dai cuong thien tong - nguyen uoc

8/3/2019 Dai Cuong Thien Tong - Nguyen Uoc

1/66

I CNG THIN TNGNguyn c

---o0o---

Ngunhttp://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 4-8-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcI. Dn nhp

Cnh hoa v n ciThin l g?

Thin v cc truyn thng khcThin v trit hcII. Khi qut v Thin S

1. T n 2. Ti Trung hoa3. Ti Vit Nam3. Ti Nht Bn

III. Cc Ngun v kinh schIV. Cc c im ch cht ca Thin

1. Tr hu trc gic2. Ch mt tm

V. Thin Lm T - Thin To ng1. Lm T Trung Hoa2. Lm T Nht BnL ph cng nThin To ng

1. To ng Trung Hoa2. To ng Nht Bn

VI. Pht tnhVII. Thc hnh ThinVIII. ng Ty gp gIX. Tnh ton cu v ngh s cuc i

---o0o---
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thien%20Tong/Hoc%20Thien/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thien%20Tong/Hoc%20Thien/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thien%20Tong/Hoc%20Thien/


2/66

I. Dn nhp

Cnh hoa v n ci

Trn ni Linh Thu ngy n, trc mt c to gm 1.250 T kheo, thay v

thuyt php c Pht ch cm ln mt cnh hoa. Ngi se cnh hoa y giamy ngn tay, v im lng. Tng chng a mt ng ngn nhn nhau. Trong

bu khng kh thinh lng phn vn, mi ngi bng thy trn mi c Phtn mt n ci. Ngi mm ci v c mt ngi trong tng chng va mmci vi ngi v vi o hoa y. Ngi l Ca Dip, k duy nht mm civ c c Pht ci li. Ri ngi ni: "Ta c con mt cha chnh php,ci tm nhim mu, tng thc khng tng, php mn vi diu, chng lpthnh vn t, truyn ring ngoi gio, nay trao ng Ma-ha Ca-dip".

lc tc "Th Tn nim hoa" trong V mn quan k li cu chuyn cnhhoa v n ci y nh mt bng chng cho ci ngun t c Pht cachnh php c truyn tm n bng mt o hoa v hai n ci. Chnh

php y gi l Thin.

---o0o---

Thin l g?

V mt t ng, Thin, ting Vit cn gi l Thuyn, Thin na, Tch l, ngha

l trm t trong tch lng. Ting Hoa c m l Chan, chann. Ting Nht lZen.

Ting Phn Sanskrit l dhyna v Pali l jhna.

Cn nh ngha Thin l g, chng ti mi bn c nm tri i li canhng ngi trong cuc.

"Thin l s nhn thc khng b c ch ho bi mt hnh thc c bit hocmt h thng c bit. Thin l nhn thc vt vn ho, vt tn gio, vt

hnh thc". (Thomas Merton)"Thin l con ng t nhn thc trn vn, mt con ngi sng ng i theoThin l gic ng, sng cuc sng mi nh mt v Pht". (ZenkeiShibayama).


3/66

"Thin l... hoan h ph cc hnh tng tn ngng. Thin chng tn knhmt ai, chng tn trng ci g, v c bit, n cng chng tn knh chnh n".(David Bradon)

"Qu tht, Thin chng lin quan g ti tng". (D.T. Suzuki)

"Che ci, gnh nc, nht rau, cng l Thin nh". (Li Thin)

"Mt cch n gin, Thin ch l ting tht: Dy! Dy!" (M.Sangharakshita)

"Thin l c tm hn v linh hn ca tr con". (Trch Am Tng Bnh)

"Trc khi hc Thin, tch l tch v tr l tr. Trong khi hc Thin, tchchng cn l tch v tr chng cn l tr. Sau khi hc Thin, tch li l tchv tr li l tr". (Li Thin)

"Khng th nh ngha Thin. N khng l mt vt b vy ph hoc cphn nh bng ngn ng. Khi t ng cui cng b giam kn trong t ngc,Thin thot ra v ph ln ci ng chn tri". (David Brandon).

n y, c l c th tm dng v cho du c trch thm hng trm cuna cng ch l ni v Thin v khng ngi no c kh nng cung cp cho

bn mt nh ngha v Thin; bn ch vic ng Thin, ci vi Thin bng

mt n ci hn nhin t pht, v ngay lc y, bn tri nghim Thin tnh.---o0o---

Thin v cc truyn thng khc

Ni ti Thin l ni ti qun tng hay nhp nh. Cc truyn thng Phtgio khc u dng qun tng nh mt kh c pht trin tm linh. Vtrong vn ny, Pht gio cng ch th hin ci c thc hnh trc trong lnh vc tn gio n . Ta cn nh trong trit h Yoga ca n

gio c ni ti ba phng th c gii thot, l (1) Qun tng(dharana); (2) Thin nh (dhyana); v (3) Nhp nh (samadhi).

Tuy th, nh chng ta s thy, Thin i qu bn kia cc truyn thng khcca n gio v ca Pht gio. Trong Thin c s t khc kh nng s dngkhi nim m t ci c nhn thc trong khonh khc thu th, tc lnhn thu sut thc ti, m gi theo thut ng ca Thin l Thc ng, hoc


4/66

n ng. Thin l cuc truy lng va p cho tan tnh khuynh hngkhi nim ho ca chng ta va ng x trc tip vi thc ti.

---o0o---

Thin v trit hc

n y, c th s c ngi mun hi rng: nu t thn Thin khng khinim v khng tng, th th n lin quan g ti cun sch trnh by slc v trit hc ng phng ny, v trit hc xem vic s dng cc khinim l u tin. C bn l do khin Thin c mt y:

1. Thin thm d cc chu vi ca t tng lun l. Bng cch cho thy nhngg khi nim khng th m ng, Thin ch ra cho chng ta thy cch sdng chng thch ng;

2. Thin l s nhc nh rng "minh trit" hoc "tr hu", i tng chnchnh ca trit hc, khng n gin ch c tnh khi nim. Trong khi lmiu , Thin cng c mt bng ca tri thc v minh trit ng phng,tng phn vi chc nng c xc nh rt hn hp trong ng cnh hn lmca trit hc Ty phng.

3. Thin v ang nh hng ln rt nhiu cc nh t tng Ty phng,nh chng ta c dn tn ca vi ngi on trn. H l nhng ngi ang

n lc, vi y thc, nhm trin khai trit hc ng phng trong ccphm vi lin quan ti trit hc Ty phng.

---o0o---

II. Khi qut v Thin S

Vi s tch Nim hoa vi tiu k trn, Thin tuyn b mnh l mt truynthng ging dy c ci ngun t chnh c Pht, nhng khng phi cgiao truyn bng ngn t m l mt truyn thng tu tp tm truyn t tn ssang t v khng c ghi chp thnh kinh sch. Thin khng i hi

phi chp nhn bt c truyn thng thnh vn no; hnh gi ca Thin chvic i theo kiu mu li ging tm linh.


5/66

bit khi qut lch s ca Thin, ta c th di theo bnh xe ln ca n quacc khu vc a l.

---o0o---

1. T n

S t ca Thin, nh cp trn l Ca-dip. S l mt trong mi txut sc nht ca c Pht, nn cn c gi l Ma-ha (i) Ca-dip. Lngi ng u Tng gi sau khi Pht nhp dit, Ca-dip trc niting gi hnh u (tu kh hnh) nghim tc nht v c c Phttruyn tm n. S cng l ngi ch tr i hi kt tp kinh in ln th nhttheo truyn thng tng c.

Sau s t Ca-dip, Thin tng n truyn tip c 27 i. Trong danhsch cc v t y, ta bt gp danh xng A-nan- v nhng i lun s niting c cp trong cc chng trc nh M Minh, Long Th, Cu-ma-la-a, v.v

Cho n nay, cha tm c t liu c tnh s hc v qu trnh pht trin vtiu s y 28 v t ny. Phn nhiu ch l giai thoi Thin (xemS 33 vt Thin tng n Hoa, Thch Thanh T son, Si Gn, 1972). Tuy th, ivi gii tu Thin, iu khng quan trng.

---o0o---2. Ti Trung hoa

Bch nhn H tng Vo u th k VI, v t th 28 ca Thin tng n lB t Ma ln ng gio ho ng . S l ngi c truyn tm nt v t th 27 Bt-nh-a-la (Prajnatara) trong dng chnh thng khi u lc Thch Ca Mu Ni xung Ca Dip.

B t Ma, Bodhidarma hoc Daruma, cn gi l Bch nhn H tng

(nh s r H mt xanh bic) sng khong th k th V Cng nguyn. Theotruyn thuyt, s cho i gn Madras, Nam n, v trc khi xut gia lcon ca vua nc Hng Ch. Khong nm 520, theo ng thu vng quan dng, s mang y bt i Trung Hoa truyn gio; hnh nh c ghli Vit Nam (Giao Chu) cng mt v s n khc l Php Thin. Sau , sti Qung Chu (Trung Hoa), c Lng V mi gh kinh KimLng ging php. Hot cnh tip kin din ra nh sau:
http://www.thuvienhoasen.org/bamuoibavito-anhoa-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bamuoibavito-anhoa-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bodedatma-mucluc.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bamuoibavito-anhoa-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bamuoibavito-anhoa-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bodedatma-mucluc.htm


6/66

"Lng V hi: T ngy tc v n nay trm ct cha chp kinh tngkhng bit bao nhiu m k, c cng c g khng?

"S p: u khng cng c.

" ni: Sao khng c cng c?

"S ni: ch l nhn hu lu ch em n kt qu nh trong ci tringi, nh bng theo hnh, tuy c nhng khng thc.

" hi: Vy cng c chn thc l g?

"S ni: Tr phi thanh tnh, th phi lng khng, l chn cng c, cngc y khng phi ly vic th gian m cu c.

"Lng V li hi: Chn l cng tt ca o thnh l g?

"S p: Trng rng hn nhin, khng g l thnh.

" hi: Trc mt trm l ai?

"S p: Khng bit.

"Li p k cng kh d, v cng kh r na, nhng v hong m o vthng thi y khng kh hp c vi tinh thn pht l tng c ch ca

t Ma.

"Thy khng th g c cho nh vua, t Ma b ra i, vo t Ngu, n cha Thiu Lm, chn nm yn lng din bch, ngha l ngi xoay mt vovch, nn sau ngi ta gi ng l thy tu ng vch: bch qun b la mn"(D.T. Suzuki, Essays in Zen Buddhism, First Series, 1933, Thin lun, tpthng, Trc Thin dch, trang 296-297, bn in Si Gn, 1973)

Cng ti Tung sn Thiu Lm t, B t Ma truyn php mn "Thytnh thnh Pht" l phng php tu tp Thin nh. Hnh thc thin nh dos dy t c s trn kinh sch i tha, c bit nhn mnh trn Kinh Lnggi (Lakavatara sutra).

Sau khi truyn tm n cho Nh t Hu Kh, t Ma ln ng v Thin Trc(n ), gia ng s tch v c an tng ti ni Hng Nh Sn TungChu. C thuyt bo rng s b nh thuc c, c thuyt bo rng s tch


7/66

n vo nm 120 tui, li c ngi bo khng h hay bit s tch vo lcno. Truyn thuyt cng k li rng vua Hu Ngu sai Tng Vn i n thnh kinh v, gp t Ma ti ni Thng Lnh ang quy mt chic dp, mtmnh i nhanh nh bay.

Tng Vn hi: "Thy i u?"

S p: "V n ".

Nam man m ch Thin Tng Trung Hoa ly B t Ma lm t thnht, truyn ti v t th su l Hu Nng ri t sau v t kit xut , khngtruyn y bt na.

Hu Nngngi vng Tn Chu, Lnh Nam, vng t b ngi Hn xem lman di, nh ngho, cha mt sm, khng bit ch, phi lm ngh bn ci gipm. Mt hm, ang bn ci, bng nghe kinh Kim Cng m ng nhp. C sHu Nng tm ln cha Hong Mai xin tu hc. Sau y l cuc i thoitrong ln gp g u tin gia ngi cha xut gia "t hc" y v Ng tHong Nhn.

Ng t Hong Nhn hi: "ng t u ti?"

Hu Nng p: "Lnh Nam".

T hi: "ng mun cu g?"p: "Ch cu lm Pht".

T ni: "Ngi Lnh Nam khng c tnh Pht, sao lm Pht c?"

Hu Nng bn p ngay: "Ngi nh c nam bc, tnh Pht h vy sao?"

Hu Nng c nhn nhng ch cho lm tp dch trong nh bp v lo vicxay go. Th ri c duyn n. Trong mt m, Ng t ging cho trn b

kinh Kim Cng. Nghe n cu "ng v s tr, nhi sinh k tm: ng tm vng vu ni no", Hu Nng ht nhin i ng, c Hong Nhntruyn tm n cng y bt, v khuyn nn lng lng ri cha. Trn chuyn iv phng nam, Hu Nng c Ng t m thm cho a sang sng.

Sut 15 nm k , Hu Nng vn l c s mang theo y bt sng lu lc phng nam. Sau ti nm 36 tui, mi xut gia, bt u ging dy cha
http://www.thuvienhoasen.org/khaochungmoive-luctohuenang.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/khaochungmoive-luctohuenang.htm


8/66

Php Tnh, sau v Bo Lm t To Kh v thnh lp Nam tng. Trong lc, Thn T (605-706), mt i cao khc ca Hong Nhn, cng cc t thnh lp Bc tng v cng t nhn l truyn nhn ca Ng t. S cV hu Tc Thin mi ti kinh lm quc s, gio ho nhiu ngi. Saukhi Thn T vin tch, vng triu cng nhn s l ngi tha k Ng t.

Trc Hu Nng, Thin Trung Hoa cn mang nng nh hng ca n ,sang ti Lc T, ni nh Chn Nguyn & Nguyn Tng Bch trong sch dn, trang 185 th:

"Vi Hu Nng, ngi c xem l t hc nht li c truyn tm n,Thin qua mt bc ngot quyt nh, tr thnh Thin tng Trung Qucvi s nh hng t nhiu ca o Lo. Cc hin trit Lo gio cng lnhng ngi ci nho vn t, h c nh hng ln ci bt lp vn t

ca Thin tng t s dung hp ny, tt c cc tng phi Thin TrungQuc ra i. Vi Hu Nng v cc v i s ni tip, Thin tng TrungQuc i vo thi i hong kim ca i ng, i Tng. V cho nngy nay, Thin tng vn cn l ngun cm hng su xa, vn cn l phpmn cho nhiu t".

Theo D.T. Suzuki th "Hu Nng mi chnh thc l T s khai sng ThinTrung Hoa, chnh v s v mn trc tip ca s tc b c lp omn n, v bt u khoc ln cho Thin mt lp o mi may ct theokch thc Trung Hoa. nh rng tinh thn Thin tng vn l mt, du nhp

vo Trung Hoa sau bao i truyn t c Th tn, khng gin on, nhnghnh thc ph din y li hon ton Trung Hoa, v l phn sng chring ca thin ti Trung Hoa"(Thin Lun, tp thng, Suzuki, Trc Khdch, trang 167)

Ch trng "n ng" mang tnh trc gic nh mt bc nhy vt bt ng,Nam tng ca Hu Nng ngy cng pht trin mnh. Ngc li, Bc tngca Thn T dng suy lun, tu tp chm chm theo nhng ch dy ca kinhsch m "tim ng", ch vi th h sau th kh kit, mt phn c l v lin hchnh tr nhiu vi vng triu. Nam tng tr thnh Thin phi ch thc vngi i sau cho rng Hu Nng mi tht s l v T khai sng ThinTrung Hoa. Trong vic hnh thnh ny, D.T. Suzuki cng cng nhn rng"[.] iu chc chn rng o gio c gp cng trong vic thit lp pht gioThin Tng m chng ta qu quyt l s kin thit ca thin ti Trung Hoa"(Thin Lun, Tp h, Suzuki, Tu S dch, trang 40, bn in Si Gn, 1973)
http://www.thuvienhoasen.org/thienluan-quyenthuong-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thienluan-quyenha-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thienluan-quyenthuong-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thienluan-quyenha-00.htm


9/66

Ng gia tht tng Sau Lc t Hu Nng khng cn truyn tm n nn khngc t i th by. Tuy th thin phi Nam tng ngy cng sn sinh nhiuthin s xut sc. V sau, dn dn chia thnh Ng gia tht tng (nm nh

by tng), gm c To ng, Vn Mn, Php Nhn, Qui Ngng v LmT, cng hai b phi ca Lm T l Dng K v Hong Long. Tt c uging nhau v ni dung ch thc ca Thin, ch khc cch gio ho.

Ti i nh Tng, Thin tng Trung Hoa bt u suy tn, ch Nht Bn lgn nh cn gi nguyn vn. Sang i nh Minh, th k th XV th Thintng trn ln vi Tnh tng; phng thc truyn tm n xem nh chmdt. Chng ta s gp li hai tng Lm T v To ng cc phn di.

---o0o---

3. Ti Vit Nam

T u th k III, vi s xut hin ca Khang Tng Hi, Pht gio VitNam (Giao Chu) l Pht gio i tha. Ti cui th k th VI, T-ni-aLu-chi, ngi Nam n, hc tr ca Tam t Tng Xn ca Thin Trung Hoasang Vit Nam khai sng dng thin T-ni-a Lu-chi ti cha Php Vn(cha Du) H Bc. Bt u bng kinh Tng u tinh x, mt b kinhthuc h thng Bt nh, phi thin ny truyn c 19 i, cho ti nm1213.

Nm 820, Thin s Trung Hoa V Ngn Thng (?-826) hc tr ca BchTrng Hong Hi sang Vit Nam cha Kin S, lng Ph ng, BcNinh. Ti , s thnh lp phi thin mang tn mnh, theo dng thin caHu Nng, ch trng n ng. Phi V Ngn Thng truyn c 17 thh, cho ti i Trn. Cc thin s ca dng thin ny ni ting thi s, vinhng v nh Khung Vit, Thng Bin, Mn Gic, Minh Khng, Gic Hi.Trong , s Mn Gic (1052-1096) li cho hu th bi th an tnh vti mi bt h:

Xun i trm hoa rng,

Xun n trm hoa ci,Trc mt vic i mi,Trn u gi n ri,Ch bo xun tn hoa rng ht,

m qua sn trc mt cnh mai.(Ng Tt T dch)
http://www.thuvienhoasen.org/thiensu-khuongtanghoi-lemanhthat.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thiensu-khuongtanghoi-lemanhthat.htm


10/66

Ti th k XI, c Tho ng, thin s Trung Hoa thuc Vn Mn Tng,ang sng Chim Thnh th b vua L Thnh Tng bt lm t binh trongcuc chin Chim Vit nm 1069. Khm ph ra Tho ng l cao tngang i truyn gio, vua phong lm Quc s. Dng thin ny thin v vnchng v tr thc, truyn c su th h, trong c L Thnh Tng. c

bit c Minh Khng v Gic Hi thuc dng V Ngn Thng nhng theohc vi phi Tho ng v Mt Tng.

u th k XIII, theo Chn Nguyn & Nguyn Tng Bch trong sch dn, trang 333, th:

"Thin phi Vit Nam duy nht thi ny, c xem l tng hp ca ba thinphi kia l thin Yn t hay Trc lm. Trn Thi Tng li mt lot tcphm thin hc rt quan trng. Mt nhn vt quan trng ca Pht gio i

Trn l Hu Trung Thng S, tc l Trn Quc Trung, anh c ca TrnHng o, anh v ca Trn Thnh Tng. Sau Thi Tng l Trn NhnTng cng l ng vua xut gia, tr thnh t th 6 ca trng phi Yn Tv nht t ca dng thin Trc lm Yn t. Trong thi nh Trn, cc bkinh Kim cng, Php hoa, Bt nh, Nhp Lng gi v Hoa nghim clu truyn rt rng ri. Hai nh s ng gp ln nht vo hc Pht thi l Php Loa v Huyn Quang".

C ba v Trc Lm u (Trn Nhn Tng 1258-1308), Php Loa(1284-1330) v Huyn Quang (1254-1334) c xem l cc i thin s ca

Vit Nam, v hu th lit ngang vi su v t ca Thin tng Trung Hoahoc 28 v t ca Thin n .

Ti Vit Nam, c bit t ban u, c ba thin phi k c T-ni-a Lu-chi,V Ngn Thng v Tho ng cng mang du vt su m ca MtTng, v nh hng cng ngy cng mnh. Pht gio Bc tng Vit Naml s kt hp ca c Thin tng, Mt tng v Tnh tng (xem chng 6,

phn Mt tng Vit Nam) th nhng trong ni b cc cha, tng chng vnsinh hot ch yu theo Thin tng m v danh ngha hu ht thuc dngLm T. V khp ni, nh cha (Pht mn) c gi mt cch chnh thc lThin mn.

Sau triu i Trn, sut hn 400 nm, Pht gio suy vi theo vi Trc lmYn t v b tht lc truyn tha k t Tam t Huyn Quang. Mi ti th kXVII, Pht gio ni chung v Thin tng ni ring mi phc hng tr li.
http://www.thuvienhoasen.org/thiensuvietnam-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thiensuvietnam-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thiensuvietnam-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thiensuvietnam-00.htm


11/66

Cc thin s Chn Nguyn Hu ng (1647-1726), ngi Hi Dng, phph th 36 tng Lm T, v Hng Hi (1628-1715), thuc dng Trc lmYn t, hot ng ng Ngoi, ly sng Gianh gia tnh Qung Bnhlm gii tuyn.

S Chn Nguyn khuyn khch mn phc hng cc tc phm thi LTrn nh Thin Uyn tp anh ng lc ca nhiu tc gi, K ng lc cathin s Nh Sn, Thng S ng lc do Thin s Php Loa bin tp, Khoh lc ca Trn Thi tng, Tam t thc lc, Thin uyn thng yu k nglc, v.v.

Ti ng Trong, thin s T Dung Minh Hong (th k XVII) dng Lm Ti th 34 t Qung ng sang lp cha n Tng ti Hu, nay l cha Tm. Trong s nhng ngi c s truyn Php, c mt ngi Vit tr

danh l Liu Qun.Thin s Liu Qun (1667-1742) thuc dng thin Lm T, i th 35. Sh L, ngi Sng Cu, Ph Yn, xut gia t nm 6 tui; ti nm 13 tui, raThun Ho hc vi Gic Phong Lo T cha Bo Quc. By nm sau,nhn lc c Truyn ng lc, ti cu "Ch vt truyn tm nhn bt hi x:Ch vt truyn tm m ngi chng bit", s ht nhin ng. Nm 1740, s vam ni Thin Thai dng cha Thuyn Tn.

Thch Nht Hnh (Nguyn Lang) trong sch dn, trang 207- 208, c vit:

"Thin s Liu Qun lm cho thin phi Lm T tr thnh mt thin philinh ng, c gc r ng Trong. Trc ng, Pht gio ng Trongmang nng mu sc Qung ng. ng Vit ho thin phi Lm T, vlm cho thin phi ny tr thnh thin phi ca a s pht t ng Trong".

Thin To ng c truyn sang Vit Nam cng vo cui th k XVII dothin s Thng Gic Thu Nguyt (1636-1704) em t Trung Hoa v. S hng, ngi Tin Hng, xut gia nm 20 tui v sang Trung Hoa hc o.S c php ni Thin s Nht C Tri Gio thuc dng To ng th h th35. Tr v nc, s Thng Gic i nhiu ni ri dng chn ti cha HLong, huyn ng Triu, m u cho phi To ng Vit Nam.

Ring x ng Trong, ngi m tng To ng l Thin s Trung HoaNguyn Thiu (1648-1728), th h th 33. Nm 1677, s i theo thuynsang ph Qu Ninh (Qui Nhn) lp cha Thp thp Di . Sau , s li raThun Ho lp nhiu cha. Ti u th k XVIII, c Thin s Trung Hoa lThch Lim (1633- 1704) hiu l i Sn Hn ng, thuc To ng th h
http://www.thuvienhoasen.org/thiensulieuquan.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/thiensulieuquan.htm


12/66

th 29. T Qung ng, s c Thin s Nguyn Thiu mi sang v btu truyn dy t Thun Ho.

Cng theo Thch Nht Hnh trong sch dn, t.216: "Vo th k th miby, khi phi To ng truyn sang th s khc bit gia hai tng phi [LmT v To ng] hnh nh khng cn bao lm na". C l s c mt mangtnh ct li ca Thin tng trong vn ho Pht gio v sinh hot Thin mn v ang lm ti nhun, sinh ng, phng khong v y mnh tnh nhpth ca sinh hot Pht gio Vit Nam, nh mt trung ho v tng hp vi liging Tnh tng v nghi thc Mt tng.

---o0o---

3. Ti Nht Bn

Pht gio i tha du nhp vo Nht Bn qua ng Triu Tin t nm 522.T cui th k V qua th k VI, Pht gio c phong lm quc gio. T n nay, Pht gio Nht Bn hot ng mnh trong c Tnh tng ln MtTng, nh c trnh by trong cc chng trc.

Tuy th, mi ti nm 1191, Thin tng mi du nhp Nht Bn, ho nhp vovn ho Nht v chng t sc sng mnh lit cho ti ngy nay. Thin NhtBn c hai h phi Lm t v To ng m chng ta s bn rt k cc

phn di.

---o0o---

III. Cc Ngun v kinh sch

Hai ngun n Hoa Ni chung, Thin tng c hai ngun:

1. T trong i tha. Thin tng hp hc thuyt ca hai truyn thng chnhtrong Pht gio i tha n , l Trung qun tng v Duy thc tng.

Nh chng ta cp, Trung qun tng thy rng mi sinh linh u c

Pht tnh, ci cng l Nh Lai tng, v rng khng s vt no c hu s hinhu c lp nn thc tng ca vn s l khng tnh. Trong khi , Duythc tng cho rng cc s vt c chng ta tri nghim trong th gii hinhu tht ra cng ch l nhng thng gii do tm tr chng ta t ra, nn vns qui tm.


13/66

2. Hp thu phn no ca o hc Trung Hoa, c bit phong thi v vi tronghnh ng v t nhin thanh thot trong cuc sng. Tuy th, Thin khc vio hc trong cu cnh tu tp. o c kinh ca Lo T, nh Will Durantv Ng Tt T nhn xt, ly ngun cm hng t cc Upanishad ca kinhVeda nn cng ch ca gii thot l ho nhp con ngi lm mt vi v tr,mt hnh thc ca Tiu ng Atman ho nhp vo i ng Brahman. Trongkhi , hnh gi ca Thin nhn su vo lng mnh trc nhn chn tm,v cng l Pht tnh.

H.W.Schuman, nh n hc v Pht hc danh ting ca c vit nhsau trong tc phm i tha Pht gio (Mahayana-Buddhismus), trch theoChn Nguyn & Nguyn Tng Bch, sch dn, trang 413-414:

"Thin tng c mt ngi cha n nhng chng tr nn trn vn nu

khng c ngi m Trung Quc. Ci "d thng", ci hp dn ca Thintng chnh l nhng thnh phn vn ho ngh thut, nhng c im scthi ring ca Trung Quc, khng phi ca n . Nhng g Pht giomang n Trung Quc vi t tng gii thot tuyt i, trnh by mtcch nghim ngh kht khe vi mt ngn tay tr ch thng nhng iu c cc thin s tha nhn, hp th vi n ci thm lng y thi v.Thnh tu ln lao nht ca cc i lun s n l nht con ngng tritl vo l chnh ni y, ti Trung Quc con ngng ny c th v vithin nhin m khng h mang thng tch".

N lc ca t Ma v Hu Nng Vi c tnh dng mnh v i mt sngquc nhn gm gm ngi hi php, B t Ma sn sng giao truyntrc tip thc gic ng, bn ngoi truyn thng v bn ngoi kinh sch.Tuy th, v t th 28 n y khng sng lp mt hnh thc Pht gio honton mi. ng hn, s ch trin khai cc kha cnh ca Pht gio i than . Vn s l khng tnh v qui tm. Ni cch khc, t u ch cui, svn gi ng li p Lng V : Quch nhin v thnh: Rng tuch,chng c g Thnh ht (Tu S dch).

Cng vi tinh thn y, c im trong trit hc ca Hu Nng l s t khcton b cc nghi l nh l phng tin cu hoc gic ng. S nhn mnhkh nng n ng ht nhin thc ng. y l mt ng x khc vi cctruyn thng trc vn i theo li tip cn mang bn sc Pht gio n, xem gic ng l mt qu trnh tim tin, kt qu ca di ngy tu tp(tim ng).


14/66

Hu Nng trnh by c tnh quan trng ca nhng g c trin khai trongThin rng khng c g thng ti, tch bit v c lp. im ny cngchng mi; n l c im nn tng ca mi truyn thng Pht gio. Nhngs i thm mt bc xa hn vi li tuyn b rng c im y c hm khng th no khi nim ho mt cch chnh xc bt c ci g.

H lun nh th ca Hu Nng l thun l v khi nim ho c ngha l phnbit ci ny ci n, nh th, to o gic rng c s hin hu tch bit. Mtkhi bn bt u s dng cc khi nim tc l bn phn bit th gii thnhcc thc th ring r. V theo Hu Nng, iu i ngc li tng cn

bn v Khng tnh.

Lc t tin rng con ngi c tp qun gn b vi vic khi nim ho cc itng tch bit (khch th), v hnh ng y lm mt m nh sng ca

chng, ging nh my trn tri lm m mt mt tri mt trng. Ci cHu Nng tm cch lm l ln xung bn di b mt ca cc khi nim thy r chn nh v cng l Pht tnh thun khit.

Nhng nh th, trong trng thi , ta c th bit ci g? Nu khng s dngkhi nim th ly g chuyn ti? Cu tr li ca Hu Nng l c g um bit vi khng bit. ch c mt s sng t m ht nhin ta thy r: l mi s trng rng. Ngha l ta bt gp ci "quch nhin v thnh"m B t Ma ht thng vo mt Lng V .

Bn tnh cht ca Thin tng B t Ma c ni l li bi k khaio:

Gio ngoi bit truynBt lp vn tTrc ch nhn tm

Kin tnh thnh Pht

C ngi cho rng bi k y tht ra xut pht t Thin s i sau l NamTuyn Ph Nguyn (749-835), mt mn ca M T o Nht (709-788).

Nhng ca ai khng quan trng. Thc t l bi k y trnh by bn tnh chtca Thin tng. l: (1) Khng truyn gio php ngoi kinh in; (2)Khng lp vn t; (3) Ch thng tm ngi; (4) Thy tnh thnh Pht.

Nhng nh th, c qu tht Thin khng tn trng kinh in v khng dngti vn t?
http://www.thuvienhoasen.org/namtuyennguluc.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/namtuyennguluc.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/namtuyennguluc.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/namtuyennguluc.htm


15/66

Quan im ca Suzuki Bi k c Suzuki hiu l Thin khng c thnhth, l thuyt gio iu hoc bt c phng php biu hin no qua cth tip cn ngha ca Thin. Thin khng t khc ton b thm quyngio l, m ch xem kinh sch l phng tin ty u tri thc. Trong thi

ph nh tnh thing ling ca kinh sch, Thin duy tr mt ci g honton tch cc v khng nh vnh vin.

ng cn i thm mt bc khi ni rng "Cn v tt c nhng nh tngmun hnh mun v ca cc c Pht, cc B tt, cc La hn v nhng huth khc m ngi ta tnh c bt gp trong cc Thin vin, th cng gingnh v s tc phm bng g hoc bng kim loi, chng ta nhng cyhoa tr, cy quyn, nhng n lng bng trong vn nh ti. Thinhn ni l: bn c tn sng cy hoa tr lc ny tr y lc non v c th

phng n nu bn thch". (Cm nang sng Thin, trang.236-237).

t tng tm x li C mt cu chuyn thin tuy ng ng v mt lch snhng th v v c truyn tng nhiu. Cc Thin s u ng v s tritng ca nh s nhn vt chnh trong truyn.

Thin s n H Thin Nhin (738-824) i nh ng dng bc vn du cha Hu Lm ti Kinh . Gp tit i hn gi but, s b mt tng Phtln xung ba ra t si m.

ng t kinh hong, hi: "Sao Ho thng dm t tng Pht ca ti?"

S a gy bi vo ng tro la nh tm kim vt g, p: "Ti t Pht tm x li".

ng t ni: "Pht g m x li u?"

S bo: "Th sao ng trch ti? ng cho ti xin nt hai pho tng kia si cho lnh".

Sau , v li qu trch n H phm thng nn ng t b rng ht lng mi

hnh pht danh cho ngi mc ti ni sai gio php ca Pht cn sthnh n ca Pht khng bao gi ging xung u n H.

Phm thng v bng b? Ngi bnh vc cho c hai li ni y, mt caSuzuki v mt ca n H, tuy cch nhau hn 1.200 nm nhng rn chungm ba Thin, hn a tay ch thng ti kinh in.


16/66

Trong kinh Kim cng, c Pht ni: "V bng ly sc thy Ta, ly thanhm tm Ta, y l thi hnh t o, khng th thy c Nh Lai".

Cng theo hng ngn tay ch , s bt gp cu ni ca c Kit: "Hy lt, cc ngi s tm thy Ta. Hy ch g v Ta ".

"Kinh sch" ca Thin T trc ti nay, tuy theo yu ch "gio ngoi bittruyn, bt lp vn t" nhng ngi hc Thin khng t khc s h trca kinh sch, nht l cc kinh in i tha, trong ni bt cc b nhBt nh Ba la mt, Lng gi, Hoa nghim, Kim cng, v.v... Bn thn Hu

Nng nhn nghe ging kinh Kim Cng m i ng. Bn cnh kinh in,thin sinh cn c thm nhiu ng lc gm li dy v bi vit ca cc thins. Cc tc phm ny thng mang tn ca mi v v gn thm danh t "nglc" ng sau. Hu ht cc thin s ni ting ca Trung Hoa, Nht Bn,

Vit Nam u c li ng lc.Ngoi Kinh Tng hc v cc ng lc c thm, cn c mt s tcphm "kinh in" ni ting khc , ni nh Suzuki, c th gp phn gip ktu tp "s dng ct ty u tri thc".

1. Php bo n kinh. y l tc phm ch Hn duy nht c gi l"kinh", mt danh hiu c tnh qui in. Kinh ch yu c dng chnhng li ni, bi dy ca c Pht v qui chiu cho "sch". Ni dung Php

bo n gm tri nghim trong cuc i, nhng li ging v Thin v nhng

chm ngn ca Hu Nng c mn ca T l Thin s Php Hi ghichp li.

Thch Thanh T vit trong li Lc kho (t.8): "Sch s chp rng Lc Tkhng bit ch, do Ngi khng th vit sch li. Ngi ging dy ri ghi, d nhin c nhng li Ngi dy m ngi ghi b st, cng nh cnhng phn m ngi sau thy cn b tc cho hay hn, thnh ra c th sai icht t, l vic thng, khng th trnh khi". Sch c nhiu bn dchting Vit. Bn chng ti dng do Thch Thanh T dch v ging gii.

2. Bch nham lc. Sch gm 100 tc cng n. Mi ci c chia lm bnhoc nm phn: Li dn, Cng n, Gii thch, Tng, v Gii tng. Ban u,do Thin s Tuyt u Trng Hin (980-1052), thuc tng Vn Mn, chntrong ni in, ngoi in v vn s ri vit thm cu tng hng dnthin sinh, t tn l Tuyt u tng c. Sau c Thin s Vin Ng KhcCn (1063-1135), tng Lm T, h Dng K, san nh v vit thm li
http://www.thuvienhoasen.org/kinhphapbaodan-minhtruc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/u-kpbd-loidau.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-mangiac-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/kinhphapbaodan-minhtruc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/u-kpbd-loidau.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-mangiac-00.htm


17/66

gii. S theo tn tm bng ngch trng tht ti vin Linh Tuyn ca mnhm t l Bch nham lc.

Th ri t xut sc nht ca Vin Ng l i Hu Tng Co (1089-1163)thy cc thin sinh m mi sa vo vn t ca cun ny, nn em t sch.T , thin sinh cc phi dng cun V mn quan. Mt trm nm sau, c sTrng Minh Vin Ng Trung tm thy mt bn Bch nham lc cnnguyn vn. ng i chiu vi cc bn khc tm c Nam Hoa, lmthnh bn Bch nham lc hin nay. Bn chng ti dng cng do ThchThanh T dch.

Vn ho Herman Hesse vit nh sau v Bch nham lc sau khi c bn dchra ting c ca gio s W. Gundert, xut bn nm 1960 (trch theo Chn

Nguyn & Nguyn Tng Bch, sch dn, t.58):

"Tc phm v i ny l mt mn qu thng thng vi nhng ni dunghuyn diu m ti khng th no thng thc trn vn trong cuc i cnli. M ngay c mt cuc i trinh nguyn cng khng thc hin iuny. Nhng tm hn cao c nht, sng o nht ca Trung Quc v Nht

Bn ung nc ni ngun ny hn 800 nm nay, nhng vn khng ungcn, nghin cu cun sch ny n tn cng, nhai i nhai li nhng lini b n trong y, nm c v ngt ngo ca n, h ch bit m thm tnknh mc thm su v p li nhng nt hm hnh ca n vi mt nci am hiu".

3. V mn quan. Sng i vi Bch nham lc. Sch ghi li 48 tc cng n.Mi cng n c ba phn: (1) Cng n, ni v mt s kin hoc li ni, lidy ca cc v T; (2) Li bnh ca s Hu Khai; v (3) K tng.

Sch do Thin s V Mn Hu Khai (1183-1260) thuc dng Dng KLm T bin son. Trong li ta, s vit: "Pht dy tm l gc, khng ca lca php. khng ca lm sao qua? H chng nghe: T ca m vo thkhng l gia bo, nh duyn to c tt phi c trc sau, c thnhhoi. Ni nh vy, thit chng khc chi khi khng dy sng, tht da anglnh em ra m mt. Hung chi chp vo vn t mong tm l gii, qui p trng, gi nga ngoi giy, n nhm chi u?"

ngha ca tn sch tim n trong bn cu k m u:

o ln khng ca,Ngn sai c ng
http://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/vomonquan-duongdinhhy-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/bichnhamluc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/vomonquan-duongdinhhy-00.htm


18/66

Ca kia qua ct tri ring bc.

(V mn quan, Trn Tun Mn dch v ch, Vin Nghin Cu PhtHc Vit Nam n hnh, TP. H Ch Minh, 1995, t. 15).

4. Chng o ca. Shodoka trong ting Nht, c ngha l bi ca v trc nhnchn l. Gn nh thin s no cng c chng o ca, hoc di hoc ngn,thng l lm tn tng Chn nh khi cc v thnh o. Thng thng,chng o ca c hnh thc nh mt bi k nm hoc by ch, ng ngn ttuyt hay tht ngn t tuyt. Cng c chng o ca di hn, nh kit tc Tithng tha Pht tnh ca ca Thin s Vnh Gia Huyn Gic (665-713), nidung gm cc khi nim cn bn ca Php bo n kinh, v ca cc b kinhthuc h Bt nh Ba la mt (bn dch ca Trc Thin, c tn l Chng oca).

Thin sinh cng c th tip cn chng o ca ca cc thin s khc tinhtin trong tu tp. Th d bi To thin ho tn ca Thin s Nht Bn Bchn Hu Hc ni ting vi cu u: "Tt c chng sinh bn lai l Pht" (bndch ca Trc Kh: Bch n To Thin Ca, dch t bn ting Anh ca D.T.Suzuki, Thin lun, tp thng, trang 555- 556).

Trong giai thoi Thin, c hai bi k c l khng thuc loi chng o ca, vc lm vi tinh thn cu o, nhng ni ln c trnh nhn thc chnl, kh nng thin qun ca mi tc gi.

Hong Mai, ti thng th tm, Hu Nng vn lm nh bp. Hm ,Ng t thng bo s truyn y bt lm t th su cho cho ngi t l o.Thn T, ngi hc cao nht v c ng mn xem l xng ng k vnht, ln vch mt bi k rng:

Thn l b ci,Tm nh gng sng i,Gi gi sing phi qutCh nhum trn ai.

Ai c ln cng khen, ngh l xng ng k v t. Nhng sng hm sau vathc gic, h bng thy c mt bi k khc vit bn cnh, rng:

B vn khng ciGng sng cng khng i

Nguyn chng c mt vt
http://www.thuvienhoasen.org/chungdaoca.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/chungdaoca.htm


19/66

Sao gi phi trn ai.(Trc Kh dch)

y l bi k ca Hu Nng, c ln nh ngi khc vit h. Ng t bit, ram hiu cho Hu Nng canh ba ln gp mnh. m , Hong Nhn gingcho nghe kinh Kim Cng, truyn y bt v tin Hu Nng ti bn kia bsng lng lng i nam.

---o0o---

IV. Cc c im ch cht ca Thin

n y, chng ta quay tr li vi Thin. Nhng iu va c trnh by vthn th ca cc nhn vt trong bi cnh truyn thuyt hoc lch s cng nhnhng gii thiu v tng phi, kinh sch, qu trnh pht trin, v.v... tuy cth p ng phn no c tm hiu nhng vn ch l chuyn loanh quanh bnThin. Bn c th nhn thng Thin thy Thin trong mnh m chng cn

bit ti nhng nt tng qut, c v dn ng i quanh y. Bit qu nhiuhay chng bit cht no chuyn s sch, th Pht tnh ca bn vn chng suysuyn cht no. V ni nh Robert Pirsig: "Thin duy nht bn tm thy trnnh ni chnh l Thin c bn mang ln trn !"

V mt trit hc, so vi l thuyt ca cc truyn thng Pht gio khc, Thinc ba c im quan trng, nh cp, u c qui cn nguyn cho B

t Ma. l:

Thin khng tu thuc vo s truyn t bng ngn t; n i trc tip ttm tr ti tm tr;

Thin khng da vo kinh sch;

Thin cng hin phng th ng x trc tip vi kinh nghim ca mingi.

Cng vi chng, lc ny ta c thm hai c im na, c tnh trung tm, lyt li ging ca Hu Nng, rng Thin i qu bn kia mi khi nim v rngThin l s pht hin Pht tm ca ta v trong ta. V c hai im chng tacn lm r trc khi i vo Lm T v To ng l hai dng Thin chnhcng k thut tu tp c mi dng s dng.

---o0o---


20/66

1. Tr hu trc gic

thy ng gi tr ca Thin, chng ta cn n li hai c im tng th caPht gio:

Rng kh no l kt qu ca hnh ng nm bt, bm vu v rng khnng nm bt, bm vu y khng ch vo cc s vt c th m cn vo cc tng cng nh cc khi nim. Khi bn toan tnh h thng ho, phm tr hov khi nim ho mt ci g tc l ang n lc bm vu n, nm chc n,v nh th, bn vut mt ci c tnh nn tng ca Pht gio, l trcgic.

Rng vn s u khng thng ti v u "trng rng" s hin hu chu, v chnh l tng v Khng tnh.

Mt khi bn ngh v bn thn nh tch bit vi nhng ci khc, mt khi bnbt u duy l ho th gii v sp xp n theo dng cc s vt ring r, phnbit ci ny vi ci n, lc t duy ca bn tr nn qui c v khng tuyti, v ni theo thut ng tuyt i th vn s l khng tnh.

Thc ng Thc ng xy ra khi bn i qu bn kia trng thi huyn no hnlon ca t duy qui c v khi ta c tri gic trc tip thc ti. Nhng lm thno th hin vic ? Cch lm th c th cha bit nhng chc chn khng

phi l bng s hnh thnh khi nim v lp lun v bn tnh ca cuc hin

sinh, v nhng lp lun ch ko bn ln su trong vng ly ca t tng ctnh khi nim, ca s phn bit v phn tch c tnh qui c.

Vy lm th no ta c th suy ngh ci khng th suy ngh? Thin khng thni cho ta bit cch lm nh th no, nhng Thin c th cng hin cho tamt chui thc hnh c kh nng lm cho tm tr t bt ra khi cc mu thcqui c ca n, vi nim hi vng rng nh th s xy ra thc ng. Thc nghay cn gi l Ng (satori) mt thut ng c dng ch khonh khc bnc ci nhn thu sut, hoc thu th.

So vi huyn hc Ty phng Trong t tng Ty phng, huyn hc (chngha thn b) ch khng phi trit hc, l ni ta c th tm thy c im gntng ng vi Thin trong vic ch tm t qua mt bn ton b t tngc tnh khi nim ch nhn bit, mt cch mc mc, ton th v tr ngnh n ang l.


21/66

Tuy th, trong khi thm d huyn hc Ty phng tm im tng nggia i bn, c mt iu quan trng bn cn . l, ging vi mi trith Pht gio, Thin khng dng khi nim Thng . Nh th, tri nghimm ngi thn b ch ngha Ty phng mun m t di dng s hip nhtvi Thng , th ngi theo Thin c th mun m t n nh l s phthin Pht tnh ca chnh mnh.

Do , ci bn c trong Thin l mt dng minh trit hay tr hu mang tnhtrc gic. Nh mt truyn thng c ci ngun t n ci ca Ca-dip trongs tch Nim hoa vi tiu, minh trit y c th c chuyn ti m khng cnti ngn t, v n dn ti ng thi thanh thot t pht vi cm gic thncn tc thi, v nh th n cng cho thy ch tn trng truyn thng cht t.

So vi o gio Ta cng c th thm d thy qu tht c im tng

ng gia Thin Pht gio v o gio. Nhng nh th cng khng ngcnhin cht no v c hai lu hnh bn nhau trong thi gian di lu v khngth trnh khi tng tc t nhiu. Nhng ni nh th khng c hm rng sd Pht gio sang ti Trung Hoa v ri trin khai theo chiu hng ny l vPht gio chu nh hng ca o gio. Nh chng ta thy, c th truytm du vt ca Thin trong cc truyn thng Pht gio ti n , c bittrong Trung qun tng v Duy thc tng ca i tha.

S hip nht ca con ngi vi v tr ca o gio, t nht v mt cu cnhv ngn ng, khng ging vi s thc ng chn tm v cng l Pht tnh ca

Pht gio. Cng th, Pht gio khng t vn v tr quan nh ngi ogio. V s khc bit ca i bn cn lin quan ti k lut tu tp, gio dcv gic tha, chn nhn v B tt, v.v...

So vi n gio Khng th ph nhn Thin c lin h gn xa vi li tu luync s ca n gio. Ch Thin m Hn Vit, Chan hay chann trong tingHoa hay Zen trong ting Nht, u c gc t ch Phn dhyana hoc jhana.Dhyana thng dch l thin vi hm tch l, ngha l mt ch thanhvng, trm t v mt chn l, trit hoc o hiu rt ro v ci hiu insu vo ci tm thc ca mnh. Do , dhyana c th c dch ng nht lqun tng.

Thin c th khi i t dhyana nhng tin vo ci su hn ca chn tm.Thin vt qu qun tng i vo nhp nh, nm trn con ng giithot ca Pht gio vi k lut ch cht: gii (o hnh), nh (tnh tm) vtu (sng t). Suzuki vit rng:


22/66

"nh (samadhi) v thin (dhyana) trong nhiu trng hp ng ngha nhau,v thng dng ln ln nhau; ng ngha th nh l mt trng thi tm lchng c bng php tu thin. Thin l mt din trnh, cn nh cu cnh.Kinh in Pht gio nu ln nhiu th nh, v thm rng trc khi ni php,Pht thng nhp nh, nhng khng bao gi ni Pht nhp thin, nu tikhng lm, m ch ni hnh thin, tu thin. Nhng Trung Hoa, thngngi ta ghp i hai ch li thnh Thin nh, ch mt trng thi yntnh thc hin bng php nh hoc thin". (Trc Thin dch, sd, trang 125-126)

Trit h Yoga t theo th t Qun tng (dhrana) ri ti Thin nh(dhyana) v sau Nhp nh (samadhi) thc ng duy nht tnh ca vtr v nht th tnh ca vn vt, v ho nhp vo v tr. Cng ch y rtkhc vi Thin nh ca Pht gio nhm ti chn tm. (Xem chng 2 n

gio: Trit h Yoga)

---o0o---

2. Ch mt tm

Pht tm Cng vi cc truyn thng Pht gio khc, truyn thng Thincng gp phi "ci ti" (ng, bn ng), ci l chng ngi chnh cho Gicng v tnh cht nng ni thin cn ca bn ng trong cch th chng ta linh vi cuc i. Nh chng ta thy trong cc chng trc, y l hu

qu ca mt khi nim sai lm cho rng bn ng hoc ng, t tnh (atman,the self, ego) l mt thc th t n hin hu tch bit vi cc ci khc.

Tm nh b Nhng i vi Thin, ci tm tr nng ni thin cn hoc cngi l tm nh b y l ci ta ch mi c k t sau khi m mt cho i. Citm y c tnh qui c. N t c s trn nhng g chng ta hc v bit tngi khc, ng thi n b nh hng bi cc cm xc v cc nhu cu cachng ta. Tng phn vi ci tm y, Thin xem ci tm mang Pht tnh,hay cn gi l Pht tm, l bm sinh. Chng ta khng tm kim Pht tm s c c Pht tm. Khng. Pht tm l ci ai cng ang c sn trong mnh.

Chng ta khng cn phi to ra Pht tm; chng ta ch cn cng ngy cngnhn ra Pht tm trong ta.

Khi bn nhn ra tnh cht nng cn thin cn ca bn ng (ci ti) ca bnth cng l lc Pht tm ca bn c th thao tc t nhin khin bn, mtcch trc gic v tc thi, thy mi s ng nh chng ang l.


23/66

Pht tm Ni cch khc, Pht tm c tnh t nhin v trc gic. Vn lchng ta ang lm cho n gn nh lc no cng b bng bt, ngt ngt v tduy khi nim, hp hi v duy ng, ngha l ly ci ti lm trung tm. Trcmt ci g , chng ta khng bng lng vi vic cho mnh ch vic tringhim n, chng ta c thi quen c phi bt u khi nim ho n yuthch n hoc ght b n, thc mc khng bit n lin quan ra sao vichng ta, cung cp cho n mt gi tr c th trong s tng th cachng ta v vn s. V v th, hin ti b tht lc trong s hn lon huynno ca ngh v cm xc.

Nhng, lm th no chng ta t ti qu bn kia ci tm nh b y sdng Pht tm? Ni cch khc, lm th no chng ta i ti trng thi nhn

bit m Pht gio gi mt cch tng qut l Thc ng?

Tng hai tm m ch mt Trong truyn thng Thin, ni hm ca Thc ngthay i theo cch n c m t khi thc hnh cc k thut s c n, tuvo dng thin no, Lm T hay To ng. Dng Lm T nhn mnh vics dng cng n nh nhng thch thc tinh thn i vi li t duy qui cv nh th, tm kim khonh khc t nhin c ci nhn thu sut, hoc thuth, c gi l Ng hay n ng (satori). Cn dng To ng tp trung vomt tin trnh dn d hn, bng To Thin dn ti trng thi Thc ngtng qut, cn gi l Tim ng.

Ngn ng c s dng y c lin quan ti ci tm nh b ca chnh ta

vi ci tm i ng, hoc Pht tm. Trong mt s mt, ngn ng ny i gnvi truyn thng Du gi hnh tng (Duy thc tng) trc khi ni rngthc ti th mang tnh tm thc. Trng thi gic ng l mt trng thi vtqu bn ng i ti im m ci tm nh b ca chnh ta lm mt vi(v tht ra ci "tm nh b" y l) ci tm i ng.

Trong gic ng, Ng (ci ti) v Pht tm khng cn b xem nh hai ci tchbit. Pht tnh bn trong mi s, do , thy bn tnh t nhin ca ta cngl nhn ra Pht tnh; cng l chn tm, chn nh, Pht tm, Nht tm(One-mind).

Bn lai din mc Thin s ngi Nht o Nguyn ni rng ci Ng mc Pht gi chnh l ton b v tr. Ni cch khc, Ng chn chnh khngl ci ti ni ln trn b mt; Ng chn chnh l "gng mt nguyn gc" mcon ngi c t trc khi m mt cho i.


24/66

"Gng mt nguyn gc" ca chng ta ni theo thut ng Pht gio l"Bn lai din mc" (ting Nht gi l honrai-(no)-memmoka, ngha l gngmt t xa ti nay). Khi nim bn lai din mc c tnh trung tm trong ton

b li tip cn ny.

im khi hnh ca trit hc Pht gio bt u t mt din bin:

1. Khi chng ta c "din mc" cng l khi chng ta mang tnh c th, ringr v phn bit vi vn s khc;

2. Cng l khi chng ta ngh rng bn thn mnh tch bit vi th gii ngoikia;

3. Xut t l ton b vn ; chng ta cm thy mi s mong manh vmun nm bt, bm vu ci mnh thch, mnh mun;

4. V cng xut t , chng ta kh no.

Bn lai din mc, ci "gng mt t xa ti nay" m chng c trc khichng ta m mt cho i, lin quan ti tng ca chng ta v bn thnmnh i vi th gii v phn bit ny, m t ni chng ra tri ra, quamt qu trnh bin i. Do , bn lai din mc biu hin cho trng thikhng cn t ng (ci ti), ngha l cho mt trin vng i ng v cng lcho Pht tnh. Khng th m t bn lai din mc bng khi nim, cng

khng th phn bit n. Nu bn gng gi theo ui n, bn khng th notm c n. V nu c tip tc lm nh th, bn b nm tr li trng thitrong , bn ch c th nhn ra bn tnh nht thi v nng ni thin cn caci m bn thy mt cch qui c v bn thn mnh.

---o0o---

V. Thin Lm T - Thin To ng

1. Lm T Trung Hoa

Trc khi c truyn sang Nht, nh chng ta bit, Thin Trung Hoagm "ng gia tht tng" trong hai nh ni bt l Lm T v To ng. cng l hai dng ch yu trong trong thin Nht Bn, trong khi tiVit Nam, dng ch yu t ba trm nm nay l Lm T tuy c thm mt syu t ca To ng.
http://www.thuvienhoasen.org/lamtenguluc-thanhtu.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/lamtenguluc-thanhtu.htm


25/66

Lm T Ngha Huyn (?-867) S h Hnh, qu Nam Hoa, To Chu. Mo t nh v khng hi lng vi gii lut kinh in, s vt ng di gn2.000 cy s tm n Hong B Hi Vn (?-850) cu hc theo li giongoi bit truyn. Nhng din tin trong giai on Lm T th gio viHong B, cng nh cuc Php chin gia i bn sau khi Lm T i ng,c ghi li trong Lm T lc v l nhng giai thoi Thin cn nh ngcho ti ngy nay.

Sau khi ri Hong B, s i H Bc, Trn Chu, tr tr ti thin vin Lm Tv khai m dng Thin ca mnh. T dng Lm T l mt trong ng giachnh thng ca Thin Trung Hoa. Ra i trong bi cnh Pht gio TrungHoa b n p (842-845), dng Lm T tr thnh mn phi quan trng nhtca Thin tng Trung Hoa. Cng vi dng To ng, c hai c truynsang Nht Bn v , cho ti ngy nay gn nh vn cn di dng nguyn

thu.

S Lm T li Lm T lc, mt ng lc ghi li li dy v qua , chothy phong thi uy nghi dng mnh v cch dy thn tc ca s. Ng lc yvn c lu truyn cho ti nay v c nhiu bn dch ting Vit.

Phng Pht st Pht Thin s Lm T ni ting vi cu ni : "Nu thy Phttrn ng ngi i, git ngay!" Cu ni y tr thnh thnh ng tr danh"Phng Pht st Pht".

Thnh ng y, nh chng ta s thy trong cc on sau, l kiu mu tip cnmt cch tuyt i ca dng Lm T, nhm lm thin sinh chong vng, btny mnh ra khi t duy qui c t kin chn l su xa. Trong trnghp y, tng "gp Pht git Pht" c ngha rng ta khng nn ng hoPht vi bt c ci c th no, th d s ph, hoc tng, hoc kinh sch,v.v., bt c ci c bit no ta c th bt gp trong cuc l hnh trn th. Btc s ng ho no cng hu dit tng trc th thc ti nh n ang l,ng thi gii hn tm nhn ca ta. Do , ht thy cc "pht" y phi b gitsch ta vt qu bn kia chng m trc nhn thc ti.

Bn phn bit v chn la "T liu gin" l cng thc nhn thc quan trngnht ca tng Lm T, c chnh s Lm T Ngha Huyn tm gn trong

bi k:

C khi ot nhn khng ot cnhC khi ot cnh khng ot nhn
http://www.thuvienhoasen.org/lamtenguluc-00.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/lamtenguluc-00.htm


26/66

C khi nhn cnh u otC khi nhn cnh u khng ot.

"T liu gin", nh trong bn cu trn, l cng thc c bn cp bc nhnthc vt qua o nh v v minh, ci l ngun gc ca kh no. y,"nhn" c hiu l ch th (k nhn thc, subject); "cnh" c hiu lkhch th (i tng nhn thc, object), l th gii hin hu.

1. Cp th nht: da vo ch th, khng da vo khch th;

2. Cp th hai: da vo khch th, khng da vo ch th;

3. Cp th ba: ph nhn c ch th ln khch th nhng vn tn ti s phnbit c hai. Qua hnh ng ph nh ny, ta c s ch tm hon ho.

4. Cp th t: khng ph nhn c ch th ln khch th v cng l lc chai khng tn ti, tm thc ta vt qu bn kia th gii nh nguyn trcnhn rt ro Chn nh.

Phng php ging dy T thi M T o Nht (709-788), thi s ph cas Hong B, c truyn thng hng dn mn bng cch to t bin thin sinh bt ra khi li t duy qui c. Cng c s dng l ting hthoc gy p hoc pht trn hoc phi hp hai th.

S Lm T ni ting vi rt nhiu trng hp vic s dng gy nh vting ht. Sau y l hai v d ly t bn dch ca Ng nh Tuyt & VinThng, Li Thin, Nxb Thun Ho, 1995, phn "Lm T ng lc".

(21) S hi vin ch: "i u?"Vin ch p: "D vo thnh bn go".S ni: "Bn c ht khng?"Vin ch p: "D bn c ht!"S dng cy gy vch trc mt mt vch, ni: "Bn c ci ny khng?"Vin ch lin ht, s bn nh.

ng in to n, s k li chuyn. in to ni: "Vin ch khng hiu ho thng!"S ni: "ng th sao?"in to lm l, s cng nh!

(57) n ch ngi Tng in.S hi: "Chng phm chng thnh. Xin thy ni mau!"


27/66

Tng in p: "Lo tng ch nh vy!"S lin ht, ni: Bit bao ng trc, ch ny kim n ci chi!"

Nh th, cch hng dn mn ca s Lm T l s phi hp v honchnh cch dy chnh thng c truyn t Lc t Hu Nng. Tuy nhin,im c sc nht l s thm vo vic thao luyn Cng n.

y l mt s kin rt mi m vo thi . N xut pht t dng Thin ny,v gn nh l "thng hiu" ca Lm T. Truyn thng y c gi gn vtheo ui cho ti hm nay, qua hai cun Bch nham lc v V mn quan. Tas cp chi tit hn v Cng n phn di.

---o0o---

2. Lm T Nht Bn

Minh Am Vinh Ty (1141- 1215) Tn Nht Bn l Myoan Eisai. S l ngikhai sng dng Lm T ti Nht.

Cho i trong mt gia nh m o Pht ti Bithcu (ngy nay l Okayama),nm 14 tui, cu b Eisai xut gia theo Thin thai tng. Nm 27 tui, squyt nh sang Trung Hoa hc hi thm. Chuyn i ny ch ko di 7thng v kt qu vn cha vt khi gii hn ca Thin Thai tng (xemchng 4, i tha).

Chuyn i Trung Hoa th hai 20 nm sau , Minh Am mang theo d tnhsang n hnh hng nhng khng c chnh quyn cho php. Vic b li ca s l c duyn cho s tham vn cc thin s Trung Hoa v ri cn kh ca Thin s H Am Hoi Sng, tr tr cha Vn Nin trn niThin Thai.

n kh l mt thut ng Thin tng, chng nhn thin sinh "thnh o,kin tnh", ngha l gii c mi cng n v c kh nng thu thp cnghng dn mn . Vi n kh, ngi hc tr t tiu chun t xem mnh l

"Php t" ni nghip thy v mang danh hiu Lo s. Vi ngi thy,khi hc tr chng n kh c ngha l cng nhn hc tr y c kh nng vtqua thy, v cng c nim k vng tm n ca th h sau s ln hn th htrc.

Minh Am cng l thy ca o Nguyn, ngi v sau thnh lp tng Tong Nht. Trong qu trnh xy dng Thin tng Nht Bn, s Minh Am


28/66

thc hin nhng bc quan trng tin khi, gy c tim nng hng thnh.Nm 1184, ln u tin kin lp thin vin ti Nht nh mt thc hnh tchbit, v sau , t n nhanh chng pht trin di th ch cai tr ca gii Vs o.

Ngoi tnh cch li lc ca mt Thin s, Minh Am cn l rnh v y thut,c bit cch dng sinh bng tr. S vit Khit tr dng sinh k, ni vtc dng ca tr, v t thi im , Tr o bt u c ti Nht.

Bch n Hu Hc (1686-1769) Tn Nht Bn l Hakuin Ekaku. S l ngiphc hng dng Lm T sau thi gian n b bin th t th k XIV, trong, Thin dn d tr thnh mt hin tng vn ho v ngh thut hn l mttruyn thng tn gio v trit hc. Khng ch l mt thin s, Bch n cnl mt ho s, vn s, ngh s tc tng xut sc. Cc bc tranh thu mc ca

s c gi l "Mc tch", tc l tc phm bng mc xut hin nh mt dutch chng nghim Thin. Ngy nay, bn c th tm thy trong nhiu schThin bc chn dung t ho ca s.

Bch n xut gia nm 15 tui, sut ngy chm ch tng kinh. Ti nm 19tui th mt lng tin v c thy ngi c o lm khi cng phi cht cck au n. Quay sang mi m vn chng sut ba nm ; ti nm 22 tui,mi quay v vi Thin tng, v chuyn ph cng n. Nhng c mi khi hoanh trnh by s c ca mnh li b thy l o Knh Hu oan mng cho lkiu mn v bo l "mt chng sinh ng thng sng di a ngc". Mi

ti sau khi thy t trn, s mi hiu ht gio php ca thy. Ngy nay, ngita xem s chnh l truyn nhn ca o Knh.

Khi im trit hc ca s Bch n l Thin cn bn: th gii ca tringhim bnh thng ny ch l o gic; thc ti t n nht nguyn tnh bt

phn ly v khng khi nim no c th p dng cho thc ti ti hu y; sphn chia Ng v V ng th khng tht mt cch ti hu v l nguyn nhnca kh no.

Bch n qu quyt rng chng ta c kh nng tri nghim t thn thc ti,n gin v chng ta l thnh phn ca thc ti. Pht tnh ca bn chnh l

bn tnh chn chnh ca bn; n l bn lai din mc ca bn, ci ang b chegiu di s hn n huyn no ca ngh c tnh khi nim v cch nhnmang tnh qui c.

Tm khng (no-mind) Mc ch ca Thin l "Tm khng" hoc Tm h,V tm (No-mind). iu ny khng c ngha dp tt dit tuyt m l t ti


29/66

trnh nhn bit vt qu ci tm duy ng vn ly ci ti lm trung tm.Chng ta u l Pht tim n v ht thy chng ta u c tim nng nhn thcti ng nh n ang l. minh ho cho tng , Bch n dng hnhnh nc ng bng thnh nc :

Tt c chng sinh bn lai l PhtCng nh bng vi nc

Ngoi nc khng u c bngNgoi chng sinh tm u ra Pht.

(To Thin Ca, Trc Kh dch)

Ging mi t Thin mn, Bch n thc hnh Thin nh. S dn trithc hnh y rng khp cuc sng vi li gi bt h rng bn nn xem vtr l ci hang thin nh ca bn. "Ch ci, gnh nc, nht rau, cng l

Thin nh". i vi s, thc ng l mt trng thi an ho tuyt i, v ytuyt i v hn hoan tuyt i.

Nhng ci lm cho Bch n ni ting nht chnh l n lc c ng vic sdng cng n thch thc li suy ngh qui c, to kh nng cho khonhkhc ht nhin Thc ng, hay n ng, ci vn l c im v song ca litip cn mang sc thi Lm T.

Cng n S t t Ma ngi ng vch. Nh t ng gia tuyt, t cht tay mtha: "Tm t khng an, xin Ngi an cho".

S t dy: "a tm y ta an cho".Nh t tha: " t tm tm mi khng c".S t ni: "Ta an tm cho ng ri ".Cu chuyn va k l cng n "t Ma an tm" trong V mn quan.

Cng n l " ti thm tra" gip thin sinh thao luyn tinh thn v "htnhin" thy c chn l (n ng). Cc cng n c lp nn t nhngcuc i p gia thin s v t thi xa hoc t nhng bi ging dyhay ni php ca cc thin s hay ly t kinh sch. Khng th gii p hoc

hiu cng n bng l lun m bng trc gic, bng s bng tnh ca tmlinh.

Cu hi t Ma t ra cho Hu Kh qu tht cho thy tnh cht bt khthnh tu mt cu tr li no bng ngh theo li qui c. Trong lc ngi

ph cng n lm vo tnh hung y th ch c th pht sinh ci nhn thu sut


30/66

khi tm tr bung b n lc kin lp mt ngha c tnh lun l hoc dint mch lc bng ngn t.

Cng vi vic thu thp cng n khp bn phng tri mt ngn by trmcng n (!) Bch n cn sng to cng n ca chnh mnh. Ci ni tingnht ca s c tm gn trong mt cu hi:

"Th no l ting v ca mt bn tay?"

Bch n lp lun rng khi bn thm xt cng n ca bn, bn nhn thy rng ngh t c s trn ci ti (Ng) ca bn b khng ch. C th ti mt thiim no bn i mt vi "vc thm mnh mng", bn cm thy tdo, v cng , bn bung b c th xc ln tm tr ca mnh. iu nyc m t l "nhn vo chnh tm ca ta".

"Th no l ting v ca mt bn tay?" Cng suy ngh v tng v tay bncng nhn thy khi nim mt bn tay ang v l v ngha. Do , khng cgii php kh thi cho mt bn tay ang v.

i vi Bch n: "iu ng qu nht chnh l php qun cng n, php nykhng cn cc bn ang yn tnh hay ang hot ng. Thin sinh nu quncng n th khi i khng bit mnh ang i, khi ngi khng bit mnh angngi" (Vin la du thin ph)

Hiu qu ca cng n c th lm k ph n sng ngi. Bch n m t tringhim ca s v mt cng n ni ting, c qui cho Triu Chu TngThm (778-897), mt Thin s Trung Hoa c o Nguyn gi l "cPht thn mn". Cng n y c tn l "Con ch ca Triu Chu", l tc nht ca V mn quan:

Mt ng Tng hi Ho thng Triu Chu:

Con ch c Pht tnh khng

S p:

Khng.

Ta ch c th cm nhn ht ting "Khng" y khi chuyn n qua ch "V"(Hn Vit) v ri c ln theo m "Wu" trong ting Hoa, thy "Wu" y khng n gin ch l "Khng". Triu Chu khng ni rng con ch


31/66

khng c Pht tnh. ng ra, ng mng li vi ting sa nh ch "Wu:khng c g c!" c qut rng hi chi to lao, v cu hi y t n l sai lm.V d nhin "Wu" l ting ti a m con ch c th tr li nu n b hi!

Bch n k rng cng n y tc ng ln mnh vi mt loi hiu ng lmton thn ng cng nh trong mt di bng rng hng ngn dm tri rakhp hng. Khng cn nhc nhch ni mnh my chn tay, Bch n honton t di mt tr, ch cn mi mt ting "Wu" rn ln trong u. K ,trong trng thi y, s t nhin nghe c ting chung cha, v ht nhinng.

Phng php ca cng n Nan ca cng n khng pht xut t tnh th cnhng lp lun khc nhau v ci no cng khng tho ng hoc i lpnhau, m l tnh hung t thn l lun khng xoay s ni. Ngn ng hoc c

ch le ln nh mt nh chp, n gia tri lm rng ng tm thc. Nginghe git mnh bng hong, t vng bt ra khi li t duy qui c trcnhn chn l tuyt i.

t hiu ng , cng n thng c tin hnh theo hai phng php:

1. Phng php ni. Ni ngc ngo, ni qu ng, ni chi b, ni khngnh, ni nhi, ht, v.v.

2. Phng php ch thng. Dng ti chn tay mnh my. Th d c ng,

nh , lm mt loi ng tc nht nh, sai bo vic ny vic kia, v.v.

(1) Thin s Hng Nghim Tr Nhn (?- 988) c ln ni trong mt biging: "V nh c ngi ang l lng di mt cnh cy cha ra trn mingvc su mun trng. Rng y cn vo cnh cy, chn chi vi gia hkhng, hai tay khng nu vo u c. Gi d lc y c ngi i qua gccy hi vng ln: Ny, t t Ma qua Tu lm g vy? Nu ngi trncy m ming tr li th ri xung vc, mt mng. Nu khng tr li th phlng ngi hi. Trong pht giy nguy kch kh x , ngi y phi lmsao?"

(2) Mt ng tng hi Lc t Hu Nng rng: " ch ca Hong Mai [Ng tHong Nhn] ai l ngi nhn c?"Hu Nng p: "Ngi no hiu Pht php th nhn c ch ca HongMai."V tng hi: "Ho thng c c khng?"H Nng p: "Khng".


32/66

V tng hi: "Ti sao vy?"Hu Nng p: "V ti khng hiu Pht php".

(3) Mt ch tiu xin Thin s Th Sn Tnh Nim (925- 993), tng Lm T,cho nghe mt bn n khng dy.S im lng hi lu ri hi: "Ch nghe khng?"Tiu tha: "Bch, khng nghe".S qu: "Sao khng bo n ln ting hn?"

(4) Mt ch tiu hi Thin s Bo Phc (?-?): "Ti nghe ni mun bit conng v sinh phi r ngn ngun, bch Ho thng, th no l ngnngun?"Bo Phc im lng hi lu, ri hi: "Ch va hi ti g ?"Ch tiu lp li cu hi. S va qut ui ch tiu ra va ht ln: "B ti

ic sao?"---o0o---

L ph cng n

Theo ngha no , khi mt cng n hon tt cng vic ca n, n c th bb qua mt bn. Kt qu l ci nhn thu sut, t nhin v mi m vo tonb thc ti. V nh th, cng n l c xe v gi lm xy ti Thc ng.

Cc cng n cng c th b hiu lm v xem l hi ht v qu d. Trongtrng hp mt cng n khng th no sn sinh cu li ng m ngi phn li c c cm gic rng mnh c th tm thy cu tr li c tnh lun l,khin c th a ti hu qu ti hi v lng, nh qun tr chng hn. Do ,ni chung, cng n ch c thao luyn di s hng dn ca mt Thin s qua hun luyn v c kinh nghim.

Th d cng n "Que ct ca Vn Mn":

"Mt ng Tng hi ngi Vn Mn:

Pht l g?

S p: Que ct kh".

(V mn quan, tc 21)


33/66

Cng vi cc cng n, ngi theo Thin tng thm d truyn thng mnhang theo hc qua cc chuyn k v cc Thin s, vn thng mang hnhthc i thoi gia thy v tr. Nhng cu chuyn cng thng c ttn l "Vn p".

Tng t cng n, Vn p l nhng cuc i p v mt cng n hay mtvn m thin sinh ang thao thc. Trong Vn p, cu tr li ca thythng nm ngoi li t duy qui c nhm nh thc trc gic ni thinsinh. C nhiu Vn p tr thnh cng n Thin. V cng nh cng n,ngi ta khng ng x vi chng nh vi Kinh sch. Chng ch c ghi linh nhng v d c bit li ging ca mt v thy m ta dnh c v suygm. Vn p cn ging cng n im thin sinh khng nn thao tc nm khng c s hng dn ca mt thin s.

Mi bn ch nm tri thi hai Vn p:(1) Khi s Hu Minh ui theo Hu Nng ang chy trn, mun Hu Nng li mt ch ca Thin. Hu Nng p: "Bn lai din mc ca thy trckhi ra i l g?"

(2) Tng hi M T: "Th no l Pht?"M T p: "Tc tm tc Pht".

Tng khc cng hi: "Th no l Pht?"

M T p: "Phi tm phi Pht".

Ng T u chng ti y, chng ta vi ln dng ti thut ng Ng hayn ng (satori trong ting Nht v w trong ting Hoa). Ni chung, Ng c din t "nhn thc, trc nhn, thu hiu xuyn sut, thu th".

Ng l t ng dng Thin Lm T dng ch khonhh khc thc ng. Ngkhng c xem l bin c trc sau nh mt, m ch l mt thong nhnthy thc ti c th ang lt qua v c th bin i khi lp li. Ng cm t theo li loanh quanh nht, nh mt cm gic hip nht, an ho, hin

hu vt qu thi gian v khng gian, v ht nhin nhn bit chn l, v.v...

Nu bn c th din t ng th n khng phi l ci ng bn din t. Trongting Nht, satori bt ngun t ng t satoru, ngha l "nhn ra". Nhng khng phi l mt "nhn thc" hay mt pht hin theo ngha trit hc thngthng, v khng c bt c s khc nhau no gia ch th pht hin vkhch th c pht hin.


34/66

Ci c bit duy nht nhn bit ng l n c din t nh mt nh chpthu th, c th din ra bt ng nh mt kt qu ca thc hnh Thin. Nhth, Ng tng phn vi "Gic ng" thut ng c tnh tng qut, thngc cc truyn thng Pht gio khc dng m t mt trng thi tngqut v ang din ra vic nhn bit thc ti ng nh n ang l.

Ng khc vi Gic ch Gic c ngha l "Ng thng trc"; ngi c kinhnhgim "Ng" cn tu tp thm t n mc ton vn ca Gic. Cngging nh th, Ng khc vi Kin tnh, vn c dng ch s trc nhnthy tnh, trc nhn thy chn l. Trong cc kho thc hnh thin cn bn,thin s thng dng ting Kin tnh ch nhng ng o ban s ca thinsinh, rt t khi h dng ch Ng.

Daisetsu Teitaro Suzuki (1870-1966) Tn dch ngha Hn Vit l Linh Mc

i Chuyt. ng l mt hc gi lng danh ngi Nht, c i cng truynb Thin tng sang Ty phng, din t Thin tng theo ngn ng thi iv gp phn mang vn ho t tng ng Ty ti gn nhau.

Suzuki bt u tp thin nm 22 tui. Xut thn t mt gia nh ngho, ngb d i hc, sau sang nghin cu Hoa K 13 nm, dch sang tingAnh cun i tha khi tn lun ca M Minh (1900) v vit cun Outlineof Mahayana Buddhism (i cng Pht gio i tha, 1907).

Nm 1922, Suzuki tr v Nht, sng lm mt Sa di, dy hc v vit sch,

ng l gio s Pht hc ti i hc Otani, Kyoto v l hc gi ch yu vPht gio i tha v ni chung v tn gio ca Nht Bn. ng vit nhiutc phm ni ting v Thin hc, gii thiu Thin cho c phng ng ln

phng Ty bng li ni i chng. Suzuki li hn mt chc tc phmquan trng, trong c my cun c dch sang ting Vit nh Thinlun, Ct tu ca o Pht, Huyn hc Pht gio v Thin cha, v.v.

nh gi cng cuc ca D. T. Suzuki, Thomas Merton (1915-1968), mt tus kh hnh ngi Php, sng ti M v l tc gi thn hc ni ting caCng gio La M, vit trong bi tng nim ng nh sau:

"R rng Bc s Suzuki em n cho thi i i thoi ny mt tngphm tuyt vi ca ring ng: kh nng thu hiu v nm vng nhng tiuim minh xc vn l tin cho s giao tip c th hy vng t hiu qu.ng lm c iu ny mt cch hiu nghim hn th rt nhiu v ngita thy r ng hon ton thot khi nhng chi phi ca cc m thc t tng

b phi v ch ngha hnh thc khoa bng. [.] ng pht ngn vi y


35/66

thm quyn, thm quyn ca mt con ngi n gin nhng sng sut, hiur nhng gii hn ca con ngi v khng c ci thin chng bng nhngcu trc gi to khng c ngha hin thc g. Ni theo Thin ng, ngkhng cn t thm mt ci u na ln u mnh". (Tng nim DaisetzTeitaro Suzuki, Hnh Vin dch, trang13, Nxb TP. H Ch Minh, 2001).

Bn thn Suzuki, khi cn sng li xem vic ging gii chi li ca mnh vThin l "mt ti li ln" trong cuc i. Nhng d g i na, nh ng mThin hc lan trn khp th gii, c nhiu ngi ch trng. V cho nnay, ti Vit Nam, theo mt cch ring, nh hng ca ng vn tip tc thmsu trong gii thanh nin tr thc tn hc.

Suzuki v Ng Cun Esays in Zen Buddhism, Second Series xut bn nm1933, tip theo First Series xut bn ln u tin nm 1927 c n nhn

c bit nng nhit trn khp th gii. Bn ting Vit, Thin lun, Tp trung,Tu S dch, Si Gn 1973, cng vi hai tp thng v h rt c gii tu sv tr thc Vit Nam trn trng. Trong cun , Suzuki i theo li ging caThin s Bch n Hu Hc vi li qu quyt rng ton b khung sn ctnh khi nim v thi gian, khng gian v s ng ho u l gi to.

i vi Suzuki, t thn thc ti th phi nh nguyn. Ng (satori) l lnh hithc ti . Ng khng th truyn t m ch c chng nghim. TrongSecond Series, ng a ra tm c im chnh ca Ng. l:

1. Phi l (irrationality) Khng phi l mt kt qu m ngi ta t ti bnglun l; cng khng th dng tr nng m t n.

2. Phm tnh tm linh (noetic quality). Khng n gin l trng rng nhngn c mt ni dung, d khng th truyn t ni dung y bng ngn t;

3. Thm quyn t bit (authoritativeness). i vi ngi tri nghim, tngi y bit l n xc thc mt cch tuyt i, v d nhin khng mt ai cth bc b bng l lun.

4. Khng nh (affirmation). D i qu bn kia s nhn thc qui c, nchc chn khng l mt tri nghim c tnh ph nh m n cho ngi "ng"mt ci nhn rt tch cc v vn vt.

5. Cm gic siu vit (sense of the "beyond"). N i ti qu bn kia s phnbit thng thng gia bn ng (ci ti) v ci khc, cho d c c gng i xahn na v din t "ci bn kia" nh l "Thng " (God) hoc "Ci tuyt


36/66

i" (the Absolute) hoc "Ci khc, Ci " (the Other) th cng ch l mangkhi nim vo ci khng th no khi nim ho.

6. Tm trng phi nhn cch (impersonal tone) Cng c th gi l trng thiv ng. N dt khot khng ging nh mt cuc gp g ring t, ci ctri nghim trong ng th tch cc nhng khng mang du vt t ng, khngdnh dng cht no ti cc quan h v xc cm c nhn.

7. Cm gic siu thot (feeling of exaltation). Hay cm gic thng hoa. yl kt qu khi tan sch mi chng ngi c tnh qui c; n cho ta kinhnghim trc tip;

8. Nht thi (momentariness). n ng nht thi. N xy ra t ngt, leln, v n "ngoi thi gian".

im th tm c bit quan trng. Khi kinh nghim ng c m t nh"mt ngh" (one thought), n l mt thu th n nht, khng c cm gicchuyn ng hoc thi gian tri qua. N l khonh khc p v s nhn thcthng thng v tnh lin tc ca thi gian. Theo ngha ny, n l "vnhcu". Suzuki vit v c im ny rng: "Thc s, nu khng phi l ngt v nht thi, th khng phi l ng. n l c im ca dng thin Hu

Nng, k t khi nguyn ca n vo cui th k

9. i th ngi l Thn T, nhn mnh trn s khai trin tun t ca tm

thc. Nh vy cc ca Hu Nng hin nhin l nhng ngi tch ccch trng gio l n ng". (Thin lun, tp trung, trang 50-51).

Tuy th, xem xt k c tm c im y, ta thy Suzsuki khng lm trncng tc bt kh thi t ng ra cho mnh. ng khng m t Ng. ng chni ti ci ging nh ng. Ngi theo Thin ch c th tri nghim ni dungca n ch khng th m t n.

Ch cn mt ln ng? C mt quan im cho rng tc ng ca ng ln bnthn hnh gi l thng trc ngha l vnh vin. Trong mt cuc tho lun ti

Madris, c ngi hi Jiddu Krishnamurti (1895-1986), o s ngi n ,rng ti sao mnh tng tri nghim ng nhng khng hiu n ging ci g vti sao sau mt cht, n ln i mt. Krishnamuti tr li rng: "Mt khi n c th n khng bao gi khng c , v iu bn ni c ngha ln cha bao gi c c, bn b chnh mnh nh la".


37/66

Cu tr li c hm thng ti, "mt ln cho mi mi y", lm mi ngikinh ngc. Nh vn n Rene Weber em vn y ra hi Bede Griffiths(1906-1993), mt linh mc dng B-n-ich-t sang sng v tu ti mt thoam n , v l ngi tin vo tim ng hn n ng. Cu tr li ca nhhuyn hc Kit gio y l: "Qu tht, rt nhiu ngi c tnh cch rt mmt, th nhng s thc tnh chn chnh v s b nhim siu vit th khng tht tn cho n. N c th rt m mt v n c th lun lun c lm mi.Tht cc k him hoi khi bn t ti mt trng thi m lc no bn cngsng hon ton trong n" (Rene Weber, Main Currents in Modern Thoughts(Nhng dng ch lu trong t tng hin i), Nxb New York: Harper &Row, 1995, t.166).

Hm ca Griffiths c chung mt tuyn vi s phn bit gia Gic ng vThc ng, Ng, nh c trnh by trong mt on trn. Rng Gic ng

c ngha l "Ng thng trc", v ngi c kinh nghim "Ng" cn tu tpthm t n mc ton vn ca Gic.

So vi trit Ty y c nhng im tng ng th v vi cc khonhkhc thu th c cc nh huyn hc Ty phng tuyn b. V chng cngc chnh bn thn Suzuki thm d trong tc phm c nhan lMysticism, Christian and Buddhist (Huyn hc Kit gio v Pht gio,1957). Bn Vit ng c tn l Huyn hc o Pht v Thin Cha, NhHnh dch, Nxb Kinh Thi, Si Gn 1974.

S qu quyt ca Suzuki rng thc ti th phi nh nguyn, v rng khnggian, thi gian v s ng ho u b tm tr chng ta p t ln thc ti, cim tng ng vi cng trnh ca Kant v s phn bit ca trit gia cy gia thc ti nh n hin hu t thn (bn th) v nh c chng ta tringhim (hin tng).

---o0o---

Thin To ng

Tng phn Thin Lm T vi nhng cng n y thch thc v ng, ThinTo ng nhn mnh ti s gic ng bng thc hnh to thin.


38/66

1. To ng Trung Hoa

Cng vi Lm T, To ng lm thnh hai tng phi Thin quan trng tiTrung Hoa. Danh xng To ng ghp t hai ch u ca s ph l Thins ng Sn Lng Gii v t l Thin s To Sn Bn Tch.

ng Sn Lng Gii (807-869) S h Du, qu Ci K, php t caThin s Vn Nham m Thnh (781-841). Thu nh theo thy tng Tmkinh, ti cu "V nhn, nh, t, thit, thn, ", cu ly tay r mt v hi thy:"Con c y mt, tai, mi, li, c sao kinh bo l khng?" Thy cuthng minh lanh li qu, thy phi gi i hc cc Thin s khc. Nm 21tui, ng Sn th gii lut T kheo, du phng nhiu ni, ri cui cngn cu hc vi Thin s Vn Nham.

Khi Vn Nham sp mt, s hi: "Sau khi ho thng trm tui, nu cht cngi hi t c hnh dng ca thy khng? th con phi p lm sao?"Vn Nham lng thinh hi lu, bo: "Ch ci y". S trm ngm giy lu. Vn

Nham bo: "X L Lng Gii m ng vic ln phi xt cho k" S vncn h nghi. Sau nhn qua sui, s nhn thy bng mnh di nc bn ing ch.

Lc 50 tui, s tr thnh vin ch mt thin vin trn ni Tn Phong. Sau, s n ng Sn v ly tn ni lm tn mnh. S thu nhn nhiu mn, dy bo ht lng cho ti khi vin tch nm 63 tui.

Trong Bch nham lc, tc 43 k cng n "ng Sn lnh nng" rng:Tng hi ng Sn: "Khi lnh nng n lm sao n trnh?"ng Sn p: "Sao chng nhm ch khng lnh nng m i?"Tng hi: "Th no l ch khng lnh nng?"ng Sn p: "Khi lnh lnh cht X L, khi nng nng cht X L".

To Sn Bn Tch (840-901) S h Hunh, ban u theo Nho hc, ti nm19 tui xut gia, v th gii T Kheo nm 25 tui. S thng n ng Snnghe Thin s Lng Gii ging php. Ngy n, trong mt cuc vn p,

ng Sn nhn ra cn c ca s lin nhn lm t. S tham thin ving Sn v ng yu ch.

Sau khi ri ng Sn, Bn Tch vn du truyn gio. Cui cng, c mi vCt Thu, v v ngng m Lc t Hu Nng ti To Kh nn s i tn niny l To Sn. Ti y, s thnh lp dng Thin To ng.


39/66

Trong V mn quan, tc th 10 "Thanh Thot ngho kh" k cng n:Mt ng Tng hi Ho thng To Sn: "Thanh Thot ny ngho kh, xin

Ngi cu gip".S ni: "Thy Thot!"ng Tng p: "D".S ni: "Ru Thanh Nguyn vn sn ca nh, ung xong ba chn saocn bo cha dnh mi?"

Cc chm ngn v bi ging ca s c tp hp thnh cun Phc chu ToSn Bn Tch Thin s ng lc. Mn ca s rt ng nhng dng thinca s ch tn ti vi th h ri tn li v s c xem l Nh t ca Tong. Tuy th, To ng chnh mch truyn cho hu th l qua Thin sVn C o ng (?- 902), mn n kh ca ng Sn Lng Gii, cngcc t ch tr v xem nh ni tip dng ca To Sn. y l dng Thin

chnh tng c truyn sang Nht Bn v thnh t cho n nay.

ng sn ng v Nm a v hay nm cp bc nhn thc. Ng v c xeml cng thc bin chng tuyt ho nht ca Thin tng Trung Hoa. N cBch n Hu Hc xem l nguyn l chnh ca Pht gio v l con ng tutp quan trng nht ca Thin tng. C th xem "Ng v thuyt" ca Tong tng ng vi "T php gii" ca Hoa nghim tng (xem chng 4 itha).

"ng sn ng v" c tm quan trng n th nhng hu nh ch c nhc

pht qua trong cc sch vit v Thin. Hn cng ng gi khi ta lng ngheThch Nht Hnh phn tch chi tit trong sch dn, tt. 213-215 nh sau:

"Ni n phi To ng l ni n nguyn tc nm a v [ng v] giathng (chnh) v nghing (thin). nim v a v gia thng v nghingvn l ca ng Sn, To Sn xp t v trnh by li nim y, vtruyn li cho nhng th h k tip. Thng y tng trng cho tuyt icn nghing tng trng cho tng i. Tng Nho sau ny c nim v Lv Kh rt tng t vi nim v thng v nghing ny.

"ng Sn ni: C mt vt trn th chng tri, di th t. N en nhsn, lun lun chuyn dch v hot ng. l ci thng. Ci thng cn cngha l tuyt i, l nn tng ca tri t v mun loi. Ci tuyt i y vnkhng th nm bt c bng khi nim, khng th din t c bng ngnt.


40/66

"Cn ci nghing? Ci nghing l ci thng i vo th gii hin tng, thgii ca s vt tng i.

"Tuy nhin, Thng v Nghing khng phi l hai vt khc nhau: tng i li vi tuyt i m c, tuyt i l i vi tng i m thnh. Cng nhsng l nc, nc l sng. Sng tuy nhiu nhng l mt, nc tuy mt ml nhiu. Thng l chn khng, nghing l diu hu.

"S lin h gia Thng v Nghing lm thnh Nm a v [Ng v] nhsau:

1. Ci thng i vo ci nghing (Chnh trung thin): V ci Tuyt i nmtrn trong ci Tng i nn ta c th hiu c ci Tuyt i qua ciTng i. ng Sn c ni: Trong ci Tuyt i c ci Tng i, nu

khng th ho ra ci Tuyt i c trc ci Tng i sao?2. Ci nghing i vo ci thng (Thin trung chnh): V ci Tng i ch cth c do nh ci Tuyt i, cho nn trong ci Tng i phi xp mt choc ci Tuyt i. ng Sn li ni: Ci Tng i c trong ci Tuyti ri, nu khng th ho ra ci Tng i c trc ci Tuyt i sao?

3. Ci thng trong t thn ca n (Chnh trung lai): y l ci Tuyt itrong t th tuyt i ca n, khng c nhn thc qua lin h bn th hin tng. y l php thn, chn nh.

4. Ci nghing trong t thn ca n (Thin trung chi). y l ci Tng itrong t th tng i ca n, khng c nhn thc qua lin h bn th -hin tng. ng Sn v trng hp ny nh l trng hp hai ngi angu kim vi nhau, khng bn no p o c bn no. Hoc l mt bngsen n trong l la, khng h b la chy xm. Ngi t n v tr ny lngi xm nhp th gii php thn v tr ra tung honh ni th gii hintng.

5. Ci thng v ci nghing trong cng mt t tnh (Kin trung o). Ti v

tr ny mi phn bit gia Tuyt i v Tng i, bn th v hin tng,khng cn na."

Ch trng tu tp Thun l vi ng Sn ng v, phi To ng dn dnhnh thnh nm ch trng sau y:


41/66

Th nht, Ch qun to: Ch cn ngi thin khng cn c s h tr cacc phng php khc nh m hi th hoc qun cng n. Ngi to thinan tr trong tm trng v t m tnh to, khng nng khng bm vo bt cci g. Phng php ny cn gi l Mc chiu thin.

Th hai, Tu chng nht nh: Tu tp t o v thin to chng nghiml mt vic ch khng phi hai;

Th ba, V s c: Khng c i tng chng c. Khng c cu chngc bi l tr tu bt nh khng phi l ci s c m l ci vn c sn cami ngi.

Th t, V s ng: To thin khng cu gic ng, v rng mm gic ng vnc sn trong mi ngi;

Th nm, Thn tm nht nh: Thn v tm chng khc g nhau, khng phil hai m ch mt thi.

Chng ta s bn nm iu k lng hn trong phn k tip.

---o0o---

2. To ng Nht Bn

o Nguyn Hi Huyn (1200-1253) Tn Nht Bn l Dogen Kigen. S lngi a dng Thin To ng sang Nht, v thng b hiu lm l mttrit gia c quan im "thm su v qui d nht" tuy nhng iu s vitkhng l sn phm ca suy tng m l pht xut t s trc nhn thc ti.

Cho i trong mt gia nh qu tc, thng minh chm hc t b, chn tui c c mt bi lun v A-t-t-ma. Ti khi cha m mt sm, cu bo Nguyn ng l v thng, xut gia. Ban u s theo Thin Thai tngnhng b dy v vi cu hi: "Nu qu tht nh kinh dy th tnh ca ta lB [gic ng] th sao ch Pht cn phi tu hc gic ng?". S bn b

i cu hc vi Minh Am Vinh Ty, ngi m dng Thin Lm T Nht vc thy tr li rng: "Ch Pht khng ai bit mnh c Pht tnh, ch c scsinh mi bit mnh c Pht tnh".

Hc cha c mt nm thy bng tch, o Nguyn i Trung Hoa nm 33tui. Tham vn nhiu thin s, cui cng ti cha Thin ng, s i ng


42/66

qua cu ni ca Thin s Thin ng Nh Tnh: "Ngi hy x b thntm". Hai nm sau, s quay v Nht, thnh lp ti dng Thin To ng.

o Nguyn vin tch nm 53 tui, li chn tc phm trong c bit ccun khai tm Chnh php nhn tng v Nim bnh tam bch tc, gmkhong 300 cng n do s gp nht v lun gii. C ln, o Nguyn ni vcuc i mnh rng:

"Ta chng tu hc nhiu thin vin. Nhng khi ta yt kin i s Nh Tnhth ta thng hiu tng tn, trc nhn rng: l mi ng thng v hai conmt nm ngang. T by gi ta chng cn b ai la bp. Vi hai bn tay trngta tr v c hng v v vy ta chng c cht g c th gi l Pht php c.Ta sng theo nhp iu ca thi gian: bui sng mt tri mc hng ngv bui ti mt trng ln pha Ty. My tan ni hin sau cn ma th ni

c v thp hn bnh thng, th l th no? H bn nm th c mt nmnhun. G gy bui sng."

o Nguyn v thin nh Tuy khng h t khc php tham qun Cng nv Vn p c truyn dy trong dng Lm T nhng s o Nguyn tinrng to thin l phng cch ng n thc hnh Pht gio v rngngi to thin c kh nng nhn ra Pht tnh. Vi to thin, bn khng cncn phi lm iu g khc na ng o, v nh th, bn c th b qua ccthc hnh tn gio hoc li sng kh hnh khc.

Khi i ti kt lun , s o Nguyn khng xem Thin tng l ci g mi m hoc khc bit vi cc hnh thc trc kia ca Pht gio m ch lkt qu ca s nhn mnh ln phng cch c bit ca thc hnh Thin. Scng lp lun rng nn ly cc hot ng hng ngy lm cn bn cho Thinnh, dn ti s thm d Pht tnh. "Ch ci, gnh nc, nht rau, cng lThin nh".

Nh th, ta c th tm thy s nhn bit ngay trong t thn thc hnh chkhng nh mt kt qu ca thc hnh. i vi o Nguyn, nhn bit Phttnh v thc hnh ngi thin qu tht lm xy ra ci , v nh th, c haitht s ging nhau v ch l mt.

Ta c th din t n mt cch gin d: ngi thin l gic ng c ngha rngbn khng cn phi trin khai s nhn bit trong thin nh tip tcchuyn ng hng ti s gic ng sau . o Nguyn khng nh: "Tothin t n l gic ng; ngi mt pht l lm Pht mt pht".


43/66

o Nguyn v Pht tnh y, iu ch cht ta cn ghi nh l oNguyn khng xem Pht tnh l ci g con ngi c th s c n nh sc mt i tng tm linh no . ng hn, s thy ton b hu th lPht tnh, ci c nhn ra tc thi v ti ch; mt khi ct b c nhngxao lng nng ni thin cn, ta c kh nng thy mt cch sng t.

o Nguyn xem v thng nh l Pht tnh. Nu bn nhn ra ci ny tbn nhn ra ci kia. Bng cch , s tm cch t ti qu bn kia c th giiv thng ln nit bn, ci vn l mc ch nguyn thu ca an ho thanhthn cho ngi i qu bn kia th gii v thng. Ngi ta khng nn litrong v thng hoc trong nit bn, nhng khi tri nghim nit bn th nnthanh thn i thm ln na vo th gii v thng lun lun bin i. Vngi nh th s gic ng, ni cch khc, ngi y s thy v s nhn ra thgii v thng nh ci n ang l.

o Nguyn v thi gian Trong tc phm chnh ca mnh c tn l Chnhphp nhn tng (Shobogenzo Uji) o Nguyn vit rng thi gian, ng nhn ang l, th ang hin hu, v rng hin hu l ton b thi gian. Nicch khc, mi hin tng, k c ni v bin, l c im ca thi gian.Chng khng hin hu m khng c thi gian. Mi hu th u khngthng ti, v ht thy u c Pht tnh, do , ngay c t thn Pht tnhcng chng bt bin.

Cho rng hu th v thi gian ngang nhau, o Nguyn lp lun:

1. Thi gian khng th l ci g t n tri vo qu kh, m phi xy ra cig ;

2. Nu l th th ch c th bit ti thi gian nu trong thi gian c l hng.Ni cch khc, bn cn phi thy ci ny ri mi ti ci kia, ri nirng thi gian ang hin hu bng cch chuyn dch t ci ny ti ci kia.

Nhng tht s, thc ti khng ct thnh tng lt theo kiu ;

3. Khng c s i qua t trng thi ny ti trng thi k tip khng c l

hng no c to ra bi ci g ngoi ti c gi l "thi gian";

4. ng ra, thi gian l "s i qua khng i qua" nh mt trng thi tri votrng thi k tip;


44/66

5. Nh th, thi gian l ci chng ta t tn cho s tri ca hu th.S cng cho rng Pht tnh, ci l thc ti nn tng, lun lun biu th tronghin ti. Ni cch khc ci c tht th lc no cng c mt.

Do , thay v c hai thc ti tch bit hu th v thi gian o Nguyncho rng ch c mt thc th "hu-th-thi-gian" n nht ang tri, angchuyn ng. Khng c cnh gii "vnh cu" no khc vi cnh gii hin titrong vn vt ang bin i. Mi khonh khc u biu th tnh cht vnhcu, v mi khonh khc u vn l "s i qua khng i qua" ca thi gian.

So vi trit Ty Hn rt th v khi suy ra rng vi nhng tng y, oNguyn hn lp Thuyt Tng i (Theory of Relativity), nhng iung bun l s cho i sm hn thuyt y ti 700 nm. C l s hn xemThuyt Tng i nh mt p dng qui m c tnh v tr tnh cht phi thc

ti ca "thi gian tch bit" m s xem l c im ca vn s. y cng c im tng ng vi Trit hc Qu trnh (ProcessPhilosophy) trong li tip cn mang tnh "vnh cu ch ngha" truynthng Ty phng chng li thc ti ca thi gian v bin i. Quan imca o Nguyn chung mt tuyn v thng mt mch vi ci nhn v thigian t Heraclitus (th k 5 tr.C.N.) qua Henry Bergson (1859-1941) vAlfred N. Whitehead (1861-1947), v trong phm vi thn hc vi linh mcTeilhard de Chardin (1881-1955).

V tr, ng v thi gian Nh th, qu tht o Nguyn cung cp chochng ta mt v tr lun cp tin nht vo thi . Nu mi s trong v tru khng thng trc v ang bin i th thi gian ch l ci tn chng tat cho qu trnh . Nu khng tha nhn bn tnh bin i t thn ca vtr, th n nht tnh v bn tnh ti hu ca v tr l ci g bn trn v

bn ngoi qu trnh , nh cc tn gio hu thn qu quyt bng tngca h v Thng .

o Nguyn xem h qu thun l ca quan im nguyn thu Pht gio vtnh khng thng ti nh mt chui lin tc khng-gian-thi-gian trong vn s tng xm nhp, ni theo thut ng Hoa nghim l H tng nhipnhp.

V mt trit hc, tht th v khi t lin nhau quan im v Ng ca ThinLm T, c Suzuki phc tho trn, vi li tip cn ca Thin To ng.i vi Suzuki, khonh khc Ng th bn ngoi thi gian, trong khi i


45/66

vi o Nguyn, nhn thc th thuc v mi s ang tri qua thi gian, hocl thnh phn ca qu trnh m chng ta gi l thi gian.

Dng nh Suzuki v o Nguyn mu thun nhau, nhng khng nht thitnh th. Khonh khc thu th l mt ngh n nht, v n nht tnh ca ngh y mang chng ta ti qu bn kia mi phn bit, v do , qu bn kiathi gian v khng gian. Ni cch khc, "ni dung" ca tri nghim trong ngh n nht y mang ti lin ngay tc l kt qu ca ngh y c xem nh mt nhn thc c tnh v tr v bn tnh ang tun tro, ang

bin i ca thc ti.

C th minh ho nhng iu va trnh by bng mt chng nghim ca hnhgi Alexander Eliot (xem Cm nang sng Thin, sd, t.164):

"Khonh khc ny, hu th ny, l Ci . Cuc i ca ti l ton b ssng qui m nh. Mt trng, cc hnh tinh, xoay quanh tri tim ti. Mttri m lc ny b che khut bi ra mp bao la ca qu t, ang ri vo ticng nh ang trong ti. Cc thn linh v cc thin thn, c c ln thin,u ging nh nhng si tc trn u ti, dng nh nhiu v s k, vmc ra t bn trong u ti. Dng nh con ngi v tr ti xut t chnhti v tuy th, ti l ci g? Mt lung bi, hay l mt ting ho khan, ri tip l trng rng v im lng".

To thin Theo truyn thng, ngi to thin ngi trong t th hoa sen vi

hai chn bt cho y th gi l kit gi. Hai chn bt cho nhau, bnchn tri ko ln t trn bp i phi; bn chn phi trn bp i tri. Chko ln gc c mt bn chn th gi l bn gi. Xng sng hi nghingti trc, cho bng treo l lng t nhin trong khi mng hi li nng vng vng v nu sm, bn "nh mt" mnh. u a ln, cmtrm vo, mt h m v nhn xung. Tay t trn lng, ngang bng lmthnh Thin n nhng bn tay theo cch to thin, ngha l bn tay tritrn bn tay mt.

Trong khi gi cn thn Thin n th iu ho hi th. Thng thng, c bnl th bng v th ngc th vai, chm v su. i vi thin s TaisenDeshimaru th "ngi v khng mt ting th thm, tm tr trng vng mi ngh, c thin ln c. Tip tc ngi bnh an nh th, mt hng vo vch, ththi. Ngi hng ngy".

Ni chung, to thin l th hin hnh ng ngi, i mt vi mt bc tngtrng. Cc kho to thin thnh thong c xen k ri rc "kinh hnh"


46/66

(kinhin), ngha l thin nh khi i b, i qua i v cho gin gn ct. TiNht, Lm T i nhanh v mnh, cn To ng i chm. To thin, chnhxc nh Deshimaru ni, ch vic ngi yn vi mt tm tr tuyt i tinh schv sng sa. iu y chng d cht no. i vi mt tm tr thiu tp tnhth t nhin n "tm vin m", huyn no ln xn vi cc ngh.

Thng thng, trong khi to thin, vic ch tm vo qu trnh h hp v qutrnh diu hnh ca ngh c xem nh mt phng cch bt u i votrng thi khng ngh, tnh lng, trong c th pht sinh s tri nghimthc ti mt cch trc tip v minh bch.

hnh dung c th qu trnh din tin ca to thin bn hy tng tngmt ci ao nc snh c ngu. Trc y, khi nc ao trong xanh, n phnchiu sc nt v trung thc nhng hnh nh in bng ln n. To thin c

so snh vi vic lm cho nc bn trong ao lng ng, tinh sch ci aot n ly li kh nng phn chiu c. Nh th, to thin khng quyt nhni dung phn chiu, nhng vic lm tinh sch nc v vic thy r nidung phn chiu, c hai vic y din ra trong cng mt lc. Nc schngang u phn chiu r ngang . V do , hnh ng ngi trong to thint n l mt qu trnh gic ng.

Gic ng trong thin nh Khng ging vi Thin Lm T ch yu ni tinhng khonh khc n ng trong c s xuyn ph t bin ti mt hnhthc mi ca nhn thc, Thin To ng nhn mnh rng trong khi ta ngi

thin nh, ta l Pht.

Ni cch khc, cng thin nh, ta cng nhn bit bn tnh chn chnh ca ta,v cng chnh l Pht tnh ca ta. Nh th, gic ng khng phi l ci bns c im cui ca mt qu trnh khai trin tm linh di ngy, m l stri nghim tc thi v ti ch ngay trong qu trnh y. Bn thc hnh thinnh bao nhiu th bn l Pht by nhiu.

Mi s din ra thanh thn t nhin v theo cc truyn thng Pht gio, cucnh gic ng khng bao gi l ci nm bt. Mt n lc nm bt nh thch cng c tng gi to v bn ng ci ti, ng, hoc t ng, the selfhay atman. Bn phi hu nh ngu nhin t ti gic ng; v ci bn tmkim chnh l lm sng sa ci tm, v tm sng sa ngang u th bn thyc bn tnh chn chnh ca mnh ngang : minh tm l kin tnh l thnhPht.


47/66

---o0o---

VI. Pht tnh

Nhng g va trnh by v hai li tip cn ca Lm T v To ng vo

Thin cho thy hai c im thuc v bn tnh ca ng trong lin quan tiPht gio, c c im ho bng thut ng Pht tnh.

Tnh cht ni quan c im ch cht th nht l Pht v Pht tnh cachng ta khng tch bit vi bn ng ca chng ta. Nu thy Pht ngoing, git ngay! Pht tnh d c vn l trong khonh khc thc ngc hot kch bi cng n hoc l kt qu ca to thin, cng mt cch cttu, l bn tnh chn chnh ca chng ta mt khi t sang mt bn o gicv bn ng tch bit.

Do , ci ti y v Pht tnh ca n c bit ti ch qua ni quan, bngmt hnh thc v thc ca ni quan, ch khng qua bt c hc thuyt no,khng bng bt c hnh thc phn tch c thc no v bn ng ca bn vmt phn tch nh th hn l hon ton tri ngc vi Thin. Nh chng ta ni on trn, thin nh l vic lm tinh sch nc trong ci ao bnsnh, ngha l lm vn l ci lun lun c sn ch khng phi l khm

ph ci g mi m. Nu Pht l ci sn trong ta th ci ngoi nghn khng phi l Pht!

Tnh cht t pht Pht tnh c vn l qua s t pht. y l im ch cht nhn ra s khc bit gia thc v bn ng (ci Ti) v thc Pht tnh.T pht l mt hnh ng din ra trc khi ta c bt c s cn nhc no vci ng o gic tch bit.

Trng rng thc v bn ng th ph hp vi th gii quan tng qut caPht gio trong mi s tng lin ni kt v pht sinh tu thuc vo cciu kin. Mt nhn bit nh th cho ta cm thy nh nhm, khinh khoi,gn nh nhn nh vui a khi chm ti ton b hot ng c tnh sng to.

Nh chng ta s thy, tnh cht t pht ny nh hng su xa trong thc

hnh Thin, c bit trong quan im ca Thin v ngh thut.

---o0o---


48/66

VII. Thc hnh Thin

Tm bt sinh o c Thin i theo quan im c bn ca n v tm. Mihnh ng c d u c nhn nh l kt qu ca hnh ng da trn tmv k, ly bn ng lm tm im. Pht tm vn c tnh i ng, khng thno v k.

iu ny i khi c ni ti nh l sng vi "ci cha m mt cho i tm bt sinh, ni cch khc, sng lm mt vi ci Tm c nht vn qu

bn kia b mt ang bin i ca vn vt. Ngi n tr trong tm bt sinh(the unborn) v l ngi trin khai "tm h" (tm khng, v tm, no-mind)th s hon ton t pht, v t pht cng c ngha l hn nhin.

Hu ht cc bi thuyt php ca Thin s Nht Bn Bankei Yotaku (Bn

Khu Vnh Trc, 1622-1693), thuc tng Lm T, u xoay quanh hai ch"Bt sinh" (anutpada).

Mt c s tha: "Con chng nghi ng rng trong bn tm khng c vngnim,nhng con khng tm thy s gin on gia hai nim. Con khng thno tr trong ci bt sinh".

S tr li rng "Ngi ra i vi chng ci no khc ngoi Pht tm btsinh. Ch t khi ngi trng thnh, nghe v thy nhng g ngi khc hnhng trong trng thi v minh ca h, ngi cng dn dn bc vo ci v

minh... Theo nm thng, ci v minh ca ngi chim ot tt c. Nhngkhng mt vng nim no t c sn. Vng nim t chm dt trong tm t chng minh c s bt sinh..."

Chuyn ngi bn cung Ni cch khc, bt c iu g bn ang lm m hbn ngng li v suy ngh v n th l lc bn tr nn thc v ci ti(bn ng) v bn nh mt bn tnh t pht v tuyt i ca hnh ng.

bn mt pht tn trng mc tiu, cung th khng nn c cht t thc nov bn ng (ci ti) ang bn. ng khonh khc thch hp, mi tn t n

bn i tm tr qu bn kia bn ng, qu bn kia mi tn v qu bn kiamc tiu. Cu chuyn bn cung "ti ni ti chn" ny l ti ca cun Zenin the Art of Archery (Thin v ngh thut bn cung) ca Eugen Herrigel,mt cun sch tuy mng nhng c k vo hng "kinh in" ca ngitheo cung o v v o.

R rng Thin i hi k lut ln lao, d trong n lc xuyn ph li t duyqui c theo truyn thng Lm T hoc vic ngi ng qui cch trong Thin


49/66

To ng. Nhng kt qu ca thu th ci nhn xuyn sut hoc thu sut l c nhn hon ton c gii phng ng x mt cch t pht. Qutht bn khng cn cm thy nh "mt ngi ang ng x" m cm thyging nh "hnh ng ang xy ra". iu ny lm cho hnh ng mangThin tnh tr nn kh tin on v phi qui c. Thc t, qui c chnh l kth ca Thin. Theo nh ngha, qui c c ngha l tho thun vi nhau mqui nh, nh th t thn tnh qui c nh mt tnh t pht.

o c Thin chc chn khng t trn cc l lut m l trn ci nhn thusut v phn ng xut pht t trc gic. Theo cch y, o c "ln xn".

Nhng n khng l s "ln xn" v k, m ng hn, l s hon tonkhng v k v kh tin on, pht sinh t nhng k lut gip cho con ngiti qu bn kia quan im hp hi v bn ng.

So vi trit Ty Theo thut ng o c, iu ny kh ging vi quan imca Augustine (354-430). ng cho rng: "Hy yu v lm iu ngimun". Augustine l nh thn hc tin khi v gio ph Kit gio thi skhai nn d nhin i vi ng, yu y l yu Thng v v th mihnh ng i theo tnh yu u tt v mt o c.

Thin c li tip cn ging y nh th, nhng Thin thay vo t ng "yu" v"Thng " bng "tm h, khng v k" v "tm bt sinh" hoc "Phttm".

Nh th, c Augustine ln Thin u tha nhn cc gii hn ca o c ctnh qui c.

Thch thng thng Trong Thin, t u ti cui, tnh qui c b thch mt cch thng thng. Di y l mt bi th ca Bn Khu Vnh Trc,ngi ni ting v "tm bt sinh" ni trn. Bi th c nhan "Honshinno uta" ("Bi ca tm tr nguyn thu", 1653):

Ngi ngh rng ttC ngha ang ght ci xu

Ci xuchnh l ci tm ang ghtTt, ngi niC ngha ang lm ttTht ra, xuchnh l ci tm ang ni nh th!


50/66

My cu th y phn nh bn tnh nghch l v thch thc ca Thin; nlun lun ph v cc mu thc qui c ca t duy.

Tuy th, c im ny ca Thin c th dn ti n tng hon ton sai lcrng Thin quan tm mt cch hp hi ti bn ng ch khng ti cc ch rng ln hn ca th gii. My cu th ca Bn Khu Vnh Trc c th tora n tng . Nhng r rng rng cui cng mc ch ca Thin l hngcon ngi quay v th gii hng ngy vi cm gic sng t mi m v hnhng khng v k. Ta c th minh ho cho kht vng y bng hai s vic.

Khi ci ti thng hoa Vo th k 12, Thin s i Tng Quch Am S Vinngh ra mi bc tranh chn tru c tn l Thp mc ngu . B tranhngi v tru y m t mi quan h ca con ngi v Pht tnh:

1. Tm tru (tm ngu);2. Thy du (kin tnh);3. Thy tru (kin ngu);4. Bt tru (c ngu);5. Chn tru (mc ngu);6. Ci tru v nh (k ngu qui gia);7. Qun tru cn ngi (vong ngu tn nhn);8. Ngi tru u qun (nhn ngu cu vong);9. Tr v ngun ci (phn bn hon nguyn);10. Thng tay vo ch (nhp trin thu th).

Khi qun c tru ln ngi, hnh nh cui cng l ngi quay tr li chnch i, nhn mi s sng ng mi m, v sng hn nhin thanh thn vimi ngi, k c vic "nh bn vi bm nhu v phng thc huyt heo ti n u l Pht c m" (Thin lun, tp thng, trang 620).

Minh ho th hai l li cu nguyn truyn thng c ngi theo Thin cln sau mt thi kinh, mt ba cm hay mt bui ging:

Chng sinh v bin, th nguyn ;

Phin no v tn, th nguyn on;Pht php v lng, th nguyn hc;Pht o v thng, th nguyn thnh.

C hai vic (1) nm vng cc php, ni cch khc, am hiu thc ti v sc k nng ng ph vi thc ti v (2) kht vng cu v lng chngsinh, u a ti ngha v tha ti hu mt khi ci ti thng hoa.
http://www.thuvienhoasen.org/muoibuctranhchantrau-trantruclam.htmhttp://www.thuvienhoasen.org/muoibuctranhchantrau-trantruclam.htm


51/66

Ni cch khc, thc hnh Thin nhm mc ch b gy t duy qui c vcm gic v bn ng. Kt qu ca thc hnh Thin l thc khng ly bnng (ci ti) lm trung tm, tc l v ng, t pht v v tha. c im chcht ca Thin, cng nh ca mi truyn thng Pht gio theo nhng

phng cch a dng khc, l nu bn khao kht lm ngi c hnh ng vng, t pht v v tha m khng chu thc hnh Thin, th hn bn s khng

bao gi t nguyn, n gin ch v c ba ci m bn ang mun tm kim cng c th t chng bin thnh nhng phm tnh tng cao ci ti ca bn(mt hnh thc v k huyn o ca nhng ngi thng c m t l "kchng qua ch v mnh").

Thin cung cp cc k thut b gy khi nim v k bng vic itheo n, c th pht sinh mt cch t nhin thc v ng, t pht v v tha.V ng l khng hin hu thc v bn ng hay t ng hay ly ci ti lm

trung tm. N chung mt ni hm vi v ng ca Tiu tha v khng tnhca i tha, l s vt khng c hu mt bn ng c nh v vn vt tnglin ni kt v cng nhau bin i. S vt trng rng t tnh.

Thin v ngh thut Theo tng Hoa nghim, vn s tng sinh tngxm nhp, v mi ht bi li ti trong v tr cha ng ton b v tr "mtht bi cha ba ngn th gii". Mi ci u c bn trong chng mi cikhc nn s tch bit ci ny ci n ch l o gic. Nh th, c th tm thyton b Pht qu trong mt hnh ng n gin. Bt c hnh ng no cth hin mt cch t nhin v t pht u l tun tro t Pht tnh.

Ni cch khc, h bao gi c ngh sai lc v bn ng tch bit, v ci "Ti"toan tnh nh hnh v un nn th gii chung quanh n, th cng l lcchng ta khoc mt n cho bn tnh chn chnh ca mnh, v v th cc hnhng ca chng ta c tnh hnh thc. Mt khi chng ta t sang mt bn thc ly ci ti lm trung tm, v hnh ng mt cch t nhin, t pht, lcy, tnh v k bin mt, chng ta hnh ng vi Pht tnh.

M hc Thin C l khng sai khi ni gn nh b mn ngh thut no cngc mt ca Thin. Ngoi cc lnh vc vn chng v hi ho l ni thng

bng bc nhng biu th ca n, Thin tnh cn nng mt s b mn c tnhsng to ln hng "o": tr o, hoa o, v o, v.v. thm ch kim o,v o v ngay c th php, kin trc, ngh thut lp vn, v.v.

C th tm thy ba phm tnh trong bt c ngh phm no c Thin tnh, l tnh t nhin, tnh t pht v tm linh. C ba ny sinh t trng thi v ng,


52/66

tr thnh kt qu ca vic i ti qu bn kia o gic ci ti tch bit cngvic nhn ra tnh tng sinh tng xm nhp ca vn s (v ng), v thnghoa ngay trong qu trnh .

y, ta thy c im tng ng vi o hc. Bn c th ni ti s sngto mang Thin tnh l sn phm ca v vi lm m nh khng lm v nhon ton khng c s c p t ca tm tr ln trn cht liu. N hnnhin thanh thot.

Tuy th, gia hai bc th php hay hai bc tranh thu mc ca o s vthin s vn c im khc bit. M hc ca o hc t con ngi trong vtr, th hin ci "o" v "c" ca v tr trong chiu hng bn thn nhngh s hip lm mt vi v tr. Trong khi , m hc ca Thin pht sinht bn tnh chn chnh ca con ngi, ci cng l Pht tnh v Pht tm, n

t nhin t pht v n th hin s gic ng ca nh ngh s. Trong nghphm, o tnh l tnh ho hp vi v tr, cn Thin tnh l Pht tnh, l vng ca bn. V c l trong tnh Thin ca ngh phm, ta thy thm mtnh tm linh hn.

Cn nu bn bo rng chuyn i vo ci tm t an tnh bn cng l cuchnh trnh m tm linh bt gp v tr, theo tinh thn ng phng, th lc, ranh gii gia hai quan im m thut Thin v o tn ti hay bin mtl tu cch th hin Thin tnh hay o tnh ca bn. Nhng xin nh mtiu, ly v thng lm im qui chiu, th ci Thin tnh v o tnh ca

bn cng ang lin tc bin i. Cm quan ca nh ngh s cho bn nhiu chi ht nhin ng v nhng gia tng ca cc khonh khc y dn n trngthi Gic ng.

Kim thnh Miyamoto Mushashi "Trong u php, bn phi gi tm trnglc no cng bnh thng. Gia cuc sng hng ngy cng nh khi thchnh v thut, chng cht thay i vi tm tr phi m v trc tip, khngcng thng khng nghim trng, bn tp trung tm tr khng mt qun

bnh. Trm lng th gin tm tr v tn hng khonh khc ung dung y s th gin khng ngng li d ch mt chp mt".

Ngi vit nhng li y Thin tnh trn c tn theo ngha Hn Vit l CungBn V Tng (1584-1645). M ci cha m t nh, ng hc kim v nm 13tui u quyt t. Nm 21 tui nhp giang h, i khp nc. Sut 30 nmtri khiu chin v b khiu chin, ng nh hn su chc trn sinh t, khi


53/66

kim bn khi kim g, gy di gy ngn hoc cnh tre, v ng cn sng cngha l khng thua trn no.

Ti 50 tui, Mushashi qui n trong mt hang thin nh, lm th, vitth php, iu khc g, v tranh thu mc. Cc ngh phm ca ng hin vnc trn trng trng by ti Nht. Tranh v ch ca ng xut hin tronghu ht cc sch vi

dai cuong thien tong - nguyen uoc

Documents