн чиглэл оршиж байна.

Албаны бүтэц зохион байгуулалт:

Тус албаны гишүүдийн үэдсэн бүтэц нь албаны захирал менежерүүд гэсэн

бүрэлдэхүүнтэй байна.

Бүтцийг зургаар үзүүлбэл.

Менежерүүдийн ажил үүргийн хувиарлалтийг танилцуулхад:

1. Албаны захирал: Албаны даргийн үндсэн үүрэг нь доод менежерүүдээс орж

мэдээлэлийг нэгтгэн цэгцэлж удирдах албан тушаалтнуудад танилцуулж

компаны цаашдийн хэтийн төлөвлөгөөг гаргах үндсэн үүрэгтэй байх болно. Мөн

түүнчлэн компаны нийт системийн дараа жилийн ерөнхий төлөвлөгөө батлахад

гол үүрэг гүйцэтгэдэг хүний нэг байх бөгөөд дараа жил тус компани зүгээс

хэрэглэгчдэдээ нэвтрүүлж болох шинэлэг үйлчилгээ. Өрсөлдөгчийн эсрэг

баримтлах стратег төлөвлөлт зэргийг төлөвлөж танилцуулах үүрэгтэй байна.

Ìàðêåòèíãèéí àëáàíû çàõèðàë

Çàð ñóðòàë÷èëãààíû ìåíåæåð

Òºëºâëºëò áîäëîãî çîõèöóóëàëòûí ìåíåæåð

Ñóäàëãàà øèíæèëãýý ìýäýýëýë õàðèóöñàí ìåíåæåð


2. Зар сурталчилгааны менежер: Энэ хүн нь зар сурталчилгааг хэрхэн оновчтой

зөв шийдэлтэй явуулах вэ гэдэг асуудлыг анхаарч үзэх бөгөөд ингэх дээ дээр

онолд дурьдсан даатгалын зар сурталчилгааны онцлогыг гүнзгий нарийн гаргаж

ажиллах ѐстой юм. Одоогоор монголд ддатгалын салбарын хөгжил бага

хэмжээгээр урагшилж байгаа боловч бусал салбаруудтай харьцуулахад зогсонги

байдалтай байна. Ийм учираас энэ салбарын ач холбогдол Болон Монгол

даатгал компанийн нэр хүндийг ард түмэнд өргөн танилцуулах хамгийн

хүртээмжтэй арга бол зар сурталчилгаа юм. Имй учираас Зар сурталчилгааны

менежерээр энэ чиглэлд дадлагжсан мэргэжилтнийг авч ажиллуулан даатгалын

гэсэн онцлогтой зар сурталчилгааг хийж мэргэшүүлнэ.

3. Төлөвлөлт бодлого зохицуулалтын менежер: Уг менежерийн хий ажлын

үндсэн чиг үүрэг нь компаниас явуулж байгаа аливаа бодлогын шинжтэй үйл

ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт өгөхөөс гадна бусад менежерүүдийн хийж

гүйцэтгэж байгаа үйл ажиллагаанд үнэлэлт дүгнэлт хийж компанийн цаг

хугацааны үе тутамд хийх ажлын шаардлагыг мэдэрч үйл ажиллагааг үүнтэй

уялдуулан зохицуулах арга хэмжээг авах явдал юм.

4. Мэдээлэл судалгаа шинжилгээ хариуцсан менежер: Мэдээлэл хариуцсан

менежер нь компанийн бүхийл мэдээллийн нэгтгэж байх ѐстой. Ингэх дээ

компанийн өнөөгийн хэрэглэгчдийн бодит тоон мэдээлэл зах зээлийн нийт

багтаамжийн хэмжээ үйлчлүүэгчдийн манай компанид хандах хандлага гэх мэт

бүхийл маркетингийн болон эдийн засгийн мэдээллүүдийг нэгтгэн нэгэн

мэдээллийг бааз сан байгуулж ажиллах болно. Учир нь одоогоор Монголл

даатгал компанид иймэрхүү маягын нэгдсэн мэдээллийн сан байхгүйн улмаас

дотоод байдлын талаар үнэн бодитой мэдээлэл удирдлагад хүрж чадахгүй

байгаа нь компанийг гадаад өрсөлдөөнт орчинд дасан зохицож хэрэглэгчдээ

татах болон баримтлах стратеги төлөвлөгөө зэргийг бодитоор төлөвлөхөд

хүндрэл учирч байгаа билээ.

Маркетингийн удирдлагын үйл ажиллагаанд хийгдэх өөрчлөлтүүд

Маркетингийн удирдлагын үйл ажиллагааны хүрээнд шинээр зохион байгуулагдах алба

нь даатгалын зах зээлийн нөхцөл байдалтай уялдуулан дараах байдлаар ажиллана.

Үүнд:

- Даатгалын зах зээлийн судлах

- Даатгалын үйлчилгээний зар сурталчилгааг оновчтой хэлбэрүүдээр явуулах ,

идэвхижүүүлэлт хийх.


- Даатгалын гэрээ хэлцлийг арилжих,зохион байгуулах.

- Даатгалын зах зээлд нэвтрүүлэх шинэ ирээдүйтэй бүтээгдэхүүн, үйлчилгээг

судалж нэвтрүүлэх.

I. Даатгалын зах зээлийг судлах эхний ажлын хүрээнд дараахь зүйлийг

хийнэ.Даатгалын хамтралыг нэмэгдүүлэхийн тулд Монголын даатгалын зах

зээлийг бахтаамжын тойм тооцоо судалгааг аймаг бүрээр гаргах замаар үйл

ажиллагааныхаа цаашдын төлөв чиглэлийг тогтоох нь тус албаны хийж гүйцэтгэх

үйл ажиллагааны нэг чухал хэсэг юм. Ингэснээр даатгалын үйл ажиллагааг

бүсчлэн бага зардлаар оновчтой зохион байгуулах боломж бүрдэнэ гэж үзэж

байна. Ман компанийн эдийн засгийн болон хэрэглэгчдийн талаархи нэгдсэн

мэдээллийн сан байгуулах ажлыг гүйцэтгэх ба ингэснээр өөрийн дотоод мэдээлэл

нь эмх цэгцэд орох болно.

Дотоод мэдээллийн сүлжээг бий болгосноор хөдөө орон нутгийн салбарын үйл

ажиллагааны талаархи мэдээллийг цаг тухайд нь авч байхаас гадна тэдэнд төв

компанийн үйл ажиллагаа бодлого шийдвэр цаг алдалгүй хүрэх боломжтой болох

юм. Мэдээллийн сүлжээ бий болгосны дүнд мэдээллийн хоцрогдлыг арилгаж цаг

хугацааны хувьд хожих боломжтой болох юм.

II. Маркетингийн үйл ажиллагааны дийлэнх хэсэг буюу 60 гаруй %-г зар

сурталчилгаа эзэлж байна. Ийм учираас Монголын өнөөгийн даатгалын зах зээл

дээр даатгалын гэсэн тодотголтой зар сурталчилгааг төлөвшүүлэх нь чухал юм.

Дэлхийн төвшинд хүрч амжилтанд хүрсэн даатгалын компаниудын амжилтын

нууц нь даатгалын гэсэн онцлогтой зар сурталчилгааг явуулж хэрэглэгчдэд

таниулсан нь ач холбогдолоо өгсөн үйл явдал болсон. Эдгэээрээс дурдвал

“Transatlantic “ “ Munich Re “ “Lloyd’ s “ “ Swiss Re “ гэх мэт юм.

А.Зар сурталчилгааны сувгын сонголт

Манай оронд зар сурталчилгаа хөгжөөд төдий л удаагүй энэ талаар мэргэжсэн

боловсон хүчин хомс зэрэг шалтгаануудын улмаас реклам хийхдээ тодорхой

судалгаанд түшиглэдэггүй билээ. Ихэнх тохиолдолд таамгаар хийдэг учраас рекламны

талаар онолын болоод практик бага юм. Иймээс доор дурдсан сувгуудыг сонгон

авахдаа тодорхой судалгаан дээр түшиглэн авсан болно.

Сувгын сонголт гэдэг нь зар сурталчилгааг явуулах цаг хугацааг шилжүүлэх үйл

ажиллагаа юм. Энэ нь газар нутгийн хувьд хаана сурталчилах ямар давтамжтай явуулах

гэх мэт олон шийдвэрүүдийг явуулдаг. Хэрэглэгчдээс авсан санал асуулга болон

сувгийн судалгаанаас үндэслэн зар сурталчилгааны дараах сувгуудыг сонголоо. Үүнд:


1 . Телевиз 3. Сонин

2. Радио 4. Гудамжны самбар

Телевизын зар сурталчилгааг илүүтэй хүлээн авч байгаа боловч зардал өндөртэй

дэндүү нүсэр хийгдэх байдал ихээхэн байна. Тийм учраас телевизын ямар нэгэн

нэвтрүүлгийг дэмжиж хамтран ажиллах юм уу эсвэл бие даасан студыг спонсорлох

маягаар өөрийн зар сурталчилгааг явуулах нь илүү өндөр үр дүнтэй байх боломжтой

юм. Хэрэглэгчдийн дунд судалгаа явуулж байх үед ажишлагдсан зүйлийн нэг бол

хэрэглэгчид телевизийн рекламнаас илүүтэйгээр бие даасан студийн хийж байгаа

нэвтрүүлгүүдийг спонсорлох маягаар хамтран ажиллаж байгаа компануудын талаархи

мэдээлэлийг сайн хүлээж авдаг байдал илэрсэн.

Радионы хувьд хөдөө орон нутгийн хэрэглэгчдийг татах үүднээс Монголын радиогоор

реклам цацаж явуулах нь зүйтэй болов уу. Мөн залуучууд руугаа хандахын тулд ФМ

радиогоор ашиглах нь тэдэнд энэ төрлийн мэдээлэлийг хурдан хүлээж авах бололцоо

олгоно.

Сонин хэвлэлийн хувьд дамжигдах шинж чанартай байдгийг нь харгалзан үзэж уг

сувгаар рекламаа цацах нь олон хэрэглэгчдэд удаан хугацааны хувьд хүрэх нөлөөтэй.

Иймээс таван сониныг сонгож сурталчилгаагаа явуулхаар шийдвэрлэлээ.

Б.Телевизийн зар сурталчилгааны төсөв

Д/Д Телевизийн

суваг

Давтамж Нийт

давтамж

Цацагдах

хугацаа

Нэг

удаагын

зардал

Нийт

зардал

1 МҮТВ 20 удаа 120 удаа 30 сек 2

удаа

45000 9000000

2 MN-25 10 удаа 60 удаа 1 мин 2

удаа

30000 3000000

3 UBS TV 10 удаа 60 удаа 1 мин 2

удаа

40000 4000000

4 Дүн 20 удаа 240 удаа 115000 16000000

Нэр хүндийн рекламыг МҮТВ –н АСА болон бусад бие даасан студийн нэвтрүүлгэн

дундуур үнийн хөнгөлөлт урамшуулал болон шинэ үйлчилгээ бүтээгдэхүүний тухай

мэдээлэл бүхий рекламуудыг бусад телевиз болон тэдгээрийн студийн нэвтрүүлэг

хооронд эфирт цацагддаг. Телевизийн зар сурталчилгаа нь тухайн агшинд гараад

өнгөрөх хэрэглэгчид суталчилгаа гархад дургүйцэн сувгаа сольдог муу талтай боловч


дуу дүрсний хослол сайтай учраас хэрэглэгчид хүлээн авахдаа сайн байдаг. Ийм учраас

телевизийн сурталчилгаагаа өөрийн нэр хүндийг өсгөхийн тулд ашиглахаас гадна

даатгалын гэсэн өөрийн өвөрмөц шийдлийг агуулсан онцлогтой сурталчилгааг явуулах

нь зүйтэй болов уу.

Урьд өмнө тус компаны зүгээс телевизийн зар сурталчилгааг төдийлөн сайн явуулж

байгаагүй ба 1999-2000 нуудын хооронд МҮТВ-р бага хэмжээгээр явуулж байсан нь

хэрэглэгчдийн дунд даатгалын болон Монгол даатгал компаны талаар бага ч болов

хэмжээний мэдлэгтэй болж байсан нь судалгааны явцад ажиглагдсан юм. Харин 2001,

2002 онуудад ганц ч зар сурталчилгааг телевизээр нэвтрүүлээгүй байгаа байдал нь

эргээд хэрэглэгчдийн даатгал болон Монгол даатгал компаны талаархи мэдлэг нь алга

болсон байна. Иймээс уг сурталчилгааг дахин гаргаж хэрэглэгчдийн сэтгэл зүйд байсан

мартагдсан мэдлэгийг сэргээх болон шинээр хэрэглэгчдэд мэдээлэл хүргэж татах

боломжтой юм. Мөн түүнчлэн рекламны шийдлийг өвөрмөцөөр хийх нэр алдартай

хүмүүсээр рекламдуулах мөн даатгалд даатгуулснаар өөрт нь ямар ач тустай үйл явдал

болсн талаар хохирол үзэж даатгалын нөхөн олговор авсан хүмүүсийн яриаг оруулах

зэрэг зүйлсийг оруулах нь зүйтэй болов уу. Иймээс үйлчлүүлэгчидэд телевизээр

мэдээлэл хүргэх боломжийг судлах үүднээс Улаанбаатарын хэмжээний статистикын

судалгааг дор харууллаа.

Дүүрэг Нийт өрх ТВ бүхий өрх

Баянгол 25500 23600

Баянзүрх 24700 21800

Хан-Уул 15400 13500

Сонгино хайрхан 28500 20700

М.Сонин хэвлэлийн зар сурталчилгааны төсөв.

¹ Хэвлэлийн нэрс Давтамж

/Сард/

Нийт

давтамж

Хэвлэгдэх

байдал

1 удаагийн

төсөв

Нийт

төсөв

1 Өдрийн сонин 2 24 Хагас

нүүр

200000 4800000

2 Зууны мэдээ 2 24 Хагас

нүүр

150000 6000000

3 Монголын

мэдээ

2 24 Хагас

нүүр

138000 3312000

4 Хүмүүс 3 36 1/4 30000 1080000


5 Сэрүүлэг 3 36 j 35000 1260000

Нийт дүн /жилд/ 12 144 553000 16452000

Сонин хэвлэл нь мэдээлэл түгээх өөрийн гэсэн онцлог шинж чанартай учраас энэ

төрлийн зар сурталчилгааны энэ төрлийг сонголоо. Сүүлийн жилүүдэд сонин

хэвлэлийнхэний дунд явагдаж байгаа хүчтэй өрсөлдөөн нь тус компаны сурталчилгааг

дам хэлбэрээр тараах боломжийг бий болгож байгаа бөгөөд эдгээр сонингуудын

дундаас хамгийн олон захиалагчтай хамгийн олон захиалагчтай дээрх 5 сонинг сонгон

сурталчилгаагаар явуулах нь илүү үр дүнтэй байх болно. Мөн сонин захиалж унших

захиалагчдын тоо нь өсөн нэмэгдсээр байгаа нь энэ төрлийн сувгийн ач холбогдлыг

улам ихээр нэмэгдүүлж байна.

Г.ФМ радиогоор зар сурталчилгаа явуулах төсөв.

Д/Д ФМ нэрс Хэдэн

удаа

Цацах

хугацаа

1

удаагийн

цацалтын

үнэ

Нийт

цацалтын

үнэ

1 ФМ 100.5 1-60 удаа 1 мин 4500¥ 270000

2 Фм 102.5 1-60 удаа 1 мин 4000¥ 240000

3 ФМ 107 1-60 удаа 1 мин 4000¥ 240000

4 ФМ 107.5 1-60 удаа 1 мин 4000¥ 240000

5 Монголын радио 1-40 уаа 1 мин 7000¥ 280000

6 Нийт дүн 280 удаа 280 мин 23500 1270000

7 Бүтэн жилд 1120 1120 мин 94000 5080000

Хэрэглэгчдийн дунд явуулсан судалгааны дүнгээс үзхэд залуучуудын дунд даатгалын

талаархи мэдлэг хомс байгаа төдийгүй энэ талын мэдлэг байхгүй гэж хэлж болохоор

байна. Тийм учираас залуучуудын дунд даатгалын талын мэдлэг олгох үүднээс энэ

сувгийг ашиглах нь илүү дөхөмтэй гэж үзэж байна. Учир нь ФМ радиог залуучууд маань

ихэвчилэн сонсдлг учираас тэдний сонсох дуунуудын ая оруулсан хөгжимт нэвтрүүлэг

болон нэртэй хүмүүсийн дуу хоолойгоор өөрийн сурталчилгааг явуулах нь чухал ач

холбогдолтой юм.

Д.Сурталчилгааны самбарын төсөв

Д/Д Хэлбэр Зардал Тоо ширхэг

1 Гэрэлт самбар 120000¥ 4


2 Байрлуулах зардал 200000¥ 4

3 Нийт зардал 320000¥ 1280000

Эдгээр 4 самбарын 2 самбарыг байрлуулахдаа гаднаас машин орж ирдэг 2 том урсгал

болох 22-н товчоо болох Баянзүрхийн товчоонуудын ойролцоо байрлуулахаар

төлөвлөж байгаа бөгөөд орж ирж байгаа хүмүүсийн нүдэнд өртөхүйц газар байрлуулах

нь зүйтэй. Мөн үлдсэн 2 самбарыг баруун болон зүүн дөрвөн зам дээр байрлуулах

хэрэгтэй байна. Дээрх 4 самбар нь урьд нь байсан 4 самбарын хэмжээтэй байхаас

гадна өөрсдийн хөрөнгөөр босговол илүү үр дүнтэй байх ба түрээсийн зардал төлөхгүй

байх боломжтой юм.

Д.Зар сурталчилгааны нийт төсөв

Д/Д Сурталчилгааны хэрэгсэлүүд Нэг сарын төсөв Бүтэн жидийн

төсөв

1 Телевиз 800000 16000000

2 Сонин 1171000 16452000

3 Радио 423333.3 5080000

4 Сурталчилгааны самбар 320000 3840000

5 Нийт дүн 2714333.3 41372000

Монгол даатгал компани нь зар сурталчилгааны зардал жилээс жилд өсөн нэмэгдэж

байсан бөгөөд энэхүү сурталчилгааны хөрөнгө нь хөдөө орон нутагт өөрийн компаныг

таниулах үүднээс уулзалт өдөрлөг зохиох маягаар хийдэг байсан нь нэг талдаа тухайн

тэр хэсгийн хэрэглэгчдэд өөрсдийгөө бүрэн таниулж байгаа давуу талтай боловч нийт

массынхаа хэмжээнд хүрч үйлчилж чадахгүй байгаа байдал нь тэдний дуагдалтай тал

юм. Өнгөрсөн 3 жилийн зар сурталчилгааны төсвийг харуулахад : 2000 онд 16,503 мян

төгрөг 2001 онд 30,061 мян төгрөг, 2002 онд 34,089 мян төгрөг тус тус зарцуулсан

байна.

Монгол даатгал компаны нэг менежер сард дунджаар 120000 төгрөгний цалин авдаг

бөгөөд тус албыг байгуулснаар 3 менежерийн орон тоог цалинжуулах болно. Иймээс

нэмэгдсэн цалингийн зардалыг тооцож гаргавал 3*120000=360000 төг /сард/,

360000*12=4320000 төг /жилд/ болж байна.

Урьд өмнө явуулж байсан зар сурталчилгануудыг хэвээр нь явуулахын зэрэгцээ дээрхи

нэмэгдэл зар сурталчилгаануудыг явуулснаар ашгийн хэмжээ нэмэгдэж

үйлчлүүлэгчдийн тоо хэмжээ нэмэгдэх нь тодорхой юм.


Сурталчилгаа явуулсаны үр өгөөж

Монгол даатгал компани одоо бүх аймаг дүүрэгт өөрийн салбар бүх сум багт орон

тооны болон орон тооны бус төлөөлөгч ажиллуулан Монгол улсын хэмжээнд даатгалын

үйл ажиллагаа явуулдаг аж ахуй нэгж санхүү зохион ыайгуулалтын хувьд бэхжсэн

хохирол нөхөн олгох нөөцийн хангалттай сантай хүчирхэг компани билээ. Тус компаний

одоогын явуулж байгаа зар сурталчилгаануудын дийлэнх нь бодит хэрэглэгчдэд очиж

хүрч үйлчилж чадахгүй байна. Хэрэв дээр дурьдсан зар сурталчилгааны хэрэгсэлүүдээр

сурталчилгааг үр өгөөжтэй хэлбэрээр явуулахад доорхи үр дүнд хүрч болно.

1. Ард түмний дунд аатгалын ач холбогдолын талаархи тодорхой хэмжэний

ойлголттой болох

2. Дэлхийн томоохон амжилтанд хүрсэн даатгалын компануудын орлогын хэмжээ

шууд зар суралчилгаанаас хамаардаг бөгөөд тэдний маркетингын үйл

ажиллагаанд зарцуулсан хөрөнгө хэдэн тэр бумаар үнэлэгддэг нь манай улсын

даатгалын байууллагуудбн хувьд энэ нь юу ч биш юм. Тэдний зар

сурталчилгаандаа зарцуулсан хөрөнгө нь бүрэн нөхөн төлөгдөхөөс гадна ашгийн

хэмжээ нь 60-75 хүртлэх хувьтай байна. Иймээс Монголд энэ төрлийн зар

сурталчилгааг явуулснаар цэвэр ашгийн хэмжээгээ 10-40 хувь хүртэл нэмэгдүүлж

чада бололцоотой юм.

3. Даатгалын төлөөлөгчдийн үйл ажиллагааг хөнгөлж тэдгий ажлын чанарыг

сайжруулна өөрөөр хэлбэл даатгалын төлөөлөгчдийг гэрээгээ санал болгож

очиход хүмүүсийн дунд тодорхой хэмжээний даатгалын тадлаар мэдлэгтэй

болсон болхоор түүнийг нэг бүрчилэн тайлбарлах шаардлагагүй харин өөрийн

компаны зүгэс үзүүлж байгаа нэмэлт үйлчилгээ урамшуулал болон нарийн

мэдээлэлийг хүргэх боломжтой болох юм.

Борлуулалтын прогноз

Он 1999 2000 2001 2002 2003

Хураамжын

орлого / мян

төгрөг/

2,894,248.8 3.041,028.6 4.771.550.3 4,854,576.1 6.464.375.0

Зар

сурталчилгааны

зардал

14935124.3 16503841.6 3060767.2 34089441.5 41372000

Харьцаа 0.51 0.54 0.63 0.70 0.64


Эдгээрээс үндэслээд зар сурталчилгаа явуулсны дүнд орлого хэрхэн нэмэгдэхийг

урьдчилан таамаглаж харуулвал орлогын хэмжээ даруй 0.75 дахин нэмэгдэх ба энэ

нь төлөвлөөгүй байсан орлого нэмэгдэн орж ирэх боломжтой юм. Өөрөөр хэлвэл

урьд өмнө зарцуулж байсан зардлын хэмжээг нэмэгдүүлснээр орлогын хэмжээ

нэмэгдэх боломжтой үүнийг дээр харуулсан прогнозын шинжилгээнээс харж болно.

Мөн түүнчлэн прогноз дээр харуулсан харьцааны дүнг багасгаж орлогын хэмжээг

нэмэгдүүлэхэд зар сурталчилгаа тус болно.

Мөн зар сурталчилгааны өгөөжийг цэвэр ашгийн хувийг бэлэн байгаа хөрөнгөнөөс

тооцоолох аргаар бодож харуулвал:

226045495.27 –ын 40 % нь 90418198.1 байна. Үний 40% -ийг урьд жилүүдийн цэвэр

ашгийн хувийн дунджаар тооцоолж гаргасан бөгөөд мөн зар сурталчилгаа

явуулснаар энэ дундаж хувь 10 орим % -иар нэмэгднэ гэсэн таамаглал дэвшүүлсэн

билээ. Урьд онуудын цэвэр орлогын хэмжээг харуулвал:

Он 2000 2001 2002 2001/2000 2002/2001

Цэвэр

ашиг

133455.3 182900.7 226045.5 136.7% 123.6%

Эдгээр онуудын дундаж жилийн цэвэр ашгийн өсөлтийн хэмжээ нь 30.15% гарч

байгаа бөгөөд дээр өгүүлсэн 10% -ийг нэмснээр 40% болж байна. Ийнхүү зар

сурталчилгаа явуулсны дүнд 10 орчим сая төгрөгийн цэвэр ашиг хэвийн дундаж

өсөлтөөс гадна нэмэгдэн орж байна. Дээр гаргасан цэвэр ашгийн өсөлтийн хэмжээг

зарцуулах зар сурталчилгааны зардал харьцуулхад :

90418198.1-41372000=49046198.1 ийм дүнтэй гарч байна.

III. Даатгалын зах зээлд нэвтрүүлэх шинэ ирээдүйтэй бүтээгдэхүүн үйлчилгээг

судалж нэвтрүүлэх тухай

Хүснэгт 19: Даатгалын шинэ үйлчилгээний орлогын таамаглал

Yзүүлэлтүүд хэмжих

нэгж 2000 он 2001 он 2002 он 2003 он 2004 он 2005 он 2006 он

18 нас хүртэлхи хүн амын тоо мян.хүн 1,112 1,128 1,144 1,160 1,176 1,193 1,209

Нас дэвшилт мян.хүн - 177 180 182 185 187 190

18 наснаас дээшхи хүн амын

тоо мян.хүн 1,261 1,438 1,618 1,800 1,985 2,172 2,362

Хорогдол мян.хүн - (206) (379) (487) (594) (698) (802)

Даатгуулах боломжит насны

хүн ам мян.хүн - 1,233 1,239 1,314 1,391 1,474 1,560

Төлбөрийн чадвараар сегментчилсэн нь:

Сайн мян.хүн 237 240 242 245 247 251 254


Дунд мян.хүн 1,291 1,272 1,287 1,371 1,458 1,550 1,644

Муу мян.хүн 845.0 849.2 853.4 857.7 862.0 866.3 870.6

Шинэ даатгалын үйлчилгээнд хамруулах зорилт

Амьдралын даатгал мян.хүн 0.5 0.8 1.2

Эрүүл мэндийн даатгал мян.хүн 0.5 0.7 1.0

Хадгаламжийн даатгал мян.хүн 0.5 0.6 0.8

Зээлийн барьцаа хөрөнгийн

даатгал мян.хүн 0.2 0.2

Автомашины даатгал мян.хүн 1.2 1.5

2.0

ДХ-ийн орлого сая

төгрөг 15,091.3 22,530.3 32,228.7

Дээрх маркетингийн өөрчлөлтийн дүнд “Монгол даатгал”ХХК-ний ашигт

ажиллагаанд дараах өөрчлөлт орно гэж үзлээ.

Хүснэгт Зардлын таамаглал, сая төгрөг

Yз үүл э л т үүд 2004 он 2005 он 2006 он

Үйлчилгээний өртөг 971.2 1,048.9 1,132.8

Үйл ажиллагааны зардал, үүнээс: 147.2 149.2 153.4

Удирдлагын 40.6 40.6 40.6

Маркетингийн 33.8 35.8 40.0

Элэгдлийн зардал 72.8 72.8 72.8

Нийт зардлын дүн 1,118.4 1,198.1 1,286.2

Ашгийн төсөв

Төлөвлөж буй тайлант жилийн эцэст ашгийн хуримтлал нь шаардлагатай хөрөнгө

оруулалтын хэрэгцээг хангахуйц түвшинд байх эсэхийг шинжлэх зорилгоор ашгийн

таамаглалыг орлого, үр дүнгийн тайлангийн загвараар хийлээ.

Хүснэгт 26: Орлогын тайлангийн төсөв

YЗYYЛЭЛТ 2004 он 2005 он 2006 он

Даатгалын орлого

Даатгалын хураамжийн нийт орлого 5,244.8 5,718.7 6,264.6

Давхар даатгалын хураамж 1,650.9 1,800.1 1,971.9

Буцаасан даатгалын хураамж 519.7 566.6 620.7

Даатгалын цэвэр орлого 3,074.2 3,352.0 3,672.0


Нөөцийн сангийн зардал 1,844.5 2,011.2 2,203.2

Цэвэр хураамжийн орлого 1,229.7 1,340.8 1,468.8

Үйлчилгээний өртөг 971.2 1,048.9 1,132.8

Нийт ашиг 258.5 291.9 336.0

Yйл ажиллагааны зардал: 147.2 149.2 153.4

Удирдлагын зардал 40.6 40.6 40.6

Маркетингийн зардал 33.8 35.8 40.0

Элэгдлийн зардал 72.8 72.8 72.8

Yйл ажиллагааны ашиг(алдагдал) 111.3 142.7 182.6

Yйл ажиллагааны бус орлого 500.0 500.0 500.0

Yйл ажиллагааны бус зардал 260.0 260.0 260.0

Татвар төлөхийн өмнөх ашиг(алдагдал) 351.3 382.7 422.6

Татварын зардал 115.5 128.1 144.0

Цэвэр ашиг /11-12/ 235.8 254.6 278.6

Дүгнэлт

Даатгалын үйлчилгээг өргөжүүлэхэд маркетингийн гүйцэтгэх үүрэг сэдвээр

дипломын төсөл бичихээр сонгож авсан нь даатгал нийгмийн ямар шаардлагын үүднээс

үүсэж бий болсон, Монгол улсад эдийн засгийн ямар байр суурин дээр хөгжиж ирсэнийг

товчхон судалж, даатгалын зах зээлийг хөгжүүлэхэд маркетингийн удирдлагын үйл

ажиллагааг Монголд хэрхэн хөгжүүлэх талаар Монгол даатгал компани дээр даатгалын

алба байгуулах замаар асуудлыг нарийвчлан авч үзлээ.

Хөгжингүй орнуудад даатгалыг санхүүгийн зах зээлд банкнаас дутуугүй үүрэг

гүйцэтгэдэг гэж үзэж, даатгалын механизмыг бүрдүүлэхэд төрийн зүгээс хуульд заасан

хэм хэмжээний дагуу нөлөөлдөг байна. Харин манай хүмүүсийн дунд санхүүгийн зах

зээлд банк л голлох үүрэгтэй мэтээр өрөөсгөл, ойлгож даатгалын тогтолцоог зах

зээлийн нөхцөлд тохирох шинж чанараар нь хөгжүүлэхэд анхаарал дутмаг байна. Зах

зээлийн нөхцөл дэх даатгалын тогтолцоог бүрэлдэн тогтоход тодорхой саад

бэрхшээлүүд байна.

Өнөөгийн даатгалын үйл ажиллагааны дутагдалтай тал

Хэзээ юунд өртөж, даатгуулсныхаа үр шимийг хүртэнэ гэж даатгуулах вэ гэсэн

яриа олны дунд байдаг. Үнэхээр ч тийм. Эд хөрөнгөө даатгуулсан хүн эхний жил

даатгууллаа , эрсдэлд өртөж тодорхой хэмжээний нөхөн төлбөр аваагүй тохиолдолд

хоѐр, гурав дахь жилээс урамшуулах буцааж олгох систем манайд алга. Ямар мөнгөө

буцааж авна гээд эд хөрөнгөө албаар сүйтгэлтэй нь биш, осолд оролтой нь биш, хэзээ


ч эргэж ирэхгүй мөнгөний төлөө хэн ч илүү зардал гаргахгүй шүү дээ. Даатгалын үйл

ажиллагаа эрхэлдэг компаниуд даатгуулагчаас цугларсан мөнгөөр сан бүрдүүлж,

түүнээсээ даатгуулагчдад хохирол гарсан тохиолдолд нөхөн төлбөр олгодог.

Хэрвээ хохирол гараагүй бол хэн ч хэн нэгний өмнөөс төлбөр хийгээд байх

сонирхол хэн хүнд төрөхгүй шүү дээ. Түүнээс гадна даатгуулагч нь нөхөн төлбөрөө

авахын тулд багагүй цаг хугацааг алддаг.

5-10 албан байгууллагын үүдийг татаж ийм хэмжээний тодорхойлолт хийлгэсний дараа

сая нэг нааштай хариу сонсоно. Иймэрхүү чирэгдэлтэй байдлаас шалтгаалан

даатгуулах сонирхол иргэдийн дунд бага байгаа бөгөөд даатгалын нэр хүндэд муугаар

нөлөөлж байна. Үүнд компаниуд өөр дээрээ үнэлгээний багтай байж тэр нь зөв үнэлэлт

дүгнэлт гаргах, даатгуулагчдаа чирэгдүүлэлгүй, түргэн шуурхай үйлчлэх,

үйлчлүүлэгчдээ сэтгэл хангалуун байлгахад анхаарах цаг болжээ.

Нэгэнт даатгуулсан нь үнэн, өгөх нь тодорхойгоос хойш маш түргэн хугацаанд

шийдэх нь даатгалын ач холбогдлыг өргөх нь зүйн хэрэг. Түүнчлэн даатгалын үйл

ажиллагаа эрхэлж буй компанийг дагалдаж банк, банк бус санхүүгийн байгууллага

байгуулагддаг нь даатгуулагчаас цугларсан мөнгийг угаах нэг хэлбэр гэж ойлгож болно.

Энэ нь мэдээжийн хэрэг мөнгө өсгөх, эргэлдүүлэх гэсэн сонирхлын үүднээс эзэндээ

хүрэхгүй байх гол шалтгаан болдог нь хэн бүхний нүдний өмнө болж буй үйл явц юм.

Монголын даатгалын хувь хэмжээг ДНБ-тэй харьцуулбал 0.5 хувьтай тэнцэх тоо гарч

байна. Гадаадын хөгжингүй орнуудад арав ба түүнээс дээш хувьтай байдаг аж. Энэ нь

даатгалын ач холбогдлыг маш сайн ойлгосонтой холбоотой бөгөөд тогтолцоо нь зөв

голдирлоор явж буйг харуулж байгаа хэрэг.

Олон жилийн турш дан ганц улсын өмчийг улсын хөрөнгөөр даатгаж байсан нь

даатгал хувь хүн, бизнесийн нэгж байгууллагын нэн тэргүүний зайлшгүй хэрэгцээ

болоход сөргөөр нөлөөлснөөс өнөөдөр өмчийн бүх хэлбэрийн аж ахуйн ихэнх нэгж

байгууллага, иргэд даатгалын үр шимийг тэр бүр мэдэрч, учирсан хохирлоо даатгалын

байгууллагаар нөхөн төлүүлэх боломжийг тэр бүр ашиглаж чадахгүй, түүнийг өөрсдөө

нуруун дээрээ үүрч байгаа явдал үзэгдсээр байна.

Иймд энэ байдлыг анхаарч даатгалын бизнесийн байгууллага иргэд хэн боловч

болзошгүй хохирлоос зайлсхийж, амьдралын нэгэн зайлшгүй хэрэгцээ болгож хувиргах

нь чухал байна.

Даатгалын үйл ажиллагаа нь гэрээ хэлцэл дээр тогтож байдаг учраас гэрээ

хэлцлийн тухай хууль тогтоомж нэн тэргүүн үгүйлэгддэг. Манай улсад даатгалын


цөөхөн хэдэн төрөл байхад зах зээлийн орнуудад хохирол аюул учирч болохоор бүхий л

тохиолдлыг хамарч даатгалын үйл ажиллагаа явуулж байна.

Жишээ нь : Хөгжингүй орнуудад байдаг даатгалын төрөл бол мэргэжлийн үйл

ажиллагааны хариуцлагын төрөл юм. Өндөр хөгжил бүхий орнуудад машин жолооддог

хүн машинаа заавал даатгахаас өмнө өөрөө хүний машиныг гэмтээж төлбөр төлөхөд

хүрвэл даатгалын байгууллагаас уг төлбөрийг авах нөхцөлтэйгээр даатгуулдаг байна.

Одоо манай амьдралд хувийн даатгалын компаниудыг дэмжих, тэдгээрийн

хооронд шударга өрсөлдөөнийг бий болгож даатгалын хөгжилд зоримог алхам хийхийг

амьдрал шаардаж байна. Хүн амын нийгмийн хамгаалалыг дээшлүүлэх чиглэлээр улс

орноо зах зээлд шилжих, Монголыг дэлхийн эдийн засгийн тогтворжилтыг хангах,

өрсөлдөх чадварыг дээшлүүлэхэд дараах арга хэмжээнүүд тэргүүн ээлжинд даатгалын

салбарын хөгжиллд зориулж , эх орны даатгалын практикт хэрэгжүүлэх хэрэгтэй байна.

1997 онд Манай орны даатгалын хөгжлийн түүхэнд тэмдэглүүштэй чухал үйл

явдал болсон нь “ Даатгалын тухай хууль ” батлагдаж гарсан явдал юм. Энэхүү хуулийн

зорилт нь Монгол улсын нутаг дэвсгэр дээр даатгалын үйл ажиллагаа явуулах эрх зүйн

үндсийг тодорхойлж даатгалын компани болон иргэд хуулийн этгээдийн хоорондын

харилцааг зохицуулах, төрөөс даатгалын үйл ажиллагаанд хяналт тавих зарчмийг

тогтооход оршино. Уг даатгалын хууль нь 5 бүлэг 24 зүйлтэй. Даатгалын хуулинд

даатгалтай холбоо бүхий гол гол асуудлын нийтлэг үндэслэл, даатгалын үйл

ажиллагаанд тавих хяналтыг, даатгалтай холбоо бүхий бусад асуудлуудыг хөндөж

тавьсан байна.

Даатгалын хууль бий болсноор даатгалтай холбоо бүхий бусад хууль эрхийн

актуудыг боловсруулах үндсэн баримт болохоос гадна даатгалын үйл ажиллагаанд

оролцогчдын эрх ашгийг хамгаалах, арга хэмжээг явуулах урьдчилсан нөхцөл болох

төдийгүй янз бүрийн өмчийн хүрээнд бий болох даатгалын байгууллагын үр дүнтэй

ажиллуулах боломж бүрдлээ.

Даатгалын үйл ажиллагаа зохицуулах хуулиа боловсруулж баталсны дараа

өөрийн орны өвөрмөц онцлогийг тооцож гаргасан эдийн засгийн шилжилтийн үед хүн

амын нийгмийн хамгааллын хэрэгцээ зорилгыг хангах, хүн амын сонирхол, эрх ашгийг

хамгаалж чадахуйц Монголын даатгалын зах зээлийн аргачлалыг боловсруулах,

ыдаатгалын нэр төрлийг олшруулах шаардлага тавигдаж байна. Үүнд : Зах зээлийн

эдийн засгийн нөхцөлд хувийн банк, хувийн эмч, эмнэлгийн ажилтан нар гарч ирнэ.

Тухайлбал : Эмчийн мэргэжлийн хариуцлагын даатгал, банкнаас зээл авагчийн

хариуцлагын даатгал, банкны хариуцлагын даатгал гэх мэт.


Байгаль орчныг хамгаалах асуудал дэлхий дахинаар чухалаар тавигдаж байгаа

өнөө үед хүрээлэн байгаа орчноо бохирдуулах ажлаа бид багагүй хийж байна.

Байгалийн унаган төрх алдагдахад хүрч байгаа жишээ олныг дурдаж болно. Гэтэл

өнөөдөр хөгжилтэй орнуудад агаар, ус, хөрсний бохирдлын асуудлыг үндсэндээ шийдэж

чадлаа. Үүнийг хэргэжүүлэх гол арга зам нь байгаль хамгаалах маш хатуу хууль, түүний

чанд хэрэгжилтээс гадна даатгалын үйл ажиллагааг явуулдаг байна. Жишээ нь :

Хүрээлэн байгаа орчны бохирдлоос хамгаалах хариуцлагын даатгал гэх мэт.

Хөгжилтэй орнуудад элдэв хорт утаагаар агаарыг бохирдуулж байгаа том, том

үйлдвэрийн газрууд, гол мөрнийг бохирдуулсан бизнесийн нэгжүүдэд хүлээлгэх

хариуцлага нь асар өндөр байдаг байна.

Өнөөгийн нөхцөлд гадаад, дотоод худалдаанд оролцогчдын тоо олширч, гэрээ

контракт олноор байгуулагдах болсонтой холбогдуулан гэрээ хэлцлийн даатгал бий

болох нь зүйтэй юм. Ер нь даатгалын үйл ажиллагаа эрхлэнэ гэдэг нь хохирол гарвал

нөхнө гэдэг амлалттайгаар даатгуулагчидтай хэлэлцээр хийж тохиролцсоны үндсэн

дээр даатгуулагчдаас хураамж авч сан бүрдүүлэн, уг сангаас даатгалтай объектод

учирсан хохирлыг нөхөн төлүүлэхийг хэлнэ. Ийм учраас даатгалын үйл ажиллагаа нь

эрхлэх зөвшөөрлийн механизм, даатгалын компанийн дүрмийн сангийн хэмжээ, байвал

зохих нөөц сан зэргийг нарийвчлан хуульчлан тогтоох хэрэгтэй байдаг.

Шилжилтийн эгзэгтэй үед хуулийн цоорхойг ашиглан хохирол нөхөх ямар ч нөөц

хөрөнгөгүй газар даатгалын гэрээгээр мөнгө цуглуулаад хохиролыг нөхөн төлөхгүйгээр

алга болохыг үгүй гэх газаргүй. Иймд энэ байдлыг гаргуулахгүйн тулд анхааралтай

ажиллах хэрэгтэй. Хэрвээ даатгалын байгууллага нь амлалтаа биелүүлдэг, үүний тулд

нөөц сан бүрдүүлэх түүнийг арвижуулах, нийгэм, хүн амд учирч болзошгүй хохиролыг

нөхөн төлөх , хохиролоос урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээг цаг тухайд нь авч чаддаг

байвал даатгалын нэр хүнд олон түмний дунд өсөж, даатгалын үйл ажиллагаа өргөжих

болно.

Зах зээл өндөр хөгжсөн хөгжингүй орнуудын туршлагаас үзэхэд хүмүүсийн

амьдрал бизнесийн нэгжийн үйл ажиллагааг даатгалгүйгээр төсөөлж боломгүй тийм

түвшинд хүртэл өндөр хөгжжээ.

Нийгмийн хөгжлийн явцад хувь хүн болон бизнесийн нэгжийн амьдралд учирч

болох эрсдэл нь зөвхөн өөрт нь төдийгүй бусад бизнесийн салбарт хүчтэй нөлөөлдөг

байна. Ийм учраас хохиролоос урьдчилан сэргийлэх, гарсан хохиролыг багасгах замаар

бизнесийн хэвийн үйл ажиллагааг хангахын тулд даатгалын хамгаалалт зайлшгүй

шаардлагатай.


Уг сэдвийг сонгон диплотын төсөл бичих явцад доорх зүйлүүдийг даатгалын

компаниуд үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх нь зүйтэй гэж үзэж байна.

Үүнд:

1. Даатгалын гэсэн онцлог бүхий зар сурталчилгааг үйл ажиллагаандаа нэвтрүүлэх

2. Шинэ зар сурталчилгаануудын арга хэрэгслүүдийг нэвтрүүлэх/интернет буюу

электрон худалдаа/

3. Даатгалын компаниудын хооронд компьютерийн программ сүлжээг ашиглан

маркетингийн мэдээлэл судалгааны нэгдсэн сүлжээнд орох

4. Компьютерийн мэдээлэл судалгааг боловсронгуй болгож түүнийг өргөн ашиглах

5. Салбарын хэмжээний нэгдсэн сан буюу баазтай болох

6. Дотоод гадаадын даатгалын зах зээлд гүнзгий нэвтэрч даатгалын асуудлаа

өргөжүүлэх зорилтыг даатгалын компаниуд өмнөө тавьж ажиллах

7. Даатгалын үйлчилгээний чанарыг системийн бүх түвшинд сайжруулах/Үйлчилгээг

шуурхай ,чанартай,найдвартай байх зарчимд үхдэслэх/

Даатгалын ямар үнэлгээ, хураамжийн тариф олон даатгуулагчдын сэтгэлд

нийцэж,ханамж өгөх улмаар даатгалд хамрагдах хүрээг тэлэх боломжуудыг судлах

Эцэст нь дүгнэж хэлэхэд даатгалын салбар хөгжлийнхээ шатанд явж байгаа өнөө

үед төр засгийн дэмжлэг болон даатгалын компаниудын өөрсдийн идэвхитэй үйл

ажиллагаа өндөр ач холбогдолтой.Иймээс даатгалын байгууллагуудын зүгээс

маркетингийн үйл ажиллагааг идэвхитэй явуулсанаар салбарынхаа хөгжилд бодит хувь

нэмэр оруулах болно.


Хавсралт

Д/

д

Нэр Байгуулагдсан он

Нийт хөрөнгө

Дүрмийн сан

Ажиллагсад Нийт

Төвд Салбарт

1 Монгол даатгал 11/24/1934 7825.4 1036.7 33 240 273

2 Түшиг даатгал 1991 286.2 100.0 6 22 28

3 Д энд Б даатгал 7/16/97 470.1 102.0 3 - 3

4 МИ энд Р

даатгал

8/15/97 386.5 100.0 3 - 3

5 Бодь даатгал 2/2/96 447.1 100.3 12 2 14

6 УБ даатгал 2/2/96 379.0 147.7 8 4 12

7 Ард даатгал 3/1/94 518.2 104.4 5 - 5

8 Торгон зам

даатгал

7/17/96 295.8 100.0 9 2 11

9 Эрэл даатгал 3/12/99 751.3 400.0 9 1 10


10 Стюардеса

сара даатгал

6/10/00 127.0 127.0 2 - 2

11 Монголын

үндсэний

даатгал

6/25/00 87.0 101.5 2 - 2

12 Бат даатгал 4/25/01 139.3 111.0 5 - 5

13 чин үйлс

даатгал

8/31/01 154.1 100.2 4 18 22

14 Номин даатгал 2/19/02 95.3 100.0 7 11 18

15 Улаанбаатар

даатгал

6/24/02 120.6 100.0 6 - 6

16 Транс

иншуренс

даатгал

6/24/02 123.5 100.0 4 - 4

17 Монгол буухиа

даатгал

4/29/03 - 100.0 2 - 2

18 Жонон даатгал 4/29/03 - 100.0 4 - 4

НИЙТ ДҮН 12206.5 3130.8 124 300 424

Ашигласан материал

1. Даатгалын тухай хууль 1997 он

2. Даатгалын хяналтын албаны статистик судалгаа 2001он

3. Монгол даатгал компаний статистик судалгаа

4. Эдийн засгийн боловсрол холбоо

Эдийн засгийн онол практик ¹4 2001он

Г.Батбаяр “Даатгалын менежмент”

5. Г.Балж

“Эрсдэл ба даатгал” 2002он

Риск рискийн менежìåíò áà äààòãàë 1997îí

6. Ä.Áîëäáààòàð, Ö. Ìîëîì

“Äààòãàë” 2000îí

7. ß.Îòãîíñ¿ðýí

“¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã”

8. Á. Áàëæìàà


“Ìàðêåòèíãèéí ñóäàëãàà”

9. Ìîíãîë äààòãàë êîìïàíèéí ñèñòåìèéí õýìæýýãýýð äààòãàë õèéõ åðºíõèé çààâàð

10. Mark R.Green Jammes S6 Trieschmant Risk insurance

11. Çóóíû ìýäýý ñîíèí

12. Ì.Õàñáààòàð

“Áèçíåñ òºëºâëºãºº”

13. Ä.Ñàðàíòóÿà

“¯éë÷èëãýýíèé ìàðêåòèíã”

14. Ë. Áàÿðäàëàé

“Áèçíåñèéí ìàðêåòèíã”

15. Äààòãàëûí õÿíàëòûí àëáà

“Äààòãàëûí çàõ çýýë 2003”

Èíòåðíåòýýñ àâñàí ìýäýýëëèéí õàÿãóóä:

1) http://www.insurancewindow.net

2) http://www.re-world.com

3) http://www.Lloydsoflondon.com

4) http://www.reactionsnet.com

5) http://www. Insurance.com


http://www.re-world.com/

http://www.lloydsoflondon.com/

http://www.reactionsnet.com/

daatgaliin vilchilgeeg urgujvleh

Documents

0 life

life 14

life

life 7

life 16

life 5

life 4

life 3