8-3-2017

1

‘Pluis niet Pluis’Blessurepreventie in de atletiekJohn IJzerman

Atletiek unie

Lopen

Springen

Werpen

Atletiek

Atletiek unie

Kenmerken Blessures atletiek

• Zijn vaak chronisch• Zijn moeilijk te behandelen• Hoge kans hernieuwde blessure• Door vele factoren bepaald• Meestal door onvoldoende herstel

belastbaarheid• Vaak subtiel begin

• Al geringe pijn verstoort sportbeweging

Atletiek unie

Epidemiologie; beperkt voor baanatletiek

4

Edouard & Alonso 2013

AchillespeesHamstring strainKnie(schijf)RugStressfractuurSchouder elleboog

8-3-2017

2

Atletiek unie

Hardloopblessures in de tijd

Percentages Middelkoop (2005) n=725

1-jaar prevalentie 54.8

Medisch behandeld 40.6

Response 48.3

Heup/lies 9.8

Dijbeen 12.3

Knie 30.7

Onderbeen 19.6

Enkel 8.3

Voet 14.6

Tenen 5.3

IJzerman en van Galen (1987)

n= 664 (360)1

56.0

62.2

48.1

6.3 (5.0)

13.2 (11.9)

20.0 (17.8)

31.2 (51.4)

9.1 (0.8)

6.9 (8.1)

1.2 (1.7)

1) Aandeel surmenageletsels

Atletiek unie

Probleemstelling

1. Aantal atletiekblessures neemt niet echt af

2. Nogal eens leiden blessures tot een jarenlange verminderde belastbaarheid

3. Systematische preventie vindt te weinig plaats

4. Is de belastbaarheid hedendaagse jeugd verminderd?

Atletiek unie

1. Welke blessures komt u het vaakste tegen?

2. Wat is de oorzaak?3. Welke trainingsvormen zijn vaak

erg belastend?4. Hoe weet u voor wat voor deel

die oefenvormen medebepalend zijn voor de prestatie?

5. Meet u dat ?

Blessures in Atletiek: introspectie

RTLZ 2014

Atletiek unie

Knelpunten preventie

• Therapie maakt nogal eens onderdeel uit van een ‘verdienmodel’.• Effect therapie wordt overschat; lang behandeltraject vergroot de

kans op een natuurlijkherstel; dankzij of ondanks de therapie• Anderzijds wordt preventie matig beloond.• Achteraf is het lastig om aan te tonen dat preventie de reden was

van het wegblijven van een blessure.

• Preventie vereist een andere attitude, zowel van hulpverlener als van de atleet

8

8-3-2017

3

Atletiek unie

‘Training-Injury Prevention Paradox’

There is dogma that higher training load causes higher injury rates. However, there is also evidence that training has a protective effect against injury.

9

Gabbett 2015

Verhouding acute en chronische trainingsbelasting speelt een rol.Dit is de discrepantie tussen mate van toename van de actuele trainingsbelasting i.v.t. de belastbaarheid van de atleet.

Speelt dit niet bij onze jeugdatleten (te veel techniek-, te weinig basistraining)?

Atletiek unie

Hoe pakken we het aan ?

1. Meer aandacht voor preventie; - Secundaire preventie- Primaire preventie

2. Grotere rol van de trainer

naast het geven van training

D'Souza Br J Sp Med 1994; 28(3)

Als blessures optreden heeft preventie gefaald!

Atletiek unie

Blessurepreventie; secundair

Secundaire preventie ; voorkomen chroniciteit van een klacht door het op tijd nemen van adequate maatregelen.- Vaak terrein sportarts en fysiotherapeut- Trainer heeft hier ook een belangrijke rol; op tijd herkennen

van risicovolle letsels

Klacht ?Medisch circuit?

Aangepast trainingsschema?

Atletiek unie

Trainer is eerste aanspreekpunt

• Stimuleer spontane meldingen!

• Kijk ook goed naar gestoord bewegingspatroon

• Benader atleten actief bij twijfel.

• Gestoord bewegingspatroon als basis.

• In begin vaak zeer subtiel(observatie )

• Informatie over de atleet is essentieel (communicatie )

Kijk goed

8-3-2017

4

Atletiek unie

1992 partijtje voetbal op school; enkelverzwikking

2002 verstapt met veldloop; strain hamstring 2003 gladde

baan in winter; strain kuitspier

2007 te snelle training groep; ruptuurtje achillespees

Event Cascade

Voorgeschiedenis van de atleet is van belang

Atletiek unie

Periode waar de coach vaak alleen komt te staan

Zorg in deze periode dat u een goede sportmedische back-up heeft.

Atletiek unie

‘Pluis versus niet pluis’

‘Niet pluis’ gevoel is een vermoeden dat de klacht of blessure grotere consequenties kan hebben dan dat op het eerste gezicht lijkt.

15

1. Ervaring als trainer 2. Kennis over atletiekblessures3. Kennis over de specifieke atleet4. Kennis over juiste bewegingspatronen5. Goede contacten (para)medici

Mede bepalende factoren

Atletiek unie

Wat voor letsels erger ?

Spier

Pees

Bot

8-3-2017

5

Atletiek unie

Weefseleigenschappen en risico

Kenmerken Belast- baarheid Acuut

Belast- baarheid Chronisch

Overbelasting Sporthervatting & recidiefrisico

Spier elastisch crosslinks afh. vezeltype goed doorbloed

MATIG GOED Acute (excentrische) bewegingen

Goede regeneratie Weinig fibrose

Pees Stug Veel collageen Matig doorbloed

GOED MATIG Eenzijdige (cyclische) bewegingen

Matige regeneratie Fibrosering Hoog recidief

Gewricht Beweegt<fysiologische grenzen. Individuele verschillen.

MATIG GOED Acute bewegingen >fysiologische grens

Afhankelijk reststabiliteit en ROM

Bot Stug-elastisch Wisselende dichtheid

GOED GOED Forse krachten (shear,compressie) Metabole belasting

Goed herstel Gering recidief

Zenuw Kwetsbaar bij rek en druk MATIG MATIG Abnormale rek, druk. fibrosevorming

Slecht herstel Gering recidief, afhankelijk fibrosering

Atletiek unie

Wat is o.a. niet pluis?

1. Pijn bij opstaan (peesaandoeningen en kraakbeen )

2. Nachtelijke pijn (stressreacties bot, gewrichtsletsels)

3. Pijn in de lies- of bilregio (inknelling heupgewricht, kraakbeen)

4. Pijn onderrug bij springen en/of landen (wervelgewricht/discus)

5. Drukpijn op voorzijde scheenbeen (stressfractuur)

6. Pijn op groeikernen bij jeugd (hiel, knie, bekkenregio)

7. Gevoel van doorzakken knie of enkel (kraakbeen of bandletsel gewricht)

8. Pijn voetrug bij druk en hinken (stressfractuur naviculare)

9. Pijn grote teengewricht (kraakbeenletsel, stress sesambotjes)

10. Onbegrepen stijfheid spier (hamstring, rectus femoris, kuit)

18

Atletiek unie

PIJN

SPIERSTIJFHEID (bij normale training)

OCHTENDKLACHTEN (pijn, stijfheid)

STOP !

Locatie?-> pees, gewricht, spier, bot, zenuw.

Zorg voor adequate verwijzing voor een juiste diagno se.Pas het trainingsschema aan!

In het kort

Atletiek unie

Veel voorkomende blessures

� Rugklachten� Knieschijfklachten� Scheenbeenklachten� Achillespees/hielklachten� Voetklachten � Enkelverzwikking� Spierletsel (hamstring)

8-3-2017

6

Atletiek unie

Blessurepreventie; primair

Primaire preventie; voorkomen van klachten vanuit de kennis van oorzakelijke factoren (belasting specifieke discipline)

Inschatten van de ratio belasting/belastbaarheid (BBR)- Grotere rol van de trainer nodig (analogie Amerikaans model

coach?)

Belemmerende factoren; o.a. 1.Leeftijd atleet; communicatie, signaleren van voortekenen

blessure, onervaren met blessures2.Groepsgrootte en daar mee verband houdend;3.Aanleren van juiste techniek bij basis oefenvormen, zoals

hordenspringen, hinken en loopsprongen4. Inschatten belastbaarheid atleet door trainer

Atletiek unie

Belasting & Belastbaarheid

BelastingSom van alle, interne en externe, prikkels die op het lichaam inwerken en tot een verstoring van de homeostase (biologische evenwicht) kunnen leiden.BelastbaarheidWeerstand die het lichaam kan opwerpen tegen de verstoring van de homeostase en de mate (snelheid en grootte) van herstelprocessen bij eenmaal opgetreden verstoring.

U moet dus weten wat de impact is van de diverse disciplines en wat de atleet verder aan activiteiten doet.Daarnaast is kennis van de fysieke gesteldheid van de atleet essentieel.

Atletiek unie

Belastbaarheid is dynamisch niet statisch!

23

What seemed to be more strongly related to the likelihood of overuse injury was not the athletics load per se, but, rather, the load applied in situations when the athlete’s body was in need of rest. Timka et al 2015

Belasting acceptabelBelastbaarheid momentaan verlaagd

Atletiek unie

Belastbaarheid en geschiktheid

Belastbaarheid is groter voor bepaalde discipline naarmate men de meest geschikte fysieke kenmerken heeft voor die discipline; iets waarvoor je het meest geschikt (=bezit van taakgerichte eigenschappen) bent, gaat je goed af met een kleiner risico op overbelasting.

8-3-2017

7

Atletiek unie

Opvallende belastende momenten?

1. Afwijkingen uit het sagittale vlak;2. Torsie tussen segmenten (gewrichten);3. Ongunstige verhouding absorptie/propulsie;

4. Zwaartepunt achter steunpunt5. Hoge landingsimpact

Atletiek unie

Belasting sport ?

26

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE O

ENKEL O

VOET O

O

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE O

ENKEL O

VOET O

O

HOOGSPRINGEN HORDEN

‘Normaal’ is vergelijkbaar met de ‘gemiddelde fysieke activiteiten’ in de sport.

Atletiek unie

Hoogspringen is geen lichte activiteit

NTVG 8/2017

Een 15-jarige jongen komt op de SEH met een niet-belastbare, pijnlijke linker knie na hoogspringen. De pijn zit met name rond de patella en de tuberositas tibiae. De knie is dik en gestrekt heffen van de knie is onmogelijk

Atletiek unie

Verminderde belastbaarheid?

Mogelijk

Waarschijnlijk

Onwaarschijnlijk

8-3-2017

8

Atletiek unie

1 2 3 4 5

Atletiek unie

Zegmaaryes.nl

6 7

Atletiek unie

8 9 10

beperkt excessief

Atletiek unie

11 12 13 14

8-3-2017

9

Atletiek unie

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE

ENKEL

VOET O

O

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE

ENKEL

VOET O

O

Belastbaarheid atleet minder goed

ONDERRUG X

HEUP X

KNIE X

ENKEL X

VOET X

Belastbaarheid atleet minder goed

ONDERRUG X

HEUP X

KNIE X

ENKEL X

VOET X

Atleet A

Atleet B

Als je nu eens belasting en belastbaarheid combineert?

Atletiek unie

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE

ENKEL

VOET O

O

Belasting sport normaal zwaar

ONDERRUG O

HEUP O

KNIE

ENKEL

VOET O

O

Belastbaarheid atleet minder goed

ONDERRUG X

HEUP X

KNIE X

ENKEL X

VOET X

Belastbaarheid atleet minder goed

ONDERRUG X

HEUP X

KNIE X

ENKEL X

VOET X

Goede match belasting en belastbaarheid

Mismatch op kniegewricht

Doe deze exercitie eens thuis voor een aantal atlete n

Atleet A

Atleet B

Atletiek unie

Rol van de trainer; hoe nu verder ?

Atletiek unie

Intake door de trainer in het kader van blessurepreventie ‘risc assessment’

Huiswerk !

Analyseer eens de belastende momenten van een atletiekonderdeel aan hand van eigen ervaring en die van collega’s en van data uit de literatuur.

8-3-2017

10

Atletiek unie

Intake Procedure Trainer: Vragenlijst

Korte vragenlijst; bijvoorbeeld,1. Naam, leeftijd, geslacht, huisarts,

sportarts, fysiotherapeut

2. Sportverleden3. Blessures

4. Gezondheid5. Voeding:6. Slapen:

7. Studie (‘social media’!) en reizen

Atletiek unie

Intake ProcedureTrainer: Bouw

Lichaamsbouw: lengte, breedte bekken, gewicht, somatotype?

Past atleet in jouw ideaalbeeld voor de discipline?

Statiek: X-benen, O-benen, platvoeten, kromme of bolle rug, scheefstand ?

Atletiek unie

Intake Procedure Trainer: Functie

Functie: heup, knie en rug

a. Beperkte flexie heup in ruglig (N=110 gr)b. Beperkte rotatie heup (m.n. binnenwaarts

N =45 gr)c. En/of ook afwijking heup naar buiten bij

flexie.d. Beperkte beenheffing in ruglig (N > 80 gr)

Hamstrings!e. In stand overstrekte knieën (meisjes)f. Li-Re verschillen?

Atletiek unie

Intake Procedure Trainer: Basiseigenschappen

SMBE: snelheid, kracht, uithouding, lenigheid, ritme/coördinatie

Explosief versus ‘duuraanleg’?Simpele vertesprongstand geeft al informatie

Correlatie

AB junioren M gem. 2,24 cm (sd 0,24)clubniveau V gem. 1,98 cm (sd 0,20)

STAND VER Man n=78 Vrouw n=51

30m st start -0,574 -0,636

30m vl start -0,691 -0,598

SJ 0,719 0,727

CMJa 0,746 0,771

sig. < 0,01

8-3-2017

11

Atletiek unie

Samenvattend

41

VOORGESCHIEDENIS-Sociaal / Gezondheid

BOUW & FUNCTIE

BELASTBAARHEIDSPROFIEL SPORTBELASTING

MISMATCH ?

spierfunctietypologie

Pas het trainingsschema (definitief) aan; turnaroun d scenario!

Atletiek unie

Samenvattend

1. Ken de Critical Features van de discipline2. Welke trainingsvormen zijn essentieel?3. Hoe belastend zijn deze trainingsvormen voor de atleet?

4. Wat heeft dit voor consequenties voor de arbeid-rust-verhouding en de periodisering?

5. Welke atleten lopen blessurerisico en is wellicht een turn-aroundscenario nodig.

6. Welke blessures kunt u verwachten7. Ken de eerste tekenen van deze letsels.

8. Zorg voor een deskundig sportmedisch aanspreekpunt.9. Basistraining > specifieke training

10. Pas eens imaginatie toe.

Atletiek unie

Blessurepreventie binnen de vereniging

1. Blessurepreventie is vooral ook een organisatorische kwestie2. Vastleggen in de visie van de vereniging en commitment op alle

niveaus (sportmedisch beleidsplan)3. Medisch coördinator4. Sportmedisch aanspreekpunt (sportmasseur, fysiotherapeut)

5. Hersteltrainer kan erg nuttig zijn6. Geformaliseerde relatie met een sportarts (zit in het basispakket)

43 Atletiek unie

Athletic Training is a life long study

18-3-2017