de boomklever december 2011
DESCRIPTION
ÂTRANSCRIPT
•
- . �-.:. )
Tijdschrift van de
Natuurstudiegroep Dijleland
•
Jaargang 39 - december 20 I I
! 1.1
r--S NATUU RSTUD IEG ROEP
� dijleland Regionale werkgroep van Natuurpunt Studie vzw natuur punt
Stud1r
Bestuur • Bart Creemers (voorzitter), Aarschotsesteenweg 420,
3012 Wilsele, 0496-893106
• Kris Van Scharen (penningmeester), Korbeekstraat 27,
3061 Leefdaal, 02-7672638
• Bruno Bergmans, Mgr. Van Waeyenberglaan 54 DIS bus3,
3000 Leuven, 0498-760722
• Frederik Fluyt, Rapengang 24 bus 4, 3000 Leuven, 0479-920172
• Joris Menten, W. De Croylaan 49/21, 3001 Heverlee, 0495-275393
• Kelle Moreau, Korenbloemlaan 5, 3052 Blanden, 0486-125877
• Hans Roosen, Abstraat 101, 3090 Overijse, 02-6879518
• Robby Stoks, Ch. De Beriotstraat 32, 3000 Leuven
• Roel Uyttenbroeck, Langeveld 76, 3220 Holsbeek, 0495-628863
• Gert Vanautgaerden, Tulpenlaan 7, 3052 Blanden, 0477426868
• Koen Vandenberghe, Blijde Inkomststraat 85/5, 3000 Leuven,
0485162619
• André Verboven, Groeneweg 60, 3001 Heverlee, 016-238184
Werkgroep vogels • Algemeen coördinator: Kelle Moreau ([email protected])
• Watervogeltellingen, Luc Hendrickx( luchendrickx2003@yahoo.
com)
• Trektellingen: Frederik Fluyt ([email protected])
Werkgroep zoogdieren
• Archivering waarnemingen: Kelle Moreau
• Vleermuizen: Hans Roosen ([email protected])
• Hamster: Kris Van Scharen ([email protected])
Werkgroep ongewervelden
• Archivering en rapportering waarnemingen: Bart Creemers
Werkgroep planten
• Themaverantwoordelijke: Joris Menten ([email protected])
Website: www.natuurstudiegroepdijleland.be
Rondzendlijst Dijleland: Stuur een blanco e-mail naar:
De Boomldeiver Driemaandelijks tijdschrift van de
Natuurstudiegroep Dijleland. De Boomklever brengt bijdragen over studie en beheer van de biodiver
siteit in het Dijleland en verschijnt
viermaal per jaar (maart, juni, sep
tember, december).
Redactie
Hoofdredacteur: Bruno Bergmans
leden: Bart Creemers, Frederik Fluyt, Kelle Moreau en Kris van
Scharen
Redactie-adres Artikels, foto's en korte bijdragen worden verwacht op het redactiesecretariaat, p/a Bruno Bergmans e-mail: [email protected]
Het copyright van de teksten, illustraties en foto's blijft bij de respectievelijke auteurs, tekenaars en
fotografen. Overname is mogelijk mits hun uitdrukkelijke toelating en bronvermelding
Abonnement Geïnteresseerden kunnen De Boomklever ontvangen door overschrijving van 10 € op reke
ningnummer 001-1552168-50 van
de Natuurstudiegroep Dijleland, met opgave van naam en adres. Een
steunabonnement kost 15 € of meer.
Natuurpunt vzw
Natuurpunt is de grootste vereni
ging voor natuur en landschap in Vlaanderen. Ze telt 87 .000 leden en
beheert 17.000 hectare natuurgebied. Lid worden van Natuurpunt
V'ZW kan door storting van 24 € op rekeningnummer 230-0044233-21. www.natuurpunt.be
Druk: www.Koloriet.info Oplage: 200 ex.
v.u.: B. Creemers, Aarschotsesteenweg420 -3012 Wilsele
• i • I . ....__ ______ _
Dro1nen van parel1noer Midden december, het haardvuur knispert gezellig. Niet meteen het ogenblik dat je spontaan begint te
mijmeren over een zomerse boswandeling omringd door speelse vlinders.
En toch ...
Een van de meest hoopgevende evenementen van 2011 vond ik het opduiken van een hele rist zeldzame
vlinders in Meerdaalwoud: eindelijk vliegen er terug Kleine ijsvogelvlinders rond, maar ook Grote vos
sen kwamen van de bloedende eiken slurpen en top of the bilt was die ene Kleine weerschijnvlinder.
De onbetwiste numero uno van onze bossen, de Keizersmantel liet zich met zijn statige glijvlucht ook
meermaals bewonderen. Nu de waarnemingen van onze grootste parelmoervlinder jaar na jaar talrij
ker worden, kunnen we beginnen hopen dat hij eindelijk eens een blijvertje wordt. Toen ik in juli en
augustus ging fietsen door Meerdaal- en Zoniënwoud was ik aangenaam verrast dat de kaarten stilaan
beter en beter liggen voor heel wat van deze soorten om eindelijk terug vaste voet aan de grond te
krijgen in onze bossen. Vooral in Meerdaalwoud viel het mij op dat onze bosbouwers de laatste jaren
hard gewerkt hebben aan het creëren van meer variatie in het bos. Op verschillende plaatsen zijn er
kleinere en grotere open plekken ontstaan. Hieronder ook een prachtige noord-zuid gerichte halfopen
vallei. Sommige open plekken hebben al snel de neiging om terug dicht te groeien, maar op heel wat
plaatsen duiken er toch ook nectarplanten op. Zelfs al was het in juli en augustus terug heel kalm op
vlindergebied, het viel me toch op dat het rijkelijk bloeiende Koninginnenkruid en G� l.:!ceienèe Brn
men een grote aantrekkingskracht hadden. In dit opzicht is het heideherstel in het voormalige militair
domein in het noorden van Meerdaalwoud ook een goede zaak. Op de lange strook V linderstruiken
langs deze nieuwe open plek doken afgelopen zomer beloftevol verschillende Citroenvlinders en ook
een Keizersmantel op. Voor deze laatste zijn ook Bosviooltjes als waardplant van cruciaal belang. Ik
had de indruk dat deze nog wat achterblijven, maar misschien sprongen deze onopvallende plantjes
gewoon minder in het oog.
Een andere leuke ontwikkeling is dat ook twee andere parelmoers hun
neus aan het venster steken, vermoedelijk een handje geholpen door
de klimaatopwarming - maar daarom niet minder leuk.
De Kleine parelmoervlinder met zijn prachtige parelmoervlekken op de ondervleugel heeft een fantastisch jaar achter de rug. Vanuit zijn
bastion in Noordoost-Limburg is hij duidelijk in volle expansie. Er
zijn intussen al populaties in de Antwerpse Kempen en in het Ha
geland. Eind september was deze soort bijvoorbeeld helemaal niet
moeilijk te vinden in de buurt van Aarschot. En van Aarschot is het
in vlindervlucht niet ver meer naar het Dijleland ... Op braakliggende
stukken met veel Akkerviooltjes wordt het dus de ogen openhouden
voor deze soort.
Een andere beauty die binnenkort weleens zou kunnen opduiken is de
Braamparelmoervlinder. Deze van oorsprong eerder Zuid-Europese
soort - ze kwam hier vroeger nooit voor in tegenstelling tot de Kleine
parelmoer- is de laatste jaren in sneltempo zijn areaal naar het noor-
den aan het uitbreiden. In 2009 dook de soort voor het eerst op in de
Parende Kleine parelmoervlin-
ders, binnenkort een vertrouwd
gezicht in het Dijleland?
Gaume, maar intussen zit de dichtst bijzijnde populatie al in Huy en dook deze vlinder zelfs al op in
Nederlands Zuid-Limburg. Aangezien de rupsen van deze vlinder gewoon Bramen nodig hebben, lijkt
niets ook een vestiging in onze bossen in de weg te staan.
Laten we hopen dat ook deze parelmoer binnenkort wat extra kleur mag geven aan onze zomerse
wandelingen.
In naam van de hele Natuurstudiegroep Dijleland wens ik u en uw familie veel parelmoers en ander
leuks en bovenal een gezond en gelukkig 2012!
Bruno Bergmans
Hoofdredacteur De Boomklever
De Boomklever - december 201 1 97
Inktviszwam 18109/2010, Bois de Nismes, Lustin. Foto: François Hela
Nieuw ingevoerde soorten voor de periode juli-september 201 1
1 n de periode juli tot en met september 20 1 1 werden er 194 nieuwe soorten toegevoegd
aan de soortenlijst op waarnemingen.be voor het Dijleland s.s., zijnde de gemeenten Kor-
tenberg, Herent, Leuven, Bertem, Heverlee, Oud-Heverlee, Huldenberg en Overijse en het
volledige Meerdaalwoud. 7 soorten waren toevoegingen op basis van oude waarnemingen van
voor 20 1 1. Meldingen van Boommarter zonder enige bijkomende aanwijzingen zoals een foto
of beschrijving werden niet opgenomen in onderstaand overzicht, wegens de logische moge
lijkheid tot verwarring met de algemene steenmarter.
In deze bijdrage is het onmogelijk om alle nieuw
ingevoerde soorten te vermelden. In veel gevallen
worden algemene soorten, exoten en niet aanvaarde
waarnemingen van moeilijke groepen achterwegen
gelaten. Het overzicht dat hier gegeven wordt kan
niet aanzien worden als de lijst van nieuwe soorten
98 De Boomklever - december 201 1
in de regio. Waar deze status gekend is wordt dit
wel meegegeven. Voor meer duiding en nuances zie
(Creemers 2011).
Voor eenvoud en referentie worden dezelfde prag
matische soortengroepen onderscheiden en in de
zelfde volgorde besproken als kan teruggevonden
worden op waarnemingen.be (wn.be) en de regio
pagina. Ondanks de bedenkingen die er zijn bij de
aanwijzing van zeldzaamheidsklassen voor sommige
soortgroepen, geven we deze info wel mee tussen
haakjes: bij de titel van de soortgroep als een ver
deling van de zeldzaamheidsklassen van alle nieuwe
ingevoerde soorten binnen die groep en achter de
vermelde soortnamen (A=Algemeen, VA= Vrij Alge
meen, Z=Zeldzaam, ZZ=Zeer zeldzaam, versie janu
ari 2011). Nb= Niet beoordeeld door administrator
op het moment van schrijven (vaak door afwezig
heid van een foto) en Av= aanvaard door adminstra
tor. Wn.be = waarnemingen.be.
Vogels (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)
Het lijstje met exoten kon aangevuld worden met
Valkparkiet (Nymphicus hollandicus, Nb).
Nachtvlinders en micro's (A 4. VA 17, Z 5, ZZ 1) 9 macro-nactvlinders en 18 micro-nachtvlinders wa
ren nieuw voor de regio. De gebieden met het meeste aantal nieuw ingevoerde soorten zijn de gemeente
Overijse (12), Erps-Kwerps/Dorp (10), Kesselberg en omgeving (8). Vier micro-nachtvlinders zijn voor
ons nieuwe gekende soorten voor het Dijleland. Voor zes ander micro-nachtvlinders is nog bevesti
ging nodig voordat dezelfde conclusie kan getrokken worden. Dit aantal (potentiële) nieuwe soorten sug
gereert dat we ook voor deze soortengroep nog bij te leren hebben over het voorkomen in onze streek en dat ook in de toekomst nog enkele ontdekkingen zijn te verwachten. De waarnemingen van de voornaamste nieuw inge
voerde microvlinders met voldoende betrouwbare gegevens zijn:
Grootvlekstippelmot (Yponomeuta plumbella, VA)
1 ex. op licht te Kessel-lo/Kesselberg (Krien Hansen, Av). Niet-algemene soort die vooral in het zuiden van het land voorkomt. Het aantal waarnemingen op wn.be is voorlopig beperkt (4-tal locaties in V laanderen), maar de soort is al eerder gekend van onze regio (Verboven 201 la). De larve leeft op Wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus).
Tweekleurige lichtmot (Euzophera pinguis, VA) 1 en 2 ex op licht, respectievelijk 29/07 en 02/08 te
Erps-Kwerps/Dorp (Pieter Moysons, Av) en te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Nb). Niet-algemene soort in de meeste regio's van België. Niet eerder gekend uit onze regio (Verboven 20llc). De rups leeft onder de schors van Es (Fraxinus).
Bonte fruitbladroller (Eudemis profundana, VA)
1 ex. op licht 06/07 te Erps-Kwerps/Dorp (Pieter
Moysons, Av) en 1 ex. op licht te Kessel-lo/Kessel
berg (Krien Hansen, Av). Volgens Phegea.org een
vrij zeldzame soort in België, maar met toch al heel
wat waarnemingen in V laanderen. Echter niet voor
komend in het overzicht van Verboven (20llb).
Zeldzamere microvlinders met enkel niet beoor
deelde waarnemingen zijn o.a. Appelzebramot (Pa
rornix scoticella, VA), Gele spitskopmot ( Ypsolopha
sylvella, VA), Biezengrasmot ( Crambus uliginosel
lus, VA), Grote meelmot (Pyralis farinalis, A), Ka
nariepietje (Agapeta zoegana, Z) en Blauwedistel
bladroller ( Cochylis dubitana, VA). Appelzebramot,
Gele spitskopmot, Biezengrasmot en Kanariepietje
komen niet voor in de lijst van Verboven (201 la,b,c).
Dat is ook niet het geval voor de algemenere Erwtenbladroller (Cydia nigricana, VA, Nb), Gemar
merde oogbladroller (Epinotia ramella, VA, Nb),
Duikermot (Acentria ephemerella, VA, Av) en
Mutsjeslichtmot (Trachycera advenella, VA, Av). Enkel de twee laatste soorten hebben aanvaarde
waarnemingen en kunnen met voldoende zekerheid toegevoegd worden aan het lijstje van gekende soor
ten in het Dijleland. De waarnemingen van de voornaamste nieuw ingevoerde macrovlinders zijn:
Roodstreepspanner (Rhodometra sacraria, ZZ) 1 ex. 21/08 te Kessel-lo/Kesselberg (Roel Uytten
broeck, Bart Creemers, Noby Thys en Rene Meeuwis, Av). Zeer zeldzame trekvlinder die al vroeg in het jaar naar het noorden vliegt. Verkiest warme, zonnige open plaatsen. Zuring en Gewoon Varkensgras
zijn waardplanten. Bovenstaande waarneming is vermoedelijk een nakomeling en bovendien de enig
ste waarneming van 2011 voor deze soort die werd ingevoerd in wn.be. De soort is niet in staat om in
onze streken te overwinteren. Witte eenstaart (Cilix glaucata, VA) 1 ex. op licht
27 /08 te Overijse/Stad (Paul & Krista Nuyts, Av). Een lokale en zeldzame soort voor heel België. Op
dit moment de enigste waarneming in het oosten van V laanderen op wn.be, maar de soort was eerder al gekend van alle provincies (phegea.org). De larven leven op sleedoorn en meidoorn.
Geelbruine rietboorder (Archanara dissoluta, Z) 1
ex. op licht 12/07 te Erps-Kwerps/dorp (Pieter Moy
sons, Av). In België een lokale en zeldzame soort, vooral van het noorden van het land. De larve leeft op riet. De veel voorkomende vorm 'arundinetta' kan
De Boomklever - december 201 1 99
verward worden met de zeer zeldzame Witkraagriet
boorder (Archanara neurica).
Groene korstmosuil (Nyctobrya muralis, Z) 1 ex.
op licht 04/08 te Kesselberg (Krien Hansen, Av). Een
lokale en zeldzame soort voor heel België. De rupsen
leven (en overwinteren) op korstmossen, voorname
lijk Kauwgommos (Diploica canescens).
Andere macrovlinders die voor het eerst werden in
gevoerd waren ook niet zo algemeen, zoals Vlasbek
dwergspanner (Eupithecia linariata, A , Av), Zes
streepuil (Xestia sexstrigata, Z, Av) en Kajatehout
spanner (Pelurga comitata, Z, Av) in de omgeving
van de Kessel berg en de Bruine zwartstipuil (Xestia
baja, VA, Nb) gezien te Overijse/Stad. Het Licht vis
staartje (Nola aerugula, VA, Av) is daarentegen wel
vrij algemeen, maar vooral voorkomend aan de kust,
de kempen en het zuiden van het land. De vondst in
Erps-Kwerps sluit dus aan bij andere vondsten in de
Kempen.
Libellen (A 0, VA 1. Z 0, ZZ. 0)
Nadat in de vorige periode Beekoeverlibel de re
gio binnensloop, kon ditmaal nog een andere te verwachte libellensoort gevonden worden binnen
de grenzen van het Dijleland sensu stricto. Van
Kanaaljuffer (Erythromma lindenii, VA) werd in
2009 een populatie ontdekt net buiten de regiogrenzen aan de vijvers van Groenendaal (Hoeilaart) en
dit jaar waren er ook indicaties van een populatie te
La Hulpe, in het hok waar in de periode 1990-2000
al eerder de aanwezigheid van Kanaaljuffer werd
vastgesteld. Op 3 juli van dit jaar werd er een exemplaar gezien in het park van Tervuren (Bernard
Passau, Nb). Dit is echter niet de allereerste waarneming van deze soort in het Dijleland. In Neerijse
werd eerder al een geïsoleerde waarneming gedaan
(1990), hoogstwaarschijnlijk van een zwerver. Met
dezelfde voorzichtigheid kunnen we in het geval van
de recente waarneming van Tervuren ook spreken
van een zwerver, al is de oorsprong dan met grote
waarschijnlijkheid de populatie in Groenendaal.
Het is echter niet ondenkbaar dat er populaties in
het Dijleland onopgemerkt gebleven zijn. Deze wa
terjuffer is niet erg opvallend, daar hij vaak wat weg
van de waterkant vliegt en gericht zoeken met een verrekijker of zelfs telescoop nodig is. De optimale
biotoop voor deze soort in België is, naast oude rivierarmen, eerder grote waterpartijen. Ook langzaam stromende beken en rivieren vormen een geschikte
voortplantingsbiotoop. In Nederland prefereert
de soort kanalen en grote beken en deelt hij zijn
100 De Boomklever - december 201 1
biotoop vaak met Blauwe breedscheenjuffer (Plat
ycnemis pennipes), welke dus een beeld zou kunnen
geven van de potentiële verspreiding. Van belang
is de aanwezigheid van watervegetatie. Buiten de
zuid-west hoek van onze regio is het misschien ook
aangewezen om o.a. de Leuvense Vaart in het oog te
houden, vermits de soort regelmatig gezien wordt in
het Mechelse.
Bijen, wespen en mieren (A 5, VA 5, Z 3, ZZ 1)
Nieuw ingevoerde soorten met aanvaarde waarne
mingen zijn:
Chrysis viridula (ZZ) lex. 02/08 te Heverlee/Egen
hovenbos (Johan Robben). Een goudwesp die, wat
betreft de gegevens op wn.be, vanop slechts 3 andere
locaties in Vlaanderen kon worden opgemerkt.
Perespinselbladwesp (Neurotoma saltuum, VA),
twee spinsels met rupsen op meidoorn te Tevuren/
Zoniënwoud (yann coatanéa). Voorlopig de enigste
waarneming ingevoerd voor V laanderen.
Gewone Vliegendoder (Mellinus arvensis, VA) 2
ex. te Rodebos (27/08, Diane Appels, Nb) en 1 ex
te Oud-Heverlee/Waversebaan op bloeiende klimop
(18/09, Bart Creemers, Av). De vliegendoder is een
graafwesp die haar larve voedt met allerhande vlieg
en die diep in het zand (0,5-lm) worden weggestopt.
Na een oproep om in de buurt van bloeiende klimop
te zoeken naar Klimopzijdebij ( Colletes hederae, Z)
kon deze soort op meerdere locaties worden ont
dekt. Karin Gielen viel de eer als eerste deze soort te
zien op 16/09 te Heverlee/ A bdij Van Park (Av).
Klimopzijdebij te Heverlee Foto: Karin Gielen
Ook van de algemene Kleine Roetbij (Panurgus cal
caratus) werden de eerste waarnemingen ingevoerd
voor onze regio te Wilsele (Av) en Bertem/Koeheide
(Nb). Een overzicht van de eerste resultaten van het
onderzoek naar bijen en wespen in de regio zal na de
winterse determinatie activiteiten in een specifieke
bijdrage worden gepubliceerd.
V liegen en Muggen (A 2, VA 6, Z 1. ZZ 0)
In deze periode werden 9 nieuwe diptera soorten
toegevoegd. Enkel de waarneming van 3 ex. op
26/06 van de Geelbaardroofvlieg (Eutolmus rufi
barbis, VA) te Egenhovenbos {Johan Robben) werd
aanvaard. Van de niet beoordeelde waarnemin
gen springen die van de, niet veel gemelde, maar
daarom niet zeldzame Phaonia pallida (VA, Echte
vlieg - Muscidae) en Empis lutea (VA, Dansvliegen
- Empididae) en de zeldzame zweefvlieg Gevlekte
Gouden Bladloper (Xylota xanthocnema, Z) in het
oog. Maar deze vragen allen bevestiging.
Kevers (A 3, VA 8, Z 0, ZZ 0)
Van de 11 nieuw ingevoerde soorten werd er, on
danks toevoeging van foto's in de meeste gevallen,
geen enkele beoordeeld.
Wantsen en cicaden (A 6, VA 2, Z 0, ZZ 0)
Geen enkele van de 8 nieuw ingevoerde soorten
werd beoordeeld.
Insecten (overig) (A 1. VA 0, Z 0, ZZ 0)
Limnephilus marmoratus (A, een kokerjuffer) 1 ima
go op licht, 02/07 te Meerbeek (Pieter Moysons, Av).
Geleedpotigen (overig) (A 3, VA 3, Z 2, ZZ 0)
Vier nieuw ingevoerde soorten betroffen waarne
mingen van gallen van (Prostigmata) mijten. Vier
andere soorten waren spinnen, waarvan slechts één
aanvaard werd:
Schouderkruisspin (Araneus angulatus, Z) 1 ex
04/08 Te Heverlee/Egenhovenbos (Johan Robben,
Av).
Vissen (A 0, VA 0, Z 1. ZZ 0)
Kopvoorn (Squalius cephalus, Z) 2 ex. 07107 te
Neerijse/Doode Bemde (Chantal Deschepper, Nb).
Exemplaren van deze soort met een 'autochtone' oorsprong werden o.a. in 2004 en 2008 geherintro
duceerd in de Ijse.
Weekdieren en overige ongewervelden (A 0, VA 4, z 0, zz 0) Nieuwe ingevoerde soorten onder de slakken (Gas-
. -
'f�·';. ;_' . ,öjegen . c!. . . ; ,
tropoda) vielen allemaal te rapen in de Molenbeek
vallei in 2010 (Ilf Jacobs), met name Tandloze korf
slak (Columella edentula, VA, Nb), Gladde tolslak
(Euconulusfulvus, VA, Nb), Dikke korfslak (Vertigo
antivertigo, VA, Nb) en de Dwerg-korfslak (Vertigo
pygmaea, VA, Nb).
Paddenstoelen (A 9, VA 33, Z 21. ZZ 7)
De natte zomer was uitstekend voor het waarnemen
van zwammen. Maar liefst 74 nieuwe soortenna
men werden ingevoerd voor het Dijleland. Jammer
genoeg moest bij het analyseren worden vastgesteld
dat er synoniemen bestaan van enkele soorten die
nog als aparte taxa worden beschouwd in wn.be. In
zeker twee gevallen waren reeds eerder waarnemin
gen ingevoerd onder het synoniem. De Hooiland
wasplaat (Hygrocybe aurantioviscida) komt zelfs
onder een andere aparte Nederlandse naam voor in
wn.be, namelijk als de Kleverige Wasplaat (Hygrocy
be glutinipes). Er is niet uit te sluiten dat in het lijstje
van de andere 72 soortennamen nog gevallen zijn te
rug te vinden. In enkele gevallen hieronder weten we
dat een soortstatus soms wordt betwist en wordt dit
vermeld. De hier vermelde bijzonderheden zijn dus
onder een licht voorbehoud. Voor niet beoordeelde
waarnemingen is bovendien, zoals steeds, bevesti
ging van een administrator nodig.
De locaties waar meerdere nieuwe soorten voor het
Dijleland werden teruggevonden zijn het Park van
Tervuren (27), Kortenberg/Merode (19), Tervuren/
Zoniënwoud (13), Meerdaalbos (12) en de Molen
beekvallei (4). Ondanks het grote aantal padden
stoelensoorten dat al reeds werd waargenomen {807 t.e.m. 2010), is de diversiteit aan zwammen zo groot
(naar schatting 3500 in Vlaanderen) dat er nog re
gelmatig soorten worden toegevoegd die in de Leu
vense regio als algemene en zeer algemene soorten
worden beschouwd, zoals Blanke champignon
parasol (Leucoagaricus leucothites, A, Av), Wol
lige franjehoed (Psathyrella artemisiae, VA, Nb),
Eikeldopzwam (Hymenoscyphus fructigenus, VA,
Nb), Rossige melkzwam (Lactarius rufus, VA, Av)
en Kleine berkenrussula (Russula nitida, VA, Nb).
Soorten die niet vermeld staan in de net verschenen atlas voor Vlaams-Brabant en Brussel {waarnemin
gen t.e.m. 2009) zijn:
Agaricus subperonatus (Z) 1 ex. microscopisch on
derzocht 07109 te Kortenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb).
Volgens sommige auteurs is de Gordelchampignon
(Agaricus vaporarius, Z) een variant van A. subpero-
De Boomklever - december 201 1 101
Bloemkoolzwam Foto: Ralph Vandiest
natus. De gordelchampignon werd ook in deze peri
ode voor de eerste keer gemeld op wn.be (1 ex. 15/09
te Tervuren/Park, Niels Ryckeboer, Av). Van Gordel
champignon zijn er echter wel historische waarne
mingen gekend uit de streek (Meerdaalwoud, 1995).
Aporhytisma urticae (A) 1 ex. 21/09 te Tervuren/
Zoniënwoud (Willi Sas, Hubert De Meulder, Greet
Van Autgaerden, Nb). Een vlekkenzwam op Brand
netel die blijkbaar maar een waarnemer op wn.be
interesseert. Alle 35 waarnemingen zijn door hem
ingevoerd.
Voetspoormeeldauw (Erysiphe sordida, VA) 1 ex.
03/08 te Tervuren/Park (Willi Sas, Hubert De Meul
der, Nb).
102 De Boomklever - december 201 1
Plakkaattolzwam (Coltricia confluens, VA) 1 ex.
03/09 te Haasrode/Meerdaalbos (Ralph, Av). Ver
moedelijk eerste voor Vlaams-Brabant. Een zeld
zaamheid voor Vlaanderen. In wn.be zijn voorlopig
slechts twee andere (niet beoordeelde) gegevens ge
kend.
Rondsporige Stinkkorstzwam (Scytinostroma he
midichophyticum, Z) 1 ex. 07109 te Kortenberg/
Merode (Willi Sas, Hubert De Meulder, Nb). Onver
takte stinkkorstzwam (Scytinostroma portentosum)
wordt vaak beschouwd als een synoniem, zoals in
de nieuwe provinciale atlas (pers. med. Roosmarijn
Steeman). Deze soort werd eerder o.a. al opgemerkt
aan de Putten van den Ijzeren Weg (2004).
Varenwasje (Phlebiella .filicina, VA) 1 ex. 06/09 te
Tervuren/Park (Peter Vds, Nb).
Kleinsporig trosvlies (Botryobasidium laeve, VA) 1
ex. 21/09 te Tervuren/Zoniënwoud (Willi Sas, Hu
bert De Meulder, Greet Van Autgaerden, Nb). Deze
soortnaam is ook niet terug te vinden in de atlas
van Vlaams-Brabant, hoewel dit taxon ook soms
lijkt aanzien te worden als een variëteit van Berijpt
trosvlies (Botryobasidium pruinatum), waarvan een
gegeven gekend is uit het Zoniënwoud te Hoeilaart.
Deze laatste soortnaam ontbreekt dan weer wel in
wn.be ... .
Van volgende soorten zijn er uit de literatuur geen
eerdere gegevens bekend uit het Dijleland s.s.:
Barstende leemhoed (Agrocybe dura, VA) 1 ex.
24/07 te Everberg/Vrebos (Geert Bleys, Nb). Zeldza
me soort in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof
op de bodem, vooral in parken, tuinen en op rude
rale plaatsen. Ter bevestiging is microscopie nodig.
Rossige vaalhoed (Hebeloma theobrominum, A)
1 ex. microscopisch onderzocht, 21/09 te Tervu
ren/Zoniënwoud (Hubert De Meulder, Willi Sas en
Greet Van Autgaerden, Nb). Een zeldzame soort in
Vlaams-Brabant en Brussel. Alle Vlaamse waarne
mingen op wn.be bevinden zich in de buurt van het
Zoniënwoud. Symbiont van loofbomen op voedsel
en humusarm zand.
Kornoeljemeeldauw (Microsphaera tortilis, VA) 1
ex. microscopisch onderzocht, 24/09 te Tervuren/
park (Ralph, Nb). Parasiet op Kornoelje (Cornus).
Slechts twee andere waarneming gekend uit Vlaams
Brabant (Kampenhout, 1987 en 2005)
Paecilomyces tenuipes (VA) 1 ex., 07 /09 te Kor
tenberg/Merode (Hubert De Meulder, Willi Sas
en Greet Van Autgaerden, Nb). Vrij zeldzaam in
Vlaams-Brabant en Brussel. Parasitair op poppen
van insecten. Net buiten de regio werd de soort o.a.
waargenomen te Kampenhout/Torfbroek {1987) en
Holsbeek/Dunbergbroek {2004).
Haagbeukschorszwam (Peniophora laeta, VA) 1
ex., 07 /09 te Kortenberg/Merode {Hubert De Meul
der, Willi Sas en Greet Van Autgaerden, Nb). Zeer
zeldzaam in Vlaams-Brabant en Brussel. Saprotroof
op dode, nog hangende takken van Haagbeuk (Car
pinus).
Donkere geelplaatrussula (Russula cuprea, ZZ) 1
ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, A). Zeer Zeld
zame mycorrhizasymbiont van Eik en Linde in lanen
op zware bodems. Staat in de categorie 'Kwetsbaar'
op de (aan vervanging toe zijnde) rode lijst. De enige
zekere waarneming op wn.be.
Glanzende abrikozenrussula (Russula vitellina, Z)
1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Nb). Zeer
zeldzame mycorrhizasymbiont van loofbomen op
lemige grond. Voorlopig de enige waarneming op
wn.be. In de provincie voordien enkel gekend van
Hoeilaart {2004 en 2006).
Andere opvallende soorten:
Geaderde Leemhoed (Agrocybe rivulosa, A) 10 ex:. op maaiselhopen, 15/09 te Veltem-Beisem/Molen
beekvallei {Wim Veraghtert, Nb). Een vrij algemene
soort in Vlaams-Brabant. Deze soort is een immi
grant uit het noorden die nieuw voor de wetenschap
werd ontdekt in 1999 in Nederland. In 2003 werd ze
voor het eerst opgemerkt in de provincie Antwerpen
en in 2004 voor het eerst in Vlaams-Brabant {Hoei
laart). De Geaderde Leemhoed is een soort die voorkomt op houtsnippers.
lnktviszwam ( Clathrus archeri, Z) 4 ex. 29/07 te
Veltem-Beisem (George Buelens, Nb) en 20 ex. 26/09 te Heverlee/militair domein (Dries Elst, Nb). Een
voorlopig vrij zeldzame soort in Vlaams-Brabant en
Brussel. Groeit op houtresten en grof strooisel. Dit
is een soort die vermoedelijk tijdens de Eerste we
reldoorlog is meegekomen met Australische troepen
naar Europa. De eerste vondst in Vlaams-Brabant was in 1984. Waarschijnlijk zal het aantal meldingen van deze zwam toenemen, door het toenemend ge
bruik van houtsnippers in tuinen en parken. Goudgele russula (Russula aurea, ZZ) 1 ex. 06/09 te
Tervuren/Park (Peter vds, Av). Komt voor onder zo
wel loof- en naaldbomen maar is toch zeer zeldzaam
in Vlaams-Brabant en Brussel. Ook in Vlaanderen is
deze soort zeldzaam, daar de verspreiding zich beperkt tot onze provincie {rode lijst: Met uitsterven bedreigd). Dit is voorlopig de enigste waarneming
l,-· .
t_,�, . ""r,, "
,A_IJ>jecten
op wn.be. In het Park van Tervuren werd deze soort
reeds in de jaren negentig waargenomen.
Bleke fluweelmelkzwam (Lactarius azonites, Z)
1 ex. 06/09 te Tervuren/Park (Peter vds, Av). Zeld
zame, met uitsterven bedreigde Mycorrhizasymbi
ont van Eik in schrale lanen en loofbossen op ma
tig vochtige, voedselrijke leembodem. De enigste
gekende waarneming in het Dijleland werd gedaan
te Kortenberg (1995). 45% van de Vlaamse vind
plaatsen ligt in onze provincie, veelal in historische
dreven. Een reden dus om waardevolle dreven te
beschermen. Wordt door sommige echter aanzien
als variëteit van de Donkere fluweelmelkzwam (L.
fulliginosus), waarvan waarnemingen gekend zijn
van o.a. Mollendaalbos {1985, 1999) en Kesselberg
{1999). Bovendien betreffen vele waarnemingen van
Donkere vermoedelijk de Bleke fluweelmelkzwam.
Zwammen met een zeer zeldzame status in de pro
vincie die reeds eerder een of tweemaal werden
waargenomen in het Dijleland, maar nu voor het
eerste zijn toegevoegd voor de regio op wn.be, zijn
Bruine Kleibosgordijnzwam (Cortinarius nemo
rensis, Z, Av), Spinnenwebtrosvlies (Botryobasidi
um candicans, VA, Nb), Valse Satijnvezelkop (Jno
cybe paludinella, Z, Nb), Zeggenkorstje (Epithele
typhae, VA, Nb), Dikplaatsatijnzwam (Entoloma
clandestinum, ZZ, Nb), Brokkelzakamaniet (Ama
nita submembranacea, ZZ, Av), Glanzende russula
(Russula integra, Z, Nb) en Melampsora populina
(Z, Nb).
Mossen en Korstmossen (A l, VA 0, Z l, ZZ 0)
De eerste ingevoerde waarnemingen van Gewoon
Schijfjesmos (Radula complanata, A) en Struik
mos (Thamnobryum alopecurum, Z) werden niet
beoordeeld.
Planten (A 5, VA 14, Z 14, ZZ 3)
In totaal werden er 36 nieuwe plantensoorten inge
voerd in deze periode (de helft van het aantal in de
lentemaanden). Negen soorten zijn (waarschijnlijk) aangeplante, verwilderd, tuin- of stinzenplanten en
komen niet in aanmerking voor een ruimere bespre
king. De nieuw ingevoerde Blonde zegge ( Carex
hostiana, Z, Nb, Rode Lijst: Met verdwijning be
dreigd) en Getand vlotgras ( Glyceria declinata,
VA, Nb) betreffen oude waarnemingen uit 2000. In de regioatlas {waarnemingen t.e.m. 2002) is er geen
vermelding van Blonde zegge, net als voor Spring
zaadveldkers (Cardamine impatiens, Z, Nb), Zand-
De Boomklever - december 201 1 1 03
struisgras (Agrostis vinealis, VA, Nb), Liggende
vleugeltjesbloem (Polygala serpyllifolia, Z, Nb,
Rode lijst: kwetsbaar), Mattenbies (Schoenoplectus
lacustris, VA, Nb) en
Steenhoornbloem (Cerastium pumilum, Z) 50 ex.
11/04 te Leuven/Tervuurse Vest (Wim Verheyden,
Av). In Vlaanderen vrijwel uitsluitend aangetreoffen op (semi-) artificiële standplaatsen. De soort groeit
of vochtdoorlatende, vrij voedselarme, waarschijn
lijk dikwijls kalkhoudende bodems (in het zuiden
van het land vooral in de kalkstreek. De locaties zijn
dikwijls tijdelijk van aard (bijna geen overlap tussen
oude en nieuwe vindplaatsen). Door de korte bloei
periode (april-mei) en de vrij sterke gelijkenis met
andere Cerastium soorten wordt steenhoornbloem
waarschijnlijk wel eens gemist.
Volgende soorten zijn (iets) zeldzamer in onze regio
in vergelijking met de rest van Vlaanderen: Spaanse zuring (Rumex scutatus, Z) 1 ex. 09/07
te Wilsele (Dirk en Walda Hennebel, Av). Een zeer zeldzame soort in Vlaanderen die echter noord
waarts uitbreidt (van oorsprong mediterrane soort).
Groeit op stenige, zonnige locaties. In Vlaanderen
betreft het meestal riviergebonden locaties, soms
ook op spoorwegterreinen, zoals in het geval van
deze waarneming, maar dan is haar voorkomen vaak
slechts tijdelijk van aard. Knikkend tandzaad (Bidens cernua, VA) 1 ex.
03/09 te Kessel-lo/Vlierbeek (Dirk en Walda Hen
nebel, Av). Een soort die in geheel België verspreid
voorkomt en vrij algemeen is in Vlaanderen, maar een duidelijke voorkeur heeft voor districten met
zandige bodems. In onze regio zijn waarnemingen
echter zeer schaars. Komt voor op nitrofiele, natte
pionierssituaties op periodiek droogvallende beek
en slootoevers en oevers van veedrinkpoelen.
Andere zeldzame soorten in onze regio waarvan
waarnemingen nog niet werden beoordeeld, maar toch opmerkelijk genoeg zijn om te vermelden (maar
bevestigd dienen te worden):
Viltganzerik (Potentilla argentea, VA, Nb) is een
zeldzame soort die buiten de Kempen nagenoeg niet voorkomt, tenzij langs spoorwegen. Voor onze
regio wordt in de literatuur enkel de aanwezigheid
vermeld in de buurt van het rangeerstation van Leu
ven. De (te bevestigen) vindplaats aan de rand van
Heverleebos van deze soort van lage, open terreinen op droge, voedselarme, zwak zure tot iets kalkhou
dende bodems is dus opmerkelijk. Ruige anjer (Dianthus armeria, Z, Nb) werd gevon-
104 De Boomklever - december 201 1
den in Heverleebos en is een op Vlaamse schaal zeer
zeldzame soort, die groeit op zandige, stenige of iets
kleiige gronden, op licht zure tot neutrale bodems,
meestal op wat opener en zonniger plekken binnen
een grazige of ruigte-kruidenvegetatie. In verge
lijking met de 1 o/ eeuw is de soort sterk achteruit
gegaan (minus 90%). De vindplaatsen in Limburg
bevinden zich vooral op mijnsteenbergen. Opmer
kelijk is dat de oudste vermelding van deze soort
komt uit 1581, die de plant kende van steenachtige
"hoevels ende berghkens" en "oock op de veste van
Loven''. Ook in 1803 is er een vermelding van Leuven
als groeiplaats.
Andere soorten met een zeldzamere status in het
Dijleland met niet beoordeelde waarnemingen zijn
Hondsviooltje (Viola canina, VA), Trekrus (Juncus
squarrosus, VA), Hennegras ( Calamagrostis canes
cens, A) en Drijvend fonteinkruid (Potamogeton
natans, A). De laatste soort werd samen met Mat
tenbies aangetroffen op de voor beide reeds gekende
locatie in de zandgroeve te Neerijse/Ganzeman.
Soorten die niet in bovenstaande categorieën vallen,
maar toch vermeldenswaardig zijn omwille van hun
voorkomen op de Rode Lijst zijn:
Spits havikskruid (Hieracium lactucella, ZZ) 100
bloeiende exemplaren op 27 /07 te Kastanjebos (To
bias Ceulemans, Av). In Vlaanderen zeer zeldzame
soort. Een rode lijstsoort in de categorie 'Bedreigd'.
Het is een lichtminnende soort met een voorkeur
voor matig natte tot matig droge, licht zure tot zure
bodem. Ze groeit op lemig zand, zandleem en leem
of wat vochtiger zand. Mijdt fosfaat en kan dus niet
tegen vermesting, welke ongetwijfeld de hoofdreden
is van haar achteruitgang. Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea, Z, Nb) is ook
een zeer zeldzame rode lijstsoort ('Zeldzaam'), die op
vele plaatsen eerder efemeer voorkomt en daarom
door sommigen eerder als uiterst zeldzaam wordt
beschouwd. Werd gemeld te Bertem/Koeheide.
Referenties
Bart Creemers
- Bouwman, J.H., Kalkman, V.J., Abbingh, G., de Boer, E.P., Geraeds, R.P.G, Groenendijk, D., Kete
laar, R., Manger, R., Termaat, T. 2008. Een actuali-
satie van de verspreiding van Nederlandse libellen.
Brachyton 11 (2): 103 - 198.
- Calle, L., Jacobusse, C.H. eds. 2008. Bijen en
Wespen in Zeeland; Fauna Zeelandica deel 4, Het
Zeeuwse landschap, Wilhelminadorp. Pp. 191
- Creemers, B. 2010. Opmerkelijke libellenwaarne
mingen in het Dijleland in 2008-2009. 38 (1): 10
-14.
- Creemers, B. 2011. Dijlelandse biodiveristiteit op-
gelijst januari-maart 2011. 39 (1): 40 - 45.
- De Knijf, G., Anselin, A., Goffart, P., Marc, T. Eds.
2006, De Libellen (Odonata) van België: versprei
ding - evolutie - habitats. Libellenwergkroep
Gomphus i.s.m. Instituut voor Natuur- en Boson
derzoek, Brussel, pp. 369.
- Steeman, R., Langendries, R., Monnens, R., Bue
lens, G., De Pauw, S., Walleyn, R. eds. 2006 Pad
denstoelen in de regio Leuven 1981-2004. Natuur
punt Studie, Mechelen pp. 431.
- Steeman, R., Asperges, M., Buelens, G., De Ceus
ter, R., Declercq, B., Kiszka, A., Leysen, R., Meuw
is, T., Monnens, J., Robijns, J. Van den Wijngaert,
M., Van Roy, J., Veraghtert, W., Verstraeten, P. Eds.
2011. Paddenstoelen in Vlaams-Brabant en het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 1980-2009, Verspreiding en ecologie. Natuurpunt Studie, Meche
len. pp. 728.
- Stuckens, J. & Vercoutere, B., eds. Verspreidings
atlas van de planten in het Dijleland 1975-2002,
Een uitgave van Vrienden van Heverleebos en
Meerdaalwoud vzw, Natuurstudiegroep dijleland
en Flo.Wer. Leuven, pp 341.
- Van den Neucker, T., Coeck, J. en Van Liefferinge,
C. 2009. Zeldzame vissoorten krijgen een plek in
V laams-Brabant. Brakona Jaarboek 2008. p68 -
75.
- Van Landuyt, W., Hoste, W., Vanhecke, L., Van
den Bremt, L., Vercruysse, W., and De Beer, D.,
eds. 2006. Atlas van de flora van Vlaanderen en
het Brussels Gewest. Instituut voor natuur- en bosonderzoek/Nationale plantentuin van België ,
Brussel, pp 686-687.
- Verboven A. 2011a. De dag- en nachtvlinders
(Lepidoptera) van het Dijleland Deel I: Mycrop
terigidae (Oermotten) tot en met Lyonetiidae
(Sneeuwmotten). De Boomklever 39 (1): 12-15.
- Verboven A. 2011b. De dag- en nachtvlinders
(Lepidoptera) van het Dijleland Deel Il: Ethmiidae
tot en met de Choreutidae (Glittermotten). De
Boomklever 39 (3): 63-68.
- Verboven A. 201lc. De dag- en nachtvlinders
(Lepidoptera) van het Dijleland Deel 111 Deel lil:
Epermeniidae (Borstelmotten) tot en met Pieridae
(Witjes). De Boomklever 39 (4).
- Walleyn, R., Vandeven, E., Eds. 2006. Standaard
lijst van Basidiomycota en Myxomycota van
V laanderen en het Brussels Gewest. Rapport
INBO.R.2006.27. Instituut voor Natuur- en Bo
sonderzoek, Brussel. Pp. 143.
- Waring, P., Townsend, M. 2007. Nachtvlinders. Ti-
rion Natuur. pp. 416.
- Natuurberichten.be
- www.inbo.be
- www.microlepidoptera.nl
- www.phegea.org
- www.vlinderwerkgroep.be/vlinders/nachtvlinders
- www.waarnemingen.be
De Boomklever - december 201 1 105
Zoals in de vorige twee delen wordt de aangeduid als volgt:
••
...
••••
Algemeen Vrij Algemeen Zeldzaam Zeer Zeldzaam
Epermeniidae (Borstelmotten) - Epermenia chaerophylella(Goeze, 1783) - Mineer
borstelmot - ••
AJucitidae (Waaiermotten)
- Alucita hexadactyla Linnaeus, 1758 - Kamperfoeliebloesemmot - •
106 De Boomklever - december 201 1
Pterophoridae (Vedermotten) - Platyptilia calodactyla ([Denis & Schiffermüller],
1775} - Guldenroedevedermot - 0•
>/ Amblyptilia acanthodactyla (Hübner, 1813) -
Scherphoekvedermot - •
- Oidaemotophorus lithodactyla (Treitschke, 1833) -
Pluimpjesvedermot - ••• V Emmelina monodactyla (Linnaeus, 1758) - Win
devedermot - • V Pterophorus pentadactyla (Linnaeus, 1758) - Vijf
vingerige vedermot - • Op 28 mei 1994 verzamelde de auteur een exemplaar
van Platyptilia calodactyla in de Doode Bemde. De
Oranjetipje Foto: André Verboven
determinatie werd bevestigd door Cees Gielis, de wereldexpert van de Pterophoridae. De rups van deze soort leeft op Solidago virgaurea en verschillende soorten Senecio. Van Oidaemotophorus lithodactyla werden twee exemplaar gevangen in mijn tuin te Heverlee op 6 juli 2004. De rups leeft op Inula ssp., Iris spp. en Pulicaria dysenterica.
Pyralidae (Lichtmotten) t/ Aphomia sociella (Linnaeus, 1758) - Hommelnest
mot - ** V Galleria mellonella (Linnaeus, 1758) - Grote was
mot - ** Synaphe punctalis (Fabricius, 1775) - Pinokkiomot
** i/ Pyralis farinalis (Linnaeus, 1758) - Grote meelmot
* V' Hypsopygia costalis (Fabricius, 1775) - Triangel
mot - ** V Hypsopygia glaucinalis (Linnaeus, 1758) - Tweeli
jnmot - Vrij algmeen V Endotricha flammealis ([Denis & Schiffermüller],
1775) - Strooiselmot - * Y Salebriopsis albicilla (Herrich-Schäffer, 1849) -
Geelkoplichtmot - *** \1 Phycita roborella ([Denis & Schiffermüller], 1775)
- Eikenlichtmot - ** V - Acrobasis suavella (Zincken, 1818) - Roodstreep
mutsjeslichtmot - * V- Myelois circumvoluta (Fourcroy, 1785) - Distelher
melijntje - ** /- Plodia interpunctella (Hübner, 1813) - Indische
meelmot - * ../ Ephestia elutella (Hübner, 1796) - Cacaomot - **
Een exemplaar Salebriopsis albicilla werd door de auteur gevangen in Heverleebos op 16 juli 2007. De rups leeft op Tilia cordata.
Rups van de Rietvink Foto: André Verboven
Crambidae (Grasmotten)
Groot dikkopje Foto: André Verboven
- Scoparia ambigualis (Treitschke, 1892) - Vroege granietmot - *
- Scoparia pyralella ([Denis & Schiffermüller], 1775) - Oranje granietmot - **
- Eudonia truncicolella (Stainton, 1849) - Nazomer-granietmot - **
- Udea ferrugalis (Hübner, 1796) - Oranje kruidenmot - **
- Udea prunalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) -Grijze kruidenmot - **
- Udea olivalis ([Denis & Schiffermüller], 1775) -Witvlekkruidenmot - *
- Pyrausta despicata (Scopoli, 1763) - Weegbreemot **
- Pyrausta aurata (Scopoli, 1763) - Muntvlinder - * - Pyrausta purpura/is (Linnaeus, 1758) - Purper-
motje - *** - Sitochroa palealis ([Denis & Schiffermüller], 1775)
- Bruidsmot - ** - Perinephela lancealis ([Denis & Schiffermüller],
1775) - Lichte coronamot - ** - Anania coronata (Hufnagel, 1767) - Gewone coro
namot - ** - Anania crocealis (Hübner, 1796) - Gegolfde licht
mot - Vrij algmeen - Anania verbascalis ([Denis & Schiffermüller],
1775) - Salielichtmot - ** - Ostrinia nubilalis (Hübner, 1796) - Maïsboorder -
** - Eurrhypara hortulata (Linnaeus, 1758) - Bonte
brandnetelmot - * - Pleuroptya ruralis (Scopoli, 1763) - Parelmoermot
* - Nomophila noctuella ([Denis & Schiffermüller],
1775) - Luipaardlichtmot - *
Op 13 september 1999 ving de auteur 1 exemplaar Pyrausta purpura/is in zijn tuin in Heverlee. De rupsen leven op Mentha arvensis ofThymus .
De Boomklever - december 201 1 107
Lasiocampidae (Spinners) - Euthrix potatoria (Linnaeus, 1758) - Rietvink - **
- Dendrolimus pini (Linnaeus, 1758) - Dennenspin-
ner - **
- Lasiocampa quercus (Linnaeus, 1758) - Hagenheld ••
- Poecilocampa populi (Linnaeus, 1758) - Zwarte herfstspinner - **
- Saturniidae (Nachtpauwogen) - Aglia tau (Linnaeus, 1758) - Tauvlinder - *
Sphingidae (Pijlstaarten) - Agrius convolvuli (Linnaeus, 1758) - Windepijl
staart - **
- Deilephila elpenor (Linnaeus, 1758) - Groot avondrood - **
- Deilephila porcellus (Linnaeus, 1758) - Klein avondrood - **
- Hem ar is f uciformis (Linnaeus, 1758) - Glasvleugelpijlstaart - **
- Laothoe populi (Linnaeus, 1758) - Populierenpijlstaart - *
- Macroglossum stellatarum (Linnaeus, 1758) - Kolibrievlinder - **
- Mimas tiliae (Linnaeus, 1758) - Lindepijlstaart - *
- Proserpinus proserpina (Pallas, 1772) - Teunis-bloempijlstaart - ***
- Smerinthus ocellatus (Linnaeus, 1758) - Pauwoogpijlstaart - **
- Sphinx ligustri Linnaeus, 1758 - Ligusterpijlstaart **
- Sphinx pinastri Linnaeus, 1758 - Dennenpijlstaart ••
Op 28 mei 2010 ontdekte Koenraad Reynaert een exemplaar Proserpinus proserpina op de Kesselberg in Kessel-Lo. Rupsen van dezelfde soort werden gevonden op 29 juli 2009 in Egenhoven door Jan Lenaert en door Stefaan Van der Auwera te Hoeilaart op 22 juli 2010.
Hesperiidae (Dikkopjes) - Carcharodus alceae (Esper, 1780) - Kaasjeskruid
dikkopje - ***
Thymelicus lineola (Poda, 1761) - Geelsprietdikkopje - **
Thymelicus sylvestris (Ochsenheimer, 1808) -Zwartsprietdikkopje - *
Ochlodes venatus (Esper, 1777) - Groot dikkopje -•
Bernard Misonne ontdekte op 16 juli 2009 een exemplaar Carcharodus alceae in de Doode Bemde. Deze
108 De Boomklever - december 201 1
zuidelijke soort schuift duidelijk op naar het noorden. Ten zuiden van ons werkgebied, net over de provin
ciegrens werden de laatste jaren verschillende waarnemingen verricht. De rups leeft op verschillende
Malva soorten .
- Papilionidae (Grote pages) - Papilio machaon Linnaeus, 1758 - Koninginnepa-
ge - **
Pieridae (Witjes) - Anthocharis cardamines (Linnaeus, 1758) - Oran
jetipje - *
- Colias crocea (Geoffroy, 1785) - Oranje luzerne
vlinder - **
- Colias hyale (Linnaeus, 1758) - Gele luzernev
linder - ***
- Gonepteryx rhamni (Linnaeus, 1758) - Citroenvlinder - *
- Leptidea sinapis (Linnaeus, 1758) - Boswitje - ***
- Pieris brassicae (Linnaeus, 1758) - Groot koolwitje
*
- Pieris napi (Linnaeus, 1758) - Klein geaderd witje *
- Pieris rapae (Linnaeus, 1758) - Klein koolwitje - *
Het Boswitje Leptidea sinapis is een gekende zwerver. Alle mij bekende waarnemingen in chronologische volgorde: - 27 juli 2002 - 1 exemplaar in Oud-Heverlee (Ma
thieu Bauduin) 01 mei 2007 - 1 exemplaar in een ruige open plek van een loofbosje langs de E314 31 juli 2009 - 1 exemplaar in een braakliggende tuin in de Lemingbeekvallei in Kessel-Lo (Tim Caers) 24 mei 2010 - 1 mannetje in Neerijse (Bernard Misonne) 4 augustus 2010 - 1 exemplaar in het Groot Broek in Sint-Agatha-Rode (Gauthier Jacobs) Colias hyale is een vrij schaars voorkomende , regelmatige trekvlinder. Het jaar 2007 was een goed jaar met minimum 7 exemplaren in ons werkgebied en ook het jaar 2009 scoorde goed met minimum 4 waarnemingen op de grenzen van onze regio (Hoeilaart, Watermaal-Bosvoorde en Pécrot) . Verwarring met Oranje luzernevlinder, vooral de witgeelkleurige vorm "helice" gebeurt regelmatig, en
dus is voorzichtigheid geboden bij het doorgeven van gegevens.
André Verboven [email protected]
Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Axel Smets
Ralreiger te Heverlee in mei 201 1.
Reigers in het Dijleland ... we mochten de voorbije jaren zeker niet klagen! Met Blauwe Reigers
die hier sinds lange tijd broeden, Purperreigers die jaarlijks in de trekperiodes worden waar
genomen, Grote Zilverreigers die tegenwoordig jaarrond aanwezig zijn, Kleine Zilvf')rreigers die
stilaan diezelfde weg lijken op te gaan, een totaal van 5 Koereigers ( 1 e in 1998), minstens 8 Kwak
ken in de 21 e eeuw, overwinterende Roerdompen en 3 geslaagde broedgevallen van Woudaap sinds
2002, werd bijna het voltallige lijstje van in Europa broedende reigersoorten reeds in de streek
waargenomen. Bijna ". want de Ralreiger, die ontbrak nog op de streeklijst. Op 8 mei 201 1 kwam
daar verandering in wanneer Werner Goussey een adulte Ralreiger in zomerkleed kon determine
ren tijdens een groepsbezoek aan de vijvers van de Abdij van Park te Heverlee. Het spectaculaire
nieuws werd onmiddellijk verspreid via de verschillende gangbare communicatiekanalen, en vele
vogelkijkers reageerden met een prompt bezoek aan de locatie van het gebeuren. De vogel bleef
tot op 10 mei ter plekke, wat nog veel meer kijklustigen de kans gaf hem te komen bewonderen. In
totaal verschenen er maar liefst 98 waarnemingen op www.dijleland.waarnemingen.be!
Ralreigers in België Wanneer we een waarneming van een Ralreiger op
16/08/1964 te Sint-Agatha-Rode - die niet werd
aanvaard door het Belgisch Avifaunistisch Homo
logatiecomité (BAHC) - niet meerekenen, gaat
het hier om het eerste geval van Ralreiger voor het
Dijleland. Op provinciale schaal gaat het om het
vierde geval voor Vlaams-Brabant, na vogels op
2/06/1905 te Zoutleeuw (de eerste voor België), op
20-21/06/1979 te Hoeilaart en op 21/05-11/07/2006
terug te Zoutleeuw. Laatstgenoemde vogel was trou
wens de langst pleisterende ooit in ons land (Col-
De Boomklever - december 201 1 109
laerts, 2006). Het totaal aantal aanvaarde gevallen
van Ralreiger voor België stond eind 2010 op 35 ( + 6
niet aanvaardde en 9 niet ingediende gevallen), waar
bij éénmaal 2 ex. samen werden gezien (op 31/07 /29
te Grobbendonk) zodat het totaal aantal exemplaren
36 bedraagt (www.bahc.be; Vandegehuchte, 2009,
2010; Faveyts, 2011). De Ralreiger van Heverlee
wordt dus het 36e geval en het 37e ex. voor België,
want met het grote aantal waarnemers en de prach
tige fotografische documentatie in het achterhoofd,
zal hij de homologatietest zeker doorstaan! In 2011
volgden nadien nog waarnemingen op 14/05-6/06 te
Boorsem (Limburg) en op 6/07 achtereenvolgens te
Hensies en Saint-Ghislain (Henegouwen).
Enkele verschillende classificaties van de 35 aan
vaardde Belgische gevallen (tot 2010):
- Per provincie krijgen we de volgende rangschik
king: Antwerpen 8, West-Vlaanderen 6, Oost
Vlaanderen 6, Limburg 5, Henegouwen. 4, Vlaams-
1 10 De Boomklever - december 201 1
Brabant 3, Luxemburg 2 en Waals Brabant 1. Enkel
in de provincies Luik en Namen werden voorlopig
dus nog geen Ralreigers waargenomen. '
- De maandverdeling ziet er als volgt uit (voor lang
durig pleisterende vogels werd enkel de maand van
de eerste waarneming weerhouden): maart 1, mei
9, juni 18, juli 5, augustus 2. Eind mei en juni vor
men duidelijk de beste periode om deze soort in
België te zien. Slechts drie van al deze Ralreigers
waren er vroeger bij dan de vogel van Heverlee :
een extreem vroege op 31/03-1/04/1953 te Rance
(Henegouwen), en telkens een ex. op 1/05/1981
te Knokke en op 4/05/2003 te Harelbeke (West
Vlaanderen).
- We merken een toegenomen frequentie op in
de Ralreigerwaarnemingen over de jaren heen:
slechts drie gevallen in de periode 1900-1950 (in
1905, 1929 en 1934), 20 gevallen van 1951 tot 2000
(1953(2), 1966, 1969, 1979(3), 1981(4), 1982(2),
1986, 1991, 1992(2), 1993, 1997(2)), en 11 geval-
Ralreiger in de Abdij van 't park. Foto: Marc van Meeuwen
len van 2001 tot 2010 (2001, 2003(2), 2004, 2005,
2006(3), 2007(2), 2008, 2009). In de 21 e eeuw wer
den dus enkel in 2002 en 2010 geen Ralreigers
opgemerkt in België. Deze toenemende frequen
tie kan ook worden opgemerkt in de reeks van 78
gevallen die tot en met 2009 door de Commissie
Dwaalgasten Nederlandse Avifauna (CDNA) wer
den aanvaard, slechts 25 gevallen dateren immers
uit de periode 1866-1979, terwijl er van 1980 tot
2009 maar liefst 53 werden aanvaard (Ovaa et al.,
2010). 2010 bracht vervolgens Ralreigers naar 2
plaatsen in Nederland (een ontsnapt ex. met ring
niet meegerekend) en in 2011 werden er in dat
land op 5 plaatsen Ralreigers ontdekt (www.waar
neming.nl).
Situering in een ruimer kader De Ralreiger is een soort met een zeer groot ver
spreidingsgebied bestaande uit residente populaties
in sub-sahara-Afrika en migrerende populaties in
Z-Europa, N-Afrika en ZW-Azië. De P alearctische
populaties trekken over een breed front tussen hun
broed- en overwinteringsgebieden, en de meerder
heid start met het broedseizoen in mei-juni. Aan
gezien dit ook de periode is waarin de meeste Ral
reigers in België opduiken vormt overshooting van
de normale broedgebieden tijdens de voorjaarstrek
wellicht de hoofdverklaring voor het opduiken van
Ralreigers bij ons.
De globale populatietrend van de Ralreiger is afne
mend, hoewel sommige populaties stabiel zijn of
toenemen terwijl voor andere geen gegevens be
schikbaar zijn (Birdlife International). Een dalende
populatietrend in de zuidelijker gelegen broedge
bieden lijkt een toenemende frequentie in het aan
tal waarnemingen van Ralreiger in België echter
niet te ondersteunen. De totale Europese populatie
wordt tegenwoordig op een minimum van 12000
broedparen geschat (Hafner, 1994; Birdlife Inter
national), met Rusland (min. 5500 paren) , Turkije
(min. 3000 paren) en Roemenië (min. 1500 paren)
als voornaamste landen, op ruime afstand gevolgd
door Spanje (min. 380 paren) en Bulgarije (min. 300
praen). Het valt hierbij op dat vooral de ZO-Europe
se populaties (vnml. Turkije en Roemenië, maar ook
Oekraïne, Bulgarije, Griekenland, Kroatië, Hongarije) achteruitgaan, terwijl de Spaanse populatie en
in mindere mate de Franse (de dichtst bij ons gelegen
broedgebieden, tot 140 paren) en Italiaanse een po
sitieve aantaltrend kennen. Misschien kan dit goede
nieuws uit ZW-Europa dan toch helpen de toename
in het aantal Ralreigerwaarnemingen per tijdseen
heid te verklaren, samen met de toegenomen waar
nemersdichtheid en de steeds hogere rapportering
frequentie.
Referenties:
Kelle Moreau
- Collaerts, P. (2006) - Ralreiger in het Vinne te
Zoutleeuw. Ons Vogelblad, nr. 70: 5-9.
Faveyts, W., ]. Elst & BAHC (2011) - Zeldzame
vogels in België in 2009. Natuur.oriolus, 77: 48-59.
Hafner, H. (1994). Squacco Heron. In: Birds in Eu
rope: their conservation status. (Tucker, G.M., M.F.
Heath, L. Tomialojé & R.F.A. Grimmett, Eds.), 94-
95.
- Ovaa, A., D. Groenendijk, M. Berlijn & CDNA
(2010). Rare birds in the Netherlands in 2009.
Dutch Birding, 32: 363-383.
- Vandegehuchte, M. & BAHC (2009) - Zeldzame
vogels in België in 2007. Natuur.oriolus, 75: 113-
121.
- Vandegehuchte, M. & BAHC (2010) - Zeldzame
vogels in België in 2008. Natuur.oriolus, 76: 43-50.
De Boomklever - december 201 1 1 1 1
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dijlevallei en omgeving juni - augustus 201 1
Dit overzicht van opmerkelijke en interes
sante vogelwaarnemingen in het Dijleland
beslaat voornamelijk de periode juni - augustus
20 1 1 . De bestreken regio omvat de gemeenten
Kortenberg, Herent, Bertem, Leuven, Oud-He
verlee, Huldenberg, Overijse, Tervuren en de
aangrenzende gebieden. De volgende rubriek
zal de periode september - november 201 1
omvatten. Waarnemingen worden voor 5 de
cember 201 1 ingevoerd op www.waarnemin
gen.be, of via andere wegen bezorgd aan Kelle
Moreau, Meibloempjeslaan 2, bus 3, 8400 Oost
ende, 0486/ 12.58. 77, [email protected].
Gele kwikstaart. Foto: Michael O'Brian
Waarnemingen van onder meer Patrijs, Knobbelzwaan,
Krakeend, Slobeend, Wintertaling, Tafeleend, Kuifeend,
Dodaars, Fuut, Aalscholver, Blauwe Reiger, Wespendief,
Havik, Waterral, Kievit, Witgat, Stormmeeuw, Kleine
Mantelmeeuw, Koekoek, Kerkuil, Steenuil, Bosuil, Ransuil,
Gierzwaluw, Ijsvogel, alle spechten, Veldleeuwerik, Gras
pieper, Grote Gele Kwikstaart, Sprinkhaanzanger, Bosriet
zanger, Fitis, Vuurgoudhaan, Glanskop, Matkop, Kuifmees,
Zwarte Mees, Roek, Putter, Kneu, Goudvink, Appelvink,
1 1 2 De Boomklever - december 201 1
Geelgors, Rietgors en alle exoten werden niet in dit ver
slag opgenomen maar wel verwerkt. Voor een Heilige Ibis
wordt in de laatste categorie een uitzondering gemaakt.
Meerdere waarnemingen in dit overzicht dienen door het
Belgisch Avifaunistisch Homologatiecomité beoordeeld te
worden vooraleer ze definitief op de Dijlelandse lijst kun
nen bijgeschreven worden, en worden dus onder voorbe
houd gepubliceerd.
Gebiedsafkortingen WLS = Wilsele/Vijvers Bellefroid, LP = Kessel-Lo/Leo
poldspark, AVP = Heverlee/ Abdij van Park, ZW = Oud
Heverlee/Zoete Waters, OHN = Oud-Heverlee/N, OHZ =
Oud-Heverlee/Z, Oppem = weilanden tussen Bogaarden
straat (Oud-Heverlee - Korbeek-Dijle) en NGB, NGB =
Neerijse/Grote Bron (deel Doode Bemde), NKV = Neerij
se/Kliniekvijvers (deel Doode Bemde) en SAR= Sint-Aga
tha-Rode/ Grootbroek.
Kwartel Coturnix coturnix Kwartels werden tijdens de zomer van 2011 waargenomen
op de volgende locaties: plateau Moorsel - Sterrebeek (tot
3 zp op 4 data tss 2/06 & 26/08; S. Cooleman, 0. Hendrick,
A. Smets e.a.), Winksele (telkens 1 zp op 7, 11/06 & 4/07;
R. Ghijsen, A. Devroey, F. Vandekeybus, l. Lewylle), Kor
beek-Dijle/ plateau (tot 4 zp op 14 data tss 8/06 & 27 /08;
J. Nysten e.a.), Leefdaal/plateau (tot 5 zp op 9 data tss 9/06
& 21/08; J. Nysten e.a.), Overijse/Terlanenveld (tot 5 zp op
4 data tss 12/06 & 22/07; l. Nel, H. Roosen, J. Pelckmans),
Erps/Dorenveld (tot 3 zp op 12 data tss 12/06 & 24/08; L.
Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.), Bierbeek/plateau Mollen
daal (resp. 1 & 4 zp op 15 & 24/06; D. von Werne), Bertem/
Koeheide (1 zp op 16/06; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (1 zp
op 24/07; l. Lewylle) en Neerijse/Zingende Wind (2 zp op
15/08; J. Nysten),
Bergeend Tadorna tadorna
Te SAR werden op 16/06 en 26/07 nog groepen van res
pectievelijk 14 en 13 Bergeenden aangetroffen (l. Nel, F.
Hermans), maar verder bleef het tijdens de maanden juni
en juli bij waarnemingen van solitaire ex. te SAR, Heverlee/
Langestaart en NGB (versch. waarn.). Op 6/08 verschenen
te SAR dan de eerste twee 'najaarstrekkers; zoals traditio
neel waren dit juvenielen (J. Nysten, P. Goubau). Vervol
gens waren er nog waarnemingen van eerst 3 juv en later 17
ex. te SAR op 12/08 (l. Nel, L. Hendrickx, P. Standaert) en
van 1 ex. te Leefdaal/Duivendelle op 29/08 (M. O'Briain).
Smient Anas penelope
ln juli-augustus 2011 werden de volgende Smienten waar
genomen in het Dijleland: lm2v eclips te OHZ op 2/07 (L.
Hendrickx, J. Nysten), 2 ex. eclips te NGB op 16/07 (G. Va
nautgaerden), lm eclips te OHZ op 21/07 (M. Walravens),
5 ex. te NGB op 23/07 (M. Walravens), 1 ex. eclips te NGB
op 11 /08 (L. Hendrickx) en 3 ex. eclips te NKV op 19 /08
(L. Hendrickx).
Zomertaling Anas querquedula Zomertalingen werden te SAR nog tot 23/07 waargenomen
(versch. waarn.), met max. 2ml v op 13 en 23/06 (1. Nel, J.
Nysten, D. van Werne e.v.a.). Daarna pleisterden tot 3 ex.
in eclipskleed te NKV van 24/07 tot 26/08 (versch. waarn.).
De enige waarneming op een andere locatie betrof een
mannetje te P écrot/vijver op 19/06 (P. Dawagne).
Geoorde Fuut Podiceps nigricollis 22-24/07 1 juv te NGB (L. Hendrickx, 1. Nel, P. Moysons,
R. Uyttenbroeck)
1 & 5/08 resp. 1 ad zom & 1 ad + 1 juv te NGB
(P. Moysons, J. Nysten)
14/08 2 ex. te SAR (D. Capart)
Purperreiger Ardea purpurea 17 /08 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (K. Lossy)
31/08 1 ex. te OHN (J. Rutten)
Grote Zilverreiger Casmerodius albus De maandmaxima van Grote Zilverreigers te SAR in de
zomer van 2011 betroffen 5 ex. voor juni (op 10/06; M. de
Beenhouwer, M. Van Opstal), 5 ex. voor juli (op 11 & 31/07;
1. Nel) en 6 ex. voor augustus (op 22, 27 & 29/08; 1. Nel,
L. Hendrickx; F. Van Hove). Andere waarnemingsplaat
sen waren NGB (31 waarnemingen van 1-6 ex. tss 1/07 & 28/08; versch. waarn.), de Doode Bemde (11 waarnemin
gen van 1-4 ex. tss 13/06 & 27/08; versch. waarn.), OHZ (6
waarnemingen van 1-3 ex. tss 4/07 & 29/08; versch. waarn.)
en Kwerps/vijvers (1 ex. op 4/08; G. Rijmenans).
Kleine Zilverreiger Egretta garzetta Het lijkt erop dat de Kleine Zilverreiger dezelfde toer op
gaat als de Grote Zilverreiger, en snel aan zijn inburgering
in het Dijleland werkt. Het voorkomen van beide soorten
vertoonde tijdens de zomermaanden van 2011 een opval
lende overeenkomst. Ook Kleine Zilverreigers waren te
SAR de ganse zomer aanwezig (versch. waarn.). Een over
zicht van de maandmaxima: 5 ex. in juni (22-29/06; versch.
waarn.), 7 ex. in juli (op 17 & 19-20/07; 1. Nel, L. Hendrickx,
M. Walravens, L. Raty) en 7 ex. in augustus (op 1/08; 1. Nel).
Buiten SAR waren er waarnemingen van Kleine Zilverrei
gers te OHZ (1 ex. op 3/07; J. Rutten), NGB (2 ex. op 24/07;
P. Moysons, R. Uyttenbroeck), NKV (4 ex. op 3/07 en tel
kens 1 ex. op 8 data tss 30/07 & 16/08; R. Stoks, R. Ghij
sen e.v.a.), elders in de Doode Bemde (resp. 3, 3 & 4 ex. op
23, 24 & 29/07; L. Hendrickx, J. Taymans, A. Smets), SAR/
Laanvallei (2 ex. Z op 19/07; W. Desmet, S. Vranckx) en
P écrot/Grand P ré (1 ex. op 29/08; F. Van Hove).
Kwak Nycticorax nycticorax
ln augustus 2011 doken er terug Kwakken op te SAR, net
zoals tijdens de periode mei - augustus 2010. Eerst werd op
3/08 een 2° zomer ontdekt (D. van Werne, J. Buys) die tot
op minstens 29/08 aanwezig bleef (versch. waarn.). Op 7 /08
bleek dan ook een adult ex. aanwezig te zijn (D. van Werne,
1. Nel, J. Nysten, R. Stoks), dat tot op minstens 26/08 werd
waargenomen (versch. waarn.). Een juveniel ex. tenslotte,
werd hier voor het eerst herkend op 11 /08 (A. Smets) en
vervolgens nog opgemerkt tot op 24/08 (versch. waarn.).
Verder werden er ook Kwakken gezien op enkele andere
locaties: 1 juv op 10-20/08 te NKV (R. Stoks, L. Hendrickx,
M. Walravens, B. Bergmans), 1 ad zom te Néthen/Mar
baise op 19/08 (M. Walravens) en 1 juv te OHZ op 21/08
(R. Stoks).
Woudaap lxobrychus minutus Na een 2010 zonder Woudapen was het in 2011 terug prijs!
Op 25/06 werd te OHZ voor het eerst een ex. gezien (J. Nysten), en op 2/07 bleke_n zowel een mannetje als een
vrouwtje aanwezig te zijn (J. Nysten, L. Hendrickx). Op
3/07 volgde dan al onmiddellijk de broedbevestiging met
een waarneming van een juveniele vogel (1. Nel, L. Hen
drickx). Tot op 19/07 lieten de Woudapen van OHZ zich
nog sporadisch opmerken (versch. waarn.), nadien volgden
enkel nog waarnemingen van een juveniel ex. op 19-20/08
(L. Hendrickx). Na broedgevallen in 2002 te AVP en in 2008
te SAR was het de derde keer dat Woudapen broedden in
het Dijleland in de 21° eeuw. Alsof dit nog niet genoeg was
werd de soort ook te LP gemeld, namelijk een juv en een ex.
(mogelijk dezelfde juv) op 16/08 (S. Goethals, E. Toorman),
en net buiten de regio werden in juli-augustus ook een kop
pel en een juv waargenomen langs de Vaart ter hoogte van
Domein de Spoelbergh te Haacht (F. Vandekeybus e.a.).
Mannetje Woudaap langs de Leuvense vaart in Wijgmaal. Foto: Bruno Bergmans
De Boomklever - december 201 1 1 1 3
,
i • • •
i
Ooievaar Ciconia ciconia 11 /07 1 ex. te Kwerps/Molenbeekvallei (R. Ghijsen)
12/08 1 ex. ZW te SAR (J. Nysten, L. Hendrickx)
24/08 71 ex. te Erps/Dorenveld (P. Moysons)
25/08 2 ex. over Erps/Dorenveld (P. Blockx,
R. De Boom)
27 /08 1 ex. W te Neerijse/Zingende Wind
(L. Hendrickx)
Zwarte Ooievaar Ciconia nigra 23/07 6 ex. (min. 4 juv) N te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)
26/07 3 ex. over SAR (F. Hermans)
16/08 2 juv ZW te SAR (L. Hendrickx, 1. Nel,
T. Vandezande)
Lepelaar Platalea leucorodia 10-13/06 1 2• kj te SAR (versch. waarn.)
Heilige Ibis 1hreskiornis aethiopicus 01/08 1 ex. achtereenvolgens te NGB
(P. Moysons) en SAR (1. Nel)
Rode Wouw Milvus milvus
14/08 1 ex. Z te Overijse/stad (R. de Liedekerke)
27 /08 1 ex. te Leefdaal/plateau (L. Hendrickx),
1 ex. ZW te Néthen/Marbaise (1. Nel,
L. Hendrickx)
Zwarte Wouw Milvus migrans 05/06 1 ex. NO te Kessel-Lo/N (A. De Black)
21 /07 1 ex. te Sint-Joris-Weert/Doode Bemde
(J. Bogaert)
Bruine Kiekendief Circus aeruginosus Het valt steeds meer buiten de mogelijkheden van dit over
zicht om nog langer besprekingen van de waarnemingen
van Bruine Kiekendief op te nemen. De zomer van 2011
was echter extra spannend, aangezien er lange tijd een ver
dacht koppel rondhing te OHZ (een 2• kj man en een ad
vrouwtje, soms in het gezelschap van meerdere vrouwtjes).
Er werden veelvuldig voedselvluchten ondernomen in de
vallei en naar de nabijgelegen plateaus van Korbeek-Dijle
en Leefdaal, maar een vaste nestlocatie en jongen werden
nooit vastgesteld. Laat ons hopen dat het om een prospec
tieronde ging ter voorbereiding van volgend jaar!
Blauwe Kiekendief Circus cyaneus Augustuswaarnemingen van Blauwe Kiekendief zijn geen jaarlijks gegeven in regio Leuven. In 2011 pleisterde een
juveniel ex. op 25-26/08 te Erps/Dorenveld (R. De Boom, A. Smets).
Boomvalk Falco subbuteo
We beperken ons voor deze soort hoofdzakelijk tot het
muggenziften over vogeltopografische terminologie naar
1 14 De Boomklever - december 201 1
aanleiding van enkele waarnemingen van onvolwassen
Boomvalken tijdens de zomermaanden van 2011 (alle ver
melde waarnemingen te SAR). Reeds op 5 en 12/06 wer
den waarnemingen van een juveniel ex. doorgegeven, maar
broedbiologisch is het onmogelijk dat er op deze data al
juveniele Boomvalken rondvliegen. Wellicht was er een ex.
in zijn 2• kalenderjaar in het spel, zoals het ex. dat op 24/07
aldus werd gedetermineerd (0. Dupont). Voor meer details
over de leeftijdsbepaling van Boomvalken verwijzen we
naar Faveyts & Moreau (2009). De juveniele ex. die op 7 en
15/08 werden opgemerkt (W. Claes, R. Stoks) passen beter
voor een late broeder als de Boomvalk. Verder merken we
op dat de maximale zomerconcentratie ditmaal in de nazo
mer werd opgetekend, met 10 ex. op 29/08 te SAR (1. Nel, J. Rutten, M. Naliet). Doorgaans worden de grootste groepen
in mei-juni geteld.
Slechtvalk Falco peregrinus Het Leuvense Slechtvalkenkoppel dat in 2011 voor het
eerste succesvol broedgeval voor het Dijleland zorgde, kon
vanaf 18/06 met vier uitgevlogen jongen bewonderd wor
den (versch. waarn.)! Andere waarnemingslocaties waren
Wilsele/dorp (resp. 2 ex., 1 ex. over & 1 ex. over op 4/07, 2
& 12/08; J. Nysten, P. Standaert, F. Hollander), OHZ (resp.
1 ex., 1 ex. & 1 juv op 9, 17 & 26/07; 1. Nel, M. Walravens),
SAR (resp. 1 ex., 1 juv & 1 juv over op 9/07, 11 & 17 /08; 1. Nel, L. Hendrickx, T. Vandezande), Korbeek-Dijle (telkens
1 ex. tpl op 17 /07 & 15/08; L. Hendrickx, R. Stoks), Wink
sele (1 ex. over op 21/07; G. Bleys), Vrebos (1 ex. over op
24/07; G. Bleys), Erps/Doren veld (resp. 1 juv tpl, 1 ex. over,
1 juv tpl, 1 ex. tpl & 1 juv over op 25/07, 17, 19, 23 & 27 /08;
A. Smets, P. Moysons, B. Bergmans, D. von Werne), ZW (1
ex. op 27/07; A. Seynaeve), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 1
juv & 1 ex. op 4 & 23/08; J. Nysten, P. Moysons), Heverlee/
Langestaart (1 ex. op 11/08; G. Vanautgaerden), en Wijg
maal (1 ex. over op 15/08; L. Smets).
Visarend Pandion haliaetus 11/06 1 ex. in de Doode Bemde {W. Van de Vijver)
16/08 1 ex. over SAR (B. P asau, V. Daems)
23/08 1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx)
27 /08 1 ex. ZO te Erps/Dorenveld (A. Smets),
30/08
1 ex. Z te SAR (L. Hendrickx, P. Goubau)
2 ex. te SAR, 1 ex. over de Doode Bemde
(M. De Beenhouwer)
Bontbekplevier Charadrius hiaticula Op 23/08 pleisterden twee adulte en twee juveniele Bont
bekplevieren te Erps/Dorenveld (L. Raty, B. Bergmans, D.
von Werne e.a.), op 24/08 waren hier enkel nog de 2 ju
veniele ex. aanwezig (A. Smets, F. Vandeputte, P. Moysons
e.a.). Vervolgens werd op dezelfde locatie nog een overvlie
gend ex. waargenomen op 27 /08 (A. Smets).
Kleine Plevier Charadrius dubius
Kleine P levieren werden tijdens de behandelde periode
bijna uitsluitend te SAR waargenomen (versch. waarn.). In
juni ging het daarbij steeds om 1-2 ex., vanaf 4/07 om 2
ad + 1 juv en van 11 tot 16/07 om 2 ad + 2 juv (l. Nel, L.
Hendrickx, P. Standaert). Op 17 /07 waren er vervolgens 5
ex. aanwezig (L. Hendrickx), met nadien nog slechts 1 juv
op 18-19/07 (J. Buys, E. Toorman, F. Rampelbergh e.a.) en
1 juv te SAR/Vette Weide op 28-30/08 {l. Nel, R. Stoks, R.
Uyttenbroeck). De enige waarneming buiten SAR betrof 2
ex. te Heverlee/Langestaart op 11/06 (W. Desmet).
Morinelplevier Charadrius marine/lus
Het is een echte eind augustus-traditie geworden: Mori
nellen te Erps/Dorenveld! Dit jaar waren er in totaal 9 ad
en 2 juv op 23/08 (L. Raty, B. Bergmans, P. Moysons, R.
Uyttenbroeck e.a), met nog 8 ad, 2 juv en 2 overvliegende
ex. op 24/08 (A. Smets, l. Nel, P. Moysons, R. Vermylen
e.a.) en nog 9 ex. op 25/08 (P. Blockx, R. De Boom e.a.). Op
27/08 volgden hier overvliegende groepjes van 2 & 3 ex. (A.
Smets, J. Pelckmans), met tenslotte nog een pleisterende
juv op 30/08 (A. Smets).
Morinelplevier
Foto: Johan Nysten
Goudplevier Pluvialis apricaria
Op 24/08 werden overvliegende groepjes van 4, 1 & 3 ex.
gemeld te Erps/Dorenveld (A. Smets, P. Moysons, R. Stoks, R. Vermylen).
Zilverplevier Pluvialis squatarola
19/06 1 imm te SAR (versch. waarn.) 14/08 1 ex. te Leefdaal/plateau (K. Van Scharen)
Het gaat hier om het 14° en 15° geval van Zilverplevier voor het Dijleland.
Scholekster Haematopus ostralegus
29/07 2 ex. N te Erps-Kwerps/dorp (P. Moysons,
R. Uyttenbroeck)
19/08 5 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)
Kluut Recurvirostra avosetta
10/06 1 ex. te SAR (versch. waarn.)
Krombekstrandloper Calidris ferruginea
Het werd een bijzondere zomer voor Krombekstrandlopers
in het Dijleland: het tiende ex. voor de regio was een adult
zomer op 20/07 te SAR (R. Ghijsen), gevolgd door num
mers 11 tot 15 (5 juvenielen) op 20-23/08 te Overijse/Terla
nenveld (l. Nel, F. Vandeputte, L. Hendrickx e.v.a.). De twee
vorige exemplaren dateren uit 2008, met een adult op 25/07
en een juveniel op 8/09 (telkens te SAR). De maandverde
ling (aantal exemplaren) ziet er nu als volgt uit: april 1, mei
l, juli 3, augustus 6, september 3, oktober 1.
Wulp Numenius arquata
09107 1 ex. aud te Erps/Dorenveld (F. Wyns)
13/08 1 ex. N te Bierbeek (D. von Werne)
19 & 25/08 resp. 1 ex. ZW & 2 ex. ZO te Erps/Dorenveld
(A. Smets, P. Blockx)
23/08 3 ex. te Overijse/Terlanenveld (B. Creemers)
25/08 1 ex. ZO te Overijse/stad (l. Nel)
Regenwulp Numenius phaeopus
19/08 7 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)
Grutto Limosa limosa
06108 3 ex. te SAR (P. Goubau, F. Van Hove)
Zwarte Ruiter Tringa erythropus
25-26/06 1 ad zom te SAR (l. Nel, L. Hendrickx, D. von Werne, J. Nysten)
08 & 25/08 telkens 1 juv te SAR (I. el, L. Hendrickx)
26-29/08 1 juv te SAR/Vette Weide (l. Nel, B. Creemers,
R. Stoks, R. Uyttenbroeck e.a.)
Tureluur Tringa totanus
Van 1 t.e.m. 12/06 verbleven er onafgebroken tot 5 Ture
luurs te SAR (D. von Werne, l. Nel, M. Van Opstal e.a.). Na
dien volgde er op 19/06 nog een ex. te Leefdaal/plateau (J.
Nysten), waarop het laatste ex. op 28/06 werd opgemerkt te SAR (K. Moreau).
Groenpootruiter
30/06 & 4- 20/07
21/07
03/08
21 & 25/08
26-29/08
28/08
Tringa nebularia
resp. 1 & 1- 2 ex. te SAR (R. Stoks,
H. van den Broeck e.v.a.) 1 ex. aud te OHZ (M. Walravens)
1 ex. te LP (S. Goethals)
telkens 1 ex. te SAR (G. Ryken,
l. Nel, L. Hendrickx, J. Nysten) 1 ex. te SAR/Vette Weide (1. el,
B. Creemers, A. Smets e.a.)
1 ex. ZW te Erps/Dorenveld
(A. Smets, P. Moysons)
De Boomklever - december 201 1 1 1 5
Bosruiter Tringa glareola
24 & 29/06 telkens 1 ex. te SAR (L. Hendrickx,
l. Nel, J. Buys, P. Standaert)
27/06 1 ex. over OHZ (D. von Werne)
6-10, 12 & 19/07 resp. 1-3, 1 & 1 ex. te SAR (D. von
Werne, l. Nel, E. Toorman e.v.a.)
14/08 1 ex. W te Leefdaal/plateau
(A. Smets)
Oeverloper Actitis hypoleucos
De laatste Oeverloper van het voorjaar pleisterde op 5/06
te SAR (1. Nel, L. Hendrickx, 0. Hendrick). Nadien werd
de soort tijdens de zomermaanden van 2011 opgemerkt te
SAR (voortdurend aanwezig van 27/06 tot 30/08, met pie
ken tot 19 ex. op 17 /07 (M. Walravens e.a.) en tot 24 ex.
op 16/08 (I. Nel e.a.)), AVP (4 ex. op 11/07; D. Michiels),
OHN (resp. 1 & 4 ex. op 18/07 & 6/08; W. Desmet, J. Nys
ten), Pécrot/vijver (resp. 2 & 1 ex. op 19/07 & 1 /08; l. Nel,
). Dandois), Tervuren/Park KMMA (1 ex. op 25/07; E. Van
derhulst), Moorsel (1 ex. op 1/08; 0. Hendrick), LP (resp. 3
& 1 ex. op 5 & 16/08; S. Goethals, E. Toorman), NKV (1 ex.
op 13/08; J. Nysten), OHZ (1 ex. op 21/08; L. Hendrickx) en
Haasrode/industrie (telkens 1 ex. op 29 & 31/08; ). Nysten,
W. Goussey).
Watersnip Gallinago gallinago
12/06 1 ex. te SAR (G. Raison)
18, 23, 24, 27 & 28/08resp. 1, 6, 1, 1 & 2 ex. ZW te Erps/
Dorenveld (A. Smets, P. Moysons e.a.)
27, 28 & 30-31/08 resp. 8, 7 & 1 ex. te OHZ (L. Hen-
drick, F. Vandeputte, M. De Beenhouwer e.a.)
25/08 1 ex. te Eizer/Horenberg (I. Nel)
29/08 1 ex. te Overijse/Terlanenveld
(S. P eten)
Houtsnip Scolopax rusticola
Buiten de gekende broedgebieden waren er op 1/07 waar
nemingen van een ex. naar NO over Leuven (M. de Been
houwer) en van een baltsend ex. te Wilsele-P utkapel/Kwade
Hoek (D. von Werne).
Kemphaan Philomachus pugnax
19/08 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets)
23/08 2 ex. te Overijse/Terlanenveld (F. Vandeputte,
B. Creemers, E. Toorman e.a.)
28/08 2 ex. ZW te Erps/Dorenveld (A. Smets,
P. Moysons)
28-29/08 1 ex. te SAR/Vette Weide (I. Nel, R. Stoks,
R. Uyttenbroeck)
Zwartkopmeeuw Ichthyaetus ichthyaetus
22/08 1 juv te SAR (L. Hendrickx, l. Nel, D. von Werne)
Reuzenstern Hydroprogne caspia
18/07 1 ad zom te SAR & OHZ (versch. waarn.)
Het gaat hier om het vijfde geval van deze soort in het Dij-
1 16 De Boomklever - december 201 1
leland. Alle vorige ex. (1 ad op 9/07 /89, 1 ad op 1/05/94, 2
ad op 24/06/08 en 1 ad op 16/08/10) werden enkel te SAR
gezien.
Visdief Sterna hirundo
8, 13, 25, 29-30/06 & 19-20/07 resp. 2, l, 2, 1 & 1 ex. te
SAR (I. Nel, L. Hendrickx, J. Buys e.a.)
20-21, 24 & 27/07 2 ad zom te OHN (L. Raty,
L. Hendrickx, M. Walravens e.a.)
30/07-31/08 waarnemingen van tot 5 ex. (2
06/08
ad, 3 juv) op 17 data (versch. waarn.)
1 ex. Z te OHZ (J. Nysten)
Dwergstern Sternula albifrons
Een adult zomer Dwergstern op 27 /06 te SAR (I. Nel, D. von
Werne, K. van Scharen, R. Stoks, P. Moysons e.a.) betrof het
negende ex. voor het Dijleland (8° in het voorjaar). De vo
rige ex. pleisterden op 9/05/10 te SAR, op 29/04/05 te NGB
en op 29/04/95 te SAR.
W itwangstern Chlidonias hybridus
4/06 2 ad zom te SAR (versch. waarn.)
Zwarte Stern
05 & 09/06
Chlidonias niger
resp. 1 ad zom & 2 ad zom te
04-05 & 21 /08
SAR (L. Hendrickx, l. Nel, A. Smets)
resp. 3 juv & 1 juv te SAR (J. Nysten,
l. Nel, K. Van Scharen, K. Moreau
e.a.)
22-24/08 1 juv te NGB (L. Hendrickx, D. von Werne, P.
Moysons)
Zomertortel Streptopelia turtur
Er werd voor de drie behandelde maanden slechts één waar
neming van een Zomertortel doorgegeven. Het ging om een
ex. naar ZW over Erps/Dorenveld op 27 /08 (A. Smets), wat
betekent dat er nergens residente ex. werden opgemerkt.
Draaihals fynx torquilla
Erg verassend waren waarnemingen van een Draaihals in
Heverleebos op 3/06 (J. Rutten) en maar liefst twee ex. te
OHZ op 15/07 (G. Evers).
Middelste Bonte Specht Dendrocopos medius
Een ex. in een tuin te Leefdaal/Korbeekstraat op 15/07 (K.
Van Scharen) bevond zich wel erg ver buiten de broedgebie
den, zeker voor deze periode van het jaar.
/ Duinpieper Anthus campestris
19/08 1 ex. ZW te Leefdaal/plateau (R. Stoks)
23, 24, 27 & 30/08 resp. 1 ex. ZW, 1 ex. ZW + 1 ex. tpl, 2
ex. ZW & 1 ex. ZW te Erps/Dorenveld (L.
Raty, P. Moysons, A. Smets e.a.)
Boompieper Anthus trivia/is
In het Militair Domein van Meerdaalwoud werden op 1 /06
twee zingende Boompiepers gehoord (G. Bleys). De vol
gende waarnemingen hadden al betrekking op najaarstrek
kers (versch. waarn.), waarvan de eerste vijf op 15/08 over
Leefdaal/plateau vlogen (A. Smets).
Noordse Kwikstaart Motacilla thunbergi Op doortrekkende Noordse Kwikstaarten wordt in het na
jaar doorgaans niet zo gelet, maar op 27 en 28/08 werden
er alvast meerdere ex. opgemerkt te Erps/Dorenveld (A.
Smets, P. Moysons).
Blauwborst Luscinia svecica cyanecula
Waarnemingen van Blauwborsten waren tijdens de zomer
maanden van 2011 quasi uitsluitend voor SAR weggelegd
(versch. waarn.), waar het in minstens 1 territorium tot een
geslaagd broedgeval kwam (met observaties van een ju
veniel op 29/06, 2 & 12/07; l. Nel, L. Hendrickx). Op 8/08
werd hier opnieuw een juveniel opgemerkt (I. Nel, R. Uyt
tenbroeck), wellicht een najaarstrekker. De enige andere
locatie waar de soort werd gemeld was OHZ, met een zin
gend mannetje op 3 & 5/07 (J. Rutten, R. Stoks).
Gekraagde Roodstaart Phoenicurus phoenicurus 01-15/06 nog steeds 1 ad m te Leuven/Rapengang (
F. Fluyt)
14/08 1 ad m te SAR (1. Nel, L. Hendrickx)
15/08
24/08
1 v-type te Kessel-Lo/E. Solvaystraat
(I. Nickson)
1 ad m ZW te Terlanenveld (F. Vandeputte)
Roodborsttapuit Saxicola rubicola Op de volgende locaties werden tijdens de behandelde peri
ode Roodborsttapuiten opgemerkt: Oppem (telkens lm op
5/06 & 7 /08; 1. Nel, J. Nysten), Meerbeek (lml v op 14/06; A.
Smets), Korbeek-Dijle/plateau (2 juv op 26/06; J. Nysten),
Kwerps/Molenbeekvallei (resp. lm, 1 v & 1 ex. op 2, 24 & 30/07; R. Ghijsen, M. Vandervelpen), Veltem-Beisem (lm
op 6/07; R. Ghijsen), Oud-Heverlee/ Ormendaal (1 ex. op
23/07; M. Walravens), Erps-Kwerps/dorp (1 ex. op 26/07;
A. Smets), Heverlee/ Zwanenberg (telkens 2 ex. op 2 & 15/08; G. Bleys), Neerijse/Tersaert (resp. 1 juv & 1 ex. op 9
Roodborsttapuit. Foto: Johan Nysten
& 27 /08; C. Carels, J. Nysten), OHZ (resp. 1 juv, 1 v + 1 juv
& 2 ex. op 20, 23 & 27 /08; A. Smets, P. Moysons, J. Nysten),
Heverlee/Terbank (1 ex. op 23/08; H. Roosen) en Leefdaal/
plateau (1 ex. op 27 /08; J. Nysten).
Paapje Saxicola rubetra
P aapjes werden vanaf de derde decade van augustus waar
genomen, met gevallen te SAR (lm op 20/08; l. el, J. ys
ten, L. Hendrickx), Heverlee/Terbank (telkens 1 ex. op 21
& 23/08; H. Roosen), Erps/Dorenveld (resp. 3 & 1 ex. ZW
op 24-25 & 27 /08; F. Vandeputte, P. Moysons, C. Carels,
A. Smets), Leefdaal/plateau (resp. 6 & 7 ex. op 26 & 27 /08;
J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (resp. 2 & 5 ex. op 27 &
28/08; J. Nysten, D. von Werne) en Neerijse/Tersaert (3 ex.
op 27 /08; J. Nysten).
Tapuit Oenanthe oenanthe
De eerste Tapuit voor het najaar van 2011 zat op 7 /08 te
Leefdaal/plateau (J. Nysten). Nadien werd de soort vooral
waargenomen te Erps/Dorenveld, met waarnemingen op 9
data tussen 15 en 30/08 en maximaal 6 ex. op 25/08 (versch.
waarn.). Andere waarnemingsplaatsen waren Meerbeek
(2 ex. op 20/08; A. Smets), Overijse/Terlanenveld (1 ex.
op 21/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle (1 ex. & lml v op 26
& 27-28/08; D. von Werne, J. Nysten), Leefdaal/plateau (2
ex. op 27-28/08; J. Nysten), Korbeek-Dijle/plateau (1 ex. op
28/08; J. Nysten) en Leefdaal/Duivendelle (1 ex. op 29/08;
M. O'Briain).
Cetti's Zanger Cettia cetti Buiten de gekende territoria te OHN, OHZ, Doode Bemde
en SAR, werden enkel met de taalgrens flirtende ex. waarge
nomen te Néthen/Marbaise op 13/07 (B. Nef) en te Pécrot/
vijver op 1/08 (J. Dandois).
Rietzanger Acrocephalus schoenobaenus
De enige zomerwaarnemingen betroffen een ex. te OHZ op
25/06 (L. Hendrickx) en een ex. te Pécrot/ vijver op 1/08 (J.
Dandois).
Spotvogel Hippo/ais icterina
Spotvogels zongen te Vrebos op 8/06 (A. Smets), te eerij
se/Ganzeman op 8/06 (I. Nel), te Winksele tot 2 zp op 10-
13/06 (R. Ghijsen, P. Moysons e.a.), te Korbeek-Dijle op
10 & 12/06 (A. Smets, L. Hendrickx), te Leefdaal/plateau
op 12/06 (D. von Werne), te Meerbeek op 28 & 30/06 (A.
Smets), te Erps-Kwerps/Silsombos op 2/07 (R. Ghijsen) en
te Erps/Dorenveld op 3/07 (R. De Boom).
Orpheusspotvogel Hippo/ais polyglotta Ongelofelijk maar waar ... de derde Orpheusspotvogel voor
het Dijleland zong in exact dezelfde tuin te Huldenberg/
Spitsberg waar de vorige twee waarnemingen werden opge
tekend. Ditmaal werd dit heuglijke feit op 5/06 vastgesteld
(F. Fluyt, D. van Werne, P. Moysons, R. Stoks), de vorige
twee gevallen dateren van 31/05-02/06/06 en 28/05/10.
De Boomklever - december 201 1 1 17
Braarnsluiper Sylvia curruca
In juni 2011 werden nog zingende Braamsiuipers waarge
nomen te Bertem/Koeheide (op 2, 4, 10, 11, 18 & 19/06; G.
Bleys, F. Geenen, R. Polfliet, T. Vandenberghe), Haasrode/
industrie (op 7, 9 & 30/06; D. von Werne) en Bierbeek/Kor
beek-Losestraat (op 8/06; D. von Werne).
Fluiter Phylloscopus sibilatrix
In het Mollendaalwoud werden nog Fluiters gehoord op 3,
4, 16 en 19/06 (G. Bleys, D. von Werne, G. Catthoor).
Grauwe Vliegenvanger Muscicapa striata
Grauwe Vliegenvangers werden tijdens de zomer van 2011
waargenomen te Haasrode (resp. 2, 2, 1 & 1 ex. op 5/06,
3, 5 & 10/07; H. Roosen, R. Stoks, J. Nysten), Huldenberg/
plateau (1 ex. op 5/06; R. Stoks), Sint-Joris-Weert (1 ex. op
2/07; D. Verbeelen), Neerijse/Tersaert (5 ex. op 3/07; B.
Pasau, V. Daems), Tervuren/Zoniënwoud (1 ex. op 11/07;
B. Pasau, V. Daems), Korbeek-Dijle/Oppem (1 ex. op 30/07;
M. Walravens), SAR (1 ex. op 7108; F. Van Hove, 1. Nel),
NKV (3 ex. op 7 /08; R. Stoks), Heverlee/Oost (1 ex. op
24/08; J. Rutten) en Tervuren/Park KMMA (2 ex. op 29/08;
P. Moysons).
Bonte Vliegenvanger Ficedula hypoleuca De Bonte Vliegenvanger die op 13/07 te Heverlee/Zwanen
berg pleisterde (G. Bleys), deed dit op een voor de regio
eerder ongewone datum. Een mannetje en twee vrouw-
Samenstelling
Kelle Moreau, [email protected]
Medewerkers en correspondenten
tjestypes op 29/08 te Tervuren/Park KMMA (A. Reygel, P.
Moysons) pasten beter in het normale fenologisch plaatje.
Wielewaal Oriolus oriolus
09-10/06 lm te Korbeek-Dijle (R. Stoks, A. Smets)
03/07 2 ex. te SAR/Vette Weide (J. Rutten)
19/07 1 zp te OHZ (J. Rutten)
Ringmus Passer montanus
Om te illustreren hoe schrijnend de toestand van de Ring
mus in regio Leuven geworden is nemen we deze soort
ditmaal ook op in het overzicht. De enige waarnemingen
tijdens de zomer van 2011 waren de volgende: 1 ex. te Mol
lendaalbos op 3/06 (G. Bleys), 3 ex. te Bierbeek/Mollendaal
op 9/07 (G. Vanautgaerden), 1 ex. te Overijse/Terlanenveld
op 21/08 (T. Vandezande) en 1 ex. 0 te Erps/ Dorenveld op
27 /08 (A. Smets).
Kruisbek Loxia curvirostra
De enige Kruisbekken voor de zomer van 2011 waren 2 ex.
ZW te Erps-Kwerps op 2/08 en 5 ex. ZW te SAR op 4/08
(P. Moysons).
Grauwe Gors Emberiza calandra 20/08 1 ex. te Bierbeek/plateau Mollendaal
(P. Floré)
Michaël Abts, Véronique Adriaens, Louis-Philippe Arnhem, Mathieu Bauduin, Peter Bellen, Hugo Bender, Bruno Bergmans, Koen Berwaerts,
Raymond Beullens, Geert Bleys, Herman Blockx, Pierre Blockx, Johan Bogaert, Suzanne Bonmarchand, A. Braem, Vincent Bulteau, Juut Buys,
Esther Buysmans, Tim Caers, Erik Callebaut, Thijs Calu, Dany Capart, Charles Carels, Guido Catthoor, Free Claerbout, Warre Claes, Yann
Coatanéa, Peter Collaerts, Stijn Cooleman, Bart Creemers, Alain Crusiaux, Geert Daems, Jonas Daems, Véronique Daems, Jean Dandois,
Paul Dauwe, Nicolas Dawagne, Paul Dawagne, Johan De Baere, Matthias De Beenhouwer, Andreas De Black, Benoit De Boeck, René De
Boom, Erik De Broyer, Krista De Greef, Paulette De Groef, Bart De Keersmaecker, Rafael Delaedt, René de Liedekerke, B. Demarsin, Johan De
Meirsman, Johan Denonville, Tom Deroover, Bart De Rudder, Johan De Rycke, Frank Descamps, Chantal Deschepper, Louis Desmet, Wouter
Desmet, Marc Detollenaere, Pierre Devillers, Frederik De Vos, An Devroey, Jürgen de Witte, Joost Dewyspelaere, Steven D'Hont, Philippe
Dubois, Hugues Dufourny, Christian Duponcheel, Olivier Dupont, Michiel Dusselier, Nicolas Dutoit, Erik Etienne, Guido Evers, Patrick Floré,
Frederik Fluyt, Frans Geenen, Hilde Geeraerts, Raf Ghijsen, Sander Ghijsen, Karin Gieten, Nicole Goetghebeur, Sven Goethals, Patrick Gou
bau, Werner Goussey, Robin Guelinckx, Krien Hansen, Martin Hendrick, Maxime Hendrick, Olivier Hendrick, Luc Hendrickx, Dirk & Walda
Hennebel, Philippe Hermand, Francis Hermans, Marc Herremans, Franck Hollander, Anthony Hollebeke, Ronny Huybrechts, Jacques Ide,
Arne Iserbyt, Gauthier Jacobs, Stefan Janssens, Jochen Kempeneers, P. Konings, jorg Lambrechts, Ewout L'Amiral, Erwin Lauwers, Elfriede
Le Docte, David Leemans, Steven Lemaire, Jan Lenaert, Iwan Lewylle, Koen Leysen, Jean-Marie Lommaert, Ken Lossy, Loudeche-Pellegrino,
Eddy Macquoy, Eric Malfait, Thierry Maniquet, Bruno Marchal, Thierry Marysael. Gert Meeus, Rene Meeuwis, Joris Menten, Michel Mer
gaerts, Dries Mertens, Dimitri Michiels, Gerard Moors, Kelle Moreau, Micheline Mottlo, Pieter Moysons, Marit Mussche, Bert Muylaert,
Bruno Nef, Ingrid Nel, Inge Nickson, Marc Nollet, Paul Nuyts, Rik Nuyts, Johan Nysten, Micheal OOBriain, Hervé Paques, Bernard Pasau, jan
Pelckmans, Stephan Peten, Renaat Polfliet, Herman Poorters, Geoffrey Raison, Fre Rampelbergh, Laurent Raty, Alain Reygel, Nina Reyntjerls,
G. Rijmenans, Johan Robben, Jules Robijns, Marc Rogghe, Hans Roosen, Jos Rutten, Niels Ryckeboer, Geert Ryken, Maarten Schurmans, Mau
rice Segers, JB Sepulchre, Adriaan Seynaeve, Axel Smets, Ludo Smets, Philippe Smets, Joris Souffreau, Peter Standaert, Robby Stoks, Julien
Taymans, Noé Terorde, Koen Thijs, Erik Toorman, Roel Uyttenbroeck, Kasper Van Acker, Gert Vanautgaerden, Maxime van Cutsem, Hugo
Vandamme, Carlos Van De Ginste, Filip Vandekeybus, André Van De Laer, Thomas Vandenberghe, Yves Vanden Bosch, Hans van den Broeck,
Chris Van den Haute, Maarten Vanderhallen, Emilie Vanderhulst, john Vandeput, Filip Vandeputte, Chris Vanderperre, Maarten Vandervel
pen, Stefan Vandevenne, Wim Van de Vijver, Gert Vandezande, Tom Vandezande, Wouter Van Gompel, Hilaire Vanherwegen, Bart van Hoo
rebeeck, Fabrice Van Hove, Willem Vannotten, Mattias Van Opstal, Kris van Scharen, Dirk Verbeelen, Andre Verboven, Hans Verboven, Wim
Verheyden, Robin Vermeylen, Jan Verroken, Bart Verstraete, Pieter Vervloet, Dirk von Werne, Stijn Vranckx, Marc Walravens, Jan Waumans,
Jan Wellekens, Roland Werbrouck, Wout Willems, Jean Willemyns, Kristine Wuyts, Francis Wyns en Ernesto Zvar.
1 18 De Boomklever - december 201 1
Activiteiten
Alle activiteiten van de Natuurstudiegroep Dijleland en eventuele wijzigingen zullen ook
aangekondigd worden via de Dijlevallei-maillijst (http://groups.yahoo.com/group/Dijle
vallei/).
Zaterdag I 4 januari 20 I 2
Watervogel telling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende
watervogels in kaart te brengen.
Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee
Leiding: Luc Hendrickx ([email protected], 0477192835)
Zaterdag 4 februari 20 I 2
Brakona contactdag Afspraak: 9u, Provinciehuis Leuven.
Leiding: Griet Nijs, Brakona, tel. 015-77 01 61, [email protected]
Vrijdag I 0 februari 20 I 2
Infoavond broedvogelinventarisaties Digitale verwerking van broedvogeltellingen door Koen Leysen. I.s.m. Vogelwerkgroep Oost-Brabant.
Afspraak: 20u, Provinciehuis Leuven.
Leiding: Bart Creemers ([email protected], 0496893106)
Zaterdag II februari 2012
Jaarvergadering Met o.a. bijdragen van Wouter Desmedt over Zuid-Afrika, Kelle Moreau over het broedvogelproject en nog
veel ander leuks.
Afspraak: 20u, gemeentehuis van Heverlee
Leiding: Bart Creemers ([email protected], 0496893106)
Zaterdag I 8 februari 20 I 2
Watervogel telling Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen.
Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee
Leiding: Luc Hendrickx ([email protected], 0477192835)
De Boomklever - december 201 1 1 19
Zaterdag 25 februari 2012
Belgische vogeldag
Afspraak: 9u, UA Drie Eikencampus Wilrijk. Leiding: http://www.natuurpunt.be/nl/biodiversiteit/vogels_l286.aspx
Zondag 11 maart 2011
Monitoring Sleedoornpage Een namiddagexcursie op zoek naar eitjes van de Sleedoornpage om de populatiedynamiek van deze soort op lange termijn op te volgen. Afspraak: 14u, Gemeenteplein in Huldenberg Leiding: Bart Creemers ([email protected], 0496893106)
Zaterdag 17 maart 2012
Watervogel telling
Een voormiddagexcursie langs de belangrijkste watervogelgebieden in de Dijlevallei om de overwinterende watervogels in kaart te brengen. Afspraak: 8u30, station van Oud-Heverlee Leiding: Luc Hendrickx ([email protected], 0477192835)
r ---------__ _ __ , ----- - ------- - -- - -- ------- -
1 Oproep
I hernieuwing abonnement
1
1 1
U kan zich (opnieuw) abonneren op de Boomklever door overschrijving van 10 EUR
op rekeningnummer BE86001155216850 (IBAN) met BIC GEBABEBB
van de Natuurstudiegroep Dijleland,
met vermelding v:an ABO 2012 + naam en adres.
Een steunabonnement kost 15 EUR of meer.
Het bestuur van de Natuurstudiegroep Dijleland dankt u bij voorbaat
! 1
1 l
l ! !
J :
1 1
! .....__ _______ ---------____________ ......._ _., ____ - --- �- ---·- --------- -- -----��----- ....,.. __ "
120 De Boomklever - december 201 1
-
Door de klimaatverandering was de afgelopen 15 jaar de normale cyclus van goede lemmingenjaren
om de 3-5 jaar in Scandinavië doorbroken. Lemmingen gaan immers niet in winterslaap en hebben
dus nood aan een dik isolerend pak sneeuw om onder te foerageren en aan het oog van predatoren te
ontsnappen. Door de kwakkelwinters ontbrak het aan genoeg sneeuw tot de afgelopen 2 winters. Dit
jaar was het dus goed raak. En dan kan het snel gaan, want onder goede omstandigheden worden lem
mingen op 20 dagen geslachtsrijp en kunnen ze na een korte dracht nesten van tot 16 jongen werpen.
En veel lemmingen betekent veel roofvogels. Via Falsterbo zijn er terug veel Ruigpootbuizerds onze
richting uitgekomen, maar blijkbaar hebben ook de Velduilen een goed jaar achter de rug. En als die
op onze plateaus dan mooie graanakkertjes vol muizen aantreffen, is dat blijkbaar een succesformule.
Het begon goed toen Hans Roosen in het kader van een terreinbezoek van de VLM maar liefst 7
Velduilen aantrof op het Dorenveld. Het ene exemplaar dat nadien trouw elke avond bleef jagen rond de centrale wegwijzer heeft al veel mensen hele mooie momenten bezorgd. Maar al gauw bleek dat er
ook op het plateau van Leefdaal 4 Velduilen pleisterden. Leuk hoe die avond na avond bijna klokvast
vanuit dezelfde graanakker opvlogen. Als het nog te licht was voor de Velduilen, viel het op hoeveel
Blauwe kiekendieven er ook wel rondvliegen. Het is prachtig om te zien hoe ze overstoorbaar en vaak
vlakbij keer op keer dezelfde graanpercelen afwerken op zoek naar een snelle hap. Met dank aan de
VLM die met Europese hulp een steeds mooier netwerk aan biodiverse akkerpercelen ondersteunt, mét resultaat!
Bruno Bergmans
De Boomklever - december 201 1
Inhoud .: 1 _. •
EDITORIAAL Dromen van parelmoer
PROJECTEN
Dijlelandse biodiversiteit opgelijst (juli-september 2011)
Nieuw ingevoerde soorten voor de
periode juli-september 2011
Bart Creemers
INSECTEN
De dag- en nachtvlinders (Lepidoptera) van het Dijle/and.
Deel 111: Epermeniidae (Borstelmotten) tot en
97
98
met Pieridae (Witjes) I 06
André Verboven
VOGELS
Ralreiger te Heverlee in mei 2011. I 09
Kelle Moreau
Opmerkelijke vogelwaarnemingen in de Dij/eva/lei
en omgeving, juni - augustus 2011 112
Kelle Moreau
ACTIVITEITEN 119
coverfoto: Winter aan de kijktorenvijver in SAR
foto: Freek Fluyt
111