dara group the climate vulnerable forum - c.ymcdn.com · pdf...

အပပငးအာ႐ေဒသအတြငးရာသဥအပပငးအာ႐ေဒသအတြငးရာသဥအပပငးအာ႐ေဒသအတြငးရာသဥအပပငးအာ႐ေဒသအတြငးရာသဥတဆငရာတဆငရာတဆငရာတဆငရာစနေခၚမႈမားကစနေခၚမႈမားကစနေခၚမႈမားကစနေခၚမႈမားက ႀက႕ႀက႕ခႏႀက႕ႀက႕ခႏႀက႕ႀက႕ခႏႀက႕ႀက႕ခႏငေသာစငေသာစငေသာစငေသာစကပးေရးဆငရာကပးေရးဆငရာကပးေရးဆငရာကပးေရးဆငရာတ႔ျပနတ႔ျပနတ႔ျပနတ႔ျပနမႈမားမႈမားမႈမားမႈမားအတြကအတြကအတြကအတြကကရယာအစအလငပါေသာအတကရယာအစအလငပါေသာအတကရယာအစအလငပါေသာအတကရယာအစအလငပါေသာအတ

ရစ(ခ) ဘားနက ညႊနၾကားေရးမႉး၊ အးစအပခအ အာ႐ေဒသဆငရာအကးသကေရာကမႈစငတာ

၂၀၁၂ ခႏစ ရနကနတြငကငးပေသာအးစအပခအစကပးေရးအလပ႐ေဆြးေႏြးပြကာလအတြငး ရာသဥတေျပာငးလမႈ ႏင ပတသက၍ ျမနမာႏငငတစ၀မးလးတြင႐ေသာ စကပးေရးႏငလထဖြ႔ၿဖးမႈအဖြ႔အစညးအနညးဆး၂၅ဖြ႔မတကေရာကသည ကယစားလယ ၆၃ဥးတ႔သည မမတ႔၏ေလလာေတြ႔႐ခကမားႏငအယအဆမားကဆႏၵေပးၾကသည။ျပနလည ေျဖဆေသာ သအေျမာကအမားထမ သတ႔သည ရာသဥတေျပာငးလမႈကသတျပမသညသာမက ေဒသအတြငးတြငရာသဥတ သ႔မဟတ မးေလ၀သပစမားလညးေျပာငးလလာသညကသတျပမေၾကာငးေဖၚျပၾကသည။ ထ႔အျပင တကေရာကသ၈၆ရာခငႏႈနးမ ရာသဥတေျပာငးလျခငးသညလတ႔၏လပေဆာငခကမားေၾကာငျဖစသညကနားလညေၾကာငးေဖၚျပၾကသည။

ကမၻာတစ၀မးတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈသည မတညမၿငမျဖစ၍တစေနရာႏငတစေနရာကြျပားေနသညကယၾကည၍ အခ႕ ေသာလဥးေရတ႔မာ ေျပာငးလမႈထကအျခားေသာအေၾကာငး အရာမားကပ၍ယၾကညသည။ ၂၀၁၂ခနစ စကတငဘာလတြက ေယး(လ)တကသလဆႏၵမစာရငးအရ အေမရကနလမးတစဆယဥးတြငခနစဥး (၇၀ရာခငႏႈနး) တ႔သည ကမၻာေျမႀကး ပေႏြး လာျခငးျဖစေနသညဟယၾကည၍ ၁၂ရာခငႏႈနးမာမယၾကညပါ။သ႔ေသာ ေယဘယအားျဖငရာသဥတေျပာငးလေနသညက ယၾကညေသာသမားကမၻာတြငတးတကမားျပားလာေသာလညး အရငးခအေၾကာငးရငးကနားလညျခငးမာအကန႔အသတ မားစြာ႐ေနပရသည။ ထ႔ျပင ရာသဥတေျပာငးလမႈႏငလကေလာညေထြျပရနလအပေသာနညးဗဟာမားႏင ျဖစေပၚေစ ေသာအေၾကာငးအရာမားကဥးတည(သ႔မဟတ ေလာပါးေစရန) မညခဥးကပျခငးမားကဆးျဖတရာတြင ကနဥးပဏာမအေန အထားတြငသာ႐ေသးသည။

ယခအခါတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈသညေသဆးမႈႏငကမၻာစးပြားေရးပကစးမႈမားကျဖစေပၚေနေစၿပျဖစသည။ ဒေအအာရ ေအအဖြ႔ (DARA Group )ႏငထခကလြယေသာရာသဥတေဆြးေႏြးသညအဖြ႔ (the Climate Vulnerable Forum)မျပလပေသာ ၂၀၁၂ခႏစေလလာမႈတြင ရာသဥတေျပာငးလမႈသညတစႏစလငလေပါငး ၄၀၀၀၀၀နးပါး တ႔အားေသေစခၿပးျဖစ၍ ကမၻာအား ကနကမႈယအကစေဒၚလာ ၁.၂ ကေဋကဋာထကပ၍ျဖစေစၿပးကမၻာစးပြားေရးမႏစစဥ ၁.၆ရာခငႏႈနးထတယေနသညဟ အဆးသတတြငေျပာဆပါသည။အကးဆကမားမာဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားတြငသကေရာကမႈမား၍ ရာသဥတေျပာငးလမႈႏင ဆက စပေနေသာ လြနကသညရာသဥတမားသည စကပးေရးထတလပမႈမားကပကစးေစသျဖင အဟာရခ႕တျခငး၊ ဆငးရႏြမး ပါးျခငးႏင ၎တ႔ႏငဆကႏြယေနေသာေရာဂါမား (ဂါးဒယနးသတငးစာ၊ စကတငဘာ ၂၆၊ ၂၀၁၂) ေၾကာငေသဆးမႈမား ကျဖစေစခသည။ ေနာကႏစေပါငးႏစဆယအတြငးအကး သကေရာက မႈမားသညပမဆး၀ါးလာမညဟေမာလငရသည (Reuters စကတငဘာ ၂၆၊ ၂၀၁၂)။

ကေကာငးသညမာ လယသမားမား၊ သပၸပညာ႐ငမား၊ ေပၚလစေရးဆြသမားႏငဖြ႔ၿဖးေရးလပသားမားသည တေျဖးေျဖးတး တကမားျပားလာသညရာသဥတလြနကမႈမားက ရငဆငးရာတြငလအပသညခညးကပမႈမားတ႔ကကယျပန႔စြာစတငသတျပ မျခငးျဖစသည။ ရာသဥတေျပာငးလမႈေၾကာင လာမညစးပြားေရးႏင႐ပပငးဆငရာအခကအခမားကတားဆးေပး မညတစခ တညးေသာအေျဖမ႐သညကကၽြနပတ႔သတျပမပါသည။သ႔ေသာဤေဆာငးပါးသည ရာသဥတေျပာငးလမႈမားေၾကာင စက ပးေရးမားအေပၚအကးသကေရာကမႈမားက ေလာနညးေစမညခညးကပမႈမားႏင လကေတြ႔ကေသာအရငးအျမစမားက ေထာကခအႀကျပသညအျပင အာ႐တြင႐ေသာအေသးစားပငဆငသည လယသမားမားသညမမတ႔၏လယယာမားကအလြန အမငးျပငးထနသညရာသဥတမပ၍ႀက႕ႀက႕ခေစေသာလကေလာည ေထြျပျခငးမားျဖစေစႏငမညအေၾကငးအရာမားလညး ပါ၀ငသည။

ရာသဥတေျပာငးလမႈႏငရာသဥတေျပာငးလမႈႏငရာသဥတေျပာငးလမႈႏငရာသဥတေျပာငးလမႈႏင ၎၏အေၾကာငးရငးမား၎၏အေၾကာငးရငးမား၎၏အေၾကာငးရငးမား၎၏အေၾကာငးရငးမား

ရာသဥတေျပာငးလျခငးသည ရာသဥတကတငးတာရာတြငထးျခားေသာမညသညေျပာငးလမႈကမဆ (ဥပမာ-အပခန၊ အခး အေငြ႔မား၊ မးေရစသညတ႔အျဖစကဆငးေစျခငး၊ သ႔မဟတ ေလတကမႈပစမား) ဆယစႏစမားစြာ သ႔မဟတ ထထကပ၍ ပမ ၾကာ႐ညေသာအခနကာလတြငတညျမျခငးကရညညႊနးသည။ရာသဥတေျပာငးလျခငးကျဖစေပၚေစေသာသဘာ၀အေၾကာငး ရငးမားတြင ကမၻာ၏လညပတမႈလမးေၾကာငးတြငေျပာငးလမႈရျခငး၊ ေနႏငဆငေသာအဖြ႔အစညးျခားနားျခငးမားႏင မးေတာင ေပါကကြျခငးတ႔ပါ၀ငသည (အးပေအ-ရာသဥတေျပာငးလရျခငးအေၾကာငးရငး)။

သ႔ေသာစကမႈလပငနးေခတစတငကတညးက လသားမားသညရာသဥတအေပၚအကးသကေရာကမႈတးပြားျဖစေပၚေစခ သည။ အထးသျဖငတနသနးေပါငးမားစြာေသာ အပေလာငအစမးေရာငဖနလအမဓါတေင႔ြမား (heat-trapping greenhouse

gases(GHG)) ကကမၻာေလထထသ႔ေပါငးထညျခငးျဖစသည။ ၂၀ရာစအလယပငးကတညးက အမားတ႔သညပေႏြးလာျခငးက ေလလာၾကည႐ႈ၍ ၎မာလတ႔မျဖစေစေသာအစမးေရာငဖနလအမဓါတေငြ႔ထတလႊတျခငး(greenhouse gas emissions)

ေၾကာငျဖစသည။ အထးသျဖင ကာဘြနဒငေအာကဆက (CO2)၊ မသမး (CH4) ႏငႏကထေရာေအာကဆက (N2O) တ႔ျဖစ သည။ ကမၻာသညစြမးအငကေနမရေသာခါ ဤစြမးအငမားစြာကေလထသ႔ျပန၍ ထတလႊတသည။သ႔ေသာ အစမးေရာငဖန

လအမဓါတေငြ႔မားသညထြကသညစြမးအငအခ႕ကစပ၍ ၎တ႔ကေလထထတြငခပထားၿပး ´အစမးေရာငဖနလအမအကး

သကေရာကမႈ ကဖနတးကာကမၻာေလထအားအပကပ၍ထနးထားေစသည။ တဘကတြင ဤအရာသညကမၻာ၏ရာသဥတ ကေျပာငးလေစသည(အးပေအ-အေမရကနျပညေထာငစအထတြငရာသဥတေျပာငးလမႈ ညႊနကနးမား(EPA: Climate change

indicators in the United States)။ လမားမျဖစေပၚေစေသာအစမးေရာငဖနလအမဓါတေငြ႔မား၏အရငးအျမစမာ စြမးအငထတ လပမႈ၊ စကမႈလကမႈ၊ သစေတာၿပနးတးမႈ၊ စကပးေရး၊ သယယပ႔ေဆာငေရးႏငအေဆာကအဥမားျဖစသည (အးပေအ-ကမၻာထတလႊတမႈမား)။သ႔ေသာစကပးေရးသညတစႏစလင ကာဘြနဒငေအာကဆက၏ ၅၁၀၀-၆၁၀၀ မကာတန

(megatons(Mt)ႏငညမေသာ(CO2e) ကထတလပျခငးအတြကတက႐ကတာ၀န႐သည။အၾကမးအားျဖငကမၻာသယယပ႔ေဆာင ေရးက႑ႏငအတတျဖစ၍ျမငမားေသာအကးသကေရာကမႈ႐ေသာဓါတေငြ႔မားျဖစသညႏကထေရာေအာကဆကႏငမသမး ပမာဏတညမႈမ႐ေစရနကညသည။စကပးေရး၏ရာသဥတေကာငးေသာအနာဂတ(Farming’s climate smart future)တြင ခာလ ပင-စမစ(Charlie Pye-Smith)၏ဆအရ စကပးေရးအေလအထမားသည အၾကမးအားျဖငလမားမလညပတေသာ မသမးထတလႊတမႈ ၄၇ရာခငႏႈနးႏငႏကထေရာေအာကဆက ထတလႊတမႈ ၅၈ရာခငႏႈနးအတြကတာ၀န႐သညဟဆသည။

စကပးေရးစကပးေရးစကပးေရးစကပးေရး၏၏၏၏ GHG အရငးအျမစမားအရငးအျမစမားအရငးအျမစမားအရငးအျမစမားတြငေအာကပါတ႔ပါတြငေအာကပါတ႔ပါတြငေအာကပါတ႔ပါတြငေအာကပါတ႔ပါ၀၀၀၀ငသညငသညငသညငသည။။။။

• ေျမဆလႊာမ ႏကထေရာ ေအာကဆကထတလႊတျခငး၊ အမားအားျဖငႏကႀထဂငေျမၾသဇာမားပကျပားမႈမဆငးသက၍ စကပးေရးထတလပျခငးမ ၃၈ရာခငႏႈနးဟယဆႏငသည။

• တရစၧာနေမြးျမေရးတြငမသမးပမာဏအေျမာကအမားထတလပေသာ မကခ႐ေအာဂနစစငမားေၾကာင ကာဘြနဟက ဒရတမား သာမနေမာလကးအသြငသ႔ပကျပားျခငးတြငစကပးေရးဆငရာထတလႊတမႈ ၃၂ရာခငႏႈနးပါ၀ငသည။

• ေရသြငးစကပးေသာဆနစပါးထတလပမႈမမသမးသည စကပးေရးဆငရာ အစမးေရာငဖနလအမဓါတေငြ႔ (GHG) ထတ လႊတမႈ၏ ၁၁ရာခငႏႈနးျဖစေစသည။

• ေနာကဆးအေနျဖင ေကာကပသးႏအၾကြငးအကနမားကမး႐ႈ႕ျခငးႏင ညဖငးေသာေျမေဆြးစမခန႔ခြမႈသညစကပး ေရး ဆငရာထတလႊတမႈ၏ ၁၉ရာခငႏႈနးျဖစေပၚေစၿပး အမားအားျဖငႏကထေရာေအာကဆကႏငမသမးအသြငျဖင ထတ လႊတသည (ပင-စမစ)။

ေလထထတြငေလထထတြငေလထထတြငေလထထတြင CO2 CO2 CO2 CO2 မညမပါမညမပါမညမပါမညမပါ၀၀၀၀ငသနညးငသနညးငသနညးငသနညး။။။။

သပၸပညာ႐ငမားမ စကမႈေတာလနေရးအစတြငကာဗြနဒငေအာကဆက သညတစသနး (parts per million - ppm)႐သညဟဆသည။ကာဗြနဒငေအာကဆက၏၃၇၀ ppmသညေလထထေပါငးခသည (ယအနအးပ/ဂအာရအငဒ-ပညာ႐ငမားမေလထထတြင ကာဗြနဒငေအာကဆက၃၇၀ ppm သညလသားမားအတြကလၿခသညဟလညးတးပြားလာေသာ (GHG) ထတလႊတျခငးသညအဆးတြင ၃၉၂ ppm စပလာမညဟဆလသညသပၸ)။

ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏ အာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚ

ေလထထတြင ၃၅၀ ppmCO2ထကပသျဖငယခအခါတြငရာသဥတအကးဆကမားျဖစေပၚေနျခငးႏငလငရသညအရာထတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည• ၀င႐းစြနးမားအနးတြင ပငလယေရခမားေပာကဆးျခငး• ပငလယေရမကႏာျပငျမငတကမႈကပ၍ျမနေစသည

မႈ၂၀စမ (၈ လမ)၂၀၅၀အျပင ထပေဆာငး• ပမၾကာ႐ညေသာကာလတြင ပ၍အငအားႀကးေသာအပလႈငးမား

ျဖတအဖြ႔ (Intergovernmental Panel on Climate

၅.၆ ဒဂရ)ျမငတကမညဟခန႔မနးသည။• MIT ၏ေလလာမႈအရအပခန ၁ဒဂရစငတဂရတ

၁၀ရာခငႏႈနးပ၍မားလာမညဟခန႔မနးသည။သ႔ေသာအစစြတဆးေသာေဒသမားမားလာေစကာမ အပပငးေဒသ၏ပ၍ေျခာ

မေခါငျမစမေခါငျမစမေခါငျမစမေခါငျမစ၀၀၀၀မးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာ

မေခါငျမစ၀မးေဒသတြင႐ေသာ အျပညျပညဆငရာေရစမခန႔ခြInstitute (IWMI))၊ ဆြဒငႏငငအျပညျပညဆငရာဖြ႔ၿဖးမႈေအဂငစမေခါငေဒသခြၾကး(GMS) ရကမၻာငါးစငတာအတြငး၂၀၅၀ခႏစအထရာသဥတေျပာငးလမႈေၾကာငေအာကပါ• အပခနတးလာအပခနတးလာအပခနတးလာအပခနတးလာသညသညသညသည။

ပ၍ေႏြးလာေသာအေျခအေနမားသညအထြကကေလာနညးေစႏငသည။စပါးမား၏အပြငမားအျပညအအမႏငပနး၀တမႈေၾကြျခငးက ဖြငရနတားဆးသျဖင၀တမႈကးျခငးျဖငမးပြားျခငးႏငအေစအေရအတြကမားကနညးေစသညအငအာရအာရအင မတငျပရာတြင အထြကက ၁၀ရာခငႏႈနးေလာကနညးသြားသည။

• သးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညပ၍ျမငေသာအပခနမားႏငပ၍႐ညေသာစကႏငသည။

ရးအစတြင ေလထထ၌ တြင၂၉၀ ပငးခန႔

႐သညဟဆသည။၂၀၀၀ခႏစတြင သညေလထထ တြငစ

-အာရငဒါလ)။ သပၸ ကာဗြနဒငေအာကဆက ၏

သညလသားမားအတြကလၿခသညဟ ဆေသာ ထတလႊတျခငးသည ၂၀၁၂

ညဟဆလသည (၃၅၀

အာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚအာ႐စကပးေရးအေပၚ ေမာလငရေသာေမာလငရေသာေမာလငရေသာေမာလငရေသာ အကးသကေရာကမႈမားအကးသကေရာကမႈမားအကးသကေရာကမႈမားအကးသကေရာကမႈမား

ထကပသျဖငယခအခါတြငရာသဥတအကးဆကမားျဖစေပၚေနျခငးႏငငသည။

ပငလယေရခမားေပာကဆးျခငး။ ပငလယေရမကႏာျပငျမငတကမႈကပ၍ျမနေစသည။လြနခေသာႏစေပါငး၅၀အထကက ေလလာၾကည႐ႈသည

ဆာငး ၃၃စမ (၁၃ လမ) တးမည။ ပ၍အငအားႀကးေသာအပလႈငးမား- ရာသဥတေျပာငးလမႈအေပၚအစးရပငးဆငရာအက

Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC))မလာမညရာစတြငအပခနျမငတကမညဟခန႔မနးသည။

ဒဂရစငတဂရတ (၁.၈ ဒဂရ ဖ)ျမငတငး အပပငးေဒသတြငရာခငႏႈနးပ၍မားလာမညဟခန႔မနးသည။သ႔ေသာအစစြတဆးေသာေဒသမား၊အထးသျဖငမးရာသကာလတြငမးပ၍

အပပငးေဒသ၏ပ၍ေျခာကေသြ႔ေသာအပငးမားသညပ၍ပငေျခာကေသြ႔လာမညဟေမာလငရသည။

မးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာမးေဒသစကပးေရးအေပၚေမာလငရေသာ ရာသဥတေျပာငးလမႈ၏အကးဆကရာသဥတေျပာငးလမႈ၏အကးဆကရာသဥတေျပာငးလမႈ၏အကးဆကရာသဥတေျပာငးလမႈ၏အကးဆက

အျပညျပညဆငရာေရစမခန႔ခြမႈအဖြ႕အစညး (the International Water Management

ဆြဒငႏငငအျပညျပညဆငရာဖြ႔ၿဖးမႈေအဂငစ (Swedish International Development Agency (SIDA)

ကမၻာငါးစငတာ (World Fish Center) တ႔မ ထတေ၀သညတငျပမႈရာသဥတေျပာငးလမႈေၾကာငေအာကပါ အကးသကေရာကမႈမားကခန႔မနးႏငသည

ပ၍ေႏြးလာေသာအေျခအေနမားသည၀တမႈကးျခငးျဖငမးပြားျခငးကတားျမစသျဖငေကာကပသးႏမားႏငစားကကမားလာနညးေစႏငသည။စပါးမား၏အပြငမားအျပညအ၀ပြငေသာအခနတြငဖစးမႈေပးေသာအပသညပနး

ကးျခငးျဖငမးပြားျခငးႏငအေစအေရအတြကမားကနညးေစသည ပ၍ျမငေသာညအခနအပခနမားသည အနညးဆးေသာအပခန

ရာခငႏႈနးေလာကနညးသြားသည။ သးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသညသးႏဖကပးႏငေရာဂါမားတးပြားသည။။။။

ပခနမားႏငပ၍႐ညေသာစကပးရာသတ႔သညသးႏဖကပးဖကသညအေရအတြကတးျခငးကအားေပး

Monthly mean atmospheric carbon dioxide at

Mauna Loa Observatory, Hawaii

2011

http://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends

ထကပသျဖငယခအခါတြငရာသဥတအကးဆကမားျဖစေပၚေနျခငးႏင ပ၍ဆး၀ါးမညဟေမာ

ေလလာၾကည႐ႈသည ျမငတက

ရာသဥတေျပာငးလမႈအေပၚအစးရပငးဆငရာအက စတြငအပခန ၂.၅မ ၁၀ဒဂရ (ဖ) (၁.၄ -

အပပငးေဒသတြင လြနကေသာမးေရခန အထးသျဖငမးရာသကာလတြငမးပ၍ ကေသြ႔လာမညဟေမာလငရသည။

the International Water Management

Swedish International Development Agency (SIDA))၊ သညတငျပမႈအကဥးခပတြငGMS

ရာကမႈမားကခန႔မနးႏငသည။

ကးျခငးျဖငမးပြားျခငးကတားျမစသျဖငေကာကပသးႏမားႏငစားကကမားပးေသာအပသညပနး၀တမႈ

(Bazzaz and Sombroek) အနညးဆးေသာအပခန ၁ စတးတငးစပါး

ဖကသညအေရအတြကတးျခငးကအားေပး

Monthly mean atmospheric carbon dioxide at

Mauna Loa Observatory, Hawaii; 1958 –

://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/

• ေရလအပမႈတးလာသညေရလအပမႈတးလာသညေရလအပမႈတးလာသညေရလအပမႈတးလာသည။။။။ ပ၍ျမငေသာအပခနမားသညေရေငြ႔ျပနျခငးႏငပငေငြ႔ျပနျခငးမားကတးေစမည။ ေကာကပသးႏမားႏငစားကကမားက ေရေပးျခငးႏငေရသြငးစကပးျခငးမားအတြကေရလအပမႈကျမငလာေစလမမည။

• အပငမား၏အပငမား၏အပငမား၏အပငမား၏႐ငသနရပတညႏငမႈေျ႐ငသနရပတညႏငမႈေျ႐ငသနရပတညႏငမႈေျ႐ငသနရပတညႏငမႈေျပာငးလသညပာငးလသညပာငးလသညပာငးလသည။။။။ အပခနႏငမးေရခနပစေျပာငးလမႈမားတြငလယသမားမားသညကြျပားသညအသစေသာသးႏမးစတမားကအသးျပရနသ႔မဟတ အျခားေသာ ေကာကပသးႏပစမားကအသးျပရနလအပေကာငးလအပမည။

• သက႐ပတသက႐ပတသက႐ပတသက႐ပတ၀၀၀၀နးကငအဖြ႔ေဂဟစနစတြငေထာငလကေျနးကငအဖြ႔ေဂဟစနစတြငေထာငလကေျနးကငအဖြ႔ေဂဟစနစတြငေထာငလကေျနးကငအဖြ႔ေဂဟစနစတြငေထာငလကေျပာငးလျခငးပာငးလျခငးပာငးလျခငးပာငးလျခငး၊၊၊၊ အပပငးမအပေလာပငးေဒသမားအထပမးမႏစစဥအပခနသညကနးျမင၏ ၁၀၀m (၃၂၈ေပ)တငးတြင၁စငတဂရတ ခန႔ နညးသြားသည။အခ႕ေသာသက႐ပတ၀နးကငအဖြ႔ေဂဟစနစတြငေထာငလကေျပာငးလျခငးသညအပခနတးလာဖြယ႐သည။ အထးသျဖင တဘကကနးျပငျမငႏငယနနေတာငတနးေဒသမားအေပၚတြငျဖစသည။

• ရာသအလကအခနဇယားသ႔ေျပာငးလသညရာသအလကအခနဇယားသ႔ေျပာငးလသညရာသအလကအခနဇယားသ႔ေျပာငးလသညရာသအလကအခနဇယားသ႔ေျပာငးလသည။။။။ စစြတေသာရာသဥတအစႏငအဆးႏစခစလးတြင ေျပာငးလျခငးသညေကာကပသးႏအထြကမားႏငေရသြငးစကပးမႈလ အပခကက(အေကာငးသ႔မဟတအဆး-ေကာကပသးႏျပကၡဒနအေပၚတြငမတညသည) အကးသကေရာကမႈ႐ေစမည။

• လြနကေသာလြနကေသာလြနကေသာလြနကေသာရာသဥတအျဖစအပကမားရာသဥတအျဖစအပကမားရာသဥတအျဖစအပကမားရာသဥတအျဖစအပကမား၊၊၊၊ လြနကေသာရာသဥတမၾကာခဏပ၍ ျဖစလာဖြယ႐သည။

• ပငလယေပငလယေပငလယေပငလယေရမကႏာျပငျမငလာျရမကႏာျပငျမငလာျရမကႏာျပငျမငလာျရမကႏာျပငျမငလာျခငးႏငခငးႏငခငးႏငခငးႏငဆားေရဆားေရဆားေရဆားေရ၀၀၀၀ငေရာကျခငးငေရာကျခငးငေရာကျခငးငေရာကျခငး၊၊၊၊ ျမငလာေသာပငလယေရသညျမစ၀ကၽြနးေပၚႏင ကမးေျခ တစေလာကတြင႐ေသာ႐ငသနရပတညႏငသညသးႏဧရယာ မားကနညးပါးေစမည။ ဆားငဓါတကးေကာ၀ငေရာကျခငးသညမေခါငျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသတြင ၁.၄ အမ ဟာ (၃.၄၆ အမ ဧက) ကအကးသကေရာကခၿပးျဖစသည။ ထပမျမငတကလာပါက ေကာကပသးႏမားကကာကြယ ရနအတြက လကေလာညေထြျပလပျခငးလအပလမမည။

• ငါးေမြးျမေရးလပငနးအေပၚအကးသကေရာကမႈငါးေမြးျမေရးလပငနးအေပၚအကးသကေရာကမႈငါးေမြးျမေရးလပငနးအေပၚအကးသကေရာကမႈငါးေမြးျမေရးလပငနးအေပၚအကးသကေရာကမႈ၊၊၊၊ ရာသဥတေျပာငးလျခငးသညေရေနသက႐အဖြ႔ အစညးမားစြာတ႔ကရ႐ႏငမႈအေပၚအဆးဘကမအကးသက ေရာကႏင ဖြယ႐သည။ ငါးေမြးျမေရးလပငနးမားသညေျခာကေသြ႔ရာသျမစေရစးဆငးမႈနညးသြားျခငးေၾကာငနညးလာႏငသည။ ေမြးျမျခငးမးမဟတေသာငါးဖမးလပငနးအထးသျဖငပငလယထြကမားေျပာငးလျခငးေၾကာင ေရသတ၀ါေမြးျမေရး လပ ငနးႏငျခေမြးတရစၧာနလပငနးမားကအေထာက အကျပေသာငါးစာႏငငါးအဆမားကထတ လပျခငးတြငအကးသက ေရာက ႏငသည။ သ႔ေသာပငလယမကႏာျပငျမငလာေသာအခါသးႏထတလပမႈအတြကမသငေလာသည ကမးေျခ ႏငျမစ၀ကၽြနးေပၚမား တြငေရသတ၀ါေမြးျမေရးလပငနးအတြကအခြငအလမးအသစမားေပၚလာႏငသည။

ရာသဥတေျပာငးလသညအေနအထားအရစကပးေရးတြရာသဥတေျပာငးလသညအေနအထားအရစကပးေရးတြရာသဥတေျပာငးလသညအေနအထားအရစကပးေရးတြရာသဥတေျပာငးလသညအေနအထားအရစကပးေရးတြငလကေလာညေထြျပျခငးႏငရာသဥတကေျပာငးလေစေသာငလကေလာညေထြျပျခငးႏငရာသဥတကေျပာငးလေစေသာငလကေလာညေထြျပျခငးႏငရာသဥတကေျပာငးလေစေသာငလကေလာညေထြျပျခငးႏငရာသဥတကေျပာငးလေစေသာ

အေၾကာငးရငးမားကေလာခရနခဥးကပနညးမားအေၾကာငးရငးမားကေလာခရနခဥးကပနညးမားအေၾကာငးရငးမားကေလာခရနခဥးကပနညးမားအေၾကာငးရငးမားကေလာခရနခဥးကပနညးမားႏငမျငမးခကမားႏငမျငမးခကမားႏငမျငမးခကမားႏငမျငမးခကမား၊၊၊၊

ေအာကပါအခနးသညစကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈအဖြ႔အစညးမားအား အေသးစားလယသမားမားအေနျဖငႀက႕ႀက႕ခႏငေသာ စကပး ေရးစနစမားဖြ႔ၿဖးလာရနႏငရာသဥတေျပာငးလမႈေၾကာင စကပးေရးအေပၚသကေရာကေစသည အေၾကာငးအရာမား ပ၍နညးပါးေစရနျပလပရာတြင ကညႏငရန အတြကစဥးစားဆငျခငရနႏငအမား သရနျဖစႏငေသာအၾကျပထားသည ခဥးကပနညးမား(ေ႐ြးႏႈတႏငေသာ အြနလငး မျငမးခကမားႏင ဆကႏြယ၍)ကကမးလမးထားပါသည။အႀကျပထား ေသာခဥး ကပနညးမားႏငမျငမးခကမားသညေအာကပါ တ႔အေပၚမတည၍ကမးလမးထား မည။ • .ေရသြငးစကပးေသာစပါးထတလပငနး၊ • ေျခာကေသြ႔ကနးပငးသးႏထတလပငနး၊ • သစသး၀လပနးမထတလပငနး၊ • ၿခေမြးတရစၧာနထတလပငနး၊

• ကမးေျခအသကေမြးမႈမားႏငေရသတ၀ါေမြးျမေရး၊ • ႐ပၾကြငးေလာငစာမားအေပၚမခမႈနညး၍ဘငအမ(စ)

(biomass)ေလာငစာမားကအသးျပမႈတးတကလာရနအတြကစကပး ေရးႏငလထဖြ႔ၿဖးေရးတြငေနာကထပေ႐ြးခယ ႏင ေသာစြမးအင၏တာ၀န။

ဇဇဇဇ၀၀၀၀ေဗဒဆငရာကာဘြနေဗဒဆငရာကာဘြနေဗဒဆငရာကာဘြနေဗဒဆငရာကာဘြန ((((စစစစ))))ဖယထတျခငးဖယထတျခငးဖယထတျခငးဖယထတျခငး သညရာသဥတေျပာငးလျခငးေၾကာငစကပးေရးဆငရာအေၾကာငးအရာမားက ေလာနညးေစရနအေကာငးဆးေသာနညးျဖစေကာငးျဖစမည။ဇ၀ေဗဒဆငရာကာဘြနဖယထတျခငးသညေလထထတြငဘငအမ(စ)သ႔ ဖတစငးသစစ (စမးေသာအပငမားနငအျခားေသာေအာဂနစစငမားေနကအသးျပ၍ကာဘြနဒင ေအာကဆက ႏငေရမအသားကဖနတညး သညျဖစစဥ Photosynthesis) မတဆငကာဘြနဒင ေအာကဆကမကာဗြန ကေျပာငးေ႐ြ႔ ျခငးႏင၎တ႔ကအပငမား(သစ႐ြကမား၊ သစေတာႏငအျမစမား)ႏငေျမႀကးအထတြငအားလးသ ေလာငျခငးျဖစသည။ အ လြနေကာငးေသာ ကာဘြနဒင ေအာကဆက၏သဘာ၀သေလာငမႈကတးတကရနအတြက စကပးေရး ဆငရာႏငသစေတာ ေျမမားကနညးအမးမးျဖင အသးျပႏငသည။

• အပငစကျခငးသ႔မဟတသစပငမားကထနးသမးျခငး။ • အျခားေသာေကာကပသးႏထတလပေသာအေလအထမားကသးျခငး။ • ေျမဆလႊာတကစားေသာေနရာမားတြငဟငးသးဟငး႐ြကစကျခငး။ • တရစၧာနစားကကေျမမားကစမခန႔ခြနညးမားကေျပာငးလျခငး။

သစေတာမား၊ သးႏစကေျမမားႏငတရစၧာနစားကကေျမမားသည စက ခြျခားေပးေသာအခါ ဤေျမကြက မား က စ စင(ခ) ( C sinks) ဟရညညႊနးသည (Haile, et al.)။

ေရသြငးစကပးသညစပါးထတလပငနးကေရသြငးစကပးသညစပါးထတလပငနးကေရသြငးစကပးသညစပါးထတလပငနးကေရသြငးစကပးသညစပါးထတလပငနးကရာသဥတႏငလကေလာညေထြျရာသဥတႏငလကေလာညေထြျရာသဥတႏငလကေလာညေထြျရာသဥတႏငလကေလာညေထြျပလပျခငးပလပျခငးပလပျခငးပလပျခငး၊၊၊၊ ပ၍ျမငေသာအပခနမားသည စပါးအထြကမားကအဆးဘကမ အကးသကေရာကေစသျဖငေရသြငးစကပးသည စပါးမားက

စကပးထတလပသမားသညအျခားေသာစကပးမညအျခားေသာစကပးမညအျခားေသာစကပးမညအျခားေသာစကပးမည ေနာကထပေ႐ြးစရာေနာကထပေ႐ြးစရာေနာကထပေ႐ြးစရာေနာကထပေ႐ြးစရာ ေန႔ရကေန႔ရကေန႔ရကေန႔ရက မားမားမားမားကေ႐ြးခယရနအတြက စဥးစားရနလအပမည။ေျမဆလႊာစထငးမႈ႐ေသာ ေနရာ၊ ပ၍ပေသာပတ၀နးကငတြငလယသမားမားသည ျပနလညထတလပႏငရန အ ေထာကအကျဖစေစႏငသည သးႏထေထာငမႈအတြကျဖစႏငေျခ႐ေသာ ေနာကထပ ေ႐ြးစရာေန႔ရကမားႏငအပခနပ၍နမေသာ လမားတြင စပါးေစမားကျဖည စြကမည အခန ကာလထားရနစဥးစားရမည။ ထ႔ျပငျဖငမ႐းဖလာစပါးအမးမ႐းဖလာစပါးအမးမ႐းဖလာစပါးအမးမ႐းဖလာစပါးအမး အစားမားအစားမားအစားမားအစားမားႏငျဖစႏငေျျဖစႏငေျျဖစႏငေျျဖစႏငေျခခခခ႐႐႐႐သညအသစေသာသညအသစေသာသညအသစေသာသညအသစေသာ အမးအမးအမးအမး အစားမားကအစားမားကအစားမားကအစားမားက ရရရရႏငႏငႏငႏငမမမမႈက အႀကျပပါသည။ ဖြ႔ၿဖးေရးလပသားမားသည ဒဏခႏငမႈျမင

မားေသာမ႐းဖလာစပါးအမးအစားမားကစစစအကျဖတျခငးႏငအမားသရနျပလပျခငးႏငအတ ပမျမငမားေသာအပဒဏ ကခႏင၍ဆားဓါတ၊ မးေခါငမႈႏငေရလႊမးမးဒဏမားကခႏငသည အသစေသာမးကြမားကစဥးစားေကာငးစဥးစားမည (Ibid.)။ခဥးကပနညးႏစနညးစလးျဖစႏငရနအတြကလယယာစကပးေသာလထအေနျဖင လထမးေစဘဏမားထေထာင ျခငး၊ အမေထာငစမးေစစေဆာငးျခငး/သ႔မဟတ မးေစပြေတာမားႏငေလလာဆနးစစျခငးတ႔ကကမးလမးျခငး၊ မ႐း ဖလာစပါးအမးအစားမားကထမးသမးေစာငေ႐ာက၍ျဖစႏငေျခ႐ေသာတနဖးကတးေစျခငး စသညတ႔တြငပါ၀ငျခငးအားျဖင ကညရနလအပမည။ အႀကျပေသာအြနလငး အးစအပခအ မးေစစေဆာငးျခငး/မးေစဘဏမျငမးခက မားတြငေအာကပါတ႔ ပါ၀ငသည။ • အးစအပခအနညးပညာဆငရာမတခက# ၆၃-မးေစစေဆာငးျခငး-အဆငမားႏင စကမႈလကမႈနညးပညာမား

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/TN_63_Seed_Saving--Steps_&Technologies.pdf

• သာမနအစ႔ေပါကစမးသပနညးမားကအသးျပ၍မးေစမား၏အသက႐ငႏငမႈႏငဖြ႔ၿဖးတးတကမႈတ႔ကစမးသပျခငး (Testing Seed Viability Using Simple Germination Tests)(အးစအခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Testing_Seed_Viability_Using_Simple_Germination_Tests.pdf

• (ECHO Asia Notes)

• ေလဟာနယကတငးၾကတစြာပတျခငး နငအၿပင ၾကာ႐ညခရနအေအးဓါတေပးျခငး-မညသညနညးသည မးေစသ ေလာငရနအေကာငးဆးနညးျဖစသနညး။ (Vacuum Sealing vs. Refrigeration: Which is the most effective way to store

seeds?) (အးစအပခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Vacuum_Sealing_vs._Refrigeration.pdf

• သာမနအသက႐ငျခငးႏငဖြ႔ၿဖးတးတကျခငးကစမးသပရနသင၏ကယပငမးေစအေညာကေဖါကေသာေသတာေဆာက ပါ ။(Build Your Own Seed Germination Cabinet for Testing Seed Viability) (အးစအပခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Build_Your_Own_Seed_Germination_Cabinet.pdf

မးေစေ၀ငျခငး(မးေစပြေတာမား)ႏငပတသကသညထပေဆာငးမျငမးခကမားတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။

• မးေစပြေတာမား-ေဒသဆငရာဇ၀မးကြျပားျခငးကအေထာကအကျပရနေဒသခမးေစဖလယျခငးက ျမငတငျခငး(Seed

Fairs: Fostering local seed exchange to support regional biodiversity)(အးစအခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/0ADF35ED-72B3-44AA-92B5-

D50F9B4A741D/EAN_12_-_January_2012.pdf

• လယသမားမား၏မးေစပြေတာမား (အးစအခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/Seed_Fairs.pdf

ေအာကပါတ႔သည မးကြအသစမားကပမ ေကာငးမြနေအာငျပလပျခငးႏင လယယာစကပးေသာလထ မားအထသ႔ သငေလာသညအသစေသာမးကြမားကမတဆကရာတြငေထာကပသညေအဂငစမား(အျပညျပညဆငရာ သ႔မဟတ အစးရဆငရာ) ႏငေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရာတြငသငေလာသည အခ႕ေသာမျငမးခကမားျဖစသည။ • ရာသဥတေျပာငးလျခငး-အဆငသငဆနစပါး(Climate change-ready rice)

(အျပညျပညဆငရာဆနစပါးသေတသနတအဖြ႔) http://www.irri.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=9148:climate-ready-rice&lang=en

• ေကာကပသးႏမး႐းဗဇဆငရာမားကပမတးျမင၍တြငၾကယေစရနျပလပျခငး-အနဂအမားအတြကျဖစႏငေျခ႐ေသာလပငနးမား (The Crop Genetic Pump: A Possible Task for

NGOs)(အးစအပခအအာ႐မတတမးမား)

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/The_Crop_Genetic_Pump.pdf

လယလယလယလယယာမားတြငထတလပေသာဆနစပါးမားကအထြကတးရနရညယာမားတြငထတလပေသာဆနစပါးမားကအထြကတးရနရညယာမားတြငထတလပေသာဆနစပါးမားကအထြကတးရနရညယာမားတြငထတလပေသာဆနစပါးမားကအထြကတးရနရည ႐ြယေသာနညးစနစ႐ြယေသာနညးစနစ႐ြယေသာနညးစနစ႐ြယေသာနညးစနစ(SRI)တြငရာသဥတ ေျပာငးလျခငးကလကေလာည ေထြျပျခငးႏငေလာ နညးေစျခငးႏစမးစလးႏငသကဆငေသာျဖစႏင ေျခမားပါ၀ငသည။ SRI သညေအာကပါအဆငမားကပးေပါငးထားသည။ • တစလထကငယေသာပးပငမားကေ႐ႊ႕ေျပာငးစကပးျခငး။ • သးပငသ႔မဟတ ထထကမားေသာအစအစား ပးပငတစပငစက

ေ႐ႊ႕ေျပာငးေ႐ႊ႕စကပးျခငး။ • အပငမားကထထပစြာႏငပမနမဟတဘျခားျခငးထက ကယျပန႔စြာ

ႏငပမနျခား၍စကျခငး။ • ေျမဆမားကေရ၀ပေစသညထကစစြတေအာငထားျခငး။

ရာသဥတေျပာငးလျခငးကတ႔ျပနရာတြင SRI သညေအာကပါအေၾကာငးရငးမားေၾကာငလသမားရန ျပလပျခငးခရသည (Uphoff)။ • SRI နညးသညေကာငပသးႏမားမသြငးေရကအသးျပမႈေလာနညးေစသည။ • ဆနစပါးမားသည မးေခါငျခငးကခႏင၍ ေျခာကေသြ႕ျခငးကတြနးလနႏငသညဟတငျပၾကသည။ • မနတငးေၾကာငပကစးျခငး(ထားသေသာေနရာ)ႏင ေအးေသာပမာဏကခခႏငသည။ • ပငဖကပးမားႏငေရာဂါမားကခခႏငသည။ • တေတာငးေသာသႏကာလ (၁-၃ပတထကနညးသည)။ • GHG ထတလႊတျခငးကနညးေစသည။ အထးသျဖင မသမးကေလာချခငး။ ႏကထေရာေအာကဆကအဆငအေပၚ သက

ေရာကမႈသညမေသခာေသးပါ။

SRIကတစပငးတစစသ႔မဟတတစခလးစစစအကျဖတ၍လကခေကာငးလကခမည။ ကေမၻာဒးယား လယသမား အခ႕သည ၎တ႔၏စပါးစကကြငးမားကႏစပငးပငးသည။တကြကစအေပၚတြင မတညေသာစမခန႔ခြသညခဥးကပနညးကအသးျပသည။ ယငးမာေသာ၎တ႔၏လယတစ၀ကတြငသမ႐းကစစြတေသာစပါးစကနညးကအသးျပ၍ ကနတစ၀ကကေရနညးေသာ ႏ႔စပ သညSRI စကပးထြနယက ျခငးနညးက အသးျပစကပးၾကသည(Redfern, et al.)။

ေအာကပါတ႔သည SRI ႏငပတသကေသာအသး၀ငသညမျငမးခကမားျဖစ၍ ဖြ႔ၿဖးေရးလပသားမား အတြကဥးတညသည အသး၀ငမညကရယာျဖစသည။ • SRI လယယာမားတြငထတလပေသာဆနစပါးမားက အထြကတးရန ရည႐ြယေသာနညးစနစသညအနမ အမား

ျဖစႏငသည(SRI, the System of Rice Intensification: Less Can Be More)(အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား)

• http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-

9B9733AAB8F1/edn70.pdf

• SRI ၏အကးေကးဇးမားအေပၚအမားသေဘာတညခကေရာကႏငမညလား(Can a Consensus be Reached on the

Benefits of SRI?)(အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-

9B9733AAB8F1/Issue102.pdf

• ကေမၻာဒယားႏငငတြင SRI ျပန႔ႏ႔ျခငးမ သငယရ႐ခေသာအေၾကာငးအရာမား (Lessons Learned from the Spread of SRI

in Cambodia) (အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား)

• http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Lessons_Learned_from_the_Spread_of_SRI_in_Cambodia.pdf

• စပါးပးခငးထတလပျခငးတးတကေကာငးမြနလာရနအတြက ျပျပငထားေသာပးခငးျပငမားျပငဆငျခငး(Preparation of

Modified Mat Nurseries (MMN) for Improved Rice Seedling Production)(အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား)

• http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Preparation_of_Modified_Mat_Nurseries.pdf

• SRIအျပညျပညဆငရာကြနယကႏငအရငးအျမစစငတာ၏ (SRI- စပါး) SRI ညႊနၾကားခကဆငရာလကစြမား- ဘာသာအမးမးျဖငေရးသားေသာစာမကႏာျဖငကမးလမးထားသည(The SRI International Network and Resource

Center’s (SRI-Rice) SRI Instructional Manuals pageoffered in various languages)

• ။http://sri.ciifad.cornell.edu/extmats/index.html

လယသမားမားႏငဖြ႕ၿဖးေရးလပသားမားသည ပ၍ေျခာကေသြ႕ေသာအခနတြငဆနစပါးႏငမးေခါငျခငးကပ၍ခႏငပ၍ေျခာကေသြ႕ေသာအခနတြငဆနစပါးႏငမးေခါငျခငးကပ၍ခႏငပ၍ေျခာကေသြ႕ေသာအခနတြငဆနစပါးႏငမးေခါငျခငးကပ၍ခႏငပ၍ေျခာကေသြ႕ေသာအခနတြငဆနစပါးႏငမးေခါငျခငးကပ၍ခႏငသညသညသညသည ေကာကပသးႏမားေကာကပသးႏမားေကာကပသးႏမားေကာကပသးႏမား-အထးသျဖငေျမၾသဇာအတြက ျပနလညထြနယကေသာအခါထညသညစကပးပငမား/ကာကြယရနႏင ေျမၾသဇာအတြကစကေသာအပငမား(green manure/cover crops (GM/CC)ကတလညစစကရနကလညးစဥးစားသငသည။

• ဖလပငႏငငတြငစပါးႏစႀကမရတၿပးသညေနာက ပဒစမး(mungbean (Vigna radiata))၊ ေျမပ(Arachis hypogaea) ႏငပပစပ(Glycine max) ကသေသာ ပေတာငမားကအလညကစကသည (Ibid.)။

• ထငးႏငငတြငစပါးပငမားႏင စြနးပပင( sunn hemp (Crotolaria juncea))၊ ပတလပ (jack bean (Canavalia ensiformis))၊ စဘာနယား (sesbania (Sesbania rostrata)) ႏငပဒစမး(mung bean (Vigna radiata)) ကသ႔ေသာ(GM/CC)မားကအလည ကစကပးသည။ ထ႔ျပငအာလး၊ ၾကကသြနျဖႏငၾကကသြနနကသ႔ေသာေရမားစြာမလအပသညသးႏပငမားကေျခာက ေသြ႔ေသာရာသတြင စပါးကြငးမားထတြငစကသည။

ေရသြငးစကပးေသာစပါးႏငအလညကစကေသာေကာကပသးႏမားႏငဆကႏြယသညမျငမးခကမားတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ 1. ခ႐တာလာရယာ ဂၽြနစယာ Crotalaria juncea-အပပငးေဒသမားအတြကေျမဩဇာပမေကာငးလာေစရနေျမဆထသ႕

ေပါငးစညးေရာယကသြားေသာအပငမား(Crotalaria juncea, a promising green manure crop for the

tropics)(အးစအပခအအာ႐မတတမးမား)။http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collect

ion/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-F391C063E31A/Crotalaria_juncea.pdf 2. စဘာနယာ ႐႕ထရာတာ (Sesbania rostrata)-ဆနစပါးအတြက ေျမဆထသ႕ေပါငးစညးေရာယကသြားေသာ

အပငေျမဩဇာထတလပေသာစနစ-အးစအပခအ၏မးေစဘဏမ (A Green Manure Production System for Rice – From

ECHO’s Seed Bankx(အးစအခအ ဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား #၇၅ စာမကႏာ ၇)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


3. အပပငးေဒသမားတြငပပစပမား(Soybeans in the Tropics)(အးစအပခအ ဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


ကာဘြနကသးျခားခြထားရန လယသမားမားသည ၎တ႔၏လယယာမားတြငေကာက႐းမားကမး႐ႈ႕ျခငးကရပတန႔သငသည။ ၎အစား သတ႔သည၎အရငးအျမစမားမအကးရႏငရနအတြကေအာကပါအတငးျပလပျခငးအားျဖင ရရႏငရန တကတြနး သငသည။

• စပါးပငမားတြငစပါး႐းစပါး႐းစပါး႐းစပါး႐း((((ေကာက႐းေကာက႐းေကာက႐းေကာက႐း))))ကကကက ေျမဆလႊာတးတကေကာငးမြနလာရနအတြကျပနလညျျပနလညျျပနလညျျပနလညျပျပငပျပငပျပငပျပငအသးျပျခငအသးျပျခငအသးျပျခငအသးျပျခငး- စပါး႐း(ေကာက႐း)၏အၾသဘြယေသာအကးသကေရာကမႈ-ေျမဆလႊာပ၍ေကာငးလာရနအတြကေကာကပ သးႏ အကၽြငးအကနမားကျပနလညျပျပငအသးျပျခငး(အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား)(The Amazing Effects of Rice

Straw: Recycling Crop Residues to Improve the Soil)တြငၾကညပါ။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/The_Amazing_Effects_of_Rice_Straw.pdf)

• စပါး႐းျပတမားထတြင ပပစပကသ႔ေသာသးႏက ဒတယေကာဒတယေကာဒတယေကာဒတယေကာကပသးႏမားကစကပးျခငးကပသးႏမားကစကပးျခငးကပသးႏမားကစကပးျခငးကပသးႏမားကစကပးျခငး----ပပစပထတလပျခငးႏငေစးကြကတြငေရာငးချခငးက႐ငးလငးေဖၚျပျခငး -လာအႏငငတြငကၽြနပတ႔၏အေတြ႔အႀက (Demystifying Soybean Production and Marketing: Our Experience in Laos)တြငၾကညပါ။ (အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/0ADF35ED-72B3-

44AA-92B5-D50F9B4A741D/EAN_15.pdf

• စပါး႐းစပါး႐းစပါး႐းစပါး႐း((((ေကာကေကာကေကာကေကာက႐း႐း႐း႐း))))ကအျခားေသာေကာကပသးႏမားအားဖးအပရနအသးျပျခငးကအျခားေသာေကာကပသးႏမားအားဖးအပရနအသးျပျခငးကအျခားေသာေကာကပသးႏမားအားဖးအပရနအသးျပျခငးကအျခားေသာေကာကပသးႏမားအားဖးအပရနအသးျပျခငး- စပါး႐း (ေကာက႐း)ကျပနလည ျပျပငအသးျပျခငး-ရည႐ညခငျမေသာစပါးထတလပျခငးအတြကလမးစ (Recycling of Rice Straw – an entry point for

sustainable rice production) တြငၾကညပါ။ http://www.slideshare.net/Scheewe/effects-recycling-of-rice-straw-

2009-09-23v-072011)

ဘမားကယဆယျခငးသ႔ဘမားကယဆယျခငးသ႔ဘမားကယဆယျခငးသ႔ဘမားကယဆယျခငးသ႔ ဘမားႏငစပါးသည အာ႐တကတြငအလြန႐ညလားေသာဆကႏြယမႈ႐ခသည။ ေရေနေမြးျမေရးတရစၧာနမားသညခ႐မား၊သးႏဖကပးမားႏငေပါငးပငမားက စား ျခငး၊ ေျမၾသဇာေပးျခငးႏငစပါး႐ႊန႔မကႏာျပငမားကတးဆြျခငးအားျဖင စပါးထတ လပျခငးကအကးျဖစေစသည။ ကြမဇတြငျပလပေသာေလလာမႈတြင တ႐တႏငင သည စပါး-ဘေမြးျမေသာသက႐ပတ၀နးကငအဖြ႔ေဂဟစနစစပါးခငးမားမမသမး

ထတလႊတျခငးကစးစမးၾကရာမသမးမားစြာထတလႊတျခငးအေပၚဘမား၏အကး

သကေရာကမႈသည စပါးႀကးထြားေသာအဆငႏင ေလအပခနစနစေပၚတြငမ

တညသညဟဆေသာလညး ဘမားကစပါးစကပးမႈစနစတြငမတဆကျခငးသည အၾကမးအားျဖင မသမး(CH4) ထတလႊတ

ျခငးကေလာနညးေစေသာေၾကာငကမၻာပေႏြးလာျခငးျဖစႏငေျခ႐သည။

ဤေလလာမႈအေတာအတြငးသပၸပညာရငမားမ ဘမားစပါးကြငးမားထတြငျပလပသညအရာမားသည စပါးပငမ၏ အပင ေအာကေျခမအစ႔ထြကသညအဆငတြင မသမး ထတလႊတသညႏႈနးကတးေစသည။ သ႔ေသာ ထအဆငမတငမ အခန တြငထသ႔ေသာအထြကႏႈနးကေလာေစသည။.ထသ႔ေသာျဖစစဥ၏အေၾကာငးရငးကမသၾကေသာလညးသေတသမားကဘ မား၏မၾကာခဏေ႐ြ႕လားျခငးသညစပါးခငးမား႐ေရက႐ပပငးဆငရာအရေမႊေႏာကျခငးေၾကာငေလထထသ႔ မသမးထတ လႊတျခငးကျမနေစႏငသညဟကးေၾကာငးဆကစပၾကသည။ထ႔ျပင ထကသ႔ေသာ ေမႊေနာကျခငးသညလယကြကမား႐ေရ တြင ေပာ၀ငေနေသာေအာကဆဂငပါ၀ငမႈကတးေစျခငးျဖငထတလႊတျခငးႏႈနးကနညးေစၿပး႐ပပငးအေနျဖငမသမး ေအာက စေဒး႐ငးတးလာျခငးကကညသည။ ထပေဆာငးအခကအလကမားအတြက သကဆငရာေရးသားခကမားကရ႐ႏငရနေအာကပါ လငခကႏပပါ။ • http://www.srs.fs.usda.gov/pubs/ja/2011/ja_2011_zhang_003.pdf

ဗယကနမႏငငတြင ေပါငးစပထားေသာလယယာစနစမားတြငဘမား၊ ဘစာ-ေမာပငႏငငါးမားက႐ာယျခငး၏အခနးက႑(The

Role of Scavenging Ducks, Duckweed and Fish in Integrated Farming Systems in Vietnam) (အကဖ ေအ အ မတတမး)တြင လညးၾကညပါ။ http://www.fao.org/ag/aga/agap/frg/conf96.pdf/men.pdf.

ေျခာကေသြ႔ေသာကနးေျမသးႏထတလပျခငးေျခာကေသြ႔ေသာကနးေျမသးႏထတလပျခငးေျခာကေသြ႔ေသာကနးေျမသးႏထတလပျခငးေျခာကေသြ႔ေသာကနးေျမသးႏထတလပျခငးကကကက ရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏင လကေလာညေထြျပလပျခငးလကေလာညေထြျပလပျခငးလကေလာညေထြျပလပျခငးလကေလာညေထြျပလပျခငး။။။။

အာ႐တကအပပငးေျခာကေသြ႔ေဒသ႐လယယာေျမအေသးစားပငဆငေသာလယသမားအမားစသည ေျခာကေသြ႔ေသာ ကနး ေျမသးႏထတလပျခငးတြငဆကႏြယမႈ႐သည။ ၎တ႔သညအားထားႏငျခငးနညးေသာ ရာသအလကမး႐ြာသြနးမႈမား၊ မၾကာ ခဏျဖစေပၚေသာမးေခါငျခငးႏငျပငးထနစြာ႐ြာေသာမးေၾကာငေျမညဖငးျခငးတ႔ကခခႏငသညအငအားအထးနညးပါးသည။ ေျခာကေသြ႔ေသာကနးေျမသးႏစကပးမႈစနစမားတြငဒဏခႏငမႈကတညေဆာကရနႏငရာသဥတေျပာငးလမႈကေလာနညးေစရနတ႔ႏငပတသကေသာခဥးကပနညးမားတြငျပငထေသာမးမားေၾကာငတကစားျခငးကနညးသြားေစရန ေျမဆလႊာထနးထနးထနးထနး သမးျခငးသမးျခငးသမးျခငးသမးျခငးပါ၀ငသည။ ဆကႏြယေနေသာ အးစအပခအမတတမးမားအတြကေအာကပါတ႔တြငၾကညပါ။ • ညဖငးေျမမားကတးတကေကာငးမြနလာေစရနအတြကျပလပျခငး(အးစအပခအ အေကာငးဆးကငစဥမားမတတမး)

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F267E2F9-644D-46CF-8ADB-

213667181889/BPN_1_Improving_Degraded_Land--interactive.pdf

• လယယာေျမပးေထာငျခငးအေလအထမားအတြက အပငမားႀကးထြားျခငးဆငရာႏငသပၸနညးကေသာနညးပညာမား (Vegetative and Agronomic Technologies for Land Husbandry)(အးစအပခအ အာ႐မတတမးမား#၈၉ စာမကႏာ ၅) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


ထအျပငေျမဆလႊာတကစားမႈကကာကြယရနျပနလညထြနယကေသာအခါထညသညစကပးပငမား/ကာကြယဖးအပရာတြငသးေသာအပငမားကစကျခငးႏငပမေကာငးမြနေသာေျမဆလႊာစထငးမႈကအေထာကအကျပရန ေအာဂနစပစၥညးမားတး တကေစျခငးသည မးေခါငေသာအကးသကေရာကမႈကတားဆးျခငးအတြကအကအညေပးသည။GM/CC မားသည ေျမဆ လႊာအေျခအေနႏင ေျမၾသဇာျပည၀ရနအတြကသာမက ေပါငးပငထနးသမးရနလညးျပလပသည။ အေရေတာငအာ႐ တြငစကပးေသာ ထေရာကမႈ႐သည GM/CCs အမးမးမာ ပပဇြန (lablab bean (Lablab purpureus))၊ ပယဥး (rice bean

(Vigna umbellata))၊ ပလြနး (blackpea/cowpea (Vigna unguiculata))ႏငပတလတ (jack bean (Canavalia ensiformis))

တ႔ျဖစသည။ထပေဆာငးအခကအလကမားအတြကေအာကပါတ႔ကၾကည႐ႈပါ။ • ရည႐ညတညၿမေသာကနးျမငလယယာလပငနး-

ထငးႏငငေျမာကပငးအစဥစကပးေသာေတာငေပၚလယယာမားတြငသးႏလကဆငကမးရနအတြက ေျမၾသဇာရရန ျပန လညထြနယကေသာအခါထညသညစကပးပငမား/ကာကြယရနႏငေျမၾသဇာအတြကစကေသာအပငမားကအသးျပျခငး (Sustainable Upland Farming: The Use of Green Manure/Cover Crops for Relay Cropping in the Permanent Hill Fields

of Northern Thailand)(အးစအပခအမ ဆလကျဖငတငျပခကမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Green_Manure_Cover_Crops.pdf

• ailand (ECHO Asia Notes)

• ထငးႏငငေျမာကပငးအစဥစကပးေသာ ေတာငေပၚလယယာ မားတြငသးႏလကဆငကမးရနအတြက ေျမၾသဇာရရန ျပနလညထြနယကေသာအခါ ထညသညစကပးပငမား/ ကာကြယရနႏငေျမၾသဇာအတြက စကေသာအပငမားက အသးျပျခငး (The Use of Green Manure/Cover Crops for Relay Cropping in Northern Thailand)(အးစအပခအအာ႐ မတတမးမား)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/0ADF35ED-72B3-44AA-

92B5-D50F9B4A741D/EAN_10_-_July_2011.pdf

မးမ႐ႈ႕ေသာGM/CC အကၽြငးအကနမားႏငအျခားေသာ သးႏမားသညေျမ ဆလႊာမကႏာျပငဖးလႊမးမႈကထနးသမး၍ေျမဆ လႊာတးတကေစေသာ ေအာဂနစပစၥညးမားရႏငမႈကတးေစသည။ဤအရာသည ေရခးေရေငြ႕ ထနးသမးျခငးကတးတကေစျခငးႏင ကာဘြနကသးျခားခြထတျခငး ျဖင မးေခါငျခငးကတားဆးမည။ (ယခငေဖၚျပထားေသာေကာကပသးႏအၾကြငး အကနမားကစမခန႔ခြျခငးလငခကၾကညပါ။

အခနႏငမးေခါငေသာဒဏခႏငရနအတြက မးေခါငျခငးမးေခါငျခငးမးေခါငျခငးမးေခါငျခငးဒဏဒဏဒဏဒဏခႏငေသာခႏငေသာခႏငေသာခႏငေသာ လယယာေကာကပသးႏမားကစကပါ။ အျပညျပညဆငရာေကာကပသးႏသေတသနအဖြ႔အစညး (The International Crops

Research Institute for the Semi-Arid Tropics (ICRISAT)) မ အေသးစား-လြငတးေခါငျပင အပပငး မား (ICRISAT)

တြငဆငးရျခငးႏငငတမြတျခငးကတကဖကရနအေကာငဆးနညးလမးမာမးေခါငျခငးခႏငေသာလယယာေကာကပသးႏ အေျမာကအမားစကျခငးျဖစသညဟဆသည။ICRISAT ၏အဆတြင ေျမပ (ground nut (Arachis hypogaea))၊ ပစဥးင (pigeon

pea (Cajanus cajan))၊ပလ လးဆတႏစားေျပာငး (pearl millet (Pennisetum glaucum))၊ ကလားပ (chickpea (Cicer

arietinum))ႏငလးဆပႏစားေျပာငး (sorghum (Sorghum bicolor)) ကဥးတည၍ ေျပာျခငးျဖစ သည။အျခား ေသာမးေခါင ဒဏခပငမားတြငပေလာပန (cassava (Manihot esculenta)) ပငမားႏငၾကကေမာကပနးေစ (grain amaranth (Amaranthus

cruentus)) မားပါ၀ငသည။ အးစအပခအအာ႐တြငမးေခါငျခငးဒဏခႏငေသာေကာကပသးႏအမးမးအေၾကာငးမျငမးရနမားစြာ႐သည။ ဥပမာ- • အးစအပခအအာ႐၏မးေစဘဏမ-ICARDA မကလားပေစ(အးစအခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၁၀၈ စာမကႏာ

၇)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ေဟတႏငငတြငလြယကေသာလးဆပႏစားေျပာငးစးစမးေလလာမႈမသ႐ရေသာအျမငမား(အးစအပခအ ဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား #၉၅ စာမကႏာ ၈)

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• မးေခါငေဒသလယလာစကပးျခငး- လြငတးေခါငျပငေဒသမားအတြက ေကာကပသးႏႏငနညးပညာမား (အးစအပခအနညးပညာဆငရာမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/DrylandFarming.pdf

• ပေလာပနသစဥသစျမစမားကအေရအတြကတးျမငျခငး-အပငမား၏သြငျပငႏငလပေဆာငမႈက တးတကေစ ေသာဓေလထးစနညးပညာမား(အးစအပခအ ဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား #၈၉ စာမကႏာ ၂)



• ၾကကေမာကပင-အေစႏငအသးအ႐ြကအမးအစားမား(အးစအပခအနညးပညာဆငရာမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/Amaranth_Grain_&_Vegetable_Types_[Office_Format].pdf

• အေ႐႕ေတာငအာ႐၏ကနးျမငမားတြငၾကကေမာကပငျဖစႏငေျခ(အးစအပခအနညးပညာဆငရာမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Amaranth_Potential_for_the_Highlands_of_Southeast_Asia.pdf.

ႏစမးစလးအတြကလေလာကေသာအ႐ညကသစေတာခတထြငျခငးမျပဘေျပာငးေ႐ႊ႕စကပးေသာေနရာတြငေျမဆလႊာႏငကာဘြနကသးျခားခြထားျခငးကရည႐ညတးတကေစျခငး၊ ကနးျမငစပါးထတလပမႈေရ႐ညတညတရနအတြကပခပင မားက အသးျပ၍ ေရတထြနယကၿပးမစကေသာစနစကတးတကေစျခငးေရတထြနယကၿပးမစကေသာစနစကတးတကေစျခငးေရတထြနယကၿပးမစကေသာစနစကတးတကေစျခငးေရတထြနယကၿပးမစကေသာစနစကတးတကေစျခငးသညအျခားေသာေ႐ြးရနနညးျဖစသည။ဆကႏြယေနေသာ မျငမးခကမာ ကနးျမငစပါးအေျချပစနစမားကတးတကေစရနအတြကအခြငအလမးမား ႏငငေတာစကပးေရးႏငသစေတာ ေရးရာသေတသနအဖြ႕အစညးမ ထတေ၀သည။လာအႏငင) ျဖစသည။ http://www.nafri.org.la/document/sourcebook/Sourcebook_eng/volume2/01_shortfallowalts_iuarp.pdf.

စပါးထတလပျခငးအတြကပ၍စတခႏငရန ကနးျမငမားတြငျဖစႏငသည မညသည ေနရာတြငမဆ မးေရထနးခပသညကြနတမဥးကသ႔ေတာငေစာငးအတငး စကပး ေသာ ေလကားထစေလကားထစေလကားထစေလကားထစစပါးစကေသာစပါးစကေသာစပါးစကေသာစပါးစကေသာလယကြကမားတးခ႕ျခငးလယကြကမားတးခ႕ျခငးလယကြကမားတးခ႕ျခငးလယကြကမားတးခ႕ျခငးကျပလပရန စဥးစား သငသည။စားနပရကၡာလျခမႈ၊ လယသမားမားအသကေမြးမႈႏငစပြားေရးမား (တည ၿငမ ေသာစကပးျခငးသ႔ ေျပာငးလျခငးႏငပတသကသညNAFRIကနးျမငမားမ ဆက လကေဆာင႐ြကသည အလပ႐ေဆြးေႏြးပြမအခနး) http://www.nafri.org.la/document/uplandproceedings/24_rice_pandey.pdf.

ရာသဥတအလြနျပငးထနေသာအခနကာလအတြငးေကာကပသးႏလး၀ဆး႐ႈးျခငးမကာကြယရနမးေရေသာကသးႏစကပးေသာလယယာအမးမးျအမးမးျအမးမးျအမးမးျပလပပလပပလပပလပစကပးျစကပးျစကပးျစကပးျခငးခငးခငးခငးသညဒဏခႏငရနအတြကအလြနအေရးႀကးပါသည။ ဥပမာ-အေ႐႔ေတာငအာ႐ ေတာငေပၚလယယာမားတြင ေတာငေပၚစပါး၊ (ေျမေခြးအမး)လဆပႏစားေျပာငး၊ လးဆပႏစားေျပာငးႏငအျခားေသာ ေကာက ပသးႏမားကေရာေႏာစကပးသည။

ထနညးတစြာအဓကထတေသာႏစ႐ညခေကာကပသးႏမားႏငအမးမးေျပာငးလစကပးျခငးကအေလးထားသငသည။ ေရ ႐ညတညတန႔ခငၿမေရးႏငမမအတြကလေလာကျခငးကရည႐ြယထားသညစကပးေရးေဂဟစနစဖြ႔ၿဖးတးတကမႈပညာ႐င အရစ တြမမယာ (Eric Toensmeier) အဆအရဤေကာကပသးႏအမးအစားမားထတြငအႏမား၊ ပေတာင(ေျခာကေသာ ပ မား)၊ အခြမာသး၊ ေျခာကေသာသးေတာငမား၊ ကစဓါတမားေသာအသးမား၊ အဆေစမားႏငဥျမစမားပါ၀ငသည။

ႏစ႐ညခအပငမားသည ကာဘြနကသးျခားခြထတျခငး၊ ေတာငေစာငးမားကတညၿငမေစျခငးႏငေျမဆလႊာကမထြနယက ေသာႏစ႐ညခသးႏစကပးသညစနစ၏အပငးအျဖစ တစၿပငနကျပလပႏငသည။ အဓကစားသးထတလပသညႏစ႐ညခ ေကာကပသးႏႏငပတသကသညထပေဆာငးအေၾကာငးအရာမားကေအာကပါမျငမးခကမားတြငၾကညပါ။

• Toensmeier ၏ကမၻာ၏အဓကစားသးထတလပသညႏစ႐ညခေကာကပသးႏမား http://www.perennialsolutions.org/perennial-farming-systems-organic-agriculture-edible-permaculture-eric-

toensmeier-large-scale-farmland.html

• အးစအပခအ၏ငကေပာသး၊ အနးသးႏငပႏၷသး (အးစအပခအနညးပညာမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/Banana_Coconut_&_Breadfruit.pdf.

ႏစ႐ညခပငမားတြင ဇဇဇဇ၀၀၀၀ကြျပားေသာကြျပားေသာကြျပားေသာကြျပားေသာသစေတာႏငလယယာေရာေသစေတာႏငလယယာေရာေသစေတာႏငလယယာေရာေသစေတာႏငလယယာေရာေႏာစကပးေသာစနစမားႏာစကပးေသာစနစမားႏာစကပးေသာစနစမားႏာစကပးေသာစနစမားအားလး လအပေသာဖြ႔စညးသည အပငးအားလးပါ၀ငသည။ ထကသ႔ေသာစနစမားသညရာသပငႏငႏစ႐ညခ သးႏ ပငမား ကစနစတစမးတညးျဖငသာစကေသာဓေလျဖငစကေသာသးႏပငမား (မးကြတစမးတညးကသာစကပးျခငးမား) ထကမားစြာပ၍ ႀက႕ႀက႕ခႏငသည။ တြမမယာ၏အဆအရထသးႏမးသညကာဘြနသးျခားခြထတျခငးပနညး၍ ပငဖက ပးမားႏငလြနကေသာရာသဥတမားကရငဆငရာတြငအားနညးသည။ သစမဟတ ေသာသစေတာမရေသာပစၥညးမးမးထတလပမႈမား - ဇ၀ကြျပားျခငး၊ ထတလပ ႏငျခငး၊ ဒဏခႏငျခငႏငကာဘြနခြျခားႏငျခငးမားကေပးေသာ သစေတာႏငလယ ယာေရာေႏာစကပးေသာ စနစမားသညအာ႐တကအတြကအလြနတနဖးျမငမား

သည။ ထပေဆာငးအေၾကာငးအရာမားအတြကေအာကပါတ႔ကၾကညပါ။ • သစေတာႏငလယယာေရာေႏာစကပးေသာစနစ၏အေျခခသေဘာတရားမား(အးစအပခအနညးပညာမတတမးမား)


74D9D8C3EDD4/Agroforestry_Principles_[web_format].pdf

• ကနးျမငလယယာမားအတြက သစမဟတေသာသစေတာထြကပစၥညးထတလပမႈမားကအေျချပေသာသစေတာႏင လယယာေရာေႏာစကပးေသာစနစမား(အးစအပခအမဆလကျဖငတငျပခကမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Agroforest_Options.pdf

• ေျမာကပငးလာအႏငင၏မရငးသစေတာႏငလယယာေရာေႏာစကပးေသာအေလအထားမား(ႏငငေတာစကပးေရးႏငသစေတာေရးရာသေတသနအဖြ႕အစညးမထတေ၀သည။လာအႏငင)http://www.nafri.org.la/document/sourcebook/

Sourcebook_eng/volume2/26_AFsurvey_Lsuafrp.pdf

• ရည႐ညတညၿမေသာကနးျမငဖြ႔ၿဖးတးတကရန NTFP - အျချပခဥးကပနညးမား(ႏငငေတာ စကပးေရးႏငသစေတာ ေရးရာသေတသနအဖြ႕အစညးမထတေ၀သည။လာအႏငင)http://www.nafri.org.la/document/sourcebook/Sourcebo

ok_eng/volume2/22_ntfps_sounthone.pdf.

သစသးပနးမနစကသစသးပနးမနစကသစသးပနးမနစကသစသးပနးမနစကပးစနစပးစနစပးစနစပးစနစမားမားမားမားကရာသဥတေျပာငးလမႈႏငလကေလာညေထြျပလပျခငးကရာသဥတေျပာငးလမႈႏငလကေလာညေထြျပလပျခငးကရာသဥတေျပာငးလမႈႏငလကေလာညေထြျပလပျခငးကရာသဥတေျပာငးလမႈႏငလကေလာညေထြျပလပျခငး၊၊၊၊

အေသးစားပငဆငေသာသစသးပနးမစကပးစနစမားသည အမားအားျဖငဟငးသးဟငး႐ြကအလြနအမငးထြနယက စကပး ေသာၿခမားသ႔မဟတကန႔သတမႈ႐ေသာသစသးၿခမားျဖစၿပး ပ၍ကယျပန႔ေသာလယယာစကပး သညစနစမား ထကစာလင ရာသဥတေျပာငးလျခငးကအမားျဖငပ၍ဥးတညႏင၍အေကာငအထညေဖၚရနအဆင သငျဖစသည။အေသးစားပငဆငေသာ သစသးပနးမနစကပးစနစမားတြင ဒဏခႏငရနႏငရာသဥတေျပာငးလမႈကေလာခရနအတြကအႀကျပေသာခဥး ကပနညး မားထတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ (၁)ႏစ႐ညခသးႏပငမားႏငအမးမးေျပာငးလစကပးျခငး၊ (၂) ေရရ႐မႈကတးတက ေစျခငး၊ (၃) ေရထနးသမးသညပမာဏ ႏငေျမဆ၏ေျမာငး မားကပေကာငးေစျခငး၊ (၄)သစသးပနးမစကပး စနစမား စ စြတ သ႔မဟတေရလႊမးေျမမားတြင သးပနးမစကပးစနစ မားျဖငခဥးကပျခငး။

အအအအစဥစဥစဥစဥမျပတထတလပစကပးေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားႏငအသးမားအတြကႏစႏစခပငမားႏငမျပတထတလပစကပးေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားႏငအသးမားအတြကႏစႏစခပငမားႏငမျပတထတလပစကပးေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားႏငအသးမားအတြကႏစႏစခပငမားႏငမျပတထတလပစကပးေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားႏငအသးမားအတြကႏစႏစခပငမားႏငအမးမးေျပာငးလအမးမးေျပာငးလအမးမးေျပာငးလအမးမးေျပာငးလ စကျခငးစကျခငးစကျခငးစကျခငး သစသးျခမားတြင လက႐႐ေနေသာႏစ႐ညခပငမားသညမးေခါငျခငးကခခႏငမႈကေပးၿပးသားျဖစႏငသည။ သ႔ေသာ အသး ႏငဟငးသးဟငး႐ြကႏင အျခားေသာထတကနမား၏အရငးအျမစအျဖစႏစ႐ညခသးႏပငမားကပမခငမာေသာအေလးထား မႈျပရနစကပး ေရးဖြ႔ၿဖးမႈလပသားမားသညအမားသရနအတြကျပလပရနလအပမည။ နကစြာအျမစတြယ၍မးေခါငေသာဒဏ ကခႏငေသာေကာကပသးႏမားသညအနညးငယသာလသည။ ဤသ႔႐ပါက ေရးသြငး စကပးလင တႏစပတလးထတ လပေသာ အမးအစားမားစြာကေပးသည။

ႏစ႐ညခဟငသးဟငးသးဟငး႐ြကပငမားႏစ႐ညခဟငသးဟငးသးဟငး႐ြကပငမားႏစ႐ညခဟငသးဟငးသးဟငး႐ြကပငမားႏစ႐ညခဟငသးဟငးသးဟငး႐ြကပငမားျဖစသည ဒန႔သလြနပင(moringa (Moringa oleifera))၊ ကတြတပင(katuk (Sauropus

androgynous))၊အညြန႔အနေရာငသဖနးသး(Ficus virens)၊မနကညး(tamarind (Tamarindus indica)) ႏင ႏြယေသာ

ဆးပတAcacia pennata တ႔သညစားႏငေသာအ႐ြကႏမားထြက၍စားသးႏငသည။ဆကႏြယေနေသာအြနလငးမျငမးမားက

ေအာကပါတ႔တြငၾကညပါ။

• ဒန႔သလြနပင(အးစအပခအနညးပညာမတတမးမား)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/c

ollection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-74D9D8C3EDD4/Moringa_Tree.pdf

• ခယာပင (အးစအပခအနညးပညာမတတမးမား)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/49B

3D109-0DE9-458E-915B-11AAF1A67E20/Chaya.pdf

• စာ႐ပတစ အနၿဒဂနပစ (Sauropus androgynus) ခါတြတ/ခေသာအ႐ြက(Katuk) - အးစအပခအ၏ မးေစဘဏမ - အဟာရပါ၀ငေသာႏစ႐ညခပငအစမး (အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ႏစ႐ညခဟငးသးဟငး႐ြကပငမား၏အားသာခကမား (အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• အ႐ြကမား၊ အညြန႔မားႏငအတြငးသားမား-ထငးႏငငေျမာကပငး၏ႏစ႐ညခဟငးသးဟငး႐ြကပငမားသ႔လမးညႊနအခ႕ (ယအနဒဖႏငအးစအပခအ ဆလကျဖငတငျပေသာမတတမးမား)


F391C063E31A/Leaves,_Shoots_and_Hearts.pdf

• မးရာသတေလာကဟငးသးဟငး႐ြကထတလပျခငး(အးစအပခအအာ႐ မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Vegetable_Production_Throughout_the_Rainy_Season.pdf.

တႏစပတလးထြကေသာအသးတႏစပတလးထြကေသာအသးတႏစပတလးထြကေသာအသးတႏစပတလးထြကေသာအသး- ငကေပာသး(Musa acuminata)၊မာလကာသး(Psidium guajava)၊ သေဘၤာသး(Psidium

guajava)၊ ပႏၷသး(Artocarpus heterophyllus)ႏငတလညးသး (Punica granatum) တ႔သညတစႏစပတလး အသး သးသည။တစႏစပတလးအဟာရအတြကရာသေကာကပသးႏမားအစားဤကသ႔ေသာအပငမားကအသးျပစကပးသငသည။ အျခခကေသာအပပငးေကာကပသးႏမားႏငပတသကေသာ အခက အလကမားကေအကပါတ႔တြငၾကညပါ။ • အသစေသာေကာကပသးႏကမတဆကျခငး - အာဖရကအလယပငးမအေတြ႔အႀက


74D9D8C3EDD4/TN_68_Introducing_a_New_Fruit_Crop.pdf

• ပေႏြးေသာရာသမသစသးမား (အြနလငးမ ဂလယာ ေမာတန၏အေကာငးဆးမားေပးျခငး) http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/index.html

တးပြားလာေသာတးပြားလာေသာတးပြားလာေသာတးပြားလာေသာအပပငးဇမားအတြကသစသးအပပငးဇမားအတြကသစသးအပပငးဇမားအတြကသစသးအပပငးဇမားအတြကသစသး

အႏၵယႏငငႏငပါကစၥတနႏငငတ႔က၎တ႔၏ အေျခအေနႏငလကေလာညေထြၢ႐ သညစကပးေရး႐ေသာ အငယစား-ေျခာကေသြ႔လြငတးေခါငျပငသ႕မဟတ လြငတး ေခါငျပငမား ဟမတယၾကသည။ အျခားေသာ ပ၍ေသးငယသညအာ႐အပပငးေဒသ အစတအပငးမား-ျမနမာႏငငအလယပငး၊ ထငးႏငငေျမာကပငးႏင အငဒန႐ားႏငင ႏငဖလပငႏငငတ႔၏အခ႕အပငးအပါအ၀ငတ႔က အပပငးဇမားဟအတနး အစားခြ သည။ ေျခာကေသြ႔ေသာေနရာမားသညပ၍ ပငပလာမညဟေမာလငေသာေၾကာင ေျခာကေသြ႔ေသာအေျခအေနတြငေအာငျမငေသာသးပငမား - ကႏာရသပရာ

(desert lime (Citrus glauca))၊ တယသး (fig (Ficus carica))၊ နဂါးေမာကသး(Dragon fruit (Hylocereus undatus)) စြနပလြနသး (date palm (Phoenix dactylifera))၊ စြနပလြနအန (jujube (Ziziphus mauritiana)) မားကစကပးရနစဥးစားသငသည။ ဤေကာကပသးႏအမားႏငဆကႏြယေနေသာ ထပေဆာငးအခကအလကမားအတြက ပေႏြးေသာအပငး၏အပငမား (Fruits

of Warm Climates) တြငၾကညပါ။

မးေခါငေသာအကးသကေရာကမႈေလာနညးေမးေခါငေသာအကးသကေရာကမႈေလာနညးေမးေခါငေသာအကးသကေရာကမႈေလာနညးေမးေခါငေသာအကးသကေရာကမႈေလာနညးေစစစစရနအမၿခမားအတြကေရရ႐မႈကတးတကေကာငးမြနလာေစျခငးရနအမၿခမားအတြကေရရ႐မႈကတးတကေကာငးမြနလာေစျခငးရနအမၿခမားအတြကေရရ႐မႈကတးတကေကာငးမြနလာေစျခငးရနအမၿခမားအတြကေရရ႐မႈကတးတကေကာငးမြနလာေစျခငး၊၊၊၊ အာ႐တခြင႐ဆငးရေသာလထအဖြ႔အစညးမားစြာတ႔သည အဆငေျပလကလမးမသညတစႏစပတလးရႏငသည ေသာကေရ ႏငအေသးစားစကပးေရးႏငဥယဥမားအတြကေရနညးပါးေနေသးသည။ေရကပ၍အဆငသငရႏငရန လထေရဖြ႔ၿဖးေရးအား ထတမႈမားသညအမားအားျဖငစးပြားေရးတြငအစပါ၀ငသမားႏငစတငပးေပါငးေသာနညးသညအလြန ေကာငးေသာနညး ျဖစပါသည။ ေဒသခလအပမႈမား၊ ေဒသ႐အရငးအျမစမားႏငေငြေၾကး၊လထႏငအမေထာငစမားစသညတ႔ အေပၚတြင မတည၍ေရအရငးအျမစအားထတမႈမားတြငေအာကပါတ႔ကတညေဆာကျခငးတ႔ပါ၀ငႏငသည။ • လထေတာငေပၚေရသေလာငသြယယေသာစနစမား • ေကး႐ြာေရတြငးမားႏငေရစပစကမား • အမေထာငစမားႏငဥယဥမးေရသေလာငေသာစနစမား • ေရသေလာငရနကနမားႏငအျခားေသာေရသေလာငႏငသညစညမား ထ႔ျပင ေရရ႐ႏငမႈကေအာကပါတ႔မတဆငခ႕ထြငႏငမည။ • လအားကအသးျပေသာေရစပစက

• ဆ/ေရအား(အရညဖအား)ကအသးျပေသာေရစပစက

• အမလပ ပဗြစ ေရစပစက မား • အပငေျခရငးသ႕တျဖညးျဖညးေရသြငးျခငး • အေသးစားေရျဖနးကရယာမား • ေရပကႏင/သ႔မဟတေရေလာငးပးႏငလကျဖငသတျပ၍ ေလာငးျခငး

ျဖစႏငေျခရေသာအခါတငးတြင ေကး႐ြာေရတြငးမား၊ ေရစပစကမားႏငေရေလာငေသာေနရာမားတ႔၏အနးတြငထားသည အျပငဘက႐အ၀တေလာဖြတ ေသာေနရာမားႏငေရခးသညေနရာမားကသ႔ေသာအစဥမျပတစစြတေသာေနရာမားအစဥမျပတစစြတေသာေနရာမားအစဥမျပတစစြတေသာေနရာမားအစဥမျပတစစြတေသာေနရာမားအနးတြင ဥယာဥမားက တညေဆာကသငသည။ ဥယာဥကသဘာ၀အေလာကရာသရာသရာသရာသအလအလအလအလကကကကစစြတေသာေနရာမားစစြတေသာေနရာမားစစြတေသာေနရာမားစစြတေသာေနရာမား(႐ႊ႔အငမား၊ ေရစး ေျမာငးမား၊ ဂါလမားႏင စေသာ-ရာသေခာငးမား) တ႔တြငထားရျခငးသည ေျခာကေသြ႔ေသာရာသဥတတြင ဟငးသး ဟငး႐ြကမားကစကပးရနတးခ႕ေသာအခါ၌ စစြတမႈ႐ရနကညႏငမည။

ဆကႏြယေနေသာအြနလငးမျငမးခကမားတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။

• အေသးစားလထေရေပးျခငးမား (ITACA မကမးလမးသည။အငတာနကႏငသငေလာသညနညးပညာက စစညး ထားေသာအငးတာနက) ဤျပညစေသာ ပဒအကဖတြင မးေရသေလာငျခငး၊ စမးေရကစတယျခငး၊ ေရတြငးႏင

အေပၚယေရမကႏာျပငမားစသညတ႔ပါ၀ငသည ေရအရငးအျမစေခါငးစဥအေျမာကအမားပါ၀ငသည။ ေရအရည အေသြးႏငကစားျခငးလညးပါ၀ငသည။ http://www.itacanet.org/doc-archive-eng/water/small-community-water-supplies/small-community-water-

supplies.pdf

• ေတာငေပၚေရစေဆာငးသြယယေသာစနစ၏ဖြ႕စညးပ (ITACA မကမးလမးသည- မသားစ ၃၂ စအားေတာငေပၚ ေရစေဆာငးသြယမႈတညေဆာကျခငးအေသးစတကအြနလငးဓါတပဂရပဖစမားျဖငေဖၚျပထားသည။ http://www.itacanet.org/anatomy-gravity-flow-water-system/

• မာရဘာေရစပစကမား(ထငးႏငငအေျချပကကပငေဖါငေဒး႐ငး(Raintree Foundation)ႏငပးေပါငး၍) မအစအစဥ မားႏငဆ/ေရအား (အရညဖအား)က အသးျပေသာေရစပစက တပဆငျခငးႏငဆကႏြယေသာအျခားေသာအခက အလကမားကကမးလမးသည။http://www.meribah-ram-pump.com/index.php?id=35.

ေရသြငးစကပးျခငးႏငဆကႏြယေနေသာ အြနလငးအးစအပခအမတတမးမားတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ • သဆညမားအားျဖငေရသေလာငျခငး(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၁၁၁၊ စာမကႏာ ၁)



• ခးေရ၊ အ၀တေလာေရ၊ ပနးကနေဆးေရစသညတ႔မကနေသာေရႏငေကာကပသးႏေရသြငးစကပးျခငး (အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၈၈၊ စာမကႏာ ၁)

http:// c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ေရငေသာေရျဖငေရသြငးစကပးျခငး(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၅၇၊ စာမကႏာ ၄) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ေရသြငးစကပးရနနကေသာပကျဖင ျဖညးညငးစြာေရခေသာစနစ (အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၉၇၊ စာမကႏာ ၃ႏင၄)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ေဟတႏငငတြငအေသးစားေရသြငးစကပးေသာကးပမးမႈမား(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၇၉၊ စာမကႏာ၅) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• အေသးစားေရသေလာငျခငး(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၆၃၊ စာမကႏာ ၁) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• တးတကသညအသစေသာႀကး၀ါ႐ာေရစပစကမား(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၉၇၊ စာမကႏာ ၂) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ၀စခေရသြငးစကပးျခငး(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၁၁၅၊ စာမကႏာ၄) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-

9B9733AAB8F1/edn_115.pdf

• လကတးေရတြငးမား-အးစအပခအမတဆင http://www.echobooks.org/SearchResults.asp?

Search=Hand+Dug+Wells မမာယႏငေသာ မျငမးစာအပ

• ပဗြစ လကေရစပစကမား(အးစအပခအ ဆေလာေသာနညးပညာမတတမး) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/B7F86DC3-439D-4486-A7B4-

1057664DB7E0/PVC_Hand_Pumps.08.pdf

• ပဗြစ ေရစပစကမား(အးစအပခအနညးပညာမတတမး) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/B7F86DC3-439D-4486-A7B4-

1057664DB7E0/PVC_Water_Pumps.pdf

ေရထနးသညေရထနးသညေရထနးသညေရထနးသညစြမးရညစြမးရညစြမးရညစြမးရညႏငေျမေျႏငေျမေျႏငေျမေျႏငေျမေျမာငးမာငးမာငးမာငးသြယသြယသြယသြယသညသညသညသညစနစကတးတကေကာငးမြနေစျခငးစနစကတးတကေကာငးမြနေစျခငးစနစကတးတကေကာငးမြနေစျခငးစနစကတးတကေကာငးမြနေစျခငး အမေထာငစမား၏ဥယာဥျခမားသည အမးအစားညေသာႏင/သ႔မဟတသမားစြာပါေသာ ေျမဆလႊာမားတြင႐ေနႏင၍ ၎သညေရထနးသမးသညစြမးရညနညးျခငးကျဖစေစသည။ သ႔မဟတဥယာဥေျမမားသည႐ႊေစးမား၍ညေသာေျမာငးသြယ စနစကျဖစေစသည။ သစသး၀လမားႏငဟငးသးဟငး႐ြကမားကစကပးရာတြငလေလာကေသာေရရ႐ေရးအတြက အာမ ခႏငရန ေအာကပါေျမဆတးတကေကာငးမြနေစသညခဥးကပမႈမားကစဥးစားသငသည။ • ေျမဆလႊာေလ၀ငေလထြက၊ ေရထနးစြမးအားႏငေျမၾသဇာမားအတြကေျမဆေအာဂနစပစၥညးမားကထနးသမးရန ေျမေျမေျမေျမ

ေဆြးျဖစေအာငလပေဆြးျဖစေအာငလပေဆြးျဖစေအာငလပေဆြးျဖစေအာငလပပါ။ • ေျခာကေသြ႔ေသာအခနကာလတြင ေျမဆစထငးမႈထား႐ရနႏင ေျမမကႏာျပငက

ေအးျမေစရန သစ႐ြကႏငေကာက႐းကသ႔ေသာေဒသတြငရႏငေသာ ပစၥညးမားျဖင ဖးအပဖးအပဖးအပဖးအပပါ။

• ေျမာငးမားေၾကာငျပနာျဖစေသာေနရာႏငအခနတြငေဘာငမားကျမငေဘာငမားကျမငေဘာငမားကျမငေဘာငမားကျမငပါ။ • ေရရ႐မႈအခြငအလမးနညးေသာေခာကေသြ႔ေသာေနရာမားတြင ေျမဆစထငးမႈ

အမားဆးျဖစေစရနဇငအေပါကမား((((zai holes) ) ) ) မားထတြငအပငမားက စက ပါ(အေပါကက အနညးငယျခား၍ေျမေဆြးျဖငေျမၾသဇာေကာငး ေစပါ)။

• အပငအပငအပငအပငသစသစသစသစငယမားကငယမားကငယမားကငယမားကပေသာေနမအရပေပးပါအရပေပးပါအရပေပးပါအရပေပးပါ။

ဥယာဥေျမမားကတးတကေကာငးမြနေအာငျပလပျခငးႏငပတသကေသာအြနလငးမျငမးခကမားတြငေအာကပါတ႔၀ငသည။ • ကေမာၻဒးယားႏငငတြငအမလပဥယာဥမားအတြကလကစြစာအပ-ဟယလငကလားအငတာနယ႐ငနယမ အခမ ေဒါငး

လတရရနငသည။ ဤျပဌာနးစာအပသညအာ႐အပပငးအတြကအလြနေကာငးေသာ ဟငးသးဟငး႐ြကဥယာဥ စက ပးျခငးအတြက မျငမးစာအပျဖစ၍ ေကာကပသးႏမား၊ ေျမေဆြးထတလပျခငးႏင၊ အသးျပျခငးႏင ဖးအပျခငးစသညတ႔ ႏငဆေလာေသာလကေတြ႔ကသည အခကအလကမားႏငအတ အျခားေသာေျခာကေသြ႔ရာသနညးဗဟာမား စသည တ႔ပါ၀ငသည။ http://www.hki.org/research/Home%20_Gardening_Cambodia.pdf

ဖးအပျခငးျဖငကာကြယျခငးအပငးမားပါေသာအးစအပခအမျငမးခကမားမာေအာကပါတ႔ျဖစသည။ • ႐းလငး ဘန႔(ခ) (Roland Bunch)၏ေဆာငးပါး-အဟာရပမာဏသ႔မဟတအဟာရ ရ႐မႈအခြငအလမး? (Nutrient

Quantity or Nutrient Access?)(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈ မတတမးမား#၇၄၊ စာမကႏာ ၁) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ေဒါငး ဘာခလား(Dawn Berkelaar’s)၏ေဆာငးပါး- အာဖရကေတာငပငးတြငေအာငျမငေသာလယယာ စကပး ျခငးအတြကခဥးကပမ ႈ (A Successful Approach to Field Cropping in Southern Africa) (အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၉၈၊ စာမကႏာ ၁) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


• ဒယန ဘလင(Danny Blank)၏ေဆာငးပါး-မကႏာျပငေအာက႐အသက႐ငမႈကအျမငသစျဖငၾကညျခငး(A Fresh Look at

Life Below the Surface)(အးစအပခအဖြ႕ၿဖးမႈမတတမးမား#၉၆၊ စာမကႏာ ၁၁) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-

9B9733AAB8F1/edn96_for_web.pdf

စဥးစားရနအျခားေသာဆေလာမႈ႐သညခဥးကပမႈမာ ဘငအခာဘငအခာဘငအခာဘငအခာျဖစသည။ ၎သည အဟာရႏငေရကထနးထားရန ကည ေသာညကစြာႀကတထား၍ျမငမားစြာစမ၀ငႏငေသာမးေသြးျဖစသည(International Biochar Initiative)။ ဘငအခာတြင ႐ေသာ ကာဘြနသညညဖငးလာျခငးကခႏင၍ေျမဆလႊာမားထတြငႏစရာေပါငးမားစြာသ႔မဟတေထာငေပါငးမားစြာကာဘြနမားက သးျခားခြထားႏငသညဟတငျပသည။အးစအပခအအာ႐သညဘငအခာ၏အကးသကေရာကမႈက၎၏မးေစဘဏ႐ထတလပေသာေျမကြကငယမား တြင စစေဆးအကျဖတလက႐သည။မး႐ြာေသာရာသကေစာင ေနေသာလမးအစ (အးစ အပခ အအာ႐ဘေလာက)၊ဘငအခာေလလာမႈအတြကျပငဆငျခငးhttp://sustainabilityquest.blogspot.com/2012/ 06/preparing-

for-biochar-study.html. တြငၾကညပါ။ ဘငအခာထတလပျခငးႏငအသးျပျခငး၊ ေျမဆအေျခအေနအေပၚတြင ၎၏

အကးသကေရာကမႈႏငေျမၾသဇာေကာငးေစျခငး၊ ၎၏ရာသဥတ ေျပာငးလမႈက ေလာနညးေစျခငးႏင ပတသကသည အ ခကအလကမားကေအာကပါလင(ခ)မားတြငၾကညပါ။ • ယဘအင http://www.biochar-international.org/regional/ubi

• အျပညျပညဆငရာ ဘငအခာအစပးျခငးhttp://www.biochar-international.org/

• ဘငအခာ-မငခ႐ဘမားအတြကေအာဂနစအမ (အးစအခအအာ႐မတတမးမား) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Biochar-An_Organic_House_for_Soil_Microbes.pdf.

စစြတစစြတစစြတစစြတ သ႔မဟတသ႔မဟတသ႔မဟတသ႔မဟတ ေရလႊမးေသာေေရလႊမးေသာေေရလႊမးေသာေေရလႊမးေသာေဒသမားတြငဒသမားတြငဒသမားတြငဒသမားတြငသစသးပနးမနစကပးခဥးကပနညးသစသးပနးမနစကပးခဥးကပနညးသစသးပနးမနစကပးခဥးကပနညးသစသးပနးမနစကပးခဥးကပနညးမားေမားေမားေမားေရေပၚဥယာရေပၚဥယာရေပၚဥယာရေပၚဥယာဥမားဥမားဥမားဥမား

ဘဂၤလာေဒ(႐)ႏငငတြငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငလကေလာညေထြျဖစရန ´လကေတြ႔လပေဆာငျခငး(Practical Action)´မ ေဗဒါကစေဆာငးအသးျပ၍ ႐စမတာအ႐ညႏငတစမတာအကယ႐ေရေပၚတြငေပၚေသာေဖါငမားတြင တည ေဆာကေသာေရေပၚဥယာဥမားက အမားသေစရနျပလပလက႐သည။ ေဖာင တစခစ၏အေပၚတြငဟငးသးဟငး႐ြက (ဘးသး၊ ႐းပတသးႏငအ႐ြကအမး အစားမားစသျဖင)မားစကရန ေျမႀကးႏငႏြားေခးျဖငဖးထားသည။ အသစေသာ ေဖာငမားကႏစစဥေဆာကရန လျဖစေသာလညး အေဟာငးမားကေျခာကေသြ႔

ေသာရာသတြငအနားေပးႏင၍ ေျမၾသဇာအျဖစအသးျပသည။ ျမနမာႏငင၏ အငးေလးကနတြငထက သ႔ေသာ ဥယာဥ မားကဟငးသးဟငး႐ြကထတလပရနအသးျပၾကသည။

ထပေဆာငးအခကအလကမားအတြက Practical Action၏ေရေပၚဥယာဥစာမကႏာ http://practicalaction.org/

climatechange_floatinggardensတြငၾကညပါ။

စြတစေစြတစေစြတစေစြတစေသာေနရာႏငေရလႊမးမးေသာေနရာမားတြငစကေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားသာေနရာႏငေရလႊမးမးေသာေနရာမားတြငစကေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားသာေနရာႏငေရလႊမးမးေသာေနရာမားတြငစကေသာဟငးသးဟငး႐ြကမားသာေနရာႏငေရလႊမးမးေသာေနရာမားတြငစကေသာဟငးသးဟငး႐ြကမား ေရစးဆငးမႈညသည နမေသာေနရာမားသညေရလႊမးမးျခငးႏငေရတငေနျခငးမားကလြယကစြာခရ၍သမ႐းက ေျခာကေသြ႔ ကနးေျမသးႏမားကတးခ႕ကာလမားအတြကအေထာကအကမျဖစႏငပါ။ စြတစေသာေနရာႏငေရလႊမးမးေသာေနရာမားတြင ေကာကပသးႏထတလပမႈျဖစႏငေျခ႐ရန ေရတြငေျမာကမားစြာေပါကသည ေအာကပါတ႔အပါအ၀ငျဖစေသာ အာ႐ေကာက ပသးႏမားကစဥးစားေကာငးစဥးစားရမည။ • ေရထးေရထးေရထးေရထးက႐နးပငက႐နးပငက႐နးပငက႐နးပင ((((Water mimosa (Neptunia oleracea)) သညေရလႊမးေသာအေျခအေနမားတြငေပါကသည။ ေရထး

က႐နးပငတြငၾကညပါ (Water Mimosa (AVDRC))။ http://libnts.avrdc.org.tw/fulltext_pdf/ebook1/10-39%20water%20mimosa.pdf.

• ပနးဥပနးဥပနးဥပနးဥ (Taro (Colocasia esculenta))။ အမးအစားအေပၚတြငမတည၍ ဤေကာကပသးႏပငသညေရလႊမးမး၍ စမေျမအေျခအေနမားတြငေပါကသည။ လယယာနငသစေတာထတကနမားႏငပနးဥေစးကြကအျခအေန တြငၾကညပါ (Farm and Forestry Production and Marketing Profile for Taro(Permanent Agriculture Resources publication))။ http://www.agroforestry.net/scps/Taro_specialty_crop.pdf.

• ကနဇြနးပငကနဇြနးပငကနဇြနးပငကနဇြနးပငသ႔မဟတ ကနကနး ((((Water spinach or kangkong (Ipomoea aquatica))။ အမးအစားအေပၚတြငမတည၍ ကနဇြနးပင သည စစြတေသာေနရာ၊ စမေျမ သ႔မဟတ ေရလႊမးေသာအေျခအေန႐သညေနရာမားတြငေပါကသည။ ကနဇြနးပငအတြကအႀကျပေသာဓေလထးစအေလအထမား (Suggested Cultural Practices for Kangkong (AVRDC))

တြငၾကညပါ။http://libnts.avrdc.org.tw/fulltext_pdf/E/2001-2005/e03423.pdf.

• ၾကာၾကာၾကာၾကာ (Lotus (Nelumbo nucifera))သညေရလႊမးေသာအေျခအေနမားတြငေပါကသည။ အာ႐ဟငးသးဟငး႐ြကမား (Asian vegetables(The New Crop Industries Handbook)) ထမ အခနးတစခနးတြင ၾကာပငထတလပသည အခကအလကမားပါ၀ငသည။http://203.88.115.225/shadomx/apps/fms/fmsdownload.cfm?file_uuid=4A1FDBDE-F589-9F81-

B9B4-6763A646F8F9&siteName=RIRDC.

• ေတာငၾကာကေလးပငေတာငၾကာကေလးပငေတာငၾကာကေလးပငေတာငၾကာကေလးပင (Watercress (Nasturtium officinale))ဤအပငသညလညး ေရလႊမးေသာအေျခအေန မားတြငေပါကသည။ ဟာ၀ါရေတာငၾကာကေလးပငထတလပျခငး (Hawaii Watercress Production(University of

Hawaii)) တြငၾကညပါ။ http://www.ctahr.hawaii.edu/oc/freepubs/pdf/RES-088.pdf.

• ဒရငေကာကပငမးဟငးသးဟငး႐ြကဒရငေကာကပငမးဟငးသးဟငး႐ြကဒရငေကာကပငမးဟငးသးဟငး႐ြကဒရငေကာကပငမးဟငးသးဟငး႐ြက ((((Vegetable fern (Diplazium esculentum)။ ဤအပပငး ဟငးသးဟငး႐ြကပငသည စစြတသ႔မဟတစမေျမအေျခအေနမးတြငေပါကသည။ ကမေကာငးသညမာ အလြနနညးေသာအြနလငး ထတလပမႈ အခကအလကမားသာရႏငျခငးျဖစသည။ ဒရငေကာကပငမးဟငးသးဟငး႐ြကႏင အျခားေသာေရတြငေပါကေသာ အပငမားအတြက အခကအလကမားအကဥးခပက (quatic Crops vs. Organic Soil Subsidence (Julia F. Morton and

George H. Snyder)တြငၾကညပါ။ http://www.fshs.org/Proceedings/Password%20Protected/1976%20Vol.%2089/125-129%20(MORTON).pdf.

ေရတြငေပါကေသာအပငမားကအသးျပျခငးလကစြစာအပသည (The Handbook of Utilization of Aquatic Plants)(FAO

Fisheries Technical Paper No. 187)လမားႏငတရစၧာနမားစားသးရနအတြကစကသည ေရတြငေပါကေသာအပင အမး မးႏငပတသကသည ခငလေသာမျငမးစာအပျဖစသည။ http://www.fao.org/docrep/003/X6862E/X6862E00.htm#TOC.

တရစၧာနေမြးျမထတလပျခငးကတရစၧာနေမြးျမထတလပျခငးကတရစၧာနေမြးျမထတလပျခငးကတရစၧာနေမြးျမထတလပျခငးက ရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငရာသဥတေျပာငးလျခငးႏင လကေလာညေထြျလကေလာညေထြျလကေလာညေထြျလကေလာညေထြျပလပျခငးပလပျခငးပလပျခငးပလပျခငး

ပင-စမစ ေရးသားေသာ အနာဂတလယယာမား၏အဆငေျပသည ရာသဥတ Farming’s climate-smart future ၏အဆအရ ကမၻာ၏ေကာကပ သးႏ စက ပးေျမ၏ ၃၃ရာခငႏႈနးသည တရစၧာနေမြးျမေရးတြငေကၽြးရနႏင ေရခကငး ေသာေျမ ၂၆ရာခငႏႈနးသည တရစၧာနစားကကေျမအျဖစအသးျပသည ဟဆ သည။ • တရစၧာန ေမြးျမေရးလပငနးသည စားကကေျမတြငတရစၧာနမား က

လႊတထား၍လြနကစြာအစားေကၽြးမႈ၊ ေျမယာျပနးတးမႈ၊ သစေတာမားဆး ႐ႈးမႈ၊ အစမးေရာငဖနလအမဓါတေငြ႔ေျမာကစြာထတလႊတမႈ မားအေပၚတြင တာ၀န႐သည။

• တရစၧာနေမြးျမျခငးသညကမၻာမသမးကထတလႊတေသာအဓကအမားဆးလညးျဖစသည။ • အေရးပါေသာႏစစဥပပစပရတသမးမႈအပငးလကတငအေမရကတြငစကပးေသာပပစပအမားစ၏အပပငးသစေတာမား

ႏငပတသကမႈ႐ေသာအရာကတရစၧာနအစာအျဖစအသးျပသည။ • ၎၏အကးဆကမားသည အသားစားသးမႈတးျမငလာျခငးအျဖစ ျဖစလာမညဟေမာလငျခငးျဖစ၍ လာမညဆယစ

ႏစမားတြငမားစြာျမငလာမညဟ ႀကတငခန႔မနးသည။

တရစၧာနေမြးျမေရးအခနးက႑၏ရာသဥတေျပာငးလမႈအမတအသားေလာနညးေစရနအတြကအလြနကယျပန႔သည တငးတာတြကခကမႈမားလအပ၍ ေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ • မသမးထတလပမႈနညးသညအသစေသာစၿမ႕ျပနေသာတရစၧာနအမးအစားအသစကဖြ႔ၿဖးေစျခငး၊ • တရစၧာနေမြးျမေရးထတလပမႈႏငေကၽြးေသာစနစမားကပမတးတကေစျခငး၊ • တရစၧာနအဟာရကပမေကာငးေစရနႏငအစမးေရာငဖနလအမဓါတေငြ႔ထတလႊတမႈေလာနညးရနပ၍စားကကေျမတြင

လႊတထားျခငးကစမခန႔ခြမႈကပမေကာငးမြနေအာငျပလပျခငး၊ • ထတလႊတမႈေလာနညးေစသညေျမေဆြးစမခန႔ခြနညးမားကမတဆကေပးျခငး၊ • ေလလြငမႈနညးရနႏငေျမဆလႊာ၏အဆအႏစတးတကေစရနအတြက တရစၧာနေမြးျမျခငးႏငေကာကပသးႏထတ လပ

ျခငးက ေပါငးစပေရာေႏာျခငး၊

ႀက႕ႀက႕ခႏငေသာႀက႕ႀက႕ခႏငေသာႀက႕ႀက႕ခႏငေသာႀက႕ႀက႕ခႏငေသာတရစၧာနတရစၧာနတရစၧာနတရစၧာနမားကေမားကေမားကေမားကေမြးျမျခငးအခြငအလမးမြးျမျခငးအခြငအလမးမြးျမျခငးအခြငအလမးမြးျမျခငးအခြငအလမး မသမးထတလႊတမႈနညးေသာ စၿမ႕ျပနေသာတရစၧာနအမးအစားအသစမားကေမြးျမျခငးသည အမနအားျဖငအလားအလာ မ႐ေသးေသာလညး အပဒဏခႏငေသာအမးအစားမတသညၿခေမြးတရစၧာနမားကရႏငရနမာမ အေသးစားပငဆငသညလယ

သမားမားလကလမးမႏငသည။ အပ၏ၿခေမြးတရစၧာနေမြးထတလပမႈမားအေပၚအကးသကေရာကမႈကတ႔ျပနႏငရနအတြက Calvosa, et al. (IFAD) မေအာကပါနညးဗဟာမားပါ၀ငကအႀကျပသည။ • ေဒသရာသဥတႏငသကဆငေသာဖအားကလကေလာညေထြျဖစႏငေသာေဒသခသားေပါကမားႏငအစာအရငးအျမစက

ေဖၚထတ၍အားျဖညျခငး၊ • ေဒသမး႐းဗဇမားက အပႏငေရာဂါဒဏခႏငေသာသားေပါကမားျဖငမးစပေမြးျမျခငးျဖငပမတးတကေကာငးမြနေစျခငး၊

သငေလာမႈ႐ေသာ အပႏငေရာဂါဒဏခႏငေသာမး႐းဗဇအရငးအျမစမားတြင သနမာေသာေဒသ သားေပါကမားပါ၀င ႏငသျဖင အနဂအမားႏငအျခားေသာဖြ႔ၿဖးေရးေအဂငစမားအေနျဖင ေဒသၿခေမြးတရစၧာနေမြးထတမႈမားကတငသြငးျခငးႏင မလဇ၀ကြျပားမႈမားကထနးသမးေသာအခနးကာ႑ကေဆာင႐ြကႏငသည။ လအပပါက ၎တ႔သညအသစေသာသငေတာ သညသားေပါကမားက အျခားေနရာမရႏငရနအကအညေပးႏငသည။ တရစၧာနေမြးျမျခငးဇ၀ကြျပားမႈထနးသမးျခငး အတြက နညးဗဟာမားႏင အပဒဏခႏငေသာတရစၧာနေမြးျမျခငးအတြကေမြးျမသားေဖါကျခငးတ႔ႏငပတသက၍မတဆကေပး ေသာမျငမးတစခမာ အက(ဖ)ေအအမ ဆလကျဖငတငျပေသာ ရာသဥတေျပာငးလျခငးနင လကၡဏာ၊ ေပါကပြား ျခငးနငတရစၧာနမးရးအေႀကာငးေျပာဆျခငး´Climate change and the characterization, breeding and conservation of

animal genetic resources´ျဖစသည။ http://www.globaldiv.eu/Livestock_Biodiversity_Workshop/Presentations/5th%20May%202010/Hoffmann.pdf.

တရစၧာနေမြးျမေရးထတလပျခငးႏငအစာေကၽြးတရစၧာနေမြးျမေရးထတလပျခငးႏငအစာေကၽြးတရစၧာနေမြးျမေရးထတလပျခငးႏငအစာေကၽြးတရစၧာနေမြးျမေရးထတလပျခငးႏငအစာေကၽြးသညစနစမားကမမတးတကေစျခငးသညစနစမားကမမတးတကေစျခငးသညစနစမားကမမတးတကေစျခငးသညစနစမားကမမတးတကေစျခငး၊၊၊၊ အပႏငသးႏဖကပးမား (ဥပမာ-ယငေကာငမား၊ ျခငမား)-မားလာမည ဟ ေသာေမာလငခကျဖင အေသးစားပငဆငသည လယသမားမား၏ တရ စၧာန ေမြးျမထတလပျခငးအေလအထမား တးတကေကာငးမြနေစရနအရပႏငအရပႏငအရပႏငအရပႏင ေရေပးျခငးေရေပးျခငးေရေပးျခငးေရေပးျခငး(Calvosa, et al.) ႏငသးႏဖကပးမားသးႏဖကပးမားသးႏဖကပးမားသးႏဖကပးမား ပေပာပေပာပေပာပေပာကကကက ေစျခငးေစျခငးေစျခငးေစျခငးတ႔ပါ၀ငမည။ • အရပအရပအရပအရပရေရေရေရေသာအသာအသာအသာအ၀၀၀၀တတတတ (Shade cloth) (Shade cloth) (Shade cloth) (Shade cloth) သ႔မဟတပလပစတစပကမားကသ႔မဟတပလပစတစပကမားကသ႔မဟတပလပစတစပကမားကသ႔မဟတပလပစတစပကမားက

၀၀၀၀ကၿခမားကသ႔ေသာကၿခမားကသ႔ေသာကၿခမားကသ႔ေသာကၿခမားကသ႔ေသာတရစၧာနႏငပတသကသညပစၥညးမား၏ ပတလည တြငခတႏငသည။

• သစမရေသာအခဥရညသစမရေသာအခဥရညသစမရေသာအခဥရညသစမရေသာအခဥရည((((Wood vinegar)ကယငေကာငမားကဖယ႐ား ရနႏင အန႔ အသကမားေလာနေစရနအသးျပႏငသည။အးစအပခအမတတမးမားမ သစမရေသာအခဥရညက မတဆကျခငး (An Introduction to Wood Vinegar) ကၾကညပါ။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Wood_Vinegar.pdf.

• ေရေရေရေရကတစခနလးရႏငရမည။မးေရသေလာငေသာခဥးကပနညးမား(သစသးပနးမနစကပးစနစမားအခနးက႑တြင ေဖၚျပ ေသာစာရငး ႏငဆငတသည) ကျပနလညအသးခႏငေကာငးခႏငမည။

ပ၍ေကာငးေသာေကၽြးေမြးျခငးအတြကစမခန႔ခြျခငးႏငပတသက၍ ´ျဖတျခငးႏငသယေဆာငျခငး“cut and carry”´တရစၧာန အစာေကၽြးသညစနစမားအတြကႏ႔စပေသာတရစၧာနအစာဥယာႏ႔စပေသာတရစၧာနအစာဥယာႏ႔စပေသာတရစၧာနအစာဥယာႏ႔စပေသာတရစၧာနအစာဥယာဥမားဥမားဥမားဥမားသည ကာဘြနကခြျခားႏငၿပး ပ၍ေျခာကေသြ႔ေသာ အေျခအေနမားတြငစားကကမားထကပ၍ထတလပအားေကာငးသည။ဆတမား၊ ႏြားမားႏင၀ကမားကအစာေကၽြးရန အ တြကထကသ႔ေသာဥယာဥမားတြင နာပယာျမက (napier grass (Pennisetum purpureum) ၊ ပးစာပင- (mulberry (Morusspp)၊ ႀကးေသာအငဒဂ(large indigo (Indigofera teysmanii) ပင၊ Leucaeana spp. ၊(စကပးေရးႏငသးႏ တးတကေကာငးမြနရန သးေသာအပငပအမးအစား) ဖလာမငဂါ (fleminga (Flemingia macrophylla)၊ (တရစၧာနမားကဂ၊ ဆနတ႔ျဖငေရာ၍ ေကၽြး ေသာအပြငပြငသညအပငပမး) စတငလ stylo (Stylosanthes guianensis) စသညေဒသႏငဆေလာ ေသာေကာက ပသးႏအစားအစာမားပါ၀ငႏငသည။ႀကးေသာအငဒဂ(large indigo (Indigofera teysmanii) ပငဆသညမာ ၾကက၊ ဘႏင ျမကငါးေမြးျမေရးတြငေကာငးေသာတရစၧာနေကၽြးသညအစာမားျဖစရနႏကႀထဂငကျပျပငေပးသည (nitrogen-fixing tree) ဘကစအသးျပႏငေသာအပငျဖစသည။ ကၽြ၊ ႏြားမားအစားအစာအြနလငမျငမးခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။

• ကၽြ၊ ႏြားအစာမား (အးစအပခအနညးပညာမတတမး)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-

74D9D8C3EDD4/Forages.pdf.

• ပးစာပင-တစကမၻာလးေလာကနးပါးရႏငသညအလြနေကာငးေသာ ကၽြ၊ ႏြားမားအစာ။!(FAO bulletin)

http://www.fao.org/ag/AGA/AGAP/FRG/Mulberry/Papers/HTML/Mulbwar2.htm.

• ၀ကေကၽြးရနအစာ႐ာျခငးက၀နေပါေစေသာ ကၽြ၊ ႏြားမားအစာေကာကပသးႏမား(CGIAR ေဆာငးပါး )။ http://aciar.gov.au/files/node/8925/Forage_crops_pig_feed.pdf.

• က နးျမငတရစၧာနေမြးျမေရးစနစမားတြငေကၽြးသညအရငးအျမစမားကစမခန႔ခြျခငး (လာအ-ႏငငေတာစကပးေရးႏင သစေတာေရးရာသေတသနအဖြ႔အစညးမထတေ၀သည။) http://www.nafri.org.la/document/sourcebook/Sourcebook_eng/volume2/13_feedresources_ciat.pdf.

• လာအႏငငကနးျမငမားအတြက ေ႐ြးခယႏငေသာကၽြ၊ ႏြားမားအစားအစာ။ -(National Agriculture and Forestry

Research Institute publication - Laos)(ႏငငေတာစကပးေရးႏငသစေတာေရးရာသေတသန အဖြ႕အစညးမထတေ၀ သည။ လာအႏငင)http://www.nafri.org.la/document/sourcebook/Sourcebook_eng/volume2/14_forages_ciat.pdf.

တရစၧာနေမြးျမေရးတရစၧာနေမြးျမေရးတရစၧာနေမြးျမေရးတရစၧာနေမြးျမေရးအစာကကေဇာေဖါကျခငးအစာကကေဇာေဖါကျခငးအစာကကေဇာေဖါကျခငးအစာကကေဇာေဖါကျခငး ငကေပာပင၊ သေဘၤာသးႏငအျခားသစသး၀လႏငဟငးသးဟငး႐ြကပစၥညးမားျဖစသညေဒသခအရပတြငရႏငသည ႏစ႐ညခ ပငမားကအသးျပျခငးျဖင ကေဇာေဖာကထားသညသးသန႔အစားတစမး အား ၀က၊ ၾကက၊ ဘႏငငါးခမားက ေကၽြးရန အစားထးအစာအျဖစအသးျပႏငသည။ ရာသဥတေျပာငးလျခငးကတ႔ျပနရာတြငေဒသထြကပငစညအ႐းေပာေသာအပငမား မျပလပေသာအစာမားသည တရစၧာနေမြးျမေရးတြငအသးျပေသာအႏမား၏ပမာဏကေလာနညးေစသည။ ကေဇာေဖာက ရာတြငခကျပတရနမလအပေသာေၾကာင ေလာငစာကေခၽြတာႏင၍ GHG ထတလႊတမႈကလညးေလာနညးေစသည။

ကေဇာေဖာကေသာအစာမားကထတလပရနမငခ႐ေအာဂနစစငမားကအသးျပသညအကးေကးဇးကမတဆကရန (ႏငေျမ ဆလႊာပမေကာငးမြနေစရန) ေအာကပါတ႔ကၾကညပါ။ • အာ႐သဘာ၀လယယာလပငနးကမတဆကျခငး

(http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/An_introduction_to_Asian_Natural_Farming_-_Pig_Production.pdf) ။ • မ ငခ႐ေအာဂနစစငမားကအသးျပျခငးႏငဆငပြားျခငး (အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား# ၁၁၀စာမကႏာ ၁)

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/62026577-227A-4FB0-8B25-

B0838484CED7/Issue110.pdf

တးတကေကာငးမြနလာသညတးတကေကာငးမြနလာသညတးတကေကာငးမြနလာသညတးတကေကာငးမြနလာသည စားကကေျစားကကေျစားကကေျစားကကေျမတြငလနမတြငလနမတြငလနမတြငလနထားျခငးအားထားျခငးအားထားျခငးအားထားျခငးအားစမမႈစမမႈစမမႈစမမႈ ကမၻာလးဆငရာေလလာမႈမားမ စားကကမားျပလပျခငးသည ေတာငတနးေျမယာ ဟငးသးဟငး႐ြကစကပးျခငးႏငေျမဆလႊာက ေအာကပါတ႔ အေပၚတြငမတည၍ ေကာငးေသာအကးသ႔မဟတဆးေသာအကးတစခခ သကေရာကေစႏငသည ဟဆသည (Calvosa, et al.) ။ • ရာသဥတအဂၤါလကၡဏာမား၏ ေတာငတနးေျမယာေဂဟ စနစမား • စားကကျပလပသညသမငး • စမခန႔ခြမႈ၏ထေရာကမႈ

ဥပမာအားျဖင၊ စကပးေရးဖြ႔ၿဖးမႈအတြက အျပညျပညဆငရာေထာကပမႈ (an International Fund for Agricultural

Development (IFAD) ၏တငျပခကအရ စားကကမားတြငတရစၧာနအစာစားျခငးသည တရစၧာနေနာကေခးသေလာငျခငးတြင ထတလႊတျခငးကေလာနညးေစသညဟမတယႏငသည။ ယငးတငျပခကမလညး ကာဘြနထတလႊတမႈကတးေစသညသာ မနစားကကေျမထနးသမးမႈအေလအထမားတြငေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ • စစညးသေလာငႏႈနးစမခန႔ခြမႈစစညးသေလာငႏႈနးစမခန႔ခြမႈစစညးသေလာငႏႈနးစမခန႔ခြမႈစစညးသေလာငႏႈနးစမခန႔ခြမႈ ((((Stocking rate management) - ဆလသညမာ ျမကခငးျပင၏ထနးႏင ေသာပမာ

ဏထကမပေသာစစညးသေလာငႏႈနးကထားျခငး၊၊၊၊

• တရစၧာနအစာထတလပမႈမ GHG ထတလႊတျခငးမားေလာနညးရန ေစးႏႈနးသကသာသညနညးအျဖစ စားကကစားကကစားကကစားကက ေျမစမခန႔ခြျခငးေျမစမခန႔ခြျခငးေျမစမခန႔ခြျခငးေျမစမခန႔ခြျခငး။။။။ ညဖငးေျမျဖစမညအႏရယ႐႐႐႐ေသာေျမမားက ရာသအလကႏင/သ႔မဟတ ၎တ႔ျပနလည ႐ငသန လာသညအထစညး႐းခတထားရန။

• အလညကစကျခငး။အလညကစကျခငး။အလညကစကျခငး။အလညကစကျခငး။ ျမကမးစတႏငပမားျမကမးစတႏငပမားျမကမးစတႏငပမားျမကမးစတႏငပမားက အစာအတြက တရစၧာနလႊတေသာစားကကသ႔မတဆကျခငးမတဆကျခငးမတဆကျခငးမတဆကျခငးသည ေျမဆလႊာတြငကာဘြနသေလာငျခငးကတးတကေစသည။ အျပညျပညဆငရာ အပပငးေဒသစကပးေရးစငတာ

International Center for Tropical Agriculture (CIAT) ၏တငျပမႈမ အဆအရ စကပးေသာကၽြ၊ ႏြားစားကကမား သည

GHG ထတလႊတျခငးက ေအာကပါတ႔အားျဖငေလာနညးေစသည။ • ကမၻာေလထကမၻာေလထကမၻာေလထကမၻာေလထ CO2 ကခြျခားျခငးကခြျခားျခငးကခြျခားျခငးကခြျခားျခငး။ အပပငးဇျမကမး (brachiaria) ကသ႔ေသာအဆငျမငေသာကၽြ၊ ႏြားတရစၧာနအစားအစာ

မားသည ၎တ႔၏ေျမဆကာဘြနသေလာငႏငမႈအတြကျဖစႏငေျခအရ မရငးသစေတာမားႏငစာလင ဒတယသာ ျဖစသည။

• အဆငပနမေသာေတာငတနးေျမယာ/ညေသာစာကကတြငေမြးျမေသာတရစၧာနႏငႏႈငးယဥ၍ စၿမစၿမစၿမစၿမ႕ျပနေသာတရစၧာန႕ျပနေသာတရစၧာန႕ျပနေသာတရစၧာန႕ျပနေသာတရစၧာန အမးအစားမတရစၧာနတစေကာငစအမးအစားမတရစၧာနတစေကာငစအမးအစားမတရစၧာနတစေကာငစအမးအစားမတရစၧာနတစေကာငစ မသနးမသနးမသနးမသနးCH4ထတလႊတမႈကနထတလႊတမႈကနထတလႊတမႈကနထတလႊတမႈကနမေစျခငး။မေစျခငး။မေစျခငး။မေစျခငး။

• N2O ထတလႊတမႈကေလာချခငးထတလႊတမႈကေလာချခငးထတလႊတမႈကေလာချခငးထတလႊတမႈကေလာချခငး၊၊၊၊

တးတကေကာငးမြနလာေသာစားကကေျမတြင လႊတထားျခငးအားစမမႈႏငပတသကသည အြနလငးမျငမးခကမားတြင ေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ • အသက႐ငေသာျခစညး႐း-လယယာငယမားအေပၚ ၎၏အခနးက႑။ (အစအပခအနညးပညာမတတမး)

http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/D9D576A1-771A-4D95-A889-

4FBD9E75D03D/Living_Fence--Its_Role_on_the_Small_Farm.pdf.

• မေလး႐ားႏငငစေပါငးစားကကေျမစနစတြင ကၽြ၊ ႏြားတရစၧာနအစားအစားဖြ႔ၿဖးမႈႏငစမခန႔ခြမႈ (အက(ဖ)ေအအ မတတမး) http://www.fao.org/ag/AGP/agpc/doc/Proceedings/manado/chap9.htm.

• ဘကးလတြင အးပငမားေအာကတြငစားကကမားတးတကေအာငျပလပျခငး (အက(ဖ)ေအအ မတတမး) http://www.fao.org/ag/AGP/AGPC/doc/Publicat/VIET95/V95_37.PDF.

• အေ႐႔ေတာငအာ႐အတြက ကၽြ၊ ႏြားတရစၧာနစားမကမားႏငပႏငကယျပန႔စြာဆေလာေအာင ျပလပျခငး (International

Grasslands)

http://www.internationalgrasslands.org/files/igc/publications/1997/1-01-051.pdf.

• အပပငးေဒသကၽြ၊ ႏြားတရစၧာနအစားအစာ-ေ႐ြးခယထားေသာအျပနအလနအကးျပသညကရယာမား- CSIRO ရည႐ည တညတန႔ေသာ ေဂဟစနစမား(Tropical Forages: An Interactive Selection Tool -CSIRO Sustainable Ecosystems

(CSIRO), Department of Primary Industries and Fisheries (DPI&F Queensland), Centro Internacional de Agricultura

Tropical (CIAT) and International Livestock Research Institute (ILRI) –

http://www.tropicalforages.info/.

ေတာငတနးေျမမားကပမတးတကအရန ထည၀ငမႈနညးသညေ႐ြးခယမႈတစခမာ သဘာသဘာသဘာသဘာ၀၀၀၀အေလာကျအေလာကျအေလာကျအေလာကျပနလညေပါကပြားပနလညေပါကပြားပနလညေပါကပြားပနလညေပါကပြား လာျခငးကလာျခငးကလာျခငးကလာျခငးက လယသမားမစမခန႔ခြျခငးလယသမားမစမခန႔ခြျခငးလယသမားမစမခန႔ခြျခငးလယသမားမစမခန႔ခြျခငး(Farmer Managed Natural Regeneration - FMNR)----အလြနျမနသညစကပးေရး၊ သစေတာႏငစားကကေျမမားကျပနလည ထနးသမးျခငးႏငတးတကေကာငးမြနေစျခငးအတြက အကနအကနညး၍ လြယ ကစြာျပနလညျပလပႏငေသာခဥးကပျခငးျဖစသည။(FMNR)ကမလအားျဖင၁၉၈၀ခႏစမားတြင အေနာကအာဖရက၌ ေ၀ါဗ ႐ငအလပသမား တနရနာဒ(Tony Rinaudo)မ တထြင၍အမားသရနျပလပခသည။ ၎၏ခဥးကပနညးမားသည ကမၻာ ေနရာမားစြာတြငျပန႔ႏ႔ေန၍ ႐ႏငၿပးေသာသစပငမားႏင ကယတငႀကသညအေစမားက စနစတကျပနလညစကပးျခငးအေပၚ အားေပးမႈကအေျခခသည။ အသက႐ငလက႐၍ ျပနလညအညႊန႔ထြကႏငသညစြမးရည႐ေသာသစပငအငပမားသ႔မဟတ အေညာကထြကႏငေသာေျမထတြင႐သည အေစမား႐သည မညသညေနရာတြငမဆအသးျပႏငသည။

FMNR ကေ႐ြးခယေသာလြငတးေခါငျပငမားတြင စားကကတြင႐ေသာျမကမားကနခနးေသာလညး ျပနေပါကရနအခြင အလမးေပးသည အပငမား၏ အ႐ြကမားႏငသးေတာငမားကေကၽြးျခငးျဖင စားကကေျမတြင ကၽြ၊ ႏြားတရစၧာနမားအား အစာေကၽြးျခငးက မးေခါငေသာကာလတေလာကလးေကာျဖတေစႏငသည။ တရစၧာနမားသစပငရပမားတြငအခနပ၍ေနၿပး

ကလာေသာအပင၏သးေတာငက႐ာေဖြ၍ အညစအေၾကးႏင ဆးမား ကစြန႔သျဖငအေသးစားသစေတာစားကကမား တြငေျမ ဆ ေျမႏစမားတးလာသည။ FMNR စနစ႐ သစပငအရပမား သည စားကကတြင႐ေသာျမကႏငအျခားေသာသးႏမားက အပႏငေလတကစားျခငးတ႔မကာကြယသည။

ထပေဆငးအခကအလကမားက သဘာ၀အေလာကျပနလညေပါကပြား လာျခငးက လယသမားမစမခန႔ခြျခငး(Farmer

Managed Natural Regeneration - FMNR) တြငၾကညပါ (အးစအပခအ နညးပညာမတတမး)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/D9D576A1-771A-4D95-A889-

4FBD9E75D03D/TN_65_Farmer_Managed_Natural_Regeneration.pdf.

ကၽြ၊ႏြား၊ကၽြ၊ႏြား၊ကၽြ၊ႏြား၊ကၽြ၊ႏြား၊ တရစၧာနစြနတရစၧာနစြနတရစၧာနစြနတရစၧာနစြန႔ေ႔ေ႔ေ႔ေသာအရာမားကစမခန႔ခြျခငးသာအရာမားကစမခန႔ခြျခငးသာအရာမားကစမခန႔ခြျခငးသာအရာမားကစမခန႔ခြျခငး ကၽြ၊ႏြား၊ တရစၧာနစြန႔ေသာပစၥညးမား-အထးသျဖင ကယျပန႔စြာထတလပေသာ စနစမားသည မသမးႏငအျခားေသာေလထညစညမးေစသညအရာမား၏ အေျခ ချဖစသည။ အမားအားျဖင ေရေၾကာမားႏငေရမကႏာျပငမားတြင ႏငထရတ မားပါ၀ငသည။ ဤစြန႔ပစပစၥညးမားကစမခန႔ခြရနအတြကေ႐ြးခယစရာတစခမာ ဘငအဂကစဘငအဂကစဘငအဂကစဘငအဂကစက ႀကးေသာ သ႔မဟတငယေသာပမာဏစနစမားထတလပျခငးထတလပျခငးထတလပျခငးထတလပျခငး ျဖစသည။ ေအာကေဖၚျပပါမားထတြင ထပေဆာငးအခကအလကမား ကၾကည ပါ။ • ဟငဖာ အျပညျပညဆငရာ ဘငအဂက(စ) လကစြစာအပ


F391C063E31A/Biogas_-_Heifer_International.pdf

• ဘာ႐ြန အေသးစားဘငအဂက(စ) ေကညကေစသညအရာ(link from the Border Green Energy Team

website)http://www.habmigern2003.info/biogas/Baron-digester/Baron-digester.htm

• တရစၧာနေမြးျမမႈေတာလနေရး (အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား ၇၆၊ စာမကႏာ ၃) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-


သစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာထတလပရနအတြကထတလပရနအတြကထတလပရနအတြကထတလပရနအတြက တရစၧာန၊တရစၧာန၊တရစၧာန၊တရစၧာန၊ သစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာမားကအသးျပျခငးသညသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာမားကအသးျပျခငးသညသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာမားကအသးျပျခငးသညသစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာမားကအသးျပျခငးသည (စ)ခြျခားျခငး ကေပးေသာ အျခားေသာအေၾကာငးအရာတစချဖစသည။ ဥပမာ စပါးခြမား သ႔မဟတ လႊစာမႈ႔မားကသ႔ေသာ သဘာ၀ အခငးျပလပျခငးသည လေပါငးမားစြာအသးျပၿပးေသာအခါ တရစၧာနစြန႔ပစၥညးမားႏငေရာသြားမည။ ထ႔ေနာက ႏကႀထဂင-ၾကြယ၀ေသာပစၥညးမားက ဥယာဥမားႏငလယမားထသ႔ေျမၾသဇာအျဖစထညႏငသည။ သငေလာ၍အသးျပရနစတခရေသာ တရစၧာနစြန႔ပစၥညးမားႏငပတသကသညအခကအလကမားက ေအာကပါတ႔ တြငမျငမးပါ။ • ညစညမးသညအရာကထတလပျခငးမကာကြယရန တရစၧာန၊ သစ႐ြကေဆြးေျမၾသဇာမားက စမခန႔ခြျခငး

(အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား ၅၈၊ စာမကႏာ ၃) http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/ resource/

collection/CAFC0D87-129B-4DDA-B363-9B9733AAB8F1/edn58.pdf

• တရစၧာနစြန႔ပစၥညးမားကျပနလညအသးျပျခငး-အက(ဖ)ေအအမထတသည မတတမးတြင တရစၧာနစြန႔ပစၥညးမားက ေကာကပသးႏအဟာရၾကြယ၀ေစျခငး၊ ဘငအဂက(စ)ထတလပျခငးအတြကအသးျပျခငးႏင ဘစားေမာက တရစၧာန အစာအျဖစထတလပျခငးစသညတ႔ပါ၀ငသည။ http://betuco.be/dieren/Recycling%20Livestock%20Wastes%20Fao.pdf

• အာ႐သဘာ၀လယယာစကပးေရးသ႔မတဆကျခငး(http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/c

ollection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-F391C063E31A/An_introduction_to_Asian_Natural_Farming_-

_Pig_Production.pdf)

ကမးေျခအသကေမြးကမးေျခအသကေမြးကမးေျခအသကေမြးကမးေျခအသကေမြး၀၀၀၀မးေၾကာငမားႏငေရသတမးေၾကာငမားႏငေရသတမးေၾကာငမားႏငေရသတမးေၾကာငမားႏငေရသတ၀၀၀၀ါေမြးျမျခငးစနစမားကါေမြးျမျခငးစနစမားကါေမြးျမျခငးစနစမားကါေမြးျမျခငးစနစမားကရာသဥတေျပာငးလျခငးရာသဥတေျပာငးလျခငးရာသဥတေျပာငးလျခငးရာသဥတေျပာငးလျခငးႏငႏငႏငႏငလကေလာညေထြျဖစရနျပလကေလာညေထြျဖစရနျပလကေလာညေထြျဖစရနျပလကေလာညေထြျဖစရနျပ

လပျခငးလပျခငးလပျခငးလပျခငး

ပင-စမစ၏ Farming’s climate-smart future အဆအရ ရာသဥတေျပာငးလျခငးသည လက႐လဥးေရသနး ၅၀၀ က အသကေမြးစမးေခာငးေပး၍ ကမၻာအဆငးရဆးေသာလထမားအတြက တရစၧာနမရေသာပ႐တငးအဓကရေစေသာ အရငး အျမစျဖစသညငါးလပငနးမားႏငေရသတငါးလပငနးမားႏငေရသတငါးလပငနးမားႏငေရသတငါးလပငနးမားႏငေရသတ၀၀၀၀ါေမြးျမျခငးလပငနးါေမြးျမျခငးလပငနးါေမြးျမျခငးလပငနးါေမြးျမျခငးလပငနးမားအေပၚထင႐ားစြာအကးသကေရာကေစမညျဖစသည။ ထေၾကာင ရာသဥတေျပာငးလျခငးေၾကာင အကးသကေရာကမညေရသတ၀ါေမြးျမျခငးလပငနးမားတြငေအာကပါတ႔ ပါ၀ငသည။ • ပငလယေရမာကႏာျပငအပခနတးတကလာျခငး။ • ပငလယ-ေရခဖနလႊမးမႈနညးလာျခငး။ • ဆားငသတႏငအကစစဓါတသတေျပာငးလျခငးမား။

တငျပခကမ ရာသဥတေျပာငးလျခငးေၾကာင ငါးလပငနးမားႏငေရသတ၀ါေမြးျမျခငးလပငနးမားအေပၚတကေသာ အကး သကေရာကမႈသည ေဒသ၏သဘာ၀ရာသဥတေျပာငလျခငးႏငေရ၌ေပါကေရာကေနထငေသာမးစတမား ေနထငပါ၀ငမႈ အေပၚတြငမတညသညဟဆသည။ ေရ၌ေပါကေရာကေနထငေသာေအာကဂနစစငမားသည ပ၍႐ညၾကာ စြာႀကးထြား ေသာ ရာသမားႏငႀကးထြားႏႈနးျမနျခငးမအကးရႏငစဥအခါတြငအျခားတ႔မာ စးပြားျဖစေရာငးရနႏင ငါးလပငနးမားကထနးသမး ရနအတြက ထးျခားသညပါ၀ငပါတသကမႈ႐သည အႏရာယျဖစေစေသာထခကမႈမား ျဖစႏငသည။ ဥပမာ-ကမးေျခေဒသ ႐သးႏစကေျမမားသည ေရမကႏာျပငျမငတကမႈေၾကာငေကာကပသးႏစကပး ထတလပျခငးမေရသတ၀ါေမြးျမေရး လပ ငနးသ႔ေျပာငးေကာငးေျပာငးရမည(Pye-Smith)။

ပငလယေရတကစားျခငးႏငမနတငးတကခတသညအႏရာယမားေၾကင ဘဂၤလာေဒ(႐)ႏငငတြင ေကာကပသးႏစကပး ျခငးသည ၃၀ ရာခငႏႈနးေလာနညးသညဟ UNDP မခန႔မနးသည။ ပငလယေရမကႏာျပငသညလက႐ႏႈနးျဖင ဆကလက၍ တကေနပါက ၂၀၅၀ ခႏစတြင ၁၆ရာခငႏႈနးေသာ ႏငငမား၏ကမးေျခဧရယာမားသည ေရေအာကသ႔ေရာကမည။ ရာသဥတ ေျပာငးလသညရလဒအျဖစ ဘဂၤလာေဒ(႐)ႏငငကမးေျခတြငေနထငေသာလ ၁၈.၅ သနး တ႔သညငတမြတျခငး၊ အမ အမမ ျဖစျခငးႏငဆငးရျခငးတ႔ႏငရငဆငရမညဟခန႔မနးသည။

၎ကတ႔ျပနေသာအေနျဖငဘဂၤလာေဒ(႐)ႏငငအစးရသည ´သစေတာ၊ သစသး၀လႏငငါး-အက(ဖ) သးလး´ “Forest, Fruit

and Fish (Triple F)” စမကနးကေဆာင႐ြကလက႐သည။ ၎စမကနးတြငအသကေမြး၀မးေၾကာငးအတြကရည႐ြယ၍ သစ သး၀လစကပးျခငးႏငငါးေမြးျမျခငးအျပငဒေရေတာမားစကပးျခငးမားပါ၀ငသည။ ဒေရေတာမားႏငအျခား ေသာကမးေျခ သစေတာမားကျပနလညစကပးျခငးသည ကမးေျခ႐ေျမယာမားကမနတငးတကခတမႈမားကကာကြယရန၊ သဘာ၀အ ေလာက ႐ငသနေနေသာသတ၀ါမားႏင ဇ၀ကြျပားမႈႏင (စ) ကန႔သတျခငး ကတးတကေစရနအကအညျဖစေစႏငသည။

´သစေတာ၊ သစသး၀လႏငငါး-အက(ဖ) သးလး´ႏငပတသကသညထပေဆာငးအေၾကာငးအရာမားကေအာကပါ လငခတြငၾကညပါ။ http://www.undp.org.bd/projects/prodocs/Coastal%20Afforestration/ANewLandUseModel_ForestFruitFish.pdf.

ေရသတ၀ါေမြးျမေရးအတြကရာသဥတေျပာငးလသည ဒဏႏငပ၍လကေလာ

ညေထြျဖစေစရန IWMI ႏင ကမၻာငါးစငတာ (World Fish Center) တ႔မ

ေအာကပါ တ႔ကအႀကျပပါသည။

• ေရသြငးစကပးျခငးမားထသ႔ငါးေမြးျမေရးကေပါငးစညးျခငးေရသြငးစကပးျခငးမားထသ႔ငါးေမြးျမေရးကေပါငးစညးျခငးေရသြငးစကပးျခငးမားထသ႔ငါးေမြးျမေရးကေပါငးစညးျခငးေရသြငးစကပးျခငးမားထသ႔ငါးေမြးျမေရးကေပါငးစညးျခငး(ဥပမာ-ငါး/စပါးစနစမား)ကအႀကျပသည။၎သညေရအထြကတးတကေစသည။

• ငါးထတလပျခငးနင ေဒသခငါးလပငနးလပသမားအေပၚ ဖအားနညးေစ ရန ေရေလာငကနတြငေရေလာငကနတြငေရေလာငကနတြငေရေလာငကနတြင ေရသတေရသတေရသတေရသတ၀၀၀၀ါေမြးျမေရးကတးါေမြးျမေရးကတးါေမြးျမေရးကတးါေမြးျမေရးကတးတကေစျခငးတကေစျခငးတကေစျခငးတကေစျခငး။။။။

သဘာ၀ငါးမားသညရာသဥတေျပာငးလသညဒဏကတးျမငခစားေနရေသာေၾကာင (ဥပမာ-ေရလႊမးမးျခငး၊ မးေခါငျခငး) လမားသည ကနငယမားႏငေရကနငယမားကနငယမားႏငေရကနငယမားကနငယမားႏငေရကနငယမားကနငယမားႏငေရကနငယမားတြငငါးကပ၍ထတရနလအပလာသညက ေတြ႔႐လာႏငသည။ ေအာကေဖၚျပပါတ႔တြင အေသးစာေရသတ၀ါေမြးျမေရးမျငမးခကမားကၾကညပါ။ • ေဟတႏငငတြင ငါးေမြးျမရနအတြက နမေသာအရငးအျမစ (အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား #၁၀၅၊ စာမကႏာ ၁)


9B9733AAB8F1/Issue105.pdf.

• ငါးေမြးျမျခငး-အေျခခကေသာ တလားပယားေမြးျမျခငးႏငေရသတ၀ါေမြးျမေရးစမကနးမားက အေကာင အထည ေဖၚျခငး(အးစအပခအနညးပညာမတတမး)http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection

/E66CDFDB-0A0D-4DDE-8AB1-74D9D8C3EDD4/Fish_Farming.pdf.

• ေရ၊ ငါးႏငအသကေမြးမႈမားအတြကလယယာကနမား (အက(ဖ)ေအအ မတတမး) ftp://ftp.fao.org/docrep/fao/011/i0528e/i0528e.pdf.

ရာသဥတေျပာငးလျခငးေလာနညးေစရနရာသဥတေျပာငးလျခငးေလာနညးေစရနရာသဥတေျပာငးလျခငးေလာနညးေစရနရာသဥတေျပာငးလျခငးေလာနညးေစရန အျခားေသာစြမးအငအျခားေသာစြမးအငအျခားေသာစြမးအငအျခားေသာစြမးအင

ဖြ႔ၿဖးေရးလပသားမားသည အေသးစားပငဆငသမားအားသငေလာေသာအသစျပနလညျပလပႏငသည စြမးအင (ဥပမာ-စလာ၊ ဟကၿဒ)ကအမားသေစရနျပလပျခငးႏင ပ၍သန႔ရငး ထေရာက၍ရႏငေသာ ေဒသတြငလပ သညဘင အမတ(စ) ေလာငစာျပလပနညးမားက အမားသေစရနျပလပျခငးအားျဖင GHG ထတလပသညကာဘြနေလာငစာမား အေပၚမခအား ထားမႈေလာနညးေစရနကညႏငသည။ဇ၀ဓါတေငြ႔ (biogas) အျပင (ယခငကေဖၚျပခေသာ) အျခားေသာစြမးအငမားက ဖြ႔ၿဖးေရးလပသားမားအကျဖတရနႏင လသမားေအာငေဆာင႐ြကရန ေအာကပါတ႔ပါ၀ငသည။ • ေတာငေပၚေခာငးမားကသ႔ေသာ ကဆငးလာေသာေရအရငးအျမစမားမ လပစစဓါတအားလညပတေသာမကခ႐မကခ႐မကခ႐မကခ႐----

သ႔မဟတသ႔မဟတသ႔မဟတသ႔မဟတ ပခပခပခပခ----ဟကၿဒဟကၿဒဟကၿဒဟကၿဒ (Micro- or pico-hydro)။ ေသးငယ၍ေစးမႀကးေသာေရအားျဖငလညေသာစကမား-ျမနမာ ႏင ထငးတြင မကခ႐ဟကၿဒ တြငၾကညပါ(အးစအပခအမတတမးမား)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Micro-Hydro_in_Myanmar_and_Thailand.pdf.

• စလာစြမးအငစလာစြမးအငစလာစြမးအငစလာစြမးအင-ေနမစြမးအငကအသးျပ၍လပစစႏငခကရနႏင ေရအပေပး ရန အသးျပျခငး -စလာစြမးအင၊ ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားတြငအေသးစားႀကးပမးမႈမား(WOT မ ထတသည ေနျဖငအေခာကချခငးႏငခကျပတျခငး၊ ေရပႏင ပဗျပာမား)

http://www.wot.utwente.nl/en/knowledge-center/publications/other-

applicationsမ ေဒါငးလတ ရရသည။ • သစေတာျပနးတျခငးကကာကြယ/ေလာခရနအကအညျဖစႏငသည

ေလလြင ေသာသစမား၊ ခငေသာအကငးမားႏင ေကာကပသးႏအႀကြငးအကန မားမ မးေသြးမးေသြးမးေသြးမးေသြးထတလပျခငး-၂၀၀လတာျပငညစညမးဖ မားျဖငမးေသြးထတလပျခငး အးစအပခအမတတမးမား)။ http://c.ymcdn.com/sites/www.echocommunity.org/resource/collection/F6FFA3BF-02EF-4FE3-B180-

F391C063E31A/Charcoal_Production_in_200-Liter_Horizontal_Drum_Kilns.pdf.

• ေလာငစာမားကပ၍ထေရာကစြာေလာင၍ ထတလႊတျခငးနညးေသာ ပမးတကေကာငမြနသညမးေသြးႏငထငးမးပမးတကေကာငမြနသညမးေသြးႏငထငးမးပမးတကေကာငမြနသညမးေသြးႏငထငးမးပမးတကေကာငမြနသညမးေသြးႏငထငးမးဖမားဖမားဖမားဖမား။ ေအာကပါမျငမးခကမားကၾကညပါ။ � အမတြငးခကျပတေသာမးခးမေလထညစညမးမႈ(အးစအပခအဖြ႔ၿဖးမႈမတတမးမား# ၈၅၊ စာမကႏာ ၁)



� သယေဆာငႏငေသာေျမမးဖတညေဆာကျခငး (HEDON အြနလငးမျငမးခက) http://www.hedon.info/PortableClayStoveConstruction

� ထငးေလာငကၽြမးျခငးျဖငခကေသာမးဖမားအတြကဒဇငးစညးမဥးမား(The Partnership for Clean Indoor Air))

http://www.hedon.info/View+Publication&itemId=12226.

• ဇဇဇဇ၀၀၀၀ေလာငစာဖမားေလာငစာဖမားေလာငစာဖမားေလာငစာဖမားသည စပါးခြကသ႔ေသာဇ၀ေလာငစာ(ဘငအမတ(စ))က ခကျပတရနေလာငစာအျဖစအသးျပႏင ေသာ ဓါတေငြ႔အတအျဖစေျပာငးလသည။ ကနရစေသာ ခာဇ၀ေလာငစာက ေကာကပသးႏအထြကတးရန မးေလာင ကၽြမးေသာသဘာ၀ေလာငစာမား(ဘငအခာ) အျဖစအသး ျပႏငသည။ ဆကႏြယေနေသာမတတမးမားတြငေအာကပါ တ႔ပါ၀ငသည။ http://www.hedon.info/docs/BP53-Anderson-14.pdf

� အေသးစားဇ၀ေလာငစာဖမားႏင၎တ႔သညအဘယေၾကာငလပငနးတြငကယသနညး။ (HEDON ၀ကဆဒမ ထတ ေ၀သည)။

� ျပညစသည႐ြကစာတမး ´စပါးခြဓါတေငြ႔မးဖလကစြစာအပ (A.T Belonio)

http://www.bioenergylists.org/stovesdoc/Belonio/Belonio_gasifier.pdf.

ေနာကဆးအႀကျပခကမားေနာကဆးအႀကျပခကမားေနာကဆးအႀကျပခကမားေနာကဆးအႀကျပခကမား

စားေသာကကနထတလပျခငးကလကေလာညေထြျဖစေစရန တစခတညးေသာအေျဖမ႐ပါ။ လယသမားမားရာသဥတ ေျပာငးလျခငးဒဏကႀက႕ႀက႕ခႏငရနႏင လာမညေျပာငးလမႈမားကေလာခရနအတြကမျပညစႏငပါ။ ကေကာငးသညမာ လကေတြ႔အားျဖငဤေနရာတြငအႀကျပထားသညေ႐ြးခယႏငေသာအရာမားသည ရည႐ညတညၿမေသာစကပးေရးႏင လထ ဖြ႔ၿဖးမႈမားအတြက လသမား၍ လကခႏငေသာခဥးကပမႈမားျဖစသည။ သ႔ေသာဖြ႔ၿဖးေရးလပသားသ႔မဟတေအဂငစ တစခ စတ႔သည စစေဆးအကျဖတရနႏငဥးတညအပစမားထတြင အမားကအသေပးရနအတြကျဖစႏငေျခ႐သညရာသဥတစန ေခၚမႈမားကတ႔ျပနမည ဆေလာ၍ႀက႕ႀက႕ခႏငေသာ စကပးေရးအတြကစစမးစစေဆးမႈျပလပေသာအခါ ေအာကပါတ႔ ကစဥးစားရမည။ • သးျခားေဒသႏငဥးတညအပစမားတြင ရာသဥတေျပာငးလျခငးကတ႔ျပနရာတြင မညသညလကေလာညေထြ ျပလပျခငး

ႏငေလာချခငးတ႔က ျပနလညအသးျပႏငမညနညး။ ဥပမာ-ကမးေျခေဒသအတြကသးျခားခဥးကပမႈသည ကနးျမင ေဒသမားအတြကသငေလာမညမဟတပါ။

• ပ၍ေသးငယေသာေအဂငစမားအတြကဥးတညမႈျပ၍အထးတ႔ျပနမႈမားျပလပျခငးသည ကယျပန႔ေသာအား ထတမႈ မား ျပလပျခငးထကအမနတကယပငပ၍ေကာငးေသာခဥးကပမႈျဖစမည။

• ေအဂငစမားသည မေ၀လပကငေနေသာဥးတညဧရယာမားတြင ၿပငဆငမႈကငးေသာတ႔ျပနသညနညးဗဟာ မားျဖင တစဖြ႔ႏငတစဖြ႔တငပင၍ပးေပါငးေဆာင႐ြကရမည။

• အျပညျပညဆငရာမအလႉ႐ငမားသည ရာသဥတေျပာငးလျခငးတြင ဥးတညမႈတးလာလက႐သည။ ေအဂငစမားသည ႀက႕ႀက႕ခႏငေသာစကပးေရးႏငလထမားထေထာငရာတြငအကအညေပးရနလအပသညလေလာကေသာေငြေၾကးႏင အျခားလအပေသာအရငးအျမစမားကရ႐ႏငရနအျပညျပညဆငရာေအဂငစမား(ႏငအျခား)တ႔ႏငမညသ႔တြ၍လပေဆာငႏငမညကစဥးစားသငသည။

မျငမးခကမားစာရငးမျငမးခကမားစာရငးမျငမးခကမားစာရငးမျငမးခကမားစာရငး Belonio, Alexis T.Rice Husk Gas Stove Handbook. Appropriate Technology Center. Department of Agricultural

Engineering andEnvironmental Management, College of Agriculture, Central Philippine

University, Iloilo City, Philippines, 2005.

Calvosa, Chiara, DelgermaaChuluunbaatar and KatiusciaFara. Livestock and climate change. International Fund for

Agricultural Development (IFAD), Rome, 2010. http://www.ifad.org/lrkm/factsheet/cc.pdf.

Chestney, Nina. “More than 100 million people will die and global economic growth will be cut by 3.2 percent of gross

domestic product (GDP) by 2030 if the world fails to tackle climate change.”Reuters, September 26,

2012.http://www.reuters.com/article/2012/09/25/climate-inaction-idINDEE88O0HH20120925.

Chu, Jennifer. “When it rains, it pours: Study estimates rate of intensification of extreme tropical rainfall with global

warming.”MIT News Office,September 16, 2012.http://web.mit.edu/newsoffice/2012/study-shows-intensified-tropical-

rainfall-with-global-warming-0917.html.

Earth System Research Laboratory. “Trends in Atmospheric Carbon Dioxide.”

http://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/ (accessed Nov. 13, 2012).

Environmental Protection Agency.“A student’s guide to global climate change.”

http://www.epa.gov/climate/climatechange/kids/basics/today/greenhouse-gases.htm (accessed December 27, 2012).

Environmental Protection Agency. “Causes of Climate

Change.”http://www.epa.gov/climatechange/science/causes.html(accessed December 27, 2012).

Environmental Protection Agency.“Global Emissions.”http://epa.gov/climatechange/ghgemissions/global.html

(accessed December 27, 2012).

Environmental Protection Agency. “Glossary of Climate Change Terms.”http://epa.gov/climatechange/glossary.html

(accessed December 27, 2012).

Haile, Solomon G., Clyde W. Fraisse, Vimala D. Nair, and P.K. Ramachandran Nair.Greenhouse Gas Mitigation in Forest

and Agricultural Lands: Carbon Sequestration. Publication #AE435, University of Florida IFAS Extension, 2012.

http://edis.ifas.ufl.edu/pdffiles/AE/AE43500.pdf.

Haq, Naimul.“Forests, Fruit and Fish Could Save Coastal Communities.”Inter Press Service News Agency, accessed Jan. 7, 2013.

http://www.ipsnews.net/2012/12/forests-fruit-and-fish-could-save-coastal-communities/?utm_source=People+and+Forests+E-

News&utm_campaign=bf6871d2c1-People_and_Forests_E_News_JAN_2013&utm_medium=email.

Harvey, Fiona. “Climate change is already damaging global economy, report finds.” The Guardian, September 26, 2012.

http://www.guardian.co.uk/environment/2012/sep/26/climate-change-damaging-global-

economy?newsfeed=true&utm_source=People+and+Forests+E-News&utm_campaign=c84e2d7f09-

People_and_Forests_E_News_Oct_2012&utm_medium=email.

Johnston, Robyn, et al., Rethinking agriculture in the Greater Mekong Subregion: how to sustainably meet food needs,

enhance ecosystem services and cope with climate change. Colombo, Sri Lanka: International Water Management

Institute, 2010. http://www.iwmi.cgiar.org/Publications/Other/PDF/Summary-

Rethinking_Agriculture_in_the_Greater_Mekong_Subregion.pdf.

Laborte, Alice, et al.,“Rice feels the heat.”International Rice Research Institute, Los Banos, Philippines,accessed Sept 10,

2012.http://irri.org/index.php?option=com_k2&view=item&id=12246:rice-feels-the-heat&lang=en.

Leiserowitz, Anthony, et al.,Climatechange in the American mind: Americans’ global warming beliefs and attitudes in

September, 2012. Yale University and George Mason University. New Haven, CT: Yale Project on Climate Change

Communication, 2012. http://environment.yale.edu/climate/files/Climate-Beliefs-September-2012.pdf.

National Aeronautics and Space Administration. “The present and future consequences of global

change.”http://climate.nasa.gov/effects (accessed September 14, 2012).

Nguyen Van So. “The Potential of Local Tree Species to Accelerate Natural Forest Succession on Marginal Grasslands in

Southern Vietnam.”Proceedings from the Forest Conservation for Wildlife Restoration Workshop, Forest Restoration

Research Unit, Chiang Mai. 2000.

Peters, Michael, et al., ”Tropical Forage-based Systems to Mitigate Greenhouse Gas Emission.”Chapter 11,Eco-

Efficiency: From Vision to Reality: Key Messages from a Publication Describing Advances and Options in Eco-Efficient

Agriculture.International Center for Tropical Agriculture, Cali, Colombia. 2010.

http://ciat.cgiar.org/wp-content/uploads/2012/12/chapter_11_eco_efficiency.pdf.

Practical Action. “Floating Gardens.”http://practicalaction.org/climatechange_floatinggardens(accessed September 13,

2012).

Pye-Smith, Charlie. Farming’s climate-smart future: Placing agriculture at the heart of climate-change policy. The

Technical Centre for Agricultural and Rural Cooperation (CTA) and The CGIAR Research Program on Climate Change,

Agriculture and Food Security (CCAFS). 2011. http://ccafs.cgiar.org/sites/default/files/assets/docs/farmings_climate-

smart_future.pdf.

Redfern, Suzanne K., et al.,Rice in Southeast Asia: Facing Risks and Vulnerabilities to Respond to Climate Change. Food

and Agriculture Organization (FAO). Rome.

2012.http://typo3.fao.org/fileadmin/templates/agphome/documents/climate/Rice_Southeast_Asia.pdf.

Toensmeier, Eric. “Perennial Staple Crops.”The

Overstory #248.ႏစ႐ည2012.http://agroforestry.net/overstory/overstory248.html.

350 Science.http://www.350.org/en/node/26 (accessed September 14, 2012).

Uphoff, N.“Alternative Management Methods and Impacts with the System of Rice Intensification (SRI) in Responding

to Climate Change Effects.”Climate Change and Rice Agriculture, 3rd International Rice Congress. Hanoi, November 8-

12. 2010.

UNEP/GRID-Arendal. “Vital Climate Graphics.”

http://www.grida.no/graphicslib/detail/global-atmospheric-concentration-of-co2_836d#(accessed September 13,

2012).

Wikipedia. “Desert Fruit.”http://en.wikipedia.org/wiki/Category:Desert_fruit (accessed January 4, 2013).

World Vision. Farmer Managed Natural Regeneration: An effective approach to restoring and improving agricultural,

forested and pasture lands. World Vision International. 2012. http://www.worldvision-

institut.de/_downloads/allgemein/FMNR_PM.pdf?mysid=vnixxoja.

dara group the climate vulnerable forum - c.ymcdn.com · pdf...

Documents