CNG MN L LUN CHNH TR Cu 1: Quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut? S vn dng quy lut ny VN trong thi k qu ln CNXH? Quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut: Lc lng sn xut chnh l ton b cc nhn t vt cht, k thut ca qu trnh sn xut, chng tn ti trong mi quan h bin chng vi nhau to ra sc sn xut, tc to ra nng lc thc tin lm bin i cc i tng vt cht ca gii t nhin theo nhu cu nht nh ca con ngi v x hi. Nh vy, lc lng sn xut l nhng nhn t c tnh sng to v tnh sng to c tnh lch s. Cng do , trnh pht trin ca lc lng sn xut phn nh trnh chinh phc gii t nhin ca con ngi: trnh th cng ca lc lng sn xut phn nh trnh chinh phc gii t nhin thp hn rt nhiu so vi lc lng sn xut trnh k thut cng ngh v cng ngh cao. Lc lng sn xut l nhn t c bn, tt yu to thnh ni dung vt cht ca qu trnh sn xut; khng mt qu trnh sn xut hin thc no c th din ra nu thiu mt trong hai nhn t l ngi lao ng v t liu sn xut. Th nhng, ch c lc lng sn xut vn cha th din ra qu trnh sn xut hin thc c m cn cn phi c nhng quan h sn xut ng vai tr l hnh thc x hi ca qu trnh sn xut y. Quan h sn xut l mi quan h gia ngi vi ngi trong qu trnh sn xut (sn xut v ti sn xut x hi). Quan h sn xut bao gm: quan h s hu i vi t liu sn xut, quan h trong t chc qun l qu trnh sn xut v quan h trong phn phi kt qu ca qu trnh sn xut . Nhng quan h sn xut ny tn ti trong mi quan h thng nht v chi1

phi, tc ng ln nhau trn c s quyt nh ca quan h s hu v t liu sn xut. Mi quan h bin chng gia lc lng sn xut v quan h sn xut: - Mi quan h gia lc lng sn xut v quan h sn xut l mi quan h thng nht bin chng, trong lc lng sn xut quyt nh quan h sn xut v quan h sn xut tc ng tr li lc lng sn xut. Lc lng sn xut v quan h sn xut l hai mt c bn, tt yu ca qu trnh sn xut, trong lc lng sn xut l ni dung vt cht ca qu trnh sn xut, cn quan h sn xut l hnh thc x hi ca qu trnh . Trong i sng hin thc, khng th c s kt hp cc nhn t ca qu trnh sn xut to ra nng lc thc tin ci bin cc i tng vt cht t nhin li c th din ra bn ngoi nhng hnh thc kinh t nht nh. Ngc li, cng khng c mt qu trnh sn xut no c th din ra trong i sng hin thc ch vi nhng quan h sn xut khng c ni dung vt cht ca n. Nh vy, lc lng sn xut v quan h sn xut tn ti trong tnh quy nh ln nhau, thng nht vi nhau. y l yu cu tt yu, ph bin din ra trong mi qu trnh sn xut hin thc ca x hi. Tng ng vi thc trng pht trin nht nh ca lc lng sn xut cng tt yu i hi phi c quan h sn xut ph hp vi thc trng trn c ba phng din: s hu t liu sn xut, t chc qun l v phn phi. Ch c nh vy, lc lng sn xut mi c th duy tr, khai thc s dng v khng ngng pht trin. Ngc li, lc lng sn xut ca mt x hi ch c th c duy tr, khai thc s dng v pht trin trong mt hnh thc kinh t - x hi nht nh. Mi quan h thng nht gia lc lng sn xut v quan h sn xut tun theo nguyn tc khch quan: quan h sn xut phi ph thuc vo thc trng pht trin ca lc lng sn xut trong mi giai on lch s xc nh; bi v, quan h sn xut ch l hnh thc kinh t - x hi ca qu trnh sn xut, cn lc lng sn xut l ni dung vt cht, k thut ca qu trnh .2

Tuy nhin, quan h sn xut, vi t cch l hnh thc kinh t - x hi ca qu trnh sn xut, n lun lun c kh nng tc ng tr li s vn ng, pht trin ca lc lng sn xut. S tc ng ny c th din ra theo chiu hng tch cc hoc tiu cc, iu ph thuc vo tnh ph hp hay khng ph hp ca quan h sn xut vi thc trng v nhu cu khch quan ca s vn ng, pht trin lc lng sn xut. Nu ph hp s c tc dng tch cc v ngc li, khng ph hp s c tc dng tiu cc. - Mi quan h gia lc lng sn xut v quan h sn xut l mi quan h thng nht c bao hm kh nng chuyn ha thnh cc mt i lp v pht sinh mu thun. Trong phm vi tng i n nh ca mt hnh thc kinh t - x hi xc nh, lc lng sn xut ca x hi c bo tn, khng ngng c khai thc s dng v pht trin trong qu trnh sn xut v ti sn xut ca x hi. Tnh n nh, ph hp ca quan h sn xut i vi lc lng sn xut cng cao th lc lng sn xut cng c kh nng pht trin, nhng chnh s pht trin ca lc lng sn xut li lun lun to ra kh nng ph v s thng nht ca nhng quan h sn xut t trc n nay ng vai tr l hnh thc kinh t - x hi cho s pht trin ca n. Nhng quan h sn xut ny, t ch l nhng hnh thc ph hp v cn thit cho s pht trin ca cc lc lng sn xut tr thnh nhng hnh thc km hm s pht trin , n to ra mt mu thun gia lc lng sn xut v quan h sn xut, t xut hin nhu cu khch quan phi thit lp li mi quan h thng nht gia chng theo nguyn tc quan h sn xut phi ph hp vi nhu cu pht trin ca lc lng sn xut. Nh vy, mi quan h gia lc lng sn xut v quan h sn xut l mi quan h mu thun bin chng gia ni dung vt cht, k thut vi hnh thc kinh t - x hi ca qu trnh sn xut. S vn ng ca mu thun ny l mt qu trnh i t s thng nht n nhng khc bit v i lp, xung3

t, t lm xut hin nhu cu khch quan phi c gii quyt theo nguyn tc quan h sn xut phi ph hp vi s pht trin ca lc lng sn xut. S vn ng ca mu thun ny cng tun theo quy lut t nhng s thay i v lng thnh nhng s thay i v cht v ngc li, quy lut ph nh ca ph nh, khin cho qu trnh pht trin ca nn sn xut x hi va din ra vi tnh cht tim tin, tun t li va c tnh nhy vt vi nhng bc t bin, k tha v vt qua ca n trnh ngy cng cao hn. Trong phm vi phn tch s pht trin x hi, mu thun v s vn ng ca mu thun gia lc lng sn xut v quan h sn xut chnh l ni dung c bn ca quy lut quan h sn xut ph hp vi trnh pht trin ca lc lng sn xut. S tc ng ca quy lut ny to ra ngun gc v ng lc c bn nht i vi s vn ng, pht trin ca nn sn xut vt cht v do l s vn ng, pht trin ca ton b i sng x hi; s vn ng v pht trin ca lch s nhn loi t phng thc sn xut thp ln phng thc sn xut cao hn; n cng l c s gii thch mt cch khoa hc v ngun gc su x ca ton b hin tng x hi v cc s bin trong i sng chnh tr, vn ha ca cc cng ng ngi trong lch s. Vn dng: T mt nn nng nghip lc hu, sn xut nh l ch yu, nc ta i ln CNXH. Kinh nghim thc t ch r, lc lng sn xut b kim hm khng ch trong trng hp quan h sn xut lc hu, m ngay khi quan h sn xut pht trin khng ng b v c nhng yu t i qu xa so vi trnh pht trin ca lc lng sn xut. Thc t lc lng sn xut nc ta cn thp km li pht trin khng ng u, cho nn cn phi coi trng nhng hnh thc kinh t trung gian, qu t thp n cao, t quy m nh n quy m ln. xy dng phng thc sn xut XHCN, ng ta ch trng xy dng mt nn kinh t4

th trng nh hng XHCN nhm pht huy mi tim nng ca cc thnh phn kinh t, pht trin mnh m lc lng sn xut xy dng c s kinh t ca CNXH. Tng bc x hi ha XHCN, qu trnh khng phi bng g p, m c thc hin tng bc thng qua s hn hp cc hnh thc s hu nh cng ty c phn, ch ngha t bn nh nc, cc hnh thc hp tc, dn dn hnh thnh cc tp on kinh t ln, trong , kinh t nh nc v tp th ng vai tr l nn tng. Chng ta ch b qua nhng g ca x hi c khng cn ph hp, thc hin ch trng chuyn ha ci c thnh ci mi theo nh hng XHCN. Cu 2: Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng? Vic vn dng mi quan h ny trong thi k qu VN: Mi quan h bin chng gia c s h tng v kin trc thng tng: C s h tng dng ch ton b nhng quan h sn xut hp thnh c cu kinh t ca x hi. C s h tng ca mt x hi, trong ton b s vn ng ca n, c to nn bi cc quan h sn xut thng tr, quan h sn xut tn d v quan h sn xut mi tn ti di hnh thi mm mng, i biu cho s pht trin ca x hi tng lai, trong quan h sn xut thng tr chim a v ch o, chi phi cc quan h sn xut khc, nh hng s pht trin ca i sng kinh t - x hi v gi vai tr l c trng cho ch kinh t ca mt x hi nht nh.\ Kin trc thng tng l ton b h thng kt cu cc hnh thi thc x hi cng vi cc thit ch chnh tr - x hi tng ng, hnh thnh trn mt c s h tng kinh t nht nh. Trong x hi c giai cp, c bit l trong cc x hi hin i, hnh thi thc chnh tr v php quyn cng h thng thit ch, t chc chnh5

ng v NN l hai thit ch, t chc quan trng nht trong h thng kin trc thng tng ca XH. NN l mt b my t chc quyn lc v thc thi quyn lc c bit ca x hi trong iu kin x hi c i khng giai cp. Quan h bin chng gia CSHT v KTTT: C s h tng v kin trc thng tng l hai phng din c bn ca i sng x hi l phng din kinh t v phng din chnh tr - x hi. Chng tn ti trong mi quan h thng nht bin chng vi nhau, tc ng ln nhau, trong c s h tng ng vai tr quyt nh i vi kin trc thng tng v ng thi kin trc thng tng thng xuyn c s tc ng tr li c s h tng kinh t ca x hi. - Vai tr quyt nh ca c s h tng i vi kin trc thng tng: Vai tr quyt nh ca CSHT i vi KTTT c th hin trn nhiu phng din: tng ng vi mt c s h tng s sn sinh ra mt kin trc thng tng ph hp, c tc dng bo v c s h tng . Nhng bin i trong CSHT to ra nhu cu khch quan cn c s bin i tng ng trong KTTT. Tnh cht mu thun trong CSHT c phn nh l mu thun trong h thng kin trc thng tng. S u tranh trong lnh vc thc h x hi v nhng xung t li ch chnh tr - x hi c nguyn nhn su xa t mu thun v cuc u tranh ginh li ch trong c s kinh t XH. Giai cp nm gi quyn s hu t liu sn xut ca x hi ng thi cng l giai cp nm c quyn lc NN trong kin trc thng tng, cn cc giai cp v tng lp XH khc vo v tr ph thuc i vi quyn lc NN. Nh vy, c s h tng quyt nh kin trc thng tng, cn kin trc thng tng l s phn nh i vi c s h tng, ph thuc vo c s h tng. Tnh cht ph thuc ca kin trc thng tng vo c s h tng c nguyn nhn t tnh tt yu kinh t i vi ton b cc lnh vc sinh hot ca x hi, d l lnh vc thc tin chnh tr, php lut hay lnh vc6

sinh hot tinh thn ca x hi. Tnh tt yu kinh t li ph thuc vo tnh tt yu ca nhu cu duy tr v pht trin cc lc lng sn xut khch quan ca x hi. - Vai tr tc ng tr li ca kin trc thng tng i vi c s h tng: S tc ng ca kin trc thng tng i vi c s h tng c th thng qua nhiu phng thc. iu ty thuc vo bn cht ca mi nhn t trong kin trc thng tng, ph thuc vo v tr, vai tr ca n v nhng iu kin c th. Tuy nhin, trong iu kin kin trc thng tng c yu t NN th phng thc tc ng ca cc yu t khc ti c s kinh t ca x hi thng phi thng qua nhn t nh nc mi c th thc s pht huy mnh m vai tr thc t ca n. Nh nc l nhn t c tc ng trc tip nht v mnh m nht ti c s h tng kinh t ca x hi. S tc ng ca cc yu t thuc kin trc thng tng c th din ra theo nhiu xu hng, thm ch cc xu hng khng ch khc nhau m cn c th i lp nhau, iu phn nh tnh cht mu thun li ch ca cc giai cp, cc tng lp x hi khc nhau v i lp nhau: c s tc ng nhm duy tr c s kinh t hin ti, tc xu hng duy tr ch x hi hin thi, li c s tc ng theo xu hng xa b c s kinh t ny v c xu hng u tranh cho vic xc lp mt c s kinh t khc, xy dng mt ch x hi khc S tc ng ca kin trc thng tng i vi c s h tng c th din ra theo xu hng tch cc hoc tiu cc, iu ph thuc vo s ph hp hay khng ph hp ca cc yu t thuc kin trc thng tng i vi nhu cu khch quan ca s pht trin kinh t; nu ph hp n s c tc dng tch cc, ngc li s c tc dng tiu cc, km hm v ph hoi s pht trin kinh t trong mt phm vi v mc nht nh. Tuy nhin, s tc ng ca kin trc thng tng i vi c s h tng d din ra vi nhng xu7

hng khc nhau, mc khc nhau nhng rt cuc n khng th gi vai tr quyt nh i vi c s h tng kinh t ca x hi; c s h tng kinh t ca x hi vn t m ng i cho n theo tnh tt yu kinh t ca n. Vic vn dng mi quan h ny trong thi k qu VN: - C s h tng trong thi k qu nc ta bao gm cc kiu quan h sn xut gn lin vi cc hnh thc s hu tng ng vi cc thnh phn kinh t khc nhau, thm ch i lp nhau, cng tn ti trong mt c cu kinh t thng nht theo nh hng XHCN. - V xy dng kin trc thng tng XHCN nc ta, ng ta khng nh ly CN Mac Lenin v t tng HCM lm nn tng t tng cho mi hot ng tinh thn ca x hi. Xy dng h thng chnh tr XH XHCN mang tnh cht giai cp cng nhn, do i tin phong ca n l CSVN lnh o, m bo cho nhn dn l ngi ch thc s ca XH. Cc t chc b my to thnh h thng chnh tr - x hi khng tn ti nh mt mc ch t thn m v phc v con ngi, thc hin cho c li ch v quyn lc thuc v nhn dn lao ng. - Mi bc pht trin ca c s h tng hoc kin trc thng tng l mt bc gii quyt mu thun gia chng. Vic pht trin v cng c c s h tng, iu chnh v cng c cc b phn ca kin trc thng tng l mt qu trnh din ra trong sut thi k qu . - S nh hng XHCN nn kinh t hng ha nhiu thnh phn th hot ng nh hng ca kin trc thng tng chnh tr khng ch b hp trong kinh t quc doanh m phi hot ng bao qut c trong nhng thnh phn kinh t ngoi quc doanh nhm tng bc x hi ha nn sn xut vi nhng hnh thc v bc i thch hp theo hng: kinh t quc doanh c cng c v pht trin nhng v tr ch o, kinh t tp th di hnh thc thu ht phn ln nhng ngi sn xut nh trong cc ngnh ngh, cc hnh thc x nghip, cng ty c phn pht trin mnh, kinh t t nhn v gia nh8

pht huy c mi tim nng, cc tp on kinh doanh ln c sc chi phi trong nn kinh t c hnh thnh. Cu 3: Tn ti x hi quyt nh thc x hi v tnh c lp ca thc x hi? ngha ca vn ny trong thi k qu ln CNXH VN; Tn ti XH quyt nh thc x hi v tnh c lp ca thc x hi: Khi nim tn ti x hi dng ch phng din sinh hot vt cht v cc iu kin sinh hot vt cht ca x hi. Cc yu t c bn to thnh tn ti x hi bao gm: phng thc sn xut vt cht, cc yu t thuc v iu kin t nhin hon cnh a l v dn c. Cc yu t tn ti trong mi quan h thng nht bin chng, tc ng ln nhau to thnh iu kin sinh tn v pht trin ca x hi, trong phng thc sn xut vt cht l yu t c bn nht. Khi nim thc x hi dng ch phng din sinh hot tinh thn ca x hi, ny sinh t tn ti x hi v phn nh tn ti x hi trong nhng giai on pht trin nht nh. Gia thc x hi v thc c nhn c s thng nht bin chng nhng khng ng nht. Lnh vc tinh thn ca i sng x hi c cu trc ht sc phc tp. C th tip cn kt cu ca thc x hi t nhng phng din khc nhau. Theo ni dung v lnh vc phn nh i sng x hi, thc x hi bao gm cc hnh thi khc nhau, l thc chnh tr, thc php quyn, thc o c, thc tn gio, thc thm m, thc khoa hc Theo trnh phn nh ca thc x hi i vi tn ti x hi c th phn bit thc x hi thng thng v thc l lun. thc x hi thng thng l ton b nhng tri thc, nhng quan nim ca nhng con ngi trong cng ng ngi nht nh, c hnh thnh mt cch trc tip t hot9

ng thc tin hng ngy, cha c h thng ha, khi qut ha thnh l lun. thc l lun l nhng t tng, quan im c h thng ha, khi qut ha thnh cc hc thuyt x hi, c trnh by di dng nhng khi nim, phm tr, quy lut. thc l lun khoa hc c kh nng phn nh hin thc khch quan mt cch khi qut, su sc v chnh xc, vch ra cc mi lin h bn cht ca cc s vt v hin tng. thc l lun t trnh cao v mang tnh h thng to thnh cc h t tng. Cng c th phn tch thc x hi theo hai trnh v hai phng thc phn nh i vi tn ti x hi, l tm l x hi v h t tng x hi. Tm l x hi l ton b i sng, tnh cm, tm trng, kht vng, chca nhng cng ng ngi nht nh; l s phn nh trc tip v t pht vi hon cnh sng ca h. H t tng x hi l ton b cc h thng quan nim, quan im x hi nh: chnh tr, trit hc, o c, ngh thut, tn gio; l s phn nh gin tip v t gic i vi tn ti x hi. Tm l x hi v h t tng x hi l hai trnh , hai phng thc phn nh khc nhau ca thc x hi i vi cng mt tn ti x hi, chng c mi quan h thng nht bin chng vi nhau, tuy nhin, khng phi tm l x hi t n sn sinh ra h t tng x hi. Trong x hi c giai cp, thc x hi cng c tnh giai cp, phn nh iu kin sinh hot vt cht v li ch khc nhau, i lp nhau gia cc giai cp. Mi giai cp u c i sng sinh hot tinh thn c th ca n nhng h t tng thng tr x hi bao gi cng l h t tng ca giai cp thng tr x hi, n c nh hng n thc ca cc giai cp trong i sng x hi. Vai tr quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi: Tn ti x hi quyt nh ni dung thc x hi; ni dung thc x hi phn nh tn ti x hi. C.Mac v Ph.Angghen chng minh rng tn ti x hi th no th thc x hi th y, i sng tinh thn ca x hi hnh10

thnh v pht trin trn c s i sng vt cht, do khng th tm ngun gc ca t tng, tm l x hi trong bn thn n m phi tm trong hin thc vt cht. thc x hi l s phn nh i vi tn ti x hi v ph thuc vo tn ti x hi. nhng thi k lch s khc nhau th thc x hi cng khc nhau. Mi khi tn ti x hi (nht l phng thc sn xut) bin i th nhng t tng v l lun x hi, nhng quan im v chnh tr, php quyn, trit hc, o c, vn ha, ngh thut tt yu s bin i theo. Tn ti x hi quyt nh s bin i ca thc x hi. Khi tn ti x hi nht l phng thc sn xut thay i th thc x hi cng thay i theo; s bin i ca thc x hi l s phn nh i vi s bin i ca tn ti x hi. S bin i ca mt thi i no s khng th gii thch c nu ch cn c vo thc ca thi i . Theo C.Mac khng th nhn nh v mt thi i o ln nh th cn c vo thc ca thi i . Tri li, phi gii thch thc y bng nhng mu thun ca i sng vt cht, bng s xung t hin c gia cc lc lng sn xut x hi v nhng quan h sn xut x hi. Quan im duy vt lch s v ngun gc ca thc x hi cng ch ra rng tn ti x hi quyt nh thc x hi khng phi mt cch gin n, trc tip m thng thng qua cc khu trung gian. Khng phi bt c t tng, quan nim, hnh thi thc x hi no cng phn nh r rng v trc tip nhng quan h kinh t ca thi i, nhng nu xt n cng th cc mi quan h kinh t bao gi cng c phn nh bng cch ny hay cch khc trong cc t tng y. Tnh c lp tng i ca thc x hi: Quan im duy vt bin chng v x hi khng ch khng nh tnh quyt nh ca tn ti x hi i vi thc x hi m cn lm sng t nhng11

ni dung ca tnh c lp tng i ca thc x hi. Ni dung tnh c lp tng i ca thc x hi c phn tch trn cc phng din chnh sau: - Th nht, thc x hi thng lc hu so vi tn ti x hi. Theo nguyn l tn ti x hi quyt nh thc x hi th khi tn ti x hi bin i s tt yu dn ti nhng s bin i ca thc x hi. Tuy nhin, khng phi trong mi trng hp, s bin i ca tn ti x hi u ngay lp tc dn n s thay i ca thc x hi; tri li, nhiu yu t ca thc x hi (trong i sng tm l x hi v h t tng x hi) c th cn tn ti rt lu di ngay c khi c s tn ti x hi sn sinh ra n c thay i cn bn. S d nh vy l v: + Mt l, do bn cht ca thc x hi ch l s phn nh ca tn ti x hi cho nn ni chung thc x hi ch c th bin i sau khi c s bin i ca tn ti x hi. Mt khc, s bin i ca tn ti x hi do tc ng mnh m, thng xuyn v trc tip ca hot ng thc tin, din ra vi tc nhanh m thc khng th phn ng kp. + Hai l, do sc mnh ca thi quen, truyn thng, tp qun cng nh do tnh lc hu, bo th ca mt s hnh thi thc x hi. + Ba l, thc x hi lun gn vi li ch ca nhng nhm, nhng tp on ngi, nhng giai cp nht nh trong x hi. V vy, nhng t tng c, lc hu thng c cc lc lng x hi phn tin b lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng x hi tin b. - Th hai, thc x hi c th vt trc tn ti x hi: Trong nhng iu kin nht nh, t tng ca con ngi, c bit nhng t tng khoa hc tin b c th vt trc s pht trin ca tn ti x hi, d bo c tng lai v c tc dng t chc, ch o hot ng thc tin ca con ngi, hng hot ng vo vic gii quyt nhng nhim v mi do s pht trin chn mui ca i sng vt cht ca x hi t ra. Tuy nhin, suy n12

cng kh nng phn nh vt trc thc x hi vn ph thuc vo tn ti x hi. - Th ba, thc x hi c tnh tha k trong s pht trin ca n. Do thc c tnh tha k trong s pht trin nn khng th gii quyt c mt t tng no nu ch da vo nhng quan h kinh t hin c, khng ch n cc giai on pht trin t tng trc . Lch s pht trin ca t tng cho thy nhng giai on hng thnh hoc suy tn ca trit hc, vn hc, ngh thut nhiu khi khng ph hp hon ton vi nhng giai on hng thnh hoc suy tn ca kinh t. Trong x hi c giai cp tnh cht tha k ca thc x hi gn vi tnh cht giai cp ca n. Nhng giai cp khc nhau tha k nhng ni dung thc khc nhau ca cc thi i trc. Cc giai on tin tin tip nhn nhng di sn t tng tin b ca x hi c li. - Th t, s tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi trong s pht trin ca chng. S tc ng qua li gia cc hnh thi thc x hi l mt nguyn nhn lm cho trong mi hnh thi thc c nhng mt, nhng tnh cht khng th gii thch c mt cch trc tip t tn ti x hi. - Th nm, thc x hi c kh nng tc ng tr li tn ti x hi. CN duy vt lch s khng nhng ph phn cc quan im duy tm m cn bc b quan im duy vt tm thng hay CN duy vt kinh t. Theo Ph.Angghen s pht trin ca chnh tr, php lut, trit hc, tn gio, vn hc ngh thut u da trn c s pht trin kinh t. Nhng tt c chng cng c th nh hng ln nhau v nh hng n c s kinh t. Mc nh hng ca t tng i vi s pht trin x hi ph thuc vo nhng iu kin lch s c th; vo tnh cht ca cc mi quan h kinh t m trn t tng ny sinh; vai tr lch s ca giai cp mang ngn c t tng; vo mc phn nh ng n ca t tng i vi cc nhu cu pht trin13

x hi; vo mc m rng t tng trong qun chng Cng do , y cn phn bit vai tr ca thc t tng tin b v thc t tng phn tin b i vi s pht trin ca x hi. Nguyn l ca CN duy vt lch s v tnh c lp tng i ca thc x hi ch ra bc tranh phc tp trong lch s pht trin ca thc x hi v i sng tinh thn x hi ni chung. N bc b mi quan im siu hnh, my mc, tm thng v mi quan h gia tn ti x hi v thc x hi. ngha ca vn ny trong thi k qu ln CNXH VN: Trong thi k qu CNXH nc ta vn vn dng ng mi quan h bin chng gia tn ti x hi v thc x hi c ngha c bit quan trng T nguyn l tn ti quyt nh thc x hi suy ra rng mun nng cao i sng tinh thn ca x hi phi khng ngng pht trin i sng vt cht ca x hi thc x hi c tc ng tch cc to ln i vi tn ti x hi nn cn quan tm ch ng n vic gio dc tinh thn cho qun chng nhn dn. Pht trin c s vt cht x hi trn c s pht trin nn kinh t th trng theo nh hng XHCN, nng cao cht lng gio dc l lun CN Mac Lenin v t tng HCM Cu 4: Hnh thi kinh t x hi? Ni dung ca vic vn dng l lun hnh thi kinh t x hi trong thi k qu ln CNXH VN: Hnh thi kinh t x hi: -Khi nim X hi l tng th ca nhiu lnh vc vi nhng mi quan h x hi ht sc phc tp. Cc nh kinh in ca ch ngha Mac- Lenin vn dng phng php lun duy vt bin chng phn tch i sng x hi, tin hnh tru tng ha cc quan h x hi v phn tch ra nhng quan h sn14

xut, tc l nhng quan h kinh t tn ti 1 cch khch quan, tt yu ko ph thuc vo ch con ng, tin hnh gii phu nhng quan h . ng thi phn tch nhng quan hu trong mi quan h ph thuc ca n vs thc trng pht trin ca lc lng sn xut hin thc. phn tch nhng quan h trong mi quan h vs ton b nhng quan h x hi khc, tc vs quan h thuc kin trc thng tng, chnh tr - x hi, t cho thy r x hi l 1 h thng cu trc vs cc lnh vc c bn to thnh. Phm tr hnh thi kinh t - x hi dng ch x hi tng giai on lch s nht nh, vi 1 kiu quan h sn xut c trng cho x hi ph hp vs 1 trnh nht nh ca lc lng sn xut v vs 1 kin trc thng tng tng ng c xy dng trn nhng quan h sn xut y. Vi quan h khoa hc v x hi theo cu trc hnh thi nh vy em li 1 phng php lun khoa hc trong vic nghin cu cu trc c bn ca x hi, cho php phn tch i sng ht sc phc tp ca x hi ch ra nhng mi quan h bin chng gia cc lnh vc c bn ca n; ch ra quy lut vn ng v pht trin ca n nh 1 qu trnh lch s - t nhin. - Qu trnh lch s - t nhin ca s pht trin cc hnh thi kinh t x hi. C.Mac cho rng: s pht trin ca nhng hnh thi KT-XH l 1 qu trnh lch s- t nhin . Tnh cht lch s- t nhin ca qu trnh pht trin cc hnh thi kinh t -x hi c phn tch cc ni dung ch yu sau y: Mt l, s vn ng v pht trin ca x hi khng tun theo ch ca conn ngi m tun theo cc quy lut khch quan, l cc quy lut ca chnh bn thn cu trc hnh thi KT-XH, l h thng cc quy lut XH ca cc lnh vc KT, chnh tr, vn ha, khoa hc, m trc ht v c bn nht l quy lut quan h sn xut ph hp vs trnh pht trin ca lc lng sn xut v quy lut kin trc thng tng ph hp vi c s h tng.15

Hai l, ngun gc ca mi s vn ng, pht trin ca x hi, ca lch s nhn loi, ca mi lnh vc KT, chnh tr, vn ha, ca x hi, suy n cng u c nguyn nhn trc tip hay gin tip t s pht trin ca lc lng sn xut ca x hi . V.I.Lenin tn nhn mnh 1 phng php lun quan trng khi nghin cu v x hi l: ch c em quy nhng quan h x hi v nhng quan h sn xut, v em quy nhng quan h sn xut v trnh ca nhng lc lng sn xut th ngi ta mi c c 1 c s vng chc quan nim s pht trin ca nhng hnh thi x hi l 1 qu trnh lch s t nhin. Ba l, qu trnh pht trin ca cc hnh thi kinh t - x hi, tc l qu trnh thay th ln nhau ca cc hnh thi kinh t- x hi trong lch s nhn loi, v do l s pht trin ca lch s ca x hi loi ngi, c th do s tc ng ca nhiu nhn t ch quan, nhng nhn t gi vai tr quyt nh chnh l s tc ng ca cc quy lut kachs quan. Di s tc ng ca quy lut khch quan m lch s nhn loi, xt trong tnh cht ton b ca n l qu ttrinhf thay th tun t ca cc hnh thi kinh t- x hi: nguyn thy, n l, phong kin, t bn ch ngha v tng lai nht nh thuc v hnh thi kinh t- x hi cng sn ch ngha . Trong khi khng nh tnh cht lch s - t nhin, tc tnh quy lut khch quan ca s vn ng, pht trin x hi, CN Mac Lenin cng ng thi khng nh vai tr ca cc nhn t khc i vi tin trnh pht trin ca lch s nhn loi ni chung v lch s mi cng ng ngi c th ni ring. l s tc ng ca cc nhn t thuc v iu kin a l, tng quan lc lng chnh tr ca cc giai cp, tng lp x hi, truyn thng vn ha ca mi cng ng ngi Chnh do s tc ng ca cc nhn t ny m tin trnh pht trin ca mi cng ng ngi c th din ra vi nhng con ng, hnh thc v bc i khc nhau, to nn tnh phong ph v a dng trong s pht trin ca lch s nhn loi. Tnh cht phong ph, a dng ca16

tin trnh pht trin cc hnh thi kinh t - x hi c th bao hm nhng bc pht trin b qua mt hay mt vi hnh thi kinh t - x hi nht nh. Tuy nhin, nhng s b qua nh vy u phi c nhng iu kin khch quan v ch quan nht nh. Nh vy, lch s nhn loi ni chung, lch s pht trin ca mi cng ng ngi ni ring va tun theo tnh tt yu quy lut x hi, va chu s tc ng a dng ca cc nhn t khc nhau, trong c c nhn t hot ng ch quan ca con ngi. T lch s pht trin ca x hi c biu hin ra l lch s thng nht trong tnh a dng v a dng trong tnh thng nht ca n. - Gi tr khoa hc ca l lun hnh thi kinh t - x hi: Trc Mac, CN duy tm gi vai tr thng tr trong khoa hc x hi.Vi s ra i ca CN duy vt lch s, trong ht nhn ca n l l lun hnh thi kinh t - x hi cung cp mt phng php lun thc s khoa hc trong nghin cu v lnh vc x hi. Th nht, theo l lun hnh thi kinh t - x hi, sn xut vt cht chnh l c s ca i sng x hi, phng thc sn xut quyt nh trnh pht trin ca nn sn xut v do cng l nhn t quyt nh trnh pht trin ca i sng x hi v lch s ni chung. V vy, khng th xut pht t thc, t tng hoc t ch ch quan ca con ngi gii thch cc hin tng trong i sng x hi, m phi xut pht t bn thn thc trng pht trin ca phng thc sn xut ca x hi vi ct li ca n l trnh pht trin ca lc lng sn xut hin thc. Th hai, theo l lun hnh thi kinh t - x hi, x hi khng phi l s kt hp mt cch ngu nhin, my mc gia cc c nhn, m l mt c th sng ng. Cc phng din ca i sng x hi tn ti trong mt h thng cu trc thng nht cht ch, tc ng qua li ln nhau, trong quan h sn xut ng vai tr l quan h c bn nht, quyt nh cc quan h x hi17

khc, l tiu chun khch quan phn bit cc ch x hi khc nhau. V vy, mun nhn thc ng i sng x hi, phi phn tch mt cch su sc cc mt ca i sng x hi v mi quan h ln nhau gia chng. Th ba, theo l lun hnh thi kinh t - x hi, s vn ng pht trin ca x hi l mt qu trnh lch s t nhin, tc l qu trnh din ra theo cc quy lut khch quan ch khng phi theo mun ch quan, do vy mun nhn thc v gii quyt ng n, c hiu qu nhng vn ca i sng x hi th phi i su nghin cu cc quy lut vn ng, pht trin ca x hi. Theo Lenin: X hi l mt c th sng ang pht trin khng ngng (ch khng phi l mt cch g c kt thnh mt cch my mc v do , cho php c th ty phi hp cc yu t x hi nh th no cng c), mt c th m mun nghin cu n th cn phi phn tch mt cch khch quan nhng quan h sn xut cu thnh mt hnh thi x hi nht nh, v cn phi nghin cu nhng quy lut vn hnh v pht trin ca hnh thi x hi Ni dung ca vic vn dng l lun hnh thi kinh t - x hi trong thi k qu ln CNXH VN: - Vn dng ch ngha Mc - Lnin vo iu kin c th ca nc ta, ng ta khng nh: c lp dn tc v ch ngha x hi khng tch ri nhau. l quy lut pht trin ca cch mng Vit Nam, l si ch xuyn sut ng li cch mng ca ng. Vic ng ta lun lun kin nh con ng tin ln ch ngha x hi l ph hp vi xu hng ca thi i v iu kin c th ca nc ta. Ch ngha x hi m nhn dn ta xy dng l mt x hi: do nhn dn lao ng lm ch; c mt nn kinh t pht trin cao da trn lc lng sn xut hin i v ch cng hu v cc t liu sn xut ch yu; c nn vn ha tin tin, m bn sc dn tc; con ngi c gii phng khi p bc, bc lt, bt cng, lm theo nng lc, hng theo lao ng, c cuc sng18

m no, t do, hnh phc, c iu kin pht trin ton din c nhn; cc dn tc trong nc bnh ng, on kt, gip ln nhau cng tin b; c quan h hu ngh v hp tc vi nhn dn tt c cc nc trn th gii. Mc tiu ca chng ta l: "Xy dng mt nc Vit Nam dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh". Xy dng ch ngha x hi b qua ch t bn ch ngha, to ra s bin i v cht ca x hi trn tt c cc lnh vc l s nghip rt kh khn, phc tp, nn phi tri qua mt thi k qu lu di vi nhiu chng ng, nhiu hnh thc t chc kinh t, x hi c tnh cht qu . Trong cc lnh vc ca i sng x hi din ra s an xen v u tranh gia ci mi v ci c - Trong qu trnh xy dng x hi nc ta, "ng v Nh nc ta ch trng thc hin nht qun v lu di chnh sch pht trin nn kinh t hng ha nhiu thnh phn vn ng theo c ch th trng c s qun l ca Nh nc theo nh hng x hi ch ngha, chnh l nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha. Theo quan im ca ng ta, "kinh t th trng nh hng x hi ch ngha c nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc Xy dng v pht trin nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha va ph hp vi xu hng pht trin chung ca nhn loi, va ph hp vi yu cu pht trin ca lc lng sn xut nc ta; vi yu cu ca qu trnh xy dng nn kinh t c lp, t ch kt hp vi ch ng hi nhp kinh t quc t. ng ta khng nh: "Mc ch ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha l pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht - k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn. Pht trin lc lng sn xut hin i gn lin19

vi xy dng quan h sn xut mi ph hp trn c ba mt s hu, qun l v phn phi Kinh t th trng nh hng x hi ch ngha khng th tch ri vai tr qun l ca Nh nc x hi ch ngha. "Nh nc ta l Nh nc x hi ch ngha qun l nn kinh t bng php lut, chin lc, quy hoch, k hoch, chnh sch, s dng c ch th trng, p dng cc hnh thc kinh t v phng php qun l ca kinh t th trng kch thch sn xut, gii phng sc sn xut, pht huy mt tch cc, hn ch v khc phc mt tiu cc ca c ch th trng, bo v li ch nhn dn lao ng ca ton th nhn dn" - Nc ta tin ln ch ngha x hi t mt nn kinh t ph bin l sn xut nh, lao ng th cng l ph bin. Ci thiu thng nht ca chng ta l mt nn i cng nghip. Chnh v vy, chng ta phi tin hnh cng nghip ha, hin i ha. Trong thi i ngy nay, cng nghip ha phi gn lin vi hin i ha. Cng nghip ha, hin i ha nc ta l nhm xy dng c s vt cht k thut cho ch ngha x hi. l nhim v trung tm trong sut thi k qu tin ln ch ngha x hi nc ta. i hi i biu ton quc ln th IX ca ng ta ch ra: "Con ng cng nghip ha, hin i ha ca nc ta cn v c th rt ngn thi gian, va c nhng bc tun t, va c bc nhy vt. Pht huy nhng li th ca t nc, tn dng mi kh nng t trnh cng ngh tin tin, c bit l cng ngh thng tin v cng ngh sinh hc, tranh th ng dng ngy cng nhiu hn, mc cao hn v ph bin hn nhng thnh tu mi v khoa hc v cng ngh, tng bc pht trin kinh t tri thc. Pht huy ngun lc tr tu v sc mnh tinh thn ca ngi Vit Nam; coi pht trin gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l nn tng v ng lc ca s nghip cng nghip ha, hin i ha.20

- Gn lin vi pht trin kinh t, xy dng nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, y mnh cng nghip ha, hin i ha t nc, phi khng ngng i mi h thng chnh tr, nng cao vai tr lnh o v sc chin u ca ng, xy dng nh nc php quyn x hi ch ngha, nng cao vai tr ca cc t chc qun chng, pht huy sc mnh i on kt ton dn trong s nghip xy dng v bo v T quc. ng thi vi pht trin kinh t, phi pht trin vn ha, xy dng nn vn ha tin tin m bn sc dn tc nhm khng ngng nng cao i sng tinh thn ca nhn dn; pht trin gio dc v o to nhm nng cao dn tr, o to nhn lc v bi dng nhn ti; gii quyt tt cc vn x hi, thc hin cng bng x hi nhm thc hin mc tiu: "dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh". Cu 5: Quan im ca ch ngha Mac Lenin v con ngi? ngha ca vn ny trong vic pht huy ngun lc con ngi trong s nghip cng nghip ha, hin i ha VN? Quan im ca CN Mac Lenin v con ngi: Con ngi l mt thc th t nhin mang c tnh x hi; c s thng nht bin chng gia hai phng din t nhin v x hi. Tin vt cht u tin quy nh s hnh thnh, tn ti v pht trin ca con ngi chnh l gii t nhin. V vy bn tnh t nhin phi l mt trong nhng phng din c bn ca con ngi, loi ngi. Cng do vy, vic nghin cu khm ph khoa hc v cu to t nhin v ngun gc t nhin ca con ngi l c s khoa hc quan trng con ngi hiu bit v chnh bn thn mnh, tin n lm ch bn thn mnh trong mi hnh vi v hot ng sng to ra lch s ca n, tc lch s nhn loi. Bn tnh t nhin ca con ngi c phn tch thnh hai gic sau: - Th nht, con ngi l kt qu tin ha v pht trin lu di ca gii t nhin. C s khoa hc ca kt lun ny c chng minh bng ton b21

s pht trin ca ch ngha duy vt v khoa hc t nhin, c bit l hc thuyt ca cuyn v s tin ha ca cc loi. - Th hai, con ngi l mt b phn ca gii t nhin v ng thi gii t nhin cng l thn th v c ca con ngi. Do , nhng bin i ca gii t nhin v tc ng ca quy lut t nhin trc tip hoc gin tip thng xuyn quy nh s tn ti ca con ngi v x hi loi ngi. y chnh l mi quan h bin chng gia s tn ti ca con ngi v cc tn ti khc ca gii t nhin. Tuy nhin, con ngi khng ng nht vi cc tn ti khc ca gii t nhin, n mang c tnh x hi bi v mi con ngi vi t cch l ngi chnh l xt trong mi quan h ca cc cng ng x hi, l cc cng ng gia nh giai cp, quc gia, dn tc, nhn loi V vy, bn tnh x hi nht nh phi l mt phng din khc ca bn tnh con ngi, hn na y l bn tnh c th ca con ngi. Bn tnh x hi ca con ngi c phn tch t cc gic sau: - Mt l, xt t gic ngun gc hnh thnh con ngi loi ngi th khng phi ch c ngun gc t s tin ha, pht trin ca vt cht t nhin m cn c ngun gc x hi ca n, m trc ht v c bn nht l nhn t lao ng. Nh lao ng m con ngi c kh nng vt qua loi ng vt tin ha v pht trin thnh ngi. l mt trong nhng pht hin mi ca CN Mac Lenin, nh m c th hon chnh hc thuyt v ngun gc loi ngi m tt c cc hc thuyt lch s u cha c li gii p ng n v y . - Hai l, xt t gic tn ti v pht trin ca con ngi, loi ngi th s tn ti ca n lun lun b chi phi bi cc nhn t x hi v quy lut x hi. Ngc li, s pht trin ca mi c nhn li l tin cho s pht trin ca x hi.22

Hai phng din t nhin v x hi ca con ngi tn ti trong tnh thng nht ca n, quy nh ln nhau, tc ng ln nhau, lm bin i ln nhau, nh to nn kh nng hot ng sng to ca con ngi trong qu trnh lm ra lch s ca chnh n. V th, nu l gii bn tnh sng to ca con ngi n thun ch t gic bn tnh t nhin hoc ch t bn tnh x hi ca n th u l phin din, khng trit v nht nh cui cng cng s dn n nhng kt lun sai lm trong nhn thc v thc tin. Bn cht ca con ngi: Trong lch s t tng nhn loi c nhiu quan nim khc nhau v bn cht, bn tnh ngi ca con ngi, nhng v c bn nhng quan nim thng l nhng quan nim phin din, tru tng v duy tm, thn b. - Thi c i cho rng con ngi l 1 tiu v tr. - Ch ngha duy tm tn gio cho rng con ngi l mt thc th 2 phn: Phn th xc mt i cn phn linh hn th bt t. - Quan nim ca ch ngha duy tm th k 18 li cao hot ng tinh thn ca con ngi, ch nhn thy mt x hi m khng nhn thy mt sinh hc. - Ch ngha duy vt siu hnh cao mt sinh hc ca con ngi m khng ch n mt x hi. - Theo quan im ca ch ngha Mac th C.Mac ph phn vn tt nhng quan nim v xc lp quan nim mi ca mnh: Bn cht con ngi khng phi l mt ci tru tng c hu ca c nhn ring bit. Trong tnh hin thc ca n, bn cht con ngi l tng ha nhng quan h x hi. Theo quan im duy vt bin chng v con ngi trong khi tha nhn bn tnh t nhin ca con ngi cn l gii con ngi t gic cc quan h lch s x hi, t pht hin bn tnh x hi ca n. Hn na, chnh bn tnh x hi ca con ngi vi t cch ngi, phn bit con ngi vi cc23

tn ti khc ca gii t nhin. Nh vy, c th nh ngha con ngi l mt thc th t nhin nhng l thc th t nhin mang c tnh x hi. Vy, bn cht ca con ngi, xt trn phng din tnh hin thc ca n, chnh l tng ha cc mi quan h x hi, bi x hi chnh l x hi ca con ngi, c to nn t ton b cc quan h gia ngi vi ngi trn cc mt kinh t, chnh tr, vn ha Con ngi va l sn phm ca lch s nhng ng thi l ch th ca lch s v thng qua cc hot ng thc tin con ngi tc ng vo gii t nhin, lm ci bin gii t nhin theo nhu cu sinh tn v pht trin ca mnh ng thi con ngi cng sng to ra lch s ca mnh, thc hin s pht trin ca lch s . T con ngi vn ln lm ch lch s v bn cht ca con ngi l sng to. ngha ca vn ny trong vic pht huy ngun lc con ngi trong s nghip cng nghip ha, hin i ha VN: - Vn dng sng to quan im ca CN Mac Lenin v con ngi, ng ta trong thi k i mi ht sc coi trng vn con ngi v chin lc pht huy ngun lc con ngi trong s nghip CNH HH nc ta, t con ngi trung tm mi s pht trin, l t tng tt c v con ngi, tt c do con ngi t tng xuyn sut trong thi k i mi v l 1 trong nhng nhn t quan trng lm nn thnh tu to ln ca cng cuc i mi. Mac cho rng: Con ngi l tng ha trong quan h x hi, quan im trn ca C.Mac cho chng ta 1 phng php lun khoa hc trong vic nh gi, nhn nhn con ngi trong tng ha cc mi quan h x hi hin thc. Khng nh vai tr k tha t tng ca C.Mac, Lenin cng khng nh vai tr quyt nh ca con ngi lc lng sn xut hng u ca nhn loi l cng nhn, ngi lao ng. T tng c bn trn n HCM c pht trin thnh lun im mun xd CNXH trc ht phi c con ngi XHCN. nc ta trong s nghip CNH HH nh hin nay24

chin lc con ngi c t ra nh 1 i hi tt yu v cp bch ca s pht trin t nc v l ngun lc quyt nh y mnh cng cuc i mi. T tng v chin lc con ngi ca ng ta c t trn c s l lun trit hc v con ngi ca CN Mac Lenin, trong t tng ca C.Mac lun lun l nn tng. Nhng CNXH v con ngi XHCN mi qua thnh bi ca XHCN hin thc chng t phi l thnh phm ch thc, l thnh qu mang li du n ca tng nc, tng dn tc. - Ging cao ngn c CN Mac Lenin, ng ta nhn thc ng n v chin lc con ngi v khng nh bng ngh quyt, ch trng, chnh sch, thc s coi trng con ngi, coi con ngi l nhn t chnh c tnh quyt nh xd thnh cng x hi mi. Xut pht t ngha thc tin , t c mc tiu xd 1 XH dn giu, nc mnh, xh cng bng, dn ch, vn minh, t do, hnh phc ng ta ch trng n pht huy nhn t con ngi v coi y l mc tiu, ng lc ca ton b s nghip cch mng. T i hi 6 ng ta ch trng n quyn lm ch ca nhn dn lao ng, thc cht l tn trng con ngi, pht huy sc sng to ca mi tng lp nhn dn, hng s sng to vo xd x hi mi. Trong vn kin i hi ng ln th 7 c vit y mnh hn na s nghip gio dc o to, khoa hc, cng ngh, coi l quc sch hng u pht huy nhn t con ngi ng lc trc tip ca s pht trin. Vi i hi ng 8 t nc ta chuyn hn sang thi k pht trin mi, nhng thnh tu to ln nhiu mt ca hn 10 nm i mi t nc khng ch a t nc ta thot khi khng hong kinh t m cn to nn nhng iu kin v tin cn thit y mnh CNH HH t nc. T tng ch o ca chin lc con ngi ca i hi ng 8 l thc hin chnh sch x hi v hnh phc con ngi l ng lc to ln pht huy mi kh nng sng to ca nhn dn trong s nghip xd CNXH. Vn con ngi v chin lc con ngi c i hi 8 ca ng c th ha thnh cc quc sch ln thch ng vi25

nhng yu cu mi ca thi k CNH HH t nc. l cc chnh sch nhm pht huy ngun lc con ngi v thc hin cng bng x hi. Mc ch cao nht ca h thng chnh sch ny nhm pht trin tr tu con ngi VN trong s nghip y mnh CNH HH t nc. Cu 6: Hai thuc tnh ca hng ha? Ti sao hng ha li c 2 thuc tnh? ngha ca vic nghin cu vn ? Hai thuc tnh ca hng ha: Hng ha l sn phm ca lao ng, n c th tha mn nhng nhu cu nht nh no ca con ngi thng qua trao i, mua bn. Trong mi hnh thi kinh t - x hi khc nhau, sn xut hng ha c bn cht khc nhau, nhng mt vt phm sn xut ra khi mang hnh thi l hng ha th u c hai thuc tnh c bn l gi tr s dng v gi tr. - Gi tr s dng: Vi t cch l gi tr s dng, hng ha trc ht l mt vt nh c nhng thuc tnh ca n m tha mn c mt loi nhu cu no ca con ngi, khng k nhu cu c tha mn mt cch trc tip (t liu sinh hot) hay gin tip (t liu sn xut). S lng gi tr s dng ca mt vt khng phi ngay mt lc pht hin ra c ht, m n c pht hin dn dn trong qu trnh pht trin ca khoa hc k thut Gi tr s dng hay cng dng ca hng ha l do thuc tnh t nhin ca vt th hng ha quyt nh. Vi ngha nh vy, gi tr s dng l mt phm tr vnh vin. Gi tr s dng ch th hin khi con ngi s dng hay tiu dng, n l ni dung vt cht ca ca ci, khng k hnh thc x hi ca ca ci nh th no. Khi l hng ha th nht thit n phi c gi tr s dng. Nhng khng phi bt c vt g c gi tr s dng cng u l hng ha. Chng hn, khng kh rt cn cho cuc sng con ngi nhng khng phi l hng ha26

Nh vy, mt vt mun tr thnh hng ha th gi tr s dng ca n phi l vt c sn xut ra bn, trao i, cng c ngha l vt phi c gi tr trao i. Trong kinh t hng ha, gi tr s dng l ci mang gi tr trao i. - Gi tr hng ha: Mun hiu c gi tr hng ha phi i t gi tr trao i, C.Mac vit Gi tr trao i trc ht biu hin ra nh l mt quan h v s lng, l mt t l theo nhng gi tr loi ny c trao i vi nhng gi tr s dng loi khc. VD: 1m vi = 10 kg thc. Vi v thc l hai hng ha c gi tr s dng khc nhau v cht, nhng chng c th trao i vi nhau theo t l no l do gia chng c mt c s chung l vi v thc u l sn phm ca lao ng, u c lao ng kt tinh trong . Nh c c s chung m cc hng ha c th trao i c vi nhau. V vy, ngi ta trao i hng ha cho nhau chng qua l trao i lao ng ca mnh n giu trong nhng hng ha y.

Nh vy, gi tr ca hng ha l lao ng x hi ca ngi sn xut kt tinh trong hng ha, cn gi tr trao i chng qua l hnh thi biu hin ca gi tr hng ha. Khi ni n gi tr, n ch tn ti trong nn kinh t hng ha, mang tnh nng x hi. Do , gi tr l mt phm tr mang tnh lch s. Bt k mt vt no mun tr thnh hng ha u phi c hai thuc tnh: gi tr s dng v gi tr. Mi quan h gia hai thuc tnh ca hng ha: Gia hai thuc tnh ca hng ha lun c mi quan h rng buc ln nhau. Trong , gi tr l ni dung, l c s ca gi tr trao i; cn gi tr trao i l hnh thc biu hin ca gi tr ra bn ngoi. Thc cht ca quan27

h trao i l ngi ta trao i lng lao ng hao ph ca mnh cha ng trong cc hng ha. V vy, gi tr l biu hin quan h gia nhng ngi sn xut hng ha. Nu gi tr s dng l thuc tnh t nhin th gi tr l thuc tnh x hi ca hng ha. Hng ha l s thng nht ca hai thuc tnh gi tr s dng v gi tr, nhng y l s thng nht ca hai mt i lp. S i lp v mu thun gia gi tr s dng v gi tr th hin ch: qu trnh thc hin gi tr tch ri qu trnh thc hin gi tr s dng: gi tr c thc hin trc, sau gi tr s dng mi c thc hin. Hng ha c hai thuc tnh v: Gi tr s dng ca mt hng ha l tnh cht c ch, cng dng ca hng ha . V d: xe p i, nc ung, Gi tr ca hng ha l mt thuc tnh ca hng ha, chnh l lao ng hao ph ca ngi sn xut ra n c kt tinh vo trong hng ha. V d: sn xut 1 chic xe p cn 5 ngi cng nhn lm vic trong 2 ngy s c gi tr cao hn mt chic bn ch cn 2 cng nhn lm vic trong 1 ngy. Mt th khi c gi l hng ha th n phi c gi tr s dng (v nu khng c gi tr s dng th khng ai lm ra bn c) v gi tr. C nhng th c gi tr s dng rt cao nhng gi tr rt thp v ngc li. V d: nc c gi tr s dng cao, ai cng cn nhng gi tr to ra hoc khai thc nc th li thp. ngha ca vic nghin cu vn : - Hai thuc tnh ca hng ha l gi tr v gi tr s dng, qua qu trnh tm hiu v nghin cu thuc tnh ca hng ha gip cho nh sn xut tip cn c vi th trng, nhu cu v th hiu ca khch hng, ra chin lc sn xut kinh doanh hp l, ko di chu k sng ca sn phm, a ra28

th trng nhng hng ha ngi tiu dng cn ch khng phi a ra th trng nhng ci m mnh c. - Nghin cu 2 thuc tnh ca hng ha s gip chng ta c c t duy, nhn r c vn mt cch ton din, khng b nhng yu t bn ngoi (gi c) qua mt. N gip chng ta c kh nng l gii nhiu vn trong thc t cuc sng sinh ng mt cch khch quan v khoa hc. Cu 7: Th no l lng gi tr hng ha? Cc nhn t nh hng n lng gi tr hng ha? ngha ca vic nghin cu vn ? Gi tr hng ha c xt c v mt cht v mt lng: Cht gi tr hng ha l do lao ng tru tng ca ngi sn xut hng ha kt tinh trong hng ha. Vy, lng gi tr ca hng ha l do lng lao ng hao ph sn xut ra hng ha quyt nh. Thc o lng gi tr ca hng ha: Lng gi tr ca hng ha c o bng lng lao ng tiu hao sn xut ra hng ha . Trong thc t c nhiu ngi cng sn xut ra mt loi hng ha, nhng iu kin sn xut, trnh tay ngh, nng sut lao ng khc nhau, do thi gian lao ng sn xut ra hng ha khng ging nhau, tc l hao ph lao ng c bit khc nhau. Do vy, lng gi tr ca hng ha khng phi tnh bng thi gian lao ng c bit m c tnh bng thi gian lao ng x hi cn thit. Thi gian lao ng x hi cn thit l thi gian cn thit sn xut ra mt hng ha trong iu kin bnh thng ca x hi, tc l vi mt trnh k thut trung bnh, trnh kho lo trung bnh v cng lao ng trung bnh so vi hon cnh x hi nht nh. Trong mt x hi c hng triu ngi sn xut hng ha, vi thi gian lao ng c bit ht sc khc nhau th thng thng thi gian lao ng x hi cn thit trng vi thi gian lao ng c bit ca nhng ngi sn xut v cung cp i b phn mt loi hng ha no trn th trng. Cc nhn t nh hng n lng gi tr hng ha:29

Do thi gian lao ng x hi cn thit lun thay i nn lng gi tr ca hng ha cng l mt i lng khng c nh. S thay i lng gi tr ca hng ha ty thuc vo cc nhn t sau: - Th nht, nng sut lao ng: Nng sut lao ng l nng lc sn xut ca lao ng, n c tnh bng s lng sn phm sn xut ra trong mt n v thi gian hoc s lng thi gian cn thit sn xut ra mt n v sn phm. C hai loi nng sut lao ng: nng sut lao ng c bit v nng sut lao ng x hi. Trn th trng, hng ha c trao i khng phi theo gi tr c bit m l gi tr x hi. V vy, nng sut lao ng c nh hng n gi tr x hi ca hng ha chnh l nng sut lao ng x hi. Nng sut lao ng x hi cng tng, thi gian lao ng x hi cn thit sn xut ra hng ha cng gim, lng gi tr ca mt n v sn phm cng gim v ngc li. Nng sut lao ng li ty thuc vo nhiu nhn t nh trnh kho lo ca ngi lao ng, s pht trin ca khoa hc k thut v trnh ng dng tin b khoa hc k thut vo sn xut, Cng lao ng l khi nim ni ln mc khn trng, l s cng thng mt nhc ca ngi lao ng. V vy, khi cng lao ng tng ln th lng lao ng hao ph trong cng mt n v thi gian cng tng ln v lng sn phm c to ra cng tng ln tng ng cn lng gi tr ca mt n v sn phm th khng i. Xt v bn cht, tng cng lao ng cng ging nh ko di thi gian lao ng. - Th hai, mc phc tp ca lao ng: Mc phc tp ca lao ng cng nh hng nht nh n s lng gi tr ca hng ha. Theo mc phc tp ca lao ng c th chia lao ng thnh lao ng gin n v lao ng phc tp.30

Lao ng gin n l s hao ph lao ng mt cch gin n m bt k mt ngi bnh thng no c kh nng lao ng cng c th thc hin c. Lao ng phc tp l lao ng i hi phi c o to, hun luyn thnh lao ng lnh ngh. Trong cng mt n v thi gian lao ng nh nhau, lao ng phc tp to ra c nhiu gi tr hn so vi lao ng gin n. Lao ng phc tp l lao ng gin n c nhn gp bi ln. cho cc hng ha do lao ng gin n to ra c quan h bnh ng vi cc hng ha do lao ng phc tp to ra, trong qu trnh trao i ngi ta quy mi lao ng phc tp thnh lao ng gin n trung bnh. ngha ca vic nghin cu vn : Vic nghin cu lng gi tr hng ha l tht s cn thit. Th nht, v nghin cu lng gi tr hng ha xc nh c gi c ca hng ha lm ra. Th hai, vic nghin cu gi tr hng ho gip ta tm c nhng nhn t tc ng n n, t c th tm ra cch lm gim gi c sn xut (vd: tng nng sut lao ng, u t khoa hc cng ngh hin i) m vn gi nguyn hoc lm tng thm gi tr tin ti cnh tranh trn th trng, y chnh l iu m cc nh kinh t lun hng ti nhm t c li nhun siu ngch. Cu 8: Ni dung, tc ng ca quy lut gi tr? ngha ca vic nghin cu vn ny i vi vic pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN nc ta hin nay? Ni dung ca quy lut gi tr: Quy lut gi tr l quy lut kinh t cn bn ca sn xut v trao i hng ha, u c sn xut v trao i hng ha th c s tn ti v pht huy tc dng ca quy lut gi tr.31

- Theo yu cu ca quy lut gi tr, vic sn xut v trao i hng ha phi da trn c s hao ph lao ng x hi cn thit. - Trong trao i hng ha cng phi da trn c s hao ph lao ng x hi cn thit, c ngha l trao i phi theo nguyn tc ngang gi. - S vn ng ca quy lut gi tr thng qua s vn ng ca gi c hng ha. V gi tr l c s ca gi c, cn gi c l s biu hin bng tin ca gi tr, nn trc ht gi c ph thuc vo gi tr. Hng ha no nhiu gi tr th gi c ca n s cao v ngc li. - Trn th trng, ngoi gi tr, gi c cn ph thuc vo cc nhn t khc nh: cnh tranh, cung cu, sc mua ca ng tinS tc ng ca cc nhn t ny lm cho gi tr ca hng ha trn th trng tch ri vi gi tr v ln xung xoay quanh trc gi tr ca n. S vn ng gi c th trng ca hng ha xoay quanh trc gi tr ca n chnh l c ch hot ng ca quy lut gi tr. Thng qua s vn ng ca gi c th trng m quy lut gi tr pht huy tc dng. Tc ng ca quy lut gi tr: - iu tit sn xut v lu thng hng ha: iu tit sn xut tc l iu ha, phn b cc yu t sn xut gia cc ngnh, cc lnh vc ca nn kinh t. Tc ng ny ca quy lut gi tr thng qua s bin ng ca gi c hng ha trn th trng di tc ng ca quy lut cung cu. Nu ngnh no khi cung nh hn cu, gi c hng ha s ln cao hn gi tr, hng ha bn chy, li cao th ngi sn xut s x vo ngnh y. Do , t liu sn xut v sc lao ng c chuyn dch vo ngnh y tng ln v ngc li. iu tit lu thng ca quy lut gi tr cng thng qua gi c trn th trng. S bin ng ca gi c th trng cng c tc dng thu ht lung hng t ni gi c tho n ni gi c cao, do lm cho lu thng hng ha thng sut.32

Nh vy, s bin ng ca gi c trn th trng khng nhng ch r s bin ng v kinh t m cn c tc dng iu tit nn kinh t hng ha. - Th hai, kch thch ci tin k thut, hp l ha sn xut, tng nng sut lao ng, thc y lc lng sn xut x hi pht trin. Trong nn kinh t hng ha, mi ngi sn xut hng ha l mt ch th kinh t c lp, t quyt nh hot ng sn xut kinh doanh ca mnh. Nhng do iu kin sn xut khc nhau nn hao ph lao ng c bit ca mi ngi khc nhau.Ngi sn xut no c hao ph lao ng c bit nh hn hao ph lao ng x hi ca hng ha th c li, s thu c li cao. Ngi sn xut no c hao ph lao ng c bit ln hn hao ph lao ng x hi cn thit s th bt li, l vn. ginh li th trong cnh tranh v trnh nguy c v n, ph sn, h phi h thp hao ph lao ng c bit ca mnh sao cho bng hao ph lao ng x hi cn thit. Mun vy, h phi lun tm cch ci tin k thut, ci tin t chc qun l, thc hin tit kim cht ch, tng nng sut lao ng. S cnh tranh quyt lit cng thc y qu trnh ny din ra mnh m hn, mang tnh x hi. Kt qu l lc lng sn xut x hi c thc y pht trin mnh m. - Th ba, thc hin s la chn t nhin v phn ha ngi sn xut hng ha thnh ngi giu, ngi ngho. Qu trnh cnh tranh theo ui gi tr tt yu dn n kt qu l: nhng ngi c iu kin sn xut thun li, c trnh , kin thc cao, trang b k thut tt nn c hao ph lao ng c bit thp hn hao ph lao ng x hi cn thit, nh h giu ln nhanh chng. Ngc li, nhng ngi khng c iu kin thun li, lm n km ci, hoc gp ri ro trong kinh doanh nn b thua l dn n ph sn hoc tr thnh ngho kh. ngha ca vic nghin cu vn ny: T vic nghin cu quy lut gi tr ca C.Mac, chng ta thy r t nht 3 vn ln trong giai on pht trin hin nay ca t nc:33

- Mt l, trong thi k qu nn kinh t nc ta, trong mt chng mc no , quan h bc lt cha th b xa b ngay, sch trn theo cch tip cn gio iu v x cng c. Cng pht trin nn kinh t nhiu thnh phn chng ta cng thy r, chng no quan h bc lt cn c tc dng gii phng sc sn xut v thc y lc lng sn xut pht trin, th chng chng ta cn phi chp nhn s hin din ca n. - Hai l, trong thc t nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta hin nay, mi phng n tm cch nh lng rnh mch, my mc v x cng v mc bc lt trong vic hoch nh cc ch trng chnh sch, cng nh c thi phn bit i x vi tng lp doanh nhn mi u xa ri thc t v khng th thc hin c. iu c sc thuyt phc hn c hin nay l quan h phn phi phi c th ch ha bng lut. ng li, ch trng chnh sch ca ng v Nh nc mi khi c th ch ha thnh lut v cc b lut th chng nhng gp phn xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha, ly lut lm cng c v c s iu chnh cc hnh vi x hi ni chung, m cn c hnh vi bc lt ni ring. Ai chp hnh ng php lut th c x hi tha nhn v tn vinh theo phng chm: dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Trong qun l x hi th phi kim sot cht ch thu nhp c nhn, thu nhp doanh nghip mt mt chng tht thu thu, mt khc, m bo s cng bng trong phn phi thng qua Nh nc v bng cc knh phn phi li v iu tit thu nhp x hi. Thit ngh, y l mt hng tip cn vn bc lt gip chng ta trnh c nhng nhn thc gio iu, phi bin chng v quan h bc lt, cng nh vic vn dng n trong mt giai on lch s c th ca vic gii phng sc sn xut, to ng lc pht trin kinh t v ch ng hi nhp thnh cng vi nn kinh t quc t. - Ba l, mt khc, cng phi bo v nhng quyn chnh ng ca c ngi lao ng ln gii ch s dng lao ng bng lut v bng cc ch ti34

tht c th mi bo m cng khai, minh bch v bn vng. Nhng mu thun v li ch trong qu trnh s dng lao ng l mt thc t, vic phn x cc mu thun y nh th no trnh nhng xung t khng cn thit cng li l mt yu cu cp thit hin nay, th hin trong bn cht ca ch mi. Bo v c nhng quyn li chnh ng, nhng quyn li c lut php bo v l nhng ng gp c bn nht cho qu trnh hon thin v xy dng m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha VN. Cu 9: iu kin sc lao ng tr thnh hng ha v hai thuc tnh ca hng ha sc lao ng? ngha ca vic nghin cu vn ? iu kin sc lao ng tr thnh hng ha: Theo C.Mac Sc lao ng, l ton b cc th lc v tr lc trong thn th mt con ngi, trong nhn cch sinh ng ca con ngi, th lc v tr lc m con ngi phi lm cho hot ng sn xut ra nhng vt c ch Sc lao ng ch c th tr thnh hng ha trong nhng iu kin lch s nht nh sau: - Ngi c sc lao ng phi c t do v thn th, lm ch c sc lao ng ca mnh v c quyn bn sc lao ng ca mnh nh mt hng ha - Ngi c sc lao ng phi b tc ot ht mi t liu sn xut v t liu sinh hot, h tr thnh ngi v sn, tn ti buc anh ta phi bn sc lao ng ca mnh sng. S tn ti ng thi hai iu kin ni trn tt yu bin sc lao ng thnh hng ha. Sc lao ng bin thnh hng ha l iu kin quyt nh tin bin thnh t bn. Hai thuc tnh ca hng ha sc lao ng: Cng ging nh mi hng ha khc, hng ha sc lao ng cng c hai thuc tnh: gi tr v gi tr s dng35

Gi tr hng ha sc lao ng, cng do thi gian lao ng x hi cn thit sn xut v ti sn xut sc lao ng quyt nh. Nhng sc lao ng ch tn ti nh nng lc sng ca con ngi. Mun ti sn xut ra nng lc , ngi cng nhn phi tiu dng mt lng t liu sinh hot nht nh v n, mc, Vy thi gian lao ng x hi cn thit ti sn xut ra sc lao ng s c quy thnh thi gian lao ng x hi cn thit ti sn xut ra nhng t liu sinh hot y; hay ni cch khc, gi tr hng ha sc lao ng c o gin tip bng gi tr nhng t liu sinh hot cn thit ti sn xut ra sc lao ng. Gi tr hng ha sc lao ng khc vi hng ha thng thng ch n cn bao hm c yu t tinh thn v lch s. iu c ngha l ngoi nhng nhu cu v vt cht, ngi cng nhn cn c nhu cu v tinh thn, vn ha Nhng nhu cu ph thuc vo hon cnh lch s ca mi nc tng thi k, ng thi n cn ph thuc c vo iu kin a l, kh hu ca nc . Tuy gi tr hng ha sc lao ng bao hm yu t tinh thn v lch s, nhng i vi mi mt nc nht nh v trong mt thi k nht nh, th quy m nhng t liu sinh hot cn thit cho ngi lao ng l mt i lng nht nh, do c th xc nh c lng gi tr hng ha sc lao ng do nhng b phn sau y hp thnh: - Mt l, gi tr nhng t liu sinh hot v vt cht v tinh thn cn thit ti sn xut sc lao ng, duy tr i sng ca bn thn ngi cng nhn - Hai l, ph tn o to ngi cng nhn. - Ba l, gi tr nhng t liu sinh hot vt cht v tinh thn cn thit cho con ci ngi cng nhn. Gi tr s dng ca hng ha sc lao ng: Hng ha sc lao ng khng ch c gi tr, m cn c gi tr s dng nh bt k mt hng ha36

thng thng no. Gi tr s dng ca hng ha sc lao ng cng ch th hin ra trong qu trnh tiu dng sc lao ng, tc l qu trnh lao ng ca ngi cng nhn. Nhng qu trnh s dng hay tiu dng hng ha sc lao ng khc vi qu trnh tiu dng hng ha thng thng ch: Hng ha thng thng sau qu trnh tiu dng hay s dng th c gi tr ln gi tr s dng ca n u tiu bin mt theo thi gian. Tri li, qu trnh tiu dng hng ha sc lao ng, li l qu trnh sn xut ra mt lot hng ha no , ng thi l qu trnh to ra mt gi tr mi ln hn gi tr ca bn thn hng ha sc lao ng. Phn ln hn chnh l gi tr thng d m nh t bn s chim ot. Nh vy, gi tr s dng ca hng ha sc lao ng c tnh cht c bit, n l ngun gc sinh ra gi tr, tc l n c th to ra gi tr mi ln hn gi tr ca bn thn n. Chnh c tnh ny lm cho s xut hin ca hng ha sc lao ng tr thnh iu kin tin t chuyn ha thnh t bn. ngha ca vic nghin cu vn : Vic nghin cu vn nhm ch ra ngha ca l lun hng ha sc lao ng i vi l lun gi tr thng d: - Ch r ngun gc ca gi tr thng d, l lao ng khng cng ca ngi cng nhn lm thu to ra trong qu trnh sn xut v b nh t bn chim mt. - Ch r bn cht c bn nht ca x hi t bn l quan h bc lt ca t bn i vi lao ng lm thu - Ch r cc hnh thc biu hin ca gi tr thng d - Ch r c ngun gc v bn cht ca tch ly t bn Nghin cu v hng ha sc lao ng gip vch r qu trnh pht sinh, pht trin v dit vong ca ch ngha t bn.

37

Cu 10: Nhng nhn t nh hng n quy m tch ly t bn? ngha ca vic nghin cu vn i vi qu trnh y mnh CNH, HH VN hin nay? Nhng nhn t nh hng n quy m tch ly t bn: S chuyn ha tr li ca gi tr thng d thnh t bn c gi l tch ly t bn. Nh vy, thc cht ca tch ly t bn l s chuyn ha mt phn gi tr thng d thnh t bn, hay l qu trnh t bn ha gi tr thng d. Nhng nhn t nh hng n quy m tch ly t bn c chia lm hai trng hp: - Trng hp 1: Khi lng gi tr thng d khng i th quy m tch ly t bn ph thuc vo t l phn chia khi lng gi tr thng d thnh hai qu: qu tch ly v qu tiu dng ca nh t bn. ng nhin, t l qu ny tng ln th t l dnh cho qu kia s gim i. - Trng hp 2: Nu t l phn chia c xc nh, th quy m ca tch ly t bn ph thuc vo khi lng gi tr thng d. Trong trng hp ny khi lng gi tr thng d b ph thuc vo nhng nhn t sau: + Trnh bc lt sc lao ng bng nhng bin php: tng cng lao ng, ko di ngy lao ng, ct gim tin lng ca cng nhn. C ngha l thi gian cng nhn sng to ra gi tr cng c ko di ra nhng chi ph cng c ct gim, do vy khi lng gi tr thng d cng ln v quy m tch ly t bn cng ln. + Trnh nng sut lao ng x hi: Nng sut lao ng x hi tng ln s c thm nhng yu t vt cht bin gi tr thng d thnh t bn mi, nn lm tng quy m ca tch ly. + S chnh lch gia t bn s dng v t bn tiu dng: Trong qu trnh sn xut, t liu lao ng tham gia ton b vo qu trnh sn xut, nhng gi tr ca chng li ch b khu hao tng phn. Nh vy, mc d 38

mt dn gi tr, nhng trong sut mt thi gian hot ng, my mc vn c tc dng nh khi cn gi tr. S hot ng ny ca my mc c xem nh l s phc v khng cng. My mc thit b cng hin i, th s chnh lch gia t bn c s dng v t bn tiu dng cng ln, do s phc v khng cng cng ln, t bn li dng c nhng thnh tu ca lao ng qu kh cng nhiu, nh vy quy m ca tch ly t bn cng ln. + Quy m ca t bn ng trc: Vi trnh bc lt khng thay i th khi lng gi tr thng d do khi lng t bn kh bin quyt nh. Do quy m ca t bn ng trc, nht l b phn t bn kh bin cng ln, th khi lng gi tr thng d bc lt c cng ln, to iu kin tng thm quy m ca tch ly t bn. ngha ca vic nghin cu vn i vi qu trnh y mnh CNH, HH VN hin nay: a) Tch lu va l iu kin va l quy lut ca ti sn xut m rng. Mun m rng quy m sn xut phi khng ngng tng nng sut lao ng, tng sn phm thng d, trn c s tng quy m sn xut. b) Phi khai thc nhng nhn t lm tng quy m tch lu. c) Gii quyt tt mi quan h gia tch lu v tiu dng va m rng sn xut, va m bo n nh i sng x hi. Cu 11: Chi ph sn xut TBCN, li nhun, t sut li nhun, li nhun bnh qun v gi c sn xut, a t TBCN? ngha ca vic nghin cu nhng vn ny: Chi ph sn xut TBCN: Nh chng ta bit, mun to ra gi tr hng ha, tt yu phi chi ph mt s lao ng nht nh, gi l chi ph lao ng, bao gm lao ng qu kh v lao ng hin ti. Lao ng qu kh (lao ng vt ha), tc l gi tr ca t liu sn xut (c), lao ng hin ti (lao ng sng) tc l lao ng to ra gi tr mi (v+m).39

ng trn quan im x hi m xt, chi ph lao ng l chi ph thc t ca x hi, chi ph ny to ra gi tr hng ha. K hiu gi tr hng ha l W: W=c+v+m V mt lng: Chi ph thc t = gi tr hng ha Song, i vi nh t bn, h ch quan tm n vic ng trc t bn mua t liu sn xut (c) v mua sc lao ng (v). Do , nh t bn ch xrm hao ph ht bao nhiu t bn, ch khng tnh n hao ph ht bao nhiu lao ng x hi. C.Mac gi chi ph l chi ph sn xut TBCN, k hiu (k) k=c+v Vy, chi ph sn xut TBCN l chi ph v t bn m t bn b ra sn xut hng ha. Khi xut hin chi ph sn xut TBCN, th cng thc gi tr hng ha s chuyn thnh W = k + m Nh vy, gia chi ph thc t v chi ph sn xut t bn ch ngha c s khc nhau v c mt cht ln mt lng. V mt cht: Chi ph thc t l chi ph lao ng, phn nh ng, y hao ph lao ng x hi cn thit sn xut v to ra gi tr hng ha, cn chi ph sn xut TBCN ch phn nh hao ph t bn ca nh t bn m thi, n khng to ra gi tr hng ha. V vy, C.Mac ch r phm tr chi ph sn xut khng c quan h g vi s hnh thnh gi tr hng ha, cng nh khng c quan h g vi qu trnh lm cho t bn tng thm gi tr. V mt lng: Chi ph sn xut TBCN lun lun nh hn chi ph thc t. c+v