1

DACHY

Rodzaj konstrukcji dachu określa projektant, zaleŜy ona bowiem od wielu czynników :− od przewidywanej funkcji poddasza (uŜytkowe czy nie), − od kąta nachylenia połaci dachu, − od projektowanego pokrycia (dachówka, papa, blacha), − od obciąŜeń działających na dach (obciąŜenie wiatrem, śniegiem), − od cięŜaru pokrycia i elementów więźby − od cięŜaru materiałów, którymi wykańcza się poddasze.

Wznoszone na małych domach konstrukcje dachów (więźby dachowe) są najczęściej drewniane. Do najpopularniejszych nale Ŝą dachy z wi ązarami krokwiowymi, jętkowymi i ptatwiowo-kleszczowymi . Coraz częściej zamiast tradycyjnej materiałochłonnej więźby wykonuje się oszczędniejsze wiązary dachowe z desek łączone na gwoździe (rzadziej na śruby) - nie wykonuje się pracochłonnych połączeń ciesielskich. Elementy wiązarów prefabrykowanych łączy się płytkami gwoździowanymi lub łącznikami mocowanymi na gwoździe.

JAKA KONSTRUKCJA

Więźbę moŜna wykona ć z drewna przycinanego na budowie lub zamówionego na wymiar w wytwórni . MoŜna teŜ zlecić przygotowanie gotowych elementów więźby, na przykład wiązarów dachowych. Takie rozwiązanie najlepiej sprawdza się na dachach o prostym kształcie, na które potrzeba duŜo takich samych elementów. Więźbę gotow ąmontuje si ę łatwiej i szybciej ni Ŝ tradycyjn ą. Ma ona teŜ lepszą jakość - elementy sądokładniej przycięte, zaimpregnowane i połączone.

WIĘŹBA GOTOWA LUB WYKONYWANA NA BUDOWIE

2

W domach jednorodzinnych konstrukcj ę nośną dachu najcz ęściej wykonuje si ę z drewna sosnowego . Bardzo waŜna jest jego jakość, poniewaŜ od niej zaleŜy trwałośćkonstrukcji. Drewno powinno być:

− wytrzymałe - klasy minimum C - 34. Liczba oznacza minimalną wytrzymałośćdrewna na zginanie (im większa liczba, tym drewno jest bardziej wytrzymałe);

− suche - powinno mieć wilgotność nie większą niŜ 18%, dlatego najlepiej, jeśli jest suszone komorowo. Przy odbiorze drewna warto poprosić, aby w naszej obecności sprzedawca zmierzył jego wilgotność;

− bez wad - nie moŜe mieć wypadających sęków czy pęknięć, poniewaŜzmniejszają jego wytrzymałość.

Stosuje si ę go w dachach spadzistych , o kacie nachylenia połaci 35-67°, gdy rozstaw ścian zewnętrznych budynku wynosi 5-12 m, a długość krokwi jest większa niŜ 4,5 m. Jego podstawowymi elementami są krokwie połączone w kalenicy i oparte na murłatach ułoŜonych na wień-cu ścian zewnętrznych oraz poziome jętki usztywniające krokwie. Jętki najcz ęściej umieszcza si ę w 2/3 długo ści krokwi, licz ąc od ich dolnego podparcia . JeŜeli poddasze jest uŜytkowe, to jętki wykorzystuje się jako belki stropu nad pomieszczeniami poddasza. Dlatego powinny się znajdować na wysokości nie mniejszej niŜ 2,20 m od przewidywanego poziomu posadzki. Przy rozpiętościach dachu większych niŜ 7,5 m, gdy jętki są zbyt długie (powyŜej 3,5 m), podpiera się je jedna lub dwiema płatwiami opartymi na słupach. WzdłuŜ dachu powstają w ten sposób aŜurowe ściany -konstrukcje składające się ze słupów i płatwi, na których oparte są jętki, oraz mieczy podpierających dodatkowo płatwie. Elementami usztywniaj ącymi konstrukcj ę więźby w kierunku przeciwnym do j ętek są wiatrownice . Zwykle są to deski, które przybija się od spodu krokwi - poniŜej lub powyŜej jętki. JeŜeli na dachu będzie wykonywane sztywne poszycie: deskowanie lub płyty drewno-pochodne (na przykład pod pokrycia z papy, dachówek bitumicznych lub łupka naturalnego), to usztywni ono dach, więc po jego wykonaniu wiatrownice moŜ-na usunąć. Funkcję wiatrownic mogą pełnić stalowe taśmy. Montuje się je od góry krokwi, dzięki temu nie przeszkadzają w dalszych pracach wykończeniowych na poddaszu.

DREWNO NA DACH

DACHY O KONSTRUKCJI J ĘTKOWEJ

Prefabrykowane wi ązary stosuje się najczęściej na domach z poddaszem nieuŜytkowym. Wykonuje si ę je z desek . Wiązary są mniej materiałochłonne niŜtradycyjne więźby, które wykonuje się z bali i belek. Elementami wiązara są:

− pas dolny , pracujący na zginanie i rozciąganie (moŜe on jednocześnie pełnićfunkcję belki stropu),

− pas górny , pracujący na zginanie i ściskanie, na którym układa się pokrycie, − krzyŜulce pionowe (słupki) i ukośne, łączące pas dolny i górny wiazara.

Elementy wiązara schodzą się w węźle i są połączone płytkami gwoździowanymi lub za pomocą łączników mocowanych na gwoździe. Dzięki temu nie trzeba wykonywaćpołączeń ciesielskich.

DACHY Z WIĄZARÓW

− klasa drewna , z jakiego naleŜy wykonać konstrukcję dachu− wymiary elementów wi ęźby, ich przekroje i długo ści ;− sposób łączenia elementów,− ilo ść drewna potrzebnego na konstrukcj ę dachu w m3 (zestawienie materiałów)

Bardzo rzadko jest dołanczane do projektu . Najlepiej, aby projektant zrobiłzestawienie wszystkich elementów więźby z wymiarami. Na podstawie takiego wykazu moŜna zamówić drewno przycięte na wymiar, a jeśli drewno będzie cięte na budowie, zestawienie ułatwi pracę wykonawcy.

Rysunki detali . Dobrze, jeśli projektant przygotuje nam rysunki połączeń, zwłaszcza jeŜeli do ich wykonania uŜywa się płytek stalowych lub nakładek ze sklejki. Wtedy na rysunkach powinny się znaleźć wymiary nakładek lub płytek oraz liczba gwoździ potrzebnych w danym potoczeniu i sposób ich rozmieszczenia.

ZAWARTOŚĆ PROJEKTU KONSTRUKCYJNEGO

3

Elementy dachów : a) czterospadowego, b) ze ścianą szczytową, c) z półszczytem

Przykłady form dachów o połaciach krzywoliniowych: a) stoŜkowy, b) baniasty, c) cebulasty, d) kopulasty, e) walcowy, f)

konoidalny

4

5

6

7

8

9

Przykład wiązara: a) jednowieszakowego, b) dwuwieszakowego zwykłego

Przykład wiązarów dachowych jednospadkowych: a) krokwiowo-zastrzałowy o małym nachyleniu, b) płatwiowo-kleszczowy o małym nachyleniu, c) płatwiowo-kleszczowy o

duŜym nachyleniu, d) wieszakowy o duŜym nachyleniu

10

Przykład konstrukcji unowocześnionego pełnego wiązara płatwiowo-kleszczowego

11

12

Wiązary kratownicowe z drewna, których elementy połączone są w węzłach: na gwoździe, b) na płytki zębate

13

Dźwigary z drewna: a) deskowy ze ścianką pełną, gwoździowany, b) klejony z warstw desek

14

15

Widok konstrukcji hali stalowej ramowej

Przykłady form przekryć dachowych z drewna klejonego o konstrukcji: a) rusztowej, b) ramowej, c) łukowej, d) wspornikowej

16

17

18

Dach płaski prefabrykowany z płyt Ŝebrowych na kratownicach samostatecznych w hali szkieletowej jednonawowej

19